.T..

DENZCLK FAKLTES

DENZDE CANLI KALMA

KURS NOTLARI

Tuzla STANBUL

DENZDE GVENLK -1

BLM 1
GR
Denizcilik tm i kollar arasnda bakldnda tehlikesi en fazla olan mesleklerin
banda gelmektedir. Bu yzden dnya zerindeki tm gemilerde denizde meydana
gelebilecek olas tehlikelere kar bir takm nlemler alnmtr. nsan hayatnn kurtarlmas
iin gemilerdeki can kurtarma aralar baz standartlara balanm ve bu standartlar eitli
kodlar ve kurallarla dzenlenmitir.
Bu nlemlerin dnda gemide yaayanlarn olas tehlikelere kar her an hazrlkl
olmasn salamak iin eitli eitimler, talimler zorunlu klnm ve ayrca gemideki tm can
kurtarma donanmlarnn her zaman hazr olmas iin bunlarn bakm-tutum ve kontrollerinin
hangi aralklarla yaplaca da yine mevcut dzenlemelerde yer almtr.

Btn mesleklerde olduu gibi denizcilik meslei de tehlikelerden uzak deildir.

Hatta bir kyaslama yaplrsa bu konuda ilk sray alaca kukusuzdur. te bu
tehlikeleri amak iin her denizcinin bu tehlikelere kar eitimli olmas gerekir.

Ticaret ve yolcu gemilerinde genel olarak role talimi denilen uygulamal

eitim ile gemiyi terk, yangn sndrme, denize adam dmesi, yaralanma,
yedekleme gibi konularda personelin bilgi ve tecrbe kazanmas salanr.

Sz konusu olaylarn birbirine benzeyen zellikleri, can, mal ve evre iin

tehlike oluturmalardr. Acil mdahale gerektirmeleri, mdahale ve ilemler iin bilgi,

beceri ve tecrbe gerekmesi, zamann kstl olmas, genellikle evreden yardm
alma ihtimalinin olmamas, acil duruma zamannda ve gerektii ekilde mdahale
edilmemesinde baka acil durumlarn meydana gelme ihtimali, deniz artlarnn
mdahaleye izin vermemesidir. Bu olaand olaylarn birbirine benzemeyen ynleri
ise her bir olaya mdahale eklinin farkl olmas ve her bir olay etkisiz hale getirmek
iin farkl ara gerelerin kullanlmasdr.
Can, mal ve evreyi tehdit eden bu olaylarn meydana gelmemesi iin

nceden gereken tedbirleri almak, olay meydana geldiinde ise en etkili bir ekilde
ve en ksa zamanda olaylara mdahale ederek bertaraf etmek denizde nal, can ve
evre gvenlii bakmndan en nemli konular oluturur.
yi bir denizci, bu gibi olaan st olaylar nceden nleyebilen, nlenmesi iin

tedbirler alan veya aldran, olay olduktan sonrada bilinli bir ekilde olaya mdahale
eden ve olay bertaraf eden kiidir. Bu yzden gemilerde olabilecek olaan st
olaylarn olmasn nlemek veya olaylara etkili bir ekilde mdahale edebilmek iin
bir takm role prosedrleri uygulanmaktadr.

IMO

ULUSLAR ARASI DENZCLK RGT

STCW95

GEM ADAMLARININ ETM BELGELENDRME VE VARDYA STANDARTLARI

HAKKINDA ULUSLAR ARASI SZLEME

SOLAS

ULUSLAR ARASI DENZDE CAN GVENL SZLEMES

MARPOL

GEMLERDEN

DENZLERN

KRLETLMESNN

ULUSLAR ARASI SZLEME

DENZDE CANLI KALMANIN 4 TEMEL LKES

BLG

ETM

KENDN KONTROL

MEVCUT TECHZAT VE DONANIMI KULLANMA

ACL DURUM TRLER

ATIMA

KARAYA OTURMA

NLENMES

HAKKINDA

YANGIN ( SEYRDE-LMANDA)

TEHLKEL

YKLERN

VEYA

ZARARLI

YKLERN

STENMEYEN

REAKSYONLARI

YKN KAYMASI

MAKNA DARES PATLAMASI VE YANGINI

DENZE ADAM DT

BATMA
ACL DURUM ARETLER (SNYALLER)
CAN FLKASI ALARMI

Alarm zilleri devaml alar. ksa ddk

YANGIN ALARMI

Alarm zilleri faslal alar

GENEL ACL DURUM

Gemi dd veya sireni ile yedi ksa bir uzun ddk sesiyle verilebilir
(Yediden fazla olabilir)
DENZE ADAM DT

Bir uzun bir ksa ddk

GENEL ARI SSTEMLER

Megafon, Diyafon, Dhili telefon vs.

GENEL ARI SSTEMLER

Megafon, Diyafon, Dahili telefon vs.

nsan, gemide olduu srece eitli tehlikelerle kar karyadr, bu yzden gemiler

belirli standartlara gre retilmi can kurtarma aralaryla donatlmtr. Tm can kurtarma
aralar belirli amalar iin retildiinden kendine zg nitelikleri dnda baz genel
zelliklere de sahiptir.
1.2 SOLAS GERE GEMLERDE BULUNMASI GEREKEN CAN KURTARMA TEHZAT
VE DONANIMLARI

1.3

A-Kiisel can kurtarma tehizat

B-Grnr iaretler

C-Can kurtarma vastalar

D-Kurtarma botlar

E-Dier can kurtarma aletleri ve donanmlar

F-Can kurtarma vastalarn denize indirme ve bindirme dzenekleri

CAN KURTARMA ARALARININ GENEL ZELLKLER

Bir gemide bulunmas gereken can kurtarma aralarnn genel zelliklerini

dzenleyen kurallar Uluslararas Denizcilik rgt(IMO) tarafndan dzenlenen ve ye

lkelerin imzalad Uluslararas Denizde Can Emniyeti(SOLAS) anlamasyla belirlenmitir.
Bu anlamaya gre can kurtarma aralarnn belli bal zellikleri unlardr:

Yerletirildikleri yerlerde -30C ile +65C arasndaki hava scaklnda zarar

grmeyecek

Suyun ierisinde kullanlrken

-10C ile +30C arasndaki deniz suyu

scaklnda alacak nitelikte olacak

Tatbik edilebildiince rmeye ve korozyona dayankl olacak, deniz suyu

ve yadan fazla etkilenmeyecek

Gne na maruz kaldnda bozulmaya kar dayankl olacak

Arama almalarna yardmc olacak ekilde btn ksmlar iyi grnr bir
renkte olacak

Arama almalarna yardmc olacak ekilde ilgili tekilatn nerdii gibi k

yanstc(kedigz)

bantlar

ile

gerekmektedir.

donatlm

zellie

sahip

olmalar

KSEL CAN KURTARMA ARALARI

Gemide kiisel can kurtarma aralar dediimiz zaman aklmza
Can simitleri,
Can yelekleri,
Dalma giysileri,
Is korumal tulum gelir.
Bunlarn belli bal zellikleri, bakm tutumlarnn nasl yapldna aada
deinilmitir.
2.1 CAN SMTLER
Gemilerde can simitlerinin zellikleri SOLAS Ksm B Kural 7 ile belirlenmitir. Buna
gre;

Geminin her iki tarafnda ve uygulanabilirlik lsnde btn ak

gvertelerde kullanlmaya hazr durumda ve en az bir tanesi k tarafa yakn
bir konumda yerletirilecektir.

Yerlerine kolayca geri alnabilecek bir ekilde yerletirilecek ve hi bir ekilde

devaml olarak balanmayacaktr.

Geminin her bir tarafnda en az bir can simidi, can simidinin yerletirildii
mahalden en hafif ak deniz seyir durumundaki su hattna olan mesafenin
iki katndan veya 30m.den ksa olmamak zere, hangisi daha uzun ise LSA
Code(1996) gerekliliklerine uygun yzer bir el incesi ile donatlacaktr.

Toplam can simidi saysnn yardan fazlas kendi kendine yanan bir lamba
ile donatlacaktr. Bunlardan en az iki adedi kendi kendine duman
verebilecek duman kandili ile donatlm olacak ve kpr stnden kolay
drlmesi olana bulunacaktr; lamba ile veya lamba ve duman kandiliyle
donatlm olan can simitleri geminin her iki yanna eit ekilde datlm
olacak ve yzer el incesi ile donatlm olacaktr.

Her can simidi zerinde bulunduu geminin ad ve balama liman Romen

alfabesi byk harfleriyle yazlacaktr.

ekil 2,1 Halatla donatlm bir can simidi

2.1.1 LSA Code (1996)ya gre can simitlerinin minimum gereklilikleri

(Blm II)

Can simitlerinin d ap 800mmden fazla, i ap ise 400mmden az

olmayacaktr.

Esas olarak batmaz malzemeden yaplm olmaldr.

24 saatlik sre boyunca tatl suda en az 14,5 Kg arlnda bir demiri
kaldrabilecek zellikte olmaldr.

Arl 2,5 Kg. az olmayacaktr.

2 saniyelik periyotlarla atee maruz kalsa bile erimemeli ve yanmamaldr.
En hafif hava koullarnda bile 30m ykseklikten atldnda kendisine ve
stndeki malzemelere zarar gelmeyecek ekilde imal edilmi olmaldr.

Kendi kendine yanabilen ve kendiliinden aktif hale gelen duman iareti

olan acil serbest brakma zelliine sahip can simidi tasarlanmsa bu can
simidi yukardaki zellikleri aktif hale getirebilecek arlkta olmaldr. Buna
ek olarak ap en az olarak 9.5mm ve uzunluu can simidinin d apnn en
az drt katna sahip bir tutma halat ile donatlm olmaldr. Bu tutma halat
can simidinin etrafndaki eit aralklardaki drt noktaya geirilmi olmaldr.
2.1.2 Kendi kendine yanabilen can simidi klarnn minimum zellikleri

Suya temas ettii anda snmeyecek ekilde olmaldr.

Yanma periyodu dakikada 50 ile 70 arasnda olan ve btn ynlerde akma

iddeti 2 kandeladan az olmayan srekli yanma zelliine sahip olacak ve
bu k beyaz olacaktr.

Enerji kaynann kapasitesi en az 2 saat enerji verebilecek gte olmaldr.

Can simitlerinin dayankllk testi olan en az 30m ykseklikten atldnda

zarar grmeyecek ekilde olmaldr.

2.1.3 Kendiliinden alan duman iaretlerinin minimum zellikleri

Souk suda yzd zaman periyodu en az 15 dakika olan ok iyi grlebilir

renkte duman karacak ekilde olmaldr.

aret verdii sre zarfnda alev yaymamal ve patlayp tutumamaldr.

Deniz yzeyinde batmamaldr.

Suyun altnda bile en az 10 saniye boyunca duman karmaya devam

etmelidir.

Can simitlerinin dayankllk testi olan 30m ykseklikten atlsa bile zarar
gelmeyecek ekilde olmaldr.

2.1.4 Can simidi halatlarnn minimum zellikleri

Halat birbirine dolanm olmayacak.

ap en az 8mm olacak.

Kesme gc en az 5 kN olacak.

ekil 2.2 Halat ve kla donatlm bir can simidi

2.1.5 Gemi tipi ve boyuna gre minimum can simidi says

SOLAS Ksm B Kural 22ye gre dzenlenmi olup yolcu ve yk gemileri iin gerekli
minimum can simidi says aadaki tablolarda belirtilmitir.
A.Yolcu Gemileri in Minimum Can Simidi Saylar
GEMNN BOYU

MNMUM CAN SMD SAYISI

60 m. den ksa

60 ile 120 m aras

12

120 ile 180 m aras

18

180 ile 240 m aras

24

240 m ve zeri

30
Tablo 2,1 Yolcu Gemileri in Minimum Can Simidi Saylar

B.Yk Gemileri in Minimum Can Simidi Saylar

GEMNN BOYU
MNMUM CAN SMD SAYISI
100mden ksa
8
100 ile 150 m aras
10
150 ile 200 m aras
12
200 m ve zeri
14
Tablo 2,2 Yk Gemileri in Minimum Can Simidi Saylar
Ayrca SOLASn yine ayn blmnde boyu 60 mden ksa olan yolcu gemilerinde
kendi kendine yanma zellikli lamba ile donatlm 6dan az olmayan can simidi
bulundurulmas gerei belirtilmitir.
2.1.6 Can Simitlerinin Bakm-Tutumu ve Periyodik Kontrolleri
SOLAS-74te de belirtildii gibi can simitlerinin periyodik bakm-tutum ve kontrolleri
aylk olarak yaplr. Gemide emniyet zabiti bu kontrolleri yaparken aadaki hususlara dikkat
etmelidir

Tm can simitlerinin zerine yanstc(kedigz)bantlarnn uygun ekilde

yaptrlm olduu ve can simitlerinin tmnn zerinde bulunduu geminin
ad ve balama limannn Romen harfleri ile yazl olup olmad kontrol
edilmelidir.

Tm can simitlerinin yerlerinden kolayca alnabilecek ekilde yerletirilmi

olduuna emin olunmal ve hi bir ekilde daimi olarak bir yere bal
olmadklar kontrol edilmelidir.

Ikl can simitlerinin klarnn yanp yanmad kontrol edilmeli, yanmyorsa

bataryalar yenisiyle deitirilmelidir.

Krlanglarda bulunan denize adam dt (Man Over Board-MOB) can

simitlerinin duman kandillerinin son kullanma tarihi kontrol edilmelidir.

Geminin tm can simitlerinin yeri ve saysnn geminin emniyet planna uygun

olup olmad kontrol edilmelidir.

Geminin her iki bordasnda en az bir el inceli can simidinin hazr

bulundurulmas salanmaldr.

El incesiyle donanm can simitlerinin el inceleri kontrol edilmeli, ypranm

olanlar yenisiyle deitirilmelidir. Ayrca el incesinin uzunluunun 30mden az
olmamasna ve yzer olmasna dikkat edilmelidir.

Can simidi bulunan yerlerin uygun IMO iaretleriyle markaland kontrol

edilmeli varsa eksik olanlar tamamlanmaldr.

ekil 2,3 Can Simitlerine Ait IMO aretleri

2.2 CAN YELEKLER

Gemilerde can yelekleri ile ilgili bilgiler SOLAS Ksm B Kural 7nin 2.blmnde
verilmitir. Buna gre;

Gemide bulunan her insan iin gemide bir can yelei bulundurulacaktr.

Her insan iin bulunan can yelekleri dnda gemide bulunan yolcu saysnn
%10u kadar veya her ocuk iin bir can yelei hesab ile gerekli olabilecek
daha fazla sayda ocuklara uygun can yelei bulundurulacaktr.

Ayrca yolcu gemilerinde yolcu saysnn %10u kadar ek ocuk can yelei
bulundurulmal ve toplam yolcu saysnn %5i kadar da ek sayda can yelei
bulundurulmaldr.

Vardiyadaki kiiler iin ve uzakta bulunan can kurtarma arac mevkilerinde

kullanlmak zere kpr stnde, makine dairesinde ve insan bulunan
yerlerde yeterli can yelei bulundurulacaktr.

Can yelekleri kolay eriilebilir yerlerde olacak ve mevkileri ak ekilde

gsterilecektir. Can yelekleri serbest dmeli can sallar hari can sallar
civarnda bulunmaldr. Can sallarnn giriine engel olmamaldr, can salnda
emniyet kemerleri olmaldr.

Serbest dmeli can sallar iin kullanlan can yelekleri giyilebilir veya
tanabilir olmal, can saln indiren kiiye ve can salna girie engel
olmamaldr.

10

ekil 2,4 Kendiliinden iebilen Can Yelekleri

2.2.1 LSA Code(1996)ya gre can yeleklerinin minimum gereklilikleri

(Blm II)

Can yelekleri yangn srasnda 2 saniyelik sre boyunca yanmamal ve

erimemelidir.

Can yeleklerine tamamyla yabanc kiilerin en az %75i yol gsterilmeden

yardmcsz 1 dakika iinde doru olarak can yeleklerini giyebilmelidir.

Can yeleklerinin nasl giyilecei gsterildikten sonra gemideki tm insanlar

yardmcsz olarak 1 dakika iinde can yeleklerini giyebilmelidir.

Can yelekleri aka tek bir yntemle giyilebilmeli, olabildiince pratik giyimli
ve rahat olmaldr.

Deniz yzeyinden 4.5m ykseklikten giyilmi olarak atlandnda zarar

grmemeli ve atlayan kiinin stnden kmamaldr.

Yetikinler can yelekleri suya batmayacak ekilde olmal ve bitkin veya baygn
bir insann yzn sudan 120mm yukarda tutmal ve dikey pozisyonda geriye
doru eimliyken bu a en az 20 olmaldr.

Baygn bir insann vcudu herhangi bir ekilde suya doru dnkken kafasn
en fazla 5 saniye ierisinde su stne evirecek ekilde olmaldr.

Yetikin can yelekleri yzme srasnda ve can sallarna binerken ksa sre
ierisinde giyilebilmelidir.

ocuk can yelekleri ocuk can yelei IMO sembol ile markalanm
olmaldr.

Her can yeleine bir adet ddk iple skca balanm olmaldr.

Bir can yelei 24 saat suyun ierisinde kaldnda yzme kabiliyetinin

%5inden fazlasn kaybetmemelidir.

11

Bunlarn dnda eer iirilebilir can yelekleri varsa bunlarn da birbirinden

bamsz en az iki adet blmesi olmal ve dal srasnda kendiliinden ien
bir can yelei manel patlatma kolu ve az yoluyla iirme zelliklerine sahip
olmaldr.

ekil 2,5 Farkl Modellerde ki Can Yelei

2.2.2 Can Yelei Iklarnn zellikleri

Can yeleklerinin klarnn gc 0.75 kandeladan az olmamaldr.

Can yeleinin k kayna en az 8 saat boyunca ayn gte k verebilmelidir.

Can yeleine sabitken st ksmndan ok iyi ekilde grlebilmeli ve beyaz

k vermelidir.

stnde manel altrma ksm olmaldr.

12

akma oran dakikada en az 50 en fazla 70 olmaldr.

2.2.3 Can Yeleklerinin Periyodik Bakm-Tutum ve Kontrolleri

Gemilerde can yeleklerine ait periyodik bakm-tutum ve kontroller SOLAS-74te
belirtildii gibi aylk olarak yaplr. Gemide emniyet zabiti bu kontrolleri yaparken aadaki
hususlara dikkat etmelidir

Role talimlerinde herkese en az bir adet can yelei dt kontrol edilir.

Can yeleklerinin klarnn son kullanma tarihleri, yanp yanmad ve her can

yeleinde ddk olup olmad kontrol edilmelidir. Eer eksiklik bulunursa onayl
yedek paralarla tamamlanmaldr.

Gemi emniyet plan incelenerek gemideki can yeleklerinin yeterli sayda olup

olmad ve uygun yerletirilip yerletirilmedii kontrol edilmelidir.

Can

yelei

bulunan

yerlerde

uygun

IMO

iaretlerinin

markalanp

markalanmad kontrol edilmelidir.

2.3 DALMA GYSS

Gemide dalma ve koruma giysileri ile ilgili bilgiler SOLAS Ksm B Kural 7nin
3.blmnde verilmitir. Kurtarma botunda grevli herkes iin bedenlerine uygun LSA
Codedaki gerekliliklere uygun dalma giysisi bulundurulmaldr.

2.3.1 LSA Code(1996)ya gre dalma giysisinin minimum gereklilikleri

(Blm II)

Dalma giysisi su geirmez malzemeden yaplm olmaldr.

Dalma giysisi 2 dakika iinde almal ve giyilmelidir.

Yangna maruz kaldnda 2 saniye sresince yanmamal ve erimemelidir.

Yz akta brakacak ekilde btn vcudu kaplamal ve eldivenler giysiye

bitiik olmaldr.

Giysinin ayak ksmlarnda hava salverme dzenei olmaldr.

4.5 metreden daha yksekten atlandnda giysinin ierisine ar bir su girii

olmamaldr.

Eer dalma giysisi can yelei gibi snflandrlmsa can yeleinin sahip olduu
tm zelliklere sahip olmaldr.

Dalma giysisi ve can yelei birlikte giyildii zaman en az 5m ykseklikteki bir

merdivenden rahata inilip klabilmelidir.

13

Gemiyi terk esnasnda giyen kiinin grevlerini yerine getirmesine engel

olmamal.

Deniz seviyesinden 4.5m yksekten atlandnda zarar grmemeli ve giyen

kiinin zerinden kmamaldr.

Giysiyi giyen kii suyun ierisinde yzebilmeli ve kurtarma aracna

kabilmelidir.

2.3.2 Dalma Giysisinin Is Performansnn Gereklilikleri

Dalma giysisi doal yaltml olmayan bir maddeden yaplmsa:

Scak tutan kyafetlerle giyilmesi gerektii aklama olarak belirtilmelidir. Deniz
suyu scakl 5C olan suyun ierisinde 1 saat kalndnda vcut scakln
2Cden fazla drmeyecek ekilde s korumasn devam ettirici nitelikte
olmaldr.

Dalma giysisi doal yaltml maddeden yaplmsa:

0-2C arasnda bir suyun ierisinde 6 saat boyunca vcut scakln 2Cden
fazla drmeyecek ekilde s korumasn devam ettirici nitelikte olmaldr.
2.3.3 Dalma Giysisi Tipleri
ki tip dalma giysisi vardr:
Klasik tip dalma giysilerinde kiinin su zerinde kalabilmesi iin can yelei giymesi
zorunludur. Giysinin sudan koruyucu ve s kaybetmeyi nleyici zellii vardr ancak dier
tiptekiler gibi yzmeyi salayc yastk bulunmaz.
Modern(NEOPRENE) tip dalma giysilerinde sudan koruyucu ve s kaybetmeyi
nleyen zelliklerin dnda kiinin su yzeyinde kalabilmesi iin ense ksmnda kk bir de
yastk bulunmaktadr. Bu yastk sayesinde kiinin can yelei giymesine gerek kalmaz.

14

ekil 2,6 Farkl Modellerde Dalma Giysileri

2.3.4 Gemilerde Dalma Giysisi Bulundurma Gereklilikleri
Yolcu gemilerinde her bir can filikas iin en az 3 adet dalma giysisi
bulundurulmaldr. Dalma giysisi bulundurulmayan her bir kii iin s koruyuculu tulum temin
edilmelidir.
Dalma giysisi ve s koruyuculu tulumun yolcu gemilerinde bulundurulmasnn
zorunlu olmad durumlar aadaki gibidir.

Geminin herkese yetecek kadar tamamen kapal can filikasyla donatlmas

durumunda.

Geminin sefer blgelerinin tamamen scak iklimlerden olumas durumunda.

ekil 2,7 Giyilmi Halde Bir Dalma Giysisi

Yk gemileri de gemideki tm can filikalar iin en az 3 adet dalma giysisi
bulundurmak zorundadr. Ancak eer ilgili otorite gerekli grrse gemideki herkes iin dalma
giysisi bulundurulmasn zorunlu hale getirebilir.
Dalma giysisi ve s koruyuculu tulumun yk gemilerinde bulundurulmasnn zorunlu
olmad durumlar aadaki gibidir.

Geminin herkese yetecek kadar tamamen kapal can filikasyla veya serbest
dmeli can filikasyla donatlmas durumunda.

Geminin sefer blgelerinin tamamen scak iklimlerden olumas durumunda.

Geminin dalma giysisi ve-veya s korumal tulum tanmasndan muaf olaca

durumlara ilgili geminin bayrak devlet otoritesi karar vermektedir.

15

ekil 2,8 Dalma Giysisiyle Sudaki Bir Denizci

2.3.5 Dalma Giysilerinin Periyodik Bakm-Tutum ve Kontrolleri

Gemilerde dalma giysilerine ait bakm-tutum ve periyodik kontroller SOLAS-74te
belirtildii gibi aylk olarak yaplmaktadr. Gemide emniyet zabiti bu kontrolleri yaparken
aadaki hususlara dikkat etmelidir.

Her personele ait dalma giysisinin giyildikten sonra iinde minimum hava
olmasna dikkat edilmelidir

Herhangi bir dalma giysisinin kiiye uyumsuzluu varsa ya da o kiinin kendi

kendine can yeleini giymesine engel oluyorsa bu dalma giysilerinin
personel arasnda uygun olarak paylalmas salanmal, aksi takdirde
uygun olacak boyutlarda dalma giysileri irket-acente vastasyla sipari
edilmelidir.

Her dalma giysisinin ve dd role talimlerinde test edilmeli eksiklikler

onayl yedekleriyle deitirilmelidir.

Dalma giysisi klfnn zerinde giyme talimat olup olmad kontrol

edilmelidir.

Dalma giysisinin en nemli ksm olan fermuarnn kolay alr kapanr

olmasna dikkat edilmeli, uygun durumda olmayanlar rnn yannda verilen
fermuar mumu srlerek kolay alr kapanr hale getirilmelidir.

Dalma giysisi bulunan yerlerin uygun IMO iaretleri ile markalanp

markalanmad kontrol edilmelidir. Eksiklikler tamamlanmaldr.

16

ekil 2,9 Dalma Giysisine Ait IMO areti

2.4 ISI KORUMALI TULUM

Is koruyucu tulumlar bir can kurtarma aracnda bulunan kazazedeyi souk, rzgr,
yamur ve dalga serpintisinden korumak amacyla kullanlrlar. Can kurtarma aralarnn
iinde herkes iin bir tane s korumal tulum bulunur.
Is koruyucu tulum su geirmez, salam turuncu renkli ve iine can yelei ile girilecek
kadar bol bir giysidir.

ekil 2.10 Is Korumal Tulum

2.4.1 Is Korumal Tulumlarn Periyodik Bakm-Tutum ve Kontrolleri
Gemilerde s korumal tulumlara ait bakm-tutum ve periyodik kontroller SOLAS74te belirtildii gibi aylk olarak yaplmaktadr. Gemide emniyet zabiti bu giysilerin role
talimlerinde almasn salamal ve gzle kontroln yapmaldr. Tulum zerinde
bulunabilecek herhangi bir delik ilgili giysinin kuru tutucu ve stc zelliini yok edeceinden
mutlak suretle yenisiyle deitirilmesi gerekmektedir.
Is koruyuculu tulumlarn saylar ve bulunduklar konumlar gemi emniyet planndan
kontrol edilmeli ve uygun IMO iaretiyle markalanp markalanmad kontrol edilmelidir.

17

ekil 2.11 Is Korumal Tuluma Ait IMO areti

GRNR ARETLER
Gemiler zellikle tehlikeye dtnde veya arama-kurtarma almalar sresince
fark edilmelerini salayacak baz aralara ihtiya duyarlar. Bu aralar bu blmde grnr
iaretler bal altnda incelenmitir.

ekil 3,1 grnr aretlere Ait IMO areti

3.1 PARATL ARET FE
Gemimizde herhangi olaand bir durumda yerimizi dier aralara(gemi, uak, vs)
belli etmek iin kullanlan bir can kurtarma aracdr. Fiek parlak krmz renkte yanar ve
yanma sresince parate herhangi bir zarar vermez.
SOLAS Ksm B Kural 6nn 2.blmnde paratl iaret fiekleri hakknda bilgi
verilmitir. Paratl iaret fiekleri her gemide en az 12 tane olacak ve bunlar su
geirmeyen muhafaza kaplar ierisinde kpr stnde veya kpr stne yakn yerlerde
muhafaza edilecektir.

18

ekil 3,2 Paratl aret Fiei

3.1.1 LSA Code(1996)ya gre paratl iaret fieinin minimum gereklilikleri (Blm
III)

inde bulunduu kutunun zerinde nasl kullanlacan gsteren aklayc

ekil ve metin bulunmaldr.

Kendiliinden tutuabilen bir mekanizmas olmal.

Paratl iaret fieini kullanan kiinin rahata kullanabilecei bir yapda

olmal.

Atelendiinde dikey olarak 300 m yukarya kmaldr.

Atelendiinde en az 40 sn boyunca 30000 kandela gcnde krmz k
vermelidir.

Paratl iaret fieinin d hz 5 m/sden fazla olmamaldr.

Paratl iaret fieinin yanmas srasnda paratne ve muhafazasna

zarar vermeyecek ekilde retilmi olmas gereklidir.

3.1.2 Paratl iaret fieklerinin periyodik bakm-tutum ve kontrolleri

Gemilerde paratl iaret fieklerine ait bakm-tutum ve periyodik kontroller
SOLAS-74te belirtildii gibi aylk olarak yaplmaktadr. (SOLAS Ksm B, Kural 20,
7.paragraf)Gemide emniyet zabiti bu kontrolleri yaparken aadaki hususlara dikkat
etmelidir.

Paratl iaret fieklerinin says ve dalmnn gemi emniyet planna

uygun olup olmad kontrol edilmelidir.

19

Paratl iaret fieklerinin son kullanma tarihlerine dikkat edilmelidir.

(retim tarihinden itibaren 3 yl)

Paratl iaret fieklerinin SOLAS uygun olup olmad kontrol edilir.

Paratl iaret fieklerinin bulunduu yerlerin uygun IMO iaretiyle

markalanp markalanmad kontrol edilmelidir.

ekil 3,3 Paratl aret Fieine Ait IMO areti

3.2 EL MAYTABI
El maytaplar da gemide yerimizi belli etmek iin kullandmz bir dier payroteknik
malzemedir.

ekil 3,4 El Maytab

3.2.1 LSA Code(1996)ya gre el maytabnn minimum gereklilikleri(Blm III)

inde bulunduu kutunun zerinde nasl kullanlacan gsteren aklayc

ekil ve metin bulunmaldr.

Kendiliinden ateleme sistemine sahip olmaldr.

Atelendiinde en az 1 dakika boyunca 15000 kandela gcnde krmz k

vermelidir.

20

Denizin 10 cm altna batm bile olsa 10 saniye boyunca k vermeye

devam etmelidir.

3.2.2 El maytaplarnn periyodik bakm-tutum ve kontrolleri

Gemilerde el maytaplarna ait bakm-tutum ve periyodik kontroller SOLAS-74te
belirtildii gibi aylk olarak yaplmaktadr. (SOLAS Ksm B, Kural 20, 7.paragraf)Gemide
emniyet zabiti bu kontrolleri yaparken aadaki hususlara dikkat etmelidir.

El maytaplarnn says ve dalmnn gemi emniyet planna uygun olup

olmad kontrol edilmelidir.

El maytaplarnn son kullanma tarihlerine dikkat edilmelidir.(retim tarihinden

itibaren 3 yl)

El maytaplarnn SOLAS uygun olup olmad kontrol edilir.

El maytaplarnn bulunduu yerlerin uygun IMO iaretiyle markalanp

markalanmad kontrol edilmelidir.

3.3 YZER DUMAN KANDL

Duman iareti, zerindeki kapak alp halkal bir ipe bal ateleme dzenei olan
kullanlmas kolay bir iarettir. Atelendikten sonra rzgr alt tarafndan denize atlr. 3
dakika kadar turuncu renkli bir duman karr. Rzgra bal olarak duman su zerine yaylr.
Bu nedenle uaktan daha iyi grnr.

ekil 3,5 Yzer

Duman Kandili

21

3.3.1 LSA Code(1996)ya gre yzer duman kandilinin minimum gereklilikleri (Blm
III)

Suya dayankl bir malzemeden yaplm zerinde nasl kullanlacan

gsteren yaz ve emalar bulunan bir muhafaza kab ierisinde olmaldr.

Duman karmas srasnda alev karmamal ve yakt kapl deniz yzeyinde

dahi yanmadan duman karabilmelidir.

Dalgal denizde dahi batmadan yzmeli ve suyun 10 cm altnda bile 10

saniye sre ile duman kartmaya devam etmelidir.

ekil 3,6 Yzer Duman Kandilinin areti

3.3.2 Yzer duman kandillerinin periyodik bakm-tutum ve kontrolleri

Gemilerde el maytaplarna ait bakm-tutum ve periyodik kontroller SOLAS-74te
belirtildii gibi aylk olarak yaplmaktadr. (SOLAS Ksm B, Kural 20, 7.paragraf)Son
kullanma tarihleri retim tarihinden itibaren 3 yldr.
CAN KURTARMA VASITALARI
Can kurtarma vastalar dediimiz zaman aklmza olaanst durumlarda gemiyi
terk etmek iin kullanlan ya da denize den birisinin kurtarlmasnda yardmc olan
kurtarma aralar gelmektedir.

22

ekil 4,1 Can Kurtarma Vastalar

4.1 CAN SALLARI

Btn gemilerde bulunan bir gemiyi terk aracdr. Can sal ve iindeki malzemeler iki
para kapak iine skca istiflenmi halde kapal olarak gemideki yerinde kullanma hazr
tutulur.
Can sallarn kullanmak gerektiinde, gemide bulunduklar yerden ya el ile denize
atlr, ya da matafora ile denize indirilir. Matafora ile denize indirilen can sallar genellikle
yolcu gemilerinde kullanlr.

ekil 4,2 Gemi Gvertesinde Monte Edilmi Bir Can Sal

4.1.1 LSA Code(1996)ya gre can sallarnn minimum gereklilikleri(Blm IV)

Tm can sallar btn deniz koullarnda 30 gn sre deniz zerinde

kalmaya dayankl yapda olmaldr.

23

Can sallar en az 6 kiilik tama kapasitesine sahip olmal ve arlklar tm

ekipman ve mrettebat dahil 185 Kg.dan fazla olmamaldr.

Can Sal 18 m ykseklikten atldnda kendisine ve iindeki ekipmana zarar

gelmeyecek nitelikte olmaldr. Eer can Sal 18 mden daha yksek bir yere
yerletirilmise en az bir kez buradan atlp test edilmi olmaldr.

Can sallar btn personeli, ekipman ve arkasndan brakt deniz demiri ile
durgun suda 3 deniz mili sratle yedeklenebilmelidir.

Suya indirilmi bir can salndaki mrettebat hava artlarndan korumak iin
can sallarnn zerinde bir rt bulunmaldr. Bu rtnn zellikleri de u
ekildedir:

1.Bu rt scak ve soua kar yaltml olmaldr.

2.erisinin rengi mrettebat rahatsz etmeyecek nitelikte olmaldr.
3.Btn giriler aka gsterilmeli ve kolayca alp kapanabilen bir kapatma
dzeneiyle kapatlmaldr. Eer can Sal 8 kiiden fazla kii alabiliyorsa iki tane zt
taraflarda giri bulunmaldr.
4.Giriler kapalyken mrettebat iin ieriye her zaman hava girii salanmaldr.
5.Bir adet gzlem delii bulunmaldr.
6.Yamur suyu toplamak iin bir cep bulunmaldr.
7.Deniz yzeyinin en az 1 m zerine radar transponder(SART) monte edilmesini
salayacak bir dzenek bulunmaldr.
8.rtnn altnda mrettebat oturduktan sonra boluk kalmaldr.

ekil 4,3 Alm Halde Modern Bir Can Sal

24

4.1.2 Can Sallarnn Tehizatlar

Can sallar iten ve dtan emniyetli bir ekilde balanm olmaldr.

En az 10 m uzunluunda pruva halatna sahip olmaldr.

Parima halatnn dayanma gc 15 kNdan daha az deilse 25 kiiden daha

fazla; dayanma gc 10 kNdan daha az deilse 9 ile 25 kii arasnda tama
kapasitesi vardr.

Elle kontrol edilebilen bir lamba can salnn rtsnn st ksmna

yerletirilebilir. En az 4,3 kandela gcnde ve en az 12 saat sre boyunca
durmadan k verebilmelidir.

Eer bu lamba can salnn iine yerletirilmise ieride herhangi bir

ekipmann

kullanma

klavuzunun

ya

okunmasna izin verecek gte olmaldr.

25

da

hayatta

kalma

manelinin

ekil 4,4 Bir Can Salnn Paralar

4.1.3 Can Sallarnn inde Bulunan Malzemeler

En az 30 m yzer halata sahip 1 adet kurtarma halkas.

Parima halatnn yannda can salnn rtsnde bulunan bir cebin iinde 1
adet bak. Can Sal eer 13 veya daha fazla kiiyi alabiliyorsa ek olarak 1
adet bak daha olmas gereklidir.

12 kiilie kadar olan can sallarnda 1 adet, 13 ve zeri kiiyi tama

kapasitesine sahip can sallarnda 2 adet su boaltma kab

2 adet snger

2 adet deniz demiri

26

2 adet yzer ksa krek

3 adet konserve aaca

1 adet su geirmez kutu ierisinde ilkyardm seti

1 adet ddk

4 adet paratl iaret fiei

2 adet duman kandili

6 adet el maytab

1 adet yedek batarya ve lambas ile mors kodu verebilecek el feneri

1 adet radar transponder

1 adet gndz iareti verebilen ayna(gemilerde ve uaklarda kullanmn

anlatan aklayc kitapla)

Su geirmez kutu ierisinde su geirmez kartlar eklinde hazrlanm hayatta

kalma iaretlerini ieren kartlar

1 adet olta takm

Su geirmez kap ierisinde paketlenmi kii bana en az 10000 kjlk

yiyecek.

Kii bana 1,5 litre ime suyu

1 adet paslanmaz dereceli su kab

Tama kapasitesine gre her insan iin 6 dozluk bulant ilac ve kusma
torbas

Toplam personelin %10u kadar s koruyuculu giysi

Hayatta kalabilme el kitab

4.1.4 Can Sallarnn eitleri

A.iirilebilir Can Sallar
iirilebilir can sallar yzerlik salamak iin gaz ile doldurulmu sert olmayan
blmelerden meydana gelir ve normal olarak kullanma hazr olana kadar iirilmemi
durumda tutulur.

27

Can Sal zehirli olmayan bir gaz(genelde karbondioksit) ile iirilebilir. Can salnn
iirme ilemi genellikle 18-20C arasnda 1 dakika iinde tamamlanr.
Can salnn ana yzdrme blm her biri geri dndrmez iirme valf yoluyla
iirilen birbirinden ayr, ikiden az olmayan blmeye ayrlmtr.
Yzdrme blmeleri, herhangi birisinin hasara uramas veya imemesi durumunda
salam blmeler can salnn tamasna izin verilen saydaki ve normal oturma dzenindeki
insanlarn btn evresinde pozitif fribord salayarak tayacak ekilde olmaldr.
Can salnn taban su geirmezdir ve soua kar yeterli yaltkanlk iin taban ksm
iirilebilir bir veya daha fazla blme eklinde yaplmtr.
Can salndaki her blme normal alma basncnn 3 kat basnca dayankldr.
B.Sert Yapl Can Sallar
Sert yapl bir can salnn yzerlii, can salnn evresine mmkn olduu kadar
yakn yerletirilmi onayl yapsal yzerlii olan malzeme ile salanmtr.
Yzdrc malzeme ok yava yanan malzemeden yaplm veya ok yava yanan
kaplama malzemesi ile korunmu olmaldr. Can salnn taban suyun girmesini nleyecek ve
iindekileri su ile souktan en etkili ekilde koruma zelliine sahip olmas gerekmektedir.
Sert yapl bir can salnn dier btn zellikleri iirilebilir bir can salyla ayndr.
4.1.5 Gemi Tiplerine Gre Can Sal Tama Gereklilikleri
A.Yolcu Gemilerinde
1. Uluslararas sefer yapan yolcu gemilerinde topla kapasitesi gemide bulunan
insanlarn en az %25ini alabilecek kapasitede can sallarnn bulunmas zorunludur.
2. Ksa uluslararas sefere bal yolcu gemilerinde gemide bulunan tm insanlarn
%30unu alabilecek kapasitede geminin her iki tarafna eit olarak ayrlm can Sal
bulundurulmas zorunludur.
3. Gemide bulunan toplam yolcu says 200 gemeyen 500 GRT dan kk yolcu
gemilerinde yukarda yazanlar yerine unlar da uygulanabilir

Geminin iki tarafnda da toplam kapasitesi gemide bulunan tm insanlar

alabilecek kapasitede can sal

stenen can sallar geminin her iki tarafndan denize indirilebilmek iin
kolayca tanamyorsa, her bir taraftaki toplam kapasitesi, gemideki toplam
insan saysnn %150sini alabilecek ilave can sal.

B.Yk Gemilerinde
1. Gemideki toplam insan saysn alabilecek kapasitede bir veya daha fazla can sal
Eer can sal veya sallar geminin iki tarafndan herhangi birisinden denize indirilmek

28

iin abuk tanamyorsa her bir tarafn mevcut toplam kapasitesi geminin tamamn
tayabilecek kapasiteye sahip olmaldr.
2. Serbest dmeli can filikas bulunduran gemilerde geminin her iki yanndaki can
sallarnn kapasitesi gemideki herkesi tayabilecek kapasitede olmaldr.
3. Petrol tankerleri, kimyasal tankerler ve svlatrlm gaz tayan tankerler dnda
boyu 85 m den ksa olan yk gemileri yukarda yazanlar yerine unlar da uygulayabilir.

Geminin her bir tarafnda gemideki toplam insan saysn alabilecek toplam
kapasitede bir veya daha fazla can sal

Can sallar geminin iki tarafndan herhangi birisinden denize indirilmek iin
kolayca tanamyorsa her bir taraftaki mevcut toplam kapasite gemideki
insan saysnn %150sini alabilecek ekilde can sallar ile donatlmaldr.

4. Can kurtarma vastasnn ba bodoslamadan veya ktan 100 mden daha uzak
bir yere yerletirildii yk gemilerinde istenen can sallarna ek olarak baa veya ka yakn
bir yerde can sal bulundurulacaktr.
4.1.6 Can sallarnn periyodik bakm-tutum ve kontrolleri
SOLAS-74e gre can sallarnn gzle kontrolleri her hafta yaplp kullanma hazr
olup olmad grlecektir. (SOLAS Ksm B, Kural 20, 6.paragraf)
Can sallarnn ieriklerinin ve kondisyonunun bakm-tutumu ise onaylanm sahil
kurulular tarafndan 12 ayda bir yaplr. Bu periyot bayrak devletine bal otorite tarafndan
uygun grlrse 5 ay daha uzatlabilir. (SOLAS Ksm B, Kural 20, 7.paragraf)
Gemide emniyet zabiti can sallarnn gzle kontroln yaparken aadaki hususlara
dikkat etmelidir.

Emniyet zabiti can salnn tipine uygun IMO iaretinin can salnn bulunduu
mevkide markalanp markalanmadn kontrol etmelidir.

iirilebilir ve mataforal can sallarnn konteynerlerinin doru bir ekilde

markalanp markalanmadn kontrol etmeli, eksiklikleri de can salnn
sertifikasndan tamamlamaldr. Can salnn zerinde u bilgiler bulunmaldr
1. reticinin ismi veya markas
2. Seri numaras
3.Onaylayan kuruluun ismi ve can salnn tama kapasitesi
4.SOLAS ibaresi
5. indeki acil durum kitinin tipi
6. Son servis tarihi

29

7. Parima halatnn uzunluu

8. Su hattndan itibaren izin verilen maksimum ykseklik
(Drme deneyi ykseklii ve parima halatnn uzunluuna gre)
9. Denize indirme ve kullanma talimat
10. Ait olduu geminin ad ve balama liman

ekil 4,5 Gerekli Bilgilerle Markalanm Bir Can Sal

Can sal sertifikasndaki bilgiler nda bir sonraki servis tarihi uygun bir
zamanda gemi kaptanna bildirilmelidir.

Markalamalar ve IMO iaretleri temiz ve okunabilir olmaldr.

Hidrostatik serbest brakma donanmnn son kullanma tarihi sertifikasndan

kontrol edilmeli bir sonraki servis tarihi uygun bir zamanda gemi kaptanna
bildirilmelidir.

30

Hidrostatik serbest brakma donanmnn doru balandndan emin

olunmaldr.

ekil 4,6 Can Salna Ait IMO areti

4.2 CAN FLKALARI
Bir gemide ana can kurtarma vastas olarak akla ilk olarak can filikalar gelir. Btn
gemiler SOLAS kurallarna uygun olarak gemide bulunan toplam personel ve yolcu saysna
gre eitli say ve zellikte filikayla donatlmtr.

ekil 4,7 Ak Bir Can Filikas

4.2.1 LSA Code(1996)ya gre can filikalarnn minimum gereklilikleri
(Blm IV)

Btn filikalar tam personel ve ekipmanla donatlm haldeyken byk

stabilite ve yeterli freeboard salayacak ekilde ina edilmelidir.

Tekne ksmlar sert ve yangn geciktirici maddeden yaplm olmaldr.

Btn personeli ve ekipmanyla durgun suda dz pozisyonda iken su hattnn

altnda bir delik olsa dahi yzebilirliinden hibir ey kaybetmemelidir.

31

Btn filikalar idare tarafndan onaylanm retici firmann adn ve adresini,

filika modelini ve seri numarasn, retim yl ve ayn, onaylanm tama
kapasitesini ieren sertifikalara sahip olmaldr.

Btn personeli ve ekipmanyla denize indirildiinde veya yedeklendiinde 5

knot srate yeterli dayanma gcne sahip olmaldr.

Oturacak yerleri sabit olmaldr.

ekil 4,8 Tamamen Kapal Can Filikalar

4.2.2 Can Filikalarndaki Malzemeler

Serbest dmeli filikalar dndaki filikalarda batmaz krek ve bunlarn

desteklenmesi iin skarmozlar

2 adet bot kancas

1 adet su boaltma kab ve 2 adet kova

Hayatta Kalma el kitab

Kapal filikalarda filikann kullanld yerde 1 adet aydnlatmal pusula, kapal

olmayan filikalarda ise yine kullanma yerinde kt hava artlarndan
korunmas iin pusula kutusu iinde pusula

1 adet deniz demiri

Filikann ba tarafnda kullanma hazr kurtarma halkas takl 15 metre

uzunluunda 2 adet pruva halat

32

2 adet balta

Kii bana 3 litre tatl su

1 adet paslanmaz su tas

1 adet dereceli su kab

Su geirmez kabn ierisinde kii bana en az 10000kJlk yiyecek

4 adet paratl iaret fiei

6 adet el maytab

2 adet duman kandili

1 adet su geirmez mors sinyali verebilen el feneri, yedek batarya ve ampul

1 adet gndz iareti verebilen gemilerde ve uaklarda kullanm anlatan

kitapkla ayna

Su geirmez kutu ierisinde su geirmeyen kartlar eklinde hazrlanm

hayatta kalabilme iaretlerini ieren kartlar

1 adet ddk ya da buna denk ses iareti

Su geirmez kutu ierisinde ve kullanldktan sonra da skca kapatlabilen ilk

yardm antas

En az 48 saat yetecek kadar bulant ilac ve herkes iin 1 adet kusma torbas

1 adet ak

3 adet konserve aaca

Filikann kendisinde yoksa manel su boaltma pompas

1 adet olta takm

Filikann motoru ve donanmyla ilgili basit iler yaplabilecek alet takm

Yakt yangnlar iin portatif yangn sndrc

Asgari 3 saat alabilen en az 6 yatay ve dikey sektrl 2500 kandela

gcnde arama

33

Radar reflektr

Hangisi daha fazlaysa 2 adet veya personelin %10u kadar s korumal giysi

4.2.3 Can Filikalarnn eitleri

Gemilerde bulunan can filikalar ekillerine gre ksmen kapal ve tamamen kapal
olarak incelenebilirken bunlardan baka serbest dmeli can filikalar da kendiliinden
salverme zelliine sahip tamamen kapal can filikas olarak deerlendirilebilir. Aada bu
can filikalarna ait temel bilgiler verilmitir.

A.Ksmen Kapal Can Filikalar

Ksmen kapal can filikalar daimi olarak gvdenin en az %20sini ve filikann

en son ksmnn %20si kapanacak ekilde sert bir rt ile kaplanm
olmaldr. Bu rt iindekileri olumsuz hava koullarndan ve yangndan
korumaldr. Filikann her iki tarafndan ba ve k tarafndan filikaya giriler
olmaldr. Giriin saland yerlerdeki sert rt de kapalyken iindekileri d
etkenlerden korumaldr.

Ksmen kapal can filikalarnn zerindeki rt 2 kii tarafndan rahatlkla

kaldrlabilmelidir.

Bu rt iindekileri scak ve souktan koruyacak ekilde iki katmanl bir

tabaka ile ayrlmaldr. Tabakalardan birisi hava boluunu dieri de hava
boluunda biriken suyu nleyecek ekilde olmaldr.

rtnn d ksm grnr renkte, i ksm ise iindekilerin rahat

kullanabilecei bir renkte olmaldr.

rtnn giri yerleri dardan veya ieriden kolaylkla alp kapanabilen

yapda olacak ayrca rzgr, souu ve deniz suyunu ieri geirmeyecek
ekilde havalandrmaya sahip olmaldr.

ki ynl telsiz telefon cihaz filikaya monte edilmi olmaldr.

B.Tamamen Kapal Can Filikalar

Tamamen kapal can filikalarnda kapallk su geirmez sert bir madde ile
salanmaldr.

Bu filikalar mrettebat iin korunakl olmaldr.

Filikaya giri bir kap ile salanmal ve bu kap su geirmez olmaldr.

34

Giri kaps ieriden ve dardan alabilecek ekilde olmaldr.

Serbest dmeli filikalar haricindekilerde krek ekme tertibat olabilir.

Filikann kaps kapatldnda yeterli gn n alabilecek kapasitede

pencereler olmaldr.

Filikann d grnr renkte, i ksm ise iindekileri rahatsz etmeyecek

renkte olmaldr.

Filika altrldnda ve aklklar kapatldnda ierideki basn dardaki

atmosfer basncnn stnde ve altnda ayn zamanda 20hPadan daha fazla
olmayacaktr.

ekil 4,9 Mataforaya Hazr Bir Can Filikas

C.Serbest Dmeli Can Filikalar

Her serbest dmeli can filikas

1. tm personeli ile
2. tm personeli yerletiinde arlk merkezi bata olacak ekilde
3. tm personeli yerletiinde arlk merkezi kta olacak ekilde
4. sadece grevli personel ile
5. tm ekipman ile donatldnda 10 trim ve 20 meyil ile yol alnabilecek
ekilde olmaldr.

Hibir serbest dmeli can filikasnn boyu asla sertifikasndaki boyu

gemeyecektir.

35

Serbest dmeli can filikas tm personeli ve ekipman ile donatlp

sertifikasnda belirtilen yksekliin 1,3 kat bir ykseklikten atldnda yeterli
dayanma gcne sahip olmaldr.

Her serbest dmeli can filikasnn aadaki gereklere uygun bir serbest
brakma mekanizmasna sahip olmaldr.
1. evresi markalanm sadece ieriden altrlabilen bamsz iki alma
sistemi olmaldr.
2. Gereksiz ya da kazara kullanma kar yeterli korumaya sahip olmaldr.
3. Serbest brakma mekanizmas nceden test edilmi olmal.
4. retilirken en yksek dayanma gcne sahip maddeler kullanlmaldr.

ekil 4.10 Serbest Dmeli Bir Can Filikas

4.2.4 Gemi Tiplerine Gre Can Filikas Tama Gereklilikleri

A.Yolcu Gemilerinde:

Uluslararas sefer yapan yolcu gemilerinde her bir tarafta toplam kapasitesi
gemide bulunan tm insan saysnn %50sini alabilecek kapasitede can
filikas bulunmas zorunludur.
(veya toplam kapasitenin %37,5inden az olmamak art ile can filikas yerine
can sal bulundurulmasna idare tarafndan izin verilebilir)

Ksa uluslararas sefere bal yolcu gemilerinde gemide bulunan tm

insanlarn %30unu alabilecek kapasitede geminin her iki tarafna eit olarak
datlm can filikas bulunmas zorunludur.

36

B.Yk Gemilerinde:

Geminin her iki tarafnda tam kapal ve gemideki toplam insan saysn
alabilecek bir ya da daha fazla can filikas.
Sefer alanlarnn snrlar Tehizatl Emniyet Belgesinde belirtilmek zere
idare uygun iklim artlarnda ve uygun blgelerde alan yk gemilerinde
(petrol tankerleri, kimyasal tankerler ve svlatrlm gaz tankerleri hari)
kendi kendine dorulabilen yar kapal can filikas tamasna izin verebilir.

Yukarda yazan seenek yerine yk gemileri gemideki toplam insan saysn

alabilecek toplam kapasitede ve geminin k tarafndan serbest dme ile
denize indirilen bir veya daha fazla can filikas bulundurmaldr.

Bunun dnda 1986 ylndan itibaren yaplan, boylar 85 metreden uzun yeni gemiler
tamamen kapal can filikalar tamak zorundadrlar.
4.2.5 Can filikalarnn periyodik bakm-tutum ve kontrolleri
Can filikas bakm tutumunu i ve d taraf olmak zere 2 ksma ayrabiliriz. tarafta
filika malzemeleri, filika motoru, vs. varken d tarafta matafora, vin, vs. vardr.
Tm emniyet ekipmanlarnda dikkat edilmesi gereken en nemli temel husus acil
durum iin kullanma hazr olup olmadklardr.
A.Filika malzemelerinin bakm-tutum ve periyodik kontrolleri
Can filikasnn malzemelerine ynelik periyodik kontrol ayda bir kez yaplr.
(SOLAS Ksm B, Kural 20, 7.paragraf)
Filika iinde ncelikle filika malzemelerinin kontrol yaplr:
Filika kancas paslanmaya ok msaittir. Paslanma zellikle kanca iinden, tahta sap
ucundan balar. Eer paslanma ar ise bu utan pas yaratan ksm kesilir ve kanca temiz
uca yeniden taklr.
Manyetik pusulann her zaman temiz olmas gereklidir. Pusulann doru gsterdii,
pusula kartnn ve yuvasnn rahata hareket ettii, pusula iindeki svnn stnde hava
kabarc olup olmad kontrol edilir. Varsa pusula ters evrilerek altndaki delikten sv
takviyesi yaplabilir.
Deniz demirinde rme, yrtk olup olmad kontrol edilir. Eer role taliminde
kullanldysa talim sonras hemen tatl suyla ykanmaldr. Deniz demiri muhafaza edildii
torba ierisinde dzgnce, kolayca karlabilecek ekilde roda edilmelidir.
Kaportalarn rahata alp kapatlabilmesi ve su szdrmaz zellikte olmas gerekir.
Ama-kapma kollar rahata hareket edebilmelidir. Bunu salayabilmek iin ama-kapama
kollar uygun gres ya ile altrlmaldr.

37

lekli ime suyu kabnn lek izleri okunakl olmaldr. Eer silinmise veya rahat
okunamyorsa yenisiyle deitirilmelidir.
Peksimetler(yiyecekler)su geirmez kap ierisinde muhafaza edilmeli ve her zaman
temiz olmaldr.
me sular ayda bir deitirilmelidir. Yenileme srasnda bidonlar bir ka kez temiz su
ile alkalanarak temizlenmelidir.
El fenerinin dzgnce yanyor olduu, mors sinyali dmesinin iyi alt kontrol
edilmelidir. Eer k zayfsa piller deitirilmelidir. Yedek pillerin ve ampuln de salam
olduu da kontrol edilmelidir.
aret fiekleri de su geirmez kap ierisinde rutubetten uzak tutulur. Son kullanma
tarihi geenler de yenisiyle deitirilir.
Gemi filikasndaki arama filikann aksnden beslenerek alr. Dmen
nndeki panelde bulunan fi yuvas kullanlarak k kontrol edilir. Yedek ampuln salam
olduu kontrol edilir. Bu n dmen paneline yakn bir yerde muhafaza edilmesinde fayda
vardr.
Haberleme iaretleri kartlar her ne kadar su geirmez muhafazada da olsa
ypranabilir veya yrtlabilir. Byle bir durumda rahat okunmayan kartlar yenisiyle
deitirilmelidir.
Yzer halatl can halkalar filikann ortasnda her iki tarafta roda edilmi vaziyette
kancalara asldr. Temiz ve kullanma hazr durumda olduklar kontrol edilir.
El pompasnn vakum yapp yapmad; hortumlarnda delik, rme patlak olup
olmad kontrol edilir. Pompa ii alp hareketli aksam aylk olarak yalanmaldr. Filika
sintinesi her zaman temiz olmaldr. Yangn tehlikesi oluturduunda zellikle hi ya
olmamasna dikkat edilmelidir.
Tanabilir yangn sndrcsnn aylk kontrolnde zerindeki manometreden
doluluk oranna, nozulun salamlna, altrma kolu zerindeki emniyet pimine baklr.
Ayrca sndrcnn oturma yuvas da kontrol edilir.
lk yardm kutusu su geirmez zellikte olmaldr. lalarn ve malzemenin sudan ve
nemden uzak tutulmas gereklidir. Eer son kullanma tarihi geen ila varsa yenisi ile
deitirilmelidir. Kusma torbalarnn bu kutu iinde veya bu kutuya yakn olmasnda fayda
vardr.
B.Filika motorunun bakm-tutum ve periyodik kontrolleri
Filika motorunun bakm-tutum ve kontrolleri ilgili makine zabiti tarafndan yaplr.
Motor kaportas temiz olmaldr. Paslanmaya kar korunmaldr.

38

Motor stnde ve altnda ya olmamaldr. Eer kaak varsa tamir edilmelidir. Yan
potansiyel yangn tehlikesi olduu unutulmamaldr.
Filika motoru haftada bir kez en az 3 dakika hem tornistanda hem de ileri yolda
altrlr ve dzenli bakm-tutumu yaplr. (SOLAS Ksm B, Kural 20, 6.paragraf)Yakt
tanknn dolu olduu ve yalama yann tam olduu kontrol edilir. Yakt tank etrafnda kaak
olup olmad kontrol edilir. Yakt izolasyon valf kontrol edilir.
2 ylda bir yakt tank boaltlp temizlenmeli, varsa dibindeki tortu ve artk(sludge)
iyice temizlenmelidir.
Filika motorunu test ederken egzoz borusunda delik, kaak olup olmad da kontrol
edilir, varsa izole edilir.
C.Dmen donanmnn bakm-tutum ve periyodik kontrolleri
Dmen sistemi haftalk olarak test edilir. Pervane ve dmen her zama temiz olmal
ve etrafnda hareketini engelleyecek bir ey olmamaldr.
Dmen her iki tarafa da alabanda baslarak alrl kontrol edilmelidir.
Hareketli aksam dzenli yalanmaldr.
D.Elektrik sisteminin bakm-tutum ve periyodik kontrolleri
Filika aks haftalk olarak test edilmelidir.
Ak kutuplar gresle veya vazelinle temizlenmelidir.
Filika motorunun ilk altrma hareketinde panel zerindeki besleme kontrol
edilmelidir.

4.3 KURTARMA BOTU

1986 ylndan itibaren SOLAS kurallar gerei(Ksm B-III, Kural 31,2.paragraf)
gemilerdeki can kurtarma vastalarna bir yenilik olarak kurtarma botlar eklenmitir. Kurtarma
botlar tehlikede olan kiiyi kurtarmak ve tamak zere dizayn edilmitir.

39

4.11 Bir Kurtarma Botu

4.3.1 LSA Code(1996)ya gre kurtarma botlarnn minimum gereklilikleri(Blm V)
Kurtarma botlar; sert, iirilmi veya hem sert hem de iirilmi yapda olursa olsun
aadaki gereklilikleri salamaldr

En fazla 8,5, en az 3,8 metre boyunda olmaldr.

Tama kapasitesi sedyedeki bir kii dahil 6 kii olmaldr.

Ba tarafn rtsnn uzatlmas, botun uzunluunun %15inden az

olmamaldr.

En az 4 saat sresince asgari 6 knot sratle yol alabilmelidir.

Sudaki insanlar kurtarabilmek iin veya can sallarn dzgnce sralamak ve

gemideki en byk can saln insan ve tehizat ile tam ykl iken veya
edeer bir yk tarken en az 2 knot sratle ekmek iin yeterli hareket ve
manevra kabiliyetine sahip olmaldr.

Kurtarma botu iten makineli ya da dtan takma motorlu olarak monte

edilmelidir. Eer dtan takma motorlu ise dmen ve dmen yekesi
makinenin bir paras olarak biimlendirilebilir.

Kurtarma botunun yakt tank yangna ve patlamaya kar korumal olmaldr.

Kurtarma botunun iinde, kk malzemelerin saklanaca su geirmez bir

saklama yeri olmaldr.

4.3.2 Kurtarma Botundaki Malzemeler

Batmaz krek ve bunlar destekleyecek skarmoz

40

Batmaz su boaltma kab

Bir adet pusula

Asgari 10 metre uzunluunda halat olan deniz demiri

Botun ba tarafnda ve serbest brakma dzeneine bal yeteri salamlkta

pruva halat

Asgari 50 metre uzunluunda yzer yedekleme halat

Mors sinyali verebilen yedek batarya ve lambasyla su geirmeyen kap

ierisinde su geirmez el feneri

Bir adet ddk veya buna benzer ses iareti

Kullanmdan sonra skca kapatlabilen su geirmeyen kap ierisinde ilk

yardm seti

Asgari 30 metre yzer halata bal iki adet yzer kurtarma halkas

En az 3 saat alabilen en az 6 yatay ve dikey sensrl 2500 kandela

gcnde arama

Bir adet radar reflektr

Hangisi daha fazlaysa 2 adet veya personelin %10u kadar s korumal giysi

Yakt yangnlarnda kullanlmak zere portatif yangn sndrcs

Bu malzemelere ek olarak her sert yapl can kurtarma botunda bir adet bot
kancas, bir adet kova ve bir adet bak

iirilebilir kurtarma botlarnda ise ek olarak bir adet yzer emniyet ba, iki
adet snger, manel pompa, delik bir yeri tamir etmek iin uygun tamir seti
ve bir adet bot kancas bulunmaldr.

41

4.12 Baka Bir Model Kurtarma Botu

4.3.3 Gemi Tiplerine Gre Kurtarma Botu Tama Gereklilikleri

A.Yolcu Gemilerinde

500 GRT ve daha byk yolcu gemilerinde geminin her bir tarafnda en az 1
adet kurtarma botu

500 GRT dan daha kk yolcu gemilerinde en az 1 adet kurtarma botu

bulunmaldr.

Ayrca kurtarma botu gerekliliklerine uymas koulu ile bir can filikas da kurtarma
botu olarak kabul edilebilir.
B.Yk Gemilerinde

Yk gemileri en az bir adet kurtarma botu tayacaklardr ancak kurtarma

botu zelliklerine sahip bir can filikas da kurtarma botu olarak kabul
edilebilir.

BLM 5
CAN KURTARMA VASITALARINI DENZE NDRME DONANIMLARI
Gemilerde SOLAS gerei bulundurduklar can kurtarma vastalarna ait denize
indirme donanmlar bulunmaktadr. Bu donanmlar acil durumlarda kolayca kullanlabilir
ekilde dizayn edilmitir. Can sallar, can filikalar ve kurtarma botlarna ait denize indirme
donanmlarnn temel zellikleri aadaki balklar altnda anlatlmtr.
5.1 CAN SALI NDRME DONANIMLARI

42

Herhangi bir gemide bulunan can sal, saln tipine gre el ile gemiden denize atlr
veya matafora ile denize indirilir. nc bir yol ise her can salnn donatlm olduu
hidrostatik kilitler vastasyla gemi battktan sonra su yzeyine karak kullanma hazr hale
gelmesidir. Bu kilitler 4 metre suyun altnda can saln serbest brakacak ekilde
almaktadr.
Can saln denize indirmek iin kullanlan donanm can sal denize indirilirken
zamanndan nce serbest brakmay nleyecek ekilde yaplmtr ve can sal suya indii
zaman serbest kalr.
Donanm can salnn tayaca insanlarn tamam iinde olduu zaman veya iinde
hi kimse olmad zaman geminin 10ye kadar trimine ve 20ye kadar bir tarafa yatt
durumlarda bile denize emniyetle indirilebilecek ekilde yaplmtr. Bu denize indirme ii iin
donanm sistemi gemi g devresinden bamsz olarak yer ekimiyle veya depolanm
mekanik bir g ile alacak ekilde yaplmtr.
Denize indirme sistemi gemi gvertesi zerindeki bir mevkiden bir kii tarafndan
altrlabilecek ekilde dizayn edilmitir. Mataforadan denize indirilen can sallar ya yaam
yerine bitiik bir yerden ya da can salnn denize indirilmeden nce tand bir yerden
denize indirilir.(Can sallarnn indirilmesi geni bir ekilde Gemiyi Terk blmnde
anlatlacaktr.)

ekil 5,1 Denize ndirilen Bir Can Sal

5.2 CAN FLKASI NDRME DONANIMLARI

43

Gemilerde SOLAS gerei bulunan can filikalar; ya matafora denilen donanmlarla ya

da serbest dme donanmlar ile denize indirilirler. Mataforal donanmlarn klasik eski
tipleriyle birlikte otomatik maynal bir ka eidi vardr, fakat otomatik olmayan donanm
tiplerine genel olarak eski gemilerde rastlanr.
Otomatik maynal matafora donanmlarnn can filikasn tam ykl veya hafif
durumda denize indirmek iin gemi g devresinden bamsz olarak yer ekiminden baka
g kaynana ihtiyalar yoktur. Donanmn denize indirme sistemi, gemi gvertesi
zerindeki bir mevkiden, bir kii tarafndan altrlabilecek ekilde yaplmtr.
Matafora donanm sisteminde insanlar ve malzemesi ile tam ykl can filikasnn
aaya iniini(maynasn) durdurabilecek ve salam bir ekilde tutabilecek frenler vardr.
Fren yastklar su ve yadan korunmutur. Her eit matafora donanm buzlanma
durumunda alabilirliini korur.
Matafora sisteminde, filikay denize indirmek iin palanga donanm halat veya telleri
kullanlm ise bu donanm geminin en az su ektii seyir durumunda uygun olmayan ve her
iki tarafa da 20den az olmayan bir a ile yatmas halinde bile can filikasnn suya
ulamasn salayacak uzunlukta olmaldr. Ayrca mataforalar bir tarafa yatan gemide dier
taraftaki can filikas denize indirilirken filikann gemi bordasna srtnmesi nedeniyle
hasrlanmamas iin filikay koruyucu dzenekler(borda kzaklar) ile donatlmtr. Gemiyi
terk esnasnda filikann zerine gemiden(frengi veya tahliye devresi gibi) herhangi bir su
boaltmn nleyici dzenler vardr.
Palanga veya palangalar donanmyla denize indirilecek her can filikasnda filikay
tutan her iki kancann ayn anda karlmasna yarayan serbest brakma mekanizmas vardr.
Serbest brakma mekanizmasnda; can filikasn yzer durumda iken veya kancalar zerinde
yk bulunmad zaman, serbest brakacak normal serbest brakma yetenei ve filikay
kancalar zerinde yk varken serbest brakacak olan serbest brakma yetenei vardr.
Mekanizmann kontrol kolu, evresindeki renklere gre ar bir renk ile boyanarak belirgin
olmas salanmtr.
Serbest dme donanm ise bir can filikasnn iindeki kiiler ve malzeme ile tam
olarak herhangi bir balant olmakszn braklarak denize dmesine izin veren bir
donanmdr.
Eimli bir kzan kullanld serbest d donanm denize indirme srasnda can
filikasnn iindekilere ar kuvvetin etkisi olmayacak ekilde yaplmtr. Bu donanm can
filikasnn gemiden yeteri kadar almasn salamak iin yeterli bir eim as ve rampa
uzunluuna sahip sabit ve sert bir yapdadr.
Ayrca bu donanm paslanmaya kar etkin bir ekilde korunmu ve can filikasnn
denize indirilmesi srasnda kvlcm karc srtnmeyi veya darbeden meydana gelen
kvlcm nleyecek ekilde yaplmtr.

44

ekil 5,2 Can Filikas ndirme Donanmlar

5.3 KURTARMA BOTUNUN NDRME DONANIMI

Kurtarma botlar en ge 5 dakika iinde indirilebilmek zere devaml hazr
bulundurulur. Kurtarma botu ve onun yerletirme dzeni dier bir indirme yerindeki can
kurtarma aracnn almasn engellemeyecek bir ekilde olmaldr. Btn kurtarma botlar
sakin havada geminin zerinde 5 knot yol varken gerektiinde parima halatlar kullanlarak
denize indirilebilecek yap ve dizayndadr.
Denize indirme donanm kurtarma botunu hem tam ykl ve donatlm durumda
hem de en hafif durumda iken denize indirmek iin gemi g devresinden bamsz olarak
yer ekimi veya depolanm mekanik bir g ile alacak ekilde yaplmtr. Denize indirme
sistemi gemi gvertesi zerindeki bir yerden bir kii tarafndan altrabilir.
Kurtarma botu tayaca tm insan ve malzeme ile ykl durumda iken sudan
kaldrabilecek gte ve abuk ekilde gemiye alnmasn salayacak matafora ve vin
donanmna sahiptir. Bu donanm insanlar ve malzemesi ile tam ykl haldeki kurtarma
botunu 0.3m/sden az olmayan bir hzda yukarya kartr. Her kurtarma botunun gemiye
alnmas iin el ile alr bir donanm da bulunur.

BLM 6
DER CAN KURTARMA ARALARI

45

Denizde kullanlan can kurtarma aralarndan buraya kadar anlatlanlarn dnda

gemilerde kullanlan halat atma aletlerini, genel alarm ve yayn sistemlerini, filika telsizlerini
ve EPIRBleri ve SART sayabiliriz.

6.1 HALAT ATMA ALETLER

Halat atma aletleri gemide aadaki durumlarda kullanlr:

Kurtarma ilemleri srasnda kurtarma gemisi ve tehlikedeki gemi arasnda

(ekme halatnn alnmas veya verilmesi, personelin tahliyesi ve varagele
donanmn donatlmas iin) balant kurmak.

Geminin balanmas srasnda zor artlar karsnda

Denize adam dt durumlarda. Byle bir durumda halat atma aleti

atelenerek, denize den kiinin ok yaknna klavuz halatnn dmesi
salanr.

ekil 6,1 Halat Atma Aleti

6.1.1 LSA Code(1996)ya gre halat atma aletlerinin minimum gereklilikleri(Blm VII)

Klavuz halatn mmkn olduu kadar isabetli bir ekilde atabilmeli.

Her biri sakin havda klavuz halatn en az 230 m tayacak, drtten az

olmayan roket fiei vardr.

Her birinin kopma kuvveti 2 kNdan az olmayan en az drt adet ince klavuz
halat vardr.

Halat atma aletinin kullanlmasn aka gsteren ema veya ksa talimat
vardr.

46

Roket tabancas ile atelenen fiek veya halat ile btn olan roket suya dayankl bir
muhafaza iindedir.
Ayrca tabanca ile atelenen roket fiei olmas halinde halat ve fiekler ile ateleme
dzenleri hava artlarna kar koruyucu muhafaza iinde bulunurlar.

6.2 GENEL ALARM VE YAYIN SSTEMLER

Geminin genel alarm sistemi; gemi dd veya sireni, ayrca gemi ana devresinden
ve emercensi g kaynandan beslenen elektrikle alr. Zil veya klakson ya da dier
benzer uyar sistemi ile yedi veya daha fazla ksa sesi izleyen bir uzun sesten oluan genel
alarm iaretini verebilir zellikte olmaldr. Sistem kpr stnden ve gemi dd dnda
dier nemli noktalardan altrlabilmelidir. Sistem btn yaam mahallinden ve personelin
alma yerlerinden duyulabilir olmaldr.
Gemi iindeki emercensi kontrol yerleri ile role ve can kurtarma vastalarna binme
yerleri arasnda karlkl haberleme iin sabit ve seyyar cihazlar salanmtr.
Yolcu ve personeli role yerlerine armak ve role cetveli ieriindeki faaliyetleri
balatmak iin genel alarm sistemi kullanlr. Sistem toplu ar sistemi veya dier uygun
haberleme cihazlar ile btnletirilmitir.

6.3 FLKA TELSZLER

Can kurtarma vastalarnda SOLAS kurallarna uygun tanabilir bir filika telsiz cihaz
bulunur. Bu tanabilir telsiz cihaz acil bir durumda herhangi bir can kurtarma vastasna
kolayca tanabilecek ve korunmal bir yerde tutulur. Can filikalarnn ba-k istikametinde
byk aralklarla yerletirildii gemiler dnda, filika telsiz cihaz geminin ana vericisinden en
uzakta bulunan can filikalarnn yaknna yerletirilir. Filika telsizi tamamen kapal can
filikalarna ve serbest dmeli can filikalarna monte edilmi de olabilir.
Bir filika telsiz cihaz; verici, alc, anten ve enerji kaynandan oluur. Cihaz abuk
tanabilir, su geirmez, deniz suyunda yzebilir ve grlebilir bir renkte olmaldr. Cihaz
gemiyi terkten sonra can kurtarma vastasnda bulunan deneyimsiz bir kii tarafndan
kullanlabilecek ekilde dizayn edilmitir.
Cihazn enerji kayna normal alma artlarnda 4 saat yetecek kapasitede
olmaldr. Cihaz 4.000 kHz ile 27.000 kHz arasndaki bantlarda yayn yapabilmelidir.
Can kurtarma vastalar arasnda gemi ile kurtarma botu arasnda ve gemi ile can
kurtarma botu arasnda haberlemeyi salamak iin iki ynl telsiz telefon cihaz (VHF)
kullanlr. Her gemide en az adet bulunur. Enerji kayna arj edilebilir nitelikte ve en az
drt saat yetecek kapasitede olmaldr.

47

ekil 6,2 ki Ynl Telsiz Telefon Cihaz

6.4 EPIRB (Acil Durum Mevki Bildiren Radyo aretleri)

EPIRB cihaz, can kurtarma vastas acil durum mevki belirtme bikini, yapm ve
modeline bal olarak, 406 MHz de ve uaklar iin tehlike frekanslar olan 121,5 MHz
ve/veya 243 MHz de yayn yapar. Bu sinyaller arama ve kurtarma (SAR) uak ve gemilerine
filikann yerinin belirlenmesinde yardmc olurlar.
EPIRB cihaz, kullanma talimatna gre (n yznde yazldr )derhal aktif hale
getirilmi olmaldr. EPIRB cihaznn pili en az 48 saat iin sinyal gndermeyi devam ettirecek
kapasitededir.
Eer gemiyi terk ederken EPIRB cihazn almaya vakit olmamsa, gemi battnda
EPIRB bulunduu yerden otomatik serbest kalacak ve su yzne ktndan itibaren sinyal
gndermeye balayacaktr. Bu nedenle, filikayla blgede kalndnda EPIRB sinyalleri
sayesinde arayclar tarafndan yeriniz belirlenmi olacaktr.

48

ekil 6,3 EPIRB Cihaz

6.5 RADAR TRANSPONDER (SART)

SART Arama ve kurtarma transponderi, aktif halde olduunda arama yapan
gemilerin ya da uaklarn radarnda grnr bir belirti/iaret verecektir. Bir filikann ve
iindeki kazazedelerin yerinin belirlenmesinde en etkili aratr. Kullanma talimatlar deiiktir
fakat cihazn zerinde ak bir ekilde yazl olarak basldr.
Cihaz filikada zel yeri varsa ( genel olarak serdmen kulesinin tavanna ) monte
edilir ve el ile aktif hale getirilir. SART cihaz stand-by modun da 96 saat alabilir ve radar
tarafndan alglandnda kl ve sesli iaret verir.

ekil 6,4 SART Cihaz

BLM 7
GEMY TERK
Gemi terk edilecei ana kadar en iyi kurtarma aracdr. Gemi suyun zerinde
yzd ve iinde bulunduu acil durum hat safhada canllar tehdit etmedii srece terki
dnlmemelidir. Bunun deerlendirmesini en iyi olarak gemi kaptan yapar ve ona
gvenilmesi gerekir. Kaptann gemiyi terk yerlerine emri ve gemiyi terk onay verilmeden
gemi kiisel kayg ve kararla terk edilmemelidir. Kesinlikle kaptan emri beklenmelidir.

49

Geminin terk edilmesinin zorunlu olduu karar acil durumun nlenememesi ve

kontrol edilememesi halinde son are olarak sa ve bilinli olduu srece sadece kaptan
tarafndan alnr ve terk emri verilir.
Kaptan sa veya bilinci yerinde deilse bu karar 1.zabit verir. Kaptan tarafndan
verilen

gemiyi terk yerlerine emri kendisi veya kpr stnde grevli gverte zabiti

tarafndan alarm ve anons eklinde personel ve yolcuya duyurulur. Gemiyi terk alarmnn
belirli olmas halinde durum msait deilse anons yaplmayabilir. Gemiyi terk alarm
kesinlikle gemiyi terk etme emri veya izni deildir. Gemiyi terk alarm ile personel ve yolcu
gemi terk iin toplanma yerlerine giderler ve gemiden ayrl iin gerekli hazrlklar yaparlar.
Kaptan toplanma yerlerine gei emri verdikten sonra gemiyi terk onayn verinceye
kadar geen sre ierisinde durum uygunsa gemiyi terk kararn, geminin mevkisini, varsa
l ve yaral durumunu mesajla ilgili yerlere bildirir. Bu arada ilgili zabit telsizle yardm ars
yapar ve arlara cevap alnmas halinde dier gemilerle ve sahil veya kurtarma ekipleri ile
iletiime geer, zaman olmas durumunda bu haberleme devam ettirilir ve kurtarma
ekiplerinin gemiye ulamas durumunda onlarla ortak alma salar.

7.1 CAN FLKALARININ DENZE NDRLMES

ime tip can kurtarma aralarnn veya kk sert yapl botlarn dorudan denize
insan gc ile indirilmesi bir bakma kolay olabilir. Ancak ar yapl filikalar iin mutlaka
yardmc sistemlere ihtiya vardr. Filikalarn indirme sistemleri geminin 10 trim ve/veya 20
meyil halinde bile sorunsuz olarak alabilirler. Can kurtarma aralarnn indirilmelerinde
sadece yerekimi gc kullanlr. Yerlerine alnmalarnda ise elektrik, basnl hava, kol gc
gibi farkl g kaynaklar kullanlr.
Bugn iin gemilerde aadaki indirme sistemleri kullanlmaktadr:

Mataforal sistem (Palangal, Kzakl)

Vinli sistem

Serbest drmeli kzakl sistem

7.1.1 Palangal Mataforal ndirme Sistemi

Palangal mataforal indirme sistemi kk filika veya servis botlarnn denize
indirilmesinde kullanlan bir indirme sistemidir. Yat ve balk gemisi gibi kk tip gemilerde
kullanlr. ndirme cihaz gemisine ve filika sna gre tek veya iki kollu matafora zerindeki bir
palangadan olumutur. Kullanmlar olduka basittir. Palangaya filikann arlna gre el
veya kk bir vin ile kumanda edilerek filika gverteden kaldrlr, kpeteden albura edilir
ve palangann halatna bo verilerek filika denize indirilir.

50

ekil 7,1 Palangal Mataforal ndirme Sistemi

7.1.2 Kzakl Mataforal ndirme Sistemi
Kzakl mataforal indirme sistemi byk ve ak tip can filikalarnn denize
indirilmesinde kullanlan bir indirme sistemidir. SOLASa tabi ak tip filikas olan hemen
hemen tm gemilerde bu tip indirme sistemini grebiliriz. Bu donanmda sabit bir kzak ve bu
kzak zerinde kayp sonunda askda tuttuu filikay kpeteden albura eden iki kol
bulunmaktadr. Filika ba ve kndan bu kollara bal elik telli ve makaral matafora
donanmnn kancalarna asl ve kzan st tarafndan deniz ba vurulmu olarak sistem
zerinde durur. Ak tip filikalarn indirilmesi iin filika ierisinde 2 binme gvertesinde ise 3
kii grevlendirilir. Yaplacak iler srasyla unlardr:

Filikay d etkilerden koruyan kapel alr.

Filikann ierisine yamur ve dier nedenler ile dolan suyun kendi kendine
boalmasn salayan lavra deliklerinin tapalar kapatlr.

Filikann parimalar filika koltuklarna abuk zlr ekilde balanr.

51

Parimalar trenti ile matafora kolu arasndan geirilir ve gverteye salnr.

Karanfil halat zerindeki can halat rodalar alr.

Matafora kollarn kzak zerinde sabitleyen emniyet pimleri alnr.

Filikann pelikan kancal deniz bosalar zlr.

Filikadan salnan parimalara uygun kaloma verilerek gvertedeki babalara

volta edilir.

Filikay denize indirmekle grevli gemide kalan son kiinin filikaya

nmesini salayan binme gvertesindeki armh denize salnr.

Trentileri sabit tutan kastanyolaya kumanda edilerek filika binme

Gvertesine kadar indirilir.

Filikann bordaya yasl kalmasn salayacak ba ve k taraflarndaki

emniyet kamlar gemi gvertesindeki mapalarna taklr.

Ventolar zlr.

Herkes filikaya bindikten sonra kaptann onay ve filika amirinin emri ile
emniyet kamlar zlr ve frene bo verilerek filika denize kadar indirilir.

Gemide kalan indirme grevlisi armh yardm ile filikaya iner.

Parimalar mola edilerek filika gemiden ayrlr. (Eer parimalar skm ve

zlemiyorsa ba ve k taraftaki baltalar ile kesilir)

52

ekil 7,2 Kzakl Mataforal ndirme Sistemi

Filikann indirilmesinde sadece yerekimi gc kullanlr. Filikay tayan donanm
halatlar yadan ve sudan korunmu ve buzlanmadan etkilenmeyen bir fren sistemi ile
tutulmaktadr. Fren kastanyolaya kumanda ile boaltlr ve kontroll olarak filikann mayna
etmesi veya tutulmas salanr. Bu frenin kontrol sadece tek kii ile yaplr. Eitim sonunda
yerine alnrken mataforann kancalarna tekrar taklan filika bu sefer elektrikle veya hava ile
alan vin yardm ile yukar ekilir ve yerine oturtulur. Bu her iki sistemin almamas
halinde ki elektrik olmamas hali de olabilir motorun yannda elle dndrlen ve bir dili
kutusuna bal kol yardm ile filika yerine alnabilir. Kol taklp kartlabilir ekildedir ve filika
alnrken dinlenmek iin kol brakldnda dili zerindeki trnaklar tamburun tekrar
boalmasn engeller. Burada dikkat edilecek bir husus herhangi bir tehlike olumasn
nlemek iin elik evirme kolunun ii bittikten sonra hemen kartlp matafora zerindeki
yerine konulmasdr. Bu kol dikkat ekici renkle boyanr.
7.1.3 Vinli ndirme Sistemi
Kapal can filikalar genelde yk gemilerinde ktan kzakl serbest drmeli yolcu
gemilerinde ise bordadan vinli veya kzakl serbest drmeli sistem ile denize
indirilmektedir.
Vinli indirme sistemi aracn indirilmesinde daha az grevlinin yer ald bir indirme
sistemdir. Vin motoru ve fren sistemi kzakl mataforalarda kullanlan tipte olup motor ve
filikay tayan donanm telinin sarld tambur ayrlabilir ekildedir. ndirme hazrl
srasnda tambur motordan ayrlarak arlk fren zerine alnr. Filikann deniz bosalar
zlr. Herkes filikaya biner binmez kaportalar skca kapatlr ve dardaki hava ile irtibat
kesilir.
Kastanyolay kaldrma teli vinten filikaya kadar gelmekte ve kapal filikann iine
dmen tarafndaki bir delikten girmektedir. Filikann denize indirilmeye hazr olmas ve filika
amirinin emri ile bu tel ekilerek fren kolu kaldrlr ve filikann kendi arl ile denize kadar

53

inmesi salanr. Kastanyolann kaldrlmas filika ierisinden bir tel aracl ile yaplabildii
gibi vin platformundaki bir grevli tarafnda da yaplabilir. Sistemin esas fren kolunun filika
ierisinden indirme teli ile kontrol edilmesi eklindedir.
Filikann bir yangn srasnda zararl kimyasal gaz veya buharlarn olduu bir
ortamda veya ar deniz artlarnda indirilmesi ncesinde filikann deniz suyu ve hava valflar
alr ve tm darya olan aklklar kapatlr. Ancak yangn savunma sisteminin pompasn
altrmak iin filikann suya inmesini beklemek gerekir. Ayrca hava tpnn personel ve
motor iin sadece 10 dakika hava saladn unutmamak lazmdr. Acil deilse hava tpn
amak iin gerekli olduu ana kadar beklemekte yarar vardr. Tm kaportalarn kapatlmas
ile hava ve deniz su valflar alr, imalatnn talimatna gre motor altrlr.
Filikann suya indirilmesi ile bu sefer filika ask kancalarn kurtarma teli ekilerek
filika ask kancalarndan kurtarlr. Kancalar aan tel donanm kanca ile kilitli kol
mekanizmas arasnda bulunmaktadr. Ama teli ama kolunun ekilmesi ile kancalar
amakta ve filikay vin telinden ayrmaktadr.
Ama kolunun bulunduu mekanizmann bir paras da hidrostatik tapadr. Bu
tapann grevi filika suya oturmadan, ask kancalarnn almasn engellemektir. Filika suya
oturunca su basnc ile tapann ierisindeki hidrolik kolu tutan kilidi alr ve bu ekilde kol
ekilebilir olur. Kol yardm ile ekilen ama teli kancay aarak filikay vin tellerinden ayrr.
Dalgalar ile bir ykselip bir alalan filikann kancalarna binen yk kilit aldktan sonra bu
kollu sistem sayesinde yenilebilir ve kancalar alabilir. ok acil durumda gzlem camndan
grlebilen kilit gstergesi elle yukar kaldrlarak kilit alr. Bu ilem sadece filika suya
tamamen inmesine ramen hidrolik tapadaki bir sorun nedeniyle kilidin almamas halinde
yaplmaldr.
Filikann tekrar gemiye alnmasnda ilemler tersine uygulanr. Ancak matafora
kancalarnn tekrar taklmasnda dikkatli olunmas, kancann tam olarak yerine oturmu
olduunun grlmesi gerekir.

54

ekil 7,3 Vinli ndirme Sistemi

7.1.4 Serbest Dmeli Kzakl Sistem

Gnmzde gemiyi en abuk terk etme yntemi ktan kzakl serbest dmeli bir
kapal filika ile gemiyi terktir. Serbest drme yntemi bir can filikasnn iindeki kiiler ve
malzeme ile herhangi bir balant olmakszn kzak zerinde serbest braklmas ile denize
dmesine msaade edilen filikay denize indirme yntemidir.
Sistemdeki kzak can filikasnn gemiden yeteri kadar almasn salamak iin
yeterli bir eim as ve rampa uzunluuna sahip sabit ve sert bir yapdadr. Kzak as ve
kii oturma dzenei denize dme esnasnda can filikasndakilere ar kuvvetlerin bir etkisi
olmayacak ekilde yaplmtr.
Ayrca bu donanm paslanmaya kar etkin bir ekilde korunmu ve can filikasnn
denize indirilmesi srasnda srtnme veya darbeden kaynaklanan bir kvlcm engelleyecek
ekilde yaplmtr. Bu can filikalarnn kullanmlar olduka kolaydr. Personel ve yolcu filika
iinde hazr olduktan sonra kaportalar kapatlp hava tpleri ve filikay tutan kanca fora
edilerek dmeye braklr. Filika denize indikten sonra alabora dahi olsa kendi kendine
dorulabilir. Filika dzeldikten sonra gemiden uzaklanca kaportalar alarak hava tpleri
kapatlr.

ekil 7,4 Serbest Dmeli Kzakl Sistem

55

ekil 7,5 Serbest Dmeli Filikann Denize Dme An

7.2 CAN SALLARININ DENZE NDRLMES

Can sallar geminin batmas halinde otomatik olarak kendi kendine imesinin yan
sra gereklilik halinde personel tarafndan da denize atlarak iirilebilir. Bunu iin pelikan
kancas alarak deniz ba sklen ve parimas zayf balantsndan ayrlan en fazla 185 kg
arlndaki can sal denize atlaca inme aracnn bulunduu yere gtrlerek nce
parimas salam bir yere balanr ve sonra sal denize atlr. Yzerlii sayesinde su zerinde
kalan saln parimas ekilerek ierisindeki tp patlatlr ve sal iirilir. Tamamen ien ve
adr alan sala ya bulunduu yerdeki bir inme arac ile ya da parimasndan ekerek yanna
gtrld bir inme aracndan inilerek binilir. Tamamen imeden binilirse i basn yksek
olacandan gaz basn ayar valfndan kaarak saln yetersiz imesine sebep olur.

56

ekil 7,6 Can Salnn Mataforayla Denize ndirilmesi

zellikle yal, ocuk, hasta ve sakat insanlarn bulunduu yolcu gemilerinde bu
kiilerin denizden can sallarna binebilmeleri sorun olur. Bu nedenle kaydrak sisteminin
olmad gemilerde yolcular iin gvertede iirilen can sallar kullanlr. Bu sallar gvertede
iirilerek su seviyesinden 15 mden daha yksekte olmayan tek kollu mataforalar ile denize
indirilirler.

ekil 7,7 Denize ndirilmi Bir Can Sal

Burada kullanlan tek kollu mataforalar ayn zamanda kurtarma botlarnn denize
indirilmesinde de kullanlr. Mataforann kullanm ayn olmasna ramen aralarndaki fark
can sallar kullanma hazr deildir nce iirilir sonra indirilir. Fakat kurtarma botlar i ve
kullanma hazr durumdadr. Her halkarda her iki can kurtarma arac da acil bir durumda en
fazla be dakika ierisinde denize indirilmeye hazr hale getirilebilmeli ve mrettebat
dakika iinde bota binebilmelidir.
Can kurtarma ara imalatlarn farkl olmas nedeniyle can sal tiplerinde ok az da
olsa baz deiiklikler olabilir. Fakat genel sistem ayndr ve bir tip kurtarma aracnn
hazrlamasn bilen dierlerini de hazrlayabilir. Ayrca bunlara ait basit, kolay anlalr resimli
kullanm aklamalar denize indirme aralarnn ve can kurtarma aralarnn zerinde ve
yaknlarnda bulundurulur. Bu yaz ve iaretler acil durum aydnlatma koullarnda grlr ve
iaretler IMO tarafndan nerilen sembollere uygun olur.
Gemi bir acil durum sonucu terk edilebilir. Bu acil durumda byk bir ihmal ile
jenartrler durmu olabilir. Bu yzden tek kollu mataforalar durmu olabilir. Bu yzden tek
kollu mataforalar insan gc ile altrlabilmelidir. Ancak can salnn tersine eer bu
mataforay ayn zamanda kurtarma botlar iin kullanyorsak el ile kumandaya ilaveten bir
motor gcne ihtiyacmz olabilir. nk kurtarma botlar ierisinde insanlar olduu halde

57

gemiye alnacaktr. Eer bu mataforalara motor gc eklendiyse bu mataforalar tam ykl

haldeki kurtarma botunu 0,3 m/s den az olmayan bir hz ile yukarya karabilmelidir.
Gvertede iirilerek binilen ve tek kollu matafora ile denize indirilen can sallarnn
Hazrlanp indirilmesinde u yol kullanlr:

Tanarak denize indirilecei kpete kenarna getirilen can salnn patlatma

parimas bir miktar kartlr ve mas bir yere balanr.

Ba ve k tarafndaki parimalar ile can sal gverteye kalomal balanr.

Tek kollu matafora yanndaki dirisa kolu ile sal zerine evrilir.

Matafora zerindeki fren kolu kaldrlarak mataforann ask kancas aaya

mayna edilir.

Ask kancas saln zerindeki ask mapasna taklr.

Matafora zerindeki vira kolu evrilerek sal askya alnr.

Daha sonra matafora evrilerek sal kpeteden albura edilir.

Saln iirme parimas sonuna kadar ekilerek tp patlatlr ve saln imesi

salanr.

ierek kendi kendine hazr olan sal gverte hizasna kadar indirilir.

Balama parimalarnn bou alnarak sal sabitlenir.

Sala binildikten sonra kanca boaltma halat ieri alnarak, parimalar mola
edilir.

Serbest kalan sal denize indirilir.

Denize inen sal suya deer demez kanca ama salvosu ekilerek kanca
alr ve sal denizde iirme parimas gemiye bal olarak mataforadan
serbest kalr.

Mataforann zel brakma kancas zerinde arlk varsa kendiliinden almayacak

ekilde yaplmtr. Can sal denize indiinde ama salvosu ekilerek kanca alr. Acil bir
durumda suya demeden almak istendiinde emniyet salvosu ekilir. Eer almazsa hzl
ve sert bir ekilde bir ka defa ekilmelidir. Bir arza dnda can sal deniz seviyesine 2m
kalncaya kadar alaltlmadan almamaldr.
7.3 GEMY TERK KAYAKLARI

58

Genelde yolcu gemilerinde fazla sayda olan yolcunun acil durumda gemiyi sratli ve
emniyetli olarak terk etmesini salamak iin kullanlan, gemiyi terk yerlerinden denize kadar
uzanan bir ekilde kurulan ime kayaklardr.
zellikle borda ykseklii fazla olan byk kapasiteli feribotlarda ok abuk
atlabilmesi, kolay kurulabilmesi, yolcular iin rahat, gvenli ve sratli olarak geminin terkinin
salanabilmesi asndan tercih edilmektedir. Bir veya iki kayakl olan tipleri vardr, bunlar 30
dakika iinde 360 yolcuyu boaltabilecek kapasitedir.

ekil 7,8 ki Farkl Gemideki Gemiyi Terk Kayaklar

Gemiyi terk kayaklar su seviyesinden en fazla 15 metre yukarda olan bir gverteye
yolcu salonu ile itirakli olan tarafa yerletirilir. Burada elik bir sandk iinde havas alnm
ekilde ve (N2) iirme tpleri ile birlikte muhafaza edilir.

ekil 7,9 Gemiyi Terk Kayaklaryla Boaltlan Bir Yolcu Gemisi

59

Kurulmas uaklardaki ka kayaklarnn altrlmasna ok benzer. Kayak bir

kolunun el ile ekilmesi halinde 2 ile 5 dakika arasnda otomatik olarak ierek kendi kendine
alr. Kayan alt ksmna can sallarnn kapasitesine gre gemiyi terk platformu yerletirilir.
Bu platformlar can sallar platforma ekilinceye kadar tampon bir blge gibi grev yapar.

7.4 BATAN BR GEMNN OLUTURDUU TEHLKELER

Batan geminin evresinden bir an nce ayrlmak, oluturduu baz tehlikeler
gerekesi ile nem arz etmektedir.
7.4.1. Girdap
Batan gemi bir girdap oluturur. Bu girdap evresindeki yzer nesneleri de
beraberinde suyun iine eker. Bu ekim gcnn derecesi geminin tonajna, bo hacmine,
dengede olup olmadna ve bat hzna gre deikenlikler gsterir. Bu girdaptan kurtulmak
iin zamannda gemiden avara etmek ve uzaklamak gereklidir.
7.4.2 Gemiyi Terk Edenler
Geminin batmas srasnda oluabilecek panikler, lm korkusundan oluan
disiplinsizlikler, kontrolsz denize atlamalara, dikkatsizlikten denize malzeme drlmesine
veya baklmadan can sal atlmasna sebep olabilir. Baklmadan veya kaza ile olabilecek bu
olaylarda zarar grmemek iin biran nce gemiden avara edilerek ayrlmak gerekir.
7.4.3 Gemiden Denize Dklen Yk ve Malzemeler
Geminin batmasndan sonra yzer maddeler su yzeyine hzla karlar ve havaya
frlayarak belirli bir ykseklikten sonra da derler. te bu sudan k ve suya d suda
yzen kazazedeler ve can kurtarma aralar iin byk bir tehlike oluturur. Ayn ekilde
geminin bir tarafa yatarak batmas durumunda da gvertedeki yk ve dier malzemeler
kayarak denizdekilerin zerine der. Bu neden ile bir an nce gemiden avara etmek gerekir.
7.4.4 Ykn Deniz Suyu ile Reaksiyonu
Gemi ambarlarnda bulunan ve su ile reaksiyona girebilen yklerin reaksiyon sonucu
kartt gazlarn genlemesi veya infilak sonucu oluan basn ve savrulan paralar
evreye zarar verir. Ayrca reaksiyon sonucu kan gazlar, zehirleyici, boucu, tahri edici
olabilir ve yine kazazedelere zarar verebilir. Bir an nce gemiden ayrlmann nedenlerinden
biri de budur. Su ierisinde bulunan kiilerin patlamalardan saknmak iin gemiden srt st
yzerek uzaklamalarnda yarar vardr.

60

7.4.5 Gemiden Szan Akaryakt ve Kimyasallar

Geminin batmas srasnda gerek geminin kendi malzemesi, gerekse gemide yk
olarak bulunan akaryakt, ya veya kimyasallarn denize yaylan ksmlarndan veya bunlarn
buharlarndan veya yanmalaryla oluturduklar s ve dumandan kanmak iin gemiden
hemen uzaklamak gerekir.
Eer kazaya uram bir gemiden denize dklen akaryakt ierisinde yzlyorsa
hafif ve yava kulalarla kurbaalama stilinde yzlmelidir. Eer grup eklinde bulunuluyorsa
iyi yzme bilenler baa geerek sznt blgesinde kulalarla kanal ap ilerlenmelidir.
7.5 GEMDEN AVARA ETMEK
Batan geminin oluturduu tehlikelerden kurtulmak iin zamannda gemiden avara
etmek ve en azndan 0.25 mil uzaklamak gerekir. Bu mesafe batan geminin byklne
gre deiir.0.25 Mil referans ortalama bir deerdir.
7.5.1 Can Filikasnn Avaras
Mataforal filikalar denize indirilirken ba ve k taraflarndan parimalar ile gemiye
baldr. Gemiden avara etmek iin acele etmeli ve gemi denizlere borda vermeden ayrlma
ilemi tamamlanmaldrlar. Ayrlrken nce ba parima kolay zlr ekilde yaplan
bandan zlerek mola edilir veya skmsa filikan ba ve knda bulunan baltalar ile
kesilir. Kesilirken mmkn olduunca filikada uzun halat kalmasna allr. Gemide ileri yol
varsa filika ile geminin arasna giren su ve filikann biri ba dieri k tarafta bulunan aevela
gnderi yardm ile filikann ban alrken k parimannda bou alnr ve pervane neta
tutularak makineye verilen ileri yol ile gemiden uzaklalr.
Eer gemide yol kalmam, denizlere borda vermi ve filikada rzgr zerindeyse
gemi filikadan daha sratli deceinden filikann ba yine aacaktr ve ileri yol ile gemiden
ayrlanabilecektir. Ancak filika rzgr altndaysa gemi filika zerine deceinden gemiden
avara etmek zor olur. Bu durumda filikann kn aevela gnderiyle aarak tornistan ile
gemiden ayrlmak daha kolaydr.
Filikalarda makinenin yan sra krekte bulunur. Makinenin almamas halinde
derhal filikada bulunan skarmozlar ve krekler taklarak, krek yardm ile gemiden
uzaklalr.
Can kurtarma aralar toplanma yerine giderken sudaki kazazedeleri arata bulunan
kurtarma halkalar ile araca eker ve alrlar. Ayrca gemiden ayrlm can sallarn da
toplanma yerine kadar yedeklerler.
7.5.2 Can Salnn Avaras
Filikalar makine gc ile gemiden ayrlabilir. Ancak can sallar iin ayn eyi
syleyemeyiz. Onlar tek salvolar ile gemiye baldr ve ayrlma iin de motorlar yoktur.

61

Gemiden avara etmek iin ya rzgr veya aknty veya gemideki ileri yolu kullanmak
ya da filikalardan yardm almak zorundadrlar. Bu neden ile yine filikalarda olduu gibi gemi
denizlere ve rzgra borda vermeden avara etmeleri gerekir. Gemi henz denizlere borda
vermemise gemide ileri yol olduundan parimasn mola eder etmez sal geride kalarak
geminin k tarafndan ayrlacaktr. Eer ge kalnm ve sal rzgr stndeyse yine sorun
olmayabilir. Rzgra daha byk yzey gsteren gemi saldan daha hzl hareket ederek
saldan uzaklaabilir. Ancak bu geminin serbest borda yksekliine ve saldaki arla bal
olaca iin sal indirmeden bu durum hesap edilmelidir. Ayrca gemiden ayrlma iin salda
bulunan krek ve deniz demiri kullanlabilir. Ancak sal geminin rzgr altndaysa sorun
yaanr. Bu durumda saln filika veya kurtarma botlarnn yardmna ihtiyac olacaktr. Saln
gemiden avaras srasnda parima skr ve alamazsa sala bir salvo ile bal olan yzer
ak yardm ile parima kesilir. Parimann kesilmesi srasnda salda mmkn olduunca uzun
halatn kalmasna gayret edilir.
7.6 TOPLANMA
Eskiden kazazedelerin kurtuluunda ncelik kendilerinin kurtulmalaryd ve bu
amala filikalarda uzun seyir artlar aranmakta ve karaya kmada emniyet artlar
gelitirilirdi.
Ancak 1999 ylnda Kresel Deniz Tehlike Gvenlik Sisteminin yrrle
girmesinden sonra kazazedelerin kurtuluundaki ncelik kurtarlma eklinde deimitir. Bu
nedenle can kurtarma aralar karaya yakn deilse toplanarak gelecek yardm beklerler.
Eer kara yaknsa oraya ulaabilmek iin de filikalara 6 kts srat ile 24 saat gtrebilecek
kadar yakt ve 1 adet pusula konur.

7.6.1 Can Kurtarma Aralarnn Neta Alanda Toplanmas

Gemiden avara eden filikalar motorlar ile gemiden 0.25 mil uzaklam olan kaptan
filikasnn evresine toplanrlar. Can sallar ise kurtarma botunun veya bir filikann gelerek
kendilerini toplanma yerine ekmesini beklerler. Bu arada krekleri ve deniz demirlerinden
yararlanarak gemiden uzaklamaya fakat toplanma yerinden uzaklamamaya alrlar.
Deniz demirinin parimas can salnn giriinin yan tarafna baldr. Deniz demiri atm olan
bir sal rzgr ve denizler yan duracak durumunu korur. Bu ekilde saln dalgalarla ve
rzgrla alabora olmasn nlenir.

62

ekil 7.10 Toplanmaya alan Can Sallar

7.6.2 Sudaki Kazazedelerin Toplanmas

Filikalarn gemiden avaralar srasnda kendi ekiplerinden eksik olsa da olmasa da
herkes denizde kazazede olup olmadn kontrol eder. Gerek avara ederken gerekse
gemiden aldktan sonra dier filikalar ile de muhabere yaplarak eksik kii olup olmad
kontrol edilir. Varsa filikalar ile arama yaplr ve denizden toplanlr. Kazazedelerin
toplanmasnda daha su ierisindeyken kazazedenin yaral veya bilinsiz olup olmadna
bakmak araca alrken de buna gre davranmak gerekir. Yaralnn yaralarnn almayaca
ekilde, bilinsiz olann da yatay vaziyette araca alnmasna gayret edilir.
Dalgal denizde bulunan kazazedeye can filikas ile yaklarken rzgrn srkleyip
arpma ihtimalinden dolay ok ar yaklalp biraz ak durulmaldr. Kurtarma halkas
atlarak tutmas salanr. Kazazede yavaa filikaya yaklatrlr elle tutulacaksa rzgr st
omuzluktan ve armh kullanlarak filikaya alnmaldr. Eer yaral veya gc tkenmi ise ve
kurtarma halkasn tutamyorsa can yelekli, belinden bir can halat balanm dalma giysili
grevli denize girerek yardmc olur ve kazazede filikaya alnr. Kazazede yaralysa yarasna
dikkat edilerek uursuz ise yatay vaziyette kurtarma aracna alnmal ve srt st
yatrlmaldr.

7.7 BEKLEMEYE HAZIRLIK

Denizdeki kazazedeler ve sallar toplanm olarak batan gemiden 0.25 nm uzaktaki
Kaptan filikas evresinde buluan tm can kurtarma aralar;

Birbirlerine balanrlar

Eer ayrl srasnda kaybedilmediyse her filikada iki tane 15m.den az olmamak
kayd ile filikann yerletirildii yerden geminin en az deplasmandaki su seviyesine
mesafesinin iki kat uzunlukta parima vardr. Otomatik can salnn parimas ayn zamanda

63

tp patlatma parimasdr ve 36 metredir. Yedekleme ve dier can kurtarma aralar ile

balanmada bu parimalar kullanlr. Bir birleri ile balanrken parimalara yarm dalga boyu
uzunluunda kaloma verilir.

Filikann makinesi kontrol edilir gerektiinde altrlmaya hazr hale getirilir.

Can kurtarma aralar toplanma yerinde birbirine balandktan sonra filikalarn makineleri
durdurulur. Filikadaki ayar tamir takm ile gerektiinde tekrar alacak ekilde ayarlar
yaplr ve braklr.

Tm deniz demirleri denize atlr

Denizdeki arama almalar, verilen tehlike alarmndan renilen, geminin batmadan nceki
son mevkiden balar. Rzgr ve aknt etkisiyle verilen son mevkiden uzaklama
kazazedelerin bulunmasn zorlatrr ve bulunmas iin geecek zaman artrr.
Oysa kazazedelere bir an nce ulalmasnda hayati nem vardr. Deniz demiri su
parat benzeri bir malzeme olup denizin iinde suyu tutar ve aracn denizde srklenme
sratini ve sallanmasn azaltr. Gerek olduu durumlarda, iki deniz demiri de atlabilir. Fakat
halatlarna farkl kalomalar vermek suretiyle birbirlerine dolanmalar nlenmelidir. Toplanma
yerindeki tm aralar deniz demirlerini atarak kurtarma yardmn beklerler.

Epirb cihaz altrlr

Gemi terk edilirken alnan veya alnamamsa kendi kendine su zerine kan Epirb
bulunarak araca alnr. zerlerindeki dmeden kolayca alr hale getirilebilir veya
dorudan salvosu can kurtarma aracna balandktan sonra denize salnarak kendi
kendilerine almalar salanr. Basit altrlmas cihaza gre deiebilir ve cihazn
zerinde gsterilmitir. alma sresi 48 saattir.

Sart cihazlar kurulur

Sart cihazlarnn imalat firmasna gre ok eitleri olmakla birlikte kullanmlar

kolaydr. zerindeki dmeden kolayca alr hale getirilebilirler. Varsa anteni alarak can
kurtarma aralarndan birine mmkn olduu kadar yksee dikilir. Dikilme imkn yoksa
salvosu ile denize dahi salnabilir. Devreye alndnda 96 saat bekleme sresi(Stand-by)
vardr. Devreye alndnda hemen aktive olursa 8 saat sre ile sinyal gndermesi yapabilir.
Gnderdii sinyal ile evredeki gemilerin radarlarnda iz brakarak bulunmay salar.
Gemiden birden fazla getirilen cihaz varsa hepsi ayn anda altrlmaz birisinin arj
bitince dieri devreye alnr.

ime can salnn onarm yaplr.

Radar reflektr kurulur.

64

Radar reflektr birbirine 90 derece a ile birletirilen alminyum levhalardan oluan

evredeki radarlardan gelen radyo dalgalarn iyi bir ekilde yanstarak evre gemilerin
radarlarnda fark edilmeyi kolaylatran metal bir alettir. Ahap veya fiber teknelerin radar
sinyallerini yanstma zelliinin az olmas nedeni ile tm can kurtarma aralarna birer tane
radar reflektr konur. Toplanma yerlerinde can kurtarma aralar radar reflektrlerini
mmkn olan en yksek yere asarlar. Burada filika kreklerinden yararlanlabilir.

Amirin grev, yetki ve sorumluluklar hatrlatlr, gzc vardiyas oluturulur.

Gemi terk edilmi olsa bile gemideki hiyerarik yap bozulmaz. Kaptan tm personel
ve yolcunun sorumluluunu tamaya personelde amir olarak onu tanmaya devam eder. Her
can kurtarma aracnn da ayrca birer amiri vardr ve bu amirler aralarnda bir gemi kaptan
gibi komuta, kontrol ve disiplin yetkisine sahiptir. Arata disiplinin adaletin ve moralin
salanmas onun en nemli grevlerindendir. Malzemenin datm ve muhafazas onun
sorumluluundadr. Datmda ve adaleti salamada azami dikkat ve hassasiyet gstermeli
iyi bir lider olunmaldr. Arataki tm kiilerin selamete ulatrlmasnda birinci derecede
sorumludur ve dierleri de ona yardmc olmakla grevlidir. Ancak tm can kurtarma aralar
denizde toplu olarak bulunmaya alrlar ve bu arada gemi kaptannn emir ve komutas
altnda bulunurlar. Ara amirleri, zorunluluklar haricinde kendi balarna hareket edemezler.
Amirin bu grev, yetki ve sorumluluklar personele hatrlatlr.
Arata ayrca bir de gzc vardiyas oluturulur. Salkl ara personeli srasyla
hava artlarna ve personelin durumuna gre ok uzun olmayan srelerde gzclk grevini
yrtr. Grevleri srasnda, arama kurtarma ekiplerini, gemi, uak gibi yardm alnabilecek
aralar, hava durumundaki deiiklikleri, dier aralarn durumlarn, denizde yzen cisimleri
gzler, durumdaki deiimleri ara amirine bildirir. Can kurtarma aracnn krek, dmen,
tente gibi aksam ve SART, EPIRB gibi cihazlarn kontroln yapar, zarar grmesine sebep
olabilecek durumlar takip eder, engeller ve deiimleri filika amirine bildirir. Can kurtarma
aracndaki kiilerin durumlarn da takip eder olas sorunlardan kaptan haberdar eder ve ara
sra da arac havalandrr.
Kurtarlma helikopterler veya deniz aralar ile gerekletirilir. Helikopterden
sarktlan kurtarma sapan ve sedyesi gibi aralar ile kazazedeler helikoptere alnarak
kurtarlr.

65

ekil 7.11 ki Farkl Can Salndan Helikopterle

Kurtarma Operasyonu

Yaklaamayan deniz aralar ile arada vargele dzeneinin kurulmasnda

gemiden getirilen halat atma cihaz kullanlabilir.

ekil 7.12 Varagele Donanm

7.8 GEMLER VE SU ST TAITLARIYLA HABERLEME

Bir uak tehlikede olan veya normal seyirdeki su st tat ile haberleme yapmak

66

istedii zaman Uluslararas iaret kodlar ile veya sade dil kullanarak bir mesaj atabilir veya
sinyal lambas ile iaret verebilir.
Bir uak tarafndan srayla yaplan aadaki manevralar, uan tehlikedeki bir
gemiyi veya baka bir tata yneltmek istediini ifade eder.

En az bir kez geminin zerinde daire izmek.

Geminin nnden rotas zerinden alaktan aprazlamasna gemek ve

kanatlarn sallamak veya gaz ap kapatmak veya pervane devrini
deitirmek.

Geminin yneltilmek istendii yne umak.

Bu tr manevralarn tekrar yardm anlam ifade eder. Belirtilen iaretleri alan bir
gemi u ekilde cevap verir:

Sinyalin alndn belirtmek iin, cevap flamasn toka eder.{Dikey krmz ve

beyaz eritler, Anlald anlamndadr) veya aldis lambas ile mors kodu
"T"(-) iaretini gnderir. Veya rotay istenen yne evirir.

Msait olmadn belirtmek iin ise Uluslararas N (november) flamasn

toka eder.(Mavi beyaz kareli flama)veya aldis lambas ile mors kodu "N"(-.)
iaretini gnderir.

Uak kazazedelere haber veya talimat vermek istedii zaman bir mesaj atmal veya
dorudan temas kurmaldr. Mesaj veya tehizat atmadan nce hava durumu, tehlikedeki
tatn ebatlar ve manevra kabiliyeti dikkate alnmaldr. rnein; yrtme tertibat olan can
filikalar uzaa den mesaj alabilir. Ancak can sallarnda bulunanlar sakin havada dahi ok
glkle bunlara ulaabilir.
Uak

tarafndan

atlan

mesaj

kazazedeler

tarafndan

anlaldnda

bunu

anladklarn belirtmek iin; Sinyal lambasyla mesajn alnd anlamna gelen mors kodu "R"
y gndermelidir.
Gndz ise bir beyaz bayrak veya kollarn dikey hareketi ile gece ise beyaz iaret
fiein dikey - hareketi elle olumlu sinyal verilmelidir.

7.9 GEMY ISLAK OLARAK TERK ETMEK

Eer suya girmek gerekiyorsa aadaki noktalar gz nne alnmaldr;

Geminin srklenmesi. Rzgr altnda kalnmas durumunda gemi sizin

ondan uzaklamak iin yznzden daha hzl bir ekilde stnze
decektir.

Sudaki herhangi bir can kurtarma aracnn mevkii: Eer civarda uygun bir

67

kurtarma arac yoksa gemiden uzaklamann daha emin olmas iin gemiyi
batan ya da ktan terk etmek daha uygun olabilir. Gemini srklenmesi
nedeniyle vasatlardan uzaklamalar g olabilir.

Deniz durumu

Dier tehlikeler(rnein yanan yakt)

7.9.1 Gemiden suya atlamann zorunlu olduu durumlarda yaplacaklar

1.

Suya en yakn yerden atlanmaldr.

2.

Atlarken bacaklar gergin tutulmal ve suya ivileme atlanmaldr.

3.

Atlamadan nce atlanacak blgede dknt veya daha nce atlam insanlarn olup

olmad kontrol edilmelidir.

4.
5.

Suya girdikten sonra atlanlan blge hemen terk edilmelidir.

Can yelei giyilmise sa elle burun ve az skca kapanmal, sol el ile de gzler

kapanmaldr. Kolun i ksm ve dirseklerde can yelei vcuda iyice bastrlmaldr. Bu ekilde
can yeleinin suyun arpma etkisiyle eneye zarar vermesi engellenmi olunur.
6.

Zorunlu kalnmadka 6 metreden atlanmas tavsiye edilmez.

7.

Atlarken asla aaya baklmamaldr. Bu dengenin bozulmasna sebep olur.

BLM 8
ROLE TALMLER

Gemide tm emniyet donanmlarnn uygulanmas dnda gemideki insanlarn da

tm bu donanmlar kullanabilme yetisi ve bunu acil durumlarda kolayca yapabilmeleri de ok
nemlidir. Role talimleri de bunun salanmasnda ok nemli bir rol oynar.

8.1 GEMY TERK ROLE TALM

Gemide talimler mmkn olduu kadar pratik ve gerek duruma yakn olmaldr.
Mrettebattan her kii ayda en az bir defa gemiyi terk ve yangn talimine katlmaldr. Eer bir
ay nce yaplan gemiyi terk talimine mrettebatn %25inden fazlas katlmamsa geminin
bulunduu liman terk ettikten sonra geen 24 saat iinde mrettebat ile talimler yaplacaktr.

68

Yolcu gemilerinde gemiyi terk ve yangn role talimleri personel tarafndan her hafta
yaplacaktr. Tm role talimleri ve gemi eitimleri jurnale kayt edilecektir.
Gemiyi terk talimi aadaki hususlar ierecektir:
1. Alarm ile yolcu ve mrettebatn toplanma mevkilerine arlmasna ve role cetvelinde
belirtilen gemiyi terk srasndan haberdar edilmesi.
2. Role mevkilerine gelerek rapor verme ve role cetvelinde tarif edilen grevler iin
hazrlanma.
3. Yolcu ve mrettebatn uygun ekilde giyinmi olduunun kontrol edilmesi.
4. Can yeleklerinin doru giyilmi olduunun kontrol edilmesi.
5. ndirme hazrlklar yapldktan sonra en az bir can filikasnn bir miktar aaya indirilmesi.
6. Can filikasnn motorunun altrlmas.
7. Can sallarn denize indirmek iin kullanlan mataforalarn altrlmas.

Her can filikas gemiyi terk talimleri srasnda tayin edilen altrma
mrettebat ile beraber en az ayda bir kez denize indirilecek ve manevra
yaptrlacaktr. Serbest dme eklinde denize indirme dzenei olan can
filikalar ile eitim pratik olmadndan personelin eitimi dier bir can sal
indirme donanm ile gemide denizde manevralar eklinde alt ayda bir
yaplmas kabul edilebilir.

Toplanma ve gemiyi terk iin acil durum aydnlatmas her gemiyi terk
taliminde denenecektir.

8.2 ROLE KARTLARI

Gemide alan herkesin acil durumlarda grevini belirten kartlara role kart denir.
Tm personelde bu kartlardan bulunur ve herkes bu kartlarda yazan grevini yerine
getirmekle ykmldr. Aada gverte ve makine blmnden iki personele ait rnek role
kartlar gsterilmitir:
3.Zabite Ait Bir Role Kart
GEM ADI: M/V..................................................................................................
ROLE KARTI NO:3
ADI-SOYADI:...................................................................................................
GREV:3.zabit

69

FLKA NO:1
GEMY TERKTE GREV - Seyir aletleri ve notik yaynlar alr
FLKADA GREV: Serdmen
DENZE ADAM DMESNDE: Vardiya zabiti
YANGINDA GREV: Vardiya zabiti, limanda emniyet ve kara irtibat
YARA SAVUNMADA GREV: Seyir vardiyas amiri
OTURMADA GREV: Vardiya zabiti,1.zabite yardmc
ATIMADA GREV: Seyir vardiyas amiri
YEDEKLEMEDE GREV: Vardiya zabiti
OTURMADA GREV: Seyir vardiyas amiri
DMEN ARIZASINDA GREV: Seyir vardiyas amiri
DENZ KRLLNDE GREV: Vardiya amiri, limanda hortum banda

2.Mhendise Ait Bir Role Kart

GEM ADI:M/V..........................................................................................
ROLE KARTI NO:5
ADI-SOYADI:............................................................................................
GREV: 2.mhendis
FLKA NO:2
GEMY TERKTE GREV: filika motorunu hazrlar
FLKADA GREV: motorcu
DENZE ADAM DMESNDE: makine banda genel manevra
YANGINDA GREV: yangn pompas, emergency pompa
YARA SAVUNMADA GREV: amir yardmcs
OTURMADA GREV: kilistinleri deitirir, blme kapatr
ATIMADA GREV: makine dairesi manevrada
YEDEKLEMEDE GREV: manevra iin makine banda
OTURMADA GREV: makine manevras iin manevra mahallinde
DMEN ARIZASINDA GREV: tamirci parti amiri

70

DENZ KRLLNDE GREV: makine dairesinde yardmc

SONU
Gemilerde insan hayatnn olaanst hallerde kurtarlmas iin alnan nlemler ok
eitli olmakla beraber aslnda ortak yan tm donanmlarn kolay kullanlabilir olmas ve
belirli standartlara bal olmasdr. Bunun iin gnmze dein ok sayda konferansta eitli
kararlar alnmtr. Bu kararlarn alnmasnda yaanlan tecrbeler nemli rol oynamtr.
Gemiten gnmze dein kararlar da deiiklikler gstermi ve gelierek bugne kadar
gelmitir.
Bu bitirme tezinde belirli bal can kurtarma aletleri eitli kategorilere ayrlarak temel
zelliklerinden bakm tutumuna kadar anlatlm ve bu aletlerin nasl kullanlacana
deinilmitir. Tm bunlarla beraber pratik yapmann nemi gemi personeli iin ok fazla
olduundan gemide yaplan role talimlerine, zellikle de gemiyi terk role talimine geni olarak
deinilmitir.
Sonu olarak gemide insan hayatnn ok byk riskler altnda olduu asla
unutulmamal ve alnan nlemlerin byk titizlikle uygulanmas gerektii asla akldan
karlmamaldr. Bunun da byk lde donanml ve iyi eitimli personelle salanaca
bilindiinden gerek gemi iinde gerekse gemi dnda verilen eitimlerin gerektii gibi
yaplmas salanmaldr.

71

72