TROUGAO

Mnogougao koji ima tri stranice zove se trougao. Osnovni elementi trougla su :
-

Temena A,B,C

Stranice a,b,c ( po dogovoru stranice se obeleavaju nasuprot temenu, npr naspram temena A je stranica a, itd)

Uglovi , unutranji , , i spoljanji 1 , 1 , 1

Osnovne relacije za uglove i stranice trougla su:

1) Zbir unutranjih uglova u trouglu je 1800 tj.
2) Zbir spoljanjih uglova je 3600 tj.

+ + = 1800

1 + 1 + 1 =3600

3) Spoljanji i njemu susedni unutranji ugao su uporedni,tj.

+ 1 = + 1 = + 1 =1800
4) Spoljanji ugao trougla jednak je zbiru dva nesusedna unutranja ugla, tj

1 = +

1 = +

1 = +

5) Svaka stranica trougla manja je od zbira a vea od razlike druge dve stranice, tj

ab < c < a+b

ac <b < a+c
bc < a <b+c

6) Naspram veeg ugla nalazi se vea stranica i obrnuto.

Ako je = onda je a = b
Ako je a = b onda je =

www.matematiranje.com

etiri znaajne take trougla su:

1) Ortocentar (H)
2) Teiste (T)
3) Centar upisane krunice (S)
4) Centar opisane krunice (O)
Ortocentar se nalazi u preseku visina trougla ha,hb,hc. ( Visina je najkrae rastojanje od temena do naspramne
stranice). Kod otrouglog trougla je u trouglu, kod pravouglog u temenu pravog ugla a kod tupouglog van
trougla.
C
A1
B1
ha

hb

hc

C1
ha hb hc = H

Ortocentar

Teina du trougla je du koja spaja teme sa sredinom naspramne stranice. Teine dui seku se u jednoj taki ,
a to je TEITE TROUGLA. Teite deli teinu du u razmeri 2:1.
C

tc
B1

A1

t a tb tc = T

T
tb

ta
A

C1

AT : TA1 = 2 : 1
BT : TB1 = 2 : 1

www.matematiranje.com

CT : TC1 = 2 : 1
2

Centar upisane krunice je taka preseka simetrala uglova i kod svih trouglova je u oblasti trougla.

C
S
S
S

s s s = S

Centar opisane krunice je taka preseka simetrala stranica. Kod otrouglog trougla je u trouglu, kod
pravouglog na sredini hipotenuze i kod tupouglog van trougla.

sBC
sAC
r

o
B

A
sAB

s AB s AC s BC = O
www.matematiranje.com

Vrste trouglova:
Trouglovi se dele prema stranicama i prema uglovima.
Prema stranicama:

Prema uglovima:

1) jednakostranini

1) otrougli

2) jednakokraki

2) pravougli

3) nejednakostranini

3) tupougli

Nejednakostranini

O=a+b+c

P=

aha bhb chc

=
=
ili P =
2
2
2

s ( s a )( s b)( s c)

ili P= r s

ili P=

abc
4R

gde je:

a+b+c
,
2
r-poluprenik upisane krunice i

s poluobim s =

R-poluprenik opisane krunice.

www.matematiranje.com

Pravougli:
B
p
c
a
hc

O=a+b+c
P=

ab
2

ili

P=

chc
2

odavde je: hc =

a b
c

a2 + b2 = c2 Pitagorina teorema
R=

c
;
2

r=

a+bc
; hc = pq ; a =
2

pc ; b = qc ; c= p+q

Jednakokraki :
C

ha

hb
A

a
_

Ovde je a osnova i b krak ( kraci)

O = a + 2b

P=

aha bhb
=
2
2

a
Primena Pitagorine teoreme: ha2+( )2= b2
2
www.matematiranje.com

Jednakostranini:

ry
ro
A

a2 3
O = 3a i P =
4
Visina

a 3
;
2

h=

1
a 3
ry = h =
;
3
6

ro =

2
a 3
h=
3
3

Kod ovog trougla sve etiri znaajne take se nalaze u jednoj taki.

Srednja linija trougla (m) je du koja spaja sredine dve stranice i uvek je jednaka polovini
paralelne stranice.
C

m=c/2

b
m=
a/2

a
m
=b
/2

www.matematiranje.com

Podudarnost
ABC A1 B1C1
(SSS) Ako su sve stranice jednog trougla jednake odgovarajuim stranicama drugog trougla.

(SUS) Ako su dve stranice i zahvaeni ugao jednog trougla jednaki dvema stranicama i zahvaenom uglu drugog
trougla.
(USU) Ako su stranica i na nju nalegli uglovi jednog trougla jednaki sa stranicom i na nju naleglim uglovima
drugog trougla.
(SSU) Ako su dve stranice i ugao naspram vee od njih jednog trougla jednaki dvema stranicama i uglu naspram
vee od njih drugog trougla.
Slinost
ABC ~ A1 B1C1
A = A1 , B = B1 , C = C1
AB : A1 B1 , BC : B1C1 , CA : C1 A1
- Ako su dva ugla jednog trougla jednaka sa dva ugla drugog trougla.
- Ako su tri stranice jednog trougla proporcionalne trima stranicama drugog trougla.
- Ako su dve stranice jednog trougla proporcionalne dvema stranicama drugog trougla i uglovi izmedju tih
stranica jednaki.
- Ako su dve stranice jednog trougla proporcionalne sa odgovarajuim stranicama drugog trougla, uglovi
naspram dveju od tih odgovarajuih stranica su uglovi iste vrste (ili otri, ili pravi, ili tupi).
ZADACI
1) Dat je pravougli trougao. Poluprenik opisanog kruga je R=15,a poluprenik upisanog kruga je r=6.
Odrediti osnovice.

R = 15

Poto se radi o pravouglom trouglu, vae formule:

r =6
c
a+bc
_______
R=
i r=
2
2
a=?
a+bc
c = 2R
6=
b=?
2
c = 2 15
c=?
a + b 30 = 12
c = 30
a + b = 42
b = 42 a
Sada emo iskoristiti Pitagorinu teoremu.
a2 + b2 = c2
a 2 + (42 a ) 2 = 30 2
a 2 + 1764 84a + a 2 900 = 0
2a 2 84a + 864 = 0

a 2 42a + 432 Kvadratna po a

42 6
2
a = 24
a1, 2 =

a = 18

za a = 24 b = 42 24 = 18
za a = 18 b = 42 18 = 24
Dakle stranice trougla su 18,24,30

2) Poluprenik kruga upisanog u jednokraki trougao osnovice a = 12 je r = 3 . Izraunati

povrinu i obim trougla.
C

________________

P = ?, O = ?

O
r
A

a = 12
r =3

M
a

Obeleavamo sa M podnoje visine iz A sa O centar upisane krunice i sa D podnoje poluprenika na

stranicu b
Trouglovi BMC i CDO su slini.Okrenuemo ih da bi uoili tu slinost.
C
C
b

x+r

a
2

Iz slinosti trouglova sledi proporcionalnost odgovarajuih stranica,

a
b: x = :r
2
b: x = 6:3

3b = 6 x b = 2 x
Sada primenjujemo Pitagorinu teoremu na trougao AMC
2

a
2
2
+ (x + r) = b
2
6 2 + ( x + 3) 2 = (2 x) 2
36 + x 2 + 6 x + 9 = 4 x 2
3x 2 6 x 45 = 0
Podelimo sa 3 i reavamo kao kvadratnu jednainu...
28
x1, 2 =
2
x = 5 b = 10
x = 3 Nemogue
h = x+r = 5+3=8 h =8
ah
P=
O = a + 2b
2
O = 12 + 2 10
12 8
P=
O = 32
2
P = 48
8

3) Uglovi trougla se odnose kao 2:3:7. Duina najmanje stranice je a . Odrediti poluprenik
R opisane krunice.

: : je = 2 : 3 : 7
= 2k

= 3k
= 7k

2k + 3k + 7 k = 180 o
12k = 180 o
180 o
12
k = 15
k=

= 300

= 450
= 1050

30

b
c
60
45

B1
45

Povuemo visinu BB1

Stranice BB1 i B1C su jednake
BB1
BB1 = a sin 45o
a
a 2
BB1 =
2
a 2
B1C =
2

sin 45o =

BB1
BB1
AB =
AB
cos 60 o
a 2
AB = 2 = a 2
1
2
AB1
o
tg 60 =
AB1 = BB1tg 60 o
BB1
cos 60 o =

AB1 =

a 2
a 6
3=
2
2

Da sklopimo sada rezultate:

BC = a
AB = a 2 = c

AC = AB1 + B1C =

a 6 a 2 a 2
+
=
2
2
2

3 +1 = b

Povrina trougla je:

9

a 2
a 2
3 +1
2
AC BB1
2 = a 3 +1
P=
= 2
2
2
4
abc
P=
4R
a 2
a
3 +1 a 2
abc
2
R=
=
4P
a2 3 +1
4
4
3
a
R= 2
skratimo
a
R=a

4) Duina luka izmedju dva susedna temena jednakostraninog trougla upisanog u krug
4
poluprenika r je l =
. Odrediti povrinu trougla.
3

Poto se obim ovog kruga sastoji iz tri ovakva luka:

O = 3

4
3

O = 4
2r = 4
r=2

Poluprenik opisane krunice je:

a 3

r=
3

a 3
=2
3
6
a=
3
6
3
a=

3 3

a=

(racionaliemo)

6 3
=2 3
3

10

P=

a2 3
4

(2 3)
P=

4 3 3
=3 3
4

5) Povrina otrouglog trougla ije dve stranice su a = 5 i b = 3 je P = 6 . Odredi obim

trougla.
I NAIN

a=5
b=3
P=6
_______

O=?

Jedan od obrazaca za povrinu je:

a b
sin
2
53
6=
sin
2
12 4
sin = =
15 5
P=

11

sin 2 + cos 2 = 1

Poto je:

cos 2 = 1 sin 2
16
cos 2 = 1
25
9
cos =
25
3
cos =
5
Sad emo iskoristiti kosinusnu teoremu:
c 2 = a 2 + b 2 2ab cos
3
c 2 = 52 + 32 2 5 3
5
2
c = 25 + 9 18

Moramo ovde menjati obe vrednosti za cos

ili

c 2 = 5 2 + 3 2 + 18
c 2 = 52
c = 2 13

c 2 = 16
c=4

Poto je trougao otrougli uzeemo c = 2 13 jer bi u suprotnom sa stranicama 3,4,5 bio pravougli.
O = 8 + 2 13

II NAIN

a=5
b=3
P=6

Jedan od obrazaca za povrinu trougla je

P = s ( s a )( s b)( s c)
6=

8+c 8+c
8 + c 8 + c

5
3
c

2 2
2
2

8+c c2 c+ 2 8c

2
2
2
2
36 16 = (8 + c)(8 c)(c 2)(c + 2)
36 =

576 = (64 c 2 )(c 2 4) Smena c 2 = t

576 = (64 t )(t 4)
576 = 64t 256 t 2 + 4t
t 2 68t + 832 = 0 Kvadratna po t
68 36
t1, 2 =
2
t1 = 52
t 2 = 16

12

2
Dakle: c = 52

ili

c = 52

c 2 = 16
c=4

c = 2 13

A ovo su ista reenja kao kod prvog naina...

6) Obim pravouglog trougla je O = 36 , a poluprenik upisanog kruga je r = 3 . Odrediti obim
opisanog kruga.
O = 36
r =3

_________

O = a+b+c
a + b + c = 36

Okr = ?

a+bc
2
a+bc
3=
2
a + b c = 6 odavde izrazimo c
r=

c = a+b6
Pazi: ( A + B + C ) 2 = A2 + B 2 + C 2 + 2 AB + 2 AC + 2 BC
a 2 + b2 = c2
a 2 + b 2 = (a + b 6) 2
a 2 + b 2 = a 2 + b 2 + 36 + 2ab 12a 12b

a + b + c = 36
a+bc = 6
2a + 2b = 42

2ab 12a 12b = 36......../ : 2

a + b = 21

ab 6a 6b = 18

b = 21 a

a(21 a) 6a 6(21 a) + 18 = 0
21a a 2 6a 126 + 6a + 18 = 0
a 2 + 21a 108 = 0
a 2 21a + 108 = 0 Kvadratna po a
21 3
a1, 2 =
2
a1 = 12 b = 9
a2 = 9 b = 12
c = a + b 6 = 12 + 9 6 = 15

Poto je: c = 2 R 2 R = 15
Obim opisanog kruga je: O = 2 R = 15

13

14