ISSN 1300-9672

SLEYMAN DEMREL NVERSTES

LAHYAT FAKLTES
DERGS
Review of the Faculty of Divinity
University of Sleyman Demirel

Hakemli Dergi

Yl: 2003/1

Say: 10

DERGNN SAHB
Prof Dr. Ekrem SARIKIOLU (Dekan)
DERGNN EDTR
Do. Dr. smail Hakk GKSOY
FAKLTE YAYIN KURULU
Prof Dr. Ekrem SARIKIOLU (Dekan)
Prof Dr. smail YAKIT
Prof Dr. Orhan NER
Prof Dr. Talat SAKALLI
Do. Dr. M. Saffet SARIKAYA
Do. Dr. smail Hakk GKSOY
Do. Dr. Kemal SZEN
Yard.Do.Dr Ahmet YILDIRIM
Yard.Do.Dr. Talip TRCAN
DZG
SD lahiyat Fakltesi
KAPAK
SD Basn ve Halkla likiler
BASKI
Ali OLAK
SD lahiyat Fakltesi Dergisi hakemli bir dergi olup, ylda iki defa yaymlanr.
Dergide yaynlanan yazlarn sorumluluu yazarlarna aittir. Dergide yaynlanan makale ve
yazlar kaynak gsterilmek artyla iktibas ve atf eklinde kullanlabilir.
lahiyat Fakltesi Isparta-2004

STEME ADRES
SD lahiyat Fakltesi 32260 ISPARTA
Tlf: 0 246 237 10 61 Fax: 0 246 237 10 58

II

BARTALOMEUS NCL
Yazan: W. SCHNEEMELCHER
eviren: Prof. Dr. Ekrem SARIKIOLU
Kilise Babalarndan Hieronymus havarilerden Bartolomeus
adna apokrif bir incilin varlndan sz eder. Yine Pseudo-Dionysius
Areopagita isimli eserde de Bartolomeus ncilinin ad geer. Ge
devirlerde nshalar oaltlm Yunanca, Latince ve Slavca
nshalara rastlanr. Kopt dilindeki nshalarn saylar daha oktur.
Bunlarn da 5. - 7. Yzyllardan kalma metinler olduu tahmin
edilmektedir. Bilim adamlar metin tahlilleriyle orijinal nshaya
ulama almalarndan kesin bir sonuca ulaamamlardr.
Tercmesini sunduumuz metin Felix Scheidweilerin eitli
kaynaklardan yararlanarak hazrlad, W. Schneemelcherin
Neutestamentliche Apogryphen isimli eserinin 5. Bask, 1. Cildinde
yaynlanan Almancasndan eviridir.
(Metin)
I.
1- armh (Passion) ncesinde Efendimiz sa btn
havarileri ile bir kere toplanmt. Ona sordular ve rica ettiler:
Efendimiz gn srlarn bize akla; dediler. 2- sa cevap verdi: Bu
etten bedenimi braktmda, size hibir aklamada bulunamam. 3Ama o strap ekip ve lmden dirildikten sonra, havariler ona soru
sormaya cesaret edemediler, nk onun grnm nceki gibi
deildi, o tamamen tanrsal tezahrn gstermiti. 4- Buna ramen
Bartolomeus ona yaklat ve dedi: Efendim, sizinle konumak
istiyorum. 5- sa ona cevap verdi: Sevgili Bartolomeus, senin ne
sylemek istediini biliyorum. O halde sor! Senin istediin eylerin
hepsine cevap vereceyim. Dile getirmediin eyleri de sana
aklayaym. 6- Bunun zerine Bartolomeus ona dedi: Efendi, sen
armha aslmaya gittiinde, ben seni uzaktan takip ettim ve armha

Sleyman Demirel niversitesi lahiyat Fakltesi Dekan

97

nasl gerildiini ve melein gkten nasl indiini ve seni nasl tazim

ettiini grdm. 7- Ve karanlk basnca, baktm ve senin armhtan
kaybolduunu grdm; yer alt dnyasndan senin sesini ve birdenbire
byk bir iniltinin ve di gcrdamalarnn ykseliini iittim. Efendim,
armhtan nereye gittiini bana akla! 8- Bunun zerine sa cevap
verdi: Bu srr seyretmekle ltuf buldun sevgili Bartolomeus. Ve imdi
sana sorduklarnn hepsini aklayaym. 9- armhtan kaybolunca,
Ademi ve btn atalar, brahimi, shak ve Yakupu kurtarmaya yer
alt alemine gittim. Byk Melek Mikil bunu bana teklif etmiti.
10 Yeralt dnyasnn kaplarn ve demir srglerini
paralamak iin meleklerimle yer alt alemine indiimde, Hades
eytana dedi: Tanrnn yeryzne indiini gryorum. 11- Ve
melekler g sahiplerine seslendiler:
Kaplarnz an beyler,
ihtiamn kral yer alt alemine indi. 12- Bunun zerine Hades sordu:
Bizim yanmza inen ihtiamn kral kimdir? 13- Ben 500 basamak
aaya indiimde, Hades iddetle titremeye balad ve dedi: Tanrnn
indiine inanyorum. Onun gl nefesi nmde gidiyor. Onu onunla
birlikte kabul edemem. 14- Ama eytan ona dedi: Ona teslim olma,
kendini glendir! Tanr aaya inmedi. 15- Ama ikinci defa 500
basamak daha inince, gl melekler seslendiler: Kaplarnz
efendinize anz.! Kap kanatlar alsn! Baknz, ihtiamn kral
aa indi. Ve Hades tekrar konutu: Yazklar olsun bana! Tanrnn
nefesini gerekten hissediyorum. Ve sen bana, Tanr yeryzne inmedi
diyorsun! 16- (eytan) Beelzebub karlk verdi: Sen niin
korkuyorsun? O bir peygamberdir ve sen onun tanr olduunu
zannediyorsun. Peygamber kendini Tanrya denk yapt. Onu kabul
edeceiz ve ona elik edenlerin ge ykseldiini zannediyoruz. 17Ve (Hades) dedi: Peygamberlerden hangisi? Bana bilgi ver! O adalet
yazcs dris midir? Ama Tanr ona 6000 yl sona ermeden dnyaya
inmesine izin vermedi. ntikamc lyas olduunu mu sylyorsun?
(Dnyann) sonundan nce o inmeyecek. Tanrdan bir ykc ise, ne
yapaym? O zaman bizimde sonumuz gelmitir. nk (yllarn) says
ellerimdedir. 18- eytan Babann Kelamnn aa indiini anladnda
dedi: Korkma Hades! Kaplar glendirir ve srgleri destekleriz.
Tanrnn kendisi yeryzne inmez. 19- Ve Cehennem (Hades) dedi:
Byk hkmdar Tanrnn nazarndan nereye gizlenelim? Beni
kendine kar koydurma; ben senden nce yaratldm. 20- Ve sonra
glendirilmi kaplar parampara oldu. Ve demir srgleri krdlar.
Ve ieri girdim ve onu yakaladm ona yz yumruk attm ve almaz
zincirlerle baladm. Ve btn atalar dar kardm ve tekrar
armha gittim. 21- Bartolomeus ona dedi: Efendi, tekrar armha
asln, ve btn llerin har oluunu ve seni tzimini grdm.

98

Efendi, meleklerin kucaklarnda tadklar ok byk insan kimdi?

Bana akla! Zorlukla iini eken o kiiyle ne konuuyordun? 22- O
ilk yaratlan Ademdi; Onun iin gkten yere inmitim. Ve ona dedim.
Senin ve ocuklarn iin ben kendimi armha gerdirdim. Ve bunu
duyunca, iini ekti ve dedi: Onu yapmakla skunet buldun, Efendim.
23- Bartolomeus tekrar konutu. Adem nnde meleklerin nasl
ykseldiini ve vg arks sylediini ben de grdm Efendim. 24Ama meleklerden biri dierlerinden daha bykt ve yukar kmak
istemedi. Onun elinde ateli bir kl vard ve sana bakt. 25- Ve btn
melekler onunla birlikte ykselmek iin ona ricada bulundular; ama o
istemedi. Ama sen ona emredince, onun elinden bir alevin ktn ve
Kuds ehrine kadar uzandn grdm. 26- Ve sa ona dedi: Sevgili
Bartolomeus, sen bu gizlilikleri grdne gre kutsanmsn. Bu,
Babamn makam nnde duran intikam meleklerinden biriydi. Bu
melei bana gndermiti. 27- Ve bundan dolay o ykselmek istemedi,
nk o dnya gcn imha etmek istedi. Ama ben ona ykselmesini
emrettim. Elinden bir alev kt ve mabedin perdesini paralad; srail
oullarnn beni armha germelerinin zntsne bir delil olmak
zere onu iki paraya ayrd. 28- Ve o bunlar syledi ve Havarilerine
dedi: Beni bu yerde bekleyin; nk bugn cennette bir kurban
sunulacak, ben onu varmdan sonra kabul edeceim. 29Bartolomeus dedi: Efendim, cennetteki nasl bir kurbandr? sa cevap
verdi: Adillerin ruhlar bedeni terk ettikten sonra cennete giderler ve
ben varmadan orada kabul bulmazlar, ieri alnmazlar. 30- Bunun
zerine Bartolomeus sordu: Efendim, bu dnyay gnde ka ruh terk
ediyor? sa cevap verdi: Otuz bin. 31- Ve Bartolomeus tekrar sordu:
Efendim, aramzda yaadn srece de cennete kurban kabul edecek
misin? 32- sa cevap verdi: Sevdiim, gerekten sana sylyorum ki,
aranzda teblide bulunduum srede de, Ben Babamn sanda
oturdum ve cennete gelen kurbanlar kabul ettim. 33- Ve Bartolomeus
dedi: Efendim, gnde 30.000 ruh bu dnyay terk ediyor ise, ne kadar
Cennete girecek? sa cevap verdi: Sadece : 34- Bartolomeus
sormaya devam etti: Efendim, gnde ne kadar ruh dnyada douyor?
sa cevap verdi: dnyay terk edenlerin sadece biri geride kalyor. 35O bunlar sylediinde, onlara bar getirdi ve gzlerinden kayboldu.
[H nshalarna gre:] 10- Bunun zerine Bartolomeus: Nasl
bir ses ykseldi? sa cevap verdi: Hades Beliara dedi: Grebildiim
kadaryla Tanr buraya geldi. 16/17- Beliar Hadese cevap verdi: Onun
kim olduuna iyi bak, bana grnd kadaryla o lyas veya dris
veya peygamberlerden biri olabilir. Ama Hades Beliara cevap verdi.:
Henz 6000 yl dolmad ki. Bunlar nereden gelecek? Elimde saylar
belgesi var. 18- (Ama Beliar Hadese dedi:) Korkma! Kaplarn
gvenlik altna al ve srglerini kuvvetlendir? Dn, Tanr yeryzne

99

iniyor deil. 19- Hades dedi: Senin gzel szlerini duyamyorum.

Karnm sanclanyor, barsaklarm gurulduyor. Tanr aa indi, baka
bir ey olamaz. Yazklar olsun bana! Ulu Tanrnn nnden nereye
kamalym? (Ben seslendim) Brak gireyim. nk ben senden nce
yaratldm. 20- Buraya geldim ki onu (eytan) krbalayaym ve
almaz zincirlerle balayaym.
II. 1- Ama Havariler Hritir denen yerde Meryemle birlikte
idiler. 2- Orada Bartolomeus Petrus, Andreas ve Yohannesin
bulunduu yere vard ve onlara dedi: Biz ltuf bulmu Meryeme,
kavranamayana nasl hamile kaldn veya tanlmaz nasl tadn
veya o bykl nasl dourduunu soralm! Onlar da bunlar
sormay dnyorlard. 3- Bartolomeus Petrusa dedi: Petrus Baba,
bamz olarak sen onun yanna gir ve ona sor. Petrus ise, Yohannaya
dnd: Sen masum bir gensin ve ona sorular sormada kusursuzsun
4- Hepsi kararszd ve ileri geri dndler; nihayet Bartolomeus
sempatik bir yzle ona ilerledi ve dedi: Ltuf bulmu ulularn adr,
bakire! Biz Havariler hepimiz sana sormak istiyoruz ve beni sana
gnderdiler. Kavranamayana nasl hamile kaldn veya tanmayan
nasl tadn veya yle bir bykl nasl dourduunu bize
anlatmalsn. 5- Meryem dedi: Bu srr bana sormayn! Bundan size
sz etmeye balarsam, azmdan ate kar ve tm yeryzn yutar. 6Daha ayrntl sordular. Ve o Havarilerin iitmelerini engellemek
istemedi ve dedi: Dua edelim! 7- Ve Havariler Meryemin arkasna
durdular, O Petrusa dedi: Havarilerin ba, en gl direk Petrus,
benim arkamda msn? Efendimiz demedi mi ki, Adamn ba Mesih,
ama kadnn ba adamdr? Dua iin nme ge! 8- Ama onlar ona
dediler: Efendimiz adrn sende kurdu ve sende skunet buldu, senin
tarafndan kucakland. Duada nde durmaya (mamete) sen bizden
daha lyksn. 9- Ama o onlara kar kt! Peygamberin (Mazmur
120,1 (XX) dedii gibi, siz k saan yldzlarsnz: Ben gzlerimi
bana yardma gelen dalarn zerine kaldryorum.
10- Bunun zerine Havari ona (dedi): Semav hkmdarn
annesi olarak duay sen etmelisin. 11- Ve Meryem Onlara: Allah sizin
suretinizde drt sere ekillendirdi. Ve onlar dnyann drt kesine
(blgesine) gnderdi. 12- Ama onlar ona dediler ki: yi ama, yedi
gn kavrayamad, senin kucanda skun buldu. 13- Bunun
zerine Meryem nlerine durdu, ellerini ge kaldrd ve aadaki
gibi duaya balad: Ey her eyden byk ve her eyi bilen Allah,
alemlerin kral, tasvir edilemeyen, ifade edilemeyen, sen sznle
gklerin geniliini yarattn ve gk kubbeyi ahenkli nizamnda
yerletirdin, dzensiz maddeye, eyaya ekil verdin ve ayrlar
birletirdin, karanln zifirini aydnlktan ayrdn, sular yerin

100

kaynaklarndan akttn, nnde hava (ate) titrer ve yer korkar. Sen

yeri ikamet yeri klansn ve onu yoklua gtrmeyensin, yere bolca
yamur ltfedensin ve her varla rzk verensin, babann ebedi
logosusun. Yedi gk seni kavrayamaz ama bana ac vermeden skunet
verensin, her eyi kendisi vastasyla yaratt babann Kmil
Logosusun, her eyin stnde olan adnn ihtiamn artr ve kutsal
havarilerin nnde konumama msaade et!
14- Ve duay
bitirdiklerinde o onlarla konumaya balad: Yere oturalm!
Havarilerin ba Petrus gel, benim sa yanma otur ve sol elini
koltuumun altna koy! Ve sen Andreas solunla (elinle) aynsn yap!
Ama sen ismet sahibi Yohanna, benim gsm tut. Ve sen
Bartolomeus dizini omzuma daya ve srtma bastr ki, konumaya
baladmda organlarm zlp dalmasn! 15- O bunlar yapt ve
balad: Allahn mabedinde yaarken, bir melein elinden yiyecek
aldm, bir gn bir melek suretinde biri bana grnd; benim yaknma
kadar geldi, yzn tasvir edebilme imknm yoktu ve elinde
meleklerdeki gibi ne ekmek ne de anak vard. 16- Ve o anda mabet
perdesi yrtld ve gl bir deprem oldu ve ben yere dtm ve onun
bakna tahamml edemedim. 17- Ama o beni eliyle tuttu ve kaldrd
ve ge doru baktm; O zaman yzme ii nemle dolu bir bulut geldi
ve batan aa btn bedenimi kaplad, ve rtsyle beni ykad. 18Sonra benimle konutu. Selam sana, rahmet bulmu, sekin kap. Ve
sonra elbisenin sa tarafn tklad ve muazzam byk bir ekmek
nme geldi; onu mabet mihrabna koydu, nce ondan kendi yedi ve
sonra bana da verdi. 19- Ve tekrar tklad, ama bu defa elbisenin sol
tarafn, ve baktm ve ii arapla dolu bir tas grdm. Onu mabedin
mihrabna koydu, ondan nce kendisi iti. Ve sonra imem iin bana
verdi, ve baktm, ekmek yannda hibir eksiin olmadn grdm ve
tas da evvelki gibi doluydu. 20- Sonra konutu: Daha yl sreyle
kelamm gndereceim ve sen olumu kabul edeceksin ve onunla
btn dnya kurtulacak. Ama sen dnyaya manevi salk getireceksin.
Ltuf bulmu, selam sana, ve benim ltfm (barm) dim seninle
olacak. 21- Ve bunlar sylemiti ki, o gzlerimden kayboldu ve
mabet nceki gibi idi.
22- O bunlar sylemiti ki, azndan bir ate geldi ve
dnyann stn ve altn yakabilirdi. Birdenbire sa hzl admlarla
geldi ve Meryeme dedi: Daha fazla konuma, aksi halde benim btn
yarattklarm yok olur. Ve Tanrnn kendilerine kzabilecei
dncesiyle Havariler korkuya kapldlar.

aralarna

III. 1- O (sa), onlarla birlikte Mauria dana gitti ve

oturdu. 2- Korktuklar iin ona sormaya cesaret

101

edemiyorlard. 3- Ve sa sz ald ve dedi: Bana istediinizi sorun ki,

sizi aydnlataym ve gsterebileyim. nk ilk yedi gn geti, daha
sonra ben Babama kacam ve bundan sonra artk gzlerinizin nne
gelmeyeceim. 4- Onlar ekinerek dediler: Efendi, bize szn ettiin
kyameti (dnyann sonunu) gster. 5- O cevap verdi. Kyameti
grmek sizin iin iyi olmaz. Onu kesinlikle istiyorsanz, ben szm
tutacam. Gelin, beni takip edin ve bakn! 6- Ve o onlar Kerubim
yani Hakikat Yeri denen, yere gtrd. 7-Ve batnn meleklerine iaret
etti. Ve dnya bir kat rulesi gibi drld ve kyamet onlarn gzleri
nnde ald. 8- Havariler onu grnce yz st kapandlar. 9- Ama
sa onlara dedi. Ben size dememi miydim ki, kyameti grmeniz sizin
iin iyi olmaz. Ve meleklere kyameti rtmeleri iin tekrar iaret etti.
IV. 1- Ve onlar ald ve Zeytin Dana gtrd. 2- Ama
Petrus Meryeme dedi: Ltufkar, Efendiye ricada bulun da, o bize
semada ki eyler hakknda her eyi bize anlatsn. 3- Ve Meryem
Petrusa karlk verdi: Yukarda kayalar yontan sensin, senin zerine
de kilisesini kuracak Efendi deil mi? Ona gidip soruyu soracak sen
olmalsn! 4- Petrus tekrar dedi: Ulu Tanrnn adrn ortaya koyan
sen deil misin? Ona sen sor! 5- Ona kar Meryem: Sen Ademin
suretisin. nce Adem sonra Havva yaratlmad m? Gnee bak! O
Ademin suretine gre parlamyor mu? Aya bak! O kirle dolu, nk
Havva yasa inedi! Yani Tanr Ademi douya, ama Havay batya
yerletirdi, ve her iki aydnlatcya, aydnlatmalarn emretti. Bylece
gne ateli arabalaryla douda Ademi aydnlatmasn, ay da Batda
Havvaya st yumua klarn versin. Ama o Rabbin yasaklarn
inedi ve bundan dolay ay kirli oldu ve parlamyor. Yani burada
sen Ademin suretisin, ona sormak sana layktr. Rab ise bende ikamet
etti ki, ben kadnlarn erefini tekrar onaraym. 6- Bylece onlar dan
tepesine geldiler, Efendi (Rab) bir sre onlardan ayrld. Petrus
Meryeme dedi: Sen Havvann yanl admn tekrar iyiletirdin, onun
utancn sevince evirdin, soruyu sormak sana der. 7- sa tekrar
grnnce, Bartolomeus ona dedi: Efendi (Rab) bize insanlarn
muhaliflerini gster ki , onun nasl yozlatn veya etkilerinin neler
olduunu veya nereden kaynaklandn veya gcnn ne olduunu
grelim, nk o seni iyiletirmedi, sayg gstermedi, armha
gerdirtti. 8- O zaman sa ona bakt ve dedi: Ey kahraman yrek!
Gremediin eyler hakknda soruyorsun. 9- Bartolomeus korktu.
sann ayaklarna kapand ve konumaya balad. Snmeyen
aydnlatc, Efendimiz (Rab) sa Mesih, fni olmayan, btn kainata,
sevenlere ltufta bulunan ve dnyada grnmesiyle ebedi k hediye
eden! Babann yukardaki vaadi zerine varln braktn. Ve iini
kemlta erdirdin. Ademin dn sevince dntrdn. Havann

102

zntsn ltufkar vehen ile bakireden doumunla atn. Bana

kzma ve soru sorma hakk ver. 10- O bunlar syleyince sa onu
kaldrd ve ona sordu: Bartolomeus insanlarn muhalifini grmek ister
misin? Sana syleyeyim, onu grdnde, yalnz sen deil, seninle
birlikte Havariler ve Meryem de yz st decekler ve siz ller gibi
olacaksnz. 11- Ama hepsi ona aklamada bulundular. Rab, biz onu
grmek istiyoruz. 12- Ve o onlar Zeytin Dandan aaya indirdi, yer
alt dnyasnn meleini uyard ve Mikile iarette bulundu, gn
ykseklerine gl iarette bulundu, gn borazanyla nlatmasn
emretti. O zaman yer sarsld ve 660 melein tuttuu ve ateli
zincirlerle bal Beliar (eytan) yukar kt. 13- O, 1600 arn
yksekliinde ve 40 arn eninde idi. Yz ateten imek, gzleri
kvlcm gibi idi ve burun deliklerinden kt kokan dumanlar
kyordu. Az bir kaya yar gibi idi; ve onun bir kanad 80 arn
uzunluunda idi. 14- Havariler onu grnce yere yzst kapandlar
ve ller gibi oldular. 15- Ama sa yrd ve Havarileri ayaa kaldrd
ve onlara gcn ruhunu verdi. Sonra Bartolomeusa dedi: Ona yakla
ve boynuna ayaklarn bastr; o zaman o sana iinin ne olduunu ve
insanlar nasl aldattn syleyecektir. 16- Ama sa havarileri ile
uzakta durdu. 17- Ve Bartolomeus yksek sesle dedi ki: Ey bir
ehirden daha geni olan ana kuca! Ey gklerden daha geni ana
kuca! Ey yedi gn kavrayamadn kucaklayan Ana Kuca.
Onun klm varln, sen gsnde acsz, zahmetsiz tuttun. Ey
Ana kuca, sen onu bedeninde sakladn, grnen say dourdun! Ey
Ana Kuca, tm yaratlmlardan daha geni oldun. 18- Ve
Bartolomeusu korku kaplad, dedi: Efendim sa, bana elbisenden bir
para ver ki, ona yaklama cesaretini bulaym. 19- sa cevap verdi: Sen
benim elbisemden bir para alamazsn, armhtan nce tadm
elbisem artk yok. 20. Bunun zerine Bartolomeus: Efendim, senin
meleine iyi muamele etmedii gibi, beni de yutmasndan
korkuyorum. 21- sa cevap verdi: Benim szmle ve Babamn planyla
kainat yaratlmad m? Sleymana ruhlar (cinler) tbi deil mi idi. O
halde git, benim admla syle ve ne istersen ona sor! 22- O zaman
Bartolomeus ona doru ilerledi ve ensesine kt ve yz kulaklarna
kadar yere kapand. 23- Ve Bartolomeus ona sordu: Sen kimsin ve
adn nedir, bana syle! O cevap verdi: Biraz benim durumumu
kolaylatr, ve ben sana kim olduumu, bu duruma nasl geldiimi,
gcmn bykln ve almalarm anlataym. 24- Bartolomeus
onu rahatlatt ve teklif etti: Yaptklarn eylerin hepsini anlat! 25Beliar cevap verdi ve dedi: Benim adm renmek istersin, nce bana
Tanr Melei anlamnda eytanullah (Satanael) denirdi. Tanrnn
suretini reddettiimde Cehennem Melei anlamnda eytan
denildi. 26- Bartolomeus ona tekrar teklifte bulundu: Bana her eyi
akla ve benden hibir eyi gizleme! 27- Ama o cevap verdi: Tanrnn

103

byk ihtiamnda sana yemin ederim ki, ben hibir eyi gizleyemem,
istesem de anlatamam, nk benim yanmda biri duruyor. Gcm
olsayd sizi daha nce yanlttm gibi, imdi de yanltabilirdim. 28Ben ilk melek olarak yaratldm. Tanr g yarattnda bir avu ate
ald ve nce beni meydana koydu. 29- kinci srada gn ordularnn
komutan Mikili yaratt, nc srada Cebrili, drdncs Urieli,
beincisi Raphaeli ve sekizincisi Nathanaeli ve isimlerini
syleyemeyeceim dier 6000 melei yaratt. Tanrnn mzrak
tayclar vard ve bunlar beni gnde yedi defa gndz yedi defa gece
dverler ve beni skin brakmazlar ve benim gcm datrlar.
Bunlar Tanrnn taht yanndaki intikam melekleridir. Bunlarn hepsi
ilk yaratlan meleklerdir. 30- Ve onlardan sonra meleklerin tm
yaratld: Birinci gk iin 100 ordu ve ayn ekilde ikinci, nc,
drdnc, beinci, altnc ve yedinci gkler iinde yaratldlar. Yedi
gn dnda ilk gk kubbe bulunur ve orada melek gler oturur ve
insanlar etkilerler. 31- Rzgar zerinde oturan drt melek vardr.
Bunlardan biri boralar idare eder. Onun ad Hayrumdur ve elinde
ateli bir asa bulunur ve byk nem dolaplarn, yerin kurumamas
iin, rzgarn emrine verir. 32- Ve Dertha isimli melek Aparktias
(yeili olmayan alanlar) idare eder. Elindeki ateli mealesiyle yerin
donmamas iin souk yerlere zen gstererek etraf str. 33- Ve
gney rzgarnn melei Kerkutadr ve dnyann sarslmamas iin
kasrgalar engeller. 34- Ve gneybat rzgarnda oturan melein ismi
Naouthadr. Elinde buzdan bir asas vardr ve azndan kan atei
sndrmesi iin onu azna koyar. Eer melek onu aznda
sndrmese idi, btn dnya alevler iinde kavrulurdu. 35- Dier bir
melek denizleri ynetir. O dalgalar vastasyla vahilikler yapar. 36Daha fazlasn sana sylemiyorum, nk benim yanmda durur ve
sabrszdr. 37- Bunun zerine Bartolomeus ona sordu: nsan ruhlarn
sen nasl cezalandrrsn? 38- Beliar cevap verdi: Sana riyakarlar,
hrsllar,
znileri,
bycleri,
kehanette
bulunanlarn
cezalandrlmasn, inanszlar ve arkasnda olduklarmn tmn
anlataym m? Bartolomeus ona dedi: Senin kendini ksaca anlatman
istiyorum. 40- Ve o dilerini birbirine vurdu ve bunun zerine
yeraltndan atele parlayan kllarla, szlen bir ocuk ortaya kt.
41- Ve ona sordum: Bu nasl bir kl? 42- O cevap verdi: Nefsine
dkn zevk peinde koanlar iin bir kltr. Onlar bu ark iine
konurlar, nk onlar nefsan zevkleri iinde her gnaha meylederler.
kinci ark da iftiraclar vardr, nk onlar en yaknlarna gizlice iftira
ederler. nc arkta riyakarlar ve dierleri gelirler, onlar ben
ekibimle desteklerim. 43- Bunun zerine Bartolomeus: Bunlar kendi
ahsnla m yaparsn? 44- eytan cevap verdi: Ben kendi ahsmla
kabilseydim, btn dnyay gnde bozardm, ancak ne bana ne de
600lerden birine k vardr. Biz bakalarn, evik uaklar

104

kullanrz ve onlara grev veririz. Onlar olta ile engel ile donatrz,
kart engellerle onlar ava yollarz ve onlar ekici tatllklarla
kandrdklar insan ruhlarn bize getirirler. nsanlar zayflatan, iki,
gldrme, sahtekrlk, riyakrlk, zevk peinde koan fahielik gibi
hazinelerinde bulunan ve insanlar zayflatan dier vastalarla bunlar
yaparlar. 45- Geri kalan dier melek isimlerini de syleyeyim: Dolu
meleinin ad Mermeothdur. O bann zerinde doluyu tutar ve
hizmetileri onu istedikleri yere gtrrler. Ve dier melekler karlar
idare ederler, yine bazlar gk grltsn ve yine bazlar imei
ynetirler. Ve aramzdan bir ruh ayrlmak isterse, ister kara da ister su
zerinde olsun, bu melekler ona ateli talar gnderirler ve yelerimizi
atee verirler. 46- Bartolomeus konutu: Yer alt ejderhasn sustur!
47- Ama Beliar dedi: Sana melekler hakknda daha pek ok eyler
anlatacam. Gklerin ve yerin eitli blgelerinde hzla dolaanlar
Mermeothlar, Onomatathlar, Duth, Melioth, Charuth, Graphathas,
Hoethra, Nephonos ve Charlkaturalardr. Onlar birlikte gk, yer ve
yer alt blgelerinde uarlar. 48- Bartolomeus onun lszn kesti ve
dedi: Sus ve sakin ol ki ben Efendime koabileyim! 49- Ve
Bartolomeus onun kafasndan (yznden) indi, kafasndaki dnyay
datt ve onu kaldrd (dedi): Efendim, sa Mesih byk ve ihtiaml
isimdir. Btn Melek topluluklar seni verler Efendim. Ben de,
deersiz dudaklarmla, seni verim efendim. Kulunu duy, beni
gmrkten ardn ve benim nceki hayatm sonuna kadar
srdrmeme msaade etmediin gibi, Efendim sa Mesih beni iit ve
gnahkarlara merhamet et! 50- O byle dua edince Efendim onunla
konutu: Ayaa kalk, szlanma dn! Sana dierlerini anlatacam. 51Ve Bartolomeus eytan kaldrd ve ona dedi: Meleklerinle beraber
yerine git, Rab tm dnyas ile birlikte merhamet edecektir. 52- Ama
eytan dedi: zin ver de buraya nasl atldm ve Tanrnn insanlar
nasl yarattn sana anlataym. 53- Dnyada geziniyordum, Tanr
Mikile dedi: Dnyann drt bucandan dnyay ve cennetin drt
nehrinden sular bana getir! Ve Mikil bunlar Ona getirdiinde, O
Douda Ademi yaratt. Onda suretsiz topraa ekil verdi, hasret
duygularn ve damarlar ve hepsini ahenkli olarak birletirdi. Ve ona
kendi arzusuyla hrmet sundu, nk o kendinin sureti idi. Mikil de
ona tazimde bulundu. 54- Ama ben dnyann ularndan geldiimde,
Mikil bana dedi ki: Tanrnn kendi suretinde yaratt, suretine tazim
et! Ama ben dedim ki: Ama ben ateten olma ateim, ilk melek olarak
yaratldm, ve burada ben amurdan maddeye tazim mi edeyim? 55Bunun zerine Mikil dedi: Tazim et ki, Allah sana kzmasn! Ben
cevap verdim: Tanr bana fkelenmez, ben tahtm onun tahtna kar
kuracam ve onun gibi olacam. (aya 14,13 vd.) Bunun zerine
Allah bana kzd ve beni gn kn atktan sonra aaya frlatt.
56- Benim dmden sonra, O Tanr emrindeki 600 Meleke

105

(Ademe) secde edip, etmek istemediklerini sordu. Onlar cevap

verdiler: Yneticimizden grdmz gibi, ona biz de secde etmeyiz,
o bizden daha aadr, dediler. 57- Yeryzne dmzden sonra
krk yl derin uykuda kaldk ve gnein ateten yedi defa daha parlak
aydnlatmas zerine ben uyandm. Etrafma baktmda 600 lerin
benim aamda derin uykuda evrelendiklerini grdm. 58- Ve
olum Salpsana insanlarn yznden cennetten nasl kovulduumu ve
ona insanlar nasl kandrlabileceini anlatp nasihat ettim. 59- Ve
aadakileri dndm. Elime bir anak aldm ve gsmn ve
koltuk altlarmn terini iine szdrdm ve drt nehrin kt su
membasnda ykandm. Ve Havva ondan iti ve nefsi arzular onu
kaplad. O onu imeseydi, onlar kandramazdm. 60- Bartolomeus
onun cehenneme gitmesini emretti. 61- Ama o kendisi sann yanna
gitti, ayaklarna kapand ve gz yalaryla konumaya balad: Abba,
Baba, aratrlmas bizim iin imkansz olan, Babann Kelm, yedi
gn kapsayamad, ama Bakirenin karnnda kolayca skunet bulan
ve acsz kucaklanan, Bakirenin ne tadn fark etmedii, olmas
gerekenleri isteine gre planlayan, bizim ricamz olmadan gnlk
ekmeimizi veren sen. 62- Piman olunan gnahla, bize paha biilmez
semav tc verebilmek iin sen dikenli ta giydin, kendini armha
gerdirdin, bize dileri gcrdatan (buz gibi) arab iirirken, kendin (d
ve sirke karm) itin ve bizi bedeninle ve kannla doyurabilmek iin
brne mzrak sokturdun. 63- Sen (cennetten kan) drt nehre,
isimlerini verensin, nk birincisine dnyada grnmenden sonra
ilan edecein inantan dolay Pion; ikincisine insann topraktan
yaratl iin Gihon; ncsne gklerde teslis varlna uygunluu
haber verdiin iin Dijle ve drdncsne senin ebediliin bilgisiyle,
her ruhun dnyaya gelmenle mutlu olmas iin Frat ismini verdin. 64Tanrm, Byk Baba ve Kral, gnahkarlar kurtar Rabbim. 65Bartolomeus bu duay syleyince, sa ona dedi: Bartolomeus Baba
beni Mesih olarak isimlendir ki, yeryzne ineyim ve bana gelen
herkesi hayat ya ile yalayaym. Beni sa olarak da isimlendir ki, her
bir chil gnahkar ve Allahn hakikati ltfettii insanlar kutsayaym.
66- Ve Bartolomeus tekrar ona dedi: Rab, bu srr herkese aklayaym
m? 67- sa ona cevap verdi: Sevgili Bartolomeus, tm inananlara ve
onu koruyacaklara gven! Ona layk olanlar vardr, gvenilmemesi
gerekenler de vardr, yani palavraclar, ayyalar, pervaszlar,
acmaszlar, putperestler, ahlakszla sevk ediciler, gz boyaclar,
yalan retmenleri ve tm eytan ilerinin yapclar gibi ve bundan
dolay bunlarn anlatlmasna lyk olmayanlar da vardr. 68- Bu eyler
anlama gcnden yoksun olanlar iin gizli tutulmaldr. Ama
anlayabilen herkesle de onlar paylalmaldr. lgili eyleri sana
anlattm sevdiim, sen ve yakn hsmlarn mutlu olasnz, siz bu
bilgilere gven duyuyorsunuz, kavrayabilenler muhakemem sresince

106

her zaman hepsini isteyebilirler ve sahip olabilirler. 69- Ben

Bartolomeus vaktiyle bunlar kalbime yazmtm, insan seven el
onlar kavrad ve sevinle konumaya balad: eref senindir, efendim
sa Mesih, sen herkese ltfn ihsan edersin, biz hepsini tecrben
yaadk, Allaly! eref senindir, sen gnahkarlarn hayatsn
Efendim! Seninle lm, aaland Efendim, eref sanadr! Adalet
hazinesi Efendim, eref sanadr! Biz seni Tanr olarak vyoruz! 70Ve Bartolomeus byle konuunca, sa rtsn kard,
Bartolomeusun ensesinden eski giysiyi kard, kendi giysisini koydu.
Ve sevinle konumaya balad: Ben sizin iyiliinizeyim, Allelya!
Ben size dostum ve halmim, Allelya! eref ebediyen, tm zamanlar
sanadr, Allelya! 71- Ve o (szn) bitirince, Havariler onu ptler
ve ona sevgi bar dilediler.
V. 1- Bartolomeus ona dedi: Rab, hangi gnahn dier
gnahlardan daha ar olduunu bize anlat. 2- O zaman sa cevap
verdi: Gerekten sana sylyorum ki, tm gnahlardan daha ar olan
riyakarlktr ve sahtekarlktr. nk bunun iin Peygamber Mazmur
(1,5) de dedi ki: Ktler hesap gnnde olmayacak, gnahkarlar
adillerin, dorularn cemaatinde olmayacak. Babamn mahkemesinde
Tanrsyla birlikte olanlar ok azdr. Gerekten, gerekten sylyorum
ki, her insann her gnah affedilecek, ama Kutsal Ruha kar olan
gnahlar affedilmeyecek (Mt.12,31). 3- Bunun zerine Bartolomeus:
Kutsal Ruha kar olan gnah nedir? 4- sa cevap verdi: Babama
hizmet eden her insana kar bir bozgunculuk eden herkes, Kutsal
Ruhu aalamtr. Tanrya hrmetle hizmet eden her insan, Kutsal
Ruha deer verir; Ve ona kt sz syleyen de af olmaz. 5- Tanr
adna yemin edenlere yazklar olsun; yalan yemin etmese, hakikati
sylese de! nk Ulu Tanrnn 12 rivayeti vardr. O hakikatin
kendisidir. Ve onun yannda yalan ve yalan yemin yoktur. 6- Gidiniz
ve tm dnyaya hakikat szn ilan ediniz, ama sen Bartolomeus,
isteyen herkese bu (gizli) sz ilan et, ve ona inanlar ebedi hayat
bulacaklardr. 7- Bunun zerine Bartolomeus: Biri ehvani zevklerle
gnaha girerse, ona ne lazm gelir? 8- sa cevap verdi: Vaftizini
zrsz koruyan gzeldir. Ama ehvet tahrik edecektir. Drstle bir
defa evlilik uygundur. nk size gerekten derim ki: nc
evlilikten sonra hala gnaha giren, Tanrya kar gnah ilemi olur. 9Siz herkese ilan edin ki, bu trl eylerden kendilerini korusunlar. Ben
sizden ayrlmyorum ve size Kutsal Ruhu brakyorum. 10- Ve
Bartolomeus onun nnde Havariler ile birlikte Tanrya dua etti ve
dedi: Kutsal Baba, snmeyen gne, kavranamayan gl k, eref
sanadr. hret, eref ve tazim ebediyen sanadr! Amin.

107