FAKULTET TEHNIKIH NAUKA

DEPARTMAN ZA PROIZVODNO MAINSTVO

Vezba 1: Uvod, Tehnoloka dokumentacija

Doc. dr Dejan Luki

Struktura vebi iz predmeta PTP

Auditorne vebe
Laboratorijske vebe
Obavezan grafiki rad
Raunarske vebe

Osnovna literatura:

Udbenik:
Todi, V.: PROJEKTOVANJE TEHNOLOKIH PROCESA

Prirunik:
Todi, V., Banjac, D.: PROJEKTOVANJE I OPTIMIZACIJA
TEHNOLOKIH PROCESA OBRADE

Ocena znanja (max.broj poena 100)

Predispitne obaveze
Prisustvo na predavanjima: 5 bodova
Prisustvo na vebama : 5 bodova
Grafiki rad: 20 bodova

Zavrni ispit
Pismeni deo ispita: 30 bodova
Kolokvijum 1 : 20 bodova
Kolokvijum 2: 20 bodova

Sve aktivnosti su obavezne

Dozvoljena su 3 izostanka sa vebi i 3 izostanka sa predavanja

Potrebno 55 bodova za polaganje ispita.

Struktura tehnolokih procesa:

Tehnoloki proces obrade

Procesi obrade sa skidanjem materijala
Procesi obrade bez skidanja materijala

Tehnoloki proces montae

Tehnoloki proces kontrole

Definicije tehnolokog procesa obrade:

Tehnoloki proces obrade (izrade) proizvoda je
deo proizvodnog procesa u kome se vri
izmena oblika, dimenzija, estetskog izgleda i
unutranjih osobina materijala, kao i kontrola
proizvoda.
Tehnoloki proces obrade predstavlja skup
operacija obrade koje se vre na odreenim
obradnim sistemima (mainama) uz primenu
odgovarajuih pribora, alata i merila.
Tehnoloki proces obrade je onaj deo
proizvodnog procesa kroz koji prolazi materijal
na putu od sirovine do gotovog proizvoda, pri
emu mu menjamo oblik, dimenzije,
mehanike, fizike i hemijske osobine.

Tehnologije koje se primenjuju u okviru TPO:

OSNOVNE TEHNOLOGIJE:

OBRADA REZANJEM,
LIVENJE,

POMONE TEHNOLOGIJE:

ZAVARIVANJE,
PLASTINO DEFORMISANJE,

DOTERIVANJE,

ELEKTROEROZIVNA OBRADA,

ISPRAVLJANJE,

OBRADA LASEROM,

BALANSIRANJE,

TERMIKA OBRADA,...

ODMAIVANJE,
ZATITA OD TERMIKE OBRADE,
OZNAAVANJE,
KONTROLA,

PAKOVANJE,...

Opti model projektovanja tehnolokog procesa

U irem smislu, projektovanje tehnolokog procesa podrazumeva:
Odreivanje vrste i oblika pripremka,
Odreivanje vrste i redosleda operacija,
Odreivanje vrste i redosleda zahvata u svakoj operaciji,
Izbor potrebnih maina, alata, pribora i merila,
Izbor reima obrade,
Odreivanje operacijskih vremena,
Izrada upravljakog programa za NC obradne sisteme,
Izrada potrebne tehnoloke dokumentacije i dr.
ULAZ

IZLAZ
Podaci o konstrukciji
Podaci o materijalu
Podaci o opremi
Podaci o kvalitetu
Tip proizvodnje

Projektovanje
tehnolkog procesa

Tehnoloka
dokumentacija

Tipovi proizvodnje:

POJEDINANA PROIZVODNJA:
irok asortiman proizvoda koji se izrauje u malim koliinama uz
primenu univerzalne tehnoloke opreme

SERIJSKA PROIZVODNJA:
Izrada veeg broja istih ili slinih proizvoda od istog ili slinog
materijala, sa istim ili slinim oblikom i dimenzijama

MASOVNA PROIZVODNJA:
Uzak asortiman proizvoda koji se izrauju u velikim koliinama
(Visok stepen automatizacije)

Podela tehnoloke dokumentacije:

1.

OPTA TEHNOLOKA DOKUMENTACIJA

2.

TEHNOLOKA DOKUMENTACIJA ZA POJEDINANU I

MALOSERIJSKU PROIZVODNJU NA KONVENCIONALNIM
OBRADNIM SISTEMIMA
TEHNOLOKA DOKUMENTACIJA ZA SERIJSKU I MASOVNU
PROIZVODNJU

3.
4.

TEHNOLOKA DOKUMENTACIJA ZA GRUPNU

I TIPSKU TEHNOLOGIJU

5.

TEHNOLOKA DOKUMENTACIJA ZA PROGRAMIRANJE AFTs

Opta tehnoloka dokumentacija:

OPTA TEHNOLOKA DOKUMENTACIJA OBUHVATA:
SADRAJ TEHNOLOKOG PROCESA,
KARTA OPERACIJE,

KARTA MAINE,
KARTA PRIBORA,
KARTA ALATA,
KARTA MERILA,
KARTA MATERIJALA,
KARTA OBRADLJIVOSTI,
NORMATIVI VREMENA,
TEHNOLOKI KLASIFIKATORI

Pojam operacije obrade i zahvata:

Operacija obrade predstavlja sve radnje i
obrade koje se vre neprekidno na jednom ili
vie delova (obradaka) u okviru jednog radnog
mesta sa jednom pripremom maine
Zahvat predstavlja jednovremeno dejstvo
jednog ili vie alata na jednu ili vie povrina
koje se obrauju pri nepromenjenim uslovima
obrade (reimima) u istom pozicioniranju i
stezanju.

Sadraj tehn.proc.:
Podaci o preduzeu i proizvodu:
- naziv preduzea/odelenja
- naziv i broj proizvoda
- veliina serije [kom]

Podaci o delu:
- naziv dela
- oznaka dela
- identifikacioni broj
- klasifikacioni broj

Podaci o pripremku:
- oznaka i stanje materijala
- vrsta i dimenzije pripremka

Podaci o operacijama:
- broj operacije (10,20,30,...)
- naziv operacije

Podaci o obradnom sistemu

(maini):
- naziv maine
- oznaka maine

Podaci o vremenima:

- pripremno-zavrno vreme
- glavno vreme obrade
- pomono vreme
- vreme po komadu

Karta operacije:
Podaci o preduzeu i proizvodu,
Podaci o delu,
Podaci o materijalu,
Podaci o vremenima
(Tpz,tg,tp,tk)

Podaci o obradnom sistemu

(maini),
Vrsta obrade,
Podaci o SHP,
Podaci o operaciji i zahvatima,

Podaci o reimima obrade

(n,s,d),
Podaci o priborima, alatima i
merilima,
Skica operacije

Pojam podoperacije:

PODOPERACIJA je deo operacije

obrade i realizuje se na proizvodu
pri njegovom nepromenjenom
poloaju u odnosu na obradni
sistem (mainu).

Podoperacija obuhvata sve obrade

u okviru jedne operacije koji se
vre pri jednom baziranju
(pozicioniranju) i stezanju obradka
u odnosu na mainu i pribor.

Idejni tehn.proces

Karta maine:
Naziv i skica maine,
Osnovne karakterist.
maine,
Podaci o odravanju.

Karta pribora:
Naziv sklopa
pribora,
Oznaka,
Proizvoa,

Identifik. i
klasifikacioni br.
sklopa,
Specifini
podaci o sklopu,
Crte pribora,
Crtei poloaja
pribora,
Matrica
geometrijskih
karakteristika

Karta alata:
Podaci o drau alata,
Skica alata,
Podaci o reznoj ploici,
- oznaka
- materijal
- rezna geometrija
(g,a,l, ...)

Mere postavljanja alata

- definisanje poloaja vrha alata u

odnosu na referentnu taku draa
alata (x,z)
- poloaj radijusa vrha alata (A)
- radijus vrha (B)

Karta merila:
Naziv merila,
Skica merila,
Karakteristike,

Opseg merenja,
Tanost,
Proizvoa,...

Karta materijala:
Oznaka,
Stanje materijala,
Zatezna vrstoa,

Tvrdoa HB,
Modul elastinosti E,
Vitkost strugotine
(min.,max.),
Podaci za pojedine
obrade:

- tehnoloki podaci
- koef. brzine rezanja
- koef. otpora rezanja,
- koef. obrtnog momenta

Tehnoloki klasifikatori

Tehnoloka dokumentacija za pojedinanu i maloserijsku proizv.:

KARTA TEHNOLOKOG PROCESA

Daje se opis obrada prema crteu gotovog dela,
Redosled operacija,

Za svaku operaciju se daje redosled zahvata sa

naznakom mere koju treba postii, kao i vrstom obrade
(gruba, zavrna)
Oznaka maine,
Oznaka specijalnih alata i pribora,

Vreme izrade

Tehnoloka dokumentacija za serijsku i masovnu proizvodnju:

Sadraj TPO
Karta operacije

Tehnoloka dokumentacija za tipsku i grupnu tehnologiju:

Sadraj TPO
Karta grupne operacije obrade

Karta tipske operacije obrade

Grupni i tipski tehnoloki procesi obrade:

Grupisanje delova jedne tehnoloke grupe

Primeri operacijskih grupa

Grupni i tipski tehnoloki procesi obrade:

Osovina 2

Osovina 1

Osovina 3

Osovina 5

Osovina 6

Kompleksan deo

Osovina 7

Osovina 4

Osovina 8

Karta grupne operacije obrade

Podaci o delu
- naziv
- materijal
- pripremak
- veliina serije
- identifikacioni broj
- klasifikacioni breoj

Matrica
klasifikacionih
brojeva,
Podaci o operaciji
- skica grupne
operacije obrade
- dimenzije u optim
oznakama
- oznake alata,
pribora i merila
- reimi obrade
- vremena

Podaci o
izvriocima

Karta tipske operacije obrade

Podaci o delu
- naziv
- materijal
- pripremak
- veliina serije
- identifikacioni broj
- klasifikacioni breoj

Matrica
klasifikacionih
brojeva,
Podaci o operaciji
- skica tipske
operacije obrade
- dimenzije u optim
oznakama
- oznake alata,
pribora i merila
- reimi obrade
- vremena

Podaci o
izvriocima

Tehnoloka dokumentacija za programiranje AFTs

NC CRTE
PLAN STEZANJA

PLAN OBRADE
PLAN ALATA
KOREKTURNI LIST ALATA
TEHNOLOKI PROGRAMSKI LIST
PROGRAMSKI LIST
UPRAVLJAKI PROGRAM

 Predstavlja crte dela sa poloajem upravljakih osa

Definisane karakteristine nulte take

- W - nulta taka programiranja

- A - nulta taka pozicioniranja u odnosu na obradak

NC Crte

 Definie se broj operacija ili podoperacija obrade na

odgovarajuem obradnom sistemu
Definiu se karakteristine take

- M - nulta taka maine

- R - referentna taka maine
- W - nulta taka programiranja
- A - nulta taka pozicioniranja u odnosu na obradak

Definie se poloaj osa obradka

Plan stezanja

Plan obrade

Ovo je osnovni dokument

(zamena za kartu operacije)
Osnovni podaci
- naziv obradka
- maina
- br. crtea
- br. operacije
- br. programa

Skica obrade

- mora da sadri detaljan prikaz

svih prolaza u okviru operacije,
odnosno zahvata

Plan alata
Osnovni podaci
- naziv dela
- naziv maine

Podaci o alatima
(iz karte alata):
- naziv alata
- oznaka draa
- oznaka drke
- oznaka ploice
- kod alata
- mere postavljanja
(korekcije alata)

Korekturni list za alate

Tehnoloki programski list

Zbir elementarnih procesa obrade, tj. program obrade napisan jezikom
razumljivim i za one koji se ne bave programiranjem

Definiu se sve potrebne informacije potrebne za obradu

Osnovni podaci
Podaci o zahvatima
(broj i opis)
Dimenzije
Reimi obrade
Napomene

Programski list
Na osnovu
tehnolokog
programskog lista i
na bazi pravila
programiranja vri se
izrada programskog
lista koji sadri sve
instrukcije za kretanje
alata, tehnoloke
karakteristike (reimi
obrade) i pomone
funkcije razumljive
upravljakoj jedinici
Osnovni podaci
Redni broj
instrukcije
Funkcije
(G01,G02,...)
Reimi (F-pomak,
S-br.obrtaja)
Pomone funkcije
(M03,M07,...)