Bi 1 :

GII THIU CHUNG V XE T

I-KHI NIM CHUNG :
Xe t l mt trong nhng phng tin giao thng ng b ch yu. N c tnh c
ng cao v phm vi hot ng rng.
II-PHN LOI XE T :
1-Theo s ch ngi v ti trng :
- Giy php li xe B1 B2 : du lch ti di 3.5 tn.
- Giy php li xe C : ti trn 3.5tn.
- Giy php li xe D : Khch di 30 ch.
- Giy php li xe E : Khch trn 30 ch.
- Giy php li xe F : Ti ko rmoc trn 7.5tn.
2-Theo loi nhin liu s dng :
Theo loi nhin liu s dng t chia thnh cc loi :
-Xe t s dng nguyn liu xng;
-Xe t s dng nguyn liu du;
-Xe t s dng nguyn liu kh gas;
-Xe t s dng nguyn liu in nng.
3-Theo cng dng :
Theo cng dng t c chia thnh cc loi :
-t ch khch.
- t ch hng.
-Cc loi t chuyn dng (nh t cu thng,cu ho - t phun nc vv...)
III-CU TO CHUNG CA XE T :
Xe t bao gm 03 phn chnh : ng c gm in.
-ng c t : l ngun lc ch yu ca t. Hin nay s dng ph bin nht l
ng c t trong 4 k.
-Gm t bao gm c :
+H thng truyn lc.
+H thng chuyn ng.
+H thng iu khin.
-H thng in gm :
+H thng nh la.
+H thng khi ng.
+H thng tn hiu chiu sng.
+H thng o lng.

Bi 2 :
CU TO NG C T
I.KHI QUT V NG C T :
ng c l ngun ng lc ca t.
Hin nay trn t thng dng lo ng c t trong.
ng c t trong l loi ng c nhit (ng c bin nhit nng thnh c nng).
Tu theo cch phn loi c cc loi ng c sau :
- Theo nguyn liu s dng, c cc loi:
ng c xng, ng c Diesel, ng c gas.
- Theo chu trnh lm vic c cc loi :
ng c 4 k, ng c 2 k.
- Theo s xy lanh c cc loi :
3 xy lanh, 4 xy lanh, 5 xy lanh, 6 xy lanh, 8 xy lanh
- Ngoi ra cn nhiu cch phn loi khc
II-NG C XNG 4 K :
1.S cu to:

H thng
phn phi kh

Pt tng
Xi lanh
Thanh truyn

Trc khuu

Cacte
S nguyn l lm vic ca ng c t trong
kiu pttng mt xi lanh

2.Mt s nh ngha dng cho ng c t trong:

- im cht trn (CT): L v tr nh pt tng khi pt tng xa tm trc khuu nht.
- im cht di (CD): L v tr nh pt tng khi pt tng gn tm trc khuu nht
- Hnh trnh piston (S): L khong chy ca pt tng t CT n CD hoc CD n
CT.
- Chu trnh cng tc: L ton b qu trnh ra trong xy lanh ng c thc hin mt
ln n (mt ln sinh cng).
- K : L mt phn ca chu trnh cng tc, khi pt tng chuyn ng t im cht ny
n im cht kia.
- Th tch bung chy (Vc): L th tch trong xy lanh khi pt tng CT.
- Th tch ton phn (Va): L th tch trong xy lanh khi pt tng CD.
- Th tch cng tc (Vh): L th tch c gii hn bi xy lanh v mt pt tng v tr
CT v CD. (Vh= Va-Vc)
- T s nn.(): L t s gia th tch ton phn v th tch bung chy
= Va /Vc = (Vh+Vc)/Vc = 1 + Vh/Vc
+ng c xng thng c t l nn t 6,5 n 9,5
+ng c Diesel thng c t s nn t 14 n 21
3.Nguyn l lm vic:
a/ Chu trnh l thuyt :
-Hnh trnh 1 (K ht) : Trc khuu quay, pt tng chuyn ng t CT xung CD.
X pp x (XpX) ng kn, x pp ht (XpH) chuyn ng; khi pt tng CT, XpH
bt u m; khi pt tng n CD, XpH ng kn li. Trong k ht, hn hp xng v
khng kh c ht vo trong xy lanh ng c.
Cui k ht p sut v nhit trong xy lanh khong :
P = 0.7- 0.9 kg/cm2

t0 = 75 125 0C

-Hnh trnh 2 (K nn): Pt tng chuyn ng t CD xung CT. XpH v XpX u

ng kn. Hn hp trong xy lanh b nn; p sut v nhit trong xy lanh tng cao.
Cui k nn p sut v nhit trong xy lanh khong :
P = 9 - 15 kg/cm2

t0 = 350 500 0C

-Hnh trnh 3 (K n) : cui k nn, bugi bt tia la in t chy hn hp trong xy

lanh; p sut v nhit trong xy lanh tng rt cao. Pt tng b y mnh, chuyn ng
t CT n CD, lm quay trc khuu. K n cn gi l k sinh cng.
Cui k n p sut v nhit trong xy lanh khong:
P = 30 - 50 kg/cm2

t0 = 2100 2500 0C

-Hnh trnh 4 (K x):Do qun tnh quay ca trc khuu, piston tip tc chuyn ng
t CD n CT. Lc piston CD, XpX bt u m; Khi piston n CT, XpX
ng kn li. Kt thc mt chu trnh lm vic.
Nh vy, thc hin mt chu trnh lm vic, piston chuyn ng 4 hnh trnh v trc
khuu quay 2 vng.
3

S nguyn l lm vic ca ng c t trong 4 k

b/Chu trnh thc t:
Chu trnh lm vic thc t c mt s im khc vi chu trnh l thuyt nh sau :
- cui k nn, khi piston cha n CT, bugi bt tia la in t hn hp trong xy
lanh.
- Cc x pp ht v x u m sm, ng tr.
III- NG C DIESEL 4 K :
1.S cu to:

2.Nguyn l lm vic :
Tng t nh nguyn l lm vic ca ng c xng 4 k, nhng c mt s im khc
nhau :
- Trong k ht, ch c khng kh c ht vo xy lanh.
- Cui k nn, du diesel c p sut cao c phun vo xy lanh di dng sng m
t bc chy (khng dng tia la bugi t chy nhin liu nh ng c xng).

IV- NG C XNG 2 K :
1.S cu to :

2.Nguyn l lm vic :
- Hnh trnh 1 : Piston chuyn ng t CD n CT.
+ Khi piston CD, ca np v ca x cng m, kh chy trong xy lanh qua ca x
thot ra ngoi, hn hp c ht vo hp trc khuu qua ca np vo xy lanh.
+ Khi piston ng ca np v ca x, k nn bt u.
+ Khi piston m ca ht, hn hp ( xng, khng kh, nht) c ht vo hp trc
khuu.
+ Khi piston n CT, tia la in bugi bt ra t chy hn hp, p sut trong xy lanh
tng cao y piston t CT n CD.
-Hnh trnh 2 : Piston chuyn ng t CT n CD.
+Khi piston m ca x, kh chy thot ra ngoi.
+Khi piston m ca np, hn hp c ht vo hp trc khuu qua ca np vo xy
lanh.
Nh vy, thc hin mt chu trnh cng tc (ht, nn, n, x), piston chuyn ng 2
hnh trnh v trc khuu quay mt vng.
V.CNG DNG, CU TO CHUNG CA MT S B PHN :
1.C cu trc khuu thanh truyn :
a. Cng dng :
bin chuyn ng tnh tin ca piston thnh chuyn ng quay ca trc khuu khi
ng c lm vic.
b. S cu to :

2.C cu phn phi kh :

a. Cng dng :
ng m cc ca np v ca x ng thi im nhm np y hn hp kh (ng
c xng) hoc khng kh sch (ng c Diesel) vo cc xy lanh k ht v thi sch
kh chy ra ngoi k x.
b.Cu to :

c.Nguyn l lm vic:
Khi ng c lm vic, trc khuu quay, dn ng trc cam quay.
Khi vu cam tc ng vo con i, y con i i ln; thng qua a y, c m, x
bp m (l xo x pp b nn li), ca np (hoc ca x) m ra np hn hp vo xy
lanh hoc x kh chy ra ngoi.
Khi vu cam khng tc ng vo con i, l xo x pp dn ra, x pp ng kn ca
np (hoc ca x).
3-H thng bi trn:
a.Cng dng :
Cung cp mt lng du bi trn v sch di p sut nht nh i bi trn cho
cc chi tit ca ng c gim ma st, gim mi mn, lm kn, lm sch, lm mt v
chng g.
b.S cu to :

c.Nguyn l lm vic :
Khi ng c lm vic, bm du ht du t cc te qua phao lc a du c p sut
cao ti bu lc (sau qua kt lm mt du) n ng du chnh. T ng du
chnh, du c p sut cao i vo cc l khoan trn thn my n bi trn cho cc trc
chnh v cc trc cam. cc c trc chnh, du i vo cc l xin trn trc khuu
bi trn cho u to thanh truyn. T ng du chnh, cn c mt ng du dn
ti trc rng ca gin n gnh x pp, t du i bi trn cho cc bc ca c m,
mt cu ca vt iu chnh khe h x pp, sau t chy dc theo a y xung bi
trn cho cc con i. Mt gng xy lanh, piston v con i c bi trn bng du
vung t nh thanh truy6e2n, trc khuu.
4-H thng lm mt :
a. Cng dng :
H thng lm mt c nhim v gi cho ng c lm vic nhit n nh (80-900C).
7

b. S cu to :

c.Nguyn l lm vic :
- Khi mi khi ng, nc trong ng c cha nng ( <700C) : Bm nc ht nc t
bung di ca kt nc v y nc vo ng nc trong thn my lm mt xy
lanh, bung chy, np my v qua van ph ca van hng nhit tr v bm. Lc ny
nc khng tr v kt lm mt nn nhit ca nc tng ln nhanh t nhit
thch hp ( 80 - 900C).
- Khi nhit ca nc t trn 800C, van ph ng, van chnh m, nc ra bung
trn ca kt nc lm mt. Nc t bung trn xung bung di s ta nhit ra ngoi
khng kh. Nc c lm mt li tip tc theo ng ng vo bm lm mt cho
ng c.
5-H thng nhin liu ng c xng:
a. Cng dng :
ha trn xng vi khng kh sch theo mt t l nht nh, cugn cp cho cc xy
lanh ca ng c theo th t n ph hp vi cc ch lm vic ca ng c.
b. S cu to :

c. Nguyn l lm vic :
Khi ng c lm vic, bm xng ht xng t thng qua bu lc xng (lc th, lc tinh)
y ln bu phao ca b ch ha kh. k ht p sut trong xy lanh gim, ht khng
kh t ngoi vo bu lc gi, qua b ch ha kh to ra chn khng hng khuch
tn ht xng phun ra ha trn u vi khng kh to thnh hn hp nhin liu, theo
ng ng np, np vo cc xy lanh theo trnh t lm vic ca ng c. cui k nn,
bugi bt tia la in t chy hn hp nhin liu gin n sinh cng, kh chy trong xy
lanh c thi ra ngoi theo ng ng x.
6- H thng nhin liu ng c Diesel :
a. Cng dng :
Cung cp nhin liu Diesel c p sut cao di dng sng m vo bung chy ca
xy lanh ng thi im, ph hp vi tng ch ti trng v tc ca ng c.
b. S cu to :

c. Nguyn l lm vic :
Khi ng c lm vic, bm p lc thp ht nhin liu t thng, qua bu lc th y
qua bu lc tinh. Sau khi nhin liu c lc sch ti ngn cha ca bm cao p, y
nhin liu c nn n p sut cao (160-210kg/ cm2). Sau theo ng dn cao p n
vi phun, phun vo bung chy ca ng c theo th t n. Do nhit v p sut cao
nhin liu t bc chy, gin n sinh cng. Sau kh thi c thi ra ngoi qua ng
ng x, cn du tha vi phun bm cao p tr v bu lc hay v thng.

Bi 3 :
CU TO GM XE T
A.

H THNG TRUYN LC :

I. S b tr chung :

Nguyn l lm vic :
Khi xe chuyn ng, ng lc t ng c truyn n ly hp, hp s chnh, hp s ph,
trc cc ng, cu ch ng, bnh xe ch ng.
II Cng dng, cu to ca mt s b phn :
1.Ly hp :
a. Cng dng :
- Ct ni ng lc t ng c n h thng truyn lc mt cch m nh khi sang s
hoc khi khi hnh t.
- m bo an ton cho h thng khi qu ti.
b. Phn loi :
Trn t thng dng ly hp kiu ma st kh thng ng c 1 hoc 2 a ma st, dn
ng iu khin kiu c kh, thy lc hoc tr lc.

10

c. Cu to v nguyn l lm vic ca ly hp ma st kh thng ng.

Nguyn l lm vic :
+ Ni ng lc : Ngi li cha tc ng ln bn p, lc ny chu sc cng ca l
xo p, p a b ng, ch ng, bnh thnh mt khi ng lc c truyn t
bnh n v ly hp, n a p, n a ma st, n trc b ng.
+ Ct ng lc : Ngi li p ln bn p ly hp, qua cn dn ng lm cho vng
bi m v u cn tch i vo u kia ca cn tch i ra. Ko a p i ra, lm nn
l xe p li lc ny a b ng trng thi t do lc ma st mt. ng lc c
ct.
r bn p ly hp :
r bn p ly hp : l khong di chuyn ca bn p ly hp t v tr ban u
n khi bt u c tc dng iu khin ct ng lc.
Nu r bn p chn ly hp ln hn tiu chun quy nh th trong qu trnh lm
vic ly hp ct ng lc khng ht ( dnh ly hp) dn n kh khn khi vo v ra
s.
Nguyn l lm vic :
Khi ng c lm vic, trc khuu ng c quay, a bm quay, cht lng (du)
gia cc rnh ca a bm cng chuyn quay theo. Di tc dng ca lc li tm
cht lng se chuyn ng theo cc cnh t tm ra ngoi, khi ra n mp ngoi ca
a bm, cht lng s b ht sang cnh ca tuc bin tng, mmen ny truyn n h
thng truyn lc lm t hot ng. Ly hp thy lc truyn ng m, nhng ng
ngt khng hon ton nn iu khin kh khn khi ra vo s.
2. Hp s :
a. Cng dng :
Hp s dng :
11

-Truyn v thay i m men t ng c n bnh xe ch ng;

-Ct truyn t ng c n bnh xe ch ng trong thi gian di (s 0);
-m bo cho t chuyn ng li.
b. Yu cu :
- C t s truyn hp l bo m tnh ng lc hc v tnh kinh t nhin liu
cho t.
- Chuyn s m du.
- D iu khin.

S hp s 5 cp s tin v qu trnh gi s
Loi hp s ny thng gm 3 trc : s cp, th cp, trung gian v cc cp bnh rng
n khp. Vic truyn chuyn ng mi s truyn u qua hai cp bnh rng n khp.
Gi s 1 : Gt bnh rng s 5 trn trc th cp n khp vi bnh rng 11 trn
trc trung gian, lc c truyn t trc s cp qua trc trung gian sang trc th cp v
ti trc cc ng (nh hnh v). S 1 c s dng khi bt u chuyn bnh hoc khi
sc cn chuyn ng ca ng ln.
Gi s 2 : Gi cng bnh rng s 4 vi trc th cp (bnh thng bnh rng s
4 quay trn trn trc th cp v lun n khp vi bnh rng trn trc trung gian), lc
c truyn t trc s cp qua trc trung gian sang trc th cp v ti trc cc ng
(nh hnh v). S 2 c s dng khi chy vi tc chm.
Gi s 3 : Gi cng bnh rng s 3 vi trc th cp (bnh thng bng s 3 quay
trn trn trc th cp v lun n khp vi bnh rng trn trc trung gian), lc c truyn
t trc s cp qua trc trung gian sang trc th cp v ti trc cc ng (nh hnh v). S
3 c s dng khi chy vi tc trung bnh.
Gi s 4 : Gi cng bnh rng s 2 vi trc th cp (bnh thng bng s 2
quay trn trn trc th cp v lun n khp vi bnh rng trn trc trung gian), lc
c truyn t trc s cp qua trc trung gian sang trc th cp v ti trc cc ng
(nh hnh v). S 4 c s dng khi chy vi tc tng i cao.

12

Gi s 5 : Gi cng bnh rng trn trc s cp vi th cp, lc c truyn

thng t trc s cp sang trc th cp v ti trc cc ng (nh hnh v). S 5 c s
dng khi chy vi tc cao.
Gi s li : Gi bnh rng s 5 trn trc th cp n khp vi bnh rng trn trc
s li, lm trc th cp quay ngc chiu. S li c s dng khi li xe.
*Nhng ch khi thao tc cn s :
-Trc khi khi ng ng c phi v s 0 (s mo);
-Khi chuyn s phi p cn dt khot;
-Khi i t s tin sang s li hoc ngc li cn phi cho xe dng hn mi
c thao tc.
3-Trc truyn ng :
a. Cng dng :
truyn ng gia cc trc khng nm trn cng mt ng thng m thng
ct nhau di mt gc c tr s gc lun thay i trong qu trnh lm vic.
b. Phn loi : C 02 loi
- Cc ng khc tc : Nng ch ng v b ng c tc khc nhau.
- Cc ng ng tc : Khp ng tc hay cn gi l khp ( bi u gi) c lp
cc xe c cu trc l cu ch ng, kt cu khp gm 5 vin bi cu : Mt vin nh
tm v 4 vin lp 2 bn.

Khp cc ng
4-Cu ch ng :
a. Cng dng :
- gim tc, tng mmen ko ca bnh xe ch ng.
- Truyn ng gia hai trc vung gc nhau.
- Gip cho bnh xe ch ng hai bn quay vi tc khc nhau khi vo ng vng
khng b trt.
b. Cu to :
- Truyn lc chnh (b gim tc) : truyn chuyn ng gia hai trc vung
gc nhau v gim tc , tng mmen ko.
13

B vi sai : gip cho bnh xe ch ng hai bn quay vi tc khc nhau

vo ng vng khng b trt.

14

B.H THNG LI :
I. S b tr chung :

II. Cng dng :

H thng li dng thay i hoc gi hng chuyn ng ca xe theo s iu khin
ca ngi li.
III. Yu cu i vi h thng li :
+ m bo cc bnh xe dn hng quay vng khng trt.
+ Gim s va p truyn t bnh xe ln vnh tay li.
+ m bo cho t chuyn ng thng n nh.
+ iu khin li nh nhng v tin li.
+ Bn knh quay vng ca t nh.
+ r vnh tay li :
- Xe con, khch n 12 ch, ti n 1500kg :

100

- Khch trn 12 ch :

200

- Ti trn 1500kg :

250

C. H THNG PHANH :
1. Cng dng :
H thng phanh lm gim tc , dng chuyn ng ca xe t v gi cho xe t
ng yn trn dc.
2. Phn loi :
H thng phanh gm c c cu phanh v c cu phanh v c cu dn ng phanh.
15

+ Theo cch iu khin :

- Phanh chn.
- Phanh tay.
+ Theo kt cu ca c cu phanh :
-Phanh trng.
-Phanh a.
-Phanh di.
+ Theo c cu dn ng phanh :
-Phanh du.
-Phanh hi.
-Phanh du tr lc bng sc ht chn khng.
-Phanh du tr lc bng kh nn.
-Phanh c kh.
3. Yu cu i vi h thng phanh :
- Qung ng phanh ngn nht khi phanh gp.
- Phanh m du trong mi trng hp.
- iu khin nh nhng.
- Xe khng b trt khi phanh.
- Khng c hin tng phanh b b hoc n lch.
II. Phanh du :
1.S cu to v nguyn l lm vic :
a.S cu to :

16

b.Nguyn l lm vic :
-Khi p phanh : Cn y i vo, du trong xy lanh bm ci b nn ln p sut cao.
Du c p sut cao theo ng dn truyn n cc bm con to lc p cc m phanh vo
tang trng phanh xe.
-Trng hp gim lc p: Cn y li li, p sut du trong xy lanh bm ci gim,
du trong cc bm con v ng ng thot bt v xy lanh bm ci, p sut du trong
cc bm con gim, lc phanh gim.
-Trng hp tng lc p : Cn y tip tc i vo, du trong xy lanh bm ci tng p
sut b sung thm vo ng ng v cc bm con, lc phanh tng.
-Khi nhi phanh : Khi th bn p phanh li, du c vo xy lanh. Khi p phanh
ln hai p sut du tng ln, lc phanh tng ln.
-Khi thi phanh : Th bn p phanh, cc chi tit tr v v tr ban u. Du bm ci
khng cn b nn, l xo m phanh ko cc m phanh li, du cc bm con theo ng
dn dn v bm ci, ht tc dng phanh.
2.Cu to ca mt s b phn chnh :
a.Bm ci :
-Cu to :

17

b.Bm con :

III. Phanh tay :

Ngoi h thng phanh chn, t cn c trang b thm h thng phanh tay vi c cu
phanh c b tr h thng truyn lc ( thng t trc th cp hp s).
H thng phanh tay c dng khi t dng hn hoc gi cho t khng tri t do, h
tr cho phanh chn khi tht cn thit.
Theo kt cu chia phanh tay thnh 02 loi :
-C cu phanh tay kiu m phanh tang trng.
-C cu phanh tay kiu phanh a.
Hin nay a s t s dng c cu phanh tay kiu m phanh tang trng.

18

Cu to : c cu to nh c cu phanh chn ch khc v tr lp t.

Nguyn l lm vic :
Trc khi ko phanh tay cn bp tay hm nh c cu hm con cc sau ko tay
phanh thng qua h thng chuyn ng lm quay trc v cam phanh y m phanh
p st vo tang trng tin hnh phanh.
Khi th phanh bp tay hm nh c cu hm con cc ri y tay phanh truyn ng
qua bnh rng r qut lm trc cam quay tr v v tr ban u, qu trnh phanh kt
thc.

19

Bi 4 :
CU TO IN TRN T
I-H THNG CUNG CP IN :
1-c quy :
Cng dng :
Dng tch tr in nng, cung cp cho cc ph ti nh :
+ Cung cp cho my khi ng khi khi ng ng c
+ Cung cp in nng cho ph ti.

Hnh 4-2 : c quy a xt ch lp trn t

2-My pht in :
Cng dng :
My pht in dng pht ra in nng cung cp cho cc ph ti v np in cho c
quy nhng ch lm vic nht nh ca ng c.

20

3-Tit ch (B iu chnh in) :

Cng dng :
-Gi cho in p v cng dng in ca my pht pht ra khng vt tr s quy
nh.
-Ct dng in t c quy ti my pht khi in p my pht pht ra nh hn in p
ca c quy m bo an ton cho my pht.
II-H THNG NH LA :
1.Cng dng :
H thng nh la c s dng trn ng c xng, dng bin dng h p c in
p thp (6V hoc 12V) thnh dng in cao p c in p cao (12.000V 50.000V)
to ra tia la in bu gi (nn nh la).
2.Cu to, nguyn l lm vic ca h thng nh la thng :
a.S cu to :
M bin
B chia in
Cam
T in

Vt la

Kho in
c quy

bugi

Hnh 4-4 : S h thng nh la c tip im

b.Nguyn l lm vic :
Khi ng kho in BZ, cam 1 quay v tr thp, tip im K ng, trong mch in
h th (s cp) c dng in chy theo mch : c quy, qua kho in BZ, qua in tr
ph Rf, qua cun dy W1 (cun s cp) qua P, qua Pc, qua cn tip im 2, qua K v
cc m c quy.
Dng in qua W1 to ra t trng trong bin p nh la.
Khi cam 1 quay ti v tr cao, tip im K m, dng in qua W1 b ngt, t trng
trong bin p b mt t ngt, lm sinh ra sc in ng cm ng c in p cao. Dng
in cao p i theo dy dn n b chia in. Ti y con quay 4 (u chia in) a
ra cc bugi theo th t n ca ng c to ra tia la t chy hn hp nhin liu.
3.Cng dng ca mt s b phn chnh ca h thng nh la :

21

a.Bin p nh la (ng tng in) : dng bin nhng xung in thp p (12-24V)
thnh cc xung in cao p (12-50KV), to ra tia la t chy hn hp nhin liu trong
xy lanh ng c.
b.B chia in : Dng iu khin nh ngt mch s cp ca HTL thng v
phn phi in cao p n cc xy lanh theo th t n ng c.
c.T in : Dng gim tia la cp tip im v lm tng bin thin t trng
trong cun s cp, nng cao in p th cp, thc hin nh la tt.
d.Bugi : dn dng in cao p, to nn tia la bung chy, t chy hn hp
nhin liu trong xy lanh ng c.
4.Mt s lu trong h thng nh la :
a.H thng nh la thng :
-Phi thng xuyn kim tra , bt cht cc u ni dy trong HTL v dy cp bt c
quy.
-Khi khi ng ng c, nu kim ng h am-pe khng lc mnh v ng c khng
lm vic th phi dng khi ng.
-Khi ng c ngng lm vic phi tt kho in.
-Khng bin p nh la lm vic qu nng.
b.H thng nh la bn dn:
Ngoi nhng ch nh h thng nh la thng, cn lm thm :
-Khng c tt ng c bng cch rt dy cao p trung tm.
-Khng c th cao p bng cch dy cao p cch mt.
-c quy phi tt.
-Khi khi ng kh n, khng c ni tt in tr ph.
-Khi h hng khng c tho hp TK cu ni cc linh kin.
III. H THNG CHIU SNG, TN HIU, NG H :
1.H thng chiu sng:
-n pha : chiu xa.
-n ct : chiu gn.
-n soi bin s.
-n chiu sng sau xe.
-n trn trong xe.
-n chiu sng bng ng h.
2.H thng tn hiu:
-n bo r.
-n phanh.
22

-n bo gii hn kch thc xe.

-Ci.
3.Cc loi ng h trn t :
a. ng h ampe (A)
-Dng theo di in ang s dng trn xe :
+Dng in ca c quy : kim ng h Am-pe ch (-)
+Dng in ca my pht : kim ng h Am-pe ch (+)
b.ng h nhit nc lm mt :
-Dng theo di nhit nc lm mt trn xe.
-Nhit l tng nm trong khong 800 900C.
c.ng h o p sut du:
-Dng theo di p sut du bi trn trong ng c.
-p sut du khong 2-4kg/cm2.
d.ng h nhin liu :
Dng theo di lng nhin liu trong thng cha.
E : ht nhin liu.
F : Nhin liu y thng cha.
e.ng h tc :
-Theo di tc xe.
-Qung ng xe i.
-o qung ng i n.
f.ng h vng tua my :
theo di tc vng quay trc khuu gip li xe s dng s hp l.
g.ng h p sut hi :
-Bo lng hi trong bnh cha.
-Bo lng hi tiu th sau mt ln phanh.

23

Bi 5 :
NI QUY XNG V K THUT AN TON

I.Ni quy xng v k thut an ton :

1.Ni quy xng sa cha :
Mi xng thc ta65o u c ni quy.
-Hc vin c ph bin v nguyn tc an ton lao ng v phng chy cha chy.
-Hc vin n xng ng gi quy nh, mc trang phc lao ng, khng i giy dp
trn, eo ph hiu, s thc tp.
-Hc vin chp hnh nghim v quy nh an ton lao ng, v sinh cng nghip.
-Hc vin chp hnh theo s hng dn ca gio vin.
-Hc vin lm ng s phn cng v hng dn ca gio vin.
-Nghim cm a gin, ch lm vic phi sch s ngn np.
-Cm ht thuc trong xng thc tp.
-Phi lau chi v sinh xng thc tp. Khi ht gi thc tp bn giao dng c ngh
cho xng.
-Ngt cu dao in khi ra khi xng.
2.k thut an ton v phng chng chy trong bo dng sa cha t:
a.Mt s quy nh chung :
-Ni lm vic phi gn gng ngn np sch s.
-Trang phc lao ng gn gng.
-t thc tp phi ko phanh tay, bnh xe c chn gi. Khng c n my nu
khng c s cho php ca gio vin.
-Nhng ngi c giy php li xe mi c iu khin t. Trc khi n my phi
quan st pha trc pha sau di gm khng c ngi mi chuyn bnh.
-Cm th phanh t trong nh xng.
b.An ton trong cng tc k kch nng h t:
-Trc khi nng t hp s phi nm v tr trung gian, ko phanh tay, kho cng tc
in, rt cha kho ra khi kho.
-Khi nng t bng kch phi k chn kim tra chc chn mi chui xung gm t.
-Nu s dng pa lng, cn trc ch c xy xch tt, cm ng di pa lng cn trc.
3.Dng c cm tay :
24

+Cha vn ai c :
C cha vn dt hai u (c l dt), cha vn trng hai u kch thc khc nhau (c l
trng).
+Cha vn ng (c l tup) :
Dng tho v lp cc bu long hoc ai c.
+M lt :
C nhiu loi dng tho lp bu long ai c khng tiu chun.
+Tuc vt :
Dng tho cc loi vt c rnh x.
+Kim :Gm c kim thng dng v kim chuyn dng.
+Ba : Cn c vo hnh dng c ba u vung v ba u trn.
+Vam :L dng c chuyn dng tho cc chi tit ni ghp c di (puli, bnh
rng, vng bi).
+Da v dao co.
4.Dng c o kim :
a.Thc cp :
Dng o lng ng knh ngoi ng knh trong v su chi tit c chnh
xc 0,1-0,05 v 0,02mm.
b.Panme :
Dng o lng ng knh ngoi ca chi tit c chnh xc cao (0,01mm)
c.ng so :
L loi dng c o c tnh cht so snh kim tra cn, ovan.
d.Thc t :
Dng o khe h gia hai mt phng nh khe h nhit x pp, khe h m vt
5.Mt s ch khi s dng dng c o kim :
Dng c o kim c chnh xc cao v vy khi s dng phi cn thn trnh va p.
Cc mt o cn gi gn sch s trnh g v bi bn bm vo.
Sau khi o xong phi lau chi v ct vo hp bo qun.
6.Gii thiu ngh li xe :
B ngh gm c :
1)Tuc vt
2)M lt
3)Ci t
25

4)Ci c
5)Ci ba
6)Cha vn ai c 27-30
7)Cha vn trng 19-22
8)Cha vn ai c c rnh ca tr lc li
9)Cha vn ai c gim chn v np n dn ng li.
10)Ti ng ng h o p sut lp
11)n soi cm tay.
12)Bt tho moay bnh xe sau v ai c vi sai.
13)Vam tho vi phun
14)Cha vn ai c moay trc
15)Cha vn 24 sit np my
16)Cha vn ai c bnh xe
17)n tho lp v cn by kch
18)n by
19)Cha vn trng 36 x 38
20)Cha vn 24 x 27
21)Cha vn mt trng
22)Cha vn 32 x 36
23)n quay
24)Palng cp
25)Kch 24T
26)ng bm lp
27)Bm m
28)Cha vn ng 19
29)Cha vn 13 x 17
30)Cha vn 19 x 22
31)Ci kim
32)Tuc vt 1,5 x 0,7
33)Cha vn trng 17 x 19
34)Tay quay
35)Tay quay ng
36)Cha vn 8 x 10
26

37)Cha vn 12
38)Cha vn 10 x 12
39)Cha vn ai c my nn kh
40)Thuc l
41)Cha vn ng
42)Tay quay
43)Cha vn ng

27

Bi 6
BO DNG THNG XUYN V TRN NG

I.Mc ch yu cu i vi cng tc bo dng :

Bo m t thng xuyn c tnh nng k thut tt. Gi gn c hnh thc bn
ngoi gim cng hao mn ca chi tit. Ngn nga v pht hin kp thi cc h
hng v sai lch k thut khc phc.
II.Bo dng thng xuyn v trn ng :
-Xem xt nhng h hng bn ngoi t. Kim tra bung li, thng t, knh, gng
chiu hu, bin s, lp, p sut lp.
-Kim tra s hot ng ca cc ng h n tn hiu, n chiu sng, ci, gt nc.
-Kim tra xem xt kn ca tr lc lc tay li, r ca truyn ng li, hnh trnh
t do ca vnh tay li.
-Kim tra h thng phanh.
-Kim tra s lm vic ca cc tng thnh cm, cc h thng.
III.Cng tc v sinh :
-Qut dn bung li v thng t.
-Ra t sau khi ch cc cht n mn kim loi.
-Lau gng chiu hu, n pha, n bo hiu, knh bung li, bin s.
IV.Cng vic bi trn v lm sch:
-Kim tra mc du v khi cn thit phi chm thm du.
-Kim tra mc du trong bm cao p.
-Kim tra nc trong h thng lm mt nu thiu chm thm.
-X cn bn v nc bnh lc du, bnh cha kh nn, bu lc nhin liu v thng
cha nhin liu.
-Kim tra mc nhin liu trong bnh v khi cn thit phi thm.
V.Cc cng vic phi lm thm i vi t con v khch:
-Kim tra tnh trng sau t, m ta gh ngi, b xe, cc ca knh, ca ln xung.
-Kim tra tc dng ca c cu m ca v kn ca h thng thng hi.
-Kim tra tc dng h thng tn hiu gia ngi ph v ngi li n chi61u sng
trong xe t n u t v tn hiu ch ng.
-Kim tra xem xt trng thi chnh ca thng t, bnh hi, nhp.
-Lm sch gh ngi, m ta, qut dn sn t lau ra ton t.
28

Bi 7 :
SA CHA CC H HNG THNG THNG

I.ng c khng n :
1.Khng c tia la in
Hin tng : khi ng mi m ng c khng n.
Nguyn nhn : Nu in khng tia la in, rt dy cao th trung tm cch mt
8mm-10mm, dng tay quay trc khun xem c tia la hay khng, nu khng c tm
nguyn nhn khc phc ( i vi ng c dng h thng nh la bn dn, khng nn
kim tra theo cch ny).
2.Thng cha nhin liu khng cha xng :
Xc nh mc xng trong thng bng thc o mc xng nu xng thiu chm thm,
trong lc rt xng phi tt my.
3.Trong bung phao ca b ch ha kh khng c xng :
Xng trong thng vn y nhng ng c vn khng khi ng c.
Nguyn nhn : mun xc nh phi dng bm tay bm xng vo bu phao. Khi dng
bm tay m khng thy nng tay chng t bm xng khng lm vic.
4.Bu lc xng b tt :
Bu lc dng lc sch tp cht v nc, sau khi lm vic mt thi gian di n s b
tt nght. Khi n thi k bo dng phi tho bu lc ra st ra.
5.Cc ng dn xng b tc:
ng dn xng b tc nght do xng c ln tp cht cn bn. Phi lp vi cao su t ng
dn kh nn thng ng ng dn xng.
6.Bm khng ln xng
Do tc bu lc, mng bm b hng, cn bm v van bm b hng.
7.Trong bung phao ca b ch ha kh c nc :
Trong lc nhin liu vo thng cha nc c th ri vo, nc lng xung y
thng, nc bung phao ca b ch ha kh cng lng xung t i vo xy lanh
ng c lm cho ng c kh khi ng.
8.Trong h thng xng c khng kh :
Lm hn hp chy lon khin ng c kh khi ng. Khc phc hin tng ny phi
thay cc tm m gia phn ng np vo thn my, gia bc lt v trc bm.
9.Bm xng ng thng xuyn :
ng c khng khi ng c do l xo gi bm xng b gy.
29

10.Cc gicl b ch ha kh b tt:

Do tp cht ri vo xng lm tc nght gicl khc phc phi tho b ch ha kh
ra sch bn ngoi sau tho bn trong tho gicl v thng bng khng kh nn.
11.Chy m vt bch kim ca b chia in :
Cc m vt bch kim b chy lm gim cng dng in cun nh la lm vic
phng tia la in nn in b km i. Kt qu ng c khng khi ng c.
12.Hng cht cch in h thng nh la dng c quy:
Do dnh nhin liu du nhn. Kt qu nn in khng c tia la in ng c khng
khi ng c, ngn nga khi thy trn lp bc dy dn c dnh xng du nhn
phi lau sch ngay.
13.Khe h in ca bugi khng 1ung tiu chun :
Khe h gia hai in cc khong 0,6-1mm. Khe h nh tia la yu, khe h ln khng
c tia la in. C hai trng hp ny ng c khng khi ng c.
Kim tra khe h gia cc bugi dng dng c chuyn dng kim tra. Nu khe h
khng ng ch vic g cong u cc.
14.Cun nh la b hng :
Lm cho ng c khng khi ng c, nhit cun nh la tng ln. kim tra
dy cao th trung tm ra khi np b chia in. Tho np b chia in v t mt u
dy dn trung tm cch mt 10mm.
Nu cun nh la cn tt th lc tch m vt bch kim th tia la se xy ra khe h.
Nu cun nh la hng th u dy khng c tia la.
15.Khe h vt bch kim khng ng
Khe h quy nh l khong 0,3-0,45mm khe h nh tia la in yu hoc khng c
khe h ln hai m bch kim khng ng c th cng khng c tia la in.
C hai trng hp trn u khng khi ng c ng c cn phi iu chnh li.
16.T in b hng :
T in b hng l tia la in s pht ra rt ln s lm cho bch kim b chy. Phi
kim tra li t bng cch mc ni tip t vi bng n v mch th hiu 220V nu n
khng sng th t tt, nu n sng th t b hng.
17.Bnh c quy phng in:
C th xc nh theo du hiu sau :
My khi ng quay trc khun chm, ci yu, n sng.
Mc phng in c xc nh bng ng h o ph ti.
18.Xit np my khng cht :
Khng m bo kn, nc chy vo xy lanh v khi xit np my phi theo trnh t
nht nh.
II.ng c ang lm vic b cht my bt ng :
30

-Khng c tia la in.

-Nhin liu khng vo.
-Bnh rng trc cam b m gy.
-Dy cao th ca cun nh la b lng, t.
-ng dn nhin liu b r.
-Mc nhin liu trong bung phao khng ng.
-p sut trong b ch ho kh b mt cn bng.
-Khng kh bn ngoi lt vo.
-nh la mun.
-nh la sm.
III.Mc du bi trn khng ng quy nh :
-Mc du b gim do b r r, giong m b hng.
-Mc du tng do nhin liu v nc lt vo.
-Tiu hao nhiu du trong my nn kh.
IV.Nc tro ra khi l nc kt nc :
-m np my thn my b hng.
-Np my vn khng cht.
-Kt nc ca h thng lm mt b tc.
-Rn nt trong xy lanh ng c.
V.Vic cung cp nhin liu b ngt:
-Mng bm nhin liu b rch.
-Cn dn ng bm b mn.
-Tc l thng trn nt thng xng.
-Cc ln bm b tt.
-L xo bm b lit.
VI.Khng c tia la in ti bugi:
Do nguyn nhn sau :
-Tip im b chia in b mn.
-Khng c khe h tip im ca b chia in.
-Tip im b dnh du.
-Tip im ca b chia in khng ng.
VII.c quy b phng in :
-Trong c quy hnh thnh dng in cc b.
31

-Nc vo c quy khng phi l nc ct.

-Dung dch in phn qu mc.
-B mt ca c quy b d bn.
VIII.X kh phanh du : Do
-Khng kh lt vo h thng.
-Trnh t x kh cn 2 ngi.
-Mt ngi ngi trong cabin p bn p phanh.
-Ngi th hai lm nhim v x kh.
-Tho bu long van x kh thay vo 1 ng cao su, u kia c gn vo 1 cc ng
du phanh, p bn p phanh cho du chy ra n khi khng cn bt kh, sau vn
cht van x li. Trong qu trnh x cn theo di du phanh trong xy lanh ci ( tng
bm) nu thiu chm thm.
IX.Kim tra hp sn thu lc.
-Kim tra mc du.
-Kim tra mu sc du.
-Kim tra r r du.
-Chy th t.
X.iu chnh r v lng li :
Cn gi l hnh trnh t do .
-Kim tra r.
-iu chnh r.

32