Professional Documents
Culture Documents
Tapınak
Tapınak
Tapınak
Olymposta kentin kuzey yakasnda yer alan Roma mparatorluk Dnemine ait
tapnak, pronaosuna ait yklm durumdaki mimari bloklar ve ayakta olan cella cephesiyle,
kentteki antsal mimari rnekleri ierisinde nemli yaplardan biridir. Gnmze ulaabilmi
cella giri cephesi ve cephe nnde yer alan yklm durumdaki mimari elemanlar, Likya
Blgesi Roma mparatorluk Dnemi tapnak mimarisi adna nemli bilgiler sunarken, cephe
dnda kalan tm blmlerinin yklm olmas nedeniyle bu alanda yrtlecek kaz
almalarna kadar yarglarda bulunabilmek olanaksz grlmektedir.
Tapnakla ilgili ilk bilgi Fellows tarafndan sunulmutur1. Daha sonrasnda Bean
yapyla ilgili bilgiler sunarken, tapnan kuzeyinde bulunan ve kentteki doal su
kaynaklarnn oluturduu bataklk alan, yapnn ina edildii zamanda var olan bir gl olarak
deerlendirmi, bu nedenle yapnn kuzeye doru uzanamyacan syleyerek, tapnaa ait
cella cephe duvarnn kuzey yzn d cephe olarak deerlendirmitir 2. Anabolu yapdan
tapnak olarak bahsetmitir3. Bayburtluolu, yapnn Ion dzeninde, in-antis planl bir tapnak
olduunu sylemitir4. Diler ise, cella duvar ve alandaki baz mimari bloklarn detaylarn
deerlendirerek,
yapnn
tapnak
olarak
deerlendirilmesini
salayacak
bulgularn
kuzey-gney ynelimli yaplm olduu anlalr. Yapnn nndeki mimari bloklar arasnda
grlen drt balk, yapnn Ion dzeninde ve olaslkla prostylos planl olduunu gsterir.
Cella n cephe duvar, alt blmnde sadece kaln, zellikle yapnn st blmne doru net
izlenen, bir sra ince bir sra kaln, iyi tralanm dikdrtgen kesme bloklar kullanlarak
pseudo-isodomik teknikte ina edilmitir. Bloklarn bazlarnn derz hatlarnda, tam
tralanmad iin da doru kaba kntlar grlmektedir. Nitekim duvarn kuzeye bakan
cephesinde daha kaba braklm bloklar da mevcuttur.
Cella duvarnn ortasnda yer alan antsal kapnn, alttaki toprak dolgudan ykseklii
yaklak 4.90 m dir. Kapy oluturan svelerden doudakinin lentoyu destekleyen st blou
ve batdakinin alt blou, iten da doru, profil hatlarnda inci dizileri ilenmi fascial
silme ile inci dizisi, Ion kymal silme, lotus-palmet dizisi ieren astragal d profile sahiptir.
Dou svenin alt blou ve bat svenin lentoyu destekleyen st blounda bezeme yoktur. Bu
durum yapnn yarm kalm olduuna dair nemli bir kanttr. Lento blou, dou svedekiyle
paralel bezemeye sahiptir. Lento blou alt yznde, ortada Medusa tasviri, bunun iki yannda
dallardan kan yapraklar ile rozet biimli iek bezemeleri ieren soffit grlr. Lentonun
sa ve sol st kenarlarnda iki konsol yer alr. Yan yzleri voltl, n yzleri st kenardan
aa sarkan kenger yapra kabartmaldr. Konsollar arasnda, lento zerine yerletirilmi ve
ileri doru kma yapan tek bir blok yer alr. Blok aadan yukarya doru; inci dizisi, Ion
kymas, lotus-palmet dizisi, dil motifi, yarm daire profilli spiral sarmal, geisipodes, inci dizisi
ve lotus palmet bezemeli dekorasyona sahiptir. Konsol kmalar, lentonun sa ve solunda,
yan yzleri voltl, n yznde yukardan aaya sarkan kenger yapra bezemelidir.
Kap svelerinin alt kesimlerinde, lento blounun kuzey yznde ve cella n cephe
duvarnn kuzeye bakan blmnde, dou ve bat kesimlerde bloklara dzgn oyulmu
profiller, akln ahap konstrksyonlu bir kap ile rtldn gstermektedir.
Cella n cephe duvarnn dou ve bat d kenarlarnda, ante duvarlarna ait ke
bloklar yer yer korunmutur. Duvarn st kesimine yerletirilmi olan aritrav bloklar,
fascial silme zerinde kyma reversa biimli astragal profile sahiptir. Bu bloklar cephe
duvarnn dou ve bat kelerinden gneye doru dnmektedir. Bunlar aritrav bloklarnn
ante duvarlarnn zerinde devam ettiini gsterir. Duvarn dou ve bat d kenarlarnda, ante
duvar hattnn orta seviyesine yakn kesimde, ayn kot seviyesinde gneye dnen, duvara
bal iki profilli plaster bal yer alr. Bloklarn dta kalan yz, orta kesiminde kare
kesitli da kan ince silme ve st kenarlarnda bezemesiz astragal profillidir. Bloklarn
duvara bal olan yz dndaki ynnn profilli olmas, bunlarn ante duvar iinde
kalmadn gsterir7.
Tapnan gneyinde yn halinde grlmekte olan cephe mimarisine ait ilenmi mermer
bloklar, bu alann doal bir yklma sonucu tahrip olduunu gstermektedir. Bloklarn yknt
durumlar gzlemlendiinde, stunlarn yaknndaki balklar ve bunlarn zerine yklm
olan aritrav ve geison-sima gibi st yapya ait bloklar, deprem benzeri bir ykmn izlerini
sunmaktadr. Yapnn cephe mimarisine ait bloklar arasnda grlen, yapnn dou ve bat
kelerinde kullanld anlalan stunlarndan ikisi zerinde plaster eklinde arka uzantlar
grlmektedir. Bu uzantlarn genilii . m dir. Bu genilik cella duvarndan kan profilli
bloklarn m geniliiyle paraleldir. Cella duvarnn d kenarlarndaki yz profilli
plasterlar ile bu bloklarla ayn hatta yerletirildii dnlen plaster uzantl stunlar arasnda
mimari bir balant olduu dnlmektedir. Plasterlar ile plasterlerin ayn genilie sahip
olmalar ise bu fikri glendirmektedir. Her iki plasterin hemen yaknnda, toprak dolgu
zerinde grlen, dairesel fascia ve bezemesiz astragal profilli bloklar dikkat ekicidir 8.
Kemer oluturduu tahmin edilen bu bloklar, cephe duvarna bal plaster bloklar ve bunlarla
ayn dorultudaki plasterli stunlarla birlikte deerlendirildiinde, tapnan pronaosunu
snrlayan ante duvarlarnda kemerli aklklar yer ald fikri ortaya kmaktadr.
Tapnan cella n cephe duvarnn dou ve bat d kenarlarnda, cella duvarnn antelere
dn hattndan sonra, dou ve bat ynnde devam ettiini gsteren bloklar yer almaktadr.
Bu bloklarn bir onarmla ilgili olmad, yapnn inaas srasnda yerletirilmi olduklaryla
ilgili mimari detaylar izlenebilmektedir. Bu nedenle cella cephe duvarnn gnmzde grlen
blm dnda, iki yan kanatta uzantlarnn olmas gerektii dnlmektedir9.
Tapnan cellasnn n cephe duvar dndaki blmlere ait duvarlar gnmze
ulaamamtr. Cella n cephe duvarnn kuzey yznn dou ve bat kenarnlarda, duvarlarn
dnne ait baz in-situ bloklar izlenebilmektedir. Orijinal bloklar dnda baz onarm
izlerini takip edebildiimiz, harl moloz ta dolguyla oluturulmu blmler zerine
yerletirilmi kesme ta bloklar, yapdaki onarmlarla ilgili nemli bulgulardr.
Tapnan cella n cephe duvarnn gneyinde, yklm durumda grlmekte olan
mimari bloklar; stunlar, Ion dzeninde stun balklar, aritrav bloklar, geison-sima
7 Diler, plaster balklarnn ante uzants olduunu ve bu alanda, yapnn tam olarak
bitirilememi olmasndan kaynaklanan bir durumun bulunduunu dnmektedir, bkz. Diler
(1988), 111-112.
8 Tapnak alann grlen bu kemer bloklar, Olympos tiyatrosunun bat paradoksunun
dndaki kemeri oluturan in-situ durumdaki bloklarla yakn benzerlik gsterir.