Mataas na Paaralang TONDO

Departamento ng Filipino
Bo. Magsaysay

Mga Liham ng Prinsesang Javanese

ni
Raden Adjeng Kartini
Salin ni
Ruth Elynia S. Mabanglo

Ipinasa ni: Ronalou P. Paculan

IV-Bravery
Ipinasa kay: Bb.Lucelma O. Carpio
Petsa: Enero 3, 2013

I.

Pamagat: Mga Liham ng Prinsesang Javanese

II.

May-akda: Adjeng Raden Kartini

Isang napakahirap na paglalakbay sa lahat ng panahon ang pagtawid mula

sa walang malay na kamusmusan tungo sa pagkakamulat ng isip ngunit lalong
makirot ito kung dahil sa damdamin o pangyayariy salungatin ng sinuman ang
kinabihasnang mga pamamaraan at kapalaran. Sa mga liham na ito, inilahad ni
Kartini ang pagtatalong panloob at panlabas na umiral sa kanya ng sapitin niya
ang sapat na kaisipan sa isang panahon n gang Java ay nasa bingit ng mainit na
pakikipag-ugnayan sa modernong sibilisasyong kanluranin. Natutuhan niyang
mabuti ang kulturang Kanluranin kung kayat pinintasan niyat tinanggihan ang
buhay na inaasahan ng kanyang pamilya para sa kanya.; gayunmay nadiskubre
din niya pagkaraan na hindi sapat ito para magamit niyang patnubay sa paglutas
ng maraming suliraning gawa mismo na kanyang mga bagong modelo.

Isa si Kartini sa ilang malulungkot na nilalang na hindi makontentong

magpatangay sa agos ng kanilang kultura, na hindi maisuko ang sarili sa mga
tungkuling itinakda ng lipunan para sa kanila. Ang pagtatangging Makita ang
sarili na tulad ng pagkakita rito ng iba ay nangangahulugang natigatig nang labis
ang panloob na pagkilala nito sa sarili, ang katiyakan sa personal nitong
katauhan. Maari itong magbunga ng isang bagong pagpapalagay sa personal na
layunin at isang naiibang paraan ng pamumuhay, ngunit maibabatay lamang ito
sa mga tradisyong kultural na dating alam na. sa kaso ni Kartini, napasabay ang

paghahanap ng isang dalagita sa istilo ng buhay na makatutugon sa kanyang

nagtatalong mga hangarin at pangarap sa mga pagbabagong panlipunan at
pamamaraan. Ang krisis pangindibidwal ni Kartini nag tutugon at nag-ambag sa
krisis ng Javanese cultural identity, lalo na nang unti-unting makilala ang mag
sinulat niya.

III.

Mga Tagpuan:
A.Java, Japara - Itinalaga siya sa lugar na ito, hindi dahil nagmana

sya ng isang trono, kundi dahil doon sya inilipat ng mga Dutch.
B. Holland Dito sa lugar na ito isinuko ni Kartini ang hangaring
makapag-aral sa Holland. Itoy naganap noong 1903.

IV.

Mga Tauhan:
A. Mga Pangunahing Tauhan

Kartini - isang feminist, isinilang siya noong 1879 at nagkaroon ng

pribilehiyong makapag-aral bagaman nakulong ayon sa tradisyong
Javanese, nang sapitin niya ang ika-12 taong gulang. Namatay siya sa
gulang na 24, subalit nakapag-iwan ng isang mahabang talaan ng mga
liham na may mga kaisipang magpahanggang ngayoy nakaukit sa pusot
damdamin ng kahit karaniwang Javanese.

Mevrouw Ovink-Soer Ang nagpakilala kay Kartini sa kulturang

Kanluranin. Ito ang nagpakita sa kanya ng kaibahan ng mga bagay na
napag-aralan nya sa Dutch Schools sa kulturang nakagisnan niya.

Stella Zeehandelar Isang radikal na feminist, nakilala sya ni Kartini sa

pahina ng De Hollandsche Lelie.

B. Mga Pantulong na Tauhan:

Ama ni Kartini Ang mapagmahal at mapag-aruga nyang ama.

Shouck-Hurgronje Isang lalaking may malalim na pagkilala sa karakter

ng mamamayang Indones.

Kartono Ang kapatid na lalaki ni Kartini.

Heer E.C. Abendanon anak na lalaki ni J.H. Abendanon.

Hilda de Booij Anak ni Heer Charles Boisceuain, isang director ng

Algemeen Hardelsblad.

V.

Kardinah Bunsong kapatid na babae ni Kartini,

Mga Tayutay:

Personipikasyon o Pagtatao - Ginagamit ito upang bigyang-buhay, pagtaglayin

ng mga katangiang pantao - talino, gawi, kilos ang mga bagay na walang buhay
sa pamamagitan ng mga pananalitang nagsasaad ng kilos tulad ng pandiwa,
pandiwari, at pangngalang-diwa.
Mga halimbawa:

Inaakay ako ng musika sa madidilim na lambak, sa ibaba ng malalalim na

bangin, sa madilim na kakahuyan tungo sa masukal na kagubatan, at
nanlalamig at nanginginig ang kaluluwa ko sa taglay na hapis, kirot, at
lungkot.

Mga sulat na mabilis na lumilipad patungo sa aking mga kaibigan.

Pagmamalabis o Hayperbole - Ito ay lagpalagpasang pagpapasidhi ng kalabisan

o kakulangan ng isang tao, bagay, pangyayari, kaisipan, damdamin at iba pang
katangian, kalagayan o katayuan.

Mga halimbawa:

May karapatan ba akong wasakin ang puso ng mga taong walang

naibigay sa akin.Kundi pagmamahal at kabuthihan, mga taong nag-alaga
sa akin ng buong pagsuyo?

Ang puso koy sinusugatan ng mga kondisyong nakapaligid sa akin at sa

iba,buong lungkot na pinag-aalab ang mithiin kong magising ang aking
bayan.

Nagliliyab ako sa galit kapag naririnig kong sinasabi nilang Kakilakilabot

na India

Madalas nilang makalimutan ang nakapaghihilakbot na lupaing ito ng

mga bakulaw ang pumupuno sa bulsa nilang walang laman

Ironiya - mga layuning mangutya ngunit itinatago sa paraang waring

nagbibigay- puri.
Mga halimbawa:

kamatayan! Bakit nilang sinasabing malupit ka, ikaw na nagpapalaya sa

sangkatauhan sa buahy na ito.

VI.

Buod:

Si Kartini ay isang determinadong babaeng handing lumaban nang mga

walang pagsukong hinihingi ng tradisyon, kundi sa mga pakikibakang nagaganap

maging sa kanyang kalooban kalooban namamagaitan sa mga pwersa ng

tradisyon at pagbabago sa hatak ng mga abstraktong kaisipan at sa hikayat ng
mga pagsuyo ng kanayng pamilya. Pupunta ba sya sa Holland at magiging isang
dakilang manunulat, mag-aaral ba sya ng medisina, magtatatag ng isang
paaralan ng mga babae, ipagmamagaling ang di nya pagsunod sa kumbensyon
sa harap ng kanyang reaksiyonaryong pamayanan at magiging maningning na
halimbawa ng isang babaing Javanese o nararapat ban yang walang imik na
ipagwalambahala ang tradisyon at kinikilalang mga interes bilang isang guro o
isang simpleng komadrona? Ito ang mga bagay na isinaalang-alang niya, ngunit
dito ay pumapailalim ang conflict of loyalties: sa kanyang makasaysayang
kapalaran, sa kanyang ibat ibang kaibigang Dutch, at higit sa lahat, sa kanyang
ama na ang pagmamahal at pagsang-ayon ay labis nyang pinahahalagahan.

Madals banggitin ni Kartini sa mga sulat na ito ang kabagutan sa sobrang

pagka-protektado ng buhay nya, gayunmay lubha itong lantad sa mga bagay na
nauugnay sa intellectual exposure. Buhat sya sa isang pamilyang may kakaiba at
malapit na pakikipag-ugnayan sa mga Dutch at kakatwang pagtanggap sa mga
kaisipang Kanluranin. Bagaman literal na nangangahulugang prinsesa ang
titulo nyang Raden Adjeng. Hindi siya talagang prinsesa sa tunay na kahulugan
ng salita, dahil ang kanyang ama ay Dutch na nagtalaga dito bilang Regent o
gobernador ns may nominal na pananagutang administratibo sa isang distrito,
kung saan ang kanyang dugong bughaw at pamamalakad ayon sa mga
tradisyong pampamilya ay nagbigay sa kanya, at pati na rin sa kanila, ng
katapatan ng mga pesante. Halos kabalikat nya ang isang tagapayong Dutch,
ang Assistant Resident, na nagpapasya sa lahat ng mga bagay na nauugnay sa
interes ng mga Dutch; karamihan din sa mga tauhan nyang Javanese ay may
katapat na Dutch. Itinalaga sya sa Japara, hindi dahil nagmana sya ng isang
trono, kundi dahil doon sya inilipat ng mga Dutch. Gayunman, di tulad ng ibang

mga Javanese Regent noong panahong iyon na umiiwas sa mga impluwensyang

banyaga at kumikilos na wariy wala doon ang mga Dutch, nagsasalita nang
mahusay na Dutch ang ama ni Kartini, bukod sa nagbabasa ng literaturang
Kanluranin. Noong 1902, tatlong Regent lamang sa kabuuang walumpu sa
buong Java ang nakapagsasalita ng mainam na Dutch na tulad nyam at isa ritoy
ang kapatid niyang lalaki.

May edukasyong Dutch ang ama at mga tiyuhin ni Kartini, halos isang
namumukod-tanging karanasan sa Java noong mga 1860s. Kilala at may bisyon
sa hinaharap ang kanyang nuno na kumuha ng isang batang tutor para sa mga
anak nya mula sa Holland dahil iilan lamang ang mga paaralang Kanluranin sa
Java nang mga panahong iyon. Walang alinlangang higit pa sa wika lamang ang
itinuro ng tutor na ito dahil nang bandang huliy naging editor ito ng progresibong
pahayagang De Locomotief na nalathala sa Java at nagbabandila ng Etichal
Policy.

Ang mga naunang karanasang pampaaralan ni Kartini, mula ikaanim na

taon hanggang ikalabindalawa, ay nagtakda ng isang pamarisan ng cultural
confrontation na namayani sa kanyang buhay. Natamo nya ito sa isang Dutch
elementary school sa Japara na itinayo para sa mga anak ng mga namamahala
ng taniman ng goma at tubo at ng lingkod-bayan sa nasabing rehiyon. Tinanggap
dito ang ilang batang Javanese, ngunit iyon lamang may napakataas na
kalagayan sa buhay at nakahandang matuto ng Dutch. Itinayo ang paaralan sa
tapat ng bahay nina Kartini sa kabila ng daan at sa bakuran mismo ng Regent
itinayo ang bahay ng schoolmaster. Tulad ng inihayag ni Kartini sa kanyang mga
liham, ang hinangaan niya nang labis ay ang kalayaan sa anumang social
restraint ng mga batang Dutch, gayundin ang mga saloobin nila sa kanilang mga

kinabukasan, ang katiyakang sila mismo ang namamatnubay sa sarili nilang mga
karera at makapipili sa marami at ibat ibang mapanghalinang paraan ng
pamumuhay.
Nagtigil ang pagsulyap na ito sa eksotikong pamamaraan ng ibang
lipunan nang sa pagsapit ng adolescence, si Kartini ay muling pabalikin sa
tradisyon sa sarili nyang kultura, gaya ng hinihinging tungkulin sa isang babaing
Javanese. Hindi na sya pinayagang tumawid ng daan patungo sa paaralang
Dutch, inasahang ikukubli na niya noon ang sarili sa paningin ng lahat, liban sa
kanyang pinakapamilya, at maghahanda sa mga maharlikang manliligaw na
hihingi sa kanyang ama ng kanyang kamay. Ang pagkakatiwalag na ito ng sarili
sa loob mismo ng bakuran ng kanyang kamay. Ang pagkakatiwalag na ito ng
sarili sa loob mismo ng bakuran ng kanyang ama ay hindi isang kaugaliang
Islamic, tulad ng inakala ni Kartini, kundi isang katutubong pamamaraang
Javanese na nagpapakita ng kataasan ng kalagayan at kalantayan ng dugong
mahal ng kanilang pamilya. Hindi tulad ng mga naging kaugalian sa mga bansa
sa Middle East, kung saan itinatago sa madla ang mga babae sa buong buhay
nila, sa Java ay mga babae lamang ng angkang maharlika, lalo na yaong mga
bata pa at walang asawa, ang inaasahang ikubli ang kanilang sarili sa mata ng
mga tagalabas. Hindi nagbebelo ang mga babaing Javanese. At matapos
makapag-asawa at manganak, maging ang pinakamaharlikang mga babae ay
pinagkakalooban ng malawak na kalayaan sa pagkilos.

Para kay Kartini na di-mapakali, lista at mapagmalaki, isang ganap na

pagkabilanggo ang pananatili sa bahay. Nadama niyang inaapi sya ng pamilya,
lalo na ang kanyang ina, ng kanyang panganay na kapatid na lalaki at babae, na
pawing mga konserbatibong tao na humihinging sundi niya ang itinakdang
kaugalian ng pagsunod ng nakababata sa nakatatanda. Lalo pang bumigat ang
tiising dinaranas niya noong taon ding iyon nang ang kanyang mga kalarong

Dutch, na anak ng guro, ay kasama ng kanilang amang bumalik sa Holland at

ang kanyang kapatid na si Kartono, kung kanino sya napakalapit, ay umalis
upang mag-aral ng high school sa ibang siyudad. Isang natatanging kalupitan
ang nadama niya kay Kartono; hindi nagkakalayo ang mga edad nila,
magkapareho ang kanilang temperament at katalinuhan, at ang interesanteng
takbo sa dakong huli ng karera nito ay napahiwatigan ng kay Kartini. Buko ditto,
silang dalawa lamang ang naiiba ng ina, isa sa mga sumunod na asawa ng
kanilang ama. Ang pagkakatulad ng mga pangalan nila ay nagpapahiwatig na
iisa ang kanilang ina. Hindi kailanman binanggit ni Kartini ang tunay niyang ina at
ang babaing tinatawag niyang ina sa lahat ng mga liham nyay pangalawang ina
lamang niya, ang una at ang tunay na asawa ng kanyang amang Regent. Ang
katotohanang ito marahil ang sanhi ng malamog na ugnayan ng dalawangunit
isang bahagi lamang iyon dahil talagang naiiba ang kaligirang kultural ni Kartini
kaysa kanyang ina-inahan, lalo na sa larangan ng edukasyon. Samantalang
tumatayo ang ama ni Kartini sa daigdig ng makabagong mga kaisipan, tumatayo
naman ang kanyang ina-inahan sa sinaunang Javam sa mga kaugalian ng korte
at sa lumang mistikal na pananaw ng Java sa daigdig. Nang sa wakas ay
mapagtugma ni Kartini ang kalooban niya sa dalawang tradisyong ito, naging
malapit na silang mag-ina sa isat isa. Gayunman, sa buong buhay niya, tanging
sa kanyang ama lamang siya humahanap ng patnubay at pagmamahal, at sa
panahong iyon na natiwalag siya sa ama dahil sa kakatwang kilos nya at
paniniwala, laking pagsisi ang kanyang nadama.

Sa panahong ito ng pag-iisa nakadama si Kartini ng kapangyarihan at

lakas ng loob. Ito ang kakayahan niyang makapaglahad ng sarili sa pagsulat.
Sinimulan niyang sulatan ang dati nyang kalaro na naninirahan na sa Holland,
pagkaraay sumulat siya ng mga pormal na sanaysay na iwinawasto ng kapatid
nyang si Kartono sa tuwing magbabakasyon ito sa kanila mula sa paaralan.

Bagaman nang bandang huliy napagkalooban si Kartini ng kalayaan sa pagkilos,

naging kulong din ang buhay niya, at pinatitibayan ng dami ng liham na naisulat
niya ang kahulugan ng buhay para sa kanya.
Si Mevrouw Ovink-Soer ang nagpakilala kay Kartini sa kulturang
Kanluranin. Ito rin ang nagpakita sa kanya ng kaibhan ng mga bagay na mapagaralan niya sa Dutch schools sa kulturang nakagisnan niya.Karamihan sa mga
ideya niya ukol sa kawalang-katarungan sa mga babaing Javanese at sa dipagkakapantay-pantay ng babae at lalaki sa larangan ng pag-aasawa ay
maaaring nakuha niya kay Mevrouw Ovink-Soer. Nang mga panahong iyon,
maalab ang kilusan ng feminism sa Holland na kung saan tinutuligsa ang
institusyon ng pag-aasawa. Kahila-hilakbot para kay Mevrouw Ovink-Soer ang
kaugaliang Javanese na nagkakasal ng dalawang tao na hindi man lamang
nagkakakilala.

Sa mga pahina ngDe Hollandsche Lelie nakilala ni Kartini si Stella

Zeehandelar, isa pang radikal na feminist. Masuyot madalas ang mga sulatan
nila, at sinusuportahan ni Stella ang pinakaradikal na mga balak ni Kartini sa
tuwina.

Noong Agosto 1900 ay nabuksan ang daan para sa kanya sa

pamamagitan ng bagong kaibigang Dutch, si J.H. Abendanon, isang lalaking mas
may kakayahang kumilos para sa kanyang kapakanan kaysa sa mga nauna
niyang nakilala. Isa sa mga una at pinakatapat na tagapagtaguyod ng Ethical
Policy, si Abendanon ay gumagawa na ng mga kongkretong hakbang sa
pagsasakatuparan nito sa kanyang kakayahan bilang Direktor ng Departamento
ng Edukasyon, Relihiyon at Industriya.

Sumapit ang pinakakritikal na bahagi ng buhay ni Kartini nang isang

lalong makapangyarihang Dutch supporter ang dumalaw sa Japara. Ito ang
pinuno ng Dutch Social Democratic Party, miyembro ng Dutch Parliament at
kaibigan ni Stella na si H.H. Van Kol. Sinulatan ito ni Stella ukol sa kalagayan ni
Kartini. Nagtagumpay naman itong makakuha ng grant para kay Kartini noong
Nobyembre 1902, subalit maraming di-inaasahang pangyayari ang naging sanhi
para hindi tanggapin ni Kartini ang grant.

Sa anut anuman, isinuko na ni Kartini ang hangaring makapag-aral sa

Holland. Itoy naganap noong 1903. Anim na buwan pagkaran, lalo pang
malalaking hakbang tungo sa kumbensyong Javanese ang sinunod nya.
Isinaayos sa tradisyunal na pamamaraan ng kanyang ama ang kasunduan sa
kasalan Lumilitaw na isinaalang-alang ng kanyang ama ang mga layunin niyang
makapagturo at maingat na pinili ang magiging manugang nito na iniisip ang
kaligayahan ni Kartini. Napangasawa ni Kartini ang Regent ng Rembang na
nakapag-aral din, nakapunta na sa Holland at nagtataguyod ng mga
progresibong patakarang panlipunan. Nakumbinsi na rin si Kartini sa paniwala ng
marami na maari lamang maging di-kumbensyonal ang isang babaing Javanese
matapos itong makapag-asawa.

Ang huling tao ng buhay niya ay ibinigay nang lubusan sa pag-aasikaso

ng tahanan. Inagaw ng pagkakasakit ng kanyang asawa at mga anak nito na
karamihan sa kanyang lakas; ngunit masigasig pa rin siyang nagplano para sa
itatayong paaralan at mga proyekto sa pagpapalaganap ng Javanese arts at
jandicrafts, mga planong nawasak sa kanyang biglang pagkamatay sa

panganganak. Ilang buwang lamang pagkaraan, namatay din ang kanyang

pinakamalapit na kaibigan at pinakamarubdob na kritikoang kanyang ama.
Nang mga sumunod na taon pagkamatay ni Kartini, ganap na nagbago ang
kalagayan ng Indonesian intellectuals dahil sa paglawak ng pagkakataong
makapag-aral. Kung buhay pa si Kartini, hindi siya mananatiling nag-iisa sa
pakikipaglaban para sa kapakanan ng mga babae at lalaking Javanese na
mabilis na dumarami kapwa sa bilang at kapangyarihan. Dumami rin ang mga
pangkat na ito dahil hindi nilimitahan ang edukasyong Kanluranin para sa
aristokratikasyang Javanese lamang; iginawad din ito sa mga miyembro ng uring
mangangalakal hanggang sa mga magsasaka, at nang bandang huliy maging sa
iba pang pangkat pangkulturang minorya hindi lamang sa Java.

VII.

Mga Bisa
A. Bisang pangkaisipan:
Nalaman ko kung gaanong kahirap ang buhay na dinanas ni Kartini noon.

Katulad ng malaman nya na tunay nya talagang kapatid si Kartono dahil sa

pagkakahawig nila ng pangalan. Buong buhay niya kasi ay pinaniwala siya ng
pangalawa niyang ina na hindi niya tunay na kapatid si Kartono. Pumunta rin ng
Holland ang mga kaibigan niyang Dutch at ang panganay niyang kapatid ay
pumunta sa ibang siyudad para mag-aral ng high school. Ang lahat ng ito ay
nagbunga sa kanyang labis na pagkalungkot at pangingulila kaya naisipan nyang
magsulat ng liham sa kanyang mga kaibigan ukol sa m ga bagay-bagay na
nangyari sa kanya.
B. Bisa sa damdamin:

Nalungkot talaga ako ng sobra sa naging buhay ni Kartini. Bagkus syay

isang prinsesa, hindi pa rin naging ganoon katiwasay ang naging buhay niya.
Kung inaakala ng marami na mapakaganda ang buhay na lahat ng prinsesa,
ibahin si Kartini. Marami syang mga pagsubok at pangungulilang natamo. Mabuti
na lamang at nakapag-asawa pa rin siya na ayon sa kanyang gusto at
makapagpapaligaya sa kanya.
C. Bisang pangkaasalan:
Ang pagiging isang prinsesa katulad ni Kartini ay hindi naman nararapat
na maging malupit at lagging awtorisado. Katulad ni Kartini, naging simple at
namuhay siyang parang Norman na mamamayan lamang. Tulad ng lahat ng tao,
naranasan din niyang mabigo, malugmok at umibig. Kaya isang napakagandang
halimbawa ng kaugalian ni Kartini sa mga kabataan sa kasalukuyan.