Grade 6 TM

Ang Manwal na ito ay para lamang sa gurong gumagamit ng Vibal CTLP.
2010 Karapatang ari ng Vibal Publishing House, Inc. HINDI IPINAGBIBILI.
Paunang Salita
SERYE SA FILIPINO 6
ELEMENTARYA
UGNAYAN: Wika at Pagbasa

Ikalawang Edisyon
Disenyo at Gabay sa Pagtuturo at Pagkatuto batay sa UbD
ISBN 978-971-07-2685-1
Karapatang-ari 2010 ng VIBAL Publishing House, Inc. at nina Soledad
M. Austria, Lydia S. Belen, Dinah F. Mindo, Ph.D., Cresencia A. Rasco,
Ph. D., at Lydia P. Lalunio, Ph.D.
Reserbado ang lahat ng karapatan. Ang alinmang bahagi nito ay hindi maaaring
ilathala o ilabas sa anumang anyo, kasama na rito ang pelikula, nang walang
nakasulat na pahintulot ang tagapaglathala at mga may-akda. Hindi sakop ng
karapatang-ari ang suring-aklat na ilalathala sa mga pahayagan at magasin.
Lahat ng drowing na ginamit sa aklat na ito ay pag-aari ng VIBAL Publishing
House, Inc. at di-maaaring kopyahin o gamitin nang walang nakasulat na
pahintulot ang tagapaglathala.
Inilathala at inilimbag sa Pilipinas ng
v VIBAL Publishing House, Inc.
Punong Tanggapan:
1253 Gregorio Araneta Avenue,

Quezon City, Philippines
Tanggapang Panrehiyon:
Unit 202 Cebu Holdings Center,

Cebu Business Park, Cardinal
Rosales Avenue, Cebu City,
Philippines
Kalamansi St. cor. 1st Avenue,
Juna Subdivision, Matina, Davao
City, Philippines
Unit 6, 144 M.H. del Pilar St.,
Molo, Iloilo City, Philippines
Bldg. A, Unit 4, Pride Rock
Business Park, Gusa, Cagayan
de Oro City, Philippines
Kasapi: Philippine Educational Publishers Association; Book Development

Association; Association of South East Asian Publishers; Graphic
Arts Technical Foundation.
Ang Serye ng Ugnayan sa Wika at Pagbasa

Ang bagong serye sa Filipino na pinamagatang Ugnayan
sa Wika at Pagbasa ay serye ng Batayang aklat o Worktext mula
una hanggang ikaanim na baitang. Ang aklat ay may kaagapay
na Disenyo at Gabay sa Pagtuturo at Pagkatuto batay sa Understanding by Design (UbD) upang matugunan ang pangangailangan ng mga guro sa pagtuturo ng Filipino alinsunod sa
Kontinum na ipinalabas ng Kagawaran ng Edukasyon (DepED)
at sa mga patnubay na sinusunod sa ilang pribadong paaralan.
A.
Mga Sanligang Konsepto sa Wika

Ang pagkakabuo ng serye ay batay sa sumusunod na
mga konsepto sa wika:
1.
Ang pag-uugnay sa pagtuturo ng pakikinig,
pagsasalita, pagbasa, at pagsulat ay paglinang
sa mga pangkaisipang kognitibong kasanayan
na nagtataguyod sa mga kasanayang pangwika.
Bumubuo ng kahulugan ang mga mag-aaral
kapag sila ay nakikinig, nagsasalita, bumabasa,
at sumusulat. Ang mga impormasyong nakukuha sa pakikinig at pagbabasa ay naisasanib nila
sa dating kaalamang hango sa mga karanasan
sa buhay. Nabibigyang-kahulugan nila ito at
nailalapat sa makabuluhang paraan na maaaring pasalita o pasulat.
2.
Ang pagbasa, wika, at pag-iisip ay magkakaugnay habang bumabasa sila ng isang seleksyon.
Nagsusuri rin sila ng mga kayariang pangwika
at nagagamit din nila ang natutuhang kayarian sa pagsulat ng komposisyon. Ang uri ng
paglalahad ng seleksyong binasa ay nagagamit
din bilang huwaran sa kanilang pagsulat.
ii
Ang Manwal na ito ay para lamang sa gurong gumagamit ng Vibal CTLP. 2010 Karapatang ari ng Vibal Publishing House, Inc. HINDI IPINAGBIBILI.
3.
Ang pakikinig, pagbasa, at pagsasalita ay nakahabi sa proseso ng pagsulat habang nagpapanayam, nag-uusap, nagpapalitang-suri sa
sinulat bago ang rebisyon, at paglalathala ng
sulatin.
4.
Ang pamantayan sa pagsulat tulad ng paggamit
nang wasto sa grammar/balarila at paggamit ng
bantas ay nagagamit kapag iniwawasto ang sulatin. Ang pagwawastong ginawa sa burador o
draft ang batayan sa rebisyon o muling pagsulat.
5.
Ang mga paksang lunsaran sa aralin ay hango
sa ibat ibang asignatura gaya ng Agham, Araling Panlipunan, Edukasyong Pangkalusugan,
Edukasyon sa Pagpapahalaga, at iba pa. Batay
ito sa Content Based Instruction o Pagtuturong
Batay sa Pangnilalaman na sinasabing makatutulong sa paglinang ng kaalaman sa ibat ibang
paksa at kasanayan sa wika. Tinatawag itong
Cognitive Academic Language Proficiency (CALP)
o Kahusayan sa Paksa at Wika. Paglinang ito ng
kahusayan sa pakikipagtalastasan sa tulong ng
mga paksang limilinang ng kaalaman sa paligid.
Sa maikling salita ang pagkakaugnay ng apat na makrong kasanayang pangwika pakikinig, pagbasa, pagsulat,
at pagsasalita ay tumutukoy sa paglinang ng kasanayang
pangkomunikatibo o pakikipagtalastasan kaalinsabay ng
paghubog sa magandang pag-uugali, kaalaman sa paksang naging lunsaran ng aralin, at mapanuring pag-iisip.
B.
Mga Bahagi ng Aralang-Aklat/Worktext

Ang aklat ay nahahati sa apat na yunit Kadakilaan, Ating Mararating; Kalikasan, Kayamanag Dapat
Pangalagaan; Taas Noo, Pilipino; at Kapit-Bisig sa
Kaunlaran.
Bawat yunit ay binubuo ng mga sumusunod na

sangkap:
*
Panimula ng Yunit
*
Bilang at Pamagat ng Aralin
*
Patugmang Tema ng Paksang Aralin
*
Seleksyon/Teksto
*
Sagutin
*
Wika
(Pamagat ng kasanayan, Paglalahad, Tandaan
Pagsasanay)
*
Pagbasa
(Pamagat ng Kasanayan, Paglalahad, Pagsasanay)
*
Pagsulat
(Pamagat ng Kasanayan, Paglalahad, Pagsasanay)
*
Ugnayan
(Pamagat ng Katangian, Paglalahad, Pagsasanay)
Ang bawat bahagi ng aralin ay may pananda (icon)
na magkakatulad sa bawat aralin. Ang yunit ay nagsisimula sa isang tugma/tula ang nagpapakilala sa tema ng mga
aralin sa buong yunit.
Ang Aralin ay nagsisimula sa pamagat at tugma/salawikain na tema ng aralin. Magsisilbi itong pangganyak
sa mambabasa upang maiugnay nila sa dating kaalaman
o iskema na kaugnay ng paksa. Sinusundan ito ng paglalahad ng paksa na maaaring komik istrip, dayalog, tula,
kwento, awit, at iba pa. Maaari itong pakinggan o basahin ng mag-aaral. Kasunod nito ang Sagutin na ang mga
tanong ay mapapangkat sa literal, paghinuha, mapanuri,
at pag-uugnay sa tunay na buhay.
Ang bahaging Wika ng aralang-aklat ay nagsisimula
sa pamagat ng kasanayan, at pagtuturo nito na may kasamang halimbawa. Ang bahaging Tandaan ay nasa loob ng
iii
kahon na nagsisilbing lagom ng aralin sa Wika. Sinusundan ito ng Magsanay, ang mga gawaing magpapatibay sa
kasanayan.
Ang bahaging Pagbasa ay nagsisimula rin sa
pamagat ng kasanayan at nagpapakilala o nagpapaliwanag
sa pagtuturo nito. May mga kasunod ding pagsasanay na
magpapatibay ng kasana-yan.
Ang bahaging Pagsulat ay nagsisimula rin sa
pamagat at katulad ng ibang bahagi ay may mga pagsasanay din. Sinusundan ito ng bahaging tumutukoy sa
Ugnayan kung saan iniuugnay ang aralin sa ibat ibang
asignatura gaya ng Edukasyong Pagpapahalaga, Sining at
Musika, Sibika at Kultura, at iba pang larangang pangakademiko upang matugunan ang pangangailangan ng
mga mag-aaral na may iba-ibang kakayahan (multiple
intelligences).
Ang gawain sa Pakikinig ay nasa Gabay sa Pagtuturo at Pagkatuto na maaaring basahin o pakinggan sa tape
kalakip ang mga gawain. Ang mga karagdagang gawain sa
bawat bahagi ng aralin ay nasa manwal din ngunit maaaring dagdagan ng guro ayon sa pangangailangan ng mga
mag-aaral na tinuturuan.
Bawat yunit sa aklat ay pinangungunahan ng unit
divider na may tula at mga larawang nagsasaad ng paksa
nito. Ang tula ang lumalagom sa paksang tinatalakay sa
yunit. Inaasahang makatutulong ang tula at mga larawang ito sa pagsisimula ng talakay sa yunit.
Mga Aralin na may Understanding by Design

Ang mga aralin ay nilapatan ng tatlong bahagi
ng Understanding by Design (UbD) na nagpapakita ng
bagong kalakaran ng pagtuturo na inilunsad ng Kagawaran ng Edukasyon (DepED).
Ang tatlong bahagi ng UbD ay una, inaasahang

bunga; ikalawa, pagtataya; at ikatlo, mga gawain sa pagkatuto. Bawat yunit ay may kalakip na unit plan na sinusundan ng gabay sa pagtuturo ng bawat aralin sa buong
yunit. Ang mga unit plan at lesson plan (banghay-aralin)
na nagpapakita ng ugnayan sa pagtuturo gamit ang pormat ng UbD ay malaking katulungan sa mga guro.
May e-Learning Para sa Serye

Maliban sa mga gawaing nasa batayang aklat at sa
disenyo at gabay sa pagtuturo at pagkatuto batay sa
UBD, may mga karagdagang pagsasanay na kalakip sa
CD-ROM at sa book site ng bawat aklat sa www.vibalpublishing.com. Ang mga pagsasanay na ito ay interactive
lessons sa wika (grammar), pagbasa, at pakikinig.
Maisasakatuparan ang mga pagsasanay sa klase
kung ang silid-aralan ay may kagamitang multimedia:
maaaring laptop o personal computer (PC) na may CDROM drive, speaker, Internet connection at may LCD
projector. Maaari rin namang dalhin ang klase sa computer laboratory kung saan ang mga kompyuter ay may
CD-ROM drive, headset, at Internet connection.
Maliban sa mungkahing nabanggit, maaari ring
gawing takdang-aralin ang mga pagsasanay upang
magawa ang mga ito ng mga mag-aaral sa kanilang
kompyuter sa bahay o kaya sa Internet caf. Sundan lamang nila ang gabay ng paggamit ng CD-ROM
at book site na nakasaad sa kanilang aklat.
Sa pag-access ng book site, puntahan at i-bookmark
ang i-teach.vibalpublishing.com (i-learn.vibalpublishing.
com sa mga mag-aaral) para sa agarang access sa mga
gawain at pagsasanay na nasa book site ng serye.
Ang mga May-akda
iv
Paunang Salita
ii
Lawak at Pagkakasunud-sunod ng mga Kasanayan
viii
Banghay ng Yunit at Pang-araw-araw

na Banghay Aralin Yunit I
Yunit I
Kadakilaan, Ating Mararating

ARALIN 1
Himno ng Batangan
ARALIN 2
Libreng Edukasyon Para sa Lahat
ARALIN 3
Batang Bayani
ARALIN 4
Sampaguita Gardens Resort
ARALIN 5
Doa Macela M. Agoncillo
ARALIN 6
Si Pagong at si Matsing: Sa Pagkikita
ARALIN 7
Araw ng mga Ama
ARALIN 8
Wayda Cosme: Huwarang Aeta
ARALIN 9
Maria Paz Mendoza-Guanzon
ARALIN 10 Pagmamahal ng Isang Ina
Lagumang Pagsusulit Yunit I
2
6
6
9
13
17
21
25
28
32
37
41
45

na Banghay Aralin Yunit II
52
Yunit II Kalikasan, Kayamanang Dapat Pangalagaan

ARALIN 11 Buwan ng Hunyo: Bawal Manigarilyo
ARALIN 12 Ikaw at ang Punungkahoy
ARALIN 13 Los Baos: Kaakit-akit na Lugar
ARALIN 14 Magtanim, Magtanim!
ARALIN 15 Mag-spelunking Tayo
ARALIN 16 Sa Pusod ng Albay
ARALIN 17 Huwag Mong Itapon Lahat
ARALIN 18 Mula Laboratoryo Hanggang Plato
ARALIN 19 Virgin Coconut Oil: Gamot-Pinoy
ARALIN 20 Halika sa Catanduanes
Lagumang Pagsusulit Yunit II
56
56
60
64
68
71
75
79
82
87
91
95

na Banghay Aralin Para sa Yunit III
98
Yunit III Taas-Noo, Pilipino

ARALIN 21 Pamilyang Pilipino
ARALIN 22 Dr. Lucrecia R. Kasilag
ARALIN 23 Biag ni Lam-ang
ARALIN 24 Pagandahin ang Maynila
ARALIN 25 Maria Makiling
ARALIN 26 Akoy Pilipino
ARALIN 27 Ang Ikaapat na Utos
ARALIN 28 Alamat ng Lahing Kayumanggi
ARALIN 29 Awit ni Maria Clara
ARALIN 30 Brother Edgardo Bugayong Jr.
Lagumang Pagsusulit Yunit III
102
102
108
112
117
121
124
128
132
135
139
142

na Banghay Aralin Yunit IV 144
Yunit IV Kapit-Bisig sa Kaunlaran
ARALIN 31 Nasa Pagsisikap ang Pag-unlad
ARALIN 32 Ang Landas sa Tagumpay
ARALIN 33 Maaabot ang Pangarap
ARALIN 34 Uunlad Kapag Nagtulungan
ARALIN 35 Nag-uugat sa Tahanan
ARALIN 36 Pilipinas: Patuloy sa Pag-unlad
ARALIN 37 Ibig Ko, Ayoko
ARALIN 38 Wallet Mula sa Balat ng Isda
ARALIN 39 Masayang Pamilya
ARALIN 40 Hiling sa Panginoon
Lagumang Pagsusulit Yunit IV
148
148
151
155
159
162
166
170
173
177
181
184
v
LAWAK AT PAGKAKASUNUD-SUNOD NG MGA KASANAYAN

Ugnayan: Wika at Pagbasa Ikaanim na Baitang
Aralin/Paglalahad
Edukasyon
sa Pagpapahalaga
Pakikinig
YUNIT I
Pagsasalita
Pagbasa
Pagsulat
KADAKILAAN, ATING MARARATING
Aralin 1
Himno ng Batangan
Awit
Nabibigyang-halaga
ang katangian ng
sariling bayan
Nasusunod ang panuto Nakapagbibigay at

nakasusulat ng
sariling panuto
Nakagagamit ng ibat Nakasusulat ng mga

ibang uri ng pagbasa
tugma
Nakabubuo
ng mga
Nakikilala ang mga
taludtud
na
magkasalitang magkasingkatugma
kahulugan
Aralin 2
Libreng Edukasyon
Para sa Lahat
Liham
Nasasabi ang kahalagahan ng edukasyon sa buhay

ng tao
Naisasagawa ang
Naipahahayag ang tuwiran o di-tuwirang
impormasyong napapagsang-ayon
kinggan
Napapangkat ang
mga ideyang binasa
ayon sa pamagat ng
pangkat
Nakasusulat ng impormasyon sa mga

forms
Naibibigay ang kahulugan ng salita sa

tulong ng pahiwatig
Naisusulat ang balangkas ng isang

pangyayari
Aralin 3
Batang Bayani
Dula
Nakikilala ang mga

salitang magkasalungat
Naibibigay ang mga

Nakabubuo ng ibat
paraan ng kabayaniibang anyo ng salihan sa kapwa
tang napakinggan
Nakapagbibigay palagay sa kalalabasan

ng pangyayari
Nagagamit ang mga

anyo ng mga salita
sa pangungusap
Aralin 4
Sampaguita Gardens
Resort
Kwento
Nabibigyang-halaga
ang pagsisikap ng
isang tao tungo sa
pag-unlad
Natutukoy ang nais big- Nagagamit ang mga

yang-diin ng tagapagdiksyunaryo at
salita na inihuhudyat
indeks
ng tono, bilis, diin, at
intonasyon
Napapangkat ang mga Naisusulat ang tumsalitang magkakaugpak na impornay

masyon mula sa
isang patalastas
Nagagamit ang wastong bigkas, diin, intonasyon, at bahagyang

paghinto sa paglalahad ng impormasyon
vi
Nabibigyang-pansin
ang kahalagahan ng
kababaihan
Natutukoy ang mga

uri ng pangungusap
ayon sa gamit
Aralin 6
Ang Pagong at ang
Matsing: Sa Muling
Pagkikita
Pabula
Nakasusulat ng kwento batay sa ipinahiwatig ng larawan
Nasasabi ang apat na

Nasasabi kung paano
uri ng pangungusap
isasabuhay ang mga
ayon sa kayarian
gintong aral batay sa
mga sitwasyon
Nauuri ang mga pangungusap ayon sa
kayarian
Aralin 7
Araw ng mga Ama
Kwento
Naipahahayag ang mga Nahihinuha ang

layunin/damdamin
paraan kung paano
ng tauhan batay sa
maipapakita ang pagparaan ng kanyang
galang sa magulang
pagsasalita
Nasasabi ang pagkakaiba ng mga payak

at tambalang pangungusap
Napahahalagahan ang Nasasabi ang ideyang

inihahatid ng mga
pagkakapantaypangungusap
pantay ng tao na
wala sa kasarian,
Nakikilala ang mga
gulang, kulay ng
sugnay sa tambalan
balat, relihiyon, at
at hugnayang
iba pa
pangungusap
Aralin 5
Doa Marcela M.
Agoncillo
Dayalog
Aralin 8
Wayda Cosme:
Huwarang Aeta
Dayalog
Nakasasagot sa mga
tiyak na tanong
Nakabubuo ng mga
salita sa tulong ng
paglalapi, pag-uulit,
at pagtatambal
Nakasusulat ng patalatang lagom ng

katangian ng tauhan
Nahihinuha ang
wakas ng isang
pangyayari
Nakakikilala ng mga
salitang iisa ang
baybay ngunit iba
ang kahulugan
Naibibigay ang kahulugan ng talinhaga mula sa tambalang salita
Naisusulat nang patalata ang mga datos

na inihayag
Naibibigay ang sanhi

Nakabubuo ng salita
at bunga ng mga namula sa mahahaganap na pangyayari
bang salita
Nakasusulat ng talata
na may ugnayang
sanhi at bunga
Aralin 9
Maria Paz
Mendoza-Guanzon
Liham
Napapahalagahan ang Nasusuri kung payak, Nagagamit nang

sariling kakayahan
tambalan, o hugnaytumpak ang mga
an ang pangungusap
pang-ugnay sa tambalan at hugnayang
pangungusap
Napagsusunud-sunod
ang mga pangyayari
Nakasusulat ng liham
na nagbabalita
Aralin 10
Pagmamahal ng
Isang Ina
Tula
Nasasabi ang mga

paraan ng wastong
pakikitungo sa magulang
Nakagagamit ng angkop na sanggunian
Naisusulat ang mga

suportang detalye
sa paksang pangungusap
Natutukoy ang ayos

Naibibigay ang
ng mga pangungupangunahing diwa
sap sa karaniwan at
na tuwiran o didi karaniwan
tuwirang binabanggit sa teksto
Nakabubuo ng mga
pangungusap na nasa
karaniwan at nasa di
karaniwang ayos
vii
YUNIT II KALIKASAN, KAYAMANANG DAPAT PANGALAGAAN

Aralin 11
Buwan ng Hunyo:
Bawal Manigarilyo
Salaysay
Aralin 12
Ikaw at ang
Punungkahoy
Dula
Aralin 13
Los Baos: Kaakitakit na Lugar
Talaarawan/Diary
Nabibigyang-pansin
ang wastong pangangalaga sa
kalusugan
Naisasabuhay ang
mabuting asal sa
pakikipagkapwa
Nabibigyang-halaga
ang kapaligiran
Nakapagbibigay ng
Aralin 14
mga tumpak na
Magtanim, Magtanim!
ideya upang maiDula
ligtas pagkasira ng
kagubatan
Nasasagot ang mga

tanong tungkol
salaysay
Nasasabi ang ibat

ibang bahagi ng
pangungusap
Naiuugnay ang sariling karanasan sa

mga pangyayari
Nabibigyang-kahulugan ang mga salitang magkakaugnay
Nakapaglalahat ng
magkakaugnay
na pangyayaring
binabanggit sa akda
Nakasusulat at naNagagamit nang wasto Nailalarawan ang

kasusunod sa mga
ang pangngalan sa
katangian ng tauhan
sa pisikal na anyo,
panuto
pakikipagtalastasan
paraan ng pagkilos
at pagsasalita
Naipapahayag ang
sariling ideya sa
isang bagay isyu,
tao, tradisyon, simulain, o likhang-isip
Nabibigkas nang
wasto ang mga salitang hiram
Nakabubuo ng mga
tanong
Naibibigay ang detalyeng ipinahihiwatig
sa pagbasa
Nakasusulat ang talata nang padikta
Nakasusulat ng isang
diary
Nakikilala ang mga pang- Nakagagamit ng pang- Napagsusunud-sunod Nakasusulat ng isang

ngalan sa ibat-ibang
ngalan sa diskors
ang mga pangunahing
liham pagrereklamo
awit na napakinggan
diwa ng seleksyon
Nakagagamit ng kard
katalog at iba pang
forms
Aralin 15
Mag-spelunking Tayo
Sanaysay
Nakikilahok sa mga
proyekto ng barangay
Nakagagamit ng mga
angkop na ekspresyon para sa kapulungan
Nakagagamit ng mga
panghalip sa pangungusap
Nakapipili ng mga de- Nakasusulat ng isang

talyeng lumilinang
liham pasasalamat
sa pangunahing diwa
Naibibigay ang kahulugan ng matatalinghagang salita
Aralin 16
Sa Pusod ng Albay
Maikling Kwento
Nasasabi ang mga

maaaring gawin sa
pagsagip sa kalikasan
Naitatala ang mga

panghalip sa binasang salaysay
Natutukoy
a n g Naigagawa ng balangkas Nakasusulat ng sapanghalip na panao,
ang tekstong binasa
laysay sa tulong ng
pamatlig, at pananong Nagagamit ang ibat
balangkas
na ginamit sa dayalog
ibang babasahing
di-piksyon
viii
Aralin 17
Huwag Mong
Itapon Lahat
Dula
Nabibigyang-pansin
Nasasagot ang mga
Naibibigay ang kahulu- Nakikilala ang mga Naisusulat ang reaksyon
ang paraan ng paglitanong batay sa baligan ng salita ayon sa
opinyon at makatotosa binasang teksto
ligtas sa kalikasan
tang pinakinggan
gamit nila sa panguhanang pahayag
ngusap
Naibibigay ang reaksyon
Nagagamit ang mga
sa binasang teksto
panghalip panao sa
kaukulang paari at
palayon
Aralin 18
Mula Laboratoryo
Hanggang Plato
Dula
Naipakikita ang pakikiisa sa pagpapaunlad ng barangay
Aralin 19
Virgin Coconut Oil:
Gamot-Pinoy
Panayam
Napahahalagahan ang Nakikinig ng mga

kwento hinggil sa
mga gamot-herbal
paggamit ng halana matatagpuan sa
mang-herbal
sariling bakuran
Aralin 20
Halika sa Catanduanes
Salaysay
Nakabubuo ng tanong
sa narinig na akda
Nagagamit ang mga

panghalip bilang
salita ng paggalang
Nakabubuo ng tanong Nakasusulat ng opinyon o palagay hingsa narinig na akda

gil sa isang paksa o
Nabibigyang-kahulugan
isyu
ang mga salitang inuulit at tambalan
Nakikilala ang panghalip na panaklaw

at nagagamit sa sariling pangungusap
Naibibigay ang wakas Nakasusulat ng mga

babala o patalastas
ng kwentong di-tapos
Nagagamit ang mga
bahagi ng pahayagan sa paghanap ng
impormasyon
Napahahalagahan ang Napakikinggan ang

Nakagagamit ng angsinilangang bayan
balita at nasasagot
kop na aspekto ng
ang mga kaugnay na
pandiwa
tanong
Natutukoy ang aspekto
ng pandiwa
Napapangkat ang mga Naisusulat ang saridetalye sa angkop na

ling reaksyon sa
kaisipan
balita
Nauuri ang magkakaugnay na salita
ayon sa digri o intensidad ng kahulugan
YUNIT III TAAS NOO, PILIPINO

Aralin 21
Pamilyang Pilipino
Panayam
Napahahalagahan ang Nabibigyang-kahulupag-uunawaan sa

gan ang mga salipamilya
tang narinig batay
sa paraan ng pagsasalita
Nakikilala ang ibat

Nakapag-uuri ng mga Nakasusulat ng isang
ibang aspekto ng
salita ayon sa mga
maikling reaksyon
pandiwa at nagagasalitang ayon sa mga
tungkol sa napapamit sa pagsasalaysay
salitang kaugnay sa
nahong paksa
pandiwa
Nagagamit nang wasto
ang ensayklopidya
ix
Napapanatili ang
Aralin 22
pagpapahalaga sa
Dr. Lucrecia R. Kasilag
musikang Pilipino
Talambuhay
Nabibigyang-diin
ang mahahalagang
punto sa akdang
narinig
Nagagamit ang wastong Nabibigyang-kahuluaspekto pandiwa sa

gan ang kilos, gawi,
pangungusap
pananalita ng tauhan sa akda
Nakikilala ang salitang-ugat ng mga
salita
Nakikilala ang mga

Nakagagawa ng buod
pokus ng pandiwa
ng narinig sa ama tagaganap, layon,
magitan ng pagbabawas ng paulit-ulit o
ganapan, at tagawalang kaugnayang
tanggap
impormasyon
Nabubuod sa sariling
pangungusap ang
tekstong binasa
Nabibigyang-kahulugan ang salita ayon
sa denotasyon at
konotasyon
maikling reaksyon
tungkol sa napapanahong paksa
liham sa editor tungkol sa isang isyu o
paksa
Aralin 23
Biag ni Lam-ang
Epiko
Napahahalagagan ang
sariling panitikan
Aralin 24
Pagandahin ang
Maynila
Sanaysay
Napahahalagahan ang Nakikilala ang iba

kalinangan
pang pokus ng pandiwa sanhi, gamit,
direksyon
Nakabubuo ng mga Napagtutulad at

Nakasusulat ng puzzle
o palaisipan
pangungusap na may
napag-iiba ang mga
ibat ibang pokus
kaisipan o ideya
Natutukoy ang mga
salitang magkakaugnay sa gamit, pinagmulan, katangian
Aralin 25
Maria Makiling
Dula
Napahahalagahan ang Nabubuo ang mga

sariling kultura
pangungusap sa
paggamit ng magkasalungat na salita
Nagagamit nang wasto Nakapangangatwiran

ang mga pang-uring
sa paksa kapanimagkasalungat
paniwala at nakahihikayat
Nakikilala ang tambalang salita
Aralin 26
Akoy Pilipino
Tula
Nakabubuo ng mga
pangungusap sa pagpapalit ng kasalungat ng isang salita
Nakasusulat ng
isang talaarawang
naglalarawan ng
ginawa
Napahahalagahan ang Natutukoy ang kasing- Nagagamit nang wasto Nasusunod ang mga
Nakasusulat ng ulat
mabubuting katakahulugan ng mga
ang mga pang-uring
panuto nang wasto
tungkol sa ugaling
ngian ng mga Pilipino
salitang ginamit sa
magkasingkahulugan Nakikilala ang mga saliPilipino
akdang narinig
tang iisa ang baybay
ngunit magkaiba ang
kahulugan
x
Aralin 27
Ang Ikaapat na Utos
Tula
Naipapakita ang paggalang sa magulang
Natutukoy ang mga

pang-uri sa akdang
narinig
Nagagamit ang ibat

ibang kailanan ng
pang-uri
Aralin 28
Alamat ng Lahing
Kayumanggi
Alamat
Naipagmamalaki ang
pagiging Pilipino
Nakapagtatala ng mahahalagang impormasyon sa akdang

narinig
Napapangkat ang mga Nabibigyang-solusyon Nakabubuo ng poster

sa ibat ibang paksa
pang-uri sa ibat
ang mga suliranin
ibang antas
batay sa iniharap na
sitwasyon
Nabibigyang-kahulugan ang mga idyomatikong pananalita
Aralin 29
Awit ni Maria Clara
Awit/Tula
Aralin 30
Brother Edgardo
Bugayong Jr.
Sanaysay
Nasasagot ang mga Nabibigyang-paglalahat ang narinig na

tanong batay sa sarili
pangyayari
Nasasagutan ang bawat
sitwasyon
Nakabubuo ng dasal
para sa kapwa
Nagagamit ang ibat

ibang kayarian ng
pang-uri sa pakikipagtalastasan
Napahahalagahan ang Nakapaglalagom ng

Nakabubuo ng mga
sipag at tiyaga
akdang napakinggan
pang-uri sa ibat
ibang kayarian
Natutukoy ang mga Nakasusulat ng iskrip

piksyon at di-piksyon
Nakikilala ang mga
salitang magka
tugma
Nabibigyang-katwiran
at katwiran ang
mga pangyayari sa
akdang binasa
Nasusulatan nang
wasto ang mga
information sheet at
ibang forms
Nabibigyang-hinuha Nakabubuo ng ulat batay sa naobserbahan,

ang mga kilos o gawi
narinig o nabasa
ng mga tauhan sa akda
Nakapagpapalit ng mga
pantig ng salita sa pagbuo ng bagong salita
UNIT IV KAPIT-BISIG SA KAUNLARAN

Aralin 31
Nasa Pagsisikap
ang Pag-unlad
Dula
Napahahalagahan ang Nakapagbibigay ng

pagsisikap at pagiisang paglalagom
ging masinop
Nakagagamit nang Natutukoy ang mga

Nakasusulat ng talata
wasto ng mga pangpangyayaring may
na may pagkakasuangkop
ugnayang sanhi at
nud-sunod
bunga
ng mga pangyayari
Nabibigyang-kahulugan
ang salita sa tulong ng
dating kaalaman
xi
Aralin 32
Ang Landas sa
Tagumpay
Maikling Kwento
Napahahalagahan
ang pagiging masikap at matiyaga sa
anumang gawain
Nakasasagot sa mga
tanong tungkol sa
detalye ng kwentong
napakinggan
Nagagamit ang mga

pangatnig sa tambalan at hugnayang
pangungusap
Nakagagawa ng pagsusuri ng sanhi at

bunga
Nakabibigay-kahulugan ang salita sa
pamamagitan ng
pagpapangkat
Aralin 33
Maaabot ang
Pangarap
Maikling Kwento
Naisasagawa ang
pagiging masinop
sa kabuhayan
Naisasalaysay sa sariling pangungusap

ang buod ng narinig
na teksto
Nagagamit ang pangatnig sa pagbuo

ng hugnayang pangungusap
Nabibigyang-kahulugan Nakasusulat ng maiang salita sa pamakling talatang naglamagitan ng pagtalahad na gumagamit

ng hugnayang pangulakay sa kayarian nito
ngusap
Aralin 34
Uunlad Kapag
Nagtulungan
Tula
Napahahalagahan ang Natutukoy ang mga

pagtutulungan sa
pahayag na napapag-unlad
kinggan: ng nagpapayo, nagbababala,
o nanghihikayat
Naipapahayag ang ideya Nakapagbibigay-suri

sa paraang nagpapayo,
sa pananaw, tono,
layunin, at saloobin
nagbababala, o nangng may-akda
hihikayat
Nakapagbibigaykahulugan sa salita
sa pamamagitan ng
paglalarawan
Napahahalagahan ang Nakikilala ang mga Naisasagawa sa

Aralin 35
pagtitiis at patnubay
sugnay na pang-abay
tamang paraan ang
Nag-uugat sa Tahanan
ng
isang
ina
na
pamanahon,
panlumga hakbang sa
Dula
nan, o pamaraan
narinig na panuto
Nakapaglalapat ng
kahalagahan ng
binasang sariling
karanasan
Nakikilala ang salita
sa pamamagitan ng
katuturan nito
xii
Naisusulat ng lagom
tungkol sa isang
usapan
Nakasusulat ng tagubilin sa pupuntahang lugar
talumpati na kaugnay ng isang binasang teksto
Aralin 36
Pilipinas: Patuloy ang
Pag-unlad
Komik Istrip
Naipagmamalaki ang
sariling bayan
Nakasusunod sa panu- Nagagamit ang ibat

Nakapaglalahat at
Nakasusulat ng talatatong napakinggan
ibang uri ng parirala
nahihinuha ang mga
nungan
sa pag-uulat
impormasyong nasa
mapa, grap, o tsart
Nakukuha ang kahulugan ng salita sa
tulong ng pahiwatig
Aralin 37
Ibig Ko, Ayoko
Tula
Napahahalagahan ang Naisasakilos ang ilang

panutong napakingmapanuring pagpagan
pasya kung tama o
mali ang mga bagaybagay
Nasusuri ang kayarian Nakapagbabahagi ng

ng tugma batay sa
sariling paniniwala
sesura at pattern ng
at palagay tungkol
tugmaan
sa nabasa
Nasasabi ang kahulugan ng salita sa
tulong ng analohiya
Nakasusulat ng tugma
tungkol sa isang
paksa
Aralin 38
Wallet Mula
sa Balat ng Isda
Liham
Napahahalagahan
ang mga yamang
kalikasan
Nailalapat ang impormasyong napakinggan sa ibang paraan

Natutukoy ang mga
ingklitik sa narinig
na teksto
Nagagamit ang mga

ingklitik sa pagsasalita
N a k a h i h i n u h a s a Nakasusulat ng lagom
o paglalahat
angkop na wakas ng
isang teksto
Nakababasa ng mapa
ng isang lugar
Aralin 39
Masayang Pamilya
Talaarawan/Diary
Napahahalagahan
ang tradisyon
ng pamilya kung
Pasko
Naililipat ang impormasyon napakinggan sa isang grap o

talahanayan
Nakapagpapalawak
ng pangungusap
sa tulong ng mga
panuring na salita/
parirala o sugnay
Nakapagsusunudsunod ng mga pangyayari/hakbang sa

isang gawain
Nauuri ang mga salita
ayon sa pandama
Aralin 40
Hiling sa Panginoon
Tula
Naipakikita ang pananalig sa Diyos at

pagsunod sa Kanyang kalooban
Nakabubuo ng palagay sa isang paksa o

isyung napakinggan
Natutukoy ang mga

pangungusap na
walang paksa o
simuno
Nakagagamit ng dating Nakabubuo ng komik

kaalaman sa pagpaistrip o usapan
pahalaga ng kaisipan
Naipapakita sa korong
pabigkas ang pagpapahalaga sa binasa
talaarawan
1
UGNAYAN: Wika at Pagbasa 6

Serye sa Filipino Elementarya
Yunit I Kadakilaan, Ating Mararating
Unang Bahagi INAASAHANG BUNGA
A. Pangkalahatang Pamantayan
Nagpapakita ng kakayahang magamit ang wika sa pang-araw-araw na pakikipagtalastasan sa pakikinig, pagsasalita at pasulat na paraan;
at makakuha ng impormasyon at masanay sa mapanuri at malikhaing pag-iisip tungkol sa binasa o narinig na ibat ibang uri ng teksto.
Pamantayang Pangnilalaman
Ang mga mag-aaral ay nagkakaroon ng kaalaman sa:
pagkilala sa kahulugan ng
mga salita, kabuuan, kaugnayan, at kaanyuan ayon sa
alpabeto
pagtukoy sa mga uri ng pagbasa at pangunahing diwa
ng akda, paghihinuha, paggamit ng mga sanggunian,
pagsagot sa mga tiyak na
tanong, pagkilala sa damdamin ng tauhan, sanhi
at bunga, at pagsusunudsunod ng mga pangyayari
Pamantayan sa Pagganap
Pangmatagalang Pang-unawa
Mahahalagang Tanong
Nakasusunod sa mga panuto
Nakasusulat ng tugma at
nasasagutan ang forms
Bakit mahalagang basahin

ang akda tungkol sa mga
bayani?
Nakapagpapahayag ng tuwiran o di-tuwirang pagsang-ayon
Mahalaga sa isang tao ang

kanyang kakayahang magbigay, tumanggap, at umunawa sa panuto.
May apat na anyo ng salita

at ito ay ang payak, maylapi,
inuulit, at tambalan.
Paano nagkakaugnay ang

pakikinig at pagsasalita?
Bakit pinag-aaralan ang

gamit, anyo, at ayos ng mga
pangungusap?
Sa paglalahad ng impormasyon, bigkasin ang mga

salita nang may wastong
diin, intonasyon, maliwanag,
at may bahagyang paghinto.
pagsunod sa mga panuto,

pagpapahayag ng tuwiran o
di-tuwirang pagsang-ayon,
mga anyo ng salita, mga uri
ng pangungusap ayon sa
gamit at ayon sa kayarian,
mga ayos ng pangungusap
2
wastong pagbaybay, pagsulat ng tugma, pagsulat

sa forms, pagbabalangkas,
paggawa ng ulat, pagsulat
ng talatang may ugnayang
sanhi at bunga, pagbuo ng
liham na nagbabalita
pagmamahal sa bayan, pagpapahalaga sa edukasyon,
gawaing kabayanihan, pagsisikap, pag-unawa sa kapwa, paggalang sa mga magulang, pagkakapantay-pantay
ng mga tao, at pagpapahalaga sa sariling kakayahan
Nakapaglalarawan sa katangian ng tauhan
Nabibigyang-kahulugan ang
mga talinghaga
Nakabubuo
ng
ibat
ibang uri at anyo ng mga
pangungusap
Naisusulat sa di-karaniwang
ayos ang mga pangungusap
na nasa karaniwang ayos at
vice versa
Ang mga pangungusap ayon

sa gamit ay pasalaysay, patanong, pautos, at padamdam. Ang mga pangungusap
ayon sa kayarian ay payak,
tambalan, at hugnayan. Ang
mga pangungusap ay maaaring nasa ayos na karaniwan o
di-karaniwan.
Paano nagiging mahalaga

ang pagkilala ng talasalitaan sa pagbasa ng akda?
Dapat bang pahalagahan
ang sariling kakayahan?
Bakit?
Bakit isinasagawa ang
pagsulat ng liham na
nagbabalita?
Paano ka makikitungo sa
iyong kapwa lalo na sa
iyong magulang?
Nakabubuo ng liham na
nagbabalita at naisasagawa
ang pagpapahalaga sa bayan,
sa gawain, sa sarili, sa mga
magulang, at sa kapwa
B. Kaalaman at Kakayahan
Kaalaman:
Kakayahan:
Ang mag-aaral ay nagkakaroon ng kaalaman sa:
Ang mag-aaral ay nagpapakita ng kakayahan sa:
pagbubuo ng salita at pagsusunud-sunod ayon sa alpabeto
pagsagot sa mga tiyak na tanong at pagsusunud-sunod ng mga

pangyayari
pagpapalawak ng talasalitaan sa tulong ng mga talinghaga

at pagbubuo ng salita
pagsusuri ng mga uri, kayarian, at bantas na ginagamit sa

pangungusap
pagsusuri ng binasa/narinig sa pamamagitan ng pagtatalakay,

paghinuha, pagtukoy sa tema, tauhan, at mga pangyayari
pagsusulat ng ulat, tugma, at liham na nagbabalita

sa mga pangyayari sa kapaligiran
pagpapamamalas sa pasalita at pasulat na paraan ng pagpapahalaga sa bayan, sa iba, at sa sariling kakayahan
pagbibigay-hinuha at pagtukoy sa sanhi at bunga
pagtukoy sa mga uri ng pangungusap ayon sa gamit at kayarian
pagsulat ng tugma, forms, ulat, talata, at liham na nagbabalita
pagmamahal sa bayan, pagpapahalaga sa magulang, mga bayani,

at sariling kakayahan
3
Ikalawang Bahagi KATIBAYAN NG PAGTATAYA

Produkto/Pagganap
Kraytirya sa Pagganap
P Produkto
Paggamit ng magagalang
na pananalita, wastong salita, at
mga uri ng pangungusap.
P Pagganap
Biyernes, nagkaroon ng
pasalitang pagsubok ang bawat
pangkat ng mga mag-aaral.
Magkaroon ng tanong
at sagot ang mga mag-aaral sa
pamamatnubay ng guro.
4 Totoong wasto at makabuluhan ang sagot sa tama at

mahalagang tanong kaugnay ng mga uri ng pangungusap at sa kabuuan ng
mga salita/talata.
3 Kulang pa ang kasanayan
sa wastong pagtatanong at
pagbibigay ng tamang mga
sagot.
2 Kulang na kulang ang
kasanayan sa wastong pagtatanong at pagbibigay ng
mga tamang sagot.
1 Pagbutihin ang pagtatanong
at pagsagot sa mga tanong.
Mali ang pagbuo ng mga
katanungan. Hindi nasagot
nang wasto ang mga tanong
na iwinasto.
Iba Pang Katibayan sa Pagganap
*
*
*
*
*
Mga Sagot sa mga Pagsasanay ng Bawat Aralin

Lagumang Pagsusulit ng Yunit
Mga Pagtataya sa Bawat Aralin
Mga Takdang Gawain sa Notbuk
Mga Kasanayang Interaktibo sa CD-ROM at i-Learn sa Vibal Website
Antas/Marka
4 Napakahusay
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
4
Ikatlong Bahagi MGA GAWAIN SA PAGTUTURO AT PAGKATUTO

A. Mga Gawaing Instruksyunal
1.
2.
Ganyakin ang klase sa tulong ng mahalagang pahayag/larawan sa pagpapahalaga sa bagay/tao sa paligid.

Linangin ang pag-unawa at paggamit sa magagalang na mga pananalita
kaugnay ng binasa.
3.
Talakayin ang uri ng pangungusap at pabigyan ng halimbawa ang mga ito.
4.
Ipasuri ang kabuuan at kahulugan ng salita/talinghaga.
5.
Ipabigay ang pangunahing diwa ng akda, mga sagot sa mga tanong, mga
paghihinuha, at pagsusunud-sunod ng mga pangyayari.
6.
Ipagawa ang pagsulat ng tugma, balangkas at patalastas, pagsagot sa

forms, pagsasaayos ng mga salita ayon sa alpabeto.
7.
Magpagawa ng pagbasang pasalita. Kilatisin ang ginawang pagbasa.

Maaaring gamitin ang markang 3 (mahusay), 2 (katamtaman), at 1 (pagbutihin).
8.
Magpasulat ng liham na nagbabalita sa malayong kaibigan/kamag-anak.
9.
Pasagutan ang mga tseklist o pagsasanay sa pagpapahalaga.
10.
B. Kagamitan/Resorses
1.
Mga Aralin 1-10 Yunit I ng Ugnayan 6 Teksto at Manwal sa Pagtuturo
2.
i-Learn/i-Teach Activities (i-learn.vibalpublishing.com/i-teach.

vibalpublishing.com)
3.
CD-ROM Activities
Ipatapos ang mga inihandang gawaing pagtuturo at pagtataya sa bawat

aralin.
5
YUNIT
I KADAKILAAN, ATING MARARATING
Aralin
I Himno ng Batangan
I.
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakagagamit ng ibat ibang uri ng pagbasa
Nakikilala ang mga salitang magkasingkahulugan

2.
Wika
Nasusunod ang narinig na panuto
Nakapagbibigay at nakasusulat ng sariling panuto

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng mga tugma
Nakabubuo ng mga taludtod na magkakatugma

4.
Edukasyon sa Pagpapahalaga
Naipakikita ang pagmamahal sa bayan

B.
C.
D.
II.
Mga Katibayan sa Pagtataya

A.
Produkto: Pagsulat ng mga paraan upang maipaalam
sa iba ang kagandahan ng sariling bayan
Pagganap: Sumulat ng limang paraan upang malaman
ng iba ang kagandahan ng sariling bayan.
B.
Katibayan sa Pagganap
Antas/Marka
Paksang Aralin
1.
Mga Uri ng Pagbasa
2.
Mga Salitang Magkasingkahulugan
3.
Pagsunod sa mga Panuto
4.
Pagsulat ng Tugma
5.
Pagmamahal sa Bayan
1.
Ang panuto ay direksyon, instruksyon, o paliwanag
sa isang gawain o pangyayari na dapat sundin.
2.
Ang panuto ay kailangang malinaw, tiyak, buo,
at maikli lamang.
3.
Kailangang basahin at unawaing mabuti ang panuto
bago ito isagawa.
4.
Mahalaga sa isang tao ang kanyang kakayahang magbigay, tumanggap, at umunawa sa panuto.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit maaaring gumamit ng larawan, senyas, krokis,
at iba pa sa pagbibigay ng panuto?
2.
Paano maipakikita ang pagmamahal sa bayan? Ilahad
ang mga paraan.
3.
Bakit mahalaga ang kaalaman sa mga salitang magkakasingkahulugan?
4.
Paano mo ilalarawan ang Batangas gamit ang mga
salitang magkasingkahulugan?
C.
4 Napakahusay
Nakapagbibigay ng limang paraan. Buo ang mga pangungusap

at ginagamitan ng malaking titik
at angkop na bantas sa hulihan.
3 Mahusay
Nakapagbibigay ng apat na paraan

at maayos ang pagkakasulat ng mga
pangungusap.
2 Mahusay-husay
Nakapagbigay ng tatlong paraan

ngunit may mga mali sa pagkakasulat
ng mga pangungusap.
1 Magsanay Pa
Dalawa pababa ang mga paraang naibigay at napakaraming mali

sa baybay at pagkakasulat ng mga
pangungusap.
Iba Pang Mga Katibayan

Mga Sagot sa Pagsasanay, i-Teach Activities sa Vibal
website
6
III. Mga Gawain sa Pagkatuto
Para sa karagdagang impormasyon sa kagandahan ng Batangas, atasan ang mga mag-aaral na

bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com.
Ipa-click ang Filipino Ugnayan 6 Yunit
I Aralin 1 Link.
Bilang isang guro, maaari rin itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.com.
Unang Araw PAGBASA

A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Saan ba kayo isinilang? Ano ang masasabi mo sa sarili mong bayan? Ipakita ang mga
larawan ng mga bayaning sina Apolinario Mabini, Jose P. Laurel, Claro M. Recto, at Emilio
Aguinaldo. Itanong kung alam nila kung saang
bayan ipinanganak ang mga bayaning binanggit
at kung ano ang nagawa nilang kabayanihan.
2.
Ipasagot ang bahaging Magsanay, p. 4.

C.
Pagpapalalim
1.
Ipasagot sa bawat pangkat ang mga pangganyak
na tanong (Gamitin ang kartolina).
2.
Ipabasa ang Himno ng Batangan nang may wastong
bigkas, tono, intonasyon, at angkop na damdamin.
3.
Bigkasin ang Himno ng Batangan. Ipasagawa ang
isang teatrong pabasa.
4.
Pagmamarka sa mga kasali batay sa mga pamantayan
sa teatrong pabasa.
D.
Paglalapat
Pagsulat sa Pansariling Journal
Ipasulat nang patalata ang mahahalagang aral
na natutuhan sa aralin sa kani-kanilang journal. Sundin
ang format na ito.
Paghahawan ng Balakid
Pagtukoy sa kasingkahulugan ng salita sa pamamagitan ng pagsagot sa bahaging Magsanay A, B, C,
at D, p. 7.
3.
Pagtatakda ng Layunin sa Pagbasa

Pangkatin ang klase sa apat. Ibigay ang mga
pagganyak na tanong na sasagutin ng bawat pangkat.
Pangkat I Anu-ano ang mga katangiang taglay
ng lalawigan ng Batangas? Sinusino ang dangal ng Batangas?
Pangkat II Sa paanong paraan maipakikita
ang pagmamahal sa sariling lupang sinilangan? Bakit kaya isinulat ang Himno ng Batangan?
Petsa: __________________
Mga natutuhan sa aralin Sumulat ng isa
o dalawang pangungusap tungkol sa paksa.
Pangkat III Bakit itinuring ng may-akda na

brilyante ang Batangas sa katagalugan? Paano naging bukal ng
kadakilaan ang Batangas?
B.
Paglinang
Ipabasa nang tahimik ang Himno ng Batangan, p. 3.
Ipasagot ang Sagutin, 4.
Lagda: __________________
E.
Pagpapahalaga
Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan
sa Pagganap
7
Ikatlong Araw UGNAYAN
Ikalawang Araw WIKA AT PAGSULAT

A.
B.
C.
A.
Paghahanda
1.
Pagbabalik-aral sa nakaraang aralin.
1.
Muling bigkasin ang Himno ng Batangan.
2.
Pagbabasa ng isinulat sa pansariling journal.
2.
Itanong sa mga mag-aaral kung paano nila ipinakikita

ang pagmamahal sa sariling bayan.
Paglinang
1.
Pagpapabasa ng aralin sa Wika, p. 8.
2.
Ipabasa ang lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 8.
B.
Paglinang
1.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B, C, at D, p. 9.
2.
Karagdagang Pagsasanay
2.
3.
Ipasulat ang mga paraan kung paano makatutulong upang malaman ng iba ang kagandahan o katangian ng sariling bayan.
C.
1.
Sumulat ng poster na nagpapaalaala sa:

Isang pagpupulong hinggil sa pagpaplano
kung paano maitatayo ang isang pampublikong
palikuran sa palengke. Gaganapin ito sa Martes
ika-3:00 ng hapon sa Poblacion, Barangay Hall.
2.
Gumawa ng poster hinggil sa kalinisan at kaayusan. Gawing patugma ang paggawa ng poster.
Halimbawa:Tapat Mo, Linis Mo.
Pagpapalalim
Itanong ang iba pang bayani bukod sa mga bayaning
nagmula sa Batangas.
Itanong din kung bakit sila naging mga bayani.
Pagsasanay sa Pagsulat
Ipagawa ang Magsanay, p. 10.
3.
Pagtalakay sa Kasanayan
Ipabasa ang aralin sa Pagsulat, p. 10. Pagpapabasang muli ng himno at pagtukoy sa mga salitang
magkakatugma. Pagbibigay ng halimbawa.
2.
Pagsagot sa mga pagsasanay

Ipasagot ang pagsasanay A at B sa batayang
aklat, p. 11.
Pagsulat
1.
Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay.

Pagtatanong kung ano ang mga bagay na
magagawa nila upang maipagmalaki ng sariling bayan.
Gumawa ng tamang panuto/direksyon kung

paano ka makararating sa paaralan mula sa inyong
tahanan.
D.
Paghahanda
D.
Pagpapahalaga
Pumili ng mga bayani sa talaan ng mga pangalan na
nasa ibaba. Ipasalaysay ang alam nila tungkol sa bawat isa.
Ipasulat sa talata ang pagsasalaysay na ginawa.
1.
Manuel Luis Quezon
2.
Wenceslao Q. Vinzons
3.
Jose Maria Panganiban
4.
Gabriela Silang
5.
Melchora Aquino
8
A.
Ikaapat na Araw PAKIKINIG

Paghahanda
1.
Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig
3.
IV.
Pagpaparinig ng Himno ng Batangan na

nilapatan ng himig.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng awitin.

Pagtatanong kung ano ang bahaging naibigan
ng mga mag-aaral sa himno.
B.
Paglinang
1.
Pagpaparinig ng isang awiting Bayan Ko.
2.
Itanong: Ano ang aral na inihahatid ng awiting inyong napakinggan?
C.
Pagpapalalim
Ipasulat ang mga tagubilin na sinasabi sa awitin.
Pagawain ang mga mag-aaral ng detalye kung paano
maisasagawa ang tagubiling binabanggit sa awitin.
D.
Pagpapahalaga sa Pagsulat sa Journal

Pagpapasulat sa journal ng mahahalagang aral
na kanilang natutuhan sa pamamagitan ng pakikinig.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
1.
Magparinig sa mga mag-aaral ng mga naka-tape na
panayam hinggil sa:
a.
pangangalaga sa kagubatan
b.
pagpapaganda ng kapaligiran
c.
pag-iwas sa polusyon
2.
Tanungin ang mga mag-aaral hinggil sa kanilang
napakinggang mga tagubilin. Ipasulat sa notbuk.
Aralin
I.
Magpakopya ng mga tagubiling nakikita sa daan,

opisina, paaralan, simbahan, at iba pa.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 2-11, CD-ROM, i-Learn Activities
sa Vibal website
Libreng Edukasyon Para Sa Lahat
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Napapangkat ang mga ideya
Nakikilala ang mga salitang magkasalungat

2.
Wika
Naisasagawa ang impormasyong napakinggan
Nakapagpapahayag ng tuwiran o di-tuwirang

pagsang-ayon
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng hinihinging detalye ng mga

form
4.
Nasasabi ang kahalagahan ng edukasyon
sa buhay ng tao
B.
Paksang Aralin
1.
Pagpapangkat ng mga Ideya
2.
Mga Salitang Magkasalungat
3.
Pagpapahayag ng Tuwiran o Di-Tuwirang Pagsang-ayon
4.
Pagsulat sa mga Form
5.
Pagpapahalaga sa Edukasyon
C.
1.
Ang pagpapahayag ng tuwirang pagsang-ayon sa isang
ideya ay gumagamit ng salitang dapat at sa palagay ko.
9
2.
3.
4.
5.
6.
D.
II.
Ang mga salitang magagamit sa pagpapahayag ng palagay o ideya nang di-tuwiran ay ayon kay/sa, alinsunod
kay/sa, sinabi ni/ng, kinakailangan daw/raw, at iba pa.
Maaaring pangkatin ang mga ideya ng akdang binasa.
Ang kaalaman sa magkakasalungat na salita ay nagpapalawak ng talasalitaan.
Mahalagang matutuhan ang pagsulat sa mga form.
Ang edukasyon ay landas sa maunlad na kinabukasan.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit mahalaga ang edukasyon?
2.
Paano ang pagbibigay ng pahayag, maging tuwiran
man o di-tuwirang pagsang-ayon?
3.
Bakit mahalaga ang pagkilala sa mga salitang magkasalungat?
4.
Paano makikilala ang salitang magkasalungat?
5.
Bakit mahalagang matutuhan ang pagsulat ng mga
detalye sa ibat ibang forms?

A.
Produkto: Pagbibigay ng kasalungat ng salita
Pagganap: Basahin ang mga talata. Isulat ang kasalungat
ng mga salitang may salungguhit sa papel.
Isang 1tagumpay ang programang Habitat na
inilunsad ng pamahalaan sa ating bansa. Mga 2murang pabahay sa 3mahihirap ang layunin ng programang ito. Ang pamahalaang lokal ng mga lungsod
o lalawigan ng bansa ay 4aktibong 5nakikiisa para
sa 6ikagagaling ng kanilang mga nasasakupan.
Hindi magkamayaw sa 7katuwaan ang mga
mamamayang biniyayaan ng murang pabahay.
8
Buo ang kanilang paniniwala na 9bukas ang
palad ng pamahalaan na tulungan ang mga nangangailangang tulad nila na magkaroon ng 10disenteng
pamumuhay.
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Naibigay ang kasalungat ng siyam

hanggang sampung salita.
3 Mahusay
Naibibigay ang kasalungat ng pito

hanggang walong salita.
2 Mahusay-husay
Naibigay ang kasalungat ng lima

hanggang anim na salita.
1 Magsanay Pa
Apat pababa ang naibigay na kasalungat ng mga salita.

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Pagpapakita ng mga larawan ng mga tao na
gumagawa gamit ang kani-kanilang propesyon.
Itanong kung anong propesyon ang pangarap
nila para sa kanilang sarili.
Sabihing ang tatalakayin ay tungkol sa kahalagahan ng edukasyon sa buhay ng tao.
2.
Ipabasa ang advance organizer/kicker sa ibaba
ng pamagat. Hingin ang paliwanag ng mga mag-aaral
tungkol dito.
3.
Pagbibigay ng pangganyak na mga tanong
Itanong kung paano makapag-aaral ang isang
tao kahit hindi pumapasok sa paaralan.
Itanong din kung ang mga preso o mga bilanggo
ay maaaring mag-aral sa loob ng bilangguan.
10
B.
Paglinang
Ipabasa nang tahimik ang liham tungkol sa Libreng
Edukasyon Para sa Lahat, pp. 12-13.
Ipasagot ang bahaging Sagutin, pp. 12-13.
C.
Pagpapalalim
Ipasagot ang mga pangganyak na tanong.
Ipapangkat ang mga ideya sa bahaging Magsanay,
pp. 14-15.
Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, p. 16 matapos
talakayin ang aralin.
D.
2.
B.
Paglinang
1.
Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 17.
Ipaliwanag ang lagom sa bahaging Tandaan,
p. 17.
2.
Pagpaparinig ng tape na nauukol sa Swine Flu.
Itanong kung saan nagmula ang epidemyang
Swine Flu.
Ipasagot sa mga mag-aaral kung anu-anong
bansa ang labis na naapektuhan nito.
Ipasulat ang mga salitang magkasingkahulugan
o kasalungat na napakinggan sa tape.
Ipasulat din ang mga salitang ginamit sa pagpapahayag ng palagay o ideya.
C.
Pagpapalalim
1.
Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, pp. 17-18.
2.
Bumasa sa pahayagan ng mga balitang tungkol
sa edukasyon. Talakayin kung sang-ayon ka o hindi
at ang iyong mga dahilan. Isulat sa talata ang iyong
pahayag.
D.
Pagsulat
1.
Hayaang basahin ng mga mag-aaral ang impormasyong nasa kanilang Identification Card (ID).
Ipaliwanag ang aralin sa Pagsulat, p. 49.
Paglalapat
Ipasulat ang mga natutuhan sa binasang Edukasyon
Para sa Lahat.
Ipasulat din sa journal ang pangarap na propesyon
ng mga mag-aaral na nais matupad pagdating ng tamang
panahon.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
A.
Paghahanda
1.
Pagbabalik-aral kung ano ang panuto at ang kahalagahan nito.
Ipagawa ito sa mga mag-aaral batay sa panuto.
(Maaaring pangkatin ang mga mag-aaral).

Panuto: Isulat ang mga paraan kung paano ito
dapat isagawa.
Ang Pagsasaing
Ang Paggawa ng Bandilang Pilipino na Yari
sa papel
Ang Paggawa ng Papel na Abaniko
Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal.
11
2.
Ipasagot ang Magsanay A at B, p. 19.
3.
1.
Magpakita ng iba pang ID tulad ng Voters ID,
Drivers License, Senior Citizens ID, Philhealth
Card, at iba pa. Hayaang ibigay ng mga magaaral ang impormasyong nakatala sa mga ito.
2.
Hayaang magsanay ang mga mag-aaral sa pagbibigay ng impormasyon sa iba pang forms.
D.
B.
C.
Paghahanda
1.
Pagbalik-aral sa tekstong Libreng Edukasyon Para
sa Lahat.
2.
Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa tema
ng aralin.
Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang kahalagahan
ng edukasyon sa buhay ng tao.
Paglinang
1.
Itanong kung ano ang maidudulot ng edukasyon
sa kanila bilang mag-aaral.
2.
Ipasagot ang bahaging Pagpapahalaga sa Edukasyon
sa p. 19.
3.
Isalaysay ang buhay nina Apolinario Mabini,
Andres Bonifacio na dating mahihirap ngunit nagsikap mag-aral habang nagtatrabaho. Naging abogado
si Mabini, samantalang natuto si Bonifacio sa aklat na
French Revolution.
Pagpapalalim
Sagutin: Bilang isang mag-aaral, paano ka susunod
sa batas-trapiko? Ipaliwanag.

Paghahanda
1.
Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang
iparirinig
Itanong ang mga paksang nalaman
sa pakikinig ng tape.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng tulang
akrostik.
Itanong sa mag-aaral kung nasunod nila ang
panuntunan sa pakikinig.
Pag-aantas sa mag-aaral na ginagamit ang
panuntunan sa pakikinig.
Paglinang
1.
Iparinig ang tulang akrostik.
A.

A.
Pagpapahalaga
Gawin:
Ipaliwanag ang islogang Edukasyon ang landas tungo
sa maunlad na bukas.
B.
Mabuhay ang Seniors
Magalang na bati sa nakatatanda

At pagpapahalaga sa mga ginawa
Buhay ninyoy nagsimula sa pagkabata
Ukol nga ang lahat sa bata at matanda.
Handog ninyo sa amin ang inyong ginawa
Akay ninyo kaming tunay sa ating bansa
Yamang malaki kayo ng bawat nilikha.
Aksiyon ninyo ay tungo sa kabutihan
Ng sinumang mamamayan ng ating bayan
Ganyan ang isang huwarang dapat tularan.
12
Senyas din ninyo ang makabuluhang asal

Ekis sa inyo ang anumang kasamaan
Na nilalayuan ng bawat mamamayan.
Iniisip ang pag-unlad sa pamumuhay
Okey talaga kayong nasa katandaan.
Regalo ang gawa ninyo sa kaunlaran
Super ang tulong ninyo sa mabuting buhay!
Sagutin ang mga tanong:
1.
Ano ang paksa ng tulang akrostik?
2.
2.
C.
D.
Ano ang mga naiambag ng sinasabing mga

senior sa ating mamamayan? Sa ating bayan?
Iparinig ang isa pang tape hinggil sa patalastas na

nagbibigay ng scholarship sa mga mag-aaral. Itanong
pagkatapos kung anu-ano ang kailangan upang matamo ang scholarship.
Pagpapalalim
Pagpaparinig ng tape na may kaugnayan sa pagpapaunlad sa sarili o pag-aaral gaya ng sa Technical Education
and Skills Development Authority (TESDA).
Ipasagot ang mga katanungang kaugnay ng kahalagahan ng edukasyon.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
1.
Makinig sa mga balitang panradyo o pantelebisyon.
Isulat nang tumpak ang impormasyong napakinggan.
2.
3.
IV.
Aralin
I.
Pasulatin ang mga mag-aaral ng kahalagahang

naidudulot ng edukasyon sa buhay ng tao.
Magkaroon ng Art Contest sa paggawa ng collage
sa paksang Edukasyon Para sa Lahat.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 12-19
Batang Bayani
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakapagbibigay-hinuha sa kalalabasan ng pangyayari sa akdang binasa
Nakukuha ang kahulugan ng salita sa tulong

ng pahiwatig
2.
Wika
Nakabubuo ng ibat ibang anyo ng mga salitang

napakinggan
Nakikilala ang mga anyo ng mga salita sa

pangungusap
3.
Pagsulat
Naisusulat ang balangkas ng isang pangyayari

4.
Napahahalagahan ang paggawa ng mumunting

kabayanihan sa kapwa
B.
Paksang Aralin
1.
Hinuha sa Kalalabasan ng Pangyayari
2.
Kahulugan ng Salita sa Tulong ng Pahiwatig
3.
Mga Anyo ng Salita
4.
Pagsulat ng Balangkas
5.
Mga Magagawang Kabayanihan
13
C.
D.
Mahahalagang Tanong
1.
Paano ba ang pagbibigay-hinuha sa kalalabasan
ng isang pangyayari?
2.
Paano makukuha ang kahulugan ng salita na nasa
loob ng pangungusap?
3.
Paano nakatutulong sa mga mag-aaral ang paggawa
ng balangkas?
4.
II.
sasakyan; pula para sa mga tatawid. Tumawid ang mga

kasama mong nakahinto nang makitang wala namang
sasakyang dumarating. Anong gagawin mo?
Pangmatalagang Pang-unawa
1.
Ang kahulugan ng salita ay makukuha sa tulong
ng pahiwatig sa pangungusap.
2.
Ang mga salita ay may iba-ibang anyo.
3.
Ang pagsulat ng balangkas ay nakatutulong sa
pag-unawa.
4.
Ang kabayanihan ay hindi lang sa paglaban maipakikita kundi sa pag-iisip mo sa kapakanan ng iba bago
ang sarili.
B.
Sa paanong paraan tayo makagagawa ng kabayanihan

para sa ating kapwa?
4.
Usung-uso sa inyong lugar ang tayaan ng ibat

ibang laro. Talagang ayaw mong tumaya. Hindi mo
gusto ang anumang bisyo. Bukod sa masamang
ugali para sa iyo ang pagsusugal, lagi mo pang naaalala ang pangaral ng iyong mga magulang. Ngunit
nang sunud-sunod na ang nananalo sa iyong mga
kaibigan, parang natukso ka na ring tumaya.
5.
Bago kayo sa inyong lugar ngayon. Lumikas ang

maraming pamilya dahil sa panganib ng baha. Kasama ang iyong pamilya sa binigyan ng bahay sa resettlement area sa malayong baryo. Araw-araw, nakikita mo
ang maraming batang tulad mo ang may dalang mga
gamit sa pagtatanim.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Nabigyan ng angkop na wakas ang

limang pangyayari. Wasto ang pagkakasulat ng mga pangungusap at baybay ng
mga salita.
3 Mahusay
Apat ang nabigyan ng angkop na

wakas. Malabo at may mali ang isang
pangungusap.

A.
Produkto: Paghinuha sa kalalabasan ng pangyayari

Pagganap: Basahin ang mga sitwasyon. Bigyan ang bawat
isa ng maaaring maging wakas. Isulat ang sagot
sa sagutang papel.
Kraytirya sa Pagtataya
1.
Napakalakas ng ulan. Kailangang tawirin ni

Jonathan ang ilog dahil ang dala niyang gamot ay
dapat mainom ng kanyang may sakit na ina.
2 Mahusay-husay
Tatlo ang nabigyan ng angkop na

wakas. Dalawang pangungusap ay malabo at may mga mali sa pagkakasulat.
2.
Sampung mag-aaral ang inaasahang dadalo sa

panayam ng mga manggagamot. Hindi makadadalo si
Jun. Siyay may sakit. Nagkataon pa namang siya ang
magpapakilala sa panauhing tagapagsalita.
1 Magsanay Pa
Dadalawa ang nabigyan ng angkop na

wakas. Ang iba ay kulang-kulang at dimaayos ang pagkakasulat.
3.
Sa isang sangandaan, may mga guhit para tawiran ng mga tao. Berde ang ilaw noon para sa mga
C.

Mga Sagot sa Pagsasanay
14
Ipasulat din kung ano ang aral na natutuhan nila

sa akda.
Unang Araw PAGBASA

A.
Panimula
Petsa: __________________
1.

Paghahanda
Magtanong kung may nalalaman silang mga
batang naging bayani. Itanong din kung bakit siya
itinuring na isang bayani.
2.
Ipasagot sa mga mag-aaral ang Magsanay A,
B, at C, pp. 24-25 upang makuha ang kahulugan ng
salita sa tulong ng pahiwatig.
3.
Lagda: __________________
E.

Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang nais
nilang malaman sa akda.
A.
Itanong din kung nais nilang malaman kung

bakit naging bayani ang bata sa akdang tatalakayin.
B.
Paglinang
Ipabasa nang tahimik sa mga mag-aaral ang Batang
Bayani. Ipasagot ang Sagutin sa p. 21.
C.
Pagpapalalim
Paglinang
1.
Ipabasa ang aralin sa Wika, p. 26.
2.
Ipapangkat ang mga salita batay sa anyo nito kung
payak, maylapi, inuulit, o tambalan.
3.
Itanong kung paano nabuo ang mga salitang pinangkat.
4.
Ipagamit ang mga salitang payak, maylapi, inuulit,
at tambalan sa pangungusap.
5.
Papapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging
Tandaan, p. 26.
C.
Pagpapalalim
Pagdidikta ng mga salita.
1.
Ipasagot ang bahaging Magsanay A, B, C, at D, p.27.
Ipabasa sa kanila ang dula nang may wastong damdamin, bigkas, at intonasyon.
Ilahad ang aralin at pasagutan ang Magsanay A at B,
pp. 22-23.
Paglalapat
Ipasulat kung paano maibibigay ang sariling palagay
sa kalalabasan ng pangyayari sa sitwasyong binasa.

Paghahanda
1.
Pagbalik-aral sa nakaraang aralin
Ipabigay ang mga salitang magkakasalungat.
Ipabigay ang mga impormasyong napakinggan
sa radyo at telebisyon.
2.
Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal
B.
Pasagutan ang mga pangganyak na tanong. Pumili ng

mga isasali sa dula.
D.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
15
2.
Ipapangkat ang mga ito batay sa anyo ng mga
salita.
Atasan ang mga mag-aaral na gawin ang
karagdagang pagsasanay sa mga anyo ng salita, bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang
Filipino Ugnayan 6 Yunit I Aralin 3 Wika
D.
Pagsulat
1.
Itanong sa mga mag-aaral kung anu-ano ang
mga pangyayari sa nabasang dula.
Ipabuo sa kanila ang balangkas at isulat sa ilalim
ang mga datos nito.
2.
Magbigay ng mga paksa at ipasulat sa mga magaaral ang balangkas at datos ng mga ito.
Maaaring gamitin ang mga sumusunod na paksa:
1.
Paggawa ng Punlaan ng Halaman
2.
Paghahanda Kapag May Darating na Bagyo
3.
Ang Pagsasaing
3.
Bumasa ng isang maikling kwento. Isulat ang
balangkas nito.
Magtanong tungkol sa kwento batay sa mga
sangkap tulad ng tagpuan, tauhan, banghay ng pangyayari, kasukdulang tagpo, kakalasan o katapusan.
2.
B.
C.

A.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa tema ng binasang akda.
Ipaalala sa mga mag-aaral ang ginawa ng batang
bayani sa dula.
D.
Itanong sa kanila kung gagawin din nila ang ginawa ng bata sa parehong sitwasyon.
ng aralin.
Paglinang
1.
Tanungin ang mga mag-aaral kung may mga
pangyayaring nakagawa rin sila ng pagtulong sa
kapwa. Ipasalaysay sa kanila.
2.
Pagsagot ng pagsasanay sa aklat
Ipasagot ang bahaging Ugnayan, p. 29.
3.
Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang kanilang
gagawin kung sila ay nasa sitwasyong tulad nito:
1.
Naglalaro kayo ng kamag-aral mo nang
madapa siya at tumama ang ulo sa isang
malaking bato. Nawalan siya ng malay.
2.
Malakas ang ulan habang tumatawid kayo
sa kalsada. Biglang dumating ang isang sasakyan at nahagip ang iyong kasabay. Tumakas ang drayber.
Pagpapalalim
Ipasagot ang mga katanungang sumusunod:
Kanino dapat lumapit kung nangangailangan ng pagtulong kapag ____________________?
1.
may sakit
2.
nakagat ng aso
3.
napilayan
4.
may alarma ng sunog
5.
may gumuhong lupa sa lugar
6.
may kaguluhang nangyayari sa lugar ninyo
Pagpapahalaga
Magtala ng mumunting kabayanihang magagawa
araw-araw.
16
A.
B.

Paghahanda
1.
Ipasulat ang mga balitang kanilang napakinggan
sa nakalipas na araw.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng balita.
Itanong kung nasunod ang panuntunang ginamit sa pakikinig.
Paglinang
1.
Iparinig ang tinipong balita na inihanda sa tape
recorder.
2.
Ipasagot ang mga katanungan tungkol sa narinig
na balita.
C.
Pagpapalalim
Magtakda ng dalawang mag-aaral na magkukunwaring announcer sa telebisyon.
Bigyan sila ng mga paksang dapat iulat.
Ipasulat sa mga nakikinig ang mga paksang kanilang
napakinggan.
Ipabasa rin nang malakas ang kanilang mga isinulat.
D.

Isulat ang iyong natutuhan sa aralin. Lagyan ng petsa.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
A.
Isulat ang maliliit na kabayanihang nagawa mo
sa araw-araw.
B.
IV.
Aralin
I.
Isulat ang kayarian ng mga

maylapi, inuulit, o tambalan.
1.
bayani
6.
2.
huwaran
7.
3.
maginoo
8.
4.
masinop
9.
5.
pagsikapan
10.
salita kung payak,

tagumpay
bigay-todo
araw-araw
bigay-sulit
taun-taon
Kagamitan/Resorses
sa Vibal website
Sampaguita Gardens Resort
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nagagamit ang diksyunaryo at indeks
Napapangkat ang mga salita ayon sa isang

batayan
2.
Wika
Nagagamit ang wastong bigkas, diin, intonasyon,

at bahagyang paghinto sa paglalahad ng impormasyon
Natutukoy ang nais bigyang-diin ng tagapagsalita na inihuhudyat ng tono, diin, bilis, at

intonasyon
3.
Pagsulat
Naisusulat ang tumpak na impormasyon mula
sa isang patalastas
4.
Nabibigyang-halaga ang pagsisikap ng isang tao
tungo sa pag-unlad
B.
Paksang Aralin
1.
Paggamit ng Diksyunaryo at Indeks
2.
Pagpapangkat ng mga Salita
17
C.
D.
II.
3.
Wastong Pagbigkas
4.
Impormasyon sa Patalastas
5.
Pagpapahalaga sa Pagsisikap
1.
Sa paglalahad ng impormasyon, bigkasin ang mga
salita nang may wastong diin, intonasyon, maliwanag,
at may bahagyang paghinto. Gawing masigla at may
katamtamang lakas ang tinig.
2.
Ang diksyunaryo ay malaking katulungan sa pagbibigayimpormasyon sa isang salita.
3.
Ang pagpapangkat ng mga salita ay malaking tulong
sa pang-unawa.
4.
Lagi kang may matutuhan sa pinaghirapang bagay.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit mahalaga ang wastong pagbigkas ng mga salita,
parirala, at pangungusap?
2.
Paano ang wastong paggamit ng diksyunaryo?
3.
Bakit mahalaga ang pagsisikap sa buhay?

A.
Produkto: Wastong pagbigkas
Pagganap: Basahin ang patalastas.
B.
Calendola Village, San Pedro, Laguna

Ang murang isipan ay madaling turuan
Kaya ang bisyon nitong paaralan
Hubugin ang bata sa wastong paraan
Upang paglaki ay hindi maligaw.
Para sa mga detalye ng pagpapatala sa Nursery
at Kindergarten, pumunta kayo sa aming website sa
www.emmanueldtc@yahoo.com o tumawag sa cellphone
no. 0915-7796190
Antas/Marka
4 Napakahusay
1. Matikas ang tindig at kasiya-siya

ang anyo habang nagsasalita.
2. Katamtaman ang lakas ng boses at
wasto ang diin, tono, at hinto sa
pagbigkas.
3. May hikayat at angkop na damdamin ang pagbasa ng mensahe.
4. May dating sa mga nakikinig ang
paghahatid ng mensahe.
3 Mahusay
C.
May isang di nasunod sa pamantayan.
2 Mahusayhusay
May dalawang di-nasunod sa pamantayan.
1 Magsanay Pa
May tatlo hanggang apat na di nasunod sa pamantayan.


Unang Araw PAGBASA
A.
Emmanuel David Tutorial Center
Bago Bumasa
1.
Paghahanda
Ipakwento ang sinundang aralin sa mga mag-aaral.
Itanong kung anong pook-pasyalan ang narating na nila.
Ipasalaysay ang magagandang bagay na nagustuhan nila sa pook.
2.
Ipabigay ang nalalaman ng mga mag-aaral tungkol sa sumusunod na mga salita.
1.
Precious Moments
4. scholarship
2.
accesorries
5. manika
3.
seminar
18
3.
B.
C.
D.

Pagbibigay ng pangganyak na tanong. Itanong
sa mag-aaral kung ano ang nais nilang malaman sa
seleksyon.
Paglinang
Ipasunod ang mga tuntunin sa pagbasang malakas o
tahimik. Kailangang subaybayan ng guro ang ginagawang
pagbasa ng mga mag-aaral.
Pagpapalalim
Ipasagot sa mag-aaral ang mga pangganyak na tanong.
Ipasagot din ang bahaging Sagutin, p. 31.
Ipaliwanag kung paano nakatutulong ang
diksyunaryo at indeks sa pagkuha ng mga impormasyon.
Ipasagot ang Magsanay, p. 33. Gayundin ang
Magsanay, p. 34 matapos itong talakayin.
Paglalapat
Ipasulat ang mga natutuhan sa aralin.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
A.
Paghahanda
1.
Pagbabalik-aral hinggil sa ibat ibang anyo ng salita
2.
B.
Paglinang
1.
Ipaalam sa mag-aaral na ang mga impormasyon ay hindi lamang sa mga kwento makikita kundi
maging sa ibat ibang uri ng teksto.
Ipaliwanag ang lagom ng aralin sa Tandaan, p. 35.
C.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay sa p. 35 at p. 36.
2.
Ipabasa ang mga ginawang patalastas. Ipasulat
sa kartolina. Maaari itong pakulayan.
D.
Pagsulat
1.
Ipakita ang isang larawan na napapakita ng
isang produkto. Ipasulat ang impormasyong mailalapat sa paglulunsad ng produkto.
Ilahad ang aralin sa Pagsulat, p. 37.
2.
Ipagawa ang Magsanay A, B, at C, p. 37.
3.
A.
Gumawa ng mga patalastas tungkol sa mga
sumusunod.
Gumamit ng mga larawan. Gawin sa 1/2
kartolina.
1.
magagandang tanawin sa Pilipinas
2.
mga produkto ng Rehiyon V (Bicol)
na dapat ipakilala
3.
mga pook-pasyalan sa Rehiyon VI
4.
Sariling pili
B.
Igawa ng patalastas ang magagandang tanawin
sa inyong lugar. Ilagay ang mga katangian ng
nasabing lugar na makasaysayan o magandang
bakasyunan.
19

A.
B.
A.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa tema ng binasang akda.
Itanong kung ano ang kanilang natandaan sa
nakaraang aralin.
Sabihin ang araling nabanggit.
2.
Pag-uugnay ng nilalaman sa tekstong binasa sa tema
ng aralin.
Paglinang
1.
Muling ipaalala ang mensaheng hatid ng binasang akda. Itanong kung paano nila matutularan ang
ginagawa ni Samuel J. Butcher sa sarili nilang bayan.
2.
Pagsagot sa pagsasanay sa aklat
Ipasagot ang pagsasanay sa bahaging Pagpapahalaga sa Pagsisikap, p. 37.
3.
Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang
gagawin nila sa sumusunod na mga sitwasyon:
1.
Kailangan ng nanay mo ang maglako ng
ginawa niyang bibingka. Walang magbabantay sa inyong tindahan.
2.
May pulong para sa kabataan para sa
proyektong pangkabuhayan.
C.
Pagpapalalim
Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang dapat gawin
upang makatulong sa pagpapaunlad ng pamumuhay ng
pamilya.
Itanong ang mga natutuhan sa Edukasyong Pantahanan
upang maresaykel at magawang kapaki-pakinabang ang mga
lumang bagay.
D.
Pagpapahalaga
Ipasagot sa mga mag-aaral kung ano ang mga paraang
dapat gawin upang makatulong sa pagpapaunlad ng sarili.
B.
C.
D.

Paghahanda
1.
Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig.
Magpakita ng mga patalastas o mga anunsyo na
nagpapakilala ng mga produkto.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng mga patalastas.
Paglinang
1.
Pagpaparinig ng mga patalastas na naka-tape.
2.
Pagbibigay ng mga puna kung paano magsalita ang
mga tagapagsalita sa patalastas.
Pagpapalalim
Pagbibigay ng pagkakataon sa mga mag-aaral na magkunwaring announcer o modelo na nag-aanunsyo ng mga
patalastas.
Isulat sa journal ang mga natutuhan sa aralin.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
IV.
1.
Papagkuwentuhin ang mga mag-aaral ng karanasan
ng mga taong dahil sa pagsisikap ay nagtagumpay.
Maaaring mag-interbyu sila ng guro, opisyal sa barangay, o kapitbahay na naging matagumpay dahil sa
pagsusumikap.
2.
Ipabasa sa klase ang ulat nilang nakuha. Pagtuunangpansin ang mga nakuhang aral.
Kagamitan/Resorses
20
Aralin
I.
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakasasagot sa mga tiyak na tanong
Nakabubuo ng salita sa tulong ng paglalapi,

pag-uulit, at pagtatambal
2.
Wika
Natutukoy ang mga uri ng pangungusap ayon

sa gamit
Nakapagtatanong at nakasasagot sa mga tanong

tungkol sa napakinggan
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng lagom sa katangian ng tauhan

4.
Nabibigyang-pansin ang kahalagahan ng

kababaihan
B.
C.
D.
Doa Marcela M. Agoncillo
Paksang Aralin
1.
Pagsagot sa mga Tiyak na Tanong
2.
Pagbubuo ng Salita
3.
Mga Uri ng Pangungusap Ayon sa Gamit
4.
Paglalagom sa Katangian ng Tauhan
5.
Pagpapahalaga sa Kababaihan
1.
Ang pagsagot sa mga tiyak na tanong tungkol sa isang
akda ay susi sa pang-unawa.
2.
Ang mga pangungusap ay mauuri ayon sa gamit.
3.
Ang salita ay maaaring payak, maylapi, inuulit,
o tambalan.
4.
Mahalaga ang papel ng kababaihan sa tahanan,
sa paaralan, at maging sa bayan.
II.
Mahahalagang Tanong
1.
Paano naipakikitang naunawaan mo ang binasa?
2.
Paano nauuri ang mga pangungusap? ang mga salita?
3.
Bakit masasabing mahalaga ang papel ng kababaihan?

A.
Produkto: Pagsagot sa mga tiyak na tanong
Pagganap: Basahin ang talata. Sagutin ang mga tanong sa
tsart. Isulat ang sagot sa ikalawang kolum.
Ang Dakilang Lumpo
Tinawag na Dakilang Lumpo si Apolinario
Mabini. Kahit siya may kapansanan marami siyang
nagawa sa bayan. Nagsilbing utak siya ng himagsikan. Nanungkulan siya bilang tagapayo ni Pangulong
Emilio Aguinaldo. Iginalang siya ng mga Amerikano
dahil sa angking talino. Nang ayaw niyang kumilala
sa pamahalaang Amerikano, dinakip siya at ipinatapon sa Guam. Noong 1903, pagkabalik niya sa
Pilipinas, nagkasakit siya ng kolera. Ito ang kanyang
ikinamatay sa bahay niya sa Nagtahan, Maynila.
Mga Tanong
1.
2.
3.
4.
5.
Mga Sagot
Sino ang bayaning paksa

ng talata?
Ano ang taguri sa kanya?
Bakit iginalang siya ng
mga Amerikano?
Paano siya naglingkod sa
pamahalaan ni Pangulong Emilio Aguinaldo?
Bakit siya ipinatapon sa
Guam?
21
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Wasto lahat ang sagot.
3 Mahusay
May isang mali sa sagot.
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
C.
Pahalang: sumusuporta, payapa, huwaran
May dalawa hanggang tatlong

mali sa sagot.
Higit sa apat ang mali sa sagot.

Mga Sagot sa Pagsasanay, i-Learn activities sa Vibal
website
3.
Unang Araw PAGBASA

A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong kung may nalalaman silang mga babae
na naging huwaran dahil sa kanilang mga natatanging
ginawa sa buhay nila at sa ibang mga tao.
Ipabanggit ang pangalan ng mga huwarang
kababaihan at ang mga nagawang paglilingkod sa
bayan.
Ipasalaysay ang kanilang mga ginawa na dapat
dakilain at pahalagahan.
2.
Panuto: Hanapin sa puzzle ang katumbas ng mga
nakatalang salita.
Pababa: maykaya, kinupkop
B.

Ipaalam sa mga mag-aaral na ang tatalakaying
paksa ay may kinalaman sa isang huwarang babae.
Ipasagot kung bakit naging huwarang Pilipina
ang babae.
Paglinang
Gawing pangkatan ang pagbabasa. Hayaang magtalakayan ang pangkat habang bumabasa. Ipasagot din ang
bahaging Sagutin, p. 39.
Para sa karagdagang impormasyon tungkol kay
Doa Marcela M. Agoncillo, atasan ang mga mag-aaral
na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click
ang Filipino
Ugnayan 6
Yunit I
Aralin 5
Link. Bilang isang guro, maaari rin itong puntahan sa
i-teach.vibalpublishing.com.
22
C.
D.
Pagpapalalim
Ipasagot ang mga pangganyak na tanong.
Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang mga grapikong pantulong sa pag-unawa ng teksto ang maaari nilang
gamitin.
Ipasagot ang bahaging Magsanay A, B, C, at D, p. 42.
Talakayin na ang mga tanong ay maaaring literal, pahinuha, at mapanuri. Sa literal na tanong, ang sagot ay nasa
akda; samantalang sa pahinuha, ang sagot ay di-tuwirang
nasa teksto ngunit may pahiwatig. Ang mapanuring pagtatanong ang pinakamataas na antas. Nangangailangan ito
ng dating kaalaman at ng paggamit ng pahiwatig sa teksto.
B.
C.
Paglalapat
Ipasulat ang mga natutuhan sa aralin.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
A.
Pagpapahalaga
sa Pagganap

Paghahanda
1.
Pagbabalik-aral sa ibat ibang anyo ng mga salita na
nabubuo sa pamamagitan ng paglalapi, pag-uulit, at
pagtatambal.
D.
Pagbibigay ng mga mag-aaral ng mga halimbawa

ng ibat ibang anyo ng salita na nilagyan ng panlapi.
2.
Paglinang
Talakayin ang mga uri ng pangungusap ayon sa gamit,
aralin sa Wika, p. 43.
Talakayin ang gamit ng angkop na bantas sa bawat uri
ng pangungusap ayon sa gamit.
Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging Tandaan, p. 43.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay, p. 44.
2.
Paglalaro sa pamamagitan ng pagtatanong.
Tuntunin ng Laro
Ang mga mag-aaral ay papangkatin sa apat.
Pangkat I Sagisag sa Unang Antas
ng Pagtatanong o Literal
Pangkat II Pahinuha
Pangkat III Antas ng Mapanuri
Pangkat IV Antas Paglalapat sa Tunay
na Buhay
Ang mga lider ng pangkat ay magpapalabunutan.
(Halimbawa: Pinagputul-putol na istik. Ang makabunot ng pinakamaikli ang mauunang magtanong).
Magtatanong ang myembro ng bawat pangkat.
Kapag hindi nakasagot ang tinanong na pangkat,
mababawasan ang kanilang iskor. Ang may pinakamaraming tanong at sagot ang panalo sa paligsahan.
Pagsulat
1.
Pagbalik-aralan ang mga katagian ni Doa
Marcela M. Agoncillo. Talakayin ang kasanayan
sa Pagsulat, p. 45.
23
2.
D.
Ipagawa ang Magsanay A at B, p. 45.

3.
Ipagamit ang ibat ibang uri ng pangungusap
sa pagsulat ng talata.

A.
Paghahanda
1.
Itanong kung ano ang paksa ng araling
napakinggan.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng salaysay
B.
Paglinang
1.
Pakikinig ng isang salaysay sa tape recorder na may
kinalaman sa isang babaing bayani gaya ni Corazon
C. Aquino.
2.
Ipasagot ang mga katanungang ibinigay sa pagtatapos
ng salaysay.
C.
Pagpapalalim
Pagpaparinig ng isa pang naka-tape na salaysay.
Pakikinig at pagsagot sa mga tanong na nagsisimula
sa Ano, Saan, Kailan, Sino, Alin, Paano, at Bakit.
D.

Isulat ang mga natutuhang aralin sa journal.

A.
Paghahanda
1.
2.
Pagbalik-aralan ang tema ng akdang Doa Marcela

Mario Agoncillo.
ng aralin. Itanong sa mga mag-aaral kung ang akda ay
nagpapahalaga sa kababaihan.
Itanong din kung nararapat bang pahalagahan
at dakilain ang kababaihan.
B.
Paglinang
1.
Pag-uugnay ng tema sa sariling buhay

Itanong kung paano maipakikita ng mga magaaral ang kanilang pagpapahalaga sa kababaihan.
Itanong din kung paano nila pinahahalagahan ang
kanilang sariling ina.
2.

Petsa: __________________
Ipasagot ang bahaging Ugnayan, p. 45.

3.

Gumawa ng collage tungkol sa kadakilaan ng

isang babae. Ipaliwanag ito sa klase.
C.
Pagpapahalaga
Magbigay ng limang huwarang babae. Sabihin ang
kanilang nagawa para sa bayan.
Lagda: __________________
Pagpapalalim
Itanong sa mga mag-aaral kung sinu-sino ang mga huwarang babae sa kani-kanilang bayan.
Ipahalintulad ang kanilang nagawa sa mga nagawa ng
mga babaing bayani na napag-aralan sa akda.
E.
1.
Pagawin ang mga mag-aaral ng album tungkol sa
isang babaing bayani. Lakipan nila ng larawan ang
tinutukoy na mga personalidad.
24
2.
IV.
Aralin
I.
Magpasaliksik sa talambuhay nina Pang. Corazon C.

Aquino, Josefa Llanes Escoda, Eva Estrada-Kalaw,
Francisca Reyes Aquino, Maria Kalaw-Katigbak, at
iba pang babaing nag-ambag ng paglilingkod nila sa
bayan. Ipaulat sa klase ang kanilang ginawa.
2.
3.
4.
5.
Kagamitan/Resorses
sa Vibal website
B.
C.
Pag-unawang Pangmatagalan (EU)

1.
Ang mga pangungusap ay mauuri sa kayarian.
2.
Ang magiging wakas ng isang pangyayari ay maaaring
mahinuha sa tulong ng pahiwatig at dating kaalaman.
3.
May mga salitang iisa ang baybay ngunit iba ang
kahulugan.
4.
Sa tulong ng larawan ay makagagawa ng kwento.
5.
Ang gintong aral ay maisasabuhay sa ibat ibang pagkakataon.
D.
Mahahalagang Tanong
1.
Paano mo ipaliliwanag ang mga uri ng pangungusap
ayon sa kayarian?
2.
Paano mahihinuha ang wakas ng isang kwento?
3.
Paano ang mga salitang iisa ang baybay nagkakaiba
sa kahulugan?
4.
Paano maisasabuhay sa tiyak na sitwasyon ang
gintong aral?
Si Pagong at si Matsing:
Sa Muling Pagkikita
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nahihinuha ang magiging wakas ng isang

pangyayari
Nakikilala ang mga salitang iisa ang baybay

ngunit iba ang kahulugan
2.
Wika
Nauuri ang mga pangungusap ayon sa kayarian
Nagagamit ang apat na uri ng pangungusap sa

pakikipagtalastasan
3.
Pagsulat
Nakagagawa ng kwento batay sa ipinahihiwatig

ng larawan
4.
Nasasabi kung paano isasabuhay ang gintong

aral batay sa mga sitwasyon
Paksang Aralin
1.
Paghinuha sa Magiging Wakas ng Isang Pangyayari
II.
Mga Salitang Iisa ang Baybay Ngunit Iba ang Kahulugan

Mga Uri ng Pangungusap Ayon sa Kayarian
Mga Kwentong Ipinahihiwatig ng Larawan
Pag-unawa sa Kapwa

A.
Produkto: Pagbuo ng mga pangungusap tungkol sa larawan
Pagganap: Magpangkat nang tatluhan. Tingnan ang larawan.
(Maghanda ng larawan ng pagsikat ng araw, ang araw
sa katanghalian na tila galit na galit, araw sa hapon parang sugatan at pagod. Ipakita ito sa klase.)
Buuin ang kwentong ipinahihiwatig sa atin ng mga
larawan. Gumamit ng mga uri ng pangungusap ayon sa
kayarian.
25
B.
Antas/Marka
C.
B.
4 Napakahusay
Nabuong mabuti ang kwento.

Gumamit ng ibat ibang uri ng
pangungusap.
3 Mahusay
Nakabuo ng sapat na kwento ayon

sa larawan. Gumamit ng ilang mga
pangungusap.
2 Mahusayhusay
Katamtaman ang husay ng kwentong nabuo. Kulang ang mga uri ng

pangungusap.
3 Magsanay Pa
Hindi nabuo ang kwento ayon

sa larawan. Kulang na kulang ang
binuong mga uri ng pangungusap.
C.
D.
Petsa: __________________

Mga Sagot sa Pagsasanay, CD-ROM

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Ipaalaala sa mga mag-aaral na ang akdang babasahin nila ay pabula.
2.
Bilugan sa loob ng panaklong ang kahulugan ng
mga salita.
1.
bumuti = pumuna, gumalang
2.
hudyat = tanda, simula
3.
pinanggagalingan = pinagmulan, pinagsisikapan
3.
Itanong sa mga mag-aaral kung ano sa palagay
nila ang nangyari sa muling pagtatagpo nina Pagong
at Matsing.
Paglinang
Pagbasa sa akdang Si Pagong at si Matsing: Sa
Muling Pagkikita. Ipaalaala ang mga katanungang dapat
nilang sagutin.
Ipasagot ang Sagutin, pp. 46-47. Magtalakayan tungkol sa kasagutan.
Pagpapalalim
Talakayin ang kasanayan sa p. 48. Ipasagot ang Magsanay, pp. 48-49.
Talakayin din ang kasanayan sa p. 49. Ipasagot ang
kasunod nitong Magsanay.
Paglalapat

Lagda: __________________
E.
A.
B.
C.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
Paghahanda
1.
Pagbabalik-aral sa ibat ibang antas ng pagtatanong
2.
Pagbasa sa isinulat sa pansariling journal
Paglinang
Pagtalakay ng aralin sa Wika, 51.
Pagpapaliwanag sa lagom ng aralin sa bahaging
Tandaan, p. 51.
Pagpapalalim
1.
Pagsagot sa Magsanay, p. 51.
26
2.
Magtanghal ng laro. Pangkatin ang klase sa
tatlo. Ang bawat pangkat ay maglalaban sa pamamagitan ng pagbibigay ng mga pangungusap na ginagamit
ang mga uri nito. Itatanong ng mga myembro ng
bawat pangkat kung anong uri ng pangungusap ang
kanilang ibinigay. Ang pangkat na unang makasagot
nang tumpak ang magkakapuntos. Ang may pinakamataas na puntos ang panalo.
3.
Atasan ang mga mag-aaral na gawin ang karagdagang pagsasanay sa mga uri ng pangungusap. Gamitin ang CD-ROM sa Wika at Pagbasa 6, ipa-click ang
Kadakilaan Ating Mararating Wika.
D.
Pagsulat
1.
Pagpapakita ng larawan at pag-uusap tungkol
dito. Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat, p. 52.
2.
Ipasagot ang Magsanay, p. 52.
3.
Ipasulat ang mga kwentong ipinahihiwatig
ng larawan. Ipawasto at ipasulat muli.
Pahalagahan ang isinulat.
A.
B.
Paghahanda
1.
Pagbabalik-aral sa mga gintong-aral na nalalaman
ng mga mag-aaral.
2.
ng aralin.
Pagtalakay
1.
2.
Pagsagot sa bahaging Pag-unawa sa Kapwa, p. 53.
Ipasagot sa mga mag-aaral ang mga sumusunod
na sitwasyon.
1.
Matalino ang iyong kaibigan ngunit
mahirap lamang. Minsan nakita mong bumuka ang swelas ng sapatos niya. Ano ang
gagawin mo?
2.
Palagi mong nakikitang nag-iisa ang
kamag-aral mo sa oras ng recess. Napuna
mong wala siyang baon at patingin-tingin
lamang sa ibang kumakain.
3.
Nakita mong binabato at tinutukso
ng mga bata ang isang babaing sira-ulo.
Ano ang gagawin mo?
C.
Pagpapalalim
Itanong ang mga gintong aral na natutuhan ng mga
mag-aaral sa ibang asignatura na may kaugnayan sa paksang tinatalakay.
D.
Pagpapahalaga
Basahin ang bawat sitwasyon. Isulat ang nararapat
gawin ayon sa gintong aral.
1.
Nakita mo ang iyong kamag-aral na nandaya sa inyong pagsusulit. Siya ang nakakuha
ng pinakamataas na marka hindi ang pinakamatalino sa inyong klase. Ano ang gagawin mo?
2.
Galit ang kaibigan mo sa ilan ninyong kamag-aral. Nalaman mong sinisiraan siya ng mga
ito sa paaralan. Paano ka makakatulong upang
hindi lumala ang sitwasyon?
3.
Payat na payat ang kapitbahay mo. Palagi
siyang pinapalo at pinagagalitan ng mga magulang dahil hindi makatulong sa kanila. Paano
mo siya matutulungan?
27

A.
Paghahanda
1.
Ipasalaysay ang buod ng binasang pabula tungkol kay Matsing at Pagong.
2.
Ipaalam sa mga mag-aaral na ang kanilang mapapakinggan ay isa ring pabula na nagbibigay ng gintong aral.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng akda
Ipabigkas ang panuntunan sa pakikinig ng pabula.
B.
Paglinang
1.
Pakikinig sa isang pabula na isasalaysay ng guro na
nagbibigay ng gintong aral na Ang masama sa iyo
huwag mong gawin sa kapwa mo.
2.
Sagutin:
1.
Sno ang pangunahing tauhan sa akda?
2.
Ano ang gintong aral na natutuhan sa akda?
3.
Anu-anong uri ng mga pangungusap ang ginamit sa napakinggang salaysay?
C.
Pagpapalalim
Gamitin ang ibat ibang uri ng pangungusap sa pagsasalaysay ng kwentong napili.
D.

Ipasulat sa pansariling journal ang mga gintong aral
na natutuhan sa aralin.
IV.
Aralin
I.
Kagamitan/Resorses
sa Vibal website
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nahihinuha ang layunin/damdamin ng tauhan

batay sa paraan ng kanyang pagsasalita
Nakikilala ang kahulugan ng talinghaga mula

sa tambalang salita
2.
Wika
Natutukoy ang mga detalye sa pinakinggang

kwento
Nasasabi ang pagkakaiba ng mga payak at tambalang pangungusap

3.
Pagsulat
Naisusulat nang patalata ang datos na inihayag

4.
Naipahahayag ang mga paraan kung paano

maipakikita ang paggalang sa magulang
B.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
C.
E.
Ipadagdag sa journal ang uri ng mga pangungusap
at halimbawa nito.
Araw ng mga Ama
Paksang Aralin
1.
Paghinuha sa Damdamin ng Tauhan
2.
Pagkilala sa Kahulugan ng Talinghaga
3.
Mga Payak at Tambalang Pangungusap
4.
Paggawa ng Ulat
5.
Paggalang sa mga Magulang
1.
Ang pagbibigay ng hinuha sa binabasa ay nangangailangan ng mas mataas na antas ng pag-iisip kaysa
pagbibigay ng detalye.
28
2.
3.
4.
D.
II.
Ang pagtukoy sa kahulugan ng talinghaga ay nagpapatalas ng isip.

Nagagamit sa pagsasalita at pagsulat ang ibat ibang
uri ng pangungusap.
Naipakikita ang paggalang sa magulang sa salita
at sa gawa.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit kailangang makilala ang kahulugan ng talinghaga?
2.
Paano nakapaghihinuha sa damdamin ng tauhan?
3.
Paano naipakikita ang paggalang sa magulang?

A.
Produkto: Pagsulat ng talata sa tulong ng balangkas
Pagganap: Basahin ang balangkas tungkol sa mag-anak.
A.
B.
C.
D.
E.
F.
Ang Mag-anak
Kaanyuan
Lalawigan
Tirahan
Pamumuhay
Hilig
Pananampalataya
Gamitin ito at isulat nang patalata ang buhay ng

inyong mag-anak. Gumamit ng ibat ibang pangungusap ayon sa kayarian.
B.
Katibayan ng Pagganap
Antas/Marka
4 Napakahusay
Makabuluhan at maayos ang

binuong talata na batay sa ibinigay
na balangkas. Gumamit ng ibat
ibang kayarian ng pangungusap.
C.
3 Mahusay
Tama ang binuong talata ngunit

di maayos ang pagkakasulat.
Nakagamit ng ibat ibang kayarian ng pangungusap.
2 Mahusay-husay
Kulang ang kabuuan ng talata

bagamat gumamit ng ilang kayarian
ng pangungusap.
1 Magsanay Pa
Kulang na kulang ang kabuuan

ng talata gayundin ang ginamit na
mga pangungusap ayon sa kayarian.


Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong sa mga mag-aaral kung paano nila ipinahahayag ang pagmamahal sa ama.
2.
Ano ang alam mo sa sumusunod na mga hiram
na salita?
1. Fathers Day
3. mayonnaise
2. Mothers Day
4. calculator
3.
Pagbibigay ng mga pangganyak na tanong:
1.
Kailan ipinagdiriwang ang araw ng mga ama?
2.
Anong uri ng pamilya ang ipinakikita sa akda?
3.
Paano nila ipinakita ang pagmamahal at paggalang sa magulang?
B.
Paglinang
Ipaalaala ang mga tuntunin sa pagbasa sa mga magaaral.
29
C.
D.
Ipaalaala rin ang mga pangganyak na tanong na dapat

nilang sagutin.
Pagpapalalim
Ipasagot ang mga pangganyak na tanong. Ipasagot

din ang Sagutin, pp. 54-55.
Talakayin ang kasanayan sa p. 56 at p. 57.
Ipasagot ang Magsanay A at B, pp. 56-57 at Magsanay
A, B, at C, p. 58.
Paglalapat
B.
Paglinang
1.
Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 59. Magpabigay
ng mga halimbawa.
2.
Tandaan, p. 59.
C.
Pagpapalalim
1.
Ipasagot ang Magsanay, p. 60
2.
Pagsanayin ang mga mag-aaral sa pamamagitan
ng tanungan sa isat isa.
Pangkatin ang klase sa dalawa. Paghandain ang
bawat pangkat ng mga pangungusap na payak o tambalan. Ang unang pangkat ang magbibigay ng uri ng
pangungusap. Itatanong sa isang pangkat kung ito ay
payak o tambalan. Kung tumpak ang sagot ng pangkat, sila naman ang magbibigay ng pangungusap. Ang
pangkat na may pinakamaraming tumpak na sagot
ang panalo.
D.
Pagsulat
1.
Muling itanong ang pagkakaiba ng payak at
tambalang pangungusap. Hayaan magbigay ng halimbawa ang mga mag-aaral.
Talakayin ang mga pangungusap na isinulat.
Talakayin ang kasanayan sa p. 61.
2.
Pasulatin din sila ng talata tungkol sa kanilang
ama.
3.
Ipasulat sa mga mag-aaral kung paano nila
ipinagdiriwang ang araw ng mga ama. Ipalahad ito
nang patalata na ginagamit ang payak at tambalang
pangungusap.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
Ipasulat sa mga mag-aaral ang natutuhan kaugnay
sa mga sumusunod:
1.
Aral na natutuhan sa akdang Araw ng mg Ama
2.
Paghihinuha sa layunin/damdamin ng tauhan
batay sa paraan ng pagsasalita
3.
Pagkilala sa kahulugan ng talinghaga mula
sa tambalang salita
E.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
A.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa uri ng pangungusap na kukunin pa rin
sa susunod na aralin.
2.
30

A.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa araling nauukol sa pagpapahalaga
sa kapwa.
2.
Pag-uugnay sa nilalaman ng tekstong binasa sa aralin.
Itanong: Paano mo ipinadarama ang pagmamahal sa
iyong ama? Bakit kinakailangang ipagdiriwang
ang Araw ng mga Ama?
B.
Paglinang
1.
Itanong: Bilang isang anak, paano mo binibigyang
kasiyahan ang iyong ama? Anu-ano sa palagay
mo, ang mga ugaling di dapat ipakita sa ama?
2.
Pagsagot ng pagsasanay sa aklat p. 61.
3.
Gamitin ang payak at tambalang pangungusap
sa pagsagot sa mga katanungang ito:
1.
Nagastos mo ang iyong pangmatrikula sa
pakikibarkada. Ano ang iyong sasabihin sa
iyong ama?
2.
Napagsalitaan ka ng iyong ama sa harap
ng iyong barkada. Ano ang iyong gagawin?
3.
Ayaw kang payagan ng iyong ama na
dumalo sa sayawan dahil may sakit siya.
Iiwan mo ba siya?
4.
Napalo ka ng iyong ama dahil sa paglalakwatsa. Magagalit ka ba sa kanya? Bakit?
5.
Hindi ka nabigyan ng baon. Papasok ka pa
ba sa paaralan? Ano ang gagawin mo?
C.
Pagpapalalim
Sa tulong ng collage ipakita ang mataas na pagpapahalaga sa ama. Gawin ito sa 1/4 kartolina. Lagyan
ng pamagat Para kay Tatay.
D.
A.
B.
Pagpapahalaga
Sagutin kung Dapat o Hindi Dapat gawin ang sumusunod sa iyong magulang.
__________ 1. Makinig sa magulang kapag pinangangaralan.
__________ 2. Magdadabog kapag hindi nasunod
ang gustong bilhin.
__________ 3. Sundin nang may kasiyahan ang ipinag-uutos ng magulang.
__________ 4. Kumupit ng pera sa magulang.
__________ 5. Gumamit ng po at opo sa pakikipag-usap sa kanila.
Paghahanda
1.
Pag-uugnay ng dating kaalaman sa kwentong iparirinig.
Itanong: Paano nakikilala ang tambalang salita?
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng maikling
kwento.
Paglinang
1.
Iparinig ang maikling kwentong ito:
Ang Aking Ama
Mang Carlito ang tawag sa aking ama. Bagamat
anak-pawis, maituturing siyang responsableng haligi
ng tahanan. Marami siyang kaibigan dahil sa bukod sa
masayahin ay may pusong-mamon sa mga kapuspalad. Pagiging bantay-gubat ang hanapbuhay ni Tatay.
Kaya naman kung minsan ay nagkakaroon siya ng pusong-bakal kapag may lumalabag sa patakarang pangkagubatan tulad ng ilegal na pagtotroso. Sa gulang
na 64, patuloy siya sa paglilingkod nang buong katapatan kaya naman pinarangalan siya bilang huwarang
kawani ng kanilang bayan. Iyan si Tatay sa dapithapon
ng kanyang buhay.
31
2.
Sagutin:
1.
Sino ang nagsasalaysay sa akda?
2.
Anong uri ng ama si Mang Carlito?
3.
Paano pinahahalagahan ni Mang Carlo ang
kagubatan?
4.
Itala ang mga tambalang salita mula sa kwentong narinig. Bigyang-kahulugan ang ito.
Lagda: __________________
B.
Paksang Aralin
1.
Sanhi at Bunga ng mga Pangyayari
2.
Pagbuo ng Salita Mula sa Mahahabang Salita
3.
Pagkilala sa mga Tambalan at Hugnayang Pangungusap
4.
Talata na may Ugnayang Sanhi at Bunga
5.
Pagkakapantay-pantay ng mga Tao
C.
1.
Ang mga pangyayari ay may sanhi at bunga.
2.
Nagkakaiba ang kayarian ng pangungusap dahil sa
mga sugnay na bumubuo nito.
D.

Ipasulat sa pansariling journal ang natutuhan
sa aralin.
Petsa: __________________
IV.
Wayda Cosme: Huwarang Aeta

Pagpapalalim
Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod na talinghagang salita.
1. taingang-kawali
4. batang lansangan
2. kapit-tuko
5. halamang gubat
3. lakad-pagong
Ibigay ang kahulugan ng talinghaga sa bawat bilang.
1.
punong-nayon
4.
sampay-bakod
2.
bantay-salakay
5.
pasang-krus
3.
anak-pawis
Kagamitan/Resorses
I.
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Naibibigay ang sanhi at bunga ng mga naganap

na pangyayari
Nakabubuo ng salita mula sa mahahabang

salita
2.
Wika
Nasasabi ang ideyang inihahatid ng mga

pangungusap
Nakikilala ang mga tambalan at hugnayang

pangungusap
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng talata na may ugnayang sanhi

at bunga
4.
Naipahahayag na ang tagumpay at pagkakapantaypantay ng tao ay wala sa kasarian, gulang, kulay

ng balat, relihiyon, at iba pa
C.
E.
Aralin
32
3.
4.
D.
II.
Makahahango ng maikling salita mula sa mahabang

salita.
Nilalang ang tao na magkakapantay maging anuman
ang kulay ng balat, gulang, kasarian, o pinag-aralan.
B.
Antas/Marka
Mahahalagang Tanong
1.
Ang kasarian at kulay ay hindi hadlang sa tagumpay.
Bakit?
2.
Paano nagtatagumpay sa buhay ang isang tao? Ipaliwanag.
3.
Paano naiiba ang hugnayan sa tambalang pangungusap?
4.
Paano nabubuo ang isang pantulong na sugnay?

A.
Produkto: Pagsulat ng lagom
Pagganap: Pakinggan ang kwentong Ang Pangarap
ni Menay. Pagkatapos, isulat ang lagom sa
talatang may ugnayang sanhi at bunga.
Ang Pangarap ni Menay

Nagmula si Menay sa isang mahirap na
pamilya. Pangarap niyang maging isang nars. Dahil sa
karukhaan, pumasok siya bilang kasambahay sa magasawang Amerikano. Pinagbuti niya ang paninilbihan
sa kanyang mga amo na labis na ikinalugod ng mga
ito. Napamahal si Menay sa kanila. Pinapag-aral siya
ng mga ito hanggang maging isang nars. Laking pasasalamat ni Menay na sa kabila ng kulay ng kanyang
balat at kahirapan ay tinulungan pa rin siya ng magasawang Amerikano. Ngayon ay maligaya si Menay
at ang kanyang mga kapatid na napaaral niya. Dalawang kapatid niya ang naging guro at ang bunso
ay isa nang ganap na pari. Laking pasasalamat sa
Panginoon ng pamilya ni Menay.
4 Napakahusay
Naisulat nang maayos ang talatang

lagom ng narinig na kwento. Nabuo ang
talatang may ugnayang sanhi at bunga.
3 Mahusay
Kulang ang paglalahad sa binuong

talata mula sa pakikinig. Nabuo ang talatang may ugnayang sanhi at bunga.
2 Mahusay-husay
Kulang na kulang ang wastong pakikinig ng kwento. Hindi masyadong

nabuo ang talatang may ugnayang sanhi
at bunga.
1 Magsanay Pa
Pagbutihin pa ang pakikinig at pagsulat ng talatang may ugnayang sanhi at

bunga.
C.

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong sa mag-aaral kung may kilala silang
huwarang mamamayan.
Sabihin sa mga mag-aaral na ang akdang
babasahin ay may kinalaman sa isang huwarang Aeta.
Itanong kung ano ang nais nilang malaman sa akda.
2.
Itanong sa mga mag-aaral ang kahulugan ng
sumusunod:
1.
National Commission on Indigeneous People
2.
adult literacy
3.
anthropologist
4.
foundation
5.
abogasya
33
3.
B.
C.

Ipaalam ang kasagutan sa mga katanungang ito:
1.
Bakit naging huwarang aeta si Wayda
Cosme?
2.
Paano niya narating ang kanyang
tagumpay?
3.
Anong uri ng pamilya mayroon si Wayda
Cosme?
Paglinang
Patandaan sa mga mag-aaral ang mga tanong na
dapat nilang sagutin. Pagsubaybay ng guro sa pagbasa ng
mga mag-aaral.
D.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
Pagpapalalim
Pagsagot sa Sagutin, p. 63.
A.
Wayda Cosme, atasan ang mga mag-aaral na bisitahin
ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino
Ugnayan 6 Yunit I Aralin Link. Bilang isang
guro, maaari rin itong puntahan sa i-teach.vibalpublishing.com.
Talakayin ang kasanayan sa p. 64 at p. 65.

Ipasagot ang mga pagsasanay sa bahaging Magsanay,
pp. 64-65 at pp. 65-66.
Pagsagot sa iba pang mga tanong.
1.
Bakit naisipan ni Wayda Cosme na abogasya
ang kunin niyang kurso?
2.
Paano natapos ang kanyang pag-aaral?
3.
Anu-ano ang mga hirap at pasakit na tiniis niya
upang marating ang kinalalagyan?
4.
Paano nabuhay ang pamilya ni Wayda habang
siya ay nag-aaral?
Paglalapat
Pagpapahalaga
sa Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral sa paggamit ng payak at tambalang pangungusap.
2.
Ipabasa ang isinulat ng mga mag-aaral sa kanikanilang journal.
B.
Paglinang
Ipabasa ang maikling dayalog sa p. 67. Itanong kung
ano ang ideyang inilalahad ng bawat pangungusap.
Ipaliwanag ang lagom ng aralin sa bahaging Tandaan,
p. 67.
C.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, p. 68.
2.
Isulat kung payak, tambalan, o hugnayan ang
pangungusap.
1.
Si Wayda Cosme ay isang huwarang Aeta.
34
2.
3.
4.
5.
D.
Pagsulat
1.
Talakayin ang panuntunan sa pagsulat ng talata:
1.
Alamin ang paksa.
2.
Pasimulan ang talata sa paksang pangungusap.
3.
Gamitin ang malaking letra at bantas kung saan
kailangan.
2.
A.
B.
3.
Katalinuhan at kasipagan ang naging daan

ng kanyang tagumpay.
Nagsakripisyo ang kanyang magulang
upang siya ay mapagtapos ng pag-aaral.
Kinuha niya ang kursong abogasya upang
makatulong sa kapwa Aeta.
Si Wayda Cosme ay nagsikap matamo ang
tagumpay.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa akdang Wayda Cosme: Huwarang Aeta.
2.
Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa akda.
Ipaliwanag sa mga mag-aaral na ang tao ay pantaypantay at wala sa gulang, kasarian, o kulay ng balat
ang pagtatanim ng tagumpay.
Paglinang
1.
Itanong kung may natatanging karanasan sila sa
buhay kaugnay ng pagkakapantay-pantay sa karapatan. Ipasalaysay ito.
2.
Lagyang ng tsek () ang pahayag na nagpapakita ng pagkakapantay-pantay sa kasarian, kulay ng balat, at relihiyon. Ilagay ang ekis () kung hindi pantay.
______ 1. Bawal ang bakla sa kainang ito.
______ 2. Ang paaralang ito ay para sa mga
babae lamang.
______ 3. Maaaring kumandidato sa pagkapangulo ang kahit sinong kwalipikado sa posisyon.
______ 4. Ang ama ng tahanan lamang ang
dapat maghanapbuhay sa pamilya.
______ 5. May libreng edukasyon para sa
lahat.
C.
Pagpapalalim
Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang natutuhan
nila sa Araling Panlipunan na may kinalaman sa pagkakapantay-pantay ng karapatan ng bawat tao. Magtalakayan
tungkol dito.
D.
Pagpapahalaga
Sabihin kung Tama o Mali ang pahayag na may kinalaman sa pagkakapantay-pantay na karapatan. Isulat ang
sagot sa patlang.
______ 1. Dapat pag-aralin ang anak na lalaki kaysa
babae dahil sila ang maghahanapbuhay sa
pamilya.
______ 2. Ang mga bakla ay walang karapatang
mag-asawa.
______ 3. Bawal pumasok sa palikurang ito ang mga
Aeta.
______ 4. Mayayaman lamang ang maaaring dumaan sa lugar na ito.
______ 5. Lahat ay dapat sumunod sa batas.
35
A.
B.

Paghahanda
1.
Ipaalam sa mga mag-aaral na ang paksang mapapakinggan nila ay may kaugnayan sa pagkakapantay-pantay ng karapatan ng bawat tao.
2.
kwento.
C.
Pagpapalalim
Sagutin ang mga sumusunod:
1.
Ano ang ideyang hatid ng unang talata sa binasang maikling kwento tungkol kay Aling Tinay?
2.
Anu-ano naman ang ideyang binigyang-diin sa
ikalawa hanggang ikatlong talata?
D.

Ipasulat sa pansariling journal ang natutuhan
sa aralin.
Paglinang
1.
Iparinig ang maikling kwentong ito.
Petsa: __________________
Ang Sikreto ng Masaya Kong Buhay

Tawagin na lamang ninyo akong Aling Tinay.
Ngumingiti ako at iniiwasan ang tensyon. Masaya ako
sa pagkain ko ng mga gulay at prutas. Gayundin sa
pag-eehersisyo.
Nakapag-eehersisyo ako tuwing pinakakain ko
ang aking mga alagang hayop, kung nagdidilig ako ng
mga halaman, at kung nagwawalis ako ng aming bakuran.
Masaya ako sa pagtatrabaho ko bilang mabuting Kristiyanong kasambahay na gumagawa ng kabutihan sa aking kapwa. Iniaalay ko sa Panginoon ang
araw-araw kong gawain. Pinasasalamatan ko Siya sa
Kanyang mga biyaya.
2.
Sagutin:
1.
Sino ang naglalahad ng kanyang buhay?
2.
Paano niya pinananatili ang kanyang kasiyahan?
3.
Bakit mahalaga ang pagkain ng mga prutas
at gulay?
4.
Malusog kaya si Aling Tinay? Bakit?
5.
Bakit masaya siya sa kanyang pagtatrabaho?
6.
Ano ang pinakamahalagang sikreto ng masayang buhay ni Aling Tinay?

Lagda: __________________
E.
Bumuo ng maikling kwento. Isulat kung anong uri ng
mga pangungusap ang ginamit sa akda. Salungguhitan ng
isa ang sugnay na ginamit sa tambalang pangungusap at
dalawang salungguhit sa mga sugnay na ginamit sa hugnayang pangungusap. Gawin sa iyong sagutang papel.
1.
Bureau of Jail Management and Penology
Alternative Learning System and Accreditation
Equivalency Test
Non-Formal Education
Manila Bulletin
ang pagsusulat na ibinibigay sa kumuha ng kursong bokasyunal
edukasyong pambokasyunal
ang pag-aaral na ginagawa bilang panghalili sa

pormal na edukasyon
kulungan ng mga bilanggo
36
2.
IV.
Aralin
I.
Nakatagpo ka ng isang batang nawawala

Nalaman mong may Swine Flu ang iyong kapitbahay
Nalaman mong may Swine Flu ang iyong kapitbahay
Nagkaroon ng away ang magkalabang gang
Nakapulot ka ng bag na may lamang malaking
halaga
Kilala mo ang nagnakaw at pumatay sa kapitbahay mo
Ipagbigay alam ito sa malapit na Sangay Pangkalusugan
Ipaalam ang pangyayari sa may kapangyarihan
Dalhin ang bata sa estasyon ng radyo o telebisyon at ipaalam
Isauli ang napulot sa may-ari
Ipagtapat ang nakita sa kinauukulan
Kagamitan/Resorses
sa Vibal website
3.
B.
C.
Nasusuri kung payak, tambalan, o hugnayan

ang pangungusap
D.
Nakasusulat ng liham pangkaibigan na nagbabalita
Napahahalagahan ang sariling kakayahan
Paksang Aralin
1.
Pagsusunud-sunod ng mga Pangyayari
2.
Pag-aayos ng mga Salita nang Paalpabeto
3.
Mga Pang-ugnay
Pangungusap
4.
Liham na Nagbabalita
5.
Pagpapahalaga sa Sariling Kakayahan
sa
Tambalan
at
Hugnayang
1.
Nagpapahayag ng ideya ang pangungusap.
2.
Naayos ang mga salita nang paalpabeto sa tulong ng

unang tatlong titik.
3.
Makikilala ang mga tambalan at hugnayang pangungusap sa tulong ng pang-ugnay.
4.
Ang pagsulat ng liham ay isang uri ng pakikipagtalastasan.
5.
Mahalagang malaman ang sariling kakayahan upang

maibahagi sa iba.
Maria Paz Mendoza-Guanzon
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Napagsusunud-sunod ang mga pangyayari

sa tulong ng mga panandang salita
Napagsusunud-sunod ang mga salita nang

paalpabeto
2.
Wika
Pagsulat
4.
Nagagamit nang wasto ang pang-ugnay sa tambalan at hugnayang pangungusap
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit dapat pahalagahan ang sariling kakayahan

o talento?
2.
Paano mapahahalagahan ang sariling kakayahan?

Ipaliwanag.
37
3.
4.
II.
Bakit nagsusulatan ang magkamag-anak o magkaibigan?

Paano nakatutulong sa nagsusulatan ang liham pangkaibigan?

A.

A.
Produkto: Pagsulat ng liham
Pagganap: Bumuo ng isang liham pangkaibigan. Iparating nang wasto ang mensahe at gamitin ang
kasanayan sa pagsulat.
B.
C.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Napakagaling ng binuong liham.

Malinaw na malinaw na naisulat ang
mensahe.
Nagamit ang mga tuntunin sa pagsulat ng liham pangkaibigan.
3 Mahusay
Naisulat nang wasto ang liham. Malinaw ang balita bagamat maisusulat pa
nang mas mahusay ang liham
2 Mahusay-husay
Nabuo ang liham ngunit kulang ang

mga bahagi nito.
Naisulat ang liham bagamat kulang
sa kalinawan.
1 Magsanay Pa
Kulang na kulang ang nailahad na

bahagi ng liham gayundin ang ginawang pagbabalita.
Naisulat ang liham nang madalian.
Nakaligtaan ang paggamit ng kasanayan sa pagsulat.

Unang Araw PAGBASA

Panimula
1.
Paghahanda
Ipasalaysay ang buod ng Wayda Cosme: Huwarang Aeta.
Sabihin sa mga mag-aaral na ang bagong aralin
ay may kinalaman sa isang ulirang manggagamot.
2.
Hanapin sa kahon ang kasingkahulugan ng
salita sa bawat bilang.
1.
ginawaran
4.
ambag
2.
nagtatag
5.
pumanaw
3.
kilusan
n nagtayo
binigya
y abulo
y
namata
samaha
3.
B.
C.

Ipaalam sa mga mag-aaral na dapat nilang
alamin ang sagot sa mga katanungang ito:
1.
Sino ang pinag-uusapan sa liham?
2.
Bakit tinagurian siyang ulirang manggagamot?
3.
Paano siya nakapagtapos ng pag-aaral?
Paglinang
Ipaalaala sa mga mag-aaral ang mga katanungang
dapat nilang sagutin.
Subaybayan ang mga mag-aaral habang bumabasa.
Pagpapalalim
Ipasagot ang pagsasanay sa bahaging Sagutin, p. 71.
Pagsagot sa mga katanungang itinakda.
38
Talakayin ang kasanayan sa p. 72 at p. 73. Ipasagot

ang kasunod nitong gawain sa Magsanay, p. 72 at 73.
D.
2.
Paglalapat
Petsa: __________________
3.
Lagda: __________________
E.
A.
B.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
Paghahanda
1.
Pagbalik-aralan ang pagkilala sa mga sugnay ng
tambalan at hugnayang pangungusap.
2.
Pagbasa ng isinulat na journal.
Paglinang
Ipasuring mabuti ang mga pangungusap.
Itanong kung ilan ang ideyang ipinahahayag sa bawat
pangungusap.
Tandaan, p. 74.
C.
Pagpapalalim
Pasagutan ang bahaging Magsanay A at B, p. 75.
D.
Pagsulat
1.
Itanong sa mga mag-aaral kung anong uri ng
liham ang kanilang binasa.
Patandaan sa mga mag-aaral ang mga dapat

isulat sa bawat bahagi nito.
Ipagawa sa mga mag-aaral ang bahaging
Magsanay, p. 76.
Ipaalaala sa mga mag-aaral na sa pagsulat ng
kabuuan ng liham kinakailangang gumawa muna ng
balangkas upang hindi maging magulo ang pagtalakay.
Pasulatin ang mga mag-aaral ng isang liham sa
kanilang kamag-aral o kaibigan. Ipabalita ang mga
magagandang pangyayari, mga pag-unlad sa paaralan,
o sariling bayan. Ipasunod sa kanila ang paggamit ng
wastong bahagi ng liham.
A.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa pagpapakita ng pagkakapantay-pantay
ng karapatan ng tao na hindi binibigyang-pansin ang
kasarian, kulay ng balat, relihiyon, at iba pa.
2.
Ipasagot ang mga natatanging nagawa ni Doktora Maria
Paz Mendoza-Guanzon sa larangan ng medisina.
B.
Paglinang
1.
Itanong sa mga mag-aaral kung paano nila
pinapahalagahan ang sariling kakayahan.
Itanong din kung anong paraan ang kanilang ginagawa upang mapaunlad ang mga kakayahang taglay.
2.
Ipasagot ang pagsasanay sa p. 77.
3.
Ipasulat sa talata kung anong talento o kakayahan mayroon ang mga mag-aaral at kung paano nila
ito pauunlarin at gagamitin nang may kabuluhan.
39
C.
Pagpapalalim
C.
Ipasagot kung sinu-sino ang mga huwarang

mamamayan ang nakilala nila sa ibang asignatura.
Itanong kung ano ang kanilang nagawa na ginamit ang talentong mayroon sila.
D.
A.
B.
Pagpapahalaga
Sabihin kung Tama o Mali ang mga sitwasyong
inilahad.
1.
May talino ka sa pag-awit ngunit ayaw mong
sumali sa choir sa inyong paaralan.
2.
Magaling ka sa basketbol kaya ipinakita mo iyon
sa inyong championship game.
3.
Mahilig kang sumayaw ngunit nahihiya kang
ipakita iyon.
4.
Nagtaas ka ng kamay nang magtanong ang iyong
guro kung sino ang marunong magdrowing.
5.
May patimpalak sa pagsulat ngunit hindi
ka sumali kahit alam mong linya mo ito.
Paghahanda
1.
Itanong kung anong uri ng mga pangungusap
ang kanilang napakinggan sa pagbasa ng akdang Maria Paz Mendoza-Guanzon.
2.
Paglinang
1.
Iparinig sa mga mag-aaral ang nakarekord na balita
mula sa radyo o telebisyon.
2.
Sagutin:
1.
Anong uri ng mga pangungusap ang ginamit sa
balita?
2.
Anu-ano ang mga pang-ugnay na ginamit dito?
Pagpapalalim
Pangkatin ang klase sa tatlo. Ipasulat sa bawat pangkat ang talata tungkol sa narinig na balita. Ipasuri ang mga
uri ng pangungusap na ginamit. Itala ito sa tsart/kartolina.
Halimbawa:
Payak
D.
Tambalan
Hugnayan

Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
Iparinig sa mga mag-aaral ang isang balitang nakarekord. Ipasagot ang mga tanong sa buong pangungusap.
Ang Idolo ni Carla
Maligaya si Carla sa kolehiyong pinapasukan dahil sa kanyang iniidolong propesor na si Dr. Anne Pajares. Inspirado siyang mag-aral sapagkat marami siyang
natutuhan sa doktor. Hangang-hanga siya sa paraan ng
pagtuturo nito. Masayahin si Doktor Pajares at hindi nakitang magalit. Lahat ng mga mag-aaral ay nagsisikap na
matuto sa kanilang asignaturang Ingles.
1.
2.
3.
Sino ang idolo ni Carla?

Bakit inspiradong mag-aral si Carla?
Anu-ano ang katangian ng kanilang guro?
40
Atasan ang mga mag-aaral na pakinggan ang

kwento ng Ang Sapatero at mga Dwende. Gamitin ang
CD-ROM sa Wika at Pagbasa 6, ipa-click ang KadakiPakikinig at pakinggan ang
laanAting Mararating
kwento. Pagkatapos, i-click ang Pang-unawa at gawin
ang pagsasanay.
Maaari ring bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.
com para mapakinggan ang kwento. I-click ang Filipino
Ugnayan 6
Yunit I
Aralin 9
Pakikinig. Pagkatapos, ipa-click ang Pang-unawa at gawin ang gawain.
IV.
Aralin
I.
B.
Paksang Aralin
1.
Pagkuha sa Pangunahing Diwa ng Akda
2.
Paggamit ng mga Sanggunian
3.
Mga Ayos ng Pangungusap
4.
Mga Suportang Detalye sa Paksang Pangungusap
5.
Wastong Pakikitungo sa Magulang
C.
Pangmatagagalang Pang-unawa
1.
Ang pangungusap ay binubuo ng dalawang bahagi
ang simuno at ang panaguri.
2.
Ang simuno ang tumutukoy sa paksang pinag-usapan at ang panaguri naman ang nagsasabi tungkol sa
simuno.
3.
Ang pangungusap ay maaaring nasa karaniwan
o di-karaniwang ayos.
4.
Nasa karaniwang ayos ang pangungusap kapag
nauuna ang panaguri at sinusundan ng simuno.
5.
Nasa di-karaniwang ayos ang pangungusap kapag
nauuna ang simuno sa panaguri. Ginagamitan ito ng
pang-ugnay na ay.
D.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit masasabing pagmamahal ang awit ng pasasalamat?
2.
Ikaw, paano mo bubuuin ang awit ng pasasalamat
na pagmamahal ang paksang diwa?
3.
Bakit pinamagatang Pagmamahal ng Isang Ina ang akda?
4.
Paano ang tunay na pagmamahal ng ina? ng anak?
Ipaliwanag.
Kagamitan/Resorses
sa Vibal website
10 Pagmamahal ng Isang Ina

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Naibibigay ang pangunahing diwa na tuwiran

at di-tuwirang binabanggit sa teksto
Nakagagamit ng ibat ibang uri ng sanggunian

2.
Wika
Natutukoy ang mga panandang ginagamit

sa karaniwan at di-karaniwang ayos
Nakabubuo ng mga pangungusap na nasa karaniwan at di-karaniwang ayos

3.
Pagsulat
Naisusulat ang mga suportang detalye sa

paksang pangungusap
4.
Nasasabi ang mga paraan ng wastong pakikitungo sa magulang
II.

A.
Produkto: Sumusuportang detalye sa paksang pangungusap
Pagganap: Sumulat ng mga sumusuportang detalye
na magpapaliwanag sa paksang pangungusap
na Ang ina ay ilaw ng tahanan.
41
B.
Antas/Marka
C.
4.
3 Mahusay
May kaayusan ang isinulat na mga

detalye.
Nasunod ang mga tuntunin/
2 Mahusayhusay
Kulang pa ang mga detalyeng kailangan.

Bahagyang nasunod ang mga tuntunin sa pagsulat.
1 Magsanay Pa
Kulang na kulang ang mga

detalyeng magpapaliwanag sa paksa.
Pagbutihin ang kasanayan sa pagsulat.


Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong sa mga mag-aaral kung paano nila ipinakikita ang pagmamahal sa ina.
Sabihing ang tatalakaying aralin ay isang tulang
may kinalaman sa pagmamahal sa isang ina.
2.
Bilugan ang salitang nasa loob ng panaklong na
kasingkahulugan ng mga salita sa bawat bilang.
1.
kakatwa = (kakaiba, kapareho, kabaligtaran, katulad)
2.
namataan = (nasulyapan, nakita, narinig,
narating)
3.
hinatak = (hinataw, hinila, binuhat,
itinulak)
B.
C.
D.
walang patid = (walang hinto, mabilis,

mabagal, marahan)
5.
nabundol = (nasagi, nabangga, nasaktan,
natapakan)
3.
Sabihin sa mga mag-aaral na alamin ang kasagutan sa mga sumusunod:
1.
Ano ang pangunahing diwa ng tula?
2.
Sino ang nagsasalaysay sa tula?
3.
Paano itinaguyod ng ina ang anak matapos mamatay ang ama nito?
4.
Bakit napilay ang ina ng bata?
5.
Paano ipinakita ng anak sa tula ang pagmamahal sa ina?
Paglinang
dapat sagutin. Subaybayan ang mga mag-aaral habang
bumabasa.
Pagpapalalim
Ipasagot sa mga mag-aaral ang mga katanungang
isinulat sa pagtatakda ng aralin at ang nasa Sagutin,
pp. 78-79.
Ituro ang pagkuha ng pangunahing diwa ng akda.
Ipasagot ang Magsanay, pp. 80-81.
Ituro ang paggamit ng mga sanggunian sa pagkuha ng
impormasyon. Ipasagot ang Magsanay, p. 82.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
42
E.
2.
Pagpapahalaga
sa Pagganap
3.
A.
B.
C.
D.

Paghahanda
1.
Balik-aral sa mga pang-ugnay sa tambalan at
hugnayang pangungusap.
2.
Pagbasa ng isinulat ng mga mag-aaral sa kani-kanilang
journal.
Paglinang
Ipaliwanag na may dalawang ayos ng pangungusap.
Ipabasa sa batayang aklat ang bahaging nagpapaliwanag sa karaniwan at di-karaniwang ayos ng pangungusap.
p. 83.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang bahaging Magsanay A, B, at C, p. 84.
2.
Isulat sa patlang kung karaniwan o di-karaniwan ang ayos ng pangungusap sa bawat bilang.
_______1. Si Tiya Tita ay napakamaunawain.
_______2. Dapat igalang at mahalin ang ina.
_______3. Maagang pumanaw dahil sa kanser
si Inang.
_______4. Mapagmahal na anak si Menay.
_______5. Napakagalang na bata si Cherry.
Pagsulat
1.
Ipaalam sa mga mag-aaral na sa pagsasalita
at pagsulat, kailangan ang paksang tinutukoy upang
mapuna ang suportang detalye.
A.
B.
Ipasubok sa mga mag-aaral na gawin ang
bahaging Magsanay, p. 85.
Ipasulat ang mga detalyeng mailalagay sa
paksang nakatala sa bawat bilang.
1.
Ang Turismo sa Kabikulan
2.
Ang Kauna-unahang Monumento ni Rizal
3.
Bayan ng Paracale, Mina ng Ginto

Paghahanda
1.
Balik-aral sa pagpapahalaga sa sariling kakayahan
Itanong kung may nabago sa kanilang pananaw
hinggil sa pagpapahalaga sa sariling talento o kakayahan.
2.
ng aralin.
Itanong: Naipakita ba ni Melay ang wastong pakikitungo sa magulang? Paano ipinaramdam ni Melay sa mga kaibigan na mahal niya ang ina sa
kabila ng kapansanan nito?
Paglinang
1.
Itanong sa mga mag-aaral kung paano nila ipinadarama ang pagmamahal sa magulang.
Ipalahad din kung paano nila pinakikitunguhan
ang mga magulang.
2.
Ipasagot ang pagsasanay sa aklat, p. 85.
3.
Ipasagot sa mga mag-aaral kung paano nila haharapin ang sitwasyon sa bawat bilang.
1.
Nangako ka sa iyong magulang na uuwi
ka kaagad ng bahay ngunit pinigilan ka ng
mga kaibigan mo.
43
C.
2.
May sakit ang kapatid mo. Walang makatutulong sa inyong ina sa pag-aalaga sa
kanya.
3.
Pagod na pagod ang iyong ina sa gawaingbahay. Niyaya kang maglaro ng mga kaibigan mo.
Pagpapalalim
Ipasagot sa mga mag-aaral kung ang mga araling
natutuhan sa Edukasyong Pag-uugali na may kinalaman sa
wastong pakikitungo sa magulang ang isinasabuhay nila.
D.
Pagpapahalaga
Sabihin kung Tama o Mali ang mga sitwasyong inilahad sa ibaba.
1.
Pag-aalaga sa mga may sakit
2.
Pagsisinungaling sa magulang upang mapagtakpan ang kasalanan
3.
Pagsisikap makapagtapos ng pag-aaral
4.
Paglustay ng perang pangmatrikula
5.
Pagtulong sa mga magulang sa mga gawaingbahay sa panahon ng bakasyon

A.
Paghahanda
1.

Ipaalam sa mga mag-aaral na ang paksang
tatalakayin ay may kaugnayan sa pagtukoy ng mga
panandang ginamit sa karaniwan at di-karaniwang
pangungusap.
2.

kwento
B.
Paglinang
1.
Pagpaparinig ng kwento.
Butihing Ina
Ang maging ina ng tahanan ay isang mabigat na
tungkulin, ngunit lalong mabigat ang maging ina ng
pamayanan. Nagagampanan ito nang buong husay ni
Ginang Gloria Paredes.
Si Ginang Gloria Paredes, lalong kilala sa tawag
na Aling Glo, ay hindi na ipinagtatanong pa. Isa siya sa
masisipag na pamunuan ng PTA sa Paaralang L. Roxas
sa loob ng may 23 taon.
Si Aling Glo ay higit na aktibo sa mga gawaing pansibiko sa pamayanan ng Balic-Balic. Sa kasalukuyan, siya
ay pangulo ng lupon ng mga magulang.
Ang lupong ito ay nagbibigay ng mga panayam
sa mga ina ng tahanan tungkol sa kung paano nagiging malusog ang mga bata sa pamamagitan ng wastong
nutrisyon.
Si Aling Glo ay pangalawang pangulo ng Catholic
Womens League, Barangay Volunteer Worker, at kasapi
sa Girls Scouts.
Ang mga nabanggit ay ilan lamang sa mga
kapisanang pansibiko na kinabibilangan ni Aling Glo.
Hindi siya tumtanggap ng bayad sa kanyang paglilingkod.
Ang pinakamahalaga para sa kanya ay ang makatulong sa
kapwa.
Si Aling Glo ay kasal kay Ginoong Ben Paredes,
isang inhinyero. Sila ay may pitong anak, apat na babae
at tatlong lalaki.
Lahat ng kanyang mga anak ay tapos na sa kanilang
piniling kurso at may mga hanapbuhay nang lahat.
Si Aling Glo ay tumanggap ng maraming sertipiko
at medalya ng karangalan. Lahat nang itoy dahil sa kanyang pagiging mabuting ina ng tahanan at higit sa lahat
ay ang pagiging mabuting ina ng pamayanan.
Si Aling Glo ay tunay na larawan ng isang ina
sa bagong milenyo.
44
2.
C.
D.
Sagutin:
1.
Sino si Ginang Gloria Paredes?
2.
Anu-ano ang mga katangian ni Aling Glo bilang
ina ng tahanan? ina ng pamayanan?
3.
Paano kaya nagagampanan ni Aling Glo nang
sabay-sabay ang kanyang mga tungkulin?
4.
Bakit kaya nagawa ni Aling Glo ang ganitong
mga tungkulin sa pamilya, sa pamayanan?
5.
Tama ba ang ginagawa ni Aling Glo? Bakit?
Itanong rin sa mga mag-aaral kung alin sa mga
pangungusap ang nasa karaniwan o di-karaniwang
ayos.
Ipasagot kung ano ang mga panandang ginamit
sa di-karaniwang ayos ng pangungusap.
Pagpapalalim
Sabihin kung karaniwan o di-karaniwang pangungusap ang sumusunod.
1.
Ang babaing naglalaba ang aking ina.
2.
May bagong damit na binili ang ate.
3.
Magagalang ang mga batang ito sa mga
magulang.
4.
Maraming regalo ang tinanggap ni Nanay
sa Araw ng mga Ina.
5.
Mahal na mahal ni Crisel ang kanyang pamilya.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
IV.
Bumasa ng isang maikling kwento. Piliin ang mga
pangungusap na nasa karaniwan at di-karaniwang ayos.
Salungguhitan nang minsan ang mga simuno at makalawa
naman ang mga panaguri.
Kagamitan/Resorses
Lagumang Pagsusulit
Paalaala sa Guro: Inilagay/Minarkahan na ang mga
sagot sa mga pagsasanay, maliban sa
bahaging Pagsulat.
Wika
A.
Piliin ang wastong sagot. Bilugan lamang ang titik ng tamang sagot.
1.
Ang intensibong pagbasa ay _____________.
a.
mapanuri
c. pantanong
b.
pang-alin
d. pang-agam
2.
Ang gawain ng matatanda ay karaniwang tinutularan
ng mga bata.
a.
ginagawa
c. sinasabi
b.
ginagaya
d. binabalewala
3.
Magdrowing ng parihaba sa papel. Isulat sa gitna ng drowing ang salitang Mabuhay. Sa dakong ibaba nito, isulat ang
mga salitang ang Pilipinas.
Alin ang tamang ginawa?
a.
b.
Mabuhay ang
Pilipinas
Ang Pilipinas
Mabuhay
45
c.
d.
Pilipinas ang
Mabuhay
Ano sa palagay mo ang mangyayari sa paligid nila?

Mabuhay
Pilipinas
4.
PATALASTAS
Lahat ng mga mag-aaral sa
ay kinakailangang dumalo sa pagpupulong na nauukol sa
. Gaganapin ito sa
sa
ng kolehiyo sa
.
Ang pulong ay hinggil sa ______________.

a.
Tourism Summit
b.
Audio-Visual Center
c.
Our Lady of Lourdes College Foundation
d.
mga mag-aaral
5.
B.
Paano mo maipakikita ang pagmamahal mo sa iyong bayang

Pilipinas?
a.
pag-awit nang wasto ng Pambansang Awit
b.
pag-aaral ng kultura ng bansa
c.
pakikiisa sa mga proyekto
d.
lahat ng sagot
Basahin ang mga pangungusap. Bilugan ang titik ng tamang

sagot.
6.
Nilinis ng mag-anak ni Mang Dionisio ang kanilang bakuran dahil sa tambak na basura na kanilang dinatnan nang
sila ay lumipat sa lugar.
7.
a.
wala ng pagtatapunan ng basura ang kanilang kapitbahay
b.
magiging masipag na ang mga naninirahan sa pook
c.
mawawala na ang mga lamok at masamang amoy ng

mga basura
d.
titingnan lamang sila ng kanilang bagong kapitbahay
May pusong dakila si Aling Excelsa sapagkat iniligtas niya

ang isang bata sa kapahamakan.
Anong anyo ng salita ang may salungguhit?
8.
a.
payak
c.
maylapi
b.
tambalan
d.
inuulit
Naglalaro kayo ng basketbol bilang praktis sa laban ng

inyong team nang mapadulas at napilayan ang iyong
kasamahan.
Ano ang gagawin mo?
9.
10.
a.
patutulong ka upang madala ang kasamahan sa

klinika
b.
magpapasundo ka ng manghihilot
c.
hahayaan mo na lang siya
d.
tatawag ng ambulansya
Paano mo babaguhin ang anyo ng salitang-ugat na yaman

upang magkaroon ng kahulugang mga taong maraming
salapi?
a.
yayaman
c.
pagpapayaman
b.
mayayaman
d.
mayamang-mayaman
Alin sa mga sumusunod ang may tambalang salita?

a.
lalakit babae
c.
laking-lungsod
b.
malalaki
d.
laki
46
11.
12.
13.
14.
15.
Mabilis na hinabol ni Aling Raquel ang munting batang

tatawid sa kalsada.
Anong uri ng panlapi ang ginamit sa salitang may
salungguhit?
a.
gitlapi
c. kabilaan
b.
hulapi
d. unlapi
16.
Kapag ginamit ang tanong na Kailan, ano ang dapat isagot?

a.
pamamaraan
c. dahilan
b.
petsa at panahon
d. lugar
Alin sa pangungusap na ito ang pasalaysay o paturol?
a.
Halos hindi makahinga si Mylene sa dami ng tao sa
paliparan.
b.
Marami bang tao sa paliparan?
c.
Maraming tao sa paliparan!
d.
Pakitingnan mo nga kung maraming tao sa paliparan.
Alin sa mga sumusunod ang tambalang pangu-ngusap?
a.
Sasabihin sana ni Camille na hindi siya ang sumira ng
laruan ngunit pinalo kaagad siya ng ina.
b.
Isinilang ako noong Marso 24 sa Vinzons,
Camarines Norte.
c.
Dadalo sa pulong sina Irene at Sylvia.
d.
Masayahin at palatanong si Leoj.
Alin sa pangungusap sa ibaba ang may pantulong na sugnay?
a.
Nagbubungkal ng lupa si Sheryl habang nagtatanim
naman si jonjon.
b.
Mabilis kumalat ang sakit na Dengue sa kanilang
pook.
c.
Masangsang ang amoy ng pusali sa tapat ng bahay ni
Mang Andoy.
d.
Mainit ang paaralan ngayon sa Kamaynilaan.
17.
Alin sa mga pangungusap ang nasa tuwirang ayos?

a.
Mabilis na nagsumbong si Menchie sa kanyang ina

tungkol sa mga batang sumira sa kanilang mga halaman.
b.
Si Rose ay pinakamasipag sa lahat ng tumulong sa

mga batang lansangan.
c.
Ang tatay ni Efren ay maraming negosyo.
d.
Katunayan nito, sila ay nagmamay-ari ng tatlong gasolinahan sa lalawigan.
Ang matandang babae ay nilimusan ni Neneng.

Ano ang panandang ginamit sa di-karaniwang ayos ng
pangungusap na ito?
18.
a.
ay
c.
ni
b.
ang
d.
babae
Si Flor ay masipag na kasambahay.

Alin ang simuno sa pangungusap?
19.
a.
Si Flor
c.
masipag
b.
kasambahay
d.
lahat ng sagot
Nakarating sa America si Ely kasama ang kanyang asawa.

Alin ang panaguri sa pangungusap?
20.
a.
nakarating sa America
b.
si Ely
c.
Ang kanyang asawa
d.
Lahat ng sagot
Si Eric ay mabuting ama ng tahanan.

Ano ang sinasabi ng panaguri sa simuno?
a.
si Eric
c.
ng tahanan
b.
mabuting ama
d.
Lahat ng sagot
47
C.
Pagbasa
21.
22.
Alin sa mga sumusunod ang kasalungat ng salitang magdagdag?

a.
mag-impok
c. magbawas
b.
magparami
d. kulang
23.
Ang salitang maaaring gamitin sa pagpapahayag ng pagsang-ayon sa isang ideya ay _________.

a.
di-tutol
c. dapat lang
b.
alinsunod sa
d. kailangan
24.
Alin ang may kompletong impormasyon sa Identification Card

(ID) bilang pagkikilanlan sa iyo?
a.
Pangalan Elias A. Rasco
Tirahan 50 Sta. Cruz Street
Vinzons, Camarines Norte
Magulang Ely G. Rasco
b.
Pangalan Jonjon Rasco
Tirahan Vinzons, Camarines Norte
Magulang Ely
c.
Pangalan Elias Rasco
Tirahan Vinzons, Camarines Norte
Magulang Ely Rasco
d.
Pangalan Elias Rasco
Tirahan 50 Sta. Cruz Street
Magulang Ely G. Rasco
Cres A. Rasco
Telepono: 214865
25.
Aling pangkat ng mga salita ang nakaayos nang paalpabeto?

A
B
ahas
ahas
alupihan
alitaptap
Basahin at bilugan ang mga titik ng tamang sagot.

Kung papangkatin ang mga sumusunod na ideya,
alin sa mga ito ang wasto?
a.
Propesyon: nars
guro
doktor
Tungkulin: mag-alaga sa maysakit
magturo
manggamot
b.
Propesyon: mag-alaga ng maysakit

guro
manggamot
Tungkulin: nars
manggagamot
magturo
c.
Propesyon: doktor
nars
magturo
Tungkulin: manggamot
mag-alaga ng maysakit
guro
d.
Propesyon: guro
nars
manggamot
Tungkulin: magturo
mag-alaga ng maysakit
doktor
48
26.
27.
alupihan
bubuyog
butiki
C
alitaptap
ahas
alupihan
bubuyog
butiki
D
alupihan
alitaptap
ahas
butiki
bubuyog
Laganap ang balita hinggil sa sakit na Swine Flu. Nalaman

mong mataas ang lagnat ng isa sa iyong kamag-aral, ano ang
gagawin mo?
a.
dadalawin mo siya
b.
sasabihin mo sa iyong guro ang pagkakasakit niya
c.
dadalhan mo siya ng gamot
d.
ipagdarasal mo siya
Paano mo ipinakikita ang paggalang sa magulang?
a.
Paggamit ng po at opo kapag nakikipag-usap sa
kanila
b.
Paggising nang maaga kung may pasok sa paaralan
c.
Paghingi nang kaunting baon lamang
d.
28.
alitaptap
butiki
bubuyog
Pagsunod sa kanilang mga pangaral
Maraming puno ang ilegal na pinutol ng mga kaingero.

Nang dumating ang madalas na pag-ulan, ano ang nangyari?
a.
lumindol nang malakas sa pook
b.
nagkaroon ng pagguho ng lupa sa pook
c.
nagkaroon ng hanapbuhay sa pook
d.
naging sariwa ang mga tanim sa pook
29.
30.
31.
32.
Alin sa mga sumusunod na pahayag ang nagpapakita ng

pagkakapantay-pantay ng karapatan?
a.
Ang edukasyon ay para sa lahat
b.
Pambabae lamang ang paaralang ito
c.
Pangmayaman lamang ang kainang ito
d.
Panlalaki lamang ang bulwagang ito
Naging huwarang mag-aaral si Edward dahil sa kanyang

magandang rekord sa paaralan. Ano ang kasingkahulugan
ng salitang may salungguhit?
a.
magalang
c.
tularan
b.
modelo
d.
katangi-tangi
Alin ang angkop na salita sa patlang sa pangungusap na

Sina Nene at Josie ay _________ dahil anak sila ng magkapatid na Azon at Virgie.
a.
matiyaga
c.
magkapatid
b.
magpinsan
d.
magkalaro
Aling pangkat ang nakaayos nang paalpabeto?

a.
b.
c.
d.
lantay
lumot
lugmok
lunok
lantay
lunok
lumot
lugmok
lugmok
lantay
lumot
lunok
lantay
lugmok
lunok
lumot
49
33.
Paano mo gagawin ang pagsasaing?

Piliin ang titik nang may wastong pagkakasunud-sunod.
a.
Kumuha ng bigas sa rice dispenser.
Ilagay ang bigas sa rice cooker.
Pindutin ang switch sa indicator sa control panel
ng rice cooker sa pagsisimula ng pagsasaing.
I-plug ang kurdon.
Lagyan ng tubig ang bigas sa rice cooker.
Hugasan ang bigas.
Ikabit sa rice cooker ang kurdon.
b.
Hugasan ang bigas.
Pindutin ang switch sa indicator sa control
panel ng rice cooker sa pagsisimula
ng pagsasaing.
I-plug ang kurdon.
c.
panel ng rice cooker sa pagsisimula
ng pagsasaing.
I-plug ang kurdon.
Hugasan ang bigas.
d.
Hugasan ang bigas.
I-plug ang kurdon.
34.
35.
36.
37.
38.

panel ng rice cooker sa pagsisimula ng
pagsasaing.
Inalok ka ng iyong guro na sumali sa isang kompetisyon sa
matematika. Ano ang iyong gagawin?
a.
Tatanggihan mo ang alok ng guro mo.
b.
Tatanggapin mo ang alok ng guro mo.
c.
Ipapasa mo sa iba ang alok sa iyo ng guro mo.
d.
Paaasahin mo ang guro mo.
Naging mayaman si Lilibeth. Marami na siyang naimpok sa
bangko. Hindi na niya pinansin ang kapatid na tumulong sa
kanya noong nag-aaral pa siya.
Ano ang pangunahing diwa ng pangungusap?
a.
Naging mayaman si Lilibeth.
b.
Naging palalo si Lilibeth.
c.
Naging matapobre si Lilibet.
d.
Naging makasarili si Lilibeth.
Niyakap ni Nena ang kanyang ina at humingi siya ng tawad.
Ipinahahayag nito ang _________ ni Nene.
a.
pagiging iyakin
c. pagpapakabait
b.
pagsisisi
d. pagtatampo
Lakad-takbo si Abel dala ang isang pitaka. Kailangang abutan niya ang kapatid bago ito makasakay sa dyip.
a.
walang pera si Abel
b.
naiwan ng kapatid niya ang kanyang pitaka
c.
sira ang dyip na sasakyan ng kapatid
d.
may ibibilin si Abel
Malaking cake ang ibinigay ng nanay ni MacMac sa kanya
habang umaawit ang mga nakapaligid sa kanya. Ano ang
ipinahihiwatig nito?
a.
Kaarawan ni MacMac
b.
Ikakasal na si MacMac
c.
Graduation ni MacMac
d.
Reunion
50
39.
Matatayog at malalaki ang gusali sa Chicago, USA. Ano ang

ipinahahayag na ideya ng pangungusap?
a.
matatayog at malalaking gusali
b.
mga gusali
c.
mga gusali sa Chicago
d.
Chicago, USA
41.
42.
Ang mga magsasaka ay inaanyayahang
dumalo sa handog na seminar ng Kagawaran ng
Agrikultura hinggil sa makabagong paraan ng pagtatanim ng palay na gaganapin sa liwasang-bayan
ng Talisay, Camarines Norte sa Hunyo 22, 2010 sa
ganap na ika-8:00 ng umaga.
43.
b.
Ang mga magsasaka ay dapat dumalo

sa handog na seminar ng Kagawaran ng
Agrikultura na gaganapin sa liwasangbayan ng Talisay, Camarines Norte sa Hunyo 22,
2010 sa ganap na ika-8:00 ng umaga.
44.
45.
c.
Isang seminar ang handog ng Kagawaran

ng Agrikultura ang dapat daluhan ng mga
magsasaka na gaganapin sa Talisay, Camarine
Norte sa Hunyo 22, 2010 sa ganap na ika-8:00
ng umaga.
Minamahal kong Neneng,
b.
50 Sta. Cruz Street

Hulyo 24, 2010
Bilugan ang titik ng tamang sagot sa bawat bilang.

Alin sa mga sumusunod ang may wastong patalastas?
a.
a.
Pagsulat
40.
Kung isusulat mo ang pamuhatan ng iyong liham, paano

mo ito gagawin?
c.
Ginoong Luis del Barrio,
d.
Kumusta kayong lahat? Sana ay nasa mabuti kayong

kalagayan. Natanggap na namin ang mga ipinadala
ninyong larawan noong graduation ni JM.
Sa
liham
pangalakal,
ng ____________
hindi
a.
pormal at piling mga salita
b.
salitang balbal
c.
magalang na pananalita
d.
Tagalog-Ingles na pananalita
Ginagamit ang ____________

panimula ng liham pangalakal.
dapat
na
batas
a.
tutuldok
c.
kuwit
b.
tuldok-kuwit
d.
tuldok
gumamit
sa
bating
Saang bahagi ng liham matatagpuan ang pamuhatan?

a.
gitna
c.
hulihan
b.
unahan
d.
lahat ay sagot
Ano ang dapat isulat sa katawan ng liham?

a.
bating pangwakas
c.
bating panimula
b.
mensahe
d.
lagda
51
Yunit II Kalikasan, Kayamanang Dapat Pangalagaan

Nagkakaroon ang mga mag-aaral ng ganap na kakayahan na makipagtalastasan at makaunawa ng mga konsepto sa pagkilala at pag-unawa
ng narinig, nabasa, at nabuo nilang kayariang pangwika sa pasalita at pasulat na anyo.
Nagkakaroon ang mga

mag-aaral ng kaalaman sa:
ibat ibang bahagi ng pangungusap
pagkilala sa mga uri ng
panghalip/pangngalan
pagtukoy sa kahulugan ng
mga patalinghagang salita
pagkilala sa katotohanan
at opinyon
pag-uugnayan ng mga
salita
pagpapahalaga sa wastong
pagsulat at wastong pakikinig
Nagpapakita ng kakayahan sa:

pagsunod sa panuto
paggamit ng mga uri ng panghalip/pangngalan
pagbuo ng mga pangungusap at pagsasabi sa mga bahagi nito
pagbibigay
ng
palagay
paghihinuha
paggamit ng mga pandiwa sa
ibat ibang aspekto
pagpapahayag ng ideya
paggawa ng balangkas at
pagsulat ng reaksyon
Dalawa ang bahagi ng pangungusap na may kanyakanyang tungkulin sa pangungusap.

Ang pangngalan ay maaaring pantangi, pambalana,
kongkreto, di-kongkreto, o
lansakan.
Ang panghalip ay ginagamit
sa pangungusap. Inihahalili
ito sa pangngalan upang
hindi na uulit-ulitin ang
pagbanggit.
Nagagamit ang panghalip
bilang:
a. Paksa o simuno ng pangungusap
Mahahalagang Tanong
52
Bakit mahalaga ang panuto?

Paano ang pagbibigay ng
panuto?
Bakit dapat ingatan ang
kalikasan?
Paano ginagamit ang bawat isa sa mga salitang
pananong?
Bakit mahalaga ang pagsulat ng liham ng paghinaing?
Paano ang paggawa ng balangkas?
b. Panaguri na nagsasabi
tungkol sa paksa
c. Bilang layon ng pangukol
Ang pandiwa ay nagsasaad
ng kilos o galaw. Apat ang
aspekto nito, naganap na,
nagaganap, magaganap, o
kagaganap.
Kaalaman:
Kakayahan:
Ang mga mag-aaral ay nagpapakita ng kakayahan sa:
pagkilala sa katotohanan at opinyon
pagsunod sa panuto
pagkilala sa mga uri ng pangngalan at panghalip
pagbibigay ng palagay/hinuha
pagpapahalaga at pangangalaga sa kalikasan
paggamit ng ibat ibang aspekto ng pandiwa
pagbuo ng mga pangungusap at pagtukoy ng mga

bahagi nito
53

Produkto/Pagganap
P Produkto
Gamit ng pang-uri sa
paglalarawan ng katangian
P Pagganap
Sumulat ng talata na
naglalarawan sa mga katangian ng isang magsasaka.
3 Kahanga-hanga ang pagkakabuo ng talata.

Makabuluhan ang
nilalaman. Maayos ang
mekaniks at pagkakasunud-sunod ng mga pangungusap.
2 Katamtaman ang kabuluhan ng nilalaman.
Tama lang ang mekaniks at pagkakasunudsunod ng mga pangungusap
1 Kulang na kulang ang
nilalaman ng talata.
Malaki ang kailangan sa pagsasaayos ng
mekaniks at pagkakasunud-sunod ng mga pangungusap.
*
*
*
*
*

Mga Kasanayang Interaktibo sa CD-ROM at i-Learn
sa Vibal Website
Antas/Marka
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
54

1. Magkwento at hayaang magkaroon ng wastong pakikinig.
1. Mga Aralin 1-20 Yunit III Ugnayan 6 Teksto at Manwal ng Guro
2. Talakayin ang ibat ibang bahagi ng pangungusap.
2. i-Learn/i-Teach Activities (i-learn.vibalpublishing.com/i-teach.

vibalpublishing.com)
3. Ipakilala ang mga uri ng pangngalan at panghalip.
3. CD-ROM Activities
4. Isulat sa pisara ang mga salitang ngalan. Ipatukoy kung

ngalan ito ng tao, hayop, bagay, o pook. Talakayin ang
mga panandang ginamit sa mga pangngalang pantangi
at pambalana.
5. Ituro ang pagbibigay-kahulugan sa patalinghagang salita.
6. Ipasuri ang pahayag na katotohanan at opinyon.
7. Talakayin ang pag-uugnay ng mga salita.
8. Pagtibayin ang kasanayan sa wastong pagsulat.
9. Ipasuri ang pahayag na palagay o paghihinuha.
10. Ipagamit ang pandiwa sa ibat ibang aspekto.
11. Ipasuri at magpagawa ng balangkas/reaksyon.
12. Ipagawa ang mga mungkahing gawaing pagtuturo
at pagtataya sa bawat aralin.
55
YUNIT
II KALIKASAN, KAYAMANANG
2.
DAPAT PANGALAGAAN
Aralin
I.
D.
11 Buwan ng Hunyo: Bawal Manigarilyo

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Naiuugnay ang sariling karanasan sa mga pangyayari
Nabibigyang-kahulugan ang mga salitang magkakaugnay

2.
Wika
Nasasabi ang ibat ibang bahagi ng pangungusap
Nasasagot ang mga tanong tungkol sa salaysay

na napakinggan
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng talata nang padikta

4.
Nabibigyang-pansin ang wastong pangangalaga

sa kalusugan
B.
Paksang Aralin
1.
Pag-uugnay ng mga Pangyayari sa Sariling Karanasan
2.
Mga Salitang Magkakaugnay
3.
Ibat Ibang Bahagi ng Pangungusap
4.
Pagsulat ng Idinidikta
5.
Pangangalaga sa Kalusugan
C. Pangmatagalang Pang-unawa
Dalawa ang bahagi ng pangungusap:
1.
Simuno o paksa na pinag-uusapan. Maaari itong
pangngalan na may panandang ang/ang mga, si/sina,
o panghalip.
II.
Panaguri ang nagsasabi tungkol sa paksa. Ito ay

maaaring pandiwa, pang-uri, panghalip, pang-abay, o
pangngalan.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit kailangang alagaan natin ang ating kalusugan?
2.
Paano natin aalagaan nang wasto ang ating kalusugan?
3.
Bakit mahalaga ang mabuting kalusugan?
4.
Paano ang wastong pakikinig?

A.
Produkto: Pagsulat ng idinidikta
Pagganap: Isulat sa papel ang pangungusap na ididikta
hanggang sa mabuo ang talata.
B.
C.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Nagawa nang mabilis at tamang

baybay, may angkop na mga bantas,
wastong paggamit ng malaking titik at
palugit sa magkabilang gilid.
3 Mahusay
Tama ang pagkakabuo ng talata. Nabaybay nang wasto ang mga salita bagamat mapabubuti pa ang sulat-kamay.
2 Mahusay-husay
Kulang sa kabuuan ang talata. Mahina ang pagpapatupad ng kasanayan

sa pagsulat ng talata.
1 Magsanay Pa
Kulang na kulang ang kabuuan

ng talata. Kulang na kulang ang paggamit ng kasanayan sa pagsulat ng mga
pangungusap.

56

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Pagpapakita ng larawan ng mga taong naninigarilyo. Itanong sa mga mag-aaral kung may kapamilya
silang naninigarilyo.
2.
Piliin sa loob ng panaklong ang wastong kahulugan ng mga salita sa ibaba.
1.
nakakalanghap (nakakaamoy, nakakarinig)
2.
sanhi (bunga, dahilan)
3.
pinaiigting (pinagbubuti, pinalalakas)
4.
lingid (alam, hindi alam)
5.
sugapa (adik, lulong)
3.
Ipasagot ang sumusunod na katanungan.
1.
Kailan ipinagdiriwang ang No Smoking
Month?
2.
Ano ang layunin ng pagbabawal sa paninigarilyo?
3.
Bakit kinakailangang iwasan ang paninigarilyo?
4.
Paano nakapipinsala ang usok na dulot ng paninigarilyo?
B.
Paglinang
Subaybayan ang pagbasa ng mga mag-aaral. Ipasagot
din ang bahaging, Sagutin, p. 88.
C. Pagpapalalim
1.
Ipaugnay ang sariling karanasan sa mga pangyayari sa
kwento sa pamamagitan ng pagsagot sa mga tanong
na ito:
1.
May naninigarilyo ba sa inyong pamilya?
2.
3.
2.
D.
Paano mo iniiwasan ang usok na dulot nito?

Paano mo pinagsabihan ang kasambahay na naninigarilyo?
Talakayin kung paano ang pagbibigay-kahulugan sa
mga salitang magkakaugnay. Ipasagot ang mga pagsasanay sa p. 90.
Paglalapat
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
A.
Pagpapahalaga
Paggamit ng Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa
Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral sa karaniwan at di-karaniwang ayos ng
pangungusap.
2.
Pagbasa ng isinulat sa kani-kanilang journal.
B.
Paglinang
1.
Pagtalakay sa aralin sa Wika, p. 91
Ipaalam sa mga mag-aaral na may ibat ibang
bahagi ang pangungusap.
2.
p. 91
C.
Pagpapalalim
1.
57
2.
D.
3.
Salungguhitan ng isa ang simuno ng pangungusap at dalawa naman ang panaguri.
1.
Ipinagbawal ni G. Berting Ilao ang paninigarilyo.
2.
Mabilis kumalat ang balitang may kanser
sa baga si Jojo dahil sa paninigarilyo.
3.
Bumili si Gng. Creselita delos Angeles ng
mga bitamina para sa mga anak.
4.
Nag-eehersisyo tuwing umaga si Cherry.
5.
Nagtanim ng mga halamang gamot si
Elias.
Pagsulat
1.
Ipaalam sa mga mag-aaral na susulat sila nang
idinidikta. Pagkatapos ng gawaing padikta, pahalagahan ang ginawa nila.
Ipasagot ang sumusunod na mga tanong.
1.
Paano mo sinimulan ang pagsulat ng talata?
2.
Nasa gitna ba ang pamagat ng talata?
3.
Ginamit mo ba ang wastong mga bantas
sa pagsulat?
4.
May palugit ba sa magkabilang gilid ng
papel?
5.
Nagsisimula ba sa malalaking titik ang bawat simula ng pangungusap?
2.
Pagdidikta ng iba pang talata. Palagyan ng
pamagat tulad ng:
Ang Hika ni Henry
Natupad na Pangarap
Halamang Gamot
Ipagawa ang sumusunod:
1.
Gawing magkapareha ang magkatabi sa

upuan.
2.
Mamahagi ng balita, anunsyo o patalastas

sa bawat magkapareha.
3.
Ipadikta sa mag-aaral sa kanyang kapareha ang napiling talata.
4.
Ipawasto ito sa pamamagitan ng pagtingin

sa orihinal na talata.
5.
Pagpalitin ng mga kagamitan ang bawat

pareha upang makasulat din nang padikta
ang kaparehang unang nagdikta.

A.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa wastong pakikitungo sa magulang.
2.
ng aralin.
Ipasagot kung papaano mapangangalagaan ang
sariling kalusugan.
Itanong kung anu-anong bisyo ang nakasisira sa
kalusugan ng tao.
B.
Paglinang
1.
Sagutin ang sumusunod na tanong:
1.
Paano mo mahihikayat ang iyong kasambahay
na itigil na ang paninigarilyo?
2.
Ano ang mga dapat gawin upang hindi maapektuhan ang kalusugan kung may nagsisigarilyo sa tabi mo?
2.
Pagsagot sa pagsasanay sa aklat, p. 93.
58
3.
C.
D.
Itanong kung ano ang dapat gawin sa sitwasyong
tulad ng mga ito?
1.
Inuubo ang iyong tatay, dumudura siya kahit saan.
2.
Nagsindi ng sigarilyo ang katabi mo.
3.
Payat at nanghihina ang kapatid mo. Nais
ng nanay mong patingnan siya sa albularyo.
4.
Kailangan mo ang sariwang simoy ng
hangin, saan ka dapat magtungo?
Pagpapalalim
Bilang mag-aaral sa Agham, paano mo magagamit
ang iyong napag-aralan upang maturuan ang mga kasapi sa
pamilya ng wastong pangangalaga sa kalusugan? Ipasagot
ang pagsasanay.
Pagpapahalaga
Sabihin kung Dapat o Hindi dapat ang mga sitwasyon
upang mapangalagaan ang kalusugan.
_____ 1. Matulog nang tama sa oras.
_____ 2. Busugin ang sarili ng mga pagkaing sobra
sa mantika.
_____ 3. Uminom ng 8-10 baso ng tubig arawaraw.
_____ 4. Mag-eehersisyo araw-araw.
_____ 5. Iwasan ang masasamang bisyo tulad ng
pag-iinom at paninigarilyo.
_____ 6. Panatilihing malinis ang kapaligiran.
_____ 7. Kumain ng mga masusustansyang gulay
at prutas.
_____ 8. Magpahinga pagkatapos ng trabaho.
_____ 9. Kumunsulta sa manggagamot kung maysakit.
_____ 10. Iwasan ang pagpunta sa pook na sobra
ang polusyon.
A.
B.

Paghahanda
1.
Ipasagot ang mga ito:
1.
Bakit huminto sa paninigarilyo si Ely?
2.
Ano sa palagay mo ang nangyayari kung hindi
siya tumigil sa paninigarilyo?
2.
salaysay
Paglinang
Iparinig ang maikling salaysay na ito:
Ayoko Na
Edad labinlima nang manigarilyo si Ely. Sa piling
ng barkada aliw na aliw siya. Habang nakikipagkwentuhan ay walang patid ang pagbuga ng usok. Hindi
ito alintana ng bawat isa sapagkat pare-pareho sila ng
bisyo. Mahilig uminom ng alak at manigarilyo. Ayaw
nilang makinig sa pangaral ng mga magulang. Ito ang
dahilan kaya lahat sila ay payat at paminsan minsay
umuubo. Si Ely na pinakamalakas humitit ng sigarilyo
ang apektado sa lahat. Nagkasakit siya. Isang araw,
napag-isipan niyang magbago na. Huminto siya sa paninigarilyo. Sa ngayon, tuwing inaalok siyang manigarilyo ay tumatanggi siya at sinasabing Ayoko na.
1.
Ilang taon nagsimulang manigarilyo si Ely?
2.
Paano natuto sa barkada si Ely?
3.
Ano ang naging bunga ng paninigarilyo ng
barkada?
C.
Pagpapalalim
Ipasulat ang mga bunga ng paninigarilyo.
Ipadrowing at pakulayan ang ginawa.
59
Halimbawa:
B.
Paninigarilyo
Nakamamatay
D.

Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
IV.
Aralin
I.
C.
Magpagawa ng poster sa hanging dekor para sa doorknob. Padikitan ng ibat ibang kulay ng puso o bituin ang
hanging dekor na kartolina.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 87-93, kartolina, ginupit na ibat ibang
kulay ng puso o bituin
D.
12 Ikaw at ang Punungkahoy

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nailalarawan ang katangian ng tauhan sa pisikal na anyo, paraan ng pagkilos at pagsasalita

2.
Wika
Nakapaglalahat ng magkakaugnay na pangyayaring binabanggit sa akda
Nagagamit nang wasto ang pangngalan sa pakikipagtalastasan

3.
Pagsulat
Nakasusulat at nakasusunod sa mga panuto

4.
Naisasabuhay ang mabuting asal sa pakikipagkapwa
II.
Paksang Aralin
1.
Paglalarawan ng Katangian ng Tauhan
2.
Pagbuo ng Paglalahat
3.
Paggamit ng Pangngalan
4.
Pagbibigay ng Panuto
5.
Paglinang sa Mabuting Asal
1.
Ang katangian ng tauhan ng akda ay mahihinuha sa
kilos at paraan ng pagsasalita.
2.
Ang lagom ay binubuo ng magkakaugnay na pangyayari.
3.
Ang magandang aral noong bata ay dala-dala hanggang sa pagtanda.
4.
Ang paggamit ng angkop na pangangalaga ay kailangan sa wastong pagsasalita at pagsulat.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit may mabuting katangian ang isang tao?
2.
Paano mailalarawan ang katangian ng isang tao?
3.
Bakit masasabing may mabuting asal ang isang bata?
4.
Paano malilinang ang mabuting asal?
Katibayan ng Pagtataya
A.
Produkto: Pagsulat ng talata
Pagganap: Sumulat ng talata tungkol sa pakinabang sa punungkahoy.
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Natalakay ang paksa at nasunod ang

pamantayan sa pagsulat ng talata gaya
ng bantas, malaking titik, pasok, palugit, at iba pa.
3 Mahusay
Malabo ang talakay ngunit nasunod

ang mga pamantayan.
60
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
C.
Ipahanap ang mga katugunan sa mga tanong na
Di-malinaw ang pagkakabuo ng

paksa at maraming mali sa baybay at
iba pang pamantayan.
ito.
1.
Di buo ang talakay at maraming

mali sa pagkakasulat.
2.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit at
Interaktibong Aralin sa CD-ROM at i-Learn at i-Teach sa
Vibal website

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Ipakikita ang larawan ng isang pamilya na
tulong-tulong sa pagtatanim ng mga halaman.
Ipakita ang isang larawan ng kalbong kagubatan.
Ipakita rin ang larawan ng isang luntiang kagubatan.
Sabihing ang tatalakaying paksa.
2.
Piliin sa kahon ang kahulugan ng mga salita sa
ibaba.
1.
sumibol
________________
2.
mabibilang sa daliri ________________
3.
binabalak
________________
4.
punla
________________
5.
nalantad
________________
pinaplano
tumubo
3.
kakaunti
binhi
nakita

Itanong sa mga mag-aaral kung alin sa dalawang
tanawin na nakikita sa mga larawan ang nais nila.
3.
4.
Sino ang pamilyang pinag-uusapan sa

akda?
Ano ang ginagawa ng pamilya sa akda na
nakita ng kanilang kapitbahay.
Bakit hinahangaan ang pamilya ng
kanilang kapitbahay?
Paano mailalarawan ang mag-anak batay
sa kanilang kilos at mga pagsasalita?
Atasan ang mga mag-aaral na gawin ang karagdagang pagsasanay sa paglalarawan ng katangian ng tauhan, ipagamit ang CD-ROM sa Wika at Pagbasa 6, ipaclick ang Kalikasan, Kayamanang Dapat Pangalagaan
Pakikinig at pakinggan ang kwento. Pagkatapos, ipaclick ang Pang-unawa at ipagawa ang pagsasanay.
B.
Paglinang
Sabihin sa mga mag-aaral na kailangang unawaing
mabuti ang akda. Ipaalaala rin ang mga tuntunin sa pagbasa.
Kinakailangang subaybayan ng guro ang mga magaaral habang bumabasa.
C.
Pagpapalalim
1.
Ipasagot ang mga katanungan na ibinigay sa pagtatakda ng layunin sa pagbasa.
2.
Ipasagot din ang bahaging Sagutin, sa p. 95.
3.
Talakayin na mailalarawan ang katangian ng mga tauhan hindi lamang sa pisikal na anyo kundi sa paraan
ng kanyang pagkilos o pagsasalita.
4.
5.
Talakayin ang paglalahat sa magkakaugnay na pangyayaring binabanggit sa akda.
61
D.
Paglalapat
2.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
A.
B.
Pagpapahalaga
Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral sa ibat ibang bahagi ng pangungusap.
2.
Paglinang
1.
Pagtatalakay sa aralin sa Wika
Ipabasa ang talata sa p. 98.
Itanong kung anu-anong pangngalan ang ginamit sa pakikipagtalastasan ng pamilya ni G. Montemayor.
2.
Tandaan, p.98.
Maaari ring bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.
com para mapakinggan ang kwento. Ipa-click ang Filipino Ugnayan 6 Yunit II Aralin 12 Pakikinig. Pagkatapos, ipa-click ang Pang-unawa para sa gawain. Bilang guro, puntahan ito sa i-teach.vibalpublishing.com.
C.
D.
Pagpapalalim
1.
Ipasalaysay sa mag-aaral ang kani-kanilang ginagawa sa piling ng pamilya tuwing araw na walang
pasok sa paaralan.
Ipatala ang mga pangngalang ginamit sa pagsasalaysay.
Ipagamit sa pangungusap ang mga pangngalang
naitala.
Pagsulat
1.
Ipaalam sa mag-aaral na sa pagsulat ng panuto
dapat gawin itong pautos.
Ipasulat ang panuto sa paggawa ng punlaan.
Gawing pautos ang pangungusap.
2.
Ipasagot ang bahaging Pagsulat ng Panuto,
p. 100.
3.
Ipasulat ang panuto kung paano gagawin ang
mga sumusunod: (Pumili lamang ng nais na paksa.)
1.
Paggawa ng mga Pataba sa Halaman sa
Dumi ng mga Baboy at mga Manok
2.
Pagtatanim ng Punungkahoy
3.
Paggawa ng Itlog na Maalat
4.
Patakaran sa Paglalaro ng Pusa at Daga
A.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa pangangalaga sa kalusugan.
2.
ng aralin.
Itanong sa mag-aaral kung anong uri ng mga
anak mayroon si G. Montemayor.
Ipasalaysay kung anu-anong mabubuting asal
ang ipinakita ng mag-anak sa akda.
62
B.
Paglinang
1.
Itanong kung paano nagtutulungan sa paggawa
ang mga mag-aaral at ang kani-kanilang pamilya.
Itanong din kung paano ipinakikita ng mag-aaral
ang kabutihang asal sa tahanan, paaralan, o maging
sa pampublikong lugar.
2.
Ipasagot ang pagsasanay sa bahaging Paglinang sa
Mabuting Asal, p. 101.
3.
Sabihin kung ano ang gagawin sa mga sitwasyong tulad nito.
1.
Tatawid ang isang matanda sa kalsada
nang mag-isa. Nakita mo siya.
2.
Nakasakay ka sa bus. Nakita mo ang isang
matanda na nakatayo.
3.
Malayo ang pinanggalingan ng inyong kamag-anak na dumalaw sa inyo.
4.
Nakasalubong mo ang inyong punongbayan.
5.
Nakita mong nagtapon ng basurang papel
ang iyong kaibigan habang kayoy naglalakad.
C.
Pagpapalalim
Itanong sa mga mag-aaral kung anu-anong aralin ang
natutuhan sa kanilang asignaturang Edukasyon sa Paguugali.
D.
Pagpapahalaga
Sabihin kung Wasto o Di wasto ang pag-uugaling inilahad sa ibaba.
_____
1. Siniraan mo ang iyong kamag-aral dahil
sa nanguna siya sa pagsusulit.
_____
2. Hindi ka nagtapat sa pagkabasag ng
pinggan sa iyong nanay.
_____
_____
_____
3. Tinulungan mo ang iyong nanay sa paglilinis ng bakuran.

4. Dinala mo sa klinik ang nahilong kamagaral.
5. Inalok mo ng pagkain ang iyong katabi
sa kantina.

A.
Paghahanda
1.
Ipaalam sa mga mag-aaral na tatalakayin ang
araling may kinalaman sa paglalahat ng magkakaugnay na pangyayaring binabanggit sa akda.
2.
dula.
B.
Paglalahad
Iparinig ang naka-tape na dulang ito:
JUN: Mama, tuluyan na tayong iniwan ni Ate Irma.
BONG: Hindi niya kami nauunawaan sa nais naming
mangyari.
JUN: Ayaw niyang pagsasabihan siya tungkol sa pamamahala sa tindahan.
MAMA TITA: Hayaan ninyo. Pupuntahan ko siya sa Bulacan para kausapin.
IRMA: Hindi na po kailangan, Mama. Bumalik na po
ako. Ako po talaga ang may kasalanan. Nauunawan ko na po na tama ang mga sinabi nina
Bong at Jun.
BONG: Ate, okey lang iyon. Hayaan mo pag malakas
ang benta natin sa tindahan, ikaw naman ang
papag-aaralin namin ni Jun.
JUN: Oo, Ate. Alam naman namin na nagsakripisyo ka
para sa amin na mapagtapos kami sa pag-aaral.
63
D.
MAMA TITA:
2.
C.
Salamat mga anak at wala na tayong problema.

1.
Bakit umalis si Irma?
2.
Ano ang sinabi ng magkapatid na Bong at Jun
kay Mama Tita?
3.
Bakit nagbalik si Irma?
4.
Paano tinanggap ng pamilya ang naglayas na si
Irma?
Pagpapalalim
Piliin ang paglalahat na nakakulong sa kahon na isinasaad ng mga magkakaugnay na pangyayari. Isulat sa patlang ang titik lamang ng tamang sagot.
_____
1. Ayaw gumawa ng palikuran sina Mang
Teban.
_____
2. Palaging nagtatapon ng basura ang magkapitbahay sa kanilang imburnal.
_____
3. Pinutol ng mga residente ang mga puno
sa gilid ng bundok.
_____
4. Ayaw talian ni Jaime ang kanyang aso.
_____
5. Huwarang mag-aaral si Jon-Jon dahil sa
kanyang magandang asal.
a.
b.
c.
d.
e.
Bumaha sa kanilang lugar.

Nagkaroon ng pagguho ng bundok.
Inireklamo siya ng mga kapitbahay sa barangay.
Maraming nakagat ito.
Ginawaran siya ng parangal.

Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
IV.
Aralin
I.
Iguhit ang isang sitwasyong nagpapakita ng magandang ugali sa loob ng bus.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 94-101, CD-ROM, i-Learn at i-Teach
Activities sa Vibal website
13 Los Baos: Kaakit-akit na Lugar

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakabubuo ng mga tanong
Naibibigay ang detalyeng ipinahihiwatig sa pagbasa

2.
Wika
Nabibigkas nang wasto ang mga salitang hiram
Naipapahayag ang sariling ideya sa isang isyu,

tao, tradisyon, simulain, o likhang-isip
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng isang diary

4.
Nabibigyang-halaga ang kapaligiran

B.
Paksang Aralin
1.
Pagbuo ng mga Tanong
64
2.
3.
4.
5.
C.
D.
Wastong Pagbigkas sa mga Salitang Hiram

Pagpapahayag ng Ideya
Pagsulat ng Diary
Pagpapahalaga sa Kapaligiran
Sa paglalahad ng sariling pahayag, tandaan ang mga
sumusunod:
1.
Ang pangunahing kaisipan ng ilalahad ay ilagay sa una o huling pangungusap. Sundan ito
ng mga pangungusap na nagbibigay-detalye sa
pangunahing kaisipan.
2.
Bigkasin ang bawat salita nang malinaw, marahan, wasto, at may diin.
3.
Bigkasin nang may damdamin at bigyang-diin
ang mahahalagang salita.
4.
Tumigil sa mga dapat hintuan. Lagyan ng mga
pananda sa paghinto upang may gabay sa pagsasanay.
5.
Iangkop ang ekspresyon ng mukha sa sinasabi.
6.
Simulan ang pagsasalita o pagsulat ng nakawiwiling pangungusap.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit kaakit-akit na lugar ang Los Baos?
2.
Paano ang pagtataya sa pag-unawa ng binasa?
3.
Bakit kailangan ang wastong pagbigkas sa mga salitang hiram?
4.
Paano napapahaba ng kalikasan ang ating buhay?
III. Mga Katibayan sa Pagtataya

A.
Produkto: Pagsulat ng diary
Pagganap: Isulat ang diary ng isang buong linggo.
B.
Katibayan ng Pagganap
Antas/Marka
C.
3 Mahusay
Naisulat ang diary ng isang buong

linggo. May petsa at naisulat ang mga
mahahalagang karanasan.
2 Mahusay-husay
Naisulat ang diary ng isang buong

linggo. Naisulat ang mga karaniwang
gawain.
1 Magsanay Pa
Hindi kumpleto ang diary sa isang

linggo. Walang mahalagang karanasang naitala.


Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong sa mga mag-aaral kung nagtatala sila
sa talaarawan o diary ng mahahalagang pangyayari sa
kanilang buhay.
Ipaalam sa kanila na isang talaarawan ang babasahing akda.
2.
Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod na
salita sa kolum A sa pamamagitan ng pagbubuo ng
mga salita sa kolum B.
A
B
1.
nakahahabol n
hininga
2.
paghaltak
g h
3.
magsiesta
g p
65
4.
maibsan
5.
pambihira-
E.
3.
B.
C.
D.

Ipahanap ang kasagutan sa mga katanungang
ito:
1.
Saan unang nagtungo si Elaine?
2.
Anu-ano ang mga nakita niya sa Los
Baos?
3.
Bakit nakahahabol hininga ang Magnetic
Hill?
4.
Bakit sinasabing malulusog at mahaba
ang buhay ng matatanda sa pook?
5.
Paano inilalarawan ni Elaine ang Los
Baos?
Paglinang
Ipaalaala ang mga tuntunin sa pagbasa.
Patandaan ang mga katanungang dapat nilang sagutin.
Pagpapalalim
1.
Ipasagot ang mga katanungang itinakda para sa aralin.
2.
Ipabigay ang mga detalyeng ipinahihintay sa binasa.
3.
Ipaunawa sa mga mag-aaral ang mga sumusunod:
4.
Mahahalagang bagay o puntos ng mga detalye na bumubuo sa teksto.
5.
Sumasagot ito sa mga tanong na Ano, Sino, Kailan,
Kanino, at Alin.
6.
Ipasagot ang bahaging Magsanay, pp. 104-105.
Paglalapat
Petsa: __________________
Lagda: __________________
A.
B.
C.
D.
Pagpapahalaga
Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral sa nakaraang aralin
2.
Ipabasa sa mga mag-aaral ang kani-kanilang isinulat
sa journal.
Paglinang
1.
Ipabigkas sa wikang Filipino ang mga hiniram
sa banyagang wika.
Ipagamit ang kani-kanilang diksyunaryo para sa
gawaing ito.
Talakayin ang aralin sa pamamagitan ng pagbasa ng teksto sa p. 106.
2.
p. 106.
Pagpapalalim
1.
2.
Bigkasin ang mga salitang nasa ibaba na hango
sa banyagang salita.
1.
spaghetti
4. pizza
2.
chaffeur
5. champion
3.
chevrolet
Pagsulat
1.
Muling ipabasa ang talatang may pamagat na
Iligtas ang Kagubatan.
Itanong kung ano ang paksang pangungusap ng
talata at mga pansuportang detalye nito.
66
2.
3.
Sumulat ng talata hinggil sa sumusunod na
paksa. Bilugan ang paksang pangungusap at salungguhitan ang mga pansuportang detalye.
1.
Pagpapanibago ng Kalbong Kagubatan
2.
Pag-iwas sa Polusyon
3.
Pagpapaganda sa Kapaligiran
4.
Parusa sa Ilegal na Pagtotroso
5.
Iligtas ang Karagatan
1.
Ipabasa ang mga label ng produktong makikita
sa supermarket.
shampoo
bath soap
toothpaste
toothbrush
2.
2.
3.
cheese
mayonnaise
bread crumbs
burger patties
Magpadagdag pa ng talaan sa itaas at basahin sa

klase.
C.
Pagpapalalim
Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang natutuhan
nila sa Agham tungkol sa pangangalaga sa kapaligiran.
Ipasagot ang pagsasanay sa ibaba.
D.
Pagpapahalaga
Sagutin kung Oo o Hindi dapat gawin ang mga sitwasyong ito.
_____
1. Putulin ang mga puno sa inyong bakuran.
_____
2. Itapon ang mga basura sa kahit saan.
_____
3. Magtanim ng mga halaman sa inyong
pook.
_____
4. Gumawa ng natural na pataba mula sa
mga basura upang magamit sa mga halaman.
_____
5. Magtanim ng mga puno sa gilid ng mga
ilog.

A.
B.
Paghahanda
1.
Balik-aral tungkol sa paglinang ng kagandahang asal.
2.
ng aralin.
Itanong sa mag-aaral kung bakit kaakit-akit ang
Los Baos.
Itanong din kung paano pinangalagaan ng mga
residente ang kanilang pook upang manatiling kaakitakit.
Paglinang
1.
Itanong sa mag-aaral kung paano sila tumutulong upang maiwasan ang mga sumusunod:
Pagbaha sa sariling lugar
Polusyon sa hangin
Pagguho ng lupa
Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 109.
Sabihin kung paano bibigyang solusyon ang mga
sitwasyong tulad ng nasa ibaba.
1.
Pinuputol ng mga mangingisda ang mga
punungkahoy sa tabi ng ilog
2.
Maraming tambak na basura sa imburnal
na malapit sa bahay niyo
3.
Sinusunog ng kapitbahay mo ang mga
plastik
4.
Binabato ng mga bata ang mga ibon sa inyong lugar
5.
May proyekto ang inyong paaralan sa panunumbalik sa kalbong kagubatan
67
A.
B.
C.
D.

Paghahanda
1.
Itanong sa mag-aaral kung may nalalaman silang pangyayari na may kaugnayan sa kapaligiran.
Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang sanhi
ng mga trahedyang narinig.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng balita tungkol sa pagbaha at iba pang kalamidad.
Paglinang
Iparinig ang isang balita na may kaugnayan sa pagbaha at pagguho ng lupa.
Sagutin ang tanong:
Anu-ano ang sanhi ng pagbaha at pagguho ng
lupa.
Pagpapalalim
Ipasagot ang mga katanungan hinggil sa kung paano
sila makapag-aambag upang maging luntian ang kapaligiran.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
1.
Ipasulat sa mga mag-aaral kung paano nila mapapaganda ang kani-kanilang paligid.
2.
Ipaguhit ang lugar na nais nilang maging tirahan.
Pakulayan.
3.
Magsaliksik sa mapa ng Laguna at ipatokoy kung nasaan ang Los Baos. Ipaulat ang tungkol sa magagandang lugar dito.
IV.
Aralin
I.
Kagamitan/Resorses
14 Magtanim, Magtanim!
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Napagsusunud-sunod ang mga pangunahing

diwa ng seleksyon
Nakagagamit ng kard katalog at iba pang forms

2.
Wika
Nakikilala ang mga pangngalan sa ibat ibang

awit na napakinggan
Nakagagamit ng pangngalan sa diskors

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng isang liham ng pagrereklamo

4.
Nakapagbibigay ng mga tumpak na ideya upang

mailigtas ang pagkasira ng kagubatan
B.
Paksang Aralin
1.
Pagsusunud-sunod ng mga Ideya
2.
Paggamit ng Kard Katalog at Forms
3.
Paggamit ng Pangngalan sa Diskors
4.
Liham ng Paghinaing
5.
Pangangalaga sa Kapaligiran
1.
Ang pangngalan ay tumutukoy sa tao, hayop, bagay,
pook, at pangyayari.
2.
Ang mga uri ng pangngalan ay pantangi, pambalana,
kongkreto, di-kongkreto, at lansakan.
3.
Mahalaga ang mga pangngalan sa diskors. Hindi masasabing diskors ang isang talakay kapag wala itong
pangngalan at iba pang bahagi ng pananalita.
D. Mahahalagang Tanong
1.
Bakit mahalaga ang mga pangngalan sa diskors?
68
2.
II.
Paano nagkakaiba ang mga uri ng pangngalan? Ipaliwanag.

A.
Produkto: Pagbuo ng usapan
Pagganap: Bumuo ng talata tungkol sa pangangalaga ng
kapaligiran.
Gumamit ng mga pangngalan at iba pang bahagi ng
pananalita.
Antas/Marka
C.
4 Napakahusay
Makabuluhan ang talata at kaugnay sa pangangalaga ng kapaligiran.
3 Mahusay
Nakagamit ng ibat ibang uri ng

pangngalan at iba pang bahagi ng
pananalita.
2 Mahusay-husay
Natalakay ang ilang pamamaraan

sa pangangalaga ng kapaligiran.
1 Magsanay Pa
Halos hindi natukoy ang pangangalaga sa kapaligiran. Kulang na kulang ang paggamit ng pangngalan at
iba pang bahagi ng pananalita.


Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong sa mga mag-aaral kung naranasan na
nilang makapasok sa kweba.
Magpakita ng larawan ng isang kweba.
2.
Ibigay ang kahulugan ng mga salita sa ibaba sa
B.
C.
pamamagitan ng pagbilog ng tamang sagot sa loob ng

panaklong.
1.
punla (puno, binhi, sanga)
2.
naatasan (nautusan, nabigyan, napakiusapan)
3.
angkop (bagay, tama, sukat)
4.
iantala (ipahuli, hulihin, huli)
5.
mapamuksa (masama, mapanira, magaling)
3.
Ipasagot sa mga mag-aaral ang mga katanungang ito:
1.
Ano ang mga bagay na dapat tandaan sa
pagtatanim ng mga gulay at mga punungkahoy?
2.
Paano napapanatiling malusog ang mga
pananim?
3.
Bakit dapat iwasan ang paggamit ng mga
insecticide sa mga pananim?
4.
Ano ang pangunahing diwa ng binasang
teksto?
Paglinang
Ipatanda sa mga mag-aaral ang mga katanungang
dapat nilang sagutin.
Ipasunod ang mga tuntunin sa pagbasa nang tahimik.
Patnubayan ang gawaing pagbasa at pag-iisip.
Pagpapalalim
1.
Ipasagot ang mga katanungang itinakda bilang layunin ng pagbasa.
2.
Talakayin ang aralin sa pamamagitan ng pagsusunudsunod ng mga ideya, p. 112.
3.
4.
Pag-aralan ang paggamit ng kard-katalog at forms,
p. 113.
69
D.
Paglalapat
2.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
3.
E.
A.
B.
C.
D.
Pagpapahalaga
Pagganap
Paghahanda
1.
Pagbabalik-aral sa paggamit ng mga pangngalang angkop sa isang kapulungan
2.
Pagbasa ng mga mag-aaral ng mga isinulat sa pansariling journal
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 115.
Pagpapalalim
1.
2.
Ipasulat sa mga mag-aaral ang kanilang sariling
talambuhay.
Ilagay sa bawat kolum ang uri ng pangngalang
ginagamit sa talambuhay.
Pagsulat
1.
Ilahad ang paraan ng pagsulat ng liham pangalakal.
A.
B.
Ipaalam ang liham uri ng pangalakal.

Ipakita kung paano isinulat ang ganitong uri ng
liham.
Ipaalala ang mga dapat tandaan sa pagsulat ng
liham na nagrereklamo.
Pasulatin ang mag-aaral ng isang liham nagrereklamo dahil sa sumusunod na sitwasyon:
1.
Nangangamoy na babuyan ni Ginoong
Lopez.
2.
Walang sariling palikuran ang kapitbahay.
3.
Pagputol ng punungkahoy ng mga kaingero.
4.
Mga aso ng iyong kapitbahay na dumudumi kahit saan.
5.
Nangangamoy na pusali sa tapat ng iyong
kapitbahay.

Paghahanda
1.
Pagbabalik-aral tungkol sa operasyon linis sa sariling
barangay.
2.
ng aralin.
Itanong sa mag-aaral kung paano tumutulong
sa pangangalaga sa kapaligiran.
Paglinang
1.
Itanong kung naranasan nila na makiisa sa pagtulong upang mapangalagaan ang kapaligiran.
2.
Pagsagot ng pagsasanay sa Ugnayan, p. 119.
70
C.
D.
A.
B.
C.
Ipasuri ang mga kasagutan sa p. 119.
Pagpapalalim
Itanong kung may natutuhan sila sa asignaturang
Agham hinggil sa pangangalaga sa kapaligiran.
Pagpapahalaga
Ipasagot sa bawat pangkat ang mga katanungang ito:
1.
Paano ninyo tutulungan ang mga nasalanta ng
landslide?
2.
Bakit kinakailangan magtanim ng maraming
puno sa gilid ng bundok o ilog?
3.
Paano susugpuin ang mga ilegal na pagtotroso?
4.
Ano ang sanhi ng global warming at ang epekto
nito sa mga tao?
5.
Bakit dapat bigyan na ng pansin ang nakakalbong kagubatan?
D.
3.

Paghahanda
1.
Itanong kung may nalalaman silang awiting may
kinalaman sa pangangalaga ng kapaligiran.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng awit.
Paglalahad
Iparinig ang isang awit na may kinalaman sa pangangalaga sa kapaligiran.
Paano nabago ang kapaligiran dahil sa kapabayaan ng mga tao?
Pagpapalalim
Magparinig ng isa pang awiting pangkapaligiran
at ipasulat ang mga pangngalang nabanggit sa awitin.

Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
IV.
Aralin
I.
1.
Makinig sa isang awitin na popular sa inyong pook.
Isulat ang mga pangngalang nabanggit sa awitin.
2.
Bumasa ng balita tungkol sa kalikasan at pasalungguhitan ang mga pangngalan.
3.
Magpakopya ng mga musikang OPM at pasalungguhitan ang mga pangngalang ginamit. Ipaulat sa
klase.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp.
15 Mag-spelunking Tayo
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakapipili ng mga detalyeng lumilinang sa pangunahing diwa
Naibibigay ang kahulugan ng matatalinghagang

salita
2.
Wika
Nakagagamit ng mga angkop na ekspresyon para

sa kapulungan
Nakagagamit ng mga panghalip sa pangungusap

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng isang liham pasasalamat

71
4.
B.
C.
1.
Pagpili ng mga Pantulong na Detalye
2.
Pagbibigay-kahulugan sa Matatalinghagang Salita
3.
Mga Panghalip sa Pangungusap
4.
Liham Pasasalamat
5.
Pakikilahok sa Proyektong Pambarangay
1.
Ang panghalip ay ginagamit sa pangungusap. Inihahalili ito sa pangngalan.
2.
Nagagamit ang panghalip bilang:

Paksa o simuno ng pangungusap
Panaguri na nagsasabi tungkol sa paksa
Bilang layon ng pang-ukol
C.
4 Napakahusay
Pinakamaraming naitalang matalinghagang salita. Mga wastong pares

ang naisulat.
3 Mahusay
Maraming naitalang pares ng salita

at kahulugan. Mga wastong pares ang
naitala.
2 Mahusay-husay
Kulang ang naitalang matatalinghagang salita at ang kahulugan nito.

May mga maling pares ng salita at kahulugan.
1 Magsanay Pa
Pinakakaunti ang naitalang pares

ng salita at kahulugan nito. Mga maling pares ang marami sa naitala.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit at Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website
Mahahalagang Tanong
Bakit responsibilidad ng bawat mamamayan ang pangangalaga sa ating bayan?
2.
Paano ang pagbibigay-kahulugan sa matatalinghagang

salita?
3.
Bakit tayo nagpapadala ng liham pasasalamat?
4.
Paano naisasagawa ang proyektong pambarangay?

A.
Antas/Marka
1.
II.
Nakikilahok sa mga proyekto ng barangay
Paksang Aralin
1.
2.
3.
D.
Magparamihan ng maisusulat ang mga pangkat.
Produkto: Pagbibigay-kahulugan sa matatalinghagangsalita

Pagganap: Magpangkat nang anuman. Magtala ng mga
matatalinghagang salita at ibigay ang kahulugan
ng bawat isa.
A.
Unang Araw PAGBASA

Panimula
1.
Paghahanda
Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang kanilang naging karanasan sa pagbibigay-kahulugan sa
mga matatalinghagang salita.
2.
Ibigay ang kasingkahulugan ng salita sa bawat
bilang. Hanapin ang sagot sa kahon. Isulat ito sa
patlang.
1.
tagatak
2.
nagalugad
3.
makitid
4.
pormasyon
5.
kalmado
72
tumutulo
tahimik
maliit
napuntahan
pagkakahanay
D.
Paglalapat
Petsa: __________________
3.
B.
C.

Ipasagot sa mga mag-aaral ang mga katanungang ito:
1.
Anong uri ng akda ang inyong nabasa?
2.
Ano ang tema ng akda?
3.
Bakit naisipan nilang mag-spelunking?
4.
Kung ikaw ang nasa kanilang katayuan,
gagawin mo rin ba ang ginawa nila? Bakit?
Paglinang
Subaybayan ang mga mag-aaral sa pagbabasa.
Ipasagot ang mga katanungang itinakda bilang layunin ng pagbasa. Ipasagot din ang bahaging Sagutin, pp.
120-121.
Lagda: __________________
E.
A.
B.
Pagpapalalim
Itanong din ang mga sumusunod:
1.
Ano ang pangunahing diwa ng binasang akda?
2.
Paano inilalahad ang pokus ng talata?
3.
Ano ang matatalinhagang salitang nabasa sa akda?
Para sa karagdagang impormasyon tungkol sa Tuguegarao City, atasan ang mga mag-aaral na bisitahin
ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino
Ugnayan 6
Yunit 2
Aralin 15
Link. Bilang
guro, puntahan ito sa i-teach.vibalpublishing.com.
C.
Pagpapahalaga
Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral kung paano ipinahahayag ang sariling
ideya.
2.
Paglalahad
1.
Pagtalakay sa aralin sa Wika, p.125
Itanong kung nakaranas na silang dumalo sa
isang pagpupulong.
Itanong din ang mga salitang ginamit sa nasabing pagpupulong.
Ilahad na tungkol sa paggamit ng pangngalang
angkop para sa isang kapulungan.
2.
Tandaan, p. 125.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A at B, p. 126.
2.
Magsagawa ng isang pagpupulong tungkol sa
eleksyon ng pamunuan sa sariling klase.
73
D.
Pagsulat
1.
Ilahad ang kahalagahan na maitala ang naganap
sa pulong upang mapagtibay sa sumusunod na miting.
Ipaalam ang mga dapat tandaan sa pagsulat ng
katitikan ng pulong.
2.
Ipagawa ang Magsanay A at B, pp. 127-128.
3.
Pangkatin ang klase sa apat. Ipagawa sa bawat
pangkat ang sumusunod:
1.
Pagpili sa paksang pagpupulungan.
2.
Pumili ng tagapangulo sa pangkat.
3.
Pumili rin ng kalihim.
4.
Sikaping makilahok sa talakayan ang lahat
ng kasapi sa pangkat.
C.
D.

A.
B.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa pagpapahalaga sa kapaligiran.
2.
ng aralin.
Itanong kung paano pinangalagaan ng mga
taga-Tuguegarao, Cagayan Valley ang mga kweba sa
kanilang pook.
Paglinang
1.
Ipasagot sa mga mag-aaral kung paano sila tumutulong upang maging maganda at malinis ang sariling barangay.
2.
Pagsagot ng Magsanay, p. 129.
3.
Pangkatin ang klase sa apat.
A.
B.
Magpapalabunutan ang mga mag-aaral sa mga

paksang kanilang tatalakayin.
1.
Proyektong Linis Paligid.
2.
Operasyon: Basura sa Basurahan
3.
Barangay Gawing Kaakit-akit
4.
Bayanihan sa Barangay
Pagpapalalim
Ipalahad sa mga mag-aaral ang kanilang natutuhan
sa Agham kung paano malilinis ang sari-sariling barangay.
Pagpapahalaga
Sabihin kung Tama o Mali ang sumusunod na sitwasyon. Isulat ang sagot sa patlang.
_____
1. Pagpitas ng mga bulaklak sa pook pampubliko.
_____
2. Pagtatapon ng basurang balat ng mga
sitsirya at iba pa kahit saan.
_____
3. Pagtatanim ng halamang namumulaklak.
_____
4. Pagtulong sa mga proyektong pangkalinisan.
_____
5. Pagsusumbong sa awtoridad ng nakitang pagsira sa mga punong daang taon
na ang gulang.
Paghahanda
1.
Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparirinig.
Muling ipabigay sa mga pangkat ang buod ng
kani-kanilang plano sa mga paksang nabunot nila.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng isang kapulungan.
Paglalahad
Iparinig ang plano ng bawat pangkat hingil sa isyung
paglilinis sa pangkapaligiran.
74
C.
D.
Sagutin ang tanong:

Paano ninyo ito isasagawa sa tunay na buhay?
Pagpapalalim
Talakayin kung paano isasagawa ang mga sumusunod:
1.
Pag-alis ng mga dumi sa baradong imburnal
2.
Pagpapanatiling malinis ang mga pader ng pampublikong gusali
3.
Pangangalaga sa mga halaman sa mga pampublikong
lugar
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
A.
Sabihin kung paano malulutas ang sitwasyong tulad
ng mga sumusunod:
1.
Nakita mo ang kapitbahay na ipinaanod ang patay na aso sa ilog.
2.
Mahilig magtapon ng basura ang iyong kapitbahay sa kalsada.
3.
Inihahagis ng iyong kaklase sa daan ang balat ng
nilagang mani na inyong kinakain.
4.
Sinira ng isang tambay ang mga halamang namumulaklak sa inyong plasa.
5.
Naglulunsad ng proyekto ang inyong barangay
hinggil sa paglilinis ng ilog.
B.
Magpasulat ng mga proyektong pambarangay sa inyong tinitirahan. Maaaring kapanayamin ang mga
konsehal o iba pang pinuno sa barangay upang alamin
ang mga proyekto.
IV.
Aralin
I.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 120-129, i-Learn at i-Teach Activities
sa Vibal website
16 Sa Pusod ng Albay
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Naigagawa ng balangkas ang tekstong binasa
Nagagamit ang ibat ibang babasahing dipiksyon

2.
Wika
Naitatala ang mga panghalip sa binasang salaysay
Natutukoy ang panghalip na panao, pamatlig, at

pananong na ginamit sa dayalog
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng salaysay sa tulong ng balangkas

4.
Nasasabi ang mga maaaring gawin sa pagsagip

sa kalikasan
B.
Paksang Aralin
1.
Paggawa ng Balangkas
2.
Pagkilala at Paggamit sa mga Babasahing Di-piksyon
3.
Mga Panghalip Panao, Pamatlig, at Pananong
4.
Pagsulat ng Salaysay sa Tulong ng Balangkas
5.
Pakikiisa sa Pagsagip sa Kalikasan
1.
Ang paggawa ng balangkas ng binasa ay nakakatulong
sa pag-unawa nito.
2.
Ang mga babasahing di-piksyon ay nangangailangan
ng mapanuring talakay, upang lubusang maunawaan.
3.
Ang wastong paggamit ng panghalip ay karagdagan sa
maayos na interaksyong pasalita o pasulat man.
75
4.
D.
II.
Ang pakikiisa ng lahat ang susi upang maisakatuparan

ang pagsagip sa kalikasan.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit kailangang ingatan at pagyamanin ang ating
paligid?
2.
Paano natin iingatan at pagyayamanin ang ating
paligid?
3.
Bakit tayo gumagamit ng mga babasahing di-piksyon?
4.
Paano nagkakaiba ang panghalip panao, pamatlig,
at pananong?

A.
Produkto: Album ng magagandang tanawin sa Bicol
Pagganap: Bumuo ng album ng mga anim na drowing o
ginupit na larawan ng magagandang tanawin sa
Bicol. Lagyan ng paliwanag tungkol dito at saan
ito matatagpuan.
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
May paliwanag at maayos ang

pagkakagawa ng album.
3 Mahusay
Kulang ng isa ngunit maayos ang

paliwanag at pagkakagawa.
2 Mahusay-husay
Kulang ng dalawa at di-maayos

ang pagkakagawa.
1 Magsanay Pa
C.
Malabo at kulang ang paliwanag.

B.
Unang Araw PAGBASA

A.
Panimula
1.
Paghahanda
Pagpapakita ng larawan ng Bulkang Mayon.
Itanong kung saan matatagpuan ang bulkan.
C.
Itanong kung narating na nila ang pook.

Sabihing ang babasahing akda ay tungkol sa kapaligiran ng Albay.
2.
Ibigay ang kasingkahulugan ng salita sa bawat
bilang. Salungguhitan ang sagot sa loob ng panaklong.
1.
pag-aalburuto (pagsasaya, pangangalit,
pagbubuya)
2.
nadudungaw (nakikita, natatanaw, natutunghayan)
3.
pusod (lugar, gitna, hulihan)
4.
nanalasa (nanira, naglinis, nagtanim)
5.
tanyag (likas, kilala, yaman)
6.
tatak (marka, letra, liham)
3.
Sabihin sa mga mag-aaral na kailangang malaman nila ang mga kasagutan sa mga sumusunod:
1.
Anu-ano ang mga tanawing makikita sa
Albay?
2.
Bakit itinuring na tila paraiso ng manlalakbay ang lalawigan ng Albay?
3.
Paano naging atraksyon ang Bulkang Mayon sa mga manlalakbay?
4.
Paano pinangangalagaan ng mga naninirahan sa pook ang mga magagandang
tanawin sa Albay?
Paglinang
Ipaalaala sa mga mag-aaral ang tuntunin sa pagbasa.
Ipaalaala rin ang mga katanungang dapat nilang
sagutin.
Pagpapalalim
1.
Ipasagot ang mga katanungang nasa pagtatakda ng
layunin sa pagbasa.
76
2.
3.
4.
D.
Ipasagot din ang bahaging Sagutin, pp. 130-131.

Ipagawa ang Magsanay A at B, p. 133
Ipagawa ang bahaging Magsanay A, B, at C, p. 134.
b.
c.
Paglalapat
d.
Petsa: __________________
e.
Lagda: __________________
E.
Pagpapahalaga
Pagganap
A.
D.

Paghahanda
1.
Balik-aral sa paggamit ng mga panghalip sa
pangungusap.
2.
B.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 136.
C.
Pagpapalalim
1.
2.
Ipagawa ang sumusunod:
1.
Pabuuin ng apat na pangkat ang mga mag-aaral.
2.
Ipasagot sa bawat pangkat ang sumusunod:
a.
Anu-ano ang mga magagandang pook na
inyong narating?
A.
Ano ang kaibahan ng pook na inyong

narating sa inyong sariling lugar?
Sa inyong palagay, paano kayo makatutulong upang ang mga tanawin sa inyong
lugar ay mapapanatili at mapagyaman?
Isulat sa notbuk ang inyong kasagutan.
Salungguhitan ang mga panghalip na ginamit sa pagpapahayag.
Ipasulat sa bawat pangkat ang mga nabuong kasagutan. Ipasabi rin kung anong
uri ng mga panghalip na panao, pamatlig
at pananong na panghalip ang ginamit sa
pagsagot sa mga katanungan ng mga kasapi sa pangkat.
Pagsulat
1.
Ipaalam sa mga mag-aaral ang mga detalye ng
balangkas sa p. 138.
Ipasulat nang pasalaysay ang mga detalye sa tulong ng balangkas.
Ipapansin ang pangunahing kaisipan at pantulong na kaisipang nakatala sa balangkas.
2.
Ipagawa ang kwento tungkol sa pagbubukid sa
p. 138.
3.
Pasulatin ang mga mag-aaral ng balangkas kung
paano nila mapapangalagaan at mapagaganda ang kapaligiran ng kanilang barangay.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa pangangalaga sa kapaligiran.
77
2.
B.
C.
D.
A.

ng aralin.
Paglinang
1.
2.
3.
Pagkwentuhin ang mga mag-aaral hinggil sa
sariling karanasan kung paano sila tumutulong sa
pangangalaga sa kapaligiran.
Pagpapalalim
Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang mga paraang
natutuhan nila sa Agham hinggil sa wastong paraan ng pangangalaga sa kapaligiran.
Pagpapahalaga
Sabihin kung Tama o Mali ang sitwasyong inilahad
sa ibaba.
______ 1. Itapon ang basura sa tamang basurahan.
______ 2. Ikalat kahit saan ang mga lumang
kagamitan.
______ 3. Iresiklo ang mga bote, karton, basyo,
lata at iba pa.
______ 4. Igawa ng kompost ang mga nabubulok
na basura upang maging pataba sa halaman.
______ 5. Magtanim sa paligid ng mga halamang
namumulaklak at mga punungkahoy.
Paghahanda
1.
Pag-uugnay ng dating kaalaman sa paksang iparinig.
Pagpapakita ng mga larawan ng magagandang
tanawin.
Pabuuin ang mga mag-aaral ng balangkas tungkol sa larawan.
2.
Pagbibigay ng tuntunin sa pakikinig ng salaysay.
B.
Paglinang
Iparinig ang mga salaysay ng mga mag-aaral batay sa
larawang ipinakita.
1.
Anu-ano ang mga panghalip na ginagamit sa
pasalaysay?
2.
Bakit maligaya ang mga mamamayan sa lugar
na may magandang kapaligiran?
3.
Paano napangangalagaan ang kapaligiran sa
sariling barangay?
C.
Pagpapalalim
Pagkwentuhin ang mga mag-aaral kung ano ang suliranin sa kapaligiran ng sariling barangay.
D.

Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
IV.
1.
Pangkatin ang klase sa apat. Bigyan ng pagkakataon
ang bawat pangkat ng mga mag-aaral na makapagplano tungkol sa pagsagip sa kalikasan.
2.
Magpagawa ng collage o diorama kung paano maililigtas sa pagkasira ang kalikasan.
3.
Ipasaliksik ang mapa ng Albay at ipaulat ang mga
bayan sa lalawigang ito. Ipatala rin ang magagandang
lugar dito.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp.130-139
78
Aralin
I.
17 Huwag Mong Itapon Lahat

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakikilala ang mga opinyon at makatotohanang

pahayag
Naibibigay ang reaksyon sa binasang teksto

2.
Wika
Naibibigay ang kahulugan ng salita ayon sa

gamit nila sa pangungusap
Nasasagot ang mga tanong batay sa balitang

pinakinggan
Nagagamit ang mga panghalip na panao sa

kaukulang paari at palayon
3.
Pagsulat
Naisusulat ang reaksyon sa binasang teksto

4.
Nabibigyang-pansin ang paraan ng pagliligtas sa

kalikasan
B.
Paksang Aralin
1.
Pagkilala kung Opinyon o Katotohanan ang Pahayag
2.
Pagbibigay-kahulugan ng Salita ayon sa Gamit
3.
Kaukulang Paari at Palagyo
4.
Pagbibigay-reaksyon sa Binasa
5.
Pagliligtas sa Kalikasan
1.
Ang kahulugan ng salita ay nakukuha ayon sa gamit
nito sa pangungusap.
2.
Iba-iba ang uri ng panghalip at dapat na magamit ito
nang wasto.
3.
Ang reaksyon sa binasa ay naglalahad ng iyong pagsang-ayon o di-pagsang-ayon.
4.
D.
II.
Ang kalinisan ay nasisimulan sa tahanan.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit kaya sinabing Huwag Mong Itapon Lahat?
2.
Paano ang wastong paraan ng paglilinis ng bahay?
3.
Bakit kinakailangang kilalanin ang pahayag kung
opinyon o katotohanan?
4.
Paano nagkakaiba ang opinyon at katotohanan? Bigyang-halimbawa.

A.
Produkto: Pagsulat nang patalata sa mga mungkahi sa
pagsagip sa kapaligiran
Pagganap: Basahin ang tulang akrostik na kasunod. Isulat
nang patalata ang mungkahing ibinibigay ng
tula na tulong sa pagsagip sa kapaligiran.
Pagsagip sa Kapaligiran
Patapong bagay huwag itapong lahat
At sundin natin ang mga patalastas
Tungo sa buti ng darating na bukas
Alalahanin nga ang ating pangarap
Para na rin sa inaasam sa hagap
Okey na hintayin sa gabi ng palad
Na ang paligid ay ating mailigtas
Gamitin muli mga patapong sangkap.
Basuray paghiwalayin sa sisidlan
Ang nabubulok sa compost pit ilagay
Gawing gamit ang di nabubulok naman
Ayan ang pag-recycle ng mga bagay
Yan ang magliligtas sa kapaligiran.
79
B.
Antas/Marka
3
Nailahad nang wasto sa talata ang

ibinibigay ng tula na tulong sa pagsagip sa kapaligiran.
B.
C.
Kung bilang tatlo ang marka, magaling! Kung hindi,

pagbutihin pa.
D.
C.


Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Ipakita ang isang larawan ng mga ilegal na pagtotroso.
Itanong kung alam nila ang epekto ng gawaing
ito sa kapaligiran.
2.
Hanapin sa kahon ang kasingkahulugan ng mga
salitang banyaga sa bawat bilang.
1.
dumpsite
2.
junkshop
3.
insecticide
lason sa mga insekto
tambakan ng mga basura
tambakan ng mga lumang kagamitan
3.

Alamin kung anu-ano ang mga ilegal na gawaing nakasisira sa kapaligiran.
Ipasagot kung ano ang mga dapat gawin upang

makatulong sa pangangalaga sa kapaligiran.
Paglinang
Ipaalaala ang mga itinakdang layunin sa pagbasa.
Subaybayan ang mga mag-aaral habang bumabasa.
Pagpapalalim
Ipasagot ang mga itinakdang layunin sa pagbasa.
Pagtalakay sa akdang binasa.
Paglalapat
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
A.
B.
C.
Pagpapahalaga
Pagganap
Paghahanda
1.
Pagbabalik-aral sa paggamit ng mga panghalip na
panao, pamatlig, at pananong.
2.
Pagpapabasa sa mga araling isinulat ng mga mag-aaral
sa kani-kanilang journal.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 144.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A at B, p. 145
80
D.
Salungguhitan ang mga panghalip na ginamit
sa bawat pangungusap. Sabihin ang uri nito pagkatapos.
1.
Akin ang mga halamang naka-display sa
eksibit ng Kagawaran ng Agrikultura.
2.
Para sa mga mahihirap na biktima ng
bagyo sa Legaspi City ang mga donasyon.
3.
Kanya na ang mga lumang kagamitan
upang makapagsimulang muli matapos
mawala ang kanilang bahay sanhi ng pagguho ng lupa sa kanilang pook.
4.
Sa amin ang malawak na tanimang iyan.
5.
Iyo ang mga proyektong isinumite para sa
pagbibigay ng hatol ng inampalan.
Pagsulat
1.
Ipabigay ang reaksyon ng mga mag-aaral hinggil
sa binasa.
2.
Ipasulat sa mga mag-aaral ang mga paraan kung
paano sila makatutulong sa pagpuksa sa mga ilegal na
gawaing nakasisira sa kapaligiran.
3.
Ipasulat sa mga mag-aaral ang kanilang mga
naging karanasan sanhi ng epekto ng ilegal na mga
gawaing nakasisira sa kapaligiran tulad ng ilegal na
pagtotroso, pagmimina, quarrying, pangingisda, at
mga planta o pagawaan.
2.
2.

A.
Paghahanda
1.
Pagbabalik-aral sa nakaraang aralin hinggil sa paraan
ng pagsagip sa kalikasan.
B.
C.
D.

ng aralin.
Itanong sa mga mag-aaral kung maaari pang
maisaayos ang nawawasak na kapaligiran.
Paglinang
1.
Itanong sa mga mag-aaral kung nararanasan na
nila ang sobrang init ng kapaligiran.
Talakayin sa mga mag-aaral kung ano ang sanhi
ng pag-iinit ng kapaligiran o global warming.
2.
Pagsagot sa pagsasanay sa aklat, p. 147.
3.
Pangkatin ang mga mag-aaral sa apat. Ipasulat
sa bawat pangkat ang kanilang mga nabuong mungkahi upang maipanumbalik ang nasisirang kapaligiran.
Ipaulat ito sa bawat pangkat.
Pagpapalalim
Itanong kung ano ang napag-aralan nila sa asignaturang Agham na may kinalaman sa pagpapanumbalik ng nasisirang kapaligiran.
Pagpapahalaga
makikita sa ibaba.
________ 1. Itapon ang mga basura kahit saan.
________ 2. Matapos kumain ng kendi o biskwit,
ilagay sa sariling bag ang mga balat nito
kung walang makitang basurahan.
________ 3. Pagsabihan mo ang kapitbahay na
mahilig magsunog ng mga plastik sa
kanilang bakuran.
________ 4. Ireport sa kinauukulan ang mga ilegal
na pagdaloy ng mga kemikal mula sa
mga planta o mga pagawaan.
________ 5. Hayaan na lamang ang mga ilegal na
pagkuha ng mga buhangin o quarrying
sa mga ilog.
81
A.
B.
E.

Paghahanda
1.
Itanong sa mga mag-aaral kung may mga napakinggan na silang mga balita hinggil sa epekto ng mga
ilegal na gawain na naging sanhi ng kapahamakan ng
ibang tao.
2.
Ipabigay sa mga mag-aaral ang mga dapat
tandaan habang nakikinig sa naka-tape na balita.
Paglinang
Iparinig ang isang naka-tape na balita hinggil sa kapahamakang nangyari sanhi ng pagguho ng lupa at pagbaha
sa Legaspi City.
1.
Bakit maraming mga tao ang namatay sa pagbaha sa Legaspi City?
2.
Anong kinahinatnan ng mga imbestigasyon
hinggil sa napakinggang trahedya?
3.
Kung ikaw ay nakatira sa nasabing lungsod, ano
ang iyong gagawin upang hindi na maulit ang
pangyayaring iyon?
C.
Pagpapalalim
Pangkatin ang klase sa apat. Bawat pangkat ay magrerekord ng balita at iparirinig ito sa klase.
Ipabuod ang napakinggang balita sa bawat pangkat.
D.

Petsa: __________________
Lagda: __________________
IV.
Aralin
I.
1.
Bigyan ng pagkakataon ang bawat pangkat na makapag-usap upang makaiwas sa sakuna tulad ng napakinggan sa balita.
2.
Ipasulat ang ginawang talakayan ng pangkat.
3.
Maglunsad ng isang proyekto na may kaugnayan sa
paksang tinalakay. Ipasulat ang balak nilang gawin at
mga layunin ng proyekto.
4.
Sumulat sa mayor o sa kapitan ng barangay upang
hingin ang kanilang tulong sa proyekto.
Kagamitan/Resorses
18 Mula Laboratoryo Hanggang Plato

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakabubuo ng sariling palagay o opinyon hinggil sa paksa
Nabibigyang-kahulugan ang mga salitang inuulit at tambalan

2.
Wika
Nakabubuo ng tanong sa narinig na akda
Nagagamit ang mga panghalip bilang salita ng

paggalang
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng opinyon o palagay hinggil sa

isang paksa o isyu
4.
Naipakikita ang pakikiisa sa pagpapaunlad ng

barangay
82
B.
C.
D.
II.
Paksang Aralin
1.
Pagbuo ng Sariling Palagay o Opinyon
2.
Kahulugan ng mga Salitang Inuulit at Tambalan
3.
Panghalip Bilang Salitang Magalang
4.
Pagsulat ng Opinyon o Palagay
5.
Pakikiisa sa Kaunlaran ng Barangay
B.
Antas/Marka

A.
Produkto: Pagbuo ng sariling palagay
Pagganap: Ilahad ang iyong sariling palagay o opinyon sa
pahayag na ito:
Pagpapanumbalik ng kalinisan, kaayusan at kagandahan ng ating paligid.
3
Mahusay
2
Mahusayhusay
1
Magsanay
Pa
1. Nagpapahiwatig ng
mayamang karanasan sa pagmamasid,
pagbabasa, o pakikinig.
1.
Ang paggalang sa mga nakatatanda, sa mga hindi
kakilala, o maging sa mga halos kasinggulang ng
nagsasalita ay naipakikita sa mga panghalip na kayo,
ninyo, inyo, at sa sila, nila, kanila. Ang kayo, ninyo,
inyo ay magagamit para sa taong kinakausap kahit na
iisa lamang.
2.
Higit na mataas ang antas ng paggalang ng mga panghalip na sila, nila, kanila kung ihahambing sa kayo,
ninyo, inyo. Higit na matanda at higit na kagalanggalang ang mga taong pinag-uukalan nito.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit isang kasanayan sa pag-unawa ang pagbuo ng
opinyon?
2.
Paano ang pagbuo ng sariling palagay o opinyon?
3.
Bakit kailangang gumamit ng panghalip bilang salitang magalang?
4.
Paano mo ipakikilala ang lola mo sa pangkat ng mga
magulang?
2. Nakabubuo ng paniniwala tungkol sa

isang paksa.
3. Nakakayang
pangatwiranan ang sariling paniniwala.
4. Naglalayong kumbinsihin ang iba ng sariling pagmamatwid sa
pinaniniwalaan.
5. Gumagamit ang ibat
ibang parirala sa pagbibigay-diin sa ideya.
C.


Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang pangunahing suliranin ng bansa.
Ipasagot kung paano malulutas ang suliraning
nabanggit.
83
2.
3.
Hanapin sa kolum B ang kasingkahulugan ng
mga salita sa kolum A.
A
B
______ 1. henerasyon
a. sanay o dalubhasa
______ 2. karatig
b. kalapit
______ 3. sinisiyasat
c. salinlahi
______ 4. delikado
d. inaalam o tinutuklas
______ 5 eksperto
e. mapanganib
D.

Ipaalam kung ano ang sagot sa mga ito:
1.
Bakit pinamagatan ang akda na Mula
Laboratoryo Hanggang Plato?
2.
Ano ang pagkakaiba ng pagkain na natural
kaysa pagkaing may kemikal?
3.
Bakit mapanganib ang genetically engineered na pagkain?
4.
Paano masusugpo ang paggamit ng mga
nakalalasong kemikal sa mga halamang
kinakain ng tao?
E.
B.
Paglinang
Ipaalaala sa mga mag-aaral ang mga katanungang dapat sagutin.
Subaybayan ang mga mag-aaral habang binabasa ang
akda.
C.
Pagpapalalim
1.
Ipasagot sa mga mag-aaral ang mga katanungang
itinakda sa layunin ng pagbasa.
2.
Talakayin ang kahalagahan ng pagkakaroon ng mga
sariwa at masusustansyang gulay.
3.
Ipasabi sa sariling opinyon kung bakit dapat iwasan
ang mga pagkaing genetically engineered.
Paglalapat
Petsa: __________________
Lagda: __________________
A.
Pagpapahalaga
Pagganap

Paghahanda
1.
Pagbabalik-aral sa gamit ng panghalip na panao sa
kaukulang palagyo, palayon at paari.
2.
B.
Paglinang
1.
Pagtalakay sa aralin sa Wika, p.152
Ipaalam sa mga mag-aaral na ang mga panghalip ay maaaring gamitin bilang simuno o paksa ng
pangungusap, panaguri at pinaglalaanan sa pangungusap.
Magbigay ng mga halimbawa ng gamit ng
panghalip bilang paksa o simuno ng pangungusap,
panaguri, at pinaglalaanan sa pangungusap.
2.
Tandaan, p. 152.
C.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang bahaging Magsanay A at B, p. 152.
84
D.
Bumuo ng usapan sa sumusunod na paksa.
Gamitin ang mga panghalip na paggalang.
1.
Pagbibigay ng direksyon sa nakatatanda
2.
Pagpapaliwanag sa guro tungkol sa
ginawang proyekto
Pagsulat
1.
Itanong sa mga mag-aaral kung alam nila ang
kahulugan ng opinyon o palagay.
Magbigay ng mga halimbawa ng opinyon o
palagay.
2.
Ipasulat sa mga mag-aaral ang kanilang opinyon o palagay hinggil sa paksang inilahad sa bahaging
Pagsulat, p. 153.
3.
Ilahad sa mga mag-aaral ang sitwasyongsumusunod. Ipabigay ang kanya-kanyang opinyon o palagay.
1.
Ayaw na ni Edward ipagawa sa iba ang
kanyang lupa dahil sa tenancy program ng
pamahalaan. Tumpak ba o hindi ang desisyon ni Edward?
2.
Maraming tambak na basura sa paligid ng
bakuran ng iyong kapitbahay, dapat ba o
hindi dapat ireport sa sanidad ang bagay
na ito?
3.
Masangsang ang amoy ng dumi ng baboy
at manok mula sa tahanan ni Mang Jaime,
kailangan bang ireklamo na siya sa maykapangyarihan?
4.
Ayaw nang magtanim ni Reynaldo ng
mga gulayin dahil palaging sinisira ito ng
mga manok ng kapitbahay, kung ikaw si
Reynaldo, ano ang iyong gagawin?
5.
2.
A.
B.
Ipagpalagay na ikaw ang pinuno ng inyong

barangay, paano mo mahihikayat ang mga
tao na tumulong sa iyong mga proyektong
pangkabuhayan.

Paghahanda
1.
Pagbabalik-aral sa tema ng aralin sa advance organizer.
Pagbabalik-aral hinggil sa mga ilegal na gawaing
nakasisira sa kalikasan.
2.
ng aralin.
Ipabigay sa mag-aaral ang kanilang opinyon o
palagay kung may kaugnayan ang binasang teksto sa
tema ng aralin na nauukol sa pakikiisa sa barangay.
Paglinang
1.
Ipabigay sa mga mag-aaral ang sariling mga
karanasan sa sariling barangay hinggil sa pagtulong
upang mapaunlad ito.
2.
Pagsagot sa Pagsasanay, pp. 154-155.
3.
Pangkatin ang klase sa lima. Ipasagot sa bawat
pangkat ang mga sumusunod:
1.
Kung ikaw ang napiling mamuno sa
paglilinis ng mga imburnal, ano ang gagawin mo?
2.
Marami kang binhi ng mga gulay at batid mong mahilig maghalaman ang iyong
kapitbahay, bibigyan mo ba siya?
3.
Maraming tambay sa inyong barangay,
paano mo sila mahihikayat na magtanim
ng mga halamang gulay?
4.
May nalalaman ka sa paghahalaman, paano ka makatutulong sa iyong mga kabarangay upang matuto silang magtanim?
85
5.
C.
D.
A.
B.
3.
Alam mo kung paano ginagawa ang natural na pataba, paano mo ibabahagi ang
kaalamang ito sa iyong kabarangay?
4.
Pagpapalalim
Itanong sa mga mag-aaral kung pinag-aralan nila sa
mga asignaturang Agham at Edukasyong Pangkabuhayan
ang wastong paghahalaman.
Ipasagot sa kanila kung pinag-aralan din nila ang mga
paraan kung paano pauunlarin ang sariling barangay.
Pagpapahalaga
Ipaulat sa bawat pangkat ang mga kasagutan sa karagdagang pagsasanay.
Ipabuod sa buong klase ang mga dapat gawin upang
mapaunlad ang sariling barangay.
Paghahanda
1.
Sabihin sa mga mag-aaral na may kaugnayan sa nakaraang aralin ang iparirinig na balita
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng balita
Paglinang
Iparinig ang isang naka-tape na balita na nauukol
sa award mula sa Pamunuang Bayan na tinanggap ng Barangay I, Poblacion, Vinzons, Camarines Norte hinggil sa
paghahalaman ng mga naninirahan sa barangay at sa kalinisan ng pook.
1.
Nakatulong ba ang paligsahan para sa Clean
and Green Movement ng Pamahalaang Bayan
ng Vinzons, Camarines Norte? Bakit?
2.
Paano nahikayat ng Punong Barangay na si Gng.
Ligaya H. Heraldo ang kanyang mga kabarangay
upang lumahok sa paligsahan?
5.
Bakit naisipan niyang mamigay ng mga basurahan sa bawat tahanan?

Ano ang naging epekto nito sa kapaligiran ng
barangay?
Kung isa ka sa kanyang kabarangay, susuportahan mo rin ba ang kanyang mga proyekto? Bakit?
C.
Pagpapalalim
Bigyan ang bawat pangkat ng mag-aaral ng mga katanungang nauukol sa pagpapaunlad at pakikiisa sa barangay.
Papiliin ang bawat pangkat ng isang punong barangay
at kalihim na tagatala ng mga pag-uusap.
Ipaulat sa kanila ang mga nabuong plano para sa pagpapaunlad ng barangay.
D.

Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
IV.
1.
Ibigay bilang isang pagsasanay ang pakikipanayam sa
kani-kanilang punong barangay hinggil sa kanilang
mga plano o mga proyekto para sa kaunlaran ng barangay. Ipaulat ito sa klase.
2.
Ipasulat ang kanilang opinyon hinggil sa proyekto. Talakayin kung paano makatutulong ang mga mag-aaral
sa nasabing gawain.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 148-155, naka-tape na balita
86
Aralin
I.
19 Virgin Coconut Oil: Gamot Pinoy

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Naibibigay ang wakas ng kwentong di-tapos
Nagagamit ang mga bahagi ng pahayagan sa paghanap ng impormasyon

2.
Wika
Nakikinig ng mga kwento hinggil sa paggamit

ng halamang-herbal
Nakikilala ang panghalip na panaklaw at nagagamit sa sariling pangungusap

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng mga babala o patalastas

4.
Napahahalagahan ang mga gamot-herbal na

matatagpuan sa sariling bakuran
B.
C.
Paksang Aralin
1.
Paggamit ng mga Bahagi ng Pahayagan
2.
Pagbibigay ng Wakas sa Kwentong Di-tapos
3.
Pagkilala sa Panghalip Panaklaw
4.
Pagsulat ng Patalastas/Babala
5.
Pagpapahalaga sa mga Halamang Gamot
1.
Ang mga bahagi ng pahayagan ay nagbibigay ng impormasyon.
2.
Ang pagbibigay ng wakas sa mga kwentong di-tapos ay
tanda ng pag-unawa.
3.
Kailangang malinaw at wasto ang pagkakasulat ng
mga babala/patalastas.
4.
Ang mga gamot-herbal ay maitatanim sa sariling
bakuran.
D.
II.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit tayo bumabasa ng pahayagan?
2.
Paano ang maayos na pagsulat ng patalastas at
babala?
3.
Bakit ginagamit ang panghalip na panaklaw?
4.
Paano naiiba ang panghalip na panaklaw sa panghalip
na patulad? Ipaliwanag.

A.
Produkto: Pagsulat ng mga babala
Pagganap: Sumulat ng babala na dapat nating sundin sa
bawat pampublikong pook na sumusunod:
1.
Parke
4. Kalye
2.
Pamilihan
5. Paaralan
3.
Palikuran
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Maikli ang pahayag at nagbibigay

ng impormasyon, ginamit nang wasto
ang mga sangkap sa pagsulat tulad ng
malaking titik, bantas, pook, at palugit.
3 Mahusay
Maikli ang pahayag at nagbibigay ng

impormasyon ngunit hindi kumpleto
ang mga sangkap sa pagsulat dahil hindi gumamit ng malaking titik.
2 Mahusay-husay
Maikli ang pahayag at nagbibigay ng

impormasyon ngunit hindi kumpleto
ang mga sangkap sa pagsulat dahil hindi gumamit ng malaking titik at walang
angkop na bantas.
1 - Magsanay Pa
Maikli ang pahayag ngunit hindi

kumpleto ang impormasyon at hindi
ginamit nang wasto ang lahat ng mga
sangkap sa pagsulat
87
C.

B.

Unang Araw PAGBASA
A.
C.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong sa mga mag-aaral kung anu-ano ang
mga halamang gamot o gamot herbal mayroon sila sa
mga sariling bakuran.
Itanong din kung alam nila ang kagamutan ng
mga ito.
2.
Piliin sa kahon ang salitang kasingkahulugan ng
salita sa bawat bilang.
1.
bukambibig
4. impormasyon
2.
kalakal
5. pananaliksik
3.
pumapaimbulog
kaalaman
palaging
3.
sinasabi
pag-aaral
nakikilala negosyo

Ipaalam sa mga mag-aaral na dapat nilang sagutin ang mga sumusunod:
1.
Bakit itinuring na gamot Pinoy ang Virgin
Coconut Oil?
2.
Ano ang kahalagahan nito sa kalusugan ng
tao?
3.
Anu-anong mga sakit ang maaari nitong
magamot?
4.
Saang mga lugar karaniwang ginagamit
ang Virgin Coconut Oil?
5.
Nais mo bang gumamit ng Virgin Coconut
Oil?
D.
Paglinang
Ipaalaala sa mga mag-aaral ang mga tuntunin sa pagbasang tahimik.
Subaybayan na ang mga mag-aaral habang bumabasa.
Pagpapalalim
1.
Ipasagot sa mga mag-aaral ang mga katanungan na
itinakda bilang layunin ng pagbasa.
2.
Talakayin ang teksto upang higit itong maunawaan ng
mga mag-aaral.
3.
Pagbibigay ng wakas sa binasang teksto sa pamamagitan ng pagsagot sa sumusunod:
a.
Tangkilikin kaya ng mga nakinig sa panayam
ang Virgin Coconut Oil?
b.
Gamitin kaya ng mga nakinig ang mga halamang-gamot na matatagpuan sa kanilang mga
bakuran?
4.
Ipakilala sa mga mag-aaral ang mga bahagi ng pahayagan.
5.
Ipakita sa kanila ang pangmukhang pahina, editoryal, anunsyo klasipikado, panlibangan, pampalakasan,
pangangalakal, at pananalapi.
6.
Itanong sa kanila kung anu-ano ang maaaring mabasa
sa bawat pahinang nabanggit.
Paglalapat
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
Pagpapahalaga
Pagganap
88

A.
Paghahanda
1.
Pagbabalik-aral sa gamit ng panghalip bilang simuno
o paksa, panaguri at pinaglalaanan ng pangungusap.
Pagbibigay ng mga halimbawa na ginagamit ang
mga panghalip na nabanggit.
2.
Pagbasa ng isinulat sa pansariling sa journal.
B.
Paglinang
Ilahad sa mga mag-aaral na ang tatalakaying paksa ay
hinggil sa panghalip na panaklaw.
1.
2.
Tandaan, p. 162.
C.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang bahaging Magsanay, p. 163.
2.
Piliin sa pangungusap ang panghalip na panaklaw na ginamit dito.
1.
May karapatan ang sinuman na alamin
ang mga gamot na maaaring gamitin sa
tahanan.
2.
Bawat isa ay tumikim ng gelatin na may
sangkap na katas ng dahon ng pandan.
3.
Maaaring sumubok ang kahit sino sa paggamit ng Virgin Coconut Oil.
4.
May kanya-kanyang taniman ang lahat ng
tahanan sa mga barangay ng mga halamang gamot o halamang-herbal.
5.
Interesado ang balana sa panayam na
ginawa ng tagapagsalita hinggil sa ibat
ibang halamang-herbal na di kailangan
bilhin.
D.
Pagsulat
1.
Ipaalam sa mga mag-aaral na mahalagang malaman nila kung paano sumulat ng babala patalastas.
2.
Ipakita ang isang halimbawa ng isang babala o
patalastas.
Itanong kung anu-anong mga detalye ang binanggit dito.
3.
Pasulatin ang mga mag-aaral ng isang babala
o patalastas hinggil sa paggamit ng mga halamanggamot o halamang-herbal.
Ipaalaala na upang maging epektibo ang nasabing patalastas kinakailangang kumpleto ang impormasyon at kahalagahan nito.
A.
B.
Paghahanda
1.
Pagbabalik-aral sa nakaraang aralin.
Pagbabalik-aral hinggil sa mga pamaraan kung
paano makikiisa sa pagpapaunlad ng barangay.
2.
ng aralin
Itanong sa mag-aaral kung may kaugnayan sa
tema ng aralin na nauukol sa halamang-herbal ang
binasang teksto.
Itanong din ang mga halamang-herbal na nabanggit sa teksto na maaaring magamit na gamot.
Paglinang
1.
Ipasagot sa mga mag-aaral ang sumusunod:
a.
Naranasan mo na bang uminom o gumamit ng
gamot na herbal?
89
b.
2.
3.
Ano ang naging epekto nito sa karamdaman

mo?
c.
Anu-ano ang mga halamang-herbal na mayroon
kayo sa inyong bakuran?
d.
Nalalaman mo ba ang mga kagamutan ng mga
halamang-gamot na makikita sa inyong bakuran?
e.
Paano ba ginagamit ang mga halamang-herbal
na ito?
Pagsagot ng pagsasanay, p. 165.
Pangkatin ang mga mag-aaral sa apat.
Ipasulat sa kanila ang mga halamang-herbal na
mayroon sila sa kanilang mga bakuran.
Ipasulat din ang mga kagamutan ng mga ito at
kung paano ito ginagamit bilang panlunas sa sakit.
C.
Pagpapalalim
Itanong sa mga mag-aaral kung napag-aralan nila ang
gamot na herbal sa asignaturang Agham at Edukasyong
Pangkalusugan.
Itanong din kung may pagkakaiba o pagkakatulad ang
mga halamang-herbal na napag-aralan nila sa mga asignaturang nabanggit.
D.
Pagpapahalaga
Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang mga kagamutan ng sumusunod na halamang-herbal:
1.
dahon ng pandan
2.
ikmo
3.
sambong o lakad bulan
4.
sampaga maria
5.
luya
6.
tanglad
7.
oregano
8.
9.
10.
dahon ng ampalaya
dahon ng bayabas
dahon ng kalamansi
A. Paghahanda
1.
Anong mga halamang gamot na karaniwang ginagamit ninyo sa inyong tahanan?
Nakatutulong ba ang mga halamang-herbal bilang panlunas sa karamdaman?
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng kwento.
B.
Paglinang
Iparinig ang mga kwento ng mga mag-aaral hinggil sa
kanilang mga karanasan sa paggamit ng halamang-herbal.
Sagutin ang tanong:
Anu-ano ang halamang-herbal na maaaring
panlunas sa mga sumusunod?
1.
sa lagnat
2.
pagdurumi
3.
hindi pag-ihi nang maayos
4.
pagkahilo
5.
sipon at ubo
6.
almoranas
7.
rayuma
8.
kabag
9.
mataas na presyon ng dugo
10.
sakit ng ngipin
C. Pagpapalalim
Magkaroon ng paligsahan sa klase sa pamamagitan ng
tanong at sagot. Magbibigay ang isang pangkat ng pangalan
ng halamang-herbal na sasagutin naman ng isang pangkat
kung ano ang kagamutan nito. Ang may pinakamaraming
tumpak na sagot ang pangkat na panalo.
90
D.
3.

Petsa: __________________
4.

Lagda: __________________
E.
IV.
Aralin
I.
1.
Bigyan ng pagkakataon ang mga mag-aaral na makapanaliksik o makapagsagawa ng panayam hinggil sa
mga halamang-herbal.
2.
Magpagawa ng album ng mga halamang-gamot at
kung saan ito iginagamot.
3.
Kung may mga dahong-gamot sa bakuran ay kunin ito
at patuyuin. Ilagay sa album.
B.
Paksang Aralin
1.
Pagpapangkat ng mga Detalye
2.
Pag-uuri-uri ng Magkakaugnay na salita
3.
Aspekto ng Pandiwa
4.
Pagsulat ng Reaksyon sa Balita
5.
Pagpapahalaga sa Sinilangang Bayan
C.
Ang pandiwa ay nagsasaad ng kilos o galaw.
1.
Ito ang nagbibigay diwa o kilos sa pangungusap.
2.
Nauuri ang pagkakaugnay ng ilang salita ayon sa intensidad ng kahulugan.
3.
Mapahahalagahan ang sariling bayan sa ibat ibang
paraan.
4.
Nakabubuo tayo ng reaksyon sa nabasa o napakinggang balita.
D.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit pinamagatan ang akda na Halika sa Catanduanes?
2.
Paano ginagamit ang cline o klino kaugnay ng talasalitaan?
3.
Bakit mahalaga ang pagsulat ng reaksyon?
4.
Paano ang pagpapahalaga sa sinilangang bayan?
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp.156-165
20 Halika sa Catanduanes
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Napapangkat ang mga detalye sa angkop na kaisipan
Nauuri ang magkakaugnay na salita ayon sa digri o intensidad ng kahulugan

2.
Wika
Napakikinggan ang balita at nasasagot ang mga

kaugnay na tanong
Natutukoy ang aspekto ng pandiwa
Nagagamit ang angkop na aspekto ng pandiwa
II.
Pagsulat
Naisusulat ang sariling reaksyon sa balita

Napahahalagahan ang sinilangang bayan

A.
Produkto: Pagsulat ng pangako
Pagganap: Isulat ang pangako mo para sa kapaligiran. Gumamit ng mga pandiwa sa ibat ibang aspekto.
91
B.
Antas/Marka
C.
Ibigay ang kahulugan ng mga salita sa kolum A
sa pamamagitan ng pagpili ng wastong sagot mula sa
kolum B.
A
B
______ 1. pinaslang
a. magkahusto
______ 2. tumutugis
b. pinatay
______ 3. mabunggo
c. namamangha
______ 4. nagigilalas
d. mabangga
______ 5. kumasya
e. hinahabol
3.

Itakda ang tanong na dapat alamin ng mga magaaral ang kasagutan.
1.
Saang panig ng Pilipinas maaaring matagpuan ang Catanduanes?
2.
Anu-ano ang magagandang tanawing
makikita sa Catanduanes?
3.
Anong kahalagahan ng magagandang
tanawing ito sa mga naninirahan dito?
4.
Ano ang kaibahan ng inyong pook sa
Catanduanes?
5.
Paano sa palagay mo matutularan ang
pook ng Catanduanes sa pangangalaga
nila sa kanilang likas na yaman?
4 Napakahusay
Kapaki-pakinabang ang pangako

para sa kapaligiran. Makapanghihikayat ito sa mambabasa nito. Gumamit ng mga pandiwa sa ibat ibang
aspekto.
3 Mahusay
Wasto ang ginawang pangako.

Mabuting mabasa ito ng iba. Gumamit ng mga pandiwa sa ibat ibang aspekto.
2 Mahusay-husay
Mauunawaan naman ng babasa

ang pangakong isinulat. Kinulang ang
paggamit ng mga sangkap sa pagsulat. May mga pandiwa sa ibat ibang
aspekto.
1 Magsanay Pa
Medyo mahirap maunawaan ang

pangako. Kulang ang paggamit ng
mga sangkap sa pagsulat. Kulang din
ang ginamit na mga pandiwa sa ibat
ibang aspekto.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit at Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website

Unang Araw PAGBASA
A.
2.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong sa mga mag-aaral kung pamilyar sa kanila ang Catanduanes.
Ipaalam na matatagpuan ang Catanduanes sa
Rehiyon V.
Sabihing maraming magagandang pook o
tanawin ang makikita sa Catanduanes.
B.
Paglinang
dapat nilang sagutin na itinakda sa layunin ng pagbasa.
Subaybayan ang pagbasang ginagawa ng mga magaaral.
C.
Pagpapalalim
1.
Ipagawa ang kaugnayan sa, p. 168 upang matutuhan ang pagpapangkat ng mga detalye sa angkop na
kaisipan.
92
2.
3.
4.
D.
Ipagawa rin ang bahaging Magsanay A, B, at C,

p. 168.
Pag-aralan din ang pag-uuri-uri ng magkakaugnay na
salita, p. 169.
C.
Paglalapat
Petsa: __________________
D.
Lagda: __________________
E.
A.
Pagpapahalaga
Pagganap
Paghahanda
1.
Pagbabalik-aral sa paggamit ng mga aspekto ng pandiwa.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang bahaging Magsanay A, B, at C, p. 171.
2.
Banghayin ang sumusunod na pandiwa. Bilugan ang mga panlapi at salungguhitan ang salitangugat nito.
1.
magtatanim
4. sinasabi
2.
sasamahan
5. gagayahin
3.
papasyalan
Pagsulat
1.
Ipabasa ang Luntian at Malinis na Highway
sa p. 172.
Itanong sa mga mag-aaral ang reaksyon nila sa
balita.
2.
Ipasulat sa mga mag-aaral ang kanilang mga
reaksyon hinggil sa p. 172 na sitwasyon.
3.
Magkaroon ng palitang-balita at hingin ang kanilag reaksyon o palagay.
Para sa karagdagang pagsasanay sa aspekto ng

pandiwa, bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipaclick ang Filipino
Ugnayan 6 Yunit II Aralin 20
Wika. Bilang guro, puntahan ito sa i-teach.vibalpublishing.com.
2.
B.
Paglinang
1.
2.
Pagpapaliwanag ng lagom ng aralin sa bahaging
Tandaan, p. 170.
A.
Paghahanda
1.
Pagbalik-aral sa nakaraang aralin.
Balik-aralan ang mga pangalan ng mga halamang-herbal at ang kagamutan ng mga ito.
2.
ng aralin.
Itanong kung may kinalaman sa tema ng aralin
ang binasang teksto.
Itanong din kung napahahalagahan ng mga
mamamayan sa Catanduanes ang kanilang lupang
sinilangan.
93
B.
C.
D.
A.
Paglinang
1.
Ipasagot sa mga mag-aaral kung paano sila tumutulong upang mapangalagaan ang mga likas na yaman sa lupang sinilangan.
2.
Pagsagot ng pagsasanay, p. 173.
3.
makikita sa ibaba.
______ 1. Maaaring pumitas ka ng mga bulaklak
sa parke.
______ 2. Kailangan kunin ang mga orkidyas na
matatagpuan sa kagubatan.
______ 3. Bumaril ng mga ibon sa kagubatan
upang may makain.
______ 4. Pumutol na lamang ng mga punungkahoy kung kailangan ang mga ito.
______ 5. Isuplong sa maykapangyarihan ang mga
taong gumagawa ng ilegal na makasisira
sa kapaligiran.
Pagpapalalim
Itanong sa mga mag-aaral kung napag-aralan din nila
sa ibang asignatura ang tungkol sa pangangalaga sa lupang
sinilangan.
Pagpapahalaga
Ipaulat sa mga mag-aaral ang kanilang naisip na mga
paraan upang mapangalagaan ang kapaligiran ng lupang
sinilangan.
Paghahanda
1.
Ipaalam sa mga mag-aaral na ang kagandahan ng Catanduanes ay may kaugnayan sa balitang
iparirinig.
2.
B.
Paglinang
Iparinig ang balita na nauukol sa pagbabago ng lungsod ng Camarines Sur.
1.
Bakit dinarayo ng mga turista ang lungsod ng
Camarines Sur?
2.
Paano nasimulan ang pagbabago sa nabanggit
na pook?
3.
Paano nakatutulong ang kagandahan ng mga
tanawin sa pamumuhay ng mga tao?
C.
Pagpapalalim
Gumawa ng isang talaan ng mga magagandang
tanawin na makikita sa lupang sinilangan.
D.

Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
IV.
1.
Magpasaliksik sa mapa ng Bicol at hanapin ang Catanduanes. Ipaulat ang mga bayan sa Catan- duanes pati
na ang magagandang lugar, hanapbuhay, at produkto
ng lalawigan. Isama rin ang mga kilalang anak ng
Catanduanes.
2.
Magpagawa ng album tungkol sa lalawigan ng Catanduanes.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 166-173, i-Learn at i-Teach Activities
sa Vibal website
94
Lagumang Pagsusulit
bahaging Pagsulat.
Wika
7.
8.
Piliin ang angkop na sagot. Bilugan ang titik lamang.
1.
Maraming basura sa paligid ng bahay na nilipatan nina
Mang Reynaldo kaya gumawa siya ng malaking balon
upang ___________ doon ang mga basura.
a.
itapon
d. pabulukin
b
iligpit
c. ikalat
2.
Malamig ang simoy ng hangin sa Bicol National Park dahil
sa mga ________.
a.
malalaking punungkahoy c. maraming hayop
b.
magagandang bulaklak
d. maraming ibon
3.
Masipag mag-alaga ng mga hayop si Aling Azon. Anong
bahagi ng pangungusap ang may salungguhit?
a.
simuno
c. pangngalan
b.
panaguri
d. pandiwa
4.
Humiram si Daddy ng aklat sa National Library. Anong
kaganapan ng pandiwa ang may salungguhit?
a.
pinaglalaanan
c. ganapan
b.
layon
d. tagaganap
5.
Mabait na maybahay si Carol kaya naman mahal na mahal
siya ng pamilya.
Alin sa mga ito ang pangalang pantangi?
a.
maybahay
d. mahal
b.
Carol
c. pamilya
6.
Kailangang iligtas ni Fely ang batang natangay ng agos.
Siya lang ang maaaring sumagip sa bata dahil walang
ibang marunong lumangoy sa nakakita ng pangyayari.
9.
Ang panghalip na may salungguhit ay nasa kailanang

_________.
a.
isahan
c. maramihan
b.
dalawahan
d. a, b, at c
Akin ang mga aklat na nasa silid na ito. Piliin ang panghalip
na paari sa pangungusap.
a.
akin
c. ito
b.
aklat
d. silid
Araw ng mga Ina, paano mo pahahalagahan ang iyong ina?
a.
Hindi ka hihingi ng baon.
b.
Ipagluluto mo siya.
c.
Sasabihin mong ipasyal ka niya.
d.
Lilipas din ang okasyong iyon.
Sinuman ay malulungkot sa pagkasira ng ating kapaligiran.
Alin ang panghalip na panaklaw na ginamit sa pangungusap?
a.
sinuman
c. ating
b.
pagkasira
d. malulungkot
Pagbasa
Basahin ang mga tanong at piliin ang titik ng wastong sagot.

10. Paano ka makakatulong upang maging luntian ang iyong
kapaligiran?
a.
itatambak ang mga basura sa tamang lugar
b.
magtatanim ng mga punungkahoy
c.
maglalagay ng mga kanal patungo sa imburnal
d.
magkikibit-balikat na lamang sa nakikitang nagkakaingin
11. Palaging bumabaha sa inyong lugar. Hanapin sa ibaba ang
detalyeng magpapaliwanag dito.
a.
wala ng mga punungkahoy na nagbibigay-proteksyon
sa lupa
b.
walang pakialam ang pamunuang bayan
c.
hindi tumutulong ang mga tao
d.
barado lagi ang mga imburnal
95
12.
13.
14.
Magbubukang-liwayway na kaya bumalik na sa dalampasigan ang mga mangingisda.

Ano ang kahulugan ng salitang may salungguhit?
a.
gabi
c. tanghali
b.
mag-uumaga
d. dapit-hapon
Nais pakasal ni Nonoy sa kanyang nobya kahit may gatas
pa siya sa labi. Ano ang ibig sabihin ng may salungguhit na
salita?
a.
binata
c. gwapo
b.
bata
d. musmos
Piliin ang wastong pagkakasunud-sunod ng mga pangunahing diwa ng seleksyon.
b.
17.
Mga Hakbang sa Pagtatanim ng mga Halaman
a.
15.
16.
Pumili ng lugar na pagtataniman ng punla.

Buhaghagin ang lupa.
Itanim ang punla.
Diligin ang punla.
b.
Itanim ang punla.
Diligin ang punla.
c.
Itanim ang punla.
Diligin ang punla.
d.
Itanim ang punla.
Diligin ang punla.
Ang _____________ ay nagpapakita o nagtuturo ng wastong
bigkas ng salita, pagpapantig, bahagi ng pananalita,
salitang-ugat, mga kahulugan at kasingkahulugan.
a.
diksyunaryo c.
ensayklopidya
b.
atlas
d.
indeks
Alin sa mga sumusunod ang katotohanan?
a.
Sariwa ang simoy ng hangin sa kabukiran.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
Maaaring gumuho ang mga minahan kapag lumindol

nang malakas.
c.
Nakatutulong ang mga organisasyon sa pagsugpo ng
ilegal na pagtotroso.
d.
Lahat ng sagot
Sinabi ng inyong Kapitan ng Barangay na kinakailangang
maglagay ng sakong lalagyan ng mga basura ang bawat
bahay. Ano ang magiging reaksyon mo sa sinabi niya?
a.
Naku, mawawala lang iyon.
b.
Mabuti nga para hindi ikalat ng mga hayop na ligaw
ang mga basura
c.
Bahala na lang kayo!
d.
Sa simula lang iyon.
Ibigay ang kahulugan ng salitang basang-sisiw
a.
ampon
c. balo
b.
ulila
d. lulugu-lugo
Sahod-ulan ang kanilang ginagamit na tubig. Ano ang
kahulugan ng saalitang may salungguhit.
a.
galing sa ulan
c. sweldo ng ulan
b.
tinipon ng ulan
d. tubig-ulan
Mabilis umunlad ang kanilang barangay kahit lakad-pagong
ang pagkilos ng pamunuan sa pagpapatupad ng mga ordinansa.
a.
mabagal
c. matumal
b.
mabilis
d. matulin
Saang pahina ng pahayagan maaaring matagpuan ang mga
anunsyo hinggil sa mga paghahanap ng trabaho?
a.
editoryal
c. pangmukhang pahina
b.
anunsyo klasipikado
d. pahinang pang-isports
Sa pahinang pangangalakal naman matatagpuan ang mga
balitang _______.
a.
pinansyal
c. pang-isports
b.
panlibangan
d. tanging lathalain
Umuulan at napakadilim ng gabi habang binabagtas ni
Mang Joaquin ang daan patungo sa bahay nila. Wala
siyang dalang panangga sa ulan. Ano sa palagay mo ang
96
24.
25.
magyayari kay Mang Joaquin?

a.
mapapadulas siya
b.
mababasa siya
c.
hindi siya makakarating sa kanila
d.
magkakasakit siya
Hindi nagbabayad si Agnes sa kanyang mga pinagkakautangan kahit mayroon siyang pambayad. Nagkasakit
ang anak niya at kailangan niyang ipasok ito sa hospital.
Ano sa palagay mo ang mangyayari?
a.
hindi na magkakasakit ang anak niya
b.
wala ng magtitiwala kay Agnes na magpautang
c.
marami ang tutulong sa kanya
d.
tatanggapin sila sa hospital
Sumusulak ang dugo ni Mang Andoy sa kausap na lasing
na tao. Ano ang ibig sabihin ng salitang may salungguhit?
a.
galit na galit
c. tuwang-tuwa
b.
mataas ang presyon
d. naiinis
Pakikinig
Pakinggan ang mga pangungusap. Piliin ang tamang sagot.

31. Mabilis na kinuha ni Alexander ang dala-dalahan ng
matanda at inalalayan sa pagtawid sa kalsada. Si Alexander
ay isang batang ________.
32.
33.
Pagsulat
Gagawa ka ng liham pasasalamat sa iyong kaibigan na nagbigay

ng regalo sa iyo noong nagdiwang ka ng iyong kaarawan. Punan ang
bawat patlang ng angkop na impormasyon o salita upang mabuo ang
liham.
34.
______________ 26.
Mahal kong _____________, 27
Magandang araw!
Maraming ______________ 28 sa ibinigay mong
regalo na isang ______________ 29 noong aking kaarawan.
Tuwang-tuwa ako. Sana ay magkita tayong muli.
Ang iyong kaibigan,
______________ 30
34.
a.
mabait
b. matulungin
c.
masunurin
d. matapat
Maraming nalalaman si Carla Marie delos Angeles dahil

palagi siya sa aklatan. Siya ay ______________.
a.
matalino
c. palatanong
b.
palabasa
d. mapanuri
Naubos ang mga halamang-gubat sa kabundukan dahil

sa pagkakaingin ng mga tao. Ano ang gagamiting tanong
sa pangungusap na ito kung nais malaman ang sanhi o
dahilan?
a.
ano
c. bakit
b.
sino
d. paano
Mabilis kumalat ang balita na may epidemya ng dengue

fever sa kanilang lugar. Ano ang tanong na dapat gamitin?
a.
ano
c. kailan
b.
bakit
d. saan
Kasali ka sa isang paltuntunan. Nagkasakit ang iyong

kapatid kaya ang perang laan para ipambili ng damit mo ay
nagastos. Ano ang gagawin mo?
a.
b.
c.
d.
hindi na sasali sa palatuntunan

pipilitin ang magulang na ibili ka ng bagong damit
ipapaayos na lamang ang lumang damit
magtatampo
97
Yunit III Taas Noo, Pilipino

Nagkakaroon ang mga mag-aaral ng ganap na kakayahan na makipagtalastasan at makaunawa ng mga konsepto sa pagkilala at pag-unawa ng
narinig, nabasa, at nabuo niyang kayariang pangwika sa pasalita at pasulat na anyo.
Pangmatagalang
Pang-unawa
Nagkakaroon ang mga

mag-aaral ng kaalaman sa:
pagkilala sa ibat ibang
pokus ng pandiwa
pagtalakay sa denotasyon at konotasyon ng
mga salita
paghinuha sa kilos,
gawa, at pananalita ng
tauhan
pagsagot sa mga palaisipan
pagbibigay-halaga sa
mabuting gawi sa tahanan saanman
pagmamalaki sa pagiging Pilipino
Nagkakaroon ang mga mag-aaral ng

kasanayan sa:
paggamit ng angkop na pandiwa
pagsulat ng reaksyon, diary, talata, iskrip
at datos sa Information Sheet.
pagsusuri ng salita, tambalang salita,
salitang magkakatugma at idyomatikong
pananalita
pagbibigay-kahulugan sa mga salitang
iisa ang baybay ngunit magkaiba ng bigkas at kahulugan
pagbuo at paggamit ng ibat ibang antas
ng pang-uri
paggawa ng poster at pagsulat ng liham
pangalakal
Ang relasyon ng
paksa ng pangungusap sa
pandiwa ay tinatawag na
pokus ng pandiwa.
May tatlong kailanan at kaantasan
ang mga pang-uri.
Maraming paraan
sa pagbubuo ng
pang-uri
Ang pag-uulit ng salita
ay maaaring ganap o
di-ganap
Ang magkaibang salita
ay maaaring maging
tambalan
98
Mahahalagang Tanong
1. Paano isinasagawa
ang pagbubuod ng
binasa
2. Bakit mahalaga ang
sariling panitikan
3. Paano nagkakatulad
ang
idyomatikong
pananalita at talinghaga
4. Paano ipinakikita ng
isang tao ang kanyang sipag at tiyaga?
5. Bakit mahalaga ang
paggamit ng panguri?
6. Paano mapauunlad
ang sariling talasalitaan? Ipaliwanag.
Kaalaman:
Kakayahan:
maraming paraan ng pagbubuo ng pang-uri
paggamit ng ensayklopidya
ang pag-uulit ng salita ay maaaring ganap o di-ganap
pagsulat ng reaksyon sa binasang akda
pagbubuod ng binasa
pagpapangkat sa mga salitang magkaugnay
pagsunod sa panuto
nakapagpapaliwanag ng kahulugan ng idyomatikong pananalita
nakapagbibigay-solusyon sa mga suliranin
nakapagpapahalaga sa musikang Pilipino, sariling

panitikan, sariling kultura sa lahing Pilipino
ang magkaibang salita ay maaaring maging tambalan
ang mga pokus ng pandiwa ay ang reaksyon ng paksa ng pangungusap

sa pandiwa
ang mga babasahin ay maaaring piksyon at di-piksyon
may tatlong kailanan ng pang-uri
pagpapangkat ng mga pang-uri ayon sa ibat ibang antas nito
may ibat ibang kayarian ng pang-uri
99

Produkto/Pagganap
P Produkto
Gamit ng iba't ibang
anyo ng pandiwa at pang-uri
P Pagganap
Sumulat ng salaysay
tungkol sa mga katangiang
Pilipino na ipinakikita ng
inyong pamilya. Gumamit ng
pandiwa at pang-uri.
4 Napakagaling ang nabuong salaysay. Gumamit

ng maraming pandiwa at pang-uri sa ibat ibang
anyo. Ipinakikita ang angking mga katangian ng
mga Pilipino. Nagbigay ng tama at magandang
pamagat. Nagamit ang wastong kasanayan sa
pagsulat.
3 Magaling ang nabuong salaysay. Sapat ang nagamit na mga pang-uri at pandiwa. Nailahad
ang mga katangi-tanging ugali ng mga Pilipino.
Nagbigay ng pamagat at nagamit ang wastong
2 Medyo magaling ang nabuong salaysay. Nakagamit
ng mga pandiwa at pang-uri. Inilahad ang ilan
sa mga katangian ng mga Pilipino. Nagbigay ng
pamagat bagamat mapagbubuti pa. Kulang ang
paggamit ng kasanayan sa pagsulat.
1 Kulang na kulang ang kabuuan ng salaysay; gayundin ang gamit sa pandiwa at pang-uri. Kulang
na kulang ang naibigay na katangiang Pilipino.
Kailangan pa ang pagpapabuti sa pagbibigay ng
angkop at tamang pamagat. Kulang na kulang
din ang paggamit ng kasanayan sa pagsulat.
Mga Sagot sa mga Pagsasanay ng

Bawat Aralin
Mga Kasanayang Interaktibo sa CDROM at i-Learn sa Website
Antas/Marka
4 Napakahusay
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
100

1. Ipagamit ang angkop na pandiwa.

2. Magpasulat ng reaksyon, diary, talata, iskrip at datos sa Information
Sheet.
3. Pagbigyang-halaga ang mabuting gawi sa tahanan at saanman.
4. Ipagmalaki ang pagiging Pilipino sa ibat ibang paraan.
5. Ipasuri ang mga salita, tambalang salita, salitang magkakatugma at
idyomatikong pananalita.
1. Mga Aralin 21-30 Yunit III ng Ugnayan

6 Teksto at Gabay sa Pagtuturo at Pagkatuto batay sa UbD
2. i-Learn/i-teach Activities (i-learn.vibalpublishing.com/i-teach.vibalpublishing.
com)
6. Ipasuri ang mga salitang iisa ang baybay ngunit magkaiba ang bigkas at
kahulugan.
7. Ipakilala ang ibat ibang pokus ng pandiwa.
8. Magpabuo at ipagamit ang ibat ibang antas ng pang-uri.
9. Ipasagot ang mga palaisipan.
10. Magpagawa ng poster ar magpasulat ng liham pangalakal.
11. Ipakilala ang denotasyon at konotasyon ng mga salita.
12. Magpahinuha sa kilos, gawi, at pananalita ng tauhan
101
YUNIT
III TAAS NOO, PILIPINO
2.
21 Pamilyang Pilipino
3.
Aralin
I.
Mga Inaasahang Bunga

A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakapag-uuri ng mga salita ayon sa mga salitang kaugnay sa pandiwa
Nagagamit nang wasto ang ensayklopidya

2.
Wika
Nabibigyang-kahulugan ang mga salitang narinig batay sa paraan ng pagsasalita
Nakikilala ang ibat ibang aspekto ng pandiwa at

nagagamit sa pagsasalaysay
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng isang maikling reaksyon tungkol

sa napapanahong paksa
4.
Napahahalagahan ang pag-uunawaan sa

pamilya
B.
Paksang Aralin
1.
Paggamit ng Ensayklopidya
2.
Mga Salitang Magkakaugnay
3.
Paggamit ng Angkop na Pandiwa
4.
Pagsulat ng Reaksyon
5.
Pag-uunawaan sa Pamilya
Ang pandiwa ay nagsasaad ng kilos o galaw.
Mahalaga ang pagbuo ng reaksyon tungkol sa isang

isyu.
Mahalaga ang pag-uunawaan sa pamilya.

1.
Bakit mahalaga ang pagsusunuran sa tahanan?
Ikaw, anong mabuting halimbawa ang ipinakikita mo

sa iyong pamilya at sa iyong kapwa?
Kailan ginagamit ang ensayklopidya?
III. Mga Katibayan sa Pagtataya

A.
Produkto: Pagbuo ng pangungusap
Pagganap: Bumuo ng mga pangungusap kaugnay ng bawat
damdaming sumusunod:
1.
pagkagulat
6. pag-aalala
2.
pagkainis
7. pagkagutom
3.
paninisi
8. pagkaawa
4.
pagkatakot
9. kasabikan
5.
pagdaramdam
10. kagalakan
B.
C.
Antas
4 Napakahusay
Nakabuo ng tampok na mga pangungusap na kaugnay ng ibinigay na

mga damdamin. Wasto ang bantas,
baybay ng mga salita at makabuluhan
ang mga pangungusap na isinulat.
3 Mahusay
Tama ang pangungusap na isinulat. Napatunayan ang pag-unawa at

pagkilala sa mga damdamin. Nagamit
nang wasto ang malaking titik at ang
bantas.
2 Mahusay-husay
Makabuo ng mga pangungusap

bagamat may ilang hindi kaugnay ng
nasabing mga damdamin. Nagamit
nang wasto ang malaking titik at ang
bantas.
1 Magsanay Pa
Maraming pangungusap ang hindi

kaugnay sa mga damdamin. Kulang
ang kawastuan ng mga pangungusap
ayon sa nilalaman at mekaniks nito.

102

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong ang matatandang kaugaliang Pilipino
2.
Pagtambalin ang mga salitang magkasingkahulugan.
____ 1.
nabubuwag
____ 4. nag-oorganisa
____ 2.
pananalig
____ 5. katangi-tangi
____ 3.
sakuna
a.
b.
c.
3.
paniniwala
d.
kalamidad
e.
di-pangkaraniwan
B.
C.
D.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
nasisira
nagbubuo

Magpangkat ang klase sa apat. Bumunot ang
mga lider ng numero na ang tanong ay sasagutin ng
kanilang pangkat.
1.
Anu-ano ang mga katangian ng pamilya?
Patunayan ang bawat katangian.
2.
Paano natawid ng pamilya ang kahirapan
sa pagpapaaral ng kanilang mga anak?
Ipaliwanag.
3.
Ano ang maaaring mangyari kung ang mga
magulang ay:
a.
walang pagtitiwala sa sarili sa pagpapatakbo ng kanilang buhay?
b.
kulang ang pananampalataya sa
Maykapal?
4.
Ano sa palagay ninyo ang dapat mangyari
sa mga matatandang kaugaliang Pilipino?
Bakit?
Paglinang
Pagsubaybay ng guro sa pagbasang tahimik ng pangkat at talakayan sa mga tanong na sasagutin nila.
Pagpapalalim
1.
Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila
2.
Pagsagot sa mga tanong sa bahaging Sagutin, p. 177
3.
Ipagawa ang Magsanay A, B, C, p. 178
4.
Paglalapat
Pagsulat ng Pansariling Journal
E.
A.
Pagpapahalaga
Paggamit ng Pagtataya sa Tsart ng Katibayan sa
Pagganap

Paghahanda
1.
Balik-aral sa kwento.
2.
Pagbasa sa sinulat sa pansariling journal.
B.
Paglinang
1.
Pagtalakay ng aralin sa Wika, p. 180
2.
Tandaan, p. 180.
C.
Pagpapalalim
1.
103
2.
____ 4. Dala-dala ni Ely ang (a. aning b. inaaning c. inaning d. aanihing) mga
gulay upang ibenta sa palengke.
____ 5. (a. Linangoy b. Nilangoy c. Nilalangoy d. Linalangoy) ni Poloy ang ilog
araw-araw upang alisin ang mga basurang ipinadpad dito.
____ 6. Ano ang aspektong nagaganap sa salitang-ugat na inom?
a.
umiinom
c. iinom
b.
uminom
d. inom
____ 7. Ang mga bata ay (a. nagdadrama b.
nagdradrama c. dinadrama d. nagdrama) habang ang iba naman ay
nanonood sa kanila.
A.
Isulat ang nawawalang aspekto ng pandiwa sa
mga patlang. Pagkatapos, gamitin sa pangungusap ang alinmang limang pandiwa sa tsart.
Naganap
1.
Nagaganap
ibinibili
2. itinapon
3. nagtanim
B.
C.
Magaganap
ibibili
itatapon
nagtatanim
4. nangisda
mangingisda
5. umani
aani
Palabunutan
1.
Ipamamahagi ng guro sa mga lider ng
pangkat ang mga kahong may lamang salita.
2.
Ang bawat pangkat ay bubuo ng tsart ng
pandiwa sa ibat ibang aspekto batay sa
mga salitang ibinigay ng guro.
3.
Ang pangkat na naunang makapagbigay
ng kanilang gawa at tumpak na mga kasagutan ang siyang panalo.
Isulat ang titik ng wastong pandiwa.
____ 1. Ang batang si Pete ay (a. bumangon
b. nagbangon c. bumabangon d. binangon) at isinara ang mga bintana
upang di makapasok ang malakas na
hangin.
____ 2. Kasalukuyang (a. magtotroso b. nagtroso c. nagtotroso d. magtroso) ng
mga puno sa Forest Reserve sina
Mang Carlos nang dumating ang mga
bantay-gubat.
____ 3. Sinabi niyang hindi siya (a. aasa b.
mag-aasa c. nag-aasa d. nag-asa) sa
tulong ng iba hanggat kaya niya.
D.
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat, p. 182
2.
Ipagawa ang Magsanay, p. 182
3.
A.
Basahin ang sumusunod na paglalahad. Isulat
ang iyong reaksyon sa notbuk.
Maraming matatandang kaugaliang Pilipino ang nananatili pa sa kasalukuyan. Ipinamamalas pa natin ang mga katangiang pagkamagalang, kagandahang-loob, katapangan,
kalinisan, kasipagan, katapatan, pagkamassunurin at iba pang magagandang saloobin. ang
mga namumukod at kanais-nais na mga gawaing ito ay pinagyayaman natin. Sa pamamagitan
ng mga itoy nagiging kapuri-puri tayo.
Maipagmamalaki natin ang pagiging Pilipino na may katangi-tanging kaugalian.
104
B.
Alamin ang Katangian

Paliwanag: Pangkatin ang klase sa anim.
Bigyan ng isang kapat na manila paper ang
bawat pangkat. Mag-unahan silang makatapos
sa ipinasusulat ng guro at sisiguraduhing tama
ang isusulat at ang pagkakasulat.
Sumulat kapag narinig ang Go! Magbigay ng sampung (10) katangian ng mga Pilipino na nagsisimula sa titik M. Go! Mananalo ang sumulat nang mabilis at walang kamalian.
A.
B.
C.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance
organizer.
2.
ng aralin.
Paglinang
1.
2.
Pagsagot ng pagsasanay sa aklat
3.
Pagpapalalim
Pag-uugnay sa Ibang Asignatura
Basahin at unawain ang awiting sumusunod.
1.
Awitin ito sa saliw ng gitara. Pagkatapos, iguhit
ang larawan ng awitin at ipakita ang ugaling Pilipino na binigyang-diin.
Alam Ko, Alam Nyo

The Dawn
Intro:
F#m A D C#-E-
Nong tayoy bata muli

F#m A D C#
Magkasamat naglalaro
F#m A D-C#
Walang alinlangan.
G#m A E
Halikat ating balikan

G#m A C#sus
Nung tayoy tumatakbo

G#m A E B
At sa haba ng pinagdaanan
G#m A C#sus
Tayoy magkaakbay.
Chorus 1:
DA
Hindi mapantayan
GE
Ang ating samahan

DA
O, kaibigan ko
G F#
Walang magbabago.
Chorus 2:
B
Alam ko, Alam nyo

E F#
Habang buhay kayoy di mag-iisa

B
F#m-A-D-C# (2x)
Alam nyo na akoy
F#m A D C#
E F#
Lagi nyong kasama

105
(Repeat)
A.
(Do chorus of 1st stanza)

Ang mga alaala
Ng ating pagsasamahan
Tunay na pagkakaibigan
(Repeat 2nd stanza)
(Repeat Chorus 1 & 2)
B-A-D-B-G-F# (2x)
Ad Lib:
(Repeat Chorus 2 2x)
2.
D.
Sumulat ng iskrip tungkol sa magagandang kaugaliang Pilipino tulad ng kaugnay sa pakikipagkapwa-tao.

Gawin ito ng pangkat na waluhan. Itanghal ito
pagkatapos.
Ebalwasyon
Itanong at ipatupad: Gaano mo kadalas naipamamalas ang mga magagandang kaugaliang Pilipino? Lagyan ng
tsek () ang kolum ng iyong sagot.
Katangiang Pilipino
Palagi
1. Magiliw na pagtanggap ng
panauhin
2. Pagbibigay sa kapwa
3. Mabuting pakikitungo sa iba
4. Pakikipagkaibigan
5. Pagkarelihiyoso
6. Pakikiisa/Pakikisama
7. Kabayanihan sa pang-araw-araw
na buhay
8. Pagtitiwala sa sarili
9. Kasipagan/Tiyaga
10. Kaayusan/Kalinisan
PaminsanHindi
minsan
Kailanman
B.

Paghahanda
1.
Itanong: Anong katangian mayroon tayong mga Pilipino kaugnay ng pakikitungo natin sa kapwa
lalo na sa nakatatanda sa atin? (paggalang)
2.
Paano ang wastong pakikinig?
Bakit mahalaga ang tamang pakikinig?
Magbigay ng ilang pamantayang dapat sundin
sa pakikinig.
Paglalahad
1.
Iparinig ang teksto
Panuto: Pakinggan ang usapang babasahin ng
guro at sagutin ang kasunod na mga pagsasanay.
Magalang at maalalahanin si Justine sa
kanyang lolo.
Justine: Mano po, Lolo. Papasok na po
ako sa eskwela.
Lolo: Kaawaan ka ng Diyos. Sige, magiingat ka, opo.
Kung minsan, dinadalhan niya ito ng
pasalubong.
JUSTINE: Lolo, may pasalubong ako sa inyo.
LOLO: Ano naman kaya iyon, apo?
JUSTINE: Siyempre, ang paborito ninyong prutas,
manggang hinog.
LOLO: Salamat. Tiyak masarap ang kain ko at
may panghimagas pang gustung-gusto ko.
Sa kanilang panonood ng TV.
JUSTINE: Lolo, sa laron`g isports po ba tayo?
LOLO: Natural. Yan ang hilig nating panoorin, di
ba?
106
Sige po. Tingnan at maghulaan tayo sa

mananalong koponan.
LOLO: Tama ka riyan!
Pagkatapos magsimba ay namamasyal ang
mag-anak, kasama ang Lolo.
JUSTINE: Lolo, saan po ba ninyo gustong
mamasyal tayo?
LOLO: Maligaya ako kung saan ang ibig ninyo.
JUSTINE: Sa Luneta po tayo, masaya roon;
maraming makikita, maririnig at presko
ang hangin.
LOLO: Mabuti nga nang makapaglaro rin kayong
mga bata. Aalalayan ko kayo sa inyong
paglalaro.
JUSTINE: Salamat po, Lolo. Talagang superbait
kayo! Love po namin kayo.
2.
Sagutin at gawin:
Ano sa palagay mo ang maaaring mangyari kung
uuwi na sa bahay niya ang kanyang Lolo?
Gawin ang malayang talakayan at pakinggan
ang ibat ibang palagay ng mga kamag-aral.
Pagsasanay
Ibigay ang kahulugan ng bawat pahayag. Piliin ang
sagot.
1.
Mano po, Lolo.
(paggalang, pagtawag, pagbati)
2.
Papasok na po ako sa eskwela.
(pagpapaalala, pagpapakita, pagpapaalam)
3.
Kaawaan ka ng Diyos.
(pagsagot, pagbabasbas, pagdamay)
4.
Sige, mag-iingat ka, apo.
(pagpapaalala, pagsunod, pagpapahiya)
5.
Lolo, may pasalubong ako sa inyo!
(gulat, takot, saya)
6.
JUSTINE:
C.
D.
Ano naman iyan, apo?

(pag-ayaw, pagsasabi, pagtatanong)
7.
Salamat! May panghimagas akong gustunggusto ko.
(pasalamat, gutom, busog)
8.
Natural! Yan ang hilig nating dalawa.
(pagsang-ayon, pagsalungat, pagtatalo)
9.
Sige po. Maghulaan tayo sa mananalong koponan.
(pagsigaw, pagpayag, pagsagot)
10. Talagang love po namin kayo!
(pagpuri, pagmamahal, pakikiisa)
Pagsulat sa Journal
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
A.
Pakinggan ang pagbasa at isulat ang damdaming ipinahahayag.
1.
Yehey! May rueunion tayo sa Pasko.
2.
Huwag kang maingay! Tulog pa si Nanay.
3.
Naku, maghanda kayo at lilikas tayo!
4.
Bakit lilikas? Ano bang nangyayari?
5.
Hindi ba ninyo narinig ang sirena. Apaw na ang
tubig sa ilog!
6.
Naku, dalhin ang mahahalagang bagay at umalis na tayo. Darating na ang baha.
7.
Saan tayo pupunta? Baka kung sa burol ay gumuho naman ang lupa.
8.
Diyos ko, ano po ba ito?
9.
Mababaw na kasi ang tubig sa ilog. Wala pong
mga puno sa tabihan. Hayan ang nangyari!
107
10.
Aralin
I.
Hala, wala nang sisihan! Bilis! Nariyan na ang

trak na magdadala sa atin sa kabilang bayan.
Mataas doon!
22 Dr. Lucresia R. Kasilag

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nabibigyang-kahulugan ang kilos, gawi, pananalita ng tauhan ng akda
Nakikilala ang salitang-ugat ng salita

2.
Wika
Nagbibigay-diin ang mahahalagang punto sa akdang narinig
Nagagamit ang wastong aspekto ng pandiwa sa

pangungusap
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng isang maikling reaksyon tungkol

sa napapanahong paksa
4.
Napananatili ang pagpapahalaga sa musikang

Pilipino
B.
Paksang aralin
1.
Pagbibigay-kahulugan sa Kilos, Gawi, Pananalita
ng Tauhan
2.
Pagsusuri ng Salita
3.
Wastong Paggamit ng Pandiwa
4.
Sariling Palagay Tungkol sa Narinig at Nabasa
5.
Pagpapahalaga sa Musikang Pilipino
1.
Gamitin ang tamang aspekto ng pandiwa upang maging malinaw at maunawaan ang pangungusap.
2.
D.
II.
Halimbawa:
1.
Umawit kanina si Marissa (Naganap Na)
2.
Tinutugtog niya ang gitara kung namamahinga
siya. (Nagaganap)
3.
Makikinig sila ng balita sa radyo. (Magaganap)
4.
Katutulog pa lang ni Baby. (Kagaganap)
Nabubuo ang aspekto sa tulong ng pagbabago sa anyo
ng panlapi at pag-uulit sa unang pantig ng salitangugat.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit itinuturing si Dr. Lucresia R. Kasilag na huwaran sa kalinangan?
2.
Paano nagiging sagisag ng kalinangan ang musika
ng bayan?
3.
Bakit mahalaga ang pagbibigay-kahulugan sa kilos,
gawi, at pananalita ng tauhan?
4.
Paano nakatutulong sa atin ang pagbibigay ng sariling
palagay tungkol sa narinig o nabasa?

A.
Produkto: Pagsulat ng buod
Pagganap: Isulat ang buod ng talambuhay ni Lucresia R.
Kasilag. Gumamit ng ibat ibang anyo ng pandiwa.
B.
Antas/Marka
3 Mahusay
Nabuo ang buod ng talambuhay
ni Dr. Lucresia R. Kasilag. Gumamit
ng ibat ibang anyo ng pandiwa na
sapat at kailangan. Tama ang nabuong mga pangungusap. Gumamit ng
wastong kasanayan sa pagsulat tulad
sa nilalaman at mekaniks ng sulatin
108
2 Mahusay-husay
1.
Kulang ang buod ng talambuhay.
Kulang din ang ibat ibang anyo

ng pandiwa. Ang mga pangungusap ay nabuo ngunit kulang sa kawastuan ang kabuuan ng mga ito.
1 Magsanay Pa
C.
2.
3.
Kulang na kulang ang buod ng

talambuhay. Kulang na kulang sa
ibat ibang anyo ng pandiwa. Mapapabuti pa ang binuong mga pangungusap.
4.
5.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website/CD
ROM

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Ipabasa ang advance organizer at pag-usapan
ito.
2.
Lagyan ng angkop na panlapi ang salitang-ugat
na musika upang mabuo ang salitang maylapi. Isulat
ang sagot sa patlang.
1.
mahilig sa musika
2.
para sa musika
3.
gumamit ng musika
4.
gawaing musika
5.
pinakuha ng kursong musika
6.
ilagay sa musika
3.
Magpangkat sa lima o panatilihin ang dating
pangkat. Bumunot ng numero ng sasagutin.
Ipaliwanag
Ipagmalaki at itaguyod natin ang
musikang Pinoy na sariling atin.
Paano napatunayan ni Dr. Lucresia R.
Kasilag ang kanyang galing sa musika?
Paano mananatili sa alaala ng kanyang
mga kababayang Pilipino si Dr. Lucresia
R. Kasilag?
Paano nakilala at pinuri ng buong mundo
ang musikang Pilipino?
Sinu-sino ang mga tanyag na mang-aawit
na Pilipino? Bakit sila kilalang-kilala?

Dr. Lucresia R. Kasilag, atasan ang mga mag-aaral na
bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang
Filipino
Ugnayan 6 Yunit 3 Aralin 22
link. Bilang guro, puntahan ito sa i-teach.vibal.publishing.com
B.
C.
D.
Paglinang
Pagsubaybay sa pagbasang tahimik ng pangkat at
talakayan sa nakatakdang tanong na sasagutin nila.
Pagpapalalim
1.
2.
3.
4.
Ipagawa ang Magsanay A, B, at C, p. 187
Paglalapat
Petsa: __________________
Lagda: __________________
109
E.
A.
B.
C.
Pagpapahalaga
Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral sa paggamit ng angkop na pandiwa.
2.
Pagbasa sa isinulat sa pansariling journal.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 188
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B, at C, p. 189
2.
Isulat ang wastong anyo ng pandiwa sa tatlong
aspekto nito. Tingnan ang anyong neutral o pawatas
na batayan sa pagbabanghay. Ginawa na ang tatlo bilang mga halimbawa.
Neutral o Pawatas
Naganap
Nagaganap
Atasan ang mga mag-aaral na gawin ang karagdagang pagsasanay sa wastong paggamit ng pandiwa.
Gamitin ang CD-ROM sa Wika at Pagbasa 6. Ipa-click
ang Taas Noo Pilipino Wika
D.
Magaganap
1. makita
nakita
nakikita
makikita
2. awitin
inawit
inaawit
aawitin
3. igalang
iginalang
iginagalang igagalang
4. asahan
5. mag-aral
6. kausapin
A.
7. kumanta
8. makapasa
9. tulungan
10. umindak
Pagsulat
1.
Talakayin ang kasanayan sa Pagsulat, p. 190.
2.
3.
A.
Sumulat ng talata sa paksang Mga Pilipino sa
larangan ng musika. Gumamit ng mga pandiwa
sa ibat ibang aspekto. Pagkatapos, iparinig ang
gawa sa klase.
B.
Basahin ang sumusunod na paglalahad tungkol
sa isang mahalagang paksa. Pagkatapos, sumulat ng sariling reaksyon tungkol dito.
Muling umunlad ang musikang Pinoy sa
ating bansa nang pumasok sa larangan ang rock
artist na si Joey Smith na isang tunay na Pilipino. Pinatanyag nila ang awiting Ang Himig
Natin na naglalaman ng tunay na diwa nito.
Sa kasikatan ng awiting ito, isinilang ang
mga mang-aawit na sina Rico J. Puno, Hadji
Alejandro, Freddie Aguilar, at iba pa.
B.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer.
2.
Pag-uugnay ng nilalaman sa tekstong binasa sa tema
ng aralin.
Paglinang
1.
110
2.
3.
C.
Musika ang instrumento sa pagpapahayag

damdamin at dito nasasalamin ang mga kilos, gawi
at saloobin ng bayan. Nabubuklod tayo nito sa ating
pagtatanim at pag-aani, sa ating mga pagdiriwang at
pasasalamat sa Panginoon; hanggang sa pinakamaliit
na pangyayari sa buhay. Maituturing itong larawan ng
kahapon at ng kasalukuyan. Nagsisilbi itong yaman sa
kinabukasan.

Pakinggan ang awit na Lupa, Tanging Yaman, Kapaligiran, p. 191 at Anak. Itala ang mensahe at damdaming hatid ng bawat awit. Awitin ang
mga nasabing musika nang may damdamin.
Pagpapalalim
Pag-uugnay sa Ibang Asignatura
Pares-Kontes
A.
Bumuo ng limang pares ng babae o limang pares ng
lalaki. Maaari ring limang pares ng lalaki at babae.
Maglagay ng limang dyaryo sa sahig. Ang bawat kalahok ay tatapak sa isang dyaryo paghinto ng tugtog
na isang Original Pilipino Music (OPM). Ang gagawin ng nagpapalaro, titiklupin ang limang dyaryo sa
kalahating laki. Uulit-ulitin ito hanggang lumiit ang
dyaryong tiniklop. Pwedeng isang paa lang ang nakatapak sa dyaryo at nakataas ang isang paa, at nakapasan sa likod niya ang kanyang kapareha na nakataas
ang dalawang paa.
Mahalaga sa larong ito ang mahusay na pakikinig sa musika lalo na sa bahaging hihinto ang tugtog.
Kailangan din ang teamwork o koordinasyon ng bawat
indak at hakbang. Ang pagiging malikhain ay isa pang
hinihingi ng ganitong uri ng laro.
B.
Basahin, unawain at isapuso ang mga ideya ng sumusunod na sanaysay.
Musikang Pilipino
Musika! Ito ang yaman natin na maipagmamalaki kaninuman. Sa pamamagitan nito tayoy nagkakaisa at nagkakaunawaan. Halimbawa, sa awiting
Pakiusap, inilahad ng binatang naghaharana sa
dalagang kanyang nililiyag ang kanyang nasasaloob.
Inaawit niya ang kanyang damdamin sa saliw ng gitarang mula sa likhang sining ng kapwa Pilipino.
D.
A.
B.
Pagpapahalaga
Sagutin ang sumusunod na mga tanong:
1.
Kung hindi mailalahad ng binata ang kanyang damdamin sa pamamagitan ng kanyang awit, ano ang maaaring mangyari?
2.
Paano pinagbuklod ng musika ang mga tao?
3.
Paano ito nagsisilbing yaman ng bayan?
4.
Ano ang musika sa buhay mo? Bakit?
5.
Ipaliwanag: Pasasalamat: Musika ng Puso
Ikaapat na araw PAKIKINIG
Paghahanda
1.
2.
Paglinang
Iparinig ang kwentong ito:
Isang mahusay na mang-aawit at aktres si Lea
Salonga. Sa New York at London, buong husay niyang
ginampanan ang kanyang papel sa Miss Saigon.
Bunga nito, pinarangalan siya ng London at New York
at higit sa lahat ng bansang Pilipinas. Isa siyang Pilipina... katangi-tangi dahil sa kanyang malambing at
magandang tinig. Ipinagmamalaki siya ng kanyang
bansa na hangad ay pagyamanin niya ang kanyang
minanang talento sa kanyang pagkakamit ng pambansa at pangglobal na tagumpay.
111
C.
D.

1.
Ano ang ibinunga ng matagumpay na pagganap
ni Lea Salonga sa papel niya sa Miss Saigon?
2.
Bakit siya higit na ipinagmamalaki ng bansang
Pilipinas?
3.
Ano ang dahilan ng kanyang pagiging katangitangi?
4.
Ano ang hangad ng Pilipinas para kay Lea?
5.
Pangglobal ba ang naging tagumpay ni Lea?
Bakit?
Pagpapalalim
Sagutin sa buong pangungusap ang sumusunod na
mga tanong. Basahin nang pabigkas ang sagot at bigyangdiin ang mahahalagang punto na ibinigay na sa bawat
bilang.
1.
Anong talento o gawain mayroon si Lea? (mangaawit at aktres)
2.
Paano niya ginagampanan ang kanyang papel sa
Miss Saigon? (buong husay)
3.
Saan-saan siya pinarangalan? (London, New
York, Pilipinas)
4.
Ilarawan sila bilang mang-aawit. (may malambing at magandang tinig)
5.
Gaano kaunlad ang kanyang tagumpay? (pambansa at pangglobal na)
Basahin nang pabigkas ang mga naging sagot sa mga
tanong. Bigyang-diin ang mahahalagang punto sa bawat
pangungusap na siyang tuwinang sagot sa tanong.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
1.
Magsanay sumulat ng reaksyon sa mensahe at damdaming inihahatid ng mga awiting Pilipino.
-Anak
-Bayan Ko
-Bituing Marikit
Mamang Sorbetero
-Diyos ay Pag-ibig
-Saranggola
-Hindi Kita Malilimutan
-Tanging Yaman
-Kalesa
2.
Magdagdag pa ng mga musikang Pilipino. Pakinggan

muna bago sumulat ng reaksyon.
3.
Habang nakikinig ay pagdrowingin sila ng anumang

bagay na maiuugnay nila sa damdaming ginigising ng
awitin sa kanila.
Pagamitin sila ng pastel crayon, colored penccil, water color o crayola. Magkaroon ng eksibit ng
kanilang ginawang art work. Ipasulat ang pamagat ng
awit sa ibaba ng painting.
IV.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 184-191, Interaktibong Aralin sa iLearn/i-Teach sa Vibal website at CD-ROM
Aralin 23
I.
Biag ni Lam-ang
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nabubuod sa sariling pangungusap ang tekstong binasa
Nabibigyang-kahulugan ang salita ayon sa denotasyon at konotasyon
112
2.
B.
C.
D.
II.
Wika
Nakagagawa ng buod ng narinig sa pamamagitan

ng pagbabawas ng pauulit-ulit o walang kaugnayang impormasyon
Nakikilala ang mga pokus ng pandiwa tagaganap, lagom, ganapan, tagatanggap

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng isang liham sa salita tungkol sa

isang isyu o paksa
4.
Napahahalagahan ang sariling panitikan

Paksang Aralin
1.
Pagbubuod ng Binasa
2.
Denotasyon at Konotasyon
3.
Mga Pokus ng Pandiwa
4.
Liham sa Editor
5.
Pagpapahalaga sa Sariling Panitikan
Ang relasyon ng paksa ng pangungusap sa pandiwa ay

tinatawag na pokus ng pandiwa.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit mahalaga ang panitikang Pilipino?
2.
Paano ang pagbubuod ng binasa?
3.
Bakit kailangan ang pagbibigay-kahulugan sa salita
ayon sa denotasyon at konotasyon?
4.
Paano nakikilala kung denotasyon o konotasyon ang
kahulugan ng salita? Ipaliwanag.

A.
Produkto: Pagtukoy ng panitikang Pilipino
Pagganap: Tingnan natin kung gaano mo nakikilala ang
bawat uri ng panitikang Pilipino. Tingnan ang
halimbawang ibinigay sa bawat uri. Lagyan ng
bituin ( ) ang hanay ng wastong sagot at sero
(0) ang hanay na mali.
B.
Uri ng Panitikan at ang Halimbawa Nito
Tama
Mali
1. Alamat Ang Unang Tao sa Daigdig

2. Bugtong Dalawang dahon, di malingon.
3. Salawikain Daig ng maagap ang
masipag.
4. Epiko Indarapatra at Sulayman
5. Kwentong-bayan Juan Tamad
6. Pabula Ang Matalinong Pagong at
ang Hangal na Unggoy
7. Parabula Ang Mabuting Samaritano
8. Tula Bayan Ko
9. Maikling kwento Uhaw ang Tigang
na Lupa
10. Awiting-bayan Kundiman
C.
Kung nilagyan ng istar ( ) ang lahat, napakahusay!

Kung hindi, iwasto ang kamalian, magsanay pa.
Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong Aralin sa CD-ROM

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong ang ibat ibang anyo ng panitikan. Ipabigay ang kahalagahan ng epiko. Magpabigay ng
halimbawa ng epikong nabasa o narinig. (Tuwaang,
Ibalon)
2.
Ipaliwanag ang kahulugan ng mga salitang sumusunod at ipagamit sa sariling pangungusap.
1.
isinilang (ipinanganak)
113
3.
B.
C.
2.
kataka-taka (kagulat-gulat)
3.
pagkatao (personalidad)
4.
sinalakay (nilusob)
5.
nabuwal (bumagsak)
6.
kasko (bangkang-ilog)
7.
berkaken (pating)
8.
tipunin (pagsama-samahin)
Magpangkat sa lima o panatilihin ang dating
pangkat. Bumunot ng numero ng sasaguting tanong.
1.
Tungkol saan ang :Biag ni Lam-ang?
2.
Bakit sinasabing kataka-taka ang pagkatao
ni Lam-ang?
3.
Patunayang mahiwaga ang tandang at ang
aso ni Lam-ang.
4.
Paano namatay at nabuhay si Lam-ang?
5.
Paano ipinakita ni Lam-ang ang kanyang
kabayanihan?
Paglinang
Pagsubaybay ng guro sa pagbasang tahimik ng pangkat at sa talakayan sa mga tanong na sasagutin nila.
Pagpapalalim
1.
2.
3.
4.
Atasan ang mga mag-aaral na gawin ang karagdagang pagsasanay, gamitin ang CD-ROM sa Wika at Pagbasa 6, Ipa-click ang Taas Noo Pilipino Pang-unawa
D.
Paglalapat
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
A.
B.
C.
Pagpapahalaga
Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral sa kwento.
2.
Paglinang
1.
Pagtalakay sa mga aralin sa Wika, p. 197
2.
Tandaan, p. 198.
Pagpapalalim
1.
2.
Isulat sa patlang kung ang pokus ng pandiwa ay sa:
a.
tagaganap
c. ganapan
b.
layon
d. tagatanggap
_____ 1. Nag-aaral na mabuti ang mga bata.
_____ 2. Binasa nila ang mga epiko ng ibat ibang
lugar.
_____ 3. Ipinagluto ni Nelia ng masarap na pagkain
ang kanilang mga panauhin.
_____ 4. Pinasyalan ng mga mag-aaral ang malawak na bukirin.
114
D.
_____ 5. Pinitas ng lolo ang mga hinog na bungangkahoy.

_____ 6. Tinulungan ng mga apo ang lola sa kanyang paglakad.
_____ 7. Pinaglabahan ng dalaga ang malinis na
batis.
_____ 8. Ikinuha ni Liza ng gatas ang beybi.
_____ 9. Lalabhan ni Nanay ang maruming mga
damit.
_____10. Umuwi si Nico nang maaga pagkatapos ng
klase.
Pagsulat
1.
2.
3.
Sumulat ng isang liham sa editor tungkol sa
isang isyung pampaaralan. Ipakita ang tamang balangkas ng liham na pangalakal. Gamitin nang wasto
ang malaking titik at ang bantas kung saan kailangan.
A.
Paghahanda
1.
organizer.
2.
ng aralin.
B.
Paglinang
1.
2.
Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 201
3.
1.
Talakayin ang mga uri ng panitikan epiko,
alamat, kwentong-bayan, awiting-bayan, pabula, bugtong at salawikain.
Ipatukoy ang uri ng panitikan ng sumusunod:

1.
Leron, Leron Sinta
2.
Labaw Denggen
3.
Maria Makiling
4.
Juan Tamad
5.
Ati Cu Pung Singsing
6.
Ang lumalakad ng matulin,
Kung matinik ay malalim
7.
Heto, heto na
Hindi ko makita
8.
Dandansoy
9.
Pilandok
10. Si Langgam at si Tipaklong
11. Indarapatra at Sulayman
C.
Pagpapalalim
Narito ang isang halimbawa ng unang awiting bayan
ng Iloko. Ito ay may anyong tula ngunit may tugtugin at
indayog na ayon sa damdamin, kaugalian, at himig ng pagawit noong unang panahon. Malayang isina-Tagalog at di
ayon sa tugtugin kundi ayon sa diwa.
Basahin nang pabigkas. Pagkatapos, magpangkat
nang limahan. Ipaliwanag nang patalata ang mga kaisipang
inilalahad sa awit. Lapatan ng larawan/drowing ang paliwanag.
Buhat!...Buhat!...Buhat!...
Sabay-sabay!...Byhat, lahat!
Taas!...Buhat ang mabigat!
Pigil!...Baka mapabagsak!
Sa Parang mat maging sa gubat,
Sa pintungat mga landas,
Kung nasay buhay at bigas,
Gumawa ka at magsikap.
115
D.
A.
B.
pinuntahan ang kapatid. Inalis ang nakapatong na

malaking pakpak. Winisikan ng natagpuang tubig na
di alam ay mula sa bathala na naawa sa kanya. Muling
nabuhay si Sulayman. Tuwang-tuwa si Indarapatra at
pinauwi na ang kapatid sa sariling bayan.
Pinatay naman ni Indarapatra ang isa pang
ibong kinatatakutan. Nagdiwang ang mga tao roon.
Doon din nakatagpo ni Indarapatra ang dalagang kanyang hinangaan at sa kanya ay ipinakasal. Naging maligaya sila lalo na nang maging hari si Indarapatra.
Pagpapahalaga
Pagkilatis sa mga gawain sa C. Pagpapalalim.
Paghahanda
1.
Ang Indarapatra at Sulayman ay epiko ng Maguindanao. Kasaysayan ito ng bayaning emperador ng
kahariang Mantapuli si Indarapatra, pinakadakila sa
mga haring kanluranin.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng epiko.
Paglinang
Iparinig ang epikong ito:
Matapang, marunong at mabait si Indarapatra.
Tinuruan niya ang kanyang sakop ng wastong paraan
ng pamumuhay. Gumawa rin siya ng maraming anting-anting.
Masaya at tahimik ang kaharian ni Indarapatra
subalit dumating doon ang mga mapanirang dambuhalang ibon at mababangis na hayop. Ang mga taoy
naligalig at nagsipagtago. Napansin ito ni Indarapatra
sa kanyang kaharian. dali-dali nitong inutusan ang
kanyang kapatid na si Sulayman upang puksain ang
mga hayop na nananalakay sa panig ng Mindanao.
Agad sumunod ang mabuting kapatid at dinala ang
kanyang kris.
Napatay ni Sulayman si Kurita na maraming
paa. Kanyang isinunod ang halimaw na si Tarabusaw.
Pagkatapos, nagtungo sila sa Bundok ng Bita. Natagpuan niya roon ang dambuhakang ibong Pah. Naglaban sila at itoy kanyang napatay. Nagtagumpay si Sulayman ngunit binagsakan siya ng malaking pakpak
nito na kanyang ikinamatay.
Nabatid ni Indarapatra ang pangyayari dahil sa
halamang naluoy bilang palatandaan. Dali-dali nitong

1.
Anu-ano ang katangian mayroon si Indarapatra?
si Sulayman? Patunayan.
2.
Bakit naligalig ang mga tao nang dumating ang
mapaminsalang mga hayop?
3.
Bakit nag-alala si Indarapatra sa kalagayan ng
kanyang kaharian?
4.
Ano ang hakbang na ginawa ni Indarapatra?
5.
Paano namatay si Sulayman?
6.
Paano nalaman ni Indarapatra ang sinapit ng
kanyang kapatid?
7.
Ipaliwanag ang tungkol sa tubig na natagpuan
na lamang ni Indarapatra sa kanyang harapan.
8.
Paano nabuhay na muli si Sulayman?
9.
Ano ang maaaring sumunod na pangyayari sa
buhay ni Sulayman?
10.
Paano naging maganda ang wakas ng kwento?
C.
Pagpapalalim
Isulat ang buod ng epikong narinig sa sariling pananalita. Iwasan ang walang kaugnayang impormasyon. Ituon
lamang ang pagsulat sa mga pinakamahalagang pangyayari
sa kwento.
116
D.

Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
2.
1.
Ipasulat ang detalye sa semantik map.
Indarapatra at Sulayman
B.
Pagmamahalan
ng Magkapatid
Mga Ibong
Mapamuksa
Kabayanihan
ni Sulayman
Katapusan
ng kwento
C.
2.
3.
IV.
Aralin
I.
Ipaalaysay ang buod ng epiko ayon sa balangkas na

semantik map.
Ipasulat ang buod ng epikong Indarapatra at Sulayman.
Kagamitan
Batayang Aklat, pp. 192-201, Interaktibong Aralin sa CDROM
24 Pagandahin ang Maynila

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Napagtutulad at napag-iiba ang mga kaisipan o

ideya
Natutukoy ang mga salitang magkakaugnay sa

gamit, pinagmulan, katangian
D.
Wika
Nakabubuo ng mga pangungusap na may ibat

ibang pokus
Nakikilala ang iba pang pokus ng pandiwa

sanhi, gamit, direksyon
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng puzzle o palaisipan
4.
Napahahalagahan ang kalinangan

Paksang Aralin
1.
Pagsusuri ng mga Kaisipan
2.
Pagpapangkat sa mga Salitang Magkakaugnay
3.
Iba Pang Pokus ng Pandiwa
4.
Pagsagot sa Palaisipan
5.
Pagpapahalaga sa Kalinangan
Iba Pang Pokus ng Pandiwa

1.
Pokus sa Gamit ang paksa ay gamit upang
maisagawa ang kilos ng pandiwa
2.
Pokus sa Sanhi ang paksa ay nagpapahayag
ng dahilan o sanhi ng kilos.
3.
Pokus sa Direksyon ang paksa ay ang patutunguhan ng kilos
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit mahalaga ang pagsusuri ng mga kaisipan?
2.
Paano ang pagsusuri ng mga kaisipan?
3.
Bakit magkakaugnay ang mga salita?
4.
Paano nagkakaiba ang pandiwa sa pokus sa gamit,
pokus sa sanhi, at pokus sa direksyon? Ipaliwanag.
117
II.

A.
Produkto: Paglalahad ng kaisipan
Pagganap: Ilahad ng patalata ang kaisipang hatid ng bawat
salawikaing sumusunod:
1.
Kaya matibay ang walis,
ay sapagkat nabibigkis.
2.
Sa taong matiyaga,
May nakalaang biyaya.
B.
Antas/Marka
C.
Karytirya sa Pagganap
3 Mahusay
Naipaliwanag nang maayos ang

bawat salawikain. Isinulat nang wasto
ang bawat talata.
2 Mahusay-husay
May naipahiwatig din naman ang

bawat talata. May kaunting pagkakamali sa pagkakasulat ng mga talata.
1 Magsanay Pa
Kulang ang paliwanag sa bawat

talata. Kilalanin at unawain ang mga
salawikain na bahagi ng panitikang
Pilipino.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong Aralin sa CD-ROM at sa i-Learn/i-Teach sa Vibal
website

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Anu-ano ang mga proyektong ginawa upang
buhayin ang Maynila?
Ipabasa ang tugma at pag-usapan ito.
2.
Linangin ang mga salitang sumusunod:
1.
halaga (importansya)
B.
C.
D.
2.
senyas (signal)
3.
pagtitiyak (paniniguro)
4.
pagpapanatili (pamamalagi)
5.
pag-oorganisa (pagbubuo)
3.
Pagsagot sa bilang ng tanong ayon sa bilang ng
pangkat.
1.
Paano nagkakaugnay ang babalang Pagandahin ang Maynila at Buhayin ang
Maynila?
2.
Paano matatamo ng programa ang layunin
nito sa pagpapanatili ng pamanang pangkultura at pangkasaysayan ng lungsod?
3.
Paano ipinatupad/ipinatutupad ang aspektong pangkalinisan at pangkaayusan
ng programa?
4.
Ipaliwanag ang tungkol sa programang
pagpapakain.
5.
Ipaliwanag ang tungkol sa pagbibigayparangal ng Museo Pambata.
Paglinang
Pagsubaybay sa tahimik na pagbasa ng pangkat at
talakayan sa nakatakdang tanong na sasagutin nila.
Pagpapalalim
1.
Pag-uulat ng pangkat sa ginawa nila.
2.
Pagsagot sa mga tanong bahaging Sagutin, p. 203.
3.
Ipagawa ang Magsanay A at B, pp. 204-205
3.
Paglalapat
Petsa: __________________
Lagda: __________________
118
E.
Pagpapahalaga
Pagganap
D.
Atasan ang mga mag-aaral na gawin ang karagdagang pagsasanay sa pagpapangkat ng mga Salitang Magkaka-ugnay. Gamitin ang CD-ROM sa Wika at Pagbasa
6, ipa-click ang Taas Noo Pilipino Talasalitaan.
A.
B.
C.
Ikalawang araw WIKA AT PAGSULAT

Paghahanda
1.
Balik-aral sa mga pokus ng pandiwa.
2.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 207
Pagpapalalim
1.
2.
Salungguhitan ang pandiwa, bilugan ang pokus
nito at tukuyin kung tagatanggap, sanhi, o gamit. (15
puntos)
Halimbawa: Ikinasaya ng mga bata ang parangal
sa kanila.
Sagot: sanhi
1.
Ipinang-flash ni Nanay ang tubig na sinahod sa ulan.
2.
Ipinanlalakad niya sa baha ang kanyang
bota.
3.
Ang pasyente ay ikiniha ni Beth ng
kinakailangang gamot.
4.
Ang mabuting pag-aaral ng anak ay ikinapasa nito sa pagsusulit.
5.
Ikinalulungkot ng magulang ang pagpapabaya ni Billy sa kanyang katawan.
Pagsulat
1.
2.
Ipagawa ang Magsanay A, B, at C, pp. 209-210
3.
Ipagpalagay mo na ibig mong makita ang mga
gastusin mo sa bawat araw sa loob ng isang linggo
mula Linggo hanggang Sabado. Itala ang mga halaga
nang pahaba at ang mga araw nang pahalang.
Para sa karagdagang pagsasanay sa pokus ng
pandiwa. bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com.
Ipa-click ang Filipino Ugnayan 6 Yunit III Aralin
24
Wika. Bilang isang guro puntahan ito sa i-teach.
vibalpublishing.com.

A.
B.
C.
Paghahanda
1.
organizer.
2.
ng aralin.
Paglinang
1.
2.
3.
Itanong ang magagandang lugar sa kanilang
lugar. Talakayin kung paano napananatili ang kaayusan nito. Itanong kung paano makatutulong ang kabataan sa pagpapanatili ng kaayusan at kalinisan ng
kanilang lugar. Talakayin ang kahalagahan ng maayos
at malinis na lugar.
Pagpapalalim
Paalala: Limiin at pahalagahan ang ehersisyo tungo sa
kalusugan ng katawan.
119
D.
A.
B.
Pagpapahalaga
Magpangkat ang klase sa apat. Piliin ang lider na susundin sa kanyang pagbilang sa tulong ng tambol o klap ng
mga kamay.
1.
Jogging in place isa o dalawang minuto
2.
Jumping jacks
a.
Lumundag nang pahakbang, ipalakpak ang mga
kamay sa itaas nang nakatapat sa ulo (bilang 1)
b.
Lumundag ng patayo pumalakpak sa likod (bilang 2)
c.
ulitin ang a at b (14 bilang)
3.
Pag-ikot ng leeg
a.
Ihilig ang ulo sa gawing kanan at ipihit ito patungo sa likod (bilang 1-2)
b.
Ihilig ang ulo sa gawing kaliwa, patungo sa
unahan o harap (bilang 3-4)
c.
Ulitin ang a at b nang tulu-tuloy (bilang 5-8)
d.
Ulitin ang a-c sa kabalikang direksyon nang tuluy-tuloy (bilang 8)
Paghahanda
1.
2.
Paglinang
Iparinig ang balitang ito:
Masining Nga Ba?
Sa mga likhang-sining mayaman tayo.
Pinatutunayan ito sa mga eksibit sa museo.
Bukod sa pag-aaral sa loob ng silid-aralan, nagkakaroon din ng panlabas na gawain ang klase tulad ng pagkakaroon ng lakbay-aral. Ito ngayon ang pinagkakaabalahan ng
klase ni Gng. Ocampo.
Pagdating ng pangkat doon, buong kagalakang inikot
ng mga mag-aaral ang nasabing museo. Nakatutuwa at naging mapanuri sila sa kanilang mga nakikita.
C.
D.
Sa katapusan ng pagtingin-tingin. umuwi ang mga

mag-aaral na masaya. Napatunayan nila ang pagiging masining at malikhain ng mga PIlipino, ang katangiang minana
natin sa ating mga ninuno.
1.
Saan naglakbay-aral ang klase ni Gng. Ocampo?
2.
Anu-ano ang mga sinuri nila roon?
3.
Paano kaya nila napatunayang malikhain ang
mga mang-uukit sa Paete, Laguna?
4.
Bakit mahalaga ang pagdalo sa eksibit?
5.
Ano sa palagay mo ang natutuhan ng mga magaaral?
6.
Ano ang kahalagahan ng pagkakaroon ng lakbay-aral at pagbisita sa museo? Ipaliwanag.
Pagpapalalim
(Kaugnay ng kasanayang nasa layunin)
Pag-usapan: Sa mga likhang-sining mayaman tayo,
Pinatutunayan ito sa mga eksibit sa museo.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
1.
Magpakita ng mga lugar sa Maynila na pinaayos gaya
ng Ocean Park, LRT, MRT, CCP, Park and Ride,
PGH, Quiapo Church, Manila Hotel, at iba pa. Bayaang ilarawan nila ang isa sa mapipiling lugar.
2.
Magpasulat ng talata na gumagamit ng mga salitang
magkakaugnay.
3.
Kumuha ng mga halimbawa ng mga palaisipan o
puzzle at ipasagot ito sa kanila.
120
4.
IV.
Aralin
I.
C.
Magpagawa sa kanila ng halimbawang puzzle o palaisipan.
Kagamitan
Batayang aklat, pp. 202-211, Interaktibong Aralin sa CDROM at i-Learn/i-Teach sa Vibal website
25 Maria Makiling
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakapangangatwiran sa paksang kapanipaniwala at nakahihikayat
Nakikilala ang tambalang salita

2.
Wika
Nakabubuo ng mga pangungusap sa paggamit

ng magkasalungat na salita
Nagagamit nang wasto ang mga pang-uring

magkasalungat
3.
Pagsulat
Nakabubuo ng pangungusap sa pagpapalit ng

kasalungat ng isang salita
Nakasusulat ng isang talaarawang naglalarawan

ng ginawa
4.
Napahahalagahan ang sariling kultura

B.
Paksang Aralin
1.
Pangangatwiran
2.
Pagkilala sa Tambalang Salita
3.
Mga Pang-uring Magkasalungat
4.
Pagsulat ng Diary
5.
Pagpapahalaga sa Sariling Kultura
II.
Ang mga salitang magkasalungat ay baligtad ang kahulugan. Ang pagkilala sa magkasalungat na mga salita ay
nakapagpapalawak ng talasalitaan.
Halimbawa: Kung may hirap, may ginhawa.
1.
Bakit kahanga-hanga si Maria Makiling? Ipaliwanag.
2.
Paano ang tamang pangangatwiran?
3.
Bakit mahalaga ang pagsulat ng Diary?
4.
Paano ang pagpapahalaga sa salitang kultura?
A.
Produkto: Pangatwiranan: Daig ng maagap ang masipag
Pagganap: Magbigay ng halimbawa bilang dagdag na
ebidensya.
B.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Napangatwiranang mabuti at sapat

ang salawikain. Nagbigay ng tamang
ebidensya sa pahayag Nakapanghihikayat ang pangangatwirang ibinigay
3 Mahusay
May katwirang naibigay bilang paliwanag sa salawikaing inilahad. Nagbigay
ng halimbawang mapaniniwalaan. Makabuluhan din ang katwiran
2 Mahusay-husay
May pangangatwiran bagamat medyo
hindi sapat. Kulang ang halimbawang
ibinigay. Kulang ang panghihikayat ng
katwirang ibinigay
1 Magsanay Pa
C.
Hirap sa pangangatwiran ang ginawa.

Walang naibigay na halimbawang susuporta sa katwirang ipinahayag. Kulang
na kulang ang panghihikayat ng pangangatwiran.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit,
InteraktibongAralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website
121

Unang araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Pag-uugnay ng dating kaalaman sa bagong
aralin.
2.
Linangin ang sumusunod na salita at ipagamit sa
pangungusap.
B.
C.
1.
namamalik-mata (nagbabagong anyo)
2.
magmasid (tumingin)
3.
dampa (kubo)
4.
mangangaso (tagahuli ng mga hayop)
3.
Sagutin ang mga tanong. Bumunot ng bilang na
sasagutin.
1.
Bakit kaya parang naeengkanto o namamalikmata ang bawat makakita kay Maria
Makiling?
2.
Paano iniiwasan ng sinuman si Maria
Makiling? Ipaliwanag ang sagot.
3.
Anong kaugaliang Pilipino ang ipinamalas
ni Maria Makiling sa mangangaso? Ilahad
ang mga patunay.
4.
Matalino ba si Maria Makiling? Patunayan.
5.
Masisisi ba ng mangangaso ang kanyang
sarili sa pagbabawas niya sa mabigat niyang dala-dala? Bakit?
Paglinang
Pagsubaybay sa pagbasang tahimik ng pangkat at talakayan sa nakatakdang tanong na sasagutin nila.
Pagpapalalim
1.
2.
3.
4.

Para sa karagdagang Pagsasanay sa mga panguring magkasalungat, bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino Ugnayan 6 Yunit
III Aralin 25
Talasalitaan. Bilang isang guro, puntahan ito sa i-teach.vibalpublishing.com.
D.
Paglalapat
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
A.
B.
C.
Pagpapahalaga
Pagganap
Ikalawang Araw WIKA AT PAGBASA
Paghahanda
1.
Balik-aral sa iba pang pokus ng pandiwa.
2.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 216.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B, C at D, p. 217
2.
A.
Piliin at bilugan ang titik ng kasalungat ng panguring sinalungguhitan.
1.
Naging balisa si Lyn nang natuklasan niyang nawawala ang kanyang mga alaga.
a.
ligalig
122
B.
D.
b.
palagay
c.
di-mapalagay
d.
di malaman ang gagawin
2.
Matalino raw si Edgar ayon sa kanyang
ina.
a.
maisip
c.
masigasig
b.
di-tanga
d.
walang muwang
3.
Ang lapit ni Amy sa kanyang mga kasama.
a.
tabi
c.
bagsik
b.
layo
d.
maikling agwat
4.
Laylay ang balikat ni Jun sa pagbuhat sa
kahon ng mga prutas.
a.
ayos
c.
pangit
b.
luyloy
d.
simple
5.
Naging libre ang dalawang bata sa pagkuha ng nais nilang pagkain.
a.
walang bantay
b.
walang bayad
c.
di-malaya
d.
gratis
Ibigay ang kasalungat ng sumusunod na mga
pang-uri. Isulat ang sagot sa notbuk.
1.
maalinsangan
4. mahitik
2.
maamo
5. maliksi
3.
mahinahon
Pagsulat
1.
Talakayin ang Kasanayan sa Pagsulat, p. 218
2.
3.
Sumulat ng talaarawan sa loob ng isang linggo.
Itala at ilahad ang tungkol sa nabasa sa bawat araw.

A.
B.
C.
D.
Paghahanda
1.
organizer.
2.
ng aralin.
Paglinang
1.
Pag-uugnay ng tema ng aralin sa sariling buhay
2.
3.
Bilang bahagi ng ating kultura ang mga awiting Pilipino, magkaroon ng munting palatuntunan sa
loob ng silid-aralan.
a.
Mag-awitan ng mga awiting bayan tulad
ng Bahay Kubo, Leron-Leron Sinta, Paruparong Bukid.
b.
Magbugtungan ang bawat hanay. Magpataasan ng puntos ng tamang sagot ang
mga hanay.
Pagpapalalim
Basahin at unawain ang sumusunod na pabula.
Si Langgam at Si Kalapati
Nakita ni Kalapati na nahulog sa ilog si Langgam. Aga
niyang inihulog ang isang dahon para masagip sa tuluyang
pagkalunod itong si Langgam. Kumapit nga si Langgam sa
malapad na dahon at nakaligtas siya sa malagim na pagkalunod. Buong-puso siyang nagpasalamat kay Kalapati na
nabatid niyang siyang naghulog ng dahon na nasampahan
niya.
Isang araw, habang nakadapo sa sanga ng puno itong
si Kalapati, namataan ito ng isang lalaking nanghuhuli ng
ibon. Nakita ni Langgam sa aktong babarilin si Kalapati,
kinagat nito sa paa ang lalaki.
Pagpapahalaga
Pagpapahalaga sa gawain C, Pagpapalalim
123

1.
Paano sinagip ni Kalapati sa tiyak na pagkalunod
si Langgam?
2.
Paano gumanti ng utang na loob si Langgam kay
Kalapati?
3.
Ano sa akala mo ang naging wakas ng kwento? Ipaliwanag.
4.
Anong salawikain ang tugma sa kwento?
5.
Anong katangiang Pilipino ang ipinamalas ni Kalapati? ni Langgam?
6.
Iguhit ang anumang bahagi ng pabula. Isulat ang
mensahe nito.
A.
B.

Paghahanda
1.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng pahayag ni
Manuel Luis Quezon.
Paglinang
Iparinig ang pahayag na ito:
Matapang ang ating mga ninuno. Handa silang pumalaot sa mga dagat, ayusin ang mga gubat, at magtayo ng
mga bayan at lungsod sa kasukalan. Ngunit ang mga tradisyong ito ay maaaring nawala o nalimutan na. Buhayin nating muli ang mga ito upang mapatnubayan at maalalayan
tayo sa pagsasagawa ng ating mga sosyal na obligasyon.
Halaw sa pahayag ni Manuel Luis Quezon
C.

1.
Anong katangianng ating mga ninuno ang inilahad sa pahayag?
2.
Anu-ano ang mga nagawa nila?
3.
Ano ang kailangan nating gawin? Bakit?
Pagpapalalim
Sagutin ang sumusunod na mga tanong batay sa
pahayag.
1.
Ano ang maisasagot mo sa pahayag?
2.
Anu-ano pang mga ideya ang maidadagdag mo?
D.

Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
IV.
Aralin
I.
1.
Ipabigay ang kasalungat ng mga salita. Isulat ang sagt
sa notbuk.
1.
matalino
6. mataas
2.
matangkad
7. palabiro
3.
mapagmataas
8. palaaral
4.
mahinhin
9. matiyaga
5.
payapa
10. masipag
2.
Ipagamit sa pangungusap ang mga salitang magkakasalungat sa paghabi ng isang kwento na maaaring
alamat o pabula. Tandaang ang lahat ng kwento ay
may tagpuan, mga tauhan, mga pangyayaring dulot ng
paglutas sa suliranin ng tauhan at wakas.
Kagamitan/Resorses
Batayang Aklat, pp. 212-219. Interaktibong Aralin sa
i-Learn at i-Teach sa Vibal website
26 Akoy Pilipino
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nasusunod ang mga panuto nang wasto
Nakikilala ang mga salitang iisa ang baybay

ngunit magkaiba ang kahulugan
2.
Wika
Natutukoy ang kasingkahulugan ng mga salitang ginamit sa akdang narinig
Nagagamit nang wasto ang mga pang-uring

magkasingkahulugan
124
3.
B.
C.
D.
II.
Pagsulat
Nakasusulat ng ulat tungkol sa ugaling Pilipino

4.
Napahahalagahan ang mabubuting katangian

ng mga Pilipino
Paksang Aralin
1.
Pagsunod sa Panuto
2.
Mga Salitang Iisa ang Baybay Ngunit Magkaiba ang
Bigkas at Kahulugan
3.
Mga Pang-uring Magkasingkahulugan
4.
Pagsulat ng Talata
5.
Pagkilala sa Mabubuting Katangian ng Pilipino
1.
Maraming paraan ng pagpapalawak ng talasalitaan.
2.
Mahalaga ang pagsunod sa panuto.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit kailangang pahalagahan ang mga katangian
nating mga Pilipino?
2.
Paano ang wastong pagsunod sa panuto?
3.
Bakit napakahalaga ang paggamit ng mga pang-uring
magkasingkahulugan?
4.
Paano ang pagbibigay-halaga sa mabubuting katangian nating mga Pilipino?

A.
Produkto: Pagbuo ng tulang dyamante
Pagganap: Bumuo ng tulang dyamante. Gamitin ang paksa
A o B.
A.
Paksa 1 = magsasaka
Paksa 2 = mangingisda
B.
Paksa 1 = magulang
Paksa 2 = guro
Sundin ang istruktura sa pagbuo ng tulang dyamante,
p. 229 ng aklat.
B.
Antas/Marka
C.
4 Napakahusay
Nabuo ang tulang dyamante ayon

sa istrukturang kailangan. Totoong
magaling ang paggamit ng mga salita.
Magaling na magaling ang paggamit
ng mga pandiwa at pang-uri.
3 Mahusay
Magaling ang binuong tulang

dyamante. Nasunod nang wasto ang
istrukturang kailangan. Tama ang
paggamit na mga salita. Angkop ang
ginamit na mga pandiwa at pang-uri.
2 Mahusay-husay
Medyo okey ang binuong tulang

dyamante. Hindi angkop ang ilan sa
mga salitang ginamit. Halos hindi
nasuno ang istrukturang kailangan.
1 Magsanay Pa
Kulang ang kabuuan ng tulang

dyamante ayon sa istrukturang kailangang masunod. Hindi angkop ang
karamihan sa mga salitang ginamit.


Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Pag-uugnay ng dating kaalaman sa bagong aralin.
2.
Pabigyang-kahulugan ang sumusunod na mga
parirala.
1.
wikang hinirang (wikang minamahal)
2.
lahing matapang (lahing magiting)
3.
sadyang marangal (sadyang kapuri-puri)
125
3.
4.
walang sindak (walang takot)
5.
katutubong pamana (likas na pamana)
Ipagamit sa pangungusap ang bawat parirala.
Sabihing dapat nasasagot ng bawat pangkat ang
bilang ng tanong na nabunot nila.
1.
Ano ang itinuturing na gintong pamana sa
mga Pilipino? Bakit?
2.
Sinu-sino ang ilang magigiting na Pilipino?
Itugma ang bawat isa sa kani-kanilang titulo
batay sa dating kaalaman.
a.
Ama ng Katipunan
b.
Pambansang Bayani
c.
Wika ng Himagsikan
d.
Bayani ng Pasong Tirad
e.
Bayani ng Ilocos
f.
Magiting na Heneral
3.
Anong ideya ang inilalahad sa ikatlong saknong?
Ipaliwanag.
4.
Anu-ano ang mga likas at katutubong pamana
sa atin? Bigyang-halimbawa ayon sa dating kaalaman.
5.
Paano natin pahahalagahan ang kulturang Pilipino? Ipaliwanag.
B.
Paglinang
C.
Pagpapalalim
1.
2.
3.
Ipagawa ang Magsanay A, B, at C, pp. 222.
4.
Ipagawa ang Magsanay A, B, C, at D, pp. 223-224
D.
Paglalapat
Petsa: __________________
Lagda: __________________
A.
B.
C.

Paghahanda
1.
Balik-aral sa mga pang-uring magkasalungat.
2.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 225.
Pagpapalalim
1.
2.
A.
Bilugan ang kasingkahulugan ng sumusunod na
mga salita:
1.
hinihirang
a.
tinitingnan
c. sinilangan
b.
minamahal
d. tinubuan
2.
marangal
a.
maginoo
c. mayaman
b.
malayo
d. karapat-dapat
3.
sindak
a.
pangamba
c. duwag
b.
tapang
d. takot
4.
malabay
a.
malabo
c. mahirap
b.
malakas
d. mayabong
126
B.
Hanapin sa kahon ang kasingkahulugan ng mga salitang may salungguhit.

_______ 1. Balakyot ang mga dayuhang nagtatangkang supilin ang mga Pilipino
_______ 2. Naging bantad ang ating mga bayani sa
pakikipaglaban sa mga kaaway.
_______ 3. Naging kapos tayo sa mga sandata sa
paglaban sa mga dayuhan.
_______ 4. Nagkaroon sila ng kimkim na galit sa mga
mapag-imbot.
_______ 5. Siyempre, espesyal tayong mga Pilipino.
_______ 6. Ang isipan ng mga magsasaka ay laging
gising.
_______ 7. Maligaya ang mag-anak kapag buo ang
mga myembro nito.
sukab
di-karaniwan
D.
kulang
kuom
masigla
sanay
nalulugod
Pagsulat
1.
2.
3.
Bumuo ng talatang naglalarawan sa isang Pilipino. Gumamit ng mga pang-uring magkasingkahulugan. Humandang iparinig sa klase ang iyong ginawa.
A.
Paghahanda
1.
2.
ng aralin.
B.
C.
Paglinang
1.
Pag-uugnay sa tema sa sariling buhay
2.
Pagsagot sa pagsasanay sa aklat, p. 229
3.
Magpakita ng larawan ng kilalang Pilipino sa
kasalukuyan. Ipatalakay ang mabubuting katangian
naiambag ng mga ito sa bansa.
Pagpapalalim
Awitin sa saliw ng gitara o cassette tape ang sumusunod. Unawain ang mensaheng hatid nito.
Ako ay Pilipino
Ako ay Pilipino
Ang dugoy maharlika
Likas sa aking puso
Adhikaing kay ganda.
Sa Pilipinas na aking bayan
Lantay na Perlas ng Silanganan
wariy nagtipon ang kayamanan ng Maykapal.
Bigay sa aking talino
Sa mabuti lang laan
Sa akiy katutubo
Ang maging mapagmahal.
Ako ay Pilipino, Ako ay Pilipino
Isang bansa isang diwa
Ang minimithi ko.
Sa bayan kot bandila
Laan buhay kot diwa
Ako ay Pilipino, Pilipinong totoo.
Ako ay Pilipino, ako ay Pilipino
Taas noo kahit kanino
Ang Pilipino ay ako!
Sagutin nang buong katapatan ang bawat tanong na
sumusunod:
1.
Sang-ayon ka ba sa mga katangiang tinuran sa
awitin? Bakit?
127
2.
D.
A.
B.
Sa palagay mo, taglay mo ba ang mga katangiang ito? Ipaliwanag.

3.
Bakit kailangan nating ipagmalaki na tayo ay
mga Pilipino?
4.
Naniniwala ka bang tayoy binigyan ng talino?
Anu-ano ang mga ito?
5.
Ano ang buod o mensahe ng awitin para sa iyo?
6.
Magbigay ng tatlong Pilipino na sa palagay mo
ay may malaking nagawa para sa ating bansa.
Isulat ang kanyang nagawa pagkatapos ng kanyang pangalan.
Pagpapahalaga sa gawain C, Pagpapalalim.
Paghahanda
1.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng tula.
Paglinang
Iparinig ang tulang ito:
Sabihing ang iparirinig ay isang pangalang tula.
Kilalanin Siya
Lahat ng gawa ay tinatapos
Yamang ang mga iyo ay mahalaga
Di niya ipinapabukas pa
Iyong mga nakatakdang gawain
Ayaw niya ang bukas na.
1.
Anong magandang ugaling Pilipino mayroon si
Lydia?
2.
Anong uri ng tula ito?
3.
Anong pangalan ang pinagbatayan ng tula?
Kung gayon, ilang linya mayroon ang tulang ito?
4.
Anong ugali ang ayaw niya?
C.
Pagpapalalim
Bigkasin mo naman ngayon ang naturang tula. Idrowing mo ito at isulat sa ibaba ng drowing ang ibat ibang ideya
nito.
D.

Petsa: __________________
Lagda: __________________
IV.
Aralin
I.
E.
Pagpapahalaga
Pagganap
F.
Maglaro ng kilalanin-ugaling Pilipino. Magpagawa ng
bilog. Ipapasa nila ang bola sa saliw ng tugtuging-Pilipino.
Kung saan tumigil ang tugtog, ang may hawak ng bola ay
magibigay ng ugaling-Pilipino na dapat panatilihin.
Kagamitan/Resorses
Batayang Aklat, pp. 220-229
27 Ang Ikaapat na Utos

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Natutukoy ag mga piksyon at di-piksyon
Nakikilala ang mga salitang magkatugma

2.
Wika
Natutukoy ang mga pang-uri sa akdang narinig
Nagagamit ang ibat ibang kailanan ng pang-uri
128
3.
B.
C.
D.
II.
Pagsulat
Nakasusulat ng iskrip
4.
Naipapakita ang paggalang sa magulang

Paksang Aralin
1.
Mga Babasahing Piksyon at Di-piksyon
2.
Mga Salitang Magkakatugma
3.
Kailanan ng Pang-uri
4.
Pagsulat ng Iskrip
5.
Pagsunod sa pangaral ng Magulang
1.
May kailanan ang mga pang-uri.
2.
Mahalagang matutuhan ang pagsulat ng iskrip.
3.
Ang pagsunod sa magulang ay maituturo mula sa
pagkabata.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit isinulat ang tulang Ang Ikaapat na Utos?
2.
Paano naiiba ang babasahing piksyon sa di-piksyon?
3.
Bakit mahalaga ang pagkilala sa mga salitang magkakatugma?
4.
Paano makikilala ang mga salitang magkakatugma?

A.
Produkto : Paggamit ng mga pang-uri sa ibat ibang
kailanan
Pagganap: Kumuha ng kapartner. Bumuo ng iskrip sa paksang Sa Aming Tahanan. Gumamit ng mga
pang-uri sa ibat ibang kailanan.
B.
1
Antas ng Pagganap
Ang iskrip ay binuo ayon sa ibinigay
na paksa.
Gumamit ng mga pang-uri sa ibat
ibang kailanan.
Ang iskrip ay maaaring gamiting

panradyo o pangpelikula.
Kawili-wili basahin at pakinggan ang
nasabing iskrip.
Pinakamalapit ito sa kalagayan ng tunay na buhay.
Ito ay pag-uusap na angkop sa sitwasyon ng buhay.
Kung ang lahat ng marka ay 3, magaling! Kung hindi,

magsanay pa.
C.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit,
Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website

A.
Unang Araw PAGBASA

Panimula
1.
Paghahanda
Ipalarawan ang katangian ng sariling ina.
2.
Linangin ang kahulugan ng mga salitang
sumusunod:
1.
kawalan ng turing
2.
hamak-hamakin
3.
pagpaparangya
4.
lisyang tuntunin
5.
ligalig
6.
magkadahil
7.
lapastanganin
3.
Bawat pangkat ng klase ay may takdang tanong
na sasagutin.
1.
Ano ang ikaapat na utos? Ipaliwanag.
129
2.
3.
4.
5.
Sino ang unang dapat gumalang sa ating

mga magulang? Bakit?
Ibigay ang mga dapat nating gawin upang
igalang ng iba ang ating mga magulang gayundin ang ating tahanan.
Anong damdamin ang inilalahad ng tula?
Ipaliwanag.
Paano natin pakaiibigin ang ating mga
magulang? bibigyang-respeto ang ating
tahanan? Ipaliwanag.
B.
Paglinang
Pagsubaybay ng guro sa pagbasang tahimik ng pangkat at talakayan sa nakatakdang tanong na sasagutin nila.
C.
Pagpapalalim
1.
2.
Pagsagot sa mga tanong na nasa aklat. (Sagutin).
3.
Pagsagot sa mga paagsasanay sa Pagbasa na nasa
aklat.
Paglalapat
D.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
Para sa karagdagang pagsasanay sa mga babasahing piksyon at di-piksyon, pabisitahin ang i-learn.
vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino
Ugnayan
Wika at Pagbasa
Ikalawang Edisyon
Ugnayan 6
Yunit III Aralin 27 Pang-unawa. Bilang isang guro,
puntahan ito sa i-teach.vibalpublishing.com
A.
B.
C.
D.
E.

Paghahanda
1.
Balik-aral sa mga pang-uring magkasingkahulugan.
2.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 235.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B, C, at D p. 236.
2.
Ilarawan/Paghambingin ang sumusunod:
1.
Rizal Bonifacio
2.
Rica Jolina
3.
buhay sa lalawigan buhay sa lungsod
4.
sampaguita santan, gumamela, bugambilya
5.
mangga guyabano, atis, pinya
Pagsulat
1.
Talakayin ang Kasanayan sa Pagsulat, p. 237.
2.
3.
Sumulat ng iskrip tungkol o kaugnay ng mga gawain ng mag-anak sa tahanan.
Pagpapahalaga
Pagganap.
A.
Paghahanda
1.
2.
ng aralin.
130
B.
C.
D.
A.
Paglinang
1.
Pag-uugay sa tema sa sariling buhay
2.
3.
Iparinig ang musikang Sa Ugoy ng Duyan ni
Lucio San Pedro. Itanong ang mensaheng hatid nito
at ang damdaming ginigising nito sa nakikinig.
Pagpapalalim
Ipaawit ang awiting-bayan o oyayi o hele. Sabihing ito
ay kantahin sa pagpapatulog ng bata at karaniwang inaawit
ng mga nanay.
Tumawag ng tig-isang kinatawan sa Pangkat A at
B. Sila iyong mga boluntaryong artista ng klase. Habang
inaawit ng klase ang hele, silang dalawang boluntaryo ay
magpapantomina sa pagpapatulog ng kani-kanilang beybi.
Maaari ring hindi magsabay sa pag-akto ang mga kinatawan.
Piliin ang mas magaling sa dalawa.
1.
Sanggol kong anak na giliw
Matulog na nang mahimbing,
Marami akong gagawin
Huwag mo akong abalahin.
2.
Tulog na tulog na, batang matulungin,
Pagkat mayamaya, kitay gigisingin
Ang sasabihin koy Bangon na si Ineng,
Bangon na si Ineng, bibili ng saging.
Pagpapahalaga
Sipiin ng bawat mag-aaral ang dalawang hele. Ipaguhit ang ina samantalang ipinaghehele ang anak. Ipagawa ito sa mahabang coupon bond.
Paghahanda
1.
2.
B.
C.
D.
Paglinang
Iparinig ang awiting ito:
Awit ng Ulila
Maamong bulaklak, mabinit masaya,
Akoy ibigin mo, sabihin na sana
Pagkat akoy lipos ng lungkot at dusa;
Mula nang pumanaw ang mahal kong ina.
1.
Kanino ulila ang umaawit?
2.
Anong damdamin mayroon siya?
3.
Ilarawan ang kanyang kausap.
4.
Bakit gusto niya ito?
5.
Sino sa palagay mo ang maamong bulaklak?
Pagpapalalim
Ilahad at talakayin nang patalata ang pangunahing
ideya ng Awit ng Ulila.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
Magpagawa ng dalawang linyang magkatugma tungkol sa isang paksa. Magbalik-aral muna sa mga magkakatugmang salita bago magpasulat ng dalawang linyang magkatugma. Pasalungguhitan ang mga salitang magkatugma.
Halimbawa: Ina
Akoy nangungulila
Sa namayapa kong ina.
Paksa: Rosas
Ang dalagang maganda
Tila rosas ang kapara.
131
IV.
Aralin
I.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 230-239, i-Learn at i-Teach sa Vibal
website
D.
28 Alamat ng Lahing Kayumanggi

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nabibigyang-solusyon ang mga suliranin batay

sa iniharap na sitwasyon
Nabibigyang-kahulugan ang mga idyomatikong

pananalita
2.
Wika
Nakapagtatala ng mahahalagang impormasyon

sa akdang narinig
Napapangkat ang mga pang-uri sa ibat ibang

antas
3.
Pagsuat
Nakabubuo ng poster sa ibat ibang paksa

4.
Naipagmamalaki ang pagiging Pilipino

B.
Paksang Aralin
1.
Pagbibigay-solusyon sa mga Suliranin
2.
Mga Idyomatikong Pananalita
3.
Ibat Ibang Antas ng Pang-uri
4.
Paggawa ng Poster
5.
Ipagmalaki ang Pagiging Pilipino
1.
Napapangkat o nauuri ang mga pang-uri ayon sa ibat
ibang antas.
2.
Ang idyomatikong pananalita ay nagpapayaman ng talasalitaan.
3.
Dapat ipagmalaki ang pagiging Pilipino.
II.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit pinamagatang Alamat ng Lahing Kayumanggi
ang akda?
2.
Paano ipinahayag ni Bathala ang tungkol sa lahing
kaumanggi?
3.
Bakit gumagamit ng mga idyomatikong pananalita?
4.
Paano ang paggawa ng poster?

A.
Produkto: Paggawa ng poster
Pagganap: Gumawa ng poster tungkol sa alinman sa paksang sumusunod:
1.
Pagtulong sa nangangailangan
2.
Pagpapanatili ng sipag at tiyaga sa gawain
B.
Antas ng Pagganap
1
3
Ang poster ay maaaring gamitin bilang
dekorasyon o anunsyo.
Ito ay ayon sa paksang ibinigay.
May maikling mensahe na naghahatid
ng maliwanag at mabisang impormasyon.
Makulay at makabuluhan ang drowing.
Ginamit nang wasto ang mga sangkap
sa pagsulat ng mensahe gaya ng malaking
titik at bantas.
Kung ang lahat ng marka ay 3, magaling! Kung hindi,

magsanay pa.
C.

132

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Magpakwento ng anumang alamat na narinig o
nabasa.
2.
Ibigay ang kasalungat ng bawat salitang sumusunod:
1.
maganda
4. hilaw
2.
maputi
5. natuwa
3.
maliit
3.
na sasagutin.
Mga tanong tungkol sa babasahin:
1.
Ilarawan sa pangungusap/mga pangungusap at iguhit ang daigdig sa simula ng
kwento.
2.
Ilarawan sa pangungusap/mga pangungusap at iguhit ang unang taong nilikha.
3.
Ilarawan sa pangungusap/mga pangungusap at iguhit ang ikalawang taong nilikha.
4.
Ilarawan sa pangungusap/mga pangungusap si Bathala sa bawat sitwasyong sumusunod:
a.
Natapos niyang likhain ang daigdig.
b.
Nakita niya ang unang taong nilikha
niya.
c.
Nakita niya ang ikalawang taong nilikha niya.
d.
Nakita niya ang ikatlong taong nilikha niya.
B.
Paglinang
Pagsubaybay ng guro sa pagbasang tahimik ng pangkat at talakayan sa nakatakdang tanong na sasagutin nila.
C.
D.
Pagpapalalim
1.
2.
3.
4.
Paglalapat
Petsa: __________________
Lagda: __________________
A.
B.
C.

Paghahanda
1.
Balik-aral sa kailanan ng pang-uri.
2.
Pagbasa sa isinulat sa pansariling journal.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 244.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B, C, p. 245.
2.
Tukuyin ang antas ng pang-uring may salungguhit.
________ 1. Di-gaanong makulay ang proyekto ni Ison
kaysa kay Billy.
________ 2. Napatunayan niyang ang bawat isa ay may
masining na gawain.
________ 3. Iba-iba ang antas ng talento ng tao sa
sining.
________ 4. Maaaring si Juan ang pinakamagaling sa
lahat ng mga manlilikha.
133
________ 5.
D.
E.
ring kahaliling Diyos, wala sa mataas na kalayaan sa

balat ng lupa, ang wagas at tunay na mahal ng tao, kahit laking-gubat at walang nababatid kundi ang sariling wikay yaong may magandang asal, may isang pangungusap, may dangal at puri; yaong di nagpapaapit
di nakikiapi, yaong marunong lumingap sa bayang tinubuan.
Di-hamak na mahusay si Miko kaysa kay

Mario.
Pagsulat
1.
2.
3.
Gumawa ng poster tungkol sa pagtatanim ng
gulay sa mga paso
Pagpapahalaga
Pagganap
Emilio Jacinto
D.

A.
B.
C.
Paghahanda
1.
organizer.
2.
ng aralin.
Paglinang
1.
Pag-uugnay sa tema sa sariling buhay
2.
3.
Magkunwaring kinatawan ng bansa. Bibigyan
kayo ng tagubilin na sa pagpapakilala ay sabihin kung
ano ang iyong maipagmamalaki sa bansang pinagmulan. Bilang Pilipino ano ang sasabihin mo? Isulat sa
isang talata.
Pagpapalalim
Basahin ang sumusunod na pahayag at sagutin ang
mga tanong na kasunod.
Ang kamahalan ng taoy wala sa pagkahari, wala
sa tangos ng ilong, at pati ng mukha, wala sa pagkapu-
A.
B.
Pagpapahalaga
1.
Alin-alin ang mga di-tinitingnan sa kamahalan ng tao?
2.
Alin-alin ang wagas at tunay na mahal ng tao? Ipaliwanag.
3.
Ang laking-gubat ba ay maaaring mahal ng tao? Ipaliwanag.
4.
Isang karangalan ba ang mabatid ang sariling wika?
Bakit?
5.
Ano ang pakahulugan ni Emilio Jacinto na mahal ng
tao yaong di nagpapaapit di nakikiapi?
Paghahanda
1.
2.
Paglinang
Alamat ni Ango, Ang Manobong Maninigas
Noong unang panahon, Si Ango ay nakatira sa isang
mataas na bundok, kasama ang kanyang asawa at mga anak.
Isang araw, nabali ang kanyang sibat habang nanghuhuli
siya ng baboy-ramo.
Naupo siya sa tabi ng ilog at ginawa niya ito.
Sinigawan niya ang mga palakang nagkakaingay.
Tumahimik kayo. Lalong mabuti marahil ay tulungan ninyo ako.
134
Nang siyay pauwi n, maraming batong maliliit ang gumulong na kasunod niya. Siyay tumakbo,
at higit na malalaking bato ang humabol sa kanya.
Inabutan siya ng ilang bato at kumapit ang mga ito sa
kanyang kamay. Nanghingi ng tulong si Ango sa kanyang
asawat mga anak. Pinalibutan siya ng apoy ng engkanto,
ngunit hindi nagkabisa. Pati na ang mag-anak niyay napagbuhusan din ng galit ng mga bato. Unting-unti mula sa paa,
pataas ay naging bato silang lahat. Kaya hanggang ngayon,
sa bundok ng Binawi sa pulo ng Mindanaw ay makikita ang
katawang naging bato nina Ango at ang mga kaanak niya.
Mula sa: Panitikan Natin nina Paz M. Belvez, et al.
C.
D.

1.
Ano ang nangyari nang nanghuli si Ango ng
baboy-ramo?
2.
Ano ang kanyang sunod na ginawa?
3.
Bakit niya sinigawan ang mga palaka?
4.
At ano ang ibig niyang mangyari?
5.
Anong kahindik-hindik na pangyayari ang naganap sa kanya?
6.
Kanino siya humingi ng saklolo?
7.
Paano siya sinikap na tulungan?
8.
Paano ipinakita ng mga bato ang galit nito?
9.
Bigyang-kahulugan ang pamagat ng kwento.
Pagpapalalim
Itala ang mahahalagang impormasyon sa akdang
narinig Alamat ni Ango ang Manobong Maninigas. Makatutulong ang mga tanong na sinagot sa titik B.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
IV.
Aralin
I.
1.
Gawing monolog o pagsasatao ang narinig na alamat
ni Ango. Pakinggan itong muli at magsanay sa pagsasalaysay.
2.
Isaalang-alang ang tinig, bigkas, tikas, galaw at damdamin sa pagsasatao.
Kagamitan/Resorses
29 Awit ni Maria Clara

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nabibigyang-katwiran ang mga pangyayari sa

akdang binasa
Nakikilala ang magkakaugnay na mga salita

2.
Wika
Nabibigyang-paglalahat ang narinig na pangyayari
Nagagamit ang ibat ibang kayarian ng pang-uri

sa pakikipagtalastasan
3.
Pagsulat
Nasusulatan nang wasto ang mga information

sheets at ibang forms
4.
Nasasagot ang mga tanong batay sa sarili
Nasasagutan ang bawat sitwasyon
Nakabubuo ng dasal para sa kapwa

B.
Paksang Aralin
1.
Pagbibigay ng Palagay
2.
Kahulugan ng Salita sa Tulong ng Analohiya
3.
Ibat Ibang Kayarian ng Pang-uri
4.
Pagsulat ng Datos sa Information Sheet
5.
Pagpapahalaga sa Lahing Pilipino
135
C.
II.
1.
Makatutulong sa pagpapalawak ng talasalitaan ang
pagkilala ng analohiya.
2.
Isang paraan ng pagsasanay sa pag-unawa sa binasa
ay ang wastong pagpupuno ng information sheet.
3.
Pahalagahan ang lahing Pilipino sa sariling paraan.
1.
Bakit tanyag tayong mga Pilipino sa buong mundo?
2.
Paano mo pangangatwiranan ang isang pahayag o
kwento? Ipaliwanag.
3.
Bakit nakapagbibigay-kulay ang paggamit ng pang-uri
sa pangungusap?
4.
Paano nagkakaugnay ang pagsulat ng datos sa information sheet at ang pagsunod sa panuto?
A.
Produkto: Pagbuo ng palagay
Pagganap: Basahin. Sang-ayon ka ba sa bawat pahayag na
sumusunod? Pangatwiranan.
1.
Samantalang may oras pa,
Ay maglaan kang maaga
Kung gumabit dumilim na
Hindi nangangapa-ngapa pa.
2.
Ang palad ng tao
Sa ibabaw nitong mundo,
Di matatalusan,
Habang tayoy nabubuhay
At Diyos lamang ang nakaaalam.
1
Antas ng Pagganap
3
Magaling ang pangangatwiran sa pagbibigay ng sariling palagay tungkol sa pahayag na binasa.
Ang pangangatwiran ay nagpapahiwatig ng mataas na uri ng kasanayan sa
mapanuring pag-iisip.
Naipahayag nang wasto ang sariling

palagay.
Nagamit nang tama ang mga kasanayan sa pagsulat tulad ng malaking titik at
bantas.
C.
Kung ang lahat ng sagot ay 3, magaling! Kung hindi,

magsanay pa.
3 Mahusay
1 Magsanay Pa
2 Mahusay-husay

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong kung ano ang kayumanggi. Ipakwento ang alamat tungkol sa pinagmulan ng lahing kayumanggi. Ipagawang dugtungang salaysay.
2.
Linangin ang kahulugan ng mga salitang may
salungguhit:
1.
ilong na sarat
2.
matang mulat
3.
matang di-nangungusap
4.
mukhang iba ang bukas
5.
tatak Pinoy
3.
na sasagutin batay sa bilang na mabubunot.
1.
Ilarawan ang anyong Pinoy.
2.
Ipaliwanag ang mensahe ng bawat
saknong.
3.
Bakit maituturing na ang mga Pilipino ay
lahing mapalad?
136
4.
5.
B.
C.
D.
Anu-ano ang mga sagisag ng ating bansa?

Ipaliwanag ang sinisimbolo ng bawat isa.
Anu-ano ang mga namana natin sa ating
mga ninuno?
Paglinang
Pagpapalalim
1.
2.
Pagsagot sa mga tanong sa bahagi ng Sagutin, p. 248.
3.
4.
Paglalapat
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
A.
B.
C.
2.
Pagpapahalaga
Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral sa ibat ibang antas ng pang-uri.
2.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 252
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay A, B, at C p. 253.
D.
Bilugan ang titik ng wastong sagot.
1.
Ang pang-uring kapuri-puri ay nasa anyong
a.
payak
c. inuulit
b.
maylapi
d. tambalan
2.
Ang pang-uring _____ ay maaaring karaniwan o
patalinghaga ang kahulugan.
a.
payak
c. inuulit
b.
maylapi
d. tambalan
3.
Bumuo ng pang-uring tambalan mula sa salitang balat.
a.
balatan
c. balat na balat
b.
binalatan
d. balat-sibuyas
4.
Paghambingin ang dwende at higante.
a.
Napakalaki ng higante sa dwende.
b.
malaking-malaki ang higante sa dwende.
c.
Di-gaanong malaki ang higante sa dwende.
Pagsulat
1.
2.
3.
Karagdagang Kasanayan
Sagutan ang sumusunod na form.
Pangalan: _________________________________
Petsa at lugar ng kapanganakan: ______________
Mga Magulang
Ama: __________________________________
Ina ____________________________________
Mga Kapatid: ______________________________
____________________________________
137
Di-malilimot na karanasan: __________________

Karangalang tinanggap: _____________________
Pinakakawili-wiling lugar na pinuntahan: ______
Pangarap sa buhay: _________________________
Pinakagustong asignatura: ___________________
Pinakagustong libangan: _________________
B.
C.

A.
Paghahanda
1.
organizer.
2.
Pag-uugnay ng nilalaman ng tekstong binasa sa
tema ng aralin.
Paglinang
1.
2.
3.
1.
Ipaawit ang Awit ni Maria Talakayin ang hatid
nitong mensahe.
2.
Ipaguhit gamit ang water color ang diwang hatid ng awit. Maaaring gumamit ng collage sa
pagbibigay kahulugan sa awit.
Pagpapalalim
Basahin at unawain ang awit na Sampagita. Pagkatapos, awitin ito sa saliw ng gitara o piyano.
Sampagita
Sampagita ng aming lipi
Bulaklak na sakdal ng yumi
Ikaw ang mutyang pinili
Na sagisag ng aming lahi
Ang kulay mong binusilak
Ay diwa ng aming pangarap
D.
A.
B.
Ang iyong bangot halimuyak

Sa tuwinay aming nilalanghap
O Bulaklak na nagbibigay ligaya
O Paralumang mutyang sampagita
Larawang mistula ng mga dalaga
Ikaw ang tanging bituin hiraman ng kanilang
ganda
Ang iyong talulot
Ang siyang tunay na sagisag
Ng sa dalagang pusong wagas
Kayumian at pagkamatapat
Pagpapahalaga
1.
Ipaliwanag ang kahulugan ng bawat saknong.
2.
Ano ang kahalagahan ng awit na Sampagita sa mga
Pilipino?
3.
Anu-ano ang iba pang gamit ng Sampagita?
Paghahanda
1.
2.
Paglinang
Hindi ibig sumuko ni Lapulapu sa mga Espaol
at hindi ibig magbayad ng buwis kay Magallanes kaya
siya at ang kasama nitong Pilipino at mga kawal na
Espaol. Nasugatan si Magallanes at napabalik ito sa
kanilang sasakyan. Nagpatuloy ang paglaban ng mga
Pilipino hanggang sa napatay nila si Magallanes.
1.
Sino si Lapulapu? si Magallanes?
2.
Bakit napoot si Magallanes kay Lapulapu?
3.
Saan nagbuhat sina Magallanes nang naglayag
sila patungong Mactan?
138
C.
D.
3.
Pagpapalalim
Gumawa ng isang mabisang paglalagom o pagbubuod
sa paksang napakinggan.
B.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
IV.
Magpakita ng mapa ng Rehiyon 7. Hanapin ang Cebu,
Mactan at Bohol. Sariwain sa isipan nila ang kasaysayan ng
pagdaong ng barko ni Magellan sa Cebu noong 1521, ang
labanan sa Mactan ang unang misa sa Limasawa. Balik-aralan ang pagdating ni Legaspi noong 1565 at ang danduguan
(blood compact) niya kay Sikatuna.
Iugnay ang paksang ito sa araling panlipunan.
C.
Kagamitan/Resorses
D.
Aralin
I.
30 Brother Edgardo
Bugayong, Jr.
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nabibigyang-hinuha ang mga kilos o gawi ng

mga tauhan sa akda
Nakapagpapalit ng mga pantig ng salita sa pagbuo ng bagong salita

2.
Wika
Nakapaglalagom ng akdang napakinggan
Nakapagbubuo ng mga pang-uri sa ibat ibang

kayarian
II.
Pagsulat
Nakabubuo ng ulat batay sa naobserbahan,

narinig o nabasa
4.
Napahahalagahan ang sipag at tiyaga

Paksang Aralin
1.
Pagbibigay-hinuha sa mga Kilos ng Tauhan
2.
Pagbubuo ng Salita
3.
Pagbubuo ng mga Pang-uri
4.
Pagsulat ng Balita
5.
Pahalagahan ang Sipag at Tiyaga
Narito ang mga paraan sa pagbubuo ng pang-uri:
1.
Paggamit ng salitang-ugat lamang
2.
Pagkakabit ng panlapi sa salitang-ugat
3.
Pag-uulit ng salitang-ugat o ng salitang maylapi
a.
ganap na pag-uulit inuulit ang buong salita
b.
di-ganap na pag-uulit bahagi lamang ng salita
ang inuulit
4.
Pagtatambal ng magkaibang salita
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit dapat may sipag at tiyaga sa anumang gawain?
2.
Paano makapagbibigay-hinuha sa mga kilos ng tauhan?
3.
Bakit tambalan ang anyo ng mga pang-uring hampaslupa at pataygutom?
4.
Paano ang wastong pagsulat ng balita?

A.
Produkto: Pagbuo ng talata
Pagganap: Bumuo ng talata tungkol sa isang bayaning Pilipino. Gumamit ng ibat ibang anyo ng pang-uri.
Salungguhitan at lagyan ng P sa ibabaw kung
payak, T kung tambalan, at I kung inuulit
139
B.
Antas ng Pagganap
C.

1.
Bakit kaya ang mga may kapansanan ang
pinili ni Bro. Bong na paglingkuran? Ipaliwanag ang sagot.
2.
Ano kayang pangangalaga ang kanilang
kailangan? anong paggalang?
3.
Ano ang mga layunin ng programang pinasimulan ni Bro. Bong para sa mga bata?
Ilahad ang mga gawain.
4.
Ipaliwanag ang kahalagahan ng mga sumusunod:
a.
pagiging produktibong miyembro ng
sosyedad
b.
pagtaas ng kanilang kondisyon o kalagayan
c.
paglalaan ng mga oportunidad para
sa kanila
5.
Paano kaya maituturing ni Bro. Bong na
huwaran bilang
a.
tao?
c.
manggagawa?
b.
ama?
d.
mamamayan?
3 Mahusay
Naisulat ang mga katangian ng isang

bayaning Pilipino. Gumamit ng ibat ibang
anyo ng pang-uri. Natukoy ang anyo ng
bawat pang-uring ginamit. Nabuo ang talata nang maayos at nang ayon sa kasanayan sa pagsulat.
2 Mahusayhusay
Naisulat ang ilang katangian ng isang

bayaning Pilipino. Gumamit at natukoy
ang ilang anyo ng pang-uri. Nabuo ang
talata bagamat kulang ang paggamit ng
kasanayan sa pagsulat tulad sa nilalaman
at mekaniks.
1 Magsanay Pa
Kulang na kulang ang kabuuan ng

talata. Kulang na kulang ang gamit ng
ibat ibang anyo ng pang-uri. Ipakita ang
wastong kasanayan sa pagsulat ng talata
tulad sa nilalaman at mekaniks nito.


Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Pag-uugnay ng dating kaalaman sa bagong
aralin.
2.
Linangin ang sumusunod na mga salita at
ipagamit sa pangungusap.
1.
pinansyal
3. oportunidad
2.
kapansanan
4. maglaan
3.
na sasagutin ayon sa bilang na mabubunot.
B.
C.
D.
Paglinang
Pagpapalalim
1.
2.
3.
4.
Paglalapat
Petsa: __________________
Lagda: __________________
140
E.
A.
B.
C.
D.
Pagpapahalaga
Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral sa ibat ibang kayarian ng pang-uri
2.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 261
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang mga pagsasanay sa aklat, Magsanay A
at B, p. 261.
2.
Bumuo ng pang-uri mula sa ibinigay na salita
para sa hinihinging anyo ng pang-uri.
Halimbawa: tamis maylapi
sagot: matamis
1. bago
payak
2. kapus
tambalan
3. isip
maylapi
4. biglang
tambalan
5. buti
inuulit
6. ganda
inuulit
7. simpleng-simple payak
9. sunod
naylapi
10. makapigil
tambalan
Pagsulat
1.
2.
3.
Sumulat ng balita tungkol sa napapanahong isyu
na narinig sa radyo o TV. Alalahanin at sundin ang mga
dapat tandaan sa pagsulat ng balita.
A.
B.
C.

Paghahanda
1.
2.
ng aralin.
Paglinang
1.
2.
Pagsagot sa mga pagsasanay sa aklat, p. 263
3.
Iguhit ang batang may sipag at tiyaga.
Sa ibaba ng drowing, ipaliwanag ang mensaheng inihahatid ng larawan.
Pagpapalalim
Basahin at unawain ang kwento. Pagkatapos, sagutin
ang mga tanong.
Si Angolo ay isang mabuting higante. Kaibigan
siya ng mga tao.
Isang araw, tinulungan niya ang mga ito sa pagtawid sa kabilang lupain upang kumuha ng asin. Pinatulay
niya ang mga ito sa binti niya.
Masaya silang bumalik na dala ang asin. Muli
silang tumulay sa binti ng butihing higante. Sa kasamaang palad, kinagat ng langgam ang binti ni Angalo.
Dahil dito napakisot siya. Nahulog sa tubig ang mga tao
kasama ang dalang asin. Mula noon, umalat na ang tubig sa dagat.
1.
2.
D.
Anong di-karaniwang pangyayari ang inilahad sa alamat?

Anong uri ng babasahin ang inyong binasa, may katotohanan o walang katotohanan? Patunayan.
Pagpapahalaga
Pangkatin ang klase sa limang grupo. Gawing iskrip
ang binasang alamat para sa anying pandulaan. Bigyanghalaga ang wastong pag-uugali ng bawat tauhan sa kanilang
kilos at pananalita.
Magsanay at magsagawa ng pagtatanghal sa klase.
141
A.
B.

Paghahanda
1.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng talambuhay.
Paglinang
Iparinig ang talambuhay na ito:
Felix Resurreccion Hidalgo...
Dakilang Pintor
Kapanahon ni Juan Luna si Felix Resurreccion Hidalgo. Ipinanganak siya sa Binondo, Maynila, noong
Pebrero 21, 1853. Gaya ni Juan Luna, si Felix Resurreccion
Hidalgo ay nagtamo ng maraming papuri sa ibang lupain.
Ang mga ipininta niyang tanawin sa Pilipinas, na
itinanghal niyang una sa teatro Circo sa Bilibid ay inilahok
niya sa tanghalang pandaigig sa Philadelphia noong 1879.
Hinangaan ng madla ang kanyang mga kwadro.
Siya at si Juan Luna ay kapwa nagtamo sa isang tanghalang pandaigdig sa Madrid noong 1884. Pinagtagumpayan din. ni F. R. Hidalgo yaong idinaos sa Madrid noong
1887 at isang medalyang ginto ang ipinagkaloob sa kanya.
Nagtamo rin siya ng medalyang pilak sa tanghalang pandaigdig sa Paris noong 1889, na sinundan ng isa pang tagumpay
sa Barcelona noong 1891. Sa tanghalang pandaigdig sa Madrid noong 1892 ay nagtamo siya ng medalyang ginto.
Binawian siya ng buhay sa Barcelona noong Marso
1913. Isang daan sa Quiapo ang pinangalanang F. R. Hidalgo sa karangalan niya.
Lupang Hinirang
Bedes Publishing House, Inc.

1.
Kapanahon ni Juan Luna si Felix Resurreccion
Hidalgo. Saan sila kapwa nagtamo ng maraming
papuri?
2.
Inilahok ni F. R. Hidalgo sa tanghalang pandaigdig sa Philadelphia noong 1879 ang kanyang
mga ipinintang mga tanawin sa Pilipinas.
C.
D.
Ano ang reaksyon ng madla sa kanyang kwadro?

3.
Isang dakilang pintor na Pilipino si F. R. Hidalgo. Paano natin siya kinilala at pinahalagahan sa
dangal na hatid niya sa ating bayan?
Pagpapalalim
Isulat ang buod ng talambuhay ni Felix R. Hidalgo.
Ilaha ang tungkol sa kanyang pagsilang, mga katangian at
ang mahalagang nagawa nito.
Petsa: __________________
Lagda: __________________
E.
IV.
Magpasaliksik ng talambuhay ng mga bayani at ipaulat ito sa klase.
Ipaulat ang natatangi nilang ambag sa bayan.
Kagamitan/Resorses
Lagumang Pagsusulit
bahaging Pagsulat.
Wika
A.
Basahin ang mga pangungusap. Pag-aralan ang may salungguhit

na pandiwa at ang binilugang paksa. Piliin ang pokus ng pandiwang ginamit. Titik lamang ng wastong sagot ang bilugan.
1.
Nag-aklas ang mga Pilipino laban sa mga dayuhan.
a.
tagaganap
b. pinaglalaanan c.
layon
2.
Pinuntahan ng pangulo ang Cavite kahapon.
a.
ganapan
b. direksyon c. layon
142
3.
B.
Ipinaglaban ng mga bayani ang mga Pilipino.

a.
pinaglalaanan b. sanhi
c. layon
4.
Ipinansulat ni Dr. Jose Rizal ang lumang lapis.
a. gamit b.
layon c.
tagatanggap
5.
Ikinabigo nila ang kawalan ng pagkakaisa.
a.
ganapan
b. layon
c. sanhi
Piliin ang angkop na pang-uring dapat gamitin sa pangungusap.
Bilugan ang wastong sagot.
6.
Ang pagiging (mahusay, mas mahusay, pinakamahusay) sa
isang larangan ay wala sa kasarian.
7.
Ang proyektong Oplan Alis Disease ng Kagawaran ng
Kalusugan ay pinarangalan bilang (mahusay, mas mahusay,
pinakamahusay) na proyekto ng pamahalaan noong panahong nagdaan.
8.
(Magkasinlakas, Higit na malakas, Pinakamalakas) ang kaliwang kamao ni Manny Paquiao kaysa sa kanyang kanang
kamao.
C.
Piliin ang titik ng kaisipang ipinahahayag sa bawat salawikain.

15. Kapag maiksi ang kumot, magtiis mamaluktot.
a.
pagtitipid
c. pagkamasunuin
b.
pagkamaagap
16. Ang taong takot sa ahas, di dapat lumakad sa gubat.
a.
katapatan
b. katapangan c. pakikipagtalo
Pagsulat (17-23)
Bilang mag-aaral ng inyong paaralan, sumulat sa kapitan

ng inyong barangay at anyayahan mo siyang magsalita tungkol sa paksang Proyektong Pangkalinisan at Pangkalusugan
ng Barangay. Sundin ang pormat sa pagsulat ng liham pangangalakal.
____________________
____________________ Patutunguhan
____________________,
Bating Panimula
__________________________________________
______________________________________________
____________________,
Bating Pangwakas
Pagbasa
A.
B.
Buuin ang tumbasan o ugnayan ng mga salita. Isulat ang titik

ng tamang salita.
9.
Ilokano
: Ilocos
:
Bikolano
(a. Bicol
b. Iloilo
c. Bohol)
10. Hiligaynon
: Iloilo
:
Cebuano
(a. Bacolod
b. Cebu
c. Samar)
11. mayor
: Lungsod :
Gobernador
(a. Lalawigan b. Bayan
c. Barangay)
Bilugan ang titik ng kasingkahulugan ng idyomatikong pananalitang may salungguhit.
12. Basa ang papel niya sa kanyang guro.
a.
Alam ang masamang ginawa
b.
Alam ang mabuting ginawa
c.
Pinagtatakpan ang masamang gawain
13. Ahas ang kaibigan mong iyan.
a.
tapat
b. traidor
c. huwad
14. Kailan ang mahabang dulang ng ate mo?
a.
kasal
b. kaarawan
c. pagtatapos
____________________
Lagda
Pakikinig
Pakinggan ang pagbasa ng talata. Isulat ang wastong sagot

sa bawat tanong.
Si Juan Luna
Si Juan Luna ay kapatid ni Antonio Luna na isa ring makabayan.
Isinilang siya sa Badoc, Ilocos Norte noong Oktubre 24, 1857. Maliit
pang mag-aaral ay mahilig na sa pagpipinta si Juan.
Naging isang dalubhasang pintor si Juan. Naglingkod siya sa bayan sa pamamagitan ng kanyang pinsel. Ang mga likhang sining niya sa
Europe ay nagkamit ng karangalan tulad ng Spoliarium, Cleopatra, at
ang The Blood Compact. Ang karamihan sa kanyang mga likha ay tungkol sa bansang Pilipinas.
Sumakabilang buhay siya noong Disyembre 7, 1899.

24. Sino ang kapatid ni Juan Luna na isa ring bayani? (Antonio Luna)
25. Sa anong larangan ng sining siya nakilala? (pagpipinta)
26. Ano ang kalimitang paksa ng kanyang mga
likhang-sining? (tungkol sa bansang Pilipinas)
143
Yunit IV KAPIT BISIG SA KAUNLARAN

Nagkakaroon ang mga mag-aaral ng ganap na kakayahan na makipagtalastasan at makaunawa ng mga konsepto sa pagkilala at pagunawa ng narinig, nabasa, at nabuo nilang kayariang pangwika sa pasalita at pasulat na anyo.
Nagkakaroon ang mga magaaral ng kaalaman sa:
pagkilala sa mga pangatnig ng tambalan at hugnayang pangungusap
pagsusuri sa pananaw,
tono, layunin, at saloobin
ng may-akda
pagkilala sa salita sa
pamamagitan ng katuturan nito
pagbibigay-kahulugan sa
mga impormasyong nasa
grap, tsart, at mapa
pagkatutong magbigay ng
pasya
pag-uuri ng mga salita
ayon sa pandama
pagtukoy sa mga pangungusap na walang paksa
paghihinuha sa angkop na
wakas
Nagkakaroon ang mga magaaral ng kasanayan sa:
paggamit nang wasto sa
pang-angkop
pagsulat ng talatang naglalahad ng impormasyon
pagsulat ng talumpati
pagbabahagi ng sariling
paniniwala
pagbuo ng taludturang
may tugma
paggamit nang wasto sa
mga ingklitik
pagsusunud-sunod
ng
mga pangyayari sa isang
gawain
pagsasagawa ng mabilisan
at pahapyaw na pagbasa
Mahahalagang
Tanong
Ang mga pangatnig na at, ngunit, da

tapwat, at o ay ginagamit sa tambalang pangungusap. Ang mga pangatnig na kung, dahil sa, pag, nang, kaya,
upang, sapagkat, kahit, at kapag ay
ginagamit naman sa hugnayang pangungusap.
Ang bilang ng pantig sa bawat taludturan ay maaaring walo, labindalawa, o labing-anim. May anim na
pantig sa bawat sesura kung labindalawa ang pantigan, walong pantig
sa bawat sesura kung labing-anim naman ang pantigan ng bawat taludtod.
Sesura ang tawag sa pagtigil sa bawat
taludturan.
Ang ingklitik ay mga katagang paningit
na makapagpapabago ng diwa ng pangungusap ngunit hindi nakatatayong mag-isa. Ito ay nagbibigay-linaw
at nagpapalawak sa ipinahahayag na
pangungusap (na, pa, nga, pala, sana,
daw/raw, din/rin, nga/mandin, ba, lamang/lang).
144
Bakit kailangang tayong lahat ay magkapit-bisig?

Paano
isasagawa
ang pagkakapit-bisig sa kaunlaran?
Bakit
sinasabing
nasa pagsisikap ang
pag-unlad?
Paano naiiba ang
pagiging masikap sa
pagiging masinop?
Bakit tayo gumagamit ng sugnay na
pang-abay?
Paano naiiba ang
parirala sa sugnay?
Ang mga payak na pangungusap ay mapapalawak kung gagamitan ng:

1. Pagdaragdag ng salita Pagdaragdag ng isang salita.
2. Pagdaragdag ng parirala Mga salita na idinagdag sa pangungusap
3. Pagdaragdag ng sugnay Lipon ng
salitang may simuno at panaguri na
pinangungunahan ng pang-ugnay.
Pang-angkop ang tawag sa -ng at na. Ito
ay nag-uugnay ng isang salita sa salitang
binibigyang-turing. May kanya-kanyang
gamit ang mga ito. Ito ay nagpapadulas
sa pagbigkas ng mga salita.
paggamit ng mga pangatnig na tambalan at hugnayang pangungusap, pang-angkop, pagsusuri
pagtukoy sa ugnayang sanhi at bunga
pag-uuri ng mga impormasyon kung opinyon o katotohanan
pagsusuri sa pananaw, tono, layunin, at saloobin ng may-akda
paglalapat ng kahalagahan ng binasa sa sariling karanasan
pagpapakahulugan sa mga impormasyong nasa grap, tsart,
mapa
paghinuha sa angkop na wakas
pagkilala sa mabilisan at pahapyaw na pagbasa
paggamit ng dating kaalaman sa pagpapahalaga ng kaisipan
pagtukoy sa mga pangungusap na walang paksa, sanhi, at
bunga
paghahambing ng magkakaugnay na salita
Kakayahan:
pagtukoy sa talatang may pagkakasunud-sunod ng pangyayari
pagsulat ng lagom, talatang naglalahad ng impormasyon, pagsulat ng tagubilin sa pupuntahang lugar, talaarawan
pagsusuri sa kayarian ng salita
pagbuo ng komik istrip
pagtukoy sa ibat ibang uri ng parirala
paggamit ng sugnay na pang-abay
pagsulat ng talumpati, talatunugan, talaarawan, taludturang
may tugma, lagom
pagtukoy at paggamit ng ingklitik
mapahahalagahan ang pagsisikap at pagiging masinop, pagtutulungan, ipagmalaki ang sariling bayan, pagtitiyaga, kakayahang
magbigay ng pasya
145

Produkto/Pagganap
P Produkto
Napahahalagahan ang
sarili sa ibat ibang paraan.
4 Nakapagbigay ng apat na
paraan ng pagpapahalaga
sa sarili.
3 Nakapagbigay ng tatlong
sa sarili.
2 Nakapagbigay ng dalawang
sa sarili.
1 Nahirapang makapagbigay
ng isang paraan ng pagpapahalaga sa sarili
P Pagganap
Isulat ang mga paraan
ng pagpapahalaga sa sarili sa
bawat talulot ng bulaklak.
Halimbawa:
nag-aaral
may
damit

*
*
*
*
*

Mga Kasanayang Interaktibo sa CD-ROM at i-Learn sa Vibal
Website
nakatira sa
disenteng
tahanan
may wastong
pagkain
at pahinga
Antas/Marka
4 Napakahusay
3 Mahusay
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
146

1. Ipakilala ang mga pangatnig sa tambalan at hugnayang
pangungusap.
2. Ipasuri at ipatalakay ang pananaw, tono, layunin, at saloobin ng may-akda ng kwento.
3. Ipaliwanag na nakikilala ang salita sa pamamagitan ng
katuturan nito.
1. Mga Aralin 31-40 Yunit IV ng Ugnayan 6 Teksto at Gabay
sa Pagtuturo at Pagkatuto batay sa UbD
2. i-Learn/i-Teach Activities (i-learn.vibalpublishing.com/
i-teach.vibalpublishing.com)
4. Maglahad ng halimbawa at pabigyang-kahulugan ang mga

impormasyong nasa grap, tsart, at mapa.
5. Ituro ang paraan ng pagbibigay ng sariling pasya.
6. Talakayin ang pag-uuri ng mga salita ayon sa pandama.
Ipagawa ang mga pagsasanay.
7. Ipatukoy ang mga pangungusap na walang paksa.
8. Hayaan silang maghinuha sa angkop na wakas ng kwento.
9. Ipagamit nang wasto ang pang-angkop at magpasulat ng
talatang naglalahad ng impormasyon.
10. Talakayin kung paano ang pagsulat ng talumpati.
11. Ituro ang paraan ng pagbabahagi ng sariling paniniwala.
12. Ipaliwanag at magpabuo ng taludturang may tugma.
13. Ipagamit nang wasto ang mga ingklitik.
14. Magpasagawa ng mabilisan at pahapyaw na pagbasa at
ipatupad ang pasusunud-sunod ng mga pangyayari.
147
YUNIT
IV KAPIT BISIG SA KAUNLARAN
2.
Aralin
31 Nasa Pagsisikap ang Pag-unlad
3.
4.
I.
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Natutukoy ang mga pangyayaring may ugnayang sanhi at bunga
Nabibigyang-kahulugan ang salita sa tulong ng

dating kaalaman
2.
Wika
Nakapagbibigay ng isang paglalagom sa narinig
Nakagagamit nang wasto ng mga pang-angkop

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng talata na may pagkakasunudsunod ng mga pangyayari
4.
Napahahalagahan ang pagsisikap at pagiging

masinop
B.
Paksang Aralin
1.
Pagtukoy sa Ugnayang Sanhi at Bunga
2.
Kahulugan ng Salita sa Tulong ng Dating Kaalaman
3.
Mga Pang-angkop
4.
Talatang may Pagkakasunud-sunod ng Pangyayari
5.
Pagpapahalaga sa Pagsisikap at Pagiging Masinop
Pang-angkop ang tawag sa -ng at na. Ito ay nag-uugnay ng isang salita sa salitang binibigyang-turing. May kanya-kanyang gamit ang mga ito. Nagpapadulas sa pagbigkas
ng mga salita ang mga pang-angkop.
1.
Bakit nasa pagsisikap ang pag-unlad?
II.
Paano mo ipakikita ang pagsisikap sa gawain?

Ipaliwanag.
Bakit kinakailangang gumamit ng pang-angkop?
Paano napag-uuri ang talata?

A.
Produkto: Pagbuo ng panayam
Pagganap: Bumuo ng panayam. Magkunwang kapanayamin mo ang alinman sa mga sumusunod sa paksang Tungo sa Pag-unlad.
a.
Manlalarong magaling at mabilis
b.
Mayor ng pamayanang malinis
c.
Magaling na guro
d.
Mag-aaral na masikap
e.
Inang mapagmahal
B.
Antas/Marka
3 Mahusay
Magaling ang binuong panayam

na umikot sa paksang Tungo sa Pagunlad. Tama ang naging palitan ng
tanong at sagot ng tagapanayam at
napanayam. Nagamit ang wastong pananalita at kasanayan sa pagsulat sa
pagbuo ng panayam.
2 Mahusay-husay
Medyo mahusay ang panayam na

nabuo ayon sa paksang itinakda. Kulang lang sa kabuuan ang panayam ng
mga tanong at sagot. Kulang din ang
kawastuan ng pananalita at kasanayan sa pagsulat ng panayam.
1 Magsanay Pa

panayam. Maaari ring mapagbuti ang
mga tanong at sagot. Mapagbubuti pa
ang paggamit ng wastong pananalita
at kasanayan sa pagsulat ng panayam.
148
C.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong Aralin sa CD-ROM

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Iugnay ang Aralin 30 sa Aralin 31.
2.
Ipaliwanag na ang collocation ay isang paraan
sa pagbibigay-kahulugan sa mga salita.
3.
Ibigay ang mga tanong sa Sagutin. Bigyan ang
bawat pangkat ng tanong/mga tanong na sasagutin.
B.
Paglinang
1.
Ipabigay ang mga panuntunan sa pagbasa nang
tahimik.
2.
Ipabasa nang tahimik ang Nasa Pagsisikap ang Pagunlad.
3.
Subaybayan ang bawat pangkat sa pagsagot sa tanong/
mga tanong na naibigay sa kanila.
C. Pagpapalalim
1.
Ipabigay ang ulat ng bawat pangkat.
2.
Ipasagot ang mga tanong sa bahaging Sagutin
pp. 266-267
Atasan ang mga mag-aaral na gawin ang
karagdagang pagsasanay, gamitin ang CD-ROM sa
Wika at Pagbasa 6, Ipa-click ang Kapit-Bisig sa Kaunlaran Pang-unawa
3.
Ipaliwanag ang pagtukoy sa mga pangyayaring may

ugnayang sanhi at bunga. Magbigay ng halimbawa.
D.
4.
Ipasagot ang Magsanay A at B, pp. 268-269.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
A.
Pagpapahalaga
Pagganap
Ikalawang Araw WIKA AT PAGBASA
Paghahanda
1.
Balik-aral sa kwentong/usapang, Nasa Pagsisikap
ang Pag-unlad.
2.
B.
Paglinang
1.
Pagtalakay sa aralin sa Wika
Ipabasa ang usapan sa p. 271. Ipapansin ang
mga titik at katagang may salungguhit.
Ipasagot ang mga tanong.
2.
Tandaan, p. 271.
C.
Pagpapalalim
1.
Atasan ang mga mag-aaral na gawin ang karagdagang pagsasanay sa mga pang-angkop. Gamitin ang CDROM sa Wika at Pagbasa 6, ipa-click ang Kapit-Bisig sa
Kaunlaran Wika
149
3.
2.
D.
Pangkatin ang klase. Ipasagot sa bawat pangkat ang tungkol sa pagtatanim ng carageenan na
gumagamit ng mga pang-angkop.
Pagsulat
1.
Magbigay ng halimbawa ng isang talata na may
pagkakasunud-sunod ang mga pangyayari.
2.
Ipagawa ang pagsasanay sa p. 273.
3.
Pasulatin ng isang talatang reaksyon tungkol sa
usapan.
3.
4.
5.

A.
B.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa tema ng yunit na nasa advance organizer.
2.
Pag-uugnay ng tekstong binasa sa tema ng aralin.
Paglinang
1.
Ipaugnay ang temang Nasa Pagsisikap ang Pagunlad sa sariling buhay ng mga mag-aaral.
2.
Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p.273
3.
Isulat ang magiging bunga ng mga nakasaad na
sanhi.
1.
Hindi nagpapatay ng mga appliances na
gumagamit ng kuryente tulad ng aircon,
T.V., at electric fan.
Bunga: ____________________________
2.
Regular na nagdidilig ng halaman at gulayan si Emma. Umaga at hapon niya
itong ginagawa.
Bunga: ____________________________
C.
D.
A.
B.
Natutulog nang maaga si Arwen at

Hayden. Natutulog sila sa wastong bilang
ng oras na kailangan ng katawan nila.
Bunga: ____________________________
Nakakalimutang magsepilyo ng ngipin ni
Bernard gabi-gabi.
Bunga: ____________________________
Napupuno ng mga nililipad na plastik
cups, straw, at supot na plastik ang malaking butas na lusutan ng tubig sa mga kalsada.
Bunga: ____________________________
Natapakan ng magkakalaro ang buhay
na kawad ng kuryente. Napatid ito at nakahambalang sa lugar na laruan ng mga
bata.
Bunga: ____________________________
Pagpapalalim
Ipasadula ang usapan tungkol sa pagtatanim ng carageenan.
Pagpapahalaga
Gumawa ng Rubrics sa pagpapahalaga at ipasagot sa
mga mag-aaral.
Paghahanda
1.
2.
Paglinang
Iparinig ang tulang Tungo sa Pag-unlad.
1.
Sinu-sino ang mga dapat magtutulungan?
2.
Paano matatamo ang kasaganaan ng isang barangay o
lungsod?
150
3.
4.
5.
Sinu-sino ang kailangan ng ating bayan?

Saan dapat ituon ang ating kinabukasan?
Paano matutupad ang ating naisin?
C.
Pagpapalalim
Magpabigay ng reaksyon tungkol sa diwang ipinahihiwatig ng tula.
D.

Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
1.
Ipabasang muli ang usapan. Magkaroon ng teatrong
pabasa kung saan may mga mag-aaral na babasahin
ang dayalog ng tauhan. Kailangang ipakita nila sa
tono, diin, at pagbigkas ng mga salita ang damdamin
ng binabasa.
2.
IV.
Ipalabas sa klase at magkaroon ng ebalwasyon ng

pangkat na kasali. Gawing pamantayan ang mga sumusunod:
a.
Wastong Pagbigkas
b.
Tono at Diin
c.
Damdamin
d.
Reaksyon ng Nakikinig
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 265-273, CD-ROM
Aralin
I.
32 Ang Landas sa Tagumpay

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakagagawa ng pagsusuri ng sanhi at bunga
Nabibigyang-kahulugan ang salita sa pamamagitan ng pagpapangkat

2.
Wika
Nakasasagot sa mga tanong tungkol sa detalye

ng kwentong napakinggan
Nagagamit nang wasto ang mga pangatnig sa

tambalan at hugnayang pangungusap
3.
Pagsulat
Naisusulat ang lagom tungkol sa isang usapan

4.
Napahahalagahan ang pagiging masikap at

matiyaga sa anumang gawain
B.
Paksang Aralin
1.
Ang Pagsusuri ng Sanhi at Bunga
2.
Pagbibigay-kahulugan ng Salita sa Pamamagitan ng
Pagpapangkat
3.
Mga Pangatnig sa Tambalan at Hugnayang Pangungusap
4.
Pagsulat ng Lagom
5.
Pagsisikap at Pagtitiyaga
C.
1.
Ang tambalang pangungusap ay maaaring buuin sa
pamamagitan ng pagsasama ng dalawa o mahigit na
kaisipan o sugnay na makapag-iisa.
2.
Ang bawat sugnay na makapag-iisa ay nagsasaad ng
isang kaisipan.
3.
Ang hugnayang pangungusap ay maaaring buuin
151
4.
5.
D.
II.
sa pamamagitan ng pagsasama ng isang sugnay

na makapag-iisa at mahigit pang sugnay na hindi
makapag-iisa.
Ang mga pangatnig na at, ngunit, datapwat, at o ay
ginagamit sa tambalang pangungusap.
Ang mga pangatnig na kung, dahil sa, pag, nang, kaya,
upang, sapagkat, kahit, at kapag ay ginagamit naman
sa hugnayang pangungusap.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit mo kailangang maging masigasig sa pag-aaral?
2.
Paano makagagawa ng pagsusuri ng sanhi at bunga sa
kwentong binasa?
3.
Bakit pinagsasama-sama o pinagpapangkat-pangkat
ang mga salita?
4.
Paano binubuo ang tambalang pangungusap? hugnayang pangungusap?

A.
Produkto: Wastong paglalahad sa talata
Pagganap: Bumuo ng talatang naglalahad ng patunay at
paliwanag sa sumusunod na pahayag:
Ang katalinuhan at kasipagan ay hindi lamang namamana sa mga magulang kundi sa determinasyong matapos
ng pag-aaral ang isang tao.
B.
Antas/Marka
3 Mahusay
Maliwanag ang paglalahad ng talatang binuo. Inilahad nang wasto ang
mga pahayag kaugnay ng kaisipang
ibinigay. Magaling ang pagkakabuo ng
talatang naglalahad. Nagagamit nang
wasto ang kasanayan sa pagsulat ng
talata.
C.
2 Mahusay-husay
May bahagyang kakulangan sa

paglalahad ng talata. Medyo hindi
tugma ang paglalahad sa kaisipang
ibinigay. Kailangan pa ang dagdag na
kasanayan sa pagsulat ng talata.
1 Magsanay Pa
Magsanay sa pagbuo ng talatang

naglalahad kaugnay ng ibinigay na
kaisipan. Pag-aralan at suriin ang
mabuting halimbawa ng talatang
naglalahad at pagbutihin ang kasanayan sa pagsulat.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Teach sa Vibal website

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
2.
Ipaliwanag na ang kahulugan ng salita ay malalaman sa pamamagitan ng pagpapangkat.
3.
Ipabasa ang mga tanong sa Sagutin. Bigyan ang
bawat pangkat ng tanong/mga tanong na sasagutin.
B.
Paglinang
1.
Ipaalaala ang panuntunan sa pagbasa nang tahimik.
2.
Ipabasa ang Ang Landas sa Tagumpay.
3.
Subaybayan ang mga mag-aaral sa pagsagot sa mga
tanong
C. Pagpapalalim
1.
Tawagin ang bawat pangkat nang paisa-isa at ipaulat
ang kanilang mga sagot.
152
2.
3.
D.
Ipasagot ang mga tanong sa bahaging Sagutin. p. 275

D.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
A.
B.
C.
Pagpapahalaga
Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral sa kwentong Ang Landas sa Tagumpay.
2.
Pagbasa ng isinulat sa pansariling journal
Paglinang
1.
Talakayin ang paggamit ng pangatnig na tambalan at hugnayang pangungusap sa Wika, p. 279.
2.
Tandaan, p. 279.
Pagpapalalim
1.
2.
Bumuo ng mga tambalan at hugnayang pangungusap sa pamamagitan ng paggamit ng wastong
pangatnig. Pag-aralan kung paano magagawang isang
kwento ang iyong binuong mga pangungusap.
Pagsulat
1.
Sabihin na may ididikta kang sanaysay.
2.
3.
Idikta ang sanaysay.
Nilalayon ng pamahalaan na paunlarin ang kabuhayan ng bansa sa pamamagitan ng pagpapasigla
sa pangangailangan subalit matatagalang matamo ito.
Taon ang bibilangin bago tayo ganap na makaahon.
Mangangailangan ito ng lubusang pagtitipid at maingat na paggugol ng pamahalaan. Mahalaga rin ang
bahaging gagampanan ng pakikiisa at pagtulong ng
sambayanan upang mahango ang bansa sa ganitong
hirap ng kabuhayan.
A.
B.
Paghahanda
1.
Pagbalik-aralan ang tema ng aralin Ang pagtitiis
ay ang kakayahang maghintay at magtiyaga na hindi
dumarating alang-alang sa adhikaing mapaunlad ang
sarili.
2.
ng aralin.
Iugnay ang nilalaman ng kwentong Ang Landas sa Tagumpay sa tema.
Paglinang
1.
Sabihin sa mga mag-aaral na iugnay ang tema sa
kanilang sariling buhay
2.
3.
Narito ang ilang sitwasyon sa pang-araw-araw
na buhay ng pamilyang Pilipino. Dito naipakikita ang
153
C.
D.
pagsisikap at pagtitiyaga ng bawat isa. Basahin at sagutin ang hinihingi sa bawat sitwasyon.
1.
Kailangan ng karagdagang kita ang pamilya. Upang makatipid, magpapakita ng
pagsisikap at pagtitiyaga ang mga anak.
Anong pagtitiyaga at pagtitiis ang kaya
nilang gawin? Magbigay ng dalawa.
a.
________________________
b.
________________________
2.
Naubusan ng pamasahe si Joey. Pauwi na
siya. Ano ang ginawa niya?
3.
Kulang ang pera ni Maria Victoria upang
makapag-enrol ang mga anak niya. Si
Maritess ang panganay at nakatapos na
siya ng high school. Ano ang gagawin ni
Maritess?
4.
Nag-aaral sa TESDA si Allan. Malayo ito
ng mga sampung bloke mula sa kanila.
Kadalasan, wala silang budget para pambaon niya. Para makatapos si Allan, ano
kaya ang gagawin niya?
Pagpapalalim
Ilarawan ang isang ginawa ni Ruben upang siya ay
makapag-aral.
Pagpapahalaga
Lagyan ng tsek () kung ginagawa mo o hindi ang
mga sumusunod.
Oo
1. Tumutulong sa mga gawain
sa bahay.
2. Nagtitipid ako sa paggamit
ng tubig.
3. Nag-aalaga ako ng baboy sa
aming bakuran.
Hindi
4. Inaalagaan ko ang aming

garden sa bakuran.
5. Tinutulungan ko ang nanay
sa pagtitinda sa palengke
kung walang pasok.
A.
B.
C.

Paghahanda
1.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng sanaysay.
Paglinang
Iparinig ang sanaysay na ito:
Ang edukasyon ay maituturing na isang kayamanan
na pamana ng magulang sa kanyang mga anak sapagkat
ito'y maituturing na kayamanang hindi mananakaw. Bilang anak, dapat kang magsikap upang matapos ka sa iyong
pag-aaral. Walang magulang na nakatitiis sa anak subalit
maraming anak ang nakatitiis sa magulang. Kung hindi mo
pahahalagahan maaaring di mo makamit ang tagumpay.
Sagutin ang tanong:
Ano ang pangunahing diwa ng sanaysay na napakinggan.
Pagpapalalim
1.
Anu-ano na ang mga naranasan mong pagtitiis upang
umunlad ka?
a.
___________________________________
b.
___________________________________
2.
Anu-ano na ang mga naranasan mong pagtitiis upang
makatulong ka sa iyong magulang?
a.
___________________________________
b.
___________________________________
154
D.
2.

Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
IV.
Aralin
I.
1.
Iparinig ang isang balita mula sa dyaryo. Bayaang
sumulat sila ng tanong tungkol dito. Ipahulog ang
tanong sa kahon at alugin. Tumawag ng mag-aaral
na kukuha ng tanong sa kahon at ipasagot ito. Gawing paligsahan ito ng babae at lalaki upang maging
masaya.
2.
Magkaroon ng pagsasanay sa sanhi at bunga.
Gawing pangkatan. Isang myembro ng Pangkat A ay
magbibigay ng sanhi at sasagot ang tinawag sa Pangkat B. Kapag nakasagot, puntos sa B. Kapag hindi,
puntos sa A.
Halimbawa:
1.
Ibigay ang sanhi ng pagbaha
2.
Ibigay ang bunga ng pagputok ng Bulkang
Mayon
B.
C.
Kagamitan/Resorses
D.
33 Maaabot ang Pangarap

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakapag-uuri kung opinyon o katotohanan ang

impormasyon
Nabibigyang-kahulugan ang salita sa pamamagitan ng pagtalakay sa kayarian nito
II.
Wika
Naisasalaysay sa sariling pangungusap ang buod

ng narinig na teksto
Nagagamit ang pangatnig sa pagbuo ng mga

hugnayang pangungusap
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng maikling talatang naglalahad na

gumagamit ng hugnayang pangungusap
4.
Naisasagawa ang pagiging masinop sa kabuhayan

Paksang Aralin
1.
Pag-uuri ng mga Impormasyon Kung Opinyon
o Katotohanan
2.
Pagsusuri ng Kayarian ng Salita
3.
Mga Pangatnig ng Hugnayang Pangungusap
4.
Pagsulat ng Talatang Naglalahad ng Impormasyon
5.
Pagsisinop sa Kabuhayan
Ang hugnayang pangungusap ay binubuo ng dalawang sugnay isang sugnay na makapag-iisa at isa o dalawang sugnay na di-makapag-iisa. Ginagamit sa hugnayang
pangungusap ang mga pangatnig na kung, kapag, sakali,
pag, nang, upang, sapagkat, at dahil sa.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit kailangang maging masinop at matiyaga?
2.
Paano napag-uuri kung ang mga impormasyon ay
opinyon o katotohanan?
3.
Bakit dapat suriin ang kayarian ng salita?
4.
Paano isinusulat ang talatang naglalahad ng impormasyon?

A.
Produkto: Talatang nagsasalaysay
155
B.
Pagganap: Bumuo ng talatang nagsasalaysay o nagkukwento kaugnay sa pahayag na:

Magsinop at magsikap
Upang pangarap ay matupad.
Antas/Marka
C.
3.
B.
Paglinang
1.
Ipabigay ang mga panuntunan sa pagbasa nang
tahimik.
2.
Ipabasa ang Maaabot ang Pangarap.
3.
Obserbahan ang mga bata sa pagsagot sa mga tanong.
C.
Pagpapalalim
1.
Ipasulat ang mga sagot ng bawat pangkat.
2.
Ipasagot ang mga tanong sa bahaging Sagutin,
pp. 284-285
3.
3 Mahusay
Nabuo ang kwento kaugnay sa ibinigay na pahayag. Magaling ang binuong

pagsasalaysay. Nagamit nang wasto ang
kasanayan sa pagsulat ng talatang nagsasalaysay.
2 Mahusay-husay
Tama lang ang binuong talatang

nagsasalaysay. Iyon ay kwento kaugnay
ng ibinigay na pahayag. May bahagyang kakulangan sa gamit ng kasanayan sa pagsulat tulad ng nilalaman at
mekaniks.
1 Magsanay Pa

talata batay sa ibinigay na pahayag. Ang
kwento ay malayo sa kaisipang ibinigay.
Magsanay pa sa pagsulat ng talata sa
paggamit ng malaking titik, bantas, pasok, at palugit.


Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
2.
Ipaliwanag na isang paraan para maibigay ang
tamang kahulugan ng salita ay sa pamamagitan ng
pag-alam sa kayarian nito.

Pangkatin ang klase. Bigyan ng tanong ang
bawat pangkat na sasagutin.
Para sa karagdagang pagsasanay tungkol sa

pag-uuri ng mga impormasyon kung opinsyon o katotohanan, bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com. Ipaclick ang Filipino Ugnayan 6 Yunit IV Aralin 33
Pang-unawa. Bilang guro, puntahan ito sa i-teach.vibalpublishing.com.
D.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Pagpapahalaga
Pagganap
156
A.
B.
C.
D.

Paghahanda
1.
Balik-aral sa kwentong pinag-aralan.
2,
Ipakuha ang kanilang pansariling journal.
Paglinang
1.
Pag-usapan ang mga pangatnig ng hugnayang
pangungusap, p. 288
2.
Tandaan, p. 288.
4.
5.
6.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay, A at B p. 289
2.
Magpasulat ng halimbawa ng hugnayang pangungusap tungkol sa iyong pangarap.
Pagsulat
1.
Pasulatin ang mga mag-aaral ng maikling talata
tungkol sa pagpapaunlad ng pamumuhay.
2.
3.
Bilugan ang angkop na pangatnig upang mabuo
ang pangungusap.
1.
Maraming tao ang nagbabaon ng tubig
______ labis na init ng panahon (sapagkat,
upang, dahil)
2.
Ang mga lakad pangnegosyo o personal
ay ginagawa nang maaga _________ hindi maabutan ng mainit na araw. (sakali,
upang, kung)
3.
Iniangkop din ang pananamit sa uri ng panahon ________ hindi ito gagawin, naka-
7.
8.
9.
10.
A.
hihimatay ang init. (at kung, upang, pag)

Ang mga pagkain ay inaayon din sa panahon. Karaniwang makakatas na prutas at
gulay ang pagkain _________ nakatutulong ang katas sa katawan. (at, kung, dahil)
Ang tag-init ay nagdadala ng mga sakit
________ ingatan ang sarili. (kaya, dahil
sa, nang)
Nagdadala ng tubig, ekstrang damit, payong, at pamunas ng pawis _________
baka biglang bumuhos ang ulan. (sakali,
dahil, pag)
Mamalagi sa loob ng tahanan o gusali
_________ maiwasan ang tuwirang sikat
ng araw. (upang, nang, kung)
Noong isang araw, ang init-init ng panahon _________ biglang bumagsak ang
ulan. (nang, upang, dahil sa)
Ang mga hayop man ay nagdusa sa tindi
ng init ng panahon __________ sila man
ay walang ganang kumain. (upang, nang,
kaya)
Ang mga laro ng mga bata ay gawin sa
malilim na lugar _________ di sila magkasakit. (upang, kung sakali, nang)

Paghahanda
1.
2.
ng aralin.
Iugnay ang nilalaman ng Maaabot ang Pangarap.
157
B.
Paglinang
1.
Ipaugnay ang temang pagsisikap sa kanilang
sariling buhay.
2.
3.
Ano ba ang kooperatiba? Magpagawa ng ulat
tungkol dito.
C.
Pagpapalalim
Ipaawit ang isang awit na kaugnay ng tema.
D.
Pagpapahalaga
Ginagawa mo ba ang mga gawain sa ibaba? Lagyan ng
tsek () ang iyong sagot.
Oo
B.
Paglinang
Gabay sa Iyong Pag-unlad
Isang araw, ikaw ay nalulumbay
Hindi mo malaman lungkot ay sumilay
Sapagkat mga aralin, di ganap na maunawaan
Tandaan mo anak, gabay ako sa iyong pag-unlad.
Magsikap, magtiyaga, at mag-aral mabuti
Landas mo ay liliwanag gaya ng dati
Tanglaw mo ang ama't ina mo
Karamay pati ang iyong guro.
Sagutin ang tanong:
Ano ang buod ng tulang iyong napakinggan?
C.
Pagpapalalim
Magparinig ng isa pang maikling tula at ipabigay ang
buod nito.
D.
Hindi
1. Ginagawa ko ang mga takdang

aralin gabi-gabi.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
2. Nag-aaral akong mabuti para

tumaas ang mga grado ko.
3. Nagbabasa ako ng iba pang mga
babasahin.
4. Naglalaro ako bago umuwi sa
bahay.
E.
5. Nangongopya ako sa katabi ko.
A.

Paghahanda
1.
2.
IV.
1.
Ipasaulo ang tula. Magpadrowing tungkol sa paksa.
2.
Magpakopya ng tula o kwento tungkol sa pagsisikap
sa kabuhayan.
3.
Mag-interbyu ng mga taong nagsimula sa hirap ngunit
nagtagumpay dahil sa pagsisikap.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, p. 284-291, i-Learn at i-Teach sa Vibal
website
158
Aralin
I.
34 Uunlad Kapag Nagtulungan

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakapagbibigay-reaksyon sa pananaw, tono, layunin, at saloobin ng may-akda
Nakapagbibigay-kahulugan sa salita sa pamamagitan ng paglalarawan

2.
Wika
Natutukoy ang mga pahayag na napakinggan

ang nagpapayo, nagbababala, o nanghihikayat
Naipapahayag amg ideya sa paraang nagpapayo,

nagbababala, o nanghihikayat
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng tagubilin sa pupuntahang lugar

4.
Napahahalagahan ang pagtutulungan sa pagunlad

B.
Paksang Aralin
1.
Pagsusuri sa Pananaw, Tono, Layunin, at Saloobin ng
May-akda
2.
Pagbibigay-kahulugan sa Salita sa Pamamagitan ng
Paglalarawan
3.
Gamit ng mga Pangatnig
4.
Pagsulat ng Tagubilin sa Pupuntahang Lugar
5.
Pagpapahalaga sa Pagtutulungan
1.
Ang pangatnig ay salitang nag-uugnay ng mga salita,
parirala, o sugnay. Mayroon itong iba't ibang uri.
2.
Ginagamit ang mga pangatnig na pananhi tulad ng
dahil, sanhi, sapagkat, at mangyari sa pagbibigay ng
kadahilanan.
3.
Ginagamit ang pangatnig na panalungat tulad ng
datapwat, subalit, at bagaman kapag magkasalungat
ang pinag-uugnay.
4.
D.
II.
Ginagamit ang pangatnig na panubali tulad ng kung,

pag/kapag, at sakali kapag nagpapahayag ng di-katiyakan o kondisyon.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit may layuning kasaganaan ang bayan?
2.
Paano masasalamin ang pananaw, tono, layunin, at
saloobin ng may-akda?
3.
Bakit ginagamit ang pangatnig na panalungat?
4.
Paano mo ipakikita ang pagmamahal sa kapwa?

A.
Produkto: Wastong paggamit ng pangatnig
Pagganap: Lagyan ng wastong pangatnig ang bawat salawikaing sumusunod.
Ipaliwanag ang alinman dalawa sa mga salawikaing
nakatala.
B.
Antas/Marka
3
Mahusay
2
Mahusayhusay
1
Magsanay
Pa
1. Walang mahirap
na gawa
(Pag) dinaan sa tiyaga.
2. (Kung) makikipagkaibigan
3. Huwag salapi ang
titingnan.
Ang dila ay di-tabak
(Subalit) nakasusugat.
(Nang) makakita
ka ng damit na
payong
Ang pobreng anahaw,
pinagtapun-tapon.
4
159
5. (Habang) maikli
ang kumot
Ay matutong mamaluktot.
6-7 (Kahit) anong bigat ng pasanin
(Kapag)
pinagtulungan gumagaang din.
B.
C.
Kung naibigay ang pitong wastong pangatnig at naipaliwanag nang tama ang dalawang salawikain, magaling!
Kung hindi, mag-aral at pagbutihin pa.
C.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong Aralin sa CD-ROM at i-Learn/i-Teach sa Vibal
website

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Pagbalik-aralan ang nakaraang aralin sa pagbasa at
ang kaugnayan nito sa bagong aralin.
2.
Ipabasa ang Pagbibigay-kahulugan sa Pamamagitan ng Paglalarawan, p. 294. Ipasuri ang halimbawa.
Ipasagot ang Magsanay A, B, at C, p. 294.
Atasan ang mga mag-aaral na gawin ang karagdagang pagsasanay sa pagbibigay-kahulugan sa salita sa
pamamagitan ng paglalarawan. Gamitin ang CD-ROM
sa Wika at Pagbasa 6, Ipa-click ang Kapit-Bisig sa Kaunlaran Talasalitaan.
3.

Pangkatin ang klase. Bigyan ang bawat pangkat
ng mga tanong na kanilang sasagutin.
D.
Paglinang
Ipabasa ang tulang Uunlad Kapag Nagtulungan
nang tahimik.
Subaybayan ang mga mag-aaral sa pagbasa nang tahimik.
Pagpapalalim
1.
Ipaulat sa bawat pangkat ang kanilang ginawa.
2.
Ipasagot sa bawat pangkat ang mga tanong na ibinigay
sa kanila.
3.
Pag-usapan ang pagbibigay-reaksyon sa pananaw,
tono, layunin, at saloobin ng may-akda.
4.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
A.
B.
Pagpapahalaga
Pagganap
Paghahanda
1.
Pag-usapang muli ang binasang tula.
2.
Ipabasa ang kanilang isinulat sa pansariling journal.
Paglinang
1.
Talakayin sa klase ang aralin sa Wika, p.295
2.
Tandaan, p. 295.
160
C.
Pagpapalalim
1.
2.
Ipagamit ang mga pangatnig sa pagsulat ng mga
panuto o tagubilin.
Para sa karagdagang pagsasanay sa gamit ng
pangatnig, bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.com.
Ipaclick ang Filipino Ugnayan 6 Yunit IV Aralin
34
Wika. Bilang guro, puntahan ito sa i-teachvibalpublishing.com
D.
A.
B.
Pagsulat
1.
Pagbalik-aralan ang mga pamantayan sa pagsulat.
2.
Magpasulat ng isang tagubilin sa pupuntahang
lugar.
3.
Pasulatin ang mga mag-aaral ng liham sa isang
kamag-anak tungkol sa isang munting negosyong pantahanan na pinagkakaabalahan.
Iwasto at isulat na muli ang liham.
Ipagawa ang Magsanay C, pp. 296-297
Paghahanda
1.
Balik-aral sa tema na nasa advance organizer.
2.
ng aralin.
Paglinang
1.
Pagbigayin ang klase ng mga karanasan sa kanikanilang sariling buhay kung paanong ang pagtutulungan ay talagang mahalaga.
2.
3.

Itanong kung bakit mahalaga ang pagkakaisa sa
larong basketbol. Talakayin ito. Magbigay ng halimbawa.
C.
Pagpapalalim
Papiliin ang bawat pangkat ng isang sitwasyon sa pagsasanay B na kanilang isasadula.
D.
Pagpapahalaga
Pasagutan ang rubrics sa ibaba tungkol sa pagsasadula ng mga pangkat. Palagyan ng tsek () ang sagot.
Pangkat
Di-maganda
Maganda
Napakaganda
1.
2.
3.
4.
5.
A.
B.

Paghahanda
1.
Pag-usapang muli ang tulang, Unlad Kapag
Nagtulungan.
2.
Paglinang
Iparinig ang kwento sa ibaba:
Masipag ang mag-anak nina Mang Pedro at Aling Conchita. Mahirap lamang sila ngunit nagtutulungan upang
mapagyaman ang kanilang tahanan. Kailangan nilang maging masipag upang makaraos sa araw-araw. Patuloy na nakapagtatrabaho sa pabrika si Mang Pedro samantalang tumatanggap naman ng labada si Aling Conchita.
161
C.
D.
Napag-alaman nila ang inilunsad na kampanya sa

pagpapaganda at kalinisan. Kailangan nilang panatilihing
malinis ang kanilang kapaligiran. Kung hindi'y maraming salot ang idudulot ng maruming paligid. Tumulong sa
pag-aayos ng mga basurahan. Tumulong naman sina Mang
Pedro at Aling Conchita sa pagpapalinis ng pader pagkatapos ng kanilang trabaho.
Sagutin ang tanong:
Ipasabi kung ang kwento ay:
a.
Nagpapayo
b.
Nagbababala
c.
Nanghihikayat
d.
Nagbibigay ng magandang intensyon
Pagpapalalim
Bilang kasapi ng inyong mag-anak, gumawa ng mga
sariling pagbabago sa iyong sarili hinggil sa kalinisan ng inyong tahanan. Narito ang ilang halimbawa:
a.
Ipunin ang iyong maruruming damit sa isang
lalagyan.
b.
Huwag mag-iiwan ng baso at iba pang pinagkainan sa silid-tulugan.
c.
Ipunin ang mga aklat at iba pang gamit sa pagaaral sa isang mesa.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Ipasagot kung ang mga pahayag ay nagpapayo, nagbababala, nanghihikayat.
______ 1. Umuwi ka na at baka umulan.
______
______
______
______
______
______
______
______
______
IV.
Aralin
I.
2. Ingat ka sa pag-uuwi-uwi ng gabi.

3. Maganda raw ang Panglao Beach. Pumunta kaya tayo roon sa bakasyon.
4. Mabuti pa ay magpatingin ka sa doktor
bukas.
5. Mahirap na ang lumala ang sakit mo.
6. Mahusay raw ang ugat ng kogon sa katawan.
7. Nasubok ko na iyon at gumaling ako.
8. Naku, baka makasama iyon.
9. Bibili ako sa uiapo bukas. Gusto mo,
ibili kita?
10. Uminom ka nang maraming tubig arawaraw.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 292-299, CD-ROM, i-Learn at i-Teach
sa Vibal website
35 Nag-uugat sa Tahanan
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakapaglalapat ng kahalagahan ng binasang sariling karanasan
Nakikilala ang salita sa pamamagitan ng katuturan nito

2.
Wika
Naisasagawa sa tamang paraan ang mga hakbang na narinig sa panuto
Nakikilala ang mga sugnay na pang-abay

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng isang talumpati na kaugnay ng

isang binasang teksto
162
4.
B.
C.
D.
II.
Napahahalagahan ang pagtitis at patnubay ng

isang ina
Paksang Aralin
1.
Paglalapat ng Kahalagahan ng Binasa sa Sariling
Karanasan
2.
Pagkilala ng Salita sa Pamamagitan ng Katuturan
Nito
3.
Paggamit ng Sugnay na Pang-abay
4.
Pagsulat ng Talumpati
5.
Pasasalamat sa Inang Mahal
1.
Ang sugnay na pang-abay ay nagpapalawak sa pangungusap at nagagawa itong mas malinaw.
2.
Ang mga sugnay na pang-abay ay karaniwang nagsisimula sa mga pangatnig na nang, kung, kapag,
upang, kahit, kaya, at dahil sa.
3.
Sugnay na pang-abay na pamaraan Tumutukoy ito
sa paraan ng pagkakaganap ng pangyayari.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit nagiging dakila ang isang anak?
2.
Paano mo pinakikita ang paggalang at pagdakila sa
iyong ina?
3.
Bakit mataas na kasanayan ang paglalapat ng kahalagahan ng binasa sa sariling karanasan?
4.
Paano naiiba ang isang talumpati sa isang lagom?

A.
Produkto: Pagsulat ng isang karanasang masaya, malungkot, o kapana-panabik sa loob ng walo hanggang sampung pangungusap
Pagganap: Sumulat ng isang karanasan sa loob ng walo
hanggang sampung pangungusap. Maaaring
masaya, malungkot, o kapana-panabik ito. Nari-
to ang isang halimbawang panimulang pangungusap.

Alam mo, noong __________ ay may naranasan ako na hindi ko inaasahan ________
_______________________________________
_______________________________________ .
B.
C.
Antas/Marka
4 Napakahusay
Nakasusulat ng karanasan sa loob

ng walo hanggang sampung pangungusap. Nagsisimula sa malaking titik
at nagtatapos sa wastong bantas ang
bawat pangungusap.
3 Mahusay

ng anim hanggang pitong pangungusap. Nagsisimula sa malaking titik
bawat pangungusap.
2 Mahusay-husay

ng apat hanggang limang pangungusap. Nagsisimula sa malaking titik
bawat pangungusap.
1 Magsanay Pa

ng dalawa hanggang tatlong pangungusap. Nagsisimula sa malaking titik
bawat pangungusap.

163

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Pag-usapan ang tulang binasa sa Aralin 34.
2.
3.
Pangkatin ang mga mag-aaral. Bigyan ang bawat
pangkat ng mga tanong na kanilang sasagutin.
B.
Paglinang
Ipabasa nang tahimik ang dayalog tungkol kay Doa
Teodora Alonzo. Subaybayan ang kanilang pagbasa.
Para sa karagdagang impormasyon tungkol sa
Gintong Ilawan Teodora Alonzo Educators, atasan ang
mga mag-aaral na bisitahin ang i-learn.vibalpublishing.
com. Ipa-click ang Filipino Ugnayan Wika at Pagbasa 6 Yunit 4 Aralin 55 link. Bilang guro, puntahan ito sa i-teach.vibalpublishing.com.
C.
D.
Pagpapalalim
1.
Ipaulat sa bawat pangkat ang kanilang mga ginawa.
2.
Ipasagot sa bawat pangkat ang mga ibinigay na tanong
sa kanila.
3.
Magpabigay ng kanilang karanasan na may kaugnayan sa mga sitwasyon o insidente sa dayalog.
4.
Ipasagot ang Magsanay A, B, C, at D, p. 302
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
A.
Pagpapahalaga
Paggamit sa Katibayan sa Pagtataya at Katibayan sa
Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral sa binasang dayalog.
2.
B.
Paglinang
1.
2.
Tandaan, p. 305
C.
Pagpapalalim
1.
2.
Sumulat ng tatlong pangungusap na gumagamit
sa mga uri ng sugnay na pang-abay.
Salungguhitan ang sugnay na pang-abay. Isulat
sa ibabaw nito ang bilang 1 kung sugnay na pamanahon, 2 kung panlunan, at 3 kung pamaraan.
D.
Pagsulat
1.
Ipabigay ang mga pamantayan sa pagsulat.
2.
Pag-usapan ang mga dapat tandaan sa pagsulat
ng talumpati.
3.
Magpasulat ng isang talumpati tungkol sa buhay ni Doa Teodora Alonzo.
Ipagamit sa pagsulat ang balangkas ng Sa Kandungan ni Inang Nagsinula ang Kadakilaan.
164

A.
Paghahanda
1.
2.
Pag-uugnay ng nilalaman ng tektong binasa sa tema
ng aralin.
Pag-aralan kung ang binasang dayalog ay may
kaugnayan sa tema.
Paglinang
1.
Magpabigay ng mga karanasan sa kanilang
sariling buhay kung paano nilang pinahahalagahan
ang kanilang ina.
2.
3.
Magpasulat ng isang liham sa kanilang ina na
nagpapasalamat sa lahat ng ginagawa nila para sa
kanila. Ipabasa ito sa kanilang ina pagdating sa bahay.
Pagpapalalim
Sa iyong sarili, gumawa ng isang magandang bagay na
ikatutuwa ng iyong ina. Isa rito ang pagsunod sa mga patakarang pantahanan na gabay ninyong magkakapatid. Lahat
ng ina ay gustong malaman ang kinaroroonan ng mga anak,
magpaalam nang maayos. Sabihin kung saan pupunta at
anong oras uuwi. Paligayahin siya sa pamamagitan ng iyong
sariling pagsisikap.
Pagpapahalaga
Palagyan ng tsek () ang kolum ng ebalwasyon sa ginawang liham.
B.
C.
D.
Napakahusay
a.
Nilalaman
b. Organisasyon
c.
Mahusay
Mahusayhusay
Magsanay
Pa
A.
Paghahanda
1.
Talakaying muli ang dayalog kay Doa Teodora
Alonzo.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng panuto.
B.
Paglinang
Iparinig ang panuto
1.
Pakunin ng bolpen at papel ang mga mag-aaral.
2.
Sabihing isulat ang lahat ng ididikta mo.
Sagutin ang mga panuto:
Ipagawa ang mga sumusunod nang padikta.
1.
Isulat ang Doa Teodora Alonzo sa gitna ng
papel.
2.
Sa ibaba nito ay isulat ang Jose Rizal.
3.
Salungguhitan ang pangalan ni Doa Teodora
Alonzo.
4.
Ikulong sa bilog ang pangalan ni Jose Rizal.
5.
Ikulong ang mga nakasulat sa loob ng kwadrado.
6.
Sa ibaba ng pangalan ni Jose Rizzal ay isulat ang
bayani at dakila.
C.
Pagpapalalim
Kumuha ng larawan ng iyong ina. Isulat ang buong
pangalan niya. Isulat ang lahat ng mga katangian niya na
gusto mo.
D.

Petsa: _______________
Lagda: ______________
Mekaniks
165
E.
IV.
Aralin
I.
1.
Kapanayamin ang iyong sariling ina. Ipakwento ang
mga karanasan niya noong kayo'y maliliit pa. Isulat ito
nang patalata at lagyan ng pamagat Uliran si Inay.
2.
Magsaliksik sa buhay ng iba pang kilalang ina tulad nina Melchora Aquino, Corazon C. Aquino, at
Luz Banzon Magsaysay. Gumawa ng ulat tungkol sa
kanilang pagmamalasakit sa kanilang mga anak.
C.
Kagamitan/Resorses
website
D.
36 Pilipinas: Patuloy sa Pag-unlad

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Napaglalahat at nahihinuha ang mga impormasyong nasa mapa, grap, o tsart
Nakukuha ang kahulugan ng salita sa tulong ng

pahiwatig
2.
Wika
Nakasusunod sa panutong napakinggan
Nagagamit ang iba't ibang uri ng parirala sa

pag-uulat
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng talatanungan
4.
Naipagmamalaki ang sariling bayan

B.
Paksang Aralin
1.
Pagpapakahulugan sa mga Impormasyong Nasa Grap,
Tsart, Mapa
2.
Pagtukoy ng Kahulugan sa Tulong ng Pahiwatig
3.
Ibat Ibang Uri ng Parirala
II.
4.
Pagsulat ng Talatanungan
5.
Ipagmalaki ang Sariling Bayan
1.
Ang pangungusap ay binubuo ng mga parirala.
2.
Ang parirala ay lipon ng mga salitang bumubuo sa simuno, panaguri, tuwirang-lagom, di-tuwirang-lagom,
at direksyon.
3.
Ang parirala ay maaaring pangngalan, pang-uri, pandiwa, pang-abay, at pang-ukol.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit mahalaga ang paggamit ng grap, tsart, o mapa?
2.
Paano ang wastong paggamit ng grapikong larawan?
3.
Bakit tayo gumagamit ng talatanungan?
4.
Paano makakamit ng ating bansa ang bawat isa sa sumusunod na katangian?
a.
katahimikan
c. kasaganaan
b.
kaayusan
d. kaunlaran

A.
Produkto: Pagsulat ng tagubilin
Pagganap: Sumulat ng mga angkop na tagubilin para sa
bawat sumusunod na katulong ng bayan:
1.
metro aide
6. tubero
2.
pulis
7. bumbero
3.
doktor
8. panadero
4.
mananaggol
9. mangingisda
5.
karpintero
B.
Antas/Marka
3 Mahusay
Nakasulat ng angkop na tagubilin sa bawat katulong ng bayan.
Tama ang kabuuan ng bawat tagubilin. Tama lang ang pagkakasulat ng
bawat tagubilin.
166
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
C.
Kulang ang angkop na tagubilin

bagamat nabigyan ng tagubilin ang
bawat katulong ng bayan. Ang sulatkamay ay hindi gaanong maayos.
Medyo kulang ang kasanayan ng
pagsulat ng mga pangungusap.
Kulang na kulang ang naibigay
na tagubiling angkop sa katulong
ng bayan. Ang tagubilin ang dapat
na kaugnay sa tungkulin ng bawat
katulong ng bayan. Mapagbubuti pa
ang paggamit ng kasanayan sa pagsulat tulad sa anyo at ayos ng mga
pangungusap.
3.
B.
C.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit, Interaktibong Aralin sa i-Learn at i-Learn sa Vibal website

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Pagbalik-aralan ang dayalog tungkol kay Doa
Teodora Alonzo.
2.
Talakayin ang Pagkuha ng Kahulugan ng Salita
sa Tulong ng Pahiwatig.
Para sa karagdagang pagsasanay sa pagtukoy ng
kahulugan sa tuling ng pahiwatig, bisitahin ang i-learn.
vibalpublishing.com. Ipa-click Filipino
Ugnayan 6
Yunit IV
Aralin 36
Talasalitaan. Bilang guro puntahan ito sa i-teach.vibalpublishing.com.
D.

Papuntahin ang mga mag-aaral sa kani-kanilang
pangkat.
Bigyan ang bawat pangkat ng mga tanong na
kanilang sasagutin.
Paglinang
Ipaalaala ang mga pamantayan sa pagbasa nang tahimik.
Pagkatapos ay ipabasa nang tahimik ang Pilipinas:
Patuloy sa Pag-unlad sa pp. 308-309. Subaybayan ang
kanilang pagbasa.
Pagpapalalim
1.
Ipabigay ang mga sagot sa mga tanong na ibinigay sa
bawat pangkat.
2.
Talakayin at pag-usapan kung paano nahihinuha o
nakukuha ang mga impormasyong nasa mapa, grap,
tsart, at iba pa sa p. 310.
3.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
A.
Pagpapahalaga
Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral sa binasang komik istrip na Pilipinas:
Patuloy sa Pag-unlad.
167
2.
B.
C.
D.
3. Hindi ko tinutupi ang

pahina ng aklat.
Paglinang
1.
Ipakuha ang kanilang aklat at pabuksan sa Ibat
Ibang Uri ng Parirala p. 314. Ipabasa ang ulat at ipasagot ang mga tanong.
2.
Pagpapaliwanag ng lagom ng aralin sa bahaging
Tandaan, p. 314.
Pagpapalalim
1.
2.
Ipabigay ang katuturan ng iba't ibang uri ng
parirala. Ipatukoy ang mga uri ng pariralang ito:
1.
si Nena
2.
sa bukid
3.
marahang naglakad
4.
kahapon ng umaga
5.
ang guro
Pagsulat
1.
Talakayin kung ano ang talatanungan.
2.
Pabuksan ang aklat sa Pagsulat, p. 316.
3.
4. Hindi ko iniiwan sa
araw at ulan ang aklat.
5. Hindi ko sinusulatan
o dinudumihan ang
aklat ko.

A.
B.
C.
May mga paraan ng pangangalaga sa aklat. Lagyan ng tsek () ang kolum ng iyong sagot.
Paghahanda
1.
2.
ng aralin.
Talakayin kung ang binasang komik istrip na
Pilipinas: Patuloy sa Pag-unlad ay may pagkakaugnay
sa tema.
Paglinang
1.
2.
Pagsagot ng pagsasanay A at B sa aklat, p. 317.
3.
Ipagawa ang Magsanay C at D sa Wika. Ang mga
ito ay Kaugnayan sa Sining at Pakikipagtalastasan.
May kaugnay din ito sa Edukasyon sa Pagpapahalaga
kung paano nilang ipagmalaki ang kanilang bansa.
Pagpapalalim
Bilang isang batang mamamayang Pilipino, paano ka
makatutulong sa pag-unlad ng Pilipinas?
Oo
1. May balot ang aklat.
1. Magpasyal muna sa magagandang tanawin ng

iyong lalawigan/bansa?
2. Nakasulat ang pangalan ko, baytang, at

pangkat sa balot.
2. Gumamit ng mga produktong Pilipino tulad

ng sapatos, damit, at bag?
Oo
Minsan
Hindi
168
Minsan
Hindi
3. Kumain ng mga produktong Pilipino tulad ng

corned beef, sardines, at
biskwit.
B.
Paglinang
Iparinig ang panuto.
Paghandain ang klase ng papel at bolpen o lapis.
Sabihing gawin ang mga panutong iyong ibibigay
nang pa-isa-isa.
Sagutin ang mga sumusunod:
1.
Gumawa ng isang talahanayan sa papel na may
tatlong kolum.
2.
Ang unang kolum ay mas malapad sa ikalawa at
ikatlong kolum.
3.
Ang ikalawa at ikatlong kolum ay dapat magkasinglapad.
4.
Unang linya sa unang kolum ay isulat ang
Ipagmamalaki ko ang ating: Bansa, Wika, Mga
tanawin, Kaugalian, Mga bayani.
5.
Sa ikalawang kolum ay isulat ang Oo at sa ikatlo
ay Hindi.
6.
Lagyan ng tsek () ang kolum ng iyong sagot.
C.
Pagpapalalim
Makinig ng balita sa radyo.
Magtala ng dalawang balita na iyong naibigan sa
narinig sa radyo.
Mga balita na aking narinig:
1.
_____________________________________
2.
_____________________________________
D.
4. Gumamit ng mga appliances na yari sa Pilipinas tulad ng radyo,

telebisyon, at refrigerator.
5. Lumahok sa mga gawaing nagpapakita ng kultura at tradisyong Pilipino tulad ng piyesta at
prusisyon.
D.
Pagpapahalaga
Palagyan ng tsek () ang kolum ng ginawang proyekto.
Di-MagandangMaganda
Maganda
Kailangang
Baguhin
1. Pagkakaayos
2. Pangkalahatang
presentasyon
3. Pagkakaugnay
sa tema
A.

Paghahanda
1.
Pag-usapang muli ang mga dapat ipagmalaki
tungkol sa ating bansa na tinalakay sa Pilipinas: Patuloy sa Pag-unlad.
2.
Ipabigay ang mga pamantayan sa masusing
pakikinig.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
169
E.
IV.
Aralin
I.
1.
Ipatala sa notbuk ang mga pagbabagong nagaganap sa
ating bayan airport, lansangan, beach resorts, mga
tulay, at iba pa.
2.
Talakayin ang naitutulong ng mga OFW sa kabuhayang pambansa.
3.
Pasulatin sila ng talata tungkol sa papel ng kabataan
sa pag-unlad ng Pilipinas. Paano makatutulong ang
kabataang mag-aaral sa kaunlaran ng bansa.
4.
Magpasulat tungkol sa kaunlaran ng Pilipinas sa larangan ng Sports, Kalusugan, Edukasyon, Musika, at
Sining.
B.
C.
Kagamitan/Resorses
website
37 Ibig Ko, Ayoko

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakapagbabahagi ng sariling paniniwala at palagay tungkol sa nabasa
Nasasabi ang kahulugan ng salita sa tulong ng

analohiya
2.
Wika
Naisasakilos ang ilang panutong napakinggan
Nasusuri ang kayarian ng tugma ayon sa sesura

at pattern ng tugmaan
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng tugma tungkol sa isang paksa

4.
Napahahalagahan ang mapanuring pagpapasya

kung tama o mali ang mga bagay-bagay
D.
II.
Napagtatanto na ang magandang kapalaran ay

nakasalalay sa wastong pagpapasya
Paksang Aralin
1.
Pagbabahagi ng Sariling Paniniwala
2.
Hambingan ng Magkakaugnay na Salita
3.
Pagsusuri ng Tugma
4.
Pagsulat ng Taludturang may Tugma
5.
Matutong Magbigay ng Pasya
1.
Ang bilang ng pantig sa bawat taludturan ay maaaring
walo, labindalawa, o labing-anim.
2.
May anim na pantig sa bawat sesura kung labindalawa ang pantig, walong pantig sa bawat sesura kung
labing-anim naman ang pantigan ng bawat taludtod.
3.
Sesura ang tawag sa pagtigil sa bawat taludturan.
4.
Ang pattern ng tugmaan sa bawat saknong ay maaaring aaaa, kung pare-pareho ang tugma, abab kapag
salita ang posisyon ng tugmaan, at aabb kapag pareho
ang tugma sa dalawang unang saknong at naiiba naman sa dalawang huling saknong ang tugma.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit may ibig ko at ayoko ang isang tao?
2.
Paano makakamit ng isang tao ang kanyang kapalaran?
3.
Bakit may malawak na pananaw sa buhay, maunawain
at may matibay na paninindigan sa pinaniniwalaang
simulain sa buhay ang isang mapanuring mambabasa?
4.
Paano ang hambingan ng magkakaugnay na salita?

A.
Produkto: Pagbuo ng Tugma
Pagganap: Sumulat ng taludturang may tugma sa paksang
karunungan o dunong. Buuin ang tugma at
iguhit ang larawan nito.
170
B.
2.
Antas/Marka
1
1. Ang taludturan ay batay sa paksang karunungan.

2. Binubuo ito ng mga taludtod na
may huling salitang magkakatugma.
3. Mahusay ang pagkakabuo ng
tugma.
4. Malinaw na nabuo ang bawat taludtod.
5. Naihahatid nito ang tamang
mensahe.
6. Payak ngunit hatid nito ang mensahe ng tugma.
7. Masining at angkop ang larawang iginuhit.
8. Maaakit ang titingin sa nasabing
larawan.
9. Makinis at makulay ang iginuhit
na larawan.
10. Mahusay ang kabuuan ng
gawain.
B.
C.
D.


Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Itanong: Paano natin matatamo ang magandang
kapalaran?
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
Kung ang lahat ng marka mo ay 3, magaling!

Kung hindi, magsanay pa.
C.
Ipasuri ang paglinang ng kahulugan ng salita sa
tulong ng analohiya o hambingang pag-uugnayan sa
p. 321.
3.
kanilang sasagutin pagkatapos basahin ang tugma.
Paglinang
Ipabigay ang mga pamantayan sa tahimik na pagbasa.
Ipabasa nang tahimik ang tugmang Ibig Ko, Ayoko. Subaybayan ang kanilang pagbasa.
Pagpapalalim
1.
Ipasulat sa bawat pangkat ang sagot sa mga tanong na
ibinigay sa kanila.
2.
Pag-usapan at talakayin kung paano naibabahagi ang
sariling paninindigan ayon sa kaangkupan, pagkamakatotohanan, at pagiging kasiya-siya ng akda.
3.
E.
A.
Pagpapahalaga
Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral sa binasang tulang Ibig Ko, Ayoko.
171
B.
C.
D.
2.
Paglinang
1.
Pabuksan ang aklat sa pangwika tungkol sa Pagsusuri ng Tugma sa p. 322.
Talakayin kung paanong sinusuri ang isang
tugma.
2.
Tandaan, p. 322.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsasanay A, B, at C, p. 323.
2.
Ipabasa muli ang tulang Ibig Ko, Ayoko.
Ipabigay ang mga salitang magkakatugma.
Pagsulat
1.
Pagbalik-aralan ang pagsusuri ng tugma. Bigyan
ng pokus ang magkakasintunog na salita sa katapusan ng taludtod. Pag-aralan ang pagsulat ng tugma sa
p. 324.
2.
Pasulatin ang mag-aaral ng tugma.
Subaybayan ang kanilang pagsulat.
3.
Ipasaulo ang tulang Ibig Ko, Ayoko.
Ipalabas ito sa Teatrong Pabasa.
B.
C.
Magaling
na Magaling
Paghahanda
1.
Ipaalalang muli ang tema ng yunit na nasa advance
organizer.
2.
Itanong kung ang binasang tugma na Ibig Ko, Ayoko
ay may pagkakaugnay sa tema.
Magaling
Di-Magaling
1. Nilalaman ng
Tugma
2. Pagbigkas
3. Boses
4. Pangkalahatang Dating sa
Manonood
D.
A.

A.
Paglinang
1.
2.
Pagsagot ng pagsasanay A at B sa aklat, p. 325
Ipasaulo ang tugmang sinulat nila. Magpaligsahan kung aling pangkat ang makapagpapakita ng
magaling na pagsasaulo ng tugma.
3.
Ipadrowing ang hatid na mensahe ng tugmang
ginawa nila. Ipasulat sa ibaba ng drowing ang tugma.
Pagpapalalim
Bigyan ng puna ang pagbibigay ng tugma ng bawat
pangkat. Gamitin ang rubrics sa ibaba.
B.
Pagpapahalaga
Magsanay pa sa tamang pagbigkas ng tugma ang buong pangkat. Kung ang pagbigkas ay mahina, ito ang ensayuhing mabuti.
Paghahanda
1.
2.
Paglinang
Ang mga mag-aaral ay matamang makikinig sa panutong iparirinig. Maaaring ito ay babasahin ng guro o kamagaral.
172
C.
D.
Pagpapalalim
1.
Pakunin ng malinis na papel at bolpen o lapis ang mga
mag-aaral.
2.
Sabihing magbibigay kka ng mga panutong isasakilos
nila.
3.
Papiliin ang bawat pangkat ng isang kasapi na siyang
magsasakilos ng iparirinig na panuto.
4.
Isa-isang idikta ang mga panutong nasa ibaba.
Mga Panuto:
1.
Tumayo at ilagay ang kanang kamay sa kaliwang
tainga.
2.
Maupo at takpan ang mga mata ng dalawang
kamay.
3.
Kumuha ng isang kasapi sa pangkat at kamayan.
4.
Maghanap ng aklat at ibigay sa guro.
5.
Pumunta sa may pintuan at lumukso.
6.
Isulat ang salitang TUGMA sa pisara.
7.
Magbilang ng sampu at tumakbo sa pisara.
Ang pangkat na may pinakamaraming tama ang siyang mananalo.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
1.
Magpatala ng sampung salawikain at sampung bugtong. Pasalungguhitan ang magkakatugmang salita.
2.
Magpagawa ng poster na patugma tungkol sa alinman
sa mga sumusunod na paksa:
1.
Pag-iwas sa droga
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Pagtulong sa magulang sa bahay

Pagtatanim sa bakuran
Pagiging mabait sa alagang hayop
Pagrerecycle ng patapong bagay
Paggalang sa matatanda
Pagkain ng prutas at gulay
Pag-iingat sa kalusugan
Halimbawa:
Droga ay iwasan,
Nang humaba ang buhay.
Ang mga may salungguhit na salita ay magkakatugma.

IV.
Aralin
I.
Kagamitan/Resorses
38 Wallet Mula sa Balat ng Isda

Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakahihinuha sa angkop na wakas ng isang

teksto
Nakababasa ng mapa ng isang lugar

2.
Wika
Nailalapat ang impormasyong napakinggan sa

ibang paraan
Natutukoy ang mga ingklitik sa narinig na teksto
Nagagamit ang mga ingklitik sa pagsasalita

3.
Pagsulat
Nakasusulat ng lagom o paglalahat

4.
Napahahalagahan ang mga yamang kalikasan

173
B.
II.
Paksang Aralin
1.
Paghinuha sa Angkop na Wakas
2.
Pagbibigay-kahulugan sa Impormasyong Nasa Mapa
3.
Pagtukoy at Paggamit ng Ingklitik
4.
Pagsulat ng Lagom
5.
Pagpapahalaga sa Yamang Kalikasan
C.
Ang Ingklitik ay mga katagang paningit na nakapagpapabago ng diwa ng pangungusap ngunit hindi nakatatayong
mag-isa.
D.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit nakapaghihinuha ang mambabasa sa maaaring
maging resulta ng binasa?
2.
Paano mauunawaang mabuti ang mga impormasyon
sa mapa?
3.
Bakit ginagamit ang ingklitik?
4.
Paano isinusulat ang lagom ng akda?

A.
Produkto: Pagiging malikhain
Pagganap: Ipakita ang pagkamalikhain. Ito ang paggawa
ng mga bagay na makatutulong sa pag-unlad ng
kabuhayan.
Batay sa iyong kakayahan, ipaliwanag kung paano mo
ipakikita ang iyong pagiging malikhain.
Tukuyin ang maaaring kapakinabangan mula sa bawat
bagay na sumusunod:
1.
lubid na abaka
6. tanso
2.
bunot ng diyog
7. gulong ng sasakyan
3.
tela
8. retaso
4.
kabibe
9. patapong butones
5.
kawayan
10. pahina ng kalendaryo
B.
Antas/Marka
C.
4 Napakahusay
Napakagaling ng paliwanag na
kaugnay ng pagiging masining. Totoong ang nasabing kakayahan ay malaking tulong sa pag-unlad ng kabuhayan. Nagamit nang wasto ang mga
kasanayan sa pagsulat tulad sa sulatkamay at sa gamit ng malaking titik
at bantas. Naging maisip ang magaaral sa pagtatala ng maaaring maging
produkto mula sa itinalang mga bagay.
3 Mahusay
Tama ang isinulat na pagpapaliwanag kaugnay ng sariling kakayahan

sa paglikha ng mga bagay. Magaling
na nagamit ang kasanayan sa pagsulat. Nakapagtala ng mga maaaring
produkto mula sa ibinigay na mga bagay na yamang kalikasan.
2 Mahusay-husay
Medyo kulang ang kabuuan ng

sariling paliwanag. Nagamit ang
kasanayan sa pagsulat bagamat may
kakulangan sa kaayusang sulat-kamay
at sa gamit ng malaking titik at bantas. Nakapagbigay ng ilang mga bagay
na hinihingi kaugnay ng yamang kalikasan.
1 Magsanay Pa
Kulang na kulang ang paliwanag

kaugnay ng sariling kakayahan sa
paglikha ng mga bagay. Kapos pa ang
gamit ng kasanayan sa pagsulat. Kulang ang naibigay na mga bagay na
kapakinabangan ng itinalang yamang
kalikasan.

174

Unang Araw PAGBASA
A.
D.
Panimula
1.
Petsa: _______________
Lagda: ______________
Paghahanda
Itanong sa klase kung sino sa kanila ang nakasali na sa mga contest. Sabihing ang kanilang babasahing liham ay tungkol sa mga nanalo sa mga contest.
2.
Ipakita ang larawan ng isang Janitor Fish.
E.
Magpakita ng isang tunay na wallet.

3.

Papuntahin sa kani-kanilang pangkat ang mga
mag-aaral.
kanilang sasagutin.
B.
Paglinang
A.
C.
Pagpapalalim
1.
2.
Ipagamit sa sariling pangungusap ang yata, sana,
naman, agad, pala, ba, pa, at na. Ipabasa sa klase ang
sinulat na mga pangungusap.
Pagsulat
1.
Pagbalik-aralan ang mga pamantayan sa pagsulat.
Pagpapalalim
sa kanila.
2.
Talakayin ang paghinuha sa angkop na wakas sa

p. 328.
3.
4.
Tulungan ang mga mag-aaral na pag-aralan ang pagbasa ng mapa.
5.

Paghahanda
1.
Balik-aral sa liham na hiram.
2.
Pagbasa ng isinulat sa kanilang pansariling journal.
Paglinang
1.
Ipakuha ang kanilang aklat. Pabuksan sa p. 331
at talakayin ang pagtukoy at paggamit ng ingklitik.
2.
Tandaan, p. 332.
Subaybayan ang kanilang pagbasa.
1.
Pagpapahalaga
Pagganap
B.
Ipabasa nang tahimik ang liham na Wallet Mula sa

Isda.
C.
Paglalapat
D.
175
2.
3.
Talakayin ang pagsulat ng lagom o paglalahat sa

p. 333.
Ipagawa o ipasulat ang lagom ng balita sa
Manila Bulletin, p. 333
Magpadala ng balita. Gawing dyad o dalawahan. Gumawa ng lagom ng balita ang magkapartner.
D.
Oo
1. May
tema
B.
Paghahanda
1.
2.
ng aralin.
Talakayin kung ang binasang liham ay may
kaugnayan sa tema.
Paglinang
1.
Pag-usapan ang pagpapahalaga sa mga yamangkalikasan.
2.
Pagsagot ng pagsasanay sa aklat, p. 334-335.
Para sa karagdagang impormasyon tungkol sa
Guimaras, atasan ang mga mag-aaral na bisitahin ang
i-learn.vibalpublishing.com. Ipa-click ang Filipino
Ugnayan Wika at Pagbasa Ugnayan 6 Yunit 4
Aralin 38
Link Bilang guro, puntahan ito sa i-teach.
vibalpublishing.com.
3.
C.
Magpasulat ng talata tungkol sa mga naitutulong ng halaman o hayop.
Pagpapalalim
Papiliin ng isang bagay o hayop ang bawat isa at
ipaguhit ito.
kaugnayan
Hindi
sa
2. Tama ang pagkaguhit

3. Bagay ang medyum na
ginamit

A.
Pagpapahalaga
Pabigyan ng puna ang mga iginuhit na bagay o hayop
gamit ang rubrics sa ibaba.
4. Nakahihikayat
A.
B.

Paghahanda
1.
Pag-usapang muli ang mapa ng Palawan sa
Magsanay A. Sabihing may mga impormasyong nasa
mapa na maaaring isulat na patalata.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng datos.
Paglinang
Iparinig ang datos na ito:
Paghandain ng bolpen at papel ang mga mag-aaral.
Sabihing makinig nang mabuti at isulat sa blangkong
mapa ang mga mahahalagang datos na kailangang mailagay
sa mapa. Bigyan ng blangkong mapa ng Rehiyon 6 ang mga
mag-aaral.
Ang Panay ay binubuo ng apat na probinsya.
Ang pinakamaliit ay Aklan na sa dulo ay ang maliit na
isla ng Boracay. Ang kapital ng Aklan ay Kalibo. Ang
nasa bandang kanan ng Aklan, na siyang sumusunod
sa laki ay Capiz. Ang kapital ng Capiz ay Roxas City. Sa
bandang kaliwa ng Aklan na parihaba ay ang Antique.
Ang kapital ng Antique ay San Jose. Ang pang-apat na
siyang pinakamalaki ay Iloilo. Ang kapital ng Iloilo ay
Iloilo City na may simbolong maliit na kwadrado at
tuldok sa gitna.
176
C.
Sagutin ang sumusunod:
Aralin
Isulat sa mapa ang mga probinsya at kapital ng bawat

isa ayon sa iyong napakinggan.
I.
Pagpapalalim
Magtanong sa klase kung may mga nagmula sa apat
na lalawigan ng Panay. Magpasalaysay ng mga natatanging
karanasan o naibigang pagkain sa lugar na tinutukoy.
D.

Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
Ipakita ang mapa ng Cebu, Bohol, at iba pang lalawigan sa Rehiyon 7. Pasulatin sila ng talata tungkol dito.
Ipasagot ang mga tanong upang makatulong sa pagsulat ng
talata.
1.
Ano ang mga lalawigan at lungsod na bumubuo
sa Rehiyon 7?
IV.
2.
Nasaan ang mga lungsod?
3.
Anu-ano ang mga katubigang nasa paligid ng

Rehiyon 7?
4.
Anu-ano ang mga bayan at kabisera ng bawat

lalawigan?
5.
Aling lalawigan ang pinakamalaki?
Kagamitan/Resorses
website
39 Masayang Pamilya
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakapagsusunud-sunod ng mga pangyayari/

hakbang sa isang gawain
Nauuri ang mga salita ayon sa pandama

2.
Wika
Naililipat ang impormasyong napakinggan sa

isang grap o talahanayan
Nakapagpapalawak ng pangungusap sa tulong

ng mga panuring na salita/parirala o sugnay.
3.
Pagsulat
Nakasusulat ng isang talaarawan

4.
Napahahalagahan ang tradisyon ng pamilya

kung Pasko
B.
Paksang Aralin
1.
Pagsusunud-sunod ng Pangyayari/Hakbang sa Isang
Gawain
2.
Pag-uuri ng mga Salita/Parirala Ayon sa mga Salitang
Kaugnay ng Pandama
3.
Pagpapalawak ng Pangungusap
4.
Pagsulat ng Talaarawan
5.
Pagpapahalaga sa Pamilya
Ang mga payak na pangungusap ay mapapalawak
kung gagamitan ng:
1.
Pagdaragdag ng salita Pagdaragdag ng isang salita.
2.
Pagdaragdag ng parirala Mga salita na idinagdag sa
pangungusap.
3.
Pagdaragdag ng sugnay Lipon ng salitang may simuno at panaguri na pinangungunahan ng pang-ugnay.
177
D.
II.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit maituturing na masaya ang isang pamilya?
2.
Paano ang pagpapalawak ng isang pangungusap?
3.
Bakit tila isang kwento ng iyong mga karanasan ang
iyong naisusulat sa diary?
4.
Paano hinuhubog ng pamilya ang ating sarili?

A.
Produkto: Pagbibigay-katwiran
Pagganap: Basahin ang mga pahayag na sumusunod. Pagkatapos, bigyang-katwiran at patunayan ang
bawat pahayag.
1.
Masaya ang nakapagpapaligaya ng kapwa.
2.
ang pagsasama-sama ng pamilya ay maituturing
na tradisyong Pilipino.
3.
Alalahanin ang mga ugaling sinauna.
4.
Mahalaga ang pag-aalaga ng mga itik.
5.
Tayo na sa mga makasaysayan at magagandang
pook.
6.
Ang mga batang gumagawa ay nagkakaroon
ng responsibilidad at pagmamahal sa gawaingbahay.
7.
Nalilinang ang tiwala sa sarili ng mga may kapansanang nakapagpapakita ng kanilang kakayahan.
8.
Ang magandang asal ay nagsisimula sa tahanan.
B.
Antas/Marka
3 Mahusay
Naging malinaw ang pangangatwiran para sa bawat pahayag. Magaling
ang pag-unawa sa mga pahayag. Sinuring mabuti ang mga paglalahad saka
pinatunayan. Maayos ang paglalahad
ng mga pangangatwiran.
C.
2 Mahusay-husay
Halos napangatwiranan ang bawat

pahayag. Medyo kulang ang patunay
na ginawa. Maayos-ayos ang paggamit
ng kasanayan sa pagsulat.
1 Magsanay Pa
Hindi napatunayang lahat ng mga

ibinigay na pahayag. Isinulat ang mga
pangatwiran bagamat may kakulangan
ang kabuuan. Nakapagsulat ng mga
kasagutan ngunit mapagbubuti pa.

Mga Sagot sa Pagsasanay/Maiikling Pagsusulit at Interaktibong Aralin sa i-Learn

Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Pagbalik-aralan ang kasanayan sa pagbasa ng
napag-aralan sa Aralin 38.
2.
Ipaliwanag ang kahulugan ng mga sumusunod
na mga salita sa angkop na paraan.
1.
mezzanine (larawan)
2.
kundiman (magparinig ng isang Kundiman)
3.
balsa (larawan)
4.
asotea (larawan)
3.
Ipagamit ang dating pangkat. Bigyan ang bawat
pangkat ng mga tanong na kanilang sasagutin.
B.
Paglinang
Ipabasa nang tahimik ang talaarawang Masayang
Pamilya.
178
C.
A.
B.
C.
Pagpapalalim
1.
sa kanila.
2.
Pabuksan ang kanilang aklat sa Pagbasa p. 339
3.
Pag-aralan ang pagsusunud-sunod ng pangyayari.
Ipasagot sa klase ang halimbawa.
4.
5.
Ipaliwanag din ang pag-uuri ng mga salita/parirala
ayon sa mga salitang kaugnay ng pandama.
6.
D.

Paghahanda
1.
Balik-aral sa binasang talaarawan.
2.
Paglinang
1.
Ipakuha ang kanilang aklat at ipabasa ang aralin
sa Wika na Pagpapalawak ng Pangungusap sa tulong
ng salita, parirala, o sugnay.
Ipasuri ang mga halimbawa sa aklat at pagkatapos ay magpabigay rin ng kanilang mga halimbawa.
2.
Tandaan, p. 341.
Pagpapalalim
1.
Pasagutan ang Magsanay, 341.
A.
Para sa karagdagang impormasyon tungkol sa Hari

Raya Puasa, atasan ang mga mag-aaral na puntahan ang
i-learn.vibalpublishing.com
2.
Palawakin ang mga payak na pangungusap.
Maaaring magdagdag ng salita, parirala, at sugnay.
Payak
B.
Pagpapalawak
1. Maliwanag ang bilog na buwan.
1.
2. Sina BJ, Dan, at John ay nagkatinginan.
2.
3. Dumating sina Ivan at Manuel.
3.
4. Nagpaalam sila na sila ay maglalaro ng patintero.
4.
5. Naglaro ang magpipinsan.
5.
Pagsulat
1.
Talakayin kung ano ang talaarawan at kung ano
ang pormat nito.
Ipabasang muli ang talaarawang Masayang
Pamilya bilang halimbawa.
Magbigay ring ng halimbawa ng isang sanaysay.
2.
Ipagawa ang Magsanay B at C, p. 342.
3.
Pasulatin sila ng talaarawan ng mga ginagawa
kung Pasko.
Gawing dalawang araw Disyembre 24 at
Disyembre 25.
Ikatlong Araw PAKIKINIG
Paghahanda
1.
Balik-aral sa tema ng aralin na nasa advance organizer
2.
ng aralin.
Paglinang
1.
Pag-uugnay ng sa sariling buhay
Talakayin ang pagpapahalaga sa pamilya.
2.
179
3.
C.
D.
3.
Magpadala ng sipi ng mga awit at tula tungkol
sa Pasko. Pagtalakayan ito.
Basahin ang sumusunod:

Mga Mag-aaral sa Ikaanim na Baitang
Pangkat
Lalaki
Babae
Kabuuan
Pagpapalalim
Papiliin ang bawat pangkat ng isang awit tungkol sa
masayang pamilya. Ipaawit ito sa bawat pangkat sa harap
ng klase.
Masipag
25
27
52
Maagap
30
25
55
Masunurin
28
25
53
Magalang
25
25
50
Pagpapahalaga
Pasagutan ang rubrics sa ibaba tungkol sa pag--awit
ng bawat pangkat. Palagyan ng tsek () ang sagot.
Matulungin
26
28
54
Pangkat
Kasiyasiya
Okay Lang
Kailangan Pa
Ang Praktis
24
26
50
Mapagkakatiwalaan
23
26
49
Mapagkaibigan
20
26
46
Ipagpalipat ang binasang datos sa isang grap.

C.
1.
Mabait
2.
3.
Pagpapalalim
Makinig sa Ulat Panahon sa radyo o telebisyon. Itala
ang mga sumusunod:
Araw
4.
Pagsikat
ng araw
Paglubog
ng araw
Temperatura
Lagay ng
Panahon
Lunes
5.
Martes
Miyerkules
A.
B.

Paghahanda
1.
Pag-aralang muli ang grap ng nakonsumong
kuryente ng Pamilya Legaspi.
2.
Pagbibigay ng panuntunan sa pakikinig ng datos.
Paglinang
1.
Sabihing may babasahin kang mga datos na ilalagay
nila sa isang grap.
2.
Sabihing pwede nilang isulat muna sa isang papel ang
mga datos upang di nila makalimutan.
Huwebes
Biyernes
D.

Petsa: _______________
Lagda: ______________
E.
1.
Magpatala ng mga kaugalian ng pamilya kung dumating ang Pasko.
180
2.
3.
4.
IV.
Aralin
I.
Ipadrowing ang mga kaugalian at pasulatin sila sa

ibaba ng paliwanag. Gawin itong album.
Magpalitan ng resipeng Pilipino na maaaring lutuin
sa Pasko.
Mag-isip ng mga palamuting pamasko na maaaring
gamitin.
Halimbawa: Recycled Christmas Cards, Belen,
at iba pa.
C.
Kagamitan/Resorses
Batayang aklat, pp. 336-343, i-Learn sa Vibal website
40 Hiling sa Panginoon
Inaasahang Bunga
A.
Mga Layunin
1.
Pagbasa
Nakagagamit ng dating kaalaman sa pagpapahalaga ng kaisipan
Naipapakita sa korong pabigkas ang pagpapahalaga sa binasa

2.
Wika
Nakabubuo ng pahayag sa isang paksa o isyung

napakinggan
Natutukoy ang mga pangungusap na walang

paksa o simuno
3.
Pagsulat
Nakabubuo ng komik istrip o usapan

4.
Naipapakita ang pananalig sa Diyos at pagsunod sa Kanyang kalooban

B.
Paksang Aralin
1.
Paggamit ng Dating Kaalaman sa Pagpapahalaga ng
Kaisipan
2.
Mabilisan at Pahapyaw na Pagbasa
3.
Pagtukoy sa mga Pangungusap na Walang Paksa
4.
Pagbuo ng Komik Istrip
5.
Pagsunod sa Aral ng Panginoon
Hindi lahat ng pangungusap ang may simuno o paksa.
Ang sumusunod na mga pangungusap ay walang mga simuno ngunit buo ang diwa at may hatid na kahulugan.
a.
Batian/Pagtawag
Halimbawa: Hello
Kumusta
Ate, Ate
b.
Pagsagot sa tanong ng mayroon o wala
c.
Penominal o pagsasabi ng kalagayan ng panahon. Umuulan!
d.
Pagpapahalaga ng matinding damdamin:
Ano?
Ay!
Layas!
D.
II.
Mahahalagang Tanong
1.
Bakit dapat tayong sumusnod sa kalooban ng
Panginoon?
2.
Paano ang pagbuo ng komik istrip? Ipaliwanag.
3.
Bakit sinasabing hindi lahat ng pangungusap ay may
simuno o paksa?
4.
Paano isinusulat ang pangungusap na walang paksa
na nagpapahayag ng matinding damdamin? Magbigay
ng halimbawa.

A.
Produkto: Pagguhit ng mga kaunlarang dulot ng agham at
teknolohiya
181
B.
Antas/Marka
3 Mahusay
Magaling ang paglalahad ng mga

wastong paraan sa paggamit ng mga
bagay na bunga ng agham at teknolohiya. Ang pangako ay para sa pansariling kabutihan ng buhay. Ang sagot
ay bilang tugon sa Kanyang kalooban.
Masining at kaakit-akit ang binuong
larawan.
2 Mahusay-husay
1 Magsanay Pa
C.
2.
Pagsulat ng wastong gamit ng bawat imbensyon

ng agham at teknolohiya
Pagganap: Iguhit kung paano mo gagamitin ang mga modernong bagay na bunga ng agham at teknolohiya. Banggitin ang mga paraang karapat-dapat at
ang pangako mo para sa katuwaan ng Maykapal.
Tama lang ang ginawang paglalahad na karapat-dapat. Kulang pa

ang mga kinakailangang paraan sa
paggamit ng mga modernong bagay.
Naiguhit nang maayos-ayos ang mga
bunga ng teknolohiya at agham.
Pagbutihin pa ang paglalahad ng
mga wastong paraan sa paggamit ng
mga bagay. Ayusin ang pagsulat para
ito maging malinaw at wasto. Ang
drowing ay naisagawa ngunit kulang
sa kabuuan.


Unang Araw PAGBASA
A.
Panimula
1.
Paghahanda
Pagbalik-aralan ang pagsusunud-sunod ng mga
pangyayari na pinag-aralan sa Aralin 39.
Ibigay ang angkop na paraan sa pagbibigay ng
kahulugan sa mga sumusunod:
1.
diamante (larawan)
2.
kapansanan (mga larawan ng mga taong
may kapansanan)
3.
kapaligiran (larawan o aktwal na kapaligiran)
3.
Bigyan ng mga tanong na sasagutin
ang bawat pangkat.
B.
Paglinang
Ipakuha ang kanilang mga aklat at pabuksan sa
p. 344.
Ipabasa nang tahimik ang Isang Panalangin.
C.
Pagpapalalim
1.
Ipasagot ang mga tanong na ibinigay sa bawat
pangkat.
2.
Ipagawa ang Sagutin, p. 345.
3.
Talakayin ang mabilisan at pahapyaw na pagbasa.
Pag-aralan ang halimbawa.
4.
Ipasagot ang Magsanay A, B, at C pp. 347-348
D.
Paglalapat
Petsa: _______________
Lagda: ______________
182
E.
A.
B.
C.
D.
Pagpapahalaga
Pagganap
Paghahanda
1.
Balik-aral sa binasang Hiling sa Panginoon.
2.
Paglinang
1.
Talakayin ang aralin sa Pagtukoy sa mga Pangungusap na Walang Paksa , p. 349
2.
Tandaan, p. 349.
Pagpapalalim
1.
2.
Ipabigay ang kahulugan ng mga pangungusap
na walang paksa:
1.
Aray!
4. Kumusta.
2.
Uy!
5. Tse!
3.
Tao po!
6. Wow!
Pagsulat
1.
Ipabasang muli ang maikling komik istrip sa p.
351 at ipapansin ang pagkakasulat nito.
2.
Ibigay at ipabuo ang komik istrip sa Magsanay A,
p. 351. Ipagawa rin ang Magsanay B at C, 351.
3.
Gumawa ng pag-uusap tungkol sa napuntahang lugar. Gumamit ng mga pangungusap na walang
paksa.

A.
Paghahanda
1.
Balik-aral sa tema ng aralin sa advance organizer.
2.
ng aralin.
Itanong kung ang binasang Hiling sa Panginoon
ay may kaugnayan sa tema ng yunit.
B.
Paglinang
1.
Itanong kung sa kanilang sariling buhay at karanasan ay nagkaroon ng halaga ang pananalig at panalangin sa Maykapal.
Tumawag ng ilang mag-aaral at ipasalaysay ang
kanilang karanasan o karanasan ng iba na nalalaman
nila.
2.
3.
1.
Ipabasa muli ang tula. Tumawag ng mga nakasaulo.
2.
Magpagawa ng liham ng kahilingan sa Diyos.
Ipalagay sa loob ng bote ang liham at ipaanod
sa ilog o dagat. Magtiwalang alam ng Diyos ang
iyong kahilingan.
C.
Pagpapalalim
Itanong kung may napag-aralan na silang kwento sa
English o Filipino na may kaugnayan sa kahalagahan ng panalangin o pananalig sa Diyos. Ipabigay ang maigsing buod
nito.
D.
Pagpapahalaga
Magtala ng mga biyayang ipinagkaloob na sa iyo ng
Panginoon. Ipagpatuloy ang paghiling sa mga bagay na
hindi pa ipinagkakaloob sa iyo. Isulat sa ibabaw ng talaan,
Maraming salamat sa mga biyayang kaloob mo Panginoon.
183
A.
B.
E.

Paghahanda
1.
Sabihing may babasahing maikling tula.
2.
Paglinang
IV.
Papuri sa Diyos
Ang Panginoon ang aking ilaw at
kaligtasan, saan ako matatakot?
Ang Panginoon ang aking kalakasan,
kanino ako matatakot?
Sa panahon ng kagipitan, Siya ang kanlungan
Tagapagtanggol ko sa mga kaaway
Ang aking hangarin at inaasam-asam
Ang makasama ko Siya sa buo kong buhay.
1.
Bakit hindi ako matatakot saanman? kaninuman?
Ipaliwanag.
2.
Paano ako sa panahon ng kagipitan? Ipaliwanag.
C.
Pagpapalalim
Ano ang aking hangarin?
Paano ko Siya makakasama sa buo kong buhay?
D.

Petsa: _______________
Lagda: ______________
Pasulatin ang mga mag-aaral ng panalangin sa sumusunod na bahagi:
1.
Papuri
2.
Pasasalamat
Kagamitan/Resorses
Lagumang Pagsusulit
bahaging Pagsulat.
Wika
A.
Piliin ang tamang sagot. Isulat lamang ang titik ng tamang

sagot.
1.
Mahal niya ang __________________ sinilangan.
a.
bayan
c. bayang
b.
bayan na
2.
Ang kapatid ______________ dalaga ay mahal din ang
bayan nila.
a.
niyay
c. na
b.
niyang
3.
__________________ mga tao ang naninirahan sa bayan
nila.
a.
maaagap
c. maaagap na
b.
maaagapang
4.
Malungkot si Ana ________________si Edna ay masaya.
a.
ngunit
c at
b.
dahil
184
5.
6.
7.
8.
B.
Maaga siyang gumising _________ di mahuli sa klase.

a.
at
c. upang
b.
kung
C.
Basahin ang tugma. Aling mga salita ang magkakatugma?

Wikang Filipino, ang mahal nating wika,
Wikang Filipinoy sagisag ng ating bansa;
Wikang nagbubuklod sa ating pusot diwa,
Wikang ginagamit ng bayang malaya.
Hindi sila pumapasok __________ masama ang panahon.

a.
sapagkat
c. nang
b.
kapag
Hindi tayo dapat mahiyang gamitin

Wikang Filipino, wikang sariling atin;
Madaling bigkasin, isulat at unawain,
Awit sa pandinig, kay tamis bigkasin.
Sina Pedro at Rosa naman ay pumapasok _____________

umuulan.
a.
kahit
c. dahil
b.
kung
May dala silang damit na pampalit ____________ nababasa.
a.
kapag
c. sapagkat
b.
dahil
Sabihin kung ang pang-abay ay pamanahon, panlunan, o pamaraan.

9.
Nasa Unang Baitang pa lamang siya nang lumipat sila sa
Maynila.
a.
Panlunan
c. Pamanahon
b.
Pamaraan
10.
Nang malalaki na sila ay umuwi sa probinsya ang kanilang

ina.
a.
Panlunan
c. Pamanahon
b.
Pamaraan
11.
Lubos na natuwa ang kanilang ina ng makitang inaalagaan

aniya ang mga tanim sa bakuran.
a.
Pamaraan
c. Panlunan
b.
Pamanahon
12.
a.
b.
c.
wika at diwa
ating at atin
bansa at mahal
13.
a.
b.
c.
diwa at atin
bansa at unawain
gamitin at bigkasin
Piliin ang tamang sagot.

14. Natapos ______________ silang kumain nang dumating
ang kanilang ama.
a.
pa
b. na
c. nga
D.
Sabihin kung ang may salungguhit na mga salita o parirala ay

nauukol sa paningin, pandinig, pang-amoy, panlasa o pandama.
15. Nang kumakalembang na ang kampana ay pumunta na
siya sa simbahan.
a.
pandama
c. pandinig
b.
paningin
16. Ang hilaw na sampalok ay maasim na maasim.
a.
panlasa
c. pandama
b.
pang-amoy
185
17.
E.
Malansa ang nabili niyang isda.

a.
pandinig
b.
pang-amoy
Ano ang wastong salita para sa patlang?

24. Aklan : Ati-atihan :: Marinduque : ____________
a.
Pabasa
c. Moriones
b.
Senakulo
25. ______________: basketbol :: bulaklak : sampagita
a.
palaro
c. event
b.
laro
C.
Alin ang magiging bunga ng mga sumusunod?

26. Tuluy-tuloy ang buhos ng ulan maghapon.
a.
babaha
b.
mawawasak ang mga gusali
c.
mabubunot ang mga puno
27. Nabasa ng ulan si Edna.
a.
sasakit ang tiyan niya
b.
sisipunin siya
c.
madudulas siya
D.
Alin ang sanhi?

28. Nasugatan ng kutsilyo ang kanyang kamay.
a.
Nagmamadali siya sa paglakad
b.
Naghihiwa siya ng karne
c.
May hawak siyang kutsilyo
c. panlasa
Alin ang simuno sa mga sumusunod na pangungusap?

18. Ang kanyang lola ay nakatira sa probinsiya.
a.
probinsiya
c. lola
b.
nakatira
19.
Ang mayor ng kanilang bayan ay tiyo niya.

a.
tiyo
c. mayor
b.
bayan
20.
Nagpunta sila sa sementeryo upang bisitahin ang puntod

ng lolo nila.
a.
sila
c. nila
b.
lolo
Pagbasa
A.
B.
Piliin ang tamang kahulugan ng salitang may salungguhit.

21. Makipot ang daan papunta sa bahay nila.
a.
madulas
c. malapad
b.
makitid
22.
Alin ang hindi kapangkat? mangga, duhat, dahon, pinya,

bayabas
a.
pinya
c. dahon
b.
duhat
29.
Alin sa mga sumusunod ang opinyon?

a.
Maliit siguro ang bahay nila.
b.
Nakabili sila ng bentilador
c.
Lima silang magkakapatid
23.
Pambihira ang tatag niyang harapin ang mga pagsubok sa

buhay.
a.
tiyaga
c. tibag
b.
tibay
30.
Alin ang katotohanan?

a.
Sila raw ang dadalaw bukas.
b.
Aasenso ang lahat kung magsisikap.
c.
Inihulog niya sa bangko ang ipon niya.
186
E.
Basahin ang talata at tukuyin ang tono at layunin nito.

Ang Pilipinas ay Palaging Binabagyo
Sabi ng PAG-ASA, kapag ang mata daw ng bagyo ay
dumaan sa inyong lugar ay tatahimik daw ito ng 30 minutos. Manatili pa rin daw sa isang di mapanganib na lugar
at gumawa ng madaliang pagrerepair sa mga sira sa bahay.
Dapat daw tandaan na babalik ulit ang bagyo galing sa kabilang direksyon na mas malakas.
31. Ang tono ay _________________.
a.
nagagalit
c. nananakot
b.
nagpapayo
32.
33.
F.
Layunin ng talata na kumbinsihin ang mga tao na maging

___________.
a.
handa
c. masipag
b.
maagap
Masasabing __________ ang saloobin ng PAGASA.
a.
positibo
c. makitid
b.
negatibo
Ano kaya ang maaaring maging wakas ng sitwasyon?

34. Naging ugali ng mga nakatira sa tabi ng ilog na itapon ang
kanilang mga basura sa ilog.
a.
Dadami ang mga isda na kakain sa basura.
b.
Mabubuhay ang maraming halaman.
c.
Mamamatay ang ilog.
35.
Isa sa mga gawaing-bahay na dapat nating matutunan ay

ang paghuhugas ng mga plato pagkatapos kumain.
Ano ang susunod na hakbang pagkatapos alisin ang
mga tirang pagkain sa mga plato at nakasalansan na ito.
a.
Ibabad ang mga plato sa palangganang may tubig.
b.
Banlawan ng malinis na tubig ang mga plato.
c.
Sabunin ang mga plato.
36.
G.
Ano ang tamang pagkasunud-sunod ng mga hakbang sa

pagsasaing sa ibaba.
1.
Buksan ang kalan o stove.
2.
Takalin ang bigas na isasaing sa kaldero.
3.
Bantayan ang pagkulo hanggang sa maluto.
4.
Hugasan ang bigas sa kaldero.
5.
Ilagay ang kaldero sa kalan o stove.
a.
1, 2, 3, 4, 5
c. 2, 4, 1, 5, 3
b.
4, 1, 2, 5, 3
Pag-aralan ang grap at piliin ang tamang sagot sa mga tanong.
Resulta ng NAT sa Filipino sa Ikaanim na Baitang

2003-2004
2004-2005
2005-2006
2006-2007
2007-2008
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
37.
38.
Sa anong Panuruang Taon pinakamababa ang mean sa

Filipino?
a.
2005-2006
c. 2003-2004
b.
2004-2005
Sa anong Panuruang Taon pinakamataas ang itinaas ng
mean?
a.
2003-2004 at 2004-2005
b.
2005-2006 at 2006-2007
c.
2006-2007 at 2007-2008
187
H.
Pag-aralan ang mapa at piliin ang tamang sagot sa dalawang

tanong.
Pagsulat
41-42.
+P[HYLT0Z
43-45.
Misanga Is.
Siayan Is.
Sumulat ng tagubilin sa mga mag-aaral upang hindi

mahawahan ng Swine flu o A(H1N1). (2 puntos)
Sumulat ng isang talaarawan para sa tatlong araw.
Gamitin ang pormat sa ibaba. (3 puntos)
Mavudis Is.
Petsa:
________________________________________
Gawain/Ginawa: ___________________________________
Natutuhan: ___________________________________
Itbayat Island
Mayan
Raile
Batanes Islands
Pakikinig
Diogo Is.
A.
Pakinggang mabuti ang babasahin ng guro. Sagutin ang mga

tanong pagkatapos mapakinggan ito.
Sa Unang Araw ng Pasukan
Pasukan na naman. Masaya ang klase ni Gng.
Castro. ang mga mag-aaral ay nagkukwentuhan.
Ito ang kwento ni Edna.
Nagbakasyon kami sa Maynila. Masaya roon.
Nagpasyal kami sa ibat ibang lugar.
Ito naman ang kay Renato.
Noong bakasyon ay tumulong ako sa aking nanay.
Ang nanay ay nagtitinda ng mga gulay. Tumulong ako sa
kanyang magtinda sa palengke.
Basco
South China Sea
Mahatao
Sabtang Island
Pacific Ocean
Ivana
Utugan
Sentro
Ivuhos Is.
Savidug
Dekey Is.
39.
40.
46.
47.
48.
Chavayan
Ano ang Kapital ng Batanes?

a.
Itbayat
b.
Ivana
c. Basco
Ano ang pinakamaliit na isla na nasa mapa?

a.
Sabtang
c. Diogo
b.
Ibuhos
B.
Ano ang ginawa ni Edna? (Nagbakasyon sa Maynila)

Saan sila nagpasyal? (Sa ibat ibang lugar sa Maynila)
Ano naman ang ginawa ni Renato? (Tumulong sa kanyang
nanay)
Gawin ang mga ididikta o babasahin ng guro.
49. Gumuhit ng isang bilog. Sa loob ng bilog
ay gumuhit ng puso.
50. Isulat ang iyong pangalan. Kasunod nito ay ang iyong tirahan at birthday. (Guro ang magwawasto)
188

Grade 6 TM

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Grade 6 TM

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Grade 6 TM

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ang Manwal na ito ay para lamang sa gurong gumagamit ng Vibal CTLP.

2010 Karapatang ari ng Vibal Publishing House, Inc. HINDI IPINAGBIBILI.

UGNAYAN: Wika at Pagbasa

v VIBAL Publishing House, Inc.

1253 Gregorio Araneta Avenue,

Unit 202 Cebu Holdings Center,

Kasapi: Philippine Educational Publishers Association; Book Development

Ang Serye ng Ugnayan sa Wika at Pagbasa

Mga Sanligang Konsepto sa Wika

Mga Bahagi ng Aralang-Aklat/Worktext

Bawat yunit ay binubuo ng mga sumusunod na

Mga Aralin na may Understanding by Design

Ang tatlong bahagi ng UbD ay una, inaasahang

May e-Learning Para sa Serye

Lawak at Pagkakasunud-sunod ng mga Kasanayan

Banghay ng Yunit at Pang-araw-araw

Kadakilaan, Ating Mararating

Banghay ng Yunit at Pang-araw-araw

Yunit II Kalikasan, Kayamanang Dapat Pangalagaan

Banghay ng Yunit at Pang-araw-araw

Yunit III Taas-Noo, Pilipino

Banghay ng Yunit at Pang-araw-araw

LAWAK AT PAGKAKASUNUD-SUNOD NG MGA KASANAYAN

KADAKILAAN, ATING MARARATING

Nasusunod ang panuto Nakapagbibigay at

Nakagagamit ng ibat Nakasusulat ng mga

Nasasabi ang kahalagahan ng edukasyon sa buhay

Nakasusulat ng impormasyon sa mga

Naibibigay ang kahulugan ng salita sa

Naisusulat ang balangkas ng isang

Nakikilala ang mga

Naibibigay ang mga

Nakapagbibigay palagay sa kalalabasan

Nagagamit ang mga

Natutukoy ang nais big- Nagagamit ang mga

Napapangkat ang mga Naisusulat ang tumsalitang magkakaugpak na impornay

Nagagamit ang wastong bigkas, diin, intonasyon, at bahagyang

Natutukoy ang mga

Nakasusulat ng kwento batay sa ipinahiwatig ng larawan

Nasasabi ang apat na

Naipahahayag ang mga Nahihinuha ang

Nasasabi ang pagkakaiba ng mga payak

Napahahalagahan ang Nasasabi ang ideyang

Nakasusulat ng patalatang lagom ng

Naibibigay ang kahulugan ng talinhaga mula sa tambalang salita

Naisusulat nang patalata ang mga datos

Naibibigay ang sanhi

Napapahalagahan ang Nasusuri kung payak, Nagagamit nang

Nasasabi ang mga

Nakagagamit ng angkop na sanggunian

Naisusulat ang mga

Natutukoy ang ayos

YUNIT II KALIKASAN, KAYAMANANG DAPAT PANGALAGAAN

Nasasagot ang mga

Nasasabi ang ibat

Naiuugnay ang sariling karanasan sa

Nakasusulat at naNagagamit nang wasto Nailalarawan ang

Nakasusulat ang talata nang padikta