Professional Documents
Culture Documents
Kesintisiz Oğrenme 12 Baskı Mumin Sekman
Kesintisiz Oğrenme 12 Baskı Mumin Sekman
Mmin Sekman
Kesintisiz renme
12. Bask
Okul iin deil, hayat iin renmeliyiz. Seneca
KESNTSZ RENME
Mmin Sekman
1. Basm: 1998
8. Basm 2007
Gzden Geirilmi 9 - 12. Basm : Kasm 2008
ISBN : 978-975-316-107-7
Yaync ve Genel Yayn Ynetmeni M. Faruk Bayrak Yayn Ynetmeni Rana Grtuna
Pazarlama ve Sat Mdr Vedat Bayrak
Kapak Tasarm Sefa Karahan
2008, ALFA Basm Yaym Datm Ltd. ti.
Kitabn Trke yayn haklar Alfa Basm Yaym Datm Ltd. ti.ne aittir.
Yaynevinden yazl izin alnmadan ksmen ya da tamamen alnt yaplamaz, hibir ekilde kopya
edilemez, oaltlamaz ve yaymlanamaz.
Bask ve Cilt
Melisa Matbaaclk
Tel: (212)6749723 Faks: (212) 674 9729
Alfa Basm Yaym Datm Ltd. ti.
Ticarethane Sokak No: 53 34410 Caalolu, stanbul/Turkey Tel: (212)5115303-5138751
-5123046 Faks:(212)5193300
www.alfakitap.com
info@alfakitap.com
MMN SEKMAN
Kiisel geliim ve sosyal baar trnde kitaplarn yazardr.
Baarl olmak renilebilir dncesini savunan yazarn kitaplar:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Bu kitaplardan baka, sfrdan zirveye baar yklerinin anlatld nsan sterse: Azmin Zaferi
ykleri dizisinin de konsept danmanln yapyor.
stanbulda doan yazar, Ankara niversitesi Hukuk Fakltesini bitirdi; ama hukuk alannda hi
kariyer yapmad. Bir dnem ocuklar Duymasn dizisinin senaryo danmanl yapt.
ok sayda zel irket, kamu kurumu ve niversitede baar zerine seminer verdi. Kendi alannda
ilk te olan baz lider, star ve iadamlarna yks yazlmaya deer bir i baarma danmanl
yapt.
Kiisel Geliim Merkezinin kurucusudur. Kigem.com Trkiyenin ilk kiisel geliim ierikli internet
sitesidir ve Trkiyede Beyin Haftas kutlamalarn yrtmektedir.
Trkiyede kiisel geliim uzman titrini ilk kullanan kii olan Mmin Sekman, dnyann
metrekaresine den baarl insan saysn artrmay kiisel misyonu sayyor.
Rakamlarla Mmin Sekmann Kariyeri (Eyll 2008)
www.kigem.com
www.muminsekman.com
NDEKLER
nsz..........................................................................................................................................6
Bu Kitab Kimler in Yazdm?..................................................................................................6
Bizler Okumay rendik; Ama renme zerine Yeterince Okumadk!................................8
Gnll renenlerden misiniz, Zorunlu renenlerden mi?.................................................10
renmeyi renmenin Yararlar: Niin renmeyi renmeliyiz?......................................13
renmenin Aamalar: Bilgi Beynimizin inde Nasl Akyor?.............................................16
1. Bilgiyi Beyne Almak: Bilgi Kafamza Nasl Girer?.............................................................18
2. Bilgiyi Beyinde lemek: rendiklerimizi Kafamza Nasl Yerletiriyoruz?.....................22
3. Bilgiyi Kullanmak: rendiimiz Bir Bilgiyi Beynimizden Nasl aracaz?................28
Beynimizi renmeye Hazrlamak in Gereken Isnma Hareketleri Neler?.......................30
En Yaygn renme Yolu: Okumak..........................................................................................34
Okuma Hz ve Anlama Dzeyi Nelere Baldr?.....................................................................37
Soyut ve Yabanc Kelimeleri Nasl renmeli?.......................................................................39
Dinleyerek renme Becerileri Nasl Gelitirilebilir?.............................................................41
Akronimlerle renme: Anahtar Kelimelerden ifreler Yaparak Aklda Tutmak................45
Kavrama Kapasitesini Artrmak: Daha Hzl ve Kolay Anlamak in Neler Yapmal?............46
Listeleri Hafzaya Kaydetmenin Yolu: Hafza Klipleri!...........................................................49
Pratik rencinin Rehberi: Ders almadan nce Bunlara aln!......................................51
nce Kendinizi renin: Hayat Amalarnz Neler?...............................................................53
Baarmak in renmek: Neyi Bilmeniz Gerektiini Nasl Bileceksiniz?.............................59
Bilgi Giriimcilii: renme zerine Kurulu Kariyerler.........................................................62
k: renmek, Yaama Sanatn Kefetmektir.....................................................................64
NSZ
BU KTABI KMLER N YAZDIM?
Amacmz; imknsz mmkn, mmkn kolay, kolay da zarif ve zevkli yapmann yollarn
bulmaktr. Dr. Feldenkrais
Yal bir adam, emekliliini huzurla geirme midiyle kk bir ev almt. Evindeki ilk gnleri gayet
mutlu geiyordu. Derken bir gn, ok sayda ocuun grltsyle uyand. 0 gn yeni evinin
yannda bir okul olduunu ve rencilerin ders ylnn baladn kefetti! renciler sokaktan p
kutularn tekmeleyip, barp ark syleyerek geiyor, dayanlmaz grlt yapyorlard. Bir gn
yal adam onlar ard. ocuklar sizi ok sevdim, bana genliimi hatrlatyorsunuz, bu neeli
halinizi ne olur devam ettirin! dedi. ocuklar ardlar. Bir de teklifte bulundu: Eer her gn byle
grlt yaparak geerseniz, size gnlk 10 dolar veririm! ocuklar bu tekliften holandlar. Daha
ok grlt yaparak gemeye devam ettiler. Yal adam da sz verdii gibi onlara demesini yapt.
Sonra bir gn yal adam, ocuklar enflasyon beni ok etkiledi, bundan sonra size ancak 5 dolar
deyebilirim. dedi. ocuklar biraz bozuldular ama grlt yapmaya devam ettiler. Yal adam da
demeye devam etti. Birka gn sonra yal adam, Kusura bakmayn ocuklar. dedi, Maam
alamadm, bundan sonra size ancak 1 dolar deyebilirim! ocuklar bu duruma ok kzdlar,
mknsz baym, dediler, bu paraya bu ii hayatta yapamayz! Grlt yaparak geme iini
braktlar!..
Hibir ey eitimin ulaamayaca yerde deildir.
Zekice tasarlanm bir eitim, mucizeyi bir ekilde insan davranlarn deitirir. Mark Twain,
Eitimin yapamayaca hibir ey yoktur. Hibir ey onun ulaamayaca yerde deildir.
Su, nasl iine konduu kabn eklini alyorsa, insan da kafasnn iindeki eitime gre hareket eder.
Eitim iki boyutludur: renme ve retme. Dnyay deitiren g, zorunlu retme deil,
gnll renmedir. Gnll renme merak etmekle balar. Merak ilgiyi oluturur. lgi, insan
bilgiye gtrr.
(B)ilgi: Bilginin creti ilgidir!
Peter Drucker, nmzdeki dnem bilgi a deil, bilgiyi kullanma a olacaktr. demiti. Bu
szn altnda yatan anlam nedir?
Parann kaps herkese ak deildir, bir bankaya gidip btn paralar isteseniz vermezler. Makam
kaplar herkese ak deildir, bir kuruma girip oradaki en st makam koltuuna oturmak istediinizi
syleseniz bunu size hemen vermezler. Buna karn bir ktphaneye gidip oradaki btn bilgileri
almak/renmek istediinizi sylediinizde, size engel olunmaz. 0 bilgiyi renip, kafanzda ileyip,
onunla hayatnza yeni bir yn ve biim verebilirsiniz. 0 bilgiyi rn ve hizmete evirip bakalarnn
hayatn da deitirebilirsiniz. Bill Gates bilgisayar yazlmn 6 gnde yazd. Bu, bilgiye dayal bir
rnd ve dnyay deitirdi.
Bilginin kaplar herkese aktr ve denecek en nemli cret birazck ilgidir.
renme, insanlar eit klar!
renme, bir frsat eitlii salaycsdr. Doutan gelen baz haksz eitsizlikleri kapatma aracdr.
Gzel domayabilirsiniz, zengin olmayabilirsiniz ama alannda en bilgili insan olduunuzda tm
bunlarn size sunulmaya balandn grrsnz.
renme, hayatmz ekillendirme aracmzdr. Hibirimiz olduumuz gibi kalmak zorunda deiliz,
mevcut halimize katlanmak zorunda deiliz, renerek kendimizi ve hayatmz istediimiz ekle
sokabiliriz. Bilgiyle kendimizi yeniden biimlendirebiliriz. Bu kitap bunu nasl yapabileceimizi
anlatmak iin yazlmtr.
Bu kitabn anafikri udur: Baarl bir ekilde renebilir ve iyi renerek daha baarl
olabiliriz.
10
11
Baar hak deil grev merkezli yaamay gerektirir. Tartmay deil, eylemi gerektirir. Hayat
sadece teorik haklar zerine kurulu olsayd, dnya bir adliye saray olurdu!
Hayatta bazen hakl olmay deil, baarl olmay semek gerekir.
Semedii dersleri sevmemek bir rencinin hakk olabilir ama bu hakk kullanp o dersleri
renmemek insan baarya deil, baarszla gtrr. Sevmese de o dersi alp gemek
grevidir. Zaten baarl insanlar baarszlardan ayran da budur.
Sevdii ii herkes ayn ekilde yapar, sevmedii halde baars iin gerekli olan yapanlar ise baarl
olur. Hayat hep sevdiimiz eyleri yapacak kadar elenceli olmak zorunda deildir. Hayatn elenceli
boyutlar vardr; ama tamam elenceli olmak zorunda deildir.
O halde nasl dnmeli? Hayatta baz durumlarda hak yok, grev vardr. Baz eyleri, sevmesek de
yapmamz grevimizin gereidir. Grev duygumuz ve sorumluluk bilincimiz irade gcmzden, yani
i disiplinden beslenir.
Neyse ki dnyadaki her ey istein insafna kalmamtr. Bu dnyada irade gc denilen ve istei
ynetmek iin kullanlabilecek bir mekanizmamz daha bulunuyor. Bir eyi yapmanz gerekiyor; ama
yapmak istemiyorsanz, kendinizi ynetmek iin muhta olduunuz g iradenizde mevcuttur.
rade gc ark sylemek gibi kiiye zel bir yetenek deildir, her insanda mevcut olan
bir zelliktir.
Bir renci, iinde ders alma istei duymasa da, irade gcyle kendini iten zorlayarak harekete
geirebilir ten zorlamal bu abasn verimli renme teknikleriyle de destekleyerek baarl bir
renci olabilir.
stekle yapmak, irade gcyle yapmaktan daha kolaydr ama hayatta her zaman istekle ilerlenmez.
stein sorunu istikrarsz oluudur, bir gelir bir kaybolur. Bu da irade gcn yedek kuvvet olarak
kullanmay gerektirir. Fabrikalarda nasl elektrik kesildiinde jeneratr devreye giriyorsa, insanda da
istek kesildiinde irade gc devreye girmelidir. Bylece retim/alma aksamadan yrr.
ten gelen bir istekle ders alrken, istek aniden kesiliyorsa, irade gc devreye girmelidir.
Burada ilgin olan nokta udur: Bir davran iten zorlamal da olsa tekrar tekrar yapldka
alkanlk oluturur. Alanlk haline gelince de o davran gittike kolaylar. Alkanlk kendini
tekrarlatmaya eilimlidir. Alkanla dnen davran, balangta zorlamayla da olsa, sonralar
istekle yaplabilir hale gelebilir.
Zorlamayla yaplan ders alma da zamanla alkanlk oluturur, insana alkanl kolay geldii iin,
kii zamanla zorlanmadan ders alabilir. Balangtaki zorlama sonda kolayla dnr. Hatta
bazen kii alkanlk etkisiyle ders almay bile sevebilir!
Baarl renme iki eye baldr: stek ve teknik!
renme baars temelde iki eye baldr: renme istei ve renme teknii.
renme annda iinde bulunulan psikolojik durum ve kullanlan renme metotlar renme
performansn belirler. Yani renme annda motivasyonun yksek olmas ve etkili renme
tekniklerinin kullanlmas renme baarsn getirir.
Bir kii etkin renmenin stratejilerini bilmese bile yeterli moral-motivasyona sahipse bir yere kadar
baarl olabilir. Ama bu durum srdrlebilir deildir. Moral, tekniksiz ilerler ama fazla deil! Ayn
ey teknik iin de geerlidir. Moralsiz teknik de ilerler ama hedefe istenilen performans- ta
ulaamaz.
nemli olan motivasyon ile metotlu almay bir arada kullanmaktr. Gl bir renme istei,
gl bir renme tekniiyle birletiinde mucizeler yaratr.
Baar istekle balar, teknikle sonuca ular.
12
Ders alma istei olan ve ders alma tekniklerini de renmi birinin ii kolaydr. Bu durumdaki
bir okurun, kitaptaki bilgiler nda kendi renme tekniini gzden geirmesi ve renme isteini
glendirmesi yeterli olacaktr.
Peki istei de teknii de olmayanlar ne yapabilir? ncelikle kitabn tamamn okumalar gerekiyor!
nk bylece renmeye bak alarn deitirecek ve renme tekniklerini gelitirecek fikirler
renecekler. Bu da daha iyi renmelerini salayacak.
nsan iyi yapabildii eyi sever ve tekrar tekrar yapmak ister. renme tekniklerini renip
zorlanmadan renmeye balayan bir rencinin istei de artmaya balar. steksizliin nedeni,
renirken yaanan zorluklar ve skntlardr. renme tekniklerini renip kullandka renme
isteiniz de artmaya balayacaktr.
Sevmesem de ()alrm!
Bir ngiliz atasz syle der: At suyun kenarna gtrebilirsiniz ancak ona su iirtemezsiniz.
Bakalar sizin iin, sizin istemediiniz eyleri size yaptramaz. Kendi hayatnz iin sorumluluk
almalsnz. radeli bir insan olup, baarnz iin yapmanz gerekenleri yapmalsnz. Bakalaryla
kapmak yerine, iinizdeki tembel tarafnz yenmeye almalsnz.
Biliyorsunuz ki, tm stratejilerin balad ve bittii yer sizsiniz. Eer siz kendiniz iin bir eyler
yapmak isterseniz, bakalar da sizin iin bir eyler yapabilir. Sizi baarl ya da baarsz yapacak
olan, sizsiniz. Seim sizin!
13
RENMEY
RENMENN
RENMELYZ?
YARARLARI:
NN
RENMEY
Bir Amerikal iadam ile Japon meslekta orman ierisindeki bir otelde dzenlenen, i
hayatnda rekabet yollarn anlatan bir seminere katlmlard. Seminer arasnda ormanda
dolamaya ktlar. Duyduklar vahi bir sesle ikisi de irkildi. Dnp arkalarna baktklarnda, a bir
aslann zerlerine doru komaya baladn grdler.
Her ikisi de hzla kamaya balad. Kaarken Japon aniden durdu ve melerek antasndan
bir eyler karmaya balad. Bu srada Amerikal hzla uzaklayordu. Japonun ne yaptn merak
eden Amerikal geriye dnp baktnda gzlerine inanamad!
Japon iadam, a aslann hzla zerine yaklamasna ramen, antasndan spor
ayakkablarn karm giyiyordu! Amerikal, O spor ayakkablarn giyerek a bir aslandan daha
hzl koabileceini mi sanyorsun? diye bararak kamaya devam etti.
Spor ayakkablarn giymeyi baaran Japon, ok gibi yerinden frlayarak komaya balad.
Amerikal i ayakkablaryla koarken, Japon spor ayakkablaryla kotuu iin, Amerikaly nce
yakalad, sonra da geti.
Amerikalnn gerilerde kaldn ve aslana yem olmak zere olduunu gren Japon
Amerikalya dnp cevabn verdi: Evet, ben bu spor ayakkablarmla a bir aslandan daha hzl
koamayabilirim; ama senden daha hzl koarm!
Bu hikyeden karlabilecek dersler neler?
Bu yknn bize mesaj nedir?
Ders bir: Asla bir Japonun yoldalna gvenerek tehlikeli ormanlarda dolamaya kma!
Ders iki: Bakalarndan farkl sonular almak istiyorsak, onlardan farkl eyler yapmalyz. nde
olmak iin nce bizi ne geirerek farklara sahip olmamz gerekir.
Yllar nce bir seminerime katlan ve niversite aday olduunu syleyen bir gen yle demiti:
Btn arkadalarm Tarih, Trke, Matematik alrken, benim burada renmeyi renme
seminerine katlmam ne kadar doru?
Ona yukardaki hikyeyi anlattktan sonra, Sen doru olan yapyorsun. Rakiplerin Tarih, Trke,
Matematik alrken sen renmeyi reniyorsun. Bir fark yaratyorsun. Bir avantaj gelitiriyorsun.
renmeyi renme snav maratonunda, spor ayakkablarn giyerek komak gibidir dedim. imdi
bu gen istedii blmde okuyor.
Rakipleriniz ders alyorken, siz nasl ders almanz gerektiini renip sonra hzla almaya
balayn. Bu sizi ne geirecek bir rekabet stnl demektir. Sadece okul hayatnda deil, hayat
okulunda da renmeyi renme, rekabet stnl salar.
Pek ok mesleki baarnn ekirdeinde bilgi bulunur.
hayatnda grdmz pek ok meslein ekirdeinde bilgi bulunur.
Avukatlar hukuk bilgileri nedeniyle, futbolcular top oynama konusundaki bilgi ve becerileriyle deer
grrler. Mhendisler ve mimarlar bir binann nasl yaplmas gerektii konusundaki uzman teknik
bilgilerini insanlara sunarlar. Kuafrler san nasl kesileceini, cerrahlar insan anatomisini,
marangozlar aalarn nasl ekillendirileceini normal bir insandan daha fazla bilirler.
Birok mesleki baarnn ve kariyerin temeli, bir konuda uzmanlam teknik bilgi sahibi olmak ve o
ii ortalama insandan birka kat daha iyi (yapa)bilmektir.
Eer bir insan byk bir baar kazanmsa bunun ardnda bir uzmanlam teknik bilgi vardr. O kii
o iin en iyi ekilde nasl yaplacan bilmeseydi muhtemelen baaramazd. Bundan dolay sk sk,
14
Eer bir insan byk bir i baarmsa, orada benim renmem gereken bir ey var demektir, diye
dnrm.
Baary getiren bilgi, neyin nasl yaplacann bilgisidir.
Her bilgi baar getirmez. Dedikodu da bir bilgidir ama baar getirmez. Baar getiren bilgiye
uzmanlam teknik bilgi (know how) denir. Bu kavrama neyin, nasl yaplacann bilgisi de
diyebiliriz.
Bir konuda know how sahibi insanlar o iin uzman olmu saylrlar.
Uzman az ey hakknda ok ey bilen kii olarak tanmlanr.
Nasl uzman olunur? nce neyin nasl yaplacan renir, sonra da bu bilgiyi beceriye
dntrerek uzman olursunuz.
Uzmanln gcyle de bir i(lev) grr, performansnz lsnde baarl olursunuz. Uzmanlkta
nemli olan noktalardan biri, insanlarn hayatn kolaylatrmak iin kullanlabilecek bilgi sahibi
olmaktr.
Eer cerrah olmak istiyorsanz ok ister ve abalarsanz, renme kapasiteniz de yeterli ise, siz de
nasl cerrah olunabileceini renebilir, bir cerrah olarak alabilirsiniz. Eitim insana frsat eitlii
salar. renmenin gc buradan gelir.
renme varoluu anlamlandrr: reniyorum, o halde varm!
renmeyle ilgilenmemizin tek nedeni baarl olmak deildir. Hayatn ve insann doasn anlamak
iin de renmeyi renmek gerekir. Bir dnr, renme toplu inenin ba ile boyal bir cam
kazma sanatdr diyor.
Bu benzetme, zerine biraz dnmeye deer.
nsann dnyaya geldiinde kendini camdan bir fanusun iinde bulduunu, bu fanusun iten boyal
olduunu, doum anndan itibaren camn dndaki dnyay merak ettiim izi, ancak o cam iten
kazyarak dary grebileceimizi dnelim.
Fanusun ii karanlktr. nsan karanlkta bir toplu ine bulur. ne ile boyal camn yzeyini iten
kazmaya balar. Bu, renmedir.
O boyal cam kazdka kendimize kk bir pencere aarz. Bu pencereden ilk k ieri szar.
Fanusun ii daha aydnlktr artk.
Bazlarmzn penceresi kktr, bazlarmznki ise byk. Bazlar keli, bazlar yuvarlak pencere
aar. Atmz o pencereden dar bakarak olan biteni anlamaya, bilmeye, grmeye, dnyann
srrna ermeye alrz.
Merak ederiz. Kefetmeye, haberdar olmaya alrz. Einstein, Hissedebileceimiz en gzel duygu,
bilinmeyen karsndaki heyecandr, der. renme akdr bu.
Fanusun dndakileri renmek iin, boyal cam kazyarak atmz pencereden gelen kla,
fanusun iindekileri de grmeye balarz. D dnyay rendike, i dnyamz da kefederiz.
Bazlarmz boyal camda at pencereye gzn dayar ve dary seyretmeye dalar, iine hi k
dmez.
Bazlar ise arada bir kendi fanusunun iine ekilir, dardaki n pencereden szarak fanusun iini
aydnlatmasyla ortaya kan i gereklerini seyreder. Bazlar kendi i dnyasn seyretmekle de
kalmaz, onu dekore eder, dzenler, gzelletirir.
Bilginin son kullanma tarihi ksalyor.
Modern a karakterize eden kavramlardan biri kesintisiz ve hzl deiimin getirdii srekli
renme mecburiyetidir. renme artk okul ile snrl tutulmuyor. Okul iin deil, hayat iin
renin kltr ve yaadka renme anlay yaygnlamaya balyor.
15
Okul hayatnn mfredat hayat okuluna uymuyor. Okul sonras, hayat yeniden okumak gerekiyor.
Bu da renmenin okulla snrl olmamas gereini gsteriyor.
Artk dnya ok hzl deiiyor. Bilginin son kullanma tarihi ksalyor. Okullardan alnan diplomalar
hayatn muazzam deiim hz nedeniyle birka ylda geersiz hale geliyor. Yaplan bilimsel
aratrmalara gre niversite mezunu bir gen 1 yl iinde sahip olduu mesleki bilgiden % 1Ounu
kaybediyor. Oysa bir alanda uzman olmak iin ortalama 10 yllk bir aba gerekiyor.
Eski bir in atasz her geen gn daha fazla gerek oluyor: renme akntya kar yzmeye
benzer, ilerlemezseniz gerilersiniz.
Yaadka renme mecburiyeti: Artk renme dnemsel bir ura deil, bir yaam tarz
olmak zorunda!
Bilginin ok hzl retildii ve datld bir dnyada renmeyi renmek bir tercih deil,
zorunluluktur. Bilgi toplumunda belirleyici g bilgidir. Modern hayata tutunmak istiyorsanz 1 ya
renirsiniz ya renirsiniz!
Eskiden insanlar monoton yaama biimleri nedeniyle, yeni bilgiye fazla ihtiya duymayabiliyordu.
Bir kyl 18 yanda rendikleriyle 80 yana kadar idare edebilirdi ama artk o kyl bile bazen
ehirle iliki kuran ocuunu anlamak iin, bazen TV dnyasnda olan biteni takip etmeye alrken
srekli yeni eyler reniyor.
renmeyi renmek, renme veriminizi artryor.
Nasl rendiimizi renmek renme kalplarmz da deitirir. Beyin nasl alt hakkndaki
bildiklerine gre alr.
nsan nasl rendiinin farknda olarak rendiinde, renme verimi artmaktadr. Prof. Dr. Adil
Trkoluna gre; renen renme srecinde kafasnda olup bitenlerin farknda olursa, renme
daha iyi olumaktadr. te bu dnmeyi dnme ya da renmeyi zihinde kontrol etme
srecine bilisel farkndalk (meta cognition) denilmektedir.
renme hakknda bir eyler renerek kendi renme stratejilerimizi gelitirebilir, kullandmz
tekniklerin doru mu, yoksa yanl m olduunu daha salkl bir ekilde deerlendirebiliriz.
16
17
ierisinde bilinalt denilen beynin plne atlacaktr. Bilgiler byle durumlarda bir kulaktan girip
teki kulaktan km olurlar!
ok ksa sreli hafzann 20 saniyelik ve ksa sreli hafzann 20 dakikalk eleme elei engelini geen
yeni bir bilgi, beyne kaydedilmi olur. Ancak sorun burada da bitmez. Eer pekitirme yaplmamsa
ve izlenim zayf ise, o zaman bu bilgi ya unutulacak ya da hafzada yer ald halde
hatrlanamayacaktr. Nitekim yaplan aratrmalara gre rendiklerimizin % 80ini 24 saat
ierisinde unuturuz.
Elbette beyin gibi grkemli bir organn iinde gerekleen, renme gibi karmak bir sre bu
kadardan ibaret deildir, hala zlememi boyutlara sahiptir. Benim burada anlattm, bugne
kadarki aratrmalarn sonucunda bildiimiz kadaryla beyinde gerekleen renme srecin in
anlalr bir tarifidir. Beynimizi incelerken de beynimizi kullanyor olmamz, beynin renme srecini
de beynimiz iinde renerek ilerliyor olmamz bazen kr noktalar oluturan bir dezavantajdr.
Bilginin beynimizdeki vize ilemleri neler?
renmenin ana hatlarn dndmzde, bir bilginin renilmi olmas ve beyne kaydedilmesi
iin birka aamay baaryla gemesi gerekir. Beyne alnmaya deer grlp hafzann eleinin
zerinde kalan bir bilgi ka engeli am olur?
1) Duyu organlar o bilgiyi alglamayabilirdi. 2) Beyin onu tanmayabilirdi 3) Beyin onun nemsiz
olduunu dnp eleyebilir, bilinaltna gnderebilirdi. 4) Beyin yeteri kadar iyi kaydetmeyebilir
veya balant kurulabilecek ilgili n bilgi bulunamayabilirdi. 5) Hafzaya kaydedilse de 24 saat
ierisinde unutulan % 80lik dilimde yer alabilirdi. 6) Unutulmasa bile zayf izlenim veya bilgi
karkl dolaysyla hatrlanamayabilirdi. 7) Tm bu engelleri ap hafzada capcanl ve
hatrlanmaya hazr bir biimde beklerken, iinde bulunduu kafann sahibi tarafndan
kullanlmayabilirdi de!
Srada renmenin aamalarnn detayl aklamalar var. Bu aamalar aklanrken, arlkl olarak
en yaygn renme yolu olan okumaya gre anlatm yaplacaktr. Alternatif yollar ise yeri geldiinde
aklanacaktr.
imdi olduka kapsaml bir blme giriyoruz, ar sklet metinleri sevmeyen okurlar detaylar
arasnda yorulabilirler. Bu okurlar kitab brakmaktansa, ileride tekrar dnmek zere bir sonraki
blme gei yapabilirler. nmzdeki i blm hari her blm kendi iinde bamszdr.
18
19
kelimenin fotoraf ekilirken harcanr. %6 ise bir sonraki saptama noktasna sranrken harcanr.
Eitilmemi bir okuyucunun gz bir duruta (bir bakta) bir kelime grebilir, oysa bu eitim ile 23 kelimeye kadar karlabilir.
2) Srama (gei) hareketi: Gzn bir sonraki saptama noktasna gemek iin yapt harekettir.
Gz srasyla bir saptama, bir srama hareketi yapar. Gz srama durumunda, hareket halinde
olduu iin gremez. Gz duran eyleri durarak, hareket eden eyleri ise onunla beraber ayn ynde
ve hzda hareket ederek grr.
Okumada gz etkinlii ve beyin etkinlii
Okuyarak renmede iki kritik unsur vardr: birincisi bak kalitesi, ikincisi ise gr kalitesi. Bak
kalitesi gze, gr kalitesi beyne baldr. Hem bak kalitesi hem de gr kalitesi gelitirilebilir.
leride greceimiz zere, okuma hz iki eye baldr.
1) Gzn bilgi toplama hz
2) Beynin bilgi ileme hz
Gzn okuma srasndaki grevi beyni kesintisiz bir ekilde veri ile beslemektir. Eer gz, beynin
bilgi ileme hznn altnda bilgi gnderirse, aradaki bolukta, beyin o konudan kopar ve baka
eylerle ilgilenmeye balar. Bylece dikkat dalmas gerekleir. Hzl okuma beynin kesintisiz bir
ekilde bilgi ile beslenmesini salad iin konsantrasyon bozukluu ve dikkat kaymalarn biraz
daha azaltr. Ne kadar yava okursanz, dikkatiniz o kadar abuk dalr. Beyin, gzn bilgi toplama
hzndan 3-4 kat daha yksek bir hzda bilgi ileyebilir. Ancak bu, okunan konunun ieriine de
baldr.
Beynimize en fazla duyusal malzeme salayan organlarmzn banda gzmz gelir. Beyin
gzden gelen verilerden daha ok etkilenir. Gz ile beyin arasndaki sinir hatlar kulak ile beyin
arasndakine gre 20-25 kat daha gl olduu iin, yeni tantmz insanlarn yzn hatrlarz
ama ismini unuturuz. Televizyonun radyoya gre daha etkileyici olmasnn nedeni de grselliin
gcdr. Tananlarn d grne nem vermelerinin ve cilal imaj devrinin nedeni de budur.
Gzel kadnlara ve yakkl erkeklere olan talebin aklamas da budur. Mankenlerin retmenlerden
daha fazla kazanabilmelerinin aklamas da budur! Grsellikten etkilenmek insann bir tercihi
olmaktan te, yapsal bir zayf noktasdr.
ok boyutlu kayt yapmann gc
Bilginin beyinde derin izler brakabilmesi iin onu ok boyutlu kaydetmek gerekmektedir. Yani hem
grnts, hem sesi, hem hissi, hem tad, hem de kokusuyla! Bazen ilk kanaldan yaplan bilgi
girdisi de yeterli olabilir. Buna ok kanall kayt denir.
ok kanall kayt iki ekilde yaplabilir. Birincisi bilgiyi hayali olarak (zihinde) grmek, konuturmak
(dinlemek), tadna bakmak, koklamak ve onun nasl bir ey olduunu hissetmektir. Bu kolay ye
maliyetsiz bir yoldur. kincisi ise o bilginin olduu ortamda gerekten yaamaktr. Laboratuvar
deneyleri, keif gezileri bunun iin yaplr. Buna yaayarak renme/yaatarak retme de
denebilir. Dersi deneyime dntrmek, birka duyu organyla deneyimlemek amatr.
ok konulu kayt yaparak dersi deneyime dntrn.
ok kanall kaydedilen bir bilgi beyinde daha ok arm yapacak ve dier bilgilerle iliki
kuracaktr.
Dinlediiniz bir derste not tutarak ve anlatlanlar grsel emalara evirerek bilginin hem
kulaktan hem de gzden alnmasn salayabilirsiniz. O bilgileri yksek sesle okuyarak
gz ile beraber kulak yoluyla da kaydedebilirsiniz. Bir arkadanzla beraber nce konuyu
ayr ayr okuyup, sonra birbirinize anlatabilirsiniz. Bu da iki duyunun birlikte
kullanlmasn salar.
Unutmayn ki dersi deneyime dntrmenin yolu ok kanall kayttr.
Ana erevemizi tekrarlayacak olursak, renme birbirini takip eden ve biri olmadan dierine
geilmeyen 3 aamada gerekleir. Bunlardan birincisi bilgiyi beyne almak, ikincisi alnan bilgiyi
ilemek ve beyne kaydetmek, son adm ise bilgiyi saklamak ve lazm olduu anda kullanmaktr.
20
Bu konuda ilgin olan bir boyut da algladmz her eyin zihnimizde kk ya da byk bir iz
brakmasdr. Bu konuyu fark etmi olan Goethe yle der: Her bak bir gzlem, her gzlem bir
dnce, her dnce bir balant ve iliki dourur. yle ki, her dikkatli baknzda bir teori
kurduunuz sylenebilir.
Beyindeki imaj bankasnn gc: nsan ne yerse odur!
Eer uaktan korkuyorsanz bunun nedeni, izlerken ok etkilendiiniz bir filmdeki uak kazas
sahnesi olabilir. Tpk korku filmi seyrettikten sonra karanlktan korkunuzun daha da artmas gibi.
Beynimize giren baz grnt ve sesler, beynimizin iinde baz dnceleri tetikler.
Bir in atasz yle der: nsan ne yerse odur.
Beynimizi mutfaa, aklmz da aya benzetebiliriz. Beynimize hangi malzemeleri verirsek ona
gre yemekler yaparak bize verecektir. Verdiimiz malzemeleri, farkl kombinasyonlaryla,
yemeklere evirip bize sunacaktr. Yemekler dncelerimizdir. Aya yumurta, domates, biber ve
tereya verirseniz size menemen yapp verebilecei gibi (menemen verdiiniz malzemelere tam
benzemez ama onlardan yaplr) zerine halanm yumurta doranm bir oban salatas da yapp
verebilir! Ayn malzemenin farkl bir kullanm eklidir bu. Beynimiz duyu organlarmzn alglayp
gnderdii malzemeleri, akln tarifleriyle mutfakta ilenerek bilgi, teori, davran,, inan, yarg,
tutum gibi eylere dntrr.
Bu da zihinsel ariv kaytlarnn gcn gsterir. nsan dnrken, zihinsel arivlerindeki grnt,
ses ve his kalplarn kullanma eilimindedir. Bir televizyonun ana haber blteni nasl ki bir konuda
haber yaparken arivlerindeki grnt ve ses kaytlarn kullanyorsa, ayn ekilde beyin de kendi
arivleriyle hareket eder.
Madem arivlerimiz bu kadar nemli o halde, beynimizden almak istediklerimize gre onu
beslemeliyiz.
Beyninize mutluluun malzemelerini ykleyin!
Beynimizin bu zelliini mutlu olmak iin nasl kullanabiliriz? Beynimizden almak istediimiz rn
mutluluk ise, mutluluun yapld malzemeleri beynimizin mutfana vermemiz gerekir. Bunun iin
de kulaklarmzdan gzel sesler almalyz beynimize. Mzik bunun iin icat edilmitir. Gzmzden
gzel grntler gndermeliyiz beynimize. Resim sanat da, gzellik ura da bunun iin vardr.
Tenimizden tatl hisler ekmeliyiz beynimize, dokunmak bunun iin icat edilmitir. Damamzdan
lezzetli tatlar gndermeliyiz beynimize. Yemek kltr bunun iin icat edilmitir.
Duyu organlarmzn haz veren duyular gndermesi keyif almak iin yeterlidir ama mutlu olmak iin
bunlar da yetmez. Beynimizi bizi mutlulua ve olumlu dnmeye gtrecek dncelerle de
beslemeliyiz. Pozitif dnme literatr bunun iin icat edilmitir. Kiiler beeni yaplarna gre,
edebi eserler seerek de beyinlerini mutluluk veren dncelerle besleyebilirler.
Peki ounluk ne yapar? Beyinlerini de mideleri gibi abur-cubur eylerle besleyerek ruh salklar ile
oynarlar. Sonra da baarl ve mutlu olmaya altklarnda, ilerindeki bir eyin kendilerini neden
srekli geriye ektiini bir trl anlayamazlar.
Zihinsel ariv kaytlarndaki negatif veriler, mutlulua ve baarya giderken i sabotaj yaparlar.
inizden size elme takar, en gl annzda i kargaa kartp sizi bunalma sokarlar.
Beyninizi neyle besleinize de en az mideniz kadar zen gstermenizi rica ediyorum.
Zararl filmler izlemeyin. Ruhunuzu kt etkileyecek kitaplar okumayn.
Beyninizi baarya gtrecek bilgiyle besleyin!
Baarl olmak iin beynimizi hangi malzemelerle beslemeliyiz? Mantk yine ayndr. Beyninize ne
verirsen iz, size onu geri verir. Beyninizi baarya gtren bilgilerle beslerseniz baarya, dier
durumda ise baarszla ynelirsiniz.
Beynimizi baarya ynlendirmek iin iki ana yol vardr:
21
22
23
Referanssz bilgi: Beyne daha nce girmemi ve beyinde hemen arm yapp, ilikiler
kurabilecei n enformasyon bulunmayan bilgilere denir. Bu bilgiler beyinde misafir
muamelesi grrler.
Referansl bilgi daha kolay anlalr, daha uzun sre hatrlanr. Bu da ne kadar geni bir bilgi ve
kltr tabanna sahip olursanz, o kadar geni bir kavray kapasitesine sahip olacanz an- tamna
gelir.
Beynin tanma ve tasnif yetenei eitilebilir. Eer kii neyi aradn biliyor ise beyni o amaca gre
bilgileri snflayacak, gerekli gereksiz ayrmn o kritere gre yapacaktr. Hayatta ne istediini
bilmenin nemi buradan gelir. Yeni bir ie girdiinizde bir anda beyniniz o ile ilgili her eyi
grmeye balar. Daha nce grememenize aarsnz. Bu ilgi ve ihtiyacn, renmeye etkisine bir
rnektir.
Unutmayn, ne aradn bilmenin heyni onu bulmak iin ne yapmas gerektiini de bilemez!
Beyninize aradnz bilginin ekalini verin, o size onu yakalayp getirecektir.
renmede bilin ve bilinaltnn rol
renme srecinde elemeleri geemeyen bilgilerin bilinaltna atldn yazmtm. renme annda
bilin ile bilinaltnn rol zerine ksaca deinmek gerekiyor. Bilin ile bilinaltnn karlatrmal
incelemesi yle yaplabilir.
1) Bilinalt bilinten daha gldr. Her ne kadar bilinli insan olduumuzu iddia etsek de,
bilinaltndaki g ve onun etkisi, oumuzda bilin gcnden daha yksektir.
2) Bilinalt snrsz bir kapasiteye sahiptir. Oysa bilin bilgi ileme bakmndan iki snra sahiptir.
Zaman bakmndan snrldr. u anda dnrken kullandnz bilinli hafzanz yaklak 20
saniye ile snrldr. Bir eyi dnr, sonra baka bir eye ya da o eyin baka bir boyutuna geeriz.
Yani bizler ok ksa sreli hafza sresi ierisinde dnrz. Bu srede ksa sreli hafzaya
geemeyen bilgi unutulmu olur.
Kapsam bakmndan snrldr (kavray limiti zellii).
Beynin herhangi bir anda dnrken ileyebilecei bilgi snr 7 2dir. Yani bilin, yedinin iki
fazlas ya da iki eksii arasnda farkl bilgiyi bir arada ileyebilir, yorumlayabilir, anlamlandrabilir.
Bu limitlerin zerindeki bilgileri ayn anda ileyemez.
3) Bilin daha seicidir, bilinat her eyi kabul eder. Bilin tanma, tasnif gibi aamalardan
geirerek verilen elerken, bilinalt anlamadan, tanmadan, yorumlamadan, deerlendirmeden,
byk-kk, nemli-nemsiz, ie yarar veya yaramaz demeden her eyi iinde tutar. Bilin,
niversite gibidir, bavuranlar snavla eleyerek alr. Bilinalt Mevlanann derghna benzer, Ne
olursan ol yine de gel anlayndadr! Bu kadar farkl trden alg malzemesinin bir arada bulunmas
bilinalt gcnn gizemli kaynadr.
Sa ve sol lobun renmedeki rol
Beyin sa lob ve sol lob diye ikiye ayrlmtr. Sa lob bilginin btnn grr, sol lob detaylarla
ilgilenir. Sa lob hayal gc ve grsel ilikilerle bilgileri organize eder, sol lob ise konuma ve
mantksal ilikiler kurarak bilgileri organize iler.
Sa lob boyutlar, hareket ve ekiller yoluyla, sol lob mantk ve matematik yoluyla alr. Sanat,
mzik gibi uralar sa lobun, analizler, muhakemeler sol lobun faaliyetidir. Ana karakter olarak
sa lob elenceli ve yaratc ilerde younlarken, sol lob stresli ve yorucu faaliyetlerde
younlamtr.
Ezberci eitim sistemlerinde youn olarak sol lob kullanlr, bundan dolay soyut renme tipine
sahip kiiler daha baarl olur. Oysa renmeyi renmi bir kii ideal olan yapar; her iki beyin
lobunu da bir arada dengeli kullanr.
Bilginin beyne yerletirilmesi (kayt) ilemi nasl yaplr?
Alglama, tanmlama ve tasnif admlarn baaryla geen bilgiler, beyinde bulunan Hipokamp adl
merkez tarafndan hafzaya kaydedilir. Kayt, bilginin beyne yerletirilmesidir. Bu yerletirme bazen
tekrarla yaplr, bazen grsel balantlarla. Bazen de mantk rgs iinde hafzaya kaydedilir.
Bazen otomatik bellek tarafndan bilinsiz kayt yaplr. Baz bilgiler, beynimize kaydetmek iin
bilinli bir aba harcamadmz halde kendiliinden hafzamza yerleirler. Gittiimiz bir dnn
24
btn detaylarn ders alr gibi ezberlemeye almayz, bir gn sonra bu konuda snava da
girmeyeceizdir ama yine de birok detay aklmzda kalr.
Hafzaya kayt ilemine iki trl mdahale edebiliriz, etmeliyiz. Beynimizi neyi kaydedip,
neyi kaydetmemesi gerektii konusunda biz ynlendirebiliriz. renme hedefleri
belirleyerek, nelerin aklda tutulmasnn daha iyi olacana biz karar verebiliriz.
kincisi beynimize hafza ya bilgileri nasl kaydedebileceini ve daha iyi hatrlayabilmesi
iin nasl kaydetmesi gerektiini retebiliriz. Bunu hafzann nasl altn anlayarak ve
bilgiyi hafzann alma ekline uygun bir ekilde kaydederek yapabiliriz. Bylece kontrol ele
alabilir, daha bilinli bir renen olabiliriz.
Bilinli renme neyi, nasl yapmas gerektiini beyne retmektir. Bylece beynimizin doutan
getirdii amatr renme performansn artrp profesyonelce renen bir beyin sahibi olabiliriz.
Hibirimiz doal hafza gcmze mahkm deiliz, kendi eitilmi hafza gcmz gelitirebiliriz.
Beyin unutma ile maluldr!
Bilginin beyinde ren(il)me srecine girmesinden itibaren unutma sreci de balar. lk eleme, ok
ksa sreli hafzada gerekleir. Bu sre ierisinde beyinde tutunabilecek, iliki kurabilecek ilgili n
bilgi bulamayanlar bilinte kendine yer bulmakta zorlanr.
Ksa sreli hafzann ilk elemesini geen bilgiler 20 dakikalk ikinci elee konurlar. Bu elei de
geenler uzun sreli hafza denilen ksma gnderilir. Bu ksmda da silinme veya izlenim zayflamas
olur ancak dierlerine kyasla ok azdr.
Hafzaya kaydetmede kullanlan biim ve yntemler neler?
Bir bilgiyi hafzaya kaydetmenin temelde iki yolu vardr. Birincisi ezberci eitimin youn olarak
kulland tekrarlamadr. kinci yol ise, ezbersiz renme iin kullanlmakta olan, iliki ve balant
kurma metodudur. Bu balantlar iki trldr. Birincisi mantksal (ierik ynyle kurulmu)
balantlar, ikincisi ise biimsel (grsel yap boyutunda kurulmu) balantlardr. Esasen, renme
de bilgiler arasnda balantlar kurmak demektir.
Beynin bir bilgiyi hafzaya yerletirirken kulland 3 temel yol bunlardr. imdi bunlarn ne
olduklarn ve bu yollan daha iyi nasl kullanabileceimizi aratralm.
a) Ezbere dayal tekrar yoluyla hafzaya kaydetme.
Ezberleme, bir bilginin tekrar tekrar beyne gnderilerek hafzada daha derin bir iz brakmasnn
salanmasdr. Bir ey ilk defa reniliyorsa bir miktar tekrar kanlmazdr. nk tekrar,
gl bir ilk izlenim olumasn salar. Ezbersiz renme tekrarn hi yaplmamas deil,
gerektii zamanda ve yerde, gerektii kadar yaplmas demektir. Bir kii ezberlemekten
daha iyi yollar renirse muhtemelen ezberlemeyi daha az kullanacaktr. nk insanlar,
herhangi bir ii yaparken1 bildikleri metotlar arasndan en iyi olann seer ve kullanrlar.
Baarl bir renen olmak iin bir miktar ezber kanlmaz olduu iin ezberi doru yapmann
yntemini renmemiz gerekir. ABDde yaplan bir aratrma periyodik (aralkl) tekrarn, kesintisiz
tekrara gre yaklak % 50 daha verimli olduunu gstermitir. Aratrmaya gre, ilk defa
rendikleri yabana kelimeleri hi ara vermeden tekrarlayanlar 68 tekrarda renirken belirli aralar
vererek tekrarlaYania1h11, (rnein 10 tekrar yapp sonra 10 dakika baka eyle ilgilenip sonra bir
daha 10 tekrar yapanlar) 68 yerine 38 tekrarda ezberledii grlmtr.
mam Hatip Liselerinde okuyanlarn da, Arapa kelimeleri ezberlerken, tesbihin 33 boncuunu
kullanarak, yani 33 defa ayn kelimeyi tekrar ederek ezberlemesi ilgintir.
Tekrar daha bilinli yapmak iin nelere dikkat etmeliyiz?
Tekrar kesintisiz deil periyodik aralklarla yaplmaldr.
Tekrar iin en ideal zaman, renmenin bittii andan itibaren ilk 10 dakikadr.
rendiklerimizin % 70ini bir saat ierisinde unuturuz. Uyku annda ise unutma faaliyetleri
yavalar, durur. Gn iinde allan dersleri, uyumadan nce toplu halde tekrar etmek akllca bir
stratejidir.
25
26
27
oumuz hatrlayamamaktan daha ok, bilgiyi beyne yanl yerletirme sorunu yayoruz.
Beyninizde doru yere kaydetmediiniz bir bilgiyi ihtiya duyduunuzda hemen bulmasn
beyninizden isteyemezsiniz. Daha dorusu istersiniz de, alamazsnz!
Bu arada konsantrasyon sorununa kar iyi bir yol, yazarak renmektir. Okuduklarnzn
yazl zetini kararak renirseniz, konsantre olamama sorununuzun renme
veriminizi etkilemesini en aza indirmi olursunuz.
28
29
Buraya kadar anlatmdan hareketle, ne kadar ok eyi renir, kafanzda ne kadar ok bilgi
tarsanz o kadar baarl ve kltrl olduunuzu dnm olabilirsiniz. Bu dnceniz
geleneksel eitim anlayna gre doru olabilir ama modern dnyada artk kafada ok bilgi
tamak byk bir stnlk anlamna gelmemektedir.
Artk bilgiyi tamak deil kullanmak stnlktr. nk bilgi internet arama motorlar araclyla
istenildiinde hzla bulunabilmektedir. Bilginin adresini bilmek, ihtiya duyduunda onu nerede
bulacan bilmek gittike nem kazanmaktadr.
Hafzanzda tadnz bilgi deil, bu bilgiyi kullanarak rettiiniz fikir ve projeler sizi baarl
yapacaktr. Hafza gc kadar, yaratc dnme ve entelektel retim gc de nemlidir. Bilgiyi
hafzaya kaydetmek ama deil, bolca fikir retmek ve aklc davranmak iin aratr. Bilgiyi baarya
evirmek herkesin renmesi gereken bir sanattr.
30
BEYNMZ RENMEYE
HAREKETLER NELER?
HAZIRLAMAK
GEREKEN
ISINMA
Biroumuz beynimizin % 3-5ini kullandmz, daha fazlasn kullanrsak daha byk iler
baarabileceimizi dnyor, iimizde uyuyan bir dev olduuna inanyoruz.
imizdeki bu dev beynimizde yatyor. Aslnda dev diye sembolize ettiimiz ey konsantre olmu
beyin gcdr. Beyin tm dikkatini bir noktaya odakladnda devleir. Pencere cam gne n
aynen geirirken, mercek ayn toplayp bir aac bile tututuracak kadar yakc g elde eder.
Dank ve odaksz bir beyin, pencere cam gibi gszdr. Odaklanm beyin gc mercek gibi
yakcdr.
Bu devin ynetimi iin yaplmas ve yaplmamas gerekenler vardr. Bu dev bizden ne ister?
1) Beyin kendisinden tam, net ve kesin olarak ne istendiini bilmek ister. inizdeki deyin
istediinizi yapabilmesi iin nce siparilerinizi tam ve kesin olarak bilmesi gerekir. Ona Bana
yiyecek bir eyler getir demeyin, Bana hamburger getir demelisiniz. stediiniz ne kadar net ise,
beyniniz de size o kadar hzl geri dn yapacaktr.
2) Beyin renklilik ve eitlilik ister. Uzun sre skc bir konu ile ilgilenince beynin gc zayflar.
Sradan, basit, monoton-tekdze bir ii konsantre bir ekilde uzun sre yaparsak beynimiz sklr ve
yorulur. Beyin kas sistemiyle almad iin fiziksel anlamda yorulmaz. Beynin yorgunluu
tekdzelikten kaynaklanr. nsanlar hipnoz yoluyla uyutmak iin bir nesneye uzun sre baktrlr.
Uzun sre ayn nesneye bakan beyin yorulur ve uyku durumuna benzer bir hale geer. Pek ok
insan da skc ve monoton ilerini yaparken hipnotik bir yavalkla hareket ederler.
3) Beyin bir ama ister. Beyin gcn zayflatan veya israf eden ey, beynin sahibinin bir
amacnn olmamasdr. inizdeki dev Dile benden ne dilersen derken ona Canm hibir ey
istemiyor derseniz sizin iin ne dnr? Beyin kpek gibidir, oyalanmas iin olabildiince uzaa
plastik kemik atmalsnz, yoksa dnp sizi rahatsz eder.
ok zeki, yksek enerjili insanlar uyarmak istiyorum. nsan beyni ya ina eder ya da tahrip. Ona
ina edecei bir hedef vermezseniz, dner sizi tahrip eder. Bir kap dolusu keskin sirke gibi, iine
eritecek bir ey koymazsanz kabna zarar verir. Gc ne kadar keskinse o kadar zarar verir. Zeki ve
yksek enerjili birok insann hayatnda tutkuyla izledii bir hedefi olmad iin, dnp tm o
keskin zeksyla zykm yaptna, kendisine derin aclar ektirip kendini bunalma soktuuna
defalarca tank oldum.
Bu kitap beyni, renme boyutuyla ele alyor. Baka bir kitapta, beyni dier boyutlaryla incelemek
istiyorum. imdi ana konumuza dnelim, beynimizi renmeye nasl hazrlayabileceimizi ele
alalm.
Beyin de otomobil gibidir, konuya kar souk olduu zamanlarda motorunu stmak
gerekir!
Otomobil motorunun souk havada bir sre altrlarak stlmas gibi, insan beyni de renmeye
nceden hazrlanabilir. Bu hazrln nemini bir in atasz, En fazla ileriye giden ok, en ok
geriye ekilmi yaydan kar diye anlatr.
Atlar yartan, mankenler yryten, boksrler matan, pazarlamaclar sat grmelerinden
nce baz snma hareketleri yaparlar. Yazarlar bir ey yazmadan nce, bir takm ritelleri yerine
getirir, yazya zihinsel hazrlk yaparlar. Hazrlktan ama, beyni ve bedeni o konuya sndrmaktr.
Bir insann kendini renmeye hazrlamasnn iki boyutu vardr: Birincisi fiziksel hazrlk, ikincisi ise
zihinsel hazrlktr. Tam bir hazrlk hem fizyolojik (bedensel) hem de psikolojik (beyinsel) hazrlk
gerektirir. imdi bu iki tr hazrl daha yakndan inceleyelim.
1) renmeye fizyolojik (bedensel) hazrlk.
Burada ama bedeni renmeye hazr hale getirmektir. Bir kiinin, en yksek potansiyel gcne
ulaabilmesi iin, ruh ve beden hazr olmaldr. Bunlar karlkl etkileim iindedir. Beyin, dnce
gc ve vcut kim yas ile bedeni kontrol eder. Beden de salg ve tepki mekanizmalaryla beyni
31
32
Zihinsel-psikolojik hazrln iki kritik unsuru vardr. Hazrlktan ama bu iki noktay
gerekletirebilmektir.
1) Motivasyon oluturmak. Ama renme istei yaratmaktr.
2) Konsantrasyon oluturmak. Ama konuya tam odaklanabilmek, sadece o konuyla ilgilenmeyi
salamaktr.
Baarl renmenin psikolojik temeli renilecek konuya kar istek ve ilgi duymaktr. stek ve ilgi
konsantrasyonu genellikle beraberinde getirecektir.
Aslnda her konunun ilgin ve istenebilir bir yan vardr. Matematiin bile! Her ne kadar, siz ve ben
sevmesek de, matematii seven milyonlarca insan var. Einstein gibi zeki bir insann fizik ve
matematik bilimine k olmasna ne dersiniz? O halde sevimlilik veya sevilmezlik derslerin
doasnda yoktur. Onlara bu anlamlar biz ykleriz.
Eer bir matematik profesr gzyle matematie baksaydnz, belki siz de matematii ok
severdiniz. Aslnda bir dersi sevmeniz de gerekmez. Siz yapmanz gerekeni yapn. Sevmediiniz bir
ders sizin hayat amalarnza ulamanz engelliyorsa, yapmanz gereken ey o engeli amaktr. Bir
engelden kurtulmann en iyi yolu onu amaktr. O dersin zerinden atlamadnz srece, tekrar
tekrar onu yeniden renmek zorunda kalacaksnz. nnze kan engellerle boumann hibir
anlam yok, onlardan kurtulmann yolu, zerinden atlayp gemektir.
Beyninizi renmeye hazrlamak iin yapabileceiniz baka eyler de vardr.
Okuyacanz konunun erevesini nce beyninize yerletirin.
Siz hi ka metre koacanz bilmediiniz bir yara katldnz m? 100 metre mi, yoksa 5000 metre
mi komanz gerektiini bilmediiniz bir yarta kondsyonunuzu nasl dzenlerdiniz? Okumaya
balarken neyi, nereye kadar, ne kadar zamanda okuyup bitirmeniz gerektiini tespit etmezseniz,
beyniniz de ka metre yarna katldn bilmeyen bir atlet gibi kararsz kalr. Enerjisini doru
ayarlayamaz.
Ne yapmalsnz? renmeniz gereken konuyu an. Ban-sonunu, konunun ne hakknda
olduunu, st ve alt balklar, ne kadar srede bitirebileceinizi inceleyin. Sreyi
belirlemenin en nemli faydas renme performansnz ve kendinize verdiiniz szleri
tutma becerinizi llebilir hale getirmesidir.
reneceiniz konuyu ynelik ilgi ve istek oluturun.
Beynin bir sngere benzediini dnrsek, ilgi ve istek oluturmak sngeri skmak gibidir. Bir
sngeri sktktan sonra suya atarsanz, alabilecei en yksek miktarda suyu eker, iine alr.
33
Peki beynin ilgisi ve istei nasl kkrtlr? Bir konuya kar kendimizi meraklandrabilmenin yolu
nedir? Baz insanlar doutan merakldr. Her eyi bilmek, anlamak, zmek isterler. Bunarn ii
daha kolaydr. Bazlarnn merak ise harekete geirilmeyi bekler.
Eer doutan merakl deilsek, nmzdeki konu da ilgimizi ekmiyorsa, bize konuyu
ilgimizi ekecek ekilde anlatacak birileri de yoksa, o zaman kendi merakn kendin
kkrt tarzn benimsememiz gerekir Bunu yapmann yolu, konunun en ilgin yanlarn
bilinli bir ekilde aramaktr.
Tarih dersinden stanbulun fethini reniyorken skldnz varsayalm. stanbulun fethinin ilgin
ve karikatrize taraflarn aramaya karar verdiniz.
Gemilerin karadan yzdrlmesine ne dersiniz? Olaylarn arka plann dnmeyi ister misiniz?
rnein gemilerin tarlalardan yzdrlmesini gren civardaki ocuklar neler dnyordu acaba?
Gemiyi ekenler gemiyi ektirenler hakknda ne dnyordu? Gemiyi ekenler niin gemileri
karadan yrttklerini biliyorlar myd?
Bir konuyu kendiniz iin ilgin ve anlalabilir hale getirmek istiyorsanz onu
kiiselletirin. Konunun iine insani duygular ve gndelik ilikileri katn. Kendinizi
olaylarn iine katn. Bu okuma hznz drr ama kavrama dzeyinizi artrr. Okuma
ncelikleriniz dorultusunda ne yapmanz gerektiine karar verin.
Konunun nemini belirleyin.
Bir ey okurken doal olarak Bu bana ne kazandracak? diye kendimize sorarz. Eer renciysek,
genellikle aklmza gelen cevap Hayatta hibir eye yaramaz bunlar!dr.
Dnyann her yannda, var olan tm lkelerde eitim mfredatlar eletirilir. Gereksiz eyler
rettikleri, gereklileri retmedikleri sylenir. Neyin gerekli, neyin gereksiz olduuna karar
vermenin kesin bir yolu bulunamad -daha da kts bulunamayaca- iin bu tartma devam
edecek. Bu arada rencilerden bazlar baaryla, bazlar baarszlkla o sistem iinden geip
gidecek. Baaranlar okulda retilenin tesine geip, kendi kendine renebildikleriyle baaracak.
Ben konuya baka bir adan bakyorum. Okulda rendiimiz konulardan daha ok, o konular
renirken gsterdiimiz abayla gelien beyin adalelerimizin bizi baarl yaptna inanyorum.
Bouna krek ekiyorum diye zlmeyin, o anda kol kaslarnz geliiyor!
Okulda retilen konularn nemini ve yararn dnrken acele etmemek gerekir. Acelecilik
ocuklarn babalarnn bilgileri hakkndaki yorumlar gibi yanltabilir. nsanlarn ou 5 yandayken
Babam her eyi biliyor, 20 yandayken Babam hibir ey bilmiyor! 40 yandayken Babam da
baya eyler biliyormu!, 50 yandayken de Babam bu kadar ok eyi nasl da biliyormu!
dedii sylenir!
Sonu olarak, renilmeye allan bir konunun nemli olduunu ve hayat amalarna ulamakta
ie yarayacan dnmek, dikkatin o konuya daha fazla odaklanmasn salayacaktr.
Hazrla ok fazla taklp kalmayn, harekete gein!
Hazrlk ama deil aratr. Hazrlk srecini eylem takip etmelidir. Dnceler eyleme geince
varlk deeri kazanr. Birok kii iin sorun planlamak deil, plan dorultusunda harekete geip bir
eyler yapmaktr. Planlama ve hazrlk yapmal ama bunlara taklp kalmamalyz. Bize plan kadar
pilav da lazm!
34
35
Bir kitaptan okuduklarmz deil, okuduklarmzn bize dndrdkleri bizi bytr. Peki bir kitab
okuyan herkes ayn eyi mi dnr? Ayn yerlerin mi altn izer? Roman kahramanlarnn yzn
ayn ekilde mi canlandrr? Okuduklar bir romann, sonradan filmini seyreden insanlar bu sorunun
cevabn ok iyi bilirler! Roman okurken olaylar ve kahramanlarn davranlarn siz kafanzda
kurgularsnz. Okuduunuz romann zihninizdeki canlandrmasnda ynetmen sizsiniz. Sizin kafa
sinemanzdaki film ile, ayn romana ait sinemada oynayan film ayn olamayacaktr. nk
sinemadaki film ynetmenin kafa sinemasnn eseridir.
Dnmek iin okumak ya da dnerek okumak bilge olmak iin ok nemlidir. Tam renme ile
bilgili olabilirsiniz ancak bilge olmak iin, rendikleriniz zerine dnmek zorundasnz. Beyine
giren bir bilgi, beyin iindeki dnme faaliyeti ile sindirilmekte ve oaltlmaktadr. Dnmek
ileminde kullanlan hammadde bilgidir. Bu anlamda beyne bir bilgi koyup fikir almann yolu
ok dnmektir.
renme ile dnme arasndaki ilikiyi dnrken, iki cmleyi aktarmadan geemeyeceim.
Bilgiye dayal dnmenin nemini anlatyorlar.
1. Konfys der ki, dnmeden renmek gereksiz, renmeden dnmek tehlikelidir.
2. Uur Mumcu der ki bir konuda bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olmamak gerekir.
te dnmek iin okuma, yorum yaparak, sindire sindire okumadr. Dnerek okuduumuz
kitaplar kiiliimizin bir paras olurlar. Bundan dolay kiiliin izi etkilemesini istediiniz
kitaplar, tekrar tekrar ve d ne dne okumanz gerekir. Ben hayatm en ok
etkilemesini istediim 10 kitab her ylbandan nce mutlaka bir kez daha okuyorum.
Dnerek okumay baarl bir ekilde yapmann bir yolu, yeni bir teknik rendiinde hemen
bunu hayatmn neresinde, nasl kullanabilirim? gibi sorular sorarak dnmektir. Dnmek
bilgileri birbirine balamann en hzl ve etkili yoludur. ki kavram ne kadar bir arada dnrseniz,
onlar arasnda o kadar ok ba kurarsnz.
4) Elenmek iin okuma
Elenmek iin okuma, roman-hikye, iir trlerinde yaygn olarak kullanlr. Ama yeni bilgiler
renmekten ok, hoa vakit geirmektir. Elenmek iin okumada ama bir yere varmak deil,
gzel bir yolculuk yapmaktr.
Roman dorudan bilgilendirme ilevi grmez. Eitimden ok duygulandrma ve dndrme
aracdr. Kelime hazinesine katklar yapar. Farkl alardan baktrr. Dnme dinamiklerini harekete
geirir. Farkl ve derin baz duygular tetikler.
Baz okurlar gerekleri anlatan inceleme ve aratrma kitaplar severken, bazlar gerek olmasn
istediklerini anlatan kurgu romanlar daha ok tercih eder. Bu konu doru ve yanltan te
entelektel tercih meselesidir. Hayatta baar iin aratrma kitaplar daha yararldr ama bazlar
romanlar daha keyifli bulabilir. Okur iin hangisinin daha doru olduu okumadan beklentisine gre
deimektedir.
Metni taramak iin semeli okuma
Yetikinler i okluundan, okumaya fazla zaman bulamadklar iin semeli okuma metodunu da
kullanrlar. Elbette szleme gibi kritik metinler ve sonunda bilgi testine girilecek konular semeli
okunamaz.
Semeli okumann dier bir ad taramal okumadr. Ayrca gz gezdirmeli okuma veya kayman
alma metodu gibi isimler de verilmektedir. Semeli okumann temel varsaym bir konuyu anlamak
iin metinde geen her kelimeyi bilmek zorunda olmadmzdr.
Semeli okumada zor olan taraf bir metni okurken ayn anda nerelerin atlanacana, nerelerin ise
derinlemesine okunacana karar vermektedir. Semeli okuma yaparken italik cmleler, trnak
iindeki kelimeler, ekiller-grafikler, ilk ve son paragraflar, koyu yazl ksmlar,
paragraflarn giri ve biti cmlesi gibi anlam yataklarna dikkat etmek gerekir.
Artk neyi bilmediini bilmek deil, neyi bilmesi gerektiini bilmek baar getiriyor.
36
Dnya son yllarda bir bilgi retimi patlamasna sahne oluyor. Artk hi kimse her eyi (bile)bilmek
ansna sahip deil. Dnyadaki tm medeniyet bilgileri, ilk defa 4000 ylda kendini ikiye
katlamt. Gnmzde ise her 50 ylda bir toplam bilginin ikiye katland ve ikiye katlanma hznn
da gittike ksald grlyor.
retilen bu dev bilgi yn, televizyon, gazete, radyo gibi aralarla hzla yaylmaktadr. Internet gibi
hzlandrlm bilgi yayma aralar sayesinde herkes insanln bilgi bankasna katkda bulunabiliyor.
Bu youn bilgi bombardmanndan kafas karmadan kmann yolu kiisel bilgi politikas
oluturmaktr. lkenin eitim politikasn eletiri yorsanz, sizin de kiisel bilgi politikanzn olmas
gerekir. Kiisel bilgi politikasnn temeli kiinin neleri bilmesi gerektiini biliyor olmasdr. Sizin
hayat amalarnz gerekletirebilmeniz iin neleri biliyor olmanz gerekiyor?
Sokrata gre, bilmeyen ama bilmediini bilen insan erdemliydi. nk o dnemde dnyada fazla
bilgi yoktu. Aristo kurbaalar stne de, anayasal sistemler stne de kitap yazmt! Artk bir
deil, yz insan mrnde renilemeyecek kadar ok bilgi var. Bu yzden artk neyi bilmediini
bilmek deil, neyi bilmesi gerektiini bilmek erdemdir. Sokrat yaasayd, yle derdi: Bildiim bir
tek ey var, o da neyi bilmem gerektiini bilmek zorundaym!
Neleri bilmemiz, neleri ise bilmememiz gerektiine bilinli olarak biz karar verebiliriz, vermeliyiz.
Snrsz bilgi mnsnden ihtiyacmz giderecek ve amalarmza ulamamz salayacak besleyici
bilgileri semek zorundayz. Oburluk ederek her eyi yemeye kalkarsak, obezleen beynimiz bir
sre sonra hibir ie yaramaz hale gelecektir.
Her insan renirken seici olabilir, olmaldr. nemli olan nokta, yaptmz seimin bizi ok fazla
snrlamamasdr.
37
38
39
40
41
42
43
sylerken neler hissettiini, anlatrken aklndan geenleri de gzlemlemeye aln. Bu, hem
dikkatinizi uyank tutacaktr hem de konuana kar olumlu bir tavr gelitirmenizi salayacaktr.
Pasif deil aktif bir dinleyici olmaya aln.
Dinlerken pasif kalmamak, aratrmac ve aktif bir zihin haliyle dinlemek gerekir. Buna aktif dinleme
denir. Pasif dinleyici kendisini misafir gibi grr ve anlatlanlar sadece dinler. Oysa aktif dinleyici,
nce konuyla ilgili n bilgi toplayarak veya eski bilgilerini kafasnda canlandrarak dinlemeye geldii
kiiye zihinsel hazrlk yapar. Ayrca konumacy sadece kelimeleriyle deil, niyeti ve beden diliyle
de dinler. Anlatlanlarn yorumunu yapar. Tm bunlar yapmak dikkati srdrmeyi salar ve
renme verimini artrr.
Dinlerken, anlatlanlarn nceden anlatlm olanlarla ilikisini kurarak dinlemek gerekir. Ayn
ekilde, anlatlanlardan hareketle konumacnn neler syleyeceini tahmin etmeye almak da
yararldr. Bunun yarar iki trldr. Birincisi dikkati uyank tutar. kincisi bilgiler arasndaki ilikileri
grmenizi salar. Dinlediklerimiz zerine dnerek bilgileri birbirine balayabiliriz.
En kolay hatrladmz bilgiler, aralarndaki balantlar bizim kurduumuz bilgilerdir. Dinlerken
anlatlan bilgi paralarnn birbirleriyle ve anafikirle olan ilikilerine bilinli olarak dikkat etmek
gerekir. Bir konuyu dinlerken kurduumuz dnce balar, gelecekte hatrlama kprleri olarak
bizlere hizmet edecektir.
nsanlar dinlerken kollarnz balamanz, aranza psikolojik demir perde ekmeniz
anlamna gelir!
Bir dier nemli nokta, dinlerken kollar balamamaktr. Kollarnz baladnz anda konumac ile
aranza psikolojik bir demir perde ekmi olursunuz. Kollar kavuturmak konumac ile dinleyici
arasna girmi bir barikattr. nsanlar niin kollarn balar? nsanlar genellikle konu ilgisini ekmez
ise, can sklrsa veya konumacnn szlerinden farkl dncelere sahipse kollarm balayarak
dinler. Kollarn balanmas, dinleyicinin algsn konumacya kapatr. Aratrmalar bu tr
durumlarda %40a varan renme kayb yaandn ortaya koymutur.
lgin nokta udur; bir kii cam skld iin kollarn balar fakat kollarn balad iin can daha
da ok sklr! Sizlere nerim, sadece ders dinlerken deil, hayatnzn her annda kollarnz
balamamaya almanzdr. Srekli kollar bal duran insanlar, souk, sorunlu ve ii skntl
grnrler. Bu kiiler, renen deil, sylenen, szlanan, srekli her eyi sorgulayan tiplerdir.
Anadoluda ne derler: Kollarn balama kzm ksmetin kapanr!
Dinlerken kafanzn iindeki i grlty azaltn!
Dinleyici konudan veya konumacdan skld zaman ya da konumacnn szlerine katlmayp
iinden itiraz etmek istediinde, dinlemeyi keser ve kafasnn iinde kapal devre kar yayna
balar.
Bu noktada beynin ilgin bir zellii devreye girer. Beynin grme veya konuma merkezi, ayn
anda hem ie hem de da dnk faaliyet yapamaz. Yani, eer kendi kafanzn iinde ateli bir
i konuma yapyorsanz, iitme duyunuzun ie ynelmesi nedeniyle yakndaki bir arkadanz sizi
ardnda onu duyamayabilirsiniz. Benzer ekilde baka birini dinlerken, ayn anda i
konuma yapamazsnz. O anda yaptnz i konuma dinleme kalitenizi drr. Beyin ayn
ilevi, ayn anda, hem ie hem da dnk yapamaz.
Baarl dinleme yolundaki ilk engel, ilgisizlik gibi grnr. Zamanla, i konuma da devreye girer.
Bu etapta dinleyici iitir ama dinlemez. Kii o anda dinleme taklidi yapar.
zellikle ikili tartmalarda insanlar genellikle, kar taraf konuurken onu dinlemek yerine
ilerinden ona verecekleri cevab hazrladklarndan, kardakinin ne sylediini tam olarak dinlemez
ve sonra da sze, Ama beni dinlemiyorsun ki... diye balayarak dncelerini anlatrlar.
Muhtemelen kar taraftaki de ayn eyi yapmaktadr!
grltyle ba etmenin yolu, saygl, olgun ve iradeli davranmaktr. konumanz eer ok
gerekliyse onu ders veya konferans bittikten sonra da yapabilirsiniz. Olgun insanlar,
karsndakini yarglamadan nce btnyle anlamaya alr. Bir fikri houna gitmeli diye
oraya taklp, dier dnceleri dinlemezlik etmez. Btn zamann insanlar eletirmek iin
44
45
KELMELERDEN
FRELER
Onu ilk defa mahcup klar kefetti. Sevgililerine srprizli iirler yazarken kullanyorlard. Bu
iirlerin en nls yleydi:
Seviyorum ama kimi,
En tatl birisini,
Nasl an/atsam sana,
lk harflerine baksana!
iirin ilk harflerine baknca SEN diye bir kelime kyordu!
Bu teknik, renmede de ok yaygn olarak kullanlan ve ie de yarayan bir yoldur. Bu teknie
akromin (daha popler adyla akrosti) denir. Bu tekniin temeli, aklda tutulmas gereken
kelimelerin ba harflerinden anlaml bir kelime meydana getirmektir. Bu kelime bilgiyi iinde
saklayan bir ifre gibidir.
Eitim alannda hem retmek hem de renmek asndan akronim (acronym) ok yararl bir
tekniktir.
dnyasnda da anlalmas ve hatrlamas kolay olduundan akronim ok yaygn olarak kullanlr.
rnein devlet dairelerinde 3Y Yasas vardr. Bunlar Yok, Yarn gel, Yava yava! Bir kurumu
batran 3-Ydir. Bunlar; Yaclk, Yeteneksizlik ve Yavalk.
Bir Japon irketinin eleman seme kural SMILE (glnise) akronimifli oluturur. Bunlar Skil
(yetenek), Management Ability (ynetim becerisi), Internal flexibility (esneklik), Language facility
(yabanc dil bilgisi) ve Endeavour (gayret)dir.
Baarl bir ynetimin 4 Me ihtiyac olduu sylenir. Bunlar Man (insan), Machine (makine), Money
(para) ve Management (sevk ve idare).
Halkla ilikiler dnyasnda ise bir kii, rn veya hizmetin kitlelere nasl sunulmas gerektiini
gsteren nl A.l.D.A. forml vardr. Attention (dikkat ek), Interest (ilgi uyandr) Desire (arzulat)
ve Action (eyleme geir.)
Src kurslarnda, renicilerin hi unutmamas gereken, otomobilin gnlk bakm kurallar
HAYRET diye bir akronimle anlatlr. Bunlar Hava, Akaryakt, Ya, Radyatr, Elektrik ve Tedbirlerin
kontrol edilmesi gerektiini gsterir.
En nl akronim: ASPAVA!
Orta snf restoranlarn tabelalarnda sklkla grlen ASPAVA da bir akronimdir. Alm Allah,
Saadet, Para, Ak, Versin, Amindir.
Askeriyede de birok akronim kullanlr. Bunlardan biri Hurda-Enkaz-Khnenin ilk harflerinden
oluan HEKtir. Askerin devini gsteren dier bir akronim de VDAKtr (Vazife, Dman, Arazi,
Kamuflaj). Askeri aralarn bakm iin GESTAY kullanlr. (Gzetle, Elle, Sktr, Temizle, Ayarla
Yala)
Bir akronim nasl oluturulur? Bir DAKKA uraarak!
Akronim retmenin akronimi DAKKAdr. Alm Dnce, Anahtar kelime, Kafiye, iliki, Konsept,
Ayarlamadr. Akronim oluturabilmek iin ilk adm, o konu ile ilgili dncelerin toplanmasdr. O
dnceleri temsil edebilecek anahtar kelimelerin bulunmas ikinci admdr. Sonrasnda kelimelerin
ilk harflerinin kafiyeli, mantkl veya ilgin bir iliki oluturacak ekilde bir araya getirilmesi gerekir.
Bunun iin de konu ile ilgili bir konsepte (balam, ereve) ihtiya vardr. lk denemede uyumlu bir
sonu elde edilemeyeceinden yeniden denemek, deitirmek, ayarlamalar yapmak gerekir. Bu son
adm en iyiye ulancaya kadar denemeye dayanan yap boz oyununa benzetilebilir.
46
47
48
Bir konunun sistematiini yeniden dzenlemeyi bir rnekle anlataym. Tarih kitab veya retmeni
Osmanl tarihini yle bir sistematikte anlatyor olabilir.
A) Klasik sistematik
1) Kurulu dnemi
a) Savalar
b) Padiahlar
c) Gelir kaynaklar
2) Ykselme dnemi
a) Savalar
b) Padiahlar
c) Gelir kaynaklar.
Ayn konu baka bir sistematikle nasl anlatlabilirdi?
B) Alternatif (apraz) bir sistematik.
1) Savalar
a) Kurulu dnemi
b) Ykselme dnemi
2) Padiahlar a) Kurulu dnemi b) Ykselme dnemi
3) Gelir kaynaklar
a) Kurulu dnemi
b) Ykselme dnemi
Bu alternatif sistematii hazrlamann nemli faydas vardr. Birincisi bilginin apraz
sistematiinin kurulmasyla bilgi paralarnn ait olduklar btnle aralarndaki ilikiler daha net
grlr. Bu yeni balar sarslmaz renme alar kurulmasn salar. kincisi, bu alma yazl
tekrar imkn salar. ncs, genellikle snavlardaki soru tipi alternatif sistematie uygundur.
retmen konuyu A kkndaki sistematie gre anlattktan sonra Kurulu dnemi savalar ile
ykselme dnemi savalarn karlatrn, benzerliklerini/ farkllklarn yazn gibi bir soru sorar.
Ama rencinin ezber becerisini deil, rendiklerini yorumlama becerisini test etmektir. Eer
alternatif bir sistematie gre zet karmsanz bu soru sizin iin ok kolaydr. Byle bir sistemle
almam bir kii, nce her iki dnemin savalarn detaylaryla hatrlayacak, sonra bu savalarn
benzerlik ve farkllklarn yorumlamaya alacaktr. Bunu snav annda en iyi ekilde yapmak zor bir
itir.
Sadece renciler iin deil, yetikinler iin de okuduklar metnin alternatif sistematiini
oluturabilmek, paralar arasnda ve her bir parann btnle ilikisini yeniden kurabilmek ok
nemlidir.
49
50
Hayalinizde canlandrdnz grntler fotoraf gibi durgun deil film gibi hareketli olmaldr.
inde hareket olan hayaller, duygular harekete geirerek o bilginin ders olmaktan kp deneyime
dnmesini salar.
Kanl canl sahneler, abartl ve byk hayaller daha etkileyicidir. Hayalinizde canlandrdnz
grntlerin erevelerini kaldrn. Pireyi deve byklne, deveyi pire kklne getirin.
Abartl, olaanst balantlar kurun.
Balantlarn mantk d, sama, garip olmas onlarn ilginliini artrd iin mmkn olduunca
abartn, samalatrn, tuhaf ilikiler kurun.
Komik balantlar da duygular harekete geirerek, bilginin daha kalc bir ekilde kaydedilmesini
Salar. Kliplerinize mizah katn.
Zihninizde canlandrdnz grntnn, byk olmas kadar, parlak ve net olmas da onun
kalcln artrr.
Duygusal bir younlukla, iinde yayormu gibi hissederek kurulan balantlar, beyinde
fizyolojik deiiklikler yapmakta, adeta bilgiyi hafzaya kazmaktadr. Hayalinizde canlandrdnz
grntnn iine girerek her eyi hissedin.
Ayn grnty 2-3 defa tekrarlamak bilginin daha gl bir ekilde kaydedilmesini salar.
Hzl bir biimde canlandrmak, grntleri yava yava canlandrmaktan daha fazla etkili
olmaktadr.
Byk skender, Galatasarayn stadyumunu kuatsayd neler yaanrd?
imdi aadaki ikili kelimeler arasnda, yukardaki zelliklere sahip balantlar kuran klipler
ekebilir misiniz?
1) Tilki ve orap 2)Tirt ve hedef 3) Konserve ve sarho 4) Mart ve sepet 5) Topuz ve
tencere 6) Uak ve gazete 7) skender ve Galatasaray 8) Temel Reis ve balk 9) Kpek ve
hindi 10) Televizyon ve ayna.
2)
nce kendi kliplerinizi ekip sonra aada verilenlerle karlatrabilirsiniz.
yle klipler ekebilirsiniz;
1) Tilki kafasna kadn orab geirmi kmes soymaya gidiyor (hayalinizde canlandrn!)
2) William Tell, elma yerine tirtnn zerinde hedef tahtas olan birine ok atyor
3) Sarho, konserve kapan dileriyle amaya kalknca, gece vakti tm mahalleyi
uyandryor.
4) Anneniz, sizi bir martnn sepet iinde getirdiini sylyor, itiraz ediyorsunuz!
5) Malazgirt savanda topuzu olmayanlar, sopa taktklar tencereleri kullanarak dman
korkutuyorlar.
6) Uak dmeye balaynca parat bulamayan yolcular gazeteleri parat gibi kullanarak
aaya atlyorlar.
7) Byk skender Galatasarayn stadyumunu kuatyor! 100 000 kiilik ordusu, il kiilik
fuybolcuyla topu ele geirmek iin kapyor.
8) Temel Reis, niversite snavndan nce, snav kazanmak iin ton balkl spanak yiyor. Ya
da Karadenizli Temel, ay barda ierisinde balk avlyor!
9) iftliin kpei hindinin kendisine elme takmasna sinirlenince, gidip sahibini kandrmak
iin takvim yapraklarn kopararak sayfay 1 Ocaka getiriyor.
10) Bir televizyon, koltuuna kurulmu aynada kendi iindeki programlar seyrediyor.
Bu ve benzeri klipleri
canlandrabilirsiniz.
abartarak
komik
bir
hale
getirebilir,
izgi
film
gibi
zihninizde
Bu egzersizlerle yetinmek zorunda deilsiniz. Szlkten rastgele 3-5 kelime seerek abartl, komik,
sama, olaanst, grsel, kanl canl, renkli zellikler gsteren kliplerle birbirine balamaya
alabilirsiniz. Ezberlemeniz gereken listeleri de ayn ekilde birbirine balayarak aklda
tutabilirsiniz.
51
52
53
54
55
mrlk hedefler belirlediinizde, o sonulara ulamak on yllar aldndan, bir an nce neler yapp
neler yapamadnz grmek isteyebilirsiniz. Bunun yolu bir yllk hedef koymaktr. Hayat boyu
izleyeceiniz hedefinize ters dmeyen bir yl iinde gerekletirilebilir hedefler belirlemektir.
Hayattan neler istiyorum metninizden, bir yl iinde yapmak istediklerinizi seerek yazabilirsiniz.
Bir yl iinde neleri baarmak istiyorsunuz? Onlar baardnz nasl anlayabilirsiniz? Onlar nasl
gerekletirebilirsiniz? Tm bunlara karar vererek, bir yllk hedeflerinizi netletirin. Hayat boyu
izleyeceiniz hayallerinizin ilk admn, pilot uygulamasn balatn.
8. Ama devlerinizi (yap-yapma listesi) belirleyin.
Amalarnz sizden ne ister? Eer niversite snavn kazanmay ama edinmiseniz; bir alma
program hazrlamanz, o programa uymanz, azimli olmanz, sayfalarca bilgi ezberlemeniz vb.
gerekir. Bunlar amacn izin size verdii ev devidir.
Genel olarak her amacn bizden iki istei vardr. Bunlar o amaca ulamann n koulu gibidir.
1. Amaca ulamak ii yaplmas gerekenler (Ama devleri)
2. Amaca ulamak iin yaplmamas gerekenler (Yoldan karanlar)
Snav kazanmak iin sadece yapmanz gerekenleri yapmanz yetmez, yapmamanz gereken -fazla
TV seyretmek gibi- davranlardan da uzak durmanz gerekir.
Dnn ltfen, genel olarak hayat amacnza ya da zel bir hedefe ulamanz iin yapmanz
gereken ve yapmamanz gerekenler neler? Bunlar bilmenin yarar, yapmanz gerekeni yaptnzda
ya da yapmadnzda en azndan bunun farknda olmanzdr.
Baar bir yolun sonundaki duraa varmak ise, yolda hedefe doru attnz her bir adm baarya
ilerlediinizin gstergesidir. leride baaracanzn kant, hedefe her gn bir adm daha
yaklatnz bilmektir.
9. Amalarnza ulamak iin irade gcnzle kendinizi iten zorlayn.
Baar disiplin ister. Bir amaca ulamak iin yaplmas ve yaplmamas gerekenleri belirlemek akl
meselesidir; ama yaplmas gerekenleri -dardan zorlama olmakszn- kendine yaptrabilmek irade
gcne baldr.
Gndelik hayatn onlarca keyifli ve kark meguliyetleri iinde, kendine ama devlerini hatrlatp
onlara uygun yaayan kii idealist bir insandr. dealist insanlarn en byk i destei, irade
gcdr. Yneticiler insan dtan zorlar oysa irade gc iten zorlar.
Baar bizden, yapmamz gerekenleri yapmamz ister. Tembel tarafmz ise gndelik yaayp
gitmek ister. Burada yapmamz gereken, irade gcmz harekete geirip i disiplin ile kendimizi
baarya zorlamaktr. disiplin/irade gc yapmamz gerekenler ile yaptklarmz arasndaki fark
kapatabilecek en byk aratr.
disiplininizi gelitirmek iin kendinize bir ama emri oluturmanz nereceim. Ama emri
duyduunuz zaman sizde i disiplin (deve sahip kma) duygusu uyandran slogandr. Benim
niversite snavna hazrlanrken iki tane ama emrim vard.
Bir yandan zihnimde yksek sesle tekrarlarken, ayn anda kalemle bastra bastra ama emrimi
kda yaznca, bir anda kendimi yapmam gereken devlere kar istek duyar halde buluyordum.
Bu durum askerlerin her ey vatan iin diye bararak yrrken hissettikleri cesaret ve
vatanseverlik duygusuna benzer. Benim sloganlarm Yapman gerekeni yap! ve Benim iin kendi
szm yasadr! eklindeydi.
10. Dzenli faaliyetlerinizi amalarnza uygun hale getirin.
Geleceimizi, her gn, dzenli olarak yaptmz gndelik faaliyetlerimizle ekillendiririz. Bana son
bir yldr normal bir gnnz nasl geirdiinizi syleyin, size ayn ekilde devam ederseniz
gelecekte ne olacanz syleyeyim.
56
Eer dnya apnda bir bilim adam olmak istiyorsanz ancak gnnzn 8 saatini TV dizileri
izlemekle geiriyorsanz, gelecekte olacanz yeri grmek iin kariyer khini olmaya gerek yok! Ne
istiyorsanz onu deil, ne yapyorsanz onu olursunuz. Hayat hayaller tasarlar ama eylemler
ekillendirir.
Bu konuda kendinizi deerlendirmek iin dnn ltfen.
Hayat amalarma ulaabilmem iin gnlerimi nasl geirmem gerekirdi? u anda nasl
geiriyorum?
Amalarma ulaabilmem iin, her gn dzenli olarak yapmam gerekenler ne? Ben ne yapyorum?
Hayat amalarma bir adm daha yaklamak iin, imdiden balayarak ne yapabilirim?
Beni yapmam gerekenleri yapmaktan alkoyan ne? Alkoyanlar kim? Sorun nerede?
11. Kiiliinizi amalarnza ya da amalarnz kiiliinize uygun hale getirmeye aln.
Baar nemli lde kiilik meselesidir. Farkl alanlarda baarl olmu insanlarn ortak baz kiilik
zelliklerinin olduu grlr. Mcadelecilik, aklclk, ne istediini bilmek gibi. te yandan her hedef
ona zel baz kiilik zellikleri gerektirir. Baz kiilik zelliine sahip in.anlar baz hedefleri daha
kolay gerekletirir.
Baarsz olmann en garantili yolu, kariyer ile kiiliin uyumsuz olmasdr. Glgesinden bile korkan
bir kiinin general olmay amalamas, baarsn imkansz hale getirmese de, ok zorlatrr.
Amalar ile kiilik uyumsuz ise, yaplabilecek iki ey vardr. Birincisi amac kiilie uydurmak
(kiiliine uygun yeni bir ama semek), ikincisi ise kiilii amaca uydurmak. Seim sizin!
u anda sahip olduunuz kiilik zellikleri neler? Amalarnza ulaabilmeniz iin sahip olmanz
gereken kiilik zellikleri neler? Siz kiiliinizde bu ynde bir deiiklik yapmak istiyor musunuz?
Eer istiyorsanz, nasl yapacasnz? Kiiliinizi hedeflerinize gre nasl ekillendireceksiniz?
Tm bu sorularn derin cevaplar var. Bu kitap ncelikle renme tekniini anlatmak amacyla
yazld iin, bu konuda ayrntl aklamalara giremeyeceim. Dier kitaplarmda bu konularda bilgi
bulabilirsiniz.
12. Kendinize bir baar modeli/rnei sein.
Bugn kahraman olarak grdmz pek ok insann kkken bir kahraman vard. Sizin
kahramanlarnz kim? Hayallerinizi sizin koullarnzdan gelerek baarm kiiler kimler? Hayatnza
etkide bulunmu olan yaknnzdaki veya uzaklardaki kiiler kim?
Amalarnza benzer amalar olmasa da, kendi hayat amalarn gerekletirmi kiilerin hayatlarn
okuyun. Onlarla yaplm rportajlar izleyin. Yapabildikleriyle size cesaret ve ilham veren bir insan
sein ve onu baar rnei olarak kullann.
13. Kendinize bir misyon belirleyin.
Bu dnyada niin varsnz? Varlnzla uruna hizmet etmek istediiniz yce deerler/dnceler
neler? Asrlardr gebe yaam bir toplum olarak, sonunda hepimiz bir mesleimizin olmas
gerektiini artk rendik. Mesleimiz bakalarna hizmet ederek para kazanmamz salad. Bu
sayede karnmz doyurduk. Karnmz doyurunca fark ettik ki, doyurulmas gereken bir de ruhumuz
var. Bazlarmzn ruhunun gdas dindir, ama bazlarmza din de yetmez. Kendimize bir yaam
anlam retmek isteriz.
Tm bunlar kendimize bir meslek semenin tesine geip, bir misyon da sememiz gerektiini
gsteriyor. Baarmz bize hizmet eder, misyonumuz ise bizim bakalar iin karlk beklemeksizin
yapabileceklerimizle ilgilidir. Her trl imknnz olsayd, kimler iin ne yapardnz? Misyonunuz bu
cevapta gizli olabilir.
Benim misyonum, hayalleri olan ve bunlar gerekletirmek isteyenlere ihtiya duyduklar baar
tekniklerini retmek. Mesleim ile misyonum i ie gemi durumda. Siz bu dn yay hangi konuda
bulduunuzdan daha iyi brakmak istersiniz?
14. Kendinize bir baar slogan bulun.
57
Slogan saatlerce sren bir konumadan daha gl bir etkiye sahiptir. Gl bir baar slogan,
kiinin baar yolunda ilerlerken ihtiya duyaca moral ve cesareti verebilir. Elbette her ey
slogandan beklenmemelidir ancak sloganszlk eksik bir durumdur.
niversiteye hazrlanrken bana da kazanamazsn diyenler oluyordu! Byk hayal kurmamam
gerektiini, sonra hayal krkl yaayabileceimi sylyorlard. Moral bozan bu tr insanlarn
szlerine kar panzehirim, Baarnca ya kadar her baar hayaldir diye bir slogand. Bugn
bana basit gelebilir ama o gn ruhuma iliyordu. Kuyuya dtnzde grdnz tek yldz,
gkyzndeki en parlak yldzdr. O sz belki de yzlerce kez yazdm, syledim, duvara astm.
Her tekrarlaymda, zgvenim artyor, cesaretimi topluyor, kelimenin tam anlamyla kendime
geliyordum. 0 benim baar sloganmd.
Benim kitaplarmda onlarca baar slogan bulabilirsiniz. Onlardan en hounuza gideni seip
kullanabilirsiniz. Size birka rnek:
aresizseniz areniz sizsiniz.
Ya bir yol bulurum ya da bir yol aarm.
Amalar olmayanlar amalar olanlarndr.
Hayatta ya tozu dumana katarsn ya da tozu duman yutarsn.
Gerek baar baarsz olma korkusunu yenmektir.
15. Acaba neler olurdu oyunu oynayn.
imdi arkanza yaslann ve dnn. Hayallerinizin tmn gerekletirmi olsaydnz neler olurdu?
Hayatnz hangi ynde, nasl deiirdi? evrenizdeki insanlar sizden nasl bahsederdi? Siz kendinizi
nasl hissederdiniz? Neler deitirdi evrenizde? nsanlarla ilikileriniz nasl olurdu?
Arkadalarnz size nasl davranrd? Kar cinsten insanlarn tavr nasl deiirdi?
Baar hayatnz nasl deitirirdi? Nasl bir evde yaardnz? Ne tr elektronik cihazlarnz ve evcil
hayvanlarnz olurdu? Byk dnmekten korkmayn, hayal kurmann faturas yoktur!
Baarl olmak istiyorum gibi genel bir cmleden beyin pek bir ey anlamaz. Ona daha somut ve
grsel eylerden bahsetmelisiniz. Yukardaki sorular sizi bu tr cevaplara gtrecektir.
16. Baarabilirim inanc ve zgven gelitirip heyecanla harekete gein.
Hedef koyup, plan yapp, yol haritas kardktan sonra heyecanla harekete gemek gerekir.
Emerson, Heyecan duyulmakszn byk iler baarlamaz der. inizde gl bir heyecan
oluturmanz, sizi mevcut duygusal durumunuzun stne karacak eyleme gemenizi salayacaktr.
Hedefinizi gerekletirebileceinize dair kantlarnz toplayarak, baarabilirim inanc oluturmaya
alabilirsiniz. unu da unutmayn, baar yk anlatan kitaplar kant olmasa da yine de
baarabileceine inanan ve bu inanc sayesinde sonu alan insanlarla doludur.
Yapabildiklerinizden hareketle, yapabilecekleriniz iin gven retmeye alabilirsiniz.
Baary bir yaam biimine evirmek gerek.
Ryalarn gerekletirenler o ryalar uyankken de akllarndan karmayanlardr!
Baary uruna fazladan aba harcanan bir i olmaktan karp, yaam tarzna
evirmelisiniz. Bunun iin yaplabilecek ok ey var. nsanlarla amalarnz zerine
konuun. Baar ile ilgili kitaplar okuyun, baary her ynyle iyice renin. Sizinle
benzer ama ve motivasyona sahip kiilerle birlikte vakit geirin, bu kiilerle kiisel
geliim arkadal oluturun.
Hedefleriniz hayatnzn kutup yldzdr. Gznz hayatnzn zerindeki yldzdan ayrmayn.
Baarl kiiler her sabah uyandklarnda hayat gemilerini gnee gre yeniden ayarlayan
insanlardr. Hayatmz gemi, klavuzumuz gne, kaptan ise biziz. Geminiz daima amacn rotasnn
sana soluna sapacaktr. Her gn onu amacnza gre dzenlemeniz, ayarlamanz gerekir.
Bir dier nemli nokta da baar saptrclardr. Bunlar bir bir istek, bir kii veya herhangi bir ey
olabilir. TVden, uygun olmayan bir arkadaa, ani isteklerinizden, komularnza kadar birok ey
58
amacnza ulamak ynnde sizi engelleyebilir, sizi yolunuzdan saptrabilir, oyalayabilir. Eer bir
forvet oyuncusuysanz ve top sizin ayanza gelmise h?men rakip kaleye bakarsnz. nk nihai
ama topu filelere gndermektir. Ancak topu filelere gnderinceye kadar birok futbolcuyu
atlatmanz, seyircilerin slklarndan armamanz, birka kez yere dp kalkmanz gerekebilir. Bir
ama varsa engeller ve yoldan karclar da olacaktr. Baar engellerin mi sizi yoksa sizin mi
engelleri yendiinize baldr.
Ama ne kadar byk olursa, o amaca ulamak iin almas gereken engel o kadar kk
grnr.
Hayatta baarl olmak iin ama belirlemek gereklidir, ancak yeterli deildir. O amaca layk olacak
ekilde kendini gelitirmek, amaca nasl ulalacann planlarn yapmak, plan yapmakla yetinmeyip
eyleme gemek, eyleme getikten sonra karlalan zorluklarda ylmamak, yorulsa dahi
saduyusunu yitirmeyip kararl bir ekilde hedefine ulamaya almak gerekir.
Amacn olmas kadar, amacn ebatlar da nemlidir. nk engellerin psikolojik bykl amalara
baldr. Amacnz bydke engelleriniz klmeye balar. nk ama bydke motivasyon
da byr. Byk amalar byk hrslar retir. Eer nnzde aslnda kk olduu halde sizin
alamaz zannettiiniz engeller varsa, bu kk amalara sahip olduunuz iindir. Konfys, Eer
aalara trmanma y istiyorsanz, yldzlara trmanmay hayal edin diyor.
Byk ama seerken de, ly karmamak gerekir. Amalarnz kadar bacaklarnzn boyu da
nemlidir. Ar byk amalar, onlara ulaabileceinize ynelik hevesinizi krarak sizi atalete
srkleyebilir. Amacmz, heyecan verecek kadar byk; ama gzmz korkutup eylemsizlie
itmeyecek kadar ulalabilir olmaldr.
59
60
alabileceini bilen ve tm bunlar gerekletirmek iin eyleme geen kiidir. renen adam, bilginin
imparatorudur. Bilgiyi alr ve amalarna gre ekillendirerek kullanr.
Adnan Kahvecinin balangta renme gc ve alkanlndan baka bir eyi yoktu. lmnden
nce Trkiyenin ikinci adamlna ykselmiti. Her eyden nemlisi milyonlarca insan onu iyilikle
anyordu. O bilgiyi iyilie, kariyere, baar yksne evirmeyi baarmt. O mtevaz biriydi; ama
onun baars renmenin g gsterisiydi.
rendike baard, baardka rendi. Bakmakla yetinmedi, gren oldu. Maliye Bakan olduu
dnemde, kendisine Sayn Bakanm... diye hitap edildiinde hemen mdahale ederdi: Ben bakan
deil grenim!
renerek baar iin neyi, hangi srayla yapmal?
Yllar nce kendim iin bir renerek baar modeli gelitirmitim. Bu model u sorularla
balyordu:
Ne yapmak, neyi baarmak istiyorum? Bunlar baarabilmem iin neleri bilmem gerekiyor? Bu
bilmem gerekenleri nereden ve nasl renebilirim? Bunlar ne zaman renebilirim?
Bir nceki blmde hayat amalarnz belirlemeye almtnz.
gerekletirmek iin, neleri nasl renmeniz gerektiini ele alacaz.
imdi
amalarnz
renerek baar modelini kullanarak, kendinizi nasl eitebileceinizi, baar iin kendinizi nasl
yetitirebileceinizi anlatmak istiyorum.
1. Adm: Temel hayat amalarnz belirleyin.
Hayatta neyi, niin, nasl yapmak istiyorsunuz? Tam, kesin ve net olarak ne yapmak, kim olmak,
nereye varmak istiyorsunuz? Hayat amalarn belirleme ksmndaki cevaplarnz bunun iin de
kullanabilirsiniz.
2. Adm: Amalarnza ulaabilmek iin, sahip olmanz gereken bilgi ve becerileri
belirleyin.
Amalarnz gerekletirebilmek iin neleri bilmeniz gerekiyor? Eer hkim olmak istiyorsanz hukuk
renimi grmeniz, doktor olmak istiyorsanz tp bilgileriyle donanmanz, general olmak istiyorsanz
askeri okula kaydolmanz gerekir. Bilgi gibi beceri de nemlidir. Politikac olmak istiyorsanz gzel
konumay, satc olmak istiyorsanz ikna etmeyi, psikolog olmak istiyorsanz iletiim becerilerini
renmeniz gerekir. Hangi bilgi ve becerilere sahip olursanz amalarnz iin uygun bir insan
haline gelirsiniz? Dnn ve yazl olarak yantlamaya aln ltfen. Yazl yantlama dnce
netlii salayacaktr.
3. Adm: htiyacnz olan bilginin kaynan bulun.
Hayat amalarnz gerekletirmek iin ihtiyacnz olan bilgiyi nereden renebilirsiniz? 0 bilgilere
sahip kiiler ve yerler neresi? niversitede mi okumanz gerekiyor? Kursa ya da seminere mi
gitmelisiniz? Yoksa kitap okumak yeterli mi? Belki de bir ktphane iinizi grr. Bu gibi sorular
kolaylkla cevaplayabilmeniz iin, hangi bilginin nerede olduunu iyi biliyor olmanz gerekir. Internet
bu konuda iinizi ok kolaylatracaktr. Bundan sonra, nereden neyi renebileceinize dikkat
etmelisiniz. Sizin ihtiyacnz olan bilgi nerede sakl? 0 kasann anahtar kimde?
4. Adm: htiya duyduunuz bilgiyi en kolay, en etkin biimde nasl renebileceinizi
renin.
Ne olmak istediinize, bunun iin neyi bilmeniz gerektiine, o bilgiyi nereden renebileceinize
karar verdiinizi varsayalm. 0 bilgiyi en iyi ve verimli ekilde nasl renebilirsiniz? Kaynak olan ey
bir kitap ise okumanz, CD-DVD ise seyretmeniz, bir insan ise onunla iletiim kurmanz ve onu
dinlemeniz gerekecek. Kitab veya kursu en iyi ekilde nasl reneceksiniz? ngilizce kursuna
gitmek ngilizce renmeye yetmez. Bir kitab okuyan herkes ayn eyleri renmez. Hukuk veya
tp fakltesini kazanm olabilirsiniz. Bu dersleri en iyi ekilde nasl reneceksiniz? nemli olan
genel stratejilerden hareketle kendi tarznza uyan stratejilerinizi gelitirmenizdir.
61
62
artmas,
bilgiyi
kariyer
baarmz
iin
nasl
kullanabileceimizi
63
b. kinci yol ise, rnden talebe gitmektir. Eer u anda bir uzmanlk alannz varsa, bu yol sizin iin
idealdir. Kural udur: En iyi yapabildiiniz ii belirleyin, onu rn veya hizmete evirin ve ihtiya
duyanlara sunun. Hemen her bilginin giderecei bir ihtiya vardr. Amerikal bir veteriner,
kurbaalar zerindeki uzmanln kullanarak, kurbaalara dans etmeyi retip dans eden
kurbaalar yksek fiyattan satmt!
ster ihtiyatan uzmanla, ister uzmanlktan ihtiyaca gidin, size tm kitaplarmda yazdm, bir
numaral MS kuraln (Mmin Sekman kural) unutmamanz isterim: Ne i yaparsanz yapn o ii 70
milyon kii iinde en iyi yapabilen siz olun!
64
taktik
iinde
hangisini
yapmalym,
hangi
srayla
yle dnmelisiniz;
1.
2.
3.
4.
65
yaramayabilir, bakasnda ie yarayan sizde yaramayabilir. nemli olan, kendi renme tarznz
tanmlayp kademeli olarak gelitirmektir.
renmeyi seven insann zihni akarsu gibi berrak akar.
renmeye olan ilginiz, sizi bu kitaba getirdi. Ben de kitap iinde bu ilgiyi, bilgiyle beslemeye
altm. Elene rene bir yolculuk yaptnz umuyorum.
renmeyi seven insann beyni akarsu gibidir. Bilgiler bir yerden girer, dier yerden kar ama
akan suyun o canl rlts nehrin yatana huzur verir. Akarsu suyunu saknmaz. Kular, ceylanlar,
aalar, bulutlar besler. Yararl olduu kadar, temizdir de. Ataszdr: Akan su pislik tutmaz.
renmeyi sevmeyen insanlarn beyinleri ise durgun ve kk bir gl gibidir. Dardan su almaz,
darya su vermez. Korkusundan saknr suyunu, iindeki balklardan bile saklamaya alr.
Dnyada o sudan baka yok sanr.
Bilmez ki, her kk gl bir gn l olma tehdidi altndadr.
Akmayan suyun ne kadar kirlendiini de fark edemez. Kt kokan tek suyun, uzun sre ayn, yerde
duran su olduunu da kabullenmek istemez.
Zamanla gne, durgun suyu buharlatrr. Zemini nce batakla dnr, sonra da le. Hayat
bataklk olarak grenler, ilerindeki bu batakl grmeyenlerdir.
imizdeki kresel snma ve zihinsel lleme tehdidine dikkatinizi ekebilmiimdir umarm.*
renmek, yaama sanat ini kefetmektir.
nsanlar renme ve yaama ekline gre gruba ayrlr.
Birinci grup, nce renir sonra yaar. Bunlar bilgiye deer veren insanlardr. Bilginin ve
renmenin gcne inanrlar. Hayatn getirebileceklerine, nceden dnerek veya renerek
hazrlk yapar, belirsizliklere bo yakalanmazlar.
kinci grup, nce yaar sonra renir. Bunlar, acl renmeyi seven insanlardr. Sk sk
yaamadan bilemezsin derler, okuldaki eitimi kmserler. Sobaya ellerini srp yakmadan
renmezler. Dmeyince dnmezler. Yeterince dnmedikleri iin dtklerini de gremezler
tabii!
Bilgiye deil tecrbeye inanrlar. Oysa tecrbe en pahal bilgidir! Carlye, Tecrbeler en iyi
retmenlerdir ama okul masraflar biraz pahaldr derken, Benjamin Franklin, Tecrbe ok pahal
bir okuldur ama kafasn fazla kullanmayanlar baka okulda renmezler der.
nc bir grup, bir eyler yaar; ama hibir ey renemez. Bunlar sulamaktan, sylenmekten,
szlanmaktan renmeye vakit bulamayan insanlardr. Kendilerini kurban olarak grrler.
renmeden bir eyler dener, sonra doal olarak yanlr ve sonuta yanlglarn kaderleri olarak
benimserler.
ki kitap arasndan yeni bir insan ol!
nl bilge Sadi, Bildiklerine gre hareket etmeyen insan, elinde meale tutan kre benzer.
Bildikleri bakasnn yolunu aydnlatsa da kendi yolu karanlktr der. Bilgili olmak, kafasnda ok
sayda bilgi tamaktr, bilge olmak ise bildiine uygun yaamaktr. Bildiklerini sindirdike bilgeleir
insan.
Umuyorum ki, sizler de bilgili olmann tesine geip bilge olmaya alacaksnz. Bilginin taycs
olmakla yetinmeyip kullancs olacaksnz. Kitaplar okumakla yetinmeyip rendiklerinizi
yaamnza uygulayacaksnz.
Thomas Hery Huxley, Her alanda bir eyler bilin, bir alanda her eyi bilin der. Her alanda bir
eyler bilmek genel kltrnz artracaktr, bir alanda her eyi bilmek ise sizi uzman yapacaktr.
Genel kltr geni bir uzman olmak da sizi baarya yaklatracaktr.
66
Son olarak, Gandi, Gerek eitim insann kendisindeki en iyiyi meydana karmasdr. der. Kendi
en iyi versiyonunuzu bulup yaayncaya kadar renmeye devam etmelisiniz.
Fikirlerimi sizinle paylamama izin verdiiniz iin, teekkr ederim.
Hayatnzdan zekay ve merhameti eksik etmemeniz dileiyle...
MS
* Kesintisiz renmenin ilk basksnn kapanda l kafal bir insan resmi vard. 0 resmin mesaj
zihinsel kuraklklar ve beyin llemeleriydi.
67
68
69