BOAZ NVERSTES YELKEN TAKIMI

YANAMA ve AYRILMA
YELKENL TEKNELERDE YANAMA-AYRILMA
MANEVRALARI VE PRATK BLGLER

Sena zeker
Mart 2010

1. Giri
2. Manevray etkileyen faktrler
a) Pervane
b) Dmen
c) Rzgar
d) Aknt
3. Balanma
4. Aborda olmak
5. Ktan-batan kara olmak
6. Ayrlma
7. Sonu
8. Referanslar

Boazii niversitesi Yelken Takm

1. TEKNE YANATIRMAK ZORDUR.

Takmmzn gezilerinden de grdm kadaryla, insanlarn ou teknede yanama-ayrlma
manevralarnn zor olduunu dnyor. Araba park etmekten zor olduunu kabul etmek
lazm. nk;
Tekne akkan suyun zerinde srekli hareketlidir, herhangi bir ynde kayabilir.
Tekneyi araba gibi frenlemeniz mmkn deildir.
Aknt ve rzgar, tekne manevrasn etkileyen faktrler arasndadr. Teknenizi ve
yanatracanz yeri ok iyi tanyor olsanz bile, bu d deikenler yznden, her
seferinde farkl bir taktik gelitirmeniz gerekebilir.
Her teknenin farkl dmen ve pervane zellikleri vardr. Bunlar da manevray
etkileyen faktrler arasndadr. Bu nedenle, bu makalede anlatlacak olan rnekler
baz teknelerle uyum gstermeyebilir.
Ancak btn bunlara ramen, baz temel faktrleri bildikten ve biraz pratik yaptktan sonra,
yanama ve ayrlmann o kadar da zor olmadn anlayabilirsiniz. Yaplacaklar ncesinde
dnp, ani hareketlerden ve panikten kanld srece, bir tekneyi yanatrmak veya
tekneyle bir yerden ayrlmak o kadar da zor deil.
Konunun ayrntlarna gemeden nce, sylemek istediim bir ey var. Tekne yanatrmak bir
kahramanlk ii deildir, gerektiinde yardm istemekten saknmayn. Kendi teknenize, baka
teknelere ve iskeleye zarar vemeyi nlemek iin ncelikle sakin olmanz gerekiyor. Panik
tekne zerinde daha ok hata getirmekten baka bir ie yaramaz. Ayrca evrenizdeki
insanlarla dzgn bir iletiim ierisinde olun. Barmak karnzdakini panie srkler ve
iletiimi zorlatrr.

2. MANEVRAYI ETKLEYEN FAKTRLER

a) PERVANE
Pervanenin tekneyi ileri-geri gtrmesi dnda, tekneyi dndrc bir etkisi de vardr. Bunun
nedeni pervanenin dn srasnda kanatlarnn suyu itmesidir. leri giderken, teknenin
arkasndan bakldnda saat ynnde dnen pervaneler saa devirli, saat ynnn
tersinde dnen pervaneler sola devirli olarak nitelendirilir. ounlukla teknelerde saa
devirli pervane bulunur. Saa devirli pervanesi olan tekneler ileri giderken, iskele ynde
dnmeye alrlar, yani klar sancaa kayar. Sola devirli pervanelerde tam tersi
dnlmelidir. Pervanenin etkisi, en ok tornistanda hissedilir. nk ileri giderken dmen
palas pervaneden gelen suyun etkisiyle grev yaparken, tornistanda dmen palas
pervanenin nnde kalaca iin, sadece teknenin gidiinden kaynaklanan su ak ile i grr.
Pervaneler ileri yol iin optimize edilmilerdir, tornistan iin deil. Bu yzden tornistanda
tekneler daha yava olduklar iin, tekneyi geri gtrc kuvvet azalr, bu da tekneyi
dndrc kuvvetin etkisini arttrr.

Boazii niversitesi Yelken Takm

ekil 1. Saa devirli pervaneli teknede tornistan giderken tekne sancaa dnmeye alr.
Pervanenin tekneyi dndrc etkisi, tekne ileri yoldan tornistana getiinde teknenin kk
bir sapma yapmasna neden olur. Saa devirli pervanelerde tekne ileri giderken, tornistan
verildiinde, tekne iskeleye doru kk de olsa dner. Bunu engellemek iin tornistan
vermeden nce, dmeni biraz sancaa krarak, teknenizin tornistanda yaptnda tekrar dz
izgi zerine oturmasn salayabilirsiniz. Aadaki ekil bu durumu gstermektedir.

ekil 2. Saa devirli pervaneli teknelerde ileri giderken tornistan vermeden nce hafife
sancaa dnmek, teknenin dz bir izgi zerinde kalmasn salar.

Boazii niversitesi Yelken Takm

b) DMEN
Basite, manevralarmz dmensiz yapamayz. Ama yine de dmen ve manevra zerinde
etkisi hakknda bilinmesi gereken baz nemli detaylar vardr.
ncelikle zerinde hz olmayan tekne dmen dinlemez. Ancak dmen palas zerinde su ak
olduunda tekneyi dndrebiliriz. Yelkenli bir tekne, yelkenle seyir yaparken, bazen zerinde
dmeni etkili hale getirebilecek kadar hz olmayabilir. O yzden ayn boyutlardaki bir motor
yata gre, bir yelkenli teknede daha byk dmen palas bulunur. Bunun aksine, hzl gitmek
iin dizayn edilmi motor botlarda, optimum performance iin daha kk dmen palas
kullanlr. Byk palalar olduu iin yelkenli tekneler, yava bir ekilde tek bir nokta etrafnda
dn yapabilirler (pivot turn).
Dmenin etkili olabilmesi iin teknenin hz kazanm olmas lazm dedik. Ancak yanamaayrlma manevralar srasnda teknenin olabildiince yava olmas da gerekir. Burada nemli
olan, teknenin dmen dinleyebilecek kadar hzl, ama abuk durabilecek ve herhangi bir
arpma durumunda az zarar verebilecek kadar yava olmasdr. Bu durumda optimum hz
bulmak, zamanla olabilecek bireydir. lk defa tekne yanatran insanlarn, gerektiinden ok
daha yava kullandklarn, usta denizcilerin ise daha hzl manevralar yaptn
gzlemleyebilirsiniz. Gereinden ok daha yava kullanmak ok tehlikelidir, nk tekne
durduu anda, dmen dinlemez, rzgar veya aknt varsa, onlarn etkisiyle srklenmeye
balar. Usta yelkenciler biraz daha hzl olarak hem bu problemin nne geerler, hem de
momentumdan yararlanabilirler. Tabii ki, bahsettiim hzlar yine de dk hzlar, yanltc
olmasn.
kinci nemli nokta, manevra yaparken teknenin knn ve bann savrulacan unutmayn.
leri yolda dn yaparken, dn noktas teknenin bana yakn bir yerdedir. Bu yzden,
teknenin k savrulur. Tornistanda dn yaparken dn noktas teknenin kna yakn,
knda veya dnda olabilir. Ama her durumda da teknenin ba savrulacaktr. O yzden
dnlerinizi yaparken, teknenin knn veya bann savrulmas iin gerekli alan ayrn.
rnein; iskeleye aborda olmu bir tekneyle ayrlrken, dmeni gitmek istediimiz yne
tamamen evirmek yanltr. nk ileri giderek ayrlyorsak, teknenin k, geri giderek
ayrlyorsak, teknenin ba savrulup iskeleye arpar. Bunun yerine dmeni kk alarla
hareket ettirmeli ve yavaa iskeleden uzaklamalyz.

NEML: Ska yaplan bir hatadan bahsetmek istiyorum. Tekne ileri giderken, tornistan
verildiinde veya tornistan giderken ileri gaz verildiinde, pervanenin dn deise bile
tekne bir sre daha eski haliyle gitmeye devam eder. Aadaki ekildeki teknede 1 numaral
dn yaptktan sonra, B pozisyonunda, ileri yoldan, tornistana geerken, dmeni dz
tutulmalyz ve teknenin geri gitmeye baladndan emin olduktan sonra dmeni istediimiz
yne evirmeliyiz. Eer B pozisyonundan C pozisyonuna gemek iin tekne geri gitmeye
balamadan, hala ileri yoldayken, dmeni iskeleye evirirsek tekne 2 numaral geri gidii
yapmak yerine kesikli okla gsterilen 3 numaral dn yapmaya balayacaktr.

Boazii niversitesi Yelken Takm

2
B

ekil 3. Gidi ynn deitirirken dmen hareketleri

Pervane ve dmenin manevra zerindeki etkilerinden bahsettik. Teknenize istediiniz
manevray kazandrabilmek iin bu iki etkeni ok iyi tanmanz gerekir. Tekneyi belli bir
derece dndrmek iin dmeni ne kadar evirmeniz gerekiyor? Pervaneniz saa devirli mi,
sola devirli mi? Tekneniz ne kadar srede ileri yoldan, tornistana geebiliyor? Bu sorularn
cevaplarn bilmeniz, teknenizi daha kolay yanatrmanz ve teknenizle daha kolay ayrlmanz
salar. Pervane ve dmen dnda, manevray etkileyen tekne d faktrler de vardr: rzgar
ve aknt.

c) RZGAR
Teknenin suyun stnde kalan btn ksmlar rzgarn etkisini hisseder. Hem daha geni
yzey alanna sahip olduu, hem de daha ar olduu iin teknenin ba kna gre rzgardan
daha ok etkilenir. 5-10 knot bile olsa, rzgar sizin manevralarnz etkileyecektir. Teknenizi
ak denizde, rzgarl havada serbest brakn. Teknenin bann tekne rzgar bordadan alana
kadar dneceini greceksiniz. Dalga iin de ayn ey sz konusudur.

RZGAR

DALGA

ekil 4. Tekne serbest brakldnda rzgar ve dalgay bordadan alr.

Boazii niversitesi Yelken Takm

Rzgar, yanama-ayrlma manevralar srasnda zorluk kartc etken olarak grlr. Aslnda
rzgar kullanabilmek, ondan faydalanabilmek esastr. Bu noktada bilinmesi gereken nemli
bir bilgi, ileri de gidiyor olsanz, geri de gidiyor olsanz, rzgara kar gitmek manvralarnz
kolaylatracaktr.

RZGAR

ekil 5. Rzgara kar gitmek manevralarda daha iyi kontrol salar.

Genelde motorlar daha gl olduu iin, suyun altnda kalan alanlar byk olduu iin,
byk teknelerin yanama-ayrlma manevras yapmasnn daha kolay olduu dnlr.
Aslnda kk tekneler bu konuda daha avantajldr, nk suyun zerinde kalan yzey
alanlar kktr ve rzgardan byk tekneler kadar ok etkilenmezler.
Rzgarn etkilerini ilerleyen blmlerde rneklerle daha iyi anlayacaksnz.

d) AKINTI
Rzgar ve aknt etkisi benzerdir, ama baz ynlerden farkldr. Aknt teknenin suyun altndaki
ksmna etki eder. Su havadan daha youndur, rzgarn etkisini teknenin suyla srtnmesi
daha ok etkileyebilir, ancak hava ayn ekilde akntnn etkisi karsnda ayn etkiyi
gsteremez. Bu yzden akntnn etkisi daha abuk hissedilir. Ayrca aknt, rzgar gibi tekneyi
dndrmeye almaz, tekne sadece akntyla srklenir.
Rzgar ve aknt bazen ayn ynde etki gsterirler, bazen farkl ynlerde. Byle durumlarda
daha gl etki gsterene gre manevra yapmak uygun olacaktr.

Boazii niversitesi Yelken Takm

3. BALANMA
Aadaki ekilde balanma iplerini isimleriyle grebilirsiniz. pleri yanama yerine
yaklarken hazrlamak, size yanamanz srasnda zaman kazandrr. Nasl bir yere
yanaacanz, sancak m iskele mi aborda olacanz bilmeseniz bile, her trl ihtimale
hazrlkl olacak ekilde halatlarnz hazr ederseniz, yanama srasnda kabilecek panii
nlemi olursunuz.
Teknenizle genelde bal olduunuz bir yerden ayrlrken (rn: marina), k halatlarnz
marinada brakn. Bu size kolaylk salar, her seferinde batan balamak zorunda kalmazsnz.
Ancak, teknenizde de esktra balanma halatlar bulundurmay ihmal etmeyin. Hatta
ihtiyacnzdan fazla halat aln. Fazla ip gz karmaz. zellikle ok uzun ipler genelde
kullanlmaz ama bir yere demirlediinizde, teknenin kn sabitlemek iin onlardan baka
ansnz yoktur.
Teknede balca 4 tip sentetik halat kullanlr:
I.
II.
III.
IV.

Polipropilen halatlar: Salam ve ucuzdur. Suda yzer.

Poliamid halatlar: (Naylon, perlon, vb.) ok salam ve elastiktir.
Poliester halatlar: (Dakron, tergal, terilen, vb.) Salamdr ve fazla uzamaz.
Aramid halatlar: (Kevlar, vb.) ok salam ama ok pahaldr.

Kullanl yerlerini aadaki tabloda grebilirsiniz:

Polipropilen
Poliamid
Poliester

Demir

Balanma

ekme

x
x

x
x
x

x
x

Aramid

Arma

x
x

Tablo 1 Kullanl yerine gre halatlar

Balanma halatlar, hem gl hem de esnek olduu iin genelde naylondan yaplr. Aada
3 ana naylon ip trn ve kullanm avantajlarn gryorsunuz.

ekil 6. A)3 sra Olduka esnektir, darbelere kar dayankldr. B)8 sra rg Gl ve
esnektir. Gam yapmaz. C)16 veya 24, ift rgl Esneklii dktr. Yk altnda uzama
yapmaz.

Boazii niversitesi Yelken Takm

Peki halatlarmzn kalnl ve uzunluu nasl olmal? Bu tekneden tekneye deiir. Tekne
boyundaki her 9 feet iin, 1/8 apl ip tavsiye edilir. Aadaki tablo bu durumu
zetlemektedir.
Tekne Boyu
Halat ap

-27 feet
3/8

28-31 feet
32-36 feet
7/16
1/2
Tablo 2 Halat kalnlklar

37-45 feet
5/8

46-54 feet
3/4

Uzunlua gelince, genelde prmee halatlar tekne boyu kadar, ba ve k halatlar ise tekne
boyunun 2/3 kadar olmaldr.
Balanma her zaman minimum 3 iple olmaldr. Havann daha sert olduu koullarda 4 veya
5 halatla balanmak daha uygun olacaktr. Aadaki ekilde balanma halatlarn
gryorsunuz. Her renkteki halatn farkl bir ilevi var. K ve ba halatlar ile prmee
halatlar teknenin ileri-geri ynde hareketini engeller. Bir yere aborda oluyorsanz, k ve ba
halatnz balamanz art. Genelde k-ba halatna ek olarak n prmee veya arka prmee
balanr. Bu durumda genelde tekne sa-sol ynnde de sabitlenmi olur. Ama dalga ve
rzgar varsa, amaz halatlaryla teknenin iskeleden uzaklamas daha iyi engellenebilir.
Halatlarn ayrlma srasnda da dzgn kullanlmas gerektiini unutmayn. rnein sert esen
bir rzgarda tekneyi aborda olduu pozisyondan ayrmak istersek ba veya k iplerimizi
kullanarak teknenin knn veya bann daha kolay amasn salayabiliriz. lerideki
blmlerde rneklerde bunu grebilirsiniz.
5
1

6
4

Ba ve k halatlar (1:K halat, 2:Ba halat)

Koltuk (Amaz) halatlar (3:K koltuk, 4:Ba koltuk)
Prmee halatlar (5:n prmee, 6:Arka prmee)

ekil 7. Balanma halatlarnn tekne zerinde gsterimi

Birden ok tekne yan yana iskeleye aborda olacaksa, byk tekne iskeleye balanmaldr.
Kk tekneler onun stne balanmaldr. Balanrken her tekne yanndaki tekneden bir ba
koltuk, bir k koltuk, bir de prmee halat almaldr (minimum 3 halat kural). Demirleme
durumunda ise, byk tekne ortaya geerek demir atmaldr. Dta kalanlar sancaa ve
iskeleye doru birer demir atmaldrlar. Eer karaya balanlmayacaksa, dta kalan
teknelerin bir de k demiri atmas gerekir.

Boazii niversitesi Yelken Takm

Yanama ve ayrlma rneklerine gemeden nce, aslnda ok basit olan ama ok ska yanl
yaplan ko boynuzuna voltalama ilemini ksaca anlatmak istiyorum. Aadaki ekil
voltalamay ok gzel zetliyor. lk olarak halat ko boynuzunun doru tarafndan almanz
gerekiyor. Bir tur ko boynuzunun etrafnda 8 yaptktan sonra, bir kilit yapmanz gerekiyor.
Bu kilidi yaparken de iki seeneiniz var, ama birisi doru. Kilidi yaptnzda, kilidin altnda
kalan halatlarn birbirini paralel olduunu grn. Bir sekiz ve tek kilit balanmada yeterli
olacaktr.

ekil 8. Doru ve abuk voltalama balanmada nemlidir.

Boazii niversitesi Yelken Takm

10

4. ABORDA OLMAK
Bundan sonraki blmlerde ayrlma ve yanamay baz rnekler yardmyla aklamaya
alacam. nce aborda olmakla balyoruz.
Saa devirli pervanesi olan tekneler genelde rzgar, aknt yoksa ve iskele msaitse
iskelelerinden aborda olmay tercih etmelidir. nk saa devirli pervane, tornistanda
teknenin knn iskeleye doru kaymasna neden olacaktr. skeleden aborda olmak
dnlebilecek en kolay yanamadr. Bunun iin ilk olarak iskeleye belli bir ayla
yaklamanz gerekir. Eer rzgar yoksa hznzn ok fazla olmasna gerek yok. kinci olarak
iskeleye yaklak yarm tekne boyu mesafe kaldnda borday iskeleye yanatrmak iin
teknenizi dndrn. Son olarak, tekneyi durdurmak iin tornistan yapn. Burada ok sk
yaplan bir hata, dnmeye erken balayp, iskeleden uzakta kalmak. Bu durum ge
dnmekten daha kt bir sonu dourur, nk iskeleye yeteri kadar yanaamadnz
iskeleye atlayp kimse ipleri alamaz. Bu durumda geri dnp, manevralarnz tekrarlamanz
gerekir. Bunu engellemek iin aslnda sylenecek bir kural yok, pratik yapmakla teknenizi
hangi noktada dndrmeye balayabileceinizi renirsiniz. Ama unu syleyebilirim ki,
dmenden sanki teknenin ba iskeleye arpyormu gibi gzkse bile, aslnda dn iin hala
daha yeterli sahipsinizdir.
skeleye yanarken belli bir ayla seyredin dedik. Rzgarsz havada bu ann idealinin
genelde 30 olduu sylenir. Ancak rzgar iskeleye doru esiyorsa bu ay daraltmal, rzgar
iskeleden esiyorsa yaklama amz daha geni tutmalyz, hatta belki de 90 yaklamalyz.
Ayrca rzgar olmasa bile her zaman ayla yaklaabilecek kadar mesafemiz olmayabilir.
Tekneler buna engel olabilir. O yzden bazen neredeyse 0 ile bazen de tam 90 yaklamak
zorunda kalabiliriz. (ekil 10)
Rzgarn iskeleye doru esmesi avantajl bir durumdur. Rzgar kullanarak iskeleye
yanaabiliriz. Hatta iddetli esiyorsa banz biraz rzgara doru iskeleden aa doru
hedeflemek daha uygun olacaktr. Rzgarn iskeleden doru esmesi ise istenmeyen bir
durumdur. Bu durumda hem yaklama amz dar tutmal, hem de daha hzl olmalyz.
skeleye yaklamak iin dnmz daha ge yapmalyz, nk erken yaparsak rzgar bizi
iskeleden daha da ok uzaklatracaktr. Ayrca dnmz daha kk tutabiliriz, nk
rzgar teknenin bann dnmesine zaten yardmc olacaktr.
Baz elverisiz durumlarda teknenizin k akta kalabilir. Byle durumlarda eer iskele
aborda oluyorsanz ve ba ipini vermiseniz, onu gergin tutmalarn syleyerek, tornistan
iskele alabanda veya ileri sancak alabanda ile teknenin knn iskeleye yanamasn
salayabilirsiniz. (ekil 9)
ekil 9. leri sancak alabanda veya
tornistan iskele alabanda teknenin
kn iskeleye yanatrr.

Boazii niversitesi Yelken Takm

RZGAR

11

RZGARSIZ

RZGAR

30

20

RZGAR

90

60

ekil 10. Rzgar iskeleye doru esiyorsa yaklama as kltlr, iskeleden esiyorsa
byltlr, yer yoksa 90 yaklalr.
Yukardaki hep iskeleden aborda olduumuz durumlar dndk. Ancak yer msait deilse
ve sancaktan aborda olmak zorunda kalabilirsiniz. Bu gibi durumlarda motorunuza daha
gl tornistan vermeniz gerekebilir. Ayrca ekil 9daki yntemi de kullanabilirsiniz.
Son olarak, rzgarn iskeleye boyunca estii bir durumu dnelim. Daha nce de
sylediimiz gibi rzgar batan almak, daha kolay manevra yapmamz salar. Burada dikkat
edilmesi gereken nokta, rzgar batan aldmz iin ba kontrol edebilmekve dz bir izgide
gidebilmek iin biraz daha fazla motor gcne ihtiyacmz vardr. Olabildiince rzgara yakn
ayla seyretmemiz gerekir, nk kafay birazck amamz iskeye veya teknelere arpmamza
neden olabilir. Ayrca iskeleye yanatktan sonra ilk balanmas gereken ip ba ipidir. Bu sizi
sabitler ve bu srada dier iplerinizi balayabilirsiniz.

RZGAR

RZGAR

ekil 11. skele boyunca esen rzgarda yanama manevralar

Boazii niversitesi Yelken Takm

12

Aborda olmakla ile ilgili hatrlatmak istediim son nemli nokta, btn bu manevralar ancak
ileri giderken yapabilirsiniz. Tornistan gelerek bir iskeleye aborda olmak imkanszdr.

MKANSIZ!!!

ekil 12. Tornistan aborda olmak?

Boazii niversitesi Yelken Takm

13

5. KITAN-BATAN KARA OLMAK

Genelde marinalarda yapmak zorunda olduumuz yanama biimidir. Rzgar esmedii
srece aborda olmak gibi ktan-batan kara olmann da bir zorluu yoktur. Ancak ktan kara
olmak, dier yanama trlerine gre biraz daha zor olduu dnlebilir. nk ktan kara
olurken, manevralarmzn byk bir ksmn tornistan gidiyorken yaparz. Eer teknemizin
tornistan ok gl deilse ve de rzgar istenmeyen bir ynden esiyorsa, ktan kara
olmakta baz sorunlar yaayabiliriz.

ekil 13. Ktan kara olmak

Yukardaki ekildeki gibi ktan kara olurken dikkat etmemiz gereken birka nemli nokta var.
Byle bir manevray genelde marinalarda yapmak zorunda kalrz. zellikle puntonlarn aras
darsa, kardaki teknelere arpmamaya zen gstermemiz gerekir. nk ekildeki gibi geri
giderken teknenin kn dndrmeye alrken, teknenin bann da savrulacan
unutmamalyz. Ayrca dn yaparken ekilde gsterilen B teknesindense A teknesine yakn
kalmaya aln. A teknesine yakn kalarak daha dz bir biimde girebilirsiniz. Puntonlar aras
manevra yapmaya dahi izin vermeyecek ekilde darsa, manevranz puntonlarn dnda
aklkta yapp tornistan bir ekilde puntona girmek kolaylk olacaktr.

ekil 14. Punton ierisinde alannz kstlysa manevranz darda yapp, puntona tornistan
girebilirsiniz.

Boazii niversitesi Yelken Takm

14

Ktan kara olma manevrasnda en istenmeyen durum rzgarn bordadan gelmesidir. Byle
bir durumda teknenin ba savrulabilir, onu kontrol etmek iin gereinden biraz daha hzl
olmalyz. Ayrca rzgar byle bir durumda teknenin ban atrmas iin lehimize
kullanabiliriz. Aadaki ekil bu rnek durumu gsteriyor. Geri gelirken, dmeni ok fazla
krmamza gerek yok, nk sonuta rzgar da bamzn dnmesine yardmc olacak. Eer biz
gereinden fazla dmeni krarsak, rzgarn da etkisiyle bamz sancaa doru istenmeyen bir
biimde dner. Dnmz yapp doru bir ekilde girdikten sonra dikkat edilmesi gereken
ikinci nemli nokta nce rzgarst k halatnn alnmasdr. Aadaki durumda ncelikli
olarak dikkat edilmesi gereken iskele k halatdr. Eer rzgar batan geliyorsa, tonoz, eer
rzgar sancaktan geliyorsa sancak k halat nceliklidir.

RZGAR

ekil 15. stenmeyen rzgarda ktan kara olmak

Batan kara olmak, ktan kara olmaya gre ok daha kolaydr. Baz usta denizciler, ilk defa
girdiiniz yere batan girmenizi tavsiye ederler. Bunun birinci nedeni ileri giderken teknenin
daha iyi kontrol edilebiliyor olmasdr. kinci neden, yanatmz yerdeki zemini
bilmediimizden, iskeledeki herhangi bir kayalk veya dkntnn palaya zarar vermesini
nlemektir. Son olarak da batan kara olunca teknenin havuzluu ve ii gzkmeyeceinden,
mahremiyet biraz daha iyi korunmu olur.

Boazii niversitesi Yelken Takm

15

6. AYRILMA
Ayrlmak yanamaya gre her zaman daha kolaydr. ou zaman yanarken kullandnz
manevralarn tam tersini yapmak yeterli olacaktr. Yanarken her eyi ilk defa dnrsnz,
ancak ayrlrken yanama manevralarnz aklnzdadr, bu da yanamay ayrlmadan zor klar.
Ancak rzgar veya aknt gibi d etkenlerin deimesi durumunda yeni bir plan yapmanz
gerekebilir.
Aslnda ok basit ama ska yaplan hata var. lk olarak motorunuzu ayrlmadan 10-15
dakika nce altrn. altrr altrmaz manevra yapmaya almayn. kinci sk yaplan
hata ayrlrken bolanacak her ipin neta olduundan emin olmamaktr. Sizi istenmeyen
ekilde bal tutacak bir ip, planlarnz mahvedebilir. rnein prmee halatlarn nceden
zebilirsiniz ki ayrlrken daha az iple uramak zorunda kaln. Son olarak, ayrlmaya
balamadan nce, baka bir teknenin de yaknnzda ayrlma-yanama yapmadndan emin
olun. Baka bir tekne manevrasna balamken sizin de ayrlmaya balamanz saygsz ve
tehlikeli bir davran olur.
Abordadan ayrlrken rzgar olmad durumlarda teknenin ban veya kn aarak
ayrlabiliriz. Bu durumda pervane etkisini ve manevra alannz hesaba katarak bir karara
varabilirsiniz. Rzgar batan esiyorsa teknenin kn aarak ayrlmay tercih etmeliyiz. Bunu
yaparken ba ipini gergin tutarz ve baa birka usturmaa yerletiririz. Teknenin kn yeteri
kadar atndan emin olduktan sonra ba ipini toplamaya balarz ve dz bir ekilde
bulunduumuz yerden karz. Bu noktada dmeni krmadan dz tutmak nemlidir, nk hi
unutmamamz ve yaznn bandan beri srekli tekrarladmz bir kural, teknenin kn
dndrmeye alrken ba da dnecektir. Teknenin bann iskeleden tamamen ayrldna
emin olduktan sonra manevramza devam etmeliyiz. (ekil 16)
Eer rzgar sizi iskeleden uzaklatracak ekilde bordadan esiyorsa, bu olabilecek en kolay
durumdur. nce ba ipinizi, teknenin ba zaten kendiliinden alacaktr. Sonra ok zaman
gemeden k ipini bolarsnz ve tekne zaten iskeleden uzaklaacaktr.
Ancak eer rzgar iskeleye doru esiyorsa, daha hzl olmanz gerekir. Yapacanz en doru
manevra her ne kadar imkansz gibi gelse de ba aarak ayrlmak olacaktr. Bunu yaparken
nce k ipini gergin tutarsnz ve ka bol bol usturmaa yerletirirsiniz. Daha sonra
konumunuza gre ileri sancak veya iskele alabanda yapp teknenin ban aarsnz. Teknenin
bann yeteri kadar aldna emin olduktan sonra hzlca k ipini toplarsnz. Byle
durumlarda ipin iki ucunun da sizde olmas gerekir, nk her zaman iskelede size ipin ucunu
atacak biri olmayabilir. (ekil 16)
Ktan kara olduunuz bir pozisyonda ayrlrken de eer koullar deimemise yanatnz
gibi ayrlabilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken, daha nce de sylediim gibi rzgara kar
giderseniz tekneyi daha iyi kontrol edersiniz. Manevralarnz bu kurala gre planlamanz
tavsiye ederim. rnein ekil 15teki tekne bulunduu yerden kmak isterse, ayn
manevrann tam tersini yapmal, sancaa dnerek kmaya almamaldr.

Boazii niversitesi Yelken Takm

16

RZGAR

RZGAR

ekil 16. Rzgarl havada abordadan ayrlmak

7. SONU
Umarm verdiim rnekler yararl olmutur. Hem yanama, hem ayrlma iin aklma gelen her
duruma rnek vermeye altm, ancak mutlaka benim de aklma gelmeyen eyler olmutur.
Yaznn banda da sylediim gibi yanama ve ayrlma manevralar tekneden tekneye fark
gsterir. Motor, pervane, teknenin bykl manevray etkileyen farktrlerdir. O yzden
verdiim rnekler baz tekneler iin geerli iken, baz tekneler iin hi de uygun olamayabilir.
Tekne farkll dnda rzgar ve aknt gibi d etkenlerinde srekli deiebileceini
unutmamak lazm. Bu deikenler her yanama ayrlmay birbirinden farkl klar.
Btn bu deikenleri gz nnde bulundurarak bu yazda sylenenleri, verilen rnekleri
kural olarak deil, tavsiye olarak alglamanz daha doru olacaktr.

Boazii niversitesi Yelken Takm

17

8. REFERANSLAR
Low, Charles T. (1997) Boat docking Close quarters maneuvering for small craft
Harvey Island Publications
Atmaca, Sezar (2005) Amatr Denizci Elkitab Amatr Denizcilik Federasyonu
Redmond, Ronald and Redmond, Katherine. (2006) 7 steps to successful boat docking
Pervane etkisi: http://www.answers.com/topic/propeller-walk
Pervane etkisi: http://en.wikipedia.org/wiki/Propeller_walk
Balanma: http://www.answers.com/topic/dock-lines
Halat tipleri: http://www.yelkenci.org/yelkensporu.php
Balanma halatlar:
http://www.westmarine.com/webapp/wcs/stores/servlet/westadvisor/10001/-1/10001/DockLines.htm

Naylon halat tipleri:

http://www.nauticalrope.co.uk/index.php?main_page=products_all&disp_order=7&page=1

Voltalama: http://www.animatedknots.com/cleat/index.php
Yanama ve ayrlma rnekleri: http://www.cruising.sailingcourse.com/docking.htm

Boazii niversitesi Yelken Takm

18