CHNG 4:

NHIT LUYN THP

4.1. KHI NIM V NHIT LUYN THP
4.1.1. S lc v nhit luyn thp
4.1.1.1. nh ngha: l nung nng thp n nhit xc nh, gi nhit mt thi
gian thch hp ri sau lm ngui vi tc xc nh nhn c t chc,
do tnh cht theo yu cu.
c im:
- Khng lm nng chy v bin dng sn phm thp
- Kt qu c nh gi bng bin i ca t chc t vi v tnh cht.
4.1.1.2. Cc yu t c trng cho nhit luyn
Ba thng s quan trng nht (hnh 4.1):
- Nhit nung nng: Tn0
- Thi gian gi nhit: Tgn
- Tc ngui Vngui sau khi gi nhit
Cc ch tiu nh gi kt qu:
+ T chc t vi bao gm cu to pha, kch
thc ht,
chiu su lp ha bn...l ch tiu gc, c bn
nht.
+ cng, bn, do, dai.

Hnh 4.1. S ca qu trnh

nhit luyn n gin nht

+ cong vnh, bin dng.

4.1.1.3. Phn loi nhit luyn thp
1. Nhit luyn: thng gp nht, ch c tc ng nhit lm bin i t chc v tnh cht
gm nhiu phng php: , thng ho, ti, ram.
2. Ha - nhit luyn: Nhit luyn c km theo thay i thnh phn ha hc b mt ri
nhit luyn tip theo ci thin hn na tnh cht ca vt liu: Thm n hoc a
nguyn t: C,N,..
3. C - nhit luyn: l bin dng do thp trng thi sau ti v ram nhn c
t chc M nh mn c c tnh tng hp cao nht,
thng xng cn nng thp, luyn kim.
4.1.2. Tc dng ca nhit luyn i vi sn xut c kh
4.1.2.1. Tng cng, tnh chng mi mn v bn ca thp: pht huy trit cc
tim nng ca vt liu: bn, cng, dai do gim nh kt cu, tng tui th,..
4.1.2.2. Ci thin tnh cng ngh
Ph hp vi iu kin gia cng: cn mm d ct, cn do d bin dng,

4.1.2.3. Nhit luyn trong nh my c kh

c kh ha, t ng ha, chng nng, c

- Phi c chuyn mn ha cao bo m cht lng sn phm v nng sut
- Tiu ph nhiu nng lng phng n tit kim c nng lng
- Nng nhc, c

- L khu sau cng, thng khng th b qua, do quyt nh tin chung, cht
lng v gi thnh sn phm ca c x nghip.
4.2. CC T CHC T C KHI NUNG NNG V LM NGUI THP
4.2.1. Cc chuyn bin xy ra khi nung nng thp - S to thnh austenit
4.2.1.1. C s xc nh chuyn bin khi nung
Da vo gin pha Fe - C, hnh 4.2: nhit thng mi thp u cu to bi hai
pha c bn: F v X (trong P =[F+X]).
-Thp cng tch: c t chc n gin l P
-Thp trc v sau cng tch: P+F v P+XII
Khi nung nng:
+ Khi T< A1

cha c chuyn bin g;

+ Khi T= Ac1, P

theo phn ng:

Thp CT: [Fea + X]0,80%C

0,80%C
Thp TCT v SCT: F v XII khng thay
i:
+ Khi T> Ac1: F v XII tan vo nhng
khng hon ton;
+ Khi T> Ac3 v Acm: F v XII tan hon
ton vo
Trn ng GSE mi thp u c t chc
4.2.1.2. c im ca chuyn bin peclit
thnh austenit

Hnh 4.2. Gin pha Fe-C

(phn thp)

Nhit & thi gian chuyn bin: (hnh

4.3) Vnung cng ln th T chuyn bin cng
cao.
Tnung cng cao, khong thi gian chuyn
bin cng ngn.
Tc nung V2 > V1, th nhit bt
u v kt thc chuyn bin cng cao v
thi gian chuyn bin cng ngn.
Kch thc ht austenit:

Hnh 4.3. Gin chuyn bin ng

nhit P ca thp cng tch

 ngha:
Ht cng nh M(hoc t chc khc) c do, dai cao hn.
C ch chuyn bin: P : cng to v pht trin mm nh kt tinh (hnh 4.4), nhng
do b mt phn chia gia F-X rt nhiu nn s mm rt ln ht ban u rt nh mn
(<cp 8-10, hnh 4.4d)
chuyn bin peclit austenit bao gi cng lm nh ht thp, phi tn dng

H nh 4.4. Qu trnh to mm v pht trin mm

ht austenit:
- peclit ban u: cng mn

nh

- Vnung cng ln ht cng

nh
- T& t gi nhit ln th ht ln
- Theo bn cht thp: bn cht
ht ln v ht nh (hnh 4.5).
Thp bn cht ht nh: thp
c kh xy trit bng Al,
thp hp kim Ti, Mo, V, Zr, Nb,...
d to cacbit ngn cn pht trin ht.
Mn v P lm ht pht trin nhanh
4.2.2. Mc ch ca gi nhit:
- Lm u nhit trn tit din

Hnh 4.5. S pht trin ht austenit

I- di truyn ht nh, II- di truyn ht ln

- chuyn bin xy ra hon ton

- Lm ng u % ca
4.2.3. Cc chuyn bin khi lm ngui
4.2.3.1. Gin chuyn bin ng nhit austenit qu ngui (gin T-T-T) ca thp
cng tch
Gin T-T-T: Nhit (T) - thi gian (T) v chuyn bin (T) V c dng ch "C")
ng cong ch C.
Khi b ngui (tc thi) di 727oC n

cha chuyn bin ngay c gi l qu ngui, khng n nh.

Gin c 5 vng:
o
- Trn 727 C l khu vc tn ti ca n nh
- Bn tri ch "C" u tin - vng qu ngui

- Gia hai ch "C" ang chuyn bin (tn ti c ba pha , F v Xe)

- Bn phi ch "C" th hai - cc sn phm phn ha ng
nhit qu ngui l hn hp: F - X v i m c nh mn khc nhau
Gi qu ngui st A1: (T~ 700oC, DT0 nh, ~25oC): Peclit (tm), HRC 10
+ (T~ 650oC, DT0 ~ 75oC): Xoocbit ti, HRC 25 35.

15.

o
+ T ~ nh li ch C (khong 500 600 C): Trxtit, HRC 40.
C 3 chuyn bin trn u l chuyn bin peclit, X, T l peclit phn tn.
+ Khi gi austenit qu ngui nhit: ~450 250oC: Bainit, HRC 50
l chuyn bin trung gian v: F hi qu
mt lng nh (d), trung gian (gia P
T peclit (tm), xoocbit, trxtit cho
cng nhiu

tm cng nh mn hn v

55, c coi

bo ha
cacbon
(0,10%),X
Fe2,4-3
C,c
Hnh
4.6.
gin
T-T-T calthp
cng
th tch
v M).
ti bainit qu ngui tng ln mm

cng cng cao hn.

Tm li: chuyn bin st A1 c
peclit, phn li c trxtit, gia hai
mc xoocbit, ph a di c bainit.
Lm ngui ng nhit nhn c t
chc ng nht trn tit din.
4.2.3.2. S phn ha g khi lm ngui
lin tc
Cng xt gin ch C (hnh 4.7)
nh chuyn bin ng nhit.
c i
V1: trn hnh 4.7, st A1: g peclit
tm,
V2: (lm ngui trong k/kh tnh)

xoocbit.

V3 (Lm ngui trong khng kh nn),

ct phn li: trxtit
V4:

Hnh 4.7. Gin T-T-T ca thp

cng tch vi V1 < V2 < V3 <V4 < V5 < V6

(lm ngui trong du),trxtit + mactenxit = bn mactenxit

V5: (lm ngui trong nc lnh) V5 khng ct ng cong ch "C" no, tc g M

Kt lun: khi lm ngui lin tc, t chc to thnh
ngui trn ng cong ch "C

vo v tr

ca vect tc

c im 2: T chc t c thng l khng ng nht trn ton tit din

c im 3: Khng t c t chc hon ton bainit (B)
(ch c th T+B hoc T+B+M) v na di ch C lm vo
c im 4: Nhng iu trn ch ng vi thp cacbon,
thp hp kim ng cong ch "C" dch sang phi do :
+ Vth c th rt nh. V d, thp gi ti trong gi.
+ T chc ng nht ngay c i vi tit din ln.
4.2.3.3. Gin T - T - T ca cc thp khc cng
tch
+ Thp trc v sau cng tch, c thm nhnh ph
(hnh 4.9) biu th s tit ra F (TCT) hoc XII
(SCT), c thm ng
3 im khc bit so vi thp cng tch:
1- ng cong (ch "C" v nhnh ph)
2- Khi lm ngui chm lin tc (V2), qu
ngui s tit ra F (TCT) hoc XII (SCT) trc sau

Hnh 4.10. Gin T-T-T ca thp khc cng tch

mi phn ha ra hn hp F-X
3- Khi lm ngui nhanh V3 (hoc >V3)
Vng khng ct nhnh ph, qu ngui

F-

X di dng X, T, B (B ch khi lm ngui ng nhit).

Thp khng c thnh phn ng 0,80%C m vn khng tit F hoc X c gi l
cng tch gi.
i vi thp hp kim, ngoi nh hng ca C, cc nguyn t hp kim
(dch ch "C" sang phi) s xt sau.
4.2.4. Chuyn bin ca austenit khi lm ngui nhanh - Chuyn bimactenxit (khi ti)
Nu Vng> Vth th

M gi l ti thp.

Vth: l tc lm ngui nh nht gy ra chuyn bin mactenxit.

Vth

A1 Tm
m

Hnh 4.11. Gin T-T-T v tc

ti ti hn Vth (tm v Tm - thi gian
v nhit ng vi g km n nh
nht).

4.2.4.1.Bn cht ca mactenxit

nh ngha: M l dung dch rn qu bo ha ca C trong Fea

mng chnh phng tm khi (hnh 4.12).

chnh phng c/a = 1,001 1,06 ( %C) x lch mng rt ln M rt cng.
/im: v qu bo ho C

Hnh4.12. c s ca ng mng tinh th mactenx Hnh 4.13. ng cong hc chuyn bin

mactenxit

4.2.4.2. Cc c im ca chuyn bin mactenxit

1) Ch xy ra khi lm ngui nhanh v lin tc g vi tc > Vth.
2) Chuyn bin khng khuch tn: C ~ gi nguyn v tr, Fe:
t g (A1)

M (gn nh A2)

3) Xy ra vi tc rt ln, ti hng nghn m/s

4) Ch xy ra trong khong gia M v kt thc MK. M v MK gim khi tng %C v %
nguyn t hp kim (tr Si, Co v Al), M v MK khng ph thuc vo Vngui.
5) Chuyn bin xy ra khng hon ton v hiu ng tng th tch gy lc nn ln
khng th chuyn bin, khng chuyn bin c gi l d im MK thng thp
(<20oC) c khi rt thp (v d -100oC)

lng d c th (20 30%). T l d : ph

thuc vo cc yu t sau:
+ im MK: MK cng thp di 20oC lng d cng nhiu: MK gim khi tng
lng nguyn t hp kim trong
+ %C tng V d cng nhiu
4.2.4.3. C tnh ca mactenxit
cng: (hnh 4.14): %C cng tng do
: Thp t cacbon: %C 0,25%,

Hnh 4.14: cng ti ph thuc vo%C

 cng

sau ti HRC 40

Thp C trung bnh: %C= 0,40 0,50%, cng sau ti tng i cao, HRC 50.
Thp C cao: %C 0,60%, cng sau ti cao, HRC 60.
Ch c thp 0,40%C ti mi tng tnh chu mi mn.
Ch : phn bit cng ca M v cng ca thp ti: cng ca thp ti l
cng tng hp ca M ti+ d + cacbit (XII nu c). Thng d lm gim cng
ca thp ti:>10% lm gim 3-5HRC (c bit ti 10HRC),vi %

khng ng k.

Tnh gin: l nhc im ca M lm hn ch s dng, tnh gin ph thuc vo:

+ Kim M cng nh tnh gin cng thp

lm nh ht khi nung th tnh gin

+ ng sut bn trong cng nh tnh gin cng thp

Dng thp bn cht ht nh, nhit ti v phng php ti thch hp gim ng
sut bn trong nh ti phn cp, ng nhit v ram ngay tip theo.
4.2.5. Chuyn bin khi nung nng thp ti (khi ram)
/n: ram nung nng thp sau khi ti iu chnh cng v tnh cht ph hp vi yu
cu.
4.2.5. 1. T nh khng n nh ca mactenxit v austenit
T chc thp ti=M+ d : khi nung nng M

F+X theo: Fea(C) Fe3C + Fea

d F+X theo: Feg(C) Fe3C + Fea

M v d khng chuyn bin ngay thnh hn hp F-X m phi qua t chc trung gian
l M ram theo s :

(M + d)

M ram F-X

4.2.5.2. Cc chuyn bin xy ra khi ram

Thp cng tch (0,80%C): t chc M v d, qu trnh chuyn bin khi ram:
Giai on I (T < 200oC)
- < 80oC trong thp ti cha c chuyn bin g, tc vn c M v d.
- T 80-200oC: d cha chuyn bin, M c tit C di dng cacbit e FexC (x=2,0 2,4),
hnh tm mng, phn tn, %C trong M gim xung cn khong 0,25 0,40%, c/a gim
i. Hn hp M t cacbon v cacbit e c gi l M ram (vn lin mng):
(M ti) Fea(C)0,8

[Fea(C)0,25 0,40 + Fe2 2,4C] (M ram)

Giai on II (T= 200

260oC)

Tip tc tit C khi M xung cn khong 0,15 0,20%:

Fea(C)0,25-0,4 [Fea(C)0,15

0,20+Fe2 2,4C]

d thnh M ram: ( d) Feg(C)

0,8 [Fea(C)0,15

0,20 + Fe2

2,4C] (M ram)

M ram l t chc c cng thp hn M ti, song li t gin hn do gim c ng

sut.
cng th II: Mt s thp sau khi ti c lng d ln (hng chc %), khi ram d
thnh M ram mnh hn hiu ng gim cng do C tit ra khi dung dung dch rn

cng th II.
Giai on III (T= 260

400oC)

Sau giai on II thp ti c t chc M ram gm hai pha: M ngho C (0,15

0,20%) v

(Fe2 2,4C), n giai on III ny c hai pha u chuyn bin:

- M ngho cacbon tr thnh ferit, cacbit e (Fe2 2,4C) X (Fe3C) dng ht
cacbit

S chuyn bin: Fea (C)0,15

cac bit Fe2

2,4C

0,20 Fea + Fe3Cht ,

F+X ht = T ram

- cng: gim cn (HRC 45 vi thp cng tch).

- Mt hon ton ng sut bn trong, tng mnh tnh n hi.
Giai on IV (T > 400oC)
T > 400OC xy ra qu trnh kt t (st nhp, ln ln) ca X ht.
- 500

650oC: c hn hp F-X = X ram, c gii hn chy cao v dai va p tt

nht.
- gn A1 (727oC): c hn hp F-X ht th hn = peclit ht.
Kt lun: ram l qu trnh phn hy M, lm gim cng, gim ng sut bn trong sau
khi ti, ty thuc vo nhit ram c th t c c tnh khc nhau ph hp vi yu cu
s dng.
4.3. V THNG HA THP
nh ngha: l cc phng php thuc nhm nhit luyn s b, to cng,
t chc thch hp cho gia cng (ct, dp ngui, nhit luyn) tip theo.
4.3.1. thp
4.3.1.1. nh ngha v mc ch
nh ngha: l phng php nung nng thp n nhit nht nh (t 200

trn 1000oC),

gi nhit lu ri lm ngui chm cng l t c t chc cn bng n nh (theo gin

pha Fe - C) vi cng thp nht v do cao.
Hai nt c trng ca : nhit khng c quy lut tng qut v
lm ngui vi tc chm t t chc cn bng.
Mc ch : c mt s trong 5 mc ch sau:
1) lm mm thp d tin hnh gia cng ct,
2) tng do d bin dng (dp, cn, ko) ngui.
3) gim hay lm mt ng sut gy nn bi gia cng ct, c, hn, bin dng do,

4) ng u thnh phn ha hc trn vt c loi b thin tch.

5) Lm nh ht thp.
Phn loi : 2 nhm: c chuyn pha v khng c chuyn bin pha.
4.3.1.2. Cc phng php khng c chuyn bin pha
c im:
T thp hn A1 nn khng c chuyn bin P

. Chia thnh 2 phng php:

thp: T= 200 600oC, mc ch lm gim hay kh b ng sut,

kt tinh li: T> Tktl khi phc tnh cht sau bin dng.
4.3.1.3. Cc phng php c chuyn bin pha
Thng gp, T> A1 , P , nh ht. Chia thnh 3 phng php:
0
- hon ton: p dng cho thp trc cng tch %C= 0,30 0,65%, Tu =A3+(20 300C)

Mc ch: lm nh ht, gim cng v tng do d ct gt v dp ngui (160

200HB).
- khng hon ton v cu ha:
- p dng cho thp dng c %C= 0,70%, A1<T<Acm: Tu0 = A1
+ (20

30 C) = 750 760 C, T/c: peclit ht , HB < 220 d gia cng ct hn, khng p

dng cho thp trc cng tch c C 0,65% v nh hng xu n dai.

o
- cu ha: l dng c bit ca khng hon ton, T= 750 760 C-5min (pht) ri
T= 650

660oC- 5min..., vi lp i lp li cu ha xmentit to thnh peclit ht.

- ng nhit: dng cho thp hp kim cao do qu ngui c tnh n nh qu ln nn d

lm ngui chm cng l cng khng t c t chc peclit m l P-X, X, X-T... nn khng
mm gia cng ct

ng nhit: T= A1- 50oC (xc nh theo gin T - T - T ca

chnh thp ) nhn c t chc peclit.

- khuch tn: T rt cao 1100 1150oC - (10

15h) khuch tn lm u thnh phn.

Lnh vc p dng: thp hp kim cao khi c b thin tch ht to

cn nng

hoc nh ht
Ch : c chuyn bin pha, ch cn lm ngui trong l n 600

650oC, lc s

to thnh peclit hon thnh, cho ra ngui ngoi khng kh v np m khc vo tip.
4.3.2. Thng ha thp
4.3.2.1. nh ngha: l nung nng thp n trng thi hon ton l austenit
(> A3 hay Acm), gi nhit ri lm ngui tip theo trong khng kh tnh, cng tng i
thp (nhng cao hn mt cht).
- Nhit : ging nh hon ton ton nhng c p dng cho c thp sau cng tch:

TCT : Tth0 Ac3 (30 50 0 C )

SCT : Tth0 Ac m (30 50)

- Tc ngui: nhanh hn i cht nn kinh t hn .

- T chc v c tnh: t chc t c l gn cn bng vi cng cao hn i cht.
4.3.2.2. Mc ch v lnh vc p dng:
1) t cng th ch h p cho gia c ng c + thp <0,25%C - ph i th ng h a,
+ thp 0,30 0,65%Cph i ho n to n,
+ thp 0,70%C- phi kh ng hon to n
( c u h a).
2) Lm nh xmentit chun b cho nhit luyn
kt thc. Thng p dng cho cc thp kt cu
trc khi ti (th tch v b mt).
3) Lm mt li xmentit II ca thp sau
cng tch

thp gin, gia cng c bng

hn.

Hnh 4.15. Khong nhit ,

thng ha v ti cho thp cacbon
4.4. TI THP
L nguyn cng quan trng nht ca nhit luyn.
4.4.1. nh ngha v mc ch
4.4.1.1. n h n gh a : l phng php nung thp ln cao qu nhit ti hn A1 t
pha , gi nhit ri lm ngui nhanh thch hp to thnh M hay cc t chc khng n
nh khc vi cng cao.
c trng ca ti: - Nhit ti > A1 c g (c th ging hoc thng ha).
- Tc lm ngui nhanh d gy ng sut nhit, pha

d gy nt, bin dng, cong

vnh.
- T chc to thnh cng v khng n nh. 2 im sau khc hn v thng ha.
4.4.1.2. Mc ch:
1) Tng cng chng mi mn tt nht (ram thp):
dng c (ct, bin dng ngui),

%C:

%C < 0,35%C- HRC 50,

%C = 0,40 0,65%C- HRC 52

%C = 0,70

64,

1,00%C- HRC 60

58,

%C = 1,00 1,50%C- HRC 65 66

2) Nng cao bn v sc chu ti ca chi tit my, p dng cho thp c

%C=0,15-0,65:
ti + ram trung bnh thp n hi (0,55-0,65)%C
Ti+ram cao

thp c c tnh tng hp cao nht (thp 0,3-0,5)%C

4.4.2. Chn nhit ti thp

4.4.2.1. i vi thp TCT (< 0,80%C): Tti = A3 + (30

50oC) M+t

4 .4 .2 .2 . i vi thp CT v SCT ( 0,80%C): Tti =A1+(30

50oC) 760 780oC

M+t d + XII
4.4.2.3. L do chn nhit ti:
+ Thp TCT, T< A3 cn F l pha mm gy ra im mm nh hng xu ti bn,
bn mi v tnh chng mi mn.
+ Thp SCT, T> Acm hm lng C trong cao qu d sinh d nhiu,
ht ln (v T >950oC)
A1<Tti<Acm sau ti c M+ li XII+ t d

chng mi mn tt

4.4.2.4.i vi thp hp kim:

Cng da vo GP Fe-C tham kho nhit ti, 2 trng hp:
+ Thp hp kim thp (v d 0,40%C + 1,00%Cr), Tti ~ thp 0,40%C,
c ly tng ln 1,1-1,2 ln
+ Thp hp kim trung bnh v cao: tra trong cc sch tra cu v s tay k thut.
4.4.3. Tc ti ti hn v thm ti
Tc ti ti hn ca thp cng nh cng d ti, to ra cng cao (c su trong li)
ng thi vi bin dng nh v khng b nt.
4.4.3.2. Cc yu t nh hng n tc ti ti hn:
- Thnh phn hp okim ca : quan trng nht, cng giu nguyn t hp kim (tr Co)
ng "C" cng dch sang phi, Vth cng nh: (2 3)% nthk Vth
nthk Vth

100oC/s, (5 7)%

25 C/s.

- S ng nht ca : cng ng nht cng d bin thnh M ( khng ng nht,

vng giu C d bin thnh X, vng ngho C d bin thnh F)

Tti ng

nht Vth
- Cc phn t rn cha tan ht vo g: thc y to thnh hn hp F-X,
lm tng Vth.
- Kch thc ht : cng ln, bin gii ht cng t,
cng kh to thnh hn hp F- X , Vth
4.4.3.3. thm ti
nh ngha: l chiu su lp ti cng c t chc 1/2M + 1/2T Cch xc nh:
bng th nghim ti u mt
Cc yu t nh hng:
Vth: cng nh thm ti cng cao, Vth < Vli ti thu,

cc yu t lm gim Vth
Tc lm ngui: nhanh

nhng d gy nt, bin dng.

ngha: biu th kh nng ha bn ca thp bng ti + ram,

ng hn l biu th t l tit din ca chi tit c ha bn nh ti + ram.
- Thp c thm ti cng cao c coi l cht lng cng tt,
- Mi mc thp c d xc nh do nn dng cho cc chi tit c kch thc nht nh
c th ti thu
4.4.3.4.nh gi thm ti:
Hnh 4.17 trnh by di thm ti ca cc thp vi cng lng cacbon l 0,40%,
y thm ti c tnh ti vng na 1/2M+1/2T.
+ Thp cacbon, d trung bnh ch khong 7mm, nu thm 1,00%Cr l 12mm,
cn thm 0,18%Mo na tng ln n 30mm.
+ tng mc ng u c tnh trn tit din, trc khi em ch to cc bnh rng
quan trng ngi ta phi kim tra li d ca mc thp mi nh dng.
+ Ngc li: cn c yu cu hn ch thm ti bo m cng b mt li vn do dai.
4.4.3.5. Tnh thm ti v tnh ti cng:
Tnh ti cng l kh nng t cng cao nht khi ti,
%C cng cao tnh ti cng cng ln.
Tnh thm ti l kh nng t chiu dy lp ti cng ln nht,
%nthk cng cao th tnh thm ti cng ln.

Hnh 4.17. Kh nng ti cng ca mt s loi thp:

(a): 0,40%C; (b): 0,40%C + 1,00%Cr, (c): 0,40%C + 1,00%Cr + 0,18%Mo,
4.4.4. Cc phng php ti th tch v cng dng. Cc mi trng ti
Cc cch phn loi ti: Theo T ti: ti hon ton v khng hon ton, theo phm vi:
ti th tch v ti b mt, theo phng thc v mi trng lm ngui (hnh 4.18) ta c:
4.4.4.1 Ti trong mt mi trng

Hnh 4.18. Phng php ti

Hnh 4.19. ng ngui l tng khi ti

Trong : a. trong 1 mi trng, b. trong 2 mi trng, c. ti phn cp, d. ti ng nhit.

Yu cu i vi mi trng ti:
- Lm ngui nhanh thp t c t chc M,
- khng lm thp b nt hay bin dng
- R, sn, an ton v bo v mi trng.
t c hai yu cu u tin, mi trng ti l tng hnh 4.19:
o
1) Lm ngui nhanh thp trong khong km n nh nht 500 600 C
khng kp phn ha thnh hn hp F-X. Vngui> Vth.
2) Lm ngui chm thp ngoi khong nhit trn v
qu ngui c tnh n nh cao, khng s b chuyn bin thnh hn hp F-X
c cng thp.
c bit trong khong chuyn bin M (300

200oC),

ngui chm s lm gim ng sut pha do t b nt v t cong vnh.

Cc mi trng ti thng dng: (bng 4.1)
Bng 4.1. c tnh lm ngui ca cc mi trng ti
Tc ngui, [/s], cc khong
nhit
5000C
600

Mi trng ti
Nc lnh, 10

300C

0
Nc nng, 50 C
Nc ha tan 10%NaCl,

300

100

0
20027C
0
27

1100-1200

0 30

600-500

0
0
Du khong
vt
100-150
20NaOH,20
C
Tm thp, khng kh nn
35-30
25 15Nc: l mi trng ti mnh, an ton, r, d kim nn rt thng dng nhng
10 cng d gy
ra nt, bin dng, khng gy chy hay bc mi kh chu, khi nhit nc b ti > 40oC
tc ngui gim, (khi To nc = 50oC, tc ngui thp chm hn c trong du m
khng lm gim kh nng b bin dng v nt (do khng lm gim tc ngui nhit
thp) phi lu trnh: bng cch cp nc lnh mi vo v thi lp nc nng b mt

i.
Nc (lnh) l mi trng ti cho thp cacbon (l loi c Vth ln, 400

800oC/s), song khng thch hp cho chi tit c hnh dng phc tp.
Nc c ho tan 10% cc mui (NaCl hoc Na2CO3) hay (NaOH): ngui rt nhanh
nhit cao song khng tng kh nng gy nt (v hu nh khng tng tc ngui
nhit thp) so vi nc, c dng ti thp dng c cacbon (cn cng cao).
Du : lm ngui chm thp c hai khong nhit do t gy bin dng, nt nhng
kh nng ti cng li km. Du nng, 60

80oC, c kh nng ti tt hn v c long

(linh ng) tt khng bm nhiu vo b mt thp sau khi ti. Nhc im d bc chy
phi c h thng ng xon c nc lu thng lm ngui du, bc mi gy nhim v hi
cho sc khe.
Du l mi trng ti cho thp hp kim (loi c Vth nh, < 1500 C / s),

cc chi tit c hnh dng phc tp, l mi trng ti th 2 (thp CD)

Quy tc chn mi trng ti ngoi l:
- Thp C tit din nh (f < 10), hnh dng n gin, di (nh trc trn) nn ti du Chi tit
c hnh dng phc tp v bn c th chn thp C nhng phi lm bng thp hp kim
ti du.
- Chi tit bng thp hp kim, c tit din ln, hnh dng n gin phi ti nc.
Cc vt mng, hnh dng phc tp d b cong vnh khi lm ngui t do cn ti trong
khun p, trong khung gi chng cong vnh hoc b cht nhiu thanh di li,....
Ti trong mt mi trng rt ph bin do d p dng c kh ha, t ng ha,
gim nh iu kin lao ng nng nhc.
4.4.4.2.Ti trong hai mi trng (nc qua du) ng b trn hnh 4.18
Tn dng c u im ca c nc ln du: nc, nc pha mui,
xt qua du (hay khng kh) cho n khi ngui hn.
Nh vy va bo m cng cao cho thp va t gy bin dng, nt.
Nhc im: kh, i hi kinh nghim, kh c kh ha,
ch p dng cho ti n chic thp C cao.
4.4.4.3.Ti phn cp: ng c trn hnh 4.18
Mui nng chy c nhit cao hn im M khong 50 1000 C, 3

o
5min

ng u nhit trn tit din ri nhc ra lm ngui trong khng kh chuyn

bin M.
u im: khc phc c kh khn v xc nh thi im chuyn mi trng ca cch b.
t cng cao song c ng sut bn trong rt nh, bin dng thp nht, thm ch c
th sa, nn sau khi gi ng nhit khi thp trng thi qu ngui vn cn do.
Nhc im: nng sut thp, ch p dng c cho cc thp c Vth nh
(thp hp kim cao nh thp gi) v vi tit din nh nh mi khoan, dao phay...

C ba phng php ti k trn u t c t chc mactenxit.

4.4.4.4. Ti ng nhit: ng d trn hnh 4.18
Khc ti phn cp ch gi ng nhit lu hn (hng gi) cng trong mi trng lng
(mui nng chy) austenit qu ngui phn ha hon ton thnh hn hp
F-X nh mn c cng tng i cao, dai tt. Ty theo nhit gi ng nhit
s c cc t chc khc nhau: 250

400oC - bainit, 500 600oC - trxtit.

Sau khi ti dng nhit khng phi ram.

Ti ng nhit c mi u, nhc im ca ti phn cp, nhng cng thp hn
v dai cao hn, nng sut thp t c p dng cch ti ny.
Mt phng php ti ng nhit c bit l ti ch (patenting) - ti ng nhit trong b
Pb nng chy 500

520oC X mn, qua khun ko si nhiu ln ( tng=

90%), t E v max.
4.4.4.5.Gia cng lnh
p dng cho thp dng c hp kim, %C cao v c hp kim ha, cc im M v MK
qu thp nn khi ti lng g d qu ln, lm gim cng. em gia cng lnh (-50
hay -70oC) d

M, cng c th tng thm 1 10 n v HRC.

4.4.4.5.Ti t ram
L cch ti vi lm ngui khng trit , nhm li dng nhit ca li hay cc phn khc
truyn n, nung nng tc ram ngay phn va c ti: c, chm, ti cm ng bng my,
trc di...
4.4.5. C - nhit luyn thp
4.4.5.1.Bn cht: ng thi: bin dng do (cn nng) em ti ngay ri ram thp 150

200oC. Kt qu: M nh mn vi x lch cao, nh kt hp cao nht gia bn,

do v dai m cha c phng php ha bn no snh kp.

So vi nhit luyn ti + ram thp thng thng: bn ko cao tng 10

20%,

do, dai tng t 1,5 n 2 ln. Gm 2 loi:

4.4.5.2. C - nhit luyn nhit cao: hnh 4.20a, bin dng do trn A3 ri ti ngay,
c im:
- c th p dng cho mi thp k c thp cacbon,
- d tin hnh v nhit cao austenit do, n nh, lc p nh,
bin dng

= 20

30%.

- bn kh cao: b = 2200

2400MPa, = 6

8%, ak= 300kJ/m2

4.4.5.3.C nhit luyn nhit thp: (hnh 4.20b): Sau khi ha trn A3 lm

ngui nhanh thp xung 400

600oC l vng qu ngui c tnh n nh tng i cao v

thp hn nhit kt tinh li, ri bin dng do v ti ngay.

/im: - ch p dng c cho thp hp kim
- kh tin hnh v nhit thp (400 600oC) km do hn, my cn ln,
o
phi thp phi nh kp ngui nhanh xung 400 600 C
- t c bn rt cao sb = 2600

2800MPa, song do,

dai thp hn loi trn: d = 3%, aK = 200kJ /m2.

Hnh 4.20. S c - nhit luyn: nhit cao (a) v nhit thp (b).
4.5.RAM THP
Ram thp l nguyn cng bt buc khi ti thp thnh M.
4.5.1. Mc ch v nh ngha
4 . 5 . 1 . 1 Trng thi ca thp ti thnh M:
cng, rt gin, km do, dai vi ng sut bn trong ln
Mc ch ca ram: - gim ng sut,
iu chnh c tnh cho ph hp vi iu kin lm vic.
4.5.1.2.nh ngha: l nung nng thp ti n cc nhit thp hn Ac1, M v d
phn ha thnh cc t chc c c tnh ph hp vi iu kin lm vic quy nh.
4.5.2. Cc phng php ram thp cacbon
4.5.2.1.Ram thp (150

250oC): t chc t c l M ram, cng cao, tnh do,

dai tt hn, p dng cho dng c, cc chi tit cn cng v tnh chng mi mn cao nh:
dao ct, khun dp ngui, bnh rng, chi tit thm cacbon, ln, trc, cht...
4.5.2.2. Ram trung bnh (300

o
450 C): t chc t c l T ram.

Sau khi ram trung bnh cng gim i r rt, nhng vn cn kh cao, gii hn n hi
max, p dng cho chi tit my, dng c cn cng tng i cao v n hi nh
khun dp nng, khun rn, lxo, nhp...
4.5.2.3. Ram cao (500

650oC): t chc t c l X ram.

* C tnh tng hp cao nht, nhit luyn ho tt

So sng c tnh ca thp sau ram cao vi cc dng nhit luyn khc bng 4.2.
* p dng cho cc chi tit my cn gii hn bn, c bit l gii hn chy v dai va
p cao nh cc loi trc, bnh rng lm bng thp cha 0,30

050%C, t bng

cao khi gia cng.

* Gii hn nhit phn chia cc loi ram trn ch l tng i,
ch ph hp cho thp cacbon v vi thi gian gi nhit khong 1h.
Ngoi ba phng php ram trn cn phi phn bit ram mu v t ram.
Bng 4.2. C tnh ca thp c 0,45%C cc dng nhit luyn khc nhau
Dng nhit luyn

C t nh
sb,

s0,2,

MPa

MPa

0
840 C

530

280

0
Thng ha 850 C

650

0
0
Ti 850 C + ram 200 C
Ti 8500C + ram 6500C

d, %

y, %

aK,

32,5

50

kJ/m2
900

320

15

40

500

1100

720

12

300

720

450

22

55

1400

4.5.2.4. Ram mu v ti t ram:

Ram 200 350oC, trn mt thp xut hin lp xit mng vi chiu dy khc nhau c
mu sc c trng nh: vng (~ 0,045mm) 220
265oC,tm (~ 0,065mm) 285

240oC, nu (~ 0,050mm) 255

295oC, xanh (~ 0,070mm) 310 320oC. Nh d

dng xc nh nhit ram thp m khng cn dng c o nhit.

Ti t ram c cc c im: nhanh, n gin, tin dng, phi c kinh nghim.
4.5.2.5. nh hng ca thi gian ram: thng (1 2h). Ch l sau khi ti nn ram ngay
va trnh nt xy ra sau khi ti va trnh hin tng n nh ha d.
4.6. CC KHUYT TT XY RA KHI NHIT LUYN THP
4.6.1. Bin dng v nt
4.6.1.1. Nguyn nhn v tc hi: do ng sut sinh ra khi ngui lm thp b bin dng,
cong vnh, nt. Ni chung kh trnh khi nhng phi tm cch hn ch.
4.6.1.2. Ngn nga:

- Nung nng v c bit l lm ngui vi tc hp l .

- Nung nng v lm ngui cc trc di: khi nung treo thng ng trnh cong, khi lm
ngui phi nhng thng ng, phn dy xung trc...
- Nn dng ti phn cp, h nhit trc khi ti,
vi cc vt mng phi ti trong khun p.
4.6.1.3. Khc phc: bin dng, cong vnh vi mt s dng chi tit nh trc di,
tm c th em nn, p nng hoc ngui. Cn khi b nt th khng sa c.
4.6.2. xy ha v thot cacbon
4.6.2.1. Nguyn nhn v tc hi: do trong mi trng nung c cha cht xy ha Fe v C:
O2, CO2, hi nc..., khi xy ha thng i km vi thot cacbon.
Tc hi ca xy ha: lm ht kch thc, xu b mt sn phm, thot cacbon lm
gim cng khi ti.
4.6.2.2. Ngn nga:
- Kh quyn bo v:: CO2/CO, H2O/H2, H2/CH4 < Pth gy oxy ho
- Kh quyn trung tnh: N, Ar,..
- Nung trong l chn khng: 10-2 at 10-4 at c kh nng chng xy ha v thot cacbon
mt cch tuyt i cho mi thp v hp kim. C th:
+ Ri than hoa trn y l hay cho chi tit vo hp ph than lng ph v ko di thi gian
nung.
+ L mui c kh xy trit bng than, fer silic. Cch ny ch p dng c cho chi it
nh, nng sut thp. c p dng rng ri khi ti dao ct. Rt c
4.6.2.3. Khc phc: Phi c lng d ht b i hoc em thm cacbon.
4.6.3. cng khng t:
4.6.3.1. cng qu cao: sau khi v thng ha thp hp kim, do tc ngui ln

li.
4.6.3.2. cng qu thp: Nhit ti cha cao, thi gian gi nhit ngn. Lm
ngui khng nhanh theo yu cu ra to nn M. Thot cacbon b mt,.. khc phc.
4.6.4. Tnh gin cao
Sau khi ti, cng vn bnh thng m thp li qu gin (ri v). Nguyn nhn l nhit
ti qu cao (gi l qu nhit), ht thp b ln. Khc phc: thng ha ri ti li, tng
bin dng.
4.6.5. nh hng ca nhit v tm quan trng ca kim nhit
4.6.5.1. nh hng ca nhit : l yu t quyt nh nht cht lng nhit luyn
4.6.5.2. Kim tra nhit nung: bng cc dng c o nhit:
- < 400

500oC dng nhit k thy ngn, < 1600oC dng cp nhit + ng h

(milivn k): + cp P P- 1300oC (n 1600oC), cp XA- 800oC (1200oC).

c lng bng mt: Mu - 700 830oC, da cam - 850
1250oC, trng - 1250

900oC, vng 1050

1300oC. Tt nhin cch ny km chnh xc v i hi c kinh

nghim.
4.7. HO BN B MT
4.7.1. Ti b mt nh nung nng bng cm ng in (ti cm ng)

Hnh 4.21 Nung nng

v ti cm ng
a. s nung nng
cm ng,
b. ti khi nung nng
ton b b mt ti,
c. t i khi nung nng v
lm ngui lin t c
1. chi tit ti, 2. vng
cm ng, 3. vng phun
nc, 4. ng sc t
trng.

4.7.1.1. Nguyn l nung nng b mt: (hnh 4.21a). Chiu su nung D xc nh theo
cng thc: 5030

cm trong : r - in tr sut (W.cm), m - t thm

f

4.7.1.2. Chn tn s v thit b:

Bnh rng chiu dy lp ti bng (0,20

0,28)M (M l mun rng).

5mm): thit b 2500 hay 8000Hz, P= 100kW tr ln.

2 mm), thit b tn s cao (66000 hay 250000Hz), p= 50 100kW.

Khi cn lp ti dy (4
Lp ti mng (1

4.7.1.3. Cc phng php ti:

Vng cm ng c un sao cho c dng bao, m ly phn b mt cn nung ti
song khng c tip xc vi chi tit, c khe h 1,5

5,0mm, cng nh cng tn

hao. C 3 kiu ti sau:

- Nung nng ri lm ngui ton b mt nh biu th hnh 4.21b.
- Nung nng ri lm ngui tun t tng phn ring bit: ti tng rng cho cc bnh rng
ln (m > 6) hay cc c trc khuu (c my ti chuyn dng iu khin theo chng
trnh).
- Nung nng v lm ngui lin tc lin tip: trc di (hnh 4.21c), bng my... co th
t ram.
4.7.1.4. T chc v c tnh ca thp ti cm ng:
Thp dng: %C= 0,35 0,55% (thng ch 0,40 0,50%), c th hp kim thp
T chc: nung vi tc rt nhanh do :

- Nhit chuyn bin pha A1, A3 nng cao ln, do vy nhit ti cao hn t 100 200oC.
- Tc chuyn bin pha rt nhanh, thi gian chuyn bin ngn, nhn c siu M rt
do dai.
Ti cm ng thng c p dng cho cc chi tit:
+ chu ti trng tnh v va p cao, chu mi mn b mt nh bnh rng, cht...
+ chi tit chu mi cao, + chu un, xon ln: trc truyn, trc...
4.7.1.5. u vit:
- Nng sut cao, do thi gian nung ngn v ch nung lp mng b mt v nhit c to ra
ngay trong lp kim loi.
- Cht lng tt, trnh c cc khuyt tt: xy ha, thot cacbon, cht lng ng u, kt
qu n nh. cng cao hn so vi ti thng khong 1

3 n v HRC, gi l siu

cng.
- D t ng ha, c kh ha, thch hp cho sn xut hng lot.
Nhc im: kh p dng cho cc chi tit c hnh dng phc tp, tit din thay i t
ngt... do kh ch to vng cm ng thch hp.
4.7.2. Ha - nhit luyn
nh ngha: Ha - nhit luyn l a chi tit v trong mi trng thm c thnh phn,
nhit thch hp trong thi gian nguyn t cn thm i su vo trong chi
tit sau em nhit luyn ci thin hn na t nh cht ca lp b mt.
4.7.2.1. Nguyn l chung
Mi trng thm: l mi trng c cha nguyn t cn thm, c kh nng phn ng
c nh nguyn t thm ln b mt chi tit v khuch tn vo su pha bn trong. Thm C:
mi trng kh phn hu t du ho, thm N: kh NH3,..
2 mc ch chnh:
- Nng cao cng, tnh chng mi mn v bn mi ca thp hn c ti b mt: thm
C, thm N, thm C-N,... c ng dng rng ri trong sn xut c kh .
- Nng cao tnh chng n mn: thm Cr, thm Al, Si, B. Cc qu trnh thm ny phi tin
hnh nhit cao hn v thi gian di hn, t thng dng hn.
Cc giai on:
1) khuch tn th kh : l qu trnh khuch tn cht thm n b mt chi tit
2) Phn ng to nguyn t hot tnh v c nh ln b mt: hp ph to nguyn t hot
trn b mt v phn ng vi nn c nh chng trn b mt (c th hp ph phn ly hoc
phn ng phn ly ra nguyn t hot tnh).
3) Khuch tn th rn: nguyn t cht thm c c nh trn b mt khuch tn su vo
bn trong to nn lp thm vi chiu su nht nh.
Trong ba giai on k trn th khuch tn th rn thng chm nht do l khu quyt
nh s hnh thnh ca lp thm.
nh hng ca nhit v thi gian:

Nhit cng cao: phn ng to nguyn t hot v khuch tn vo cng nhanh, song cao
qu th c hi: V d: thm C khng qu 950oC ht tinh th khng b th to, thm N
khng qu 650oC cn bo tn t chc ho tt ca thp li.
Thi gian thm: Cng di th lp thm cng su:

X K

Trong : X-chiu su lp thm, K- hng s thuc nhit va cng ngh thm, -thi
gian thm.
4.7.2.2. Thm cacbon: ph bin nht, d lm do hu ht cc xng C kh u p dng
u im: b mt sau khi thm + ti v ram thp HRC 60 64, chng mi mn cao, chu
mi tt, cn li bn, do, dai vi cng HRC 30

40.

Nhit thm: cao thp trng thi hon ton l , pha c kh nng ha tan
nhiu cacbon (900

950oC). Tu theo loi thp s dng:

o
Thp C: C10-C25, T thm = (900-930) C,
Thp hp kim c Ti: 18CrMnTi, 25CrMnTi, T=(930-950)oC, Mn %C khng qu cao

bong
Sau khi thm v ti+ram thp: b mt %C (1-1,2)%, sau ti +ram thp cng cao
(thng l 62

64), khng bong.

Li: c t chc ht nh (cp 5

8) vi t chc mactenxit hnh kim nh mn, khng c F

t do, bo m bn, dai cao, HRC 30 40.

Thi gian thm: (gi nhit nhit thm) ph thuc vo hai yu t sau.
1) Chiu dy lp thm yu cu: chiu dy lp thm X = (0,10

hay chiu dy chi tit. Ring i vi bnh rng ly X=(0,20

0,30)m (m- mduyn ca

rng)
2) Tc thm: Tu theo cng ngh thm v nhit thm:
Cng ngh thm: 2 cng ngh thng dng:
Thm C th rn:
Hn hp thm:
Than (cc, , g) c 2-8mm : 25%
Than dng li (xng b bt vn): 60%
BaCO3 : 15% Ho BaCO3 vo nc
va xt c th trn u vo than.
Xp chi tit v ln than va cht nh
hnh 4.22.

0,15)d, d ng knh

Hnh 4.22. Hp thm C th rn

Thi gian v chiu dy lp thm: X =(0,11-0,12)t, khi thm (900-930)oC- ly K=0,11,
khi thm (930-950)oC- ly K=0,12
c im ca thm cacbon th rn l:
+ Thi gian di (do phi nung c hp than dn nhit chm), bi, kh c kh ha, km
n nh, khng i hi thit b kn, rt n gin
Thm th kh : l phng php thm hin i, c s dng rng ri trong sn xut
C kh . Cht thm: Kh t v du ho (du ho d dng hn)
Thit b thm: cc loi l chuyn dng thm C (bng 4.3)
Bng 4.3. L thm C ca Nga
Loi l
P, kw
dxh l,mm
Loi l
P, kw
dxh l,mm
25
300x450
75
500x900
25
75
35
300x600
90
600x900
35
90
60
450x600
105
600x1200
60
105
Xp hoc treo chi tit vo l m bo b mt cn thm phi lun c kh lun chuyn.
Nng nhit v cp du:
Nhit S git du, [git/pht] (l 25 - 60)
< 300 0
300-500

30

500-900

30-50

900-950

90-150 (bo ho)

900-950

50-80

(khuch tn)

Nhit thm: theo loi thp nh thm C th rn

Thi gian thm: (k t khi t nhit thm)

X2
K=0,12 khi thm (900-930)oC, K=0,14 khi
K

thm (930-950)oC, =

boho

k/tn

=2

Nhit luyn sau khi thm: 3 cng ngh:

bo ho

=2

k/tn

Hnh 4.23. S l thm C

bng du ho

1- Ti trc tip+ram thp 200oC-1h: sau thm ly ra cho nhit h xung cn 850860oC th ti trong du. Ch p dng cho thp hp kim, quy trnh n gin, kinh t.
2- Ti 1 ln+ram thp 200oC-1h: sau thm em thng ho ri ti (820- 850)oC khi
cn u tin cho lp b mt, ti (860-880)oC khi cn u tin cho li, p dng c cho c
thp C.
3- Ti 2 ln+ram thp 200oC-1h: sau thm em thng ho ri ti (880-900)oC cho li
xong, nung li v ti cho b mt (760-780)oC (tt nht l ti cao tn), p dng cho mi loi
thp, m bo c tnh c li v b mt, song phin phc v ngy cng t dng.
4.7.2.3. Thm nit

nh ngha v mc ch: lm bo ha v khuch tn N vo b mt thp hp kim sau khi

nhit luyn ho tt nhm mc ch ch yu l nng cao cng, tnh chng mi mn (HRC
65

70 hn hn thm cacbon) v gii hn mi ca chi tit.

T chc ca lp thm: t ngoi vo ln lt l: ( + )- -( + )-thp li, trong

- l pha xen k ng vi Fe2-3N, - l pha xen k ng vi Fe4N, - dung dch rn ca N

trong Fe .
cng cao nht ca lp thm l vng ( + ), do c nhiu nitrit: CrN, AlN, tit ra
nh mn nm phn b u, khng phi qua nhit luyn tip theo nh khi thm C.
Thp dng thm N: l thp hp kim chuyn thm N in hnh l 38CrMoAlA sau khi
nhit luyn ho tt
o
Cht thm N: kh NH3 cng nghip (amniac), nhit thm (480 650) C, NH3 b
phn hu nhit theo phn ng:
2 NH3

3H2 + 2Nng.t

Ch c NH3 hp ph trn b mt phn hu to thnh Nng/t mi c tnh hot cao

khuch tn vo to thnh lp thm. Phn ln cn li khng c tc dng thm, do
thm N ngi ta phi lin tc bm NH3 vo l v ly sn phm tha ra ngoi. thm n
nh vi tc nhanh th t l phn hu nhit P ca NH3:
P

SomolNH 3 , phanhuy
Phi tho mn
tongso mol duavao

Nhit
P, %

450-500
20-35

500-600
30-45

600-700
40-60

c im ca cng ngh thm nit:

- Do phi tin hnh nhit thp khng lm hng t chc ca thp sau ho tt.
Chn nhit thm phi cn c vo tnh chng ram ca thp (thp 38CrMoAlA thm
(500-550)oC, thp gi 80W18Cr4V c th thm (600-700)oC).
- Sau khi thm khng phi ti m phi lm ngui chm n nhit 2002oC tit nitrit
lm tng cng, ri ui ht kh ra mi c m l chng n.
- Nu trong kh thm c pha thm lng nh kh t (1-2%), hoc thnh thong m
van cho 1 cht khng kh vo, cc nguyn t C (trong kh t), oxy (trong khng kh) c
tc ng n nh pha

do tc thm tng.

+ Thi gian thm: khi c mt C v O trong kh thm th :

X2
K=0,2 n 0,27
K

ch lp xp c cng thp (250-300HB), mu thm to ln do thng phi ht b i.

cng ca lp thm N: 900-1000 HV, gi c nhit trn 500oC.
Cng dng: cho chi tit cn cng v tnh chng mi mn rt cao, lm vic nhit

 cao hn 500oC, nh mt s trc, bnh rng, smi trong my bay, dng c ct, dng
c o.
4.7.2.4. Thm cacbon - nit
nh ngha v mc ch: lm bo ha (thm, khuch tn) ng thi cacbon v nit vo b
mt thp nng cao cng v tnh chng mi mn (v mt ny n nm trung gian gia
thm cacbon v thm nit). Nh vy n cng nhm mc ch nh hai phng php ha - nhit
luyn trn song tt hn thm cacbon.
c im ca cng ngh thm C-N: ty thuc vo t l gia C v N trong lp thm
m qu trnh c th gn vi mt trong hai dng thm C hoc N trn:
- Thm nhit cao, trn di 800oC: ch yu l thm C (t N), do c tnh cht
gn vi thm C hn song tt hn ch thm C.
- Thm nhit thp, trn di 600oC: lp thm ch yu l N, do tnh cht gn
vi thm N hn song km hn thm nit i cht
Thm C-N nhit cao:
Cht thm: ch yu l kh t hoc du ho nh khi thm C nhng c thm 5

10%NH3,
Nhit thm: 780

860oC, thp hn so vi thm C

T chc lp thm: ging lp thm C nhng c thm pha cacbo-nitrit Fe3(C,N) rt cng
(cng hn Fe3C) nm phn tn nn lm tng rt mnh tnh chng mi mn do ko di
tui th thm 50 n 100%.

30%. V d bnh rng khi

thm cacbon su 0,90 1,20mm, khi thm C-N ch cn 0,50 0,80mm. Nh vy thi gian
Chiu dy lp thm: mng hn lp thm C khong 20

thm s ngn li.

Do nhit v thi gian thm u gim nn kinh t hn
Nhit luyn sau khi thm: sau khi thm phi qua ti + ram thp nh thm C nhng n
gin hn v ti trc tip vi mi loi thp.
Thm cacbon - nit nhit thp:
Ging nh khi thm N, kh thm c pha thm 2-5% kh t, sau khi thm khng phi
qua ti ram thp nh khi thm N.
Nhit thm v thi gian thm ging nh khi thm N, u vit l thm nhanh, hin nay
ch c cng ngh thm C-N khng c cng ngh thm N ring bit.
Thp dng thm C-N: thng l thp hp kim: 25CrMnMo, sau khi thm C-N nhit
cao ti trc tip phn cp trong du nng 180 oC.