Hualngo 2nd Quarter 2015 PDF

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 57

A Chhunga Thu Awmte

PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL


ZIRLAI KAIHHRUAINA

Isua Lo kalna ............................................. 6

2.

Baptisma Channa Leh Thlemnate ............. 14

3.

Isua Krista Chu Tunge A Nih? .................. 21

4.

Zirtirte Kohna .......................................... 29

5.

Chawlhni Lalpa Krista Chu ....................... 38

6.

Isua Krista Rawngbawlna-a Hmeichhiate .... 45

7.

Isua, Thlarau Thianghlim leh Tawngtaina .... 55

8.

Isua Lokal Chhan ..................................... 64

9.

Zirtirtu lian Isua ...................................... 72

10.

Nitin Nuna Isua Hnungzuina ................... 78

April, May, June

11.

Pathian Lalram Chu ................................. 85

2 0 1 5

12.

Jerusalemah Isua ..................................... 93

13.

Kraws-a, Khenbehna leh Thawhlehna .... 102

Luka Lehkhabu

A Ziaktu: John M. Fowler

H-1

1.

3
Thuhmahruai:
LUKA LEHKHABU
Tichuan a tho va, a pa hnenah a kal ta a. Chutichuan hla taka a la awm laiin a pain a lo hmu a, a khawngaih
em em a, a tlan a, a ir a chuktuah a, a fawp ngawih ngawih
a (Luka 15:20).
A chunga chang hi kan hre theuh awm e. Khawvela
thawnthu hmingthangber leh duhawmber atanga lo kal a ni
a. Nimahsela he thawnthu hi missionary daktor pakhatin a
thian Theophila hnena a lehkhathawnah telh lo se chu kan
hre hauh lo vang.
Chu daktawr hming chu Luka a ni a. Jentail mi Isua
ringtu a ni. A lehkhathawn chu Chanchintha Luka ziak tih
a lo ni ta a. Paula khualzinpui thiantha tak niin Tirhkohte
Thiltihbu a ziak bawk a. Paula tanpuina-in Daktor Luka hian
Kristian kohhran awmzia thuk tak chu a hriatthiam bakah
chung zawng zawng aia pawimawhber Isua Krista chanchin
chu chiang takin a zirtir bawk a ni. Tichuan Thlarau
Thianghlim kaihhruaina-in Luka chuan Bible-a tel bu hnih
meuh a ziak ta a. Chungte chu Kristian kohhran bultanna
Chanchinbu tia koh an lo ni ta hial a ni.
He hnathawhna peng khatna chu Chanchintha Luka
ziak hi a ni a. Tirhkohte Thiltih ziah a nih hmaa Theophilusa hnena a ziah a ni (Tirhkohte 1:1). Bible zirtute chuan
Chanchintha Luka ziak hi AD 61-63 inkar vela ziah niin an
chhut a ni.
Theophilus-a hi Greeek mi ringtu tha tak a ni a. A
hnena Lukan lehkha a thawn hian Chanchintha chu Greek
leh Jentail ringtute hnena thawn ang a ni a. Nimahsela Luka
hian Isua chu Juda hnam atanga seilian A nih thu a
theihnghilh ngai lo. Matthaian Chanchintha chu Juda mite

4
tana ziakin Isua chu Hriakthih Messia A nihzia a tarlang a.
Peteran Chanchintha Marka ziak hi Rom mite tan a ziak ve
thung a. Lalram chanchin tarlanga Isua khualzin dante a
thlur nasa a. Chanchintha Johana ziak ve thung chuan Isua
chu Thu, Siamtu leh Pathian Fapa A nihzia a tarlang a ni.
Luka chuan Jentail mite tana a ziah a nih angin Isua chu
mihring Fapa, khawvel Chhandamtu leh mihringte Thian A
nihzia a tarlang a ni.
Chanchintha Luka ziak hi Thuthlung Thar bu-ah a
lian ber a. Isua thiltih mak thenkhatte chu Luka ziakah
chauh tarlan an ni a. Entirnan, Nain khuaa hmeithai fapa
thi kaihthawh (Luka7:11-17) leh Malka-a beng Petera
sahthlak tih angte hi (Luka 22:50, 51). (Thiltih mak dang
Luka chauhina a tarlangte chu: Luka 5:4-11; 13:11-17; 14:16; 17:11-19 ahte en la). Tehkhin thu thenkhat Luka chauhin
a tarlante zinga lar deuh deuhte chu Samari mitha chanchin
(Luka 10:30-37), mi hausa a tak (Luka 12:16-21), Fapa
tllanbo chanchin (Luka 15:11-32), mi hausa leh Lazara
chanchin (Luka 16:19-31) leh chhiahkhawntu leh Pharisai
biakina tawngtai chanchinte an ni a (Luka 18:10-14). Zakaia
thawnthu pawh hi Luka chauhin a tarlang a ni (Luka 19:110).
Thlarau Thianghlim kaihhruainain Luka hian Isua
hunlaia thilthlengte chhuichhuakin A thiltih mak hmutute
chu chiang takin a zawt fiah hlawm a (Luka1:2). Thilthlengte
chiangtaka a hriatthiam hnu-in a lehkha ziak chhiartuten
Isua chanchintha chu a dik ngei a ni tih chiangtaka an
hriattheih nan a indawtte te-in fimkhur takin a ziak ta a ni.
Sakhaw mi hmingthang tak James Denny-a chu Isua
chanchin tarlanna chiangber engnge? tia an zawh chuan
Luka ziak hi in chhiar ngai lo em ni? tiin a chhang a.
A dik khawp mai. Tun kuartar chhung hian khawvel
puma awm a Thlah La Bang kohhranten Luka ziak hi i han
zir ho teh ang u aw!

5
John M. Fowler-a hian pastor hna, zirtirtu hna, leh
khabu ziah endiktu hna leh zirna lama hruitu hnate kum 53
chhung a lo thawk tawh a. Lehkhabu chi hrang hrang leh
thuchhuah tam tak a ziah bakah Dr. Fowler-a hian puitling
zirlaibu tum hnih a ziak tawh bawk a ni. Tun kuartara zirlai
letlingtute chu Lalrohlua, Vanlaldika leh Lalrawngbawla te kan
ni.

6
ZIRLAI 1

March 28-April 3
ISUA LO KALNA

SABBATH CHAWHNU

March 28

CHHIAR TUR: Luka 1:2, 3; 2 Timothea 3:16; Luka 1:5-22;


Deuteronomy 18:15; Luka 2:9-12, 25-32.
CHANGVAWN: Pathian thu chhuak reng reng thil tithei
lovin a awm lo vang (Luka 1:37).

---CHANCHINTHA Luka hi Jentail mite tana ziah a ni a. A ziaktu


Luka leh Theophila-te hi Jentail mi an ni ve ve bawk (Kolossa
4:10-14). Luka hi damdawi lam daktor a nih bakah thil kal
tawh chanchin fimkhur taka zir mi a ni a.
Chuvangin Luka chuan a chanchintha ziah
chhiartuten a tak ngei a nih zia an hriatthiam theih nan
fimkhur takin a indawt te te in a ziak a. Chanchintha Luka
ziak chhiartute chuan Isua chu A tak ngei A nih thu leh
Amah chu chhandamtu Lal Isua Krista ngei A nih thu an
hriat theih phah a ni.
NIKHATNI

Mar. 29

A BUL ATA ENGKIM FEL TAK (Luka 1:1-3; Tirhkohte


1:1-3).
Tirhkohte 1:1 hian Tirhkohte Thiltih ziah a nih hmaa
Lukan lehkhabu hmasa a ziah thu tarlan a ni a. Chuvangin
Chanchintha Luka leh Tirhkohte Thiltih te hi Kristian
kohhran bul intanna chanchin bu hmasa leh bu hnihna tia
koh theih an ni a. Bu hmasa zawk chu Isua nun dan leh
hnathawhte tarlanna thawnthu niin, bu hnihna chuan Isua
chanchin a darhzau dan leh kohhran hmasa din a nihdan a
tarlang ve thung a ni.
Engtianginnge Chanchintha hi ziah a nih? Luka
1:2,3 leh 2 Timothea 3:16 te chhiar la.

7
Luka chuan Isua chanchin ziaktu midang an awm
ve tih leh chungte chuan Jerusalem khua a tinghing hial a
ni tih a hria a. Chubakah Isua thiltih mak mit ngeia hmutu
tam tak an awm tih a hre bawk. Chungho hnen atang chuan
thil awmzia dil chhut takin a zawt a. Chubakah Marka leh
Matthaia-te ziah chanchinthate chu a chhiar ngeiin a rinawm
a. Luka chuan Isua thiltihte a mitin hmu ve lo mahse Krista
ringtu tha tak a ni tih kan hre thei a ni.
Matthaia chuan Isua chu Zirtirtu ropui tak, zawhneite
hrilhlawkna tifamkimtu leh Judate Lal a nih zia thu Judate
tan a ziak a. Marka chuan Isua chhanchin chu Rom mite
tan a ziak ve bawk. Luka chuan daktawr leh Jentail mi a
nih angin Isua chu khawvel chhandamtu A nihzia Greek leh
Jentail mite tan a ziak a. Luka chuan lehkha a ziah chhan
chi hnih a awm thu a sawi a, chungte chu: (1) Isua chanchina
thiltihlengte an indawt dan dik taka tarlan (Luka 1:3) leh
(2) Isua zirtirnate a tak ngei a ni tih lantirte a ni.
Thlarau kaihhruaia Bible ziaktu Luka chuan a
lehkha ziahte tanpuitu atan hmun dang atanga a hriat
thu tam tak a telh hi thilmak tak a ni awm e. Nimahsela
hetiang avang hian a thu ziahte hi Thlarau Thianghlim
thawkkhum a ni lo tihna a ni lo. Heng atangte hian
engtinnge Bible ziaktute thinlunga Pathian Thlarau
hnathawh dan kan hriat theih ang?
THAWHTANNI

Mar. 30

A HMINGAH JOHANA ISA ANG (Luka 1:5-22)


Zawlnei Malakia hun zawhah Israel fate chanchinah
Pathian chu kum zali chhung deuhthawh tarlan a ni lo va.
Baptistu Johana leh Isua piandan turte tarlanna atangin
Pathian awmpuina chu a rawn lang leh chauh a ni.
Luka 1:5-22 chhiar la. Zakaria chu mifel sawiselbo
anga tarlan a ni na-in vantirhkoh hrilhlawknate a awiloh

8
avanga zilhhau a ni a. Hei hian Isua ringtu tana sawiselbo
awmzia hrethiam turin engtinnge min tanpui?
Abraham ate, Mari te hnena fapa pek ang bawka
Zakaria hnena fapa peknaah hian thlarau alama thil ropui
tak zir theih a awm a. Chu chu Pathian thu pawm tura kan
tuan a fum thin zia leh, kan hriat reng tur theihnghilh lama
kan zam a tha leh hle si hi ani. Keimahni mai chuan thil tha
tithei kan ni lo a, mahse Pathian kan rinchhan a, A hnena
kan inpek chuan kan tih theih loh tih theihna Pathianin min
pe dawn a ni. Thutiam anga fapa pekna pawh kha rinna avanga
lo awm a ni a. Rinna avang vekin thlarau lam nun a lo awm a,
thil fel tih theihna pek nghal kan ni bawk.The Desire of
Ages, page 98 (Chatuan Nghahfak, phek 80).
Johana chungchanga thilmakte hian Pathianin A
mite A ngaihsak zia a lantir a. Kum 400 deuhthaw Bible-a
Israel fate chanchin tarlanna awm lova a reh hnu-in Johana
chuan thiltih theihna ropui tak mai neiin chanchintha a
puangchhuak a. Johana thuchah leh a thiltum chu, Lalpa
tana mi lo inpeih tur tea buatsaih a ni (Luka 1:17). A ni
chu Messia tana kawng lo sialtu niin Isua rawngbawlna a
puitlin theih nan a lo buatsaih sak bawk a ni.
THAWHLEHNI

Mar.31

A HMINGAH ISUA AN SA ANG (Matthaia 1:21-23)


Isua Krista piandan mak tak maite hi Pathianin A
chatuan kalendarah A lo ruahman sa vek a. A hun bi a lo
kim khan fa nihna kan hmuh theih nan Dan hnuaia awmte
chu tlan turin Pathianin a Fapa, hmeichhe hrin, Dan hnuaia
lo piangin a tir chhuak ta a (Galatia 4:4, 5). Eden huana
sual a luh hnua Pathian thutiam hmasaber chu Isua lo
pianna hian a tifamkim a ni (Genesis 3:15).
A hnuaia chang inkawpte hi chhiar la. Isua pianna
chu hrilhlawkna thlen dikna a nih dan engtianginnge an

10

tarlan? Hengte hian Pathian thutiam rinchhan ngei tur


kan nihzia engtianginnge min hriattir? Detueronomy
18:15 leh Tirhkohte 3:22-24; Isaia 7:14 leh Matthaia
1:21-23; Mika 5:2 leh Luka 2:4-7.

a ngaih tir a. Engvanginnge hengte hi Pathian thiltih


mak dik takte rinhlelh tirna a nih theih?

Gabrielan Johana piantur thu a puan atanga thla


ruknaah Nazareth khuaa Nula thianghlim Mari hnenah thil
mak ropui zawk thleng tur a hriattir a. Ngai rawh, i rai ang
a, fapa i hring ang a, a hmingah chuan Isua i sa tur a ni
tiin (Luka 1:31).

BETHLEHEM RAN CHAW PEKNA (Luka 2:7).

Nula thianghlim hmanga Isua piandan hi khawvel


nih phung kalha thil awm a nih avangin mihringte hrilhfiah
theih a ni lo. Chuvangin Mari ngei pawhin, Chung chu
engtin nge ni ang, mipa ka nei si lo? tiin a zawt a (chang
34). Chu thil chu Thlarau Thianghlim hnathawh a nih tur
thu vantirhkoh chuan hriattirin, Pathian thu chhuak reng
reng thil tithei lovin a awm lo vang, tiin a thlamuan a (chang
37). Heta rang tak leh inngaitlawm taka Mari inhlanna pawh
hi thil mak tak a ni bawk: Ngai teh, Lalpa bawinu ka ni, i
thu ang zelin ka chungah thleng rawh se, (chang 38).
Lei mihringte zawhnate hian Pathian chhanna atan
hmun an kian ngei tur a ni. Thilsiam chungchang leh Kross
ahte, Pathian mihringa A lo channa leh A thawhlehnaahte,
van atanga manna chhang tlaktirnaahte leh Pentikost ni-a
Thlarau Thianghlim thlentirnaahte Pathian thiltih ropui
takte chuan mihringte pawmna leh inhlanna a phut a ni.
Mari chuan ama zawhna chu Pathian thuneihnaa
inhlanna in a chhang a. Chubakah Gabriela chuan chhanna
ropui takin a fuih chhunzawm a: Thlarau Thianghlim i
chungah a lo thleng ang a, Chungnungbera thiltihtheihnain
a hliahkhuh ang che; chuvangin mi thianghlim lo piang tur
pawh chu Pathian Fapa an ti ang tiin (chang 35).
Khawvel nunphung thenkhatte chuan thil engkim
hi mihringte finna leh thiamnaa tihtheih vek tur angin

NILAINI

Apr. 1

Luka 2:7 a tarlan angin Isua chu naupang rethei


tak angin ngaihtuah la. Heng tawngkam puanin an tuam
a, khualbuka an len ve tak loh avangin, ran chaw
pekna thlengah an muttir a tihte hi Philippine 2:5-8 a
Isua chanchin Paula hrilhfiah dan nen khaikhin la. Kan
tana Isua kawng zawhte chu eng ang nge ni le?
Luka chuan van lal fa mihring nihna changa rethei
taka A lo pian dan thawnthu chu ngaihnawm takin a tarlang
a. He thawnthu hian ran chaw pekna thlengin a neih
mikhual hmasaber beram pute chanchin a tarlang
chhunzawm a. Mi tin ta tur chanchin tha lawmawm em em
puang chhuak turin mi hausa leh thiltitheite emaw, puithiam
leh lehkhaziaktute emaw, thunei taka ram roreltute emaw
thlang lovin, mihnuai hnung leh inngaitlawm tak berampute
thlan an ni zawk a. An hnena hriattir thuchah ropui tak chu:
Vawiinah hian in tan Davida khuaah Chhandamtu a piang
ta, Lal Krista chu. Tin, hei hi in tan chhinchhiahna tur a ni;
nausen puana tuam, ran chaw pekna thlenga mu in hmu
ang, Chungnung berah Pathian ropui takin awm rawh se,
Lei chunga a lawm em em mihringte hnenah rem thu leng
rawh se, tih a ni (Luka 2:11-14).
Luka chhinchhiahnaa vantirhkohte thupuan mawi
takte hian Kristian nunah thil pawimawh tak Pathum min
ngaihtuah tir a. Pakhatna atan, Chanchintha chu mi zawng
zawng tan a ni a. Isua ah chuan Judate leh Jentailte hi in
ang khat kan ni. Pahnihna atan, Isua chu Chhandamtu A
ni a, min chhandamtheitu midang tumah an awm lo. A
tawpber atan, Isua chu Lal a ni. Heng chi thumte hi Luka

11

ziak hmasalama tarlan niin a hnulamah phei chuan zirtirte,


a bik takin Paula thuhrilnaa a bulthutber an lo ni ta a ni.
Kristian kan nihnaa kan thurinte ngaihtuah la.
Engkim Siamtu chu mihring nihna changin khawvel tlu
tawhah A rawn kal a. A hringnunte harsa taka hmangin
a tawpah kross-ah A thi a. Heng thute hi kan rin tak zet
chuan kan nun peng zawng zawngte chu heng thu ropui
tak hnuaia innghat tir vek tur kan ni. I nuna eng ang
kawngte nge Isua thawnthu i rinnaa innghat a, engte
nge la innghat lo le?
NINGANI

Apr. 2

CHHANDAMTU HNENA THUHRETU (Luka 2:25-32).


Luka chuan Chanchintha chu Jentail mite tan a ziak
ber a. Nimahsela Thuthlung Hluia Judate thawnthu
pawimawh zia chu a hrechiang hle. Chuvangin a hlui leh a
thar chu fimkhur takin a zawm a. Chubakah Judate dan
ang zelin ni riat ni-a serhtan tura Jerusalema Isua kalpui A
nih dante chiang takin a tarlang a ni.
Luka 2:25-32 chhiarin Simeona tarlan chhandamna
chi thum chhinchhiah ang che: (1) Chhandamna chu Isua
zara neih niin, (2) Chhandamna chu Pathian ruahman a ni
a; (3) Chhandamna chu mi zawng zawng, Jentailte leh
Judate tan a ni. Engtianginnge heng thudikte hi Thupuan
14:6,7 a vantirhkoh pathum thuchah nena a inzawm tlat?
Simeona hrilhlawkna chuan Isua rawngbawlna peng
pawimawh tak chi hnih a tarlang bawk. A hmasa atan, Krista
chu Israel zinga mi tam tak tiral tur leh din chhuahtir tura
ruat a ni (Luka 2:32). Ni e, Krista chuan mi zawng zawng
tan eng leh chhandamna chu A rawn ken sak a, nimahsela
a dawngtu chuan man a pek ve ngei a tul a. Krista nen
chuan tuilairapa awm a theih loh. Amah chu kan pawm

12
emaw, kan hnar emaw thei a. A hnena awm rengtu chuan
tih danglamna changin lalramah an lut anga, Amah hnialtu
chu leia tihtluka awmin beisei tur nei lovin chatuanin a thi
ve thung ang.
A pahnihna atan Simeona chuan Mari hnenah,
nanga thinlung pawh ngunhnamin a la chhun tlang ang
tiin a hrilhlawk a (chang 35). He thu hi a mithmuh lai ngeia
Isua Kross-a khenbeh A nih tur thu a sawi lawkna a ni a.
Mari leh a hnungzuitute chuan kross tel lo in chhandamna
a awm lo a ni tih an hriat reng a tul a. Kross hi chhandamna
ruahmanna zawng zawnga a laili ber a ni.
Chhandamna hi hlawhchhuak tura engmah kan
tihtheihloh thilthlawn pek liau liau a ni a. Nimahsela
chutichung chuan a dawngduhtu tan a man chu a to thei
hle bawk. Krista hnung i zui avangin a man engzatnge i
pek ve tawh thin? Engvanginnge a man i pek chu tlawm
tak a la nih?
ZIRTAWPNI

Apr. 3

ZIRBELHNA: Luka, Chanchin Tha ziaktu tia an koh thin


chu damdawi lama thu hriltu a ni. Pathian lehkha thuah
chuan, Daktawr duh tak, tih a ni (Kol. 4:14). Tirhkoh Paulan
daktawr thiam a ni tih a hria a, Lalpan hna bik a enkawl tir
avangin a zawng chhuak a. Tichuan a thawh dunpui a, hun
eng emaw chen chu a zin vahnaah a hruai zel thin a. Nakin
hnuah chuan, Makedonia rama Phillipi khuaah Luka chu a
hnutchhiah ta a. Hetah hian kum tam fe daktawr leh
thuhriltu nihna hna kawpin rawng a bawl a ni. Daktor a
nihnaah chuan damlote a enkawl a, chung na tuarte chuan
Pathian tihdamna an dawn theihna turin a tawngtai sak
bawk thin. Chutiangin Chanchin Tha thuchah puan nan
kawng a inhawn phah hle a ni. Tidamtu a nihna kawnga
Luka hlawhtlinna chuan ringlote zinga Krista thu puandarh
nan hun remchang tam tak a siam ta a ni. Zirtirte thawh

13

14

dan anga kan thawh ve hi Pathian remruat a ni. Taksa damna


hi Chanchin Tha hrilna hna nen a inzawm tlat a. Chutichuan,
Chanchin Tha hrilnaah hian zirtirna leh tihdamna te hi then
hran reng reng tur a ni lo.Ellen G. White, The Ministry of
Healing, pages 140, 141 (Tihdam Rawngbawlna phek 122,
123).

ZIRLAI 2

SAWIHO TUR:

CHHIAR TUR: Luka 3:1-14, 21,22; 4:5-13; Isaia 14:13,


14; Rom. 6:1-6.

1. Luka chuan chanchintha a ziahnaah midang ziah


sa thu tam tak a la khawm a. Chuti a nih chuan
engtianginnge chanchintha Luka ziak Thlarau
Thianghlim thawkkhum a nih dan hrethiam tur kan
nih (2 Timothea 3:16)? Engtianginnge Pathian
thawkkhumna chuan hna a thawh?
2. Amerikaa TV-a chhuah tura mite thu zawt thintu
chuan theih nise thu a zawh chakber chu Isua a ni
tiin a sawi a. A thu zawh chak ber chu: Nula
thianghlim hmanga piang tak tak I ni em? tih a ni.
Engvanginnge he zawhna leh a chhanna hi a
pawimawh em em?

----

April 4 - 10

BAPTISMA CHANNA LEH THLEMNATE


SABBATH CHAWHNU

Apr. 4

CHANGVAWN: Thlarau Thainghlim chu taksa puin


thuro angin a lo chhuk a, a chungah a
fu ta a; tin, van atangin aw a lo chhuak
a, Nang ka fapa duh tak i ni; i chungah
ka lawm em em e, a ti a. (Luka 3:22).
KAN HNUNG kara kan zirtawh angin Luka chuan a hunlaia
roreltu hmingthang takte chanchin a ziak a. Hetianga a tih
chhan chu heng khawvel hruaitu thiltithei takte hi
khawvelah an awm ngei a, an chanchinte pawh khawvel
chanchinah chhinchhiah an ni angin Isua leh Johana
chanchinte hi a tak ngei a ni tih a tarlan duh vang a ni.
Chubakah heng mi thiltithei takte chanchin a tarlan
chhan dang awm leh chu thlalera mi inngaitlawm baptistu
Johana leh Isua awmdante nena an danglamna chiang taka
tarlan a ni bawk. Baptistu Johana chu khawvel chhandamtu
Isua lo kalna atana kawng lo buatsaihtu a ni a. A Fapa tana
kawng sialtu atana khawvel mi ropuite thlang lova, mi
hnuaihnung leh mi inngaitlawm tak Pathianin A thlang hi
thil mak tak a ni. Bible thiamte chuan khawvel chanchina
thilthlengte an chhuina atangin A.D. 27/28 chu Isua leh
Baptistu Johanate rawngbawl tan hun niin an chhut a ni.
NIKHATNI
LALPA TANA KAWNG SIALIN (Luka 3:14)

Apr. 5

15

16

Luka 3 chuan chhandamna chanchina Batisttu


Johana rawngbawl tan dan a tarlang a. Thu a hrilh mipuite
tihlawm nan fakderna tawngkam a hmang ngai lo.

Matthaia 3:13-17; Johana 1:29-34; Luka 3:21-22


te chhiar la. Engvanginnge Isua baptisma chan kha a
pawimawh em em?

Luka 3:1-14 chhiar la. A tawngkamte chu kan za


atana pawimawh thudikin an khat a. Heta Johana
thusawite atangin engnge i zir theih?

Isua kha Pathian Fapa A nihzia baptisma A chan


khan tarlan a ni a. Isuan baptisma chan kha A mamawh
vang ni lovin kan tan entawn tur min pek A duh vang zawk
a ni (Matthaia 3:14, 15). Isua baptisma channa khan thil
pawimawh tak chi thum a tarlang a: (1) Baptisma A channa
chuan Pathian Beram No khawvel sual kalpuitu tur A
nihzia a puang chhuak a (Johana 1:29); (2) Thlarau
Thianghlim chuan Isua rawngbawl tannaah A kaihruai a;
(3) Van chuan Isua kha Pathian Fapa, Pa lawm em em A
nih thu a puangchhuak bawk a ni.

Simna hi nun kawng dik bul intanna a ni a. Greek


tawng metanoia atanga lehlin niin ngaihtuahna tidanglama
nunthar zawhna a entir a ni. Baptis awmzia chu tuichhunga
hnimphum tihna a ni a. Baptistu Johana hun hma daih
atangin Judate chuan Baptis awmzia chu tui chhunga
hnimphum a nih thu an hre daih tawh a. Jentail mi in
Judate rinna a zui dawn chuan a thu tihtlukna chu a tak a
nihzia entirnan he baptisma channa hi an lo hmang thin a
ni.
Judate baptistma chang nawn tura Johanan a sawm
hian dan pawimawh tak a siamthar ang a ni a. Baptisma
channa chu Juda mi nihna chauh ni tawh lovin, nunhlui
sual zawng zawngte kalsana Messia lo kal tur tana
inpuahchahna entir nan a hmang ta zawk a. Chutiangin
Baptistu Johana chuan van mi nihtheihna tura sual simna
leh nun kawng dik zawhna entirna chu a din ta a ni. Tuia
hnimphuma baptisma channa chuan thinlunga danglamna
a entir a. Chu danglamna chu Thlarau Thianghlim baptisma
channa hmanga chhinchhiahna in a chhunzawm a ni.
Rom 6:1-6 chhiar la. Baptisma channa leh eng
ang thlarau lam nun nge inkaihhnawih ni a Paulan a
tarlan? Tuia hnimpum hnu-a tui atanga chhuahna leh
suala thih hnu-a felna nunthar neihna a khaikhin dante
chhinchhiah la. Kristaa nunthar i neih chu eng anga
chiang nge a nih?
THAWHTANNI
KA FAPA DUHTAK I NI (Matthaia 3:13-17)

Apr. 6

Hei hi ngaihtuah teh: Pathian Fapa famkimnaa


khat, engkim Siamtu chu chhandamna ruahmanna a
famkim theih nan khawvel mi baptisin A awm a.
Engtianginnge Isua inngaihtlawmna leh inphahniamna
hian a tul hun apianga inngaitlawm taka awm thei tura
min zirtir?
THAWHLEHNI

April 7

CHHANG CHAUH A NI LO (Luka 4:4)


Tin, Isua chu Thlarau Thianghlimin a khat a, Jordan
lui atangin a kir leh a, diabola thlem chungin thlalerah ni
sawmli Thlarau hruaiin a awm a (Luka 4:1, 2). Isua khan
Baptisma A chan atangin rawngbawlna A tan a. A
hnathawhna tura A inpuahchah theih nan Thlarau
Thianghlim kaihhruainain thlalerah A kal ta a ni.
Thlalera thlemna A tawh kha Krista leh Setana
Indonate zinga indona pawimawh tak a ni a. He indona hi
vana Setana hel atanga intan tawh a ni. Setana chuan a
dinchan loh vek chuan hnehin a awm dawn tih a hmu chiang
ta a. Krista nena an indona chuan nghawng a neih thui

17

dawn em avangin a tirhkoh rualte kuta dah ngam chi niin


a hre lo a, indo dan duangtu-ah leh indonaa hma hruaituah amah ngei tan a tum a. Kalsualna chi tinreng chu Pathian
Fapa vuak let nan a hmang ta a, hremhmun ralthuam zawng
zawngin Krista chu a tin ta fur mai a ni.Ellen G. White,
The Desire of Ages, page 116 (Chatuan Nghahfak, phek 99).
Krista hnena Setana thusawi: Pathian Fapa i nih
chuan he lung hi chhanga chang turin thu pe rawh tih hi
ngaihtuah la (Luka 4:3). Hetah hian Setanan vana tih a
tum eng ang thil nge tih a tum leh le?
Hetah hian chhang kha thil pawimawhber a ni lo
va. Thlalera ni 40 chhung chaw A nghei hnu khan
Chhandamtu chu A riltam hle a. Setana chuan chu A
riltamna chu thil sual tih tirna atana hman a tum a. Heta
thil pawimawh tak mai chu, Pathian Fapa I nih chuan tia
Setana thusawiah khan kan hmu a. Chaw A nghei hma
khan van chuan Pathian Fapa A nihzia a puang tawh a.
Tunah hian chu thupuan chu Isua khan A ringhlel dawn
em mi ni ang? Pathian thu rinhlelhna hi thlemnaa tlukna
chhan rahka masaber a ni a. Vana an chenho lai atang
daih tawhin Setana chuan Isua thuneihna hi A lo chuh
tawh thin a. Heta an indonaah pawh a finna hmangin
thiamthiltea Isua thuneihna chu lak sak a tum a ni.
Pathian thutiamte ringhlel tura Setana thlemnaa
tluk loh dan engtianginnge i zir theih ang?
NILAINI

April 8

CHIBAI MI BUK LA (Luka 4:5-8)


Luka 4:5-8 chhiar la. Engvanginnge Setana khan
Isua kha amah be tura a duh? Heta thil pawimawh tak
chu engnge?
Pathian chauh chibai buka biak tur a ni a. Amah
chauh chibai buk phu A nihna chu Siamtu leh thilsiamte
H-2

18

then hrangtu a ni bawk. Vana Lucifera helna chhan ber


pawh kha chibai buk chungchang a ni a. Lucifera chapo
dante chu Isaian chiang takin a tarlang a ni (Isaia 14:13).
Setana chuan Krista chu A Pathianna dinhmun
atanga lak pen a, khawvel chawimawina leh ropuinatea
thlemthluk a tum a. Vana a hlawhtlin tawh loh thil Isua
thuneihna leh chibai buk tlak A nihna chu lak sak a tum a
ni.
Setan kal bo daih rawh tia Isua chhanna khauh
tak hi chhinchhiah la. Chibai bukna leh a kaihhnawih thilte
hi Siamtu Pathian nen chauha inkungkaih a ni a. Hetah
pawh hian Lalpa thu chu tanpuitu atan hman a ni leh a.
Aw Israel mite u, ngaithla teh u, LALPA kan Pathian chauh
chu LALPA a ni a; LALPA in Pathian chu in thinlung zawng
zawngin, in rilru zawng zawngin, in chakna zawng zawngin
in hmangaih tur a ni. . . LALPA in Pathian chu in tih ang a,
ama rawng chauh in bawl ang (Deuteronomy 6:4, 5, 13).
Rinna leh thuawina nghet tak nena Pathian hnung zui hi
Setana bumna leh dawt thu sawi hnehna atana chhanna
tha ber a ni.
Kan rinna tih chak loha tih derthawn a nih theih
nan thlemna chi hrang hrang kan tawk thei theuh a.
Chungte chu thilhote anga kan ngaihte an ni thei bawk.
Eng ang kawngahte nge khawvel thila i hlawhtlin theih
nan Pathian thuawi leh rinna i phatsan thin? Engtik
hunah nge chu mi rah dik tak chu i seng ang?
NINGANI

Apr. 9

HNEHTU KRISTA (Luka 4:9-13)


Luka leh Matthaiaten thlemna pahnihna leh
pathumna an dah indawt dan a inang lova. A chhan hre lo
mah ila, hei hi thil pawimawhber a ni lo. A pawimawhber

19
zawk chu heng chanchintha tena an tarlan anga Isuan
hmelma A chhanna hi a ni. Isua Krista chu keimahni anga
kawng tinrenga thlemna tawk mahse thil sual ti lo A nihna
hi thil pawimawh tak a ni bawk (Hebrai 4:15).
Luka 4:9-13; Matthaia 4:5-7 te chhiar la. Setana thlemnate
do hneh nan Isuan Bible thute A hmang a. Tun thlemna pathumnaah
pawh Isuan Bible thu A hriatchian dan fiah nan Setana chuan Bible
thu a hmang ve thung a. Engthilnge hetah hian thleng a, Isuan
engtinnge A chhan?
Setana chuan, Pathian chu I Pa tak tak A nih a, A
thupek anga rawngbawl tur I nih chuan tempul chung atang
hian zuangthla rawh. Chungte chu a dik vek a nih chuan
Pathianin I taksa a nat A phal lovang, tia a sawi bakah
Nangmah humhim tur chein I chung thu-ah zawng A
vantirhkohte chu thu a pe ang,. . .An kutin an dawm ang
chia, chutilochuan i kein lung i chhuih hlauh dah ang e, tih
ziak a ni si a, tiin Bible thu chu a la kawi a (Luka 4:10, 11).
Setana tumber chu Pa Pathian fiah tura Isua thlem
a ni. Isua chuan Bible thu hmangin Setna chu A chhang
leh a. Pathian chu kan fiah tur a ni lo va, kan mawhpurhna
chu A duh zawng anga awm a ni a, tichuan a dang zawng
chu Aman A ti vek ang tiin A chhang a ni.
Thlemna chungchanga Bible zirtir thil pawimawh
tak palite chhinchhiah la: (1) Mi tumah thlemna tawk lo
an awm lo; (2) Thlemna kan tawh Pathianin A phal rualin
thlemna hnehtheih nan khawngaihna leh chakna min
pek A tiam a, (3) thlemna hi kawng chi khat chauhin a lo
kal reng lo va; (4) mi tumah an tuar hneh lo khawp
thlemna an tawh Pathianin A phal lo a ni (1 Korinth
10:13).
ZIRTAWPNI

April 10

ZIRBELHNA: Josefa leh Mari te khan tawngtaina leh

20
urhsun taka ngaihtuahna nen Pathianah innghat charh sela
chuan an mawhphurhna pawimawhzia an hrethiam ang a,
Isua kha an hloh hauh lo ang. Ni khat an inthlahdah avangin,
rilrua mangang em em in ni thum tlawng Isua an zawn a tul
ta hial a ni. Chutiang bawkin keini pawhin, ni khat lek thuhnu
dawn lova tawng mai maite, mi dang sawichhiat te, tawngtai
thlahthlamnate avangin Chhandamtu kan hloh thei. Amah
zawn hmuh leh nan leh kan hloh tawh muanna nei leh turin
ni tam tak, lungngaihna nasa tak tuarna nen a tul ta thin a
ni. Kan inkawmhonaahte hian Isua theihnghilh lo turin i
fimkhur hle ang u; kan hunte hi Isua tel lo-in i hmang ral mai
mai hek suh ang u. Khawvel thil lungkhamna avanga chatuan
nunna kan beisei chhan kan lo hmaih hlauh chuan
vantirhkohte leh Isua hnen atangin kan inla hrang tihna a
ni ang. Chhandamtu awm duhlohna tur hmunah emaw, A
awm lo tih pawh hriat reng reng lohna hmunah emaw te
chuan, vantirhkohte an awm thei bik lo a nia. Hei vang
hian alawm Krista zuitu nia inchhalte zingah lunghnualna
a awm fo thin.Ellen G. White, The Desire of Ages, page
83 (Chatuan Nghahfak, phek 69).
SAWIHO TUR:
1. Thlemna hi amah chauh chuan sual a ni lo. Bible
chuan thlemnate hi thianghlimnaa min hruaitu an
nih thu a tarlang a. Chutihrual chuan thlemna kan
pumpelh theihna tura kan mawhpurhna chu engnge
ni le?
2. Thlemna kan tawhte hnehtheihna Bible thu tha berte
chu engte nge? Hetiang thutiam tha bikte kan nei
chung hian engvanginnge thlemnaa tluk a la awl
em em thin?
3. Tun kar chhunga kan zirah, Pathian thu rinhlehna
hi thlemnaa tlu tura rahka hmasa ber a ni tiin kan
zir a. Engvanginnge hei hi a dik em em?
--@@--

21
ZIRLAI 3

April 11-17
ISUA KRISTA CHU TUNGE A Nih?

22
Luka 4:16-30 chhiar la. Khang thilte ti turin
mipuite kha enginnge tir? Johana 3:19 chhiar bawk la.

April 11

A seilenna khaw mite khan Isua thiltih makte an


hmuhin mak an ti hle a. Nimahsela an diklohnate A han
hriattir khan lungawilohna an lantir nghal a ni.

CHHIAR TUR: Luka 4:16-30; 6:5; 9:18-27; Ephesi 1:3-5;


2 Petera 1:16-18.

Luka 7:17-22 chhiar la. Isua chungchanga Johana


zawhna kha engnge ni a, engvanginnge chutianga a zawh?

CHANGVAWN: Ani chuan an hnenah, A nih leh, nangnin


tunge a ni mi tih? A ti a. Peteran, Pathian
Krista chu, tiin a chhang a (Luka 9:20).

Isua tana kawng buatsaih saktu leh Pathian Beram


No A nih thu puangtu Baptistu Johana meuh pawhin a thu
hriattir chu a ringhlel a. Chuvangin Johana chuan, Lo kal
tura chu i ni nge, mi dang kan la ngai ang? tiin a zawt ta
hial a ni (Luka 7:19).

SABBATH CHAWHNU

ISUA KRISTA chu tunge ni le? Hei hi mihringte thinlung


chhungril tak khawihtu zawhna pawimawh tak a nih bakah
an hmalam hun zawng zawngte thunun theitu tur a ni.
Mite chuan Isua hnathwhte tha an tiin A thute an
ngaihlu thei a, A dawhtheihnate an fak theiin remna
chungchanga A ngaihdante tha an ti hle thei bawk. Huaisen
taka A din ngam dante zahawm an tiin, tanghmasialna nei
lo A nunte chuan a hneh hle thei a. Chubakah rapthlak
taka A nun tawp dante chu mak an ti hle thei a ni. Mi tam
takte chuan Isua Krista chu hreawmna leh tawrhnaa khat
khawvela thlamuanna leh damna thlen tir tumtu ni anga
pawm mi tam tak an awm a ni.

Johana zawhna tak chhang lova Isua pehhel dan hi


chhinchhiah la. Kal leh ta ulang, thil in hmuh leh in hriat
hi Johana va hrilh rawh u; mitdelte an mit a lo var ta, kebaite
kein an lo kal ta, pharte an lo thianghlim ta, bengngawngte
pawh an beng a lo var ta, mitthite kaihthawhin an awm ta,
pachhiaten Chanchin Tha hrilh an dawng ta tiin Isua chuan
A chhang hlauh zawk a (chang 22). A awmzia chu Isua
thiltihte chuan tu nge A nih tih a lantir chiang hle a ni.

Hei hi chhanna pawimawh tak mamawh mitin tana


zawhna a ni a. Chu an chhanna theuhah chuan mi tam
takte hmalam hun chu a innghat a ni.

Isua chhanna khan Johana chu a tilungngai deuh


mai thei a. Isuan heng thil mak tihtheihna zawng zawngte
hi A neih chuan engvanginnge lungina a la awm reng?
Tiin a ngaihtuah ngei ang. Tunlai mi tamtakte pawhin
Pathianin heng thiltihtheihna zawng zawngte hi a neih
si chuan engvanginnge he thil hi ka chunga a thlen?
tiin kan zawt chawk thin. Engvanginnge Kross leh a
thutiam zawng zawngte hi kan zawhna chhhanna awm
chhun a nih?

NIKHATNI

THAWHTANNI

Ni e, Isua chuan zirtirtu tha ber, hruaitu thaber leh


mi thinlung hneh thei bertu nihnate chu A dawng thei ngei
mai. Nimahsela heng chhanna zawng zawngte hi Isua
zawhna pawimawh tak: A nih leh, nangnin tunge a ni mi
tih? tih chhan nan a famkim tawk lo.

MITENA ISUA AN HMUH DAN (Luka 4:16-30)

Apri. 12

PATHIAN FAPA (luka 1:31,32,35)

Apr. 13

23

Luka 1:31,32,35 leh Luka 2:11 te chhiar la. Heng


changte hian Isua nihna dik tak engnge an tarlan?
Pathian Fapa tih chuan Krista chu Pathian A nihzia
a tarlang a. He hming hian Isua leh Pa Pathian inlaichinna
hnai tak chu a lantir bawk a ni.
Pa leh Fapa inlaichin dan hi Pa nena kan inlaichin
dan nen a in ang lo va. Pa nena inlaichinna kan neih hi min
Siamtu leh Chhandamtu Krista hnathawh rah a ni a.
Nimahsela Pa Pathian leh Fapa Isua inlaichin dan hi chu
Pathian pakhata mi pathum awm, in ang khat leh chatuan
atanga awmkhawm an nihna chu a ni.
Isuan, Ka Pa vana mi a han tih kherna hi, mihring
anga a la awm laiin A zirtirte nen inzawmna an nei a, an
chunga fiahna lo thlengte A tawmpui a, an tuarnate A
tuarpui ve tih an hnena A hriattirna leh, A Pathianna chuan
Tawpneilova thutphah nen inzawmna a nei tih a hriattirna
a ni. A va ropui em! Van mite chu boralte chhandamna
turin mihringte nen, khawngaihna nen, an thawkho thin a,
Krista hnena mite hruai turin van thiltihtheihna zawng
zawng chu, mihringte theihna nena tan kawptir turin an
hnenah a pek a ni. Ellen G. White, The Desire of Ages,
page 442 (Chatuan Nghahfak, phek 428).
Isua chu Pathian A ni tih hian kan tan engnge
awmzia a neih? He thudik hian awmzia tam tak a nei
awm e. Chung zinga thil mak ber ni thei chu min Siamtu
Pathian ngei mai kan sual tlanna atana inphah hniam
taka a rawn inhlanna hi a ni. Heng thutena Pathian nihna
dik tak min hriattirnate atangin eng ang beiseina hlu
tak nge kan hmuh theih?
THAWHLEHNI
MIHRING FAPA (Luka 6:5)

Apr. 14

24
Isua khan Pathian Fapa leh Mihring Fapa A nih thu
A hre chiang a. Nimahsela Mihring Fapa tia koh chu A
duh zawk a. Chutichung chuan Stephena leh Thupuan ziak
tih loh chuan mi tumahin he mi hming hian an ko lo
(Tirhkohte 7:56; Thupuan 1:13; 14:14). He tawngkam hi
chanchintha ziakah vawi sawm riat chuang hman a nihnaah
Luka hian vawi 25 vel a tarlang a ni.
Lukan Mihring Fapa tia a hmanna hian mihring
nihna changa Isua mizia, rawngbawlna leh hmalam hunte
a tarlang a:
Pakhatna atan, he hming hian khawvel
chawimawina tel lo A mihring nihna a lantir a (Luka 7:34;
9:58).
Pahnihnaah, Luka chuan Krista chu Pathian A nihzia
entir nan he hming hi a hmang a. A chhan chu Mihring
Fapa hi Chawlhni Lal a ni, A nih vang a ni (Luka 6:5).
Chuvangin Ani chu sual ngaidam thei Siamtu A ni bawk
(Luka 5:24).
A pathumna atan, khawvel pian hma ata tawha an
lo rel chhandamna ruahmanna chu tifamkim turin Isua kha
A lokal a (Ephesi 1:3-5). Chuvangin Mihring Fapa chu boralte
zawnga chhandam turin A lo kal a (Luka 9:56; 19:10).
Nimahsela Mihring Fapa hian thil tam tak a tuar tur a ni
a, upate, puithiam lalte, lehkhaziaktute duh lohvin a awm
tur a ni a, thahin a awm tur a ni a, ni thum niah kaihthawhin
a awm bawk tur a ni (Luka 9:22). Chutiang thil a thlen
hma chu he chhandamna hnathawh hi a famkim thei lo.
Mihring Fapa chuan A kalna tur kawng leh sual lak ata
mihringte A chhanchhuahna man A pek tur chu A hre chiang
hle a ni.
A palinaah chuan Luka ziaktea tawrhnaa khat
Messia nuna thil A thlen famkim dante chhinchhiah la:
Kross-a A tawrh tur A hrelawk a (Luka 18:31-33), man tira
a awm turte (Luka 9:44), hrilhlawkna tih famkimna tura A

25

thihturte (Luka 22:22), khenbeha A awm hnu-a A thawhleh


tur thute (Luka 24:7 leh Luka 11:30 khaikhin la) leh Pa leh
mihringte inkara A hnathawh turte chu Isua chuan A
hrelawk sa vek a ni (Luka 12:8).
Panga naah, Luka chuan Mihring Fapa chu khawvel
hun tawp dawna A mi thianghlimte lawmman pe turin leh
indona ropui titawptu atan a hmu a ni (Luka 9:26; 12:4;
17:24, 26, 30; 21:36; 22:69).
A tawi zawnga sawiin Mihring Fapa tia kohna
hian chhandamna ruahmannaa Krista nihna, A lo kal
chhan, thil min tihsakte leh min la tih sak turte a huam
tel vek a ni.
NILAINI

Apr. 15

PATHIAN KRISTA CHU (Luka 9:18-27)


Luka 9:18-27 chhiar la. Engvanginnge Krista khan
a chhanna tur A hriatsa zawhna chu zirtirte hnena A
zawh? Ama chanchin leh A hnungzui awmzia
chungchangah eng ang zirlai nge zirtir A tum?
A nih leh, nangnin tunge a ni mi tih? (Luka
9:20) tia kum 2000 kal taa Isua zawhna hian khawvel
chanchin zawng zawngah tun thleng pawhin a chhanna a
la phut reng a. Khawvel mi chi hrang hrangte chhan dan
chu hetiang hi a ni thei awm e: Zirtirtu ropui. Khawtlang
dan Siamtu thiam tak. Thudik vawng nghettu dik tak.
Inhlanna nun dik tak entirtu. Hlauh nei lo zawlnei.
Khawtlang nun Siamthatu. Mihringte nundan tur kawng
kawhhmuhtu ropui tak. Heng chhanna chi hrang hrang
zingah hian Petera chhanna kha a dik ber a ni.
Isua chuan thilsiam chunga A thuneihnate (Luka
8:22-2), ramhuai bawlhhlawh chunga A thuneihnate (chang
26-35), natna chi hrang hrang A enkawl dam dante (Luka

26
5:12-15; 8:43-48), leh thihna A hneh dan ropui takte A lantir
a (Luka 8:51-56). Chung hnuah chuan A zirtirte chu zawhna
chi hnih a zawt leh a: A hmasa zawk chu miina Amah an
hmuh dan niin a pahnihna chu zirtirtena an hmuh dan a
ni ve thung a. Hetah hian an chhanna tur hriat A chak
avanga zawt A ni lo va, Amah an rinna A lo chak zawk theih
nan A zawt zawk a ni.
Isua zawhna kan chhannate chu Petera chhanna
aia a tawi a rinawm lo. Krista (Greek tawng) leh Messia
(Hebrai tawng) te awmzia chu Hriakthihna tih a ni a.
Hriakthiha chuan sual leh Setana phuara awmte chu
chhuah zalenin felna lalram chu a din dawn a ni.
Isua mizia hriatna mai chauh hi a tawk lova. Kan
Lal leh Chhandamtu A nihzia chiang taka hriat kan
mamawh a ni. Chuti a nih chuan Isua chanchin eng zata
tam nge i hriat le? Nangma mimal tana Isua i hriatna
chuan A nihna chiang tak engnge a zirtir che?
NINGANI

Apr. 16

HMEL DANGLAMNA (Luka 9:27-36)


Chanchintha bu thumtea tarlan hmel danglamna
tlang thawnthute hi chhiar la (Luka 9:27-36; Matthaia
17:1-9; Marka 9:2-8). Petera tarlan nawn lehna hi chhiar
bawk la (2 Petera 1:16-18). Eng ang thu nge Lukan a
belhchhah bik a, eng vanginnge chu chu a pawimawh?
Luka chuan he chanchin hi Matthaia leh Marka tena
an tarlan loh thute in bul a tan a: Isuan tlangah chuan
Petera, Johana leh Jakobate chu tawngtaipui turin A hruai
chho a. Isua mit leh ngaihtuahnate chu Jerusalem
khawlama awm tlatin A chunga tawrhna la thleng turte
chu A sawilawk a. Isua chuan A thiltihte chu Pathian duh
zawng anga ti A nih thu tarlan A duh a. Chung hnuah chuan
thinlung taka tawngtaina hi Pathian duh zawng hriattheihna

27

kawng awm chhun a ni. Tichuan inhlanna tawngtaina chuan


van ropuina chu Isua chungah rawn lantirin: A hmel
awmzia chu a lo danglam a, a silhfente chu a lo var a, mi
enkhalh theiin a lo awm ta a (Luka 9:29).
Chutianga van ropuinaa Isua A khah lai chuan Mosia
leh Elijate nena inbia-in, Jerusalem khuaa a thih tlingtlakna
tur thu an sawi a (Luka 9:31). A hnu ah an pathuma an
inbiakhona chu van atanga nemnghehna aw ropui tak, Hei
hi ka Fapa, ka thlana chu a ni, ama thu ngai rawh u, tih
chuan A rawn khar a (chang 35). Heta hmel danglamna hian
Isua chu ropuinain mal A sawm a, Pathian Fapa A nihna chu
tichiangin mihringte chhandamna ina Pathian Fapa nunna a
phutzia a puang chhuak nawn leh a. Chuvangin A
hnungzuitute hnena van thupek chu: Ama thu ngai rawh u,
tih a ni. Thuawina leh Amaha rinawmna dik tak awm lovin
hnung zuitu tha a nih theih loh.
Heng mi pahnih lalthutphah hual vela vantirhkoh
rual awmte zinga mi thlang chhuak loa, vanin a rawn thlan
zawkte hi Isua hnenah an lo kal a, A tuar tur chungchangte
an rawn sawipui a, vanin a ensan dawn lo a, a lainat em em
reng dawn tih thu thlamuannaawm tak an rawn thlen a.
Khawvel tana beiseina thu te, mihringte chhandamna thu
te an rawn sawipui a ni. The Desire of Ages, phek 425
(Chatuan Nghahfak, phek 410).
Mi tam tak thlamuan thintu chuan thlamuanna
A mamawh tlat mai. Heta tang hian rinna lama chak tak
anga kan ngaih kan hruaitute, zirtirtute leh thurawn min
pe thintute ngei pawh hian a chang chuan thlamuanna,
fuihna leh tanpuinate an mamawh thin a ni tih
engtianginnge min hriattir?
ZIRTAWPNI

Apr. 17

ZIRBELHNA: Krista mihrinna rinhlelh tur leh hriat sual

28

tir thei zawhnate chu pumpelh hram tum ang che. Rin thua thusawi thin hian thu tak chu dawt-ah a chantir thin.
Krista mihrinna sawi a nih changin Ani chu Pathian leh
mihring A nih thu hriat sual a nih loh nan fimkhur hle thin
tur a ni. Entirnan, A pian dante hi Pathian thiltih mak tak
a ni a. . . Mihringte rilru-ah Krista kha sualah A tlu tih
emaw, Kristan sualna A nei tih emaw ngaihdan hi a themte
pawh lut suh se. Ani chuan mihringte angin kawng
tinrengah thlemna tawk mahse suala tlu lovin A thianghlim
a ni. Keimahni anga kawng tinrenga thlemna tawka suala
tlu loa A awmtheihna hi thuruk nakina kan la zir tur chu a
ni e. Krista chu mihring A ni ngei a, chu thil mak chu
chatuanin a awm reng dawn a ni.The SDA Bible
Commentary, volume 5, phek 1128, 1129.
SAWIHO TUR:
1. Hmel danglamna tlanga thilthlengte ngaihtuah la.
Tlanga A hruaichhoh zirtirte awm dan hmasaber kha
engnge ni le? An lo mutthluk san a ni lawm ni kha?
Isua lo kal leh hma hian eng ang kawngin nge kan
mut thluk ve thin?
2. Isuan Ama chanchin A sawina thenkhat chhiar la.
Engvanginnge Isua chu mi ropui, zawlnei ropui leh
thlarau kaihruaitu ropui tak ang chauha ngaihdan
neih hi a dik loh? Engvanginnge Isua nihna tak hriat
nan thlan tur dang kan neih chuan loh?
----

29

ZIRLAI 4

April 18-24
ZIRTIRTE KOHNA

SABBATH CHAWHNU

April 18

CHHIAR TUR: Luka 5:1-11; 6:12-16; 9:1-3; 10:1-24; 9:2324; Matthaia 10:5-15; 16:24-28.
CHANGVAWN: Amah vekin, mi zawng zawng hnenah,
Tupawhin mi zui a duh chuan mahni
hrehawm pawisa lovin, ni tin a kraws
puin mi zui rawh se (Luka 9:23).
ZIRTIR tih awmzia chu hnungzuitu tihna a ni a. Zirtirte tih
tawngkam hi Bible ah vawi zahnih leh sawmnga chuang
tarlan niin a tam ber chu chanchintha leh Tirhkohte Thiltiha
tarlan a ni.
Hnungzuitu nihna chuan Pathian leh kan mihringpuite inkara inlaichinna thaber a phut a. Krista laka rinawmna
famkim tel lo chuan hnungzuitu rinawm a nih theih loh.
Hei aia thil pawimawh dang a awm thei ang em le?
Pathianin mihringte hi an nih ang angin a pawm
phawt a, chutah a hnena an inpek phawt chuan a rawngbawl
turin A zirtir zui ta thin a ni. Thlarau Thianghlim hi nuna
lak luh a nih chuan pianpui thiamnate A tinung tha a. A
kaihhruaina hnuaiah Pathian hnena inhlante rilru chu
tluang takin a thang chho zel a, Pathian thupekte hrethiama
hlen thei turin tihchakin an awm thin. Nungchang nghet
lo, danglam thut thut thinte pawh, nghet tak leh rintlak
tak an lo ni thin a ni. Kristianten inhlanna an neih zui zel
na na na chuan Isua nena an inlaicihinna a lo nghet zual a,
A rilru leh nungchang tawmpuitute an ni nge nge thin. Krista
nena inzawmna chuan thlir zau theihna leh hmuh chian

30
leh zual theihna a pe a, an hriatthiam theihna a lo pung a,
dik taka rorel thiamna an nei bawk. Krista rawng bawl duh
tak zet chu, nunna petu, Felna Ni thiltihtheihnain nun thar
a pek atangin Pathian ropui nan tam takin a rah thin.
The Desire of Ages, page 251 (Chatuan Nghahfak, phek
228).
Tun kar chhung hian Isuan A hnungzuite A koh
dante kan zir dawn a. Chuta tang chuan khawvela hna A lo
tan tawhte chhunzawm dan tur kan zir ho ang.

NIKHATNI

Apr. 19

MIHRINGTE MANTU (Luka 5:1-11)


Simona leh Andria-ate unau chuan zan khuain len
an deng a. An eizawnna a nih avangin sangha man dan leh
a man hunte an hre hle bawk. Zan khua in sangha pakhat
mah an man lo va. An beidawn avanga haw tura an inpuah
chah laiin, Li thuk lam pan la, sangha man turin lente
deng rawh, tih thupek chu an dawng leh nghal a (Luka
5:4). Petera chuan lungngai leh beidawn hmel takin,
Zirtirtu, rim takin zankhuain kan bei a, engmah kan man
lo va, nimahsela I thuin lente ka deng leh ang e, tiin a
chhang a (Chang 5).
Sangha mantute hnena sangha man dan tur
thurawn petu chu tunge ni ang le? Petera khan tlanchhiat
mai a duh hial mai thei. Nimahsela Isua lo zirtir thin
inngaihtlawmna thute chu ngaihtuah kirin, I thuin lente
ka deng leh ang e, tiin a chhang ta zawk a.
Chuvangin hnungzuitu nihna atana zirtur hmasaber
chu Krista thusawite zawm thei tura thuawina nun neih a
ni. Andria, Johana leh Jakobate pawhin zan beidawn thlak
tak zinga hlawhtlinna ropui tak an tawn dante chu an

31

hrethiam thuai a. Petera chuan Isua ke bula bawkkhupin,


Lalpa, mi kalsan rawh, mi sual ka nih hi, tiin a au chhuak
ta a. Pathian thianghlim zia leh mihring rilru bawlhhlawhzia
hriatchianna hi hnungzuitu nihnaa ke pen pawimawh tak
a ni bawk a. Isaia chuan hemi chungchangah hian ke a lo
pen hmasa a (Isaia 6:5), tunah Peteran a rawn zui ve leh a
ni.
Luka 5:1-11; Matthaia 4:18-22 leh Marka 1:1620 te chhiar la. Isua thiltih makte, sangha mantute mak
tih dan, Petera thupha chawi dan leh Isua thuneihnate
ngaihtuah la. Heng thawnthu tinte hian Krista
hnungzuitu nih awmzia engtianginnge min zirtir?
Hlau suh, tun hnuah zawng mihring i man tawh
ang, (Luka 5:10). Sangha mantu atanga mihring mantua
inthlak thleng chu thil ni thei lo tluk a ni a. Hei hian Krista
hnena inhlanna pumhlum a phut a ni: (1) Mahni sualna
leh theihlohnate inhriat chian a tul a, (2) hnungzuitu nihna
kawnga hmun harsate zawh tlang theih nan rinnaa Krista
chelhtlat a pawimawh bawk, chubakah (3) Krista chauh
rinchhanin Amahah kan innghat reng tur a ni. Sangha
mantute nun chu a hlauhawm bakah a belhtlak lutuk lo
va. Dilah chuan thlipui hlauhawm takte an tawn thin bakah
an hlawhtlin dawn leh dawn loh a chiang thin lo bawk.
Thlarau lama mihring man hna pawh chutiang tho chu a ni
a, nimahsela Lalpa thutiam chu hlau suh tih a ni.
Petera inpuannate chhiar nawn la. A suallnatena
Isua hnen atanga kalsawn tura a tur dante ngaihtuah
ang che. Pathian hnen atanga kalsawn tura min tirtu
sual chu engnge ni?
THAWHTANNI

Apr. 20

SAWM LEH PAHNIHTE THLANNA (Luka 6:12-16)

32
Luka 6:12-16 leh Luka 9:1-6 te chhiar la. Heng
changte hian zirtir sawm leh pahnihte koh chungchang
engnge min hrilh?
Krista hnathawh chu zirtir mai bakah leilung hmuntina A chhandamna chanchintha thlentu tur kohhran din
a ni a. Chuvangin hnungzuitu tam tak A mamawh a ni. An
zing ata sawm leh pahnih a thlang a, an hmingah pawh
tirhkoh a vuah a. (Luka 6:13).
Isuan zirtir sawm leh pahnihte kha an thiam vang,
hausak vang leh fel vangte-a thlan an ni lo va. An inchhung
khurte chu mi pangngai ve mai niin sanghah mantute,
chhiahkhawntute, mi ringhlel thei takte leh an zinga pakhat
phei chu cheng duh avanga mi mantirtute an ni a. Zirtir
atana koh an nih chhanber chu Lalpa leh A lallram tana
palai hnathwk tur atan an ni.
Mihringte hi an nih ang angin Pathianin A pawm
phawt a, chutah A nun tawmpuitu leh A thununna pawmtu
an nih phawt chuan A tana rawngbawl turin A zirtir zui
thin. An that famkim avanga thlan a ni lo, thutak an hriat
a, an nun chhuahpui theih nan leh, Krista khawngaihna
azara Amah an neih theih nan leh an nun a siamthar theih
nan, an famkim lo chung pawhin A thlang a ni azawk.
The Desire of Ages, paaage 294 (Chatuan Nghahfak, Phek
274).
Mi famkim kan ni lova, tumah mi famkim an awm
lo. Thlarau lama thanglian mek kan ni a, chutihrual
chuan thenkhatte chu kan beisei aiin an thang chak lo
hle thin. Chutihrual chuan engtianginnge kan beisei anga
thangchak lote nena hnathawh tlan dan kan thiam theih
ang?
THAWHLEHNI

Apr. 21

ZIRTIRTE BUATSAIHNA LEH THUNEIHNA HLANNA (Luka


9:1-6)

33

Luka 9:1-6 leh Matthaia 10:5-15 chhiar la. Isuan


A hnungzuite A koh dan atang hian eng ang thlarau lam
thu tak nge kan zir theih?
Luka chuan zirtirte buatsaih dan leh thuneihna hlan
an nih dan chhawng thumin a tarlang a:
A hmasaberin Isuan A ko khawm hlawm a (Luka
9:1). Kohna emaw, sawmna emaw hi Kristiante
rawngbawlnaa thil pawimawh tak a ni a. Mimal daihriat a
ni ngei bawk tur a ni. Zirtirte khan Isua hnungzuitu an nih
theih nan A kohna kha an chhan ngei a tul a. Pathian leh
midangte nena lungrual taka hnathawh khawm nan Isua
kohna chhanna leh A hnena inhlan pumhlumna hi a
pawimawh hle a ni.
Pahnihna atan Isuan an hnenah thuneihna leh
thiltihtheihnate A pe hlawm a (Luka 9:1). A hnathawktute
kut ruakin vawi khat mah A tir ngai lo ang bawkin keimahni
chakna chauha a aiawhtu ni turin min beisei ngai lo. A
tanpuina tel lo chuan kan thiamna leh khawtlanga dinhmun
tha kan neihte leh hausaknate hian thiltihtheihna engmah
an nei lo va. A rawngbawl hna thawk thei tura chakna leh
thiltihtheihna min petu chu Krista a ni. Tha chakna tih hi
Greek tawng chuan dynamis tih a ni a. He Greek tawng
atang hian mei khawl atanga eng min petu dynamo tih hi a
lo chhuak a ni. Mihring duhzawngin Pathian duhzawng a
thlawp phawt chuan engkim tihtheih a lo ni thin a, A thupek
anga thil eng pawh tihna chu A chaknaa hlen zel a ni dawn.
Tihtur min tuk apiang, min tuk rualin tihtheihna min pe
nghal thin a ni. Christs Object Lessons, page 333
(Krista Tehkhin Thute, phek 270).
A pathumna atan Isuan A zirtirte kha, Pathian ram
thu hril tur leh damlote tidamturin a tir chhuak a (Luka
9:2). Thuhrilna leh tihdamna hi Isua rawngbawlnaah an
H-3

34
kal dun reng a, a pawimawh hle bawk. Tichuan zirtirte
mawhphurhna chu mihringte taksa leh rilru ngaihtuahna
enkawl that a ni. Sual leh Setana chuan taksa pumpui hi a
hreng bet tlat a. Chuvangin Isua thiltihtheihna thianghlim
tak hnuaia awmtir leh ngei tur a ni. Isua Krista leh A
hnungzuitute inkar hi sum leh pai hausakna in emaw,
nupui/pasal leh faten emaw, thihna leh nunna in emaw an
tithen tur a ni lo va. Khawvel thil zawng zawng aiin Krista,
A lalram leh boral tur khawvel mite hnena thuhretu
hnathawh hi a pawimawhber a ni.
Zinna atan tiangte emaw, ipte emaw, chhang
emaw, tangka emaw engmah keng suh u (Luka 9:3).
Hetah hian kan nun atana thil pawimawh tak kan
hriatthiam tur engnge awm?
NILAINI

Apr. 22

MI SAWMSARIHTE TIRHCHHUAHNA (Luka 10:1-24)


Luka 10:1-24 chhiar la. Mi 70 tirhchhuahna
thawnthu hian Indona ropuia thlarau chhanchhuah hna
pawimawhzia eng anginnge min zirtir?
Luka chauh hian mi 70 tirhchhuah chungchang a
sawi a. Missionari hnathawhna lama mi phur tak Luka
chuan a ngaipawimawh hle a ni. Number 70 hi Bible ah leh
Judate thawnthua entirna tha tak nei a ni a. Genesis 10 ah
Noa thlah hnam hrang hrang 70 kan hmu a. Mosian amah
tanpuitu atan upa 70 a thlang a (Number 11:16, 17, 24,
25). Sanhedrin chuan member 70 a nei bawk a ni.
Isua tirh mi 70 te an lo haw khan lawmna in an
khat a. Lalpa, ramhuaite pawh I hming avangin kan thu
thuin an awm, tiin Isua hnenah lawm takin report an pe
a (Luka 10:17). Thlarau bo sengluhnaa hlawhtlinna hi
thuhriltu hnathawh a ni ngai lo. Thuhriltu chu chanchintha

35

puangchhuaktu chauh a ni a. Hlawhtlinna chu I Hminga


tia 70 tena an tarlan Isua atanga lo kal chauh a ni. Isua A
thiltihtheihna hi chanchintha rawngbawlnaa hlawhtlinna
hnar awm chhun a ni.
Zirtir 70 te hlawhtling taka an rawn haw hnu-a Isua
tawngkamte chhinchhiah la: Pakhatna, chang 18naah
rawngbawlna hlawhtlin naah Setana hneha a awm dan
Isuan A hmu a. Pahnihna, rawngbawltu chu a rawngbawlnaa
a inhlan zawh poh leh Isua hnen atangin chakna a dawng
nasa zual thin (chang 19). Pathumna, thuhriltu chu
khawvela a hlawhtlinna avanga a lawmna aiin vana a hming
ziaka a awm avanga a lawmna a sang zawk tur a ni (chang
20). Setana phuara awm mi tu emaw phelh an nih apiangin
van chuan an lawmpuiin, uluk takin an lo chhinchhiah thin.
Van lalram tana thlarau hnehna chu Setana thiltum
denchhiatna a ni.
Luka 10:24 chhiar nawn la. Zawlneite leh Lal tena
an hmuh chak em em, an hmuh si lohte chu engte nge
ni? Chu chuan kan tan awmzia engnge a neih?
NINGANI

Apr. 23

HNUNGZUITU NIHNA MAN (Luka 9:23-25)


Luka 9:23-25; Matthaia 16:24-28; leh Marka 8:3436 te chhiar la. Kristian intite tana thuchah pawimawh
tak mai chu engnge ni le?
Krista hnungzuitu nihna hi Chhandamtu leh
chhandamte inkara inlaichinna a ni a. Chhandamte kan
nih angin min Chhandamtu hnung chu kan zui ngei tur a
ni. Chuvangin Paula chuan, Krista hnenah khenbehin ka
awm ta; nimahsela ka nung a ni; keimah erawh chu ka ni
tawh lo. Krista chu keimahah a nung zawk a ni; tin, tunah
tisaa ka nung hi rinnaa nung ka ni Pathian Fapa, mi

36

hmangaiha ka aia inpetu rinnaah chuan tiin a lo sawi


chhuak ta hial a ni (Galatia 2:20).
Luka chuan hnungzuitu nih man tur Isua tawngkam
Luka 9:23 ah a tarlang a: Tupawhin mi zui a duh chuan
mahni hrehawm pawisa lovin, ni tin a kraws puin mi zui
rawh se tiin. Phatna, Kraws pu in, tih leh Mi zui rawh
se tih tawngkamte hi chhinchhiah la. Peteran Amah chu
ka hre lo tia Isua a phatna chungchangah khan he phatna
tih tawngkam awmzia chiang tak kan hmu thei a. Chuvangin
hnungzuitu kan nihin mahni tisa duh zawngte chu kan
hnialin, tisa chakna lo chhuak thinte chu ka hre lo che tiin
kan duhzawngte chu kan thih tir tur a ni a, a aiah Krista
kan nuntir tur a ni (Galatia 2:20).
Luka 9:57-62 a tarlan angin Isuan hnungzuitu nihna
man chu chiang leh zualin a tarlang a. Chu chu kan zawm
ngei tur a ni. Kristan A hnungzui tura mi A kohin, Ka
hnenah lo kal la thi rawh tiin thu A pe thin. Chu chu englai
pawha Kristaa thihna dan a ni a. A kohna chhanga mihring
hlui thihtirna a ni bawk. A nitin tisa duhzawngte thihtir
theitu chauhin Krista hnung a zui tak tak thei ang.
Dietrich Bonhoeffer, The Cost of Discipleship, page 99.
Krista hnung i zui avangin engnge i chan ve tawh
thin? Chu chuan i tana awmzia a neih dante ngun takin
ngaihtuah ang che.
ZIRTAWPNI

Apr. 24

ZIRBELHNA: Kross chawisanna chuan thinlung atangin


tanghmasialna la kiangin Krista put phurrit chhawk zang
khai dan a zirtir a. Krista nghawngkawl bat lo leh A Kraws
pu lovin A hnung zui a theih loh. Kan thiltumte chu Isua
thiltih tur min phutte nena an inrem dawn loh ai chuan
kan duhnate leh duhzawngte chu dah tha in Krista hnung
kan zui zawk tur a ni.Sons and Daughters of God, page
69.

37
SAWIHO TUR:

38
ZIRLAI 5

1. Zawlneite leh laltena hmuh an chak, mahse an hmuh


loh thil vawiin ni-a kan hmuhte chu engte nge?
Entirnan, Bible-a zawlneite hrilhlawkna thleng
famkim tawhte hi engtinnge kan ngaih? Daniela 2,
3 leh 8 tea hrilhlawknate hi khang hunlaia mite tan
hmalam thila lo thleng tur ang a ni a, nimahsela,
keini tan chuan hmanlai thil an chang tawh a. Thil
dang engnge kan la ngaihtuah theih?
2. Luka 10:17-20 chhiar la. Krista hminga ramhuaite
an hnawhchhuah theih avanga an lawm dan turte
chu kan hrethiam thei awm e. Isua chhannate en
la. Pawnlama vakchhuaha rawngbawlna neitute tana
hriattur pawimawh tak mai chu engte nge ni le?
3. Bible chhunga mi ni lo Krista hnungzui man nasa
tak petute chu tute nge? Chung mite chuan engnge
Krista hminga an chan? Anmahni anga awm ve turin
ka inhuam em?
----

April 25-May 1
CHAWLHNI LALPA KRISTA CHU

SABBATH CHAWHNU

Apr. 25

CHHIAR TUR: Marka 1:21; 6:2; Luka 4:17-19, 31-37; 6:111; 13:10-16; 2 Korinth 5:17.
CHANGVAWN: Chawlhni hi mihring tana siam a ni a,
mihring hi Chawlhni tana siam a ni lo;
chutichuan, Mihring Fapa hi Chawlhni
chungah lam pawh hian Lal a ni
(Marka 2:27, 28).
LUKA lehkhaziakte hi Jentail mite tana ziah an ni na in,
Sabbath chungchang a tarlan tam dante hi a chhinchhiah
tlak khawp mai. Tirhkohte thiltihah leh chanchinthaahte
hian Sabbath ni hi vawi 54 tarlan a ni a. Luka ziakah vawi
17; Tirhkohte Thiltihah vawi 9, Matthaia ziakah vawi 9,
Markan vawi 10, Johanan vawi 9 tih angin an tarlang hlawm
a. Jentail mi Bible ziaktu awm chhun Luka hian Nisarihna
Sabbath ni hi Juda leh Jentail mite tana pek a nihzia a
ring nghet a. Krista lokalna hmasa khan Sabbath serh
chungchangah engmah tihdanglam a nei lo a ni.
He leia rawng A bawl lai khan Sabbath thupek a la
dinngheh reng thu Kristan A sawi uar a, A zirtirna zawng
zawngah amah ngeiin a lo siam Chawlhni a ngaih pawimawh
thu a lantir thin. Hringnun a chan chhung khan Sabbath
hi hman khawloh a lo ni nasa hman khawp a, Pathian
nungchang tilangtu a nih aiin, a serhtu intite hmasialna
lantirtu mai a ni zawk. Pathian mitea inchhalten Pathian
duhzawng an nun chhuahpui loh avangin, an zirtirna dik
lo chu Kristan a hnawl vek a. An ngiatte pawh zah der tum
lovin, Pathian danin a sawi ang zawkin Sabbath thupek
chu a zawm mai a ni.Prophets and Kings, page 183
(Zawlneite leh Lalte, phek 183).

39

Tun kar chhung hian Isua chu Sabbath ni Lalpa


A nih dan: A serh dan leh kan tana entawn tur min hnut
chhiah dante kan zirho dawn a. Chawlhkar khata ni
hmasaber Sunday ni serhna hian Krista leh Thuthlung
Thar ziak atangte in engmah pawmpuina leh belhchhan
tur a nei lo a ni.
NINKHATNI

Apr. 26

A TIHDAN THIN ANGIN (Luka 4:16-30; Isa. 61:1,2).


Chawlhni-a A tih dan pangngaiin inkhawmna
inah A lut a (Luka 4:16). Hei hi Adventist mite tan chang
pawimawh tak a ni awm e. Tempul hi Judate tan hmun
pawimawh tak mai a ni a. Pathian biak nan bakah
naupangte finna zirtir nan hman a ni thin. Juda mi
chhungkua sawm vel an awm phawt chuan tempul hi sak
theih a ni a. A seilenna khua Nazareth ah khan Sabbath ni
tinin Isua kha tempulah A inkhawm ziah thin a ni.
Marka 1:21; 6:2; Luka 4:16-30; 6:6-11; 13:10-16;
14:1-5 te chhiar la. Isua leh Sabbath ni chungchang heng
changte hian engtianginnge min zirtir? Heng chang thute
hi i chhiar rualin Isuan Sabbath ni pawimawhna ni danga
A thlakthleng leh thlakthleng loh ngun takin zawng ang
che.
A tihdan thin angin tih hi Luka chauhin a tarlang
a. Isua chuan Krawsa A thih dawn hnaihah pawh, a dan
pangngaiin Oliv tlangah chuan a kal a (Luka 22:39). Heta
A tihdan thin angin tihte hian tawngtaina leh Pathian
biaknate a entir a ni.
Isuan Sabbath nitin-a tempula A inkhawm thin
angin engvanginnge keini pawh Sabbath ni-a biakina kan
kal thin ang?

40

Pakhatna, Pathian chu hmuntina A awm avangin


khawi hmun atang pawhin Amah chu A biak theih a.
Nimahsela A dan sawm peka A tarlan ang leh
Thilsiam zawh hlima A lo ruat angin A ni thlan bikah Amah
nena a huhova intawhkhawmna hmun bik a awm tur a ni.
Pahnihna, Chawlhnia inkhawmna hi Pathian chu
min Siaamtu leh Chhandamtu A nihzia puanchhuahna hun
remchang tak a ni.
A tawpber atan, Chawlhnia inkhawmna hi Pathiana
hlimna leh lawmnate tarlangho va, thlarau lama infuihna
hun lawmawm tak a ni.
Dan zawm avanga chhandam nih tum anga min
sawitute an awm a. Sabbath ni kan serh avanga dan
hnuaia sal anga awma min ngaitu an awm bawk.
Nimahsela chutianga sawitute chuan Sabbath ni ina
malsawmna tam tak a thlen tirte chu an hmu pha lo a
ni. Eng ang kawnginnge Sabbath ni-ina thlamuanna leh
zalenna min pekte hi i daihriat ve tawh thin?
THAWHTANNI

April 27

SABBATH: A THUCHAH LEH A AWMZIA (Luka 4:17-19)


Sabbath ni chu Pathian biak nan leh Bible chhiar
nana hman thin tur a ni a. A thu tel lo va nun chu sual
thanga awhna hmawr a ni. I chunga thil ka tihsual loh
nn I thu chu ka thinlungah ka khawl khwm a (Sam
119:11).
Luka 4:17-19 chhiar la. Vawiin ni hian Isua
chanchin kan hriatsa, A nihna leh kan tana min tihsakte
kan zir ho ang. Helai chang thute hi engtianginnge kan
hriatthiam? Isua chu chhandamtu atan i pawm tak zet
em?

41

42

Isaia 62:1,2 A chhiar hnu-i Isuan, He Pathian Thu


hi vawiinah hian in hriatah a lo thleng ta tiin A sawi a
(Luka 4:21). Heta vawiin hian tih hi chhinchhiah tlak a ni
a. Judate khan Pathian lalram an beisei bakah an
chhandamtu chuan an hmelmate rawn hneh saka, Davida
lalthutphah din leh turin an beisei bawk a. Nimahsela Isua
chuan sual thiltihtheihna hneha Setana phuara awmte
tana zalenna A siam sak dawn avangin Pathian lalram chu
a thleng tawh tiin A sawi a.

Tunah hian Kapernaum khuaah Sabbath ni-a tempula


inkhawm tamber hunin ramhuai man chuan mipui
hmaah, A! Nazaret Isu, keini leh nang engnge kan
inzawlna awm? min tiboral turin i lo kal em ni? Nang ka
hria a che, Pathian Mi Thianghlim i ni e, tiin a au chhuak
a (Luka 4:34). Vantirhkoh hnawhchhuah tawkte zinga
pakhat ramhuai chuan mihring nihna chang Isua nihna
chu a hrechiang hle a. He thawnthu-ah hian hmuhtheih
leh hmuh theih loh khawvel chu zawmtir a ni.

Isua chu Messia ngei A ni ti-a puanna leh Sabbath


ni inkungkaih hnaihziate chhinchhiah la. Sabbath ni chu
Kristaa chawlhna ni a nih bakah (Hebrai 4:1-4), Kristaa
zalenna kan neih entirna a ni bawk (Rom 6:6, 7). Sabbath
ni chuan Thilsiam chungchanga Pathian thiltih leh
Kristaa siamthar lehna thutiam a tarlang bawk a ni (2
Korinth 5:17; 1 Korinth15:51-53). Chuvangin natna chi
hrang hranga phuarbeha awm damlote zalentirna atana
Isuan Sabbath ni A thlang thin kha a mak lo ve.

Heta Indona Ropui chiang taka tarlan a nih dan


ngaihtuah la. I nunah eng anginnge indona ropui chu i
tawn ve thin? He indonaa i beisei awm chhun chu
engnge? 1 Korinth 15:2 chhiar bawk la.

Rinna avang chauha chhandamna awmzia


hrethiam leh zual turin Sabbath ni serh thianghlimna
hian engtinnge a tanpui che? Vanram kai duh avang
chauha Sabbath ni serh tumna ni lovin Kristan kan tana
min tihsak avang zawka vanram kai tur kan nihzia
engtianginnge Sabbath ni serhna hian min hriatthiam
tir?
THAWHLEHNI

April 28

KAPERNAUM KHUAA SABBATH NI-A TIHDAMNA (Luka


4:31-37)
Luka 4:31-37 chhiar la. Eng ang thudik takte nge
(1) Indona ropui, (2) ramhuai, (3) Sabbath awmzia leh (4)
sual chunga Pathian thiltihtheihna chungchangah heng
changtena an tarlan?
Luka 4:31-41 ah hian Sabbath ni-a Isuan damlo A
tihdam pangte zinga a hmasaber tarlan a ni a (Luka 4:38,39;
6:6-11; 13:10-16; 14:1-6). Nazareth khuaa A sermonah
khan A rawngbawl chhanber chu lungngai mangang leh
tawrhna neite thlamuan leh tihdam a nih thu A sawi a.

NILAINI

April 29

SABBATH NI LALPA (Luka 6:1-5)


Luka 6:1-5 chhiar la. Dan leh Sabbath ni zawm
chungchangah Isua leh zirtirte chu Pharisaiten an dem
a. Chumi chungchang chu Isuan engtinnge A chinfel?
Lo-a an kal laiin zirtirte chuan buhte chu lo-a tuai
faiin an ei a. Chutianga an awm dan chu Pharisaiten la
kawiin Sabbath ni bawhchhiaah an puh a. Chutianga
zirtirte an mawhpuh dan dik lo tak hrilhfiah nan Isuan
Davida thawnthu A hmang a. Hetah hian Isua chuan
mihringte dan siam chawp zawm avanga chhandam nih
an tum dan dik lo tak chu hrefiah thiam turin A tanpui a.
Pharisaite chuan dan pakhat chungah dan tam tak an
siambelh a. Sabbath ni hlimawm taka awmna tur chu
phurrit takah an chantir a ni.
Luka 6:6-11 a thawnthu pahnihna chhiar la.
Sabbath chungchangah eng ang zirlai nge kan hmuh
theih?
He thawnthu hi Matthaia, Marka leh Lukaten an
tarlang theuh nain Luka chauhin a kut zeng kha dinglam
a nih thu a tarlang a. He thawhthu ah hian thilthleng chi
hnih a hmuh theih a. Isuan kut zeng A tihdam dawn leh
dawn loh Pharisaite chuan an mitnei reng a. Pahnihna

43
atan, Isuan an rilru ngaihtuahte hriain Sabbath ni Lalpa
A nihzia A lantir a. Sabbath ni-ah chuan nunna chhannan
thiltha tih a thian thu A hrilhhlawm a ni.
Pathian dan ang hiala an ngaih an dan siamchawp
in an mit a tihdel dan ngaihtuah la. Engtianginnge keini
pawh Pathian thudik aia hnam dan leh pipu dante ngai
thupui zawk lo tura kan fimkhur thin ang?
NINGANI

Apr. 30

SABBATH NI: DAMLO, BAWBGPA LEH SABENGTUNG


(Luka 13:10-16)
Luka 13:10-16; 14:1-6 te chhiar la. Bible thudik
kaihlek palh a awl thin zia engtianginnge heng thudikte
hian an tarlan?
Zeng natna vei hmeichhia ngaihtuah la. Bible
hunlaiin hmeichhiate hi Pharisaiten an enhniam thei hle
a. He nu hian kum 18 chhung meuh natna a tuar tawh a.
Isuan A hmuhin A ko a, A chunga kut A nghah veleh ngil
takin a ding thei ta nghal a. Kum 18 chhung a lo tawrh
natnate chu a bo tak avangin hlim leh lawm em emin
Pathian a fak ta a ni.
Thiltih mak pahnihnaah (Luka 14:1-6), Isua chu
Sabbath ni-ah chaw ei tura sawmtu Pharisai A thu a. Chutah
chuan taksa zeng damlo A tidam leh a. Hruaituten an enthla
reng tih Isuan A hria a. Chuvangin Nangni zingan in
sabengtung emaw, sebawng emaw tuichhun-chhuahah lo
tla sela, Chawlhni pawhin tunge hnuk chhuak nghal lo vang
che u? tiin A zawt a (Luka 14:5). Isua sawi tum chu an
hrethiam nghal tih a chiang bawk. Isua chuan hmai pahnih
nei an nihzia A tarlang a. Hei hi Pathian dante bawhchhe
chunga mi thianghlim ni anga an landerna a nih avangin
sual lianber chi khat a tling a ni.
Keini pawh fimkhur tur kan va ni teh lul em!
ZIRTAWPNI
May 1
ZIRBELHNA: Judate kuta Pathianin A pekte zingah

44
Sabbath hian an chheh vel hnamte lak ata a thliar hrang
chiang ber a. He ni serhna hi Amah betute an ni tih
lantirna atana a ruat a ni. Milem biakna atanga thliar
hrangtu leh Pathian dik nena an inzawmna entirtu a ni
bawk. Amaherawh chu Sabbath vawng thianghlim turin
mihringte hi an thianghlim a ngai a. Rinnaa Krista felna
tawmpuitute an ni phawt tur a ni. The Desire of Ages,
page 207 (Chatuan Nghahfak, phek 263).
SAWIHO TUR:
1. Isua leh Sabbath chungchangah Bible in chiangtaka
a tarlang hi a ropui a. Nimahsela vawiin ni-ah
biakina inkhawm thin mipui maktaduai tam takte
chuan nisarihna Sabbath ni hi serh thianghlim a
tul tawh lo niin an ring tlat a. Chu bakah Sabbath
ni serh thianghlim chu thiltih avanga vanram kai
tumna angah an ngai bawk. He thu dik hian Pathian
thupek zawm a pawimawh zia engtianginnge min
hrilh? Isuan eng ang vaukhawnna pawimawh tak
nge Marka 13:22 a min pek?
2. Sabbath ni tiboral tura Setanan hna a thawh nasat
zia chhut chiang la. Israel hruaitute hmangin
Sabbath ni serh chu phurrit lutuk a nih theih nan
a siamtir bakah Sabbath ni awmzia dik tak chu a
lakkian tir a. Chutiang chiah chuan tunlai hunah
hian kohhran hruaitu tam takte chuan Sabbath ni
serh chu ngaihdan hlui, thiltih avanga thiam
chantumna leh Judate tihdan phung zuina mai ni
angin an kohhran memberte an zirtir a ni. Hetiang
em em a Setanan Sabbath ni a do nasat dan hi a
chhan engnge ni a, Sabbath ni serhnaah hian eng
thil nge tel?
3. Isua chu Sabbath ni Lalpa a ni a (Luka 6:5).
Kristiante leh Sabbath ni chungchanga an rilru put
danah he thu hian engnge awmzia a neih?
----

45

ZIRLAI 6

May 2-8

ISUA KRISTA RAWNGBAWLNA-A HMEICHHIATE


SABBATH CHAWHNU

MAY 2

CHHIAR TUR: Luka 1:39-55; Luka 2:36-38; Luka 7:1117, 36-50; Rom 10:17; Luka 8:1-3;
Luka18:1-8
CHANGVAWN: Krista Isua rin avangin Pathian fate in
ni vek si a; in zinga Kristaa baptisma
chang apiangte kha Krista chuan in
inthuam tawh si a. Chutah chuan Juda
mi a awm theih loh va, Grik mi pawh a
awm theih hek loh, chutah chuan bawih
a awm theih lo va, bawih lo pawh a awm
theih hek loh, chutah chuan mipa leh
hmeichhia pawh a awm theih loh; Krista
Isuaah chuan in zain pumkhat in ni si a
(Galatia 3:26-28).
CHANCHINTHA LUKA ziak hi hmeichhiate chanchintha
tia koh theih a ni. A chhan chu Isuan hmeichhiate mamawh
a ngaih pawimawh sakna ziakna a nih vang a ni.
Hmeichhiate Pathian hnathawhnaah engtiang khawpa nasa
in nge an in hman tangkai tih ziak tel a ni bawk.
Tunlai hnam thenkhat ang deuh hian Isua hun laia
hmeichhiate pawh kha nihna sanlamah pahnihna (second
class) an ni a. Khang hun laia Juda hnam mipate chuan
chhiahhlawhte, ringlo mite, leh hmeichhiate an ni lo kha
Pathian chungah an lawm em em a. Greek leh Rom mite
chuan hmeichhiate chu sual hle mahse a chang chuan
pangngai takin an cheibawl tho a. An hnam danahte pawh
ro thilah chan chang ve theiin an dah a ni.

46

Hnam tam tak danah hmeichhiate hi tha lo taka


cheibawl an ni a. Nimahsela Isuan hmeichhiate hi Abrahama
fanute an ni tih chiang takin a sawi (Luka 13:16). Hmeichhia
zawng zawngte hian hei hi hria sela chuan an va hlim dawn
em! Isuan hmeichhia leh mipate hi Pathian mithmuhah
chuan in ang khat, hlutna intluk an ni tiin a sawi a. Vawiina
chanchintha lo ni ta chu hmeichhiate leh mipate hi Kristaah
chuan angkhat, pumkhat kan ni tih hriatna hi a lo ni.
NIKHATNI

MAY 3

ISUA LO LAWMTU HMASA HMEICHHIATE CHU (Luka


1:39-45)
Luka 1:39-45-a Elizabethi leh Mari inhmuhna hi
chhiar la. Enge Elizabethin a thil hmuh ropui hriat chian
tak thilthleng a sawi?
Elizabethin a sawi hnu chuan Mari hnena a sawi
angin thil a lo thleng dik ta zel a. A chang chuan mi thenkhat
tan thu aiin hla hian hriatthiamna a thlen a. A eng zawk
zawk pawh chu nise Elizabethin Mari hnena a thusawi hi
thu ropui ber, nihlawhna thu a ni. Hetah hian Mari chu
Bible zirlai rinawm tak a ni tih leh Isua nu atan a tling a ni
tih kan hmu thei. Marin Pathian a chawimawina hla bulpui
hi Bibleah chauh nilovin Pathian nena an in zawmna ah ril
takin awmzia a nei bawk. He Mari hla hian a thlarau leh
Lalpa inzawmna leh a rinna leh Abrahama beiseina inzawm
dan a tar lang tel bawk.
Luka 2:36-38 chhiar la. Eng thutak pawimawh tak
nge temple-a Anna-i chungchangah kan hmuh theih?
He beiseina in a hmuh chhuah chu Kristaa a beisei
phak loh thil in a tih famkim sak na hi a ni. Hmeithai chunga
thil thleng pawmna khan a rah chhuah chu amah ngei
hmanga chhandamtu chu temple a lo kal apiangte hriattir
kha a tan thil hmanhmawhthlak taka a dahna kha a ni.Ani

47
chu hmeichhia thuhriltu ropui hmasaber a lo ni ta a.
Hriatthiam tumin he hmeichhia chunga thil
thleng hi han ngaihtuah teh. Engtin nge kan thu
hriatchiante hian kan thinlung a vawn tlat a, thu tak
ropui danglam tak chu kan tlangau pui theih ang?
THAWHTANNI

May 4

HMEICHHIATE LEH ISUA TIHDAM RAWNGBAWLNA (Luka


7:11-17)
Luka 7:11-17a Nain khuaa thil thleng mak tak
kha chhiar la. He hmeichhia, hmeithai rethai tak, natna
chi hrang hrang tuarna hmachhawn mek, a fapa neih
chhun boral ta kha ngaihtuah la. Mipui tam takte chuan
a ruang chu phum turin an kal pui mek a. Khang mipui
te khan an lainatna leh khawngaihna an lantir hlawm a.
Kha hmeithai, a fapa mal a chan bakah a hma hun zel
tur thimzia chu beisei bo leh lungngaihnaa khat a ni
ngei ang.
Nimahsela chutia khawpawn pana an kal mek lai
chuan khawchhunga rawn lut tur pawl khat nen an in tawk
a. Chung mite chu nunna Petu, Siamtu pawlte an ni. Isuan
beisei bo lungngaihnaa khat hmeithai hnenah chuan tap
suh tiin a hnem a (Luka 7:13). Mi thenkhat ngaih danah
chuan tap lo tura ngen ringawt chu awmzia nei lo angin an
ngai mai thei. Nimahsela Isuan tap tawh lo tura thu A pekna
phenah hian thil danglam tak lan tir A tum vang a ni ngei
ang. Isuan ruang chu a va hnaih a, a zawn tute chu thu a
pek hnuah Ama kut ngei chuan tlangval ruang chu A han
khawih a, a lo nung leh ta a. Juda hnam danah chuan
mithi ruang khawih chu thil thianglo angin an ngai a
(Number 19:11-13). Mahse Isua zahngaihna chu chungho
ngaih dan ai chuan a thupui zawk hle a ni. Hetah hian dan
zawm satliah mai aia mihringte mamawh phuhhruk sakna
hi a pawimawh zawk zia kan hmu thei.

48
Nain khuaah chuan chu thil mak ropui leh chanchin
mak tak hnathawh chu hriatpuitu hnathawhna-ah a lo
tangkai ta em em a. Chu thil mak ropui tak hmeichhiate
tawrhna leh ngaihtuahna ril tak tak chu mipuite aiin Isuan
an chungah a mit a fu zawk tih hi a ni. Tichuan Isuan
thihna thiltih theihna chu a lo tlawm tir ta a nih kha.
Luka 8:41, 42, 49-56 thu-a Jairus chungchang amah
mi pawimawh tak a nih dan kha chhiar la. Judate
inkhawmnaa thuneitu pawimawh tak a ni a. Chawlhni tina
thusawitu tur, Bible chhiartu tur leh tawngtaina hmangtu
tur te ruahman tu a ni. Hausa tak leh thiltithei tak a ni a. A
hmangaih a fanu dam nana Isua hnena va hruai chu hun
khawhralna maiah a ngai a ni.
Heng thu atangte hian kan hmuh theih chu fapa
thi tawh leh fanu thi tawh lo nung leh ta te chanchin
kan hmu a. He thil mak tak thleng hi ngaihtuah la. Tute
nge chu thil mak hmutute chu le? He thawnthu-a Pathian
thiltihtheihna ropui tak kan hnena a sawi chu engnge ni
ang? Chung thiltih theihna te chuan engtinnge keimahniah hriatthiam chin kan neih thin zia min hmuh chhuah
tir le? Kei mahni lam in dah tha a Pathian thiltihtheihna
leh a thatnate zir a pawimawh zia engtin nge kan hriat
theih ang?
THAWHLEHNI

MAY 5

RINNA LEH LAWMNA THLARAU NENA HMEICHHIATE


(LUKA 7:36-50)
Luka 7:36-50 hi chhiar la. Rinnaa hmeichhia in a
thiltih leh a thilpek Isuan a lo pawm danah eng zirlai
pawimawh tak nge kan zir theih?
Mihringte hmuh dana beiseina reng reng awm lo
Mari nunah chuan, Kristan thiltha awm thei a hmu thung
a, a nungchang chu siam that sak theih a ni tih A hmu.
Tlanna ruahman hian a tha lama mihringte nun siamthat

49
theihna thil ropui tak mihringteah a lo dah tel ve reng a,
chu mi lo puitlinna chu Mari nunah hian kan hmu. Krista
khawngaihna azarah Mari chu Pathian nungchang
tawmpuitu a lo ni ta. Tlu tawh hnu a rilru pawh ramhuai
bawlhhlawhten an luah khah tlat chu, Chhandamtu
kiangah, a rawngbawlpui turin rawn hruai a ni a,
Chhandamntu ke bulah, A kamchhuak changin a thu a nih
kha. He Mari hi a ni hriak rimtui manto taka Isua lu leih a,
a mittuia A kete silsaktu kha. He Mari vek hi a ni kraws
bula dinga, thlan thlenga zui zeltu kha. Thawhleh hnua
thlan va thleng hmasaber leh Chhandamtu Tholeha
chanchin puang hmasabertu a ni bawk. Adapted from
Ellen G. White, The Desire of Ages, page 568 (Chatuan
Nghahfak, phek 545, 546).
Luka 8:43-48 ah natna nasa tak mai tuartu in
Chhandamtu zahngaihna a mamawh zia tarlan a ni a. Hun
rei tak mai chhung chu hmeichhia chuan enkawl theih loh
khawpin a tuar a. Chu a natna chuan a taksa bung hrang
hrangah leh a thlarau lam thlengin a ti thuan awp a. Mahse
chu lungngaihna hun chhung kum 12 naah chuan beisei
awm thil a lo in her chhuak a, chu chu Isua an tih a lo
hriat ve na kha a ni (Matt. 5:27).
Engnge a hriat chu? Tlemte nge tam tak tih kan hre
kher lo mai thei. Mahse ani khan a hriat chu Isuan retheite
a ngaihsak tih kha a ni. Mite ensan leh endawng te chu Ani
chuan a lo ngaihsakin, a lo pawm thin tih kha a hria a ni. A
ni chuan pharte khawih in; tui uain ah chan tirin; chu bakah
beisei bote a ngaihsak thin zia leh amah ngei pawh beisei
bo a nih ziate a in hria a. Nimahsela chu a hriatna mai chu
a tawk lo. A hriatna chuan rinna ah a hruai a tul a (Rom
10:17). Chu a rinna chuan Isua kawrfual fem va khawih
ngei turin a phut a ni. Chutiang tur chuan rinna nghet tak
neih a tul a ni. Chu a rinna chauh chuan nunna Petu
malsawmna chu a dawn tir thei a ni. I rinna I dampui a ni
e tiin (Luka 8:48).
H-3

50

Chutiang anga mite thlir leh rorel sak chu a awl


nge, a harsa zawk? Kan thinlung ramah mite rorel sak
mai hi kan tum chawk a. Mahse chu chu thil dik lo tak a
ni thin. Engtin nge mite dinhmun a zira an chungthu
rorel dan kan thiam theih ang?
NILAINI

MAY 6

ISUA HNUNGZUI HMEICHHE THENKHATTE (Luka 10:3842)


Luka 10:38-42 chhiar la. He lai thu atang hian
eng thlarau lam thutak pawimawh tak nge kan zir theih?
(8:14 chhiar bawk la).
Khual thlengtu Marthi chu a thil tih turah a buai
em em mai a. A bik takin a khual thlen thilah a buai zual a.
Mahse a laizawn nu Mari ve thung chu Isua thu ngaithla in
A ke bulah a awm reng bawk a (chang 39). Chuti a nih
avang chuan Marthi chuan Isua hnenah Marin a ei
rawngbawl a puih ve loh avangin a sawisel a. Mahse Isua
chuan Marthi thusawiah chuan a dem lem lo. A chhan chu
mite tana thilti a nih avangin. Nimahsela nun pumpuia
thiltul leh hmasa ber tur thu erawh a kawh hmuh a ni.
Hnungzuitu nihnaah Isua hnungzui hi thil pawimawh ber
a ni.
Kristan a hna thawk tura A mamawhte chu thawktu
phur tak, fimkhur taka an thawh dan tur ruahman mite an
ni. Marthi te ang, sakhaw rawngbawlnaa an thathona hmang
thei turte tan, thawhna tur hmun zau tak a awm, mahse
Marite nena Isua ke bulah thuho hmasa phawt rawh se. An
taihmaknate, an zam thatna leh chaknate chu Krista
khawngaihnaa tihthianghlim ni rawh se, tichuan an nun
chu thil tha atana thiltihtheihna, tuma hneh theih rual loh
a lo ni dawn nia.Adapted from Ellen G. White, The
Desire of Ages, page 525 (Chatuan Nghahfak, phek 506).
Luka 8:1-3; 23:55, 56 leh Luka 24:1-12 te hi
chhiar la. Heng changte hian Krista rawngbawlna ah

51
hmeichhiate hnathawh chungchang engnge min zir tir?
A rawngbawlna chu a lo than chhoh angzia zelin,
khawte ah leh khawpuiah thusawiin a zirtir chho zel a. A
hnenah zirtir 12 te chu an awm zel bawk a. Luka ziak hian
Isua thupuan chhuah ten a khawih cheta a tihdam
hmeichhiate inpuanna tam tak a tarlang a. Chubakah a
rawngbawlnaah hmeichhia hausa tak tak ten an zui ve bawk
a. Chuta tarlan mithenkhatte chu: (1) Thlarau sualpai
hmeichhiate a tihdam thu (Mari Magdalene telin), (2) Heroda
sum enkawltu Chuza nupui Johani te, (3)Susani te leh (4)
Midang tamtak ten anmahni neih hmangin Isua leh a zirtirte
rawngbawlna chu an phurpuiin, an lo thawhpui ve a ni.
Mi zawng zawng tan Isua a thi a ni tih kan chiang
a. Chu chuan Pathian hmaah mitinte hi kan in tlukzia
min hriat thiam tir bawk. Chu thutak chu kan nitin nunah
engtin nge tha zual sauh tura mite tana kan lantir theih
ang? Engtinnge he thuah hian mite ngai hniam lo tura
kan fimkhur theih ang?
NINGANI

MAY 7

TAWNGTAINAA RINAWM A, THILPEK KAWNGA


INHLANNA NEIIN (Luka 18:1-8)
Luka ziakah hmeithai pahnihte chungchanga
thlarau lam thutak pawimawh zia lantirin a her danglam
sak dan tarlanin a awm bawk a.
Luka 18:1-8 ah hian Isuan retheite leh thiltihtheihna
nei lo hmeithaite A ngaihsak dan kan hmu a. Rorelna dik
tak hmuh chak tak tak retheite leh thiltihtheihna nei lo
hmeithai Isuan an chungah zahngaiin rorelna dik a la pek
dawn zia kan hmu bawk a. He hmeithai hi bumna leh dik lo
taka rorelna tuar a ni a. Ani chuan dan chu a dik ngei a ni
tih a ring tlat a. Mahse roreltu chu Pathian dotu leh mipuite
dotu a ni a. Chuvang chuan hmeithai tana a thiltih pawh a

52
felhlel hle a ni. Hmeithai te ngaihsak turin Bible ah ziakin a
awm a (Exo. 22:22-24; Sam 68:5; Isaia 1:17). Nimahsela
roreltu hian chu dan chu a zawm lo a ni. Engtiang pawh
chu nise he hmeithai hian thinsei tak maia tumruhna
ralthuam a nei tlat thung a. Chu chuan a beisei rorelna
dikah a hlang ta a ni.
He tehkhin thuin a zirtir thil chi thumte chu: (1)
tawngtai rengna hian lunghnualna a ti bo (18:1), (2)
tawngtaina hian rorelna dik lo thinlung a ti danglam, (3)
rinna nghet tak hian hnehna a chantir tihte a ni a. Rinna
dik takah Kristian tinte tan chatuan daih finna awm chu
mihring Fapa lo lan hun thleng hnungtawlh loha rinawm
taka nghahna a ni (chang 8).
Luka 21:1-4; Marka 12:41-44 a tarlan angin Isuan
Temple leh a chhehvela lehkha ziaktute leh hruaitute
lan dan a hmu chiang hle a. Thlir dan chi hnih an neih
dan pawh a sawi lang nghe nghe a. He tah hian mirethei
hmeithai sakhuana dikzia tarlan a ni.
Isuan sakhua hruaitu thenkhatten hmeithaiho sum
an lak hleihluak thin zia a tar lang a (Luka 20:47). Tin,
Bible a hmeithai leh retheite ngaihsak dan tur in ziakte
pawh an bawhpelh bawk a. Mite hnen atanga an lak chhawn
chauh an pe chhuak ve thin a ni. An neih chuangliam chauh
an pe thin bawk. A awmzia chu thinlung taka inhlanna
nena pe an ni lo. Vawina mi thenkhatte pawh hi an danglam
chuang lo. Nimahsela Isuan a zirtirte hnenah he hmeithai
hi sakhua mi dik tak a nih zia A kawh hmuh a. A chhan
chu a neih zawng zawng a pek vang a ni.
Pathian ropui nan leh chawimawi nana hlan he
hmeithai thil pek hi a pawimawhna tak chu a ni. He hmeithai
hian Pathian chu a neitu a ni tih a pawmna chu a thilpek
hian a tilang a. Isuan a ni chu a chawimawi ta a ni. Siamtu
hmuh danah engnge kan pek tih aiin engvanga pe nge kan
nih tih hi a pawimawh zawk. Engzata tam nge kan pek tih
lam aiin engtiang chen nge kan inhlanna lam zawk tih hi a
pawimawh zawk bawk a ni.

53
Lalpa avanga mite hnenah thil pek engzata tamin
nge inhlanna i neih le?
ZIRTAWPNI

MAY 8

ZIRBELHNA: Isua Kross-a khenbeh a nih lai khan a nu


chu a hre reng a. Chu a tawrhna avanga mittui tla
hmeichhiate pawh a hmu bawk a. Chung mite chu A
thawhlehna chanchin tha lawmawm tlangau chhuahpui
hmasa ber turin a siam ta bawk a ni. Vawiin niah pawh
hmeichhiate thian tha ber chu Isua a la ni fo. A ni chu
hmeichhe nun pumhlum atan tanpui turin a in ring reng a
ni.-Adapted from Ellen G. White, The Adventist Home,
page 204.
Lalpan a hnathawhna ah mipate chauh hmang lovin
hmeichhiate pawh a hmang ve bawk. Hun khirh takah pawh
hma la in an thawk thei ve a ni. A ni chuan an mahni
kaltlangin hna a thawk thin. Thlarau thianghlim
kaihhruaina hnuaia an chanvo leh mawhphurhna te an
hriatna chuan Lalpa rawngbawlnaah a tul ang a piang an
tih theih phah thin. Chhandamtu chuan a rawngbawlnaa
hmeichhia te inhlanna chu a ngaihtuah thin. Chu inhlanna
avang chuan Lalpan mipate tih theih loh piah lamah anni
chu thiltihtheihna a pe bawk thin. Hmeichhiate chuan
mipate thawh theih loh in chhungkhurah an thawk thin a.
Chu chuan chhungril nun thleng a thlen thin. Mipaten an
thlen theihloh thinlung ram lamah pawh anni chuan an
thlen thei a ni. An hna hi thil tul pawimawh tak a ni.
Adapted from Ellen G. White, Evangelism, page 464, 465.
SAWIHO TUR:
1. Chanchintha ziaka a pawimawh laiber peng pakhat
Luka ziaka tarlan chu Isua thawhlehna a
hmeichhiate hnathawh kha a ni. Chanchintha tinah
tarlanin a awm. An ni chu Isua thawhlehna chanchin

54
mite hnena puang hmasa bertute an ni. Bible zir mite
chuan heng hmeichhiate hnathawh hi Isua
thawhlehna tichiang tute an ni an ti a. Mi thenkhat
ve thung chuan he thawhlehna chanchin hi a ziaktuin
a phuahchawp mai a ni an ti thung. He tiang
mithenkhatten an rin lohna chhan chu hmeichhiate
an hnuaichhiah luatvang a ni. An thusawi reng reng
an pawm duh lo. Khati hun lai khan ringtu mi tam
tak awm si a, engvanga mipate aia hmeichhiate hman
an nih zawk le?
2. Society hranghrangah hmeichhia ten zahna hlawh
thin lo mahse, Isuan anni chu zahthiamin, thilsiam
dinhmun pawimawh takah dah in mipate ang bawka
Pathian anpuia siam ve bawk niin Pathianin
angkhatin a en a ni. Chutih rualin Pathian hmaah
angkhat ni mahse mipate leh hmeichhiate chu an
danglam tlat. Chu danglamna pawimawhzia
pawmthiamna leh hriatthiamna chuan engtin nge
Pathian hmaah an in tluk tih kan thlawp theih ang?
----

55
ZIRLAI 7

MAY 9-15

ISUA, THLARAU THIANGHLIM LEH TAWNGTAINA


CHAWLHNI CHAWHNU

MAY 9

CHHIAR TUR: Luka 2:25-32; John 16:5-7; Luka 25:46;


Luka 11:1-4; Matt. 7:21-23; Luka 11:9-10.
CHANGVAWN: Chutichuan ka ti a che u, dil rawh u,
tichuan an pe ang che u; zawng rawh u,
tichuan in hmu ang; kik rawh u, tichuan
an hawnsak ang che u. Tupawh a dil
apiang chuan an hmu thin a, tupawh a
zawng apiang chuan an hmu thin a,
tupawh a kik chu an hawn sak dawn a
ni (Luka 11:9,10).

56

Tawngtaina thlahthlamtute chu sual thimin a bawm


a. Pathianin hun remchang tha A pek tawngtaina kha an
hman duh thin loh avangin hmelma thlemna chuan sual
turin a thlem ru ser ser thin. Tawngtaina hi rinna kutah
chuan vanram rohlu chhekkhawmna, Engkim titheia sum
chhiarsen rualloh dahkhawmna hawnna chabi a ni a,
engvanginnge Pathian fate hian tawngtaina hi an thlahthlam
ang? Bang lova tawngtai leh taima taka en ngun loh chuan
fimkhurlohnaa thanlennaah chuan an awm anga, kawng
dik atangin kan peng bo vang. Thahnem ngai taka dilna leh
rinnaa khawngaihna leh thiltihtheihna neia thlemna chu
kan do hneh theih loh nan, hmelma chuan zahngaihna
thutthleng kawng dodalna tur a zawng fo thin. Adapted
from Ellen G. White, Steps to Christ, p. 95 (Krista Pannna
Kailawn, phek 85).
NIKHATNI

MAY 10

ISUA LEH THLARAU THIANGHLIM (Luka 1:35, 41)


CHANCHINTHA ziak hmasa ber pathum (Matthaia, Marka,
leh Luka) te ziangah Luka hian Isua leh Thlarau thianghlim
inkungkaih dan chanchintha dangte aiin a sawi tam zawk
a. Mathaian vawi 12, Markan vawi 6, Lukan vawi 17 an
sawi hlawm a ni. Tirhkohte thiltih ah erawh chuan vawi 57
a awm bawk. Isua chu thupek anga mihringa lo piang a
khawvel pum huap rawngbawlna A neih naah Luka chuan
Thlarau thianghlim nen nghet taka inzawm tawnna an nei
a ni tih a hmu a. He inzawmna hi kan chhandamtu
rawngbawlnaah hriat thiam a pawimawh tak zet a. Chu tih
rualin Luka hian Isua nun leh rawngbawlna ah tawngtaina
a pawimawhzia a tar lang bawk. Pathian ni bawk, mihringa
lo piang Isua khan tawngtaina pawimawh zia zirlai entawn
tur min hnut chhiah a ni.
Isua mahin tawngtai a mamawhzia a in hriat chuan
kei ni teh lul hian engzata tamin nge kan mamawh ang le?

Luka hi Juda mi ni lo, Jentail mi ringtu pakhat a ni


a. Tirhkoh Paula nen rawngbawlin an zin kual thin bawk a.
Luka hian nguntakin Krista pian atanga van a lawn thleng
leh kohhran a lo pun darh naah te hian Krista chanchin a
ziak a . He thu a ziah lai hian Pathian hnen atanga Thlarau
thianghlim kaihhruaina a dawng a. Isua chu Pathiana mi
pakhat niin min tlanna hna a rawn thawk a (Luka 3:21,22).
Luka hian heng hun laia Thlarau thianghlim kaihhruaina
chak dan zia a tar lang a ni.
Luka 1:35, 41 leh 2:25-32 te hian Krista hringnun
a rawn channa ah Thlarau thianghlim hnathawh dan
chungchang engnge min hrilh?
Isua chuan kawng chi hrang hrangin Thlarau
thianghlim hnathawh dan a tarlang ta a. Baptistma A chan
khan Pa leh Thlarau thianghlim chuan Krista chu
chhandamtu a nihzia an rawn ti chiang a. Pa Pathian chuan

57

58
ni mahse, A lo kalna hi khandaih, a pai atanga phawisa
nen tehkhin theih a ni. Lalram a rawn din tur chu,
Judate duh dan nen chuan a inkalh nasa hle. Judate
khawsak dan leh an sakhaw rawngbawlna innghahna
Isua chu chung thil pahnihte hmelma leh tichhetu
turah ngaih a ni dawn a ni. Sinai tlanga dan puang
chhuaktu chu dan bawhchhetu anga thiamloh chantir
a la ni dawn a. Setana thiltihtheihna tichhe tura lo kal
chuan Belzibula tih a la hlawh dawn bawk a ni. Lei
chunga mi tumahin tunge a nih an hre thiam tak tak
lo a, a rawngbawl hun chhung zawngin khawhar takin
a awm dawn a. A lei nun chhung zawngin a nu leh a
unaute pawhin a lo kal chhan kha an hre thiam thei
lo. Ama zirtirte ngei pawhin an hrethiam hlei thei lo a
ni. Pathian nen pumkhat an nih avanga chatuan enga
awm a ni a, he leiah hi chuan khawhar a tuar reng
dawn a ni. Adapted from Ellen G. White, The Desire
of Ages, p. 111(Chatuan Nghahfak, phek 94). Isuan
kross thlenga A hmachhawn tur zawng zawngah khan
tawngtaina hmanga bul a tan zel avangin a tuar tlang
thei zel a ni.

a hmangaih a Fapa, mihringte chhandamtu chu a rawn tir


a ni. Chutih rualin Thlarau thinghlim pawh chu A hnenah
A lo thleng ve nghal bawk a (Luka 3:21,22). Tichuan Isua
chu Thlarau thianghlim in a lo khat a (4:1). Chuti chuan
thlalerah Setana thlema awm turin a in peih ta a ni.
Chutichuan a rawngbawlna chu a tan ta a (4:14).
Zawlnei Isaia ziaka hrilh lawkna atanga bul tanin
Lalpa thlarau chu ka chungah a awm a tiin Isuan A inhmel
hriattir a (Luka 4:18). Thlarau chu A hnenah engtik lai
pawha awmin A chakna a ni bawk. Chu Thlarau Thinghlim
chu Isua van a lawn hnu thleng pawh khan a hnungzuitute
hnenah a cheng reng a ni. Chu mai bakah Isuan a dil
apiangte tan Pathianin Thlarau a pe dawn tih a lo tiam
bawk (Luka 11:13). Thlarau chuan Krista leh Pa Pathian
inzawmna a tih chak bakah a zirtirte rinnaa chak tur pawh
in tha a pe bawk a ni. Chu ti a nih chuan Kristian nunah
Thlarau Thianghlim kaihhruaina hi a va pawimawh dawn
em! Thlarau Thianghlim kaihhruaina hnarna hi sual lian
ber a ni (Luka 12:10).
Engtiangin nge Thlarau Thianghlim kaihhruaina
tangkai taka hmang thei tura kan in hawn ang? A aw
hnial lo turin engtin nge kan fim khur ang?
THAWHTAN NI

MAY 11

ISUA TAWNGTAINA NUN (Luka 3:21)


Isua tawngtaina tam tak zinga thenkhat chu Luka
ziakah chauh hmuh theih a ni. Heng a hnuaia Isua
tawngtaina a hmanna hun te hi chhinchhiah la:
1. Baptistma a chan zawh khan a tawngtai a (Luka
3:21) Tui ata Isua a lo chhuah veleh Jordan lui
kamah lu kunin a tawngtai a. A hmaah hun thar
leh pawimawh a inhawng tan ta. A hmalak tur zau
taka indonaah chuan a zuang lut ta a ni. Remna Lal

2.

Zirtir 12 te a thlan hma khan a tawngtai (Luka 6:12,13).


Isuan hnungzuitute chauh thlang lovin a lama tanga
a hnathawh tum hrethiam a piangte pawh A sawm
bawk. Isuan zirtirte A kohna chhan chu, A hnen ata
an hriat leh an hmuhte puang darh tura tirh chhuah
turin a ni. An hnena thawh tur pek hi, Krista hnena
hna pek tih lohah chuan, mihringte hnena hna pek
azawnga pawimawhber a ni a, khawvel chhandam
nana Pathian thawhpuite an ni dawn a ni. Thuthlung
Hlui huna thlahtu bul sawmpahnihte, Israelte aiawhtu
an ni ang khan, tirhkoh sawmpahnihte hi Thuthlung
Thar kohhran aiawhtute an ni. Adapted from Ellen
G. White, The Desire of Ages, page 291(Chatuan
Nghahfak, phek 271).

59
3. A zirtirte tan a tawngtai (Luka 9:18). Hnungzuitu
nihna in a phut chu Amah Isua Krista hriat chian
leh . Amaha rinawmna hi a ni. Amah chauha tawngtai
na a hman thin zia te pawh kha 12 te chuan
hrechiang hle awm pawh an ni bawk. Chung hnu-a
Isuan chona a han siam taka chu Nangnin tunge a
ni mi tih tiin (Luka 9:21).
4. A hmel a danglam hmaa Isua tawngtaina (Luka 9:2836). Ani chu Pathian Fapa hmangaih niin van atanga
remtihpuina leh phalna hmu a lo kal a ni a. Chuvang
chuan Pa nena an in zawmna chu a danglam ngai
lo. A tawngtaina in a tum tak bawk chu hmuhtheih
hriatpuitu ni tura a zirtirte an lo nih theih nan a ni
(2 Peter 1:16).
5. Isua Gethsemane huanah a tawngtai (Luka 22:3946). Chhandamna chanchinah hian he lai hmuna a
tawngtaina hi a pawimawhber hial awm e.
Chhandamtu chuan van leh lei A inzawm tir tlat a.
Isuan hetah hian thil chi thum pawimawh tak mai a
tar lang a: Pathian thil tum leh a duh dan
pawimawhna; Pathian duh dan pawma thihna hial
thlen na, leh Pathian duh dan ang tichunga thlemna
tinreng hnehna chan theihna chakna te an ni.
6. Pa hnenah a nunna kawl tirin a tawngtai (Luka
23:46). Kross-a a tawngkam hnuhnung ber thleng
khan A thlarau chu Pa hnenah a kawl tir a. Hetah
hian tawngtaina in a tum pawimawh tak min hnut
chhiah a. Piantirh atanga thih thlenga tawngtaina
hmanga Pathian nena inzawmna nghet neih hi kan
tum tur a ni.
I tawngtai nun ramah heng tawngtai dan entirna
te hian engnge zirlai a pek che?

60
THAWHLEHNI

May 12

TAWNGTAI DAN THENKHATNA (Luka 11:1-4)


Luka 11:1-4 chhiar la. Thiltithei tawngtaina
hrethiam turin heng changte hian engtin nge min puih?
Isuan Ka Pa tih hmanga a tawngtaina hi a duh em
em a. Chanchintha pali teah hian vawi 170 hmuh theih a
ni. Ani chu Pa Pathian mahnise mihringte nena inzawm
tawnna hnai tak neih duh a ni. Ani chuan Nu leh Pa ten an
fate an hmangaih ang hian engkimah chung aia nasa zawk
chuan min hmangaih a ni. Kan lei nu leh pa ten nen chuan
khaikhin rual a ni lo. Ani chu engkim tithei, engkim hmuthei,
khawi hmunah pawh awm thei leh thianghlimna a khat a
ni.
Kan Pa vana Mi tih thumalte hian A thianghlimzia
leh lei pathiante ang a nih loh zia a tarlang a ni.
I hming zahawm rawh se (Luka 11:2). Hei pawh
hian a thianghlimna min hriat tir bawk. Amah biaa a
hnungzuitu chuan a hming thianghlim chu a zah thin a ni.
Matt. 7:21-23 a Isua tawngkam atangin Pathian hming
thianghlimna hre thiam thei turin min pui thei a ni.
I ram lo thleng rawh se (Luka 11:2). Chanchintha
ziakah Pathian ram tih hi vawi 100 chuang tarlan in a awm
a. Luka ziakah vawi 40, Matthaia a ziakah vawi 50, Marka
ziakah vawi 16, leh Johana ziakah vawi 3 te an ni. Chu
rama khawngaihna leh ropuina chu helei ah Isuan a takin
a rawn ti lang a. A lokal hmasakna ring lo tute chu A lo kal
vawihnihnaah pawh chu ramah chuan an lut ve lo vang.
I duh zawng vana min an tih angin leia min ti rawh
se (Luka 11:2). Pathian duh dan chu vanah nemngheh a
nih angin an zawm bawk a. Chu chiah chu Isuan a pawmzia
leh dikzia leiah a rawn ti lang ve a ni. Chutiang chiah chu
mimaltinten kan tih ve tur chu a lo ni ta.
Eng kawng hmanga i tawngtaina khan nge Amah
i hriatna in hnaih zawk tura pui che?

61
NILAINI

May 13

TAWNGTAI DAN: THEN HNIHNA (Luka 11:9-13)


Pa Pathian chuan kan mamawhte min pe thin.
Luka 11:9-13 a thutiam atang hian eng chanchintha mak
tak nge i hmuh theih?
Kan sualte min ngaidamin(Luka 11:4). Ngaihdamna
hi chanchinthaa lairil ber a ni. Pathianin min ngaidam lo
se chuan chhandam kan ni ngai lo vang. Kan vawikhat
sualna hian thihna min thlen thei si a. Kan sualna zawng
zawng Ani chuan min ngaidam (Kolosa 2:13). Pathian
ngaihdam dawng tawh reng rengte chuan midangte
ngaihdam ve chu a tih tur a ni. Mite kan ngaihdam avanga
Pathianin min ngaidam ni lovin, A ngaihdamna kan dawn
hmasak avangin mite chu kan ngaidam tur a ni zawk.
Sual tura thlemnaah min hruai lut suh la, misual
lakah chuan min chhandam zawk ang che (Luka 11:4). He
changa thu pahnih kan hriat tur chu: (1) thlemna ringawt
hi chu sual a ni lo tih hi. Greek tawng chuan peirasmos
tih a ni a. Thil kal hmang tihna mai a ni. Mahse chu
thlemnaah chuan a tluk luh theih si a ni. (2) Jacob 1:13 ah
Pathianin thlemna in bul a tan lo tiin a lo ziak a. Thlemna
rawn thlen erawh chu a phal a ni. Mahse chu thlemna ah
chuan sual turin tumah a thlem ngai lo. Chu suala thlemtu
(Setana thang) laka kan him theih nan he tawngtaina hian
min pui a ni.
Luka 11:1-4 hi en nawn leh in ngaihtuah la.
Engtiang kawngin nge tawngtaina hmang hian heta thil
inthup tlat te hi i dai hriat theih ang?
NINGANI

MAY 14

TAWNGTAINA HMANGA ZIRLAI TAM TAK TE (Luka 18:914)


Luka 11:5-8 hi chhiar la. Isuan he tehkhin thu

62

hmang hian engtik lai pawha tawngtai turin mite A fuih


a . Chu tawngtaina chu dan ang ve mai chauh a tih tur a
ni lo a. Tawngtaina chu Pathian nena kan inzawmna
bulthut a ni. Thlarau thawlakna a ni bawk. Tawngtaina
tel lo chuan thlarau lam nun a thi thin. He tehkhin thu
a kei ni mihringte mah in mite tanpuina chang kan hriat
chuan rinawm taka Ahnena diltu chungah chuan a va in
hawng dawn em!
Luka 18:9-14 chhiar la. Tawngtai dan kawnga
zirlai pawimawh tak chu enge ni?
Pharisai chuan Pathian a pawmna chu a thiltha tih
ah a in nghat a. Chhiahkhawntu erawh chu A khawngaihna
leh zahngaihna ah a in nghat thung. In chhir a, in ngaitlawm
a, thinlung lungchhiate chauh in Pathian khawngaihna chu
an hmu ang.
Ni hnuhnungah chuan he leia thil tenawm tihte
avangin Pathian mite chu tapin an rum ang a. Mi
suaksualten Pathian dan an palzut avanga an chunga
hlauhawm lo thleng turte chu, mittui tla zawih zawih
chungin an hriattir ang a, lungngaihna sawi hleih theih loh
nei chungin Lalpa hmaah an inphah hniam ang. Mi
sualsualte lah chuan an tana mi felten tha hnemngai taka
an ngennate chu an lo hmusit em em bawk ang. . .
Thuhnuairawlhna leh inngaihtlawmna te hi hlawhtlinna leh
hnehna thuruk an lo ni a, Kraws bula kunte tan ropuina
lallukhum chu dahin a awm e. Adapted from Ellen G.
White, Prophets and Kings, page 590 (Zawlneite leh Lalte,
phek 591).
Ka tha lo lem lo e tih ngaihdan hi engvanga tha
lo viau nge a nih? Kei ni aia midangte chu sual zawk
pawh lo ni teh reng se eng kawngah te hian nge ni reng
ang le?
ZIRTAWPNI
MAY 15
ZIRBELHNA: Ni tina Krista pawl thin kan nih chuan kan

63
velah, hmuh theih loh khawvel atanga thiltihtheihnaten min
hual vel tih kan hre thei ang a; tin, Isua kan enin Amah
kan ang deuh deuh ang a, tihdanglamin kanawm ang. Kan
nungchang hi vanram luah tlak turin a lo nemin siam mawi
hnai leh duawm tak a lo ni ang. Adapted from Ellen G.
White, Thoughts from the Mount of Blessing, page 85
(Malsawmna Tlang, phek 85).
Pathian hmangaihna hriatthiamna chuan mahni
hmasialna bansanna min neihtir a, tin, Pathian chu kan
Pa tia kan koh theih chuan, A fate zawng zawng chu kan u
leh naute vek an nih kan pawm tihna a ni a, chhung leh
khatte kan ni vek a, mihring chhungkaw inpharh zau tak
pengte kan ni. Chuti a nih chuan, Pathian hnena dilna kan
thlente chu kan vengte huam tel ni ngei rawh se; mahni
tan chauha malsawmna dila tawngtaina hi zawng
tawngtaina dik a tling chiah lo a ni.Adapted from Ellen
G. White, Thoughts from the Mount of Blessing, page
105 (Malsawmna Tlang, phek 85).
SAWIHO TUR:
1. Chanchintha Luka ziakah hian Isua leh Thlarau
Thianghlim hnathawh a tawp mai lova. Tirhkohte
thiltih ah Luka ziak tam tak kan hmu thei bawk.
Kristian hmasate hnenah khan Thlarau Thianghlim
hnathawh tam tak te, A thutiam te leh thutiam a lo
thlen famkim dan te kan hmu bawk a. Engtinnge
chung zawng zawngte chuan kohhran nunah
Thlarau Thianghlim hnathawh pawimawh dan min
hrilh?
2. Engtiang kawng te hi nge Pathiana kan innghahna
ril tak tawngtaina chu ni ang? Luka 18:9-14 ah eng
thlarau lam harsatna thuk tak hi nge Isuan a
hrilhfiahnaa tehkhin thu hmanga A chhun zawm?
----

64
ZIRLAI 8

MAY 16-22
ISUA LOKAL CHHAN

CHAWLHNI CHAWHNU

MAY 16

CHHIAR TUR: Luka 15:4-7, 11-32; Luka 16:19-31; Luka


18:35-43; Luka19:1-10.
CHANGVAWN: Boralte zawnga chhandam turin mihring
Fapa hi a lo kal a ni reng a ni (Luka
19:10).
ISUA LOKAL chhan leh tum thu hi keini lo ziah ve ringawt
ai chuan Ama thu awmsa zui mai hi a tha ber a. Boralte
zawnga chhandam tura Ani chu a lo kal avangin.
Engnge bo ta chu? Hringfa zawng zawng te chu
Pathian nen an lo hrang ta a. Boral mai tur leh
hlauhthawnnaa khat hrilhhai leh beisei bo an ni a. Chung
mite tana eng thilmah tihsak a nih loh chuan chutuan atan
an boral ngei dawn a ni.
Nimahsela, khawngaihtu Isua chuan beiseina ropui
tak min pe leh ta. Kalsualna avangin mihring hi Pathian
hnen atangin a lo intihrang a, tichuan lei chu van atanga
tihhran a lo ni a. Chu inthenna chu zawmin awm thei tawh
lo mahse, Krista zarah lei leh van chu zawm a lo nil eh ta.
Adapted from Ellen G. White, Steps to Christ, page 20
(Krista Panna Kailawn, phek 17).
Genesis atanga Thupuan ziak thleng hian Pathianin
boral fate a zawnna thu in a khat a. Chu thu chu Luka
pawh hian Isua tehkhin thu chi 3 a lo ziak ve a ni. Chungte
chu: beram bo, duli bo, leh fapa tlan bote an ni (Luka 15:432).

65

NIKHATNI

May 17

BERAM BO LEH DULI BO (Luka 15:4-7)


Luka 15:4-7 chhiar la. Engtin nge Pathian
hmangaihna tar lan a nih? Engvanga beram pu in beram
bo a zawnna thu hi hriatthiam pawimawh viau nge a nih?
Khawvela hmuh theiha awm chu in ngaihsakna tel
lo leh danglam chuan na awm lo hi a ni. Nimahsela he
tehkhin thu hi chuan thudik mak tak a tarlang thung.
Pathianin min hmangaih avanga Ama hnena hruai kir leh
kan nihna tura Amah ngeiin min rawn zawn chhuahna hi a
ni.
Krista hnena inpe tawh nun chu a mithmuhah
khawvel pum aiin a hlu zawk daih. Chhandamtu chuan A
rama mi pakhat chauh chhandam tur pawhin, Kalraria
tuarna chu A kaltlang dawn tho tho a ni. Chuvangin, thihna
A tuar chhan mihringte zinga mi tumah hi a kalsan dawn
lo. Amah zuituten kalsan an thlang a nih ngawt loh chuan,
Ani chuan anni chu a chelh reng dawn. Adapted from
Ellen G. White, The Desire of Ages, page 483 (Chatuan
Nghahfak, phek 466).
Luka 15:8,9 hi chhiar la. He tehkhin thu hi Luka
ziakah chauh hmuh a ni a. Khang hun lai khan duli pakhat
lek pawh nei turin miretheite tan chuan thil harsa tak niin
an ni khat hlawh zat ai pawhin a tam zawk a ni. An neih
tawh chu bo lo turin tha takin an enkawl thin. Chu bakah
duli chuan inneih theihna a en tir a. Hmeichhia then khat
ten an lu ah an khim thin a. Mirethei te tan chuan chutiang
ang nei thei tur chuan hun rei tak an awh thin a ni.
Chutiang a nih avang chuan tih bo palh a hlauh
awm em em reng a. Hmeichhia ten duli sawm zinga pakhat
an tih bo palh chuan an hmuh leh hma loh zawngin nasa
takin tan an la thin. An hmuh leh hnuah chuan hlimin an
lawm a, an thiante hnenah an lawmna leh hlimna chu an
tlangau pui thin a ni.

66

Tunlai Scientist mithiamte chuan awmzia nei lo


palh thil avanga lo awm mai kan ni tiin an sawi thin a.
Kan hma hun tur pawh enkawltu nei lo angin an ngai a.
He tehkhinthu pahnihte hian chutiang ngaihdan atang
chuan eng danglamna nge min hriat tir?
THAWHTANNI

MAY 18

FAPA TLANBO TEHKHIN THU:THEN KHATNA (Luka


15:13-16)
He tehkhinthu ngaihnawm tak mai, A hmangaihna
thukzia lan tirna hi Luka ziakah chauh hian tar lan a ni a.
Fapa pahnih an awm a, pakhat chuan hmun ram hla taka
a pa hmangaihna chen turin duh a thlang a. Pa khat zawk
erawh chuan ina awm a a pa hmangaihna famkim hrethiam
si lova hun hmang turin duh a thlang thung a ni. He
tehkhinthu hi kawng 7 in kan zir ho ang.
1. Mi pe rawh (chang 12). Fapa naupang zawk chuan a
pa hnenah a rochan tur a dil a. Mahse a nun
chhuahpui thei chuang lo. Sual thiltih hi a chang
chuan kan nunah hun rei tak a luah ve thin. Fapa
tlanbo pawh khan hmun hla taka a thiante hnen
atang khan thiltha chu a hre chiang hle awm e. Inah
erawh chuan an in vawnkhauh thin em avangin.
Hmangaihna chu a tawng ngei mai mahse chin nei
a ni tlat thung. Ram hla takah chuan dan leh dun a
awm tawh lo a. A pa chuan a hmangaih luat avangin
a venghim thin zawk a ni si a. Mahse ani chuan
zalen taka nawmsakna chu a thlang ta zawk a ni.
2. Engvang nge kei hi (chang 13-16). Lam hla taka a
kal bo naah chuan harsatna chi hrang hrangte
tawkin a awm a. Chutah chuan a pa hmangaihna
chuan a tuam pha vek ang tih ngaihna a hre hauh
lo. Mahse a pa hmangaihna chuan a zawng reng a
ni. He a bo naah hian thil tih sual lian tak tak 3 a

67
nei a: (a) zu ruihna (Ephe 5:18) (b) helna (Tita 1:6)
(c) nawmsipbawlna (I Petera 4:3,4) te an ni. A tawpah
phei chuan vawk enkawltu hna a thawk ta hial a.
Juda mite tan chuan nun dan hnuaihnungber leh
hlauhawm tak a ni.
3. Mi siam rawh (chang 17-19). Fapa naupang zawk
chu a duh thlanna chuan hruai danglam mahse fapa
a nihna chu a la bo chuang lo. A pa ina let leh turin
ngaihtuahna a rawn nei ta a. A pa hnen pan turin a
han pen tan ta a. A pa hnenah chuan i duh ang
atan mi siam rawh tiin a ngen ta a ni. Engtin tak
a pan ngai ang maw?
Sual khawvela hmuhtheih chu nasa taka thlemna
leh sual hipa awmna hi a ni. Khawvel thil engte hian nge
thlem che a, chungte chuan a tha lo lem lo e tichungin
engtianginnge sual thuk zawka an hruai luh thin che?
THAWHLEHNI

MAY 19

FAPA TLANBO TEHKHIN THU: THEN HNIHNA (Luka


15:17-20)
4. Ina kir leh na (chang 17-20). He fapa tlanbo hi
inchhirna tak nena rawn let leh a ni a. A pa in atanga
a chhuah tirh atanga a thil tawn zawng zawng teah
inchhirna lian tak a nei a, a pa ina lo let leh a ni a.
Chu a inchhirnaah chuan awmzia nei tak tawngkam
4 a hmang a. Chungte chu: 1. A pa hnena intulut
duhna ka pa tih tawngkamte; 2. Sual satliah mai
ni lo Pathian meuh pawh a dona sual avanga sual
puanna tawngkamte; 3. Engmah reng a nih lohzia
a inhriatna atanga inngaihtlawmna tawngkamte
leh, 4. Pathian duh zawng tinrengte hi inchhirna
chhinchhiahna a ni tih hriaa dilna tawngtainaa mi
siam rawh tih tawngkamte hi an ni.

68
5. Pa lo nghahna (chang 20, 21). Fapa inchhir lo let leh
chu a pa chuan lo thlirin a lo nghak reng a. Sawifiah
rual loh hmangaihna nen a fapa chu panin ir
chuktuaha fawpin a lo lawm a ni. Eng mah hian pa
hmangaihna chu a hrilhfiah zo lo.
6. Chhungkua nuam (chang 22-25). Pa chuan a fapa
chu kuahin thuamhnaw thar tha tha tinrenga a bel
bakah ruai ropui tak a theh sak bawk a. Thi-a tho
leh a nih hi tiin a chawimawi a, a lawm tak zet a ni.
7. Fapa upa zawk (chang 25-32). Fapa naupang zawk
ram hla taka a bo laiin a upa zawk pawh inah a
taksa awm ngawt mahse a thinlung erawh ram hla
takah a bo ve thung a. Bo a nih ve tho avangin a
nau sawisel lamah ram tangin a phusa nasa a. He
fapa u zawk din hmun hi Isua hun laia Pharisai ten
Isua an sawisel ang chiah din hmun kha a ni.
Fapa u zawk dinhmunah indah chhin la. A
ngaihtuahna chu a dik lo mai thei e. Mahse chutiang
ngaihtuahna chu engvanga ngaihtuah chhuak nge a nih?
He tehkhin thu hian chanchintha thehdarhna kawng
chungchangah tih tur leh tih loh tur engnge min kawh
hmuh?
NILAINI

MAY 20

HUNTHA HLOHNA (Luka 16:19-31)


Luka 16:19-31 hi chhiar la. He tehkhinthu a
chanchin pawimawh tak mai chu enge ni?
He tehkhin thu hi Luka ziakah chauh hmuh theih a
ni a. Hei hian chhandamna chungchanga thudik pawimawh
tak tak min zir tir a: 1. Vawina chhandam kan nih dan leh
2. Chhandamna atan thihhnu ah huntha a awm tawh loh
thu te a ni.

69

Tun hi chhandamna ni chu a ni. Mirethei leh hausa, mifing


leh mi a, thiltitheitu leh thiltihtheihna engmah reng nei lo
te zawng zawng tan kan awmdan theuh a zirin rorel sak
mek kan ni (2 Korin. 6:2).
Chhandamna atan thih hnu ah hun tha a awm tawh
lo a. Mihring tan thihna vawikhat a awm, chu mi hnuah
chuan Pathianin ro a rel sak ang (Heb. 9:27). Sakhuana
lam zir mite chuan thihhnu lamah pawh huntha kan la nei
thei tia zirtir thenkhat an awm mek bawk.
Pathian hmangaihna thukzia kan hriat hnu hian
chu a hmangaihna chu engvanga vawn nun reng
pawimawh nge a nih tih leh vawn nun loh chu engtia
hlauhawm viau nge ni ang? A hmangaihna avanga
chhandamna chu engvanga thupui viau nge ni le?
NINGANI

May 21

MITDEL TAWH HNU TUNAH KA HMU TA (Luka 18:35-43)


Luka 18:35-43 hi chhiar la. He changte hian
Pathian a innghah pumhlum chungchang engnge min
zirtir?
Marka 10:46 ah Bartimaia, mitdel kutdawh Jericho
khawpawn kawng sira thu kha kan hmu a. He mitdel hian
tap chhuakin Nazareth Isu, Davida fapa mi khawngaih rawh
ti-a tanpui a dilna khan damna a chan phah a ni.
Luka 19:1-10 chhiar la. He tah hian mitdel dan
chi danga del ve tu chanchin nge kan hmuh?
Jeriko khawpuia chhiahkhawntu lu ber Zakaia
chanchin kan hmu a. Dik lo taka chhiah a lak thin avangin
Pharisai te chuan misual ber angin an hmu a. Khatia Isua
chanchin a lo hriat zel hnu khan amahah inthiam lo in
Krista chu hmu turin theipui kungah lawnin a lo changa.
Isuan ani chu ko thla in a inah a lut nghal a. Zakaia chuan
Isua hnenah tulakah pawh hlep ru ila a leh liin ka rul leh
ang a ti a. Tichuan Isuan vawinah he inah hian

70

chhandamna a lo thleng ta tiin a lo puang ta nghe nghe a


nih kha. He chhandamna thlen theihna chhan hi Zakaia
inpuan hmasak vanga lo thleng a ni.
Mite chaklohna leh tihsual hmuh hi a awl em em
a. Mahse heng zawng zawng hi delna chi khat a kan del
ve vang a ni. Engtin nge chu delna atanga mahni in
hmufiah a kan sualte kan lam let ang?
ZIRTAWPNI

May 22

ZIRBELHNA: Krista zirtirnaa Beram bovin a entir chu mi


mal sual vak bo bakah khawvel kalsuala bo, sualin a
tihchhiat zawh tak pawh hi a ni bawk. He khawvel hi Pathian
rorelna ram zau taka, mitlawnga hmuh tham loh thil te reh
te, atom pakhat ang lek a ni a, tichuan he khawvel te tak
te, beram bo hiA mithmuhah chuan sawmkua leh pakua
vak bo ve lote aiin a hlu zawk daih ani. Van rama
Chungnungber Krista chuan, Pa nena ropuina an intawm
chu hlipin, A hmun sang tak ata khawvel pakhat chhandam
turin a rawn inpharh hniam a, chu hna rawn thawk tur
chuan, van hmun sanga khawvel kal sual ve lote-Amah
hmangaihtu sawmkua leh pakuate kalsanin, he leiah hian,
kan bawhchhiatnate avanga hliam tuar tur leh kan
khawlohnate avanga vuak thitlin (Isaia 53:5) tuar turin a
lo kal a ni. Beram bo lawm luh lehna lawmawm tak A neih
theih nan Pathian chu A Fapaah a inpe zo vek a ni.
Adapted from Ellen G. White, Christs Obeject Lessons,
page 196 (Krista Tehkhin Thute, phek 145).
Kraws bula in va kala, mi sual pakhat chauh tan
pawh Krista chuan A nun a pe dawn tho tho tih hriat chianna
in neih chuan, thlarau pakhat hlutzia chhut thiamna in
nei thei ang. Adapted from Ellen G. White, Christs
Object Lessons, page 196 (Krista Tehkhin Thute, phek
149).

71
SAWIHO TUR:
1. Pathianin a zawnhmuh dan che engtiangin nge i
mimal dai hriat dan le?
2. Thawhlehni zirlaia fapa u zawk tihsual lian tak kha
enge ni? A thiltih a eng ber khan nge thlarau lama a
chak loh zia ti lang? Kan ngaihtuahna aia thiltiha
lantir mai hi engvanga awl viau nge a nih?
3. Isua thawhlehna chungchangah engtiang kawngin
nge mi hausa leh Lazara chungchang thu A sawina
khan sawi lawk chhan a neih?
4. Pathian mithmuhah a te a lian, rethei leh hausa
kan in tluk tlang vek a ni tih thudik huhang hi engtin
nge mite hnenah kan neih tir theih ang?

----

72
ZIRLAI 9

May 23-29
ZIRTIRTU LIAN ISUA

SABBATH CHAWHNU

MAY 23

CHHIAR TUR: Luka 8:22-25; Luka 4:31-37; Luka 6:2049; Luka 8:19-21; Luka 10:25-37;
Deuteronomy 6:5.
CHANGVAWN: Thu nei taka a sawi avangin a thu zirtir
chu mak an ti hle a (Luka 4:32).
ISUA leia a lokal lai khan mihnuaihung ber ber ten an lo
dawngsawng a. Khang hunlaia an society kal phung kha a
tha lo hle a. An nun chu dik lo taka hmangin mi an bum
thin a. An nun chu rinawm lohna leh khawvel thil
hmangaihna ten an luah zo a. An nitin nudan chuan an
hma hun a tana Pathian nena hun hman pawimawh zia a
theihnghilh tir a ni.
Pathian chu an theihnghilh zo ta. Mite tanpui pawh
an tawp san a. Thudik, zahawmna, dikna leh khawngaihna
te a lo dal zo ta. An mawhphurhna leh an hlutna an hre ta
lo. Dinhmun sanna lamah an buai a. Ho taka nuna, nuamsa
taka khawsak leh hausakna leh thiltihtheihna neih chu an
tum ber a ni. Chung mite chu an hrisel lova, ngaihtuahna a
lo chak lova, thlarau lamah an thi bawk. Chutiang
khawvelah chuan Isua a cheng ve a. Adapted from Ellen
G. White, Education, pages 74, 75.
Chutiang ang khawvelah chuan Isua zirtirna
hrethiam turin A thiltihte chuan min pui dawn a ni.
NIKHATNI
ISUA THUNEIHNA (Luka 8:22-25).

May 24

73

Luka hi doctor anih bakah zirlai thiam tak a ni a,


Chuvang chuan thuneihna awmzia pawh hi a hre chiang
hle a. Khang hun laia Rom sorkar thuneihna ang chi pawh
kha a hre chiang hle a ni. Mahse Isua thuneihna ang chi
erawh a ni lo. Isua chu tlawm taka lo pianga, lo seilianin mi
chitin reng hnena a thuchah puan chu ang khat niin a
hnungzuite mak tih a tling a. Nain khuaa hmeithai fapa thi
a kaihthawh saknaah khan A thuneihna a lan tir a ni. A ni
chu engkim chunga thuneitu a nih zia a lang.
Luka 8:22-25; 4:31-37; 5:24-26; 7:49; 12:8 te hi
chhiar la. Heng changte hian eng ang thuneihna nge Isuan
a hman thin tih min hrilh?
Isua chu a Pathianna atanga hringnuna a rawn
chantirna hmanga a thuneihna lantirna hi Luka chuan mi
zawng zawng hian hria se tih hi a duh a ni.
Mi tam tak ten kan thiltih tam takah kan
thuneihna kan lan tir fo thin a. Pathianin he thilti tur
hian min kai hruai chiang a ni tih hi engtin nge kan
chian theih ang? I chhanna chu chawlhni-ah sawi ho
rawh u.
THAWHTANNI

MAY 25

KRISTA SERMON ROPUI BER (Luka 6:20-49)


Luka 6:20-49 thu hmanga a hnuaia then dan hrang
hrang hi zir la, engtiangin nge chung dan anga i tih ve
nangmah leh nangmah in zawt ang che.
1. Kristiante malsawm dawnna (Luka 6:20-22).
Retheihna, riltamna, tahna leh mi huat hlawhna hi
engtin nge malsawmna a nih theih?
2. Kristianten harsatna an tawhna atangin hlimna an
dawng (Luka 6:22, 23)
3. Anchhia laka invenna (Luka 6:24-26). Engvanga
Kristiante hi chung laka in vengtur nge kan nih?

74

4. Kristian thupek (Luka 6:27-31). Isuan hmangaihna

dan tih loh chu dan dang engmah a aia pawimawh


sawi a nei lo. Kritstian dan chu a thim lam ni lovin a
eng lam hlir a ni thin. Engnge tih tur leh tih loh tur
tih ang chi te, hmelma hmangaih tur tih ang te a tel
bawk. Chutiang chuan Martin Luther King Jr. a
pawhin USA ah mi dum leh hang in daidanna a
tihchhiat nan hmangaihna dan chu a lo hmang ve
tawh bawk.
5. Kristian kawng (6:37-42). Kristan ngaihdamna te,
thilpekna te, thianghlimna nun te, leh mite angkhata
pawmna te a zirtir a ni.
6. Kristian rah duah (6:43-45).
7. Kristian innghahna lungphum (6:48,49).
THAWHLEHNI

May 26

CHHUNGKUA THAR (Luka 5:27-32).


Zirtirtu ropui tak Isua chuan hmangaihna leh
inpumkhatna a zirtir a. Isuan in tihhranna ang chi zawng
zawng te thiatin chhungkua tharah a hlang kai a. Thil siam
tirh atang tawh khan he chhungkua thar hi a lo in tan
tawh a. Mihringte hi Pathian anpuia siam kan ni tih he
chhungkua thar dinna hian hre thiam turin min pui a ni.
Pathian hmuhah angkhat kan nihna nen.
Luka 8:19-21 chhiar la, chhungkua inthlunkhawmna kan tih Nu leh Pa te, fate leh u leh nau te hi an
pawimawh em em a. Mahse Isuan chung piah lamah lei
leh van kan in chhungkhatna chu a hmu a ni (Ephe. 3:15).
Kristian chhungkua A hnung zuitute chu fate leh nu leh
pate in hnaih angin kan in ngaina tur a ni. Thisen
zawmpui ang chauh ni lo Kristaa Pathian duh dan anga
thil tih tur a ni zawk.
Luka 5:27-32; 7:1-10; 14:15-24; 17:11-19 te hian
Kristian mi pakhat leh pakhat in daidanna a sawithiah
chungchang engnge min hrilh?

75
Isua rawngbawlna in a tum hmangaihna thinlung
leh ngaihdamna chuan mi tumah a hnar lo. A chatuan
hmangaihna chuan pawl hrang hranga mite dawr thiam
turin min duh a ni.
Engtin nge kohhran kan nih ang taka kawng tha
zawk kan zawh theih ang?

76

Chanchintha pali teah hian Luka chauh hian fapa


tlanbo leh samari mitha tehkhin thu hi a ziak a. Pa
hmangaihna chungchang a ziak hmasa a, chumi hnuah
kan mihring puite chunga hmangaihna kan lan tir dan tur
a ziak leh a ni. Pathian hmangaihna ang khata kan dawn
avangin kan thenawmte pawh kan hmangaih tur a ni.
Luka 10:25-28 chhiar la, eng zawhna pahnih
pawimawh tak nge ngun taka ngaihtuah tur lo lang ta
chu? Chu zawhna te chuan Kristian rinna leh nun dan
enge an tar lan?
I chhanna atan a Bible changte: Rom 6:23; Deut.
6:5; Levi. 19:18 chhiar la. Khawngaihna avanga chhandam
i nih zia engthil hian nge tih chian sak che? Engnge ni
rinna avanga felna chu?

a hre sa ngei ang. Isuan a zawttu leh a thu ngaithlatute din


hmun chu angkhatin a chawikan sak zawk a ni. A chhan
chu tute pawh hi Patian fate kan nih vang a ni.
Luka 10:30-37 chhiar la. Engnge he thuziaka
pawimawh lai ber chu? Engtin nge mite chunga tih dan
tur an tarlan?
He lai thuah hian Isuan engvanga hnam lam emaw,
pawl-a nihna emaw a sawi loh? He thu in a tum bul ber chu
engnge ni?
Puithiam leh Levi-a chi chuan an hmu a, mahse an
kalsan mai a. Tanpui lam chu a hnai lo. Kan tan zawhna lo
awm ta chu: engnge sakhua dik tak chu? Engtia lan tir tur
nge (Deut. 10:12,13; Mika 6:8; Jacob 1:27)?
Juda hnam leh Samari hnamte inlaichinna tha lo
tak tih bo nan he tehkhin thu hi Isuan a sawi a. Juda te
inlak lenna zawng zawng chu chhutchah a nih theih nan A
ti a ni.
Isuan Samari mitha thiltih atang hian hmangaihna
dik ropuizia a lan tir a. Hmangaihna dikah chuan ramri
kham chin a awm lohzia Judate hnena a lantirna a ni bawk.
Puithiam leh Levi-a chi te khan anmahni leh
anmahni-a zawhna lo awm ta chu: he hliam tawk hi lo
pui ta ila ka chungah engnge lo thleng ang tih kha a ni a.
Nimahsela Samari mitha ve thung chuan he hliam tawk
hi tanpui ta lo ila engnge a chungah lo thleng ang a ti
thung a ni. Engnge heng mite in an lohna chu?

NILAITHAWHTANNI

ZIRTAWPNI

NILAINI

May 27

HMANGAIHNA SAWIFIAHNA: SAMARI MITHA TEHKHIN


THU: THEN KHATNA (Luka 10:25-28).

May 28

HMANGAIHNA SAWIFIAHNA: SAMARI MITHA TEHKHIN


THU: THEN HNIHNA (Luka 10:30-37).
Dan hre mite chuan mi felte anga chawimawina
dawng turah an in dah thin a. Heta zawhna ah pawh hian
tu nge ka vengte chu tiin a zawt a (10:29).
Dan hre mi tan chuan chu zawhna chhanna tur chu

MAY 29

ZIRBELHNA: A nunah leh a thu zirtirahte reng reng,


Pathian atanga rawn intan chhuak, hmasialna tel loa
rawngbawlna hi, Kristan famkim biaiin a rawn tarlang a.
Hetah hian Pathian chu mahni tan chauha nung ani lo tih
kan hmu. Khawvelte siama, thil engkim tung dingin mi
dangte tan, englai pawhin rawng a bawl reng a, Mi sualte
leh mi thate chungah chuan a ni a chhuahtir thin a, mifelte

77

leh mi fellote chungah pawh a ruah a surtir thin Matthaia


5:45. Hetiang rawngbawlna duhthusam hi Pathianin Fapa
kutah a hlan a, tichuan rawngbawlna awmzia Ama nun
entawntlak hmanga A zirtir theih na, mihring chhungkaw
lu berah dintir a ni.- Adapted from Ellen G. White, The
Desire of Ages, page 649 (Chatuan Nghahfak, phek 632).
Isuan heng thute hi A sawi ta: Tu emaw Jerusalem
khua atangin Jeriko khuaah a zuk kal dawn a,
suamhmangte a tawk hlauh va, chu mite chuan a silhfen
an hlihsak vek a, an vaw nek a, thi lek lekin an kalsan ta a.
Tin, puithiam tu emaw chu mi kawngah chuan a zuk kal
kher a, a hmuh veleh kawng sir lehlamah a hel ta mai a.
Tin, chutiang bawkin Levia chi mi pakhat pawh chu mi
hmun chu a lo thleng a, a hmuh veleh kawngsir lehlamah a
hel ve ta mai a (Luka 10:30-32). Hei hi phuahchawp a ni lo
va, thil thleng tak tak chanchin a ni a, Isuan a sawi ang
chiaha thilthleng a ni. Krista thu sawi ngaithlatute zingah
khan puithiam leh Levia mi A sawite pawh an awm ve nghe
nghe a ni.Adapted from the Desire of Ages, page 499
(Chatuan Nghahfak, phek 482).
SAWIHO TUR:

1. Eng kawngin nge Pathianin kan hnenah thu a sawi


thin? Chutih rualin Pathian aiawha kan thu sawi
leh thiltihna a fimkhur tur chu enge ni?
2. Luka 6:24-26 ah Isuan engnge kan hriat tur
pawimawh a sawi? Tun kan dam chhung atan eng
vaukhanna nge min pek?
3. Thuneihna tih hi ngun taka ngaihtuah chungin
engtiang angin nge i hriat thiam? Engte nge thuneih
dan in ang lo tak tak te chu? Eng thuneihna ber hi
nge a dang aia thupui ber chu? Eng thuneihna hi
nge kan pawm tur chu?
----

78
ZIRLAI 10

May 30-June 5
NITIN NUNA ISUA HNUNGZUINA

SABBATH CHAWHNU

MAY 30

CHHIAR TUR: Luka 11:37-54; Luka 12:4-21, 35-53;


Amosa 6:1; Luka 8:4-15; Luka 22:24-27
CHANGVAWN: Tin tirhkohte chuan Lalpa hnenah, kan rin
tiphui deuh ang che an ti a (Luka 17:5).
ISUA hi zirtirtu ropui A ni a. Nimahsela sakhuana lam leh
zirna sang sikul atangin bul a tan lova. A tum ber chu bo
tawhte zawn chhuah a chhandam a ni (Luka19:10). Pathian
nungchang zawng zawng a rawn tarlang a. Chu a tar lanna
zinga ropui ber mai chu Kross-a a thihna kha a ni. Sual
fate leh sual kai lo A mi siam zawng zawngte hnenah Pathian
zia chu chiang takin a pho lang a ni.
A thihna leh thawhlehna leh A nun dan leh zirtirna
zawng zawng pawma Amah thlangtute chu chhandam an
ni ang. Nitina a hnungzui ni tur chuan a kohna hriaa chhan
let hi a pawimawh em em a. A duh zawng leh a dante, a
tum leh ruahmante lama pawmna hi a hnungzuitu nihna a
ni.
Hnungzuitu nih theih tir tu chu Amah Krista
kaltlanga nun hi a ni. Chutah chuan Athu awihna neia
danglamna hi a tul ani.
NIKHATNI

May 31

PHARISAITE ANG NI LOVIN (Luka 11:37-54)


Heng chanchintha bu 4 ah hian Pharisaite chungchang entirna 80 chuang a awm a. Chungzinga 20 chu Luka

79

ziakah hmuh theih a ni a. Pharisaite chuan an dan leh


dun chu an hre hle a. An tlakchhamnate pawh an hre bawk.
A chang chuan dan ang taka tih chang nei thin mahse
chhan-damna chu dan zawmna hi a ni tiin an tangtun lawi
si a ni.
Luka 11:37-54 hi chhiar la. Eng chungchangah
nge Isuan vaukhanna a pek? Vawiinah chutiang ang deuh
chu eng ang te hi nge ni le? Isua vaukhanna thilte chu
engtin nge kan lo hriat chian ve theih ang?
Luka 11:42-54 thu a Pharisaite leh lehkhaziaktuten
sakhuana dik Kross hmu tura kohna hi eng zata tam nge ni
tawh ang vawiin thlenga inthlah chhawng keini ho thleng
hian?
Pharisaite chuan sawma pakhat an pekna chu
Pathian an ngaihsakna ah ngaiin mahse chungte chuan
hmangaihna leh mite tana rorel dik naah a hlangkai thei
chuang si lo a ni. Pharisaite chuan inkhawmnaa thutna tha
ber ber-a thut leh mite chibai buk nih an ngaina si thin a ni
(chang 42, 43). Mahse rinna dik erawh an hre chang si lo.
Chutiang ang pawn lam thiltih ringawt chuan a intih
thianghlim theih loh tih Isuan vaukhanna a pe bawk a
(chang 44). Pawn lam lan dan leh chhunglam lan dan hi
thliar hran a harsa em em thin. A dik zawk erawh thlan
thiam a pawimawh hle.
Pharisaite chuan an thiamna leh daihriatna hmangin
mite chungah phurrit an phurh tir thin a. An mahni erawh
chuan zungtang pakhat te pawh in an khawih ngai si lo a
ni (chang 46).
Zawlneite chu chawimawi ang reng siin an thu sawi
erawh an do si a ni. Pharisaite chu Pathian ram chahbi
kawltu ang hiala in ngaiin an awm a. Mahse an tih tur tak
erawh an hloh si a ni. Pathian mite A rama lutthei tura
kawngka hawn sak aiin an lo khar sak ta thin a ni.
THAWHTANNI

June 1

80
PATHIAN TIHNA (Luka 12:4-12).
Luka 12:4-12 hi chhiar la. Pathian tihna chungchang thu engnge Isuan kan hnena a sawi?
Heng changah te hian Pathian chu tih a, a thu zawm
a pawimawhna chhan chu kan hma lam nun zawng zawng
thleng pawha a kuta awm kan nih vang ani tiin min hrilh a.
Khawvel thil hlauhna chu paih bo a Pathian tihna engtin
nge kan lo neih theih zel ang?
Luka 12:13-21 chhiar la. Eng vaukhanna nge Isuan
min pek?
Isuan rosum inchuh a unau intih buai a do thu dan
sawm hmangin (Exo. 20:17) ah kan hmu a. Thudik chu
engtik lai pawha pawimawh a nihzia tarlangin nunna hi
chung rosum thil nena din a nih lohzia (Luka 12:15) ah a lo
sawi bawk a. Mi a hausa chu a khawvel zimteah a chenga
thil dang reng reng a tan pawimawh lo angin a ngai thin.
Chutiang ang thanga kan luh loh nan kan fimkhur a ngai.
Amah tihtute chu lei malsawmna tam tak a vur dawn a ni
tih hriat reng tur a ni.
Rosum thilte hi kan hlim pui thin a, mahse eng
ang chen nge lungawina min pek theih tih ngaihtuaha
chatuan nunna lam ngaihpawimawh thin zawk tur a ni.
Luka 12:16-21 a Isua vaukhanna ah hian engvanga
tihsual awl viau zel nge a nih?
THAWHLEHNI

June 2

INRING RENG LEH INPUAH CHAH IN (Luka 12:35-53)


Luka 12:35-53 chhiar la. A kaihtawina chuan i
tan engnge awmzia a neih a, a bik takin hun rei tawh tak
atanga Isua lokal tur i lo nghah naah engnge awmzia a
neih?
Kristian te chu thatchhiaa chawl mai mai thei kan
ni lo. Isua lokal lehna turah a hun leh dar zat hre lo mah ila
kan vawn eng chu kan chhi reng tur a ni. Chu chu amaha

81
kan rinawmna tilangtu a ni.
Kan hotu chu a lokal lawk lovang tih ngaihdan hi
amaha kan rinawm lohna tilangtu a ni a. Kan nun zawng
zawng amah kawl tirin a hna thawhna ah kan chanvo leh
mawhphurhna nasa zawka thawhna hi a mi duh dan a ni.
Thuthlung hlui hun laia Zawlnei Amosa chuan Zion
mi nuamsa (thatchhia)te chung a pik tur thu a lo sawi a
(Amosa 6:1). Hnungzuitu nihna ah hian mi thatchhia a tel
ve theih loh zia Isuan a lo sawi a. Paula pawh in Ephesi
6:12 ah a lo sawi ve bawk. Kristian tinte chu Krista leh
Setana inkara indonaa tel ve an nihzia a tarlang bawk.
Mahse chu indona daidan tir tu chu Kross kha a lo ni. Chu
Kross chu vuana Krista a rinna nghat tlat tu chu hnehna a
chang ngei dawn a ni.
Luka 12:48 chhiar la, he chang hian kan
kohhranah enge awm zia a neih?
NILAINI

June 3

HRIATPUITU RAHTHA NI TURIN (Luka 8:4-15).


Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlimten khawvel siam
tura an in hmuhkhawm hma daih atang tawh khan
chhandamna ruahmanna hi a lo awm tawh a(Ephe. 1:4).
Chu chhandamna ruahmanna chu Kross ah khan a taka
hmuh theihin kan tan chanchintha lawmawm a lo ni ta.
Chu chanchintha chu he khawvela mi zawng zawng ten an
lo hriat theih nan hriatpuitu hna pawimawh tak mai kan
hnenah nghah in a awm a ni.
Tirhkohte 1:8 ah Isuan Jerusalemah ka thu min
hriatpuitu in ni ang tiin a lo sawi tawh a. Judai ram leh
Samari ram, khawvel tawpthleng pawh in kan thu
hriatpuitute in ni ang tiin a zirtirte a hrilh a. Chu
mawhphurhna ropui tak chu tuna ringtu zawng zawngte
tih makmawh mawhphurhna a lo ni ve ta.
Luka 8:4-15 a tehkhinthu atang hian Kristian ten
hriatpuitu hna kan thawhna ah eng zirlai pawimawh tak
H-6

82
nge kan zir theih?
Hriatpuitu nihna hlawh chu engnge ni (Luka
18:24-30) ? Luka 19:11-27 a tangka leh sum tehkhin
thu atang hian hriatpuitu nihna ah rinawm a tulzia
hrethiam turin eng zirlai nge min pek?
NINGANI

June 4

CHHIAHHLAWH ANG HRUAITU NI TURIN (Luka 22:2427)


Luka 22:24-27 chhiar la. Zirtirten zanriah
hnuhnung an kil zan khan pakhat leh pakhat vanah tunge
ropui ber ang tiin an in hnial a. Chu thil atthlak tak chu
Isuan engtin nge a ngaih a, a chhanlet?
Isua chhanna hian hruaitu nihna kawngah awmzia
ril tak a nei a. Pharoah te, Nebuchadnezara te, Alexander-a
te, Kaisar-a te, Napoleon-a te leh Genghis Khan-a te zawng
zawng chuan thuneihna hmangin hruaitu hna an thawk a.
Isuan Luka 22:26 ah Nimahsela nangni zawng
chutiang in ni lo ang, in zinga ropui ber chu nau zawk angin
awm se la, lalber chu rawngbawltu angin awm zawk rawh
se tiin a lo sawi a. Matt. 20:26-28 ah pawh hruaitu awmdan
tur leh tih tur a lo sawi bawk.
Isuan a hna thawk tura hruaitu nih dan tur thu a
sawi naah chhiahhlawh nihna leh mahni in paihtet a
pawimawh zia a tarlang a ni. Ti chuan mite nena indawr
dan tur ti hian a lo sawi: nun famkim neih theihna chu
thiltihtheihna hmanga lo awm ni lovin mite tana
rawngbawlna atangin a lo awm zawk a ni A lo ti.
Chhiahhlawh din hmun ram atang chauhin hruaitu
nihna hi a lo awm a ni zawk a. Kross atang zel bul tan thin
tur a ni. Thihna atangin nunna tam tak a lo awm ang khan
(John 12:24).
Khawvel in kaihhruai dan leh Isuan min zirtir dan
danglamzia kan hmu thei. Chu ti a nih chuan Isua zirtir
dan hmanga kan thawh chuan kan nun hi engtin nge a lo

83
danglam chhoh zel ang?
ZIRTAWPNI

June 5

ZIRBELHNA: Tunge thinlung chu nei? Kan ngaihtuahnate


chu tu hnenah nge a awm? Tunge biak kan duh thin? Tunge
kan duhna rilberte leh kan chakna berte nei le? Krista ta
kan nih chuan kan ngaihtuahna chu A hnenah a awm a,
kan ngaihtuahna duhawm berte chu Ama chanchin a ni a.
Kan neih zawng zawng leh kan nihnate chu A hnena
dahhran vek an ni tawh a, A taksa ang pu a, a thlarau
thawa, a duhzawng tih leh thil engkima Amah tihlawm chu
kan lo chak ngawih ngawih thin.Adapted from Ellen G.
White, Steps to Christ, page 58 (Krista Panna Kailawn,
phek 52).
He kan lei nunah hian sual chiahpiahin hun kan
hmang mek a. Nimahsela lawmna sang ber leh zirtirna sang
ber chu mite tana thawhna hi a ni. Sualna tel lo hmalam
hunah ropuina leh hausakna, lawmna leh zirtirna sangber
kan chan theihna chu mite hnena Isua thu hriatpuitu nihna
hi a ni. Krista nangmahnia awm ropuina beisei chhan chu
a ni tiin Kolosa 1:27.Adapted from Ellen G. White,
Education, page 309.
SAWIHO TUR:
1. Isuan mi hausa lo neitu a ko a (Luka 12:20). A eng
kha nge Pathian hmaa mi a nih tir tu chu?
2. Kohhranah mi chi hnih kan awm a. Pakhatna chu
mi hausa, thiltithei, leh hruaitute an ni a. Mi zah
leh fak an hlawh thin. Pahnihna ve thung chu mi
rethei, thiltih theihna neilo te an ni thung. Chung
mite chu angkhata zah kai thei turin engte nge i tih
theih?

84
3. Tunlai ah Pharisaite anga rinna thu a ni lo zawnga
herh kawi hi a awl viau mai thei. Mahse an ni anga
tisual ve lo turin engtin nge hma kan lak ve theih?
Engtin nge thu dikah nghet taka kan din tlat theih
ang?
4. Isua lokal lehna atan kan rinna leh beiseina bo si
lovin, engtin nge in ring renga kan awm theih ang?
----

85

ZIRLAI 11

June 6-12
PATHIAN LALRAM CHU

SABBATH CHAWHNU

June 6

CHHIAR TUR:Luka 11:2; Luka 1:32, 33; Luka 18:16-30;


Luka 17:23, 24; Thupuan 21:1-3; Luka
21:34-36.
CHANGVAWN: Tin, chhak leh thlang, chhim leh hmar
atangin an lo kal ang a, Pathian ramah
an lo thu ang (Luka 13: 29).
PATHIAN Lalram hi Isua zirtir naah thil pawi mawh tak mai
thupui pakhat a ni a. He thumal hi vawi tam tak mai tarlan
a ni a, Mathaia lekhabuah vawi sawmnga panga (55),
Markaah vawi sawmparuk (16), Luka ziakah vawi sawmli
(40), tichuan Johana ziakah vawi thum (3) tarlan a ni. He
thu hi Lal tawngtainaah te, tlang chunga A thu sawinaah
te, leh sermon dang dang leh tehkhin thuah te tarlanin a
awm a ni. Amaherawh chu, he Pathian Lalram hian
hmasanga thilthleng (history) mihringte tana a lo thawh
sak, sual avanga buaina thu leh chu sualna chuan Setana
nena a tawp thlenga indona lian tak an neih tur thu a hrilh
fiah a ni. He Pathian Lalram hi chu khawvel lalram dangte
nen chuan inang lo tak chu a ni a. Engvangnge tih chuan
khawvel lalram a nih tlat loh vang a ni.
Pathian ram hi pawn lam ropuina nena lo kal a ni
lo. Thlarauva A thu thawkkhum dam diai atangte, A
thlarauvin chhung rila hna a thawhna atangte leh Ama nun
nena thlarau lama inpekna atangtea lo awm a ni zawk. A
thiltihtheihna ropui ber mai chu Krista nungchang famkim
mihring nuna lo lang hi a ni.Adapted from Ellen G.
White, The Ministry of Healing, page 36 (Tihdam
Rawngbawlna, phek 25).

86

Luka ziakin a tarlan he Pathian Lalram thu hi tun


karah kan zir ho dawn a ni.
NIKHATNI

June 7

PATHIAN LALRAM SIAM THAT LEHNA: THENKHATNA


(Luka 11:2)
Pathian Lalram chungchang thuah Luka 11:2 ah
engtinnge a sawi? Tu Lalram nge a tih, engvanginnge a
pawimawh em em le?
Ti hian han sawi i la, he Lalram hi suangtuahna/
ngaihdan emaw chauh leh riltam leh tuihal hreawm tuarte
tan chauhva chanchintha ni loin, Pathianin a pawm
ngaihdan tha tak a ni bawk a ni. He Lalram hi mihringte
tha tih piah lama tha a ni a, he Lalram hi Krista, Pathian
sawrkar dante tarlanna a ni bawk (Luka 4:42-44; Mathaia
4:23-25).
Engtinnge Luka 1:32,33 hian min zirtir, Pathian
Lalram chu tuin nge tana, engtinnge a tawpna rah chu
ni dawn?
He chang hnihte hi pawimawhna leh ropuina chhan
tha tak nei an ni a. Pakhatnaah chuan Thuthlunghluiin a
tarlan Messia an beiseia kha tudang niloin, Isua,
Chungnung bera fapa kha a ni a. Pahnihnaah chuan A
Lalramin kin ni a nei dawn lo tih hi a ni. A awm zia chu he
khawvela mihring anga A lo kal atanga a thiha a thawhleh,
Setanan Pathian sawrkarna a donaa Kristan hnehna A chan
thleng khan a ni a.
Tichuan, A Lalram chu chatuan atan a lo din tawha,
khawvel lalram chu kan Lalpa Krista lalram a ni leh ta a ni.
Chatuan chatuanin A lal reng tawh dawn a ni (Thupuan
11:15). Krista leh Setana indonaah khan, Adama leh Evite

87
tlukna avang khan Setanan hnehna a lo puang ve tawh a,
nimahsela, Isua hnathawhna ropui tak khan Setana lo puan
chhuah chu dawt anih thu A ti chiang hle a. Kawng
engkimah Kristan Setana A hnehna chu khawvel pumah
tarchhuahin, Pathian Lalram chu A rawn thlen a ni.
Pathian Lalram chu a tak a nih thu hi tarlang
turin A ram miten kan nun engtinnge kan hman ang le?
THAWHTANNI

June 8

PATHIAN LALRAM SIAM THAT LEHNA: THEN HNIHNA


(Luka 18:16-30)
Pathian Lalram mi nihna chungthuah heng
changte hian engtinnge min zirtir ? Luka 18:16-30; Luka
12:31-33; Luka 9:59-62.
Pathian Lalrama lut tur hian dinhmunsangtak
emaw, hausakna emawa innghat a ni lova, Luka leh
chanchintha ziaktu dang te pawhin chiang taka an tarlan
chu, Isua hnena a puma inhlan leh naupang anga rinchhan
tlatna a ni zawk.
Kan engkim Isua hnenah kan pe phal tur a ni a,
kan pek phal loh thil tam tak te chu Isua nen kan teh zel
tur a ni. Kan nunah Isua leh kan nun theih nana A
inchhalna chu pawimawh ber, hlu ber a ni tur a ni a. Chu
chuan Isua vang chauhin a ni nunna kan neih tih a tichiang
hle ang. Chuvang chuan Ani chu kan rinawmna a puma
nei tlak a ni.
Luka 18:29, 30 hi chhiar leh la, kan hnenah Isuan
enge min hrilh? Eng thutiam nge min hrilh? Pathian Lalram
tan Nu leh pa, kawppuite, fanau thlengin em ni kalsan huam
tura min fuih? Thil harsa tak chu a ni ngei mai, a ni lo
maw? Ringtu zawng zawngte tan erawh Isuan kha thu kha
a sawi a nilova, amaherawhchu Pathian ram tana channa a
lo tul pawha chan ngam turin Pathian lalram chu a hlu
zawk a ni tih thu mai a ni.

88
Mitthi chuan mithi chu lo vui mai rawh se, tih
thumal hi ngun takin ngaih tuah la, A hnung zui tura
kohna kan dawnin chhuan lam nei lo turin eng thudik
pawimah tak nge Isuan min hrilh? Eng ang taka
chhuanlam tha pawh nise he thu hian a fawmkim vek a
ni.
THAWHLEHNI

June 9

PATHIAN LALRAM: THLENG TAWH LEH THLENG RIH


LO (Luka 17:23, 24)
Pathian Lalram thu hi Isuan a rawn kal khan a rawn
tlangau pui tawh a. Mipui hnenah a thu sawi hmasak ber
kha Nazaret khuah a ni bawk (Luka 4:16-21). Isaia hrilh
lawknaa Lalram leh chhandamna hna kha Amah kaltlangin
tan a ni ta tih Amah ngeiin A tlangzarh a ni.
Luka chuan Pathian Lalram hi tunah pawh a thleng
mek a ni tiin a lo ziak a. Farisaiten Isua chu A Lalram rawn
thlen hun tur an zawh khan tihian A chhanga, Pathian
Lalram chu inzingah a awm a ni tiin (Luka 17:21). Isua
rawn thlenna avangin, Lalram chu a rawn thleng tawh reng
niin, (1) Damlote tidamin (luka 9:11), (2) Chanchintha chu
tlangaupuiin (Luka 4:16-19), (3) Sualte ngaidamin (Luka
7:48-50; 19:9,10) leh (4) Ramhuaite zilhhauin a hun a rawn
hmang tawh a ni. Chuvangchuan Isuan mimal nunah ngei
khan A Lalram tak tak chu a rawn thlen tawh a ni.
Chu A Lalram ngei chuan mite Amah ang turin
danglamna a rawn thlen a. Chumaibakah ringtute zingah
A Lalram chu hmuh theihin tarlan a ni thin. Hei hi Felna
(ngaihdamna leh tlenfaina) leh chhandamna entirna pakhat
a ni a, he lalram thleng tawh hi Pathian khawngaihna lalram
tiin kan hria.
Pathian khawngaihna ram chu tunah hian din mek
a ni a, ni tinin sualna leh helnaa khat thinlungte chu, A

89

hmangaihna lalna hnuaiah an intulut reng a ni. A ropuina


ram din ngheh kimna erawh chu he khawvela Krista a lo
kal leh hma loh chuan a thleng rih dawn lo. Adapted from
Ellen G. white, Thoughts from the Mount Of Blessing, page
108 (Malsawmna Tlang, phek 106).
Khawvel tawp dawna Pathian Lalram chungchang
thuah engtinnge Luka 17:23,24 leh Luka 21:5-36 hian
min zirtir?
Kan khawvel hi indonate, lungngaihnate, buainatea
khat a ni a. Isua thusawi a dik zia khawvel hian chiang
takin a tarlang zel thin a. Mi thenkhatte chuan khawvelah
buaina leh harsatna la awm thinte avangin Pathian kan
velah a awm lo tiin an sawi fo thin a, nimahsela kum sang
hnih kalta tawh atang khan Isuan chung thilte chu min lo
hrilhlawk diam tawh a ni tiin kan chhang thei a ni.
Khawvela thilthlengte hian Pathian Baibul
thianghlim dik zia leh Pathian kan hnena A awm zia chiang
takin a tarlang a. Kan khawvel hi vanram ang maia nuam
nise chuan, Isuan A sawite kha dawt thu mai tihna a ni
dawn a ni. Hun tawpah chauh Pathian Lalram chu din a
nih dawn a vangin, chumi hun thleng thei turin dawh thei
takin kan nghak hram hram dawn nia.
NILAINI

June 10

CHU LALRAM LEH KRISTA RAWN KAL LEHNA (Luka


21:34-36)
Isuan Pathian Lalram chungchang a sawi khan thil
chi hnih tarlan a nei a, pakhatnaah chuan mihringte
chhandamna turah hian Krista kaltlanga Pathian
hnathawhna a tarlang a. Pahnihnaah chuan chatuana Amah
nen Leithar, a buatsaihah cheng za ho turin A hruai kir leh
tur thu nen tawp A khar a ni (Thupuan 21:1-3).

90
A pakhatna kha Krista rawngbawlna khan a rawn
tifamkim tawh a. Amahah chuan kan zain A khawngaihna
Lalramah kan awm tawh reng tihna a ni (Efesi 1:4-9). A
pahnihna erawh chu chhandamte A ropuina Lalrama
hruaina a ni dawn a ni. Chu chu kan hmaa kan beisei Krista
kan nghahna hi a ni (Efesi 1:10; Tita 2:13). Ropui taka
Isua A lo kal leh hunah chuan Amah ringtu mi rinawmten
ropuina lalram chu an chang tawh dawn a ni.
He Isua lo kal lehna thu hi Isuan he khawvela a lo
kal laia A thu sawi, chanchin tha thuin-a a tum ber chu a
ni. Chumaibakah sual tibo tur leh Setanan a lo tih chhiat
Pathian thilsiam leh ruahmanna tam takte siam that leh
tih thianghlim leh turin Isua hi a lo kir leh dawn a ni.
Luka 21:34-36 hi chhiar la, Isua hnung i zui tak
tak em tih mah ni in enfiah ang che?
Isua lo kal lehna nghaktute hian thiam loh chang
kan nih loh nan eng tik lai pawha inring leh tawngtaia nghak
tura koh kan ni a (chang 36). A khawngaihna Lalram chang
tawhten A ropuina Lalram chu inring leh tawngtai chungin
an nghak tur a ni.
He Lalram thleng tawh leh lo la thlengtur inkara
cheng ringtute hian awm mai mai lo in, theih tawpa A
rawngbawl leh kristian nun tithanglian zelin kan nun kan
hmang tur a ni.
NINGANI

June 11

PUANCHHUAHNATE (Tirhkohte 1:1-8)


Tirhkohte 1:1-8 ah hian Pathian Lalram
chungchang thuah eng thu dik pawimawh tak nge tarlan
a nih?
Lukan he chanchin a ziah lai hian Pathian Lalram
thu hi pawimawh a ti em em mai a. He lehkha bu hi kohhran
hmasa chanchintawi bu a ni bawk. He lehkhabu
lehTirhkohte, a ziah tan hian thu bul thut pawimawh tak
tak pathum Luka hian a tarlang a.

91
Pakhatnaah, Isua hi a lo kal leh ngei dawn a ni tih
thu hi a ni a. Ni 40 chhung zet mai, A thawhleh hnu atang
khan Vana A lawn chhoh hma zawng kha chu chanchintha
A lo hrilh tawh thu, Pathian Lalram chungchang thu bawk
kha A hrilh nawn fo thin a, A thihna leh thawhlehna khan
A Lalram chanchin A sawi thin kha an ti danglam lo ve tiin
a hrilh nawn fo thin a ni. A thawhleh hnu ni 40 chhung kha
chu Pathian Lalram hi a tak tak a nih thu a hrilh nawn fo
mai a ni.
Pahnihnaah chuan, Pathianin a hun ruatah chuan
Isua chu a lokal leh dawn avangin nghak fan fan turin a
tarlang a. A zirtirte pawh khan an zawt nasa a, Lalpa eng
tik ah nge i lo kal ang tiin. Mahse Isuan chhanna an duh
tak chu a pe lem lo, mahse hrethiam turin anni chu A hrilh
fiah zawk a ni. He Bible changte hi chhiar la: Tirhkohte 1:7;
Mathaia 24:36; Galatia 4:4.
Pathumnaah chuan, Isua chanchintha puang
chhuak turin a tarlang leh bawk a. Isuan a zirtirte kha A
Lalram ropui tak a din hun turah inrin siaka buai tur an
nih loh zia leh tih tur pawimawh dang tam tak an neih zia
thu a hrilh thin zawk a ni. He Lalram ropui tak kan nghah
mek chhung hian A ram chanchin tha khawvel tawp thlenga
puangdarhtu tur kan nih thu min hrilh a ni (Luka 19:13;
Tirhkohte 1:8). Hei hi Pathian Thlarau Thianghlim thiltih
theihnaa kan thawh tur hna ropui tak chu a ni.
Kan thu hriat leh hmuhte puangchhuak tur hian
Thlarau Thianghlim chu tiam kan ni vek a ni.
Rinawm taka A hnung zuitute pawh khan thil hriat
thiam loh tam tak nei ni mahse, Isuan kawng hrang hrang
hmangin a hmang vek mai a. Chuvang chuan kei ni
pawh thil kan hriat thiam loh tam takte lo la awm mahse
he chanchin atang hian eng zirlai nge kan hmuh theih?
ZIRTAWPNI

June 12

ZIRBELHTUR: Rilrua retheite chungchangah Isuan, Van


Lalram chu an ta a ni si a tiin a sawi. Lalram thu a sawi hi

92

A thusawi ngaithlatuten an beisei lei lalram, kin ni nei tur


thu a ni lo. Hetah hian mihringte tan A khawngaihna leh
hmangaihnate, A felna leh thlarau lam lalram chu a rawn
hawng tan a. He ram, Messia lalna ram chhhinchhiah
hrangtu chu, Mihring Fapa nun anga nunna a ni. A khua
leh tuite chu thlarau lama an pachhiatzia inhriate,
thuhnuairawlhte, felna avanga tihduhdah tuartute an ni a,
vanram chu heng mite ta hi a ni. Isuan a tiam hi a la thleng
famkim vek lo na a, Mi thianghlimte rochan tawmpuitu ni
tlaka min siam hna (Kolosa 1:12) chu tunah hian ringtute
nunah thawh tan mek a ni ta.Adapted from Ellen G.
White, Thoughts From the Mount of Blessing, page 8
(Malsawmna Tlang, phek 14).
Tunah hian Pathian hnathawhna hmuna awm kan
ni a. Mi tam takte harsatna, buaina ten min chim vel bawk
thin. Mahse Pathian thu tak kan vawn tlatna chuan kha
thu tak kan vawn tlatna ngei chuan min lo vawng tha ve
reng thung a lo ni. Chu chuan keimahni-a awm sualnate ti
kiangin, nungchang hlu tak min lo siam sak zawk a lo ni.
Chung zawng zawng chuan nakina lo lang mai tur Pathian
Lalram ropui tak vana vantirhkohte nen leng za thei turin
min lo buatsaih a lo ni tawh ang. Heng harsatnate, hna
tam tak te hi kan tan he khawvelah tih ngei tur kan
makmawh chu a lo ni. Chung kan tih tak atang chuan
chatuan nena inrem nun mawi tak chu kan lo nei tawh
dawn a ni.Adapted from Ellen G. White, Testimonies
for the Church, Volume 2, pages 355,356.
SAWIHO TUR:
Kristian te hian an hun lai ngeiah Isua lokal
lehna rinna an nei hlawm a, Pastor then khat te
phei chuan a hun bite an sawi lawk fo thin a ni.
Nimahsela an thelh fo thin bawk. A hun bi lo
ruat ve rik ngawt hian pawi viauna a nei em le?
----

93
ZIRLAI 12

June 13-19
JERUSALEMAH ISUA

SABBATH CHAWHNU

June 13

CHHIAR TUR:Luka 19:28-40; Zakaria 9:9; Luka 19:4548; Mathaia 21:12-17; Luka 20:9-26.
CHANGVAWN: Tin, a thlen dawn ruaiin khua (Jerusalem)
chu a hmu ta a, a tah chhan a (Luka 19:
41).
ISUAN A lei hringnung kar tawp ber chu Jerusalemah khan
A hmang a. He kar hun tawi takah hian thilthleng mak tak
tak khawvel ti nghing thei khawp hial te a awm a, chungte
chu:
1. Hnenhnaa Luhna; 2. Khawngaih thlak Khawpui
Isuan A tahnate; 3. Tempul thenfainate; 4. Sakhua
hruaituten A chunga remruatna an neih a lo thlenna.
5. Lalpa zanriah thu-a A suangtuahnate leh
Gesamani huana A lungngaihna te; 6. Nuihzat leh
tihduh dahnate; 7. Krossa khen behnate; 8. a tawp
berah thihna ata A thawh lehnate an ni.
Kar khat chhung leka heng thil thleng ang te hi
history ah he khawpui chauh lo ah chuan hmun dangah a
awm ngai lo. He hun chhung rei lo tak hian tha leh sual an
indona sang tak din hmun a rawn thlen a ni. Isua chauh lo
chuan he hun a thilthlengte thupui zia an hrethiam thei
bawk lo a ni.
Isua khan A hringnun khawvela A hman lai khan
Jerusalem paltlangin vawi tam tak A lo tlawh tawh thin a.
Mathaia,Marka, Lukate leh Johanaten Isuan A tleirawl atang
tawh in Jerusalem hi a tlawh thin thu an lo tarlang a ni.

94
Jerusalema A kal hun laite lang sar zual te chu : Nausen a
nih laia hruai a nih thute (Luka 2:22-28); kum 12 a nih laia
sakhua hruaitute nen an inhnial thute (2: 41-50); thlemtu
Setanan Tempul chhip lera a hruai thute (Luka 4:9-13) kan
hmu thei a ni. Chanchintha ziaktute thinlung la ber mai
chu Pathian tan A hna tawp A thlen dawn kartawp ber maia
Jerusalema Isua rawngbawlna hnuhnung kha a ni.
NIKHATNI

June 14

HNEHNAA LUHNA (Luka 19:28-40)


Luka 19:28-40 chhiar la, hnung zuite rilru
suangtuahna kha han dawn pui ve teh. Jerusalem ah,
tun hun ah tak hian Lal Isuan Davida lalram chu A luah
lan ngei dawn a ni tih ngaihdan an nei a ni. He an beisei
loh tak lo thleng ah hian kei nin eng zir lai nge kan zir
theih?
Isua A lo pian khan, khawchhak mifingten Jerusalem
kawngkhar chu an rawn kik a. Khawiah nge Judate Lal lo
pianga chu tiin thinlung khawih tak zawhna an rawn zawt
a nih kha (Mathaia 2:2). Kross hma lawk ni tlemte ah chuan
mipuite leh Isua hnungzuite chu khawpuiah chuan an lo
pung khawm a. Pathian hminga Lal lo kal chu malsawmin
awm rawh se tiin Jerusalem van khawpui chu mipuite aw
ring tak mai chuan a tuam vel a ni.
He thilthleng ropui tak hian zawlnei hrilhlawh chu
a ti famkim a. Aw Zion fanu, nasa takin hlim la; Aw
Jerusalem fanu, au chhuak rawh; Ngai rawh, i lal i hnnah
a lo kal e; Mi fel a ni a, hnehtu a ni; Inngaitlwm takin
sabengtung chungah a chuang a, Sabengtung no chung
ngeiah Zakaria 9:9. Nimahsela, Isuan A hriat lawk sa chu,
hosana tiin an au tan a, chu au aw chu Golgotha hmunah
a tawp dawn a ni tih kha A hria a. Chuvang chuan a ni,
Golgotha hmunah Isuan hnehna thu chu puangin a kin
ta ti-a A lo au chhuah ni.

95
Thil zawng zawng kha Pathian chatuan remruatna
ang zelin tih zawh a ni a, khang thilthleng zawng zawngte,
Isua zirtirnate leh A hnungzuiten an hun laia an lo beisei
ve-na zawng zawngte khan Isua hnungzuite kha a barakhaih
tak zet a ni.
Isua khan A hrilh sa vek naa, an ngaithla lo a. A
nih lo pawhin, an ngaithla ve tho a, mahse an beisei nen
a inang loh em avangin, kha an rilru luahtu thil te kha
hre chiang turin a dal zawk pawh a ni thei a ni. Pathian
thudik a lo thlenin, hnungzuite chunga thil thleng ang
kha kan chungah a thlen ve loh nan engtinge kan tih
ang?
THAWHTANNI

June 15

JERUSALEM: TEMPUL TI THIANGHLIMIN (Luka 19:46)


An hnenah, Ka in chu tawngtaina in a ni ang, tih
ziak a ni; nangni erawh chuan suamhmangte pukah in siam
zawk hi, a ti a (Luka 19:46). Isuan khawpui A luh hma
chuan, Jerusalem chu A tah a, nimahsela khawpui A luh
hnua A tih hmasak ber chu Tempul-a kal kha a ni.
Luka 19: 45-48; Mathaia 21:12-17; leh Marka
11:15-19 chhiar la, eng zirlai pawimawh tak nge i zir
theih awm Isua thih a tang khan? Ephesi 2:21 hi chhiar
la, heng thanthute hian engnge min zirtir an duh ni ang?
Chanchintha bu palite hian tempul tih thianghlimna
chungchang an sawi theuh a. Johana hian a hmasaberin a
sawi a (Johana 2:13-25) A.D. 28 a Isuan kalhlen kut huna
a va tlawhna kha a ni a. Nimahsela chanchintha bu dangte
chuan tempul tih thianghlimna chu Isua rawngbawlna
hnuhnung lam, AD 31 kalhlen kut hun laia thleng niin an
sawi. Chuvang chuan, heng tempul tih thianghlimna hmun
hniha lo langte hian Isua rawngbawlna chanchin fiah zawkin
an rawn tarlang belh chhah a. Isuan tempul tih thiang-

96
hlimna A ngaih pawimawh zia an tarlang chiang hle a ni.
Chumaibakah, Isuan A hna hlen tur chung changah A uluk
zia leh Mesia A nih chian zia an rawn tarlang bawk a ni.
Isuan A thih hma lawk khan a vawi hnihna atan
tempul kha va tlawhin, thil tih A nei a. Hei hian zawhna
hriat chak awm tak a siam a. Isuan A thih a hnai tawh tih
A hria a. Tempul biakina puithiam hnathawh pawh tih tawp
anih tur thu a hria bawk a. Nimahsela, Isuan tempul biakin
hmaa thil tha ti bawlhhlawhtute, sum dawng zawng zawngte
A hnar tlan vek a ni. Isuan kum 40 vela tih chhiat veka
awm mai tur kha tempula awm miho kha eng vangin nge
tikhan A dah mai loh?
Chiang taka hmuh tur chhanna erawh kan hmu lo,
mahse a awm ang berah chuan Pathian biakin a la nih vang
a ni. Chumaibakah, chhandamna ruahmanna tarlanna
hmun a la nih vang a ni. Isua thih dawn tep thleng khan,
kha tempul rawngbawlna khan Isua chu tunge a nih tih leh
krossa A thih chhan hre fiah tir turin a lo la tangkai reng a
ni. Tichuan, leia awm zawng zawng, leilung pian tirha talh
tawh Beram No Nunna Bua hming ziak loh apiang chuan
Pathian chibai bukin an buk ang Thupuan 13:8.
THAWHLEHNI

June 16

RINAWM LOVA (Luka 20:9-19)


Luka 20:9-19 chhiar la, he tehkhinthu ang maiin
thilsual lo ti ta i la, eng zirlai pawimawh tak nge min
zirtir theih ang?
Lalpa grep huan hna thawktu chuan a tih tur
hmangaihna rah leh thianghlimna pek tur chu a pe thei ta
lova, tichuan huan neitu A nih angin Lalpa chuan A
chhiahlawhte leh zawlneite pakhat pakhatin A rawn tir a
(Luka 20: 10-12) (Jeremia 35:15). Pathian hi A mite an tihtur
hriattir turin leh tanpui turin A hmangaihna a rinawm tawk
hle a. Nihmahsela, chung A chhiahlawhte chu A miten an
lo tina thin a ni. In thlahtuten zawlneite zingah tunge an
tihduhdah loh ni? Tirhkohte 7:52.

97
Pathian chanchin hi hmangaihna thawnthu sei tak
a ni a. Lungngaihnate pawh an lo lang fo thin, mahse hlimna
leh lawmnain hnehna an chang zel thin a. Thawhlehna
chuan kross chu a zui tur a ni. Miten sira an hnawl Lung
kha, Pathian Lalram in nuam tak, mi zawng zawng mipa
leh hmeichhia, hnamtinte awmna tur khawpui bul thut lung
tangkai tak a lo ni tawh ang. Tichuan A mithianghlimte
chuan vanram grep huanah lengin a rahte chu kum khuain
hlim takin an tlan tawh dawn a ni.
Vawiinah hmanlai mite angin zawlneite tihduhdah
tur kan nei lo a ni thei e, mahse Pathian rawngbawltute
leh mite chungah diklo takin khang mite angin kan ti ve
thei a ni. Chungte ti lo turin engtinnge kan inven him
theih ang? Pathian in A grep huana a rahte pe tura min
koh lai hian?
NILAINI

June 17

PATHIAN LEH KAISARA (Luka 20:20-26)


Luka 20:20-26 chhiar la, Isua zirtirna atangin eng
zirlai pawimawh tak nge kan zir tur awm thei ang, khawi
ramah pawh cheng i la?
Isua hun lai khan, Romin mipui hnen atanga chhiah
a lak hi mipui hriat lar a ni em em lo va, AD 6 hun lai
hruaitu lar tak, Josephus chuan Kaisara hnena chhiah pek
hian Pathian a kalh a ni tiin a lo puang chhuak tawh a ni.
Hun kal zelah khan Rom kalhna tur ngaihdan hi a awm fo
thin a, chuvang chuan Isua hnenah sakhaw hruaitute chuan
pek a tha nge tha lo tih an va zawt reng a ni.
Kha zawhna an zawh chhan chu, Isua man an tum
vang a ni a, entir nan Isuan pek a tha ti ta se, Rom a tana
Judate Lal a ni thei lo tih mipuiten Jerusalem A luh khan
an hre mai dawn a, a nih loh leh, pek a tha lo tita se, Rom
awpna hi a tha lo A tihna a ni dawn avangin Rom sawrkar
H-7

98
phatsantuah an puh dawn tih Isuan an rilru put dan A
hriat avangin, fing takin kha pawisa chunga chuang Kaisara
lem kha kawkin A chhang zawk a ni. Tin, ani chuan an
hnenah, A nih ahnu, Kaisara thilte chu Kaisara hnenah pe
ula, Pathian thilte chu Pathian hnenah pe ta che u, a ti a.
(Luka 20:25)
Kaisara hnuaia awm, mipui, nitin sum dawnnaa A
pawisa hmangte chuan Kaisara hnenah chhiah pek chu an
mawhphurhna a ni tiin a sawi a. Nimahsela, chu ai a tih
tur pawimawh an neih chu, Amah Pathian anpuia siam kan
nih avangin, kan Lalpa chungah kan rinawmna hlan turin
kan ba ve thung a ni.
An zawhna hi Kristan pehhel lo in a lo chhang fak
a. Kaisara hming leh lem chuanna duli chu a la a, Rom
thiltihtheihna humhimna hnuaia awm an nih avangin chu
thuneihna hnenah chuan chhiah an chawi tur a ni, tih a
hrilh a, chu mi rual chuan thuneihna sang zawk thu nena
inkalhna a awm loh chhung chuan chhiah chu an chawi
tur a ni, tih a hrilh nghal bawk. Nimahsela ram awpna dan
hnuaia buaina awm lo a muang taka an awm chuan, an tih
tur hmasaber chu Pathian thu zawm a ni.Adapted from
Ellen G. White, The Desire of Ages, 602. (Chatuan
Nghahfak, phek 581).
Pathianin A sak leh A din , Van khawpui mite
kan ni tih hre reng chung hian he khawvel kan chenna
ram sawrkar tan engtinnge ram mi tha kan nih chhun
zawm zel theih ang?
NINGANI

June 18

LALPA ZANRIAH (Luka 22:13-20)


Luka 22:13-20 chhiar la, kalhlen kut hun lai taka
Lalpa zanriah neihna khan eng pawimawhna nge a neih
ang?

99
Isuan hman lai huna kalhlen kut leh Lalpa zanriah
hi A rawn thlun zawm a. Kha kalhlen kut khan Pathian
ropuina leh thiltihtheihna mak tak chu tarlangin, mihringte
chak loh zia a rawn tilang bawk. He kalhlen kut hian a
tarlan chian em em mai chu, Israel ho kha Aigupta atang
khan an mahni chakna chuan zanlenna hmuh theih rual a
ni lo a. Chu ang chiah chuan keini pawh sual phuarna ata
mahniin kan inti zalen thei lova. Zalenna chu Pathian
thilthlawn pek, A hmangaihna leh zahngaihna vang chauh
a ni.
He zirlai pawimawh tak hi a ni, Israel te khan an
thlahte zirtir leh hrilh chhawng zel tura Lalpan A duh chu
ni (Exodus 12:26,27). Israelte zalenna kha hmanlai hun
atang tawh a, Pathian in A chhandamna hna A lo thawh
tawhna ah khan bul tan a nih angin, hringfate sualna ata
chhanchhuahna, zalenna chu hman laia thilthleng thing
krossah khan a innghat a ni. Isua ngei hi kan tana thi
kalhlen kut beramno A chu a ni (I Korin 5:7). Lalpa zanriah
pawh hi Krista thihna a pawimawh zia hriat tir tura ringtu
mipui tam takte rilru A hipna thil A tih, titura min hrilh a
chu a ni. Adapted from G.C. Berkouwer, The Sacraments
(Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans, 1969, page 193.
Lalpa zanriah hian: kha zanah khan phatsanin A
awm thu leh thi tura krossah khenbeh A nih dawn zan kha
min hriattir duh a neih chu a ni a. Isuan a hnungzuite kha
an hriat reng tur thu pawimawh tak a pe A ni. A hnungzuiten
an hriat reng tur chu kha chhang leh uaiin khan entir a nei
tih hi a ni a, chhang khan A taksa rei lotea an vuak hliama
awm tur chu a entira, uaiin khan A thisen chhuak tur sual
ngaihdamna chu a entir bawk a ni (Mathaia 26:28).
Lalpan min chhandamna kawngah Isua Krista
thihna chauh lo hi chu kawng dang a awm lo. Hei vang
hian a ni, kan chhandamna atana van thilthlawn pek, lei
leh van siamtu Krista thihna chu kan theihnghilh ngai tawh
dawn lo a ni. Chuvang chuan Isuan Lalpa zanriah hi mal a
lo sawm tawha, A lo kal thlenga ti thin tura thu min pek
angin A thu awihin kan ti ve tlat tur a ni (I Korin 11:24-26).

100
Mathaia 26:28 ah Isua min zirtirna tarlan a ni a
hei hi ka thisen, sualte ngaihdam nana mi tam tak tana
chhuak tur, thuthlunna chu a ni. He thil hi kawvel tawp
thleng pawhin kan theih nghilh tur a ni lo. Isua zirtirna
nilo kawng dang zawnga chhandamna neih tum kan nih
chuan Pathian dodaltute kan ni tihna a ni.
Kan zir tur thu pawimawh tak mai pahnih a awm a:
pakhatnaah chuan Lalpa zanriah/dawhkan kan kil laia kan
hriat reng tur chu Krista kan tan A thi tawh a ni tih hi a
ni a. Pahnihnaah chuan mi chi hrang hrangte hmun khatah
min luangza tirin, A thihna avangin taksa pum khat ang
maiin, chu A thihna avang chuan kan thu za a ni tih hi a
ni. Dawhkan ah thu mai ang pawh lo ni ila, hun hnuhnunga
Krista chhandam fate kan ni a. A lo kal lehna kan nghah
angin, he Lalpa zanriah thutho na hian kan nunah beisei
tur a awm tih mi hriattir thei a ni.
Chatuan nunna i neih theih nan Kristan A taksa
leh thisen A pe tawh che a. He chanchin lawm awm tak
hian i nunah engtinge beiseina a neih tir reng theih ang
che?
ZIRTAWPNI

June 19

ZIRBELHTUR: Krista tisa ei leh A thisen in awmzia chu mi


mal Chhandamtua Amah pawmnate, kan sualte min
ngaihdamsak tih rinna te, Amahah kan famkim tih rinna te
a ni. A hmangaihna thlir a, A hmangaihnaah chuan awm a,
kan nuna kan lak luh hian a nihna tawmpuitute kan lo ni
thin. Chaw hi kan taksa tan a ni angin Krista chu kan
thlarau tan a ni tur a ni. Chaw hi kan ei loha, kan taksa
chawmtu atana hman a nih loh chuan kan hlawkpui reng
reng lo. Chutiang bawkin Krista hi mimal Chhandamtu a
ni tih kan hriat loha, kan pawm hek loh chuan, kan tan
hlutna a awm miah lo. Hriat satliaha hriatna ringgawt chu
a tawk lo. Amahah chawm len kan ni tur a ni a. A nunna
chu kan nunna a nih theih nan kan thinlungah kan chentir

101

102

tur a ni. A hmangaihnate, A khawngaihnate chu kan nunah


seng luh a ni tur a ni. Adapted from Ellen G. White,
The Desire of Ages, page 389 (Chatuan Nghahfak, phek
370).

ZIRLAI 13

SAWIHO TUR:
Isuan tempul A then thianghlimna kha mithlain,
keini ringtu intite hian eng thilte nge kan nunah
zirtur kan neih ang? Khang Tempul hmaa tha
hnemngai taka sum dawngte ang mai kan nih lohna
turin engtinnge kan fimkhur theih ang?

SABBATH CHAWHNU

----

June 20-26

KRAWS-A KHENBEHNA LEH THAWHLEHNA


June 20

CHHIAR TUR:Genesis 3:1-6; Luka 22:39-46; 2 Korin


13:8; Luka 22:53; Mathiaa 12:30; I Korin
15:14.
CHANGVAWN: Mihring Fapa hi mi sualte kuta mantirin
a awm ang a, kraws-ah an khengbet ang
a, ni thum niah chuan a tho leh tur a
ni, a tih kha, a ti a (Luka 24:7).
LUKA 2:41-50 kan en chuan, Isuan A naupan lai atang
khan, A Pa duhnate tipuitling tura he khawvela lokal A ni
tih A inhre daih tawh a, A Pa thu zawm chung zelin thahnem
ngai takin Pa Pathian tan mipuite zirtir leh tidamin A rawng
A bawl sak a ni. A hun a lo thlen chuan, Lalpa zanriah an
kil hnu lawkah chuan, Amahin A chhuak ta a, tichuan reilo
teah phatsanin A awm bawk a. Hreawm tak tuartir leh
khenbeha thah A ni a, tichuan thihna thlan ata kaihthawh
leh A ni bawk a ni.
Isuan A nuna thilthleng tur engkim A hre vek a,
thing krossah khenbeha thah A nih tur pawh A hre sa vek
a ni. Isuan, A tuarna leh thihna chungchangah ngei ngei
tur tih thumal hi chanchinthabuten vawi tam tak an tarlang
a ni (Luka 17:25; 22:37; 24:7; Mathaia 16:21; Marka 8:31;
Marka 9:12; Johana 3:14). Jerusalemah khan A kal ngei
ngei tur a ni a. Hremna tam tak A tuar ngei ngei tur a ni
bawk. Phatsan A ni ngei tur a ni a. Khaikan A ni ngei tur a
ni, titein tam tak an tarlang hlawm a ni. Golgotha hmun
panna turah engmahin Isua, Pathian Fapa, kha an dal thei
lo reng reng a ni.

103
Kross-a thi lo tura Setana thurawn kha Isuan pawm
loin A hnawla (Mathia 16:22,23). Mathia 16: 21 kan en chuan
Isuan A thil tawrhte, A thih tur leh A thawh leh turte A hre
sa a. He kross kawngkal hi A duh thlanna lam ai mahin A
tih ngei ngei tur thil ropui tak chu a nitih A hre bawk (Luka
24:25,26,46). Kolosa 1:26 in a tarlang angin, he thu hi Mi
zawng zawng laka a lo thup kumkhua thin, ama mite hnena
a puan tak thuruk kha, tunah erawh chuan a mi
thianghlimte hnenah lantirin a awm ta tih kha a ni.
NIKHATNI

June 21

GETHSEMANI: THLAPHANG TAKA BEIH FAN FANNA


(Luka 22:39-46)
Pathian chuan Adama leh Evite siamin huan mawi
takah a lo dah a, hlim taka an awm theih na tura an nuna
an mamawh thil engkim mai chu kha huan mawi takah
khan famkim takin a awm vek a. Vawi khat chu kha huana
thil la thleng ngai lo Setana chu a rawn inlang a (Genesis
3). Tichuan nu leh pa hmasaberte chu rawn hnehin, he
khawvel naupang takah sual leh tha indona Pathian leh
Setana inbeihna chu a rawn awm ta a ni.
Luka 22:39-46 kan en chuan Isua, Pathian, hunah
ngei pawh khan huan dangah inbeihna a rawn thlen a. Kha
inbeihnaah khan, thutak leh dawt, thianghlimna leh sualna,
mihring tana Pathian chhandamna ruahmanna leh
mihringte boralna tura Setana tum chungchanga inbeihna
a thleng a ni.
Eden huanah khan he kan chenna khawvel chu sual
rapthlak tak chhungah paih luh a ni tawh a, nimahsela,
Gethsamani huanah ve thung chuan khawvel tana hnehna
ropui ber chu tihchianin a awm leh ta a. Eden huan khan
Pathian chunga helna leh dona a hmu a, Gethsamani kha
chuan Pathian hnena intukluhna leh sual hnehna a tarlang
a ni.

104

Eden huana thil thleng (Genesis 3:1-6) leh


Gesamani huana thilthleng (Luka 22:39-46) te inang
lohnate khai khin ang che.
Gethsamani ah thil pawimawh tak pahnih a awm a:
1- Pathian thiltumte atanga Setanan Isua hruai pen daih
a tumna thu a ni a, 2- Pathian duhna leh thiltumte tihpuitlin a nih theihna tura Isua tawngtaina nun ropui tak
zahawm tak, entawn tlak tak kha a ni. Gethsamani khan
inbeihna kha a lian em a, mahni lam erawh a chak lo a ni
tih a tarlanga, mahse Pathian ringa tawngtainaa chakna la
thinte tan chuan hnehna chu a chiang a ni tih a tarlang a
ni. Isua tawngtaina lartak mai chu nimahse keia thu
ni lovin, nangma thu thu ni zawk rawh se, tih hi a ni
(Luka 22:42).
Isua kha Setana sipai rualten an din hual thup pawh
khan, A zirtirte khan A tuar dan an hriat thiampui lo a.
Phatsantu Judan Isua a fawh pawh khan puithiamte leh
tempul vengtu sipaiho kha chuan Isua man tur khan an in
peih diam a. Mahse Isuan min zirtir A duh chu, tawngtaina
leh Pathian duhnatea intukluhna hian kan nuna kan tawh
tur inbeihna tuar chhuak turin kan thlarauin a mamawh
chakna min pe thei a ni tih hi Isuan min kawh hmuh a ni.
Sual thlema i awm changin Edena Adama leh Evite
chan ang nilo, Isuan Gethsemani a hnehnaa A chan ang
kha engtinnge i chan ve theih ang? Kha thilthlenga eng
khan nge a rah chhuah dang lamna thlen ni ang le?
THAWHTANNI

June 22

JUDA (Luka 22:3)


Tin, sawm leh pahnihte zinga tel, Juda Iskariota
an tiha chhungah chuan Setana a lut a (Luka 22:3).
Setenan Lal Isua kha A hnungzuiten an phatsan theih

105
nan theih tawp a chhuah a. Juda kha engvanginnge
Setanan a hman ruaah a lo hman theih tak bik le?
Luka 6:12-16 kan en chuan, Isuan A hnungzuite A
thlan dawn khan zan khua-in tlangah Amah chauhin A
tawngtai tih kan hmu thei a. Tichuan A hmuh leh A thlan
hnungzui sawm leh pahnih te kha Pa Pathianin A pek thilpek
hlu takte ah A ring nghet hle bawk a ni (Johana 17:6-9). A
nih chuan Juda teh kha A tawngtai chhanna tho a ni lo em
ni? Juda khan thil duh awm lo tak ti mahse, Pathian
thiltumte tih famkim a nihna turah engtinnge kan
hriatthiam ang le?
Dik tak chuan, Juda khan thiamna leh thutiam
malsawmna tam tak a nei ve tho a. Paula ang maia miropui
tak Lalpa sipai huaisen a ni thei bawk. Mahse kawng dik
chu hnawlin a ni lo lamah a kal lui tlat a. Juda khan a chak
loh lai pawh khan Gethsamani huana hnehna Isua tawn
ang kha chang thei reng a ni a, mahse Eden huana thilthleng
ang lo zawkin sual khur thuk takah a lo awm ve ta zawk a
ni. Engvang nge ni ang le?
Juda hi tangka sum ngainatna nei nghet tak lo ni
thin reng a ni a, mahse tuna a thiltih tak ang ema sual
buru hi chu a la ti ngai lo. Sum um luatna sual hi a neih
ngheh thlengin a chawmlian zel a, atawpah tangka sum
ngainatna a neih chuan Krista a hmangaihna a lan zo ta a.
Tichuan sual bawiah lutin, thil sual dangte tizui zel turin
Setana kutah a inbarh lut ta a ni. Adapted from Ellen
G. White, The Desire of Ages, page 716 (Chatuan
Nghahfak, phek 78).
Luka 9:10-17 ah chuan Isuan sangha pahnih leh
chhangper panga-a mipui sangnga A hraipuar kan hmu thei
a. Juda erawh chuan kha thilthleng mak tak kha politic
takin a lo ngaihtuah ve thung a. Tichuan Isua kha he
khawvel lal nitur a ni tih beisei na in Isua hnung kha a zui
ve ta zawk a ni. Adapted from the Desire of Ages, page
718,719. Nimahsela, Judan mahni hmasial taka a

106
ngaihtuahna khan Isua rilru a ti hah hle thin a. Tichuan
Juda khan beisei sang tak Pathian tum ni lo a neih avangin,
a beidawnna pawh kha a rapthlak tak zet a ni. Adapted
from the Desire of Ages, page 719.
Lung chhiat thlak tak mai chu, Juda khan he leia
ropui taka Pathian Lalram dina, hmun sang taka awm a
thlakhlelhna khan chatuan Lalram lo thleng ngei ngei tur
chu a chantir phah ta a ni. Vawi khat pawh, Isua ke
hmeichhia pakhatin hriak rimtui, man tam taka a rawn sil
sak pawh khan Juda khan uihawm a tih thu kan hmu thei
a ni (Johana 12:1-8). Chuvangin Juda rilru luah tur ber
chu sum kha a ni a, sum a hmangaih luat avangin Isua
kha a hmangaih zo ta lo a ni. Sum duh luatna khan Juda
chu van thilthlawn pek ropui leh hlu tak chu a chantir ta a
ni (Mathaia 26:15). Tichuan Setana chu Juda chhungah
lutin a nunna a lo chan ta a ni (Luka 22:3).
Nihnate, sumte hi sual chu a ni hauh lo, mahse
Pathian chunga kan rinawmna turah thu an rawn neih
vaih chuan buaina hlauhawm tak anni ve thung a. Juda
ang ni lo turin engtinnge kan inenfiah thin ang?
THAWHLEHNI

June 23

PATHIAN TAN NGE, A DOTU ZAWK (Luka 23:39-43)


Hmanlai chanchin then hrangtu ropui tak mai chu
Isua kross kha a ni a, he kross hian rinna leh rin lohna,
phatsanna leh pawmna, chatuan nunna leh thihna te then
hrangtu a ni. He kross thuah hi chuan mihringte tan a
laiah a awm theih loh va. Hun tawp hunah chuan kan zain
he lama kan awm lo a ni chuan saw lamah kan awm ngei
ngei dawn a ni.
Mathaia 12:30 ah chuan Tupawh ka lama tang lo
chu, mi do a ni; tupawh mi lak khawmpui lo chuan, a tidarh
a ni. tiin a tarlang a, he thumalte hi a rum khawp maia, a
ngaithlatu tan pawh awm a ti nuam lo mai thei a ni. Mahse

107

Isuan Amah leh Setana indonaa tel kan za atan thu tak
chu A sawi fiah mai zawk a ni. Isua lamah kan awm a nih
loh chuan, Setana lamah kan awm tihna a ni.
Heng a hnuaia miten Isua nena an inlaichinna
leh indawrnate atangin eng zirlai pawimawh takte nge
kan zir theih? Pathian leh Kross nen kan inkungkaih
danah engnge inenfiah tur kan neih?
Sanhedrinte (Luka 22:53); Pilata (Luka 23:1-7, 1325); Heroda (Luka 23:6-12); Kross a khaikan ruk ruk
hmang pahnihte (Luka 23: 39-43). Heng mite tih sual
ang kan tih ve loh na turin eng zirlai pawimawh takte
nge kan zir chhuah theih ang?
NILAINI

June 24

ISUA KAIHTHAWH A NI TA (Tirhkohte 1:22)


Tirhkohte buah chauh pawh vawi 8 zet mai Isua
thihna ata A thawh lehna tarlan a ni a (Tirhkohte 1:22;
2:14-36; 3:14,15; 4:1,2,10, 12,33; 5:30-32.) He thu hi
kohhran hmasa ringtute, hnungzuite khan an tlang
aupuiin an zirtir reng thin a, eng vangin nge he
thawhlehna thu hi a pawi mawh viau le? Eng vangin nge
tun lai kei ni hun ah pawh a la pawi mawh fo kher le?
Isua thawhlehna chiang taka mit ngeia hmutute kha
A hnungzui hmechhiaho kha an ni a, chanchin lawmawm
tak hrilh ve tur khan hman mawh takin an rawn kir leh a
ni. Nimahsela, tumah khan an lo ring lo a (Luka 24:11). A
hma kha chuan, beidawng takin A hnungzuite khan khawvel
chanchin zawng zawnga ropuiber tur chu thawnthu ho tak
maiah a changta tiin ngaihdan an nei a. Mahse, rei lo teah
an rin dan dik loh zia chu an zir chiang hle mai a ni.
Kristiante rinna leh nunah Krista thawhlehna leh
Pathianin mihringte A chhandamna hna a thawhna hi a
pawimawh em em mai a. 1Korinth 15:14 ah Paulan a lo
tarlan angin, A ni, Krista a kaitho tih Pathian kan hriatpui

108
avang khan Pathian lam thu-ah hriatpuitu dawthei kan lo
ni bawk ang mitthite kaihthawha an awm loh chuan amah
pawh a kai tho lo vang chu tiin a sawi a. Isua thawhlehna
avanga thlan a ruah avangin, keinin beiseina kan nei thei
chauh a. Krista nun kha thlanah a tawp mai lova, chutiang
chuan keini Amah ringtute tan pawh thlan hi kan tawpna a
ni bik lo a ni!
Entir nan, Krista kha tho tawh lo chu nise,
Pathianin mihringte chhandamna tura A thawhna kha
thlanah A tawp tihna a ni dawn a ni. Entirnan, Krista
thawhlehna kha dawt nise la, kan tan beisei tur kan nei lo
vang. Engvangnge tih chuan thihnain tawp a khar vang a
ni ang. Rinna pawh eng mah lo mai a lo ni ang. Entirnan
Isua ngei khan thihna ata A tho leh thei a ni tih A lan tir
loh chuan. Adapted from George Eldon Ladd, A Theology of
the New Testment (Grand Rapids: Wm.B. Eerdmans, 1974),
page 318.
NINGANI

June 25

ENGKIM TIH FAMKIM TUR A NI (Luka 24:13-49)


Luka 24:13-49 kha chhiar la, Isuan a thawhlehna
chungchangah A chunga thilthlengte hre fiah thiam turin
engtin nge A hnung zuitute kha A hrilh? Tunlaiin, keini
A ram chanchin tha puangtute tan hian he thilthleng
hian eng pawimawhna nge a neih?
Isua A thawhlehnate, vuak A nihnate, tuama A
awmnate, thlana zalh A nihnate hian Mesia, chhandamtu,
a nihna a tarlang chiang em em a. Mi thenkhatten atthlak
tak maiin ngaihdan mak takte an nei a, Isua kha vuak leh
khaikan, tih chauh A ni a, mahse a thi lo tite an awm bawk
a ni. Chung angte tan chuan Mesia tiha koh theih, ropui
taka hnehna chang a ni thei dawn lo a ni.
Nimahsela, Isua kha a nung leh a, Emau kawngah
khan mel tam tak zirtir pahnihte kha A kal pui a. Isua ngei
khan tunge a nih tih Baibul atangin A kawhhmuh kher a,

109
chuvangchuan kan rinna bulthut atan chuan Baibul hi a
rin tlak hle a ni tih Isuan A tarlang a ni.
Isua khan A hnungzuite hnenah kalin, an thil ei
theihte va ei puiin, taksa nei a nih ziate a tarlang bawk a,
thu tam tak kha Baibul, Pathian thu atangin A kawh hmuh
a. Tin, an hnenah, Hetiangin ziak a ni, Krista chuan
hrehawm a tuar ang a, ni thum niin mitthi zing ata a tho
leh ang a, Tin, ngai teh u, ka Pa thil tiam chu in chungah
ka rawn tir dawn e; nimahsela chung lam ata thiltihtheihnaa
an thuam hma loh che u zawng khawpuiah hian awm reng
rawh u, a ti a. (Luka 24:46-49). Hetah hian, Isuan A thil
tum hnam zawng zawng hnena chanchintha puanna leh A
thawh lehna kha A thlun zawm nghal bawk a ni.
Thil tam tak hrilh fiah nan, Isuan Baibul kha A
hmang thin a, chuvangchuan Kan zingah Pathian thu tello
chuan engtinnge min kohna leh A chanchintha thute kan
hrilh theih ang. A theih loh tawp a ni. Isua leh A
hnungzuiten Pathian thu, Baibul an ngaih pawimawh si
chuan, keini vawiina awmte phei chuan kan mamawh tak
zet a ni.
Pathian thu,Baibul, zir nan hun eng zat nge i hman
thin? I nunah leh i chet ziaah eng dang lamna nge a
thlen che?
ZIRTAWPNI

June 26

ZIRBELHTUR: Krista thihna pawimawh zia hi


mithianghlimte leh vantirhkohten an la hmu dawn a,
khawvel siam hma beramno talha awm loh chuan Pathian
van in nuam takah sualna nei hringfate tan hmun a awm
dawn lo a ni. Chuti a nih chuan Isua kross chauh chu
chhuangtur leh chawimawi tur kan ni dawn lawm ni?
Vantirhkoh tam takten Krista chu fakin an chawimawina
an hlan reng a, engvangnge tih chuan Pathian fapa tawrhna
awm lo chuan an him bik lo a ni. He Isua kross hian a ni,
vantirhkohte pawh kal sual lo tura veng him theihtirtu chu
ni. Entirnan he kross hi awm lo chu nise, vantirhkoh pawh

110
Setana bumna khan bumin an awm ve dawn a ni. Van
hmunah khian vantirhkohte famkimna kha chan a nih tawh
a, Eden huanah pawh khan mihringte famkimna kha hlauh
a tawh bawk a ni. Van leh khawvela awm, himna duhtu
apiang chuan Pathian beramno an en ngei ngei tur a ni.Adapted from Ellen G. White, The SDA Bible Commentary,
volume 5, page 1132.
SAWIHO TUR:
1. Kristian kan nih angin rinnain kan nung tur a ni.
Famkim taka kan chian theih lote awm thin mahse kan
ring tlat tur a ni. Engvang nge tih chuan kan mit ngeiin
kan hmu ve kher lo a. Mi tam takte pawhin chutiang chuan
an ti ve fo a ni.
Entirnan, Science chung chang thu, ziaktu pakhat
chuan, Kan rintlatte tlangtaka fiahna pek tur chu tlemte
chauh kan nei a titiin. Adapted from Richard DeWitt,
Worldviews: An introduction to the History and Philosophy
(Study of Truth) of Science, second edition (Chichester, West
Wussex, United Kingdom: John Wiley and Sons, Ltd., 2010),
page 15.
Nimahsela, keini chuan kan rinna thu belh chian
theihna chhan tam tak fiah tha tak tak kan nei a. Isuan A
zirtirte hnena A pek hna ropui tak, Tin, he ram Chanchin
Tha hi hnam zawng zawng hriattirna turin khawvel zawng
zawngah hrilhin a awm ang; chu mi zawhah chuan tawpna
chu a lo thleng ang. Tun lai hun kan hun tawng leh khang
huna Isuan A sawi kha ngaihtuah ang che. Hman ah khan
mi eng zatin nge Amah kha ring, zui, tunah teh mi eng zat
nge ni tawh ang le? Puan chhuahna hna thawktute tawh
harsatna tam takte kha ngaihtuah bawk la. I pawlte nen
sawi ho ang che u.
2. Ellen G. White in a tarlan angin vana vantirhkohte pawh
kha Isua an en loh chuan an him lo a ni tih a tarlan khan
engnge a sawi duh ni ang? Chuvangchuan he sual avanga
buaina hian van leh khawvel a fan tih hrethiam thei turin
min pui a ni.

----

MORNING WATCH
April, 2015

111

1.
2.
3.
4.

Nilai
Nilaithawhtan
Zirtawp
Nisarihni

2 Petera
2 Petera
Jakoba
1 Timo

1:5-8
1:3
1:4
6:11

5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.

Nikhatni
Thawhtan
Thawhleh
Nilai
Nilaithawhtan
Zirtawp
Nisarihni

1 Kor
Eph
2 Petera
Sam
2 Kor
Thuf
Sam

15:10
2:4-7
3:18
84:11
9:8,9
4:18
61:1-3

12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.

Nikhatni
Thawhtan
Thawhleh
Nilai
Nilaithawhtan
Zirtawp
Nisarihni

Thuf.
Thuhr
Thuf
Thuf
Exo
Jakoba
Joba

9:10
7:12
2:3-5
3:21-23
31:3
3:13
37:14-16

19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.

Nikhatni
Thawhtan
Thawhleh
Nilai
Nilaithawhtan
Zirtawp
Nisarihni

Matth
Kolossa
Ephe
2 Kor
Thuf
3 John
Rom

25:21
4:6
5:15-16
9:6-7
24:5
1:11
12:10

26.
27.
28.
29.
30.

Nikhatni
Thawhtan
Thawhleh
Nilai
Nilaithawhtan

Josua
1 Timo
1 Thess
1 Petera
Gen

1:7
4:12
1:7-8
3:3-4
18:19

112

MORNING WATCH
May, 2015

1.
2.

Zirtawp
Nisarihni

1 Kor
Gen

6:19,20
1:26

3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

Nikhatni
Thawhtan
Thawhleh
Nilai
Nilaithawhtan
Zirtawp
Nisarihni

Sam
Thuhr
Heb
Thuf
Thuhr
Isaia
Mark

139:14
7:29
10:22
20:29
9:10
55:2
6:31

10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.

Nikhatni
Thawhtan
Thawhleh
Nilai
Nilaithawhtan
Zirtawp
Nisarihni

1 Kor
3 John
Gen
Tirhk
Thuhr
John
Gen

3:16
1:2
2:8-15
17:25
11:7
4:13-14
2:2, 3

17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.

Nikhatni
Thawhtan
Thawhleh
Nilai
Nilaithawhtan
Zirtawp
Nisarihni

1 Kor
Thuhr
Thuf
Thuhr
Thuf
Phili
Daneala

10:31
5:18
6:9
12:2
31:21
4:5
1:19,20

24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.

Nikhatni
Thawhtan
Thawhleh
Nilai
Nilaithawhtan
Zirtawp
Nisarihni

2 Timo
Thuf
Sam
Thuf
Thuf
Sam
Sam

31.

Nikhatni

Matth

1:7
10:27
119:165
17:22
16:24
16:8-9
103:2,3
11:28

MORNING WATCH
June, 2015

113

1.
2.
3.
4.
5.
6.

Thawhtan
Thawhleh
Nilai
Nilaithawhtan
Zirtawp
Nisarihni

Thuhr
Chro
Matth
Thuf
Sam
Sam

12:1
16:10
25:23
3:13
119:14-16
144:15

7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.

Nikhatni
Thawhtan
Thawhleh
Nilai
Nilaithawhtan
Zirtawp
Nisarihni

Deu
Thuf
Isaia
Matth
Thuhr
Thuhr
Sam

6:24-25
29:18
1:19
7:12
3:12
12:13
37:3

14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.

Nikhatni
Thawhtan
Thawhleh
Nilai
Nilaithawhtan
Zirtawp
Nisarihni

1 Timo
Sam
Sam
Solo
1 John
Sam
Sam

6:6
13:6
100:4
2:15
5:12
40:3
111:2, 4

21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.

Nikhatni
Thawhtan
Thawhleh
Nilai
Nilaithawhtan
Zirtawp
Nisarihni

Isaia
Thuf
Thuf
1 John
1 Petera
Isaia
Sam

32:17
15:13
31:26
4:7
3:10, 11
26:3
112:6, 7

28.
29.
30.

Nikhatni
Thawhtan
Thawhleh

John
Isaia
Rom

20:15
43:1
8:28

You might also like