Professional Documents
Culture Documents
X 21 Horoscope
X 21 Horoscope
yXu
yXuirh
jkkh
jkkh Lokeh
u{k=
u{k= Lokeh
pj.k
frFkh
ik;k
lw;Z fl)kar ;x
dj.k
o.kZ
rRo
o;
;uh
x.k
ukM+h
ukM+h in
fogx
Fke v{kj
lw;Z jkkh
MsdkusV
x-21
tUefrFkh%
tUe osG%
tUe LFkG%
Latitude:
v;ukak%
LFkkfud osG%
lkEikfrd dkG%
LFkkfud osG laLdkj%
fr;Zd%
21:50 PM
Aktyubinsk, Kazakhstan
20:38:40
16:37:4
-71:20
23.4
?kkr p
edj
kuh
rwG
kq
fokk[kk
xq#
1
uoeh kqDy
rkack
kqHk
dyo
{kf=;
vfXu
ekuo
O;k?kziq-
jk{kl
var
vkfn
Hks#UM
rh] rw] rs] r
ddZ
3
jkkh
ekl
frFkh
fnol
u{k=
gj
yXu
;x
dj.k
/kuw
ek?k
4,9,14
xq#okj
krrkjdk
4
dU;k
vfrxaM
rSfry
3
2, 7, 9
4, 8
12,21,30,39,48
x-21
jkkh
fMXkzh
u{k=
u{k= Lokeh in
yXu
joh
cq/k
kq
eaxG
xq:
kuh
pa
jkgw
drw
ba
o#.k
#
edj
ddZ
feFkqu
o`"kHk
dU;k
flag
flag
rwG
ddZ
edj
rwG
/kuw
dU;k
23:22:41
05:27:55
/kfu"Bk
iq";
iquoZlw
e`xfkj
gLr
iwokZ
mRrjk
fokk[kk
vysk
/kfu"Bk
fokk[kk
T;s"Bk
fp=k
eaxG
kfu
xq#
eaxG
pa
kq
joh
xq#
cq/k
eaxG
xq#
cq/k
eaxG
21:39:53
26:14:46
12:38:58
16:03:53
29:29:41
21:36:15
26:49:28
26:49:28
27:56:50
26:44:51
25:31:46
1
1
1
1
1
1
1
1
4
2
3
4
1
fnkk
fLFkrh
ekx
oh
ekx
ekx
ekx
ekx
ekx
oh
oh
oh
oh
ekx
&&
&&
Lox`g
Lox`g
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
yXu dqaMyh
12
kq
11
cq/k
joh jkgw
10
yXu drw
xq# kfu
o#.k
pa ba
eaxG #
x-21
yXu
/ku
gjk
12
kq
11
12
cq/k
11
joh jkgw
10
yXu drw
10
xq# kfu
o#.k
pa ba
lgnj
1
jkgw
kfu
11
yXu kq
jkgw drw o#.
k #
7
prqFkkk
12
HkkX;
1
pa ba
cq/k
pa jkgw
kfu
11
joh o#.k
10
eaxG #
sDdku
12
joh cq/k
eaxG xq#
kfu pa ba
kq xq#
joh ba
10
kq eaxG
o#.k
xq#
yXu drw
cq/k eaxG
yXu drw
x-21
larfr
lIrekak
12
pa
ba
12
joh kfu
drw
cq/k eaxG
pa
ba
11
10
yXu joh
kq xq# #
thfodk
1
o#.k
yXu joh
kfu
nkEkkak
12
jkgw
10
yXu
jkgw o#.k
thoulkFkh
uoekak
kq eaxG
11
}knkkak
12
kfu pa drw
11
vk o oMhy
1
kq
jkgw
11
ba
10
drw
pa
cq/k eaxG
xq#
10
kfu #
cq/k xq# #
jkgw
kq eaxG
drw
yXu
joh ba o#.
k
x-21
okgu
"kMkkak
12
pa
yXu xq#
/kked o`Rrh
foakkak
12
joh eaxG
jkgw drw ba
11
eaxG
kq o#.k
11
pa
yXu joh
kfu
10
10
cq/k kfu
o#.k
kq #
fk{kk
1
eaxG
11
kq
prqoakkak
12
cq/k xq# ba
jkgw drw
LkIrfoakkak
12
cG
1
ba
yXu
joh cq/k pa
#
11
kq eaxG
xq# kfu
kfu
10
yXu cq/k pa
drw
10
xq#
joh
jkgw o#.k
ba
x-21
nqHkkZX;
f=akkak
12
eaxG
kqHk QG
[kosnkak
12
cq/k pa
11
yXu joh ba
11
eaxG
10
10
yXu
kq jkgw drw
o#.k #
kfu ba
dqky
1
yXu
cq/k kq pa
#
kfu
"kf"V vak
12
dqky
1
eaxG
11
joh
v{kosnkak
12
xq#
xq#
kfu
xq# o#.k
joh pa ba
kfu drw
11
10
10
joh pa o#.
k
kq
cq/k
ba
jkgw #
yXu
eaxG
kq
x-21
Hkko
Hkko
Hkko vkjaHk
edj
dqaHk
ehu
es"k
o`"kHk
feFkqu
ddZ
flag
dU;k
rwG
/kuw
o`fpd
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Hkko e/;
12:21:32
23:22:41
edj
ehu
es"k
o`"kHk
feFkqu
ddZ
ddZ
dU;k
rwG
/kuw
o`fpd
edj
12:21:32
20:19:14
28:16:56
28:16:56
20:19:14
12:21:32
12:21:32
20:19:14
28:16:56
28:16:56
20:19:14
01:20:23
09:18:05
17:15:47
09:18:05
01:20:23
23:22:41
01:20:23
09:18:05
17:15:47
09:18:05
01:20:23
Hkko pfyr p
12
pa dqaMyh
3
kq
12
joh cq/k
11
kq
11
cq/k
jkgw
10
yXu drw
joh jkgw
10
eaxG xq#
kfu
o#.k
pa ba #
yXu drw
xq# kfu
o#.k
pa ba
eaxG #
x-21
Lokeh
jkkh
fMXkzh
u{k=
pj.k
/kwe
O;kfrikr
ifjosk
bapki
midrw
Hkwdai
mYdk
cznaM
/otk
eaxG
jkgw
pa
kq
drw
/kuw
flag
dqaHk
o`"kHk
feFkqu
dU;k
/kuw
edj
es"k
18:47:55
T;s"Bk
ek?k
krrkjdk
jfg.kh
e`xfkj
fp=k
vuqjk/kk
Jo.k
vfouh
11:12:05
11:12:05
18:47:55
05:27:55
25:27:55
05:27:55
12:07:55
02:07:55
4
2
3
4
1
1
1
1
jkkh
fMXkzh
Lokeh
u{k=
pj.k
dkGcsyk
ifjf/k
e`R;w
v/kZgj
;edUVd
dnaM
xqfydk
eaMh
ehu
es"k
o`"kHk
o`"kHk
feFkqu
edj
dqaHk
dqaHk
04:52:02
xq:
eaxG
kq
kq
cq/k
kuh
kuh
kuh
mRrj HkkIkn
vfouh
frdk
e`xfkj
v
mRrjk"kk<+
/kfu"Bk
iwoZ HkkIkn
13:18:47
07:30:38
26:50:07
11:55:39
04:48:41
00:40:13
20:46:13
4
4
2
2
3
3
1
jkkh
fMXkzh
Lokeh
u{k=
pj.k
dkGcsyk
ifjf/k
e`R;w
v/kZgj
;edUVd
dnaM
xqfydk
eaMh
es"k
o`"kHk
o`"kHk
feFkqu
edj
dqaHk
ehu
dqaHk
13:18:47
eaxG
kq
kq
cq/k
kuh
kuh
xq:
kuh
vfouh
frdk
e`xfkj
v
mRrjk"kk<+
/kfu"Bk
mRrj HkkIkn
iwoZ HkkIkn
07:30:38
26:50:07
11:55:39
04:48:41
00:40:13
04:52:02
20:46:13
4
2
2
3
3
1
1
x-21
fHkUukVd oxZ
kuh
xq:
jkkh
Hkko
IV V
pa
yXu
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
dwG
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
9 10 11 12
I
II
III
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
eaxG
1
Hkko
IV V
pa
yXu
o
o
o
o
o
-
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
-
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
dwG
eaxG
joh
kq
cq/k
Hkko
IV V
VI VII VIII IX X
XI XII
pa
yXu
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
dwG
jkkh
Hkko
IV V
VI VII VIII IX X
XI XII
pa
yXu
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
-
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
dwG
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
10 11 12
I
II
III
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
10 11 12
joh
jkkh
kfu
xq#
jkkh
9 10 11 12
I
II
III
o
o
o
o
-
o
o
o
-
o
o
o
o
o
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
II
III
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
x-21
10
fHkUukVd oxZ
kq
cq/k
jkkh
Hkko
IV V
pa
yXu
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
dwG
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
9 10 11 12
I
II
III
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
pa
1
Hkko
IV V
pa
yXu
o
o
o
-
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
-
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
dwG
eaxG
joh
kq
cq/k
Hkko
IV V
VI VII VIII IX X
XI XII
pa
yXu
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
dwG
jkkh
Hkko
IV V
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
10 11 12
I
II
III
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
10 11 12
yXu
jkkh
kfu
xq#
jkkh
9 10 11 12
I
II
III
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
VI VII VIII IX X
XI XII
II
III
pa
yXu
o
o
o
-
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
-
o
o
-
o
o
o
dwG
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
x-21
11
v"VdoxZ k/kuiwoZ
1
10
11
12
dwG
joh
pa
eaxG
cq/k
xq:
kq
kuh
7
3
5
4
5
4
4
4
3
3
6
3
7
2
4
5
4
7
6
5
4
3
4
2
4
5
2
3
4
4
3
5
3
5
3
2
3
2
3
6
3
0
5
5
4
3
7
3
4
4
4
4
5
4
5
3
4
4
4
3
2
4
3
2
5
2
4
4
4
6
3
4
1
3
6
6
3
6
5
5
7
5
4
4
48
49
39
54
56
52
39
dwG
jkgw
yXu
32
4
3
28
4
4
35
2
7
23 27
4 3
4 4
19
3
6
31
5
3
29
4
5
24
4
4
27
4
4
26
3
2
36
4
3
337
44
49
10
11
12
3
0
2
1
3
0
1
2
0
1
3
0
4
2
1
1
3
4
0
2
1
0
0
0
0
1
0
0
0
1
0
2
1
1
0
0
0
0
0
3
0
0
2
1
3
0
1
0
1
1
0
2
1
0
3
0
0
1
1
0
0
0
0
0
2
0
1
1
1
6
0
0
0
0
0
3
0
3
1
3
3
1
2
1
10
11
12
0
0
3
0
1
1
3
0
4
2
3
4
0
2
1
0
0
1
0
0
0
2
1
1
0
0
0
3
0
0
3
0
1
0
1
0
0
0
3
0
0
0
0
0
0
0
1
1
0
6
0
0
0
2
0
0
2
3
1
2
1
k/; fiUM
fiaM
joh
pa
eaxG
cq/k
xq#
kq
kfu
Xkzg
29
25
37
71
49
53
24
jkkh
92
35
79
123
74
136
84
k/;
121
60
116
194
123
189
108
x-21
12
uSlxd
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
&&&&
fe=
k=w
fe=
fe=
k=w
fe=
k=w
k=w
le
&&&&
fe=
k=w
k=w
fe=
fe=
le
le
k=w
fe=
&&&&
le
k=w
fe=
le
fe=
fe=
fe=
le
le
&&&&
fe=
k=w
le
k=w
fe=
fe=
le
le
fe=
&&&&
le
le
fe=
le
k=w
le
fe=
le
le
&&&&
le
fe=
k=w
fe=
k=w
k=w
fe=
fe=
k=w
&&&&
k=w
k=w
k=w
le
fe=
k=w
fe=
fe=
k=w
&&&&
k=w
k=w
le
fe=
fe=
le
k=w
k=w
k=w
&&&&
rkRdkfyd
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
&&&&
fe=
fe=
fe=
fe=
fe=
fe=
k=w
k=w
fe=
&&&&
fe=
fe=
fe=
fe=
k=w
fe=
k=w
fe=
fe=
&&&&
k=w
fe=
fe=
k=w
fe=
k=w
fe=
fe=
k=w
&&&&
fe=
fe=
fe=
fe=
k=w
fe=
fe=
fe=
fe=
&&&&
k=w
fe=
fe=
k=w
fe=
fe=
fe=
fe=
k=w
&&&&
fe=
fe=
k=w
fe=
k=w
k=w
fe=
fe=
fe=
&&&&
fe=
fe=
k=w
fe=
fe=
fe=
fe=
fe=
fe=
&&&&
k=w
k=w
k=w
k=w
k=w
k=w
k=w
fe=
k=w
&&&&
iap/kk
joh
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
&&&&
ijefe=
le
ijefe=
ijefe=
cq/k
fe=
&&&&
ijefe=
le
le
ijefe=
le
ijefe= le
ijek=w fe=
ijek=w k=w
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
le
ijefe=
&&&&
k=w
le
ijefe=
k=w
ijefe=
le
ijefe=
fe=
k=w
&&&&
ijefe=
le
fe=
le
le
ijefe=
fe=
fe=
ijefe=
&&&&
k=w
fe=
ijefe=
k=w
le
fe=
ijefe=
fe=
k=w
&&&&
fe=
ijefe=
ijek=w
ijefe=
ijek=w
ijek=w
ijefe=
ijefe=
le
&&&&
le
le
ijek=w
fe=
ijefe=
le
ijefe=
ijefe=
le
&&&&
ijek=w
ijek=w
k=w
le
le
k=w
ijek=w
le
ijek=w
&&&&
x-21
13
lqnkZu p
02/14/26/38/50/62/74/86/98/110
01/13/25/37/49/61/73/85/97/109 12/24/36/48/60/72/84/96/108/120
11
10
yXu drw
12
8
8
o#.k
pa ba
o#.k
eaxG #
5
5
6
xq# kfu
cq/k
joh jkgw
3
2
eaxG
#
xq#
kfu
kq
7
10
yXu drw
pa ba
o#.k
kq
joh jkgw
cq/k
yXu drw
eaxG
#
12
8
9
10
11
kq
11
1
12
2
cq/k
3
06/18/30/42/54/66/78/90/102
pa ba
joh jkgw
3
2
6
xq# kfu
4
07/19/31/43/55/67/79/91/103
08/20/32/44/56/68/92/104
lqnkZu p e/;s eq.kq;kps Hkfo; yXukP;k O;frfjDr lw;Z o pakusi.k ikj[kyh tkrs- kP;k vuqlkj ,
dkp Vhus yXu] lw;Z vkf.k pakus Xkzgkaph fLFkrh kIr d: kdrskqHk vkqHk ?kVuk o R;kapk [kjk osG lqnkZu pk}kjs kIr d: kdr-
x-21
14
dkjd Xkzg
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
fLFkj dkjd
lIrdkjd
v"Vdkjd
firk
cq)h
thoulkFkh
foe
/kulaink
ijek;w
ekrk
vfHkyk"kk
e{k
dy=
Hkzkr`
vkekR;
Kkfr
iq=
vkRe
ekr`
&&&&
&&&&
Kkrh
Hkzkr`
vekR;
iq=
fir`
vkRe
ekr`
dy=
&&&&
XkzgfLFkrh
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
voLFkk 3
voLFkk 5
voLFkk 6
voLFkk 9
voLFkk 10
voLFkk 12
LoIu
tkXkzr
tkXkzr
LoIu
LoIu
lqIr
LoIu
lqIr
LoIu
e`r
o`)
ckG
;qok
;qok
e`r
o`)
ckG
ckG
eqfnr
eqfnr
eqfnr
&&&&
&&&&
eqfnr
&&&&
{kqfnr
{kqfnr
kkar
fujxh
fujxh
nhu
kkar
nq%f[kr
nhu
nq%f[kr
nhu
g"kr
LoLFk
LoLFk
~kkar
g"kr
ihfM+r
~kkar
~kkar
ihfM+r
k;u
fuk
lHkkLFk
drqd
Hktu
u`R;fyIlk
vkxe
Hktu
vkxeu
uo rkjk p
tUe
laiRr
foir
{kse
R;fj
lk/kd
o/k
fe=
ijefe=
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
07
26
08
27
09
01
10
02
11
03
12
04
13
05
14
06
15
x-21
15
Xkzgla;x vFkok Vh
Xkzg
joh
198
yXu
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
ba
o#.k
92
SQU
177
85
57
118
TRN
212
QNC
237
TRN
131
157
144
BQT
14
39
67
41
54
106
21
201
112
141
BQT
80
25
81
54
68
120
TRN
35
215
BQT
126
155
94
106
80
93
SQU
145
BQT
61
SXT
241
TRN
152
QNC
181
OPP
119
TRN
27
13
39
46
SSQ
134
SQQ
45
SSQ
74
QNT
13
13
66
19
161
72
QNT
101
39
52
33
SSX
147
QNC
58
SXT
87
SQU
26
85
95
35
26
180
OPP
91
SQU
120
TRN
59
SXT
89
SQU
60
SXT
121
TRN
29
SSX
32
SSX
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
ba
61
SXT
o#.k
Index of Words:
CNJ: Conjunction
TRN: Trine
QNT: Quintile
OPP: Opposition
SXT: Sextile
QNC: Quincunx
BQT: Bi Quintile
SQU: Square
SQQ: Sesquiquadrate
ikjkkjh Vh
Xkzg
}kjk "V
Xkzg
joh
drw
kq
pa
kfu
kfu
}kjk "V
kfu
&&
eaxG
&&
jkgw
drw
cq/k
&&
drw
joh jkgw
xq#
&&
yXu
joh jkgw
x-21
16
jkkh
osk
fuxZe
ewr
lkM+slkrh
lkM+slkrh
tUekuh
tUekuh
lkM+slkrh
lkM+slkrh
daVdkuh
daVdkuh
daVdkuh
v"Vekkfu
v"Vekkfu
lkM+slkrh
lkM+slkrh
tUekuh
lkM+slkrh
lkM+slkrh
daVdkuh
daVdkuh
daVdkuh
daVdkuh
v"Vekkfu
lkM+slkrh
tUekuh
tUekuh
lkM+slkrh
daVdkuh
v"Vekkfu
v"Vekkfu
v"Vekkfu
v"Vekkfu
dU;k
dU;k
rwG
rwG
/kuw
/kuw
edj
edj
edj
o`"kHk
o`"kHk
dU;k
dU;k
rwG
/kuw
/kuw
edj
edj
edj
edj
o`"kHk
dU;k
rwG
rwG
/kuw
edj
o`"kHk
o`"kHk
o`"kHk
o`"kHk
04-11-1979
27-07-1980
14-03-1980
05-10-1982
06-10-1982
01-06-1985
20-12-1984
16-09-1985
21-12-1984
17-09-1985
31-05-1985
16-12-1987
21-03-1990
15-12-1990
20-06-1990
05-03-1993
16-10-1993
07-06-2000
09-11-1993
22-07-2002
09-01-2003
10-09-2009
07-04-2003
14-11-2011
16-05-2012
04-08-2012
03-08-2012
02-11-2014
03-11-2014
21-06-2017
26-01-2017
26-10-2017
24-01-2020
13-07-2022
28-04-2022
17-01-2023
07-03-2049
04-12-2049
09-07-2049
24-02-2052
17-04-2030
06-02-2041
30-05-2032
25-09-2041
23-06-2044
05-11-2070
29-08-2044
05-02-2073
30-08-2044
15-01-2079
07-12-2046
11-04-2081
14-02-2062
18-07-2088
06-03-2062
30-10-2088
06-04-2089
25-10-2090
18-09-2090
20-05-2091
yg
jtr
yg
Lo.kZ
jtr
yg
yg
Lo.kZ
yg
Lo.kZ
rkack
jtr
rkack
Lo.kZ
rkack
Lo.kZ
yg
yg
yg
Lo.kZ
yg
rkack
yg
Lo.kZ
jtr
jtr
rkack
yg
jtr
jtr
x-21
17
kM~cy
joh
cq/k
kq
eaxG
xq:
kuh
pa
mPp cG
lIrox; cG
31.51
135.00
32.22
121.88
40.25
116.25
14.88
116.25
46.31
153.75
43.16
84.38
3.80
86.25
fnu&jkf= cG
dUkfn cG
15
60.00
30
15.00
15
30.00
15
15.00
30
30.00
30
30.00
0
60.00
sDdku cG
LFkku cG
15.00
256.51
0.00
199.1
15.00
216.5
0.00
161.13
0.00
260.06
0.00
187.54
15.00
165.05
fnx cG
16.07
10.57
57.01
38.46
7.56
47.96
8.55
urUur cG
i{k cG
18.07
24.62
60.00
35.38
18.07
35.38
41.93
24.62
18.07
35.38
41.93
24.62
41.93
35.38
f=Hkkx cG
okZ cG
0.00
15.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
60.00
0.00
0.00
0.00
60.00
0.00
ekl cG
okj cG
gjk cG
v;u cG
;q) cG
0.00
0.00
0.00
50.32
0.00
30.00
0.00
0.00
54.92
0.00
0.00
0.00
0.00
56.61
0.00
0.00
0.00
0.00
27.92
0.00
0.00
0.00
60.00
36.78
0.00
0.00
0.00
0.00
27.69
0.00
0.00
45.00
0.00
45.06
0.00
dkG cG
108.01
180.30
110.06
94.47
210.23
94.24
227.37
psVk cG
50.32
37.44
55.01
29.69
22.59
17.09
35.38
uSlxd cG
60
25.71
42.86
17.14
34.29
8.57
51.43
fd cG
6.02
-7.36
3.19
12.65
11.12
13.55
0.69
dqG kMcG
496.93
445.76
484.63
353.54
545.85
368.95
488.47
:ips kM~cG
8.28
7.43
8.08
5.89
9.10
6.15
8.14
FkMD;kpk vak
1.27
1.06
1.47
1.18
1.4
1.23
1.36
LFkku cG vak
1.55
1.21
1.63
1.68
1.58
1.95
1.24
fnx cG vak
dkG cG vak
0.46
0.96
0.3
1.61
1.14
1.1
1.28
1.41
0.22
1.88
1.6
1.41
0.17
2.27
psVk cG vak
vk;u cG vak
1.01
1.68
0.75
1.83
1.83
1.42
0.74
1.4
0.45
1.23
0.43
1.38
1.18
1.13
fLFkrh
bV QG
dV QG
39.82
16.61
34.73
25.03
47.05
9.93
21.02
36.98
32.34
22.63
27.16
26.88
11.59
37.20
x-21
18
jkkh
fMXkzh
u{k=
j-u-m- Lokeh
yXu
joh
cq/k
kq
eaxG
xq:
kuh
pa
jkgw
drw
ba
o#.k
#
edj
ddZ
feFkqu
o`"kHk
dU;k
flag
flag
rwG
ddZ
edj
rwG
/kuw
dU;k
23:28:27
05:33:40
/kfu"Bk
iq";
iquoZlw
e`xfkj
gLr
iwokZ
mRrjk
fokk[kk
vysk
/kfu"Bk
fokk[kk
T;s"Bk
fp=k
kfu&&eaxG&&ea
pa&&kfu&&cq/k
cq/k&&xq#&&xq#
kq&&eaxG&&xq
cq/k&&pa&&jkgw
joh&&kq&&joh
joh&&joh&&jkgw
kq&&xq#&&xq#
pa&&cq/k&&xq#
kfu&&eaxG&&xq
kq&&xq#&&kq
eaxG&&cq/k&&xq#
cq/k&&eaxG&&jkgw
21:45:38
26:20:31
12:44:43
16:09:39
29:35:27
21:42:00
26:55:14
26:55:14
28:02:35
26:50:36
25:37:32
fnkk
fLFkrh
ekx
oh
ekx
ekx
ekx
ekx
ekx
oh
oh
oh
oh
ekx
&&
&&
Lox`g
Lox`g
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
09:36:47
x`g dLi
edj
ehu
es"k
o`"kHk
feFkqu
feFkqu
ddZ
dU;k
rwG
/kuw
o`fpd
o`fpd
23:06:49
21:32:20
25:26:05
17:09:46
05:12:08
24:24:45
23:06:49
21:32:20
25:26:05
17:09:46
05:12:08
24:24:45
j-u-m- Lokeh
k&&pa&&lw
xq&&cq&&kq
ea&&kq&&cq
kq&&pa&&k
cq&&ea&&lw
cq&&xq&&cq
pa&&cq&&pa
cq&&pa&&kq
kq&&xq&&cq
ea&&cq&&cq
xq&&d&&ea
xq&&kq&&cq
Hkko vof/k
293:06:49 &
351:32:20 &
25:26:
&
47:09:
65:12:
84:24:
113:06:49
171:32:20
205:26:05
227:09:46
245:12:08
264:24:45
351:32:20
25:26:
47:09:
& 65:12:
& 84:24:
& 113:06:49
& 171:32:20
& 205:26:05
& 227:09:46
& 245:12:08
& 264:24:45
& 293 06:49
x-21
19
egkcGh
cGh
I.
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
kq
cq/k
&&
pa
&&
&&
&&
&&
&&
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
lkekU;
kfu drw
xq#
eaxG
xq#
jkgw
joh cq/k
eaxG xq# kfu jkgw
cq/k pa
kq
eaxG
xq#
xq#
{kh.k
joh
cq/k pa
kq drw
&&
&&
kfu jkgw
joh cq/k kq drw
eaxG jkgw
xq#
kq drw
cq/k pa
cq/k pa
dkfu
xq#
eaxG
kq
cq/k
cq/k
pa
cq/k
kq
eaxG
xq#
xq#
[kdrw
&&
&&
kq
cq/k
joh
eaxG xq# kfu jkgw
pa
&&
&&
&&
&&
xjoh
cq/k pa
kq drw
xq#
jkgw
jkgw
eaxG
jkgw
xq#
kq drw
cq/k pa
cq/k pa
?k&&
&&
&&
xq#
jkgw
kfu
joh cq/k kq pa drw
eaxG
&&
&&
&&
&&
e% d- dLi jkkh Lokeh] [k- Hkko fLFkr Xkzg] x- dLi Lokeh u{k=ke/;s Xkzg] ?k- Hkko fLFkr XkzgkaP;k u{k=ke/;s
x-21
20
egkcGh
cGh
lkekU;
{kh.k
17
5
4
68
9
2 7 11 12
3 7 10
3 7 10
2 4 7 11 12
8
9
17
8
6
2 11 12
57
1
68
3 7 10
dkjd mi ifr
x`g
mi ifr
I.
joh
kq
cq/k
kfu
joh
cq/k
pa
kq
cq/k
cq/k
eaxG
cq/k
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
egkcGh
cGh
lkekU;
{kh.k
17
4
5
9
68
3 7 10
2 7 11 12
17
6
6
2 11 12
5
7
68
8
2 7 11 12
17
4
5
9
68
3 7 10
2 7 11 12
5
-
68
3 7 10
2 7 11 12
8
68
2 7 11 12
x-21
21
kq
12
cq/k
10
8
kq
cq/k
joh
joh jkgw
yXu drw
eaxG xq#
kfu jkgw
yXu drw
pa ba
o#.k
xq: kuh
pa #
o#.k
eaxG #
ba
6
3
Lokeh Xkzg
fnol Lokeh
yXu jkkh Lokeh
yXu u{k= Lokeh
yXu mi Lokeh
pa jkkh Lokeh
pa u{k= Lokeh
pa mi Lokeh
pa
kuh
eaxG
eaxG
kq
xq:
xq:
iklZ QkWjP;quk
d-ih- v;ukak
tUe osGsph foakRrjh
o`"kHk
09:36:47
23:29:20
13
xq#%
11
ekl
o"kZ
15 fnol
x-21
22
jkkh
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
edj
dU;k
dU;k
edj
flag
flag
ehu
ehu
es"k
es"k
flag
o`fpd
flag
o`"kHk
/kuw
feFkqu
dU;k
o`"kHk
es"k
o`fpd
dqaHk
ehu
edj
dqaHk
dqaHk
es"k
feFkqu
flag
x-21
23
s"dk.k ikjaifjd
3
kq
11
12
12
12
11
10
ea
y d
j
4
k
4
cq pa
y kq d
uokak ikjaifjd
pa
xq
lw
xq
s"dk.k leukFk
11
kq ea
ea
lw
10
pa
12
pa
cq
xq k
8
11
y d
lw j
10
cq
s"dk.k ifjo`fRr =;
12
cq ea pa
lw
11
11
ea k
4
xq
10
y kq d
9
10
ea
8
lw k
xq
y
11
12
kq
11
12
cq ea pa
11
d
9
ea
cq
4
10
pa
lw j
xq k
8
dkjdkak yXu
lw j
d
y kq
cq
4
10
pa
miin yXu
kq
10
y lw kq
xq
9
cq
cq d
10
xq k
8
pa
lw kq xq
9
ea
y k
x-21
24
tSfeuh LQqV
LQqV uke
LQqV
rwG
edj
/kuw
rwG
flag
o`fpd
29:57:06
17:46:34
28:47:35
08:35:26
20:19:05
22:33:31
tSfeuh dkjd
Xkzg
v"V pj
lIr pj
lIr fLFkj
joh
cq/k
kq
eaxG
xq:
kuh
pa
jkgw
Kkfr
Hkzkr`
vekR;
viR;
fir`
vkRe
ekr`
nkjk
nkjk
Hkzkr`
vekR;
Kkfr
viR;
vkRe
ekr`
vkRe
vekR;
nkjk
Hkzkr`
viR;
Kkfr
ekr`
lIr Hkko
Kkfr
viR;
ekr`
Hkzkr`
vkRe vekR;
nkjk
tSfeuh Vh
Xkzg
lEeq[k fV
ikoZ Vh
es"k
o`"kHk && kq
feFkqu && cq
ddZ && lw && j
flag && xq && k
dU;k && ea
rwG && pa
/kuw
o`fpd
edj && y && d
dqaHk
ehu
/kuw
rwG && pa
o`fpd
dqaHk
edj && yXu && drw
ehu
o`"kHk && kq
es"k
feFkqu && cq/k
flag && xq# && kfu
ddZ && joh && jkgw
dU;k && eaxG
flag&&dqaHk
ddZ&&edj
dU;k&&ehu
o`"kHk&&/kuw
es"k&&rwG
feFkqu&&o`fpd
flag&&dqaHk
ddZ&&edj
dU;k&&ehu
o`"kHk&&/kuw
es"k&&rwG
feFkqu&&o`fpd
x-21
25
16 o"kZ
18/08/1978
18/08/1994
kuh
ps
i;r
19 o"kZ
18/08/1994
18/08/2013
cq/k
ps
i;r
17 o"kZ
18/08/2013
18/08/2030
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
18/08/1978
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
18/08/1994
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
18/08/2013
drw
ps
i;r
7 o"kZ
18/08/2030
18/08/2037
kq
ps
i;r
20 o"kZ
18/08/2037
18/08/2057
joh
ps
i;r
6 o"kZ
18/08/2057
18/08/2063
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
18/08/2030
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
18/08/2037
18/08/2057
18/06/2056
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
06/10/1980
18/04/1983
25/07/1985
01/07/1986
01/03/1989
18/12/1989
19/04/1991
25/03/1992
14/01/2031
15/03/2032
21/07/2032
19/02/2033
18/07/2033
05/08/2034
12/07/2035
21/08/2036
21/08/1997
30/04/2000
08/06/2001
08/08/2004
21/07/2005
19/02/2007
30/03/2008
03/02/2011
18/12/2040
18/12/2041
18/08/2043
18/10/2044
18/10/2047
18/06/2050
18/08/2053
14/01/2016
10/01/2017
11/11/2019
16/09/2020
15/02/2022
12/02/2023
01/09/2025
08/12/2027
05/12/2057
06/06/2058
12/10/2058
06/09/2059
24/06/2060
06/06/2061
12/04/2062
18/08/2062
pa
ps
i;r
10 o"kZ
18/08/2063
18/08/2073
eaxG
ps
i;r
7 o"kZ
18/08/2073
18/08/2080
jkgw
ps
i;r
18 o"kZ
18/08/2080
18/08/2098
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
18/08/2063
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
18/08/2073
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
18/08/2080
17/06/2064
16/01/2065
18/07/2066
17/11/2067
18/06/2069
17/11/2070
18/06/2071
17/02/2073
14/01/2074
01/02/2075
08/01/2076
17/02/2077
14/02/2078
13/07/2078
12/09/2079
18/01/2080
01/05/2083
24/09/2085
30/07/2088
16/02/2091
05/03/2092
05/03/2095
28/01/2096
30/07/2097
x-21
26
foakRrjh R;Urj
cq/k
ps
i;r
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
joh
ps
i;r
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
jkgw
ps
i;r
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
18/08/2013
14/01/2016
18/08/2013
20/12/2013
10/02/2014
06/07/2014
19/08/2014
01/11/2014
22/12/2014
03/05/2015
28/08/2015
11/11/2019
16/09/2020
11/11/2019
26/11/2019
22/12/2019
09/01/2020
25/02/2020
06/04/2020
25/05/2020
08/07/2020
26/07/2020
12/02/2023
01/09/2025
12/02/2023
02/07/2023
03/11/2023
30/03/2024
09/08/2024
02/10/2024
06/03/2025
22/04/2025
09/07/2025
drw
ps
i;r
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
pa
ps
i;r
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
xq:
ps
i;r
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
14/01/2016
10/01/2017
14/01/2016
04/02/2016
05/04/2016
23/04/2016
23/05/2016
13/06/2016
06/08/2016
24/09/2016
20/11/2016
16/09/2020
15/02/2022
16/09/2020
29/10/2020
28/11/2020
14/02/2021
24/04/2021
15/07/2021
26/09/2021
26/10/2021
21/01/2022
01/09/2025
08/12/2027
01/09/2025
21/12/2025
01/05/2026
26/08/2026
13/10/2026
28/02/2027
11/04/2027
19/06/2027
06/08/2027
kq
ps
i;r
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
eaxG
ps
i;r
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
kuh
ps
i;r
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
10/01/2017
11/11/2019
10/01/2017
02/07/2017
22/08/2017
17/11/2017
16/01/2018
20/06/2018
05/11/2018
18/04/2019
12/09/2019
15/02/2022
12/02/2023
15/02/2022
08/03/2022
02/05/2022
19/06/2022
15/08/2022
06/10/2022
27/10/2022
26/12/2022
13/01/2023
08/12/2027
17/08/2030
08/12/2027
11/05/2028
28/09/2028
24/11/2028
07/05/2029
25/06/2029
15/09/2029
11/11/2029
08/04/2030
x-21
27
f=Hkkxh nkk
xq#
ps
i;r
xq#
kfu
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
drw
ps
i;r
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq#
kfu
cq/k
pa
ps
i;r
pa
eaxG
jkgw
xq#
kfu
cq/k
drw
kq
joh
21/07/1980
08/12/1989
10/09/1980
20/05/1982
23/11/1983
07/07/1984
17/04/1986
29/10/1986
19/09/1987
03/05/1988
08/12/1989
07/12/2013
07/08/2018
17/03/2014
26/12/2014
21/03/2015
10/08/2015
17/11/2015
30/07/2016
14/03/2017
09/12/2017
07/08/2018
07/12/2035
07/08/2042
26/06/2036
15/11/2036
15/11/2037
06/10/2038
27/10/2039
06/10/2040
25/02/2041
07/04/2042
07/08/2042
kfu
ps
i;r
kfu
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq#
kq
ps
i;r
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq#
kfu
cq/k
drw
eaxG
ps
i;r
eaxG
jkgw
xq#
kfu
cq/k
drw
kq
joh
pa
08/12/1989
08/08/2002
10/12/1991
25/09/1993
22/06/1994
01/08/1996
20/03/1997
10/04/1998
05/01/1999
29/11/2000
08/08/2002
07/08/2018
07/12/2031
26/10/2020
27/06/2021
07/08/2022
18/05/2023
18/05/2025
26/02/2027
07/04/2029
26/02/2031
07/12/2031
07/08/2042
07/04/2047
15/11/2042
29/07/2043
12/03/2044
07/12/2044
05/08/2045
12/11/2045
23/08/2046
16/11/2046
07/04/2047
cq/k
ps
i;r
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq#
kfu
joh
ps
i;r
joh
pa
eaxG
jkgw
xq#
kfu
cq/k
drw
kq
jkgw
ps
i;r
jkgw
xq#
kfu
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
08/08/2002
07/12/2013
17/03/2004
13/11/2004
04/10/2006
29/04/2007
08/04/2008
05/12/2008
18/08/2010
21/02/2012
07/12/2013
07/12/2031
07/12/2035
18/02/2032
19/06/2032
12/09/2032
19/04/2033
31/10/2033
19/06/2034
12/01/2035
07/04/2035
07/12/2035
07/04/2047
07/04/2059
23/01/2049
30/08/2050
24/07/2052
06/04/2054
18/12/2054
18/12/2056
25/07/2057
25/07/2058
07/04/2059
x-21
;fxuh nkk
nkk
/kkU;
irh
xq#
o;
3 okZ
Hkzkekjh
eaxG
Hkfdk
28
kVf=ak nkk
i;r
o;
i;r
12/03/1983
irh
kfu
6 okZ
31/10/1985
4 okZ
12/03/1987
kq
7 okZ
31/10/1992
cq/k
5 okZ
11/03/1992
jkgw
8 okZ
31/10/2000
mYdk
kfu
6 okZ
12/03/1998
pa
1 okZ
31/10/2001
fl)k
kq
7 okZ
12/03/2005
joh
2 okZ
31/10/2003
ladVk
jkgw
8 okZ
12/03/2013
xq#
3 okZ
31/10/2006
eaxGk
pa
1 okZ
12/03/2014
eaxG
4 okZ
31/10/2010
fiaxyk
joh
2 okZ
11/03/2016
cq/k
5 okZ
31/10/2015
/kkU;
xq#
3 okZ
12/03/2019
kfu
6 okZ
31/10/2021
Hkzkekjh
eaxG
4 okZ
12/03/2023
kq
7 okZ
31/10/2028
Hkfdk
cq/k
5 okZ
11/03/2028
jkgw
8 okZ
31/10/2036
mYdk
kfu
6 okZ
12/03/2034
pa
1 okZ
31/10/2037
fl)k
kq
7 okZ
12/03/2041
joh
2 okZ
31/10/2039
ladVk
jkgw
8 okZ
12/03/2049
xq#
3 okZ
31/10/2042
eaxGk
pa
1 okZ
12/03/2050
eaxG
4 okZ
31/10/2046
fiaxyk
joh
2 okZ
11/03/2052
cq/k
5 okZ
31/10/2051
nkkLokeh Xkzgkaph fLFkrh- Xkzg nkk o; nkk pkph o; ;fxuh vkf.k kV f=Ek nksr leku vlrsnUgh nkkar QDr lq:okr osxG;k Xkzgkiklwu grs- moZjhr loZ xVh leku vlrkrikjkkjpk minsk vkgs dh tj tUe fnolk lw;Z gjk fdaok jk=h pa gjk ;kar vlsy rj kV f=ak
nkspk mi;x dyk ikfgtsk vuqlkj tj tUe fnol pa gjk fdaok jk=hr lw;Z gjk e/;s >kykrj ;fxuh n~kkpk okij djkok-
x-21
Xkzg;x QG
nek#d ;x
rqeP;k vk;q";kP;k rhu HkkxkaiSdh ifgyk Hkkx rqeP;klkBh pkaxyk vlsy- vk;q";kP;k e/kY;k
dGkr o;kP;k " rs o"kki;r rqeP;k fu;a=.kk[kkyh ul.kk;k x"VhaeqGs rqeP;k xrhr
vnFkGs ;srhyrqeP;k dqaMyhr tj brj dkgh 'kqHk;x vLrhy] rj ;k ;xkps v'kqHk ifj.kke dkgh ek.kkr deh
g 'kdrkr-
nSU; ;x
gh XkzgfLFkrh 'kqHk ukgh- rqEgkyk foj/kkyk raM |koa ykxsy vkf.k vusd ladVkapk vkf.k
vMFkG;kapk lkeuk dY;kojp ;'k feGsy- vkFkd ifjfLFkrh fc?kMsy vkf.k dnkfpr vi;'kkpkgh
QVdk clsytj rqeP;k dqaMyhe/;s dkgh vR;ar Hkkoh 'kqHk;x vlrhy] rj g;k ;xkph Qfyra dkgh ek.kkr
deh g 'kdrkr-
gkZ ;x
;k 'kqHk XkzgfLFkrheqGs rqeP;k vk;q";kr loZ cktwauh lq[k o le`)h ;sby vkf.k rqEgh vk;q";Hkj
vkuanh jkgky- mRre vkjX;] laiRrh vkf.k vk;q";krY;k loZ lq[kkapk miHkx ?;ky- rqeps fe= [kwi
vlrhy vkf.k 'k=waoj ekr djky- laiw.kZi.ks r`Ir vla vk;q"; txky dhr feGsy- rqeph eqya
rqEgkyk vfHkekukLin vla dk;Z djrhy-
mHk; pjh ;x
gh pkaxyh XkzgfLFkrh vkgs- rqEgh Lor%pa vk;q"; Lor%p ?kMoky vkf.k rqeph xrh rqeP;k
Lor%P;kp dr`ZRokus gy- vk;q";kr mPp LFkku feGoky vkf.k rqeP;k vktwcktwP;k ydkae/;s
rqeP;kfo"k;h vknj vlsy-
vfjV ;x
gh v'kqHk XkzgfLFkrh vkgs- rqEgkyk [kwi esgur vkf.k d"V djkos ykxrhy- rqEgkyk vusd la?k"kkpk
vkf.k foj/kkapk lkeuk djkok ykxsy- vusd vi?kkrkapk vkf.k nq?kZVukapkgh lkeuk djkok ykxsyi.k rqeph bPNk'kDrh vkf.k -<fu'p;kP;k cGkoj rqegh vk;q";kr uDdhp ;'kLoh Ogky-
ehjkrh ;x
'kqHk XkzgfLFkrh ukgh- rqEgh vR;ar papy o`Rrhps] iVdu fpM.kkjs o iVdu mRrsftr g.kkjs vlkyrqEgkyk ykgku HkkoaMa ulrhy vkf.k d/khd/kh ifjfLFkrhrY;k cnykeqGs rqEgh pkowu tky- rqePkk
fofp= okx.;keqGs yd laHkzekr iMrhy- rqeP;krY;k ;k okV cktwoj rqEgh vkiY;k bPNk'kDrhP;k
tjkoj ekr dj.ka xjtspa vkgs-
29
x-21
gk 'kqHk jkt;x vkgss- rqeP;k LFkkukpk loZt.k gsok djrhy- rqeP;k dqaMyhe/;s tj 'kqHkXkzgkapa
ikBcG vlsy] rj rqEgkyk ea=hingh feGw 'kdra- tjh R;kinh ipyk ukghr] rjh ,[kk|k eB;k
laLFksP;k eq[kinh fojkteku grkp grk-
cU/kq iwT; ;x
gk pkaxyk ;x vkgs- rqeP;k ;'kLoh dkefx;keqGs rqEgkyk rqeP;k fe=kapk vkf.k ukrsokdkapk
vknj feGsy-
Hksjh ;x
'kqHk XkzgfLFkrh vkgs- rqEgh vfr'k; /kked o mnkj vlrk- vkjX;ke; o fparkjfgr nh?kkZ;q"; ykHkratehu o ekyeRrk rqeP;k ekydhph vlrs- vusd ekxkuh rqEgkyk pkaxyk mRiUu feGra- dVqafcd
vk;q";kr lq[kh vlrk-
lnk lUpkj ;x
;k ;xkph feJ QGa feGrkr- rqEgh vlk O;olk; Lohdkjrk] T;keqGs rqEgkyk lRkr okl djkok
ykxr -
30
x-21
XkzgfV ps QG
cq/k Vkbu pa
euedGsi.ks rqeP;k Hkkouk O;Dr dj.;kr leFkZ vkgr] nql;kaps ,sdwu ?ks.;kphgh rqeP;kr {kerk
vkgs- nql;kakh vlysys ukrs fokskr% fo#) fyaxh O;Drhkh vlysys ukrs gs lgkuqHkwrhkhy vlsy-
kq LDosvj kuh
kuhcjcj kqkph LDosvj fLFkrh rqEgkyk ,d vkRejr vl.kkjh OkDrh cuors ftyk nqljs vfyIr
i.kkps uko nsrhy- dk;|kfok;hgh dkgh vkOgkukRed ifjfLFkrhyk raM |kos ykxsy-
kq lsDlVkby jkgw
kq vkf.k jkgqph vkh lsDlVky fLFkrhr rqeP;kr ,d d.kh Lor%yk vMdow kd.kkj ukgh vkh
egdrk fcacoyh vkgs] th fo#) fyaxh O;Drhauk vf/kd vkdkr djrs- rqEgh nql;koj voyacwu
jkg.kkjs vlwu vkFkd ckcrhryk rqepk lYyk gk brjkalkBh Qkknskhj Bjsy-
kq foijhr o#.k
usiP;wu vkf.k kqkP;k foj/kkeqGs] T;k O;Drh rqEgkyk vkoMrkr R;kaP;k cn~~y rqeP;k eukr dkgh
okV Hkkouk ;s kdy- Lor%P;k ifjfLFkrhoj dho ;sy fdaok fujkkgh g kdky-
kq Vkbu #
kq vkf.k IyqV Vku fLFkrhr vlY;kus oS;fDrd vkuankph rqEgkyk ns.kxh ykHkyh vkgs- fkok;
rqeP;k Hkkouk ;k vxnh [kyoj tk.kk;k vkgsr- oSokfgd though e/kqj cuw kdy- dyskh lacf/kr
rqeph xqaro.kwd gh rqeP;klkBh Qynk;h Bjsy-
eaxGkph jkgw fdaok drw cjcj lseh LDosvj fLFkrh vlY;kus rqEgkyk dMd O;Drh cuors- kkjhfjd
tZspk lkBk rqeP;ktoG vlY;kps t.kw ojnku feGkys vkgs- R;keqGs vxnh {kqYyd ckchalkBhgh
rqEgh rh [kpZ djky-
;qjsul cjcj eaxGkph lseh LDosvj fLFkrh rqEgkyk vR;ar Hkkoukok vkf.k caM[kj cuors- fokskr%
LFkkfir lekt:<h fo#)- rqEgh usgeh vkk la/khP;k k/kkr vlrk] ftFks rqeph oS;fDrdrk Bklwu
lkax.;kl dkj.k feGsy- vkOgkukyk vxnh vkuankus lkejs tkrk] fkok; R;krwu ckgsj iM.;kP;k
uouohu YI;kgh y<Ok.;kl leFkZ vkgkr-
rqEgh vfrO;kolkf;d vkgkr- FkMsls vf/kd ifjJe ?ksrys rj ;k feGow kdky- rqEgh vk;q;kr
Lor%ps vls dkgh rRo cuoys vkgsr vkf.k R;k rRokkh rqEgh ,dfuB vkgkr- rqEgh dkgh osGk
Hkkofud Ogky i.k /kked Vhus ikgrk rqEgh xYHk vkgkr-
30
x-21
kuh lsDlVkby ba
;qjsul cjcjps kuhps lsDlVky Lo:i rqEgkyk /kS;Zkhy cuors- rqEgh rqeP;k vH;klkr ojp<
vkgkr R;kp cjcj rqEgh brjkauk fkdo.;krgh ojp< vkgkr- vkOgku ns.kk;k vusd la/kh rqEgkyk
feGrhy vkf.k rqEgh R;k ;kLohgh cUkow kdky-
usiP;qukh kuhps LDosvj Lo#i vLkY;kus rqEgh Lor%yk vlqjf{kr vls letrk- vkjX;fok;d
dkgh vMp.khaukgh raM |kos ykxsy R;keqGs vkIkys kjhj vxnh /kViqV Bsok-
drw LDosvj ba
drw fdaok drwps ;qjsulkh pdukrhy Lo#ikeqGs dkgh osGk rqEgh vfr laosnukhy vkf.k csiokZ
o`Rrhps curk rqepk lkglh LoHkko vlwu uouohu /kD;kps lkgl dj.;kdMs rqepk dy vlsy-
laxhr vkf.k dyk ;kr rqEgkyk vf/kd jl vkgs- drw vkf.k drwkh usiP;qups lsDlVky e/khy
Lo:i vlY;kl rqEgkyk ,d tokcnkj O;Drh cuors- ekulkkL=h; vkf.k rRoKkukRed vH;klkr
rqEgh jl nk[koky- rqEkP;kr cG bPNkkDrh vlwu Hkko ikM.kkjh vkh lgukhyrkgh vkgs-
drw Vkbu #
drw vkf.k drwkh IyqVps lsDlVky vkf.k Vku Lo#i vkgs- Eg.kwu dkgh osGk rqEgh Hkkofud
cuky rqeP;k jkxkeqGs vuFkZ gh Hkxkok ykx.;kph kD;rk vkgs- R;keqGs usgeh Md kkar Bsok-
rRoKku vkf.k vk/;kRe ;kr rqEgkyk vf/kd jl vkgs ltZukhy Lrqrh dj.;kr rqepk jl gk
ojpsojpk vlsy-
ba lseh lsDlVky #
xw<oknh kkL=kr tls Qytfrk rRoKku] peRdkj] ekulkkL= bR;knhr~ rqEkpk jl vf/kd vlsygs IyqVkh ;qjsulps lseh&lsDlVky Lo:ikP;k ifj.kkekeqGs ?kMsy- rqeP;k loZ ukR;kakh rqeph
toGhdrk fkok; letwrnkji.kkgh rqEgh tiklrk- rqEgh cgqrsd osGh fujxhp vlrk-
o#.k lsDlVkby #
IyqVkh usIkP;quP;k lsDlVky Lo:ikewGs rqEgh ekulkkL=kr vkf.k rRoKkukr jl vl.kkjs fkok;
gqkkjgh vkgkr- dkgh dkGk rqEgh vMp.khP;k osGsyk lkejs tk kdrk R;keqGs vkRefookl
ok<Ok.;kph xjt vkgs-
31
x-21
Hkfo";ok.kh
[kkl xq.k
rqepk LoHkko eufeGk i.k dedqor vkgs- okV xVhaP;k lo;h vkf.k m/kGsi.kkdMs rqeP;k
eukpk dy vlkok- m|xkr cny Ogkok vls rqEgkyk okVsy i.k l/;krjh O;kikjkrhy nsok.k
?ksok.k djrkuk lrZdrk ckGxkoh- rqeps eu vfLFkj vlY;kus fofkV gsrwauk lrr cnyo.kkjs
vlsy- O;kikjkr rqEgkyk ekukps LFkku feGwu laiRrhkIrh g.;kphgh kD;rk vkgsdVqafcd thou vkf.k vkiqydhe/khy [kachjrk ;k cn~n~y vf/kd vkoM vLk.ks] gk rqepk eq[; xq.k
vlkok- ;s.kk;k dkgh okkZr vMp.k vkf.k nq%[k ;s.;kph kD;rk vkgs] ex rh vkFkd vMp.kgh
vlw kdy- rqeP;k oSokfgd thoukr dVqi.kk ;s.;kphgh kD;rk vkgs- rjhgh gs ek= fufpr vkgs
dh ;X;jhrhus rqEgh gh m.kho Hk:u dk<w kdkyrqepk LoHkko gk nkukwj] n;kGq vkf.k seG vlkok] rqeps eu gs d.kR;k xVhyk lQy dj.kkjs
vkf.k larqyhr vlsy- rqEgh sekr fooklw vkf.k ;q)kr kwj] ;k ek.ks ,d [kjk fe= vkf.k nkukwj
vkf.k n;kGw k=wgh vlw kdky- rqEgkyk [k;k vFkkZus vkuanh fookg vkf.k iqjslk iSlkgh ykHkw
kdy- O;olk;] lkaLfrd] cf)d dk;Z{ks= fdaok ex lgt dysys njs bR;knhaP;k fufeRrkus
cgqrakkh ijnskkpk okl djkok Ykkxsy U;k;cq)h vkf.k fooluh;rk ;keqGs rqEgh ydakr vknjkps
vkf.k sekps da cuw kdky-
ekufld xq.k
rqEgh vkuanh vkf.k HkkX;kkyh vlkos- rqEgh eufeGk vkf.k nkkGw LoHkkokps vlkos- fn[kkok d#u
kalk feGo.kkphgh rqEgkyk gl vlkoh- d.kkpsgh eu pVdu oGow kdky ,o<s lkeF;Z
rqEkP;kr vlkos- rqEgh dykRed vkf.k usgeh iq<kdkj ?ks.kkjs vls vlkos- rqEgh uhVusVd vkf.k
O;ofLFkr vlky- pSuh vkf.k papy eukps cu.;kphgh kd;rk vkgs-
kkjhfjd jpuk
rqeP;k jkfkQGkek.ks rqEgh map] egd kjhj jpusps T;kr fuGs MGs] xjh dakrh vkf.k Hkqjs dl
ts e/ke/k foHkkxysys vlkos] eR;klkj[ks ekGysys nkr vkf.k cVkaph lqanj u[ks bR;knhpk lekosk
vlkok- pkQdGhlkj[ks ljG ukdgh rqEgkyk ykHkys vlsy-
vkjX;
rqeP;k jkfkPkk rqeP;k mnjHkkxkoj pkaxykp rkck vkgs- Eg.kwu ;kiklwu okp.;klkBh rso<h
frca/kkRed vkf.k lko/kfxjhph [kcjnkjh ?ksryh ikfgts- rqepk vR;ar fHk=k LoHkkogh fparsph ikrGh
ok<fo.;kr enr djr vkf.k [kyoj fopkj dj.;kpk LoHkko ipuO;OkLFksyk foLdGhr dj.;kl
lgk;Hkwr Bjr- ;klaca/kh tj ;X; rh dkGth ?ksryh ukgh rj iVkP;k vYljus ihMhr g.;kl
vf/kd osG ykx.kkj ukghrqEgkyk cjxMh vkf.k Nkrhps gkM] Nkrh] vUuekxZ] LoknqfiaM fL=;k vlrhy rj xHkkZk; bR;knh
kkjhjhd Hkkx oS|dh; V;k lko/kkurspk bkkjk nsr vkgsrfpark nwj d#u tx.;kl fkdys ikfgts fdaok o.k Xkzg.k dj.;kps rqEgh Fkakcfoys ikghts- ik.;kps
31
x-21
fu%lkj.k ;X;jhrhus u >kY;kus otugh ok<w kdrsrqEgkyk dch] daneqGs] nq/kkiklqu cuo.;kr vkysys inkFkZ vkf.k ek#e R;kaps eB;k ek.kkr lsou
dys ikfgts-rqEkP;k if=dP;k ekukus yXuirhoj pakpk Hkko vkgs- T;kP;kus rqEgkyk lnpk fdaok
iw vlysyh lwt g.;kph kD;rk vkgsrqeP;k if=dr pakoj d.kkpkgh Hkko ukgh R;keqGs i;kZoj.kkeqGs vktkjIk.k ;s.;kph kD;rk
Qkjp deh vkgs- rqEkP;k if=dr lw;Z dkkusp Hkkfor ukgh- R;keqGs rqEgh vkuqokafkd jhrhus
vktkjh vl.;kph kD;rk ukgh- vkf.k letk vls ?kMysp rj rs vYIkdkGklkBh vlsy- rqeph
Vh mRRkep jkghy-
fk{kk o thfodk
Xkzgfok;d vuqdqyrk cqf)pkrq;Z vkf.k mPp ntkZP;k fk{k.kklkBh rqEgkyk vkkhokZn Bjyh vkgsfoofo|ky;kP;k mPp inohus rqEgh Hkwk.kkj vkgkr- fofHkUu {ks=krhy rqeph #ph ok<.kkj vkgs
vkf.k fofo/k fok;krhy ekfgrhij vHkklkP;k d{kk :anko.kkj vkgsr- foksk kfo.; feGowu ns.kk;k
NankdMsgh rqEgh rqeps eu oGokylkekftd orZqGke/;s rqEgh rqeP;k xq.koRrseqGs vknj.kh; cuky] vkiY;k egRRokP;k fok;kr rqepk
lYyk cgqey ekuw ykxrhyrqeP;k dqaMyhr vVd oxkZe/;s ejD;qjhpk Hkko ykHknk;d Bj.kkj vkgs- rqEgkyk ,d pkaxyh
kS{kf.kd kIrh d#u ns.kkj vkgs] tMhyk rqeP;k fuoMhP;k fofo/k fok;kargh rqEgkyk kfo.;kph
inoh feG.;kl Qkknskhj BjsyrqeP;k dqaMyhr Xkzgekukph vuqdwyrk ykHkyh vkgs- R;kuqlkj rqepk LoHkko gk fueZG vkgs vkf.k
rqEgkyk mRRke laHkkk.k dkY; ykHkys vkgs- Hkfrd kkL=ke/;s rqEgkyk jl ukgh rj ftFks ek.kqldh
vkgs vkk /kfjfok;h foksk vkdkZ.k vkgs- dyk kkL=kr rqEgh fk{k.k ?ks kdky- rqEgh mRre
ys[kd cuw kdky vkf.k rqeP;k dkgh fy[kuky lkjek/;ekr fl)hgh feGw kdyrqeP;k if=dr XkzgekukP;k fLFkrhuqlkj rqEkP;kdMs O;kikjh cu.;klkBh ykx.kk;k ;X;rk mitrp
vkgs- O;kikj vkf.k okf.kT; ;k laca/khps Mkoisp pVdu fkdky- mRiknukrhy dk;Z{kerk vkf.k
O;kikj ;k fBdk.kh rqEgh HkkX; cuow kdky- O;kikjkr usgeh ?kMrs rs Eg.ktsp eanh ;s.ks fdaok
O;kikj FkaMko.ks] vkkLkkj[;k xVh ?kMrhy i.k ;kosGh rqepk Lor% oj rkck vl.ks xjtsps vkgsvkkosGh u [kprk iq<s tk.;kpk ;Ru dyk rj uDdhp ,d dk;Z{ke O;kikj d# kdky-
laIkfRr o okjlnkj
dqVqac oSHkokP;k eku.;kuqlkj dqBY;kgh xVhpk vkjaHk dj.;klkBh gh fLFkrh vuqdwy vkgs- i.k
yXukuarjp rqepk HkkX;n; g kdr vkf.k okjysY;k fL=;kadMwugh vkuqoafkdjhR;k HkkX;n;
g.;kph kD;rk vkgs- oSHkokkyh ikBcG vl.kk;k fL=;kadMwugh ilarh feG.;kph kD;rk vkgsdVqafcd okrkoj.kkuqlkj] ?kjkrhy lHkklnkph la[;k deh vlkoh i.k R;krhygh cgqrsd Lor%is{kk
nql;kpk fopkj vf/kd dj.kkjs vlrhy- rqeP;k lgpk;kyk lq[k&le`)h] vyadkj vkf.k vusd
dkjP;k fderh vkf.k eY;oku xVh vkoMr vlrhy vkf.k rqEgh ;k xVhaoj l<G gkrkus [kpZ
djky-
32
x-21
rqeP;k if=duqlkj /kukpk Lokeh uOkO;k ?kjkr tku clyk vkgs] t rqeP;klkBh kwHk /ku ;x
Bjyk vkgs vkf.k R;kph fLFkrh rqeP;klkBh fofo/k ekxkZus /ku okg vk.kwu ns.kkjh Bjsy- ijarq rqEgh
vfr mRlkgkus vanktkuss xqaro.kwd dj.;kph pwd d: udk ts.kssd:u rVk g.;kph kD;rk vkgsckgsjxkokgwu fdaok nwjLFk tkxsgwu rqEgkyk vMp.kh ;s kdrhy vkf.k ykaciYY;kP;k oklkr gh
vMp.k ;s.;kph kD;rk vkgs- rqEkP;klkBh ykHkdkjh ekxZ mPp fk{k.k ns.kkjh laLFkk] Lo;alsoh
laLFkk] oLrw laXkzky;] XkzaFkky;] ckgsjxkoph dj.ks bR;knh B: kdrhyrqeP;k if=dr vuqoafkdrspk Lokeh gk lIreh LFkkuh tku clyk vkgs] th rqeP;k oSokfgd
tMhnkjkdMwu pkaxykp ykHk g.;kpk ladr nkZors i.k gh fLFkrh rqeP;k tMhnkjkP;k
nh?kkZ;q;klkBh pkaxyh ukgh- laiRrh lac/kh nh?kZ [kVykgh pky.;kpk ladr gh fLFkrh nsr vkgsfoE;krwu ykHk g.;kph kD;rk vkgs-
-1 rqeP;k if=drhy Xkzgekukph fLFkrh vls nkZors dh] rqEgh ,d mRre vkuanh oSokfgd thou
txw kdky- rqEgh ijLijkaph dnj d:u ,d seG tMhgh cuow kdky- d/kh rjh rqeP;kar erHksn
g kdrhy i.k rs uSlxd vkgs] i.k ,desdkauk letwu ?ksu rMtM dY;kl rs ukghlsgh
gy-
okl o Hkze.k
rqeP;k if=drhy Xkzg gs vfLFkj vkf.k leku fpUgkaP;k LFkkuh vkgsr- tUetkrp rqEgh Hkze.k
dj.kkjs vlwu rqeP;k vk;q;kr vusd cny ?kM.;kph kD;rk vkgs- O;olk;kP;k fdaok udjhP;k
fufeRrkus okl vkf.k njs ;keqGs vkuan feG.;kpk vkf.k uQk g.;kph kD;rk vkgs- rqeP;k
if=drhy cgqrsd Xkzg gs dukREkd ?kjkr vkf.k vfLFkj fpUgkar vkgsr- O;olk;kP;k fufeRrkus
rqEgkyk okjaokj okl djkok ykxsy- fkok; rqEgh rqeP;k vkoMR;k fBdk.kh vkuane;h lgyhykgh
tk kdky-
kqHk jRu
kqHkjRukae/;s uhye gs rqeP;klkBh ykHknk;d vkgs rs jrhapk uhye lU;kP;k vaxBhr e<owu kfuokjP;k fnokh mtO;k gkrkP;k e/kY;k cVkr
?kkykR;k,soth deh rhpk fuye Eg.kwu eYkoku [kMk vesFkWLV fdaok yktorZ jktkorZ lU;kP;k
fdaok iap/kkrwP;k feJ.kkP;k vaxBhr e<owu ?;kjRu/kkj.k djrkuk [kkyhy ea=Ppkj.k dY;kl gs vf/kd ykHknk;d Bjsy fuykatue~ leHkkle~ jfoiq=
;exjkte~ Nk;k eank kaHkqre
re uekfe kuk pje
oj fnysY;k jRukaps otu gs < iq#kklkBh fu/kkZfjr d:u fnys vkgs- fL=;kalkBh R;kps ifjek.k
33
x-21
34
x-21
XkzgkaP;k fLFkrhps QG
yXu QG
rqepk yXuirh edj vkgs- yXuirhpk Lokeh 'kuh vkgs] t rqeP;k if=dr ykHkdkjd XkzgkaP;k
Lo:ikr vkgs- du vkf.k f=df.k ;k ngapkgh Lokeh vlY;kus rqeP;k if=dr 'kq ;Xkdkjd
Xkzg Bjr vkf.k r ykHk ns.kkjk Xkzg vkgsedj yXuirhr tUekyk vkY;kP;k lHkkX;keqGs rqEgh dMd f'kLrhps vkf.k Lor%yk dkekr
kekf.kdi.ks xqarowu ?ks.kkjs vlky- vusd pkaxY;k xq.kkaps ojnku vlsy rs( etcwr vkf.k [kachj
ekufld 'kDrh] fopkjoar] Lor%P;k rRokaps dV~Vj iqjLdkj] otunkj] xakHkh;Z bR;knh vkgsrd.krsgh dke ts rqEgh iw.kZ dysys vlsy rs R;sd ckcrhr vpwd vlsy vkf.k gk xq.k vusd
leFkZdkauk ftad.;kr enr djsy- ygku o;krgh rqeps fopkj vkf.k rh ifjiDo O;fDreRokpk
Hkko Vkdy- egRokdka{kk iw.kZ dj.;klkBh /;s;ki;r lkrR;kus dysY;k ifjJekus vkf.k ljG
ekxkZus xeu djky- fuf'pri.ks vk;q";kP;k ,dk map LFkkukoj igpky- eukr ckGxysys rqeph
ers] rqeps fopkj] rqeps rRos ;kaoj d.kR;kgh dkjph Vhdk] fuank rqEgh vftckr lgu dj.kkj
ukgh] tjh rh rqeP;k vR;ar toGP;k O;fDradMwu >kysyh vlyh rjh- tj yXuirh Lokeh 'kuh
vlyk rj vkf.k r ihfMr vlyk rj rqEgh dnkfpr yHkh vkf.k vkG'kh cuky- dnkfpr R;sd
ckchar Hkz"Vkpkjh cuky f'kok; uhp rhps vkf.k wj dke dj.;kl o`Rr Ogky-
rqeP;k if=dr lw;Z gk ddZ jkf'kfpUgkr fLFkr vkgs- rqEgh fouez O;Drh vkgkr i.k dnkfpr
rqeP;k vkckckaiklwu vkf.k ukrsokdkaiklwu foHkDr Ogky- lUu O;fDreRokps vlky- hMke/;s
osG ?kkyoky- fe= vkf.k vG[khP;k ydkaP;k orZqGkr vR;ar ydf; cuky- tjh rqEgh HkVD;k
o`Rrhps vlyk rjh O;olk;kP;k vkf.k mRiUukP;k ckcrhr HkkX;oku vkgkr- vk;q";kP;k dkgh
dkGknjE;ku dnkfpr okrkpk fodkj llkok ykxsy- R;klkBh frca/kkRed mik; ;tkos ykxrhy-
cq/k
rqeP;k if=dr cq/k gk feFkwu jkf'kfpUgkr fLFkr vkgs- r rqEgkyk v"ViSyw vlk cqf)eku cuor]
t usgehp cqf)eRrsP;k vH;klkr vkf.k ltZu'khy dkekr O;Xkz vlr- vusd fe= eSf=.kh vkf.k
vG[kh vlrhy- tjh R;krhy dkghp vls vlrhy ts 'ksoVi;Zr lkFk ns.kkjs vlrhy- vusd
laLFkk vkf.k fof'k"V O;Drh cjcj ckrehnkj fdaok lans'kd Eg.kwu dke djky f'kok; rqeps dkgh
fy[kk.k dnkfpr fu;rdkfydr fl)gh gy- O;olk;klkBh vusd okl djkos ykxrhy f'kok;
lrr tkxsrgh cny djkok ykxsy- tjh brj ek/;ekus vkuan miHkxky i.k nq%[kkph ckc Eg.kts
vkph eerk ek= miHkxw 'kd.kkj ukgh-
kq
rqeP;k if=dr 'kq gk es"k jkf'kfpUgkr fLFkr vkgs- pa gk lsDlVky e/;s fdaok xq: lsDlVky
e/;s fdaok Vku Lo:ikr vlys rj fLFkrh pkaxyh ulsy- dnkfpr rqeps eu vfLFkj cuosy
f'kok; O;kdqGrk tk.kosy- mxkpp HkVdky rlsp dnkfpr okV x"VhP;k vkgkjh tky- rqeps
34
x-21
dVqafcd thou dnkfpr 'kkarhps ulsy f'kok; rqepk vkuangh dnkfpr deh deh gr tkyrjhgh tj ,drj pakpk fdaok xq:pk 'kqkoj Hkko vlyk rj ex pkaxY;klkfB ifjfLFkrh lq/kk:
'kdy- O;kikjakrwu laiRrh feyoky f'kok; vkjkenk;h thou txky-
eaxG
rqeP;k if=dr eaxG gk dU;k jkf'kfpUgkr fLFkr vkgs- okjlk gDdkiklwu feG.kk;k ykHkklkBh
rqEgh HkkX;oku vkgkr- rqEgh dkghls vgadkjh] t'khY;k LoHkkokps vlwu gV~Vh o`Rrhps vlkytj cq/k gk vuqdwy vlsy rj rqEgh vR;ar cqf)eku R;sd x"Vhps iw.kZ vkdyu dj.kkjs thoukP;k
fn'ksr O;ogkjh vR;ar mRlkgh vlwu Qyu{ke dke dj.;kr usgehp f;k'khy jgky- tj rqepk
yXuirh dqaHk fdaok ehu vlrhy rj oSokfgd tMhnkjkps vkjX; rqeP;k fparsps dkj.k cuw 'kdy-
xq:
rqeP;k if=dr] xq: gk flag jkf'kfpUgkr fLFkr vkgs- gh vR;ar HkkX;kph fLFkrh vkgs- gk rqEgkyk
eB~;k eukpk vkf.k ijidkjh cuor- mPp egRokdka{kh vlrhy- rqEgh vfHkekuh /kkMlh vkf.k
d"VkGw vlky( oDr`Rokps rqEgh ojnku feGoys vkgs- lUekukeqGs lek/kku feGo.;kph bPNk vlsyLor%ph xrh pkaxY;k ekxkZus ?kMowu vk.k.;klkBh lrr pkaxY;k fLFkrhpk fuekZ.k djky- rqeP;k
'kaluh; R;keqGs oSHko vkf.k lUeku feGoky- HkkoaMs] tMhnkj vkf.k eqys ;kaP;kdMwu vkuan
miHkxky-
kuh
rqeP;k if=dr 'kuh flag jkf'kfpUgkr vkgs- tj lw;Z vuqdwy ulyk rj jx] la?k"kZ oSokfgd
tMhnkj] eqys vkf.k ukrsokd ;kaP;keqGs dnkfpr mn~Hkok.kk;k vusd vMp.khauk raM |kos ykxsyrqeps udj fdaok lgdkjh 'k=w cuwu =kl nsrhy- seG vkf.k lgu'khy vlyk rjh fu.kkZ;d le;
'kwj vkf.k /kkMlh cuw 'kd.kkj ukgh- eqjxG.ks] MG;kaps fodkj grhy- dnkfpr okjaokj g.kkjs
HkkaM.ks f'kok; nh?kZdkyhu dVZdpsjhps gsyikVs ekjkos ykx.;kph 'kD;rk vkgs-
pa
rqeP;k if=dr pa gk rwG jk'khr fLFkr vkgs- Eg.kwu rqeph tUejkl fdaok payXu gk rwG vkgsiqfYyaxh] vkuanh] ijidkjh vlysys jkf'kfpUg rqeP;k eukoj vkf.k brj oSf'k"V~;kaoj fu;a=.k Bsors
vkf.k dkgh e;kZnsi;r jkf'kLokeh 'kqgh fu;a=.k BsosyrwG jk'khrhy pa vR;ar ykHkdkjd vkgs- tj jk'khpk Lokeh 'kq rqeP;k if=dr cGdVi.ks fLFkr
vlwu R;kP;koj dqBY;kgh dkjpk Dys'k ulsy rj rqeps cny.kkjs eu vkf.k gsrw vl.;kph
'kD;rk vgs- mRlkg vY;ko/khpk vlsy- vkFkd xrhr vf/kd lq/kkj.kk d: 'kd.kkj ukghtoGP;k ydka'kh 'k=qRo fuekZ.k gy i.k R;kp osGh [kkyP;k vkf.k ckgsjP;k tkrhP;k ydka'kh
eS=h ok<sy- rjhgh] tj pa brj Xkzgka'kh pkaxY;k ;xkr vlsy- O;kikjkrhy fofo/k dk;kZr lHkkX;
kRi djky-
jkgw
rqeP;k if=dr jkgw ddZ jk'khr vkgs- gh vuqdwy fLFkrh vlsy tj yXuirh rwG fdaok ehu vlsyi.k rqeP;k yXuirh dqaHk vlsy rj rqeP;k tMhnkjkps vkjX; rqeP;klkBh fparsps dkj.k cusy- pa
35
x-21
vuqdwy vlsy fdaok tj xq: fdaok 'kqkps ikBcG vlsy rj rqeph vkFkd ifjfLFkrh vR;ar
lq/kkjsy- nwjP;k fBdk.kkgwu fdaok ijns'kh ek/;ekrwu mRre ykHk gy- vik;dkjd Xkzgak'kh
tqGysyk fdaok R;kaP;k Hkkok[kkyh vlyk rj ek= fofo/k dkj.kkaeqGs mn~~HkoysY;k vla[; dkj.kkuk
raM |kos ykxsy-
drw
rqeP;k if=dr drw edj jk'khr vkgs- tj rqepk yXuirh rwG fdaok ehu e/;s vlyk rj gh
ifjfLFkrh vR;ar vuqdwy vkgs- i.k rqepk yXuirh tj edj vlsy rj rqeP;k tMhnkjkps vkjX;
fparsps dkj.k cusy- 'kuh vuqdwy vlsy fdaok Xkq: vFkok 'kqkpk drwoj Hkko vlsy rj rqeph
vkFkd ifjfLFkrh vR;ar lq/kkjsy f'kok; nwjps fBdk.k vkf.k ijns'k ;k ek/;ekrwu mRre ykHk
gy- eaxGk'kh tqGysyk vlsy rj jktokM~;klkj[kh bekjr vlsy- tj lw;Z vkf.k pa drwP;k
toG vlrhy xqarkxqarhps fodkjkauh =Lr Ogky fdaok fofo/k dkjP;k dkj.kkaeqGs mn~Hko.kk;k cG
vnp.khauk lkejs tkos ykxsy-
ba
rqepk if=dr ;qjsul rwG jk'khr vkgs- jfld eukps vlky- fopkj vkf.k rh ;k e/;s ;X;
larqyu jk[k.;kph rqeP;kr foy{k.k {kerk vkgs- ydkauk rqeP;kdMs pqacdkek.ks vkd"kr dj.;kr
leFkZ vlky- vxnh pVdu ,d= cka/kys tky- ukrs tikl.;krhy rqepk jl yodjp deh g
'kdy- uohu ukrs cuo.;kr jl ?;ky- ?kjkckgsjpk fo'okr et djky- i.k rjhgh] tj ?kjh
vlky rj R;k Eg.khek.ks okxky- nw:u Maxj lktjs Eg.kts ?kjklejhy xor okGysys okVsy fu
'kstk;kps xor fgjosxkj-
o#.k
rqeP;k if=dr usiP;wu o`f'pd jk'khr vkgs- tj usiP;wu xq: fdaok 'kq ;kaP;k'kh la;xkr vlsy
fdaok R;kaP;k Hkkok[kkyh vlyk rj] rqeP;kdMs Hkkfdr orZo.;kph th {kerk vkgs] fryk vf/kd
egRo fnys tky- tj usiP;wu vik;dkjd Xkzgkauh os<ysyk vlsy rj ex tjh rqEgh mn/kV vlyk
rjh brjkaP;k Kkusa;kauk lq[k ns.kkjh cktw ek= rhoz vlsy- riV LoHkkokps vkf.k eRljh cusy-
rqeP;k if=dr IywV dU;k jk'khr vkgs- gk rqEgkyk lMikrG cuor i.k R;kp cjcj R;kyk
fujxh vkf.k lqanjgh Bsor- tj cq/k vuqdwy vlyk fdaok tj xq: fdaok 'kq IyqV'kh la;xkr
vLkrhy R;kP;koj Hkko Vkdr vlrhy rj rs rqEgkyk Lo- egRokpk mUur -f"Vdu nsrhy- i.k
tj eaxG fdaok 'kuh pduh fLFkrhr vlrhy fdaok IyqV'kh tqGysys vlrhy rj xqaMfxjhph
o`Rrh kIr d:u v'kk O;Drhauk nq[koky T;k rqeP;k erka'kh fdaok -f"Vduk'kh vlgerh n'kZor-
36
x-21
Hkko QG
yXuirh
rqeP;k if=dr yXukpk Lokeh vVe LFkkukr fojkteku vkgs t vk;q; nkZor- okjl gDdkpk
laca/k lq)k ;k LFkkukkh vkgs- eqyhaP;k if=dr gs LFkku fookg lq[kkr ;k lac/krs tj gs LFkku
[kjkc vlsy rj frdwy o vieku] vMp.kh] nqx/krk] dj.k] v;kLoh thou ;k o brj xVhapk
laca/k ?kMowu vk.kr- if=dr brj Xkzgcy vuqdwy ulsy rj ojhy xVhalnHkkZr frdwyrk nkZorstj rqeps yXu esk] rqG o ehu vlsy rj vkBO;k LFkkukP;k xVha lanHkkZr rqEgh vuqdwy fudky
miHkxky- tj yXuLFkkukpk Lokeh cyoku vlsy rj okjl gDd o vkFkd {ks=kdMwu dtZ
feG.;kl vuqdwy HkkX; fuekZ.k gy- vU;Fkk ukgh- eaxG o drwpk yXu LFkkukP;k Lokehkh ;x
djr vlY;kl nq?kZVuk o k=wHk; nkZors- dk;|kP;k ckcrhr n{krk ?;koh ykxsy- uSlxd kqHk
Xkzgkapk ;x vuqdwy ifjLFkhrh ns kdr-
f}rh; Hkko
rqeP;k if=dr nqljk Lokeh vkBO;k ?kjkr vkgs ts vk;q;kps LFkku EgVys tkrs- Lo?kjkP;k Vhus
ykHknk;d@Qk;nskhj ;x ?kMowu ;sr- kR;f{kd fk{k.kkP;k Vhus HkkX;oku Bjky- okjl gDd]
gqaMk] tMhnkjhr o oSokfgd laca/kkrwu g.kk;k brj ykHkkP;k Vhus ifj.kkedkjd ;x tk.korkr]
vkFkd laLFksrwu eBs dtZ@ykHk feGo.;kr rqEgh HkkX;oku Bjky- kqHkXkzgkaP;k@kqHk;xkeqGs
ifj.kkedkjd Qyknsk feGrhy- vkqHk XkzgkP;k ;xkeqGs Qyknskkackcr vfufprrk ;srs-
r`rh; Hkko
rqeP;k if=dr frljk Lokeh yXu LFkkukr iMyk vkgs T;kyk ruqLFkku Eg.krkr- ;k eqGs rqeph
ygku HkkoaMs o pqyrs rqEgkyk Qk;nskhj en~r iqjorhy- rqeps rqeP;k kstk;kakh mRre laca/k
jgkrhy- okrkZgkj] nwj/Ouh] nwjfp=ok.kh] brj {ks=kkh fuxMhr rqeps dk;Z {ks= vlsy- ys[k.kh
fopkjkaph lq;X; nsok.k&?ksok.k rqeP;k vk;q;kpk vge Hkkx Bjsy- Hkkkkarj dj.;kr rqepk gkr[kaMk
vlsy o fu;rdkyhdkalkBh rqEgh lrr ys[ku djr vlky- okgrqd&nG.k&oG.kkP;k lk/kukakh
rqepk laca/k ;su NVs okl djky- fo:) fyaxkP;k O;Drhpk lq[kkog lgokl miHkxky
o`kHk&dU;k yXu vlrk yXusk kqHk la;xkr ulrk nq?kZVukauk cGh iMky- ehu yXu vlrk
vkdkZd O;DrheRo ykHksy- dyk karkr uko deowu fl)hyk dkj.k cuky-
prqFkZ Hkko
rqeP;k if=dr pFkk Lokeh uoO;k ?kjkr vkgs T;kyk HkkX; LFkku Eg.krkr- uook Lokeh kqHk
laca/kkr vlsy fdaok kqHk Xkzgkus V vlrk pkaxyh vuqdwyrk ykHkrs pFks LFkku uoO;k LFkkuk
iklwu vkBos vlY;kus oMhykaP;k LokLF; o lqyHkrsr dehi.kk ;sr- lw;kZph frdwyrk ;k
Hkkdhrkyk [krik.kh iqjors- pFks ?kj fk{k.k o uoos ?kj mPp fk{k.kkps n;rd vlY;kus kS{kf.kd
mRdkZ ?kMsy- pFks okgu ;x nkZors o uoos LFkku ijnskh LFkku nkZors Eg.kwu ijnsk ;k=kpk
;x cur- cq/k] rwG o dqaHk yXukr cq/kkpk leUo; foeku ;k=k ?kMorkr- pa ;x ty;k=k
nk[korkr- kuh o`kHk] dU;k edj yXukr vlrk ;k=ka e/kwu uqdlku nkZorkr-
iape Hkko
ikpok Lokeh ikpO;k LFkkukr iMyk vkgs T;kyk iwoZ iw.;kps LFkku lac/kys tkrs- T;kP;k }kjs rqEgh
36
x-21
rqeph iwoZ iw.;k ;k tUekr vk.kwu if=dP;k Qykfndkackcr vuqdwy ifj.kke tk.kowu ?;ky]
lektkr rqEgkyk ekukps LFkku feGk;yk if=dk leFkZ curs- /kked o`Rrh ok<hl yko.;kl enr
djrs fko; pkaxyh drZcxkj larrh fuitrs- xq:&cq/kkP;k kqHk voLFksr kS{kf.kd mRdkZ ?kMwu ;srmPpfk{k.k grs- ngkok Lokeh kqHk voLFksr ulrk lqjokrhyk dkgh O;kolkf;d cny fnlwu ;srkrikpO;k LFkkukr esk] flag o /kuw jkkh vlrkuk vk/;kfRed ln~xq.k ok<hYk lkaxr- feFkwu] rwG o
dqaHk jkkh c/nhd ntkZ ok<ors- kqHk Xkzg;x myk<kyhrwu vFkkZtu d:u nsy-
kBh Hkko
rqeP;k if=dr lgkok Lokeh lgkO;k LFkkukr vkgs T;kyk jx LFkku Eg.krkr- gh HkkX;oku voLFkk
vkgs dkj.k f=dLFkkukpk Lokeh f=d LFkkukrp vlr- k=woj fot; o jxeqDrh grs- rqeps
ukrsokd HkjHkjkfVl vuqdwy grhy o rqEgkyk lq)k ykHknk;d Bjrhy- eB~;k laLFksr udjh
feGk;yk vuqdwy voLFkk vkgs- lgkok lkrO;k iklwu ckjkok vlr Eg.kwu tMhnkj lq[koLrw
?kjk.;krwu ;srs- lgkok uoO;k iklwu ngkok ;sr Eg.kwu oMhykauk O;olkf;d ;k feGsy- lgkok
ikpO;k iklwu nqljk vlY;kus pkaxY;k ek.kkr oMhyiktr /ku feGrs vkko:u rqeP;k eqykphgh
vkFkd ifjfLFkrh lq[kkog Bjsy-
lIre Hkko
lkrok Lokeh ngkO;k LFkkukr vkgs- ;ko:u rqEgh f;kkhy vlky o O;kikjkr ukhcoku BjkyddZ o rwG yXukr nkesk kqHk;xkr] xq:] kq ;xkr ulY;kl lIresk vkqHk Qys fuekZ.k djrfeFkwu yXukr lIresk Lojkkhr vlY;kus kqHk Qys nsr- /kuw yXukr mPp lIresk vuqdwy
okrkoj.k fuekZ.k djr- iap egkiq:k ;xkuqlkj euPNk iw.kZ dj.;kl leFkZ cuor- eaxG joh
;xkr R;{k cGdV vf/kdkj feGowu nsr o lektkr ekuuh; O;Drh cuor-
vBe Hkko
vkBok Lokeh lkrO;k ?kjkr vlrk ddZ yXukr kL=f;k lqpor i.k nh?kZ vk;q;kph geh iqjorvVesk o vkBos LFkku kqHk ;xkr vlrk ifjfLFkrhr lq/kkj.kktU; cny ?kMwu ;srkr- lkros LFkku
kqHk XkzgkaP;k ;wrhr vlrk g.kkjs =kl deh g.;kl enr grs- xq:] kq ;qrh ulrk] yXusk
cyoku ulrk dVZ dps;kP;k ok;k djkO;k ykxrkr- vkqHk Xkzg loZnk vkqHk Qy nsrkr-
uoe Hkko
uoesk jxLFkkuh vlrk] flag yXukr uoesk vlY;kus oMhykapk lokxh.k ntkZ nkeskkkh laca/kkr
;su ok<or- ddZ yXukr uoesk lgkO;k ?kjkpkgh Lokeh vlY;kus foijhr jkt;x ?kMowu ykHk
?kMor- rwG yXukr fucZG uoesk rlsp Qy fuekZ.k djr- vU;Fkk gk ;x vuqdwy ulrrqEgkyk vFkkZtukph feJLFkkus vlrkr o vFkkZtu deh ?kMrs lgkok Lokeh Lojkkhr vlrk
Li/kkZRed ;k feGrs fkok; rqEgh kkfjfjd o dVqafcd l[; vuqHkoky- lgkos ?kj] kVesk
kqHk;xkr vlrk k=wukk d:u] jxukk d: kdrkr-
nke Hkko
nkesk iapekr vlrk LFkkukr vlrk O;kolkf;d ntkZ ok<o.;kl kIr dj.;kl HkkX; o/kZd
vuqdwyrk ;srs rqepk O;olk; eujatu o vkFkd myk<kyhP;k {ks=kkh laca/k nk[kors- da o
f=d;xkP;k fVus nkesk rkRdkyhd ;xdkjd nkesk Lor%P;k jkkhr vlwu kR;f{kd fk{k.kkr
jl o ;k nsr- kfu] eaxG] jkgw] ;wrh kq vfHk;af=d {ks=kkh laca/k nk[kor- xq: dk;nk fok;d
37
x-21
Qy nsr iapesk ntkZ ok<o.;kl enruhl ulrk] kVesk rkRdkyhu fBdkukgwu ykHk ?kMowu nsriapesk] xq:] cq/k ;wrh kqHk Qy nsr-
,dknke Hkko
vdjkok Lokeh uoeLFkkukr vlrk HkkX; o/kZd vlr- mPp o Lojkkhpk vdjkok Lokeh HkkX;kus
vkFkdykHk o brj vuqdwyrk ?kMo.;kl leFkZ vlr- /ku ;x dkjd cuwu HkjHkjkV vk.kroMhy] ijnskh LFky] kS{kf.kd mUurh] rhFkZ;k=k] /kked LFkGs ;k laca/kh bV ykHk ?kMowu vk.krkqHk XkzgkaP;k ;wrhr fk{k.kkr ntkZ ok<or o fko; fk{k.k o/kZd ys[ku dk;kZr jl o ;k nsrvdjkos pF;k iklwu vkBos Eg.kwu foijhr jkt;xkus lektkr ekuuh; LFkku nsr- ddZ] dU;k
yXukr vdjkok Lokeh HkjHkjkVhyk dkj.k cur-
}knke Hkko
ckjkok Lokeh vVe LFkkukr lq[koLrwi.kk vk.k.;kl kqHk Qynk;h vlr- f=dLFkkukpk
Lokeh]f=dLFkkukr foijhr jkt;xkus vuis{khr xVhrwu vdLekr ykHk ?kMowu nsr- vkqHk Xkzg
;x ?kMor vlrk okV o uqdlku nk;d fe= ifjokj o ukrsokd ;x ?kMowu vk.kwu k=wrk
fuekZ.k djr- eB;k tokcnk;k Lohdk:u ekufld =kl v<owu ?ks.;kph o`Rrh nsr- vi?kkr o
vktkji.k nsr- ckjkO;k ?kjkr kqHk Xkzg vlrk m/kGsi.kkph o`Rrh nsr-
lkrO;k ?kjkr lw;Z vlrk cgqrsd Vhus vuqdwyrk feGrs lw;Z mPp o Lojkkhr vlrk kqHk Qys
fufpr feGrkr rwG] dqaHk yXukr O;kikjkr o ljdkjh udjh}kjk HkjHkjkV nsrkr- esk yXukr kq
kqHkfLFkrhr ulrk O;ogkjhd thou [kjkc djrkr- ehu yXukr kkjhfjd =kl mn~Hkorkr- vkkosGh
cq/k kqHk ;xkr ulrk tMhnkjkps o rqeps ukrsokd lkj[ks vlrkr ijarw oSpkfjd fHkUurk vlrsdVZ dpsjhP;k ok;k djkO;k ykxrkr- kq kqHk LFkkukr vlrk jktdkj.kkr jl o ;k feGrs-
cq/k
cq/k lgkO;k LFkkukr iMyk vlY;kus rqEgh cgqrsd xVhr ykHknk;d Bjky- ngkok Lokeh] ngkos
LFkku ;kapk pakkh kqHk ;x ?kMr vlsy rj kS{k.khd {ks=kr Hkj?kl ;k ?ks kdrk- esk yXukl
mPphpk cq/k kqHk Qys nsr- rwG yXukr xq: kqHk ulsy rj cq/k frdwy Qys nsr- vkqHk XkzgkaP;k
;qrhr cq/k MG;kaps o pkeMhps fodkj mRiUu djr-
kq
kq iapeLFkkukr vlrk rqEgh fo}ku vlrk o pkaxyk ntkZ laiknu dj.;kl] sedj.kkr ;k
feGo.;kl o pkaxyh larrh fuit.;kl rqEgh ;kLoh vlrk- o`fpd yXukryk mPp kq o feFkwu
o edj yXukryk Lojkkhpk kq iwoZ iw.;k}kjk ;k xVhar lQyrk ns.;kl leFkZ vlrdykRedrk mityh tkrs- o`kHk yXukr cq/k o iapesk kqHk;xkr ulsy rj kq Qynk;h Bjr
ukgh- iapesk] iapeLFkku] kq kqHk vlsy rj se fookg ?kMor-
38
x-21
eaxG
eaxG uoe LFkkukr vlY;kus tj mPp jkkhr fdaok Lojkkhr vlyk rj oMhykapk ntkZ mapkosyo`kHk] flag o ehu yXukr ykHknk;d Bjsy- o`kHk yXukr r ijnskh pyukrwu ykHk ?kMor- flag
yXukr r mPp kS{k.khdrk ?kMowu O;kolkf;d HkjHkjkV nsr- ehu yXukr /ku ;xuqlkj vkFkd
ntkZ lq/kkjr- o`fpd yXukr uoesk eaxG nqjLFk fBdk.kh fgalkRed xVh ?kMor xq:P;k
kqHk;xkr /kkedrk ok<or kqHk XkzgkP;k ;xkr kqHk o vkqHk XkzgkP;k ;xkr vkqHk Qynk;h
vlr-
xq:
xq: vVeLFkkukr vusd ckcrhr vuqdwyrk vk.kr- lq[kh o kkar dVqafcd vk;q; nsr- mRre
kkjhfjd LokLF; nsr /kuw yXukr mPp xq: HkjHkjkV nsr- esk] o`kHk] ddZ] flag o edj yXukr
foijhr jkt;x ?kMowu vkdfLer Jhearh nsr- ddZ yXukr kfu kqHk;x ulrk mPp jDr&nkc
nsr- xq: vkwHk ulrk o`kHk] flag o /kuw yXukyk nSfod lkeF;Z nsr-
kuh
vkBO;k LFkkukr kfu kjhj LokLF; o oSokfgd lq[k ;k laca/kh uSjk; nsr- frdwy ifj.kke nsrfeFkwu] ddZ o ehu yXukr foijhr jkt;xkuqlkj] vkqHk Xkzgkps lkoV ulrkuk nh?kkZ;w; nsr- joh
;xkr oMhykaps kkfjfjd o ekufld LokLF; fc?kMor- joh la;xkr MG;kps fodkj nsr- eaxG]
jkgq ;x O;Sogkfjd lq[kkr derjrk vk.kwu vk;w; ?kVor- kq] cq/kkph kqHkrk ifjfLFkrh
vkVD;kr vk.kr- dU;k yXukr cq/k kqHk ;xkr ulrk vi?kkr nkZor-
pa
nkekr pa lkoZtfud {ks=kr lq[kh] vuqdwy vuqHko ?kMor- O;olk;kr lkoZtfud laca/k ?kMowu
vk.kwu HkjHkjkV nsr- rwG yXukr vk/kh laLFkk o gkWVsy ;k laca/khpk O;olk; ?kMor- flag yXukr
nok[kkus] k/kkuhdj.k {ks= o lqj{kk {ks= ;k laca/kh ntZsnkj udjh;x ?kMor- dqaHk yXukr pa
fucZG vlrk O;olk;hd cny ?kMowu vk.kr- kqHk Xkzg] kqHk ;wrh ifj.kke dkjd cny ?kMors-
jkgw
lkrO;k ?kjkr jkgw feJQGs ns.;kl dk;Zjr vlr- fdcy ;xkr lkoZtfud O;ogkj ijdh;
pyu o ijnskh ek.klka}kjs bV ykHk ?kMorkr- o`kHk] dqaHk o dU;k jkkhryk jkgw kqHk Qynk;d
vlr- kfu] eaxG lqHk fLFkrhr] kqHk voLFksr vlrk Hkkdhrkyk fufprh ;srs- lIre ekyd kqHk
vlrk o kqHk Xkzgkus ;qDr vlrk ifjfLFkrh lq/kkj.kk tU; vlrkr- o`kHk yXukr eaxG kqHk ulrk
vusd okV xVhapk lkeuk djkok ykxr-
drw
yXuLFkkukr drw vlsy rj pkaxY;k okrkoj.kkr tUe nk[kor- mitr Kku o gqkkjh nkZornwjVhph vlkekU; tk.k ek.klke/;s vlrs- [kkyP;k ntkZP;k@LFkjkP;k ydkac)y rqeP;k eukr
vis{khr vknj@dho@lgkuqHkwrh vlsy- drwpk brj kqHkkkqHk Xkzg;x ?kMr ulY;kl oSokfgd
lq[kkr derjrk ;sy- eaxG lgkO;k] lkrO;k fdaok vk<O;k LFkkukr kuh;xkr vlsy rj
tMhnkjkP;k kkjhfjd vktkjkackcr dVdVhapk lkeuk djkok ykxsy- drw jkgqP;k jkkhr@;xkr
vlsy rj vi?kkrkauk lkejs tkos ykxsy- tj o`fpd yXu vlsy eaxG;x vlsy] pa;x vlsy
fdaok ehuyXu vlsy o xq:@kq ;x vlsy fdaok xq:&cq/k ;x vlsy rj /kked xVhar jl
39
x-21
ba
nkekr ;qjsul vlrk LokHkkfod m/nhVs lQy d:u ns.;kl HkkX; dkjd] vuqdwy vlrvMp.khr iM.;kpk LoHkko /keZ nk[kor o R;k;xs ofjB vf/kdkjh dk;ZsdrZs ;kdMwu =kl nkZd
Bjr- ljdkjh o lkoZtuhd m|xkkh] laLFkskh laca/k nk[kor o udjh] O;olk;kr cny ?kMorxq:] kq ;wrh dU;k o ehu yXukr nu vf/kdkj ;x ?kMor- rqEgh Lora= O;olk;] lYykxkj
{ks=kr m?kMw kdrk-
o#.k
vdjkO;k ?kjkr usiP;wu fofp= vkdkZ.ks o Vhdu ?kMowu ;sr- vuSfrd] oSHkhpkfjd orZukrwu
=kl nk;d ;x ?kMowu vk.kr- vdjkok Lokeh] vdjkos ?kj kqHk XkzgkaP;k ;qrhr] kqHk ;xkr vlrk
vfrk; kqHk Qy ns.;kl dkj.kh Bjr- o vuqdwy ikd ifj.kke ?kMowu vk.kr- vkqHk XkzgkaP;k
;wrhr vkqHk ;xkr fe= ifjokj o tfMnkj ;kdMwu okV Qy fuekZ.k d:u nsr- kq lq)k
vkqHk ;xkr] vkqHk XkzgkaP;k ;qrhr vlrk lektkr okV orZukckcr dqfl)h] okV vfHkk;
feGowu ns.;kl dkj.khHkwr Bjr-
uoeLFkkukr IyqV /kked pkyhjhrhpk iqjLdkj djk;yk eu udkj nkZowu ukLrhdrk vk.kr- xq:
kqHk ;wrhr ulrk vkqHk XkzgkaP;k ;wrhr vlrk vKs;oknh curk] prwFkZsk kqHk ;xkr ulrk jktdh;
o okV R;kar lgHkkxh grk] okV] iki dY;k eqGs k=wakh cpko djk;yk yqIr grkr- xq:] kq
;wrh ifjfLFkrhr lq/kkj.kk vk.krkr- kfu] cq/k kqHk;wrh gosrwu nG.k&oG.k dj.kk;k lk/kukrwu ykHk
?kMor- gok ekukkL= o varjkGKku ;k fok;h dy nk[kor- kq kqHk ;xkr ,Dljs foKku
fok;d jl nk[kor- cq/k kqHk ;xkr ekghrh ra= Kkukkh o ys[k.kkkh laca/k nsr jkgw drw ;x
mioh O;kakh ;x nsr-
40
x-21
tUe u{k= QG
u{k= QG
lkeF;Z vkf.k tekus Hkjysys vlwu mPp dkjph cqf)eRrkgh ykHkyh vlsy- 'ojkoj iw.kZ J)k
vlsy- lR;kXkzgh vlky- ijaijkoknh rRokaoj vkf.k :<h ijaijkoj fo'okl dj.kkj ukgh- xrh
djky- uouohu fopkjkauk vkRelkr dj.;kr lnSo rRij vlky- dnkfpr dqVqackiklwu nwj jgkos
ykxsy- d.kR;kgh O;DrhP;k vuqHkokaP;k kekf.kdi.kkpk vknj djky- f'kok; R;kaP;k 'kCnkauk
lUekukus vkf.k y{kiwoZd ,sdky- d.kkP;k gkrk[kkyh dke dj.ks ilar ulsy- /kked dk;kZr
lgHkkxh vlwugh va/kJn~~/kk vkf.k /kked peRdkj ;kaps leFkZd ulky- xka/khthps rRo( vfgalk]
ije/keZ vkf.k lR; gsp 'oj vkgs] ;kaps dV~Vj leFkZd vlky- dkghaP;k ckcrhr eyk vls
vk<Gys dh] v'kk dkjps yd o;kP;k e/kY;k dkGkr laU;klekxkZdMs oGrkr- tsOgk vkEgh
laU;kl Eg.kr] R;kpk vFkZ vlk ukgh dh x`gLFkkJe iw.kZi.ks lMkos R;kp cjcj dqVqackps drZO;
ikj ikMky f'kok; vk/;kRe ekxkZus thou txky-
kkjhfjd jpuk
psgjk xykdkj vkf.k rstLoh vlsy- vR;ar vkd"kZd 'kkjhfjd jpuk vlsy- eyk vls vk<Gys dh]
nu dkjP;k 'kjhj jpuk vlrkr( R;kiSdh ,d Eg.kts fiGnkj vkf.k map vkf.k nqljh lMikrG
vkf.k cqVD;k Lo:ikph-
fk{kk
pkaxyk oDrk vlky f'kok; tekokyk vkd"kr dj.;kph {kerk vlsy- oDr`RokP;k Li/kZsr vla[;
cf{kls ftadky- R;keqGs jktdkj.kkP;k {ks=kr ;X; O;Drh B: 'kdky- [kpZ dj.;kph o`Rrh vlsy,dk cktwus datw"k fnlky i.k nql;k cktwus ikfgys rj vuko';d x"Vhaoj [kpZ dj.kkjs vls
m/kGs vlky- fopkjiwoZd iS'kkapk okij dyk ikfgts- Lora= O;olk; dj.;kl vfr;X; vlky
fdaok ex v'kh udjh T;kr eB~;k tckcnk;k vlrhy- t'kh cWdph udjh vkf.k /kked O;olk;
dnkfpr ;'kLoh xf.kRK] f'k{kd fdaok fp=dkjgh cuw 'kdky-
dVqafcd thou
vkP;k [kwi toG vlky f'kok; lnSo frP;k se vkf.k vkiqydhph rhoz bPNk eukr vlsyrqeP;k ofMykar vusd v'kk Qk;ns'khj ckch vlrhy T;kpk rqEgkyk vfHkeku vlsy- i.k rjhgh
ofMykadMwu xSjQk;nk d:u ?ks.kkj ukgh nql;k 'kCnakr vki.k vlk fu"d"kZ dk<w 'kdr dh]
dehvf/kd ek.kkr dk guk Lor%ps vk;q"; Lor% ?kMoky- ofMykar vkf.k rqeP;kr vusd eq|kaoj
erHksn vlrhy- ;kP;kus vls fl) grs dh] rqEgh Lokoyach fopkjkaps vkf.k d"VkGw vkgkriRuh vkf.k eqys ;kaP;koj [kwi se vlwugh rqeP;kdMs nu nqxZq.k vlrhy- ,d Eg.kts Hkfrd
lq[kkps rqEgkyk O;lu vlsy vkf.k nqljk Eg.kts okV ydkaph laxr( tls vkd"kZd vkf.k egd
fL=;kaps- i.k ;k nqxZq.kkoj fot; feGoky- R;keqGs dVqafcd vkf.k lkekftd thoukr mn~Hko.kk;k
vuko';d leL;k vkf.k vMp.kh ;kauk dkj.k feGw ns.kkj ukgh-
vkjX;
mitrp lkeF;Z vkf.k te vlsy- vkjX; lkekU;r% mRre jkghy- rjhgh eTtkrarwr fc?kkM
40
x-21
g.;kph 'kd;rk vkgs- fo'kk[kk u{k=kr tUeysY;k O;Drhckcr vls vk<Gwu vkys dh o;kP;k
o"kkZuarj vlk fodkj mn~Hkow 'kdr- tj ;k O;Drh fo'kk[kkP;k nql;k fdaok frl;k Hkkxkr
tUekyk vkY;k vlrhy rj gs [kk=hus ?kMrsp- 'olu lac/kh fodkj fdaok rRle vktkj tM.;kph
'kd;rk vkgs-
rqeps O;fDreRo vxnh uezrkiw.kZ vlsy] i.k rqeph rh ek= p;ki;krhy vlarqyukeqGs
fc?kM.;kph 'kD;rk vkgs- eknd inkFkZ vkf.k O;lukP;k ?kVdkiklwu nwj jkg.ksp rqeP;klkBh
fgrkog vkgs- tj yXuirh ek/; u{k=kr iMyk rj rqepk tUe lkekU; dqVqackr gy- i.k rqeP;k
oMhykaph fLFkrh lq/kkjsy R;keqGs rqEgh ekQd lq[k vkf.k vkjke miHkxky-
'kkldh; udjh feG.;kph 'kD;rk vkgs fo'ks"kr% fg'ksc rikluhl vdkaVaV~ f'kok; rqeP;k
dk;Z{ks=kr xrh djky- rqeP;k lgHkkxkus oSHko vkf.k fl)h feGoky i.k rh rqeP;klkBh r'kh
vlek/kkudkjd vlsy- dyk vkf.k 'kkL= ;kaP;k fofo/k {ks=kr d'kY; kIr djky- seG iRuh
vkf.k oSHko ykHksy- eB~;kaPkk vknj djky f'kok; vkuanh jgk;yk [kwi vkoMsy
yfyrdyk vkf.k lafxrkr rqEgh kfo.; feGoky- vfHkUk;kP;k {ks=kr rqEgh oSHko vkf.k vR;ar ;k
feGoky- miHkX; oLrwoj tkLr [kpZ d# udk- iRuhP;k lgoklkr lq[k vkf.k vkuan ?;kyyfyrdysrhy vlkekU; dkY; c?kwu Hkkoh ydkadMwu lUeku feGsy- raM vkf.k Nkrhkh
lacf/kr vktkj llkos ykx.;kph kD;rk vkgs-
rqEgh dnkfpr ljdkjh foHkkxkr dkjdwu Eg.kwu] Vadys[kd Eg.kwu fdaok kjaHkh fg'ksc rikl.khl
Eg.kwu dkekyk vlky- o;kP;k o"kkZ uarj e/;e fLFkrhi;r tky- dnkfpr vkrM~;kaph leL;k
mn~Hkosy T;keqGs rkrMhus oS|dh; mipkjgh ?;kos ykxrhy-
rqEgh [kachj vkf.k /kkMlh vlky- vR;ar lgti.ks fe= cuoky rlsp 'kkL=kP;k vusd {ks=kr mPp
f'kf{kr vlky- fofo/k fo"k;kaps rqEgkyk mR"V lkekU; Kku vlsy- Jhear vlky-
tj yXuirh ;k ?kjkr iMyk pa vkf.k jkgw tj mRrj Hkkinkr fLFkr vlrhy eaxG vkf.k drw
gLrkr vlrhy rj rqeP;k tUekvk/kh rqeP;k vkps vkjX; dnkfpr pakxys ulkos- rqEgkyk
dnkfpr QDr ,d Hkk vlkok- oj mYys[k dysY;k la;xkcjcj tj 'kq jfg.kh u{k=kr fLFkr
vlsy rj rqepk Hkk ijns'kkr LFkk;h gu R;kP;k dMwu tso<h djrk ;sy rso<h enr r
rqEgkyk djsy-
[kdyk vkf.k dQkpk fodkj tM.;kph 'kd;rk vkgs- tj ;k ?kjkr yXuirh vlsy vkf.k
vik;dkjd Xkzgkpk Hkko vlsy rj ygkui.khp vkiklwu osxGs Ogkos ykxsy- xqj<js ikG.;kP;k
41
x-21
jkgw ;k cktwus vlY;keqGs dnkfpr dkgh vuSfPNd ifj.kke ?kMrhy- v'kk dk;kZ iklwu Lor%yk
ijko`Rr dysp ikfgts] T;keqGs rqeP;k toGP;k vkf.k f; O;DrhlkBh vMp.kh fuekZ.k g
'kdrhy- tj xq:oj d.krkgh Hkko iMyk fdaok R;kpk nql;k Xkzgkacjcj la;x >kyk rj R;kpk
ifj.kke Eg.kwu vkrki;r ts gr vkys rs vf/kd lq/kk#u rqEgkyk ldkjkRed ifj.kke ykHksy-
/kked o`Rrhps vlky- HkkoaMk'kh rqeps erHksn vlw 'kdrhy- gs erHksn dnkfpr ekyeRrk fdaok
tfeuh'kh lacf/kr vlw 'kdrhy- tj ykHkdkjd la;x >kyk rj v'kk erHksnkarwu Qk;nk g
'kdy-
42