Professional Documents
Culture Documents
X 10 Horoscope
X 10 Horoscope
yXu
yXuirh
jkkh
jkkh Lokeh
u{k=
u{k= Lokeh
pj.k
frFkh
ik;k
lw;Z fl)kar ;x
dj.k
o.kZ
rRo
o;
;uh
x.k
ukM+h
ukM+h in
fogx
Fke v{kj
lw;Z jkkh
MsdkusV
x-10
tUefrFkh%
tUe osG%
tUe LFkG%
Latitude:
v;ukak%
LFkkfud osG%
lkEikfrd dkG%
LFkkfud osG laLdkj%
fr;Zd%
09:10 AM
Ahiri (Maharashtra), India
09:00:16
16:15:35
-9:44
23.4
?kkr p
dqaHk
kuh
dU;k
cq/k
gLr
pa
4
v"Veh ".k
yg
vfrxaM
cGo
kw
vfXu
ekuo
efg"kL=h-
nso
vkfn
var
ok;l
iw] "k] .k] B
edj
2
jkkh
ekl
frFkh
fnol
u{k=
gj
yXu
;x
dj.k
o`fpd
Hkkin
5,10,15
kfuokj
Jo.kk
1
ehu
lqdeZu
dyo
1
1, 3, 7, 9
5, 8
10,19,28,37,46
x-10
jkkh
fMXkzh
u{k=
u{k= Lokeh in
yXu
joh
cq/k
kq
eaxG
xq:
kuh
pa
jkgw
drw
ba
o#.k
#
dqaHk
o`fpd
o`fpd
edj
flag
flag
dU;k
dU;k
flag
dqaHk
/kuw
/kuw
dU;k
03:39:06
25:27:48
/kfu"Bk
iwokZkk<+
iwokZkk<+
/kfu"Bk
iwokZ
iwokZ
mRrjk
gLr
ek?k
/kfu"Bk
fokk[kk
T;s"Bk
fp=k
eaxG
kq
kq
eaxG
kq
kq
joh
pa
drw
eaxG
xq#
cq/k
eaxG
18:36:27
29:04:36
21:32:17
16:19:39
03:25:57
21:44:26
06:29:47
06:29:47
00:53:02
27:40:07
28:08:05
4
4
2
2
3
1
3
4
2
4
4
4
2
fnkk
fLFkrh
ekx
ekx
ekx
ekx
oh
oh
ekx
ekx
ekx
ekx
ekx
ekx
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
yXu dqaMyh
12
11
yXu drw
10
kq
joh cq/k
ba o#.k
kfu pa #
x-10
yXu
12
/ku
gjk
1
11
12
11
yXu drw
joh cq/k
eaxG xq#
kfu ba
10
kq
eaxG xq#
jkgw
joh cq/k
ba o#.k
lgnj
1
yXu kq
pa jkgw drw
o#.k #
8
kfu pa #
sDdku
12
10
cq/k eaxG
prqFkkk
12
pa #
11
pa
yXu drw
cq/k #
11
o#.k
10
HkkX;
yXu eaxG
xq# drw
10
joh jkgw
xq#
ba
jkgw o#.k
kq kfu
ba
kq
joh kfu
x-10
larfr
lIrekak
12
kfu drw
cq/k
12
kq eaxG
jkgw
pa ba
10
pa
xq# o#.k
thfodk
1
yXu eaxG
xq#
jkgw #
nkEkkak
2
drw o#.k
cq/k kq #
eaxG drw
pa
11
xq#
eaxG
vk o oMhy
yXu
ba
10
}knkkak
12
yXu joh
drw
cq/k kq kfu
11
xq#
cq/k
10
joh
pa
kfu
10
11
yXu
12
o#.k
thoulkFkh
uoekak
joh ba
11
jkgw
kq
ba
x-10
okgu
"kMkkak
12
12
10
joh kfu
o#.k
yXu eaxG
#
10
ba
pa jkgw drw
o#.k
fk{kk
1
joh
o#.k #
11
cq/k
joh ba
kq
xq# kfu pa
LkIrfoakkak
12
kq
cG
1
drw
xq#
11
ba
10
yXu cq/k
prqoakkak
joh pa
10
eaxG jkgw
drw
yXu ba o#.
k
pa
11
kq eaxG
jkgw drw
12
/kked o`Rrh
foakkak
xq#
11
yXu cq/k
xq# kfu
cq/k #
eaxG
kfu
kq jkgw
x-10
nqHkkZX;
f=akkak
12
yXu
kfu ba
11
cq/k
11
kfu pa
10
10
pa
joh xq#
xq#
kq o#.k
#
joh
dqky
1
cq/k
eaxG
11
yXu eaxG
kq jkgw drw
v{kosnkak
12
ba #
o#.k
"kf"V vak
dqky
1
eaxG kfu
xq# pa
11
joh
o#.k
joh drw
10
yXu o#.k
cq/k eaxG
jkgw drw
12
kqHk QG
[kosnkak
12
10
xq# pa
kq
cq/k
ba
jkgw
ba
kq
yXu
x-10
Hkko
Hkko
Hkko vkjaHk
edj
dqaHk
ehu
es"k
o`"kHk
feFkqu
ddZ
flag
dU;k
rwG
/kuw
o`fpd
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Hkko e/;
20:04:45
03:39:06
dqaHk
ehu
es"k
o`"kHk
feFkqu
ddZ
flag
dU;k
rwG
/kuw
o`fpd
edj
20:04:45
22:56:02
25:47:20
25:47:20
22:56:02
20:04:45
20:04:45
22:56:02
25:47:20
25:47:20
22:56:02
06:30:23
09:21:41
12:12:58
09:21:41
06:30:23
03:39:06
06:30:23
09:21:41
12:12:58
09:21:41
06:30:23
Hkko pfyr p
12
11
pa dqaMyh
3
12
11
yXu kq
drw
joh
10
xq# jkgw
cq/k o#.k
yXu drw
10
ba
eaxG kfu
pa
kq
eaxG xq#
jkgw
joh cq/k
ba o#.k
kfu pa #
x-10
Lokeh
jkkh
fMXkzh
u{k=
pj.k
/kwe
O;kfrikr
ifjosk
bapki
midrw
Hkwdai
mYdk
cznaM
/otk
eaxG
jkgw
pa
kq
drw
o`"kHk
dqaHk
flag
/kuw
/kuw
ehu
es"k
ddZ
dU;k
08:47:48
frdk
iwoZ HkkIkn
iwokZ
vuqjk/kk
T;s"Bk
mRrj HkkIkn
Hkj.kh
iquoZlw
gLr
21:12:12
21:12:12
08:47:48
25:27:48
15:27:48
25:27:48
02:07:48
22:07:48
1
3
2
3
4
4
4
4
jkkh
fMXkzh
Lokeh
u{k=
pj.k
dkGcsyk
ifjf/k
e`R;w
v/kZgj
;edUVd
dnaM
xqfydk
eaMh
ehu
es"k
es"k
o`"kHk
o`fpd
edj
dqaHk
dqaHk
06:42:08
xq:
eaxG
eaxG
kq
xq:
kuh
kuh
kuh
mRrj HkkIkn
vfouh
Hkj.kh
jfg.kh
iwokZkk<+
Jo.k
krrkjdk
iwoZ HkkIkn
02:25:12
26:25:46
17:51:30
25:24:59
16:53:45
10:39:05
28:00:24
1
4
3
4
3
2
3
jkkh
fMXkzh
Lokeh
u{k=
pj.k
dkGcsyk
ifjf/k
e`R;w
v/kZgj
;edUVd
dnaM
xqfydk
eaMh
es"k
es"k
o`"kHk
o`fpd
edj
dqaHk
ehu
dqaHk
02:25:12
eaxG
eaxG
kq
xq:
kuh
kuh
xq:
kuh
vfouh
Hkj.kh
jfg.kh
iwokZkk<+
Jo.k
krrkjdk
mRrj HkkIkn
iwoZ HkkIkn
26:25:46
17:51:30
25:24:59
16:53:45
10:39:05
06:42:08
28:00:24
4
3
4
3
2
2
3
x-10
fHkUukVd oxZ
kuh
xq:
jkkh
Hkko
9 10 11 12
jkkh
XI XII
Hkko
III IV V
VI VII VIII IX X
XI XII
pa
yXu
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
-
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
pa
yXu
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
dwG
dwG
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
II
o
o
o
o
-
o
o
o
o
-
eaxG
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
10 11 12
I
II
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
10 11 12
joh
jkkh
Hkko
9 10 11 12
jkkh
XI XII
Hkko
III IV V
VI VII VIII IX X
XI XII
pa
yXu
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
-
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
pa
yXu
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
-
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
dwG
dwG
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
II
o
-
o
o
o
o
o
o
o
-
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
II
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
-
x-10
10
fHkUukVd oxZ
kq
cq/k
jkkh
Hkko
9 10 11 12
jkkh
XI XII
Hkko
III IV V
VI VII VIII IX X
XI XII
pa
yXu
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
pa
yXu
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
dwG
dwG
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
II
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
pa
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
9 10 11 12
jkkh
Hkko
XI XII
Hkko
III IV V
pa
yXu
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
dwG
eaxG
joh
kq
cq/k
10 11 12
I
II
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
10 11 12
yXu
jkkh
kfu
xq#
II
o
o
-
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
-
VI VII VIII IX X
XI XII
II
pa
yXu
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
-
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
-
o
o
o
-
dwG
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
x-10
11
v"VdoxZ k/kuiwoZ
1
10
11
12
dwG
joh
pa
eaxG
cq/k
xq:
kq
kuh
5
4
4
6
1
7
1
4
4
5
6
6
6
3
6
5
4
4
5
4
4
5
7
4
4
3
4
7
3
1
2
4
6
3
1
4
5
3
5
5
3
2
3
4
2
4
6
6
3
4
5
4
5
5
4
5
5
3
3
4
3
5
5
3
2
1
2
4
4
4
3
5
5
5
6
3
3
3
4
2
5
6
3
1
48
49
39
54
56
52
39
dwG
jkgw
yXu
28
3
3
34
2
5
32
6
4
34 20
5 2
4 4
27
3
5
28
3
3
32
5
5
28
3
4
20
6
4
30
2
5
24
4
3
337
44
49
10
11
12
2
3
2
2
0
4
0
1
2
4
4
2
3
1
3
1
2
0
0
1
1
2
3
2
0
0
1
6
0
0
0
0
5
0
0
1
3
2
3
1
0
0
0
0
0
0
1
3
0
1
1
2
1
2
1
4
2
2
1
0
2
2
4
0
0
0
0
0
1
2
0
1
3
1
1
0
0
0
0
0
1
3
0
0
10
11
12
0
1
0
3
0
4
4
1
0
1
0
0
0
1
1
2
0
0
1
6
0
0
5
0
0
2
3
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
0
4
1
0
2
2
4
0
0
0
1
2
3
1
1
0
0
0
0
1
1
0
0
k/; fiUM
fiaM
joh
pa
eaxG
cq/k
xq#
kq
kfu
Xkzg
30
50
30
30
120
27
54
jkkh
56
90
100
85
122
56
120
k/;
86
140
130
115
242
83
174
x-10
12
uSlxd
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
&&&&
fe=
k=w
fe=
fe=
k=w
fe=
k=w
k=w
le
&&&&
fe=
k=w
k=w
fe=
fe=
le
le
k=w
fe=
&&&&
le
k=w
fe=
le
fe=
fe=
fe=
le
le
&&&&
fe=
k=w
le
k=w
fe=
fe=
le
le
fe=
&&&&
le
le
fe=
le
k=w
le
fe=
le
le
&&&&
le
fe=
k=w
fe=
k=w
k=w
fe=
fe=
k=w
&&&&
k=w
k=w
k=w
le
fe=
k=w
fe=
fe=
k=w
&&&&
k=w
k=w
le
fe=
fe=
le
k=w
k=w
k=w
&&&&
rkRdkfyd
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
&&&&
k=w
fe=
k=w
k=w
fe=
fe=
k=w
fe=
k=w
&&&&
fe=
k=w
k=w
fe=
fe=
k=w
fe=
fe=
fe=
&&&&
k=w
k=w
k=w
k=w
k=w
fe=
k=w
k=w
k=w
&&&&
k=w
fe=
fe=
k=w
k=w
k=w
k=w
k=w
k=w
&&&&
fe=
fe=
k=w
k=w
fe=
fe=
k=w
fe=
fe=
&&&&
k=w
fe=
k=w
fe=
fe=
k=w
fe=
fe=
k=w
&&&&
fe=
k=w
k=w
k=w
k=w
k=w
k=w
fe=
fe=
&&&&
k=w
fe=
fe=
fe=
k=w
k=w
k=w
k=w
k=w
&&&&
iap/kk
joh
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
&&&&
le
le
le
le
cq/k
k=w
&&&&
ijefe=
ijek=w
ijek=w
ijefe=
le
ijefe= ijefe=
ijek=w k=w
le
fe=
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
le
ijefe=
&&&&
k=w
ijek=w
le
k=w
le
ijefe=
le
k=w
k=w
&&&&
le
le
fe=
ijek=w
le
le
k=w
k=w
le
&&&&
fe=
fe=
le
k=w
le
fe=
le
fe=
fe=
&&&&
k=w
ijefe=
ijek=w
ijefe=
le
ijek=w
ijefe=
ijefe=
ijek=w
&&&&
le
ijek=w
ijek=w
k=w
le
ijek=w
le
ijefe=
le
&&&&
ijek=w
le
fe=
ijefe=
le
k=w
ijek=w
ijek=w
ijek=w
&&&&
x-10
13
lqnkZu p
02/14/26/38/50/62/74/86/98/110
12
01/13/25/37/49/61/73/85/97/109 12/24/36/48/60/72/84/96/108/120
11
yXu drw
1
7
kfu pa #
10
kq
joh cq/k
ba o#.
k
10
11
kq
ba o#.
k
joh cq/k
yXu
drw
2
8
9
joh cq/k
12
kfu pa #
eaxG xq#
jkgw
kq
1
2
yXu drw
10
ba o#.
k
2
12
11
3
06/18/30/42/54/66/78/90/102
1
7
kfu pa #
5
07/19/31/43/55/67/79/91/103
08/20/32/44/56/68/92/104
lqnkZu p e/;s eq.kq;kps Hkfo; yXukP;k O;frfjDr lw;Z o pakusi.k ikj[kyh tkrs- kP;k vuqlkj ,
dkp Vhus yXu] lw;Z vkf.k pakus Xkzgkaph fLFkrh kIr d: kdrskqHk vkqHk ?kVuk o R;kapk [kjk osG lqnkZu pk}kjs kIr d: kdr-
x-10
14
dkjd Xkzg
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
fLFkj dkjd
lIrdkjd
v"Vdkjd
firk
cq)h
thoulkFkh
foe
/kulaink
ijek;w
ekrk
vfHkyk"kk
e{k
vkekR;
iq=
vkRe
ekr`
Kkfr
dy=
Hkzkr`
&&&&
&&&&
vekR;
iq=
vkRe
fir`
Kkrh
dy=
ekr`
Hkzkr`
&&&&
XkzgfLFkrh
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
voLFkk 3
voLFkk 5
voLFkk 6
voLFkk 9
voLFkk 10
voLFkk 12
LoIu
lqIr
LoIu
LoIu
LoIu
LoIu
LoIu
lqIr
LoIu
e`r
o`)
ckG
o`)
;qok
e`r
dqekj
dqekj
dqekj
eqfnr
{kqfnr
eqfnr
eqfnr
&&&&
{kqfnr
eqfnr
eqfnr
{kqfnr
kkar
nq%f[kr
kkar
kkar
kkar
eqfnr
kkar
nq%f[kr
nhu
g"kr
~kkar
g"kr
g"kr
g"kr
~kkar
g"kr
ihfM+r
ihfM+r
vkxe
dkku
drqd
us=ikuh
drqd
k;u
us=ikuh
dkku
fuk
uo rkjk p
tUe
laiRr
foir
{kse
R;fj
lk/kd
o/k
fe=
ijefe=
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
04
23
05
24
06
25
07
26
08
27
09
01
10
02
11
03
12
x-10
15
Xkzgla;x vFkok Vh
Xkzg
joh
38
yXu
joh
cq/k
kq
eaxG
45
SSQ
162
167
150
QNC
34
124
129
40
117
TRN
158
cq/k
kq
eaxG
xq#
jkgw
drw
132
SQQ
177
OPP
3
CNJ
93
SQU
66
126
112
94
139
41
55
28
SSX
87
SQU
122
TRN
105
87
SQU
132
SQQ
48
SSQ
48
SSQ
21
80
163
146
BQT
127
173
88
SQU
61
SXT
121
TRN
12
30
SSX
15
165
69
QNT
96
37
17
35
10
170
75
QNT
101
42
SSQ
18
27
SSX
153
QNC
57
SXT
84
25
45
SSQ
135
SQQ
39
66
180
OPP
84
111
52
96
69
QNT
128
27
SSX
33
SSX
xq#
kfu
pa
kfu
pa
jkgw
ba
drw
ba
o#.k
60
SXT
o#.k
Index of Words:
CNJ: Conjunction
TRN: Trine
QNT: Quintile
OPP: Opposition
SXT: Sextile
QNC: Quincunx
BQT: Bi Quintile
SQU: Square
SQQ: Sesquiquadrate
ikjkkjh Vh
Xkzg
joh
pa
}kjk "V
xq#
&&
Xkzg
}kjk "V
kq
&&
kfu
&&
eaxG
drw
jkgw
drw
cq/k
xq#
drw
xq#
drw
yXu
x-10
16
jkkh
osk
fuxZe
ewr
tUekuh
tUekuh
lkM+slkrh
lkM+slkrh
daVdkuh
daVdkuh
v"Vekkfu
lkM+slkrh
tUekuh
tUekuh
lkM+slkrh
daVdkuh
v"Vekkfu
v"Vekkfu
v"Vekkfu
lkM+slkrh
lkM+slkrh
tUekuh
lkM+slkrh
lkM+slkrh
lkM+slkrh
daVdkuh
daVdkuh
v"Vekkfu
lkM+slkrh
lkM+slkrh
tUekuh
lkM+slkrh
daVdkuh
v"Vekkfu
dU;k
dU;k
rwG
rwG
o`fpd
o`fpd
es"k
flag
dU;k
dU;k
rwG
o`fpd
es"k
es"k
es"k
flag
flag
dU;k
rwG
rwG
rwG
o`fpd
o`fpd
es"k
flag
flag
dU;k
rwG
o`fpd
es"k
04-11-1979
27-07-1980
14-03-1980
05-10-1982
06-10-1982
01-06-1985
20-12-1984
16-09-1985
17-12-1987
21-06-1990
20-03-1990
14-12-1990
18-04-1998
15-03-1980
06-06-2000
26-07-1980
10-09-2009
16-05-2012
14-11-2011
03-08-2012
01-06-1985
21-06-1990
16-09-1985
14-12-1990
03-06-2027
24-02-2028
19-10-2027
07-08-2029
06-10-2029
28-08-2036
16-04-2030
22-10-2038
06-04-2039
16-05-2012
12-07-2039
03-08-2012
28-01-2041
26-09-2041
05-02-2041
11-12-2043
23-06-2044
08-12-2046
29-08-2044
06-03-2049
10-07-2049
07-04-2057
03-12-2049
27-05-2059
13-10-2065
03-07-2066
03-02-2066
29-08-2068
30-08-2068
23-06-2044
04-11-2070
29-08-2044
17-01-2076
22-05-2086
10-07-2076
09-11-2086
Lo.kZ
jtr
jtr
Lo.kZ
jtr
yg
yg
Lo.kZ
jtr
Lo.kZ
rkack
jtr
jtr
Lo.kZ
jtr
rkack
yg
rkack
rkack
Lo.kZ
jtr
yg
jtr
Lo.kZ
rkack
yg
Lo.kZ
jtr
jtr
yg
x-10
17
kM~cy
joh
cq/k
kq
eaxG
xq:
kuh
pa
mPp cG
lIrox; cG
25.15
90.00
28.80
63.75
19.31
75.00
7.85
108.75
46.22
120.00
44.48
106.88
13.75
108.75
fnu&jkf= cG
dUkfn cG
15
30.00
15
30.00
30
15.00
30
60.00
30
60.00
15
30.00
30
30.00
sDdku cG
LFkku cG
0.00
160.15
15.00
152.55
15.00
154.31
0.00
206.6
0.00
256.22
0.00
196.36
15.00
197.5
fnx cG
45.58
44.99
25.62
33.11
4.23
50.07
16.83
urUur cG
i{k cG
45.01
31.24
60.00
28.76
45.01
28.76
14.99
31.24
45.01
28.76
14.99
31.24
14.99
28.76
f=Hkkx cG
okZ cG
0.00
0.00
60.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
60.00
0.00
0.00
15.00
0.00
0.00
ekl cG
okj cG
gjk cG
v;u cG
;q) cG
30.00
0.00
60.00
6.35
0.00
0.00
0.00
0.00
55.94
0.00
0.00
0.00
0.00
17.55
0.00
0.00
0.00
0.00
34.96
0.00
0.00
45.00
0.00
36.70
0.00
0.00
0.00
0.00
29.00
0.00
0.00
0.00
0.00
35.11
0.00
dkG cG
172.60
204.70
91.32
81.19
215.47
90.23
78.86
psVk cG
6.35
0.79
12.93
47.13
36.45
39.73
28.76
uSlxd cG
60
25.71
42.86
17.14
34.29
8.57
51.43
fd cG
-13.08
-17.01
-3.29
11.34
11.99
9.85
8.21
dqG kMcG
431.60
411.73
323.75
396.51
558.65
394.81
381.59
:ips kM~cG
7.19
6.86
5.40
6.61
9.31
6.58
6.36
FkMD;kpk vak
1.11
0.98
0.98
1.32
1.43
1.32
1.06
LFkku cG vak
0.97
0.92
1.16
2.15
1.55
2.05
1.48
fnx cG vak
dkG cG vak
1.3
1.54
1.29
1.83
0.51
0.91
1.1
1.21
0.12
1.92
1.67
1.35
0.34
0.79
psVk cG vak
vk;u cG vak
0.13
0.21
0.02
1.86
0.43
0.44
1.18
1.75
0.73
1.22
0.99
1.45
0.96
0.88
fLFkrh
bV QG
dV QG
12.64
43.24
4.77
42.98
15.80
43.76
19.23
25.91
41.05
18.01
42.04
17.74
19.89
36.47
x-10
18
jkkh
fMXkzh
u{k=
j-u-m- Lokeh
yXu
joh
cq/k
kq
eaxG
xq:
kuh
pa
jkgw
drw
ba
o#.k
#
dqaHk
o`fpd
o`fpd
edj
flag
flag
dU;k
dU;k
flag
dqaHk
/kuw
/kuw
dU;k
03:44:51
25:33:34
/kfu"Bk
iwokZkk<+
iwokZkk<+
/kfu"Bk
iwokZ
iwokZ
mRrjk
gLr
ek?k
/kfu"Bk
fokk[kk
T;s"Bk
fp=k
kfu&&eaxG&&kq
xq#&&kq&&cq/k
xq#&&kq&&jkgw
kfu&&eaxG&&kf
joh&&kq&&xq#
joh&&kq&&pa
cq/k&&joh&&kfu
cq/k&&pa&&kq
joh&&drw&&jkgw
kfu&&eaxG&&cq/k
eaxG&&xq#&&eax
eaxG&&cq/k&&xq#
cq/k&&eaxG&&kfu
18:42:13
29:10:21
21:38:02
16:25:25
03:31:42
21:50:11
06:35:33
06:35:33
00:58:48
27:45:52
28:13:50
fnkk
fLFkrh
ekx
ekx
ekx
ekx
oh
oh
ekx
ekx
ekx
ekx
ekx
ekx
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
00:01:29
x`g dLi
dqaHk
ehu
es"k
o`"kHk
feFkqu
ddZ
flag
dU;k
rwG
/kuw
o`fpd
edj
03:30:04
10:59:37
14:15:40
12:06:58
07:12:44
03:02:14
03:30:04
10:59:37
14:15:40
12:06:58
07:12:44
03:02:14
j-u-m- Lokeh
k&&ea&&kq
xq&&k&&lw
ea&&kq&&kq
kq&&pa&&j
cq&&j&&j
pa&&xq&&j
lw&&d&&lw
cq&&pa&&pa
kq&&j&&cq
ea&&k&&ea
xq&&d&&j
k&&lw&&k
Hkko vof/k
303:30:04 &
340:59:37 &
14:15:
&
42:06:
67:12:
93:02:
123:30:04
160:59:37
194:15:40
222:06:58
247:12:44
273:02:14
340:59:37
14:15:
42:06:
& 67:12:
& 93:02:
& 123:30:04
& 160:59:37
& 194:15:40
& 222:06:58
& 247:12:44
& 273:02:14
& 303 30:04
x-10
19
egkcGh
cGh
lkekU;
{kh.k
I.
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
pa
&&
pa
&&
&&
&&
&&
kfu drw
xq#
eaxG
kq
cq/k
&&
joh eaxG xq# kfu
cq/k
kq
eaxG
joh cq/k xq#
kq kfu
&&
&&
kq drw
joh cq/k eaxG xq#
&&
&&
kq drw
&&
joh cq/k eaxG xq#
kq drw
kfu
joh cq/k eaxG xq#
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
dkfu
xq#
eaxG
kq
cq/k
pa
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
[k-
x-
?k-
drw
&&
&&
&&
&&
&&
eaxG xq# kfu jkgw
pa
&&
&&
joh cq/k
kq
&&
&&
kq drw
joh cq/k eaxG xq#
&&
pa
kfu
&&
joh cq/k eaxG xq#
kq drw
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
kq drw
pa
&&
&&
kfu
joh cq/k eaxG xq#
e% d- dLi jkkh Lokeh] [k- Hkko fLFkr Xkzg] x- dLi Lokeh u{k=ke/;s Xkzg] ?k- Hkko fLFkr XkzgkaP;k u{k=ke/;s
x-10
20
egkcGh
cGh
lkekU;
{kh.k
7 11
4 9 12
5 8 11
4 9 12
4 9 12
3 7 10
3 7 10
2 7 11
4 9 12
4 9 12
68
1 7 12
-
11
-
7
1
3 7 10
dkjd mi ifr
x`g
mi ifr
I.
kq
joh
kq
jkgw
jkgw
jkgw
joh
pa
cq/k
eaxG
jkgw
kfu
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
egkcGh
cGh
lkekU;
{kh.k
4 9 12
3 7 10
7 11
4 9 12
4 9 12
3 7 10
7
7
4 9 12
7
7 11
68
-
5 8 11
4 9 12
3 7 10
7
4 9 12
-
1 7 12
11
x-10
21
11
yXu
drw
yXu
drw
kq
kq
ba
eaxG xq:
jkgw
joh cq/k
kuh pa
#
3
4
ba o#.k
joh cq/k
o#.k
pa #
7
Lokeh Xkzg
fnol Lokeh
yXu jkkh Lokeh
yXu u{k= Lokeh
yXu mi Lokeh
pa jkkh Lokeh
pa u{k= Lokeh
pa mi Lokeh
eaxG
xq# kfu
jkgw
xq:
kuh
eaxG
kq
cq/k
pa
kq
iklZ QkWjP;quk
d-ih- v;ukak
tUe osGsph foakRrjh
00:01:29
/kuw
23:28:53
pa%
1
ekl
o"kZ
14 fnol
x-10
22
jkkh
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
dqaHk
dqaHk
rwG
ddZ
/kuw
dqaHk
es"k
es"k
o`"kHk
o`"kHk
/kuw
dU;k
dU;k
dqaHk
o`fpd
dU;k
edj
ddZ
ddZ
flag
edj
o`fpd
flag
o`fpd
o`fpd
rwG
o`"kHk
es"k
x-10
23
s"dk.k ikjaifjd
3
12
cq ea
11
kq
8
11
11
10
12
kq pa
12
pa
4
ea
11
pa
10
y d
j
11
kq k
lw
4
10
xq
y pa d
y xq d
kq
10
kq
xq
8
ea
xq
y lw d
ea
k
9
cq kq
12
cq
dkjdkak yXu
3
12
11
11
d
10
kq
11
kq
9
k pa
pa
10
ea xq j
8
lw cq
10
ea xq j
lw j
miin yXu
lw cq
uokak ikjaifjd
cq
lw ea
lw j
k pa
12
cq xq
10
s"dk.k leukFk
ea xq j
lw cq
12
y d
10
12
pa
11
y d
s"dk.k ifjo`fRr =;
xq
9
k pa
lw d
ea
y cq kq
x-10
24
tSfeuh LQqV
LQqV uke
LQqV
rwG
ehu
rwG
o`fpd
feFkqu
feFkqu
23:25:26
10:52:03
28:03:58
19:21:43
29:36:22
20:33:30
tSfeuh dkjd
Xkzg
v"V pj
lIr pj
lIr fLFkj
joh
cq/k
kq
eaxG
xq:
kuh
pa
jkgw
vekR;
viR;
vkRe
fir`
Kkfr
nkjk
ekr`
Hkzkr`
vekR;
viR;
vkRe
ekr`
Kkfr
nkjk
Hkzkr`
vkRe
vekR;
nkjk
Hkzkr`
viR;
Kkfr
ekr`
lIr Hkko
nkjk
viR;
ekr`
Hkzkr`
vekR;
vkRe
Kkfr
tSfeuh Vh
Xkzg
lEeq[k fV
ikoZ Vh
es"k
o`"kHk
feFkqu
ddZ
flag && ea && xq &&
dU;k && k && pa
rwG
/kuw
o`fpd && lw && cq
edj && kq
dqaHk && y && d
ehu
/kuw
rwG
o`fpd && joh && cq/k
dqaHk && yXu && drw
edj && kq
ehu
o`"kHk
es"k
feFkqu
flag && eaxG && xq# && jkgw
ddZ
dU;k && kfu && pa
flag&&dqaHk
ddZ&&edj
dU;k&&ehu
o`"kHk&&/kuw
es"k&&rwG
feFkqu&&o`fpd
flag&&dqaHk
ddZ&&edj
dU;k&&ehu
o`"kHk&&/kuw
es"k&&rwG
feFkqu&&o`fpd
x-10
25
10 o"kZ
22/03/1971
22/03/1981
eaxG
ps
i;r
7 o"kZ
22/03/1981
22/03/1988
jkgw
ps
i;r
18 o"kZ
22/03/1988
22/03/2006
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
22/03/1971
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
22/03/1981
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
22/03/1988
xq:
ps
i;r
16 o"kZ
22/03/2006
22/03/2022
kuh
ps
i;r
19 o"kZ
22/03/2022
22/03/2041
cq/k
ps
i;r
17 o"kZ
22/03/2041
22/03/2058
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
22/03/2006
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
22/03/2022
22/03/2041
08/09/2038
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
20/01/1972
20/08/1972
19/02/1974
21/06/1975
20/01/1977
21/06/1978
20/01/1979
20/09/1980
10/05/2008
20/11/2010
26/02/2013
02/02/2014
02/10/2016
22/07/2017
20/11/2018
27/10/2019
18/08/1981
05/09/1982
12/08/1983
21/09/1984
18/09/1985
14/02/1986
16/04/1987
22/08/1987
25/03/2025
03/12/2027
11/01/2029
12/03/2032
22/02/2033
23/09/2034
02/11/2035
03/12/1990
28/04/1993
03/03/1996
20/09/1998
08/10/1999
08/10/2002
02/09/2003
04/03/2005
18/08/2043
14/08/2044
15/06/2047
20/04/2048
19/09/2049
17/09/2050
05/04/2053
12/07/2055
drw
ps
i;r
7 o"kZ
22/03/2058
22/03/2065
kq
ps
i;r
20 o"kZ
22/03/2065
22/03/2085
joh
ps
i;r
6 o"kZ
22/03/2085
22/03/2091
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
22/03/2058
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
22/03/2065
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
22/03/2085
18/08/2058
18/10/2059
23/02/2060
23/09/2060
19/02/2061
09/03/2062
13/02/2063
24/03/2064
22/07/2068
22/07/2069
22/03/2071
22/05/2072
22/05/2075
21/01/2078
23/03/2081
21/01/2084
10/07/2085
08/01/2086
16/05/2086
10/04/2087
27/01/2088
08/01/2089
14/11/2089
22/03/2090
x-10
26
foakRrjh R;Urj
xq:
ps
i;r
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
drw
ps
i;r
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
pa
ps
i;r
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
22/03/2006
10/05/2008
22/03/2006
04/07/2006
04/11/2006
23/02/2007
09/04/2007
17/08/2007
25/09/2007
29/11/2007
13/01/2008
26/02/2013
02/02/2014
26/02/2013
18/03/2013
14/05/2013
31/05/2013
28/06/2013
18/07/2013
07/09/2013
23/10/2013
16/12/2013
22/07/2017
20/11/2018
22/07/2017
31/08/2017
29/09/2017
11/12/2017
13/02/2018
02/05/2018
10/07/2018
07/08/2018
27/10/2018
kuh
ps
i;r
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kq
ps
i;r
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
eaxG
ps
i;r
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
10/05/2008
20/11/2010
10/05/2008
03/10/2008
11/02/2009
06/04/2009
07/09/2009
24/10/2009
09/01/2010
04/03/2010
21/07/2010
02/02/2014
02/10/2016
02/02/2014
14/07/2014
01/09/2014
21/11/2014
17/01/2015
12/06/2015
20/10/2015
22/03/2016
07/08/2016
20/11/2018
27/10/2019
20/11/2018
10/12/2018
30/01/2019
17/03/2019
10/05/2019
27/06/2019
17/07/2019
12/09/2019
29/09/2019
cq/k
ps
i;r
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
joh
ps
i;r
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
jkgw
ps
i;r
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
20/11/2010
26/02/2013
20/11/2010
18/03/2011
05/05/2011
20/09/2011
31/10/2011
08/01/2012
26/02/2012
29/06/2012
17/10/2012
02/10/2016
22/07/2017
02/10/2016
17/10/2016
10/11/2016
27/11/2016
10/01/2017
18/02/2017
05/04/2017
17/05/2017
03/06/2017
27/10/2019
22/03/2022
27/10/2019
07/03/2020
02/07/2020
17/11/2020
22/03/2021
12/05/2021
05/10/2021
18/11/2021
30/01/2022
x-10
27
f=Hkkxh nkk
pa
ps
i;r
pa
eaxG
jkgw
xq#
kfu
cq/k
drw
kq
joh
xq#
ps
i;r
xq#
kfu
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
drw
ps
i;r
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq#
kfu
cq/k
10/01/1980
27/10/1980
16/09/1974
05/02/1975
05/02/1976
26/12/1976
16/01/1978
27/12/1978
18/05/1979
27/06/1980
27/10/1980
27/06/1997
26/02/2008
29/11/1998
07/08/2000
10/02/2002
25/09/2002
05/07/2004
16/01/2005
07/12/2005
22/07/2006
26/02/2008
25/02/2032
25/10/2036
04/06/2032
15/03/2033
08/06/2033
28/10/2033
04/02/2034
18/10/2034
02/06/2035
27/02/2036
25/10/2036
eaxG
ps
i;r
eaxG
jkgw
xq#
kfu
cq/k
drw
kq
joh
pa
kfu
ps
i;r
kfu
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq#
kq
ps
i;r
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq#
kfu
cq/k
drw
27/10/1980
27/06/1985
04/02/1981
18/10/1981
02/06/1982
27/02/1983
26/10/1983
02/02/1984
12/11/1984
05/02/1985
27/06/1985
26/02/2008
26/10/2020
27/02/2010
14/12/2011
09/09/2012
20/10/2014
08/06/2015
28/06/2016
25/03/2017
17/02/2019
26/10/2020
25/10/2036
24/02/2050
14/01/2039
15/09/2039
25/10/2040
05/08/2041
06/08/2043
16/05/2045
26/06/2047
16/05/2049
24/02/2050
jkgw
ps
i;r
jkgw
xq#
kfu
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
cq/k
ps
i;r
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq#
kfu
joh
ps
i;r
joh
pa
eaxG
jkgw
xq#
kfu
cq/k
drw
kq
27/06/1985
27/06/1997
15/04/1987
19/11/1988
14/10/1990
26/06/1992
09/03/1993
10/03/1995
15/10/1995
14/10/1996
27/06/1997
26/10/2020
25/02/2032
05/06/2022
01/02/2023
22/12/2024
17/07/2025
27/06/2026
23/02/2027
05/11/2028
11/05/2030
25/02/2032
24/02/2050
24/02/2054
08/05/2050
07/09/2050
01/12/2050
08/07/2051
19/01/2052
06/09/2052
01/04/2053
25/06/2053
24/02/2054
x-10
;fxuh nkk
nkk
ladVk
irh
jkgw
o;
8 okZ
eaxGk
pa
fiaxyk
28
kVf=ak nkk
i;r
o;
i;r
24/12/1980
irh
xq#
3 okZ
20/05/1980
1 okZ
24/12/1981
eaxG
4 okZ
20/05/1984
joh
2 okZ
24/12/1983
cq/k
5 okZ
20/05/1989
/kkU;
xq#
3 okZ
24/12/1986
kfu
6 okZ
21/05/1995
Hkzkekjh
eaxG
4 okZ
24/12/1990
kq
7 okZ
21/05/2002
Hkfdk
cq/k
5 okZ
24/12/1995
jkgw
8 okZ
21/05/2010
mYdk
kfu
6 okZ
24/12/2001
pa
1 okZ
21/05/2011
fl)k
kq
7 okZ
24/12/2008
joh
2 okZ
20/05/2013
ladVk
jkgw
8 okZ
24/12/2016
xq#
3 okZ
20/05/2016
eaxGk
pa
1 okZ
24/12/2017
eaxG
4 okZ
20/05/2020
fiaxyk
joh
2 okZ
24/12/2019
cq/k
5 okZ
20/05/2025
/kkU;
xq#
3 okZ
24/12/2022
kfu
6 okZ
21/05/2031
Hkzkekjh
eaxG
4 okZ
24/12/2026
kq
7 okZ
21/05/2038
Hkfdk
cq/k
5 okZ
24/12/2031
jkgw
8 okZ
21/05/2046
mYdk
kfu
6 okZ
24/12/2037
pa
1 okZ
21/05/2047
fl)k
kq
7 okZ
24/12/2044
joh
2 okZ
20/05/2049
nkkLokeh Xkzgkaph fLFkrh- Xkzg nkk o; nkk pkph o; ;fxuh vkf.k kV f=Ek nksr leku vlrsnUgh nkkar QDr lq:okr osxG;k Xkzgkiklwu grs- moZjhr loZ xVh leku vlrkrikjkkjpk minsk vkgs dh tj tUe fnolk lw;Z gjk fdaok jk=h pa gjk ;kar vlsy rj kV f=ak
nkspk mi;x dyk ikfgtsk vuqlkj tj tUe fnol pa gjk fdaok jk=hr lw;Z gjk e/;s >kykrj ;fxuh n~kkpk okij djkok-
x-10
Xkzg;x QG
nek#d ;x
rqeP;k vk;q";kP;k rhu HkkxkaiSdh ifgyk Hkkx rqeP;klkBh pkaxyk vlsy- vk;q";kP;k e/kY;k
dGkr o;kP;k " rs o"kki;r rqeP;k fu;a=.kk[kkyh ul.kk;k x"VhaeqGs rqeP;k xrhr
vnFkGs ;srhyrqeP;k dqaMyhr tj brj dkgh 'kqHk;x vLrhy] rj ;k ;xkps v'kqHk ifj.kke dkgh ek.kkr deh
g 'kdrkr-
foijhr jkt ;x
gh 'kqHk XkzgfLFkrh vkgs- rqEgkyk feG.kk;k la/khpk Qk;nk d#u ?ksu rqEgh >ikV;kus xrh djkyrqepa O;fDreRRoa jktfcaMa vlsy] brjkaoj vf/kdkj xkto.;kpa d'kY; vlsy vkf.k rqEgh rqeP;k
vk;q";kr lk/; dysY;k x"VhaeqGs fl/n Ogky- rqEgkyk vusd ekxkuh laiRrh feGsy] i.k rqEgkyk
lokZr tkLr goh vl.kkjh x"V & eu%'kkarh ek= dnkfpr feG.kkj ukgh-
xq# eUxy ;x
gk 'kqHk;x vkgs- rqEgkyk dhr vkf.k vknj nUgh feGrhy- rqEgkyk n.kdV 'kjhj]mena #i vkf.k
eBa qdqVqacdnkfpr ,d= dqVqac ;kapk ykHk gy- rqEgh ,[kk|k laLFksps eq[k Ogky vkf.k vusd
ekxkuh rqEgkyk l++aiRrh feGsy- rqepa fe=eaMGgh eBa vlsy vkf.k rqEgh [kpd i.k vkuanh vk;q";
txky-
kqHkoskh ;x
gk 'kqHk;x vkgs- rqeph dVqafcd ik'oHkweh pkaxyh vlsy] f'k{k.k pkaxya vlsy vkf.k vkFkd cktw
lqfLFkrhr vlsy- rqepa O;fDreRRogh mena vlsy vkf.k rqEgh ln~xq.kh vlky- rqeP;k vaxP;k
xq.kkeqGs rqeph vk;q";kr pkaxyh xrh gy-
xq#pUMky ;x
gh pkaxyh XkzgfLFkrh ukgh- rqepk -"Vhdu tjh roKkpk vlyk] rjh LoHkko fof{kIr vlsy]
rqeP;klg jkg.ka dBh.k vlsy vkf.k rqeP;k ukrsokdake/;s rqEgh vf; vlky- dfu"B oxkZrY;k
ydka'kh rqepk laca/k ;sy vkf.k rqEgkyk R;kaP;kcn~n~y [kjh lgkuqHkwrh vlY;keqGs rsgh rqepk
vknj djrhy-
dkyke`r ;x
gk pkaxyk ;x vkgs- R;keqGs rqepa vk;q"; ljG vkf.k dqBY;kgh vMFkG;ka f'kok; tky- rqeph
'kjhjrh pkaxyh vlsy vkf.k rqEgkyk Li/kkZRed ijh{kkae/;s pkaxya ;'k feGsy- rqepa vk;q";
vkFkd -"V;k laiUursr tky vkf.k e/;o;kr dkgh x"VhaeqGs rqeph fr"Bk vuisf{kr jhR;k
ok<sy-
egk ;x
29
x-10
gk vfr'k; 'kqHk ;x vkgs- rqepk tUe pkaxY;k eqgwrkZoj gy] vkf.k pkaxY;k ?kjk.;kryk tUe
vkf.k laLdkj ;kaP;k tjkoj rqEgh lektkP;k mPp orZqGkae/;s tk 'kdky- rqepa f'k{k.k pkaxya
vlsy vkf.k rqeP;k pdl cq)heqGs rqEgh vusd fo"k;kaoj HkqRo feGoky- Hkjiwj okl gy vkf.k
mPp LFkku feGsy]
30
x-10
XkzgfV ps QG
joh lseh lsDlVky o#.k
thoukP;k xw<kRed vkf.k vk/;kfRed vkk cktw tk.kwu ?ks.;kr rqepk vf/kd dy vlsy- rqeP;k
thoukSyhyk lq[k vkf.k vkuan O;kiwu jkghy- dfork vkf.k laxhr ;krgh rqEgkyk LokjL; vkgsukhc rqeP;koj vf/kdp [kwk vkgs- fokskr% fe=eaMGh vkf.k kstk;akdMwu- nku/kekZP;k dk;kZrgh
rqepk lgHkkx gk lq)k rqEkP;k O;fDreRokps ,d oSfkV; vkgs-
joh LDosvj #
dkgh vkk vkOgkukyk lkejs tkos ykxsy T;keqGs rqeP;k thoukSyhr ifj.kkedkjd vls cny
?kMrhy- rqeP;k dkekP;k fBdk.kh dkgh leL;k mn~~Hkow kdrhy i.k R;koj rqEgh ekr d: kdky-
;k XkzgkP;k Hkkok[kkyh ;s.kk;k O;Drh ;k ekufld vkf.k kkjhfjd V~;k lq< vlrhy- R;kaP;k
O;kolkf;d {ks=kr rs eBhp t[khe mpyrhy vls rhozrsus okVr vkgs vkf.k rls dY;kl eBk
Qk;nkgh g kdr- ;kr Hkj Eg.kwu vkRefooklkps LoHkkooSfkV; rh{.k cqf)eRrk vkf.k ;X;
fu;tu ;k lokpa ,d= ;s.k Eg.kts rqeps ;k fufpr g.ka vlsp vkgs-
xq:kh cq/k Vku fLFkrh Ek/;s vlY;kus rqEgkyk ltZukhyrk vkf.k ekufld lrdZrk ;kph ns.kxh
feGkyh vkgs- th O;kolkf;d {ks=kr ;k feGowu ns.;klkBh enr djsy- KkufoLrkj ok<o.;kdMs
rqeps vkdkZ.k vkgs rs iq<s tku Qk;nskhjgh Bjsy-
cq/k LDosvj pa
fopkj f;sr eXu jkg.;kr rqepk dy vkgs- rqEgh rdZ cq)h vLkysys vkgkr i.k rqEgh Hkkofud
cu.;kpk ;Ru djky] [kkl d#u fo#) fyaxh O;Drhackcr-
rqeP;kr fofo/krk vk.k.;kcn~ny rhoz bPNk vkgs- fokskr% rqeP;k dkekr- ;qjsuslkh cq/kkph lseh
pdukrhy fLFkrh rqEgkyk vkh rstLoh cq)h cgky djrs T;keqGs uouohu dYiukauk rqEgh tUe
|ky- FkMD;kr ikfgys rj rqeP;kr cqf)ekukph xq.koRrk vkgs- vkpkj fopkjkr ,dokD;rk fdaok
fLFkjrk vk.kyh rj mTToy dhr feGow kdky-
kq LDosvj ba
;qjsUkl vkf.k kqkP;k LDosvj fLFkrhP;k ifj.kkekeqGs rqeP;k O;fDreRokr tkx#d vls seG vax
cuys vkgs- dyk{ks= vkf.k lkaLfrd {ks= ;kr rqepk jl vf/kd vlsy- ydkai;r igp.;kpk
ekxZ gk FksV vlsy] vanktkus [kMs Vkd.;kl rqEgkyk vkoMr ukgh- lefyaxh O;Drhais{kk fo#)
fyaxh O;Drhakh vLkysys laca/k gs vf/kd cGdV vLkrhy-
kq lsDlVkby o#.k
30
x-10
kq vkf.k usiP;quph lsDlVky fLFkrh vls nk[kors dh] rqEgh jfld LoHkkokps vlwu dyk] laxhr
vkf.k dforsdMs vf/kd >qdysys vkgkr- rqEgh ijidkjh o`Rrhps vkgkr fokskr% ts rqeP;koj se
djrkr vkf.k ts rqeP;klkBh vkuankps ek/;egh oGowu vk.kw kdrkr- rqEgh /;s;oknkyk okgwu
?ksrysys vls vkgkr-
kq Vkbu #
kq vkf.k IyqV Vku fLFkrhr vlY;kus oS;fDrd vkuankph rqEgkyk ns.kxh ykHkyh vkgs- fkok;
rqeP;k Hkkouk ;k vxnh [kyoj tk.kk;k vkgsr- oSokfgd though e/kqj cuw kdy- dyskh lacf/kr
rqeph xqaro.kwd gh rqeP;klkBh Qynk;h Bjsy-
lseh lsDLkVky pake/;s eaxG rqEgkyk edG;k eukph vkf.k fofo/krsoj se dj.kkjh O;Drh
cuors- rqEgh pVdu jkxko.kkjs vlwu lakf?kd lgHkkxkr rqeph Hkwfedk gh opZLo fl) dj.kkjh
vkgs- rqEgh vkRefooklwgh vkgkr rlsp dfB.k ifjJekiklwu nwj tk.;kpk ;Rugh djr ukghR;keqGs QDr kjhjklaca/khpk pkaxyk Qk;nk gr ukgh rj vknjgh feGr-
rqEgh vR;ar egRokdka{kh vkgkr- eBeBs vknkZ dkcht djky- mPp vf/kdk;kalcr rqeph
nsok.k&?ksok.k vlsy- R;keqGs ;kckcr lrdZ jkg.;kph xjt vkgs- ,d ;tuk vi;kh >kyh rj
fujkk g udk rqeP;kdMs nqljsgh [kwi i;kZ; vkgsr-
rqEgh vfrO;kolkf;d vkgkr- FkMsls vf/kd ifjJe ?ksrys rj ;k feGow kdky- rqEgh vk;q;kr
Lor%ps vls dkgh rRo cuoys vkgsr vkf.k R;k rRokkh rqEgh ,dfuB vkgkr- rqEgh dkgh osGk
Hkkofud Ogky i.k /kked Vhus ikgrk rqEgh xYHk vkgkr-
kuh lsDlVkby ba
;qjsul cjcjps kuhps lsDlVky Lo:i rqEgkyk /kS;Zkhy cuors- rqEgh rqeP;k vH;klkr ojp<
vkgkr R;kp cjcj rqEgh brjkauk fkdo.;krgh ojp< vkgkr- vkOgku ns.kk;k vusd la/kh rqEgkyk
feGrhy vkf.k rqEgh R;k ;kLohgh cUkow kdky-
HkkofudV~;k vLoLFk okV.;kph kD;rk vkgs- R;keqGs rqeP;k vkjX;kojgh ifj.kke g kdreukr nMiY;k xsysY;k Hkkousyk ,d edGh okV d#u fnYkkl ;k vMp.khrwu ckgsj ;s kdky-
rRoKku vkf.k vk/;kRe ;kr rqEgkyk vf/kd jl vkgs ltZukhy Lrqrh dj.;kr rqepk jl gk
ojpsojpk vlsy-
ba lseh lsDlVky #
xw<oknh kkL=kr tls Qytfrk rRoKku] peRdkj] ekulkkL= bR;knhr~ rqEkpk jl vf/kd vlsygs IyqVkh ;qjsulps lseh&lsDlVky Lo:ikP;k ifj.kkekeqGs ?kMsy- rqeP;k loZ ukR;kakh rqeph
31
x-10
toGhdrk fkok; letwrnkji.kkgh rqEgh tiklrk- rqEgh cgqrsd osGh fujxhp vlrk-
o#.k lsDlVkby #
IyqVkh usIkP;quP;k lsDlVky Lo:ikewGs rqEgh ekulkkL=kr vkf.k rRoKkukr jl vl.kkjs fkok;
gqkkjgh vkgkr- dkgh dkGk rqEgh vMp.khP;k osGsyk lkejs tk kdrk R;keqGs vkRefookl
ok<Ok.;kph xjt vkgs-
32
x-10
Hkfo";ok.kh
[kkl xq.k
rqEgkyk nh?kkZ;q; ykHksy- rqepk jl gk lS)akfrd vH;klkr] fpfdRlkREkd kkL=kar vkf.k ;a=kkL=
fdaok ra=Kku ;k fok;kar vlkok- vUu oL=kps gky gu gyk[khgh ;s kdrs fdaok ca/kudkjd
xVhapkgh vuqHko ;s kdr- ;keqGs dnkfpr rqEgh euo`Rrhps cuw kdky- rqEgh lgukhy
LoHkkokps vlw kdrkrqEgh n;kGw eukps] eufeGkow o`Rrhps vkf.k vkuanh LoHkkokps vls O;Drh vlkos- rqEgh lqlaoknh
vkf.k mYys[kuh; vlkos- rqEgh dykRed fdaok lkfgfR;d O;Drh vlkoh th jaxHkweh vkf.k dykRed
txkfok;h tk.kdkj vlsy- rRoKkukfok;h vkf.k fuca/k dkO; ;k lkfgR;rhfok;h rqEgkyk foksk
se vlkos.k gu dVqafcd HkkX; [kkyh tk kdrs R;keqGs dnkfpr vk/;kfRed vkf.k rRoKkukRed fdaok
/kkedrsdMs rqEgh rqeps eu oGokyrqEkP;k lo;h ;k vxnh piG] lgti.ks ?kMrhy vkk vlwu R;kr vxnh [kjsi.kk vkgs fkok;
rqeph o`Rrh gh vViSyw Eg.ktsPk pkjh cktwauh ;X; vkh vkgs- inoh vkf.k LocGkoj mPpre ;k
feGowu laiRrh kIrhpk ykHkgh g kdy- osxosxG;k kkL=kar vkf.k dqky dyslkBh rqEgh ;X;
vlky- oS|dh; vkf.k vkjX; kkL=kaP;k vH;klkr rqEkP;k eukpk dy vlsy- [kk.;kfi.;kP;k
vkf.k ikk[kkP;k ckcrhr rqEgh ,dne n{k vlky% rqepk LoHkko gk lko/k vkf.k piG vlkokrqeP;k jkgR;k tkxsr osxGk cnygh ?kMw kdr-
ekufld xq.k
rqEgh ek.kkckgsj i)rkhj vkf.k [kj[kjhp uhVusVd vls vlkos- fkdysys fon~Okku vlwugh
iw.kZRokl us.kk;k xVhaLkkBh vf/kd Kkugh k/kw kdky- rqEgh /kked o`RrhP;k ydkauk [kwi eku
nsr vlkos- rqEgh dGdGhps ladyu dj.kkjs] ijidkjh] dyk vkf.k lkfgR;kdMs dy vl.kkjs] vls
vlkos- rqEgh mRRke leh{kd vlwu ygku&lgku xVhapk ,dne [kyoj fopkj djrk] fkok;
vkiY;kdMwu pwd g.kkj ukgh ;kph n{krkgh ?kssr vlkos-
kkjhfjd jpuk
rqeP;k jkfkQGkek.ks rqeps #an dikG vlkos] ekxs oGoysys vkf.k dkukoj #G.kkjs dl fkok;]
MD;kP;k e/kHkkxh VDdy vlkos- ?kkjs fdaok fuGs MGs] ljG ukd vkf.k #an [kkans bR;knh
vl.;kph kD;rk vkgs- rqeph pky piG vlwu vkokt Qkj laFk vlkok- ,dw.kp d.kkLkejgh
Hkko ikM.;kps LkkeF;Z rqeP;kr vlkos-
vkjX;
rqeps jkfkQG gs gkMs] Ropk vkf.k xqM?;koj ifj.kke dj.kkjs vkgsr] R;keqGs laf/kokr] lka/ksnq[kh
vkf.k Ropslac/khP;k rkjh mn~Hko.;kph kD;rk vkgsdkekpk vf/kd O;ki eukoj ?ks udk- iqjskh >i vko;d vkgs- O;k;ke rqeP;k vkjX;klkBh
Qk;nskhj B: kdy- tkk njhP;k mM;k ekj.ks oxSjs-
32
x-10
rqEgh vR;ar ,dkdh vlwu nwji;r ydkaoj deh fookl Bso.kkjs vlY;keqGs rqEgkyk r.kkokph
lo; >kysyh vlsy- ;klkBh rqEgh vxnh kakr Ogk] QkoY;kosG fgjoG] ik.kh vkf.k eS=he; lgokl
bR;knhalkBh |kVsful] fcfy;MlZ] ig.ks] xYQ bR;knh [ksGfok;d xfrfo/khr rqEgh Hkkx ?ks kdrk- rqEgkyk
dch] dkans] chV] ikysHkkth] to cky bR;knhps lsou dys ikghts- rqEkP;k if=duqlkj yXuirhoj
jkgwpk pkaxykp Hkko vlY;kus] rqEgkyk ln vkf.k cn~~dBrspk =kl g.;kph kD;rk vkgsrqEkP;k if=dr yXuirhoj drwpk Hkko pkaxykp fnlwu ;sr T;kP;keqGs rqEgh varxZG vkf.k
lqtsP;k nq[k.;kus =Lr g.;kph kD;rk vkgsrqeP;k if=duqlkj yXuirhoj ;jsul Xkzgkpk Hkko vkgs] T;kP;keqGs rqEgkyk n;kkh laca/khr jx
g.;kph kD;rk vkgsrqeP;k if=dr pakoj cq/kkpk Hkko vkgs- T;keqGs Lej.kkDrhkh fuxMhr vMp.kh ;s kdrkr
R;keqGs vfrfpark fuekZ.k g kdrsrqeP;k if=dr lw;kZoj IyqVpk Hkko vlY;kus lgu u g.kk;k i;kZoj.kkeqGs tls /kwG] /kqeziku]
mRltr fdj.ks] /kwj bR;knheqGs =kl g.;kph kD;rk vkgs- rqeP;k if=duqlkj o`fpd k jkkhoj
eaxG vkf.k kuhkpk Hkko fnlwu ;sr vkg]s T;kP;kus rqeP;k mRiknu{ke vls vo;o vkf.k
eyew= mRltr dj.kk;k f;soj ifj.kke g.;kph kD;rk vkgs-rqeP;k if=duqlkj ehu jkkhoj
eaxG vkf.k kuhpk Hkko vkgs] T;kP;keqGs ik;koj ifj.kke dj.kk;k dkgh leL;k mn~~Hkorhy-
fk{kk o thfodk
fk{k.kkph mPpre ikrGh xkBwu rqEgh foofo|ky;kph inoh dkcht djky fdaok Okolk;
pkyo.;klkBh r ik= vlY;kps ek.ki= feGo.;klkBh fMIyekgh d: kdky- rqEgh vR;ar
gqkkj vlwu osxosxG;k O;kid fok;krgh rqEgkyk foksk jl vkgs- pkj fHkarh vkM tx.ks rqEgkyk
#pd ukgh] R;kgh iyhdMs O;kid txkpk k/k ?ks.kkjs rqEgh ,d oklh vkgkr- rqEgh vkk {ks=kr
rqeps dfjvj cuow kdrk tsFks vipkfjd fk{k.k vxnj ?ksrysys vl.ks vko;d ulsyrqeP;k if=dr XkzgekukP;k fLFkrhuqlkj rqEkP;kdMs O;kikjh cu.;klkBh ykx.kk;k ;X;rk mitrp
vkgs- O;kikj vkf.k okf.kT; ;k laca/khps Mkoisp pVdu fkdky- mRiknukrhy dk;Z{kerk vkf.k
O;kikj ;k fBdk.kh rqEgh HkkX; cuow kdky- O;kikjkr usgeh ?kMrs rs Eg.ktsp eanh ;s.ks fdaok
O;kikj FkaMko.ks] vkkLkkj[;k xVh ?kMrhy i.k ;kosGh rqepk Lor% oj rkck vl.ks xjtsps vkgsvkkosGh u [kprk iq<s tk.;kpk ;Ru dyk rj uDdhp ,d dk;Z{ke O;kikj d# kdky-
laIkfRr o okjlnkj
dqVqac oSHkokP;k ekukus oSHkokP;k EkkydklkBh gsok mRiUu Ogkok vkh vR;ar ;X; fLFkrh vxnh
lgti.ks rqEgkyk feGw kdrs- rqEkph Hkkfxnkjh gh ;kLoh vlsy fkok; rh kkarrkiwoZd vkf.k
d.krsgh HkkaM.k u djrk jMq d: kdky- ydkakh vlysY;k ukrslac/kkr rqEgh egku O;fDreRo
g kdky- dVqafcd okrkoj.kkuqlkj vkuanh oSokfgd thou txw kdky vkf.k rqeps eqy gs
dqVqacklkBh usgeh ,d xjoij vkf.k vkuan ns.kkjs Bjsy-
33
x-10
rqeP;k if=dr /kukpk Lokeh gk lkrO;k ?kjkr tku clyk vkgs] gh fLFkrh /kuykHkklkBh ,dne
vuqdwy vlwu R;kiklwu feG.kk;k u;kauk oj us.kkjh vkh vkgs- nwj varjkoj vl.kk;k nskkr
vkf.k ckgsj xkokrhy O;kikj rqEgkyk mRre ;k feGowu nsy- lkekU; O;kikj vkf.k okf.kT; ;kr
rqEgh mRre dkefxjh d: kdky- i.k d/khrjh da=kVkeqGs gh mRre ykHk g kdr- R;kp
cjcj rqEgh lrr Hkkfxnkjh VkG.;kpk ;Ru djhr jgk vkf.k rqeP;k dkgh fe=kaiklwu lrr lko/k
jkg.;kpk ;Ru djk dnkfpr rs rqEkps k=wgh cuw kdrhyrqeP;k if=dr vuqoafkdrspk Lokeh gk vdjkO;k LFkkuh vkgs] ts rqeP;klkBh pkaxys ukgh] ;keqGs
vMPk.kh fuekZ.k gu fe=kleosr rqeps ukrs fc?kM.;kph kD;rkgh vkgs- rqeP;k oSokfgd
tMhnkjkdMwugh dkgh vMp.kh fuekZ.k g.;kph kD;rk vkgs- rqeP;k vkph rh fc?kMwu rh
ekufld V;k vLoLFkgh g.;kph kD;rk vkgs- vkP;k nsgoklkuarj pkaxyk ykHkgh g.;kph
kD;rk vkgs-
rqeP;k if=duqlkj ;X; o;kr rqepk fookg g.;kph kD;rk vkgs- rqeP;k if=drhy yXuirh
vkf.k lkrok Lokeh gs f=d.kkr vkgsr- ts rqeP;klkBh lHkkX;kps vkf.k fe=Roklkj[ks edGs vkgsrqeps ukrs gs loZ ukR;kais{kk mRre B: kdy- rqeP;k ilarh&ukilarh vkkk&vkdka{kk ;kr lekUkrk
vl.;kph kD;rk vkgs- rqEgh ,desdkaoj thokikM se djky T;keqGs rqeps ukrs v[ksji;r fVdwu
jkgw kdy-
okl o Hkze.k
rqeP;k if=drhy cgqrsd Xkzg gs dukREkd ?kjkr vkf.k vfLFkj fpUgkar vkgsr- O;olk;kP;k
fufeRrkus rqEgkyk okjaokj okl djkok ykxsy- fkok; rqEgh rqeP;k vkoMR;k fBdk.kh vkuane;h
lgyhykgh tk kdky-
kqHk jRu
kqHkjRukae/;s uhye gs rqeP;klkBh ykHknk;d vkgs rs jrhapk uhye lU;kP;k vaxBhr e<owu kfuokjP;k fnokh mtO;k gkrkP;k e/kY;k cVkr
?kkykR;k,soth deh rhpk fuye Eg.kwu eYkoku [kMk vesFkWLV fdaok yktorZ jktkorZ lU;kP;k
fdaok iap/kkrwP;k feJ.kkP;k vaxBhr e<owu ?;kjRu/kkj.k djrkuk [kkyhy ea=Ppkj.k dY;kl gs vf/kd ykHknk;d Bjsy fuykatue~ leHkkle~ jfoiq=
;exjkte~ Nk;k eank kaHkqre
re uekfe kuk pje
oj fnysY;k jRukaps otu gs < iq#kklkBh fu/kkZfjr d:u fnys vkgs- fL=;kalkBh R;kps ifjek.k
@ rs @ ,o<s deh g kdrs rj eqykalkBh rsp otu @ rs @ ,o<s g kdy-
34
x-10
35
x-10
XkzgkaP;k fLFkrhps QG
yXu QG
rqepk yXuirh dqaHk vkgs- yXuirhpk Lokeh 'kuh vkgs] t vR;ar Qk;ns'khj XkzgkP;k Lo:ikr
rqeP;k if=dr vkgs- f=d.k vkf.k du ;k n?kkapkgh Lokeh vlY;kus] 'kq rqeP;k if=dr ;x
dkjd Xkzg Bjr vkf.k r rqeP;klkBh ykHk feGowu ns.kkjk Xkzg vkgsdqaHk yXuirhr tUekyk vkY;kps lHkkX; ykHkY;kus] rqEgh fLFkj eukps vkf.k [kachj O;fDreRokps
vlky- mPp vkn'kkZps rqEgkyk ojnku kIr >kys vkgs- lgdk;kZph Hkkouk rqeP;kr vlsy- tjh
vkRefo'oklkr dkghls dehi.k ;s 'kdys rjh] cqf)eRrsP;k ckcrhr vR;ar rkddrk vkf.k nwj
-f"VRo vlsy f'kok; -f"Vdukapk fofo/kkaxh 'k/k yko.;kph 'kDrhgh rqEgh laikfnr dyh vkgscf)d'kDrh] okLrfod ;tuk vk[k.;kph {kerk vkf.k n?kZ|xkeqGs ukoktys tky- uouohu
'k/kkeqGs xrh gy- f'kok; rqeP;k vkoMR;k {ks=krhy lf; lgHkkx frLi/;kZis{kk ojp<
Bj.;kr en~r djsy- lkekftd orZqGkpk O;ki Qkj eBk gy f'kok; R;kaP;klkBh Qk;nk feGowu
ns.kkjh O;Drh] Eg.kwu rqeph [;krh gy- ekuorkoknh LoHkko vkf.k seGi.kk ;keqGs ukoktys
tky- rjhgh tj yXUkirhpk Lokeh vcG fdaok Dys'kkr vlsy] rqepk ;xdkjd Xkzg 'kq ladVkr
vlsy rj dnkfpr rqEgh vfo'oklw] yckM] <axh] diVh cu.;kph 'kD;rk ukdkjrk ;s.kkj ukghvk{ksikgZ R;] -"V R; rqeP;kdMwu dnkfpr dys tkrhy-
rqeP;k if=dr lw;Z gk /kuw jkf'kfpUgkr fLFkr vkgs- vfHkekuh LoHkkokps vlky- mnkRr rRo
vlrhy f'kok; eB~;k x"Vhps /;s; vlsy- djkjhi.kk vkf.k dBji.kkeqGs lUekuuh; dke djkyiqjkru dkyhu XkzaFkkpk [kyoj vH;kl dj.;kr jl vlsy- R;kp cjcj lafxrkrgh jl vlsy/kkedrsdMs dy vlsy- /kked o`RrhP;k ydka'kh vknjkus okxky- oSokfgd tMhnkj vkf.k eqys
;kaP;k leosr thou txky-
cq/k
rqeP;k if=dr cq/k gk /kuw jkf'kfpUgkr fLFkr vkgs- mrkfoG o`Rrhps vlw 'kdky- i.k yodjp
Lor%oj rkck vk.kky- vknj feGo.;klkBh rqeph rGeG vlsy i.k dofprp rs kIr d:
'kdky- rjhgh tj xq: cq/kklcr fdaok R;kP;koj vlsy- Hkko Vkdr vlsy rj rqEgh lUekuuh;
feGow 'kdky- tj jkgw cq/kkcjcj dukr fLFkr vlsy rj dnkfpr 'kS{kf.kd kfo.; kIr djkytj cq/kkoj eaxGkpk Hkko vlsy rj dnkfpr rqEgh HkakM[kj fdaok oknfookndkj cuky-
kq
rqeP;k if=dr 'kq gk edj jkf'kfpUgkr fLFkr vkgs- kekf.kd vkf.k lgu'khy o`Rrhps vlky
i.k dqVqackeqGs dnkfpr fpark lrkosy- etetsph vR;ar vkoM vlwu eB~;k ek.kkoj Hkwd vlsyfo#) fyaxh O;Drharhy voktoh jl dnkfpr rhoz euosnuk ns.;kps dkj.k cusy- i.k ;krwu ckgsj
iM.;kl rqEgh leFkZ vlky- okr vkf.k 'khr ;kaP;k fodjkus =Lr Ogky- tj 'kqkoj vik;dkjd
Xkzgkapk Hkko vlsy rj vk;q";kr dkgh vdLekr cnykauk lkejs tkos ykxsy- dnkfpr vpkud
35
x-10
eaxG
rqeP;k if=dr eaXkG gk flag jkf'kfpUgkr fLFkr vkgs- gh [kj[kjhp vuqdwy fLFkrh vlwu rqEgh
vR;ar HkkX;oku cuky- gk rqEgkyk ykylj Ropk cGdV vo;o] lUu eqk vkf.k vk'kkoknh
-f"Vdu nsr- lnSo rqEgh mRlkgh dk;kZr eXu vlky f'kok; d.kR;kgh vkOgkukRed ifjfLFkrhyk
Lohdkj.;kr lnSo r;kj jgky- tenkj [ksGkr Hkkx ?;ky rlsp okjaokj lgyhpk vkuan yqVkyfo#) fyaxh O;Drhaps y{k os/k.;kr leFkZ vkgkr- rjhgh lrdZ jkg.;kph xjt vkgs dkj.k 'kkjhfjd
nq[kkir g.;kph 'kD;rk vkgs- rqepk yXuirh tj edj fdaok dqaHk vlyk rj ex tMhnkjkps
vkjX; dnkfpr rqeP;k fparsps dkj.k cuw 'kdy-
xq:
rqeP;k if=dr] xq: gk flag jkf'kfpUgkr fLFkr vkgs- gh vR;ar HkkX;kph fLFkrh vkgs- gk rqEgkyk
eB~;k eukpk vkf.k ijidkjh cuor- mPp egRokdka{kh vlrhy- rqEgh vfHkekuh /kkMlh vkf.k
d"VkGw vlky( oDr`Rokps rqEgh ojnku feGoys vkgs- lUekukeqGs lek/kku feGo.;kph bPNk vlsyLor%ph xrh pkaxY;k ekxkZus ?kMowu vk.k.;klkBh lrr pkaxY;k fLFkrhpk fuekZ.k djky- rqeP;k
'kaluh; R;keqGs oSHko vkf.k lUeku feGoky- HkkoaMs] tMhnkj vkf.k eqys ;kaP;kdMwu vkuan
miHkxky-
kuh
rqeP;k if=dr 'kuh dU;k jkf'kfpUgkr vkgs- tfeuhph e'kkxr vkf.k 'ksrh mRiknus ;kiklwu mRre
ykHk gy- tj cq/kgh vuqdwy vlsy fdaok 'kqkpk R;koj Hkko vlsy rj dnkfpr rqEgh
mPpf'kf{kr] lUekuuh; O;Drh( T;kdMs tckcnkjh vkf.k fo'okl Vkdkok v'kh O;Drh cuky/kkedrsdMs dy vlwu /kked O;Drhapk vknjgh djky- eqyhps ek.k vf/kd vlsy R;kaP;k
lH;i.kkeqGs vkf.k kIrheqGs vfHkeku okVsy-
pa
rqeP;k if=dr pa dU;k jk'khr fLFkr vkgs- Eg.kwu rqeph tUejkl fdaok pa yXu dU;k vkgsL=hfyaxh] lqlaLr euq"; vkf.k lkekU; jkf'kfpUg gs rqeP;k eukoj vkf.k oSf'k"V~;kaoj fu;a=.k
Bsosy vkf.k dkgh e;kZnsi;r jkf'kLokeh cq/kgh fu;a=.k Bsosy- dU;k jk'khrhy pa gk frrdklk
ykHkdkjd Bj.kkj ukgh- O;kogkfjd u grk ,dk ,dk fefuVkar Lor%ps y{k xqaroky- pkaxY;k
cktwus fopkj dyk rj okM~e; vkf.k dyk ;koj vf/kd y{k dafr djky- ykacP;k oklkps
vkd"kZ.k vlsy- Eg.kwu vf/kd pkaxys xq.k Xkzg.k u djrk eukpk dy rqeP;k xq.kkapk okij d#u
vkFkd ykHk feGo.;kiqjrk e;kZfnr vlsy- i.k tj pa brj Xkzgka'kh pkaxY;k ;xkr vlsy rj
ifjfLFkrhr lq/kkj.kk gy- [kj[kjhp 'kaluh; dk;Z djky T;kpk lUekugh dyk tky-
jkgw
rqeP;k if=dr] jkgw flag jk'khr vkgs- lw;Z tj vuqdwy vlyk rj r rqEgkyk vkd"kZd psgjk nsr
f'kok; ofj"BkadMwu fdaok ljdkjh ek/;ekrwu vusd ykHk feGowu nsr- cq/k fdaok 'kq fdaok eaxG
tj Lor%P;kp ?kjkr vlrhy rs rqEgkyk HkkX;oku vkf.k vkuanh cuorhy- rjhgh tj rqepk
yXuirh dqaHk vlsy rj ek=] rqeP;k tMhnkjkps vkjX; rqeP;klkBh fparsps dkj.k cuw 'kdy- tj
jkgw e?kk u{k=kr fLFkr vlsy drw 'krrkjdkr rj dnkfpr vi?kkrh nq?kZVusyk raM |kos ykxsy-
36
x-10
drw
rqeP;k if=dr drw dqaHk jk'khr vkgs- tj 'kuh vuqdwy vlyk rj r rqEgkyk vkd"kZd psgjk nsr
f'kok; ofj"BkadMwu ykHk feGowu nsr- cq/k fdaok 'kq fdaok eaxG gk Lor%P;k ?kjkr vlyk rj] r
HkkX;oku vkf.k vkuanh cuor- rjhgh tj rqepk yXuirh dqaHk vlsy vkf.k lw;Z ykHkdkjd Xkzgk'kh
la;xkr fdaok R;kP;k Hkkok[kkyh vlsy rj rqeP;k tMhnkjkps vkjX; rqeP;k dkgh fparsps dkj.k
cuw 'kdy- nql;k cktqus tMhnkjk cjcj dkgh osxGsp erHksn mn~Hkorhy- tj drw 'krrkjdk
u{k=kr vlsy vkf.k jkgw e?kk u{k=kr rj vi?kkrh nq?kZVusyk raM |kos ykxsy-
ba
rqeP;k if=dr ;qjsul o`f'pd jk'khr vkgs- Lor%P;k ekxkZr caM[kj cuky f'kok; rqeP;k vk;q";kr
ijaijkfu"Brsph tk.kho fdaok fdaer ulsy- se thoukr rqeP;kdMs peRdkfjd vuqHko vlsyvk;q";kP;k dkgh dkGk njE;ku rqepk -f"Vdu iw.kZ i.ks cnyw 'kdy- tj eaxG vuqdwy vlyk rj
vfrn{krsdMs >qdky f'kok; 'kjhj;"Vh uhV vkf.k lqMy jk[k.;kpk ;Ru djky- i.k 'kq Dys'khr
vlsy rj ek= i'kk[kkP;k ckcrhr xckGs vlwu LoPNrk jk[k.;kr fu"dkGthi.kk djky-
o#.k
rqeP;k if=dr usiP;wu o`f'pd jk'khr vkgs- tj usiP;wu xq: fdaok 'kq ;kaP;k'kh la;xkr vlsy
fdaok R;kaP;k Hkkok[kkyh vlyk rj] rqeP;kdMs Hkkfdr orZo.;kph th {kerk vkgs] fryk vf/kd
egRo fnys tky- tj usiP;wu vik;dkjd Xkzgkauh os<ysyk vlsy rj ex tjh rqEgh mn/kV vlyk
rjh brjkaP;k Kkusa;kauk lq[k ns.kkjh cktw ek= rhoz vlsy- riV LoHkkokps vkf.k eRljh cusy-
rqeP;k if=dr IywV dU;k jk'khr vkgs- gk rqEgkyk lMikrG cuor i.k R;kp cjcj R;kyk
fujxh vkf.k lqanjgh Bsor- tj cq/k vuqdwy vlyk fdaok tj xq: fdaok 'kq IyqV'kh la;xkr
vLkrhy R;kP;koj Hkko Vkdr vlrhy rj rs rqEgkyk Lo- egRokpk mUur -f"Vdu nsrhy- i.k
tj eaxG fdaok 'kuh pduh fLFkrhr vlrhy fdaok IyqV'kh tqGysys vlrhy rj xqaMfxjhph
o`Rrh kIr d:u v'kk O;Drhauk nq[koky T;k rqeP;k erka'kh fdaok -f"Vduk'kh vlgerh n'kZor-
37
x-10
Hkko QG
yXuirh
rqeP;k if=dr yXukpk Lokeh vVe LFkkukr fojkteku vkgs t vk;q; nkZor- okjl gDdkpk
laca/k lq)k ;k LFkkukkh vkgs- eqyhaP;k if=dr gs LFkku fookg lq[kkr ;k lac/krs tj gs LFkku
[kjkc vlsy rj frdwy o vieku] vMp.kh] nqx/krk] dj.k] v;kLoh thou ;k o brj xVhapk
laca/k ?kMowu vk.kr- if=dr brj Xkzgcy vuqdwy ulsy rj ojhy xVhalnHkkZr frdwyrk nkZorstj rqeps yXu esk] rqG o ehu vlsy rj vkBO;k LFkkukP;k xVha lanHkkZr rqEgh vuqdwy fudky
miHkxky- tj yXuLFkkukpk Lokeh cyoku vlsy rj okjl gDd o vkFkd {ks=kdMwu dtZ
feG.;kl vuqdwy HkkX; fuekZ.k gy- vU;Fkk ukgh- eaxG o drwpk yXu LFkkukP;k Lokehkh ;x
djr vlY;kl nq?kZVuk o k=wHk; nkZors- dk;|kP;k ckcrhr n{krk ?;koh ykxsy- uSlxd kqHk
Xkzgkapk ;x vuqdwy ifjLFkhrh ns kdr-
f}rh; Hkko
rqeP;k if=dr nqljk ekyd yXuLFkkukr vkgs ts kjhjkps frfu/khRo djrs- gs vfrk; ykHknk;d
Bjrs- dkj.k yXuLFkkup vk;q;kP;k brj xVhaps kq)k frfcac Bjrs- rqEgh nql;k ?kjkP;k loZ
ckcrhr HkkX;oku Bjky- ijarw kkjhfjd V~;k dVdVh mRiUu grhy dkj.k nqljk ekyd ekjd
vlr vkf.k tj r uSlxd vkqHk Xkzg vlsy rj gs Hkkfdr [kjp Bjrs- edjyXukr nql;k ?kjkpk
ekyd kuhp vlY;kus ek= r /ku;x fuekZ.k djr- dU;k yXu vlsy rj nqljk ekyd t kq
vkgs r kkjhfjd dVDVh fuekZ.k djsy- ijarw rqeps oMhy Jhear vlrhy vkf.k mPpfk{k.k o
ijdh; pyukP;k Vhus ykHknk;d Bjsy- kqHkXkzgkapk ;x vlrk pkaxys o okV XkzgkEpk ;x
vlrk okV ifj.kke fnlwu ;srhy-
r`rh; Hkko
rqeP;k if=dr frljk Lokeh lkrO;k ?kjkr vkgs- T;kyk tMhnkjkps LFkku EgVys tkrs- fo:)
fyaxkP;k O;Drhakh laca/kkr ;s.;kr rqEgh Qkj mRlqd vlky tMhnkj rqeP;k toGP;kp ukR;kryk
fdaok kstkjpk vlsy- kqHk XkzgkaP;k ;xkr ygku HkkoaMk dMwu ikd enr feGsy- lkrO;k ?kjkpk
Lokeh lq) kqHkkkqHk ;xkr vlsy rj rqEgh rqeP;k ygku Hkkok cjcj fdaok toGP;k le o;Ldk
cjcj Hkkxhnkjhr O;kikj djky- kqHk Xkzg frl;k ?kjkr vlrk Nik [kkU;kps ekyd vlky- vkqHk
XkzgkaP;k ;xkr Qykr ?kV gy- edj yXukr frljk Lokeh lkrO;k ?kjkr cyoku vlr o
frl;k yXu o vdjkO;k LFkkukkh laca/kkr ;su Jhearh nsr-
prqFkZ Hkko
rqeP;k if=dr pFkk Lokeh ckjkO;k ?kjkr iMyk vkgs T;k LFkkukyk O;;LFkku EgVys tkrs- pFkk
Lokeh o pa kqHk voLFksr vlrhy rj LokLF; o lqyHkrk mRre fjrhus tk.kosy- ijarw R;kaP;k
vkwHk voLFkk rqEgkyk rqeP;k iwoZ vk;q;kr vk iklwu osxGs djsy- rqEgh clrh Xkzgkr fk{k.k
?;ky- ;k LFkkukP;k vuqdwyrseqGs ijnskh okLrO;kpk ;x ?kMwu ;sr- ikpok Lokeh kqHk voLFksr
vlrkuk rqEgh c/nhd kS{kf.kd {ks=kr pedky- lgkok Lokeh pkaxY;k voLFksr vlsy rj
Li/kkZRed ;k laiknu djky- fo|kosru ?ksu mPp fk{k.k feGo.;kl rqEgh ik= Bjrk- uoO;k
Lokehaph if=dryh kqHkrk rqEgkyk k/kd kkL=kr ijnskh okVpky d:u nsy- [kpkZoj rkck
Bsokok ek= ykxsy-
37
x-10
iape Hkko
ikpok Lokeh vdjkO;k LFkkukr vlk c/nhd ikrGh mapkowu ek.klkpk ntkZ ok<r- tj cq/kgh kqHk
LFkkukr@voLFksr vlsy rj vls ?kMrs- ikposLFkku iwoZ iq.;kps LFkku Eg.kwu /ku;xkek.ks vkFkd
HkjHkjkV ?kMowu vk.kr- ikpok Lokeh myk<kyh o eujatukrwu rj vdjkok O;olk; o leo;Ld
lkFkh nkjkadMwu ykHk nk;d Bjor- kqHk Xkzgk+apk ;x ?kMr vlrk vko;d vkFkd mUurh o
eku&lUeku feGr- ikpok & larrh lq[k nkZor Eg.kwu kqHk ;x ?kMr vlrk drZcxkj@pkaxyh
larrh fuitrs okV Xkzgkaph N;k larrhyk fpark nsrs-
kBh Hkko
lgkok Lokeh vkBO;k LFkkukr vlrk O;kolkf;d uqdlku] k=wapk =kl] vi?kkr] t[kek] de
ukhchi.kk] o vU; vMp.khauk raM |kos ykxrs- rjhgh lq[koLrwi.kk vk.k.;kl f=dLFkku Eg.kwu
Qynk;d Bjrs- k=woj fot; feGk;yk leFkZ vlrkr rjhgh Hkkxhkh [ksGrkuk n{krk ?;k;ykp
goh- lgkO;k] vkBO;k LFkkukr kqHk Xkzg vlrk ifjfLFkrhr lq/kkj.kk grs- lgkO;k o vkBO;k LFkkukr
vkqHk Xkzg vlrk frdwy ifj.kke tk.korkr- vkBok lkrO;k iklwu nqljk o lgkok lkrO;k iklwu
ckjkok ;sr vlY;kus tMhnkjh o Hkkxhnkjh ykHknk;d Bjrs-
lIre Hkko
rqeP;k if=dr lkrok Lokeh vdjkO;k LFkkukr iMyk vkgs ;keqGs ykHknk;d Bjr- dU;k yXukr
lkrok Lokeh vdjkO;k LFkkukr mPphpk vlY;kus tfMnkj o larrh ckcr pkaxyh Qys feGrkrflag yXukr ukrsokd o k=w pkaxys fe= curkr- kqHk XkzgkaP;k ;xkr tfMnkjh o Hkkxhnkjhrwu
pkaxys vFkkZtu djrk ;srs- ijdh; vG[kh o pyu ykHknk;d Bjrs okV XkzgkaP;k ;xkr
tfMnkjkkh oknfookn gu dj.k lMfpV~Vh i;r ;su Bsirs- fe= k=w curkr-
vBe Hkko
vkBok Lokeh vdjkO;k LFkkukr vlrk O;Solkf;d ykHkk cjcj dkghakk vMp.kh o =wVh ?kMwu
;srkr- dkj.k vkBos LFkku nwxZ.kh] k=w ek.klkaps frd vkgs rj vdjkos fe= ifjokjkps vkf.k Eg.kwu
rqeP;kakh vkk lafeJ ydkapk ifjp; ?kMr- pkaxY;k fe=kadMwu ykHk ?kMrkr o okV fe=kadMwu
vuis{khr rVk laHkor- vdjkO;k o vkBO;k LFkkukP;k leUo;kus kL=kapk okij dj.;kpk dy
fuekZ.k ?kMr- eaxG] kfu o xq: o kq fo:) i{kkr vijk/kh vR;kpkjh cuo.;kps ;x ?kMorkr-
uoe Hkko
uoesk ckjkO;k LFkkukr vlrk rqeP;k ofMykapk O;olk; ksrh] kS{kf.kd ckch] [kk.kh] LFkkoj
bR;knhakh laca/khr vlr- R;kps okLrO; nqjLFk fdaok ijnskh vlrs- rqEgh lq)k mPp fk{k.klkBh
ijnskh okLrO; d: kdrk- iapesk kqHk vlrk mPp fk{k.kkr ;k nsrs- kBsk kqHk ;xkr
Li/kkZRed ;k ?kMowu vk.kr- fo|kosru feGowu nsr- rwGyXukr mPp uoesk] eskyXukr Lojkkhpk
uoesk vkk dkjps yHk ?kMo.;kl leFkZ vlrkr-
nke Hkko
nkesk lIrekr vlrk O;olk;h ntkZ ok<ok;yk iqjskh vuqdwyrk nsr Lor%P;k O;olk;kr o
eB~;k laLFksrwu ykHk ?kMowu vk.kr- xq:] kq ;qrh dk;ns fok; ;k] O;olk; ?kMors- esk yXukr
mPp nkesk fdreku O;olkf;d ntkZ lq/kkjr- feFkwu] /kuw yXukr egkiq:k ;xkus lq[koLrwi.kk
38
x-10
vk.kr- tMhnkjh o Hkkxhnkjh kqHk Qynk;h Bjrs- eaxG] jkgq] joh] kfu ;wrh eBs vf/kdkjin nsrkqHk Xkzgkaph ;wrh O;olk;hd HkjHkjkV nsu ekuuh; LFkku nsrs-
,dknke Hkko
vdjkok Lokeh lkrO;k ?kjkr vlrk mRre HkkX; o/kZd Bjr- tMhnkjhP;k LFkkukr vdjkokLokeh
tMhnkjh o Hkkxhnkjhrwu ykHk ?kMowu vk.kr- fkok; brj xVharwu lqyHk kIrh d:u nsriRuhpk LoHkko lqLoHkkohi.kkr eMr fkok; lq[koLrw ?kjkrwu ;su O;ogkfjd ykHk ?kMowu vk.krokV XkzgkaP;k ;wrhr tMhnkjkyk =klnk;d Bjr o O;ogkfjd l[; derjrk vk.kr- nql;k
yXukpk fopkj vk.kr- vkqHk XkzgkaP;k ;wR;k O;ogkfjd vk;w;kr ?kV vk.kr-
}knke Hkko
ckjkok Lokeh vVe LFkkukr lq[koLrwi.kk vk.k.;kl kqHk Qynk;h vlr- f=dLFkkukpk
Lokeh]f=dLFkkukr foijhr jkt;xkus vuis{khr xVhrwu vdLekr ykHk ?kMowu nsr- vkqHk Xkzg
;x ?kMor vlrk okV o uqdlku nk;d fe= ifjokj o ukrsokd ;x ?kMowu vk.kwu k=wrk
fuekZ.k djr- eB;k tokcnk;k Lohdk:u ekufld =kl v<owu ?ks.;kph o`Rrh nsr- vi?kkr o
vktkji.k nsr- ckjkO;k ?kjkr kqHk Xkzg vlrk m/kGsi.kkph o`Rrh nsr-
vdjkO;kr joh vlrk kqHk Qynk;h B:u ekulUeku o HksVoLrwapk ygkui.kk iklwu ykHk ?kMowu
vk.kr- O;kolkf;d ntkZ ok<owu fofkV dyk xq.kkaekQZr lektkrwu ekulUeku o vfHkk; ?kMowu
vk.kr ljdkjh ekulUeku ?kMowu vk.kr- eqyxh vlrk rqEgh oMhydh xktork- kfu] drw ;x
ykHkLFkkukr FkMhkh fujkkk ?kMor- rwG o feFkwu yXukr mPp o Lojkkhpk joh kqHk rj /kuw
jkkhr fucZG joh vkqHk ifj.kke nkZorkr-
cq/k
vdjkO;kr cq/k vlrk lokxh.k V~;k kqHkQynk;h curh- cq/k iapekr cq/nheRrk o mPp ntkZ
?kMowu vk.kr- mPp fk{k.k o c)hd mUurh nsr- kqkP;k kqHk;xkr dykRed xq.k fodlhr
djr- xq:P;k kqHk ;xkr Hkjiwj Hkkkkaps Kku] vkdyu nsr- eaxG] kfu ;wrhr foKku kkL=kr jl
o ;k nsr- flag] o`fpd yXukr Lojkkhpk mPphpk cq/k eBs fe= ifjokj] vkFkd HkjHkjkV o
pkaxY;k xVhapk ykHk ?kMowu nsr- o`kHk yXukr kqHk ;x ?kMr vlrk fucZG cq/k kqHk Qynk;h
Bjsy- pa cq/k ;x gqkkjh nsr- ijarw brj xVhar ;k ns.;kl brj kqHkkkqHk ifjfLFkrh vlkO;k
ykxrkr- jkgw&drw ;x] iapesk kqHk ;xkr vlrk T;rhk fok;d dy fuekZ.k djr-
kq
ckjkO;kr kq vlrk seG o lqLoHkkoh tMhnkj feGowu nsr- ;klkBh lIresk kqHk voLFksr
vlko;kl ykxr- esk] feFkwu] o`fpd yXukr kq mPphpk o Lojkkhpk Eg.kwu kqHk Qynk;h
Bjr- rwG] o`kHk] feFkwu] o`fpd] /kuw o ehu yXukr foijhr jkt ;x ?kMowu vk.kwu
peRdkfjdjhR;k Jhearh ;x vk.kr- xqIr k=wP;k dkjok;kaoj fot; feGowu vk.kr o pkaxY;k
39
x-10
fe=kapk o leo;Ldakpk lgokl ?kMor- vkqHk Xkzg;x fuQG se laxkps nkZd Bjr- kqHk
XkzgkaP;k Vh ifj.kkekr lq/kkj ?kMowu ikdrk vk.k.;kl ykHknk;d Bjrkr-
eaxG
lkrO;k ?kjkr eaxG vlrk rqeP;kr o rqeP;k tMhnkjkr lkE;rk vkpkj] fopkj] HkDrsi.kkr
nkdor- ddZ yXukr mPp eaxG kqHk Qys nsr- o`kHk] rwG yXukr Lojkkhph eaxG iapegkiq:k
;xkuqlkj lq[koLrwi.kk vk.kk;yk leFkZ vlr- edj yXukr pa kqHk vlrkuk O;ogkjhd thou
lqyHk d: kdr- R;klkBh xq: lq)k vuqdwy ykxr- vkqHk Xkzgkpk ;x vi?kkr djr- lkrok
eaxG oSKkfud oLrw] xkMhph midj.ks] jlk;fud oLrw] xVh] Lo;ikd] ?kj mi;xh oLrw] lkj[;k
xVhrwu Qk;nk rlsp tehuh fok;d O;olk;krwu ykHk nkZor-
xq:
xq: lkrO;k LFkkukr vlrk] kqHk XkzgkP;k ;xkr Hkjiwj vuqdwyrk vk.kwu nsr- rqeP;k HkkoaMk
laca/khr kqHk Qy feGrkr- tMhnkjkkh pkaxys laca/k vlwu rqEgh Lor% /kked o kekf.kd vlrk
pkaxys kqHk ;x if=dr vlrk oSokfgd lq[k o nh?kkZ;q; kIr grs- drZO;n{k eqys fuitrkrvdjkO;k LFkkuk uqlkj O;olkf;d ykHkkr ok< djrkr- feFkwu o dU;k yXukr iapegkiq:k
;xkuqlkj kqHk Qys nsr- ddZ yXukr uhp kfu O;olkf;d y; djr- flag yXukr kq] cq/k kqHk
ulrk mPp jDrnkc nsr-
kuh
vkBO;k LFkkukr kfu kjhj LokLF; o oSokfgd lq[k ;k laca/kh uSjk; nsr- frdwy ifj.kke nsrfeFkwu] ddZ o ehu yXukr foijhr jkt;xkuqlkj] vkqHk Xkzgkps lkoV ulrkuk nh?kkZ;w; nsr- joh
;xkr oMhykaps kkfjfjd o ekufld LokLF; fc?kMor- joh la;xkr MG;kps fodkj nsr- eaxG]
jkgq ;x O;Sogkfjd lq[kkr derjrk vk.kwu vk;w; ?kVor- kq] cq/kkph kqHkrk ifjfLFkrh
vkVD;kr vk.kr- dU;k yXukr cq/k kqHk ;xkr ulrk vi?kkr nkZor-
pa
pa vVe LFkkukr vlrk] rwG yXukr mPphpk eaxG nh?kZ lq[kkps vk;w; nsr- /kuq yXukr
Lor%P;k jkkhryk pa lkj[ksp ifj.kke nsr- pa vV eskkkh laca/kkr vlrk if=dr brj kqHkkkqHk
;x ?kMr ulrk vi?kkr ?kMor o vk;q;kr ?kV vk.kr- esk yXukr eaxG kqHk ulrk fucZG pa
o drw ;x ?kMr vlsy rj kL=h;k ?kMor- jkgw ;xkr fokHk; nk[kor- kfu ;xkr mapko:u
iM.;kps Hk; tkLr vlrs-
jkgw
lkrO;k ?kjkr jkgw feJQGs ns.;kl dk;Zjr vlr- fdcy ;xkr lkoZtfud O;ogkj ijdh;
pyu o ijnskh ek.klka}kjs bV ykHk ?kMorkr- o`kHk] dqaHk o dU;k jkkhryk jkgw kqHk Qynk;d
vlr- kfu] eaxG lqHk fLFkrhr] kqHk voLFksr vlrk Hkkdhrkyk fufprh ;srs- lIre ekyd kqHk
vlrk o kqHk Xkzgkus ;qDr vlrk ifjfLFkrh lq/kkj.kk tU; vlrkr- o`kHk yXukr eaxG kqHk ulrk
vusd okV xVhapk lkeuk djkok ykxr-
drw
yXuLFkkukr drw vlsy rj pkaxY;k okrkoj.kkr tUe nk[kor- mitr Kku o gqkkjh nkZor-
40
x-10
nwjVhph vlkekU; tk.k ek.klke/;s vlrs- [kkyP;k ntkZP;k@LFkjkP;k ydkac)y rqeP;k eukr
vis{khr vknj@dho@lgkuqHkwrh vlsy- drwpk brj kqHkkkqHk Xkzg;x ?kMr ulY;kl oSokfgd
lq[kkr derjrk ;sy- eaxG lgkO;k] lkrO;k fdaok vk<O;k LFkkukr kuh;xkr vlsy rj
tMhnkjkP;k kkjhfjd vktkjkackcr dVdVhapk lkeuk djkok ykxsy- drw jkgqP;k jkkhr@;xkr
vlsy rj vi?kkrkauk lkejs tkos ykxsy- tj o`fpd yXu vlsy eaxG;x vlsy] pa;x vlsy
fdaok ehuyXu vlsy o xq:@kq ;x vlsy fdaok xq:&cq/k ;x vlsy rj /kked xVhar jl
nk[koky- Kkuo/kZuk dj.;kpk dy vlsy- eaxG&kuhapk drwkh ;x gr vlsy rj nqxZ.k ok<rhy-
ba
nkekr ;qjsul vlrk LokHkkfod m/nhVs lQy d:u ns.;kl HkkX; dkjd] vuqdwy vlrvMp.khr iM.;kpk LoHkko /keZ nk[kor o R;k;xs ofjB vf/kdkjh dk;ZsdrZs ;kdMwu =kl nkZd
Bjr- ljdkjh o lkoZtuhd m|xkkh] laLFkskh laca/k nk[kor o udjh] O;olk;kr cny ?kMorxq:] kq ;wrh dU;k o ehu yXukr nu vf/kdkj ;x ?kMor- rqEgh Lora= O;olk;] lYykxkj
{ks=kr m?kMw kdrk-
o#.k
nke LFkkukr usiP;wu cyo/kZd o ?kVuknk;h O;olk; nkZd ykHk ?kMor joh] pa ;wrh vkqHk
;x ikydka iklwu ygkui.kkr fo;x ?kMowu fok..k eukoLFkk nsr- cq/k] kq kqHk ;xkr
dykRed xq.k ok<hl ykowu bV eku&lUeku o ykHk] HksVoLrw ?kMowu vkur- rqEgkyk ijnskh
ek.klkaps bV] ikd lgdk;Z ?kMk;pk ;x nkZor xq: kqHk ;xkr fl)h o ntkZ ok<o.;kl
vuqdwyrk vk.kor-
vVe LFkkukryk IyqV vkxhkh [ksG.;kph mxhpp eB~;k t[khek ikj ikM.;kph o`Rrh cuordjkVspk jl nk[kor o lkglh dk;Z ?kMowu vk.k.kk;k {ks=kkh laca/k nk[kor- vkqHk Xkzg ;xkr
kkjhfjd =kl ?kMor o dk;nk gkrkr ?ks.;kph o`Rrh cGkor- kqHk Xkzgkph ;qrh ifj.kke lq/kkjrsvkqHk XkzgkP;k ;wrh fgalkRed vkosx ok<orkr o vi?kkr ?kMowu vk.krkr-
41
x-10
tUe u{k= QG
u{k= QG
L=hyk lktslk vlk tUetkr yktkGwi.kk rqeP;kdMs dnkfpr vlkok- tjh rqEgh eB~;kapk vknj
djky] rjh rqEgkyk xqykeklkj[ks txk;yk vkoM.kkj ukgh- rqeps nwf"Vd.k euedGsi.ks eakM.;kl
dpj.kkj ukgh- v'kk Hkkouk O;DrrslkBh dnkfpr iqjslh dkGth ?ks.kkj ukgh- R;keqGs dnkfpr
rqeP;k ukrsokdkalkBh rqEgh 'k=wRokpk fo"k; cuky- tj fcu/kkLri.ks vkiyh ers O;Dr dj.;kP;k
o`Rrhoj fu;a=.k Bsoys rj rqeP;k dVqafcd okrkoj.kkr pkaxys ;'k feGoky f'kok; vk;q"; iw.kZi.ks
miHkxky-
kkjhfjd jpuk
rqeps MGs vkf.k dku vR;ar lqanj vlrhy f'kok; brj u{k=kr tUeysY;k O;Drhiklwu rqeps
osxGsi.k iw.kZi.ks nk[korhy- uktqd 'kjhj vkf.k etcwr [kka|klg rqEgh vR;ar vkd"kZd vlky-
fk{kk
mithfodk pkyo.;klkBh rqeps ?kj lM.kkj ukgh] eq[;r% rqeP;k ikydkaP;k cjcj uo;k'kh
vkFkd ifjfLFkrhP;k LFkS;kZeqGs rqEgh vls dj.kkj ukgh- tj Xkzkeh.k Hkkxkr tUekyk vkyk vlky
rj rqeps dqVqac dnkfpr 'ksrhP;k {ks=kr dke djhr vlsy rlsp cka/k.khP;k dkekr vlsy-
dVqafcd thou
oSokfgd e/kqjrk vkf.k irhP;k nh?kkZ;q";klkBh rqEgkyk ewy u{k=kr tUeysY;k eqyk'kh yXu ukgh
dys ifgts- rqEgh vkuanh oSokfgd thou miHkxky- rqePkk uojk Jhear rlsp seG vlsy- rqeP;k
eqykadMwu pkaxyk Qk;nk miHkxky- ifgyk eqyxk vlsy R;kuarj nu eqyh vlrhy-
vkjX;
lkekU;r% vkjX; mRre jkghy- rjhgh mPp jDrnkckpk =kl g 'kdy- vkf.k jRdokfguhP;k
ulsyk dnkfpr fiG clsy rlsp rqeP;k o`)ko;kr nE;kpk =kl g.;kph 'kD;rk vkgs-
lkekU;i.ks ;k ?kjkryk lw;Z O;olk; dj.;kph cq)h cgky djr- xq:cjcj la;x >kyk vlsy
rj foLrh.kZ v|fxd {ks= vlsy- vla[; bekjrhps ekyd vlky-
ljdkjh udjhr vlky- 'kkludrkZ fdaok ea=h ;kapk rRooknh lYykxkj vlky- Lora= O;olk;kr
vlky rj dk;|kr rjcst fdaok v'kh O;Drh th fg'ksc Bso.;kr vkf.k vusd laLFkkuk enr
dj.kkjh v'kh O;Drh cuw 'kdky-
'kq ;k ?kjkr vlsy] yXuirh gLr u{k=kr vlwu R;koj xq:Pkk Hkko vlsy rj rs gh fLFkrh
rqeP;k iRuhlkBh pkaxyh ukgh- lcr 'kq vlY;kus iRuhps vkjX; fparsps dkj.k cuw 'kdy- nu
41
x-10
eqys vlrhy-
baftfuvj Eg.kwu fdaok ra=K Eg.kwu udjhyk vl.;kph 'kd;rk vkgs- rqeps oSokfgd thou
vkuankus Hkjysys vlkos- tj xq:gh ;sFks tqGyk rj] rqEgh dq'ky oDrk] vR;ar Jhear] ea=h fdaok
;kyk lerqY; vls ,[kk|k ekukP;k LFkkukoj tky- dkghaP;k ckcrhr vlsgh fun'kZukl vkys vkgs
dh xq: vkf.k eaxGkpk ;k ?kjkrhy la;xkeqGs rqEgh vke fdaok dk;nsfo"k;d O;olk;kr vR;ar
mPp LFkku feGow 'kdky-
rqEgh [kachj vkf.k /kkMlh vlky- vR;ar lgti.ks fe= cuoky rlsp 'kkL=kP;k vusd {ks=kr mPp
f'kf{kr vlky- fofo/k fo"k;kaps rqEgkyk mR"V lkekU; Kku vlsy- Jhear vlky-
;k u{k=krhy 'kuhcjcj yXuirh tj mRrj Hkkinkr iMyk rj dnkfpr rqeP;k uo;kps vkjX;
dk;e jkghy- R;kaP;klg xqarkxqarhP;k fo"k;kr vkoM fuekZ.k g 'kdy f'kok; iqjkru kphu
'kkL=kP;k x"Vhps la'k/kugh dj.;kph 'kd;rk vkgs-
tj xq:gh ;sFks fLFkr vlsy rj dnkfpr xaHkhj oS|dh; ifjfLFkrh rqEgkyk Hkxkoh ykxsy] T;kr
rkrMhph oS|dh; n{krk ?;koh ykxsy- dnkfpr rqEgh iqLrd fyg.;kP;k fdaok dkf'kr dj.;kP;k
O;kikjkr vlky- dkgh t.k jlk;us fdaok tymRiknukP;k O;kikjkr vlrhy-
jkgw ;k cktwus vlY;keqGs dnkfpr dkgh vuSfPNd ifj.kke ?kMrhy- v'kk dk;kZ iklwu Lor%yk
ijko`Rr dys ikfgts T;keqGs rqeP;k toGP;k vkf.k f; O;DrhalkBh vMp.kh fuekZ.k g 'kdrhytj xq:oj d.krkgh Hkko iMyk fdaok R;kpk nql;k Xkzgkacjcj la;x >kyk rj R;kpk ifj.kke
Eg.kwu vkrk i;r ts gr vkys] rs vf/kd lq/kk#u rqEgkyk ldkjkRed ifj.kke ykHksy-
/kked o`Rrhps vlky- HkkoaMk'kh rqeps erHksn vlw 'kdrhy- gs erHksn dnkfpr ekyeRrk fdaok
tfeuh'kh lacf/kr vlw 'kdrhy- tj ykHkdkjd la;x >kyk rj v'kk erHksnkarwu Qk;nk g
'kdy-
42