Ksztacenie ustawiczne i jego rola w rozwoju zawodowym czowieka

Wydawca:
Wojewdzki Urzd Pracy
ul. Witosa 86, 25-561 Kielce
tel. (41) 364-16-00, fax (41) 364-16-66
strona internetowa: www.wup.kielce.pl
e-mail: wup@wup.kielce.pl
Redakcja:
Wojewdzki Urzd Pracy w Kielcach
Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej

ISBN: 978-83-931923-8-0

Przedruk w caoci lub czci druku dozwolone wycznie z podaniem

rda.

Druk:
Drukarnia Drogowiec-Pl Sp. z o.o.
ul. Jana Nowaka-Jezioraskiego 35A, 25-432 Kielce

Publikacja bezpatna
Nakad: 5.000 egzemplarzy

Kielce 2011

Spis treci
PRZEDMOWA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
I.

ZARYS HISTORYCZNY KSZTACENIA USTAWICZNEGO . . . . . . . . . . . 9

1.1. Geneza ksztacenia ustawicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1.2. Rys historyczny ksztacenia ustawicznego w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
II.

KSZTACENIE USTAWICZNE PODSTAWOWE ZAGADNIENIA . . . . 25

2.1.
2.2.
2.3.
2.4.

Pojcie ksztacenia ustawicznego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Korzyci wynikajce z ksztacenia ustawicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Adresaci ksztacenia ustawicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Ksztacenie ustawiczne w dokumentach
strategicznych i programowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
2.4.1. Ksztacenie ustawiczne w Unii Europejskiej wybrane dokumenty . . 37
2.4.2. Najwaniejsze polskie akty prawne regulujce
ksztacenie ustawiczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
2.4.3. Strategie i programy krajowej polityki w zakresie
ksztacenia ustawicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
2.4.4. Regionalne dokumenty strategiczne i programowe
wyznaczajce kierunki ksztacenia ustawicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
III.

MOLIWOCI PODNOSZENIA I ZDOBYWANIA KWALIFIKACJI . . . . 61

3.1.
3.1.1
3.1.2
3.2.
3.3.
3.4.
3.5.
3.6.
3.7.

Prowadzenie i organizowanie ksztacenia ustawicznego w Polsce. . . . 63

Szkolne formy edukacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Pozaszkolne formy edukacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Systemy ksztacenia ustawicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
E-learning - nowoczesna metoda nauki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Zasady podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownikw . . 81
Standardy kwalifikacji zawodowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Moduowe programy szkolenia zawodowego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
Rejestr Instytucji Szkoleniowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

IV.

KSZTACENIE USTAWICZNE W ASPEKCIE

PUBLICZNYCH SUB ZATRUDNIENIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

4.1.
4.2.
4.3.
4.4.

Zadania Urzdw Pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

Szkolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
Poyczka szkoleniowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Dofinansowanie kosztw studiw podyplomowych . . . . . . . . . . . . . . . 101

4.5. Dofinansowanie kosztw egzaminw oraz kosztw

uzyskania licencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
4.6. Sta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
4.7. Przygotowanie zawodowe dorosych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
4.8. Stypendium na kontynuowanie nauki w szkole
ponadgimnazjalnej lub wyszej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
4.9. Praktyki absolwenckie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
V.

WSPIERANIE KSZTACENIA USTAWICZNEGO W REGIONIE

W RAMACH PROGRAMU OPERACYJNEGO KAPITA LUDZKI . . . . 119

5.1. Cele i gwne obszary wsparcia

Programu Operacyjnego Kapita Ludzki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
5.2. Priorytet VI - rynek pracy otwarty dla wszystkich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
5.3 . Priorytet VIII - regionalne kadry gospodarki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
5.4. Priorytet IX - rozwj wyksztacenia i kompetencji w regionach. . . . . . 134
5.5. Gdzie szuka informacji o szkoleniach finansowanych
z funduszy unijnych?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
VI.

WYKAZY INSTYTUCJI DZIAAJCYCH W OBSZARZE KSZTACENIA

USTAWICZNEGO W WOJEWDZTWIE WITOKRZYSKIM . . . . . . 139

6.1.
6.2.
6.3.
6.4.
6.5.
6.6.
6.7.
6.8.
6.9.
6.10.
6.11.

Instytucje wspierajce rozwj ksztacenia ustawicznego w regionie 141

Wojewdzki Urzd Pracy w Kielcach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Powiatowe urzdy pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
witokrzyska Wojewdzka Komenda OHP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
Centra ksztacenia ustawicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Centra ksztacenia praktycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Organizacje samorzdu gospodarczego rzemiosa . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
Szkoy wysze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
Uniwersytety trzeciego wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
Regionalne orodki europejskiego funduszu spoecznego. . . . . . . . . . 152
Podmioty wpisane do Rejestru Instytucji Szkoleniowych . . . . . . . . . . . 153

BIBLIOGRAFIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
NETOGRAFIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

Edukacja ma pomaga zrozumie

wiat i zrozumie innego, aby mc
zrozumie lepiej samego siebie
Raport Edukacja jest w niej ukryty skarb
5

PRZEDMOWA
yjemy w XXI wieku - w wiecie cigych przemian spoecznych,
gospodarczych oraz kulturowych. Zmienia si rzeczywisto, ktra jest
wynikiem globalizacji gospodarki, rozwoju cywilizacyjnego, tendencji
demograficznych oraz postpu naukowo-technicznego. Rosn wymagania
praktycznie na wszystkich stanowiskach pracy, nowe zadania coraz czciej
wymuszaj od pracownikw umiejtnoci dostosowania si do nowoczesnych
technologii oraz zmieniajcej si organizacji pracy, a konkurencyjny rynek
oczekuje podejmowania inicjatyw i kreatywnoci. To wszystko wpywa na
dezaktualizacj posiadanego wyksztacenia i kwalifikacji zawodowych.
Zachodzi wic potrzeba ich uzupeniania, zdobywania nowej wiedzy
i umiejtnoci. Daje to szans nie tylko na utrzymanie obecnego zatrudnienia,
ale take na podjcie bardziej satysfakcjonujcej pracy. Cige uczenie
si pozwala zaspokaja wasne aspiracje i potrzeby, realizowa pasje
i zainteresowania oraz daje poczucie spenienia.
Uczenie si osb dorosych ma w obecnych czasach szczeglne
znaczenie dla jakoci ich ycia codziennego oraz moliwoci podejmowania
rnych rl na rynku pracy. Niezalenie od wieku, poziomu wyksztacenia,
nabytych umiejtnoci czy dowiadczenia zawodowego - wspczesny rynek
pracy wymaga doskonalenia si, dlatego najlepsz inwestycj wspczesnego
czowieka powinna by caoyciowa edukacja.
Niniejsza publikacja zawiera informacje zwizane z tematyk
ksztacenia ustawicznego. Przedstawione zagadnienia maj charakter
zarwno teoretyczny, jak i praktyczny. Czytelnik zapoznaje si nie tylko
z rnymi ideami dotyczcymi edukacji dorosych, ale otrzymuje rwnie
zasb informacji przydatnych przy planowaniu kariery zawodowej. Celem
poradnika jest zachcenie odbiorcw do podejmowania dziaa zmierzajcych
do podniesienia lub uzupenienia wiedzy oglnej oraz umiejtnoci
zawodowych.
Andrzej Lato
Dyrektor
Wojewdzkiego Urzdu Pracy

Zarys historyczny
ksztacenia ustawicznego
9

10

I.

ZARYS HISTORYCZNY
KSZTACENIA USTAWICZNEGO
Uczymy si nie dla szkoy, lecz dla ycia
Seneka Modszy

1.1. Geneza ksztacenia ustawicznego

Historia nauki, a tym samym uczenia si, siga najwczeniejszych
dziejw ludzkoci wraz z pocztkami zainteresowania si czowieka
otaczajcym go wiatem. Pierwsze odkrycia naukowe pojawiy si pi
tysicy lat przed nasz er, a ich ojczyzn bya wczesna Mezopotamia
i Egipt. Pierwsz nauk sensu stricto bya filozofia, ktr w staroytnoci
nazywano kade zajcie polegajce na rozwijaniu wiedzy.
Idea ksztacenia przez cae ycie nie zostaa odkryta obecnie.
Pogldy wybitnych mylicieli dawnych epok wiadcz o tym, e ma
ona tradycje, ktrych korzeni poszukiwa mona w okresie kultury
antycznej. Prekursorami jej byli staroytni filozofowie, postulaty na temat
staego uczenia si i rozwoju znale mona m.in. u Solona, Konfucjusza, Hipokratesa, Pitagorasa, Sokratesa, Platona czy Seneki1. W ksice
Seneki Modszego zatytuowanej Myli znajduje si fragment odpowiadajcy idei ksztacenia ustawicznego:

Tamdiu discendum est, quamdiu nescias:

si proverbio credimus, quamdiu vivas
(tum: Trzeba si uczy, dopki nie wiesz,
a jeli wierzy przysowiu dopki yjesz).

1 Edukacja ustawiczna jako utopia. Idei ksztacenia przez cae ycie. rdo: www.cku.czest.pl/
publikacje_pdf/Radziejowska_Edukacja_Ustawiczna.pdf (data dostpu 29.08.2011).

11

W czasach nowoytnych wyjtkowo dojrzay wyraz znalaza

w pogldach Jana Amosa Komeskiego, ktry ukaza rozwj czowieka jako proces obejmujcy cae ycie, uwarunkowany prawami
przyrody, spoeczestwa i kultury tota vita schola est (tum: cae
ycie jest szko). Jego zapatrywania podzielali Jan Jakub Rousseau
i Jan Antoni Condorcet. W Polsce ksztacenie ustawiczne propagowali Szymon Marycjusz z Pilzna, Andrzej Frycz Modrzewski i niektrzy twrcy Komisji Edukacji Narodowej.
Potrzeb staego doskonalenia si i samodzielnego rozwoju czowieka - tak w trakcie trwania nauki szkolnej, jak i po jej ukoczeniu - podkrelali przedstawiciele odrodzenia, epoki przepojonej
gbokim humanizmem, w ktrej idea czowieka wrcz narzuca
konieczno rozwoju wewntrznego i samorealizacji. Do propagujcych samoksztacenie zaliczy naley: Juana Luisa Vivesa, Filipa
Melanchtona, Erazma z Rotterdamu, Tommaso Campanell oraz Niccol
Machiavellego. Ostatni z nich gosi, e kady powinien posiada wzr
wielkiego czowieka i przez cae ycie dy do jego osignicia.
Gosy nawoujce do samorozwoju i samodoskonalenia czowieka doby renesansu pojawiy si rwnie w dzieach autorw polskich
m.in. w traktacie wybitnego pedagoga Szymona Marycjusza z Pilzna
pt. O szkoach, czyli akademiach ksig dwoje2. Uwaa on, e zamiast wstydzi si swojej niewiedzy, naley j przez cae ycie uzupenia.
Naley pamita, e wszelkie inicjatywy, ktre day podwaliny
dla dzisiejszej edukacji permanentnej byy wynikiem stara wiatych i wybitnych jednostek, ktrych wiadomo na temat roli
i znaczenia edukacji w yciu czowieka wyprzedzaa czsto czasy,
w ktrych przyszo im y3.
Nauka i zwizany z ni proces ksztacenia si przez cae ycie
miay istotne znaczenie w kadej z minionych epok. Jednak dopiero
w ostatnich czterdziestu latach rozpoczy si intensywne dyskusje
na temat roli edukacji w rozwoju gospodarki oraz yciu dorosego
2 Szymon Marycjusz z Pilzna, O szkoach, czyli akademiach ksig dwoje, Ossolineum, Wrocaw
1955.
3 Ksztacenie ustawiczne w Polsce i w Europie wiadomoci podstawowe. rdo:
www.ksztalcsie.pl/doc/zebrane_poprawione.pdf (data dostpu 30.08.2011).

12

czowieka. Wszystko to za spraw zmian dynamicznie zachodzcych

w otaczajcym nas wiecie.
Naley wiedzie, e w dawnych czasach to nie wiek, lecz pochodzenie stanowio gwne kryterium dostpu do edukacji, a ludno
z terenw wiejskich miaa bardziej ograniczone moliwoci korzystania
z niej.
Rozwj idei ksztacenia ustawicznego wie si z przewrotem
przemysowym, ktry dokona si w Europie na przeomie XVIII/XIX
wieku4. Wzrost znaczenia wszelkich inicjatyw zmierzajcych do poprawy poziomu wyksztacenia dorosych warstw spoeczestwa stanowi
efekt gwatownych przemian w stosunkach spoecznych i w sposobie
produkcji dbr materialnych, ktre zostay zapocztkowane w Anglii
w drugiej poowie XVIII wieku, a ktre znane s pod nazw rewolucji
przemysowej. Zachodzce w tym czasie ogromne zmiany spoeczno-gospodarcze, takie jak szybkie tempo wzrostu liczby osb zatrudnionych w przemyle oraz wielkie migracje ludnoci ze wsi do gwatownie
rozwijajcych si miast i orodkw przemysowych w poszukiwaniu
pracy, spowodoway nowe potrzeby owiatowe. Zapotrzebowanie
na coraz bardziej wykwalifikowan si robocz wymusio powstanie
i rozwj instytucji sucych edukacji dorosych. Najwczeniej wystpio to w Anglii, gdzie pod koniec XVIII wieku zaczto organizowa dla
robotnikw odczyty i pogadanki na tematy zawodowe oraz spoeczno-polityczne. Powstaway rne kluby dyskusyjne, stowarzyszenia
owiatowe oraz szkki niedzielne i wdrowne. Zapocztkowany
zosta ruch samoksztacenia. W Nottingham w 1798 roku otworzono pierwsz szko dla dorosych, bdc wzorem dla licznych tego
typu placwek w pocztkach XIX wieku5. O roli, jak odegraa Anglia
w rozwoju dziaa z zakresu edukacji dorosych, wiadczy te fakt, e
to wanie tutaj powsta w 1873 roku pierwszy na wiecie uniwersytet powszechny6. Jego dziaalno edukacyjna polegaa na organizowaniu publicznych wykadw, w ktrych mogli uczestniczy wszyscy
4 Edukacja ustawiczna jako utopia. Idei ksztacenia przez cae ycie. rdo: www.cku.czest.pl/
publikacje_pdf/Radziejowska_Edukacja_Ustawiczna.pdf (data dostpu 29.08.2011).
5 Popawski Z., Edukacja dorosych. Wymg wspczesnoci, czy ch indywidualnego rozwoju?
rdo: www.scribd.com (data dostpu 30.08.2011).
6 Scisowicz S., Z dziejw samoksztacenia w Polsce i na wiecie do poowy XX w., Toruskie
Studia Dydaktyczne, Nr 3/1993, Toru 1993, s. 64. rdo: scislowicz1.pl.tl (data dostpu
30.08.2011).

13

chtni bez wzgldu na swj stan majtkowy i spoeczny oraz wiek.

Pod koniec XIX wieku tego typu placwki edukacyjne zaczy by take tworzone poza terytorium Wielkiej Brytanii w USA, Indiach czy
Australii. W Europie uniwersytety powszechne rozpoczy swoj dziaalno najpierw w Austrii (1880), pniej w Niemczech (1896) oraz we
Francji (1898).
W rozwoju systemu ksztacenia dorosych istotn rol odegray
rwnie uniwersytety ludowe. Zaczy one powstawa w drugiej poowie XIX wieku w Danii, a pniej rwnie na terenach innych pastw
skandynawskich. Pocztkowo ich dziaalno bya skierowana do modziey mieszkajcej na wsi, jednak wraz z upywem czasu udzia w zajciach zaczli bra take doroli. Szkoy te byy wolne od egzaminw,
a ich ukoczenie nie dawao adnych uprawnie. Miay za zadanie rozbudza pragnienie uczenia si dla samego zdobywania wiedzy, czyli
wdraa do samoksztacenia.
We Francji ksztacenie osb dorosych zyskao na popularnoci
w wieku XIX. W roku 1833 na terenie caego kraju przeprowadzono

14

reform systemu szkolnictwa, w ramach ktrej rozpoczto m.in. powoywanie instytucji majcych prowadzi zajcia dla osb, ktre nie
ukoczyy edukacji na poziomie elementarnym. Upowszechnianie idei
ksztacenia dorosych stao si moliwe dziki wsparciu tego pomysu
przez wacicieli zakadw przemysowych. Tak samo jak w przypadku
Wielkiej Brytanii - zostao to spowodowane rosncym zapotrzebowaniem francuskiego przemysu na robotnikw o wyszych kwalifikacjach. Inn cenn inicjatyw, ktr zapocztkowano w tym czasie, byo
upowszechnianie edukacji wrd mieszkacw wsi. Na terenach wiejskich zaczto zakada szkoy elementarne, ktre pocztkowo ksztaciy
dzieci i modzie, jednak w stosunkowo krtkim czasie objy dziaalnoci edukacyjn rwnie osoby dorose.
Podsumowujc informacje dotyczce historii dziaa podjtych
w Europie, ktre zapocztkoway proces edukacji osb dorosych,
naley zwrci uwag na fakt, e w minionych stuleciach podzia na
nauczanie dzieci i modziey oraz ksztacenie dorosych nie stanowi
istotnego kryterium. O wiele waniejsze w dostpie do nauki byy pochodzenie spoeczne oraz majtek. To wane, poniewa pozwala zrozumie, e dziaania polegajce na upowszechnieniu idei edukacji wrd
robotnikw oraz dziaania podnoszce poziom wyksztacenia, objy ich
nie ze wzgldu na okrelony wiek, lecz z uwagi na przynalenoci do grupy spoecznej, ktra bya pozbawiona elementarnych podstaw wiedzy.
Co wicej, znaczna liczba tych dziaa, miaa na celu podniesienie kwalifikacji zawodowych osb pracujcych, a zdobywanie wiedzy oglnej
stanowio niejako uboczn korzy tych dziaa7.

1.2. Rys historyczny ksztacenia ustawicznego

w Polsce
W historii polskiej owiaty samoksztacenie, a take inne formy
aktywnoci edukacyjnej dorosych, maj bogate tradycje.
Nasilenie tego ruchu, obejmujcego gwnie robotnikw i chopw, nastpio w ostatnich dziesicioleciach XIX w. Wpyno na to wiele

7 Poradnik - Podstawy ksztacenia ustawicznego. rdo: www.centrumego.eu (data dostpu

30.08.2011).

15

czynnikw, m.in.: silne denia niepodlegociowe, brak szk, tendencje owiatowe pozytywizmu, likwidacja paszczyzny, powstanie ruchu
robotniczego, gwatowny rozwj przemysu, a take - w przypadku ludnoci mieszkajcej pod zaborami - obrona przed wynarodowieniem.
Samodoskonalenie byo wtedy jedyn drog do zdobycia szerokiego
i nowoczesnego wyksztacenia, a odbywao si najczciej w licznych
kkach samoksztaceniowych8.
Pod koniec XVIII wieku pastwa zaborcze: Rosja, Austria i Prusy
na zajtych przez siebie obszarach dokonay szeregu zmian administracyjnych, w tym rwnie struktury szkolnictwa i edukacji oraz
programw nauczania w polskich szkoach. Zgodnie z wytycznymi
nowych wadz zlikwidowano wiele dotychczas dziaajcych placwek,
a w tych, ktrym pozwolono funkcjonowa, ograniczono lub cakowicie zlikwidowano lekcje jzyka polskiego. Surowo karane byy wszelkie formy nauki, zarwno dzieci, modziey, jak i osb dorosych, ktre
organizowano bez oficjalnego zezwolenia wadz. W okresie rozbiorw ksztacenie osb dorosych byo prowadzone w sposb nieformalny i niejawny poprzez organizowanie tzw. tajnych kompletw9.
8 Scisowicz S., Z dziejw samoksztacenia w Polsce i na wiecie do poowy XX w., Toruskie
Studia Dydaktyczne, Nr 3/1993, Toru 1993, s. 66-67. rdo: scislowicz1.pl.tl (data dostpu
30.08.2011).
9 Draus J., Terlecki R., Historia wychowania wiek XIX i XX, Wydawnictwo WAM, Krakw 2005,
Tom II, s. 65-104.

16

Byy to zajcia dla niewielkiej liczby osb w miejscach, gdzie mogy one
bez obaw o wasne bezpieczestwo uczestniczy w procesie ksztacenia
(np. w prywatnych mieszkaniach). W organizacj tajnych kompletw
wczaa si take radykalna inteligencja polska, m.in. Jan Wadysaw
Dawid, Jadwiga Szczawiska-Dawidowa, Ignacy Matuszewski, Piotr
Chmielewski oraz Stefania Sempoowska. Od 1883 r. gwnie z powodu nieprzyjmowania kobiet na studia na Uniwersytecie Warszawskim,
zaczy si szybko mnoy w stolicy kka samoksztaceniowe kobiet.
Kkom tym, w 1885 r. Jadwiga Szczawiska-Dawidowa nadaa charakter instytucji zorganizowanej - dziaajcej potajemnie szkoy wyszej
- wystpujcej pod nazw Uniwersytetu Latajcego10. Pi lat pniej
w zajciach oprcz kobiet uczestniczyli rwnie mczyni.
W roku 1898 na terenie Galicji utworzono Uniwersytet Ludowy
im. Adama Mickiewicza11. Powstanie tej uczelni nawizywao do niezwykle popularnej w Europie w tamtym okresie idei ksztacenia
wszystkich warstw spoeczestwa niezalenie od wieku, pci czy
stanu majtkowego. Zajcia byy prowadzone zgodnie z okrelonymi reguami. Przykadowo - uczestnicy wykadw pisali, a nastpnie
przedstawiali publicznie wypracowania na okrelony temat. Po odczycie nastpowaa dyskusja, w trakcie ktrej omawiano przedstawione
zagadnienie i wymieniano opinie na jego temat.
W roku 1905 na terenie zaboru rosyjskiego miay miejsce strajki
i demonstracje, ktre byy efektem wystpie rewolucyjnych w Rosji. Wadze rosyjskie stumiy rewolucj, jednak rwnoczenie zostay zmuszone
do ustpstw na rzecz polskiego spoeczestwa, w tym do zreformowania systemu szkolnictwa i zalegalizowania niektrych tajnych dziaa
prowadzonych przez polskie instytucje szkoleniowe. Ponadto wadze
carskie umoliwiy zakadanie nowych placwek owiatowych, jednak
pod cis kontrol rosyjskich urzdnikw. W roku 1906 pozwolenie
na oficjaln dziaalno zyska Uniwersytet dla Wszystkich12, ktrego
nadrzdnym celem bya walka z analfabetyzacj i niskim poziomem

10 Scisowicz S., Z dziejw samoksztacenia w Polsce i na wiecie do poowy XX w., Toruskie

Studia Dydaktyczne, Nr 3/1993, Toru 1993, s.67. rdo: scislowicz1.pl.tl (data dostpu
30.08.2011).
11 Tame (data dostpu 30.08.2011).
12 Towarzystwo Wiedzy Powszechnej historia. rdo: www.twp.pl/historia.html (data dostpu
30.08.2011).

17

wiedzy robotnikw. Dziaa on w Warszawie, Bdzinie, Sosnowcu, Dbrowie Grniczej, Pocku i kilku innych miastach. Dziki niemu upowszechniano wrd warstw robotniczych spoeczestwa ide edukacji
oraz samoksztacenia jako formy zdobywania wiedzy.
Po odzyskaniu przez Polsk suwerennoci kwestia organizacji szkolnictwa i edukacji spoeczestwa, w tym rwnie osb dorosych, staa si jednym z najbardziej powanych problemw
dla nowych wadz polskich. Okres zaborw negatywnie wpyn
na poziom wyksztacenia Polakw, tymczasem odbudowa pastwa
wymagaa posiadania dobrze wykwalifikowanych pracownikw
w rnych sektorach przemysu. Znaczc rol w ksztaceniu osb
dorosych odegray w tym czasie pozaszkolne formy nauczania, prowadzone przez takie organizacje, jak powoane w 1923 r. w Warszawie
Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego (TUR). Dziaania jego skupiay si gwnie na edukacji robotnikw oraz propagowaniu wrd
nich samoksztacenia. Zajcia miay form kursw, praktyk oraz stay
zawodowych i doksztacajcych. Funkcjonowanie tej organizacji zostao zawieszone w okresie II wojny wiatowej. Po zakoczeniu okupacji
odbudowane TUR przez krtki czas dziaao jako niezalene stowarzyszenie, po czym w roku 1948 poczyo si z Towarzystwem Uniwersytetw Ludowych tworzc Towarzystwo Uniwersytetw Robotniczych
i Ludowych (TURiL)13.
Wraz z wybuchem II wojny wiatowej dziaalno owiatowa
oraz edukacyjna zostay poddane cakowitej kontroli ze strony wadz
niemieckich. Na terenach wczonych do Rzeszy polskie szkolnictwo
zostao cakowicie zlikwidowane, a dzieci i modzie zmuszono do
nauki w szkoach niemieckich. Na terenie Generalnego Gubernatorstwa
zlikwidowano placwki ksztacce na poziomie rednim i wyszym.
Zezwolono na dziaalno szk podstawowych oraz zawodowych,
jednak ich program zosta w znacznym stopniu zawony. Podobnie
wygldaa sytuacja na obszarach zajtych przez ZSRR, gdzie znaczco
zmodyfikowano realizowane programy nauczania. W tej sytuacji Polacy zaczli potajemnie organizowa system ksztacenia, ktry obejmowa wszystkie poziomy nauczania. Zajcia lekcyjne odbyway si czsto

13 Towarzystwo Wiedzy Powszechnej historia. rdo: www.twp.pl/historia.html (data dostpu

30.08.2011).

18

w prywatnych mieszkaniach lub te dobrze zakonspirowanych lokalach.

Dodatkowo wykorzystano decyzje wadz niemieckich i radzieckich, ktre pozwoliy na funkcjonowanie szk podstawowych i zawodowych.
W warunkach konspiracji prowadzono w pomieszczeniach i warsztatach tych szk nielegalne kursy doszkalajce dla dorosych.
W czasie wojny bardzo popularne wrd polskiej modziey
i dorosych byy rwnie zajcia organizowane przez uczelnie wysze.
Wykadowcy m.in. Uniwersytetu Warszawskiego, Politechniki Lwowskiej, Uniwersytetu Jagielloskiego czy Akademii Grniczo-Hutniczej
potajemnie prowadzili dla studentw wykady i seminaria, umoliwiajc im zdobycie wiedzy i wyszego wyksztacenia.
Po zakoczeniu dziaa wojennych nowe wadze Polski rozpoczy odbudow polskiego systemu edukacji, podejmujc jednoczenie
starania, by treci przekazywane w szkoach i placwkach owiatowych
byy zgodne z ideologi komunistyczn. Wszystkie instytucje edukacyjne zostay cile podporzdkowane wytycznym administracji centralnej.
Taki los spotka m.in. wspomniane ju Towarzystwo Uniwersytetw Robotniczych i Ludowych prowadzce dziaania z zakresu owiaty i ksztacenia osb dorosych. Wadze komunistyczne upatryway w dziaalnoci
TURiL zagroenia dla swoich interesw, wobec czego w roku 1950
zostao ono rozwizane, a w jego miejsce powoano cakowicie zalene

19
19

od aparatu pastwowego Towarzystwo Wiedzy Powszechnej14. W latach

powojennych dynamicznie rozwijay
si pozaszkolne formy ksztacenia
osb dorosych, okrelane mianem
kursw doskonalenia zawodowego. Tego rodzaju kursy prowadzia
m.in. organizacja Instytutw Naukowych Rzemiosa (INR), ktrej historia
siga ju roku 186115. Organizacja ta
ulegaa na przestrzeni dziesicioleci szeregowi przemian, by od roku
1962 kontynuowa swoj dziaalno
pod nazw Zakadw Doskonalenia
Zawodowego, podczas gdy centrala
tej organizacji zyskaa miano Zwizku Zakadw Doskonalenia Zawodowego (ZZDZ)16.
W okresie powojennym zagadnienia owiaty dorosych i dalszego ksztacenia usytuowano w oglnopolskim systemie edukacyjnym.
Przede wszystkim zbudowano rozleg i wzgldnie spjn struktur
ksztacenia dorosych (gwnie pracujcych), ale take prowadzono
liczne badania naukowe oraz organizowano przerne formy dziaalnoci owiatowej dla tej grupy odbiorcw17. Do roku 1989 zajcia
z zakresu nauczania i doskonalenia umiejtnoci zawodowych byy
realizowane take przez zakady pracy oraz przyzakadowe placwki
owiatowe. Okres odbudowy pastwa socjalistycznego charakteryzowaa centralizacja, ujednolicenie i upolitycznienie owiaty, ktre
szczeglnie wpyway na owiat dorosych. Edukacja dorosych
przestaa by autonomiczn, a staa si czci systemu centralnego. Zrezygnowano z nazwy owiata dorosych na rzecz terminu
ksztacenie robotnikw czy edukacja pracujcych. Osoby niepracujce nie mogy w zasadzie podj nauki w szkoach dla dorosych,
14 Towarzystwo Wiedzy Powszechnej historia. rdo: www.twp.pl/historia.html (data dostpu
30.08.2011).
15 Tame (data dostpu 30.08.2011).
16 Tame (data dostpu 30.08.2011).
17 Wiatrowski Z., Podstawy pedagogiki pracy, Wydawnictwo AB, Bydgoszcz, 2005.

20

poniewa bya ona zwizana z nabyciem kwalifikacji potrzebnych

w pracy i produkcji.
Od pocztku lat szedziesitych edukacja dorosych funkcjonowaa na podstawie przepisw ustawy z 15 lipca 1961 roku o rozwoju systemu owiaty i wychowania18, ktra obowizywaa przez 30 lat, a do
momentu przemian spoeczno-politycznych i uchwalenia 7 wrzenia
1991 roku ustawy o systemie owiaty.
W pierwszych latach po wojnie ksztacenie dorosych penio
przede wszystkim funkcje kompensacyjne, a dziaania jego skierowane byy na likwidacj analfabetyzmu. Znalazo to wyraz w wydanej
7 kwietnia 1949 roku ustawie regulujcej ten problem. Dziaania
te uznano za podstawowy warunek realizacji polityki PRL. Do 1952
roku nauczyo si czyta i pisa 1,2 mln osb. W latach 1960-1970
szko podstawow dla pracujcych ukoczyo 1 mln absolwentw,
a kursy nauczania pocztkowego (klasy I-IV) okoo 40 tys. osb. W tym
czasie liczba uczniw licew oraz technikw dla pracujcych wzrosa ze
146,5 tys. do 488 tys19.
W latach osiemdziesitych nastpi upadek szk dla pracujcych.
Zlikwidowano ponad 50% istniejcych, a liczba uczniw (lata 19771983) zmniejszya si o ponad 350 tys. osb. Przyczyny tego zjawiska
byy rne, przede wszystkim obnienie jakoci pracy tych placwek
oraz zmniejszenie zainteresowania t form ksztacenia wadz centralnych20.
Funkcjonowa take system ksztacenia pozaszkolnego, gwnie
doskonalenia i doksztacania pracownikw przemysu i kadr politycznych. Powstawanie jego byo jednak reglamentowane i cile kontrolowane przez pastwo. Podwyszanie kwalifikacji odbywao si rwnie
w zakadach pracy. Dziaay te resortowe i wojewdzkie orodki szkolenia, doksztacania i doskonalenia zawodowego przeznaczone dla kadr
rnych szczebli oraz wyspecjalizowane instytucje prowadzce dziaalno owiatow. Do organizacji majcych w latach osiemdziesitych
najwikszy udzia w ksztaceniu kursowym naleay Zwizek Zakadw
18 Wooszyn S., Rozwj szkolnictwa w PRL na tle porwnawczym, PWN, Warszawa 1989, s. 40.
19 Organizacja systemu edukacji w Polsce 2009/2010. rdo: eacea.ec.europa.eu/education/
(data dostpu 17.10.2011).
20 Tame (data dostpu 17.10.2011).

21

Doskonalenia Zawodowego, Zwizek Socjalistycznej Modziey Polskiej

oraz Liga Obrony Kraju21.
Rok 1989 przynis w Polsce istotne zmiany w sferze nauki i ksztacenia osb dorosych. Upadek ustroju komunistycznego oraz liczne
procesy gospodarczo-spoeczne (prywatyzacja, rosnce bezrobocie,
demokratyzacja zasad ycia spoecznego), ktre dokonay si w tym
czasie spowodoway, i przemianie ulega rwnie mentalno Polakw. Zaczli oni bowiem dostrzega konieczno i korzyci pynce
z podnoszenia poziomu wasnego wyksztacenia oraz zdobywania
nowych lub doskonalenia posiadanych kwalifikacji zawodowych. Ponadto, coraz liczniej zaczy powstawa instytucje szkoleniowe, ktre
skieroway swoj ofert do osb dorosych i tym samym umoliwiy im
podjcie lub kontynuowanie nauki na rnych szczeblach edukacji.
Okresowi transformacji polityczno-gospodarczej przeomu lat
1989 i 1990 towarzyszyy istotne zmiany w strukturze gospodarki, ograniczanie zatrudnienia w wielkich przedsibiorstwach pastwowych,
prywatyzacja i racjonalizacja zatrudnienia, tworzenie firm prywatnych,
rozwj maego biznesu i samozatrudnienia. Czynniki te oraz pojawienie si i gwatowny wzrost bezrobocia na pocztku lat dziewidziesitych spowodoway zmian w sposobie mylenia. Przesta obowizywa
pogld o zatrudnieniu w jednym zakadzie pracy przez cae ycie.
Wzrosa ranga ksztacenia zawodowego. Szkolenie i przekwalifikowanie zawodowe zostay dostrzeone jako narzdzia do utrzymania lub
zdobycia zatrudnienia
oraz ograniczenia bezrobocia. Sytuacja ta spowodowaa gwatowny
wzrost instytucji prowadzcych dziaalno
w zakresie szkolenia
osb dorosych. Dodatkowo liberalizacja prawa
umoliwia ywioowe
tworzenie si nowych

21 Organizacja systemu edukacji w Polsce 2009/2010. rdo: eacea.ec.europa.eu/education/

(data dostpu 17.10.2011).

22

instytucji szkoleniowych, w oparciu o zasady okrelone w przepisach

o dziaalnoci gospodarczej. Powstaway one w sposb spontaniczny,
a oferowany przez nie program w praktyce nie podlega adnej kontroli merytorycznej ze strony wadz owiatowych. W latach poprzednich, tzn. do 1990 r. nadzr nad tego typu dziaalnoci sprawowao
Ministerstwo Edukacji Narodowej, ktre wyraao rwnie zgod na ich
powstawanie22.
Dynamiczny wzrost oferty szkoleniowej dla dorosych na pocztku lat dziewidziesitych by odpowiedzi na rosncy popyt
ze strony osb indywidualnych oraz instytucji rynku pracy, w tym
urzdw pracy. W drugiej poowie lat 90., powstae instytucje szkoleniowe podlegay weryfikacji rynku. W konkurencji o klienta zaczy
zwycia jednostki gwarantujce odpowiednie programy, metody
i warunki prowadzenia zaj. W wielu przypadkach spowodowao
to konieczno dostosowania oferty pod wzgldem treci i metod
szkolenia do zapotrzebowania lokalnych rynkw pracy. Wrd tych
instytucji znalazy si zarwno nowe, jak i stare organizacje, nawet o ponad kilkudziesicioletniej tradycji. Charakterystyczn cech
polskiego systemu edukacji dorosych tego okresu jest rozproszony
i ywioowo rozwijajcy si sektor usug szkoleniowych oraz zorganizowany system kursw dla bezrobotnych23.
Po 1991 roku, przynajmniej w pocztkowym okresie przemian
i reformowania systemu owiaty, ksztacenie ustawiczne nie byo traktowane jako dziaanie priorytetowe. W ustawie z dnia 7 wrzenia 1991r.
o systemie owiaty, ktra w zasadniczy sposb zmienia jego dotychczasowe zasady funkcjonowania, edukacji dorosych powicono tylko
jeden artyku (art. 68) mwicy o tym, e Minister Edukacji Narodowej
oraz Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami okrel, w drodze rozporzdzenia, zasady podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wyksztacenia oglnego osb dorosych.
Zmian, jaka si dokonaa dziki wprowadzeniu tej ustawy, byo stworzenie niepublicznych placwek ksztacenia. Sektor ten rozwin si
bardzo dynamicznie, szczeglnie w zakresie edukacji pozaszkolnej.
22 Uczenie si dorosych - Przegld tematyczny; Raport rdowy, Polska Ministerstwo Gospodarki i Pracy Departament Rynku Pracy. rdo: www.mpips.gov.pl/userfiles/File/nowe/uczeniesiedoroslychdruk.pdf
23 Tame (data dostpu 29.09.2011).

23

W latach 1989 1999 kilkakrotnie podejmowano prb reformowania polskiego systemu owiaty. Jednak brak dziaa w tym zakresie
spowodowany by a omiokrotn zmian ekip sprawujcych wadz
rzutujc na realizacj zada w resorcie edukacji.
W 1996 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej wydao dokument
pn. Zaoenia dugofalowej polityki edukacyjnej pastwa ze szczeglnym uwzgldnieniem programu rozwoju ksztacenia na poziomie wyszym24. W dokumencie tym pominito zupenie owiat i ksztacenie
dorosych. Poza nielicznymi hasami o budowie spoeczestwa demokratycznego, aden z gwnych kierunkw dziaa nie dotyczy szeroko pojtego wychowania obywatelskiego dorosych. Miao to rwnie
swoje konsekwencje we wprowadzanej od 1999 r. reformie systemu
edukacji. Wydawana przez MEN Biblioteczka Reformy, ktrej do czerwca 2001 roku ukazay si 34 numery, nie poruszaa kwestii zwizanych
z ksztaceniem dorosych25.
W kolejnych nowelizacjach ustawy o systemie owiaty (m.in.
w 1996, 2001, 2003 roku) coraz wicej uwagi powicano ksztaceniu
ustawicznemu, a zmiany prowadziy do stworzenia lepszych warunkw rozwoju systemu pozaszkolnego oraz jego integracji z systemem
szkolnym, a take zapewniania jakoci ksztacenia w placwkach
pozaszkolnych m.in. poprzez wprowadzanie akredytacji. Od roku
2000 obserwowany jest wzrost liczby instytucji szkoleniowych, ktre
rozszerzaj swoj ofert dostosowujc j do biecego zapotrzebowania w zakresie usug edukacyjnych.

24 Wooszyn S. (wybr i oprac.), rda do dziejw wychowania i myli pedagogicznej w zarysie,

Kielce 1998, t. III, cz. 2, s. 557-567 .
25 Biblioteczka Reformy, Nr 1-34, Warszawa 1998-2001.

24

II

KSZTACENIE USTAWICZNE
PODSTAWOWE ZAGADNIENIA
25

26

II. KSZTACENIE USTAWICZNE

PODSTAWOWE ZAGADNIENIA

W adnym wieku nie powiniene si wstydzi tego, czego nie wiesz,

poniewa zamiowanie do nauki i zajmowanie si ni nie ogranicza si
do czasw szkolnych, lecz koczy si z yciem.
Szymon Marycjusz

2.1. Pojcie ksztacenia ustawicznego

W literaturze znale mona rne sformuowania definiujce

ksztacenie ustawiczne. Wedug Krzysztofa Symeli ksztacenie przez
cae ycie to proces cigego doskonalenia zasobu wyksztacenia
i kwalifikacji oraz cigej adaptacji intelektualnej, psychicznej i profesjonalnej do przyspieszonego rytmu zmiennoci, ktry jest znamieniem wspczesnej cywilizacji26.
Termin ksztacenie ustawiczne uywany jest czsto zamiennie
z pojciami: edukacja permanentna, edukacja caoyciowa, edukacja
ustawiczna, edukacja dorosych, ksztacenie cige, owiata ustawiczna, uczenie si przez cae ycie.
W polskim prawodawstwie pojcie ksztacenia ustawicznego
definiuje si jako:

ksztacenie w szkoach dla dorosych, a take uzyskiwanie i uzupenianie wiedzy, umiejtnoci i kwalifikacji zawodowych w formach
pozaszkolnych przez osoby, ktre speniy obowizek szkolny
(zgodnie z ustaw z dnia 7 wrzenia 1991 r. o systemie owiaty);

26 Symela K., Zasady wdraania i oceny moduowych programw szkoleniowych dorosych,

MPiPS, Warszawa, 1997.

27

ksztacenie w szkoach dla dorosych, a take uzyskiwanie

i uzupenianie wiedzy oglnej, umiejtnoci i kwalifikacji zawodowych w odniesieniu do bezrobotnych, poszukujcych pracy, pracownikw i pracodawcw (zgodnie z ustaw z dnia 20 kwietnia
2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy).

Inaczej ksztacenie ustawiczne ujmuje jednak kluczowy dokument, jakim jest Strategia Rozwoju Ksztacenia Ustawicznego do roku
2010, w ktrym odwoano si do definicji zaproponowanej przez
Organizacj Wsppracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w Paryu
w roku 1996. Ksztacenie ustawiczne okrela si tam jako:
koncepcj uczenia si obejmujc rozwj indywidualny i rozwj cech
spoecznych we wszystkich formach i wszystkich kontekstach w systemie
formalnym, tj. w szkoach, placwkach ksztacenia zawodowego, uczelniach i placwkach ksztacenia dorosych oraz w ramach ksztacenia
nieformalnego, a wic w domu, w pracy i w spoecznoci.
Warto porwna t definicj z poprzednimi. W pierwszej i drugiej nacisk kadziony
jest na ksztacenie jako proces zdobywania wiedzy, umiejtnoci i podnoszenia
kwalifikacji, akcentowana jest rola szk
dla dorosych i innych instytucji oraz zawona tematyka ksztacenia wycznie
do obszaru zwizanego z rynkiem pracy
i podnoszeniem kwalifikacji zawodowych. Natomiast trzecia definicja
jest znacznie bardziej powszechna zarwno co do treci, jak i formy.
Podkrela si w niej znaczenie szeroko pojtego rozwoju indywidualnego i spoecznego, wskazujc i moe on nastpowa pod wpywem rnorodnych czynnikw. Czowieka i jego rozwj traktuje si
wic tutaj caociowo, zwracajc uwag na wielowymiarowo tego
zagadnienia i na konsekwencje, jakie dla sytuacji danej osoby moe
mie doskonalenie niekoniecznie bezporednio zwizane z kwalifikacjami zawodowymi.
Zarwno w tym przypadku, jak i w wielu innych, rnice w rozumieniu tego, czym jest ksztacenie ustawiczne sprowadzaj si przede
wszystkim do nastpujcych kwestii:
wiek ksztaccych si (cae ycie czy te wiek produkcyjny);

28

 nauczane treci (zwizane z rynkiem pracy czy te szerzej

- rozwj indywidualny i rozwj cech spoecznych);
podmiot ksztaccy (publiczne instytucje ksztacenia dorosych,
rynek usug edukacyjnych, samoksztacenie);
forma przekazywania wiedzy (szkolna, pozaszkolna, nieformalna)27.
Wszelkie prby zdefiniowania ksztacenia ustawicznego dla potrzeb dzisiejszego rynku pracy nie mog pomin definicji przedstawionej na XIX Konferencji Generalnej Organizacji Narodw Zjednoczonych
do spraw Owiaty, Nauki i Kultury (UNESCO), ktra miaa miejsce
w roku 1976 w Nairobi, gdzie przyjto Rekomendacj w sprawie Rozwoju Edukacji Dorosych (Recomendation on the development of adult
education). Owiat dorosych okrelono w niej jako: (...) cay kompleks
organizowanych procesw owiatowych, formalnych lub innych, niezalenie od treci, poziomu i metod, kontynuujcych lub uzupeniajcych ksztacenie w szkoach, uczelniach i uniwersytetach, a take nauk
praktyczn, dziki czemu osoby, uznawane jako dorose przez spoeczestwo, do ktrego nale, rozwijaj swoje zdolnoci, wzbogacaj
wiedz, udoskonalaj swoje techniczne i zawodowe kwalifikacje lub
zdobywaj nowy zawd, zmieniaj swoje postawy i zachowania w zakresie wszechstronnego ksztatowania osobowoci oraz uczestnictwa
w zrwnowaonym i niezalenym spoecznym i kulturalnym rozwoju.
Definicja przyjta przez UNESCO rozrnia formalne, nieformalne
i incydentalne procesy owiatowe. Zgodnie ze Sownikiem pedagogicznym Wincentego Okonia28, wskazane pojcia mona opisa nastpujco:

KSZTACENIE FORMALNE () system oparty na staych pod

wzgldem czasu i treci formach nauki (klasy, stopnie, szkoy,
programy i podrczniki), prowadzcy od nauczania pocztkowego
do uniwersytetu i wczajcy - obok kursw wyksztacenia oglnego - wiele programw specjalnych oraz instytucji stacjonarnego
ksztacenia technicznego i zawodowego;

27 Grniak J., Jelonek M., Jurczak A., Krupnik S., Majkut P., Perek-Biaas J. ,Worek B., Ksztacenie
ustawiczne w Maopolsce: Analiza danych zastanych. Raport z pierwszego etapu bada naukowych, UJ, Krakw, 2007.
28 Definicje przytoczone [za:] Oko W., Sownik pedagogiczny, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 1992.

29


KSZTACENIE NIEFORMALNE
() wiadoma i zorganizowana
dziaalno o charakterze ksztacenia
i wychowywania, prowadzona poza
ustawowym formalnym systemem
szkolnym, umoliwiajca okrelonej
grupie uczestnikw osignicie zaoonych celw ksztacenia;

KSZTACENIE INCYDENTALNE trwajcy przez cae ycie niezorganizowany

i niesystematyczny proces nabywania
przez czowieka wiadomoci, sprawnoci, przekona i postaw, na podstawie codziennego dowiadczenia oraz
wpyww wychowawczych otoczenia.
Ksztacenie incydentalne ma zatem za
zadanie umoliwi lepsze poznanie
otaczajcego wiata przy braku jakichkolwiek ram postpowania i realizacji
procesu uczenia si.

Wedug Organizacji Wsppracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)

ksztacenie ustawiczne obejmuje wszelkie aspekty rozwoju indywidualnego i spoecznego we wszystkich moliwych konfiguracjach
nauczanie sformalizowane (szkoy, uczelnie, instytucje ksztacenia
zawodowego dorosych) i nauczanie niesformalizowane (dom, praca,
spoecznoci lokalne). Jest to pojcie bardzo szerokie, skupione wok
zagadnie standardw wiedzy oraz umiejtnoci potrzebnych kademu czowiekowi, niezalenie od wieku. Instytucje ksztacenia ustawicznego kad nacisk na potrzeb przygotowania i motywowania do
nauki przez cae ycie ju od wczesnych lat dziecistwa, jak rwnie
skupiaj swe wysiki na tworzeniu i dostarczaniu moliwoci wszystkim
pracujcym i osobom bezrobotnym, chccym przekwalifikowa si
bd podnie swoje umiejtnoci29.

29 T. Nowacki, Ksztacenie ustawiczne, K. Wojciechowski (red.), Encyklopedia owiaty i kultury dorosych, Wrocaw 1986, str. 8.

30

2.2. Korzyci wynikajce

z ksztacenia ustawicznego
Ksztacenie ustawiczne stao si jednym z najistotniejszych elementw strategii rozwoju wspczesnych gospodarek. Wysokie i stale
uzupeniane kwalifikacje przyczyniaj si do wikszej produktywnoci pracy i konkurencyjnoci gospodarki oraz umoliwiaj elastyczne
dopasowanie do cigle zmieniajcych si potrzeb rynku pracy. Rozwj edukacji ustawicznej jest wic narzdziem do przeciwdziaania
bezrobociu, ubstwu oraz wykluczeniu spoecznemu. Mechanizmy
jej musz by wbudowane do systemu edukacyjnego spoeczestwa.
W sferze osobistej ksztacenie ustawiczne pozwala na:

wykorzystanie posiadanych i zdobycie nowych umiejtnoci,

zwikszenie pewnoci siebie,

dostp do wiedzy i technologii,

poczucie spenienia i samorealizacji,

poznanie ludzi o podobnych zainteresowaniach,

integracj i wdraanie do wsppracy,

przeamywanie barier.

Cige podnoszenie kwalifikacji zawodowych jest niezbdne

ze wzgldu na rozwj nowoczesnych technologii i zmieniajc si
struktur popytu na prac. Obecnie uwaa si, e szkolenie powinno
sprzyja elastycznoci pracownikw, ktrzy bd zmuszeni w swoim
yciu zawodowym do kilkakrotnej zmiany pracy lub zawodu. Osoby
o wyszym poziomie wiedzy, znacznie czciej ni pozostae s aktywne zawodowo. Lepsze,
wszechstronne wyksztacenie wie si zwykle
z wyszymi dochodami
pozwalajcymi na podniesienie standardu ycia, a take wikszy udzia
jednostki w yciu spoecznym i politycznym kraju.

31

Korzyci pynce ze szkole dla pracodawcy to nie tylko wzbogacenie wiedzy i umiejtnoci pracownikw. Szkolenia maj te duy
wpyw na funkcjonowanie firmy na rynku, w otoczeniu spoecznym
oraz na jej wewntrzne stosunki. Przeszkoleni pracownicy efektywniej realizuj zadania zwizane z ich stanowiskiem pracy. Pozwala to
poprawi ilo i jako wyrobw czy usug, co w prostej linii wie si
ze wzrostem wydajnoci pracy i podniesieniem jej konkurencyjnoci.
Ponadto inwestowanie w rozwj zawodowy pracownikw ma
duy wpyw na zwikszenie ich motywacji do pracy. Szkolenie stwarza
im nowe moliwoci w zakresie podejmowania trudniejszych zada, co
moe te mie odzwierciedlenie w pacy i awansie.
W wielu przedsibiorstwach umoliwienie zdobywania lub podnoszenia kwalifikacji zawodowych w formach kursowych jest rodzajem
nagrody za dobr prac, wyrnieniem dostrzegalnym dla wsppracownikw. Przekada si to na zwikszenie poczucia bezpieczestwa
zwizanego ze stabilizacj zatrudnienia.
Dziki systemowi szkole pracodawcy wspieraj utosamianie
si pracownikw z zakadem pracy oraz lepsze rozumienie jego misji
i celw. Gdy osoby zatrudnione potrafi okreli, do czego dy firma,
s take wiadome tego, jaki moe by ich wkad w realizacj zada.
Ma to take wpyw na zmniejszenie fluktuacji kadr, gdy uatwiajc
prac oraz przygotowujc do nowych obowizkw, zapobiega si
odejciom, co obnia koszty zwolnie i rekrutacji. Szerokie moliwoci przeszkolenia powoduj, e pracownicy s te jednoczenie
potencjalnymi kandydatami na ewentualne wolne stanowiska. Tworzy si wewntrzny rynek pracy i zasb w postaci kadry rezerwowej
w firmie.
Szkolenie moe by sposobem na zwikszenie elastycznoci
pracownikw. Zdobycie przez nich nowych, niezbdnych umiejtnoci jest skuteczn metod przystosowywania do nowych warunkw.
Ta waciwo szkolenia jest szczeglnie wana w transformujcej si
gospodarce, gdzie wikszo przedsibiorstw podlega cigym, czasami radykalnym przeobraeniom.
Proces ksztacenia kadr ma take wpyw na komunikacj
wewntrz firmy. Dziki spotkaniom w ramach prowadzonych szkole pracownicy maj okazj zetkn si z osobami z innych komrek

32

organizacyjnych, wymieni dowiadczenia lub po prostu lepiej si

pozna. Istotnym czynnikiem poprawy relacji interpersonalnych s
wsplne treningi kierownikw i podwadnych lub te osb z innych
dziaw o rnym szczeblu zaszeregowania w strukturze organizacyjnej przedsibiorstwa. Jest to pole do nauki wsppracy i do wypracowania efektywnych sposobw porozumiewania si pomidzy
pracownikami.
Reasumujc, idea ksztacenia ustawicznego kadry jest szeroko akceptowana przez pracodawcw. Zdecydowana bowiem ich
wikszo ma wiadomo korzyci wynikajcych ze szkole z uwagi na: zwikszenie wydajnoci, kreatywnoci i aktywnoci pracownikw, lepsze dostosowanie posiadanych przez nich kwalifikacji do
wymogw stanowisk pracy, a take popraw komunikacji wewntrz
firmy. W tym przypadku istotna jest wysoka jako szkole oraz dostosowanie ich treci merytorycznych do konkretnego rodzaju wykonywanej
pracy i zada zawodowych, a take powizanie ich z motywacjami pracownikw.
Tak wic zarwno pracodawcy, jak i pracownicy zainteresowani
s rozwojem i doskonaleniem kompetencji zawodowych.

2.3. Adresaci ksztacenia ustawicznego

Kady wiek jest odpowiedni do uczenia si,
a ycie ludzkie nie ma innego celu ni nauka. (...)
Bardzo to atwo bdzie sprawi, aby cae ycie byo szko.
Trzeba tylko podsumowa dla kadego wieku to,
do czego czynienia jest zdolny.
Jan Amos Komensky
Dzieci i modzie w sposb spontaniczny ucz si funkcjonowania w zmieniajcym si wiecie. Dzisiejsi nastolatkowie nie wyobraaj
sobie ju ycia bez telefonu komrkowego, komputera czy Internetu.
W porwnaniu ze starszym pokoleniem nabywaj umiejtnoci obsugi skomplikowanych urzdze w sposb atwy i naturalny. Jednak

33

ksztacenia i rozwoju nie mona sprowadza jedynie do technicznych

umiejtnoci w zakresie stosowania nowoczesnych urzdze lub biologicznych moliwoci ludzkiego organizmu. Wielu psychologw twierdzi, e to wanie rednia i pna doroso s czasem penego rozwoju
kompetencji edukacyjnych.
Psychologia rozwojowa wyodrbnia trzy etapy rozwojowe osb
dorosych:

wczesna doroso: od 20 do 30-40 roku ycia,

rednia doroso: od 30-40 do 50-60 roku ycia,

pna doroso: powyej 55-60 roku ycia.

W pierwszym okresie wczesnej dorosoci - zdolnoci przyswajania i stosowania wiedzy s na najwyszym poziomie. Osoby w tym
wieku wykorzystuj zdolnoci wiadomego i systematycznego rozwizywania problemw, twrczego mylenia, cechuje je gitko umysowa
i dua zdolno adaptacji. Kieruj si w dziaaniu rozsdkiem, roztropnoci, mdroci, wykazuj mniejsz pochopno w myleniu ni osoby
modsze. Ksztatuje si relatywizm mylenia, umiejtno pojmowania
i godzenia sprzecznoci, co uatwia rozumienie innych osb. Wykorzystane s zdolnoci twrczego mylenia, systematycznego rozwizywania
problemw oraz umiejtnoci szybkiego przystosowywania si30.
redni doroso charakteryzuje ustabilizowany poziom wikszoci zdolnoci intelektualnych. Szeroka wiedza yciowa i zgromadzone
dowiadczenie skadaj si na du mdro zdolno do wydawania
trafnych sdw na tematy zwizane z wanymi problemami yciowymi.
30 aguna M., Szkolenia. Jak je prowadzi, by , Gdaskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdask
2004, s. 27.

34

Wraz z wiekiem spada jedynie tempo przetwarzania informacji, moe

by to spowodowane odnoszeniem rozwizywanych problemw do
caego bogactwa gromadzonej wiedzy. Pami ulega pogorszeniu,
jeeli nie jest wiczona. W szkoleniu osb w tym wieku naley koncentrowa si na doskonaleniu nabytych ju przez nie umiejtnoci
i wiadomoci31.
Pna doroso to czas osigania integracji i harmonii pomidzy sferami logiczno-rozumow i intuicyjno-emocjonaln. Inteligencja
skrystalizowana (spoeczna) zwizana z dowiadczeniem yciowym
utrzymuje si na staym poziomie lub wzrasta, natomiast stopniowo
spada inteligencja pynna (zdeterminowana biologicznie) odpowiedzialna za przetwarzanie informacji i nabywanie nowych sprawnoci. Znaczce obnienie sprawnoci intelektualnej wystpuje dopiero
u osb chorych lub bliskich mierci. Dla nauczycieli wan informacj
jest, to i ludzie starsi ucz si efektywnie, gdy sami mog decydowa
o tempie swojej pracy32.
W dziecistwie, modoci i wczesnej dorosoci osoby poddawane
s wymogom biologii i spoeczestwa, wchodz w mnstwo naturalnych i narzuconych rl (zwizanych choby z rodzicielstwem, zdobywaniem kompetencji i stabilizowaniem ycia zawodowego). Dopiero
okres redniej dorosoci przynosi czas na porzdkowanie wewntrzne i integracj wczeniejszych zdobyczy. To czas czenia, dopasowywania modzieczej energii i pasji z dowiadczeniem i mdroci oraz
twrczoci. Penienie rl biologicznych i spoecznych nie angauje ju
wszystkich si i caego czasu tak, jak to byo we wczeniejszych latach.
Pojawiaj si moliwoci rozwoju zwizane z dowiadczeniem, wolnym
czasem, gotowoci psychiczn i finansow, o ktrych ludzie modsi
mogliby tylko pomarzy. O stagnacji w tym okresie ycia mwi mona
tylko wtedy, gdy nie wykorzysta si szansy, jak daje wiek redni.
Kluczowym problemem rozwoju ludzi w tym wieku staje si motywacja. O ile w wieku modzieczym i w okresie wczesnej dorosoci
stale poddawani s presji zewntrznej (oceny, egzaminy, konieczno
speniania wielu narzuconych wymaga), o tyle rednia doroso
stawia problem koniecznoci odnalezienia motywacji do dziaania
31 Tame, s. 27.
32 Tame, s. 28.

35

i rozwoju wewntrznego. Uwiadomienie sobie autonomicznoci oraz

samodzielnoci czyni ludzi odpowiedzialnych za wasne ycie. Wspzawodnictwo, nagrody i kary schodz na dalszy plan, przestaj ju
stanowi gwn motywacj do dziaania, czowiek w tym wieku musi
odnale j w sobie.
To wanie w okresie redniej i pnej dorosoci przychodzi czas
na realizacj tego, co jest sednem ksztacenia ustawicznego: samoksztacenia, samorozwoju, aktywnego i twrczego kierowania yciem
dla wasnego komfortu, bezpieczestwa, dobrego samopoczucia oraz
satysfakcjonujcego wspistnienia z innymi w wiecie.
Psychologia rozwoju czowieka dorosego w duej mierze wyjania, od czego zale efektywno i skuteczno ksztacenia. Czowiek
dorosy, mimo postpujcego biologicznego procesu starzenia si,
przez cae ycie dysponuje znacznym potencjaem rozwoju i moliwociami uczenia si. Ludzie, ktrych ycie byo staym, intensywnym
procesem edukacji, ucz si stale i s w stanie uzyskiwa znaczce efekty. Najszybciej i najsprawniej doroli przyswajaj to, co jest zwizane
z ich celowym dziaaniem, a wic z prac zawodow, szczeglnie
tak, ktra stawia wysokie wymagania. Zapewnia ona czowiekowi
mimo jego zaawansowanego wieku wysoki poziom w dziedzinach,
w ktrych specjalizowa si przez lata. Czsto wiedza i umiejtno tworz now jako, nazywan mdroci, wynikajc z operacji intelektualnych wykonywanych na nagromadzonym, bogatym dowiadczeniu.
Warunkiem rozwoju jest nieustanna aktywno umysowa. Tak jak wiczenia fizyczne podtrzymuj sprawno ciaa, tak trening umysu zapewnia dugotrwa zdolno uczenia si. Skuteczno w tym zakresie
zaley w pierwszym rzdzie od dowiadcze edukacyjnych jednostki
oraz jej aktywnoci w gromadzeniu wiedzy. Umys ludzki jest pojemny i elastyczny, a im wicej otrzymuje, tym wicej gotw jest przyj,
bez zagroenia przecieniem. Jeli si go nie obcia staje si mniej
sprawny.

36

2.4. Ksztacenie ustawiczne w dokumentach

strategicznych i programowych

2.4.1. Ksztac
Ksztacenie
cenie ustawiczne
usta
awiczne w Unii Europejskiej
Europejskiej wybrane
e
dokume
dokumenty
enty

Do waniejszych dokumentw dotyczcych ksztacenia ustawicznego opracowanych przez Uni Europejsk nale:

Deklaracja Boloska - dotyczy ksztacenia wyszego i zostaa

zapocztkowana w 1999 roku. Zawiera zadania prowadzce do
zblienia systemw szkolnictwa wyszego krajw europejskich.
Jej gwnym celem byo stworzenie do 2010 roku Europejskiego
Obszaru Szkolnictwa Wyszego realizowanego m.in. poprzez:

wprowadzenie przejrzystych i porwnywalnych systemw

stopni oraz wdroenie Suplementu do Dyplomu,
powszechne stosowanie systemu punktw kredytowych,
promocja wsppracy europejskiej w zakresie zwikszenia poziomu jakoci szkolnictwa wyszego,
promocja mobilnoci studentw, nauczycieli akademickich,
naukowcw oraz personelu administracyjnego.

Strategia Lizboska - to przyjty na okres 10 lat plan rozwoju

dla Unii Europejskiej, zatwierdzony w Lizbonie w marcu 2000 roku
przez Rad Europejsk. Zakada on, e celem krajw Europy powinien by szybki i konkurencyjny w stosunku do Stanw Zjednoczonych, wzrost gospodarki. Szczeglny akcent pooony jest na
rol bada naukowych, zwaszcza dotyczcych, nowoczesnych
technologii i dziedzin wiedzy. Strategia uwaana jest za najbardziej kompleksowy i dugofalowy program spoeczno ekonomiczny dla krajw Unii Europejskiej. Jednym z jej elementw jest

37

nowe podejcie do problematyki ksztacenia ustawicznego. Zostao to spowodowane skal i tempem zachodzcych zmian gospodarczych i spoecznych oraz przechodzeniem do spoeczestwa
opartego na wiedzy, jak rwnie siln presj demograficzn bdc pochodn starzenia si spoeczestw w Europie. W tym wanie
kontekcie UE nadaa priorytetowe znaczenie koncepcji uczenia
si przez cae ycie, za Komisja Europejska zobowizaa si wspiera wspprac europejsk w tej dziedzinie. Wszystkie przyjte zaoenia miay docelowo zapewni wzrost poziomu zatrudnienia
oraz konkurencyjnoci Unii Europejskiej.
Sama Strategia skupia si na czterech kwestiach:

innowacyjnoci (gospodarka oparta na wiedzy),

liberalizacji (rynkw telekomunikacji, transportu oraz rynkw
transportowych),
przedsibiorczoci (uatwienia w zakadaniu i prowadzeniu
dziaalnoci gospodarczej),
spjnoci spoecznej (ksztatowaniu nowego modelu aktywnego pastwa socjalnego).

Zdecydowana wikszo dziaa podejmowanych w zakresie

Strategii Lizboskiej zwizana jest z modernizacj polityki zatrudnienia
oraz kreowaniem pozytywnych zmian na rynku pracy. Podstawowym
przesaniem jest uatwienie prowadzenia dziaalnoci gospodarczej,
szczeglnie w sektorze maych i rednich przedsibiorstw, w ktrym
powstaje najwicej miejsc pracy. Zgodnie z wytycznymi Strategii
konieczne jest rwnie przemodelowanie systemu ksztacenia w pastwach czonkowskich Unii Europejskiej w taki sposb, aby promowa
rozwj gospodarki opartej na wiedzy.

38

Deklaracja Kopenhaska akcentuje zasadniczy wpyw edukacji

na gospodark europejsk i dostosowanie jej do postpu technologicznego: Strategie ksztacenia ustawicznego oraz mobilnoci
maj zasadnicze znaczenie dla promocji zwikszenia zatrudnienia, aktywnego obywatelstwa, zwalczania zjawiska marginalizacji spoecznej i rozwoju osobistego. Wyzwanie stanowi rwnie
konieczno staego dostosowywania wspomnianych systemw
do postpu i zmieniajcych si potrzeb spoeczestwa.

Proces kopenhaski
rozwija si w ramach idei
nauczania caoyciowego. Ma on zachci jednostki do korzystania
z dostpnych moliwoci
edukacji zawodowej (np.
w szkole, na uczelni wyszej, w miejscu pracy, na
kursach prywatnych).

Europejskie ramy
kwalifikacji dla
uczenia si przez
cae ycie

W padzierniku 2007 roku Parlament Europejski przyj opracowany przez Komisj Europejsk traktat Europejskie ramy kwalifikacji dla
uczenia si przez cae ycie (European Qualifications Framework - EQF).
Jest to nowe narzdzie, ktre ma umoliwi obywatelom pastw czonkowskich Unii Europejskiej, a szczeglnie pracodawcom, atwiejsze
porwnywanie poziomu kwalifikacji zdobytych w rnych krajach
w odmiennych systemach edukacyjnych.
EQF ma dwa nadrzdne cele:

promowanie mobilnoci zawodowej obywateli midzy pastwami czonkowskimi;

uatwianie ksztacenia przez cae ycie.

Podstaw EQF tworzy 8 poziomw odniesienia kwalifikacji, od podstawowych po najbardziej zaawansowane. Opisuj one, umiejtnoci
praktyczne niezalenie od tego, w jakim systemie zostay zdobyte. EQF
przenosi punkt cikoci z obiektywnego wkadu edukacyjnego osoby
uczcej si (jak np. dugoci czasu pozostawania w formalnym systemie
edukacji) na realne rezultaty uczenia si. Podkrelenie istoty wynikw
uczenia si przynosi znaczce korzyci, takie jak: zapewnienie lepszego
dostosowania dziaa edukacyjnych do realnych potrzeb rynku pracy,
podkrelenie znaczenia edukacji nieformalnej oraz samoksztacenia,
a take uatwienie transferu kwalifikacji wrd rnych krajw i rnych

39

systemw edukacji. Jako instrument promujcy ksztacenie ustawiczne

EQF obejmuje swoim zasigiem ksztacenie oglne oraz edukacj dorosych, ksztacenie praktyczne i szkolenia, jak rwnie system ksztacenia
wyszego. Osiem poziomw EQF obejmuje cae spektrum kwalifikacji - od tych osignitych w trakcie obowizkowej edukacji a do tych
zdobytych w procesie ksztacenia akademickiego oraz podczas profesjonalnego i zawodowego ksztacenia oraz rnych szkole. Dokument
przewiduje, i poszczeglne pastwa czonkowskie wdro EQF do 2010
roku, natomiast do 2012 r. wszystkie certyfikaty oraz dyplomy powinny
odnosi si do EQF. Porozumienie polityczne osignite w Parlamencie Europejskim zakada trzy lata intensywnych przygotowa w cisej
wsppracy midzy pastwami czonkowskimi. EQF ma obecnie wpyw
na rozwj Narodowych Ram Kwalifikacyjnych (NFQ) w wielu krajach UE,
gdzie s one czsto elementem szerszego procesu reform. Komisja Europejska take wspiera ten proces poprzez udzielanie funduszy na projekty, ktrych zadaniem jest testowanie i wdraanie EQF w poszczeglnych
pastwach. Dziaania te daj (przede wszystkim pracodawcom) lepsz
moliwo korzystania z tego narzdzia.

40

Raport pt. Nauczanie i uczenie si. Na drodze do uczcego si

spoeczestwa, ktry jest znany pod nazw Biaej Ksigi Komisji Europejskiej o Edukacji. W tym dokumencie ksztacenie ustawiczne to strategia, ktra pozwoli na funkcjonowanie w wiecie
szybkiego postpu naukowo technicznego, wieloci informacji
z rnych rde oraz duej konkurencji na rynku pracy. Edukacja
ustawiczna jest wedug autorw Biaej Ksigi warunkiem postpu spoecznego. Powinna opiera si na kulturze oglnej, uczy

kreatywnoci i podejmowania decyzji. Zwrcono rwnie uwag

na konieczno zachcania wszystkich do zdobywania nowej wiedzy, co pozwolioby stworzy europejskie spoeczestwo uczce
si. Komisja Europejska sformuowaa w tym zakresie 5 celw:
zachcanie do zdobywania nowej wiedzy,
zblienie szkoy i przedsibiorstwa,
walka ze zjawiskiem marginalizacji,
opanowanie trzech jzykw Wsplnoty,
rwnorzdno inwestycji materialnych i edukacyjnych.
Warto te przypomnie, e Unia Europejska ogosia rok 1996
Europejskim Rokiem Ksztacenia Ustawicznego, co przyczynio si
do upowszechnienia w pastwach czonkowskich problemw edukacji
ustawicznej oraz jeszcze bardziej zwrcio uwag na jej znaczenie. Rok
ten przynis inicjatywy, majce na celu rozszerzanie i popularyzowanie cigoci ksztacenia. Wiele z pomysw i idei obecnych jest do dzi
w programach Socrates i Leonardo da Vinci.
Struktury edukacyjnego programu Unii Europejskiej Socrates
wanie z t problematyk koresponduj bardzo silnie. Jego fundamentalnym celem jest podnoszenie jakoci ksztacenia dzieci, modziey i dorosych poprzez wspprac midzynarodow.
Program Socrates tworz komponenty, przewidujce moliwoci
wspdziaania na wszystkich poziomach w rnych obszarach dziaalnoci edukacyjnej. S to:
Arion majcy na celu organizowanie wizyt studyjnych przedstawicieli administracji owiatowej, pozwalajcych pozna systemy edukacyjne innych krajw europejskich.
Comenius przyczynia si do poprawy jakoci ksztacenia
i wzmocnienia europejskiego wymiaru edukacji szkolnej wspierajc aktywnoci, takie jak: propagowanie midzynarodowej
wsppracy i wymiany midzy szkoami, placwkami ksztacenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli oraz promowanie
nauki jzykw obcych i wzrost wiadomoci interkulturalnej.
Erasmus adresowany do placwek szkolnictwa wyszego.
Jego zadaniem jest rozwj wsppracy midzy uczelniami oraz
promowanie europejskiego wymiaru ksztacenia wyszego.

41

42

Dziaania w ramach tego komponentu zakadaj: wymian nauczycieli akademickich oraz studentw, wspprac w zakresie
programw nauczania, tworzenie europejskiej sieci wsppracy midzyuczelnianej.
Euridice zakada stworzenie sieci informacyjnej o systemach
edukacyjnych, innowacjach, reformach oraz podstawowych
kierunkach polityki edukacyjnej krajw europejskich.
Grundtvig odnosi si do edukacji dorosych. Celem jego jest
podnoszenie poziomu i wzmacnianie europejskiego wymiaru
edukacji ustawicznej poprzez wspprac placwek edukacji
dorosych, wzrost kwalifikacji kadry dydaktycznej oraz promowanie idei permanentnego uczenia si.
Lingua popularyzuje nauk jzykw obcych, poprzez wyszy poziom ich nauczania i uczenia si oraz poszerzanie oferty rnych form zdobywania kompetencji jzykowych, take
w perspektywie edukacji ustawicznej.
Minerva zadaniem tego komponentu jest wzbogacanie
europejskiej wsppracy w obszarze ksztacenia otwartego
i zdalnego z wykorzystaniem technologii informatycznych.
Naric tworzenie sieci informacyjnej na temat porwnywalnoci i uznawania wyksztacenia w celu okrelenia rwnowanoci
dokumentw.

Memorandum dotyczce ksztacenia ustawicznego - Komisja

Wsplnot Europejskich Bruksela, 30 padziernika 2000 r. W dokumencie tym podkrelono, i udanemu przejciu do gospodarki
i spoeczestwa opartych na wiedzy musi towarzyszy zwikszony nacisk na ksztacenie ustawiczne. Wskazano, e niezbdne s
zmiany w systemach edukacji i szkole w krajach czonkowskich
Unii. Rada Europejska zachcaa do wypracowania spjnej strategii i praktycznych rozwiza majcych na celu rozwj ksztacenia ustawicznego, dostpnego dla wszystkich. Memorandum
miao skoni do podjcia oglnoeuropejskiej debaty na temat
strategii, ktra wprowadziaby ksztacenie ustawiczne we wszystkie sfery ycia publicznego i prywatnego, zarwno na poziomie
jednostki, jak i instytucji. Ksztacenie ustawiczne okrelone jest
tu jako wszechstronne ksztacenie podejmowane nieustannie

w celu wzbogacenia wiedzy, doskonalenia umiejtnoci i podwyszania kompetencji. Definicja ta ma stanowi punkt wyjcia
do narodowych rozwaa i dyskusji nad strategi dotyczc tego
zagadnienia.
Rezolucja Rady Unii Europejskiej z 27 czerwca 2002r. pt. Urzeczywistnienie koncepcji uczenia
si przez cae ycie (Lifelong
Learning), w ktrej zawarto list
priorytetowych dziaa, ktrych
realizacja powinna przyczyni si
do wdraania tego typu edukacji
w caej Europie. Wrd nich Komisja wskazuje: tworzenie kultury uczenia si nadanie jej wysokiej
rangi; zwikszenie powszechnego dostpu do informacji i doradztwa dotyczcego moliwoci edukacyjnych; zwikszenie inwestowania w uczenie si, zarwno w wymiarze finansowym, jak
i czasowym, okrelenie moliwoci edukacyjnych; upowszechnienie umiejtnoci podstawowych; rozwj innowacyjnych koncepcji
uczenia si nauczenia na odlego.

Odnowiona Strategia Lizboska - na szczycie w Brukseli w 2004r.

powoano Grup Wysokiego Szczebla, ktrej gwnym zadaniem
byo opracowanie raportu oceniajcego stan realizacji Strategii
Lizboskiej. Prace tej Grupy stworzyy podstaw do wprowadzenia
przez Rad Europejsk odnowionej Strategii Lizboskiej, przyjtej na podstawie dokumentu Komisji Europejskiej pod tytuem
Wsplne dziaania na rzecz wzrostu gospodarczego zatrudnienia.
Nowy pocztek Strategii Lizboskiej. Dokument ten zosta przyjty na szczycie Rady Europejskiej rok pniej. Podstawowy wniosek
dotyczcy jej realizacji odnosi si do braku moliwoci stworzenia
przez Uni Europejsk najbardziej konkurencyjnej gospodarki na
wiecie. Wpyw na to miao wiele czynnikw, przede wszystkim
rozszerzenie Unii o kolejne pastwa, ktre borykay si z problemami gospodarczymi. Jednoczenie podkrelono dotychczasowe
osignicia Strategii oraz potwierdzono suszno jej przyjcia.
Wnioski pynce z ocen jej realizacji dotyczyy potrzeby zmodyfikowania oraz zmniejszenia liczby jej priorytetw.

43

Stwierdzono, i naley skupi si jedynie na najwaniejszych

aspektach, tj.:

podniesieniu innowacyjnoci oraz zwikszaniu inwestycji

w wiedz i badania - nakady finansowe na ten cel powinny
osign planowany prg 3% PKB pastw czonkowskich.
Istotn kwesti w tym przypadku byo zachcenie maych
i rednich przedsibiorstw do zwikszenia nakadw na badania;

ukazaniu Unii Europejskiej jako bardzo atrakcyjnego miejsca

do inwestowania - cel ten wie si bezporednio z potrzeb
dokoczenia budowy rynku wewntrznego, ktry umoliwiby stworzenie bardziej przyjaznych warunkw do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej;

zmniejszeniu stopy bezrobocia oraz zwikszeniu zatrudnienia

czynnik ten powinien w sposb najbardziej efektywny przyczyni si do zwikszenia wzrostu gospodarczego.

Europa 2020- Strategia na rzecz inteligentnego i zrwnowaonego rozwoju sprzyjajcego wczeniu spoecznemu
jest nowym, dugookresowym programem rozwoju spoeczno-gospodarczego Unii Europejskiej, ktry zastpi realizowan od
2000 r., zmodyfikowan pi lat pniej, Strategi Lizbosk.
Strategia Europa 2020 obejmuje trzy wzajemnie ze sob powizane priorytety:

44

rozwj inteligentny: rozwj gospodarki opartej na wiedzy

i innowacji;

rozwj zrwnowaony: wspieranie gospodarki efektywniej

korzystajcej z zasobw, bardziej przyjaznej rodowisku i bardziej konkurencyjnej;

rozwj sprzyjajcy wczeniu spoecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniajcej
spjno spoeczn i terytorialn.

W Strategii Unia Europejska wytyczya w piciu gwnych dziedzinach cele, ktre maj zosta osignite do 2020 roku:

zatrudnienie prac powinno mie 75% ludnoci w wieku od

20 do 64 lat;
innowacje 3% unijnego PKB naley inwestowa w badania
i rozwj;
zmiana klimatu naley osign cele 20/20/20 w zakresie
klimatu i energii, a jeeli bd ku temu warunki zredukowa
emisje o 30%;
edukacja odsetek osb przedwczenie koczcych nauk
powinien spa poniej 10%, a co najmniej 40% ludzi w wieku
od 30 do 34 lat powinno uzyska wyksztacenie wysze lub
rwnowane;
ubstwo zmniejszenie liczby ludzi ubogich dziki uchronieniu przed ubstwem lub wykluczeniem co najmniej 20 milionw osb.

45

Komisja zaproponowaa siedem projektw przewodnich, ktre umoliwi postpy w ramach kadego z priorytetw:
Unia innowacji projekt na rzecz poprawy warunkw ramowych
i dostpu do finansowania bada i innowacji, tak by innowacyjne
pomysy przeradzay si w nowe produkty i usugi, ktre z kolei
przyczyni si do wzrostu gospodarczego i tworzenia nowych
miejsc pracy;
Modzie w drodze projekt na rzecz poprawy wynikw systemw ksztacenia oraz uatwiania modziey wejcia na rynek pracy;
Europejska agenda cyfrowa projekt na rzecz upowszechnienia
szybkiego Internetu i umoliwienia gospodarstwom domowym
i przedsibiorstwom czerpania korzyci z jednolitego rynku cyfrowego;
Europa efektywnie korzystajca z zasobw projekt na rzecz
uniezalenienia wzrostu gospodarczego od wykorzystania zasobw, przejcia na gospodark niskoemisyjn, wikszego wykorzystania odnawialnych rde energii, modernizacji transportu oraz
propagowania efektywnoci energetycznej;
Polityka przemysowa w erze globalizacji projekt na rzecz poprawy otoczenia biznesu, szczeglnie w odniesieniu do MP, oraz
wspierania rozwoju silnej i zrwnowaonej bazy przemysowej,
przygotowanej do konkurowania na rynkach wiatowych;
Program na rzecz nowych umiejtnoci i zatrudnienia projekt
na rzecz modernizacji rynkw pracy i wzmocnienia pozycji obywateli poprzez rozwj kwalifikacji przez cae ycie w celu zwikszenia
wspczynnika aktywnoci zawodowej i lepszego dopasowania
popytu do poday na rynku pracy, midzy innymi dziki mobilnoci
siy roboczej;
Europejski program walki z ubstwem projekt na rzecz zapewnienia spjnoci spoecznej i terytorialnej, tak aby korzyci pynce
ze wzrostu gospodarczego i zatrudnienia byy szeroko dostpne,
a osoby ubogie i wykluczone spoecznie mogy y godnie i aktywnie uczestniczy w yciu spoeczestwa.
W realizacj siedmiu powyszych projektw przewodnich bdzie zaangaowana zarwno Unia Europejska, jak i pastwa czonkowskie.

46

2.4.2. Najwan
Najwaniejsze
niejsze
e polskie akty prawne
praw
wne
e regulujce
e
ksztacenie
ksztac
cenie ustawiczne
us
staw
wiczne

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

z dnia 2 kwietnia 1997r., ktrej art. 65
ust. 5 stanowi, e wadze publiczne prowadz polityk zmierzajc do penego,
produktywnego zatrudnienia poprzez
realizowanie programw zwalczania bezrobocia, w tym organizowanie i wspieranie poradnictwa i szkolenia zawodowego
oraz robt publicznych i prac interwencyjnych. Osobom dorosym, ktre wczenie
opuciy system szkolny Konstytucja stwarza moliwo nieodpatnego ksztacenia
w szkoach publicznych. Jednoczenie
dopuszcza wiadczenie niektrych usug
edukacyjnych przez szkoy wysze za odpatnoci.
Ustawa z dnia 7 wrzenia 1991r. o systemie owiaty (Dz. U.
z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z pn. zm.), wraz z aktami wykonawczymi. Ustawa zapewnia kademu obywatelowi, niezalenie od
wieku, prawo doksztacania si i moliwo uzupeniania wyksztacenia oglnego, zdobywania lub zmiany kwalifikacji zawodowych
oraz specjalistycznych. Natomiast w odniesieniu do osb dorosych, niepodlegajcych ju obowizkowi szkolnemu, preferuje
pozaszkolne formy ksztacenia oraz szeroko rozumiane ksztacenie
ustawiczne. W ustawie okrelono, e moe by ono prowadzone
w systemie stacjonarnym, zaocznym i na odlego przez placwki ksztacenia ustawicznego, placwki ksztacenia praktycznego,
orodki doksztacania i doskonalenia zawodowego (art. 2 pkt. 3a
i art. 3 pkt. 16). Moliwe jest take tworzenie w tym samym celu
specjalnych szk dla dorosych (art. 3 pkt. 17). Ustawa dzieli system
owiaty w Polsce na cz publiczn (szkoy i placwki publiczne
objte nadzorem Ministra Owiaty i Wychowania) oraz cz niepubliczn, dziaajc w oparciu o przepisy dotyczce dziaalnoci
gospodarczej. Podzia ten pociga za sob rwnie zrnicowanie

47

kompetencji administracji owiatowej i samorzdowej nie tylko

w zakresie nadzoru merytorycznego, ale rwnie sposobu finansowania.
Ustawa o systemie owiaty bya kilkakrotnie zmieniana. Zasadnicze zmiany w odniesieniu do ksztacenia ustawicznego zaproponowano w ustawie z dnia 23 czerwca 2003 roku o zmianie ustawy
o systemie owiaty oraz o zmianie niektrych innych ustaw. Zawarto w niej zapisy dotyczce wyczenia z zespow szk centrw
ksztacenia ustawicznego (CKU) i centrw ksztacenia praktycznego (CKP) jako placwek majcych inne zadania statutowe ni
szkoy. Wprowadzono take zmiany dotyczce nadzoru pedagogicznego, akredytacji placwek ksztacenia ustawicznego oraz
wzmocniono system egzaminw zewntrznych. Przygotowano
te akty wykonawcze okrelajce warunki przeprowadzania akredytacji ww. placwek.
Najnowszy z obowizujcych
aktw wykonawczych do ustawy o systemie owiaty to rozporzdzenie Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 15 czerwca 2009r.
w sprawie publicznych placwek
ksztacenia ustawicznego, publicznych placwek ksztacenia praktycznego oraz publicznych orodkw doksztacania i doskonalenia
zawodowego. Akt ten okrela: rodzaje publicznych placwek
ksztacenia ustawicznego oraz ksztacenia praktycznego, ich zadania, szczegow organizacj, sposb, warunki i formy prowadzenia ksztacenia oraz warunki i tryb odpatnoci za ksztacenie
ustawiczne w formach pozaszkolnych.
Niepubliczne placwki ksztacenia ustawicznego prowadzce
ksztacenie w formach pozaszkolnych mog dziaa w oparciu
o przepisy ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie dziaalnoci
gospodarczej. Mog rwnie podlega przepisom ustawy o systemie owiaty, jeeli uzyskaj akredytacj kuratorium owiaty. Szczegowe regulacje zawiera rozporzdzenie Ministra Edukacji i Nauki
z dnia 3 lutego 2006 r. w sprawie uzyskiwania i uzupeniania przez
osoby dorose wiedzy oglnej, umiejtnoci i kwalifikacji zawodo-

48

wych w formach pozaszkolnych. Okrela m.in.: w jakich formach

moe odbywa si takie ksztacenie, jakie s obowizki organizatora, co powinien zawiera program nauczania, a take jakie
s warunki i tryb przeprowadzania egzaminw kwalifikacyjnych
umoliwiajcych uzyskanie tytuw zawodowych.
U
UWAGA!
201
12 r. wchodz w ycie nowe reguZ dniem 1 wrzenia 2012
lacje prawne zawarte w ustawie z dn
nia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie
dnia
ustawy o systemie owiaty oraz niektrych innych ustaw (Dz. U.
z 2011 r. Nr 205, poz. 1206) z wyjtkiem
wyjtkkiem art. 1 pkt 4 i 13 oraz art. 7
ust. 4, ktre wchodz w ycie po upywie
upywie 14 dni od dnia ogoszenia
oraz art. 1 pkt 31 lit. a, w zakresie do
otyczcym ust. 3, ktry wchodzi
dotyczcym
w ycie z dniem 1 stycznia 2013 rr..
Celem wprowadzonych zmian w ustawie o systemie owiaty jest
zwikszenie skutecznoci i efektywnoci systemu ksztacenia
zawodowego oraz zharmonizowania go z rynkiem pracy, ktre
moliwe bdzie m.in. poprzez:
zmodyfikowanie klasyfikacji zawodw szkolnictwa zawodowego z uwzgldnieniem podziau zawodw na kwalifikacje
oddzielnie potwierdzane w procesie ksztacenia;
wdroenie zmodernizowanej podstawy programowej ksztacenia w zawodach;
dostosowanie struktury szkolnictwa do nowego modelu ksztacenia zawodowego i ustawicznego, w tym:
ujednolicenie cyklu edukacyjnego w zasadniczej szkole
zawodowej na rzecz ksztacenia trzyletniego;
konsolidacja edukacji zawodowej i ustawicznej w centrach ksztacenia zawodowego i ustawicznego;
umoliwienie osobom dorosym nabywania kwalifikacji
zawodowych w formach kursowych;
ujednolicenie systemu egzaminw potwierdzajcych kwalifikacje zawodowe i otwarcie go na efekty uczenia si formalnego,
pozaformalnego i nieformalnego;
wczenie szk prowadzcych ksztacenie zawodowe w system
ksztacenia ustawicznego.

49

Ustawa przewiduje, e nauka w technikach i zasadniczych szkoach

zawodowych, bdzie powizana z nauk w gimnazjach treci
tam rozpoczte bd kontynuowane w klasach pierwszych szk
ponadgimnazjalnych. Uczniowie tych szk opanuj te same
zagadnienia ksztacenia oglnego, co uczniowie pierwszej klasy
liceum oglnoksztaccego. Dziki temu absolwenci zreformowanych zasadniczych szk zawodowych bd mogli kontynuowa
nauk np. w liceach oglnoksztaccych dla dorosych od razu od
drugiej klasy.
Nowelizacja wprowadza zapisy o zdobywaniu konkretnych kwalifikacji wymaganych w zawodach. Egzaminy na poszczeglne
kwalifikacje nie bd przeprowadzane po zakoczeniu nauki
w szkole, lecz na rnych jej etapach. W przypadku egzaminu przeprowadzanego w zakresie jednej kwalifikacji ucze bdzie uzyskiwa wiadectwo jej zdobycia, a po zdaniu wszystkich - otrzyma
dyplom w danym zawodzie.
Znowelizowana ustawa umoliwia czenie szk zawodowych
w centra ksztacenia zawodowego i ustawicznego. Ponadto w systemie szkolnictwa przestan istnie licea uzupeniajce, technika
uzupeniajce oraz licea profilowane, do ktrych nabr zostanie
wstrzymany.

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia

i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z pn.
zm.), ktra przewiduje m.in. prowadzenie poradnictwa zawodowego, organizowanie bezpatnych szkole dla bezrobotnych,
refundowanie kosztw szkolenia i doradztwa bezrobotnym rozpoczynajcym dziaalno gospodarcz.
(Szczegowe informacje w rozdziale IV Ksztacenie ustawiczne
w aspekcie publicznych sub zatrudnienia).

50

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U.

z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z pn. zm.), ktrego zasady reguluj zakres,
formy i potrzeby podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Podstawowa zasada (art. 17 KP) zobowizuje pracodawcw do uatwiania
i stymulowania pracownikw do cigego doskonalenia zawodowego, organizowanego zarwno na terenie zakadu pracy, jak

i poza nim. Szkolenia pracownicze okrelone zostay w nastpujcych artykuach:

art. 17 Pracodawca jest obowizany uatwi pracownikom
podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
art. 102-103 Kwalifikacje zawodowe pracownikw mog
by ustalone w przepisach prawa ukadach zbiorowych,
regulaminach wynagrodzenia.
art. 194-196 Zawieranie i rozwizywanie umw o prac
w celu przygotowania zawodowego (dotyczy modocianych
w wieku 15-18 lat).
art. 197-200 Doksztacanie. Pracownik modociany jest obowizany doksztaca si do ukoczenia 18 lat.
art. 206 Rzemielnicze przygotowanie zawodowe.
art. 2372-2375 Szkolenie w zakresie BHP (obligatoryjne).

Ustawa z dnia 27 lipca 2005r. Prawo o szkolnictwie wyszym

(Dz. U. z 2005 r. Nr 164, poz. 1365, z pn. zm.) okrela zasady,
w oparciu o ktre moe odbywa si ksztacenie w ramach
studiw podyplomowych i kursw doksztacajcych.

Ustawa z dnia 27 sierpnia

1997r. o rehabilitacji zawodowej i spoecznej oraz
zatrudnianiu osb niepenosprawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2011r. Nr 127, poz.
721). Art. 32 daje moliwo
zwrotu kosztw szkolenia.
Rozdzia 8 okrela zasady
i formy szkolenia osb niepenosprawnych.

Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia

13 czerwca 2003 r. w sprawie rodzajw, organizacji oraz sposobu dziaania publicznych placwek ksztacenia ustawicznego i publicznych placwek ksztacenia praktycznego, w tym
publicznych orodkw doksztacania i doskonalenia zawodowego (Dz. U. z 2003 r. Nr 132, poz. 1226).

51

Przepisy prawa podatkowego instytucje szkoleniowe zwolnione s z podatku VAT od przychodu z dziaalnoci usugowej wiadczcej usugi edukacyjne; osoby fizyczne zwolnione s z podatku
dochodowego w zakresie dochodw z tytuu prowadzenia szk,
stypendiw dla uczniw i studentw, wiadcze dla studentw
skierowanych na praktyki zawodowe, wiadcze przyznanych
przez pracodawc na podnoszenie przez pracownikw kwalifikacji zawodowych, wydatkw na pomoce dydaktyczne i urzdzenia
niezbdne do prowadzenia szkoy.

2.4.3.
2
.4.3. Strate
Strategie
egie i prog
programy
gram
my krajowej pol
polityki
lityki w zakresie
kszta
ksztacenia
cenia ustawicznego
ustaw
wicznego

Od pocztku transformacji gospodarczej w Polsce sformuowanych zostao wiele programw i projektw, ktre stanowiy podbudow do stworzenia strategii edukacji ustawicznej. Do najwaniejszych
z nich, ktre stanowi istotny wkad w rozwj wiadomoci obywateli
w zakresie ksztacenia ustawicznego, nale:

52

Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007 2015 jest nadrzdnym

dokumentem strategicznym rozwoju spoeczno gospodarczego kraju, stanowicym odniesienie dla pozostaych strategii
i programw rzdowych oraz opracowywanych przez jednostki
samorzdu terytorialnego. Strategia zgodnie z zasad zrwnowaonego rozwoju opiera si na trzech filarach: spoecznym,
ekonomicznym i rodowiskowym. Okrela rwnie warunki,
ktre powinny ten rozwj zapewni. Gwnym jej celem jest
podniesienie poziomu i jakoci ycia mieszkacw Polski. Rozwj ksztacenia ustawicznego stanowi jeden z celw dziaa
okrelonych w Priorytecie III: Wzrost zatrudnienia i podniesienie
jego jakoci. Dla zapewnienia odpowiedniego poziomu konkurencyjnoci gospodarki, jak wskazano w dokumencie, konieczny
jest wzrost adaptacyjnoci pracownikw i przedsibiorstw oraz
wspieranie uczenia si przez cae ycie.

Krajowy Program Reform na lata 2008-2011 na rzecz realizacji Strategii Lizboskiej jest dokumentem przedstawiajcym
dziaania, jakie rzd polski zamierza podj dla realizacji podstawowych celw odnowionej Strategii Lizboskiej. Jako cel gwny

przyjto stworzenie w Polsce najlepszych w Europie warunkw

do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej, przy jednoczesnym
zapewnieniu moliwoci rozwoju oraz wysokiego standardu ycia
mieszkacom. W obszarze priorytetowym - aktywne spoeczestwo - wskazuje nastpujce dziaania suce osigniciu celu
gwnego: rozwj edukacji w spoeczestwie i gospodarce opartej na wiedzy, modernizacja systemu zabezpieczenia spoecznego, aktywne polityki rynku pracy, rozwj instytucji uatwiajcych
zwikszenie aktywnoci spoeczestwa obywatelskiego, wspieranie i rozwj przedsibiorczoci oraz wzmacnianie roli organizacji
partnerw spoecznych i mechanizmw dialogu spoecznego, rozwj spoeczestwa informacyjnego oraz podnoszenie umiejtnoci informatycznych.

Krajowy Plan Dziaa na rzecz Zatrudnienia na lata 2009-2011

zosta przygotowany na podstawie ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r.
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Uchwalony
przez Rad Ministrw, stanowi podstaw realizacji zada pastwa
w zakresie promocji zatrudnienia, agodzenia skutkw bezrobocia
oraz aktywizacji zawodowej. Okrela zasady realizacji Europejskiej
Strategii Zatrudnienia w oparciu o inicjatywy samorzdu gminy,
powiatu, wojewdztwa i partnerw spoecznych. To gwnie one
przedstawiaj aktualne potrzeby rynkowe i czynnie uczestnicz
w jego tworzeniu.

53

Krajowy Plan Dziaa zawiera w szczeglnoci:

cele i kierunki dziaa zgodne z priorytetami polityki pastwa
w dziedzinie rynku pracy;
przewidywan wysoko rodkw finansowych, w tym Funduszu Pracy oraz budetu pastwa, na dofinansowanie dziaa wynikajcych z Krajowego Planu Dziaa;
wskaniki efektywnoci Krajowego Planu Dziaa.

54

Strategia Rozwoju Ksztacenia Ustawicznego do roku 2010

wyznacza kierunki rozwoju ksztacenia ustawicznego w kontekcie
idei uczenia si przez cae ycie i budowania spoeczestwa opartego na wiedzy. Jej celem strategicznym jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju osobowoci, stymulowanie innowacyjnoci
i kreatywnoci czowieka. Realizowany jest poprzez: zwikszenie
dostpnoci do ksztacenia ustawicznego, podnoszenie jego jakoci, wspdziaanie i partnerstwo, wzrost inwestycji w zasoby
ludzkie, uwiadomienie roli i znaczenia ksztacenia ustawicznego,
uatwienie dostpu do informacji.

Kierunki polityki pastwa w odniesieniu do zatrudnienia i rynku

pracy okrela Krajowa Strategia Zatrudnienia na lata 2007-2013.
Podstawowe jej cele obejmuj wzrost zatrudnienia, ograniczenie
bezrobocia, uzyskanie znaczcych postpw w zakresie jakoci zatrudnienia. Maj by wdraane poprzez nastpujce dziaania:
wspieranie tworzenia nowych miejsc pracy,
rozwj ksztacenia ustawicznego i popraw jakoci edukacji,
popraw zdolnoci adaptacyjnych pracownikw i przedsibiorstw oraz elastycznoci rynkw pracy,
aktywn polityk rynku pracy wobec osb zagroonych bezrobociem,
niwelowanie rnic regionalnych oraz przeciwdziaanie dyskryminacji na rynku pracy.

Strategia Rozwoju Edukacji na lata 2007 - 2013 okrela jako cel

gwny podniesienie poziomu wyksztacenia spoeczestwa przy
jednoczesnym zapewnieniu wysokiej jakoci ksztacenia. Przewiduje stae podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych osb
dorosych oraz oglnych kompetencji niezbdnych do funkcjonowania we wspczesnym spoeczestwie.

Gwne kierunki Strategii:

w owiacie:
wyrwnywanie szans edukacyjnych,
przeciwdziaanie zjawiskom patologii spoecznej,
dostosowanie treci i sposobw nauczania do moliwoci
ucznia oraz wymogw zmieniajcego si wspczesnego
wiata,
poprawa efektywnoci zarzdzania poprzez, m.in. precyzyjne okrelenie zakresu kompetencji administracji rzdowej
i samorzdowej oraz dyrektorw szk, placwek i zespow
nauczycielskich,
poprawa efektywnoci systemu ksztacenia, doskonalenia
oraz zatrudniania nauczycieli;
w szkolnictwie wyszym:
usprawnienie zarzdzaniem szk wyszych (przy zachowaniu ich autonomii) z wykorzystaniem najlepszych praktyk
stosowanych w gospodarce,
wprowadzenie zmian w systemie finansowania szkolnictwa
wyszego,
podnoszenie jakoci i upowszechnianie nowoczesnych metod ksztacenia,
zwikszenie wsppracy midzy szkoami wyszymi a gospodark,
otwarcie szk wyszych na ksztacenie ustawiczne,
umidzynarodowienie studiw wyszych - budowa Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyszego,

55

 w ksztaceniu ustawicznym:
ksztatowanie postaw proedukacyjnych obywateli,
upowszechnianie ksztacenia ustawicznego zwizanego
z nabywaniem i doskonaleniem kwalifikacji zawodowych
oraz kompetencji (np. technologie informacyjne, jzyki obce),
zbudowanie przejrzystego systemu kwalifikacji zawodowych,
zbudowanie systemu uznawania kwalifikacji zawodowych
uzyskanych poza systemem poprzez certyfikacj (uznanie
formalne) oraz uznanie w praktyce (przez pracodawcw),
priorytetowe traktowanie ludzi starszych i o niskich kwalifikacjach (podtrzymywanie aktywnoci zawodowej) oraz
ludzi modych, take po studiach wyszych,
wprowadzenie efektywnych mechanizmw wspfinansowania kosztw ksztacenia ustawicznego ze rodkw
publicznych i prywatnych.

Program Operacyjny Kapita Ludzki

(PO KL), ktrego gwnym celem jest
wzrost poziomu zatrudnienia i spjnoci spoecznej. Do jego osignicia
przyczynia si realizacja nastpujcych celw szczegowych:
podniesienie poziomu aktywnoci zawodowej oraz zdolnoci
dla zatrudnienia osb bezrobotnych i biernych zawodowo,
zmniejszenie obszarw wykluczenia spoecznego,
upowszechnienie edukacji spoeczestwa na kadym etapie
ksztacenia przy rwnoczesnym zwikszeniu jakoci usug
edukacyjnych i ich silniejszym powizaniom z potrzebami
gospodarki opartej na wiedzy,
zwikszenie potencjau administracji publicznej w zakresie
opracowywania polityk i wiadczenia usug wysokiej jakoci
oraz wzmocnienie mechanizmw partnerstwa,
wzrost spjnoci terytorialnej.
(Szczegowe informacje w rozdziale V Wspieranie ksztacenia ustawicznego
w regionie w ramach Programu Operacyjnego Kapita Ludzki)

56

Program Operacyjny Rozwj Polski Wschodniej to program

specjalny, realizowany w ramach Narodowych Strategicznych Ram
Odniesienia, przewidziany na okres 2007-2013. Obejmuje obszar
5 wojewdztw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, witokrzyskiego oraz warmisko-mazurskiego. Tereny te nale do
najsabiej rozwinitych regionw caej Unii Europejskiej. Gwnym
celem programu jest przyspieszenie tempa rozwoju spoeczno-gospodarczego Polski Wschodniej zgodnie z zasad zrwnowaonego rozwoju. Cel ten ma zosta osignity poprzez realizacj
szeciu celw szczegowych:
stymulowanie rozwoju konkurencyjnej gospodarki opartej
na wiedzy;
zwikszenie dostpu do Internetu szerokopasmowego;
rozwj wybranych funkcji metropolitalnych miast wojewdzkich;
popraw dostpnoci i jakoci powiza komunikacyjnych
ww. wojewdztw;
zwikszenie roli zrwnowaonej turystyki w gospodarczym
rozwoju makroregionu;
optymalizacj procesu wdraania PO Rozwj Polski Wschodniej.
W ramach Programu jest realizowanych 6 priorytetw:
Nowoczesna gospodarka;
Infrastruktura spoeczestwa informacyjnego;
Wojewdzkie orodki wzrostu;
Infrastruktura transportowa;
Zrwnowaony rozwj potencjau turystycznego;
Pomoc techniczna.

Regionalne Programy Operacyjne wspfinansowane s z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego stworzone odrbnie
w poszczeglnych wojewdztwach. W ich ramach mona stara
si o rodki unijne na inwestycje z zakresu, m.in.: edukacji, spoeczestwa informacyjnego lub kultury. Szczegowe informacje
na temat Regionalnych Programw Operacyjnych znajduj si na
stronie internetowej www.funduszeeuropejskie.gov.pl/RPO/.

57

2.4.4.
2
.4.4. Region
Regionalne
nalne doku
dokumenty
ume
enty strategiczne
strategic
czn
ne i programowe
programowe
wyzna
wyznaczajce
aczajce kierunki
kier
runk
ki ksztacenia
a ustawicznego
ust
tawicznego

Na szczeblu regionalnym zagadnienia zwizane z ksztaceniem

ustawicznym w wojewdztwie witokrzyskim zostay zawarte w nastpujcych dokumentach:

58

Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa witokrzyskiego na lata 2007-2013, ktry stanowi kompleksowe narzdzie
prowadzenia polityki rozwoju regionu. Jest jednym z instrumentw realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO
2007 - 2013) wspierajcych wzrost gospodarczy i zatrudnienie na
lata 2007 - 2013. Celem tego Programu jest poprawa warunkw
sprzyjajcych budowie konkurencyjnej i generujcej nowe miejsca pracy regionalnej gospodarki.

Regionalny Program Operacyjny Strategia Rozwoju Wojewdztwa witokrzyskiego na lata 2007 2020. Pierwsza strategia rozwoju wojewdztwa witokrzyskiego uchwalona zostaa
w 2000 r. i obejmowaa horyzont czasowy do 2015 r. Zmiany, jakie
nastpiy po przystpieniu Polski do Unii Europejskiej i zdobyte
dowiadczenia spowodoway konieczno aktualizacji dokumentu. Wskazana strategia podkrela, e wojewdztwo jest jednym
z najmniejszych i najsabiej zurbanizowanych regionw kraju. Cel
okrelony w Strategii to wzrost atrakcyjnoci wojewdztwa dla
zintegrowanego rozwoju spoeczno gospodarczo przestrzennego.

Jego realizacja ma suy:

przyspieszeniu rozwoju bazy ekonomicznej i wzrostowi innowacyjnoci wojewdztwa;

rozwojowi zasobw ludzkich;

ochronie i racjonalnemu wykorzystaniu zasobw przyrody

i dbr kultury;

wzmocnieniu potencjau instytucjonalnego wojewdztwa

w odniesieniu do rozwoju regionalnego;

rozwojowi systemw infrastruktury technicznej i spoecznej;

aktywizacji rolnictwa i wielofunkcyjnemu rozwojowi obszarw wiejskich.

Analiza regionalnych dokumentw programowych wskazuje na du

wag przypisywan ksztaceniu ustawicznemu. Przedstawiane w nich
dziaania polegaj na:

promowaniu idei ksztacenia ustawicznego (postaw i umiejtnoci);

rozwoju dialogu spoecznego w zakresie ksztacenia ustawicznego;
wsparciu dziaa publicznych sub zatrudnienia.

Polityka regionalna w zakresie roli ksztacenia ustawicznego

w procesie tworzenia spoeczestwa uczcego si i gospodarki opartej
na wiedzy suy nastpujcym celom:

podnoszeniu kwalifikacji osb zatrudnionych, co sprzyja

bdzie zwikszaniu konkurencyjnoci regionu m.in. przez
dziaania zorientowane na transfer wysokich technologii do
przedsibiorstw w regionie;
uzupenianiu dziaa podejmowanych poprzez suby zatrudnienia w zakresie przeciwdziaania bezrobociu;
wsparciu dla inicjatyw samorzdowych i pozarzdowych
w zakresie porednictwa, doradztwa i szkole osb bezrobotnych.

Analiza kapitau ludzkiego w kontekcie procesw transformacyjnych, zachodzcych w wielu obszarach wykazuje, i nie tyle wzrost
gospodarczy, co zrwnowaony rozwj spoeczno-ekonomiczny

59

jest sposobem na rozwizywanie problemw, takich jak bezrobocie,

marginalizacja, nadmierne zrnicowanie spoeczne, w tym take nierwny dostp do owiaty. Spjno polityki spoecznej i owiatowej,
realizowanej na zrnicowanych poziomach moe zapewni niezbdne warunki dla tworzenia kapitau ludzkiego jako istotnego czynnika
rozwoju gospodarki opartej na wiedzy i spoeczestwa uczcego si.
Jego ksztat i dynamik okrela w wysokim stopniu jako ksztacenia
ustawicznego.

60

III

Moliwoci podnoszenia
i zdobywania kwalifikacji
61

62

III. MOLIWOCI PODNOSZENIA

I ZDOBYWANIA KWALIFIKACJI

Uczy si, aby wiedzie.

Uczy si, aby dziaa.
Uczy si, aby wsplnie y.
Uczy si, aby by.
(Cztery filary wspczesnej edukacji, Raport Delorsa)

3.1. Prowadzenie i organizowanie ksztacenia

ustawicznego w Polsce

W Polsce funkcjonuje bardzo wiele rnego rodzaju instytucji,

ktrych oferta edukacyjno - szkoleniowa skierowana jest do osb dorosych. Mona je podzieli wg kryterium aktu prawnego, na podstawie
ktrego prowadz swoj dziaalno:

instytucje edukacji, ktre dziaaj w oparciu o ustaw z dnia

7 wrzenia 1991 r. o systemie owiaty (np. szkoy dla dorosych,
placwki (centra) ksztacenia ustawicznego, placwki (centra)
ksztacenia praktycznego, orodki doksztacania i doskonalenia
zawodowego) oraz ustaw z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyszym (np. szkoy wysze, uniwersytety oraz uniwersytety
trzeciego wieku, placwki naukowe);
instytucje rynku pracy, ktrych zadania wyznacza ustawa
z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (publiczne suby zatrudnienia, ochotnicze hufce pracy,
instytucje szkoleniowe, agencje zatrudnienia, instytucje dialogu
spoecznego, instytucje partnerstwa lokalnego);
inne instytucje edukacyjne, ktre dziaaj w oparciu o szereg
ustaw i rozporzdze szczegowych, w tym prawo gospodarcze
(izby rzemielnicze, stowarzyszenia, fundacje, spki, spdzielnie
i inne).

63

Za tworzenie polityki ksztacenia ustawicznego i prowadzenie dziaa zwizanych z realizacj idei uczenia si przez cae ycie odpowiedzialne s w Polsce: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyszego (www.
nauka.gov.pl), Ministerstwo Edukacji Narodowej (www.men.gov.pl) oraz
Ministerstwo Pracy i Polityki Spoecznej (www.mpips.gov.pl).
Osoby dorose zainteresowane podnoszeniem swoich kwalifikacji maj wiele moliwoci, aby kontynuowa nauk, m.in. w szkolnych
i pozaszkolnych formach edukacji33.
3.1.1.
3
.1.1. Szkoln
Szkolne
ne formy edu
edukacji
uka
acji

W Polsce osoby dorose mog zdobywa wyksztacenie na rnych poziomach i w rnych systemach: dziennym, wieczorowym
lub zaocznym. Bez wzgldu na status czy s one publiczne, czy niepubliczne organem nadzorujcym jest kuratorium owiaty w danym
wojewdztwie. Szkoy dla dorosych to takie, w ktrych stosuje si
odrbn organizacj ksztacenia i do ktrej przyjmowane s osoby
majce 18 lat, a take koczce 18 lat w roku kalendarzowym, w ktrym przyjmowane s do szkoy.
Szkoa i placwka moe by zakadana i prowadzona przez:
jednostk samorzdu terytorialnego,
inn osob prawn,
osob fizyczn,
ministra waciwego do profilu zakadanej szkoy lub placwki.
33 Grochowska A., Nowicki J., Uczymy si przez cae ycie. Przewodnik po ksztaceniu ustawicznym. Wojewdzki Urzd Pracy, Warszawa, 2009, str. 11-12.

64

Obecnie ksztacenie ustawiczne w szkoach dla dorosych obejmuje nauk w:

szkoach podstawowych;
gimnazjach;
zasadniczych szkoach zawodowych;
liceach oglnoksztaccych;
liceach profilowanych;
liceach uzupeniajcych;
technikach i technikach uzupeniajcych dla dorosych;
szkoach policealnych.

Zgodnie z ustaw z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy

o systemie owiaty oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 205,
poz. 1206) od 1 wrzenia 2012 r. zlikwidowane zostan klasy pierwsze,
a w latach nastpnych kolejne klasy dotychczasowej zasadniczej szkoy
zawodowej dla dorosych, technikum dla dorosych, liceum profilowanego oraz uzupeniajcego liceum oglnoksztaccego dla dorosych.
Z dniem 1 wrzenia 2013 r. zlikwidowana zostanie klasa pierwsza,
a w latach nastpnych kolejne klasy dotychczasowego technikum uzupeniajcego dla dorosych. Uczniowie dotychczasowych szk, ktrzy
nie ukocz klasy ulegajcej likwidacji bd mogli kontynuowa nauk
w liceum oglnoksztaccym dla dorosych. Do 31 sierpnia 2015r. organy prowadzce ww. szkoy przeksztac je w licea oglnoksztacce dla
dorosych.
3.1.2. Pozaszk
Pozaszkolne
kolne f
formy
or
rmy edukacji

Drug moliwoci podnoszenia kwalifikacji przez osoby dorose,

ktre speniy obowizek szkolny s pozaszkolne formy ksztacenia,
ukierunkowane na uzyskiwanie i uzupenianie wiedzy, umiejtnoci
i kwalifikacji zawodowych.
Zgodnie z rozporzdzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia
3 lutego 2006 r. w sprawie uzyskiwania i uzupenienia przez osoby
dorose wiedzy oglnej, umiejtnoci i kwalifikacji zawodowych
w formach pozaszkolnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 31, poz. 216) podstawo65

wymi formami ksztacenia, doksztacania i doskonalenia w formach

pozaszkolnych s:

66

kurs jest pozaszkoln form ksztacenia o czasie trwania nie

krtszym ni 30 godzin zaj edukacyjnych, ktrego ukoczenie
umoliwia uzyskanie lub uzupenienie wiedzy oglnej, umiejtnoci lub kwalifikacji zawodowych, realizowany zgodnie z programem nauczania, przyjtym przez organizatora ksztacenia;

kurs zawodowy jest kursem, ktrego program nauczania obejmuje usystematyzowane treci nauczania, wybrane z programu nauczania dla zawodu, dopuszczonego do uytku szkolnego przez
ministra waciwego do spraw owiaty i wychowania. Wyniki kursu zawodowego s zaliczane przy podejmowaniu nauki w szkole
dla dorosych prowadzcej ksztacenie zawodowe. Uczestnikami
kursu zawodowego mog by osoby posiadajce wiadectwo
ukoczenia co najmniej gimnazjum albo omioletniej szkoy podstawowej;

seminarium jest pozaszkoln forma ksztacenia o czasie trwania

nie krtszym ni 5 godzin zaj edukacyjnych, ktrego ukoczenie umoliwia uzyskanie lub uzupenienie wiedzy na okrelony
temat, realizowany zgodnie z programem nauczania, przyjtym
przez organizatora ksztacenia;

praktyki zawodowe s pozaszkoln form ksztacenia o czasie

trwania uzalenionym od zoonoci umiejtnoci niezbdnych
do wykonywania zada zawodowych, nie krtszym jednak ni 80
godzin zaj, ktrej ukoczenie umoliwia uzyskanie lub uzupenienie praktycznych umiejtnoci zawodowych z wykorzystaniem
wiedzy i dowiadczenia zawodowego uczestnikw.

Ksztacenie ustawiczne dla dorosych w formach pozaszkolnych

realizowane jest przez:

placwki ksztacenia ustawicznego i praktycznego, ktrymi s:

centra ksztacenia ustawicznego (CKU)
Centra ksztacenia ustawicznego bdce placwkami ksztacenia
osb dorosych, funkcjonuj na terenie wszystkich wojewdztw,
a dziaaj na podstawie rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu34. Ich statutowa dziaalno polega na prowadzeniu
ksztacenia, doksztacania oraz doskonalenia kwalifikacji zawodowych osb dorosych w formach szkolnych lub pozaszkolnych (kursy zawodowe, po ukoczeniu ktrych uczestnik moe przystpi
do egzaminu pozwalajcego na uzyskanie tytuu zawodowego).
Ponadto placwki te wsppracuj z urzdami pracy w kwestii
organizowania szkole oraz kursw przeznaczonych dla osb
bezrobotnych w celu ich przekwalifikowania zawodowego.
Do najwaniejszych zada centrw ksztacenia ustawicznego
w zakresie nauki i ksztacenia osb dorosych naley zaliczy35:

przygotowywanie oraz rozpowszechnianie materiaw metodyczno-dydaktycznych waciwych dla prowadzonego ksztacenia,

przygotowanie oferty ksztacenia ustawicznego, skierowanej

34 Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 13 czerwca 2003r. w sprawie rodzajw, organizacji oraz sposobw dziaania publicznych placwek ksztacenia ustawicznego
i publicznych placwek ksztacenia praktycznego, w tym publicznych orodkw doksztacania
i doskonalenia zawodowego ( Dz. U. z 2003r. Nr 132, poz. 1225).
35 Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 czerwca 2009 roku w sprawie publicznych placwek ksztacenia ustawicznego, publicznych placwek ksztacenia praktycznego
oraz publicznych orodkw doksztacania i doskonalenia zawodowego (Dz. U. z 2009r. Nr 99,
poz. 828).

67

do uczestnikw w celu zwikszenia ich szans na znalezienie

zatrudnienia oraz wsppraca w tym zakresie z pracodawcami,

prowadzenie praktycznej nauki zawodu wynikajcej z programu nauczania waciwego dla danego zawodu,

wspprac w zakresie zada statutowych z placwkami o zasigu oglnokrajowym oraz z innymi placwkami prowadzcymi ksztacenie ustawiczne oraz organizatorami ksztacenia
ustawicznego za granic.

centra ksztacenia praktycznego (CKP)

Centra ksztacenia praktycznego (CKP) to instytucje prowadzce dziaania w zakresie praktycznej nauki zawodu (wynikajce
z programu nauczania waciwego dla danego zawodu) oraz
prowadzce ksztacenie ustawiczne osb dorosych w formach
pozaszkolnych. Mieszcz si one w wikszych miastach i dziaaj
na podstawie wspomnianego wyej rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu.

68

Do najwaniejszych zada centrw ksztacenia praktycznego

naley zaliczy36:
organizowanie oraz prowadzenie zaj praktycznych dla
uczniw szk zawodowych,
organizowanie oraz prowadzenie ksztacenia ustawicznego
osb dorosych w formach pozaszkolnych (kursy i szkolenia
przeznaczone dla osb dorosych),
organizowanie oraz prowadzenie zaj o charakterze uzupeniajcym w zakresie praktycznej nauki zawodu dla pracownikw modocianych,
przygotowywanie oraz rozpowszechnianie materiaw metodyczno-dydaktycznych na potrzeby prowadzonego ksztacenia,
przygotowywanie oferty ksztacenia praktycznego,
wspprac z urzdami pracy, w zakresie organizowania
i prowadzenia szkole przeznaczonych dla osb zarejestrowanych jako bezrobotne oraz wspprac z pracodawcami,
w zakresie organizowania i prowadzenia ksztacenia ustawicznego pracownikw.
orodki doksztacania i doskonalenia kadr, stowarzyszenia, fundacje, spki, spdzielnie
Tego rodzaju podmioty prowadz dziaalno edukacyjn poprzez
organizowanie rnego rodzaju kursw, szkole, odczytw i seminariw najczciej na zasadach komercyjnych (tzn. osoby
dorose mog w nich bra udzia odpatnie). Rwnoczenie mog
rwnie prowadzi rnego typu szkoy dla osb dorosych, przykadowo - na przestrzeni ostatnich lat w Polsce du popularnoci zaczy si cieszy szkoy policealne dla osb dorosych.
Ochotnicze Hufce Pracy (OHP)
Ochotnicze Hufce Pracy wykonuj zadania pastwa w zakresie
zatrudnienia oraz przeciwdziaania marginalizacji i wykluczeniu
spoecznemu modziey, a take zadania w zakresie jej ksztacenia
i wychowania.
36 Tame (data dostpu 30.08.2011).

69

Prowadz dziaania majce na celu:

umoliwienie modziey, ktra nie ukoczya szkoy podstawowej lub gimnazjum albo nie kontynuuje nauki po ukoczeniu
tych szk, zdobycie kwalifikacji zawodowych oraz uzupenienie wyksztacenia podstawowego lub gimnazjalnego;

umoliwienie modziey uzupeniania ponadgimnazjalnego

wyksztacenia oglnego i zawodowego.

Organizuj rekrutacje osb modych, prowadz dziaalno edukacyjno-szkoleniow oraz w porozumieniu z kuratorami owiaty
i organami prowadzcymi szkoy kieruj uczestnikw OHP do
szk i placwek owiatowych.
Modzie, ktra ukoczya 15 lat najpniej w dniu rozpoczcia
zaj dydaktyczno-wychowawczych moe uczszcza do szk
dla dorosych, jeeli:

ma opnienie w cyklu ksztacenia i nie rokuje ukoczenia

szkoy podstawowej lub gimnazjum dla dzieci i modziey
albo
ma uwarunkowania psychofizyczne lub trudn sytuacj yciow ograniczajc moliwo nauki w szkole.
Ponadto OHP prowadz szkolenia take dla osb powyej 18 roku
ycia w orodkach szkolenia zawodowego.
W zakresie zatrudnienia oraz przeciwdziaania marginalizacji
i wykluczeniu spoecznemu modziey Ochotnicze Hufce Pracy,
w szczeglnoci:

prowadz porednictwo pracy, z wyczeniem dziaa przewidzianych dla sieci EURES, oraz organizuj zatrudnianie dla:
modziey w wieku powyej 15 lat, ktra nie ukoczya
szkoy podstawowej lub gimnazjum albo nie kontynuuje
nauki po ukoczeniu tych szk,

70

bezrobotnych do 25 roku ycia,

uczniw i studentw;
prowadz poradnictwo zawodowe dla modziey oraz mobilne centra informacji zawodowej;

refunduj koszty poniesione przez pracodawc na wynagrodzenia i skadki na ubezpieczenia spoeczne modocianych
pracownikw, zatrudnionych na podstawie umowy o prac
w celu przygotowania zawodowego w ramach szkole oglnych z uwzgldnieniem wykazu zawodw, za ktre refundacja moe by przyznana.

izby rzemielnicze
Izby rzemielnicze s organizacjami samorzdu gospodarczego rzemiosa zrzeszajcymi cechy, spdzielnie rzemielnicze,
rzemielnikw nienalecych do cechw, a take inne jednostki
organizacyjne, jeeli ich celem jest wspieranie rozwoju gospodarczego rzemiosa.
Izby rzemielnicze przeprowadzaj egzaminy na tytuy czeladnika
i mistrza w odpowiadajcych danemu rodzajowi rzemiosa zawodach. Do szczegowych zada w tym zakresie naley m.in.:

zatwierdzanie zada i pyta egzaminacyjnych, opracowanych

na podstawie standardw wymaga egzaminacyjnych ustalonych przez Zwizek Rzemiosa Polskiego lub standardw
wymaga bdcych podstaw przeprowadzania egzaminu
potwierdzajcego kwalifikacje zawodowe,
zatwierdzanie kryteriw oceniania,
dopuszczanie kandydatw do egzaminw,

71

ustalanie wysokoci opat za egzaminy, uwzgldniajc jako

podstaw kwot przecitnego miesicznego wynagrodzenia w sektorze przedsibiorstw bez wypat nagrd z zysku
w czwartym kwartale roku poprzedniego ogaszanego przez
Prezesa Gwnego Urzdu Statystycznego, z tym e wysoko
opaty nie moe przekroczy:
za egzamin mistrzowski - 40% podstawy,

za egzamin czeladniczy - 20% podstawy,

za egzamin sprawdzajcy - 15 % podstawy,

prowadzenie dokumentacji komisji egzaminacyjnej, w tym

ewidencji egzaminw,

rozpatrywanie skarg kandydatw dotyczcych prawidowoci

przeprowadzenia egzaminu.

Komisje egzaminacyjne izb rzemielniczych przeprowadzaj

egzamin na tytu czeladnika, zwany egzaminem czeladniczym
oraz egzamin na tytu mistrza zwany egzaminem mistrzowskim.
Stanowi one form oceny poziomu opanowania wiadomoci
i umiejtnoci z zakresu danego zawodu.
Do egzaminu czeladniczego izba rzemielnicza dopuszcza osob,
ktra spenia jeden z nastpujcych warunkw:
1) ukoczya nauk zawodu u rzemielnika oraz doksztacanie
teoretyczne w szkole lub w formach pozaszkolnych;
2) posiada wiadectwo ukoczenia gimnazjum albo omioletniej
szkoy podstawowej oraz uzyskaa umiejtnoci zawodowe
w zawodzie, w ktrym zdaje egzamin, w formie pozaszkolnej;
3) posiada wiadectwo ukoczenia gimnazjum albo omioletniej
szkoy podstawowej oraz co najmniej dwuletni lub trzyletni
sta pracy w zawodzie, w ktrym zdaje egzamin - odpowiednio do okresu ksztacenia w danym zawodzie przewidzianego
w klasyfikacji zawodw szkolnictwa zawodowego;
4) posiada wiadectwo ukoczenia gimnazjum albo omioletniej
szkoy podstawowej oraz co najmniej dwuletni lub trzyletni
72

sta pracy w zawodzie, w ktrym zdaje egzamin - odpowiednio do okresu nauki w danym zawodzie ustalonym przez
Zwizek Rzemiosa Polskiego, jeeli zawd nie wystpuje
w klasyfikacji zawodw szkolnictwa zawodowego;
5) posiada wiadectwo ukoczenia szkoy ponadgimnazjalnej
albo dotychczasowej szkoy ponadpodstawowej, prowadzcej ksztacenie zawodowe o kierunku zwizanym z zawodem,
w ktrym zdaje egzamin;
6) posiada tytu zawodowy w zawodzie wchodzcym w zakres
zawodu, w ktrym zdaje egzamin, oraz po uzyskaniu tytuu
zawodowego co najmniej proczny sta pracy w tym zawodzie.

Do egzaminu mistrzowskiego dopuszczona jest osoba, ktra

spenia jeden z nastpujcych warunkw:
1) posiada tytu czeladnika lub rwnorzdny w zawodzie, w ktrym zdaje egzamin i po uzyskaniu tytuu zawodowego co najmniej trzyletni sta pracy w tym zawodzie albo cznie przed
i po uzyskaniu tytuu zawodowego co najmniej szecioletni
sta pracy w tym zawodzie, oraz wiadectwo ukoczenia szkoy ponadgimnazjalnej albo dotychczasowej szkoy ponadpodstawowej;
2) przez okres co najmniej szeciu lat w ramach samodzielnie
prowadzonej dziaalnoci gospodarczej wykonywaa zawd,

73

w ktrym zdaje egzamin, i posiada wiadectwo ukoczenia szkoy ponadgimnazjalnej albo dotychczasowej szkoy
ponadpodstawowej;
3) posiada tytu czeladnika lub rwnorzdny w zawodzie wchodzcym w zakres zawodu, w ktrym zdaje egzamin, i po uzyskaniu tytuu zawodowego co najmniej trzyletni sta pracy
w tym zawodzie, oraz wiadectwo ukoczenia szkoy ponadgimnazjalnej albo dotychczasowej szkoy ponadpodstawowej;
4) posiada tytu mistrza w zawodzie wchodzcym w zakres
zawodu, w ktrym zdaje egzamin, i po uzyskaniu tytuu mistrza
co najmniej roczny sta pracy w tym zawodzie, oraz wiadectwo ukoczenia szkoy ponadgimnazjalnej albo dotychczasowej szkoy ponadpodstawowej;
5) posiada wiadectwo ukoczenia szkoy ponadgimnazjalnej
lub dotychczasowej szkoy ponadpodstawowej, dajcych
wyksztacenie rednie, w zawodzie wchodzcym w zakres
zawodu, w ktrym zdaje egzamin, i tytu zawodowy w tym
zawodzie oraz po jego uzyskaniu posiada co najmniej dwuletni sta pracy;
6) posiada dyplom ukoczenia szkoy wyszej na kierunku lub
w specjalnoci w zakresie wchodzcym w zakres zawodu,
w ktrym zdaje egzamin, i po uzyskaniu tytuu zawodowego
co najmniej roczny sta pracy w tym zawodzie.
Egzamin czeladniczy i egzamin mistrzowski przeprowadza si
w dwch etapach: praktycznym i teoretycznym.
Etap praktyczny polega na samodzielnym wykonaniu przez zdajcego zada egzaminacyjnych sprawdzajcych umiejtnoci
praktyczne. Etap teoretyczny odbywa si w dwch czciach:
pisemnej i ustnej.
Osoba ubiegajca si o dopuszczenie do egzaminu czeladniczego
lub mistrzowskiego skada w izbie rzemielniczej, stosowny wniosek wraz z nastpujcymi zacznikami:

74

kopiami dokumentw potwierdzajcych spenienie okrelonych warunkw oraz przedstawia oryginay tych dokumentw

w celu uwierzytelnienia ich kopii przez izb rzemielnicz lub

- z jej upowanienia przez cech;

jedn fotografi;

potwierdzeniem wniesienia opaty za egzamin,

Izby rzemielnicze potwierdzaj wyniki egzaminw kwalifikacyjnych wiadectwami czeladniczymi i dyplomami mistrzowskimi.
Ponadto osoby dorose uzyskujce i uzupeniajce wiedz i umiejtnoci zawodowe w formach pozaszkolnych mog przystpi
do egzaminu sprawdzajcego wybrane kwalifikacje zawodowe
w zakresie zawodu odpowiadajcego danemu rodzajowi rzemiosa. Wyniki egzaminw sprawdzajcych izby potwierdzaj
zawiadczeniami o posiadaniu kwalifikacji zawodowych.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiole (Dz. U. z 1989 r. Nr 17
poz. 92 z pn. zm.)
Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 padziernika 2005 r. w sprawie egzaminw na tytuy czeladnika i mistrza
w zawodzie, przewidzianych przez komisje izb rzemielniczych
(Dz. U. z 2005 r. Nr 215 poz. 1820).

szkoy wysze, uczelnie

Te instytucje, o charakterze publicznym lub niepublicznym, funkcjonuj na podstawie ustawy z dnia

27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyszym (Dz. U. Nr 164, poz.
1365, z pn. zm.), a ich ukoczenie
daje moliwo uzyskania tytuu:
licencjata, inyniera, magistra lub
doktora. Wrd uczelni wyszych
mona rwnie dokona podziau

75

na uczelnie akademickie (posiadaj uprawnienia do nadawania

tytuu doktora) oraz uczelnie zawodowe (prowadz studia pierwszego lub drugiego stopnia, bd jednolite studia magisterskie
nie maj uprawnie do nadawania tytuu doktora). Szkoy wysze oraz uczelnie pozostaj pod nadzorem Ministerstwa Nauki
i Szkolnictwa Wyszego, jednak posiadaj one szeroki zakres autonomii. Prowadz studia, studia podyplomowe oraz studia doktoranckie w systemach: dziennym, wieczorowym, zaocznym lub
na odlego (w przeszoci istniaa rwnie moliwo ukoczenia studiw w trybie eksternistycznym, jednak ten system nie jest
wspczenie stosowany). Koszt studiw prowadzonych w systemie dziennym na uczelniach pastwowych pokrywany jest ze
rodkw pochodzcych z budetu pastwa. Natomiast pozostae
formy studiowania s patne.

uniwersytety trzeciego wieku

Uniwersytety trzeciego wieku to placwki dydaktyczne dla osb
w podeszym wieku. Celem ich dziaania jest poprawa jakoci ycia i aktywizacja osb starszych37. Wpisuj si w ide ksztacenia
przez cae ycie i s jedn z najpopularniejszych form edukacji
ludzi starszych zarwno w Polsce, jak i na caym wiecie. Inicjaty-

37 Uniwersytet Trzeciego Wieku Wikipedia. rdo: pl.wikipedia.org/wiki/Uniwersytet_Trzeciego_Wieku (data dostpu 11.08.2011)

76

wa ta spotyka si z coraz wikszym zainteresowaniem ze strony

seniorw, dla ktrych rwnie wane jest zaspokojenie takich potrzeb jak: samoksztacenie si, poszerzanie wiedzy i umiejtnoci,
utrzymywanie wizi midzyludzkich, czy moliwo realizacji pasji i marze, na ktre do tej pory nie mieli czasu38.
Obecnie w Polsce dziaa blisko 110 uniwersytetw trzeciego wieku, ktre cznie zrzeszaj 25 tysicy suchaczy.
W Polsce funkcjonuj trzy typy tego rodzaju placwek:

dziaajce w strukturach i pod patronatem wyszej uczelni, kierowane najczciej przez penomocnika rektora danej
uczelni,

powoane przez stowarzyszenia prowadzce dziaalno popularnonaukow,

inne, dziaajce przy domach kultury, bibliotekach, domach

dziennego pobytu, orodkach pomocy spoecznej itp.39

Rekrutacja na uniwersytet trzeciego wieku przebiega najczciej

we wrzeniu, za suchaczami mog zosta osoby na emeryturze
bd rencie, zainteresowane t form edukacji. Suchacze spotykaj si kilka razy w tygodniu na zajciach, ktre prowadzone s przez wykadowcw akademickich w formie wykadw,
seminariw oraz warsztatw najczciej w salach wykadowych
uniwersytetw lub domw kultury. Zajcia fakultatywne - takie
jak lektoraty czy basen, s z reguy dodatkowo patne. Studenci
niektrych uniwersytetw trzeciego wieku posiadaj symboliczne legitymacje lub indeksy, a na zakoczenie edukacji otrzymuj
dyplom. Placwki te organizuj take wykady otwarte, sympozja
na ktre zapraszani s specjalici z rnych dziedzin, spotkania
integracyjne lub dziaania charytatywne, a take wycieczki po
regionie. Dodatkow zalet studiowania na uniwersytecie trzeciego wieku jest dostp do nowoczesnych technologii i bogata
oferta dydaktyczna, z ktrej mona korzysta zgodnie ze swoimi
zainteresowaniami.

38 Tame (data dostpu 11.08.2011)

39 Tame (data dostpu 11.08.2011)

77

 placwki (instytuty) naukowe, orodki badawczo-rozwojowe

S to instytucje powoywane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej
oraz Ministerstwo Nauki
i Szkolnictwa Wyszego
do prowadzenia bada
oraz dziaalnoci naukowej. Jednoczenie instytucje te mog prowadzi
patne szkolenia, kursy czy
studia podyplomowe dla
osb dorosych.

3.2. Systemy ksztacenia ustawicznego

W Polsce ksztacenie ustawiczne osb dorosych moe by prowadzone w systemie:
dziennym zajcia, tak jak w szkoach dla dzieci i modziey, prowadzone s w godzinach porannych i popoudniowych;
wieczorowym zajcia prowadzone s w godzinach popoudniowych i wieczornych, tak by osoby dorose miay moliwo pogodzenia pracy zawodowej z nauk, w niektrych przypadkach
mog odbywa si w wybrane dni tygodnia;
zaocznym zajcia s prowadzone w wybrane pitki, soboty oraz
niedziele danego miesica od godzin porannych a do wieczornych;
eksternistycznym ksztacenie polega na ukoczeniu nauki
w szkole w krtszym czasie (ni jest to przewidziane w programie
nauczania waciwym dla szkoy danego typu), bez koniecznoci
uczszczania na zajcia. W tym przypadku wymagane jest zdanie
egzaminw z tych przedmiotw, ktre obowizuj w programie
nauczania waciwym dla okrelonego typu szkoy. Ten tryb nauki
oraz uzyskiwania wyksztacenia jest w Polsce coraz rzadziej stosowany;

78

 na odlego jest to system, w ktrym przekazywanie treci

ksztacenia oraz sprawdzanie jego przebiegu i efektw odbywa si
z zastosowaniem dostpnych technik komunikacyjnych, w szczeglnoci poczty elektronicznej, telewizji lub Internetu, bez staego
i bezporedniego kontaktu nauczajcego i uczcego si.
mieszanym system mieszany czy w sobie wybrane elementy niektrych spord wyej wymienionych. W ten sposb cz
zaj edukacyjnych moe odbywa si w systemie dziennym lub
wieczorowym, natomiast cz wiedzy moe zosta przekazana
uczestnikom procesu ksztacenia z wykorzystaniem poczty, bd
Internetu na odlego.

3.3. E-learning - nowoczesna metoda nauki

W ostatnich latach du popularno zyskaa nowa forma nauczania ksztacenie na odlego,
nazywane rwnie e-learningiem,
e-edukacj czy zdalnym nauczaniem.
Umoliwia on nauk w dowolnym
miejscu, czasie i tempie przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii
informatycznych. Pozwala na ukoczenie kursu, szkolenia, a nawet
studiw bez koniecznoci fizycznej
obecnoci w sali wykadowej.
Najwaniejsz cech odrniajc
ksztacenie na odlego od tradycyjnych metod jest naoenie
gwnego ciaru nauki na uczcego si, a nie na nauczyciela. Jest to
z jednej strony bardzo dua zaleta tego sposobu nauczania, a z drugiej wada, gdy jego skuteczno zaley przede wszystkim od dobrej
woli, wysokiego poziomu samodyscypliny oraz samozaparcia osoby
uczcej si.
Szkolenia elearningowe stay si moliwoci uzupeniania
oraz zdobywania wyksztacenia. Kwalifikacje nabyte podczas tego

79

szkolenia s tak samo uznawane, jak te zdobyte na tradycyjnych

kursach czy studiach.
Podstawowe zalety szkole e-learningowych to:

oszczdno czasu i pienidzy,

brak dezorganizacji pracy,
biecy monitoring wynikw nauczania,
dowolna liczba osb szkolonych,
stae doskonalenie programu szkoleniowego.

Pomimo licznych i bezsprzecznych korzyci wynikajcych z zastosowania e-learningu w miejsce tradycyjnych, stacjonarnych kursw
doszkalajcych nie mona take zapomina o wadach, ktre w pewnym
stopniu mog zmniejszy atrakcyjno tego typu metod edukacji.
Wad dostrzegan przez uczestnikw kursw jest brak osobistego kontaktu, zarwno z innymi czonkami danego kursu, jak rwnie
z lektorem, bd mentorem sprawdzajcym i kontrolujcym postpy
kursantw. Kolejn jest niska dyscyplina kursantw wynikajca z faktu,
i nie czuj oni na sobie bezporedniego wymogu wykonania okrelonych czynnoci w danym czasie.
E-learning jest dobrym rozwizaniem take dla osb niepenosprawnych, ktre w Polsce maj utrudniony dostp do systemu
nauczania z powodu braku odpowiedniej kadry, barier architektonicznych istniejcych w szkoach oraz niedostosowania oferty edukacyjnej
do ich potrzeb i moliwoci.
Istniej w Polsce
fundacje, ktre pomagaj niepenosprawnym
uzyska odpowiednie
rodki na nauk, jedn
z nich jest Fundacja na
Rzecz Rozwoju Edukacji w Polsce Edukacja
Bez Barier (www.bezbarier.org.pl). Fundacja
ta nieodpatnie pomaga

80

we wszelkich dziaaniach wspierajcych dostp do edukacji dla osb

niepenosprawnych m.in. w:
aplikowaniu o fundusze na ksztacenie osb niepenosprawnych
oraz na projekty e-learningowe,
pozyskiwaniu partnerw do projektw e-learning,
promowaniu rozwiza edukacyjnych dla osb niepenosprawnych,
poszukiwaniu kontaktw dla dziaa zwizanych z wdraaniem
nowoczesnych rozwiza edukacyjnych w szkoach i na uczelniach,
innych dziaaniach na rzecz rozwoju nowoczesnej edukacji w Polsce40.
Fundacja prowadzi system certyfikacji zwizany z edukacj w formie
e-learningu. Zawiadcza on o umiejtnociach, wiedzy eksperckiej lub
uprawnieniach trenerskich.

3.4. Zasady podnoszenia kwalifikacji

zawodowych przez pracownikw
Zobowizania pracodawcy w sferze ksztacenia ustawicznego
reguluje ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998r.
Nr 21, poz. 94 z pn. zm.) Wedug niego pracodawca powinien uatwi pracownikowi podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Pracownik
moe by skierowany przez pracodawc do szkoy lub na szkolenie
w formach pozaszkolnych, przy czym z inicjatyw moe wystpi pracodawca lub sam pracownik.
W dniu 16 lipca 2010 roku wesza w ycie nowelizacja ustawy
Kodeks pracy oraz ustawy o podatku dochodowym od osb fizycznych
(Dz. U. z 2010 r. Nr 105, poz. 655), regulujca kwesti podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownikw oraz zasady ich finansowania.
Z nowych przepisw wynika, i pracownik i pracodawca s
zobowizani zawrze pisemn umow, ktra bdzie regulowa zasady obowizujce obie strony w tym zakresie. Wyjtek stanowi sytuacja
gdy pracodawca nie zamierza zobowiza pracownika do pozostawania

40 Edukacja osb niepenosprawnych. rdo: www.elearning.pl

81

w zatrudnieniu po ukoczeniu procesu ksztacenia. Umowa ta nie

moe zawiera postanowie mniej korzystnych dla pracownika ni wynikajce z ww. przepisw Kodeksu pracy.
Pracownikowi, ktry podnosi swoje kwalifikacje zawodowe przysuguje urlop szkoleniowy oraz zwolnienie z caoci lub czci dnia pracy na czas niezbdny, by punktualnie przyby na obowizkowe zajcia
oraz na czas ich trwania.
Wymiar urlopu szkoleniowego:
6 dni dla pracownika przystpujcego do egzaminw eksternistycznych,
6 dni dla pracownika przystpujcego do egzaminu maturalnego,
6 dni dla pracownika przystpujcego do egzaminu potwierdzajcego kwalifikacje zawodowe,
21 dni w ostatnim roku studiw na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie si i przystpienie do egzaminu.
Za czas urlopu szkoleniowego oraz czas zwolnienia z caoci lub
czci dnia pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Pracodawca moe przyzna pracownikowi podnoszcemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe wiadczenia, w szczeglnoci na pokrycie opat za ksztacenie, przejazd, podrczniki i zakwaterowanie.
Pracownik:

82

ktry bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia

kwalifikacji zawodowych albo przerwie ich podnoszenie,

z ktrym pracodawca rozwie stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, w trakcie podnoszenia kwalifikacji
zawodowych lub po jego ukoczeniu, w terminie okrelonym
w umowie, nie duszym ni 3 lata,

ktry w ww. okresie rozwie stosunek pracy za wypowiedzeniem, z wyjtkiem wypowiedzenia umowy o prac z przyczyn
okrelonych w art. 943 KP (dotyczy sytuacji kiedy pracownik
rozwiza umow o prac wskutek mobbingu),

ktry w ww. okresie rozwie stosunek pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 (dotyczy rozwizania stosunku pracy bez wypowiedzenia przez pracownika, z winy
pracodawcy) lub art. 943 KP, mimo braku przyczyn okrelonych
w tych przepisach,

jest obowizany do zwrotu kosztw poniesionych przez pracodawc na ten cel z tytuu dodatkowych wiadcze, w wysokoci
proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukoczeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu zatrudnienia w czasie
ich podnoszenia.
Nowelizacja wprowadzia korzystne dla pracownikw zmiany
w ustawie o podatku dochodowym od osb fizycznych. Warto wiadcze przyznanych zgodnie z odrbnymi przepisami przez pracodawc
na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, z wyjtkiem wynagrodze
otrzymywanych za czas zwolnienia z caoci lub czci dnia pracy oraz
za czas urlopu szkoleniowego, zostaa uznana za woln od podatku dochodowego.
W przypadku gdy pracownik
zdobywa lub uzupenia wiedz
i umiejtnoci na zasadach innych
ni okrelone w art. 1031 1035
KP, pracodawca moe, ale nie musi
przyzna mu:
zwolnienie z caoci lub czci
dnia pracy bez zachowania
prawa do wynagrodzenia,
urlop bezpatny w wymiarze ustalonym w porozumieniu zawartym midzy pracodawc i pracownikiem.
W zakresie obowizkw polskich pracodawcw znajduje si wymg organizowania i/lub kierowania pracownikw na tzw. szkolenia
obligatoryjne. S to szkolenia, ktre kady pracodawca musi zorganizowa dla zatrudnionych przez siebie osb. W przypadku polskich
pracodawcw zgodnie z art. 237 2 Kodeksu pracy szkoleniem takim
jest szkolenie w zakresie bezpieczestwa i higieny pracy (BHP). Nakada on na kadego pracodawc zatrudniajcego nowego pracownika

83

obowizek zorganizowania dla niego szkolenia BHP, zanim osoba

taka zostanie dopuszczona do wykonywania pracy. Wyjtek stanowi
pracobiorcy, ktrzy wykonuj swoje obowizki zawodowe na stanowiskach pracy, na ktrych byli zatrudnieni u pracodawcy przed podpisaniem z nim kolejnej umowy o prac. Koszty zwizane z organizacj
tego rodzaju szkole ponosi pracodawca. Jest on rwnie zobligowany
do okresowego powtarzania szkole BHP dla wszystkich pracownikw.
Do szkole obowizkowych, organizowanych przez pracodawc,
zalicza si rwnie szkolenia osb niepenosprawnych wykonujcych
prac nakadcz. Pracownicy ci przed dopuszczeniem do wykonywania obowizkw zawodowych musz odby kilkudniowe przeszkolenie na terenie zakadu pracy. Szkolenie takie moe mie rwnie form
instruktau zawodowego udzielanego w miejscu zamieszkania pracobiorcy. Rne kierunki ksztacenia ustawicznego mog by rwnie
narzucone przez zasady okrelone w przepisach regulujcych zasady
prowadzenia dziaalnoci gospodarczej oraz w przepisach zwizanych
z wykonywaniem tzw. zawodw regulowanych.
Pracodawcy oraz zakady pracy mog prowadzi dla swoich pracownikw kursy i szkolenia o charakterze wewntrznym. Takie formy
ksztacenia ustawicznego osb dorosych maj zrnicowany charakter. Na przykad, jedn z form jest przeprowadzenie kursu dla modszych pracownikw w przedsibiorstwie przez mistrza w zawodzie.
Innym przykadem s szkolenia dla kadry wielkich korporacji prowadzone przez menederw.
Pracodawca zatrudnia pracownikw celem osignicia okrelonych rezultatw pracy, o ktrych decyduj w duym stopniu kwalifikacje zawodowe zaogi. Uatwianie pracownikom podnoszenia
kwalifikacji zawodowych naley do zasad prawa pracy (art. 17 Kp),
ktrych konkretyzacja nastpuje w kolejnych przepisach. Polega on na
organizowaniu wewntrzzakadowych form doksztacania i doskonalenia zawodowego oraz ksztacenia w placwkach pozazakadowych.

84

3.5. Standardy kwalifikacji zawodowych

Standardy kwalifikacji zawodowych tworz ustanowione normy,
ktre pozwalaj zwikszy ich przejrzysto oraz mog by wykorzystywane do poprawy jakoci ksztacenia i doskonalenia zawodowego
w systemie szkolnym i pozaszkolnym. Standard powstaje w oparciu
o analiz zawodu, ktra polega na wyodrbnieniu zakresw pracy
w zawodzie i typowych zada zawodowych. Zakresom prac przyporzdkowano skadowe kwalifikacji zawodowych, z ktrych kada
zawiera co najmniej jedno zadanie zawodowe rozpisane na zbiory:
umiejtnoci, wiadomoci i cech psychofizycznych.
Te z kolei przypisane zostay do czterech grup kwalifikacji:
ponadzawodowych, oglnozawodowych, podstawowych dla zawodu
i specjalistycznych, ktre rni si zasigiem i stopniem oglnoci.
Kwalifikacje ponadzawodowe s zbiorami umiejtnoci, wiadomoci i cech psychofizycznych wsplnych dla bran lub sektora
gospodarki, w ktrej zawd funkcjonuje. Obejmuj take kwalifikacje kluczowe, ktre definiuje si jako wsplne dla wszystkich
zawodw.
Kwalifikacje oglnozawodowe s wsplne dla wszystkich zakresw prac w zawodzie, czyli dla tzw. skadowych kwalifikacji zawodowych.
Kwalifikacje podstawowe dla zawodw s charakterystyczne dla
jednej lub kilku skadowych kwalifikacji zawodowych.
Kwalifikacje specjalistyczne s take charakterystyczne dla jednej
lub kilku skadowych kwalifikacji zawodowych, ale ponadto s to
umiejtnoci, wiadomoci i cechy psychofizyczne rzadziej wystpujce w zawodzie, ktre wykonuje stosunkowo maa grupa pracownikw wyspecjalizowanych w wskiej dziaalnoci w ramach
zawodu.
W krajach Unii Europejskiej standardy kwalifikacji zawodowych
w obszarze zatrudnienia s podstaw do ocenienia jakoci pracy pracownika, wykonujcego zadania w danym zawodzie. S bezporednio
zwizane z rynkiem pracy, wyznaczaj rwnie standardy dla edukacji

85

i mog by wykorzystane dla oceny kwalifikacji uzyskanych poza systemem. Wyniki takiej oceny powinny wskazywa poziom umiejtnoci
zawodowych, zdobytych poprzez dowiadczenie w pracy lub samoksztacenie.
Istniejce standardy cile precyzuj oczekiwania i efekty ksztacenia oraz sposoby jednolitego i obiektywnego sprawdzania osignitych wynikw nauczania. Powinny umoliwi zdobycie zatrudnienia
oraz stworzy powszechny i obiektywny system sprawdzania wiedzy
i umiejtnoci, okrelanych jako kwalifikacje zawodowe.

Procesy integracyjne z Uni Europejsk wymusiy podjcie prac

nad systemem standaryzacji kwalifikacji zawodowych, ktre stay si
istotnym czynnikiem okrelajcym wymagania pracodawcw wobec
pracownikw oraz uatwiy uznawanie i porwnywanie kwalifikacji
zawodowych na europejskim rynku pracy (kwestie uznawalnoci
wzajemnej dyplomw i certyfikatw wiadczcych o poziomie kwalifikacji zawodowych).
Wrd krajw UE przewaa pogld, e standardy powinny by regulacjami posiadajcymi moc prawn, w zwizku z tym pastwo powinno odgrywa podstawow rol przy opracowywaniu i uznawaniu
standardw kwalifikacji zawodowych.
Aktualnie opracowane zostay 253 standardy kwalifikacji
zawodowych, ktre dostpne s na stronie internetowej
http://www.standardyiszkolenia.praca.gov.pl

86

3.6. Moduowe programy szkolenia

zawodowego
Ministerstwo Pracy i Polityki Spoecznej udostpnia instytucjom
szkoleniowym opracowywane sukcesywnie od 1997 roku programy moduowe dla ponad 250 obszarw zawodowych, obejmujce
ok. 2000 jednostek moduowych.
Przy opracowaniu tych programw szkolenia zawodowego zastosowana zostaa metodologia MES (Modules of Employable Skills)
nawizujca do koncepcji Midzynarodowej Organizacji Pracy. Jest
to metoda, ktra pozwala w oparciu o analiz zada pracownika zbudowa moduowy program szkoleniowy. Moduy tego programu ucz
konkretnych umiejtnoci zwizanych z poszczeglnymi zadaniami
pracownika. W edukacji dorosych ten rodzaj szkolenia traktowany jest
jako rodek przeciwdziaajcy bezrobociu. Kursy oparte na tej metodologii pozwalaj na stosunkowo szybkie przekwalifikowanie si lub
aktualizacj posiadanych umiejtnoci do poziomu, jaki wyznacza rozwj techniki, technologii produkcji oraz usug.
Metody dydaktyczne w szkoleniu moduowym nie rni si od stosowanych przy realizowaniu programw tradycyjnych. Jednak s dosy
czasochonne i wymagaj doskonaej znajomoci zada pracownika
i procedur z nimi zwizanych. Powstay program nauczania jest idealnie
powizany z umiejtnociami potrzebnymi w pracy - nie ma zbdnych
elementw, a struktura moduowa pozwala na elastyczne i atwe uczenie si wybranych umiejtnoci. Na przykad pracownik, ktry zmienia
stanowisko pracy uczy si tylko tego, czego jeszcze nie potrafi, a co jest
potrzebne do wykonywania nowych zada.
Aktualnie opracowano 257 programw moduowych,
ktre dostpne s na stronie internetowej
http://www.standardyiszkolenia.praca.gov.pl
Podstawa prawna:
art. 4 ust 1 pkt 7 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z pn. zm.).

87

3.7. Rejestr Instytucji Szkoleniowych

Rejestr Instytucji Szkoleniowych (RIS), prowadzony od 1 grudnia 2004 roku przez wojewdzkie urzdy pracy, jest jednym z narzdzi majcych wpyw na upowszechnianie, zwikszanie dostpnoci
i popraw jakoci usug szkoleniowych. Kada instytucja szkoleniowa
zainteresowana korzystaniem ze rodkw publicznych na prowadzenie szkole dla osb bezrobotnych i poszukujcych pracy jest zobowizana posiada wpis do RIS.

Rejestr Instytucji Szkoleniowych zawiera m.in. informacje o:

88

nazwie i adresie instytucji szkoleniowej,

kadrze prowadzcej szkolenia,

bazie lokalowej, jej wyposaeniu i rodkach dydaktycznych,

metodach oceny jakoci szkole,

liczbie bezrobotnych i poszukujcych pracy objtych szkoleniami w danym roku,

pomocy udzielanej nieodpatnie uczestnikom i absolwentom

szkolenia lub przygotowania zawodowego dorosych po ich
ukoczeniu,

obszarze i tematyce prowadzonych szkole.

Prowadzenie Rejestru ma na celu:

dostarczenie osobom zainteresowanym informacji nt. ofert

szkoleniowych,

uatwienie urzdom pracy poszukiwania wykonawcw usug

szkoleniowych,

dostosowanie ofert programowych instytucji szkoleniowych

do potrzeb rynku pracy,

racjonalizacj wydatkw ze rodkw publicznych przeznaczonych na szkolenia bezrobotnych i poszukujcych pracy,

podwyszenie jakoci i efektywnoci szkole,

uatwienie rozwoju ksztacenia ustawicznego.

Baza danych o zarejestrowanych instytucjach szkoleniowych jest

dostpna pod nastpujcymi adresami internetowymi:

www.ris.praca.gov.pl

www.psz.praca.gov.pl (zakadka: Rejestr Instytucji Szkoleniowych)

www.wup.kielce.pl (zakadka: Rejestr Instytucji Szkoleniowych)

Podstawa prawna:
art. 8 ust.1 pkt 13 b i art. 20 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r.
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008r.
Nr 69 poz. 415 z pn. zm.),
Rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 padziernika 2004r. w sprawie rejestru instytucji szkoleniowych (Dz. U.
z 2004 r. Nr 236, poz. 2365 z pn. zm.),
Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia
15 grudnia 2010 r. (Dz. U. z 2010 r. Nr 241 poz. 1620) zmieniajce
rozporzdzenie w sprawie rejestru instytucji szkoleniowych.

89

90

IV

Ksztacenie ustawiczne
w aspekcie Publicznych
Sub Zatrudnienia

91

92

IV. KSZTACENIE USTAWICZNE W ASPEKCIE

PUBLICZNYCH SUB ZATRUDNIENIA

Analfabetami XXI wieku bd nie ci, ktrzy nie umiej pisa i czyta,
lecz ci, ktrzy nie potrafi uczy si, doucza i uczy ponownie.
Alvin Toffler

4.1. Zadania Urzdw Pracy

Edukacja dorosych jako element aktywnej polityki zatrudnienia
wynika z koniecznoci dostosowania kwalifikacji i umiejtnoci zawodowych osb bezrobotnych i poszukujcych pracy w celu niwelowania
niedopasowania struktury poday siy roboczej do struktury popytu
na prac na rynku pracy. Prowadzone przez publiczne suby zatrudnienia dziaania, majce na celu podniesienie lub zmian kwalifikacji
zawodowych osb zainteresowanych podjciem pracy, sprzyjaj rozwojowi lokalnego rynku pracy, ktry stawia coraz wiksze wymagania
odnonie wiedzy, nowych technologii, umiejtnoci i ustawicznego
ksztacenia.
System organw zatrudnienia ma charakter samorzdowy, a jego
istotn cech jest niezaleno kadej jednostki organizacyjnej. Gwnym rdem finansowania dziaa publicznych sub zatrudnienia jest
Fundusz Pracy. Z jego rodkw pokrywane s koszty m.in.: zasikw
dla bezrobotnych, programw przeciwdziaania bezrobociu, usug (np.
szkole i studiw podyplomowych) oraz instrumentw rynku pracy
(np. stay, przygotowania zawodowego dorosych).
Do zada wojewdzkiego urzdu pracy z zakresu ksztacenia ustawicznego naley m.in. wsppraca na terenie wojewdztwa
z powiatowymi urzdami pracy w zakresie organizacji szkole,
przygotowania zawodowego dorosych i stay, podzia posiadanych

93

rodkw Funduszu Pracy z uwzgldnieniem kierunkw i priorytetw okrelonych w regionalnym planie dziaa na rzecz zatrudnienia,
rozwoju zasobw ludzkich i aktywizacji bezrobotnych.
Do zada w zakresie wsppracy z powiatowymi urzdami pracy
na rzecz ksztacenia ustawicznego bezrobotnych i poszukujcych pracy naley:

badanie popytu na kwalifikacje i umiejtnoci zawodowe na

wojewdzkim rynku pracy i ich upowszechnianie,
wspieranie metodyczne dziaa powiatowych urzdw pracy
w zakresie organizacji szkole, przygotowania zawodowego
dorosych i stay oraz prowadzenie analiz skutecznoci oddziaywania tych instrumentw na rynek pracy,
prowadzenie Rejestru Instytucji Szkoleniowych,
prowadzenie dialogu spoecznego w zakresie polityki zatrudnienia i ksztacenia ustawicznego,
popularyzowanie idei uczenia si przez cae ycie i upowszechnianie dobrych praktyk w zakresie organizacji szkole, przygotowania zawodowego dorosych i stay.

Do zada powiatowych urzdw pracy z zakresu edukacji

ustawicznej naley m.in.:

udzielanie informacji o zawodach, rynku pracy oraz moliwociach szkolenia i ksztacenia,

udzielanie porad uatwiajcych wybr zawodu, zmian kwalifikacji, podjcie lub zmian zatrudnienia,
organizacja szkole dla bezrobotnych i innych uprawnionych
osb,
organizowanie stay i przygotowania zawodowego osobom
bezrobotnym,
dofinansowanie studiw podyplomowych na wniosek bezrobotnego.

W wojewdztwie witokrzyskim funkcjonuje Wojewdzki Urzd

Pracy w Kielcach oraz trzynacie Powiatowych Urzdw Pracy i jeden Miejski Urzd Pracy .

94

4.2. Szkolenia
Wedug definicji ustawowej szkolenie oznacza pozaszkolne
zajcia majce na celu uzyskanie, uzupenienie lub doskonalenie
umiejtnoci i kwalifikacji zawodowych lub oglnych, potrzebnych do wykonywania pracy, w tym umiejtnoci poszukiwania
zatrudnienia.
Usuga rynku pracy w zakresie organizacji szkole realizowana
jest przez powiatowe urzdy pracy we wsppracy z pracodawcami
krajowymi, instytucjami szkoleniowymi, instytucjami egzaminacyjnymi, organizatorami studiw podyplomowych i instytucjami dialogu
spoecznego.

Starosta inicjuje, organizuje i finansuje z Funduszu Pracy szkolenia bezrobotnych w celu podniesienia ich kwalifikacji zawodowych
i innych kwalifikacji, zwikszajcych szans na podjcie lub utrzymanie
zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, lub dziaalnoci gospodarczej,
w szczeglnoci w przypadku:

braku kwalifikacji zawodowych;

koniecznoci zmiany lub uzupenienia kwalifikacji;
utraty zdolnoci do wykonywania pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie;
braku umiejtnoci aktywnego poszukiwania pracy.

Szkolenie finansowane z Funduszu Pracy powinno odbywa si

w formie kursu wedug planu nauczania obejmujcego przecitnie nie
mniej ni 25 godzin zegarowych w tygodniu, chyba e przepisy odrbne przewiduj niszy wymiar szkolenia.

95

Czas trwania szkolenia finansowanego z Funduszu Pracy:

do 6 miesicy, a w sytuacjach uzasadnionych programem

szkolenia w danym zawodzie nie duej ni 12 miesicy;

do 12 miesicy dla osb bez kwalifikacji zawodowych,

a w sytuacjach uzasadnionych programem szkolenia w danym zawodzie nie duej ni 24 miesice.

Skierowanie na szkolenie z powiatowego urzdu pracy mog uzyska:

96

osoby bezrobotne,
osoby poszukujce pracy, ktre:
s w okresie wypowiedzenia stosunku pracy lub stosunku
subowego z przyczyn dotyczcych zakadu pracy,

s zatrudnione u pracodawcy, wobec ktrego ogoszono

upado lub ktry jest w stanie likwidacji, z wyczeniem
likwidacji w celu prywatyzacji,

otrzymuj wiadczenie socjalne przysugujce na urlopie

grniczym lub grniczy zasiek socjalny, okrelone w odrbnych przepisach,

uczestnicz w zajciach w centrum integracji spoecznej

lub indywidualnym programie integracji, o ktrych mowa
w przepisach o pomocy spoecznej,

s onierzami rezerwy,

pobieraj rent szkoleniow,

pobieraj wiadczenie szkoleniowe,

podlegaj ubezpieczeniu spoecznemu rolnikw w penym zakresie na podstawie przepisw o ubezpieczeniu

spoecznym rolnikw jako domownik lub maonek rolnika, jeeli zamierzaj podj zatrudnienie, inn prac
zarobkow lub dziaalno gospodarcz poza rolnictwem,

pracownicy oraz osoby wykonujce inn prac zarobkow lub dziaalno gospodarcz w wieku 45 lat i powyej.

Osoba niepenosprawna zarejestrowana w urzdzie pracy jako

bezrobotna albo poszukujca pracy niepozostajca w zatrudnieniu ma
prawo korzysta z usug lub instrumentw rynku pracy na zasadach
okrelonych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku
pracy, w tym ze szkole. rdo ich finansowania uzalenione jest od
statusu osoby zarejestrowanej w urzdzie pracy i tak w przypadku:

osb bezrobotnych - jest to Fundusz Pracy,

osb poszukujcych pracy niepozostajcych w zatrudnieniu
- Pastwowy Fundusz Rehabilitacji Osb Niepenosprawnych.

Szkolenia organizowane s w dwch formach:

Szkolenia w trybie indywidualnym inicjowane s na wniosek

osoby uprawnionej do szkolenia, jeeli uzasadni ona jego celowo. Koszt w czci finansowanej z Funduszu Pracy w danym
roku nie moe przekroczy 300% przecitnego wynagrodzenia.
Skierowanie na szkolenie jest moliwe nie czciej ni jeden raz
w roku.

Szkolenia prowadzone w trybie grupowym s inicjowane

i organizowane przez urzd pracy oraz finansowane ze rodkw
Funduszu Pracy. Ich celem jest zwikszenie szans osb zarejestrowanych w urzdzie pracy na znalezienie zatrudnienia oraz podniesienie kwalifikacji zawodowych. Propozycj szkolenia mona
otrzyma bezporednio od pracownika urzdu pracy. Nieuzasadniona odmowa udziau powoduje utrat statusu bezrobotnego na
okres 120 dni w przypadku pierwszej odmowy, 180 dni w przypadku drugiej i 270 dni w przypadku trzeciej. Osoba zainteresowana
moe take zgosi ch udziau w szkoleniu grupowym planowanym przez powiatowy urzd pracy.

Powiatowy urzd pracy upowszechnia plan szkole w swojej siedzibie oraz na stronie internetowej urzdu. Opracowany jest on na
podstawie wynikw bada i analiz rynku pracy, czstotliwoci wystpowania ofert oraz zapotrzebowania ze strony pracodawcw.

97

Uprawnienia przysugujce uczestnikom szkolenia

Osoba kierowana na szkolenie ma prawo do bezpatnych bada
lekarskich i psychologicznych, o ile wymaga tego specyfika szkolenia
oraz pomocy w wyborze kierunku szkolenia zgodnego z posiadanymi
predyspozycjami.
Skierowanym przez urzd pracy na szkolenie przysuguje:

stypendium w wysokoci 120% zasiku miesicznie, jeeli miesiczny wymiar godzin szkolenia wynosi co najmniej 150 godzin, w przypadku niszego miesicznego wymiaru szkolenia
wysoko stypendium ustala si proporcjonalnie, z tym e nie
moe by ono nisze ni 20% zasiku podstawowego,

ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz stypendium za okres udokumentowanej niezdolnoci do odbywania szkolenia (konieczne jest zawiadczenie lekarskie
na druku ZUS ZLA).

Uwaga! Bezrobotnemu, ktry ma prawo rwnoczenie do zasiku

i stypendium, przysuguje wybr wiadczenia.
Osoba skierowana na szkolenie moe otrzyma take:

zwrot kosztw przejazdu z miejsca zamieszkania do miejsca

odbywania szkolenia,

zwrot kosztw zakwaterowania i wyywienia, jeeli szkolenie

odbywa si poza miejscem zamieszkania i wynika to z umowy
zawartej z instytucj szkoleniow.

Osoba, ktra z wasnej winy nie ukoczya szkolenia, jest obowizana do zwrotu jego kosztw, z wyjtkiem przypadku, gdy przyczyn
nieukoczenia byo podjcie zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub
dziaalnoci gospodarczej.
Uczestnik na zakoczenie szkolenia otrzymuje zawiadczenie z instytucji szkoleniowej realizujcej program kursu, potwierdzajce udzia
w szkoleniu i uzyskane umiejtnoci.

98

Podstawa prawna:
art. 2, art. 40-43 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz.
415 z pn. zm.),
Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia
14 wrzenia 2010 r. w sprawie standardw i warunkw prowadzenia usug rynku pracy (Dz. U. z 2010 r. Nr 177, poz. 1193),
art.11, art. 38 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i spoecznej oraz o zatrudnieniu osb niepenosprawnych
(Dz. U. z 2010 r. Nr 214, poz. 1407 z pn. zm.);

4.3. Poyczka szkoleniowa

Poyczka szkoleniowa
udzielona jest z Funduszu
Pracy z przeznaczeniem
na sfinansowanie kosztw
szkolenia podejmowanego bez skierowania powiatowego urzdu pracy.
Cele i zasady udzielania
poyczek szkoleniowych:
poyczka powinna suy sfinansowaniu szkolenia zwikszajcego szanse na podjcie lub utrzymanie zatrudnienia lub innej pracy
zarobkowej,
jej wysoko nie moe przekroczy 400% przecitnego wynagrodzenia obowizujcego w dniu podpisania umowy,
jest nieoprocentowana, a okres jej spaty nie moe przekroczy
18 miesicy od ustalonego w umowie dnia zakoczenia szkolenia,
wypata poyczki moe nastpi po dniu zawarcia umowy, jednorazowo lub w ratach.

99

O udzielenie poyczki z Funduszu Pracy na szkolenia mog

ubiega si:

osoby bezrobotne,

osoby poszukujce pracy okrelone w art. 43 ustawy z dnia

20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia (...) , tj. wymienione
na str. 96 niniejszej publikacji,

pracownicy oraz osoby wykonujce inn prac zarobkow lub dziaalno gospodarcz w wieku 45 lat i powyej.

Osoba zainteresowana powinna zoy w powiatowym urzdzie pracy:

wniosek wraz z uzasadnieniem potrzeby udzielenia tej formy

pomocy,

inne wymagane dokumenty, w szczeglnoci owiadczenie, e szkolenie finansowane z poyczki umoliwi podjcie
zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.

Obowizki osoby, ktrej urzd pracy udzieli poyczki na szkolenie

Obowizki stron zawarte s w umowie, ktr urzd pracy zawiera z poyczkobiorc. Okrela ona przede wszystkim plan spaty rat poyczki oraz sposb jej zabezpieczenia.
Poyczkobiorca jest zobowizany do:

wydatkowania poyczki szkoleniowej na cele okrelone

w umowie, tj. na sfinansowanie kosztw szkolenia,

powiadomienia powiatowego urzdu pracy o podjciu oraz

zakoczeniu szkolenia finansowanego z poyczki,

rozliczenia poyczki.

Uwaga! W przypadku wykorzystania poyczki na cele inne ni

okrelone w umowie, niepodjcia lub nieukoczenia szkolenia,
poyczka podlega bezzwocznemu zwrotowi w caoci wraz z odsetkami ustawowymi, ktre ustala si take od kwoty poyczki
niespaconej w terminie.

100

Podstawa prawna:
art. 2, art. 42 i 43 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r, Nr 69, poz. 415
z pn. zm.),
Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia
14 wrzenia 2010 r. w sprawie standardw i warunkw prowadzenia usug rynku pracy (Dz. U. z 2010 r. Nr 177, poz. 1193).

4.4. Dofinansowanie kosztw studiw

podyplomowych
Studia podyplomowe to forma ksztacenia przeznaczona dla
osb legitymujcych si dyplomem ukoczenia studiw wyszych.
Wsparcie finansowe na udzia w studiach podyplomowych mog
otrzyma:

osoby bezrobotne,

osoby poszukujce pracy okrelone w art. 43 ustawy z dnia 20

kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia (), tj. wymienione na
str. 96,

pracownicy oraz osoby wykonujce inn prac zarobkow

lub dziaalno gospodarcz w wieku 45 lat i powyej.

Osoba zainteresowana dofinansowaniem kosztw studiw podyplomowych powinna zoy w powiatowym urzdzie pracy:

wniosek wraz z uzasadnieniem celowoci podjcia tych studiw,

dokument wydany przez organizatora studiw podyplomowych

zawierajcy informacje o nazwie, terminie i koszcie tych studiw.

101

Obowizki osoby otrzymujcej dofinansowanie

Obowizkiem osoby korzystajcej z ww. dofinansowania jest zoenie w powiatowym urzdzie pracy dokumentu potwierdzajcego
kontynuacj studiw podyplomowych (przed kolejn wpat raty) oraz
dyplomu ukoczenia tych studiw.
Korzyci wynikajce z dofinansowania studiw podyplomowych
Urzd pracy moe pokry koszty studiw podyplomowych nalene organizatorowi studiw do wysokoci 100%, jednak nie wicej ni
300% przecitnego wynagrodzenia. Finansowanie to moe odbywa
si jednorazowo w caoci lub w ratach za kolejne semestry (w zalenoci od systemu patnoci obowizujcego na uczelni).
Bezrobotnemu, ktremu przyznano dofinansowanie kosztw studiw podyplomowych, za okres uczestnictwa w tych studiach zgodnie
z ich programem przysuguje stypendium w wysokoci 20% zasiku
za kady miesic nauki. Stypendium przysuguje take w przypadku
podjcia przez bezrobotnego zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub
dziaalnoci gospodarczej do ukoczenia programu studiw. Stypendium nie przysuguje osobie poszukujcej pracy.

Uwaga! W przypadku przerwania studiw podyplomowych

z winy uczestnika, kwota wydatkowana na ich finansowanie
z Funduszu Pracy podlega zwrotowi.

Podstawa prawna:
art. 42 i art. 43 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69 poz. 415
z pn. zm.),
Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia
14 wrzenia 2010 r. w sprawie standardw i warunkw prowadzenia usug rynku pracy (Dz. U. z 2010 r. Nr 177, poz. 1193).

102

4.5. Dofinansowanie kosztw egzaminw oraz

kosztw uzyskania licencji
Powiatowy urzd pracy na wniosek bezrobotnego moe sfinansowa ze rodkw Funduszu Pracy do wysokoci przecitnego wynagrodzenia:

koszty egzaminw umoliwiajcych uzyskanie wiadectw, dyplomw, zawiadcze, okrelonych uprawnie zawodowych lub
tytuw zawodowych;

koszty uzyskania licencji niezbdnych do wykonywania danego

zawodu.

Uwaga! Urzd pracy nie zrefunduje opat, ktre zostay

poniesione przez osob zainteresowan zanim przyznano jej
dofinansowanie.
Dofinansowanie z Funduszu Pracy kosztw egzaminw i uzyskania licencji mog uzyska:

osoby bezrobotne,

osoby poszukujce pracy okrelone w art. 43 ustawy z dnia

20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia (), tj. wymienione
na str. 96 niniejszej publikacji,

pracownicy oraz osoby wykonujce inn prac zarobkow lub dziaalno gospodarcz w wieku 45 lat i powyej.

Osoba zainteresowana dofinansowaniem kosztw egzaminu lub

uzyskania licencji powinna zoy w powiatowym urzdzie pracy:

wniosek wraz z uzasadnieniem udzielenia tej formy pomocy,

inne wymagane dokumenty, w szczeglnoci dokument zawierajcy informacje o nazwie, terminie i koszcie egzaminu
lub uzyskania licencji oraz o nazwie i adresie instytucji egzaminujcej lub instytucji wydajcej licencj.

103

Podstawa prawna:
art. 40 ust. 3a, art. 41 ust. 4c ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r.
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008r.
Nr 69, poz. 415 z pn. zm.),
Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia
14 wrzenia 2010 r. w sprawie standardw i warunkw prowadzenia usug rynku pracy (Dz. U. z 2010 r. Nr 177, poz. 1193).

4.6. Sta
Kolejn form podnoszenia kwalifikacji zawodowych jest sta,
ktry oznacza nabywanie przez bezrobotnego umiejtnoci
praktycznych do wykonywania pracy przez wykonywanie zada
w miejscu pracy bez nawizania stosunku pracy z pracodawc.
Celem skierowania do odbycia stau jest:

umoliwienie osobie bezrobotnej nabycia kwalifikacji lub

umiejtnoci praktycznych,

zdobycie dowiadczenia zawodowego w rzeczywistych

warunkach pracy.

Do odbycia stau mog zosta skierowane osoby bezrobotne znajdujce si w szczeglnej sytuacji na rynku pracy, tj.:

104

bezrobotni do 25 roku ycia,

bezrobotni, ktrzy nie ukoczyli 27 roku ycia, w okresie

12 miesicy od dnia okrelonego w dyplomie, wiadectwie
lub innym dokumencie powiadczajcym ukoczenie szkoy
wyszej,

dugotrwale bezrobotni lub kobiety, ktre nie podjy

zatrudnienia po urodzeniu dziecka, albo bezrobotni po zakoczeniu realizacji kontraktu socjalnego, o ktrym mowa
w art. 50 ust. 2 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,

bezrobotni powyej 50 roku ycia,

bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych, bez dowiadczenia

zawodowego lub bez wyksztacenia redniego, bezrobotni
samotnie wychowujcy co najmniej jedno dziecko do 18 roku
ycia,

bezrobotni, ktrzy po odbyciu kary pozbawienia wolnoci

nie podjli zatrudnienia,

bezrobotni niepenosprawni.

Okres trwania stau uzaleniony jest od kategorii osb bezrobotnych uprawnionych do jego odbycia, tj.:

do 12 miesicy w przypadku osb bezrobotnych do 25 roku

ycia oraz bezrobotnych w okresie 12 miesicy od dnia okrelonego w dyplomie, wiadectwie lub innym dokumencie
powiadczajcym ukoczenie szkoy wyszej, ktrzy nie ukoczyy 27 roku ycia;

do 6 miesicy pozostae osoby bezrobotne bdce w szczeglnej sytuacji na rynku pracy.

Uwaga!
Minimalny okres organizacji stau to 3 miesice.
Organizatorem stau moe by:
pracodawca,

przedsibiorca niezatrudniajcy pracownika, na zasadach

przewidzianych dla pracodawcw,

organizacja pozarzdowa,

rolnicza spdzielnia produkcyjna,

penoletnia osoba fizyczna zamieszkujca i prowadzca

na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobicie i na wasny rachunek dziaalno w zakresie produkcji rolinnej lub
zwierzcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej
105

i rybnej, w pozostajcym w jej posiadaniu gospodarstwie

rolnym obejmujcym obszar uytkw rolnych o powierzchni
przekraczajcej 2 ha przeliczeniowe lub prowadzcej dzia
specjalny produkcji rolnej, o ktrym mowa w ustawie
z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu spoecznym rolnikw
(Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, z pn. zm.).

Z inicjatyw skierowania bezrobotnego do odbycia stau

moe wystpi:

powiatowy urzd pracy proponujc bezrobotnemu

udzia w stau (nieuzasadniona odmowa udziau spowoduje
utrat statusu bezrobotnego na okres 120 dni w przypadku
pierwszej odmowy, 180 dni w przypadku drugiej i 270 dni
w przypadku trzeciej);

pracodawca moe zoy w powiatowym urzdzie pracy

wniosek o zawarcie umowy o zorganizowanie stau, w ktrym
pracodawca moe wskaza osob do przyjcia na sta (ale nie
jest to obowizkowe);

zainteresowany bezrobotny moe wyrazi ch odbycia

stau; we wniosku powinien wskaza zadania do wykonania
oraz kwalifikacje lub umiejtnoci, ktre chciaby uzyska.

Przed zakwalifikowaniem na sta kandydat moe zosta skierowany na badania psychologiczne i lekarskie w celu stwierdzenia braku
przeciwwskaza do wykonywania pracy na stanowisku objtym programem stau.
Staysta zobowizany jest do:

106

przestrzegania ustalonego przez organizatora rozkadu czasu

pracy,

sumiennego i starannego wykonywania zada objtych programem stau,

przestrzegania przepisw i zasad obowizujcych u organizatora,

sporzdzenia sprawozdania z przebiegu stau zawierajcego

informacje o wykonywanych zadaniach oraz uzyskanych kwalifikacjach lub umiejtnociach,

przedoenia w powiatowym urzdzie pracy ww. sprawozdania powiadczonego przez opiekuna stau i opinii wydanej
przez organizatora.

Bezrobotnemu w okresie odbywania stau przysuguje:

stypendium w wysokoci 120% zasiku dla bezrobotnych,

2 dni wolne za kade 30 dni kalendarzowych odbywania stau,

ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz stypendium za okres udokumentowanej niezdolnoci do odbywania stau (konieczne jest zawiadczenie lekarskie na druku
ZUS ZLA).

Osoba odbywajca sta moe otrzyma take:

zwrot kosztw przejazdu z miejsca zamieszkania do miejsca

odbywania stau, jeeli czas dojazdu i powrotu do miejsca staego zamieszkania wynosi cznie ponad 3 godziny dziennie

lub

zwrot kosztw zakwaterowania w hotelu lub wynajtym

mieszkaniu w miejscowoci lub w pobliu miejscowoci,
w ktrej odbywa sta.

Sta umoliwia uzyskanie praktycznych kwalifikacji lub umiejtnoci zawodowych. Potwierdzaj je dokumenty:

opinia od pracodawcy zawierajca informacje o zadaniach

realizowanych przez bezrobotnego i umiejtnociach praktycznych pozyskanych podczas stau,

zawiadczenie o odbyciu stau wydane przez powiatowy

urzd pracy.

107

Sta moe zosta przerwany:

w przypadku podjcia pracy przez osob bezrobotn ;

na wniosek bezrobotnego odbywajcego sta w przypadku

niezrealizowania przez organizatora programu stau lub niedotrzymania warunkw jego odbywania;

na wniosek organizatora lub z urzdu, po zasigniciu opinii organizatora i wysuchaniu bezrobotnego, moe pozbawi
bezrobotnego moliwoci kontynuowania stau w przypadku:

nieusprawiedliwionej nieobecnoci podczas wicej ni jednego dnia stau;

naruszenia podstawowych obowizkw okrelonych w regulaminie pracy, w szczeglnoci stawienia si do odbycia stau
w stanie wskazujcym na spoycie alkoholu, narkotykw lub
rodkw psychotropowych lub ich spoywania na stanowisku
pracy;

usprawiedliwionej nieobecnoci uniemoliwiajcej zrealizowanie programu stau.

Podstawa prawna:
art. 2, art. 53 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z pn.
zm.),
Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z 20 sierpnia
2009 r. w sprawie szczegowych warunkw odbywania stau
przez bezrobotnych (Dz. U. z 2009r. Nr 142, poz. 1160).

108

4.7. Przygotowanie zawodowe dorosych

Od 1 lutego 2009 r. obowizuje nowy instrument przeciwdziaania bezrobociu - przygotowanie zawodowe dorosych. Umoliwia on
m.in. zdobycie tytuu zawodowego, tytuu czeladnika lub uzyskanie
kwalifikacji i umiejtnoci zawodowych.
Przygotowanie zawodowe dorosych oznacza aktywizacj
w formie praktycznej nauki zawodu lub przyuczenia do pracy. Realizowane jest bez nawizania stosunku pracy z pracodawc, wedug programu obejmujcego nabywanie umiejtnoci praktycznych i wiedzy
teoretycznej i koczy si egzaminem.

Formy przygotowania zawodowego dorosych:

praktyczna nauka zawodu dorosych:

trwa od 12 do 18 miesicy.;

umoliwia przystpienie do egzaminu kwalifikacyjnego na

tytu zawodowy lub do egzaminu czeladniczego;

koczy si egzaminem kwalifikacyjnym na tytu zawodowy

przeprowadzanym przez komisj egzaminacyjn, powoywan przez kuratora owiaty, lub egzaminem czeladniczym przeprowadzanym przez komisje izb rzemielniczych.

109

przyuczenie do pracy dorosych:

trwa od 3 do 6 miesicy;
umoliwia zdobycie wybranych kwalifikacji zawodowych
lub umiejtnoci niezbdnych do wykonywania okrelonych
zada zawodowych;
koczy si egzaminem sprawdzajcym przeprowadzonym
przez komisje egzaminacyjn powoan przez kuratora owiaty lub przez instytucj szkoleniow wskazan przez starost,
wpisan do rejestru prowadzonego przez wojewdzki urzd
pracy.

Uwaga! Program przygotowania zawodowego dorosych jest realizowany przede wszystkim u pracodawcw i powinien przewidywa
co najmniej 80% czasu na nabywanie umiejtnoci praktycznych.
Pozostae 20% czasu to nauka teorii, ktra moe by prowadzona
u pracodawcy lub w instytucji szkoleniowej. Pracodawca ma obowizek wyznaczenia opiekuna osoby uczcej si o odpowiednich
kwalifikacjach.
Pracodawca, ktry przyjmie osob skierowan przez urzd pracy
otrzymuje refundacj wydatkw niezbdnych do realizacji programu
do 2% przecitnego miesicznego wynagrodzenia za kady peny
miesic programu. Jeeli uczestnik ukoczy program przygotowania
zawodowego i zda egzamin, pracodawca otrzyma premi w wysokoci
400 z za kady peny miesic programu.
Skierowanie na przygotowanie zawodowe z powiatowego
urzdu pracy mog uzyska:

110

osoby bezrobotne,

osoby poszukujce pracy, ktre:

otrzymuj wiadczenie socjalne przysugujce na urlopie

grniczym lub grniczy zasiek socjalny,

uczestnicz w zajciach w centrum integracji spoecznej

lub indywidualnym programie integracji, o ktrym mowa
w przepisach o pomocy spoecznej,

s onierzami rezerwy,

pobieraj rent szkoleniow,

pobieraj wiadczenie szkoleniowe.

Z inicjatyw skierowania do odbycia przygotowania zawodowego moe wystpi:

powiatowy urzd pracy proponujc bezrobotnemu udzia

w przygotowaniu zawodowym (nieuzasadniona odmowa
udziau spowoduje utrat statusu bezrobotnego na okres 120
dni w przypadku pierwszej odmowy, 180 dni w przypadku
drugiej i 270 dni w przypadku trzeciej);

pracodawca w tym celu skada w powiatowym urzdzie

pracy wniosek o gotowoci utworzenia miejsc przygotowania
zawodowego; we wniosku moe wskaza osob, ktr chciaby przyj,

osoba zainteresowana moe zoy w powiatowym urzdzie pracy wniosek o skierowanie do odbycia przygotowania zawodowego, w ktrym powinna wskaza zadania, ktre
chciaaby wykona oraz kwalifikacje lub umiejtnoci, ktre
chciaaby uzyska.

Uczestnikowi przygotowania zawodowego dorosych przysuguje:

nieodpatna nauka u pracodawcy, a take w instytucji szkoleniowej wsppracujcej z pracodawc oraz nieodpatne egzaminy,
stypendium w wysokoci 120% zasiku dla bezrobotnych
(w czasie wypacania stypendium zasiek nie przysuguje),
2 dni wolne za kade 30 dni odbywania programu przygotowania zawodowego,
ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz stypendium za okres udokumentowanej niezdolnoci do odbywania przygotowania zawodowego.

111

Osoba odbywajca przygotowanie zawodowe dorosych moe

otrzyma take:

zwrot kosztw przejazdu z miejsca zamieszkania do miejsca

odbywania programu aktywizacji jeeli czas dojazdu i powrotu do miejsca staego zamieszkania wynosi cznie ponad
3 godziny dziennie

lub
zwrot kosztw zakwaterowania w hotelu lub wynajtym
mieszkaniu w miejscowoci lub w pobliu miejscowoci,
w ktrej osoba odbywa przygotowanie zawodowe.
Korzyci jakie daje przygotowanie zawodowe dorosych
Przygotowanie zawodowe umoliwia uzyskanie kwalifikacji
zawodowych lub umiejtnoci praktycznych i wiedzy teoretycznej.
Potwierdzaj je dokumenty:

zawiadczenie o ukoczeniu przygotowania zawodowego

dorosych, wystawione przez pracodawc, informujce o wykonywanych zadaniach i zakresie wiedzy teoretycznej przewidzianej do opanowania w programie,

zawiadczenie potwierdzajce nabyte umiejtnoci, wystawione przez instytucj szkoleniow po zdaniu przez uczestnika
egzaminu sprawdzajcego na zakoczenie realizacji krtszej formy, tj. przyuczenia do pracy dorosych lub

wiadectwo/dyplom wystawiane przez komisj egzaminacyjn powoywan przez kuratora owiaty lub izby rzemielnicze.

Podstawa prawna:
art. 2, art. 53 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z pn.
zm.),
Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 7 kwietnia 2009 r. w sprawie przygotowania zawodowego dorosych
(Dz. U. z 2009 r. Nr 61, poz. 502).

112

Uwaga! W ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy od 1 wrzenia 2012 r. wprowadza si
zmiany dotyczce przygotowania zawodowego dorosych.
Wedug nowych przepisw:
praktyczna nauka zawodu dorosych:
umoliwia uzyskanie wiadectw potwierdzajcych kwalifikacje w zawodzie lub w przypadku osb posiadajcych wyksztacenie zasadnicze zawodowe lub rednie dyplomu potwierdzajcego kwalifikacje zawodowe
po zdaniu egzaminw potwierdzajcych wszystkie kwalifikacje wyodrbnione w danym zawodzie lub wiadectwa czeladniczego;
umoliwia przystpienie do egzaminu potwierdzajcego kwalifikacje
w zawodzie lub egzaminu czeladniczego;
koczy si egzaminami potwierdzajcymi kwalifikacje w zawodzie,
przeprowadzanymi przez okrgow komisj egzaminacyjn, zgodnie
z przepisami w sprawie warunkw i sposobu oceniania, klasyfikowania
i promowania uczniw i suchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianw
i egzaminw w szkoach publicznych lub egzaminem czeladniczym przeprowadzanym przez komisje egzaminacyjne izb rzemielniczych, zgodnie
z przepisami w sprawie egzaminw na tytuy czeladnika i mistrza w zawodzie;
umoliwia otrzymanie wiadectwa potwierdzajcego kwalifikacje
w zawodzie lub dyplom potwierdzajcy kwalifikacje zawodowe albo
wiadectwo czeladnicze.
przyuczenie do pracy dorosych:
umoliwia zdobycie wybranych kwalifikacji zawodowych lub umiejtnoci niezbdnych do wykonywania okrelonych zada zawodowych;
koczy si egzaminem sprawdzajcym przeprowadzonym przez komisj
egzaminacyjn izby rzemielniczej, instytucj szkoleniow wpisan do
rejestru prowadzonego przez wojewdzki urzd pracy lub inn instytucj uprawnion do przeprowadzania egzaminw wskazan przez starost
i otrzymaniem zawiadczenia potwierdzajcego nabyte umiejtnoci lub
wiadectwa potwierdzajcego kwalifikacje w zawodzie;
moe koczy si egzaminami potwierdzajcymi kwalifikacje w zawodzie, przeprowadzanymi przez okrgow komisj egzaminacyjn,
jeeli program przyuczenia do pracy uwzgldnia wymagania okrelone
w podstawie programowej ksztacenia w zawodach i otrzymaniem wiadectwa potwierdzajcego kwalifikacje w zawodzie.

113

4.8. Stypendium na kontynuowanie nauki

w szkole ponadgimnazjalnej lub wyszej
Stypendium na kontynuowanie nauki w szkoach rnego typu
ma pomc osobom z rodzin ubogich kontynuowa przerwane ksztacenie, aby zwikszy ich szanse na uzyskanie zatrudnienia. O stypendium moe stara si bezrobotny bez kwalifikacji zawodowych, ktry
w okresie 12 miesicy od dnia zarejestrowania w powiatowym urzdzie pracy podj dalsz nauk:

w szkole ponadgimnazjalnej dla dorosych (bdcej szko

publiczn lub niepubliczn o uprawnieniach szkoy publicznej)

albo

w szkole wyszej w systemie studiw niestacjonarnych.

Uwaga! Za bezrobotnego bez kwalifikacji zawodowych uwaa

si osob nieposiadajc kwalifikacji do wykonywania jakiegokolwiek zawodu powiadczonych dyplomem, wiadectwem, zawiadczeniem instytucji szkoleniowej lub innym dokumentem
uprawniajcym do wykonywania zawodu.

Wysoko stypendium na kontynuowanie nauki wynosi 100%

kwoty zasiku dla bezrobotnych i wypacane jest przez okres 12 miesicy od dnia rozpoczcia nauki, ale - na wniosek uczcego si - urzd
pracy moe przeduy wypacanie stypendium do ukoczenia nauki,
zgodnie z programem ksztacenia. Osobie, ktra w czasie nauki podja
zatrudnienie, inn prac zarobkow lub dziaalno gospodarcz przysuguje stypendium w wysokoci 20% zasiku.
O przyznanie stypendium mog ubiega si osoby bezrobotne, ktre speniaj cznie ponisze warunki:

114

nie maj kwalifikacji zawodowych, tj. nie posiadaj dyplomu,

wiadectwa, zawiadczenia instytucji szkoleniowej lub innego dokumentu uprawniajcego do wykonywania zawodu,

pochodz z rodzin, w ktrych jest niski dochd na osob,

uprawniajcy do wiadcze z pomocy spoecznej.

W celu uzyskania stypendium naley zoy w powiatowym urzdzie pracy:

wniosek o przyznanie stypendium,

zawiadczenie wystawione przez szko potwierdzajce kontynuowanie nauki,

zawiadczenie o wysokoci dochodw w rodzinie umoliwiajce obliczenie sumy miesicznych dochodw w rodzinie.

Podstaw do ustalenia dochodu w rodzinie mog stanowi:

zawiadczenia o wysokoci zarobkw osb pracujcych w rodzinie,

odcinki emerytury lub renty,

zawiadczenia o zasikach.

Stypendium wypaca si z dou za okresy miesiczne, w terminach

ustalonych przez powiatowy urzd pracy, nie pniej jednak ni w cigu 14 dni od dnia upywu okresu, za ktry stypendium jest wypacane.
Stypendium przysuguje rwnie za okresy choroby i macierzystwa,
powiadczone zawiadczeniem lekarskim. Przestaje by wypacane
w przypadku przerwania nauki, utraty statusu bezrobotnego lub przekroczenia dochodu w rodzinie.

Podstawa prawna:
art. 55 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z pn. zm.),
Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia
18 sierpnia 2009 r. w sprawie szczegowego trybu przyznawania
zasiku dla bezrobotnych stypendium i dodatku aktywizacyjnego
(Dz. U. z 2009 r. Nr 136, poz. 1118 z pn. zm.).

115

4.9. Praktyki absolwenckie

Gwnym celem praktyki
absolwenckiej jest uatwienie
osobom uzyskiwania dowiadczenia i nabywania umiejtnoci
praktycznych niezbdnych do
wykonywania pracy. Podmiotem przyjmujcym na praktyk
moe by osoba fizyczna, osoba
prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadajca osobowoci prawnej.
Praktykantem moe by osoba, ktra ukoczya co najmniej gimnazjum i w dniu rozpoczcia praktyki nie ukoczya 30 lat. Przy czym
dotyczy to rwnie osb, ktre posiadaj wiadectwo ukoczenia
szkoy za granic, uznane za rwnorzdne wiadectwu ukoczenia
polskiego gimnazjum zgodnie z art. 93 ustawy z dnia 7 wrzenia 1991r.
o systemie owiaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z pn. zm.).
Odbywanie praktyki absolwenckiej nie stanowi przeszkody do nabycia oraz posiadania statusu bezrobotnego, jeeli praktykant przedstawi waciwemu powiatowemu urzdowi pracy umow o praktyk
absolwenck.
Zasady odbywania praktyk
Praktyka moe mie charakter odpatny lub nieodpatny. Jeeli
bdzie ona odpatna, to wysoko miesicznego wiadczenia pieninego, przysugujcego praktykantowi, nie moe przekracza dwukrotnej wysokoci minimalnego wynagrodzenia za prac.
Podmiot przyjmujcy na praktyk powinien zapewni praktykantowi, na zasadach dotyczcych pracownikw, bezpieczne i higieniczne warunki jej odbywania, w tym, w zalenoci od rodzaju wiadcze
i zagroe, odpowiednie rodki ochrony indywidualnej. Ponadto na
wniosek praktykanta ma obowizek wystawi na pimie zawiadczenie o rodzaju wykonywanej pracy i umiejtnociach nabytych
w czasie odbywania praktyki.

116

Praktyka odbywa si na podstawie pisemnej umowy zawieranej

pomidzy praktykantem a podmiotem przyjmujcym na praktyk.
Umowa powinna okrela w szczeglnoci: rodzaj pracy, w ramach
ktrej praktykant ma uzyskiwa dowiadczenie i nabywa umiejtnoci praktyczne, okres jej odbywania, tygodniowy wymiar czasu pracy
oraz wysoko wiadczenia pieninego (jeeli praktyka bdzie miaa
charakter odpatny).
Umowa nie moe zosta zawarta na okres duszy ni trzy miesice. W przypadku zawarcia kolejnej umowy pomidzy praktykantem
a tym samym podmiotem czny okres nie moe by duszy ni 3 miesice.

Uwaga! Gdy praktyka jest odbywana nieodpatnie umowa moe

by rozwizana na pimie w kadym czasie, natomiast gdy jest odpatna moe by rozwizana na pimie z zachowaniem siedmiodniowego terminu wypowiedzenia.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz. U.
z 2009 r. Nr 127, poz. 1052),
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ( Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z pn. zm.).

Spord wszystkich realizowanych przez publiczne suby

zatrudnienia form edukacji dorosych najwiksz popularnoci
ciesz si szkolenia zawodowe, ktre skutecznie wpywaj na podnoszenie poziomu kwalifikacji osb zarejestrowanych w urzdzie,
co przekada si na wzrost aktywnoci tych osb na rynku pracy.
Informacje podane w niniejszym rozdziale
s zgodne ze stanem prawnym na dzie 31 padziernika 2011 r.

117

118

WSPIERANIE KSZTACENIA
USTAWICZNEGO W REGIONIE
W RAMACH PROGRAMU
OPERACYJNEGO KAPITA LUDZKI

119

120

V. WSPIERANIE KSZTACENIA
USTAWICZNEGO W REGIONIE
W RAMACH PROGRAMU
OPERACYJNEGO KAPITA LUDZKI

W spoeczestwie opartym na wiedzy wiele zaley do samych ludzi.

Najbardziej liczy si zdolno czowieka do efektywnego i rozsdnego
wytwarzania oraz korzystania z wiedzy w obliczu cigych zmian.
Aby w peni rozwin t umiejtno, ludzie powinni chcie i by w stanie
wzi swoje ycie we wasne rce krtko mwic, sta si aktywnymi
obywatelami. Edukacja i szkolenie trwajce przez cae ycie to najlepszy
sposb, by sprosta wyzwaniom przynoszonym przez zmiany.
(Memorandum dotyczce ksztacenia ustawicznego, Bruksela, 30.10.2000r.)

5.1. Cele i gwne obszary wsparcia Programu

Operacyjnego Kapita Ludzki
Najwikszym i najatwiej dostpnym rdem finansowania projektw dotyczcych zasobw ludzkich, w tym ksztacenia dorosych
jest Program Operacyjny Kapita Ludzki 2007-2013 (PO KL).
Termin ten przyjto jako najpeniej oddajcy istot kompleksowego wsparcia przewidzianego do realizacji w ramach Programu, ktrego
cele s cile zwizane z rozwojem kapitau ludzkiego zarwno w jego
wymiarze indywidualnym jak i spoecznym. Termin ten jest pojciem
oznaczajcym zasb wiedzy, umiejtnoci oraz potencjau zawartego w kadym czowieku i w spoeczestwie jako caoci, okrelajcym
zdolnoci do pracy, adaptacji do zmian w otoczeniu oraz moliwoci
kreacji nowych rozwiza.
Program Operacyjny Kapita Ludzki stanowi odpowied na wyzwania, jakie przed pastwami czonkowskimi stawia odnowiona Strategia Lizboska i ma przyczyni si do urzeczywistnienia jej zaoe.

121

Celem PO KL jest wzrost poziomu zatrudnienia i spjnoci spoecznej. Jego realizacja odbywa si poprzez aktywizacj zawodow,
rozwijanie potencjau adaptacyjnego przedsibiorstw i ich pracownikw, podniesienie poziomu wyksztacenia spoeczestwa, zmniejszenie obszarw wykluczenia spoecznego oraz wsparcie mechanizmw
efektywnego zarzdzania w administracji pastwowej. W ramach Programu wsparciem zostay objte nastpujce obszary: zatrudnienie,
edukacja, integracja spoeczna, adaptacyjno przedsibiorstw oraz
obszary zwizane z rozwojem zasobw ludzkich na terenach wiejskich,
z budow sprawnej i skutecznej administracji publicznej wszystkich
szczebli oraz partnerskiego pastwa, a take z promocj postaw zdrowotnych wrd osb pracujcych i doskonaleniem zawodowym kadr
medycznych.
PO KL przewiduje moliwo realizacji projektw w dwch
gwnych trybach: systemowym i konkursowym. W trybie systemowym projekty s realizowane przez beneficjentw imiennie wskazanych w Programie lub dodatkowych dokumentach stanowicych
jego uszczegowienie. Natomiast w trybie konkursowym realizuj
je wszystkie podmioty m.in.:

122

instytucje rynku pracy,

instytucje szkoleniowe,

jednostki administracji rzdowej i samorzdowej,

przedsibiorcy,

instytucje otoczenia biznesu,

organizacje pozarzdowe,

instytucje systemu owiaty i szkolnictwa wyszego,

inne podmioty.

Program Operacyjny Kapita Ludzki skada si z 10 priorytetw,

realizowanych rwnolegle na poziomie centralnym i regionalnym,
zawartych w Szczegowym Opisie Priorytetw Programu Operacyjnego Kapita Ludzki 2007 2013.
Priorytety realizowane centralnie to:
Priorytet I: Zatrudnienie i integracja spoeczna
Priorytet II: Rozwj zasobw ludzkich i potencjau adaptacyjnego przedsibiorstw oraz poprawa stanu zdrowia
osb pracujcych
Priorytet III: Wysoka jako systemu owiaty
Priorytet IV: Szkolnictwo wysze i nauka
Priorytet V: Dobre rzdzenie
Priorytety wdraane na szczeblu regionalnym to:
Priorytet VI:

Rynek pracy otwarty dla wszystkich

Priorytet VII: Promocja integracji spoecznej

Priorytet VIII: Regionalne kadry gospodarki
Priorytet IX:

Rozwj wyksztacenia i kompetencji w regionach

Ponadto realizowany jest Priorytet X: Pomoc techniczna, ktrego celem jest zapewnienie waciwego zarzdzania, wdraania oraz
promocji Europejskiego Funduszu Spoecznego.

123

Do zada wojewdzkich urzdw pracy w zakresie wdraania

PO KL naley: ogaszanie konkursw, ocena formalna i merytoryczna wnioskw, dokonywanie w oparciu o okrelone kryteria - wyboru
projektw, ktre otrzymaj dofinansowanie, przekazywanie rodkw
finansowych projektodawcom, rozliczanie, sprawozdawczo, kontrola
finansowa i merytoryczna projektw oraz prowadzenie dziaa informacyjnych i promocyjnych.
Program Operacyjny Kapita Ludzki daje mieszkacom wojewdztwa witokrzyskiego moliwo zdobywania wiedzy, podnoszenia
umiejtnoci i kwalifikacji zawodowych oraz rozwijania zainteresowa.
Dla komponentu regionalnego Instytucj Poredniczc jest
witokrzyskie Biuro Rozwoju Regionalnego w Kielcach, ktre
wdraa Priorytety: VI - Dziaanie 6.3, VII, VIII- Dziaanie 8.1 oraz IX. Wojewdzki Urzd Pracy w Kielcach peni funkcj Instytucji Poredniczcej
II stopnia dla Priorytetw VI - Dziaanie 6.1, 6.2 oraz VIII Dziaanie 8.1.

5.2. PRIORYTET VI
RYNEK PRACY OTWARTY DLA WSZYSTKICH
W ramach Priorytetu VI prowadzone s dziaania suce aktywizacji osb bezrobotnych i biernych zawodowo, kierowane przede
wszystkim do grup znajdujcych si w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy. Obejmuj one podnoszenie potencjau zawodowego, rozwj
oraz zdobywanie nowych kwalifikacji i dowiadcze zawodowych m.in.
w drodze szkole, praktyk, stay i doradztwa, a take promocj i rozwj
przedsibiorczoci i samozatrudnienia. Wspierane s rwnie inicjatywy lokalne na rzecz podnoszenia poziomu aktywnoci zawodowej
osb pozostajcych bez zatrudnienia, przyczyniajce si do realizacji
strategii rozwoju kapitau ludzkiego na terenach wiejskich. Ponadto,
w ramach tego Priorytetu wdraane s projekty ukierunkowane na
wzmocnienie i rozwj potencjau instytucji rynku pracy dziaajcych
na terenie regionu, obejmujce m.in. popraw jakoci oraz dostpu
do usug, zwaszcza w zakresie porednictwa pracy i doradztwa zawodowego.

124

Dziaanie 6.1. Poprawa dostpu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywnoci zawodowej w regionie
W ramach Dziaania realizowane s nastpujce Poddziaania:
Poddziaanie 6.1.1 Wspieranie osb pozostajcych bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy, ktre oferuje m.in. takie formy
wsparcia jak:

identyfikacja potrzeb osb pozostajcych bez zatrudnienia, w tym

m.in. poprzez zastosowanie Indywidualnych Planw Dziaania,
diagnozowanie potrzeb szkoleniowych oraz moliwoci doskonalenia zawodowego w regionie;

organizacja warsztatw oraz szkole z zakresu technik aktywnego

poszukiwania pracy oraz nabywania kompetencji kluczowych, jak
rwnie wsparcie psychologiczno-doradcze osb wchodzcych
i powracajcych na rynek pracy;

125

realizacja programw aktywizacji zawodowej obejmujcych jedn

lub kilka form wsparcia, poczonych z moliwoci zapewnienia
opieki nad dziemi lub osobami zalenymi dla osoby uczestniczcej w projekcie, tj.: porednictwo pracy i/lub poradnictwo zawodowe, stae/praktyki zawodowe;

szkolenia prowadzce do podniesienia, uzupenienia lub zmiany

kwalifikacji zawodowych, subsydiowanie zatrudnienia (wycznie
w roku 2008 - moliwe po wejciu w ycie programu pomocowego);

opracowanie i rozpowszechnianie informacji o ofertach pracy,

moliwociach udziau w szkoleniach i staach oraz innych oferowanych usugach i instrumentach aktywizacji zawodowej, w tym
m.in. poprzez zastosowanie nowoczesnych i wielokanaowych
technik informacyjnych i komunikacyjnych;

upowszechnianie i promocja alternatywnych i elastycznych form

zatrudnienia oraz metod organizacji pracy (w tym m.in. telepracy,
pracy w niepenym wymiarze czasu, pracy rotacyjnej);

organizacja kampanii promocyjnych i akcji informacyjnych majcych na celu zachcanie pracodawcw do zatrudnienia osb z grup
znajdujcych si w szczeglnej sytuacji na rynku pracy;

szkolenia oraz specjalistyczne doradztwo dla kadr instytucji rynku

pracy dziaajcych na terenie regionu (z wyczeniem publicznych
sub zatrudnienia), powizane ze specyfik zada realizowanych
przez te instytucje na regionalnym rynku pracy;

prowadzenie, publikowanie i upowszechnianie bada i analiz dotyczcych sytuacji na regionalnym i lokalnym rynku pracy, w tym
m.in. tworzenie regionalnych obserwatoriw rynku pracy oraz monitoring migracji zarobkowych na terenie regionu.

O dofinansowanie projektu w ramach Poddziaania 6.1.1 ubiega

mog si wszystkie podmioty, ktrych zakres dziaalnoci zwizany
jest z planowanymi do realizacji formami wsparcia (w tym powiatowe
i wojewdzkie urzdy pracy, w zakresie zada nieobjtych przepisami
ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy)

126

Ze wsparcia korzysta mog w szczeglnoci:

osoby pozostajce bez zatrudnienia (w tym zarejestrowane

jako bezrobotne lub poszukujce pracy), zwaszcza pozostajace bez zatrudnienia przez okres co najmniej 12 kolejnych
miesicy w cigu ostatnich 2 lat;

kobiety (zwaszcza powracajce lub wchodzce po raz pierwszy

na rynek pracy po przerwie zwizanej z urodzeniem i wychowaniem dzieci);

osoby do 25 roku ycia;

osoby niepenosprawne;

osoby po 50 roku ycia;

osoby pozostajce bez zatrudnienia zamieszkujce w gminach

wiejskich i miejsko-wiejskich oraz mieszkacy miast do 25 tys.
mieszkacw zamierzajce podj zatrudnienie w zawodach
pozarolniczych;

instytucje rynku pracy i ich pracownicy, a take podmioty

dziaajce na rzecz rozwoju zasobw ludzkich.

Poddziaanie 6.1.2. Wsparcie powiatowych i wojewdzkich

urzdw pracy w realizacji zada na rzecz aktywizacji zawodowej
osb bezrobotnych w regionie, w ramach ktrego realizowane s nastpujce typy projektw:

projekty suce wzmocnieniu i rozwojowi publicznych sub

zatrudnienia w regionie m.in. poprzez szkolenia, doradztwo, badania rynku pracy, w tym:

127

upowszechnianie porednictwa pracy i poradnictwa zawodowego w regionie, m.in. poprzez dofinansowanie zatrudnienia
doradcw zawodowych i porednikw pracy,

szkolenia, doradztwo oraz dofinansowanie studiw podyplomowych, studiw licencjackich i studiw magisterskich
uzupeniajcych dla kadr publicznych sub zatrudnienia dziaajcych na terenie regionu, powizane bezporednio ze specyfik realizowanych przez nie zada w zakresie aktywizacji
zawodowej osb bezrobotnych i poszukujcych pracy,

prowadzenie, publikowanie i upowszechnianie bada i analiz sytuacji na regionalnym i lokalnym rynku pracy (w tym w ramach regionalnych obserwatoriw rynku pracy), m.in. w zakresie:

przewidywanej sytuacji na rynku pracy wybranych zawodw,

sektorw/bran,

przewidywanych oczekiwa pracodawcw odnonie podanych kwalifikacji i usug szkoleniowych,

migracji zarobkowych na terenie regionu.

Jednostkami ubiegajcymi si o wsparcie w ramach Poddziaania 6.1.2. mog by wycznie powiatowe oraz wojewdzkie
urzdy pracy.
Poddziaanie 6.1.3. Poprawa zdolnoci do zatrudnienia oraz
podnoszenie poziomu aktywnoci zawodowej osb bezrobotnych.
W ramach Poddziaania realizowane s projekty systemowe, z ktrych finansowane s instrumenty i usugi wymienione w ustawie z dnia
20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
zwizane z realizacj:

128

szkole prowadzcych do podniesienia, uzupenienia bd zmiany kwalifikacji zawodowych;

stay/przygotowania zawodowego w miejscu pracy; prac interwencyjnych;

przyznania jednorazowych rodkw na podjcie dziaalnoci gospodarczej, w tym pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa zwizanego z podjciem dziaalnoci gospodarczej oraz doposaenia
lub wyposaenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego w ramach prac interwencyjnych.

Jednostkami ubiegajcymi si o wsparcie mog by wycznie powiatowe urzdy pracy. Z pomocy oferowanej w ramach Poddziaania
mog korzysta osoby zarejestrowane jako bezrobotne, zwaszcza
osoby znajdujce si w szczeglnej sytuacji na rynku pracy, wymienione w art. 49 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy.
Dziaanie 6.2. Wsparcie oraz promocja przedsibiorczoci
i amozatrudnienia
s
Celem Dziaania jest promocja oraz wspieranie inicjatyw i rozwiza zmierzajcych do tworzenia nowych miejsc pracy oraz budowy
postaw kreatywnych, sucych rozwojowi przedsibiorczoci i samozatrudnienia.
Typy realizowanych projektw:

wsparcie dla osb zamierzajcych rozpocz prowadzenie dziaalnoci gospodarczej (w tym na zaoenie spdzielni lub spdzielni
socjalnej) poprzez zastosowanie co najmniej jednego z nastpujcych instrumentw:

doradztwo (indywidualne i grupowe) oraz szkolenia umoliwiajce uzyskanie wiedzy i umiejtnoci niezbdnych do podjcia
i prowadzenia dziaalnoci gospodarczej,

przyznanie rodkw finansowych na rozwj przedsibiorczoci (w tym w formie spdzielni lub spdzielni socjalnej o ile
wszyscy udziaowcy s osobami, ktre rozpoczy prowadzenie dziaalnoci w wyniku uczestnictwa w projekcie) do wysokoci 40 tys. z na osob lub 20 tys. z na osob w przypadku
spdzielni lub spdzielni socjalnej,

wsparcie pomostowe udzielane w okresie do 6 / do 12 miesicy od dnia zawarcia przedmiotowej umowy, wypacane mie129

sicznie w kwocie do wysokoci minimalnego wynagrodzenia

obowizujcego na dzie wypacenia dotacji oraz szkolenia
i doradztwo w zakresie efektywnego wykorzystania dotacji
(wycznie dla osb, ktre rozpoczy dziaalno w ramach
danego projektu),

promocja przedsibiorczoci i samozatrudnienia poprzez organizacj kampanii promocyjno-informacyjnych,

upowszechnianie dobrych praktyk z zakresu rozwoju przedsibiorczoci.

5.3. PRIORYTET VIII

REGIONALNE KADRY GOSPODARKI
Procesy przemian gospodarczych zachodzce w poszczeglnych
regionach i sektorach gospodarki wymuszaj potrzeb elastycznego
reagowania kadr zarzdzajcych przedsibiorstwami. Konieczno
zakoczenia procesw restrukturyzacyjnych oraz naturalne procesy zmiany profilu dziaalnoci firm w regionach wymagaj akceptacji
przez ich pracownikw, partnerw spoecznych i gospodarczych oraz
przez samych pracodawcw. Niezbdne jest zatem zapewnienie szerokiego wsparcia dla przedsibiorstw i osb objtych tymi procesami.
Stymulowanie podnoszenia i aktualizacji umiejtnoci zawodowych przez osoby pracujce, zwaszcza starsze i o niskich kwalifikacjach, jest kluczowe dla utrzymania ich aktywnoci na rynku pracy.

130

W celu wzmocnienia atrakcyjnoci regionw istotne jest

rozwijanie Regionalnych Strategii
Innowacji oraz wspieranie transferu wiedzy w ramach wsppracy pracownikw, przedsibiorstw
oraz jednostek naukowych w sektorach o strategicznym znaczeniu
dla regionu. Do osignicia powyszego zamierzenia przyczynia si rwnie wspfinansowanie stypendiw dla uczestnikw studiw
doktoranckich, ksztaccych si na kierunkach uznanych za przyczyniajce
si w najwikszym stopniu do wzmacniania konkurencyjnoci i rozwoju
gospodarczego regionu.
Dziaanie 8.1 Rozwj pracownikw i przedsibiorstw w regionie
Celem dziaania jest podniesienie i dostosowanie kwalifikacji
i umiejtnoci osb pracujcych do potrzeb regionalnej gospodarki.
W ramach Dziaania realizowane s:
Poddziaanie 8.1.1. Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych
i doradztwo dla przedsibiorstw
Poddziaanie 8.1.2. Wsparcie procesw adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie projekty konkursowe
Poddziaanie 8.1.3. Wzmacnianie lokalnego partnerstwa na rzecz
adaptacyjnoci
Poddziaanie 8.1.4. Przewidywanie zmiany gospodarczej
Finansowaniu podlegaj m.in. nastpujce typy projektw:

oglne i specjalistyczne szkolenia oraz doradztwo zwizane ze szkoleniami dla kadr zarzdzajcych i pracownikw przedsibiorstw
w zakresie m.in.: zarzdzania, identyfikacji potrzeb w zakresie kwalifikacji pracownikw, organizacji pracy, zarzdzania BHP, elastycznych form pracy, wdraania technologii produkcyjnych przyjaznych
rodowisku, wykorzystania w prowadzonej dziaalnoci technologii
informacyjnych i komunikacyjnych;
131

132

doradztwo dla mikro, maych i rednich przedsibiorstw (MMP),

w tym dla osb samozatrudnionych, w szczeglnoci w zakresie m.in. ekonomii, finansw, zarzdzania zasobami ludzkimi lub
rachunkowoci (z wyczeniem doradztwa zwizanego z procesami inwestycyjnymi);

szkolenia skierowane do osb zatrudnionych o niskich kwalifikacjach lub innych dorosych osb pracujcych, ktre z wasnej inicjatywy s zainteresowane nabyciem nowych, uzupenianiem lub
podwyszaniem kwalifikacji i umiejtnoci (z wyczeniem ksztacenia formalnego oraz z wyczeniem osb zarejestrowanych jako
poszukujce pracy);

wsparcie dla pracodawcw przechodzcych procesy adaptacyjne

i modernizacyjne w tworzeniu i realizacji programw zwolnie monitorowanych (outplacement), w tym szkole i doradztwa zawodowego;

szkolenia przekwalifikowujce i usugi doradcze w zakresie wyboru nowego zawodu i zdobycia nowych umiejtnoci zawodowych
(w tym Indywidualne Plany Dziaa i pomoc w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia);

tworzenie sieci wsppracy (w tym partnerstw) w zakresie wzmacniania dialogu spoecznego i inicjatyw podejmowanych wsplnie
na poziomie lokalnym i regionalnym przez organizacje pracodawcw i przedstawicielstwa pracownicze, majcych na celu zwikszanie zdolnoci adaptacyjnych pracownikw i przedsibiorcw,
a take badania i analizy dotyczce trendw rozwojowych i prognozowania zmian gospodarczych zachodzcych w regionie
oraz formuowania waciwych mechanizmw zaradczych, upowszechnianie wynikw tych bada i analiz oraz zwizana z nimi
wymiana informacji.

Beneficjentami (projektodawcami) mog by w przypadku:

Poddziaania 8.1.1 i 8.1.2 wszystkie podmioty, Poddziaania 8.1.3
partnerzy spoeczni (organizacje pracodawcw i przedstawicielstwa
pracownicze), natomiast Dziaania 8.1.4 - wojewdzkie urzdy pracy.
Wsparcie kierowane jest do nastpujcych grup docelowych:
w Poddziaaniu 8.1.1, 8.1.2 i 8.1.3 do mieszkacw wojewdztwa
witokrzyskiego oraz jednostek samorzdu terytorialnego, instytucji rynku pracy, organizacji pozarzdowych i partnerw spoecznych
(w tym organizacji pracodawcw i organizacji zwizkowych), przedsibiorstw posiadajcych siedzib lub wyodrbnion formalnie jednostk
(oddzia, fili) na terenie danego wojewdztwa.
Wykazy umw zawartych z Beneficjentami na realizacj poszczeglnych projektw w wojewdztwie witokrzyskim znajduj si na
stronie www.wup.kielce.pl/pokl. Niezbdnych informacji udziela
rwnie Oddzia ds. Polityki Rynku Pracy, Projektw i Promocji EFS
Wojewdzkiego Urzdu Pracy w Kielcach.

133

5.4. PRIORYTET IX
ROZWJ WYKSZTACENIA I KOMPETENCJI
W REGIONACH
W ramach Priorytetu IX Rozwj wyksztacenia i kompetencji w regionach wdraane s
dziaania obejmujce wsparcie kierowane do osb
i placwek realizujcych proces ksztacenia, majce na celu wyrwnywanie szans edukacyjnych.
W szczeglnoci wsparciem objto obszary i rodowiska, ktre napotykaj na najsilniejsze bariery
w dostpie do wysokiej jakoci usug edukacyjnych.
Upowszechnienie edukacji przedszkolnej
wymaga systemowego wdroenia elastycznych
form nauczania, szczeglnie na obszarach wiejskich. Zapewnienie rwnego i szerokiego dostpu do edukacji przedszkolnej przyczynia si do
moliwie wczesnej identyfikacji barier edukacyjnych i opracowania regionalnych strategii ich
eliminacji i wpywa na wyrwnanie szans edukacyjnych dzieci.
Istotnym elementem Priorytetu IX s programy rozwojowe szk i placwek owiatowych, ktre obejm m.in. dodatkowe zajcia pozalekcyjne
i pozaszkolne dla uczniw, z jednej strony stanowice instrument wyrwnywania szans edukacyjnych uczniw napotykajcych si z rnych
przyczyn na problemy edukacyjne, za z drugiej
strony wzmacniajce znaczenie kompetencji kluczowych w trakcie procesu nauczania. Programy
te s silnie ukierunkowane na dostosowywanie
kompetencji przyszych absolwentw do potrzeb
rynku pracy, a take przygotowanie uczniw do
funkcjonowania na nim. W tym obszarze szczeglny nacisk pooony jest na szkolnictwo zawodowe.

134

Rwnolegle potencja instytucji edukacyjnych wzmacniany jest

poprzez realizacj kompleksowych programw ukierunkowanych na
rozwj kadr pedagogicznych i administracyjnych systemu owiaty.
Dziaania prowadzone w ramach Priorytetu nakierowane s na upowszechnienie ksztacenia ustawicznego poprzez podnoszenie jakoci
usug oferowanych przez placwki ksztacenia ustawicznego, praktycznego i zawodowego oraz promocj korzyci pyncych z podnoszenia
i uzupeniania wyksztacenia i kwalifikacji zawodowych. Udzielane jest
rwnie wsparcie na rzecz tworzenia i funkcjonowania oddolnych,
lokalnych inicjatyw i paktw powoywanych przez mieszkacw
obszarw wiejskich na rzecz rozwoju edukacji i podnoszenia poziomu
wyksztacenia mieszkacw wsi.

Priorytet IX obejmuje nastpujce Dziaania:

Dziaanie 9.1 Wyrwnywanie szans edukacyjnych i zapewnienie
wysokiej jakoci usug edukacyjnych wiadczonych
w systemie owiaty
Dziaanie 9.2 Podniesienie atrakcyjnoci jakoci szkolnictwa
zawodowego
Dziaanie 9.3 Upowszechnienie ksztacenia ustawicznego
w formach szkolnych
Dziaanie 9.4 Wysoko wykwalifikowane kadry systemu owiaty
Dziaanie 9.5 Oddolne inicjatywy edukacyjne na obszarach
wiejskich

Podane informacje s zgodne ze stanem prawnym na dzie

28 padziernika 2011r. Z dniem 1 stycznia 2012 r. zapowiedziane
jest wejcie w ycie zmienionego Szczegowego Opisu Priorytetw Programu Operacyjnego Kapita Ludzki 2007 2013. Zatwierdzona wersja bdzie dostpna na stronie Wojewdzkiego Urzdu
Pracy w Kielcach - www.wup.kielce.pl.

135

5.5.
5
5 Gdzie szuka informacji o szkoleniach
finansowanych z funduszy unijnych?
Informacje na ten temat dostpne s na nastpujcych stronach
internetowych:

136

www.efs.gov.pl Portal Funduszy Europejskich strona powicona Funduszom Europejskim na lata 2007-2013. Mona tu uzyska
informacje na temat aktualnie organizowanych szkole finansowanych przez EFS oraz spotka informacyjnych i konferencji;

www.szkolenia-ue.pl Szkolenia UE to oglnopolski portal prezentujcy pene zestawienie aktualnych szkole finansowanych
z funduszy unijnych;

www.funduszeonline.pl na stronie znajduje si mapa oraz opis

szkole i studiw podyplomowych finansowanych z funduszy
unijnych;

www.inwestycjawkadry.pl Podstawowe rdo informacji o realizowanych na terenie caego kraju projektach, ktre obejmuj
szkolenia wspfinansowane ze rodkw w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego. Wyszukiwarka umoliwia znalezienie
ofert wedug profilu (szkolenia lub studia podyplomowe), terminw realizacji, wojewdztw czy miejscowoci, w ktrych bd si
odbyway zajcia;

www.efs-szkolenia.com.pl Baza aktualnych szkole dofinansowanych lub finansowanych przez Uni Europejsk. Szkolenia EFS
(w tym, e-learning) organizowane s dla przedsibiorcw, osb
bezrobotnych lub zagroonych wykluczeniem z rynku pracy;

www.wup.kielce.pl/pokl - strona powicona wdraaniu komponentu regionalnego PO KL na terenie wojewdztwa witokrzyskiego, zawierajca informacje dotyczce realizowanych na
terenie wojewdztw projektw wraz z opisem oferowanych w ich
ramach form wsparcia oraz dane niezbdne do nawizania kontaktu z projektodawcami.

W Polsce powstaa sie 52 Regionalnych Orodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego. Celem ich dziaania jest rozwijanie
kompetencji potencjalnych projektodawcw zwizanych z wykorzystaniem szansy, jak oferuje Europejski Fundusz Spoeczny. Regionalne
Orodki EFS uatwiaj zainteresowanym osobom i instytucjom dostp
do informacji o moliwociach wykorzystania rodkw z EFS i fachowo
wspieraj potencjalnych projektodawcw w trakcie przygotowywania
projektw.
W naszym wojewdztwie funkcjonuj dwa Regionalne Orodki
Europejskiego Funduszu Spoecznego.

137

138

VI. WYKAZY INSTYTUCJI DZIAAJCYCH

W OBSZARZE KSZTACENIA USTAWICZNEGO
W WOJEWDZTWIE WITOKRZYSKIM

139

140

Informacje podane w niniejszym rozdziale

s zgodne ze stanem na dzie 31.10.2011 r.

6.1. INSTYTUCJE WSPIERAJCE ROZWJ

KSZTACENIA USTAWICZNEGO W REGIONIE
Lp.

Nazwa

Adres
telefon / fax

e-mail/www

1.

Urzd Marszakowski
Wojewdztwa
witokrzyskiego

al. IX Wiekw Kielc 3

25-516 Kielce
Biuro Obsugi
Interesantw
tel. (41) 342-15-30

e-mail: obsluga.interesantow@sejmik.kielce.pl
www.sejmik.kielce.pl
www.bip.sejmik.kielce.pl

2.

Kuratorium Owiaty
w Kielcach

al. IX Wiekw Kielc 3

25-516 Kielce
tel.(41) 342-16-34
fax (41) 344-88-83

kurator@kuratorium.
kielce.pl
www.kuratorium.kielce.pl

3.

witokrzyskie Biuro
Rozwoju Regionalnego
Biuro Programu Operacyjnego Kapita Ludzki

ul. Jagielloska 70
25-956 Kielce
tel. (41) 335 05 02
(41)335 06 03
(41)335 06 11
fax (41) 335 06 07

sekretariat@pokl.sbrr.pl
infobiuro@pokl.sbrr.pl
www.pokl.sbrr.pl

141

6.2. WOJEWDZKI URZD PRACY W KIELCACH

ul. Witosa 86, 25-561 Kielce
e-mail: wup@wup.kielce.pl
Komrka organizacyjna

Telefon

SEKRETARIAT

41 36-41-600
fax 41 36-41-666

CENTRUM INFORMACJI I PLANOWANIA

KARIERY ZAWODOWEJ

41 36 41 610

WYDZIA BADA I ANALIZ RYNKU PRACY

41 36 41612

Zesp ds. Statystyki i Analiz

41 36 41613

Obserwatorium Rynku Pracy

41 36 41 612
41 36 41 614

WYDZIA OBSUGI RYNKU PRACY

41 36 41609

Zesp ds. Porednictwa Pracy

i Obsugi Instytucji Rynku Pracy
- doradca i asystent EURES,
- sprawy dot. Rejestru Instytucji Szkoleniowych
i Krajowego Rejestru Agencji Zatrudnienia

41 36 41611
41 36 41 607

Zesp ds. Koordynacji

Systemw Zabezpieczenia Spoecznego

41 36 41 609

WYDZIA POLITYKI RYNKU PRACY

41 36 41 621

Oddzia ds. Polityki Rynku Pracy,

Projektw i Promocji EFS
- stanowisko ds. naboru i oceny wnioskw,
- stanowiska ds. obsugi projektw

142

41 36 41620, 41 36 41 625
41 36 41624, 41 36 41636

Oddzia ds. Finansowej Obsugi

i Monitorowania Projektw EFS
- stanowiska ds. monitorowania
- stanowiska ds. finansowej obsugi projektw

41 36 41626, 41 36 41 627
41 36 41630-633, 41 36 41644
41 36 41620

Oddzia ds. Kontroli Projektw EFS

41 36 41634
41 36 41635

6.3. POWIATOWE URZDY PRACY

Lp.

PUP

Nr telefonu

Nr faksu

Adres

1.

Busko-Zdrj

41 378 30 54
378 80 55
370 91 10

41 370 91 20

ul. Rana 2
28-100 Busko-Zdrj

2.

Jdrzejw

41 386 54 92

41 386 38 93

ul. Okrzei 49B

28-300 Jdrzejw

3.

Kazimierza
Wielka

41 352 29 91

41 352 20 14

ul. Partyzantw 29
28-500 Kazimierza Wielka

4.

Kielce MUP

41 340 60 55

41 340 60 80

ul. Szymanowskiego 6
25-361 Kielce

5.

Kielce PUP

41 367 11 07
367 11 00

41 367 11 99

ul. Kolberga 4
25-620 Kielce

6.

Koskie

41 372 63 63
372 67 01

41 372 63 63

ul. Spdzielcza 3
26-200 Koskie

7.

Opatw

15 868 03 00

15 868 03 13

ul. Partyzantw 13
27-500 Opatw

8.

Ostrowiec
witokrzyski

41 265 42 08
265 42 09
265 44 57

41 263 33 40

Al. 3-go Maja 36

27-400 Ostrowiec
witokrzyski

9.

Piczw

41 357 26 40

41 357 52 88

ul. Zota 7
28-400 Piczw

10.

Sandomierz

15 644 14 45
644 14 50

15 644 15 05

ul. Mickiewicza 34
27-600 Sandomierz

11.

SkaryskoKamienna

41 251 73 00

41 251 73 06

ul. 1-go Maja 105

26-110 SkaryskoKamienna

12.

Starachowice

41 273 62 00

41 273 62 60

ul. Radomska 76
27-200 Starachowice

13.

Staszw

15 864 38 85

15 864 25 06

ul. Szkolna 4
28-200 Staszw

14.

Woszczowa

41 394 35 40

41 394 37 65

ul. Straacka 11
29-100 Woszczowa

143

6.4. WITOKRZYSKA WOJEWDZKA KOMENDA OHP

ul. Sienkiewicza 36, 25-507 Kielce
tel. 041 343-13-54, fax 041 343-13-55,
e-mail: swietokrzyska@ohp.pl
www.swietokrzyska.ohp.pl

144

Jednostki organizacyjne

Adres /Telefon

CENTRUM EDUKACJI
I PRACY MODZIEY
Mobilne Centrum Informacji
Zawodowej
Modzieowe Biuro Pracy
w Kielcach

ul. Klembowskiego 3,
25-821 Kielce Sowik
tel./fax (41)345 99 84, wew. 15
mciz.kielce@ohp.pl

Klub Pracy w Kielcach

ul. Paderewskiego 31, 25-004 Kielce,

tel. (41)341-53-74
fax (41) 344 46 11
kp.kielce@ohp.com

Modzieowe Biuro Pracy

Filia w Busku Zdroju

ul. Kociuszki 60, 28-100 Busko Zdrj

tel./fax (41) 370 32 84

Klub Pracy w Starachowicach

ul. Hutnicza 10, 27-200 Starachowice

tel./fax (41) 274 85 06
osiw.starachowice.ohp.pl

Klub Pracy w Mniowie

ul. Centralna 11, 26-080 Mniw

tel. (41)373 70 35
kp.mniow@ohp.pl

Modzieowe Centrum Kariery

ul. Kociuszki 60, 28 100 Busko Zdrj

tel./fax (41)370 82 84
mck.busko@ohp.pl

Modzieowe Centrum Kariery

ul. Przemysowa 9,28-300 Jdrzejw

tel./fax (41) 386 13 59
mck.jedrzejow@ohp.pl

Modzieowe Centrum Kariery

ul. Sandomierska 26a

27-400 Ostrowiec witokrzyski
tel./fax (41) 265 13 30
mck.ostrowiec@ohp.pl

Modzieowe Centrum Kariery

ul. Hutnicza 10, 27-200 Starachowice

tel.: (41) 274 85 06
fax (41) 274 10 22
mck.starachowice@ohp.pl

Modzieowe Centrum Kariery

ul. Rynek 31a

27-600 Sandomierz
tel./fax (15) 832 07 65
mck.sandomierz@ohp.pl

Modzieowe Centrum Kariery

ul. Niepodlegoci 77
26-110 Skarysko-Kamienna
tel./fax (41) 252 52 82
mck.skarzysko@ohp.pl

Modzieowe Centrum Kariery

ul. Armii Krajowej 10, 28-200 Staszw

tel./fax (15) 864 20 10
mck.staszow@ohp.pl

Orodek Szkolenia i Wychowania

ul. Hutnicza 10, 27-200 Starachowice

tel./fax (41) 274-85-06
osiw.starachowice@ohp.pl

Hufiec Pracy 13-1

ul. Niepodlegoci 77,

26-110 Skarysko Kamienna
tel./fax (41)252-52-82
hufiec.skarzysko@ohp.pl

Hufiec Pracy 13-3

ul. Paderewskiego 31, 25-415 Kielce

tel. (41) 344-46-11
hufiec.kielce@ohp.pl

Hufiec Pracy 13-5

ul. Partyzantw 1, 26-200 Koskie

tel./fax (41) 372-37-19
hufiec.konskie@ohp.pl

Hufiec Pracy 13-7

ul. Spdzielcza 6, 28-400 Piczw

tel. (41) 357-61-93
hufiec.pinczow@ohp.pl

rodowiskowy Hufiec Pracy

ul. Przemysowa 9, 28-300 Jdrzejw

tel. (41)386-21-64
hufiec.jedrzejow@ohp.pl

145

146

Punkt Porednictwa Pracy

ul. Partyzantw 4
28 - 500 Kazimierza Wielka
tel./fax: (41) 350 10 70
e-mail: ppp.kazimierzawielka@ohp.pl

Punkt Porednictwa Pracy

ul. Sandomierska 26A

27-400 Ostrowiec witokrzyski
tel./fax (41) 265 16 85
ppp.ostrowiec@ohp.pl

Punkt Porednictwa Pracy

ul. Okrzei 63, 28 - 300 Jdrzejw

tel./fax (41) 386 30 85
ppp.jedrzejow@ohp.pl

Punkt Porednictwa Pracy

ul. wirki i Wigury 40, 28 - 400 Piczw

tel./fax (41) 357 32 90
ppp.pinczow@ohp.pl

Punkt Porednictwa Pracy

Plac Obrocw Pokoju 34, 27 - 500

Opatw
tel./fax (15) 868 45 10
ppp.opatow@ohp.pl

Punkt Porednictwa Pracy

os. Broniewskiego 7a
29 - 100 Woszczowa
tel./fax: (41) 394 22 95
e-mail: ppp.wloszczowa@ohp.pl

6.5. CENTRA KSZTACENIA USTAWICZNEGO

Lp.

Nazwa

Adres
telefon / fax

www

1.

Centrum Ksztacenia
Ustawicznego
Politechnika
witokrzyska

ul. Al. Tysiclecia PP 7

25-314 Kielce
tel. (41) 34 24 333
fax (41) 34 24 331

www.cku.tu.kielce.pl

2.

Centrum Ksztacenia
Ustawicznego

ul. Sandomierska 26a

27-400 Ostrowiec w.
tel. (41) 265 34 67

www.ckuostrowiec.pl

6.6. CENTRA KSZTACENIA PRAKTYCZNEGO

Lp.

Nazwa

Adres
telefon / fax

www

1.

Centrum Ksztacenia
Praktycznego

ul. Okrzei 63
28-300 Jdrzejw
tel./ fax (41) 386 17 97

www.ckpjedrzejow.pl

2.

Centrum Ksztacenia
Praktycznego

ul. Rogowskiego 14
27-200 Starachowice
tel. (41) 275 38 65
fax (41) 275 38 66

www.ckp.strefa.pl

3.

Centrum Ksztacenia
Praktycznego

ul. Tysiclecia 20
26-110 Skarysko
-Kamienna
tel./ fax (41) 252 53 32

www.ckpskarzysko.pl

4.

Centrum Ksztacenia
Praktycznego

ul. Koszarowa 7
28-200 Staszw
tel./ fax (15) 864 39 65

www.ckp.staszow.com

147

6.7. ORGANIZACJE SAMORZDU GOSPODARCZEGO RZEMIOSA

Lp.

Nazwa

Adres
telefon / fax

www

IZBY RZEMIELNICZE

1.

Izba Rzemielnikw
i Przedsibiorcw
w Kielcach

ul. Warszawska 34 (IV pitro)

25-312 Kielce
tel.(41) 344 76 53
fax (41) 344 93 79

www.izbarzemieslnicza.pl

CECHY

148

1.

Cech Rzemielnikw
i Przedsibiorcw
w Busku-Zdroju

ul. Partyzantw 22
28-100 Busko-Zdrj
tel. (41) 378 21 34

---

2.

Cech Rzemielnikw
i Przedsibiorcw
w Jdrzejowie

ul. Kielecka 16
28-300 Jdrzejw
tel. (41) 368 22 19

---

3.

Cech Rzemielnikw
i Przedsibiorcw
w Kazimierzy Wielkiej

ul. Okrna 9
28-500 Kazimierza Wielka
tel. (41) 352 13 63

---

4.

Cech Rzemielnikw
i Przedsibiorcw
Brany Budowlanej
w Kielcach

ul. Warszawska 34
25-312 Kielce
tel. (41) 344 80 97

---

5.

Cech Rzemielnikw
i Przedsibiorcw Brany Spoywczej
w Kielcach

ul. Warszawska 34
25-312 Kielce
tel. (41) 344 11 43
fax (41) 344 71 67 wew. 25

www.cech.kielce.pl

6.

Cech Rzemios Rnych

i Przedsibiorcw
w Kielcach

ul. Warszawska 34
25-312 Kielce
tel. (41) 344 73 29

---

7.

Cech Rzemielnikw
i Przedsibiorcw
w Koskich

Pl. Kociuszki 4
26-200 Koskie
tel. (41) 372 24 66

---

8.

Cech Rzemielnikw
i Przedsibiorcw
w Opatowie

ul. Sienkiewicza 4
27-500 Opatw
tel. (15) 868 21 48

---

9.

Cech Rzemielnikw
i Przedsibiorcw
w Ostrowcu w.

ul. Sienkiewicza 63
27-400 Ostrowiec w.
tel. (41) 262 69 87

www.cechostrowiec.
pl

10.

Cech Rzemios Rnych

w Piczowie

ul. Kociuszki 10
28-400 Piczw
tel. (41) 357 20 11

---

11.

Cech Rzemielnikw
i Przedsibiorcw
w Sandomierzu

ul. Jakubowskiego 5
27-600 Sandomierz
tel. (15) 832 22 24

---

12.

Cech Rzemielnikw
i Przedsibiorcw
w Skarysku- Kam.

ul. Rzemielnicza 6
26-110 Skarysko-Kam.tel.
(41) 251 26 47

---

13.

Cech Rzemielnikw
i Przedsibiorcw
w Starachowicach

ul. Rzemielnicza 1
27-210 Starachowice
tel. (41) 274 55 46

---

14.

Cech Rzemielnikw
i Przedsibiorcw
w Staszowie

ul. wierczewskiego 4
28-200 Staszw
tel. (15) 864 40 41

---

15.

Cech Rzemielnikw
i Przedsibiorcw
we Woszczowie

ul. Winiowa 2/212

29-100 Woszczowa
tel, (41) 394 32 55

---

149

6.8. SZKOY WYSZE

Lp.

Nazwa Uczelni

Adres
telefon / fax

www

SZKOY WYSZE PUBLICZNE

1.

Uniwersytet
Jana Kochanowskiego
w Kielcach

ul. eromskiego 5
25-369 Kielce
tel.(41) 34 97294

www.ujk.kielce.pl

2.

Filia UJK
w Piotrkowie
Trybunalskim

ul. Sowackiego 114/118

97-300 Piotrkw Tryb.
tel. (44) 73 27400

www.ujk.kielce.pl

3.

Politechnika
witokrzyska

al. Tysiclecia P. P. 7
25-314 Kielce
tel.(41) 34 24 444;
34 24 445
fax (41) 34 42997

www.tu.kielce.pl

4.

Pastwowa
Wysza Szkoa Zawodowa
w Sandomierzu

ul. Schinzla 13a,

27-600 Sandomierz
tel. (15) 644 60 06
fax (15) 644 60 06

www.pwszsandomierz.republika.pl

SZKOY WYSZE NIEPUBLICZNE

150

1.

Wysza Szkoa
Handlowa
im. B. Markowskiego

ul. Peryferyjna 15
25-562 Kielce
tel.(41) 368 51 29
fax (41) 331 74 10

www.wsh-kielce.
edu.pl

2.

Wysza Szkoa
Ekonomii i Prawa
im. prof. E. Lipiskiego

ul. Jagielloska 109A

25-713 Kielce
tel. (41) 345 52 56

www.wseia.edu.pl

3.

Wszechnica
witokrzyska

ul. E. Orzeszkowej 15
25-435 Kielce
tel. (41) 331 72 38
fax (41) 331 12 44

www.ws.edu.pl

4.

Wysza Szkoa
Administracji Publicznej

ul. Staffa 7
25-410 Kielce
tel.(41) 368 66 61,
368 60 77

www.wsap-kielce.
edu.pl

5.

Wysza Szkoa
Umiejtnoci
im. S. Staszica

ul. Wesoa 52
25-353 Kielce
tel.(41) 344 52 64
fax (41) 344 98 68

www.wsu.kielce.pl

6.

witokrzyska Szkoa
Wysza

ul. Zagnaska 65
25-528 Kielce
tel. (41) 362 30 12
fax (41) 332 74 51

www.ssw.edu.pl

7.

Wysza Szkoa
Ekonomii, Turystyki
i Nauk Spoecznych

ul. mjr Jana Piwnika

Ponurego
25-666 Kielce
tel.(41) 345 85 88

www.etins.edu.pl

8.

Wysza Szkoa Technik

Komputerowych
i Telekomunikacji

ul. witokrzyska 15
25-432 Kielce
tel.(41) 362 61 57

www.wstkt.pl

9.

Wysze Seminarium
Duchowne

ul. Jana Pawa II 7

25-025 Kielce
tel. (41) 368 02 96

www.wsd.kielce.pl

10.

witokrzyski Instytut
Teologiczny

ul. Jana Pawa II 7

25-013 Kielce
tel. (41) 341 56 57

www.studia.kielcelive.pl

11.

Wysza Szkoa
Umiejtnoci
Zawodowych

ul. 1-go Maja 10

28-800 Piczw
tel. (41) 357 31 12

www.wsuz.pl

12.

Wysza Szkoa Biznesu

i Przedsibiorczoci

ul. Akademicka 12
27-400 Ostrowiec w.
tel. (41) 266 69 73
fax (41) 263 21 10

www.wsbip.edu.pl

13.

Wysza Szkoa
Humanistyczno-Przyrodnicza
Studium Generale
Sandomiriense

ul. Krakowska 26
27-600 Sandomierz
tel. (15) 832 22 84

www.wshp.sandomierz.pl

14.

Nauczycielskie Kolegium
Jzykw Obcych
w Sandomierzu

ul. Mariacka 1
27-600 Sandomierz
tel. (15) 832 3739

www.nkjo.sandomierz.net

151

6.9. UNIWERSYTETY TRZECIEGO WIEKU

Lp.

Nazwa Uniwersytetu
Trzeciego Wieku

Adres
telefon / fax

www

1.

witokrzyski
Uniwersytet
Trzeciego Wieku

ul. ks. P. ciegiennego 2

25-369 Kielce,
tel. (41) 361 00 05

www.sutw.wsu.kielce.
pl

2.

Sandomierski
Uniwersytet
Trzeciego Wieku

ul. Krzyewskiego 3
27-600 Sandomierz,
tel. (15) 832 60 81 w. 301

www.wshp.sandomierz.pl

3.

Starachowicki
Uniwersytet
Trzeciego Wieku

ul. Kochanowskiego 5
27-200 Starachowice
tel. (41) 275 45 04

www.utwstar.bloog.pl

4.

Uniwersytet Trzeciego
Wieku przy Wyszej
Szkole Biznesu
i Przedsibiorczoci
w Ostrowcu w.

ul. Akademicka 12
27-400 Ostrowiec w.
tel. (41) 260 40 41

www.wsbip.edu.pl

6.10. REGIONALNE ORODKI

EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOECZNEGO
Lp.

1.

2.

152

Nazwa

Adres
telefon / fax

e-mail/www

Regionalny Orodek EFS

ul. niadeckich 30/5

25-366 Kielce
tel. 41 361 04 92
wew. 22, 24

info_kielce@roefs.pl
www.kielce.roefs.pl

Regionalny Orodek EFS

ul. Sandomierska 26A

27-400 Ostrowiec w.
tel. 41 263 01 54
fax 41 263 01 54

info_ostrowiecswietokrzyski@roEFS.pl
www.ostrowiecswietokrzyski.roefs.pl

6.11. PODMIOTY WPISANE

DO REJESTRU INSTYTUCJI SZKOLENIOWYCH
LP.

NAZWA INTYTUCJI

ADRES/TELEFON/FAX

E-MAIL

POWIAT BUSKI
1.

Kombi Fix

2.

Nauka jazdy Przemek

Przemysaw Grzanka

3.

Orodek Szkolenia
Tadeusz Trela

4.

POLKONECT

5.

Szkoa Jzykw Obcych

LANGUAGE STUDY CENTRE
Bartosz Bugaj

28-100 Busko Zdrj

Mikuowie 111
tel. 792845 290
28-100 Busko-Zdrj
Os. wierczewskiego 8/52
tel. 501059 623
28-100 Busko-Zdrj
ul. Langiewicza 47
tel. 609 601 304
606 228 373
28-100 Busko Zdrj
ul. Boh. Warszawy 7
tel. 41/ 378 14 04
28-100 Busko-Zdrj
ul. Pisudskiego 11/9
tel. 533617 777

kombi.fix@interia.pl
naukajazdy.przemek@
op.pl

trela3@poczta.onet.pl

busko@polkonect.pl
bartek.bugaj@gmail.
com

POWIAT JDRZEJOWSKI

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Automix s.c.
Baraski Wiesaw,
Bk Krzysztof,
Marcinkowski Karol
Centrum Ksztacenia
Praktycznego
w Jdrzejowie
Centrum Szkole
Wielozawodowych DELTA
Pracownia Bada
Psychologicznych DELTA
Orodek Ksztacenia
Wielozawodowego Alfa
Kokoszka J., Kokoszka D.
Spka jawna
Orodek Ksztacenia
Zawodowego
Maciej Kamiski
SUKCES CONSULTING
Sp. z o.o.

28-300 Jdrzejw
Sud 103 A
tel. 41/ 360 06 35

karol.marcinkowski@
idea.net.pl

28-300 Jdrzejw
ul. Okrzei 63
tel. 41/ 386 17 97

ckp.jedrzejow@wp.pl

28-300 Jdrzejw
ul. Kopernika 17
tel. 509450 596

cswdelta@csw-delta.pl

28-300 Jdrzejw
ul. 11 Listopada 73
tel. 41/386 33 54

alfa453@wp.pl

28-300 Jdrzejw
ul. Reymonta 20
tel. 41/ 386 51 28
28-300 Jdrzejw
ul. Jasionka 49
tel. 41/241 32 31

okzmk@wp.pl
sc@sukces-consulting.
pl

153

7.

Szkoa Jzykw Obcych

i Tumaczenia ARA
Maria Smorg

28-300 Jdrzejw
ul. Piaski 19
tel. 41/ 386 27 33
506931 349

arapiaski@gmail.com

8.

Wielozawodowe Centrum
Szkolenia u Sawka
Sawomir Klamka

28-300 Jdrzejw
Plac T. Kociuszki 19
tel. 602752 690

uslawka@poczta.onet.
pl

9.

Wiesaw Baraski Centrum

Szkolenia Wielozawodowego
Automix

28-300 Jdrzejw
Sud 103 A
tel. 41/ 386 55 04,
602177 758

WB103A@wp.pl

POWIAT KAZIMIERSKI

1.

Biuro Usug Technicznych

BEZPIECZESTWO
Dorota Bochenek

28-500 Kazimierza Wlk.

ul. Przemysowa 9
tel. 41/ 352 18 77
693537 669

biuro.tech.j.b@wp.pl

2.

Centrum Edukacji
Ustawicznej
Elbieta Mcina Bednarek

28-350 Skalbmierz
ul. Kanonijska 7
tel. 41/ 352 00 39

ceuskalbmierz@poczta.
onet.pl

POWIAT KIELECKI

154

1.

AEROKLUB KIELECKI

26-001 Masw
ul. Jana Pawa II 9
tel. 41/311 07 06

info@aeroklub.kielce.pl

2.

ARES
Wielobranowa
Spdzielnia Socjalna

26-065 Piekoszw
ul. Czarnowska 54
tel. 41/310 05 57

spoldzielniasocjalna@
vp.pl

3.

Centrum Szkolenia B.O.T.

Bezpieczestwo-Ochrona-Taktyka Andrzej Marczak

26-021 Daleszyce
Marzysz II 20 B
tel. 606966 251

andrzej@kravmaga-samoobrona.pl

4.

Dom dla
niepenosprawnych
w Piekoszowie

26-065 Piekoszw
ul. Czarnowska 2 A
tel. 41/ 306 13 55

naszdom@kielce.opoka.org.pl

5.

Fundacja Rozwoju
Regionu Pierzchnica

6.

Fundacja
Rwnych Szans

7.

INSTYTUT PROMOCJI
I ROZWOJU BIZNESU
Grzegorz Kukla

26-015 Pierzchnica
ul. Szkolna 28
tel. 41/ 353 81 67
26-050 Zagnask
Kajetanw 23
tel. 41/ 301 13 63
500836 314
26-050 Zagnask
Kajetanw 23
tel. 500836 314

frrpierzchnica@interia.
pl
biuro@fundacja-rs.
org.pl

grzegorz.kukla@jobs4you.pl

8.

J&M AGENCY
Dariusz Janik

9.

Justyna Goliat
Doradztwo Unijne

10.

KURSY I SZKOLENIA
PRACOWNIKW LENYCH
DRWAL
mgr in. Zbigniew Mleczko

11.

Language Study Centre s.c.

Justyna Zamojska,
Izabela Gudwaska

12.

Marcin Jakbczyk
BEST MUSIC

13.

Pro-Inspiracja.pl
Rafa Graczkowski

14.

Projekt
Pawe Walczyszyn

15.

Przedsibiorstwo
Handlowo-Usugowe
Jarosaw Dudzik

16.

Przedsibiorstwo
Handlowo-Usugowe
Mariola Dudzik

17.

Szkoa Jazdy
Piekoszw

18.

Szkoa Jzykw
Obcych Europa College
Katarzyna
Stachowicz-Pastuszka

19.

Venus Karolina Mazurek

20.

WALDEMAR BIK

25-900 Kielce
Domaszowice 129
tel. 692847 326
26-025 agw
ul. Rakowska 3
tel. 507298 997
26-020 Chmielnik
ul. Przemysowa 3
tel. 604278 583
28-100 Chmielnik
ul. Furmaska 1 A
tel. 694432 412,
695 439 330
26-001 Masw Pierwszy
ul. Lena 44 A
tel. 516064 700
26-004 Bieliny Kapitulne
ul. Starowiejska 67 A
tel. 506-366-525
26-004 Bieliny
Lechw 137 A
tel. 41/343 01 24
507048 678
25-900 Kielce
Cedzyna 129
tel. 790452 382
26-001 Masw
Wola Kopcowa
ul. witokrzyska 118
tel. 790380 390
26-065 Piekoszw
ul. Jarzbinowa 7
tel. 41/ 306 22 58,
602 444251
28-100 Chmielnik
ul. Rynek 26
tel. 41/ 354-26-86
26-085 Miedziana Gra
Kostomoty Pierwsze 195 B
tel. 793903 330
26-026 Morawica
Wola Morawicka,
ul Tarnowska 96
tel. 663 069 976

biuro@jmagency.eu

j.goliat@op.pl

zbigniew.mleczko@
wp.pl

jzam1@o2.pl

jakobczyk@onet.eu

biuro@pro-inspiracja.pl

biuro@inicjatywalokalna.pl

jaroslawdudzik@wp.pl

---

szkolajazdypiekoszow@
op.pl

europa-college@wp.pl

stylizacja3@wp.pl

wzbik@szkoleniaes.pl

155

MIASTO KIELCE

156

1.

AA Consulting
Agata Janiszewska - Skowron

25-437 Kielce
os. Na Stoku 17/18
tel. 504020 713

aa.consulting@gazeta.
pl

2.

ANGLOCITY
Nauczanie Jzyka
Angielskiego, Szymon Frk

25-546 Kielce
ul. Toporowskiego 57B
tel. 880909350

kontakt@anglocity.pl

3.

Ascend
Justyna Saganowska

25-435 Kielce
ul. Zapolskiej 23/33
tel. 691 405 806

ascend@bhp.kielce.pl

4.

BCO Biuro doradztwa

biznesowego
A. Nowak, M. Boryta-Borowiecka,
Spka jawna

25-751 Kielce
ul. Krysztaowa 4
tel. 41/ 345 02 39

biuro@bco24.eu

5.

Best For You

Sebastian Umaski

6.

BHP-SERWIS-FIRMA
SZKOLENIOWA
Wjcik Jolanta

7.

Biuro Organizacyjno-Doradcze
KLUB 102, Jerzy Grze

8.

Biuro Rachunkowe
BIUREX s.c.
Ryszard i Micha Cielibaa

9.

BP Bartosz Proko

10.

CARITAS Diecezji Kieleckiej

11.

CEK Spka z o.o.

12.

Centrum Doradztwa
i Edukacji
Sylwia Obara

25-520 Kielce
ul. Targowa 16A/75
tel. 530985 524

---

13.

Centrum Jzykowe
Progress

25-437 Kielce
Os. Na Stoku 50 B/15
tel. 41/375 36 10
602159 366

cjprogress@wp.pl
konskie@helendoron.pl

25-437 Kielce
Os. Na Stoku 50 B/26
tel. 500726 267
25-435 Kielce
ul. Orzeszkowej 44/34
tel. 41/ 332 01 99,
500 786 499
25-378 Kielce
ul. Zgoda 8/1
tel. 41/ 362 99 20
25-614 Kielce
ul. 1-go Maja 103
tel. 41/ 335 83 83
25-017 Kielce
ul. Paderewskiego 8 A/5
tel. 664773 754
25-013 Kielce
ul. Jana Pawa II 3
tel. 41/ 344 52 82,
041/ 344 67 28
25-714 Kielce
ul. Podklasztorna 103 B/7
tel. 607 944800

info@bestforyou.com.pl

bhp_serwis@poczta.fm

biuro@klub102.kielce.pl

info@biurex.pl

biuro@sc-horeca.eu

kielce@caritas.pl

wmarciniak@cek.kielce.
pl

14.

Centrum
Kosmoenergetyki
ERA WODNIKA

25-731 Kielce
ul. Soneczna 34/39
tel. 41/335 93-78
507 174 786

tadeuszsic@interia.pl

15.

Centrum Ksztacenia
Dorosych LIBER
Agnieszka Juda

25-312 Kielce
ul. Warszawska 34
tel. 41/ 344 11 50

miree@wp.pl

16.

Centrum Kultury
Hiszpaskiej
SALAMANCA

25- 310 Kielce

ul. Kociuszki 18/22/14
tel. 41/ 368 26 79

marta.basiak@wp.pl

17.

Centrum Owiatowo
-Wychowawcze
Edukacja Sp. z o.o.

25-503 Kielce
ul. Panoramiczna 3/13
tel. 41/ 344 57 66

biuro@szkoly.kielce.pl

18.

Centrum Studiw
Samorzdowych

19.

Centrum Systemw
Komputerowych ZETO S.A.

20.

Centrum Szkolenia
Bezpieczestwo
Ochrona Taktyka 1
Jerzy Kret

25-705 Kielce
ul. Dolomitowa 5/55
tel. 600589 772

jerzy@kravmaga-samoobrona.pl

21.

Centrum Szkoleniowe
Masau bio-mas, Gabinet
Odnowy Biologicznej
Anna Guszek

25-306 Kielce
ul. Warszawska 10/1
tel. 41/314 41 54

masaz-kielce@o2.pl

22.

Centrum Tumacze,
Doradztwa i Edukacji
PRAGMATIC

25-531 Kielce
ul. Warszawska 49/50
tel. 41/ 368 76 22

pragmatic@home.pl

23.

COMPUTEX
Barbara Pilawa i S-ka

24.

CONTACT
School of English

25.

DAK
Dariusz Kiciak

25-015 Kielce
ul. Zota 23/401
tel. 41/ 347 22 60

dak@dak.pl

26.

Dom Doradztwa
Biznesowego MM
Monika Kamila Majcher

25-303 Kielce
ul. Rynek 5
tel. 41/ 368 00 09

biuro@ddbmm.pl

25-335 Kielce
ul. Jaroskich 20
tel. 41/ 344 19 00
25-366 Kielce
ul. niadeckich 31
tel. 41/ 364 22 00

25-011 Kielce
ul. Kapitulna 5
tel. 41/ 343 00 08
25-339 Kielce
ul. Zagrska 19/19
tel. 41/ 368 21 59,
604 462 658

kielce@css.org.pl
sekretariat@zeto-kielce.
com.pl

computex@pro.onet.pl;
jola@computex.net.pl

pscontact@eranet.pl

157

27.

E.C.T. Edukacja
Kariera Praca
Iwona Naszydowska

28.

English 4 You Kursy

Jzykw Obcych,
Trbicki Grzegorz

29.

EP- Personel i Organizacja,

Ewa Piro

30.

EPRD Biuro Polityki Gospodarczej i Rozwoju

Regionalnego Sp. z o.o.

25-604 Kielce
ul. Szkolna 36 A
tel. 41/ 345 32 71

eprd@eprd.pl

31.

Europejska Agencja
Rozwoju Sp. J.
Kopik i Wsplnicy

25-553 Kielce
ul. Klonowa 55/34
tel. 41/ 346 13 42

sekretariat@eurodotacje.pl

Firma Edukacyjno
-Szkoleniowa
TANTUS
Gralska Elbieta
Firma Handlowo-Usugowa DELTA
Lidia Jaboska

25-502 Kielce
ul. Paderewskiego 37/39B/35
tel. 41/ 345 38 73
501734 817
25-312 Kielce
ul. Warszawska 34
tel. 41/ 344 35 26

34.

Firma handlowo-usugowa VEGA

Jacek Sk

25-531 Kielce
ul. Warszawska 47/129
tel. 41/ 343 27 20

biuro@vega.kielce.pl

35.

Firma UsugowoHandlowa DELTA

Agnieszka Karpacz

25-312 Kielce
ul. Warszawska 34
tel. 41/ 344 35 26

biuro@delta-kielce.pl

36.

Fundacja
im. Stanisawa Staszica

25-314 Kielce
Aleja Tysiclecia P. P 7C/211
tel. 41/ 342 43 07

staszic@tu.kielce.pl

37.

Gabinet
Kosmetyczny
Agnieszka Kruk

25-561 Kielce
Os. Sieje 4/38
tel. 41/346 20 95
784612 131

aguniakruk@vp.pl

38.

Gazela Kosmetyczne
Centrum Dystrybucyjno
Szkoleniowe
Edyta Bieniek

25-384 Kielce
ul. Kochanowskiego 26/42
tel. 604055 821

gazelah@wp.pl

39.

Global Village
Sp. z o.o.

25-035 Kielce
Aleja Legionw 42
tel. 41/ 362 13 93

office@gv.edu.pl

32.

33.

158

25-114 Kielce
ul. Ks. P. ciegiennego 99/35
tel. 41/ 343 17 84
25-363 Kielce
ul. Wesoa 37 A/3
tel. 41/ 343 50 62;
502 080751
25-510 Kielce
ul. Piotrkowska 12 lok. 1006
tel. 608741 341

iwona.naszydlowska@
wp.pl
grzegorz.trebicki@
english4you.pl
sekretariat@ep-personel.com

eg_tantus@interia.pl

lidia.jablonska@delta-kielce.pl

40.

Grupa GT Ochrona
Tadeusz Glita

25-619 Kielce
ul. Chaubiskiego 42/29
tel. 41/ 366 42 21

tadeusz@grupagt.pl

41.

3 G GRUPA, Szkolenia
Doradztwo Reklama S.C.
Andrzej Sapikowski
i Aleksandra Sapikowska

25-211 Kielce
ul. witojaska 15
tel. 41/362 02 98

biuro@3ggrupa.pl

42.

Instytut Innowacji i Biznesu

Magdalena Godziska

43.

Interaktywne
Centrum Biznesu
Krzysztof Kalita

44.

International House
Elbieta Wojsa

45.

Izba Rzemielnikw
i Przedsibiorcw

46.

Kancelaria Doradcy Podatkowego Biuro Rachunkowe

Inter Kodex

47.

Kielecka Szkoa Jazdy

Agata Jakowska

48.

Kielecka Szkoa Jzykw

Obcych InterCollege
Robert Jagieo & Lech Zicik

25-507 Kielce
ul. Sienkiewicza 38
tel. 41/ 368 25 28

49.

Kieleckie Centrum Ksztacenia

Budowlanka
Sp. z o.o.

50.

Kolporter Sieci
Handlowe Sp. z o.o.

25-734 Kielce
ul. Jagielloska 90
tel. 41/ 346 34 91
25-528 Kielce
ul. Zagnaska 61
tel. 41/367 84 02-03
25-324 Kielce
ul. Sandomierska 81
tel. 41/ 365 32 04
041/ 365 32 90
25-516 Kielce
Al. IX Wiekw Kielc 2 A
tel. 41/ 343 23 83

Komenda Wojewdzka
51. Pastwowej Stray Poarnej
w Kielcach
52.

Language House
Szkoa Jzykowa
Micha Zbo

25-008 Kielce
ul. Staszica 1
tel. 41/ 368 06 99
25-002 Kielce
ul. Sienkiewicza 65
tel. 796548 507
25-353 Kielce
ul. Wesoa 33
tel. 41/ 343 02 58;
041/ 343 04 30
25-312 Kielce
ul. Warszawska 34
tel. 41/ 344 76 53
25-502 Kielce
ul. Paderewskiego 29/4
tel. 41/ 366 03 50,
041/ 344 71 82
25-018 Kielce
ul. ytnia 14
tel. 41/ 361 18 97,
041/ 348 05 61

biuro@ibb.com.pl
krzysztofkalita@siew.
org.pl

ih@ihkielce.com

dyrektor@izbarzemieslnicza.pl

d.papaj@interk.pl

biuro@szkolajazdy.
kielce.pl

ic@intercollege.pl

kck-budowlanka@wp.pl

---

kw@straz.kielce.pl

sekretariat@ih.szkola.pl

159

53.

LTA Polonia
Monika Wojtala

54.

Magorzata Mastyna Bursig

Pracownia Florystyczna;
Kwiaciarnia Pod Zegarem

55.

Marksoft
Marek Kundera

56.

Medison Wojciech Maj

57.

MKEJ Konsorcjum Iustitia

Instytut

58.

Multiedukator
Sp. z o.o.

59.

OGRD SERWIS

60.

61.

62.

63.

64.

65.

66.

160

One 2 One Mobilna

Szkoa Jzykowa
Justyna Chamerska
Orodek Ksztacenia
i Promowania Kadr THETA
Brzeziska Dorota
Orodek Ksztacenia Kadr
HIPOKRATES
Joanna Strzaka
Orodek Ksztacenia
Ustawicznego AWANS
w Kielcach
Orodek Szkolenia ENIGMA
s.c. Magorzata i Artur Pluta
Orodek Szkolenia
MARKUS
Marek Pierzak
Orodek Szkoleniowy
www.Centrum66.PL
Zbigniew Kaa

25-040 Kielce
ul. Pakosz 53
tel. 41/ 37 38 400
25-730 Kielce
ul. Mielczarskiego 74
tel. 889113029
501789 818
25- 512 Kielce
ul. Warszawska 25 A
tel. 41/ 343 06 28,
041/ 343 12 52
25-561 Kielce
ul. Witosa 18
tel. 41/ 341 70 01,
601545 875
25-002 Kielce
ul. Sienkiewicza 55
tel. 41/ 344 87 94
25-659 Kielce
ul. Gliniana 3/6
tel. 606292 397
25-118 Kielce
ul. Husarska 15
tel. 41/361 82 83
602115 696
25-622 Kielce
ul. Lecha 6/17A
tel. 509 110 134
25-414 Kielce
ul. Warszawska 304
tel. 41/ 301 00 25
25-352 Kielce
ul. Mickiewicza 10
tel. 41/ 341 52 65
25-661 Kielce
ul. Helenwek 4
tel. 41/ 345 28 32
25-001 Kielce
ul. Paderewskiego 14
tel. 41/ 343 11 80
25-506 Kielce
Plac Niepodlegoci 1
tel. 041 335 84 81
25-501 Kielce
ul. Sienkiewicza 66/5
tel. 41/ 335 89 89

---

podzegarem@kwiaty.
kielce.pl

biuro@marksoft.pl

wojciech.maj@medison.info

mkejiustitia@wp.pl

michal-bilski@o2.pl

zielonestudiokielce@
op.pl
one2one.angielski@
gmail.com
thetakielce@wp.pl
hipokrateskielce@
poczta.onet.pl
kursy@awans-szkoly.pl

enigma@home.pl

markus-kc@o2.pl
centrum66@solex.
com.pl

67.

OXFORD SCHOOL s.c.

Elbieta Kapel-Idzik,
Sylwester odej

68.

PanPol Sp. z o.o.

69.

Placwka Ksztacenia
Ustawicznego College
Medyczny

70.

Politechnika witokrzyska
w Kielcach Centrum
Ksztacenia Ustawicznego

71.

72.

73.

74.

75.

76.

77.

78.

79.

Polski Czerwony Krzy

witokrzyski Zarzd
Okrgowy w Kielcach
Polskie Towarzystwo
Turystyczno-Krajoznawcze
Oddzia witokrzyski
w Kielcach
PPHU LONG Export Import
Artur Obara
PRAHA Centrum Ksztacenia Hornem dla Zawodw
Wspierajcych Rehabilitacj
Sp. Uytecznoci Publicznej
Sp. z o.o. Oddzia w Polsce
PROFESJA Centrum
Ksztacenia Kadr Sp. z o.o.
Oddzia w Kielcach
Profesjonalne Szkolenia
Informatyczne
Sp. z o.o.
PROJEKTANT USUGI
PROJEKTOWE I WYKONAWCZE
Izabela Bijak; Akademia
Zdrowia - Instytut
Medycyny Holistycznej
dr Izabela Bijak
Prymus
Orodek Usug
Dydaktycznych
Przedsibiorstwo Produkcyjno-Usugowe BONUS
Sobierajski Jerzy

25-323 Kielce
Al. Solidarnoci 34
tel. 41/ 343 22 44
25-365 Kielce
ul. Sowackiego 1
tel. 41/ 368 15 71
25-305 Kielce
ul. Wesoa 19/3
Tel. 602606 043
25-314 Kielce
Aleja Tysiclecia Pastwa
Polskiego 7/104
tel. 41/ 342 43 33
25-501 Kielce
ul. Sienkiewicza 68
tel. 41/ 344 27 36

biuro@oxfordkielce.
com.pl
panpol@panpol.com.pl
sekretariat@college-med.pl

iwona@cku.tu.kielce.pl

kielce@pck.org.pl

25-007 Kielce
ul. H. Sienkiewicza 29
tel. 41/ 344 77 43

biuro@pttkkielce.pl

25-532 Kielce
ul. Nowowiejska 5/184
tel. 601 439 171

uniwerekck@o2.pl

25-125 Kielce
Plac Wolnoci 6/2
tel. 41/ 341 51 25

office@europeanacademy.pl

25-007 Kielce
ul. Sienkiewicza 30/4
tel. 41/341 59 86
25-310 Kielce
ul. Kociuszki 11
tel. 41/ 343 05 80
25-825 Kielce
Zalesie 53
tel. 791 842 977
25-635 Kielce
ul. Puscha 23/1
tel. 503003057
25-322 Kielce
ul. Romualda 7/80
tel. 502 230 875

kielce@profesja.edu.pl

info@psi.kielce.pl

kursy@pijawki.org

monique@poczta.
onet.pl
jsbonus@wp.pl

161

162

80.

Przedsibiorstwo Realizacji
Budownictwa i Usug
KOMBUD Sp. z o.o.

81.

Przedsibiorstwo Usug
Technicznych SPAG

82.

Przedsibiorstwo
Usugowe Novum
Zbigniew Grzybowski

83.

Przedsibiorstwo Usugowe
Skuza Daniel

84.

Region witokrzyski
NSZZ Solidarno

85.

ReMed Centrum
Rehabilitacji
Ewelina Ostrowska

86.

Salon Kosmetyczny
Pawie Oko Olga Pyk

87.

sensuous-nails.pl
Luiza Woch

88.

Sawomir Mynarczyk
i Partnerzy

89.

Smart Aero Service

Tomasz Malec

90.

Speed Med Poland

Micha Brelski

91.

Staropolska Izba
Przemysowo-Handlowa

92.

Stowarzyszenie
Forum Pracodawcw

93.

Stowarzyszenie
Integracja i Rozwj

94.

Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Komunikacji
Rzeczpospolitej Polskiej
Oddzia w Kielcach

25-650 Kielce
ul. Skrajna 76 A
tel. 41/ 346 03 10,
041/ 345 60 32
25-548 Kielce
ul. Orkana 28/57
tel. 41/ 362 58 24
25-512 Kielce
ul. Warszawska 5/30
tel. 41/368 40 55
602643 705
25-519 Kielce
ul. Pocieszka 3
tel. 662242 230
25-502 Kielce
ul. Planty 16 A
tel. 41/ 344 77 03
25-310 Kielce
ul. Kociuszki 8
tel. 693669 459
25-406 Kielce
ul. Konopnickiej 5
tel. 507803 798
25-736 Kielce
ul. Grunwaldzka 43a/161
tel. 501617 032
25-553 Kielce
ul. Klonowa 42B/41
tel. 517703555
25-128 Kielce
ul. Wybraniecka 32
tel. 606350 354
25-636 Kielce
ul. Massalskiego 20/12
tel. 511549 094
25-002 Kielce
ul. Sienkiewicza 53
tel. 41/ 368 02 78
25-002 Kielce
ul. Sienkiewicza 68
tel. 41/ 344 80 80
25-366 Kielce
ul. niadeckich 30/5
tel. 41/ 361 04 92
25-501 Kielce
ul. Sienkiewicza 48
tel. 41/ 344 95 84

szkolenia@kombud-kielce.pl
spagkielce@poczta.
onet.pl

novum@kielce.com

skuzadaniel9@gmail.
com
solidarnosc@home.pl

--kosmetyka-pawieoko@
o2.pl
wlochl@buziaczek.pl
slawek@kompetencjesprzedazowe.pl
info@smartaero.pl
speedmedpoland@
gmail.com
enn@siph.com.pl

fp@kielce.com

sir@sir.com.pl

sitk.kielce@neostrada.
pl

Stowarzyszenie Ksigowych
w Polsce
95.
Oddzia Okrgowy
w Kielcach
96.

Stowarzyszenie
Nadzieja Rodzinie

97.

Studio DIANET Aneta

Agnieszka Wasiska

98.

Studio Stylistyczne
Ewa Filipecka

99.

Studio Teatralno-Muzyczne
JAZZ-CLUB Dorota Any

100.

Style Nail
B. Janczak

101.

Szkoa Jazdy
Chudy Andrzej

102.

Szkoa Jazdy
EXPRES s.c.
Jan i Jarosaw Pluta

103.

Szkoa Jazdy FART Angielski Zbigniew

104.

Szkoa Jazdy
KRZYSZTOF
Krzysztof Bk

105.

Szkoa Jazdy TOM Tomasz

Molendowski

106.

Szkoa Jazdy
www.Centrum66.PL
Zbigniew Kaa

107.

Szkoa Zarzdzania
i Marketingu
Sp. z o.o.

108.

witokrzyska Agencja
Rozwoju Regionu
Spka Akcyjna

25-528 Kielce
ul. Zagnaska 84 a
tel. 41/ 368 60 68,
368 66 03
25-711 Kielce
ul. Karczwkowska 36
tel. 41/ 366 94 04
25-362 Kielce
ul. Cedzyska 15
tel. 604853 827
25-702 Kielce
ul. Stokowa 5
tel. 507 164 940
25-304 Kielce
ul. Dua 9
tel. 41/ 343 15 40,
604465 532
25-002 Kielce
ul. Sienkiewicza 51/2
tel. 41/ 344 49 50
25-018 Kielce
ul. ytnia 20/1
tel. 41/ 366 08 62,
602299279
25-511 Kielce
ul. 1-go Maja 70
tel. 41/ 331 48 48,
502236 170
25-614 Kielce
ul. 1 Maja 113
tel. 41/345 62 25
25-019 Kielce
ul. Karczwkowska 10
tel. 41/ 361 51 02
25-014 Kielce
ul. elazna 47/51A/15
tel. 600227 766
25-501 Kielce
ul. Sienkiewicza 66/3
tel. 41/ 335 89 89
25-562 Kielce
ul. Peryferyjna 15
tel. 41/ 362 48 29,
362 35 07
25-502 Kielce
ul. Planty 16 C/3
tel. 41/ 344 33 16

szkolenia@kielce.skwp.
pl
sekretariat@nadziejarodzinie.org.pl
efny@interia.pl

ewafilipecka@interia.pl

dorotaanyz@onet.eu

biuro@stylenail.pl

szach@onet.pl

---

biurofart@wp.pl

---

szkolajazdytom@o2.pl
centrum66@solex.
com.pl

szim@wsh-kielce.edu.pl

sarr@sarr.org.pl

163

109.

witokrzyska
Szkoa Wysza

witokrzyska
Wojewdzka Komenda
Ochotniczych Hufcw Pracy
witokrzyskie
111.
Centrum Doskonalenia
Nauczycieli w Kielcach
witokrzyskie Centrum
112.
Edukacji i Rozwoju
Krzesisawa Wrona
witokrzyskie Centrum
113.
Innowacji i Transferu
Technologii Sp. z o.o.

110.

114.

witokrzyskie
Stowarzyszenie Na Rzecz
Aktywizacji Zawodowej
i Pomocy Modziey

115.

Towarzystwo Wiedzy
Powszechnej Oddzia Regionalny w Kielcach

116.

Wojewdzki Dom Kultury

im. J. Pisudskiego
w Kielcach

117.

Wojewdzki Orodek Ruchu

Drogowego w Kielcach

Wojewdzkie Wodne
Ochotnicze Pogotowie
Ratunkowe w Kielcach
Wysza Szkoa Ekonomii
i Prawa im. Prof. E. Lipiskie119.
go w Kielcach Centrum
Ksztacenia Ustawicznego
118.

164

120.

Wysza Szkoa Handlowa

im. B. Markowskiego

121.

Zakad Doskonalenia
Zawodowego w Kielcach

122.

Zakad Usug
Technicznych
SPAG-SERWIS

25-558 Kielce
ul. Zagnaska 65
tel. 41/362 30 18
25-507 Kielce
ul. Sienkiewicza 36
tel. 41/343 13 55
25-431 Kielce
ul. Marsz. J. Pisudskiego 42
tel. 41/ 362 48 99
25-370 Kielce
ul. eromskiego 30
tel. 41/ 362 92 47
25-528 Kielce
ul. Zagnaska 84
tel. 41/ 343 29 10
25-661 Kielce
ul. Helenwek 2
tel. 41/ 345 28 32
25-007 Kielce
ul. Sienkiewicza 19
tel. 41/ 344 95 81,
41/ 344 63 50
25-033 Kielce
ul. ciegiennego 2
tel. 41/ 365 51 02
25-420 Kielce
ul. Domaszowska 141 B
tel. 41/ 368 03 50 do 52,
41/ 368 10 21
25-029 Kielce
ul. Krakowska 2
tel. 41/ 344 92 18

swietokrzyska.szkola.
wyzsza@wp.pl
swietokrzyska@ohp.pl

scdn@scdn.pl

biuro@sceir.edu.pl

biuro@it.kielce.pl

kursy@szkoly-kielce.pl

biuro@twp.kielce.pl

wdk@wdk-kielce.pl
nowacka@wdk-kielce.pl
sekretariat@word.
kielce.pl

woprpagaj4@wp.pl

25-734 Kielce
ul. Jagielloska 109A
tel. 41366 93 53

cku@wseip.edu.pl

25-562 Kielce
ul. Peryferyjna 15
tel. 41/ 362 60 25

info@wsh-kielce.pl

25-950 Kielce
ul. Paderewskiego 55
tel. 41 366-47-91,
41 366-48-61
25-548 Kielce
ul. Orkana 28/57
tel. 41/ 362 58 24

zdz@zdz.kielce.pl

spagkielce@poczta.
onet.pl

123.

Zakad UsugowoHandlowy HALBUD

Lesiak-Smyrak Halina

25-044 Kielce
ul. Dzika 14
tel. 41/ 332 22 82

halbud@wp.pl

POWIAT KONECKI
1.

AGROEKSPERT
Jan Wiaderny

26-200 Koskie
ul. Poudniowa 3/12
tel. 41/372 58 39

---

2.

Centrum Nauczania
Jzykw Obcych Asystent
Magorzata Banasik

26-200 Koskie
ul. Ks. Granata 8B
tel. 41/ 371 80 34,
602 739602

asystent@kielce.com.pl

3.

J&M Progress
Consulting
Mariusz Brelski

26-212 Smykw
Przyogi 134
tel. 512019 166

mariuszbrelski@gmail.
com

4.

Koneckie Stowarzyszenie
Wspierania
Przedsibiorczoci

5.

Konwent Spka z o.o

26-200 Koskie
ul. Mieszka I 1
tel. 41/ 375 14 55
26-200 Koskie
ul. Warszawska 52
tel. 41/ 372 60 98
26-220 Stporkw
ul. M. Reja 6
tel. 603116143
26-200 Koskie
ul. 3 Maja 1
tel. 41/375 17 49
26-200 Koskie
ul. Armii Krajowej 2
tel. 668337 660
26-220 Stporkw
ul. Pisudskiego 101
tel. 662037992
26- 200 Koskie
ul. Targowa 13 A
tel. 041 372 17 90,
602266 906

6.

7.

Orodek Szkolenia
Kierowcw KORA
Stanisaw Nowek
Prospect Szkoa
Jzykw Obcych
Agnieszka Wjcik

8.

Szkoa Jazdy LUKAS

ukasz Lisowski

9.

Szkoa Jazdy
Szczeniak

10.

Szkoa Jazdy Wira

Majchrzak Marek

11.

Tumacz Przysigy Jzyka

Niemieckiego Agnieszka
Woniak Szkoa Jzykw
Obcych Biuro Tumacze
"SMART

26-220 Stporkw
Nieka Wielki
ul. Powstacw 1863 r. 10
tel. 41/ 374 40 86

kswp@kswp.org.pl

info@kowent.com.pl
stanislaw@nowek.
com.pl
biuro@prospect.edu.pl

lisu30@o2.pl

s-szczesniak@o2.pl

dominik_majchrzak@
wp.pl

kursy@smartszkola.pl

POWIAT OPATOWSKI
1.

Centrum Rozwoju Przedsibiorczoci Oarw Sp. z o.o.

27-530 Oarw
ul. Stodolna 1
tel. 15/861 10 87

crpo@ozarow.pl

165

2.

Firma usugowa POLMOT 2;

Centrum szkolenia
i doskonalenia zawodowego
kierowcw, projektowanie
Agata Nowocie

3.

Szkoa Nauki Jazdy

Emil Urban

4.

witokrzyskie Centrum
Jzykowe Lidia ak

27-570 Iwaniska
ul. Opatowska 33
tel. 15/860 12 59
503092 363
27-530 Oarw
ul. Rana 26
tel. 507099 164
27-500 Opatw
ul. Sienkiewicza 13
tel. 15/ 868 45 05

---

emil-urban@wp.pl
sekretariat@szekspir.
edu.pl

POWIAT OSTROWIECKI
1.

2.

3.

4.

5.

6.

166

Agencja Rozwoju
Lokalnego
Spka z o.o.
Biuro TurystycznoUsugowe Horyzont
Marcin Perczak
Biuro Usug
Turystycznych ADALBERT
Kitliski Wojciech
Centrum Biznesu
i Promocji Kadr
Sp z o.o.
Centrum Edukacji
i Doskonalenia Kadr LIDER
Maj Wiesawa
Centrum Ksztacenia
i Doskonalenia Zawodowego
Kierowcw KASKADERs.c.
Saba-Pietrzyk Anna,
Pietrzyk Mirosaw

7.

Centrum Ksztacenia
Ustawicznego

8.

Centrum Rozwoju
Zawodowego
Katarzyna Fraczak

9.

Fundacja
Pomocna do

10.

INNOVASPAL Orodek
Profesjonalizacji Kadr
Sp. z o.o.

27-400 Ostrowiec w.
ul. Sandomierska 26 A
tel. 41/ 249 50 01
27-400 Ostrowiec w.
ul. Jana Rososkiego 2
tel. 41/ 265 25 57
27-400 Ostrowiec w.
ul. Iecka 71 D
tel. 41/ 263 29 86,
041/ 263 36 73
27-400 Ostrowiec w.
Os. Stawki 55/21
tel. 41/ 247 66 76
27-400 Ostrowiec w.
ul. Podstawie 20
tel. 510 603 463
27-400 Ostrowiec w.
ul. Targowa 9
tel. 41/ 266 54 24
27-400 Ostrowiec w.
ul. Sandomierska 26 A
tel. 41/ 265 34 67
27-400 Ostrowiec w.
ul. A. Fredry 29
tel. 605397 128
27-400 Ostrowiec w.
ul. Sandomierska 26 A
tel. 41/249 50 01
27-400 Ostrowiec w.
ul. Sandomierska 26 A
tel. 41/ 248 15 55

arl@arl.ostrowiec.pl

bphoryzont1@wp.pl

adalbert@adalbert.
com.pl

cbpk@cbpk.pl

ceidk1@o2.pl

biuro@kaskader.info.pl

ckuostrowiec@gmail.
com
katarzynafranczak2@
wp.pl

innovaspal@ostrowiec.
biz.pl

MAZ-MET Zakad
Transportu i Sprztu
11.
- Orodek Szkolenia
Kierowcw i Operatorw
Mazur Wodzimierz
Orodek Szkolenia Kierowcw
12.
AUTO-SAW
Sawicki Wiesaw
13.

Serwis Kadr
Tomasz Mazur

Studium Ksztacenia
Zawodowego i Jzykw
14. Obcych s.c. Mirosaw Krutina,
Tomasz Krutina,
Joanna Kostrzewa
15.

Szkoa Jazdy
PERFECT

16.

Szkoa Jazdy Rywal

Maciej Lasota

17.

Szkoa Zarzdzania Sp. z o.o.

w Ostrowcu
witokrzyskim

18.

witokrzyska
Izba Gospodarcza

Wysza Szkoa Biznesu

i Przedsibiorczoci
w Ostrowcu witokrzyskim
Zakad Produkcyjno20.
-Handlowy ADAX
Andrzej Pietrzykowski
19.

21.

Zesp Opieki Zdrowotnej

w Ostrowcu witokrzyskim

27-400 Ostrowiec w.
ul. Sandomierska 26 A
tel. 41/ 248 00 35
27-400 Ostrowiec w.
ul. Iecka 91
tel. 41/ 266 56 85
27-400 Ostrowiec w.
ul. Iecka 20
tel. 41/ 389 49 00
510440 559

mazmet.mazur@gmail.
com

autosaw@prawojazdy.
com.pl

tomasz@serwiskadr.pl

27-400 Ostrowiec w.
Aleja Jana Pawa II 63 B
tel. 41/ 262-40-67

biuro@skzijo.pl

27-400 Ostrowiec w.
Osiedle Stawki 76/23
tel. 501551 382

przemyslawcielecki@
neostrada.pl

27-400 Ostrowiec w.
ul. Aleja 3-go Maja 13
tel. 15/ 861 57 84
503563 196
27-400 Ostrowiec w.
ul. Sowackiego 19
tel. 41/ 262 05 43
27-400 Ostrowiec w.
ul. Sandomierska 26 A
tel. 41/ 265 14 70
27-400 Ostrowiec w.
ul. Akademicka 12
tel. 41/263 21 10
27-400 Ostrowiec w.
ul. Kiliskiego 49 L
tel. 41/ 249 23 88
27-400 Ostrowiec w.
ul. Szymanowskiego11
tel. 41/ 247 80 00

maciej.lasota@o2.pl

szkola_zarzadzania@
poczta.onet.pl
izbagospodarcza@
ostrowiec.biz.pl
info@wsbip.edu.pl
zphadax@poczta.onet.
pl
kadry@zoz.ostrowiec.pl

POWIAT PICZOWSKI

1.

Orodek Szkolenia
Zawodowego
Marek Zelek

28-400 Piczw
ul. 1-go Maja 11
tel. 41/ 357 22 75,
606 389 784

mar.zel@op.pl

167

2.

3.

Prywatna Szkoa Jazdy

PICZAK
Jarosaw Lis
Zesp Szk
Zawodowych
im. Stanisawa Staszica

28-400 Piczw
ul. rednia 6
tel. 694 184 611
28-400 Piczw
ul. Spdzielcza 6
tel. 41/ 357 30 00

jaroslaw.lis@interia.pl

zszszkola@op.pl

POWIAT SANDOMIERSKI

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Medyczne Centrum
Ksztacenia Wiedza s.c.
Alicja Nowak,
Tadeusz Wjcikowski
Orodek Promowania
i Wspierania
Przedsibiorczoci Rolnej
Orodek szkolenia
kierowcw
AUTO-TRANS
Wojciech Wooszyn
Orodek Szkoleniowo
-Usugowy Edukacja,
Anna Baran
PPHU Orodek Szkolenia
Kierowcw MAZUR
Zygmunt Mazur
SANNORT
Spka z o.o.
Szkoa Bankowa Stalowa
Wola - Rzeszw International
School of Banking
and Finance Sp. z o.o.
Wysza Szkoa Humanistyczno-Przyrodnicza
Studium Generale
Sandomiriense

27-600 Sandomierz
ul. Schinzla 11
tel. 15/832 87 87
27-600 Sandomierz
Pl. Ks. J. Poniatowskiego 2
tel. 15/ 833 34 00
27-600 Sandomierz
ul. Klonowa 11
tel. 15/ 832 77 24,
015/ 832 12 76
27-600 Sandomierz
ul. Powile 59
tel. 607 698 708
27-600 Sandomierz
ul. Browarna 2
tel. 15/ 832 77 39
27-600 Sandomierz
ul. Oarowska 75
tel. 15/ 832 70 68

mckwiedza@interia.pl

fundacja@opiwpr.org.pl

auto.trans.sandomierz@op.pl

ania.edukacja@wp.pl

osk.mazur@onet.eu
info.sandomierz@
sannort.pl

27-600 Sandomierz
ul. Rynek 5
tel. 15/ 832 27 90

biuro@szkolbank.
sandomierz.pl

27-600 Sandomierz
ul. Krakowska 26
tel. 15/ 832 60 81

wshp@wshp.sandomierz.pl

POWIAT SKARYSKI

1.

168

ANAMAX Szkolenia,
Doradztwo, Usugi
Anna Szabat

26-110 Skarysko-Kam.
ul. Powstacw W-wy 16/30
tel. 41/ 252 55 09,
606982 161

anamax@interia.eu

26-110 Skarysko-Kam.
ul. Prusa 3 A
tel. 41/ 252 32 40
26-110 Skarysko-Kam.
Pl. Floriaski 3/312
tel. 509044 772
26-110 Skarysko-Kam.
ul. Jagodowa 9
tel. 41/ 251 31 44

2.

Centrum Integracji
Spoecznej

3.

Centrum
Ksztacenia Kadr
Jarosaw Tarasiski

4.

EVENT - Firma Szkoleniowa

Jolanta Nizioek

5.

Firma Handlowa
PETRUS-PLUS
Pisarek Sawomir

26-110 Skarysko-Kam.
ul. Norwida 8
tel. 41/ 252 11 36

oskpetrus@op.pl

6.

Firma Usugowo-Szkoleniowo
-Handlowa WEDA
Ewa Adamczyk

26-110 Skarysko-Kam.
ul. Piaskowa 28
tel. 664041841

adamczykewa@onet.pl

7.

Gady Robert Biuro

Inynierskich Usug Doradczo-Szkoleniowych, Certyfikacji
Energetycznej oraz Opracowa Techniczno-Budowlanych
CERTEN-TECH

26-110 Skarysko-Kam.
ul. Spdzielcza 83/31
tel. 506744 718

robertjg@poczta.onet.
pl

8.

Jdrzejczyk Marek
APART SECURITY
OCHRONA

26-110 Skarysko-Kam.
ul. Jaskcza 14
tel. 41/251 50 04

---

9.

Kwiecie Krzysztof

26-110 Skarysko-Kam.
ul. Chaubiskiego 5/10
tel. 601154 607

kwiecien@kwiecien.
com.pl

10.

Nowocie Tomasz
Szkolenia
Doradztwo i Usugi

26-110 Skarysko-Kam.
ul. Szydowiecka 9/18
tel. 506224 656

tom971@poczta.onet.pl

11.

Orodek Ksztacenia
Ustawicznego AWANS
w Skarysku-Kamiennej

26-110 Skarysko-Kam.
ul. Sokola 38
tel. 41/ 252 52 18

sekretariat@awans-szkoly.pl

Orodek Szkolenia Kierowcw

12.
Kajetan.pl
Marcin Jedliski

13.

Orodek Szkolenia Kierowcw OLIMP Waldemar

Biczyk

26-110 Skarysko-Kam.
ul. Pisudskiego 19/5
tel. 41/253 00 14,
503068456
26-110 Skarysko-Kam.
ul. Sokola 44/2
tel. 41/253 76 08
608121 314

poczta@cis-skarzysko.pl

ckkedukacja@wp.pl

jolwit@op.pl

s.j.kajetan@wp.pl

---

169

Przedsibiorstwo Budowlano
- Instalacyjno - Szkoleniowe
14.
BUDHYDREM POLSKA
Piechocki Szymon

26-110 Skarysko-Kam.
ul. Osterwy 5/13
tel. 41/ 252 41 43,
601 195349

Przedsibiorstwo Usugowo
-Handlowo -Wydawnicze
15.
Perfekt
Tomasz Ambroziak
Tilia Projektowanie
16.
i Urzdzanie Ogrodw
Joanna Rogala - Bastrzyk

26-110 Skarysko-Kam.
ul. Lotnicza 8/77
tel. 41/251 14 14
041/252 25 42
26-110 Skarysko-Kam.
ul. Zielna 1/59
tel. 606802 081
26-110 Skarysko-Kam.
ul. 1-go Maja 49
tel. 048/ 617 48 06

17.

TOOLMEX TRUCK
Sp. z o.o.

18.

Zesp Opieki Zdrowotnej

w Skarysku-Kamiennej

19.

Zesp Szk Ekonomicznych

im. Mikoaja Kopernika
w Skarysku-Kamiennej

20.

Zesp Szk Technicznych

w Skarysku-Kamiennej

26-110 Skarysko-Kam.
ul. Szpitalna 1
tel. 41/ 253 29 44
26-110 Skarysko-Kam.
ul. Powstacw Warszawy 11
tel. 41/253 86 72
26-110 Skarysko-Kam.
Al. Tysiclecia 22
tel. 41/ 251 21 61

budhydrem@wp.pl

tomek@sjo-perfekt.pl

jrogalabastrzyk@
interia.pl
toolmex-truck@home.
pl
--skarzyskozse@poczta.
fm
zst.skarzysko@gmail.
com

POWIAT STARACHOWICKI
1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

170

Agencja Rozwoju
Regionalnego
w Starachowicach
Akademia
Przedsibiorczoci
Sp. z o.o.
Centrum Doskonalenia
Kadr Owiatowych
w Starachowicach
wik Wioletta
Centrum Ksztacenia
Praktycznego
HUMAN ART
Milena Klepner
Doradztwo Personalne
LINGUA Nauczanie
Jzykw Obcych
Mariusz Jaskulski
MAN Bus Sp. z o.o.

27-200 Starachowice
ul. Mickiewicza 1A
tel. 41/ 274 46 90
27-200 Starachowice
ul. Zgodna 2
tel. 41/ 275 00 58
27-200 Starachowice
ul. Krywki 18
tel. 41/ 274 40 63
27-200 Starachowice
ul. Rogowskiego 14
tel. 41/275 38 65
27-215 Wchock
Wielka Wie 254
tel. 518 416 278
27-200 Starachowice
ul. Mrozowskiego 7/1
tel. 41/274 99 05
27-200 Starachowice
ul.1-go Maja 12
tel. 41/ 273 41 10

farr@farr.pl

biuro@ap.org.pl

poczta@cdko.edu.pl

centrum@ckp.strefa.pl

mklepner@humanart.pl

mar@message.pl

---

8.

9.

Midzynarodowe
Centrum Szkole i Turystyki
KAROL
Nowak Jolanta
Oglnopolskie
Stowarzyszenie Pracownikw
Suby Bezpieczestwa
i Higieny Pracy, Oddzia
w Starachowicach

10.

Polskie Doradztwo Rolnicze

Sp. z o.o.

11.

Programowe Szkolenie
Kierowcw
Jan Mitura

12.

Przedsibiorstwo
Usugowo-Handlowe
PARTNER- Jzef Wjcik

13.

Zakad
Szkoleniowo-Usugowy
WIEDZA

27-200 Starachowice
ul. Krywki 11
tel. 041274 55 28,
602330 235

okspl@wp.pl

27-200 Starachowice
ul. 1 Maja 13 B
tel. 41/274 63 43

wiedza.starachowice@
o2.pl

27-225 Paww
Tarczek 24
tel. 603515 166
27-215 Wchock
Wielka Wie 342
tel. 41/ 271-20-14
27-200 Starachowice
ul. Zgodna 2
tel. 41/ 274 02 40
604393 624
27-200 Starachowice
ul. 1-go Maja 13 A
tel. 41/ 274 63 43

biuro@polskiedoradztworolnicze.pl
---

kontakt@puh-partner.
info
wiedza.starachowice@
o2.pl

POWIAT STASZOWSKI
1.

2.

3.

Cech Rzemielnikw
i Przedsibiorcw
Centrum Ksztacenia
Praktycznego
w Staszowie
Fanny English Szkoa
Jzyka Angielskiego Izabela
Bandziarowska

28-200 Staszw
ul. wierczewskiego 4
tel. 15/ 864 40 41
28-200 Staszw
ul. Koszarowa 7
tel. 15/ 864 39 65
28-200 Staszw
ul. Konstytucji 3 Maja 2c
tel. 604632 941
28-200 Staszw
ul. Lena 6 A
tel. 604549 462,
504250285
28-200 Staszw
ul. 25-lecia PRL 7/1
tel. 604053 476

cripstaszow@o2.pl

ckpstaszow@onet.eu

funnyenglish@interia.pl

4.

JAWA S.C.
Janusz Garbacki,
Waldemar Madej

5.

Orodek Szkolenia
Kierowcw PROMOT

6.

Orodek Szkolenia Kierowcw PROMOT Kornel Bryk

28-200 Staszw
ul. Rynek 24
tel. 15/866 71 29

biuro@promot.com.pl

7.

Stowarzyszenie
Mionikw Pustelni
Zotego Lasu w Rytwianach

28-236 Rytwiany
Rytwiany Klasztor 1
tel. 15/ 864 77 95

pustelnia@pustelnia.
com.pl

jawa@ict.edu.pl

biuro@promot.com.pl

171

8.

9.

Studio
Fryzjerskie
i Solarium
Szkoa Jazdy
MIREX
Wodziski Mirosaw

28-200 Staszw
ul. Szpitalna 12
tel. 609910 500
28-200 Staszw
ul. Opatowska 63
tel. 503086 113

gosia024@onet.eu

---

POWIAT WOSZCZOWSKI

172

1.

AUTO SZKOA
Rafa Bielak

2.

Orodek Szkolenia
Kierowcw Auto-Szkoa
Marian Wasik

3.

Podatki i Rachunkowo
RUSEK Spka z o.o.

29-130 Moskorzew
Przybyszw 1
tel. 691725 258
29-145 Secemin
ul. Kocielna 27
tel. 604083323
600290 758
29-100 Woszczowa
ul. Winiowa 17 A
tel. 41/ 394 22 07

rafalbielak@wp.pl

pawel2op@interia.pl

wloszczowa@rusek.pl

Bibliografia
1. Szymon Marycjusz z Pilzna, O szkoach czyli akademiach ksig dwoje,
Ossolineum, Wrocaw 1955.
2. Draus J., Terlecki R., Historia wychowania wiek XIX i XX, Wydawnictwo WAM,
Krakw 2005, Tom II, s. 65-104.
3. Wiatrowski Z., Podstawy pedagogiki pracy, Bydgoszcz 2005.
4. Wooszyn S., Rozwj szkolnictwa w PRL na tle porwnawczym, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1989, s. 40.
5. Wooszyn S. (wybr i oprac.), rda do dziejw wychowania i myli pedagogicznej w zarysie, Kielce 1998, t. III, cz. 2, s. 557-567.
6. Biblioteczka Reformy, Nr 1-34, Warszawa 1998-2001.
7. Symela K., Zasady wdraania i oceny moduowych programw szkolenia dorosych, MPiPS, Warszawa, 1997.
8. Grniak J., Jelonek M., Jurczak A., Krupnik S., Majkut P., Perek-Biaas J.,
Worek B., Ksztacenie ustawiczne w Maopolsce: Analiza danych zastanych.
Raport z pierwszego etapu bada naukowych, UJ, Krakw 2007.
9. Recomendation on the development of adult education, adopted by the
General Conference at its nineteenth session. Nairobi 26 November 1976.
UNESCO [za]: J. Pturzycki, Dydaktyka dorosych, WSiP, Warszawa 1991,
s. 33-34.
10. Oko W., Sownik pedagogiczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
1992.
11. T. Nowacki, Ksztacenie ustawiczne, [w:] K. Wojciechowski (red.), Encyklopedia owiaty i kultury dorosych, Wrocaw, 1986, str. 86.
12. aguna M., Szkolenia. Jak je prowadzi, by GWP, Gdask 2004.
13. Deklaracja Europejskich Ministrw ds. Ksztacenia Zawodowego i Szkole
oraz Komisji Europejskiej, uzgodniona w Kopenhadze w dniach 29-30 listopada 2002 roku w sprawie zwikszonej wsppracy europejskiej w dziedzinie ksztacenia zawodowego i szkole.
14. Gralska R., Biaa Ksiga Komisji Europejskiej: Nauczanie i uczenie si.
Na drodze do uczcego si spoeczestwa, [w]: Ksztacenie ustawiczne idee
i dowiadczenia, op. cit., str. 86 89.

173

15. Komisja Wsplnot Europejskich, Memorandum dotyczce ksztacenia ustawicznego, dokument roboczy Komisji, Bruksela, padziernik 2000r., str. 3.
16. Uczenie sie dorosych. Przegld tematyczny. Raport rdowy: Polska.
Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Warszawa 2005.
17. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., art. 65 ust. 5,
art. 70 ust. 2 (Dz. U. 1997 r. Nr 78, poz. 483).
18. Obwieszczenie Marszaka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19.11.2004
r. w sprawie ogoszenia jednolitego tekstu ustawy o systemie owiaty, (Dz. U.
Nr 256, poz. 2572).
19. Ustawa z dnia 23 czerwca 2003 roku o zmianie ustawy o systemie owiaty
oraz o zmianie niektrych innych ustaw (Dz. U. 2003 r. Nr 137 poz. 1304).
20. Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 czerwca 2009r.
w sprawie publicznych placwek ksztacenia ustawicznego, publicznych placwek ksztacenia praktycznego oraz publicznych orodkw doksztacania
i doskonalenia zawodowego, (Dz. U. 2009 r. Nr 99, poz. 828).
21. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie dziaalnoci gospodarczej (Dz. U.
2004 r. Nr 173, poz. 1807).
22. Rozporzdzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 3 lutego 2006 r. w sprawie
uzyskiwania i uzupeniania przez osoby dorose wiedzy oglnej, umiejtnoci i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych (Dz. U. 2006r. Nr 31,
poz. 216).
23. Grochowska A., Nowicki J., Uczymy si przez cae ycie. Przewodnik po
ksztaceniu ustawicznym, Warszawa 2009.
24. Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 13 czerwca
2003r. w sprawie rodzajw, organizacji oraz sposobw dziaania publicznych
placwek ksztacenia ustawicznego i publicznych placwek ksztacenia praktycznego, w tym publicznych orodkw doksztacania i doskonalenia zawodowego (Dz. U. z 2003 r. Nr 132, poz. 1225).
25. Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie publicznych placwek ksztacenia ustawicznego, publicznych placwek ksztacenia praktycznego oraz publicznych orodkw doksztacania i doskonalenia zawodowego
z dnia 15 czerwca 2009 roku (Dz. U. z 2009 r. Nr 99, poz. 828).
26. Iycka H., Kaczmarska I., Strojna E., Jak podnie swoje kwalifikacje i zdoby
dowiadczenie zawodowe z pomoc urzdu pracy?, MPiPS, Warszawa.

174

Netografia
1. Edukacja ustawiczna jako utopia. Idei ksztacenia przez cae ycie.
rdo: http://www.cku.czest.pl (29.08.2011).
2. Ksztacenie ustawiczne w Polsce i w Europie wiadomoci podstawowe.
rdo: http://www.ksztalcsie.pl (30.08.2011).
3. Popawski Z., Edukacja dorosych. Wymg wspczesnoci, czy ch indywidualnego rozwoju?. rdo: http://www.scribd.com (30.08.2011).
4. Scisowicz S., Z dziejw samoksztacenia w Polsce i na wiecie do poowy
XX w., Toruskie Studia Dydaktyczne, Nr 3/1993, Toru 1993, s. 64. rdo:
scislowicz1.pl.tl ( 30.08.2011).
5. Poradnik - Podstawy ksztacenia ustawicznego. rdo: http://www.centrumego.eu/ (30.08.2011).
6. Towarzystwo Wiedzy Powszechnej historia. rdo: http://www.twp.pl/
historia.html (30.08.2011).
7. Organizacja systemu edukacji w Polsce 2009/2010. rdo: eacea.ec.europa.eu/education/ (17.10.2011).
8. Uczenie si dorosych - Przegld tematyczny; Raport rdowy, Polska
Ministerstwo Gospodarki i Pracy Departament Rynku Pracy. rdo: http://
www.mpips.gov.pl (29.09.2011).
9. Korzan D., Edukacja permanentna w wietle dokumentw UNESCO, E-mentor, Nr 3(10) /2005. rdo: http://www.e-mentor.edu.pl (30.08.2011).
10. Kto jest adresatem? Ksztacenie ustawiczne aktualne.
rdo: www.ksztalcsie.pl, (30.08.2011).
11. Witek K., Idea ksztacenia ustawicznego w dziaaniach organizacji midzynarodowych, E-mentor nr 1(23)/2008. rdo: http:// www.ementor.edu.pl
(19.10.2011).
12. Korzan D., Edukacja ustawiczna w pracach Wsplnoty Europejskiej, E-mentor 4/2005. rdo: http:// www.e-mentor.edu.pl (19.10.2011).
13. Paluch H., Prawne podstawy wiadczenia usug szkoleniowych na rynku niepublicznym, E-mentor nr 2(19)/2007. rdo: http://www.e-mentor.edu.pl,
(19.10.2011r.).
14. Uniwersytet Trzeciego Wieku Wikipedia. rdo: pl.wikipedia.org/wiki/
Uniwersytet_Trzeciego_Wieku (11.08.2011).
15. Edukacja osb niepenosprawnych. rdo: http://www.elearning.pl
16. http://www.standardyiszkolenia.praca.gov.pl

175

176