NSZ

Bu alma Talal malat Teorisiyle ilgili genel bilgiler iermekte olup,

Mikell P. GROOVER 'n "Fundamentals of Modern Manufacturing" isimli
kitabnn "Theory of Metal Machining" isimli 21. blmnn evirisidir.
eviride baz hatalar bulunabilir.

TALALI MALAT
Tala kaldrma yntemleri, nihai para geometrisini elde etmek iin bir balang i paras
zerinden fazla malzemenin kaldrlmas operasyonlarn ieren ekillendirme grubudur.
Bu grubun en nemli dal, istenen geometriyi elde etmek iin malzemenin mekanik olarak
kesilmesinde kesici takmlarn kullanld geleneksel talal imalattr. temel geleneksel talal
imalat yntemi vardr. Bunlar; tornalama, matkap ile delik delme ve frezelemedir. Dier talal
imalat operasyonlar testere ile kesme, planyalama, brolamadr.
Andrc yntemlerde, sert ve andrc paracklarn mekanik olarak i parasna etki etmesiyle
malzeme kaldrlr. Andrc tala kaldrma yntemleri; talama, honlama, lebleme ve parlatma
yntemlerinden oluur.
Geleneksel olmayan yntemlerde ise malzeme kaldrmak iin, kesici takm ve andrc
paracklar yerine enerjinin eitli formlar kullanlr. Bu formlar; mekanik, elektrokimyasal,
termal ve kimyasal olabilir.
Tala Kaldrma Yntemlerinin Snflandrlmas
1-) Geleneksek Talal malat
1a-) Tornalama ve likili Operasyonlar
1b-) Matkap ile Delme ve likili Operasyonlar
1c-) Frezeleme
1d-) Dier Talal malat Operasyonlar
2-) Andrc Yntemler
2a-) Talama Operasyonlar
2b-) Dier Andrc Operasyonlar
3-) Geleneksel Olmayan Yntemler
3a-) Mekanik Enerji Yntemleri
3b-) Elektrokimyasal Yntemler
3c-) Termal Enerji Yntemleri
3d-) Kimyasal Yntemler

Talal imalat, istenilen para eklini elde etmek iin i paras zerinden kesici takm vastasyla
istenilmeyen malzeme ksmnn uzaklatrld bir imalat yntemidir. Talal imalatta etkin olan
kesme ilemi, tala oluturmak iin i parasnda kayma deformasyonunu gerektirir. Bylece
tala kaldrlrken yeni yzey ortaya kar. Talal imalat metal ekillendirmede sklkla kullanlr.
Yntem aadaki ekilde tasvir edilmektedir.

a-) Tala oluumunun kesit grn, pozitif tala al kesici takm, b-) Negatif tala al kesici
takm
Talal imalat nemli klan birka neden aadaki gibi sralanabilir.
* paras malzemesinin eitlilii. Talal imalat ynteminde birok farkl i paras malzemesi
kullanlabilir. Genel olarak tm kat metaller ilenebilir. Bunun yannda plastikler ve plastik esasl
kompozitler ilenebilir. Seramikler, yksek sertliklerinden ve gevrekliklerinden dolay problem
oluturabilirler. Ancak andrc tala kaldrma yntemleri ile baarl bir ekilde ilenebilirler.
* Para eklinin eitlilii. Talal imalat ile dzlemler, dairesel delikler ve silindirik kesitler gibi
dzgn ekilli paralar rahatlkla elde edilebilir. Bunun yannda kesici takm eklindeki ve takm
yolundaki eitliliklerle, vida dii ve T-kanal gibi dzgn ekilli olmayan para geometrileri
oluturulabilir. Ayrca birden fazla ileme operasyonunun arda arda uygulanmasyla birok eit
ve zorluktaki ekiller elde edilebilir.
* Boyutsal hassasiyet. Talal imalat ile ok dar toleransl ller elde edilebilir. Baz talal imalat
yntemleri ile, dier imalat yntemlerinden daha hassas olan 0,025 toleransndaki ller elde
edilebilir.
* yi yzey kalitesi. Talal imalat ile ok iyi yzey kalitesi elde edilebilir. Talal imalat yntemleri
ile yzey przlln 0,4 mikronun altna indirmek mmkndr. Baz andrc tala kaldrma
yntemleri ile daha iyi deerler elde etmek mmkndr.

Dier yandan, talal imalat ve dier tala kaldrma yntemlerinin olumsuz ynleri de vardr.
* paras malzemesinin israf edilmesi. Talal imalat ile doal olarak i paras malzemesi,
oluturulan talalar nedeniyle israf edilir. Bu talalar geri dtrlebilir olmasna ramen her
bir operasyon iin israfa neden olurlar.
* leme sresi. Talal imalat operasyonlar genellikle verilen para ekli iin, dvme ve dkm
gibi alternatif yntemlere gre daha fazla retim sresi gerektirirler.
Talal malat Teknolojisi
Talal imalat birok farkl operasyonlardan meydana gelir. Temel zellii, kesici takm kullanarak
i paras zerinden tala kaldrlmasdr. Bu operasyonu gerekletirmek iin takm ile i paras
arasnda izafi bir hareket oluturmak gerekir. Bu izafi hareket birok talal imalat ynteminde
kesme hz olarak adlandrlan birincil hareket ve ilerleme olarak adlandrlan ikincil hareketle
salanr. Bu iki hareketle ve kesici takmn ekliyle istenilen para geometrisi oluturulur.
Tornalama, delik delme ve frezeleme genel talal imalat yntemidir.
Tornalama ynteminde, silindirik ekil oluturmak iin tek kesme kenarl kesici takmla
dnmekte olan i paras zerinden tala kaldrlr. Tornalamada birincil hareket dnmekte olan
i paras tarafndan, ikincil hareket ise i parasnn dnme eksenine paralel dorultuda yavaa
hareket eden kesici takm tarafndan salanr. Matkap ile delik delme yntemi yuvarlak kesitli
bir delik oluturmak iin kullanlr. Bu operasyon genellikle iki kesme kenarl dnmekte olan
kesici takm ile salanr. Kesici takm, dnme ekseni dorultusunda, i parasna doru hareket
ettirilerek dairesel kesitli bir delik oluturulur. Frezleme ynteminde, birden ok kesici kenar
bulunan dnmekte olan takm, i paras zerinde hareket ettirilerek, dzlem oluturur. lerleme
hareketinin dorultusu kesici takmn dnme eksenine diktir. Birincil hareket olan kesme hz
dnmekte olan tarama kafas ile salanr. Frezlemenin iki temel eiti vardr. Bunlar; yzey
frezeleme ve yanal frezelemedir.

ekil: temel talal imalat yntemi: (a) tornalama, (b) matkap ile delik delme ve iki farkl
frezeleme yntemi: (c) yanal frezeleme ve (d) yzey frezeleme
Kesici Takm
Kesici takm, i paras malzemesinden daha sert olan bir malzemeden yaplr ve bir veya daha
fazla kesici kenara sahip olabilir. Kesme kenar, i paras zerinden talan ayrlmasn salayan
ksmdr. Kesme kenar ile balantl olan iki yzey bulunur. Bunlar; tala yzeyi ve serbest
yzeydir. Kesme sonucu oluan talan akn salayan tala yzeyi, tala as () ad verilen
belirli bir ayla konumlandrlr. Tala as i paras yzeyine dik olan dzlem referans alnarak
llr. Tala as negatif veya pozitif olabilir. Takmn serbest yzeyi yeni oluturulan i paras
yzeyi ile takm arasnda bir boluk salar. Bylece, yeni para yzeyi, yzey kalitesini bozan
abrazif anmaya kar korunmu olur. Serbest yzey, serbest yzey as ad verilen bir ayla
konumlandrlr.

ekil: (a) Tek kesici kenarl takm, (b) oklu kesici kenarl takm.
Pratikte birok kesici takm daha karmak geometrilere sahiptir. Temelde iki eit kesici tipi
vardr. Bunlar; tek kesici kenarl takmlar ve oklu kesici kenarl takmlardr. Tek kesici kenarl
takm, bir kesme kenarna sahiptir ve tornalama gibi operasyonlarda kullanlr. Takm ucu
genellikle, takm u yarap ad verilen bir yarapla yuvarlatlr. oklu kesici kenarl takmlar
delik delme ve frezeleme operasyonlarnda kullanlr.
Kesme Koullar
Talal imalat operasyonu gerekletirebilmek iin, takm ile i paras arasnda izafi bir hareket
gereklidir. Birincil hareket belirli bir kesme hz (v) ile gerekletirilir. Bunun yannda takm i
paras zerinde hareket ettirilmelidir. Daha yava olan bu ikincil hareket ilerleme(f) olarak
adlandrlr. parasnn ilk yzeyi ile kesme ilemi sonras elde edilen yzey arasnda kalan
mesafe paso (d) olarak adlandrlr. Kesme hz, ilerleme ve paso kesme koullar olarak
adlandrlr. Bu deerler kullanlarak, birok operasyon iin (rnein tornalama) tala kaldrma
oran (Q) hesaplanabilir.
Q = vfd
Tala kaldrma orannn birimi mm3/s, kesme hznn birimi m/s, ilerleme'nin birimi mm ve
paso'nun birimi mm 'dir. Tornalamada ilerleme mm/dev olarak ifade edilir.

ekil: Tornalama operasyonu iin kesme hz, ilerleme ve paso.

Talal imalat operasyonlar genellikle iki katagoriye ayrlr. Bunlar; kaba ileme ve ince
ilemedir. Kaba pasolar ile, elde edilmek istenen forma yakn ekli elde etmek iin i paras
zerinden mmkn olduunca fazla malzeme kaldrlr. Ancak bir miktar malzeme ince ileme
iin braklr. stenilen l toleranslarn ve yzey kalitesini elde etmek iin ince pasolar
kullanlr. Kaba ileme operasyonlar yksek paso ve ilerlemelerle gerekletirilir. nce ileme
operasyonlar ise dk paso ve ilerlemeler kullanlarak gerekletirilir. Kesme hzlar ise kaba
ilemede ince ilemeye gre daha dktr.
Talal imalat operasyonlarnda, kesici takm soutmak ve yalama salamak iin kesme akkan
kullanlr. Kesme akkannn kullanlp kullanlmayaca, eer kullanlacaksa uygun kesme
svsnn seilmesi kesme koullarnn durumuna baldr.
Takm Tezgahlar
Bir takm tezgahnn salamas gereken temel zellikler unlardr; i parasnn sabitlenebilmesi,
takmn para zerinde konumlandrlabilmesi ve tala kaldrma ileminin gerekletirilebilmesi
iin ayarlanan kesme hz, ilerleme ve paso deerlerinde gerekli gc salamasdr.
Temel ileme yntemi olan tornalama iin torna tezgah, delik delme iin matkap tezgah ve
freleme iin freze tezgah kullanlr. Klasik takm tezgahlar; takmlar deitiren, i parasn
aparata balayan ve kesme koullarn ayarlayan operatrler tarafndan kumanda edilir. Birok
modern takm tezgah ise eitli operasyonlar ard arda otomatik olarak gerekletiren
bilgisayarl saysal kontrol (CNC) niteli olarak tasarlanmtr.

TALALI MALATTA TALA OLUUMU TEORS

Birok talal imalat operasyonunda sekiller karmaktr. Ancak talal imalatn basitletirilmi bir
modeli, tala oluumunun mekaniini tanmlamak iin mevcuttur. Bu model ortogonal kesme
modeli olarak adlandrlr. Gerek bir talal imalat operasyonu boyutlu olmasna ramen,
ortogonal kesme modeli sadece iki boyutludur. Bu model analizde olduka nemli bir rol oynar.
Ortogonal Kesme Modeli
Ortogonal kesmede, kesici takmn kesme kenar kesme hznn dorultusuna diktir. Takm
malzemeye doru hareket ettirildike, kayma dzlemi ad verilen dzlem zerinde oluan kayma
deformasyonuyla tala oluur. Kayma dzlemi ile i paras yzeyi arasnda kalan a kayma
dzlemi as () olarak adlandrlr. Talal imalatta mekanik enerjinin byk bir ksm plastik
deformasyonun meydana geldii kayma dzlemi zerinde harcanr.
Ortogonal kesmede takm iki ayla tanmlanr. Bunlar; tala as ve serbest yzey asdr.

ekil: Ortogonal kesme: (a) boyutlu durum ve (b) iki boyutlu duruma indirgeme.

Kesme derinlii (to) ile tala kalnl (tc) oranna tala oran (r) denir.

r = t0/tc
Tala kalnl kesme derinliinden daima byk olduu iin kesme oran daima 1 'den byktr.
Ortogonal kesmede w ile gsterilen genilik analize ok fazla etki etmez.

Ortogonal kesme geometrisi ile tala oran, tala as ve kayma dzlemi as arasnda nemli
bir iliki kurulabilir. Burada ls kayma dzlemi uzunluu olsun.
Bu durumda; t0 = lssin ve tc = lscos(-)

r = (lssin)/(lscos(-)) = (sin)/cos(-)
tan = (rcos)/(1-rsin)
Kayma dzlemi zerindeki kayma birim ekil deiimi aadaki ekil incelenerek bulunabilir.

Yukardaki ekilde tala oluumu, birbiri ardna kayan plakalarla modellenmitir. Buradaki her
plakada kayma birim ekil deiimi olumaktadr.

= AC/BD = (AD+DC)/BD
Bu eitlik aadaki forma dntrlebilir.

= tan(-) + cot
Gerek Tala Oluumu
Gerek bir talal imalat ilemi ile ortogonal kesme modeli arasnda farkllklar vardr. Bunlardan
ilki, kayma deformasyonunun bir dzlem boyunca deil bir blge ierisinde gereklemesidir.
Kayma bir dzlem zerinde gerekleseydi, kayma olay dzlem zerinde sonlu bir zaman dilimi
9

iinde deil hemen gerekleirdi. Gerek bir malzeme iin kayma deformasyonu ince bir kayma
blgesi ierisinde meydana gelir. Talal imalatta meydana gelen kayma deformasyonunun daha
gereki bir modeli aadaki ekilde gsterilmektedir. Talal imalat deneyleri, kayma blgesinin
kalnlnn sadece bir in'in binde biri seviyesinde veya biraz daha fazla olduunu
gstermektedir. Kayma blgesininin kalnlnn ok kk olmas nedeniyle bu blgeyi bir
dzlem olarak kabul etmek ok fazla hataya neden olmamaktadr.

ekil: Tala oluumunun gereki kesiti

kinci farkllk, kayma blgesinde kayma deformasyonunun olmas yannda ikinci bir kayma olay,
oluan tala ile kesici takm arasnda olumaktadr. Bu kayma olay takmn tala yzeyi
zerinden kaymakta olan tala nedeniyle olur. Takm ile tala arasndaki srtnme arttka bu
olayn etkisi de artmaktadr.
nc farkllk ise, tala tipinin ilenmekte olan malzemeye ve operasyonun kesme koullarna
bal olarak deimesidir. Drt temel tala tipi tanmlanmtr.
a- Kesintili Tala: Dkme demir gibi dier malzemelere gre gevreklii yksek malzemeler dk
kesme hzlarnda ilendiinde talan blm blm olutuu tiptir. Bu durum ilenmi malzeme
yzeyinde dzensiz doku olumasna neden olur. Takm ile tala arasnda oluan yksek
srtnme, ilerleme ve pasonun fazla oluu talan bu ekilde olumasna katk salar.
b- Srekli Tala: Snek malzemeler yksek kesme hzlarnda ve dk ilerleme ve pasolarda
ilendiinde uzun srekli tala formu oluur. Bu tala tipiyle iyi bir yzey kalitesi elde edilir.
Kesme kenarnn keskin olmas ve tala ile tala yzeyi arasndaki srtnmenin az olmas bu tip
10

tala olumasn destekler. Uzun tala oluumu, tornalama operasyonunda olduu gibi talan
tahliye edilmesi ve talan takma sarlmas gibi problemlere neden olur. Bu problemi ortadan
kaldrmak iin tornalama takmlar genellikle tala krcl olarak donatlrlar.
c- Yma Kenarl Srekli Tala: Snek malzemeler orta veya dk kesme hzlarnda ilendiinde
takm ile tala arasndaki srtnme i paras malzemesinin bir ksmnn kesme kenar
yaknndaki tala yzeyi zerine balanmasna neden olur. Bu oluuma yma kenar denir. Yma
kenar oluumu periyodik olarak devam eder (byr ve kopar). Birok durumda yma kenar
oluumu tala ile uzaklatrlr. Bazen, takmn tala yzeyinin bir ksmnn da anmasna neden
olur. Bu durum takm mrnn ksalmasna yol aar. Tala ile uzaklatrlamayan yma kenar
paracklar yeni oluturulan yzey zerine tutunarak yzey kalitesini drr.
d- Testere Dii ekilli Tala: Bu tip talalar testere dii grnml olan yar srekli talalardr. Bu
tala tipi yksek kayma birim ekil deiiminin ardndan dk kayma birim ekil deiiminin
periyodik olarak etkimesiyle oluur. Bu tala tipi, talal imalat zor olan titanyum alamlar,
nikel esasl sper alamlar ve stenitik paslanmaz elikler gibi metallerin yksek kesme
hzlarnda ilenmesinde ortaya kar.

TALA KALDIRMADA KUVVET LKLER VE MERCHANT DENKLEM

Ortogonal kesme modeli esas alnarak birka farkl kuvvet tanmlanabilir. Bu kuvvetlerin elde
edilmesiyle kayma gerilmesi, srtnme katsays ve dier baz ilikiler tanmlanabilir.
Tala Kaldrmada Kuvvetler
Ortogonal kesme modelinde, takm tarafndan talaa uygulanan kuvvetler biribirine dik olan iki
bileene ayrlabilir. Bunlar srtnme kuvveti ve srtnme kuvvetine dik olan kuvvetdir (N).
Srtnme kuvveti (F) takmn tala yzeyi boyunca akmakta olan talan oluturduu srtnme
kuvvetidir. Bu iki kuvvet kullanlarak srtnme katsays bulunabilir.

11

 = F/N
Srtnme kuvveti ve bu kuvvete dik olan kuvvet kullanlarak bileke kuvvet (R) bulunabilir.
Bileke kuvvetin pozisyonu srtnme as ad verilen bir ayla tanmlanabilir. Srtnme asyla
srtnme katsays arasnda aadaki iliki bulunur.

= tan
Takm kuvvetlerinin yan sra, i paras tarafndan tala zerine etkiyen iki kuvvet vardr. Bunlar
kayma kuvveti ve kayma kuvvetine dik olan kuvvettir (Fn). Kayma kuvveti (Fs) kayma dzlemi
zerinde kayma deformasyonu oluturan kuvvettir. Kayma kuvveti kullanlarak, tala ile i
paras arasndaki kayma dzlemi zerinde etki eden kayma gerilmesi tanmlanabilir.

= Fs/As
Buradaki kayma gerilmesi deeri talal imalat operasyonunun gerekleebilmesi iin gerekli
olan gerilme deeridir.
Burada As kayma dzlemi alandr. Kayma dzlemi alan aadaki denklemle elde edilebilir.

As = (t0w)/(sin)
Kayma kuvveti ve kayma kuvvetine dik olan kuvvetin bilekesi R' dr. Talaa etki eden
kuvvetlerin dengede olabilmeleri iin ayn byklkte, kar ynlerde ve ayn dorultu zerinde
olmalar gerekir. R = R'

ekil: Talal imalatta oluan kuvetler ve (b) llebilen kuvvetler

Bir talal imalat operasyonunda F, N, Fs, Fn kuvvetlerinden hibiri dorudan llemez. nk
uygulandklar dorultular takm geometrisine ve kesme koullarna gre farkllklar gsterir.
Ancak, bir dinamometre kullanlarak takma etkiyen iki kuvvet dorudan llebilir. Bunlar
12

kesme kuvveti (Fc) ve kesme kuvvetine dik olarak etkiyen kuvvettir (Ft). Kesme kuvveti kesme
hzyla ayn yndedir.
llen kuvvet deerleriyle, kuvvet diyagram kullanlarak dier kuvvet bileenleri
hesaplanabilir.

ekil: Kuvvet diagram

Kuvvet deerlerinin elde edilmesiyle, kayma gerilmesi ve srtnme katsays hesaplanabilir.

Tala asnn 0 olduu durum ortogonal kesmde zel bir durumdur. Bu durumda F = Ft ve N = Fc
olur. Bylece bu zel durumda srtnme kuvveti ve srtnme kuvvetine dik olan kuvvet
dinamometre ile dorudan llebilir.
Merchant Denklemi
Metal kesmede nemli bir iliki Eugene Merchant tarafndan elde edilmitir. Bu iliki ortogonal
kesme modeli esas alnarak elde edilmitir. Ancak boyutlu talal imalat operasyonlarnda da

13

geerlilii vardr. Merchant kayma gerilmesini aadaki formda yazarak balamtr.

Merchant, takmn kesme kenarndan balayan mmkn olan tm alarn dnda kayma
deformasyonunun oluabilcei bir tek kayma dzlemi as vardr. Bu a, kayma gerilmesinin i
paras malzemesinin kayma dayanmna eit olduundaki adr. Dier mmkn olan tm
kayma alar iin kayma gerilmesi kayma dayanmndan daha dktr. Bu nedenle dier
alarda tala oluumu meydana gelmez. Bylece i paras malzemesi, enerjiyi en dk
seviyeye indiren kayma dzlemi asn semi olur. Bu a kayma gerilmesinin kayma dzlem
asna gre trevinin alnp 0 'a eitlenmesiyle bulunur.

Merchant denklemindeki varsaymlar unlardr; i paras malzemesinin kayma dayanm

sabittir, birim ekil deiimi hz, scaklk ve dier faktrlerin etkisi yoktur. Gerek bir talal
imalat operasyonunda bu varsaymlar ihlal edildiinden, bu denklem yaklak sonular elde
etmede kullanlan bir bant olarak dnlmelidir.
Merchat Denkleminden Elde Edilebilecek karmlar
Bu denklem tala as, takm tala srtnmesi ve kayma dzlemi as arasnda genel bir ilikiyi
tanmlar. Kayma dzlemi as, tala asnn arttrlmasyla ve takm ile tala arasndaki srtnme
asnn azaltlmasyla arttrlabilir. Tala as uygun takm tasarmyla arttrlabilir. Srtnme
as ise yalayc olarak kesme akkanlarnn kullanlmasyla azaltlabilir.
Kayma dzlemi asnn arttrlmasnn nemi aadaki ekilde grlebilir. Dier etkilerin ayn
kalmas artyla kayma dzlemi asnn byk olmas kayma dzlemi alannn azalmasna neden
olur. Kayma dzlemi alannn azaltlmasyla tala oluturmak iin gerekli olan kayma kuvveti de
azaltlm olur. Kayma dzlemi asnn daha byk olmas ile daha az kesme enerjisi, daha az
g gereksinimi ve kesme scaklnn azaltlmas salanr. Bu iyi nedenler, talal imalatta kayma
dzlemi asnn mmkn olduunca arttrlmaya allmasn gerektirir.

14

ekil: Kayma dzlemi asnn etkisi. (a) Daha byk kayma dzlemi as ile daha kk kayma
dzlemi alan. (b) Daha kk kayma dzlemi as ile daha byk kayma dzlemi alan.
Tornalama Operasyonunun Ortogonal Kesme Modeli le Benzeimi
Ortogonal kesme modeli, ilerlemenin pasoya gre kk olduu srece tornalama ve dier tek
kesme kenarl talal imalat operasyonlarnda benzeim iin kullanlabilir. Bylece kesmenin
byk bir ksm ilerleme ynnde gereklemi olur. Dier yzeyde kalan kesme ise ihmal
edilebilir.

15

ekil: (a) Tornalama ve (b) Tornalamaya karlk gelen ortogonal model.

Yukardaki tabloda gsterildii gibi kesme koullar farkl durumlarda deimektedir. Ortogonal
kesmede kesme ncesi tala kalnl tornalamada ilerlemeye karlk gelmektedir. Ortogonal
kesmede tala genilii tornalamada pasoya karlk gelmektedir. Ayrca ortogonal kesmede
itme kuvveti tornalamada ilerleme kuvvetine denk gelmektedir.
Talal malatta G ve Enerji likileri
Talal imalat operasyonlarnda kesme kuvveti 1000 N 'u geebilmektedir. Ortalama kesme
hzlar ise bir ka yz metre/dakika seviyesindedir. Kesme hz ve kesme kuvvetinin arplmasyla
talal imalat operasyonunu gerekletirmek iin gerekli olan g elde edilir.
16

Pc = Fcv
Kesme kuvvetinin birimi Nm/s veya W , kesme kuvvetinin birimi N ve kesme hznn birimi m/s
'dir. Talal imalat operasyonunu gerekletirmek iin gereken g, motor ve aktarma
organlarnn mekanik kayplarndan dolay daha fazladr.

Burada Pg toplam g, E ise takm tezgahnn mekanik verimidir. Bazen gerekli olan gc, birim
tala kaldrma oran iin gerekli olan gce evirmek daha kullanldr.

Burada RMR tala kaldrma orandr. Birimi ise mm3/s 'dir. Tala kaldrma oran; v, t0 ve w
deerlerinin arplmasyla elde edilir. Birim gcn birimi Nm/mm3 'tr.

Birim g, talal imalatta birim hacim metal kaldrmak iin gerekli olan gc elde etmek iin
kullanl bir veri oluturur. Bu veri kullanlarak eitli i paras malzemeleri iin gerekli olan g
deerleri karlatrlabilir.

17

Bu tablodaki deerlerde iki varsaym yaplmtr. Bunlardan biri kesici takmn kesme kenarnn
keskin olduudur. Dieri ise kesme ncesi tala kalnl ise 0,25 mm 'dir. Eer bu iki varsaym
karlanamyorsa baz dzenlemeler yaplmas gerekir. Keskin olmayan takmlar iin gerekli olan
g daha fazladr. Bu nedenle birim g deeri daha byktr. Yaklak bir zm iin tablodaki
deerler, takmn durumuna gre 1.00 ile 1.25 arasnda deien deerlerle arplabilir.
Kesme ncesi tala kalnl birim g deerini etkiler. Kesme ncesi tala kalnl azaldka birim
g gereksinimi artar. Bu ilikiye boyut etkisi denir. rnein talama gibi talalarn boyutlarnn
ok kk olduu talal imalat operasyonlarnda olduka fazla birim g deerlerine ihtiya
duyulur. Aadaki tabloda kesme ncesi tala kalnlnn 0.25 olmad durumlarda kullanlmas
gereken katsaylar verilmitir.

18

19

eviren: ADS
e-mail: ahmet_ds@hotmail.com
06/06/2013

20