Informatika 789 PDF

S H T P I A
Lediana Bardhi
INFORMATIKA
Pr klasn e shtat t arsimit 9-vjear
ISBN: 978-9928-08-059-2
ISBN: 978-9928-08-058-5
S H T P I A
B O T U E S E
mimi 145 lek
9 789928 080585
Informatika
7,8,9
9 789928 080592
INFORMATIKA 8
Pr klasn e tet t arsimit 9-vjear
S H T P I A
B O T U E S E
B O T U E S E
mimi 145 lek
Lediana Bardhi, Anduela Lile
INFORMATIKA 9
Pr klasn e nnt t arsimit 9-vjear
ISBN: 978-9928-08-060-8
S H T P I A
9 789928 080608
S H T P I A
B O T U E S E
B O T U E S E
mimi 145 lek
B O T U E S E
msuesi
S H T P I A
Libr
Libr
msuesi
Lediana Bardhi
Informatika
7,8,9
Librat e msuesit dhe planet msimore pr t

gjith titujt q ne disponojm, mund ti gjeni
dhe ti shkarkoni pa pages nga faqja e internetit
www.mediaprint.al
Pr m shum informacion mund t na shkruani
n adresn e emailit: botime@mediaprint.al
ose t na kontaktoni pran redaksis n numrin
e telefonit: 04 2251 614.
www.mediaprint.al
INFORMATIKA
ISBN: 978-9928-08-058-5
S H T P I A
mimi 350 lek

ISBN: 978-99956-93-94-7
9 789995 693947
B O T U E S E
mimi 145 lek
9 789928 080585
INFORMATIKA 8
ISBN: 978-9928-08-059-2
ISBN: 978-9928-08-060-8
S H T P I A
9 789928 080592
S H T P I A
B O T U E S E
mimi 145 lek
9 789928 080608
B O T U E SS HE T P I A
B O T U E S E
mimi 145 lek
INFORMATIKA 9
S H T P I A
B O T U E S E
www.mediaprint.al
KLIKONI KTU
04 2258156
Lediana Bardhi
Libr msuesi
Informatika 7,8,9
Tekstet msimore Informatika 7,8,9 jan hartuar nga:
Lediana Bardhi, Anduela Lila
Titulli:
Libr msuesi Informatika 7,8,9
Autore:
Lediana Bardhi
Drejtoi botimin:
Anila Bisha
Redaktore gjuhsore:
Flaviola Shahinaj
Dizajni:
Mirela Ndrita
Kopertina : VisiDesign
Shtypi: Mediaprint
ISBN: 978-99956-93-94-7
Botimi i par: 2012
T gjitha t drejtat jan t rezervuara
S H T P I A
B O T U E S E
T gjitha t drejtat e autorit lidhur me kt botim jan ekskluzivisht te zotruara/rezervuara nga Shtpia Botuese
Mediaprint sh.p.k..
Ndalohet do prodhim, riprodhim, shitje, rishitje, shprndarje, kopjim, fotokopjim, prkthim, prshtatje,
huaprdorje, shfrytzim dhe/ose do form tjetr qarkullimi tregtar, si dhe do veprim cnues me fardo lloj
mjeti apo apo forme, pjesrisht dhe/ose trsisht, pa miratimin paraprak me shkrim nga Shtpia Botuese
Mediaprint sh.p.k.
Ky botim, n trsi dhe/ose n pjes t tij, ndalohet t transmetohet dhe/ose prhapet n do lloj forme dhe/ose
mjet elektronik, mekanik, regjistrues dhe/ose tjetr, t ruhet, depozitohet ose prdoret n sisteme ku mund t
cnohen t drejtat e autorit, pa miratimin paraprak me shkrim nga Shtpia Botuese Mediaprint sh.p.k..
do cnim i t drejtave t autorit passjell prgjegjsi sipas legjislacionit n fuqi.
Kontaktet:
www.mediaprint.al
Shtpia Botuese
Kutia Postare 7467 - Tiran
Tel.: 04 2251 614
Cel.: 069 40 44 443
botime@mediaprint.al
Sektori i Shprndarjes dhe Marketingut:

Tel.: 04 4500605
Cel.: 069 40 44 441
Cel.: 069 40 20 201
distributor@mediaprint.al
Komente dhe sugjerime jan t mirpritura n email: botime@mediaprint.al
Shtypshkronja:
Tel.: 04 4500605
Cel.: 069 40 50 380
Cel.: 069 20 79 021
print@mediaprint.al
HYRJE
Librat Informatika 7, Informatika 8, Informatika 9 jan tekste
shkollore pr nxnsit e klasave respektive, t shkollave 9 vjeare,
miratuar nga Ministria e Arsimit dhe e Shkencs. Gjat viteve t fundit
lnda e informatiks sht futur n edukimin arsimor si nj lnd e
detyrueshme n mnyr q nxnsit t marrin njohuri, t prgatiten
dhe t prdorin me prgjegjshmri mjetet e teknologjis s
informacionit dhe t komunikimit. Gjat aktivitetit t tyre msimor, si
n kto klasa, ashtu dhe m tej nxnsit jan t detyruar, n shum
disiplina si dhe n rrethana t ndryshme, tu drejtohen mjeteve dhe
aktiviteteve t teknologjis s informacionit. Pr kt, nj ndihm e
vlefshme jan kto libra, t cilt synojn t aftsojn nxnsin kryesisht
n pes drejtime duke prshkallzuar njohurit n tre nivele:
Drejtimi i par: t kuptojn mjedisin informatik t puns:
kompjuterin dhe pjest e tij, programet kompjuterike
Drejtimi i dyt: t krijojn dokumente tekst, tabela apo prezantime
duke hedhur t dhna, duke i ruajtur dhe duke i analizuar ato.
Drejtimi i tret: t informohen me rregullat q duhen ndjekur, me
veorit e puns n programe t veanta dhe n prdorimin e pjesve
specifike dhe t domosdoshme, si sht tastiera.
Drejtimi i katrt: t komunikojn dhe shkmbejn informacion duke
prdorur internetin me t gjitha opsionet q ai ofron (website, email,
rrjet dhe rrjete sociale etj.)
Drejtimi i pest: t kultivojn prgjegjshmrin n prdorimin e t
gjitha mjeteve dhe aktiviteteve informatike, si dhe n thellimin e
njohurive t mtejshme gjat gjith jets.
Gjat ors s msimit msuesi duhet t ndjek disa parime baz n
mnyr q kjo lnd t vij tek nxnsi sa m konkrete:
Msuesi duhet t realizoj shumicn e temave n laboratorin
informatiks si dhe ti lr t lir nxnsit pr ushtrimet apo
aktivitetet e propozuara tek libri i nxnsit. N kushtet e

mosplotsimit t nj laboratori, msuesit duhet t pregatitet me

imazhet e duhura.
T nxiten tek nxnsit krijimi individual i dokumenteve t reja
sipas programeve aplikative si dhe t realizohen forma
bashkbisedimi si pr shembull: Si e krijuat? far pengesa
hast etj. Mos harroni q prvojat personale jan gjithmon
tema trheqse pr nj or msimi.
T evitohen situatat monotone gjat ors s msimit. Kryesisht
tekstet e informatiks jan konceptuar n mnyr t atill q e
imponojn konkretizimin n kompjuter. Mungesa e ktij t
fundit do t provokonte nj or monoton, abstrakte dhe pa
variacion si pr nxnsit ashtu dhe pr msuesit.
T krijojn pun n kompjuter n ndihmes t disiplinave t
tjera apo pr pasurimin e nj aktiviteti n shkoll duke nxitur
punn individuale apo n grup t nxnsve
T ndrgjegjsohen nxnsit pr rndsin e ktyre njohurive q
do ti shoqrojn gjat gjith jets.
Pr vlersimin e nxnsve, msuesi duhet t bazohet kryesisht tek

msimet e dits. Nj prqindje plotsuese mund t jen konkretizimi i
aktiviteteve shoqruese t msimeve dhe punt individuale secilit prej
tyre.

Materiali pedagogjik dhe struktura msimore

Libri i nxnsit
x
x
x
Ky libr trajton 4 shtje kryesore:1. Arkitektura e kompjuterit; 2.

Mjedisi software n kompjuter; 3. Sistemi i operimit Windows 7; 4.
Aplikacionet n Windows 7.
do shtje kryesore q prbn edhe temn e nj kapitulli
trajtohet n dy plane. Baza e trajtimit mbetet msimi, por n dy
kapitujt e fundit nxnsi vihet para situatave t punve
praktike, t cilat jan mjaft t rndsishme pr konkretizimin e
pjess teorike t msimit.
do msim shoqrohet me ilustrime dhe shpjegime t
detajuara.
Punt praktike shoqrojn msimin e dits sipas ndarjes q
sht e specifikuar gjat udhzuesit pedagogjik. Punt praktike
jo domosdoshmrisht lidhen me msimin e dits, por ata
konkretizojn dijet e marra deri n at moment. Ato jo vetm
q jan konkretizim i njohurive por sjellin tek nxnsi edhe
element t rinj. T gjith punt praktike jan t grupuara n
fund t librit t nxnsit.
Libri prmban, gjithashtu, edhe nga 1 or kontroll njohurish t
kapitullit q jan konceptuar n form testesh, prgjigjet e t
cilave i gjen tek udhzuesi pedagogjik.
Udhzuesi pedagogjik
x
I leht n prdorim, udhzuesi sht nj material shum i

rndsishm pr orn e msimit. do msim shoqrohet me
objektivat specifike t detajuara n lidhje me aftsimin e
nxnsit.
N do fillim kapitulli parashikohet q msuesi duhet ti
prezantoj nxnsit me terminologjin q sht shum e
rndsishme si pr aktivitetin msimor ashtu dhe ambientimin
e vet nxnsve me kt terminologji.

x
x

Prve prgjigjeve t testeve prfundimtare, udhzuesi

pedagogjik i jep prgjigje edhe t gjith aparatit pedagogjik.
Informacionet dhe ushtrimet gjat ors s msimit plotsojn
njohurit e dhna nga msuesi gjat ors s msimit.
Struktura e librit t nxnsit

Libri i nxnsit Informatika 7 prmban , 4 kapituj. Nj tem sht
parashikuar q t zgjas 45 minuta, kohzgjatja normale e nj ore
msimi. Libri sht konceptuar q t zgjas 35 or informatik.
Programi
35 or
Teori
24
Pun Praktike (tastiera)
Teste Kontrolli
Or t lira
Teorit jan lehtsisht t dallueshme nga punt praktike pasi kto t

fundit jan t grumbulluara t gjitha n fund t librit dhe msuesi
punon paralelisht.
Arkitektura e kompjuterit
4 or teori + 1 or test
Kapitulli II: Mjedisi software n kompjuter
4 or teori + 1 or test
Kapitulli III: Sistemi i operimit Windows 7
8 or teori + 1 or test (shoqruar me 7 pun praktike)
Kapitulli IV: Aplikacionet n Windows 7
8 or teori+ 1 or test (shoqruar me 4 pun praktike)
Tastjera:
4 or pun praktike
Kapitulli I:

Msimi 1
Historia dhe prdorimi i kompjuterit
Ky msim prezanton historin dhe prdorimin e kompjuterit. Kshillojm q

nxnsit vet mund ta zgjerojn kt msim bazuar n leximet dhe eksperiencat
e tyre personale.
Objektivat
x
x
t jepen faktet kryesore rreth historis s kompjuterit;

t kuptohet drejt fusha e prdorimit t kompjuterit;
Aftsit e fituara
x
x
t kuptojn historin dhe origjinn e kompjuterit;

t prdorin si duhet kompjuterin;
Materialet
Libri i nxnsit, fq 6 7
1. Explorimi i fushave kryesore t jets

Filloni lndn e Informatiks me nj diskutim n
klas. Ka dgjuar kush pr fjaln informatik. far
x Di t flas
do t thot kjo fjal? Shfrytzoni rastin pr tu folur
rreth
nxnsve rreth etimologjis s fjals. Gjallroni
historis s
diskutimin me temn nse i prshtatet kjo fjal
kompjuterit
prdorimit t sotm t shkencs s informatiks.
x Di t jap
Ftojini nxnsit t sjellin raste t prdorimit t

fakte pr
shkencs s informatiks nga far kan dgjuar dhe
historin e
kan par. Prpiquni q hyrja t shpjegohet nga vet
kompjuterit
nga ata.
x Di t flas pr
Nuk duhet ln mnjan kuptimi i fjals kompjuter.
figurat e
Shkruani n drras t zez, me shkronja t mdha
shquara n
kt fush
se far sht kompjuteri dhe diskutojeni n kt
pohim. Krkoni nga nxnsit t japin argumentet e
tyre.
2. Historia e kompjuterit

x Di t flas rreth
prdorimit t
kompjuterit
x Di t klasifikoj
prdorimin
personal nga
prdorimi i
kompjuterit n
shkencat
kryesore t
jets
Bazuar tek figurat e librit t nxnsit u flisni

nxnsve pr historin e kompjuterit. N libr
jan rreshtuar disa fakte kryesore, por mund t
gjenden dhjetra fakte t tjera q nuk jan
prfshir n librin e nxnsit. Po citojm disa prej
tyre: sistemi binar, makina llogaritse, enigma,
mikrokompjuteri, tabletat etj.
Zgjeroni m tej figurn Ada Bajron, se far ishte
dhe far prfaqson n historin e informatiks.
Nj shkrim shkencor ndrmjet t tjerash shkruan:
Ada u prqendrua n at q sot rndom quhen
program t Makins Analitike. N kt kuptim
dikush e ka quajtur Adn nj vizionare t vrtet,
ngaq ajo ishte n gjendje t parashikonte se nj
makin Babbage do t kishte prdorime t gjera
n fushn e paraqitjes grafike, n fushn e
matematiks dhe at t muziks. Ajo parashikoi
do gj nj shekull prpara se kto disiplina t
revolucionarizoheshin nga kompjuteri.
3. Eksplorimi i veprimeve t zakonshme

Bazuar tek gjasht tabelat kryesore t paraqitura tek libri i
nxnsit, shpjegoni prdorimin personal t kompjuterit nga
secili prej nesh. Pr do tabel, prpiquni ta konkretizoni
situatn me shembuj nga jeta e prditshme.
Punoni me pyetjet n aparatin pedagogjik gjat ors s msimit
ose ua jepni nxnsve pr prgatitje n shtpi.
Prgjigjet:
1. Babixh konsiderohet si babai i kompjuterit pasi ai ishte i pari q ideoi nj
makin q kishte funksionet shum t afrta me kompjuterin e sotm:
pranonte t dhna, i prpunonte dhe ruante rezultatin.
2. Kompjuteri sht makina q ka nj histori shum t larmishme. Kjo pr
faktin se ajo sht nj makin komplekse, e prbr nga shum pjes, dhe pr
seciln prej tyre ka nj histori m vete.
3. Sepse sot kompjuteri prdoret gjersisht. Dgjojm muzik, luajm, ruajm
fotografi, kronometrojm kohn ton etj.
10

Msimi 2
Kompjuteri dhe funksionet e tij
Ky msim prezanton kompjuterin, pjest kryesore te tij, llojet e tij si dhe

funksionet kryesore. Kshillojm q analogjit t jepen paralelisht me shpjegimin
e msimit. N kt mnyr nxnsi e ka m t leht perceptimin e funksioneve q
kryen kompjuteri .
Objektivat
x
x
x
t flasin pr sistemet dhe pjest kryesore t kompjuterit;

t prezantojn llojet kryesore t kompjuterit;
t japin iden e funksionimit t kompjuterit.
Aftsit e fituara
x
x
t njohin llojet dhe pjest kryesore t kompjuterit;

t bjn dallimin ndrmjet sistemit hardware dhe
software;
t kuptojn katr funksionet kryesore t kompjuterit.
Materialet
x
x
1. Vshtrim i shpejt mbi kompjuterin

Bazuar tek prdorimet e ndryshme t kompjuterit
pr prdorim personal, shpjegoni se far sht
x Di se far
sht sistemi
kompjuteri.
software dhe
Puna me tekst
hardware.
Ruajtja e fotografive
x E kuptoj se
Krkime pr t dhna
far sht
Planifikimi i kohs
kompjuteri
Komunikimi me t tjert
dhe cila sht
T gjitha kto prdorime lidhen me punn q kryen
lnda e par e
kompjuteri me informacionin duke u asistuar gjithnj
tij.
nga sistemi hardware dhe software. Shpjegoni me gjer
dy sistemet.
U siguroni nxnsve imazhe t pjesve kryesore hardware t
kompjuterit. Diskutoni bashkarisht rreth tyre.
2. Llojet e kompjuterit
Nxisni n klas diskutime t rrethanave t prdorimit t
kompjuterit nga njeriu. Nj nga pyetjet nxitse mund t jet

11

Ku shikoni se njeriu prdor kompjuter?:

shkoll,
ndrmarrje, avion etj.
Nisur nga kto situata shpjegoni llojet e
x Di t
kompjuterit. Si sht zhvilluar kompjuteri gjat
identifikoj
shekullit XXI dhe si na shfaqet dita dits. far
ndryshimet
mendojn nxnsit si vjen dhe po bhet
ndrmjet
kompjuteri? Prgjigje e mundshme: Gjithnj e m i
llojeve t
vogl, m i holl, dhe me sistemet hardware t
ndryshme t
integruara.
kompjuterit.
N tabel t zez bashkrisht me nxnsit
mund t krijoni nj skem t zhvillimit t
kompjuterit nga fillimet e tij deri n ditt e
sotme
3. Kompjuteri funksionon si truri i nj njeriu
Shkruani n drras t zez katr punt/funksionet kryesore
t kompjuterit. Filloni t shpjegoni funksionet paralelisht
duke u mbshtetur n analogjin e djalit q punon pr
zgjidhjen e problemave. Ndaluni dhe shpjegoni hollsisht
dhe me radh do funksion kryesor duke krijuar edhe nj
rrjedh logjike nga nj funksion tek tjetri.
Punoni me pyetjet n aparatin pedagogjik gjat ors s
msimit ose ua jepni nxnsve pr prgatitje n shtpi
Prgjigjet:
1. Sistemet hardware dhe software
2. Kompjutert desktop dhe laptop jan kompjuter personal sepse jan
konceptuar pr nga madhsia, karakteristikat dhe mimi pr prdorim
individual.
3. Makina llogaritse ndryshon nga kompjuteri sepse ajo nuk ruan t dhna.
Ajo pranon vetm nj lloj t dhnash q jan numrat, ndrsa kompjuteri
sot prpunon informacion numr, tekst dhe imazh.
Analogji shtes: Aktiviteti postar:

njerzit shkruajn dhe postojn letra n post (posta pranon t dhna, fut
input)
seksioni qendror, kontrollon zarfat dhe i fut npr kuti sipas adresave
(prpunimi i t dhnave)
seksioni i posts restante, harton listat pr shprndarje. Kto lista sipas nj ligjit
ne fuqi ruhen pr nj periudh t caktuar si prov e qarkullimit t informacionit
(ruan informacion)
seksioni i shprndarjes, shprndan zarfat npr adresat prkatse (nxjerr output)
12

Msimi 3
Pjest e kompjuterit
Ky msim prezanton pjest e kompjuterit, bazuar n funksionet

kryesore q ata kryejn. Kshillojm q ky msim t realizohet n dy
or pr nga volumi dhe rndsia. N kt mnyr nxnsi e ka m t
leht memorizimin e funksioneve q kryejn pjest e kompjuterit.
Objektivat
x
x
x
x
x
x
x
t shpjegojn funksionet kryesore t kompjuterit duke i

konkretizuar me pjest e tij;
t prezantojn pajisjet input, output dhe input output;
t njohin nxnsit me procesin e prpunimit q kryen
kompjuteri.
Aftsit e fituara
t kuptojn lidhjen ndrmjet funksioneve dhe pajisjeve t
kompjuterit;
t bjn dallimin ndrmjet pajisjeve t ruajtjes;
t kuptojn procesin e prpunimit dhe t ruajtjes.
Materialet
1. Pajisjet e kompjuterit sipas funksionit

Paraqitni n drras t zez skemn e funksionimit t
kompjuterit (pa shigjeta) dhe bni nj prmbledhje t asaj q
sht thn n msimin paraardhs.
Filloni t shpjegoni pajisjet input dhe ndrtoni shigjetn e par
n brendsi t skems.
2. Llojet e kompjuterit
Procesi i prpunimit ndodhet n qendr t skems. Bazuar n
vendndodhjen e tij u flisni nxnsve pr rndsin e procesit t
prpunimit, si kryhet ai dhe cila pajisje e kryen at. Mos
harroni q analogjia sht nj metod e mir q nxnsit t
kuptojn se far ndodh gjat procesit t prpunimit.

13

U flisni nxnsve pr shpejtsin e procesorit dhe pr at q

quhet cikl. Mos harroni t prmendni njsin e matjes s saj.
3. Procesi i ruajtjes dhe mnyra e realizimit t tij

Vendosni n skem dy shigjetat prkatse n procesin e
prpunimit dhe t ruajtjes. N kt ast shpjegoni se far do t
thot ruajtje dhe se cilat jan pajisjet e ruajtjes.
Mos harroni se duke shpjeguar pajisjet ju shpjegoni edhe
mnyrat e realizimit t ruajtjes. Nuk duhet harruar q t dalloni
ruajtjen e brendshme q realizohet nprmjet pajisjeve t
brendshme si hard drive, si dhe ruajtjes s jashtme q
realizohet nprmjet pajisjeve portabl si disketa, cd/dvd dhe
usb.
4. Prpunimit i t dhnave dhe pajisjet input - output

Vendosni shigjetat e fundit tek pajisjet output dhe pajisjet input
- output. Shpjegoni konceptin output q lidhet me nxjerrjen e
rezultatit dhe afishimin e tij.
Shpjegoni konceptin pajisje input output. far bjn me
informacionin kto t dhna? Diskutoni n klas me nxnsit
duke patur parasysh edhe skemn e funksionimit t
kompjuterit.
Prgjigjet:
1. Ne komunikojm me kompjuterin me an t pajisjeve input, output, si edhe input

-output. Kto pajisje bjn t mundur q ne t futim dhe t marrim t dhna nga
kompjuteri.
2. Funksionet baz t procesorit jan marrja e t dhnave nga pajisjet input,
prpunimi i tyre, dhe drgimi i rezultatit tek pajisjet output.
3. Pajisjet e ruajtjes jan pajisje input dhe output sepse mbajn t dhna t cilat
mund t futen n do moment n kompjuter dhe n kt rast quhen pajisje input,
dhe n to regjistrohen rezultatet e informacionit t prpunimit dhe n kt rast
quhen pajisje output.
Modemi sht nj tjetr shembull i pajisjeve hyrse - dalse (input output).
Modemi sht nj pajisje q lejon kompjuterat t lidhen n internet nprmjet
linjave telefonike. Modemi merr dhe drgon sinjale n kompjuter.
4. N baz t msimit t dits dhe karakteristikave t pajisjeve input dhe output
jepni detyr shtpie pr nxnsit q t ndrtojn nj diagram Venn.
14

Msimi 4
Anatomia e kompjuterit
Ky msim prezanton ndrtimin e

qen pjesa brenda kass, msimi
nxnsit. Kshillohet q ky msim
n laboratorin e kompjuterit ose
kompjuter i hapur.
brendshm t kompjuterit. Duke

mund t bhet pak abstrakt pr
t konkretizohet dhe t zhvillohet
minimalisht t sillet n klas nj
Objektivat
x
x
t shpjegojn ndrtimin e brendshm t kompjuterit;

t prezantojn komponentt e tjer t kompjuterit.
Aftsit e fituara
x
x
x
t kuptojn rolin e qarqeve n kompjuter;

t bjn dallimin ndrmjet Ram dhe Rom;
t shpjegojn se si shkon rryma elektrike n kompjuter.
Materialet
1. Pajisjet e kompjuterit sipas funksionit

Ftoni nxnsit q grupe grupe t vzhgojn
ndrtimin e brendshm t kompjuterit. Filloni t
x Njoh qarkun
flisni pr qarqet n kompjuter dhe rndsin e
kryesor t
kompjuterit
tyre. Duhet t nnvizoni q qarku kryesor sht
x Di si lidhet
madhrbordi, rreth t cilit lidhen edhe pjest e
qarku kryesor
tjera t kompjuterit si mikroprocesori, njsia
me pjest e
qendrore, portat etj.
tjera
Flisni dhe jepni karakteristikat edhe pr qarqet e
x Dalloj
tjera: CPU, RAM, ROM.
memorien
sht e rndsishme q t ndaleni tek dallimet
ROM nga
RAM.
ndrmjet RAMit dhe ROMit. Analogjia e
prdorur pr kt rast n librin e nxnsit u
ndihmon q t jepni nj ide m t qart.
2. Pjest e kompjuterit lidhse me qarqet
Shfrytzoni njohurit q kan nxnsit nga eksperienca e tyre
pr mnyrn sesi vihet n pun kompjuteri. Ndizni diskutim

15

n klas dhe m pas flisni pr ushqyesin dhe rolin e tij.

U flisni nxnsve pr portat. Keni rastin q t shpjegoni se cilat
pjes t kompjuterit lidhen n do port. Ftoni nxnsit q t
dallojn format e portave.
Prgjigjet:
1. Madhrbordi kontrollon t gjith sistemin e kompjuterik, sht mbajts i t
gjitha qarqeve t tjera t kompjuterit.
CPU, sht truri i kompjuterit, kontrollon t dhenat, i prpunon dhe jep
udhzime pr pjest e tjera t kompjuterit. Ai ekzekuton komanda
gjithashtu.
RAM sht hapsira e puns s procesorit. Ai ruan t dhnat e prkohshme.
ROM ruan udhzimet baz t kompjuterit (BIOS)
2. Pjesa ROM nnkupton q CD prmban t dhna q nuk mund t
modifikohen por vetm t lexohen nga kompjuteri. CD ROM sht pajisje
ruajtjeje ndrsa ROM I i kompjuterit sht pjes e memories s
kompjuterit.
3. Zhvilloni diskutimet n klas.
Prgjigjet e testit:
A.
1. BIOS
2. CPU
6. Motherboard
B
1. G
2. G
3.G
C
a.1
b. 1
c. 1
16

3. ROM
7. Ushqyes
4. Hard drive
8. Porta
4. V
5. V
6. V
d. 2
e. 3
5. RAM

LEXIM:

Pes brezat e kompjuterash
Brezi i par (1945 1956): karakterizohej nga instruksione q u

korrespondonin vetm nj qllimi pr t cilin kompjuterat ishin ndrtuar.
do kompjuter kishte gjuhn e vet q u tregonte mnyrn sesi duhej t
funksiononin. Prandaj kompjuterat e ksaj gjenerate ishin t vshtir t
programoheshin dhe kufizonin shpejtsin dhe fleksibilitetin e tyre. Kta
kompjutera ishin t mdhenj n prmasa.
Brezi i dyt (1956 1963): prfshin prdorimin e tranzistorve n vend t
tubave t vakumit pr her t par n vitin 1956. N kt mnyr kompjuterat
patn mundsi t zvoglonin prmasat e tyre. U bn m t vegjl, m t
shpejt, m t sakt dhe m t kursyeshm n energji. Kompania e par q
prfitoi nga prdorimi i tranzistorve ishte IBM. Por kompjuterat e ktij brezi
dallohen gjithashtu pr prdorimin e : printerit, regjistruesit me shirit
magnetik, disqeve magnetike, memories, sistemeve t shfrytzimit dhe
programeve t ruajtura n memorien e kompjuterave.
Brezi i tret (1964 - 1971): shnohet nga prfshirja e qarkut me baz kuarci
n rndsi t kompjuterit. Ky qark kombinonte tre prbrs elektrik n nj
disk t vogl. Rezultati: kompjuterat zvoglojn m shum prmasn e tyre.
Nj risi tjetr i ktij brezi sht prdorimi i nj sistemi shfrytzimi q lejonte
aktivizimin e shum programeve n nj makin t vetme me nj program
qendror kontrollues dhe q koordinonte memorien qendrore t kompjuterit.
Brezi i katrt (1971 fund shekulli XX): shnon zvoglimin e prmasave t
qarqeve t integruar n brendsi t kompjuterit. Lind mikroprocesori dhe n
nj qark t vetm t integruar inkorporohen t gjith elementet e kompjuterit
brenda nj kase t vetme.
Brezi i pest (shekulli XXI): sht pak e vshtir t prcaktohet sepse do
dit ka prparime n kt fush, por akoma nuk ka lindur nj i till, prvese
n prshkrimet e romaneve apo filmave fantastiko -shkencor ku kompjuteri
flet me prdoruesin e tij, fal nj sistemi inteligjence artificial t integruar.

17

Msimi 1
Njsit matse t informacionit
Ky msim sht fillimi i kapitullit t dyt i cili trajton programet e

kompjuterit, sistemin e operimit dhe aplikacione t tjera t Windows-it. Ky
msim analizon memorien e kompjuterit dhe t disa pjesve t saj. Kshillojm
q ky msim t realizohet duke patur si mjete n klas jo vetm kompjuterin
por edhe pajisjet e tjera t ruajtjes.
Objektivat
x
x
x
t familjarizohen me nocionin e matjes s informacionit;

t prezantojn kodin binar;
t shpjegojn njsit baz t matjes s informacionit.
Aftsit e fituara
x
x
x
t kuptojn mnyrn e funksionimit t kodit binar;

t bjn dallimin njsive t matjes s informacionit;
t kuptojn mnyrn e ruajtjes s informacionit n
kompjuter.
Materialet
x
x
Pajisje ruajtjeje
1. Kodi Binar
x
x Njoh
kuptimin e
Kodit Binar.
x Di se rol ka
kodi binar n
kompjuter.
18
Fillimisht u shpjegoni nxnsve se far ruhet n

RAM dhe n hard disk. Ilustrojeni kt shpjegim
me situata rreth t dhnave q jan t
prkohshme dhe t dhnave q jan t
prhershme.
U shpjegoni nxnsve me nj skem t thjesht t
vizatuar n drras t zez funksionimin e Kodit
Binar, nprmjet ipit t memories.
2. Bit & Byte

Informacioni q ruhet n kompjuter matet me njsi. Njsia
baz sht bit dhe q si do njsi tjetr ndiqet nga shumfishat
e tij. Bazuar n skemn e librit t nxnsit u flisni nxnsve
rreth rndsis s ekzistencs s matjes s informacionit.
U flisni nxnsve rreth nocionit t kapacitetit t pajisjeve t
ruajtjes. Merrni n analiz pajisjet e ruajtjes t cituara tek libri

i nxnsit. Bashk me nxnsit i prshkruani ato dhe thoni

edhe kapacitetin e ruajtjes q ata kan.
3. Ushtrime
a) Plotsoni tekstin me fjalt e mposhtme:
informacion njsi ruaj memorjes ruajtjeje harddisk - bit
Pajisjet e (apo ) mundsojn t
t dhnat. Ekzistojn shum .. t matjes s kapacitetit t
memorjes, si pr shembull sht pajisja kryesore e
ruajtjes s t dhnave. Ai mundson ruajtjen e nj mase t madhe
.
b) Listoni bashkrisht me nxnsit 6 pajisje ruajtjeje dhe diskutoni
rreth situatave t prdorimit t tyre.
c) Gjegjza
Prdorem brenda aparatit fotografik pr t ruajtur fotografit.
Ndodhem tek njsia qendrore e kompjuterit dhe kapaciteti im
sht rreth 500 GB - ..
Instalohem tek njra nga portat e kompjuterit.
4. Aparati pedagogjik
Punoni me pyetjet n aparatin pedagogjik gjat ors s msimit ose
u jepni nxnsve pr prgatitje n shtpi
1.
2.
3.
Prgjigjet:
T dhnat e prhershme ruhen n kompjuter nprmjet harddiskut apo pajisjeve t tjera
portabl dhe zakonisht jan programe dhe t dhna t krijuara nga ne. T dhnat e
prkohshme ruhen n RAM dhe zgjasin pr sa koh q kompjuteri sht i ndezur. N kt
grup zakonisht futen t dhnat q i duhen procesorit gjat puns s tij dhe ndryshime t
dokumenteve ende t pa ruajtura
Kodi Binar sht gjuha e kompjuterit q formohet nga kombinimi i biteve n seri, t cilat
tregojn komanda apo t dhna q i jepen kompjuterit. Bit dhe byte ndryshojn sepse bit
sht njsia baz e ruajtjes s informacionit ndrsa byte sht i barabart me 8 bite.
72 bite - 8 bite pr do shkronj

19

Msimi 2
Programet kompjuterike
Ky msim u kushtohet trsisht programeve. Pasi jep nocionet baz pr

programet, i njeh nxnsit me procedurat e instalimit dhe llojet e tyre.
Kshillojm q analogjit t jepen paralelisht me shpjegimin e msimit. N kt
mnyr nxnsi e ka m t leht t bj dallimin ndrmjet programeve dhe
programimit.
Objektivat
x
x
x
t flasin pr programet n prgjithsi;

t japin fillesat e programimit;
t msojn t bjn dallimin ndrmjet aplikacioneve dhe
sistemit t operimit.
Aftsit e fituara
x
x
t njohin rolin e programeve pr kompjuterin;

t marrin njohuri t prgjithshme rreth dy grupeve:
aplikacione dhe sistemeve t operimit
t kuptojn mnyrn e prdorimit t programeve.
Materialet
x
x
x
Kompjuter
CD me ndonj loj t instaluar
1. far jan programet

x Bazuar tek analogjia cituar tek libri i nxnsit
u flisni fmijve pr programet n kompjuter.
x Kuptoj rolin e
Prdorni drrasn e zez pr analogjin dhe
programit
krahas tyre jepni nga nj instruksion q ne i
x Mund t jap
japim kompjuterit pr ta ekzekutuar.
analogji t tjera
x Bazuar n situatn e shpjeguar, nisni nj
(receta e
diskutim n klas rreth instruksioneve q
kuzhins)
mund ti japim kompjuterit pr nj detyr t
caktuar. Drrasn mund ta ndani n tre
kolona dhe t shkruani nga nj grup
instruksionesh q propozohen nga vet
nxnsit.
2. Programimi
20

Po n drras t zez shkruani n skem etapat q kalon

nj instruksion nga ne deri n momentin q na paraqet
rezultatin sipas forms s caktuar. Diskutojeni
bashkrisht n klas kt skem.
Mos harroni q programimin ju mund ta konkretizoni
fillimisht me analogjin. Pikrisht ky sht edhe roli i
analogjis, q sado abstrakte t jet nocioni informatik,
analogjia sht gjithnj prezente pr ta br nocionin sa
m t kuptueshm pr nxnsit.
3. Prdorimi, instalimi dhe klasifikimi i programeve

x Kshillojm q kjo pjes e msimit t zhvillohet
x Di ku t
n laborator. Kjo e bn m konkrete prdorimin
krkoj nj
dhe kryesisht instalimin e nj programi. Duhet
program
patur parasysh q procedura e instalimit kalon
aplikativ
npr disa hapa t cilat krkojn konfirmimin e
x Dalloj
prdoruesit.
sistemin e
x U duhet nnvizuar nxnsve dallimi kryesor q
operimit nga
qndron ndrmjet sistemeve t operimit dhe
aplikacionet
aplikacioneve
apo
programeve
aplikative.
x Mund t
Zakonisht sistemet e operimit jan t instaluara n
instaloj nj
kompjuterin q blihet, ndrsa aplikacionet i
aplikacion,
shtohen kompjuterit nga vet prdoruesi. Kta t
gjithmon n
fundit prdoruesi i instalon sipas nevojave
varsi t
specifike q ai ka pr t kryer detyra t caktuara,
kapacitetit t
prandaj ata i gjen me pages, falas apo n gjendje
kompjuterit
t lir falas.
x Punoni me pyetjet n aparatin pedagogjik gjat
ors s msimit ose ua jepni nxnsve pr
prgatitje n shtpi.
Prgjigjet
1. Nj program kompjuterik sht i rndsishm pr funksionimin dhe
prdorimin e kompjuterit. Ai i tregon atij ekzaktsisht se far duhet t bj.
2. Udhzime komanda t prkthyera n kod binar - software
3. Shpesh aplikacionet krahasohen me prkthyesit sepse nj njeri nuk mund t
flas dhe aq m shum t kuptoj nj fjali 000000000000111111000000.
Duke qen se kompjuteri komunikon vetm n nj gjuh t till, dhe njeriu
komunikon n nj gjuh tjetr ather futet n loj dika tjetr q t sjell
gjuhn e kompjuterit afr gjuhs s njeriut.
4. Instalimi nga CD-t e blera apo t dhna, dhe instalimi nga shkarkimi nga
interneti.

21

Msimi 3
Sistemet e Operimit
Ky msim prezanton sistemin e operimit n kompjuter dhe rndsin

q ai ka pr funksionimin e tij.
Objektivat
x
x
x
x
x
t shpjegojn rolin e BIOS-it n momentin e ndezjes s

kompjuterit;
t prezantojn sistemin e operimit;
t dallojn funksionimin e BIOS-it nga funksionimi i
sistemit t operimit..
Aftsit e fituara
t kuptojn funksionin jetik t sistemit t operimit;
t bjn dallimin ndrmjet funksionimit t nj
kompjuteri vetm me BIOS dhe nj kompjuteri me
BIOS dhe sistem operimi;
t kuptojn procesin e puns t sistemit t operimit.
Materialet
1. far jan sistemet e operimit?

Merrni dhe analizoni paragrafin hyrs (t par) t msimit.
Sistemi i operimit v n lidhje kompjuterin me pjest e tjera
hardware si tastiera, mausi, printer etj, merr n ekzekutim
komandat dhe nxjerr rezultat pra v n pun dhe pajisjet
output.
Kt pjes e mbshtetni n analogjin e dhn tek libri i
nxnsit, duke e marr n shqyrtim edhe at. Mos harroni
q analogjia sht nj metod e mir q nxnsit t kuptojn
se far ndodh gjat procesit t prpunimit.
2. BIOS-i n kompjuter
1. U shpjegoni nxnsve q krahas sistemit t operimit
ekziston edhe BIOS-i q sht nje tjetr polic kontrolli
pr kompjuterin.
2. Bni nj skem n drras t zez dhe vendosni hapat e
aktivizimit t kompjuterit: ndezja BIOS kontrollon
22

sistemin hardware t kompjuterit si at ekzistues ashtu dhe

at t ri ngarkohet sistemi i operimit. Q nga kjo skem
vini n dukje faktin q nj kompjuter nuk jeton dot pa
BIOS, por mos lini pa theksuar rolin e kufizuar t tij. E
krahasoni at me nj orkestr q i bien veglave t
ndryshme. Thjesht kjo orkestr ka disa muzikant q din
ti bien disa veglave.
Funksionet e Sistemit t Operimit

A sht e mundur q kjo orkestr t prodhoj
nj melodi n mnyr t harmonishme?.
x Di t bj
Prgjigjja sht jo, sepse ksaj orkestre i mungon
dallimin
dirigjenti q t kontrolloj nse t gjith
ndrmjet
muzikantt i ka t pranishm, nse orkestracioni
programeve
dhe sistemit t
n partitura sht n rregull, ather ai fillon t
operimit.
dirigjoj dhe ekzekutohet melodia. E njjta gj
ndodh edhe me sistemin e operimit. Pasi BIOS-i
x Di se sistemi i
operimit
ka kryer kontrollin e vet, sistemi i operimit bn
ekzekuton
koordinimin
mes
pajisjeve,
siguron
shum detyra
komunikimin dhe ekzekuton aplikacionet. Pr
njhersh.
kt themi q sistemi i operimit ka funksion
jetik n kompjuter.
Mos harroni tu shpjegoni nxnsve karakteristikn
'multitasking' t sistemit t operimit. sht mir q kt
karakteristik ata ta shikonin t konkretizuar n kompjuter.
N kt mjedis arrihet t konkretizohen detyrat
prnjhersh q kryen kompjuteri.
3.
3. Punoni me pyetjet n aparatin pedagogjik gjat ors s

msimit ose u jepni nxnsve pr prgatitje n shtpi
Prgjigjet:
1. Gjat procesit t boot-imit BIOS teston: nse gjithka funskionon n
rregull, kontrollon pr hardware t ri, ngarkon sistemin e operimit, i
cili ruhet n harddisk
2. Sistem multitasking
3. Sepse sht sistemi i operimit q merret me koordinimin e pajisjeve, me
memorizimin e programeve, t informacioneve, ekzekutimin e tyre etj.

23

Msimi 4
Programet Aplikative
Ky msim prezanton nxnsit me programet aplikative. Kshillohet q ky

msim t konkretizohet dhe t zhvillohet n laboratorin e kompjuterit sepse
kshtu nxnsi bn dallimin ndrmjet sistemit t operimit dhe aplikacioneve si
dhe ndrmjet vet aplikacioneve.
Objektivat
x
x
t shpjegoj dallimin ndrmjet sistemit t operimit dhe

aplikacioneve;
t prezantoj aplikacione n kompjuter.
Aftsit e fituara
x
x
x
t kuptojn rolin e sistemit t operimit n lidhje me

aplikacionet;
t bjn dallimin ndrmjet sistemit t operimit dhe
aplikacioneve
t tregojn lloje t ndryshme t aplikacioneve.
Materialet
1. Njohja me programet aplikative

Ftoni nxnsit q n grupe t vzhgojn
x Di t dalloj
kompjuterin n procesin e ndezjes. Prfitoni nga
aplikacionet.
ky rast pr t br nj prsritje t procesit t bootimit. Flisni pr sistemin e operimit q u ngarkua
x Kuptoj
nevojn e
n kompjuter dhe pr nevojn e aplikacioneve.
aplikacioneve.
Prezantoni nxnsit me disa lloje aplikacionesh.
U shpjegoni nxnsve se far sht nj program
aplikativ dhe disa nga kategorit e tyre.
2. Llojet e programeve aplikative
Shfrytzoni njohurit q kan nxnsit nga eksperienca e tyre
n punimet n kompjuter. Ndizni diskutim n klas rreth
procedurave q ata kan kryer kur kan br kto punime.
Pyetjet mund t jen t tilla: far punimi keni br? far
keni hapur pr kt qllim? far elementesh keni prdorur n
kt punim etj.
24

x Di rolin
specifik t disa
aplikacioneve
x Gjat nj
procesi pune
kuptoj se cilat
hapa
mundsohen
nga sistemi i
operimit dhe se
cilat hapa nga
aplikacionet
Hapni librin e nxnsit. Diskutoni me nxnsit

rreth logove q ata shikojn. Nxisni diskutimin
me an t pyetjeve: A i njohin kto programe?
A i prdorin? far prfaqsojn? A kan
lidhje logot me funksionin e aplikacioneve etj.
U shpjegoni nxnsve far do t thot
aplikacione, pjes e pakets Office (aplikacione
baz) dhe aplikacione shtes apo t
specializuara q krijohen pr detyra shum
specifike.
Punoni me pyetjet n aparatin pedagogjik gjat
ors s msimit ose u jepni nxnsve pr
prgatitje n shtpi
Prgjigjet:
1. Jan programe q u lejojn prdoruesve t kryejn nj detyr t caktuar n

kompjuter. Ato ndahen n aplikacione baz dhe aplikacione t specializuara.
2. Sistemi i operimit sht software qendror q koordinon punn n kompjuter. Ai
mundson gjithashtu memorizimin dhe ekzekutimin e aplikacioneve, pra kryen
nj funksion jetik pr kompjuterin, pa t kompjuteri nuk funksionon n rregull.
Aplikacionet jan programe pr detyra specifike, pa to nuk mund t kryesh nj
detyr specifike por kompjuteri funksionon.
3. Hapni programin prkats sistemi i operimit;
Shkruani letrn program aplikativ;
Ruani dokumentin program aplikativ dhe sistemi i operimit;
Printoni sistemi i operimit nprmjet programit aplikativ.
Prgjigjet e testit:
A.
1. program
2. prkthyes
3. programim
4. instalim
5. programues
6. prpunim teksti
7. boot -im
B

25

Msimi 1
Sistemi i operimit me ndrfaqe grafike
Ky msim hap kapitullin q flet pr sistemin e operimit Windows 7. Fillimisht

msuesi duhet tu prezantoj nxnsve fjalorin kryesor q do t prmbaj ky
kapitull. Kshillojm q nxnsit vet mund t eksplorojn m tej n lidhje me
sistemet e operimit q prdoren n kompjutera apo aparate t tjera.
Objektivat
x
x
t kuptojn se far fshihet pas sistemit t shfrytzimit;

t kuptojn mnyrn e funksionimit t sistemit t
operimit.
Aftsit e fituara
x
x
t kuptojn rolin e ndrfaqes s prdoruesit;

t dallojn llojet e ndrfaqeve GUI dhe CLI.
Materialet
1. Ndrfaqja e prdoruesit
Kompjuteri
Prdoruesi
Sistemiioperimit
Aplikacionet
26
Ndrfaqeeprdoruesit
E filloni msimin duke vizatuar skemn e msiprme n drras t

zez. U krkoni nxnsve q ta interpretojn at. I ndihmoni n
vshtirsit q mund t hasin. Pr her t par futni konceptin e
ndrfaqes. Pra nj prdorues arrin t komunikoj me kompjuterin
vetm nprmjet nj ndrfaqeje t ciln e mundson sistemi i
shfrytzimit.
Pa u shkputur nga koncepti i ndrfaqes u thoni nxnsve llojet e
saj. Pr kt ndihmojuni nga fleta e fotokopjueshme nr. 4. Lrini
nxnsit t lir q t diskutojn se far shikojn ndryshe. A i

kuptojn apo jo? Etj. Me pas ju mund tu thoni ndryshimin

kryesor ndrmjet dy figurave. N kt mnyr shpjegimi do t jet
m konkret.
2. Aktivitete: Prdorimi i ndrfaqes grafike.
Rikthejuni n kapitujt e par dhe kujtoni se far keni thn pr
zhvillimin e kompjuterit dhe llojet sesi na shfaqet ai sot. do
pajisje sot q sht kompjuter, prdor ndrfaqe grafike GUI apo
CLI.
Zgjeroni m tej horizontin e fmijve pr ndrfaqen grafike.
Shumica e sistemeve t shfrytzimit kan nj ndrfaqe grafike, t
prshtatshme pr do prdorues. Prdorimi i tyre nuk krkon aftsi t
jashtzakonshme n informatik. Prve kompjuterave ndrfaqe grafike
kan edhe telefonat SMART. Popullariteti i tyre sa vjen n rritje. Brenda
nj harku t shkurtr kohor:
x
Apple hedh n treg iPhone, nj telefon inteligjent q do veprim apo
komand jepet me an prekjes n ekran.
x
Google prparon sistemin e tij t operimit pr ta prshtatur me
telefonat Android.
x
Microsoft hedh nj version mobile t sistemit t operimit dhe s fundi
Phone 7.
x
Palm gjithashtu ofron sistem shfrytzimi t prshtatshm pr telefona.
x
Platforma Symbian u zhvillua enkas pr telefonat inteligjent, me
nj prdorim shum t gjr dhe me nj mim m t lir n treg.
x
1.
2.
3.
4.

Prgjigjet:
Windows95,98,WindowsXP,WindowsVista,Windows2007
N kt grafik nuk paraqiten ndrfaqet tekst sepse tashm ata nuk
aplikohenprprdorimmasiv,pornmakinadhesisteme.
Telefonatsmartkansistemoperimipasiprvesekryejnfunksionin
kryesoratttelefonit,atokryejnedhenjsrshrbimeshttjera,
funksione t nj kompjuteri si: prditsimi i takimeve, kontaktet,
eksplorimi n internet, shkarkimi i fotove, kngve, dokumente etj.
Prktarsyeatakannevojprnjsistemoperimi.
Sipasrasteverespektive.

27

Msimi 2
Desktop dhe Taskbar
Ky msim prezanton kompjuterin, pjest kryesore te tij, llojet e tij si dhe

funksionet kryesore. Kshillojm q analogjit t jepen paralelisht me shpjegimin
e msimit. N kt mnyr nxnsi e ka m t leht perceptimin e funksioneve q
kryen kompjuteri .
Objektivat
x
x
x
t shpjegojn se far sht desktopi;

t listojn elementet e taskbarit;
t studiojn tastiern dhe ndrtimin e saj.
Aftsit e fituara
x
x
x
t identifikojn desktopin me ndrfaqen;

t orientohen n desktop;
t kuptojn funksionimin e tasteve t tastiers.
Materialet
x
x
Kompjuter i hapur n desktop
1. Vshtrim i shpejt mbi desktopin e kompjuterit

Desktopi sht element i par me t ciln nxnsit
x Di t
do t prballen pasi sht ndrfaqja e Windows-it
prshkruaj
si dhe impakti i par q ka nxnsi me prballjen
desktopin.
me kompjuterin sapo ky i fundit ndizet dhe
x Di t
logohet n Windows. Ky msim sht kryesisht
identifikoj
nj prezantim me desktopin, pasi ata do t
taskbarin
studiojn m hollsisht vitin e ardhshm. I
nga desktop
kushtoni vmendje analogjis e cila jo pa qllim
x Listoj
sht vendosur tek libri i nxnsit. Ju mund ta
elementet e
konkretizoni analogjin n klas si n tavolinn e
desktopit.
puns ashtu dhe me veprime n kompjuter.
Pasi t keni diskutuar analogjin e keni m t
leht pr t konkretizuar ndrtimin e desktopit
dhe se far nj prdorues vendos ne t dhe nga i
merr.
2. Taskbari
I ftoni fmijt t shikojn me vmendje desktopin. Nxisni n
28

klas diskutime me pyetje si: far vn re? Ndonj ndryshim?

A ka pjes desktopi? Nse nuk vn re asnj ndryshim u nxisni
shikimin drejt vendndodhjes s taskbarit i cili pavarsisht ans
s kompjuterit ku mund t ndodhet gjithnj na shfaqet n
form shiriti.
Lrini fmijt t flasin dhe ta prshkruajn kt shirit bazuar n
njohurit q kan. N fund ju bni nj prmbledhje me
elementet e taskbarit.
3. Aktiviteti
Ky sht nj aktivitet q e bazon njohurit mbi vetin e
krahasimit. Konkretisht jan marr dy ndrfaqe, asnjri objekt i
studimit ton, ajo e XP dhe e 2008. I ngacmoni fmijt me
iden e krahasimit dhe t prshkrimit t dy ndrfaqeve. Hidhni
iden q Windows 8 ka nj ndrfaqe si e telefonave smart. A
mos ndoshta gradualisht po vjen nj pikpjekje? E diskutoni
bashkarisht me nxnsit kt fenomen. A kan hasur ata raste t
tjera t ktij konkretizimi?
Prgjigjet:
1. Elementet n desktop: ikona, programe n ekzekutim, gadgets.
Elemente ne taskbar: butoni start, zona quick launch, zona e
programeve n prdorim, zona notification, butoni i desktopit.
2. Ndryshimi kryesor midis ikonave sht se ikonat e vendosura n
taskbar prfaqsojn vcetm programe, ndrsa ato n desktop mund t
prfaqsojn programe, skedar, folder -a.
3. Desktop-i Windows 8 sht i ngjashm me desktop-in e telefonave
Smart dhe tablet-ave.
4. Pun praktike
Kjo sht nj pun praktike q ju duhet ta zhvilloni me
nxnsit n mnyr konkrete. Ndani klasn n 4-5 grupe dhe
pr secilin grup u vendosni para nj tastier. U shpjegoni
funksionin tastiers kryesisht dhe m pas ndrtimin e saj
fillimisht sipas zonave dhe m pas me taste specifike. Pak nga
pak n lidhje me tastet m t rndsishme ata mund ti
praktikojn pr t ditur jo vetm funksionin e tyre por edhe
pr ti prdorur n mnyr korrekte.

29

Msimi 3
Menyja Start
Ky msim prezanton momentin e startimit t kompjuterit. Kshillohet

q ky msim t kryhet n laborator ose para nj kompjuteri.
Objektivat
x
t kuptojn rolin e BIOS-it n momentin e startimit t

kompjuterit;
t shpjegojn prcaktimin menyja start;
t listojn opsionet e butonit shut down.
Aftsit e fituara
x
x
x
x
x
t prdorin menyn start;

t din t ndezin dhe t fikin komjuterin;
t prdorin mausin.
Materialet
Menuja dhe butoni start

Bni nj prsritje t taskbarit dhe elementeve t
tij. Nnvizoni se n t majt t tij ndodhet nj
x Di si ndezet
buton q quhet butoni Start i cili afishon nj
kompjuteri
list q ngjan me nj meny; pr kt arsye ka
dhe
marr edhe emrin Menyja Start. Mos harroni t
procedurn
hap pas hapi
listoni t gjitha prdorimet e butonit Start pasi
ai konsiderohet si buton piknisjeje.
x Njoh menyn
Duke shtypur butonin Start n kompjuter
Start.
afishohet menyja Start. Pasi keni shpjeguar
x Njoh
etimologjin e fjals sht me vend tu shpjegoni
funksionet e
nxnsve elementet e menys Start
elementeve t
Nxitni nxnsit t sjellin ndrmend tastet e
menys Start.
tastiers. Pr t hapur menyn Start, prve
klikimit n butonin start n taskbar, ju mund
t shtypni tastin me logon e Windows n
tastier q ndodhet n nj rresht me tastin e
hapsirs.
sht momenti q ju t bni edhe nj prsritje t procedurs
s ndezjes s kompjuterit. Bni nj prshkrim t t gjitha
1.
30

hapave dhe procesit t boot-imit.
Fikja e kompjuterit
Fikja e kompjuterit realizohet tek nj nga elementet e menys
Start, e cila sht konsideruar edhe si piknisje pr procedurn
e fikjes apo veprimeve t tjera q lidhen me t. I ftoni nxnsit
q t prshkruajn butonin shutdown bazuar n njohurit e
deritanishme.
Mbas prshkrimit t nxnsve vzhgoni me kujdes elementet e
butonit t fikjes. I merrni nj pr nj t gjith dhe u flisni
nxnsve rreth funksionit t secilit prej tyre.
ose ua jepni nxnsve pr prgatitje n shtpi
2.
Prgjigjet:
1. Ka formn e nj menyje prandaj kjo list ka marr kt emr. Emri Start
vjen nga funksionin q ka kjo meny: port hyrse pr t gjitha veprimet n
sistemin e operimit. Elementet prbrse jan paneli i djatht dhe i majt,
kutia e krkimit dhe butoni shut down.
2. Udhzimet bios kontrollojn elementet baz t sistemin hardware,
ngarkohet sistemi i operimit, shfaqet ekrani hyrs me emrat e prdoruesve.
3. Switch user nuk fik kompjuterin as mbyll programet thjesht ndryshon
prdorues, log off del nga llogaria dhe mbyll programet, lock bllokon
kompjuterin nga prdorimi i prdoruesve t tjer.
4. Pun praktike nr. 2: Butonat e mausit
Prdorimi i mausit sht shum i rndsishm pr
t gjith prdoruesit e kompjuterit duhet thekuar se
x Di
nse ka prdorues q prdorin shum mir tastiern
ndrtimin
sepse arrijn t memorizojn shum mir tastet,
e mausit
mausi nuk ka nevoj pr ndonj zotsi t madhe n
x Bj
prdorim, kur n t njjtn koh ai sht i
veprime
domosdoshm pr komunikimin e prdoruesit me
me butonat
kompjuterin si n dhnien e instruksioneve ashtu
e mausit.
dhe t prgatitjes s dokumenteve t ndryshme. Pr
kt arsye n radh t par sht e domosdoshme q
t njihet ndrtimi i tij dhe funksionet e pjesve t
tij.
Realizoni aktivitetet q jan listuar tek puna praktike.

31

Msimi 4
Dritaret
Ky msim prezanton mnyrn e funksionimit t sistemit Windows me

an t elementeve 'dritare'. Kshillohet q ky msim t zhvillohet me
kompjuter hapur.
Objektivat
3.
4.
t shpjegojn se far jan dritaret n kompjuter;

t prezantojn disa lloje dritaresh.
Aftsit e fituara
x
x
x
t kuptojn ndryshimin e dritareve nga njra - tjetra;

t kryejn veprime me maus;
t shpjegojn ndrtimin e dritares.
Materialet
x
x
Kompjuter
1. Llojet e dritareve
Ftoni nxnsit q grupe-grupe t hapin lloje t
ndryshme programesh dhe t vzhgojn pamjen
x Di se sistemi
q shfaqet. Pikrisht kjo pamje quhet dritare dhe
Windows
vepron
dritaret ndryshojn nga njra tjetra gjithmon
nprmjet
sipas programeve respektive.
dritareve.
U flisni nxnsve rreth etimologjis s fjals
x Di se dritaret
Windows. Pikrisht sepse ky sistem operimi
kan elemente
funksionon me an t dritareve, ai merr kt
t
emr q n anglisht do t thot dritare.
prbashkta
Tregoni n kompjuter apo me figur dritaret
dhe t
Help dhe Dritaren e dialogut. Diskutojini
veanta.
m par me nxnsit ndryshimet ndrmjet njra
- tjetrs pastaj jepni ju ndryshimet e sakta.
32
2. Anatomia e dritareve
Duke qen se dritaret ndryshojn nga njra-tjetra
nprmjet elementeve t tyre sht shum e rndsishme
q t njihen pjest kryesore t tyre, pasi do dritare
prve veorive q kan paraqesin edhe elemente t

x Njoh llojet
e dritareve.
x Dalloj
ndryshime
t ndrmjet
elementeve
t
dritareve
prbashkta.
Listoni elementet kryesore t dritareve dhe
veorit q ato paraqesin.
prgatitje n shtpi.
Prgjigjet:
1. Dritaret jan pamjet q na shfaqen n momentin kur hapen
programet n sistemin e operimit Windows .
2. Dritaret jan disa llojesh sepse kjo varet nga veorit e
programeve. Dritarja Help shfaqet si nj list me kutin e
krkimit dhe elementet radhiten sipas indeksit. Dritarja e
dialogut shfaqet me zgjedhjen e opsioneve t ndryshme.
3. Elementet kryesore t dritareve jan: shiriti i titujve, brezi i
komandave, shiriti i menyve, shiriti i komandave, shiriti i
gjendjes.
4. Pun praktike: prdorimi i mausit
x Di se Calculator
dhe Solitaire
jan aplikacione
t Windows- it.
x Di t prdor
klikimin,
klikimin dyshe
dhe
zhvendosjen.
Programet aplikative zbavitse jan nj form e

mir pr tu praktikuar n prdorimin e mausit.
Mos harroni q secili nga butonat e mausit s
bashku me rrotzn n mes luajn nj rol t
rndsishm. sht e rndsishme q t
memorizohen situatat kur prdoret klikimi i
thjesht, klikimi dyhersh dhe zhvendosja me
rrshqitje. Loja me letra dhe makina llogaritse
jan aplikacionet e radhs pr praktikimin me
maus.

33

Msimi 5
Veprime me dritaret
Ky msim fut nxnsin n zemr t veprimeve me dritare. Pasi fmijt kan

msuar q ekzistojn lloje t ndryshme dritaresh sipas programeve, atyre u duhet
t bjn veprime me kto dritare. Ktu fillojn veprimet brenda sistemit t
operimit Windows.
Objektivat
x
x
x
t kuptojn funksionin e tre butonave n dritare;

t shpjegojn rolin e rrshqitsit;
t listojn specifikimet e kompjuterit.
Aftsit e fituara
t ndryshojn prmasat e dritareve duke prdorur kufijt

e tyre;
t lvizin brenda dritares;
t zvoglojn, zmadhojn, mbyllin dritaret.
Materialet
x
x
x
x
Kompjuter
1. Butonat n dritare
Rikthehuni edhe njher tek dritarja Help. N
qoshen e djatht ndodhen tre butona. U flisni
x Di t prdor
atyre pr funksionin e ktyre butonave. Nnvizoni
tre butonat
n dritare.
faktin q butoni (minus) e largon dritaren nga
ekrani, por nuk e mbyll programin, thjesht e
x E kam t
vendos si ikon n taskbar.
qart
I ftoni nxnsit ti konkretizojn veprimet n
dallimin
ndrmjet
kompjuter. Kthejuni srish tek fleta e
tyre
fotokopjueshme dhe analizoni dritaren e dialogut
n lidhje me butonat.
34
2. Ndryshimi i prmasave t dritares.

Pr t ndryshuar prmasat e nj dritareje mund t prdoren edhe
kufijt e saj. Ktu luan rol mausi. Kufijt ndryshojn duke vn n

veprim mausin. sht e vlefshme t theksohet q n momente t

caktuara mausi merr forma t ndryshme. Kufijt ndryshojn me
zhvendosje.
Prve prdorimit t mausit n veprimet me dritare mund t
prdoret edhe tastiera. N saj t kombinimit t disa tasteve arrihet
t zhvendoset, t ndryshohet prmasa, t fshihet, t mbyllet
dritarja. Tashm q nxnsit jan familjarizuar me tastiern dhe
tastet, prandaj sht shum mir q t memorizohen veprimet me
taste.
3. Shiriti rrshqits
N ann e djatht dhe posht dritares kur ajo
prmban shum informacion shfaqet rrshqitsi
x Identifikoj
i cili ndihmon n lundrimin n brendsi t
rrshqitsin n
dritare.
dritares. Edhe rrshqitsi ka elementet e veta si
shigjetat dhe shiritin. Duhet t prdoret mausi
x Dalloj
pr t vn n funksionim kt rrshqits.
elementet e
rrshqitsit.
prgatitje n shtpi.
Prgjigjet:
1. Veprimet jan zmadho, zvoglo, mbyll.
2. Shnjuesi i mausit ndryshon form kur sht gati t ndryshoj prmasat e
nj dritareje, shfaqen n bordurat e dritareve dhe kan funksion t afrojn
apo largojn kta kufij.
3. N saj t rrshqitsit prdoruesi lundron brenda faqes. Ai shfaqet kur
dokumenti sht voluminoz n dritare dhe ndryshon n proporcion t
zhdrejt me prmasn e dokumentit. Sa m i madh dokumenti aq m i
vogl rrshqitsi.
4. Pun Praktike: Specifikimet e kompjuterit
Tani q nxnsit din t prdorin mausin dhe njohin funksionimin e
menys Start, si dhe kan msuar pajisjet t cilat kan rndsi pr
jetgjatsin dhe mirfunksionimin e nj kompjuteri sht shum e
kuptueshme t din sesi mund t identifikojn specifikimet teknike t
nj kompjuteri. Shum prej nxnsve kan hasur n kt problem kur
kan dashur t ruajn nj loj n kompjuter. Q ta realizojn kt u
jepni udhzimet se ku duhet t klikojn sipas librit t nxnsit.

35

Msimi 6
Organizimi i informacionit n kompjuter
Ky msim na fut n organizimin e informacionit n kompjuter . Duke qen se

kompjuterin e prdorin zakonisht n shtpi t gjith pjestart e familjes dhe
duke qen se secili prej tyre punon me dokumente sipas specifikave t puns lind
nevoja e organizimit t informacionit n kompjuter, n mnyr q dokumentet
e secilit t gjenden edhe m leht. Ky sht prdorimi praktik i ktij msimi.
Objektivat
36
x
x
x
t shpjegojn se far jan folder-at dhe skedart;

t kuptojn nocionin e ruajtjes;
t studiojn mnyrn e ruajtjes s skedarve.
Aftsit e fituara
x
x
x
t identifikojn folder-in nga skedari;

t krijojn pem folder-i;
t kryejn veprime me ikona.
Materialet
x
x
Kompjuter i hapur n desktop
1. Skedart dhe dosjet

Organizmi i informacionit n kompjuter sht nj pik kye n
sistemin e operimit. Organizimi dhe sistemi u lejon prdoruesve
t manaxhojn m mir dokumentet e tyre. I ftoni nxnsit t
mendojn pr nj situat kur ata detyrohen t sistemojn
informacionet apo t dhnat e tyre. Po japim nj shembull:
lndt e shkolls dhe prgatitjet q ato bjn.
o Matematik: detyra shtpie, detyra klase
o Kimi: detyra shtpie, detyra klase, tabele e Mendelejevit
o Gjuh: detyra shtpie, detyra klase, bised letrare, punime
me shkrim
o Anglisht: fletore shtpie, fletore pune, fletore fjalori.
Shkruani n drras t zez kt ndarje ose ndonj propozim
tjetr nga klasa.
Nisur nga ky shembull shpjegoni nocionet file apo skedar dhe
folder apo dosje.
Pasi ti keni shpjeguar kto dy nocione tregoni edhe prejardhjen

dhe arsyen e prdorimit t termave 'folder' dhe 'file'.
2. Adresa e skedarve
Po aq e rndsishme sa dhe organizmi i
informacionit, sht edhe ruajtja e tij. Duke qene se
x Di ku t ruaj
hard disku prbhet nga njsi shpjegojuni nxnsve
dokumentat
se ku sht m mir q t ruhen t dhnat n
dhe
mnyr q ata n do defekt t kompjuterit t mos
programet.
rrezikojn. U flisni pr njsit e kompjuterit
x Di t ndrtoj
(zakonisht C dhe D) dhe llojin e informacionit q
nj pem
mund t ruhet n t kto njsi.
folderash.
Aktivitet: Pema e folderave dhe adresave. I ftoni
x Njoh shum
fmijt t shikojn pemn n libr dhe me nj
mir
propozim q ata mund t ken dhn ose me
universin e
shembullin e dhn n pikn paraardhse nj
ikonave.
pem, mos harroni t shpjegoni mir rrugn e
adress dhe prapashtesn e ruajtjes se nj
dokumenti.
msimit ose ua jepni nxnsve pr prgatitje n shtpi.
Prgjigjet:
1)Struktura e organizimit n kompjuterit ju jep nj ide t qart se si
funksionon strukturimi dhe ruajtja e t dhnave n kompjuter. Duke e ditur
kt struktur, ju e keni m t leht t ruani dokumentet tuaja dhe t'i gjeni ato
me lehtsi. Organizimi realizohet n folder-a dhe skedar.
2) Folder-i sht vendi ku organizohen skedart. Folder -i krijohet nga ne;
skedari krijohet nga programi. Ndryshimet e mtejshme si emri, vendi q zn
n memorje do t jepen n vazhdim.
3) I vetmi kufizim pr numrin e skedarve dhe folder-ave sht kapaciteti i
njsive t ruajtjes. Brenda limitit t tij, ju mund t krijoni sa t doni folder-a
apo skedar brenda nj folder -i.
3. Pun praktike: Veprime me ikona
Kompjuteri i njeh skedart dhe folderat me an t ikonave. Pr kt
nevojitet q nxnsit t bjn veprime me ikonat n kompjuter. Kto
veprime jan shum t rndsishme dhe nxnsit mund ti praktikojn
vet n kompjuter.

37

Msimi 7
Windows Eksplorer
Ky msim prezanton Windows Explorer-in i cili sht nj aplikacion q

menaxhon skedart dhe dosjet e krijuara. Kshillohet q ky msim t
kryhet n laborator ose para nj kompjuteri.
Objektivat
x
x
x
t kuptojn rolin Windows Explorer-it;

t shpjegojn elementet e dritares explorer;
t listojn mnyrat e hapjes s dritares explorer.
Aftsit e fituara
x
x
x
t prdorin Windows Explorer ;

t din elementet e dritares explorer;
t prdorin mnyra t ndryshme pr hapjen e programeve.
Materialet
Libri i nxnsit, fq 40 41 dhe 70 - 71
1. Dritarja Explorer
Para kompjuterit u tregoni fmijve si hapet dritarja
x Di far
Explorer. I pyesni ata se far prfaqson butoni
sht
Start. Keni mundsi t bni edhe nj prsritje t
dritarja
ktij butoni. Aplikoni t gjitha mnyrat e paraqitura
eksplorer.
n librin e nxnsit, pavarsisht se m pas u duhet
x Njoh
thn atyre q n prdorim t prditshm mund t
elementet
zgjedhin mnyrn q u prshtatet m mir.
e dritares
Duke patur parasysh dritaren q hapt u flisni atyre
eksplorer.
pr elementet prbrse t saj. Msimi i elementeve
sht shum i rndsishm pasi plotson kuadrin e
prvetsimit t plot t dritares.
Shiriti i adresave sht nj element risi Windows 7 pr sa i
prket klikimit brenda tij. Ky shirit prmban adresn e nj
skedari, folder apo programi.
Paneli i lundrimit sht nj tjetr element i rndsishm q ka
lidhje me msimet paraardhse pasi paraqet pemn e
folderave. N kt komponent sht e rndsishme
memorizimi i simboleve pasi kshtu nxnsit arrijn t
orientohen n pem.
38

Prgjigjet:
1. sht nj ndrfaqe grafike q siguron punn m skedar, dosje dhe
programe. Elementet prbrse jan shiriti i titujve, shiriti i adresave,
shiriti i menyve, shiriti i komandave, paneli i lundrimit, paneli i
prmbajtjes, paneli i detajeve.
2. Tek paneli i prmbajtjes.
3. Paneli i lundrimit organizohet sipas njsive t ruajtjes, skedart nuk
afishohen. Simbolet para njsive apo folder-ave tregojn q ka apo jo
foldera t tjer n t, si dhe sht e zgjeruar apo jo pema.
2. Pun Praktike: Hapja e programeve
Hapja e programeve sht shum e rndsishme pasi tregon se
ku duhet gjetur nj program n mes t nj morie informacioni.
Pyetja e nj prdoruesi fillestar gjithmon sht : ku gjendet?
Pr kt n punn praktike sht zgjedhur nj aplikacion i
Windows dhe jan dhn disa mnyra pr ta hapur, secila ka
rndsin e vet. Kshillojm q nxnsi ti aplikoj n kt pun
praktike t gjitha mnyrat.
Prdorimi i menys Start n kt pun praktike prforcon
njohurit e fituara pr piknisjen e kompjuterit
Prdorimi i kutis s krkimit prforcon njohurit e fituara pr
elementet e menys Start
Prdorimi i taskbarit prforcon njohurit e fituara pr
taskbarin
Prdorimi i desktopit prforcon njohurit e fituara pr
desktopin
Hapja nga Windows explorer prforcon njohurit e fituara pr
kt ndrfaqe.

39

Msimi 8
Paneli i Prmbajtjes
Ky msim prezanton vendin se ku hapet prmbajtja e folderit n

dritaren Windows Explorer. Kshillohet q ky msim t zhvillohet me
kompjuter hapur.
Objektivat
x
x
t shpjegojn panelin e prmbajtjes;

t prezantojn pamjet e ndryshme t panelit t prmbajtjes.
Aftsit e fituara
x
x
x
t emrtojn skedar dhe foldera;

t kryejn veprime n panelin e prmbajtjes;
t kalojn nga nj dritare n tjetrn..
Materialet
Libri i nxnsit, fq. 42 43, 72
1. Llojet e dritareve
Folderat dhe skedart identifikohen me an t
ikonave dhe emrit.. U kujtoni nxnsve punn q
x Njoh llojet
bt bashkarisht n klas pr ndrtimin e pems
e dritareve
s folderave, risillni emrat q vendost. Pra emri i
x Dalloj
folderit varet kryesisht nga tema q do t
ndryshimet
prmbajn skedart q do t prfshihen n t.
ndrmjet
Ndrsa emri i skedarit varet trsisht nga
elementeve
prmbajtja e tij. Tek emri i skedarit trhiqni
di
vmendjen tek parapashtesat t cilat prcaktohen
nga programi n t cilin punohet skedari.
Pr konkretizimin e msimit referojuni pems q krijuat
bashkrisht apo shembujve t librit t nxnsit.
2. Paneli i Prmbajtjes
Kujtoni nga dritarja eksplorer se far sht paneli i
prmbajtjes, vendosjen e tij etj. Pr kt mund tu drejtoheni
nxnsve, n mnyr q ata ta prshkruajn.
M pas prezantoni ju panelin se far ai prmban m
40

konkretisht dhe n cilat raste shfaqet ai. Mos harroni t

nnvizoni mnyrn e renditjes s tyre.
3. Veprime me panelin e prmbajtjes
Mund t ndodh q paneli i prmbajtjes t mos shfaqet n
kompjuter n formn e tij t zakonshme kjo nuk do t thot q
ai nuk sht nj panel i till. N mnyr q nxnsit t mos jen
konfuz u shpjegoni atyre q paneli i prmbajtjes shfaqet n
mnyra t ndryshme, madje pr kt mund t ndrhyjn vet
nxnsit duke ndjekur teknikat e dhna n librin e tyre.
Ekziston edhe nj panel tjetr i cili liston prmbajtjen e nj
skedari. Ky quhet paneli preview. Ky panel nuk shfaqet 'by
default' prandaj u msoni fmijve se si duhet t procedojn pr
ta shfaqur at.
Prgjigjet:
1. Folderat dallohen nga skedart nga emrtimi i tyre, ata prmbajn vetm
nj emr, ndrsa emri i skedarit prmban tre pjes. Emri i skedarit
prmban pik sepse sht ky karakter q e ndan nga prapashtesa.
2. N panelin e prmbajtjes afishohet prmbajtja e folderit ku po punohet.
3. Jo. Ju vetm mund t shikoni prmbajtjen e tij.
4. Pun praktike: Kalimi nga nj dritare n tjetrn
Prgjigjet e testit:
A.
1. log off
2. folder
4. ndrfaqe prdoruesi
7. shut down
3. Windows Explorer
5. dritarja
6. GUI
8. shortcut

41

Msimi 1
Veorit e Programeve
Ky msim hap kapitullin Aplikacionet n Windows 7. Fillimisht msuesi

duhet tu prezantoj nxnsve fjalorin kryesor q do t prmbaj ky kapitull.
Kshillojm q nxnsit vet mund t eksplorojn m tej n lidhje me
aplikacionet e veanta q mund t prdoren.
Objektivat
x
x
t kuptojn t prbashktat e aplikacioneve Windows7;

t kuptojn elementet e dritareve t aplikacioneve
Aftsit e fituara
x
x
t bjn veprime me dritare;

t dallojn ku bashkohen dhe ku ndryshojn
aplikacionet.
Materialet
1. Veorit e programeve aplikative n Windows

U kujtoni nxnsve ndarjen e programeve, dhe se
cilat futen n programet baz dhe n programet e
x Di t dalloj
specializuara. Pr kt mund tju vij n ndihm
programet
fleta e fokopjueshme nr. 5. Gjithashtu prpiquni
baz nga
q nxnsi t prcaktoj secilin grup. Listoni t
programet e
prbashktat q paraqesin programet ndrmjet
specializuara.
tyre.
x Dalloj llojet
Mund t merrni dhe t analizoni secilin prej
aplikacionet
elementeve, kshtu q mund t shfrytzoni kt
nga njri rast pr t br edhe nj prsritje t atyre q jan
tjetri.
thn n kapitujt 2 dhe 3.
2. Dritarja e Programeve Aplikative

I ftoni nxnsit t hapin programin WordPad dhe
Paint. Ata bjn edhe nj prsritje t procesit t
hapjes s programeve duke qen se n libr jan
42

dhn disa mnyra. Mund t diskutoni rreth mnyrs

s przgjedhur nga nxnsit.
I ftoni ata q t diskutojn rreth dritareve q
x Identifikoj t
jan afishuar. Pr t kontretizuar sa m shum
prbashktat e
kt ushtrim ata duhet t hapin programet dhe
programeve
ti afishojn q t dyja dritaret n ekran duke
aplikative
modifikuar prmasat e tyre. Kshtu prsrisin
x Di t hap
edhe modifikimin e prmasave t dritareve t
programe duke
aplikacioneve. I ftoni ata q t vzhgojn dhe t
prdorur
gjejn ndryshimet dhe t prbashktat.
mnyra t
M pas jeni ju q n mnyr shkencore u jepni
ndryshme
atyre kto njohuri duke filluar q nga riboni si
element i ri i Windows 7 deri tek tab-et dhe
grupet.
Prgjigjet:
1. Sepse ekzekutohen n t njjtin sistem, at t operimit Windows 7.
Gjithashtu ato kryejn disa funksione t prbashkta si: futja e t
dhnave, printimi, ruajtja, etj.
2. T prbashktat: ndrfaqja, dritaret, komandat, Help-i etj.
3. Riboni, ikona e programit, shiriti i komandave t shpejta, butoni q
hap menyn File, tre butonat pr zmadhimin, zvoglimin apo
mbylljen e dritares, shiriti i gjendjes, shiriti i rrshqitsit, shiriti i
titujve.

43

Msimi 2
Komandat
Ky msim prezanton pr her t par n mnyr m t qart elementin risi t

Windows 7, ribonin. Kshillojm q ti kushtohet rndsi ktij elementi pasi
nxnsit do ta prdorin gjersisht n lndn e informatiks.
Objektivat
x
x
x
t shpjegojn organizimin e komandave;

t listojn llojet e komandave;
t studiojn ribonin.
Aftsit e fituara
x
x
x
t din se si jan organizuar komandat;

t orientohen n ribon;
t kuptojn funksionimin komandave.
Materialet
1. Organizimi i komandave
Kur flitet pr komandat sht e pashmangshme q
t mos flitet pr ribonin pasi ai sht vendi ku
x Di se ku i
komandat organizohet sipas tab-eve dhe grupeve.
gjej
N kt moment ju mund t shikoni n kompjuter
komandat.
programe si WordPad apo Paint q konkretizohet
x E kuptoj
m mir ajo far sht ndryshuar tek organizimi i
risin e
komandave. Diskutojini n klas gjersisht.
Windows 7. M pas ju mund t flisni pr organizimin e
komandave, se far gjendet n menyn File si dhe
tek dy tab-et e Paint-it.
2. Prdorimi i komandave
Kaloni n analiz ribonin (mund ta paraqisni edhe si imazh n
munges t kompjuterit ) dhe u flisni fmijve pr komandat
m t prdorshme, si ata shfaqen n mnyrn grafike n ribon
por edhe prdorimin e tyre.
Mos harroni t flisni pr komandat m pak t prdorshme si
dhe ku mund t gjenden ato si dhe pr grupin e komandave me
ngjyr gri dhe se far ato prfaqsojn.
44


Prgjigjet:
1. Komandat paraqiten n ribon t grupuara n tab-e dhe grupe.
2. Komandat n ribon jan komandat m t prdorshme dhe kan nj
specifik: prdoren pr krijimin dhe formatimin e dokumentit. Ndrsa
komandat n menyn File jan komanda shum t prdorshme por q
lidhen me veprime q ndikojn trsin e dokumentit, t tilla si: Hapja e
dokumentit t ri apo ekzistues, ruajtja, printimi etj.
3. Komandat aktive shfaqen me ngjyra t forta n vendndodhjen e tyre,
komandat jo aktive shfaqen me ngjyr gri, q do t thot se ne nuk mund
t'i prdorim. Ato aktivizohen nse selektohet dika apo kryhet nj veprim
tjetr

45

Msimi 3
Hapja, Ruajtja dhe mbyllja e nj dokumenti
Ky msim prezanton momentin m t rndsishm t krijimit t nj dokumenti

n kompjuter. Kshillohet q ky msim t zhvillohet n laborator ose para nj
kompjuteri.
Objektivat
x
x
t shpjegojn mnyrat e hapjes dhe ruajtjes s nj

dokumenti;
t listojn opsionet e mbylljes s nj dokumenti.
Aftsit e fituara
x
x
x
t prdorin hapjen e programeve dhe komanda New;

t din t mbyllin nj dokument apo program;
t krijojn foldera personal.
Materialet
x
x
Libri i nxnsit, fq 50 51, 73 - 75

Fleta e fotokopjueshme nr. 2
1. Hapja e nj dokumenti t ri
Hapni programet Paint dhe WordPad dhe
zgjidhni t hapni nj dokument t ri. U flisni
x Di si hapet nj
nxnsve se far konsiderohet dokument i ri, u
dokument i ri
trhiqni vmendjen fmijve q t vzhgojn
x Njoh lloje t
mnyrn e hapjes, komandat e prdorura dhe
ndryshme
far afishohet n dritare. Ata mund t nxjerrin
dokumentesh.
edhe t prbashktat apo veantit, duke u nisur
x Njoh elementet
q nga emri q ka vn programi.
e prbashkta
Lrini nxnsit q t ushtrohen disa her me
dhe t veanta
kt procedur.
t dritareve.
2. Ruajtja e dokumentit
Shpjegojuni nxnsve rndsin e ruajtjes s nj dokumenti.
Ndaluni n momentin e ruajtjes s dokumentit pr her t par
dhe t ruajtjes s vazhdueshme t ndryshimeve n t.
46

Prezantoni komandat 'Save' dhe 'Save As' duke u prqendruar

n procedurat q ndiqen n ruajtjen e dokumentit pr her t
par.
Lejoni nxnsit t praktikohen n prdorimin e ktyre
komandave.
3. Mbyllja e nj dokumenti
Mbyllja e nj dokumenti arrihet me disa mnyra.
Nxnsit duhet t ushtrohen n t gjitha mnyrat.
x Di si ruhet
dhe mbyllet
ors s msimit ose ua jepni nxnsve pr prgatitje
nj
n shtpi.
dokument.
Prgjigjet:
x Di ku ta gjej
1. Sepse jan komanda q ndodhen tek menyja File dhe
nj
lidhen me dokumentin n trsi dhe jo me nj detyr
dokument
specifike n dokument.
kur ruajtja
2. Po, dokument sht nj skedar q prmban elemente
sht
grafike dhe tekst. Ai mund t modifikohet dhe
ik
ndryshohet.
3. Po, kur kemi hapur vetm nj dokument.
4. Pun Praktike nr. 8: Krijimi i Folderave
Pr t ruajtur nj dokument, ju mund t zgjidhni
folder-in q ju ofron programi 'by default'. Nse
krkoni t krijoni skemn tuaj t organizimit,
x Di t krijoj
ather nevojitet q ju t krijoni folder-a sipas
nj pem
dshirs tuaj. Pr kt ndiqni hap pas hapi t gjith
folder-i.
aktivitetin e krijimit t folder-ave.
x Di t ruaj nj
Mos harroni q t siguroni materialet e nevojshme
dokument n
pr kt pun praktike, dhe m von e
folderin e
konkretizoni n kompjuter duke krijuar pemn
dshiruar.
prkatse.
Nxnsit mund t organizojn sipas shembullit t
dhn dokumentet e tyre n kompjuter. Nse ata
zgjedhin t bjn nj shembull tjetr nga i klass, u
krkoni ta prshkruajn punn e br.

47

Msimi 4
Programi WordPad
Ky msim prezanton nj nga programet Windows pr prpunim teksti,

programin WordPad.
Objektivat
x
x
t shpjegojn llojin e programit WordPad;

t prezantojn procedurat e krijimit t nj dokumenti n
WordPad.
Aftsit e fituara
x
x
x
t kuptojn organizimin e faqes s puns WordPad;

t krijojn dokument n Wordpad;
t shpjegojn dhe prdorin tastin printscreen.
Materialet
Libri i nxnsit, fq 52 53, 76
1. Faqja e puns WordPad

U flisni nxnsve pr programin WordPad i cili
sht nj program i trajtimit t tekstit n mnyr
x Njoh
t thjeshtzuar. Pr ta konkretizuar hapni
prdorimin e
kompjuterin apo librin e nxnsit, i cili paraqet
WordPad-it.
ribonin e programit WordPad. Nxitini fmijt
x Dalloj
t diskutojn rreth tyre, pa hyr n hollsit e
ndryshimet
ribonit t Word-it i cili do t msohet vitin e
ndrmjet
ardhshm.
elementeve t
Pasi t keni mbaruar me krahasimin u
WordPad-it
dhe
prshkruani nxnsve ribonin e Wordpad-it dhe
programeve t
tab-et dhe grupet e tij sipas funksioneve t
tjera.
komandave.
2. Krijimi i dokumentit
Vini n pun nxnsit t pr t shkruar tekst: at q sugjerohet
n libr ose nj tekst tjetr sipas dshirs. U nnvizoni fmijve
rolin e tasteve Enter, Delete, dhe Backspace.
3. Anullimi i veprimit t fundit
48

x Di se far
funksioni
kan
komandat
tek shiriti i
komandave
t shpejta.
x Di t mbyll
programin.
U flisni nxnsve pr dy butonat e anullimit t

veprimeve q ndodhen n shiritin e komandave
t shpejta. I pyesni nxnsit se pse ato komanda
ndodhen aty. Bni nj prsritje t shiritit t
komandave t shpejta.
I kshilloni nxnsit q t ruajn dokumentin.
Bni nj prsritje t ruajtjes s dokumentit.
Rastet e prdorimit t save dhe save as.
I ftoni fmijt t mbyllin krejt programin.

Prgjigjet:
1. Pr t shkruar tekste. Dokumenti hapet duke klikuar menyn File dhe
komandn New .
2. Enter krijon nj paragraf t ri. Undo anullon veprimin e fundit.
3. Q t mos na fshihet n momentin e fikjes s kompjuterit. Shtyp butonin
save n shiritin e komandave t shpejta; zgjidh folderin ku do ta ruash;
shtyp save n dritaren e dialogut.
4.
Puna Praktike nr. 9 Fotografia e Pems s Folderave
x Di t prdor
printscreen.
x Di t
fotografoj
dritaren si
imazh.
Pemn e folderave t krijuar n punn praktike

paraardhse apo dhe pun t tjera mund t keni
dshir q ti ruani si imazhe. Pr kt vjen n
ndihm tasti Print screen n tastier. Ai
fotografon do pamje q sht n desktop,
pamje t ciln m pas ju mund ta ruani apo
printoni. M n detaje kshilloni nxnsit q t
ndjekin me prpikmri hapat e listuar n punn
praktike n fjal.

49

Msimi 5
Hapja dhe ndryshimi i dokumentit n WordPad
Ky msim konsiderohet si nj vazhdim i msimit paraardhs, pasi trajton

veprime me dokumentin n programin Wordpad. Kshillohet q nxnsit
veprimet e mposhtme ti realizojn me dokumentet q jan krijuar n msimin
e kaluar.
Objektivat
x
x
x
t kuptojn konceptin 'hap nj dokument ekzistues;

t shpjegojn procesin e selektimit;
t listojn opsionet e formatimit.
Aftsit e fituara
x
x
x
t ndryshojn dokumentin n Wordpad

t formatojn tekstin;
t bjn veprime me skedar dhe foldera.
Materialet
1. Hapja e dokumentit ekzistues

Bni dallimin ndrmjet nocioneve hapja e nj
dokumenti t ri dhe hapja e nj dokumenti
x Di t hap
nj
ekzistues. Ky i fundit sht kur nj dokument i
dokument
ruajtur n kompjuter hapet pr t br disa
ekzistues.
ndryshime t nevojshme.
x E kam t
I ftoni nxnsit ti konkretizojn veprimet n
qart
kompjuter si dhe tu nnvizoni q kjo realizohet
dallimin
nprmjet komands 'Open'.
ndrmjet
komandave
New dhe
Open.
50
2. Selektimi .
U flisni nxnsve pr procedurn e selektimit, se far do t
thot, dhe kur prdoret. Selektimi sht nj przgjedhje e nj
teksti apo objekti q kryhet me qllim modifikimin e tyre. Pr
m gjer drejtojuni edhe tek libri i nxnsit.

I ftoni nxnsit t konkretizojn veprimet e selektimit duke u

praktikuar n kompjuter. Ata duhet t praktikojn do rast
selektimi.
3. Formatimi i tekstit
Formatimi i tekstit sht ndryshimi i tekstit
sipas nj forme t caktuar. I ambjentoni
x Di t selektoj
nxnsit me kt nocion dhe u prezantoni
x Di t selektoj
komandat e formatimit t cilat ndodhen n
paragrafin.
ribon n tab-in Home.
x Di t
Zhvilloni aktivitetet e propozuara tek libri i
formatoj
nxnsit.
tekstin.
prgatitje n shtpi.
Prgjigjet:
1. Sepse q t dyja dritaret e dialogut funksionojn brenda nj sistemi
operimi dhe kan t njjtin kriter: krkojn nj folder pr t
ruajtur apo hapur nj skedar.
2. Selektimi shrben pr t przgjedhur nj tekst apo objekt n
dokument dhe pr t br ndryshime n t.
3. Formatimi sht bashksia e veprimeve q shrbejn pr t
ndryshuar mnyrn sesi shfaqet apo pozicionohet teksti n
dokument. Formatohet karakteri, fjala, paragrafi etj.
4. Pun Praktike nr. 10: Veprime me skedar
Kjo pun praktike sht nj prsritje e t gjitha
veprimeve q ju keni br q nga krijimi i pems
x Identifikoj
s folderave deri tek krijimi dhe ruajtja e
skedart sipas
skedarve. Aktivitetet synojn q t gruponi
folderave dhe
termat sipas natyrs s skedarve dhe folderave
adresave.
dhe adresave n t cilat jan krijuar folderat dhe
skedart.

51

Msimi 6 7
Programi Paint & Vizatimi n Paint
Kto msime prezantojn nxnsit me nj programin Paint, q merret me

trajtimin e imazhit si: piktur, vizatim, fotografi etj. N kt rast jan trajtuar
dy tema, duke qen se tema e dyt sht vetm aktivitet. Megjithat n
veprimtarin shkollore ato do t trajtohen n or t veanta.
Objektivat
x
x
x
t shpjegojn se far sht nj program i trajtimit t

imazhit;
t kuptojn elementet e faqes s puns;
t studiojn ribonin.
Aftsit e fituara
x
x
x
t prdorin format e gatshme;

t krijojn dhe ruajn nj imazh;
t veprojn me tekstin.
Materialet
1. Faqja e puns Paint

I prezatoni nxnsit me programin Paint, i cili
x Di se far
sht nj aplikacion i Windows-it. Ai prdoret
sht
pr t vizatuar apo ndryshuar piktura, foto etj.
program
Karakteristik e ktij programi sht se krijon
Paint.
imazhe n formatin bitmap, q do t thot q
x Di q nj
ky imazh prbhet nga pika t vogla q quhen
skedar n
piksel.
paint ruhet
Si do aplikacion q kemi par deri tani edhe
edhe n
programi Paint ka faqen e vet t puns, e cila
formatin
prbhet nga disa elemente, t cilat duhet tia
BMP.
prezantoni nxnsve nj nga nj.
52
2. Aktivitet
Pr t vizatuar forma t thjeshta ju mund ti drejtoheni ribonit t
Paint, i cili sygjeron nj mori formash vijash etj., t cilat futen n
faqen e puns dhe pastaj modifikohen sipas dshirave t
prdoruesit .
Goma sht nj tjetr element interesant sepse mjafton q ti

japsh asaj ngjyr dhe ajo fshin duke e zvendsuar fshirjen me

ngjyrn respektive.
Prgjigjet:
1)Esht do pik n ekran q formon imazhin.

2)Riboni sht i organizuar n dy tab-e. Tab-i Home prmban komandat m t
prdorshme, ndrsa tab-i View prmban komanda pr shikimin dhe formatimin e
zons s vizatimit.
3) Po mund t shkruajm tekst, por teksti i shkruar konsiderohet si objekt.
3. Aktivitetet 1, 2 dhe 3
Aktiviteti 1 fton nxnnsit t vizatojn nj form gjeometrike.
Pr kt ata mund ti drejtohen ribonit tek grupi shapes.
Pr t shtuar tekst n programin paint, veprojm sikur jemi duke
punuar me nj objekt, dhe prdorim mnyrn e cituar n libr.
Vetm n kt mnyr mund t shtohet teksti. Pasi ta keni
mbaruar s shkruari dhe s rregulluari nse shtypni enter, ai futet
si objekt dhe sht e pamundur q t modifikohet srish. Gjat
shkrimit t tekstit shfaqet tab-i i prkohshm q afishon
komanda pr ti prdorur pr shkrimin.
Aktiviteti 3 fton nxnsit t vizatojn makinn n figur. sht
nj aktivitet zbavits pasi prmban pothuajse t gjitha opsionet q
prdoren n Paint, figurat gjeometrike, vizat, ngjyrat etj.
Aktiviteti 3 krkon edhe q krijimi t ruhet prandaj duhen
prdorur edhe komandat e menys file.
Prgjigjet
1. Skedart jan piktura, foto, imazhe t ruajtura n format bitmap, tiff, jpg, png
etj.
2. Komanda text, e cila nnkupton fut tekst n imazh. Ky tab prmban komanda
pr formatimin e tekstit, prandaj sht i prkohshm.
3. Me programin Paint mund t vizatojm, pikturojm, modifikojm

imazhe dhe foto etj.

53

Msimi 8
Komandat Cut, Copy, Paste
Ky msim prezanton tre nga komandat m t prdorshme: Cut, Copy dhe Paste,
t cilat prdoren si brenda nj dokumenti, midis programeve, dhe me veprime
me skedar dhe folder-a n dritaren Explorer.
Objektivat
x
x
x
t kuptojn rastet e prdorimit t cut, copy & paste;

t shpjegojn vendndodhjen e tre komandave;
t listojn kombinimet e tasteve respektive t ktyre
komandave.
Aftsit e fituara
x
x
x
t zhvendosin tekst brenda nj programi;

t lvizin informacion midis programeve;
t zhvendosin skedar dhe folder-a.
Materialet
1. Vendndodhja e komandave Cut, Copy & Paste

T treja kto komanda ndodhen n ribon n
grupin clipboard. N kt grup jan t
x Di
vendosura komandat m t prdorshme t cilat
vendndodhjen
prdoren pr zhvendosjen e informacionit
e cut, copy,
paste.
brenda nj dokumenti, pr t kopjuar t dhna
ose pr t hequr t dhna.
x Njoh
Praktikojuni
me
kto
komanda
pr
procedurat pr
zhvendosjen e
zhvendosjen
e
informacionit.
Duhet
informacionit
konsideruar fakti q komandat copy dhe cut
brenda
jan joaktive nse nuk kemi selektuar tekst,
dokumentit.
objekt, skedar apo folder.
2. Lvizja e informacionit midis programeve
Tre komandat mund t prdoren edhe pr zhvendosjen apo
kopjimin e informacionit nga nj program n tjetrin. S bashku
me nxnsit praktikoni aktivitetet q realizojn kt zhvendosje.
54


Prgjigjet:
1. Komandat cut dhe copy aktivizohen kur selektohet informacioni q
duam t zhvendosim apo kopjojm
2. Realizojn lvizjen e informacionit.
3. Hapet programi i par, selektohet teksti, klikohet mbi copy. Hapet
programi i dyt. Vendoset kursori n vendin ku duam t fusim
tekstin e selektuar dhe klikojm mbi komandn paste.
3. Puna praktike nr. 11: Kopjimi dhe zhvendosja e skedarve
dhe folder-ave
Si veprohet me informacionin mund t
veprohet edhe me skedart dhe folderat. Ka raste
x Di t lviz
kur nevojitet q ata t kopjohen apo t
informacion
zhvendosen n vende t tjera. Pr konkretizim
nga nj
program n
fmijt duhet t ken para kompjuterin t hapur
tjetrin.
tek dritarja Explorer.
Nj metod e par jan komandat cut, copy,
x Di t lviz nj
skedar apo
paste, dhe parimi i funksionimit sht i njjt
folder nga nj
me at q msuam n msimin e dits.
pozicion n
Metoda tjetr sht Drag&Drop ku prdorni
nj tjetr.
mausin pr t zhvendosur apo kopjuar folder-at
x Di t prdor
apo skedart.
disa mnyra
Metoda e fundit sht komanda 'Sent to' kur
pr lvizjen e
klikohet me t djathtn.
informacionit
dhe skedarve.
Prgjigjet e testit
Prgjigjet e testit:
A.
1. Home
5. Menyja File
B
1. V
2. G
C
a.2
b. 3
2. Undo
6. Clipboard
3. Paint
7. Save As
3.V
4. G
5. V
c. 1
d. 2
e. 1

4. WordPad
8. Exit
6. G
55

Puna praktike 12
Llojet dhe instalimi i tastiers
13
Kombinimi i tastave dhe veprimet e tyre
14
Prdorimi i tastiers
15
Shtypni
Kto or i kushtohen tastiers, veprimeve me to dhe aftsis pr t
shtypur n tastier.
Objektivat
x
x
x
t flasin pr tastiern;
t prezantojn kombinimet e tasteve;
t prcaktojn qndrimin para tastiers dhe pozicionimin e
gishtave.
Aftsit e fituara
x
x
x
t din pse ka lloje t ndryshme tastierash;

t kryejn veprime m shortcut;
t kombinojn gishtat me shkronjat respektive.
Materialet
Libri i nxnsit, fq. 80 - 83
1. Llojet dhe Instalimi i tastiers

U prezantoni nxnsve historin e tastiers dhe llojet e tyre.
U shpjegoni nxnsve sesi instalohet nj tastier. Konkretizojeni
me kompjuter.
Bni nj historik t shkurtr pr zhvillimin e tastiers.
Pr prgjigjet e aktivitetit 3 mund t diskutoni bashkrisht n klas
me nxnsit.
2. Kombinimi i tastave dhe veprimet me to
N kt pun praktike jan paraqitur shortcut-e t ndryshme q
mund t prdoren kur operojm brenda sistemit t operimit
Windows, dritares Windows explorer, si dhe t natyrs s
prgjithshme.
3. Prdorimi i tastiers dhe shtypja
Kto aktivitete zhvillojini t gjith n klas para tastiers.
Ushtrohuni n pozicionimin e duarve dhe t gishtave.
Shtypni sipas ushtrimeve t dhna n aktivitetin nr. 15.
56


Libri i nxnsit
x
x
x
Ky libr trajton 4 shtje kryesore:1. Kompjuteri dhe Windows

2007; 2. Paketa Microsoft Office 2007; 3. Programi Microsoft Word
2007; 4. Programi Microsoft Excel 2007.
trajtohet n dy plane. Baza e trajtimit mbetet msimi, por gjat
puns msimore nxnsi vihet para situatave t punve
do msim shoqrohet me ilustrime, shpjegime t detajuara
dhe pun praktike.
Udhzuesi pedagogjik
x

nxnsit.
rndsishme si pr aktivitetin msimor ashtu dhe ambientimin
e vet nxnsve me kt terminologji.

57
x
x
x


Udhzuesi sqaron saktsisht trajtimin vean t kapitullit pr
Paketn Microsoft Office 2007 si dhe jep mnyrn e zhvillimit
t orve praktike t tastiers.

Programi
35 or
Teori
24
Teste Kontrolli
Or t lira

punon paralelisht.
Kompjuteri dhe Windows 2007
4 or teori (shoqruar me 2 pun praktike) + 1 or test
Kapitulli II: Paketa Microsoft Office 2007
Kapitulli III: Programi Microsoft Word 2007
9 or teori (shoqruar me 4 pun praktike)+ 1 or test
Kapitulli IV: Programi Microsoft Excel 2007
Tastiera:
3 or pun praktike
Kapitulli I:
58

Msimi 1

Funksionimi i kompjuterit
Ky msim prezanton funksionet baz t kompjuterit duke specifikuar punn e

pajisjeve kryesore. Gjithashtu ai zgjeron njohurit mbi kategorit e sistemeve t
operimit dhe gjuhve t programimit.
Objektivat
x
x
x
x
t njohin proceset e puns t pajisjeve input, output, t

ruajtjes dhe procesorit;
t kuptojn mnyrn e funksionimit t procesorit dhe
pjesve t tij ALU dhe CU;
t klasifikojn gjuht e programimit.
Aftsit e fituara
t kuptojn rolin e njsive s bashku me qarkullimin e

informacionit n kto njsi;
t flasin pr sistemet e operimit dhe t dallojn
ndryshimet mes tyre;
Materialet
1. Eksplorimi i fushave kryesore t jets

Filloni lndn e Informatiks duke br nj prsritje t
njohurive t marra n klasn e shtat. Kujtoni bashk me
nxnsit se cilat jan funksionet baz t kompjuterit dhe pajisjet
q i realizojn ato.
Zgjeroni njohurit duke specifikuar pr do kategori pajisjesh
ciklin e puns q ato kryejn.
Pyetini nxnsit pr funksionet e CPU -s. Kujtojini bashkarisht
dhe m pas shtroni pyetjen nse kto funksione sht mir t
kryhen nga pjes t shkputura apo nga nj njsi e tr. N
fund t flisni pr pjest prbrse t CPU -s. Ndaluni tek
funksionet e secils dhe koordinimin e tyre.
2. Sistemi i operimit
Vizatoni n drras t zez modelin e sistemit t operimit. M
pas, bazuar tek ky model rikujtoni me nxnsit funksionet e
sistemeve t operimit.

59

Jepni disa shembuj konkret t funksionimit t kompjuterit:

punon vetm nj prdorues; punojn disa programe n t njjtn koh;
disa procesor ndajn punt n kompjuter. Diskutoni me nxnsit
nse i kuptojn kto shprehje. Orientojeni diskutimi rreth
sistemit t operimit q i lejon veprimet e msiprme.
Diskutoni me nxnsit rreth llojit t SO n kompjutera t
ndryshm, si telefon, laptop, desktop etj.
3. Gjuht e programimit
Kujtoni bashk me nxnsit gjuhn q njeh dhe kupton
kompjuteri. Gjuha prbhet nga sekuenca bazuar n shifrat 0,
1.
Shkruani n drras disa shprehje programimi, si:
o Zhvendos djathtas me 1 vlern 000010011.
o N qoft se a>1 ather kryej b= b+1
o N t kundrt b= b-1.
Krijo tabeln (emr, mbiemr, adresa, telefoni)
Pyetini nxnsit a i kuptojn ato dhe cila ju duket m e
kuptueshme. M pas shpjegoni kategorit e gjuhve t
programimit.
Prgjigjet:
1. Veprimet baz t kompjuterit jan pranim dhe prpunim t dhnash, ruajtje dhe
afishim t informacionit.
a. njsia input pranon, konverton dhe ia drgon t dhnat e marra nga jasht.
b. njsia output pranon, konverton dhe afishon rezultatet.
c. njisa e prpunimit kryen veprime aritmetike logjike(ALU) dhe kontrollon
proceset (CU).
d. njsia e ruajtjes pranon dhe ruan rezultatin e ndrmjetm dhe at
prfundimtar.
2. Sistemet e operimit jan: me nj prdorues; me disa procesor;
multitaskting(ekezekutohen njkohsisht disa programe); multiuser (disa prdorues
prdorin t njjtin kompjuter apo program).
3. Gjuha e folur nuk sht ende nj gjuh programimi. Kjo sht edhe sfida e
tanishme: shkruajtja e programeve njsoj si bisedat e zakonshme. Megjithat pas
do gjuhe programimin qndrojn programet kompilator dhe prkthyes q
konvertojn gjuhn e programimit n gjuhn e kompjuterit.
60

Msimi 2
Memoria e kompjuterit RAM
Ky msim jep nj pamje m t plot t memories s kompjuterit, si dhe shpjegon

punn e saj n bashkpunim me pjest e tjera, si CPU dhe Hard drive. N kt
mnyr nxnsi e ka m t leht perceptimin e puns q kryen memoria RAM .
Objektivat
x
x
x
t flasin pr llojet e memories s kompjuterit;

t prcaktojn mnyrn e funksionimit t CPU dhe RAM;
t tregojn ndryshimet midis Ram dhe Hard Drive.
Aftsit e fituara
x
x
x
t vlersojn punn e nj CPU;

t prcaktojn njsin e ruajtjes s informacionit;
t njohin rolin e RAM-it dhe t Harddiskut.
Materialet
x
1. Grupet e memories
Kujtoni bashk me nxnsit njohurit rreth
x Di t
memories s kompjuterit. Ndaluni tek klasifikimi
klasifikoj
dhe veorit e tyre.
memoriet
Shkruani n drras: t dhnash t ndrmjetme,
n
prfundimtare, programe, sistem operimi etj. M
kompjuter
pas pyetini nxnsit se n ciln memorie ruhen
x Di t bj
ato.
dallimin
Memoriet kan pajisjet e tyre t ruajtjes. Bni nj
midis t
rifreskim t njohurive s bashku me nxnsit dhe
dhnave q
krkoni prej tyre q t thon disa karakteristika
ato ruajn.
t tyre.
2. RAM dhe CPU
Niseni msimin duke shkruar n drras t zez fjaln RAM
dhe posht saj fjalt ruajtje dhe prpunim. Pyetini nxnsit se
far mendojn se sht RAM: pjes e njsis s ruajtjes apo t
prpunimit. Nxitini t diskutojn. N prfundim: RAM sht

61

pak nga t dyja, sepse ruan t dhna t nevojshme gjat procesit

t prpunimit.
Bni nj lidhje t puns s RAM dhe CPU. Shpjegoni punn e
skedarit SWAP duke u mbshtetur tek analogjia n libr.
Shpjegohuni nxnsve se futja n pun e skedarit Swap
ngadalson punn e procesorit, pasi n kt rast ai t dhnat
nuk i merr nga RAM, por nga Hard disku.
3. RAM dhe Hard disku

Shpjegoni analogjin pa prmendur RAM dhe
Hard disk. M pas pyetini nxnsit nse mund
x Di se ku
ta kuptojn se pr far bn fjal analogjia.
ndryshon
Orientoni diskutimet e tyre
RAM dhe
Shkruani n drras t zez titullin RAM dhe
Hard disku.
Hard disk. M pas krijoni tabeln, si n libr,
x Di t bj
bosh dhe lrini nxnsit q ta plotsojn. Pr
dallimin midis
do krahasim krkoni argumentin prkats.
dhe puns s
RAM dhe
puns s Hard
diskut.

prgatitje n shtpi.
Prgjigjet:
1. Puna e CPU s ngadalsohet kur futet n prdorim skedari SWAP.
Ai kthen procesin me nj hap t marrjes s t dhnave nga ana e CPU
-s n nj proces dy hapsh.
2. Skema lidhet me analogjin dhe ndryshimet jepen n tabel: shpejtsi,
kapacitet, lloji i t dhnave q ruajn, humbja e tyre kur fiket
kompjuteri.
3. Pr nj performanc t mir t kompjuterit t dyja jan shum t
rndsishme. Nse do kemi nj kompjuter me kapacitet t lart t RAM
por me shpejtsi t vogl procesori, kompjuteri do ishte i ngadalt.
Gjithashtu nse kapaciteti i RAM do jet i vogl, por shpejtsia e
procesorit e madhe, do aktivizohej skedari Swap, dhe prsri n kt
rast shpejtsia e kompjuterit do t ishte e vogl.
62

Msimi 3

Elemente t Desktop-it
Ky msim prezanton edhe nj her elementet e Desktopi t t msuara

n Informatikn 7 dhe shton disa elemente dhe veori t reja
karakteristike pr Windows 7.
Objektivat
x
x
x
t shpjegojn elementet e desktopit;

t prezantojn procesin e personalizimit t desktopit;
t njohin ndryshimet midis ikonave n Desktop.
Aftsit e fituara
x
x
x
t njohin funksionin e Recycle bin;

ti japin desktopit nj pamje trheqse;
t vendosin n desktop elemente q i nevojiten nj
prdoruesi.
Materialet
Libri i nxnsit, fq. 10 11 dhe 62 - 63.
1. Ikonat e vendosura n desktop

Kujtoni se far sht msuar n klas t 7-t
pr desktopin. Shfrytzoni rastin pr t br nj
x Njoh elementet e
prsritje t prgjithshme: far sht desktopi
desktopit
(kujtoni analogjin me syprinn e tavolins),
x Di t dalloj
kur shfaqet desktopi, elementet e desktopit
programet nga
(ikonat, taskbar-i dhe gadget) etj.
dokumentet kur
Pasi t keni br prsritjen e desktopit,

prfaqsohen nga
zgjeroni fillimisht termin ikona n desktop,
ikona ne desktop.
duke vn n dukje ndryshimin ndrmjet
x Njoh rolin e
ikonave shortcut dhe ikonave folder -a.
Recycle Bin dhe
Nnvizoni edhe rastet se kur kto ikona
di t bj veprime
prfaqsojn skedar.
me t.
U flisni nxnsve se far sht Recycle bin dhe rndsin e tij.

Recycle bin sht ikona e vetme q Windows 7 krijon n desktop
'by default'. Kjo do t thot q nse t gjitha ikonat e programeve
apo t dokumenteve ne i vendosim vet n desktop pr t lehtsuar
punn tone, Recycle bin sht ikona q na vjen e gatshme e

63

instaluar n desktop, nga kjo kuptohet edhe rndsia q mbart kjo

ikon. Gjithka q ne mund t fshijm gabimisht e gjejm tek
koshi. Mjafton q t klikojm dy her n kt ikon dhe t
shfaqet prmbajtja e tij. Realizoni aktivitetin tek libri i nxnsit
pr t operuar me koshin si dhe pr t rikuperuar dokumente apo
programe q mund ti kemi fshir gabimisht.
2. Gadgets
x Di t bj
dallimin
ndrmjet
gadget dhe
recycle bin
x Di t
personalizoj
desktopin
duke
instaluar
gadgets.
U shpjegoni nxnsve q gadget jan aplikime

q bjn pjes n personalizimin e desktopit. Ata
jan programe t ofruara nga Windows (si pr
shembull ora, moti etj.) dhe q ne arrijm t
ndjekim informacionin hap pas hapi n koh
reale. Ata nuk jan t vetinstaluara n desktop,
si sht recycle bin, por sht vet prdoruesi
q i instalon ato.
Zhvilloni me nxnsit aktivitetin pr instalimin e
gadgets n ekran. Pavarsisht aktivitetit t
cituar tek libri i nxnsit, ju mund t nxisni
nxnsit q t shkruajn gjra shtes pr t
personalizuar desktopin e tyre.
3. Temat e desktopi-it
U shpjegoni nxnsve se far jan temat duke iu referuar librit
t nxnsit. U nnvizoni atyre faktin se temat shrbejn pr ti
dhn desktopit nj pamje uniforme dhe t veant. Vet
Windows mundson disa lloje temash, por ato edhe mund t
personalizohen sipas dshirs s prdoruesit
Zhvilloni bashkrisht me nxnsit aktivitetin pr przgjedhjen e
nj teme pr desktopin. Nse kt aktivitet doni ta zhvilloni me
tej duke krijuar me nxnsit tema t reja mos harroni ti ruani
ato me emr t ri.
Prgjigjet:
1. Mnyra m e sigurt pr t`i identifikuar ato sht t klikojm tek
Properties. Dritarja e afishuar tregon karakteristikat nse ikona sht
shortcut apo skedar.
2. Shortcut-i fshihet nga desktopi dhe vendoset n Recycle Bin. Megjithat
64

fshirja e shortcut -it nuk shoqrohet me fshirjen e skedarit apo folder -it q
ai prfaqson.
3. Fotografia n desktop nuk sht tem, ajo prfaqson nj nga elementet e
tems: sfondin (background).
Punt praktike 4 dhe 5 mund t realizohen n t njjtn or apo t
ndara. Ato bjn nxnsin 'ekspert' n njohjen m t mir t
elementeve t Desktop -it dhe t prdorimit t tyre.
4. Pun Praktike: Veorit Aero
U shpjegoni nxnsve veorit Aero. Duhet t keni parasysh q
ndrfaqja aero sht veori e Windows 7, pra nuk haset n
variantet e mparshme t tij. Prve ans praktike q ai paraqet,
sidomos n lundrimin sa n nj dritare n tjetrn, ai i bn
dritaret me trheqse me ann grafike t tij, transparencn dhe
ngjyrat.
Realizoni bashkrisht n klas tre veorit kryesore Aero.
5. Pun Praktike: Sfondet e Desktop -it
Kjo pun praktike shrben pr t njohur m mir procedurat

pr personalizimin e deskop -it.

65

Msimi 4

Menyja Start
Ky msim prezanton disa elemente shtes t Menys Start. Ky msim

sht zgjerim i njohurive t fituara gjat vitit t kaluar. Kshillohet q
ky msim t konkretizohet dhe t zhvillohet n laboratorin e
kompjuterit ose minimalisht t sillet n klas nj kompjuter.
Objektivat
66
x
x
t njohin elementet e menys Start;

t prezantojn panelet e menys s bashku me elementet e
saj.
Aftsit e fituara
x
x
x
t kuptojn rolin e menys start;

t bjn dallimin ndrmjet zonave;
t shpjegojn listat e krcimit.
Materialet
Libri i nxnsit, fq. 12 13 dhe 62 -63
3. Elementet e menys Start

Ftoni nxnsit q t kujtojn se far kan
x Njoh rolin e
msuar gjat vitit t kaluar. Gjith prsritja
menys Start.
mund t realizohet duke nxitur nj diskutim n
x Di elementet
klas bazuar n pyetjet e mposhtme:
prbrse t
o
Si sht konsideruar menyja start?
ksaj menyje.
o
Pse ka kt emr?
x Dalloj cilat
o
far hap menyja Start?
programe
o
Si hapet menyja Start duke prmendur
kan lista
mnyrat e prdorura?
krcimi dhe
Mos harroni t bni edhe prsritjen e butonit
cilat jo.
shutdown si dhe t opsioneve t tij, duke qen se
ky buton sht element i menys start.
sht e rndsishme q t ndaleni hollsisht tek elementet
prbrs t menys start si dhe t shpjegoni risin q sjell
Windows 7 n kt meny: listat e krcimit. U flisni nxnsve
sesi identifikohen ato, si shfaqen dhe far prfaqsojn ato.
M pas prshkruani n mnyr t hollsishme menyn start
tashm duke prdorur t gjitha njohurit pr elementet e saj, pa

ln mnjan t gjith prmbajtjen e tyre.
4. Personalizimi i menys Start

Nxisni n klas nj diskutim se far elementi
n kompjuter nxnsit kan personalizuar.
x Di t
Zgjeroni m tej kuptimin e termit
personalizoj
personalizoj q sht: i jep karakteristikat q
menyn start.
do vet prdoruesi.
x Di t heq
U flisni pr panelin e djatht t Menys Start,
programe nga
i cili ndahet n zona. Shpjegoni se far
menyja Start.
vendoset n seciln nga zonat dhe zhvilloni n
klas aktivitetin 1 n faqen 13 t librit t
nxnsit. Ky aktivitet konsiston n veprime q
duhet t bhen brenda panelit t djatht.
N vijim realizoni edhe aktivitetin 2 i cili konsiston n heqjen
e programeve t hapura s fundi nga menyja Start. Kto
veprime prvese zhvillohen n panelin e djatht, kryhen edhe
n dritaren e dialogut Properties t programit t klikuar.
Prgjigjet:
4. Jump lists jan lista q afishon n form menyje dhe prmbajn skedar t
hapur s fundmi n nj program t caktuar. Nse keni hapur nj skedar t ri,
por nuk e keni ruajtur, ai nuk vendoset n listat e krcimit.
5. T dyja zonat prmbajn programe t vendosura nga vet prdoruesi. Por
programet n QuickLaunch jan t afishuara gjat gjith kohs. Ndryshimi
tjetr sht se programet n zonn e fiksuar n menyn Start afishojn lista
krcimi me programet e hapura s fundmi n do moment edhe kur programi
nuk sht i hapur; n Taskbar programet afishojn lista krcimi vetm t
skedarve aktiv, pra q po punohet momentalisht.
6. Jo, ai nuk shkon n Recycle Bin. N 'kosh' shkojn vetm ikonat e fshira me
komandn Delete.
Prgjigjet e testit:
B
1. V
2. G
3.G
4. V
5. V
6. G
7. G
C

67

Msimi 1

Ndrfaqja e Office 2007
Ky msim hap kapitullin q flet pr Paketn Mirosoft Office 2007. Duhet

theksuar se sht zgjedhur q disa nga veorit e programeve Word dhe Excel t
trajtohen s bashku, si pjes e pakets Office 2007, pasi jan t ngjashme.
Fillimisht msuesi duhet tu prezantoj nxnsve fjalorin kryesor q do t
prmbaj ky kapitull, si dhe objektivat q do t realizohen n kt kapitull.
Kshillojm q nxnsit vet mund t eksplorojn m tej n duke br
krahasimin ndrmjet varianteve t pakets Office n vite.
Objektivat
x
x
t zbulojn ndrfaqen Office 2007;

t kuptojn mnyrn e funksionimit t ribon-it.
Aftsit e fituara
x
x
t kuptojn ndrfaqen e re s bashku me elementet e reja;

t dallojn vendndodhjen e komandave.
Materialet
Si u tha edhe n pjesn hyrse t ktij msimi ky
kapitull i kushtohet Pakets Microsoft Office
x Di t flas
2007, t prbashktave q kjo paket paraqet si
rreth rolit t
pr Word-in ashtu dhe pr Excel-in dhe
ndrfaqes s
PowerPoint-in. Ky sht nj prezantim i
prdoruesit.
prgjithshm i ndrfaqes s prdoruesit, q
x I kam t
paraqet elementet e prbashkta q do ti hasim
qart
n t tre aplikacionet. Prandaj sht shum i
elementet
rndsishm memorizimi i tyre, s bashku me
prbrse t
rolin e tyre n ndrfaqe dhe komandat q
ndrfaqes.
ndodhen n to.
x Dalloj llojet
Shpjegimin e msimit mund ta realizoni duke
e ndrfaqeve.
patur parasysh ndrfaqen e Office-it. Kt mund
ta realizoni ose n laborator me kompjuter
prpara ose me an t fotokopjeve t shprndara
68

tek nxnsit ku t shfaqet ndrfaqja e office-it.

Pasi t keni br kt hap ather bhet m
konkrete shpjegimi i elementeve t ndrfaqes, roli
dhe prmbajtja e tyre.
2. Butonat dhe rrshqitsi i lentes
Nj element mjaft i rndsishm i ndrfaqes s
office-it sht shiriti i gjendjes. Prsritni at q
x Di t zmadhoj
sht msuar n klasn e shtat pr shiritin e
dhe zvogloj
gjendjes sht shiriti q afishon gjendjen e
nj dokument
elementeve t ndryshm t programit q
gjat puns.
ndodhet n dritaren e puns, si pr shembull:
x I kam t qart
numrin e faqeve t nj dokumenti, numrin e
pamjet e
faqes se ku ndodhet kursori, numrin e fjalve
dokumentit
etj. Krahas ktij informacioni n kt shirit
x Dalloj faqet,
gjenden edhe butonat dhe rrshqitsi i lentes t
fjalt,
cilat ndihmojn n zmadhimin dhe zvoglimin
karakteret e nj
e dokumentit n dritaren e puns, sipas
dokumenti.
krkesave individuale.
3. Ribon-i
Bni nj prsritje t njohurive mi ribonin q sht br n klas t
7-t. Kujtoni q riboni sht nj element i ri i futur n Windows
2007. Nxitni nj diskutim n klas se far kujtojn nxnsit nga
viti i kaluar.
M pas zgjeroni njohurit mbi ribonin, se far ka zvendsuar ai,
si organizohet ai etj. U flisni nxnsve pr ndryshimet ndrmjet
tab-eve t prhershme dhe tab-eve t prkohshme t komandave.
ua jepni nxnsve pr prgatitje n shtpi.
Prgjigjet:
1. Elementet prbrse t ndrfaqes s Office 2007: butoni office, shiriti i
komandave t shpejta, brezi i komandave apo riboni, shiriti i shkurtr,
faqja e puns, opsionet e pamjes dhe elementet e lentes.
2. Komandat e grupeve ne ribon ekzekutohen nj nga nj dhe jo n grup.
Komandat e kutis s dialogut kan edhe opsione shtes dhe ekzekutohen
bashk kur jepet komanda OK.
3. Tabet e prkohshme shfaqen vetm kur futet n tekst dhe selektohet nj
objekt i caktuar, si imazh, tabel, Clipart, ordArt, forma etj. Vendosen
tek riboni n fund t tabeve t tjera.

69

Msimi 2

Krijimi i nj skedari
Ky msim sht mjaft i rndsishm pasi i njeh nxnsit me hapat kryesore pr

hapjen dhe krijimin e nj skedari. Kshillohet q ky msim t zhvillohet n
laboratorin e informatiks.
Objektivat
x
x
x
t shpjegojn llojin e skedarve sipas programeve t

ndryshme;
t familjarizohen me hapjen e skedarve;
t punojn me disa skedar njkohsisht.
Aftsit e fituara
x
x
x
t identifikojn skedar;
t orientohen n pemn e skedarve dhe folderave;
t punojn me skedar.
Materialet
Libri i nxnsit, fq. 18 19 dhe 64
1. Hapja e nj skedari t ri.

Fillimisht duhet t bni nj prsritje rreth
x Di se far
pems s folderave dhe skedarve, njohuri t
sht
cilat jan fituar vitin e kaluar. Mos harroni t
skedari.
theksoni se far quhet skedar dhe folder, pr
x Skedart
kt mund ti referoheni edhe analogjive t
emrtohen
prdorura vitin e kaluar.
sipas
Po nga prsritja, duke u nisur nga prapashtesat
programeve
e emrave t skedarve shpjegoni mnyrn e
prkats.
hapjes s nj skedari t ri n Word, Excel dhe
PowerPoint. Duhet t shpjegoni gjithashtu dhe
ndryshimet ndrmjet tyre, pavarsisht se n tre
programet piknisja mbetet butoni Office.
2. Puna me disa skedar njkohsisht
Hapni disa skedar n t tre programet. U shpjegoni me an t
tyre nxnsve q n paketn Office jo vetm mund t lundrosh
nga njri skedar n tjetrin, por edhe t punosh n t njjtn
70

koh me ta. Mjafton q nxnsit t ndjekin hap pas hapi

udhzimet n librin e tyre.
3. Hapja e nj skedari ekzistues

Nj skedar nuk krijohet rishtas gjithmon. Ne punojm n
kompjuter dhe ruajm dokumente dhe m pas nevojitet q kto
dokumenta (apo skedar) i hapim srish pr t punuar n to.
Kta jan skedar ekzistues, pra t ruajtur n pemn e folderave
q sht msuar n vitin e kaluar. Pr hapjen e skedarve
ekzistues ekzistojn disa mnyra, ku e para sht ti referohemi
srish butonit Office dhe m pas t klikojm opsionin Open.
Mnyra e dyt shfrytzon m shum njohurit q jan marr n
Windows Explorer, gjat klass s shtat. Ju gjeni skedarin dhe e
hapni duke klikuar dy her n t. Veproni bashkrisht n klas
pr t praktikuar kto dy mnyra.
Prgjigjet:
1) Word Document, Excel Book, Power Point Presentation
2) Klikoj n butonin Office: a) Klikon n komandn New pr t hapur nj
skedar t ri. ( m pas klikoj n dritaren e dialogut prkatsisht Blank
Document/Blank Workbook/Blank Presentation); b) Klikon n opsionin
Open pr t hapur nj skedar ekzistues (m pas gjen n dritaren e dialogut
Open skedarin prkats dhe klikon OK).
3) Jo nuk mund t punojn njkohsisht, kur prdoruesi i par sht duke
punuar mbi skedar. Prdoruesit t dyt q krkon t hap t njjtin skedar,
programi prkats i afishon nj mesazh me disa opsione si krijimi i nj
kopje, hapja e skedarit vetm pr lexim, pa pasur mundsi t bj
ndryshime etj.
4. Pun praktike nr. 3 Prdorimi i shiritit t komandave t

shpejta
Kjo pun praktike v n prdorim nj nga elementet e reja t pakets
Office, t cilin e kemi shpjeguar n msimin e par. Kujtoni me
nxnsit se far sht shiriti i komandave t shpejta, pr far prdoret
dhe i ftoni ata q t prshkruajn shiritin q ata kan para syve n
kompjuterat prpara. N kt prshkrim ata duhet t flasin pr
vendndodhjen e tij, dhe se far komandash ai prmban. N hapin
tjetr zhvilloni bashkarisht t gjitha aktivitetet q ka n prmbajtje
puna praktike.

71

Msimi 3

Ruajtja dhe mbyllja e nj skedari
Ky msim trajton veprimet me skedar dhe veanrisht veprimin e

ruajtjes dhe t mbylljes s tyre. Si ruajtja ashtu dhe mbyllja e nj skedari
jan veprime t njjta pr t gjitha aplikacionet e pakets Office.
Objektivat
72
x
x
x
t kuptojn variantet e ruajtjes s nj skedari;

t shpjegojn rndsin e ruajtjes;
t listojn mjetet e ruajtjes s skedarit.
Aftsit e fituara
x
x
x
t ruajn nj skedar n disa situata t caktuara;

t din t mbyllin nj apo disa skedar njkohsisht;
t kontrollojn ribonin me an t tastiers.
Materialet
Libri i nxnsit, fq 20 21 dhe 65
1. Ruajtja e skedarit
Bni nj prsritje t memories RAM. far
x Di si ruhet
ruan ai? Nxitni nj diskutim n klas rreth
nj skedar.
memories n prgjithsi, bazuar n at q sht
msuar n vitin paraardhs.
x Njoh
mnyrat pr
U zgjeroni nxnsve njohurit tashm t fituara
t dhn
n mnyr t prgjithshme pr komandn ruaj
komandn
apo Save, e cila sht nj nga komandat m t
save.
prdorshme gjat puns n kompjuter. Nse nuk
x Njoh
prdoret do t thot q t gjitha punimet tona
ndryshimin
shkojn dm. Ekzistojn disa mnyra pr t
ndrmjet
dhn komandn save. Citoni tre mnyrat dhe
save dhe
m pas disktoni bashkarisht rreth vendndodhjes
save as.
s ksaj komande.
U flisni nxnsve pr ndryshimet ndrmjet
komandave save dhe save as.
Duke qen se Microsoft azhornon vazhdimisht paketn
Office dhe se njerz t ndryshm mund t prdorin paketa t
varianteve t ndryshme, Office 2007 propozon nj variant

ruajtjeje t prshtatshme pr paketat Office 1997 2003. N

kt mnyr ju punoni me Office 2007, por e ruani n
variantin Office 1997 - 2003. Prdoruesit e programeve t
variantit t fundit, mund t hapin dhe t punojn mbi nj
dokument i punuar me nj variant m t ri. Por kta
prdorues nuk mund t prdorin vetit e reja t Office 2007.
Paketa Office ofron edhe nj mundsi automatike t ruajtjes
s nj dokumenti. Mjafton q t ndiqen hapat e cituar tek
libri i nxnsit dhe ky opsion aktivizohet. Ky sht nj opsion
q mbron dokumentin nga mosruajtja q vjen nga fikja e
befasishme e kompjuterit.
2. Mbyllja e nj skedari
Mbyllja e nj skedari sht nj veprim rutin
por q krkon vmendjen e duhur pasi nj
x Di si mbyllet
mosprqendrim i vogl dhe ju mund t
nj program.
humbni gjith punn q keni br deri ather.
x Njoh mnyrat
Mbyllja e nj skedari realizohet me disa mnyra
pr t myllur
q jan t cituara tek libri i nxnsit.
nj skedar.
Shpjegojuni nxnsve rndsin e ruajtjes s
x Njoh
ndryshimeve prpara se t mbyllin dokumentin
prdorimin e
apo programin. Afishimi i dritares s dialogut
tastiers pr
me opsionet e veta, paralajmron se keni
ribonin dhe
ndryshime t paruajtura dhe programi ju jep
pr
nj mundsi t'i ruani ato.
prdorime t
Mbyllja e programit realizohet me mnyrat e
tjera t
specifikuara tek libri i nxnsit. Duhet patur
prgjithshme
kujdes q nse jan t hapura shum
dhe
dokumente q po punohen n t njjtin
frekuente.
program dhe ne japim komandn exit, kjo
komand mbyll t gjitha dokumentet q po
punohen me kt program pasi sht largim
nga programi dhe jo nga skedari, prandaj
duhet t jemi t kujdesshm n momentin e
afishimit t dritares s dialogut pr ruajtjen e
ndryshimeve.

73

Prgjigjet:
1. Nse ruani nj dokument pr her t par, t dy komandat kryejn t
njjtin veprim: hapin dritaren e dialogut Save As ku prcaktohet
emri dhe folder-i ku ruhet dokumenti. M pas, komanda Save ruan
ndryshimet n dokument, ndrsa komanda Save As prdoret pr t
ndryshuar vendndodhjen, formatin apo emrin e dokumentit.
2. Kur ju hapni nj dokument t ri, duhet ta ruani at duke i
prcaktuar emrin dhe folder-in. Pas ksaj procedure, ruajtja
automatike sht e ngjashme me komandn 'Save'. Pra, dokumenti
ruhet n folder-in e prcaktuar nga ju.
3. Mbyllja e nj dokumenti prfundon punn n at dokument; mbyllja
e nj programi prfundon punn n t gjitha dokumentet e hapura
me at program. N do rast, mbyllja e nj dokumenti apo programi
shoqrohet me mesazh nse keni ndryshime t paruajtura.
3. Pun Praktike nr 4: Prdorimi i tastiers n Office 2007
Kjo pun praktike paraqet nj mnyr t re t prdorimit t ribonit,
m an t tastiers. Gjithashtu ajo prezanton edhe prdorimin e
tasteve t kombinuara n ndryshimet e nj dokumenti.
Prgjigjet e testit:
B
1. V
C
a.3
74
2. G
3.G
4. V
5. V
b. 1
c. 2
d.2
e. 4

6. G
7. G

Msimi 1

Faqja e puns n Word
Ky msim prezanton elementet baz q ka nj faqe Word, ju ndihmon t

krijoni nj dokument n Word dhe, gjithashtu, ju njeh me komandat kryesore
pr t krijuar nj tekst t ri n kt program
.
Objektivat
x
x
x
t njohin funksionet kryesore t programit Word;

t flasin rreth elementeve baz t ndrfaqes Word;
t msojn far roli luajn tasta t caktuara n nj
dokument Word
Aftsit e fituara
x
x
t krijojn nj dokument t ri n Word;

t bjn ndryshime n dokumentet e krijuara.
Materialet
1. Prezantimi me ndrfaqen Word

Filloni duke br nj analogji t thjesht:
Nxnsit shkruajn n nj letr t bardh A4, dhe
x Di si t hap
kan mjetet e puns, si vizorja, goma, lapsat me
nj faqe
ngjyra, gjithashtu edhe raftin ku ruajn do
Word
shkrim apo vizatim q bjn. T gjitha kto dhe
x Di pjest
jo vetm, ata mund ti gjejn n nj dokument
kryesore q
Word. N nj faqe Word nxnsit mund t
ndrtojn
shkruajn n mnyra t ndryshme, t ruajn
nj faqe
dokumentin e tyre dhe mund ti rikthehen pr ta
Word
ndryshuar ose ta par pas nj kohe t caktuar.
x Di prse
Shkruani nj tekst dhe shpjegoni elementet

shrbejn
kryesore t dritares Word duke aktivizuar secilin
disa tasta n
prej tyre, n mnyr q nxnsit t kuptojm m
faqen Word.
mir rolin e tyre prkats.
2. Krijimi i dokumentit n Word

75

x Di
funksionin e
tastave enter,
backspace,
delete,
capslock etj.
x Di si t krijoj
nj
dokument
Word.

Shpjegoni funksionin e tastave n nj

dokument Word enter, spacebar, capslock,
delete dhe backspace me shembuj t caktuar.
P.sh. Shkruani emra t prvem me shkronj
t vogl dhe tregojini nxnsve se si nprmjet
capslock i shkruani ato n formn korrekte
(pra me shkronja t mdha). Mund t pyesni
nxnsit pr t prbashktn dhe ndryshimin e
delete dhe backspace, duke iu referuar edhe
aktivitetit n kt msim.
prgatitje n shtpi.
Prgjigjet:
7. Elementet e ndrfaqes Word jan: riboni, vizorja, faqja e puns, kursori,
butonat e pamjes, butonat e lentes.
8. Karakteret jan shenjat q krijohen pas shtypjes s do tasti, bashksia e
karaktereve ndrmjet dy hapsirave formon fjaln. Paragraft formohen
nprmjet apo duke shtypur tastin Enter.
9. Kursori lviz n faqen e puns duke shtypur tastet n tastier. Ne kalojm
kursorin n rreshtin tjetr nprmjet tastit Enter. Tastet e tastiers na ndihmojn
q t lvizim kursorin n faqen e puns dhe brenda dokumentit.
3. Pun Praktike nr. 5: Ushtroni aftsit tuaja t t shkruarit

Puna praktike nr. 5 i kushtohet nocioneve baz t krijimit t nj
dokumenti n word. Gjat ksaj ore ju do t realizoni ushtrimin 1 i cili
ambienton nxnsit me shfaqjen e disa karaktereve speciale q
ndihmojn t ndajn fjaln nga fjala dhe paragrafin nga paragrafi.
Ushtrimi 2 sht thjesht shkrimi i nj teksti, dhe m specifikisht
shkrimi i nj vrtetimi, t cilin nxnsit do ta shkruajn duke u bazuar
jo vetm tek njohurit e msimit t dits, por edhe tek ato njohuri q
jan marr vitin e kaluar gjat 4 orve Typing. Ushtrimi 3 i
kushtohet veprimeve me kursor q mund t realizohen gjat puns me
nj dokument. Si sht theksuar edhe m lart, kursori lviz n faqen e
puns me an t tasteve n tastier apo me ndihmn e mausit. Q t
dyja kto metoda jan t dobishme.
76

Msimi 2

Shtimi i nj teksti t ri n Word
Ky msim i on njohurit tuaja rreth Word - it n nj nivel tjetr duke ju

msuar komanda t tjera mjaft t vlefshme q lehtsojn punn tuaj n
hartimin e nj teksti n dokumentin Word.
Objektivat
x
x
t njohin komanda t tjera duke msuar funksionin e tyre

n Word;
t njohin mnyrat se si kto komanda aktivizohen.
.
Aftsit e fituara
x
x
x
t shtojn nj tekst;
t selektojn nj tekst;
t zhvendosin nj tekst.
Materialet
x
1. Komandat Cut, Copy, Paste
Para se t filloni msimin e dyt, rikujtoni s bashku me
nxnsit, komandat t cilat i shpjeguat n msimin paraardhs.
Pr t lehtsuar hartimin e nj teksti n Word, ka disa komanda
t tjera q kan nj funksion t caktuar. Kur keni nevoj t
prdorni t njjtn fjali, togfjalsh apo paragraf, nuk keni pse i
shkruani prsri ato. Pr ta shkruar tekstin n nj pozicion
tjetr, fillimisht duhet ta Kopjoni (Copy) dhe m pas me
komandn Ngjit (Paste), qllimi sht realizuar.
Pr t zhvendosur tekstin, hyn n pun komanda Cut, e cila e
zhduk tekstin dhe m pas me an t komands Paste, e on
tekstin atje ku dshironi. U tregoni nxnsve se ku mund ti
gjejn komandat e siprme n Clipboard. Pyesni nxnsit, cili
sht dallimi midis komandave Copy dhe Cut, Cut dhe Delete.
2. Selektimi i tekstit
U shpjegoni nxnsve se pr t prdorur komandat, cut, copy
dhe paste, duhet t msojn t kryejn selektimin e tekstit n
disa mnyra: me tastier dhe me an t mouse-it, apo duke i

77

kombinuar t dyja bashk.

Pasi ta keni br kt, diskutoni me ta, se cila mnyr u duket
m e leht, ciln mbajn mend m leht, dhe ciln komand do
t prdorin n rast se nuk kan mouse, apo kur tastiera nuk u
punon mir.
3. Prdorimi i komandave Cut, Copy, Paste

do komand, ka m shum se nj mnyr pr
tu ekzekutuar. Pra, edhe pr t aktivizuar Cut,
x Di t
Copy dhe Paste ka m shum se nj rrug.
zhvendos/
Shkruajini kto mnyra n drras, n mnyr
kopjoj tekstin
q nxnsit ti msojn m shpejt dhe
e caktuar, n
diskutojini s bashku.
pozicionin e
Caktoni nj nxns t shkruaj disa fjal n

caktuar.
drrasn e zez. Mund t bazoheni edhe te
x Di m shum se
shembulli i dhn n libr. Caktoni nj nxns
nj mnyr pr
tjetr, q ti thot shokut t tij se ciln fjal
t ekzekutuar
komandat Cut,
duhet t zhvendos dhe ku, apo se ciln fjal
Copy dhe Paste.
duhet ta kopjoj dhe ku.
prgatitje n shtpi.
Prgjigjet:
1. Vendoset kursori n vendin ku duam t shtojm tekstin e ri dhe fillojm t
shkruajm; Prdorim komandat Copy/Paste apo Cut/Paste.
2. Tre komandat ndodhen n ClipBoard brenda tab-it Home pasi jan
komanda t rndsishme dhe q prdoren shum shpesh. Paneli Clipboard
prmban informacionin apo pjesn e dokumentit q presim apo kopjojm.
3. Po mund ta prdorim pasi informacioni q duam t ngjisim (paste) sht i
regjistruar n Clipboard.
4. Pun Praktike nr. 5: Ushtroni aftsit tuaja t t shkruarit
Kjo pun praktike sht vazhdimi i puns praktike, ku nxnsit
ushtrohen n t shkruarin e nj dokumenti. Specifikisht ju do t
realizoni ushtrimin 4, i cili sht nj shembull konkret i selektimit t
tekstit. Si sht theksuar edhe m par, selektimi sht nj veprim i
rndsishm pasi sht pararendse e shum veprimeve t tjera si cut
apo copy por edhe t veprimeve q do t msohen n msimet
pasardhse. Ushtrimi 5, u mson nxnsve sesi t lvizin tekstin me
ndihmn e komandave t msuara gjat msimit t dits.
78

Msimi 3

Zvendsimi i tekstit
Ky msim ju prezanton me dy komanda t tjera q ju lehtsojn hartimin e nj

dokumenti n Word; si mund t ekzekutojm kto komanda dhe cili sht
funksioni i tyre.
Objektivat
x
x
x
t msojn t gjej fjal t caktuara n nj tekst;

t msojn t zvendsoj fjalt e gjetura n tekst;
t msojn si krijohet nj autotekst dhe prse shrben ai.
Aftsit e fituara
x
x
t ndryshojn germn w me ;
t prdorin gjat puns me dokumente nj tekst q
prsritet.
Materialet
1. Komandat Find dhe Replace (Gjej dhe Zvendso)

Pyesni nxnsit n lidhje me msimin e
mparshm dhe specifikisht pr procedurn e
x Di si t gjej
selektimit.
fjal t
Pyesni nxnsit t gjejn foljen sht n nj
caktuar n
faqe t lnds s gjuhs. Me siguri ata do t
nj tekst
vonohen. Lrini pr pak momente dhe m pas
Word me
ndrpritini. Shpjegohuni nxnsve se Word-i u
disa mnyra.
mson nj rrug shum t thjesht pr t gjetur
x Di si t
fjal t caktuara n nj dokument t krijuar n
zvendsoj
at program. Arsyet se prse komanda Find
fjalt e
gjetura me
sht e nevojshme, shpjegojini n formn e nj
disa mnyra.
diskutimi me nxnsit. Krkoni edhe mendimin
e tyre.
Njihini nxnsit me komandn Replace dhe
shkruani mnyrat e realizimit t ktij funksioni
dhe atij t gjetjes s fjalve.
2. Krijimi i autotekstit

79

Pyesni nxnsit, duke u bazuar n vet emrtimin e fjals, a

kan ndonj ide pr kuptimin e fjals autotekst? M pas
shpjegoni mnyrn tjetr pr t zvendsuar nj tekst t caktuar,
por kt her, t ruajtur n mnyr automatike n Word.
Shpjegoni mnyrn se si krijohet nj Autotekst dhe situatat kur
prdoret ai. Ndihmoni nxnsit pr aktivitetet 1 dhe 2.
Aktiviteti 1 sht i rndsishm q t realizohet pasi mson
nxnsit me mnyrn e shkrimit t zanores q sht e
shum e prdorshme n gjuhn ton. Ndrsa aktiviteti 2 sht
konkretizimi i prdorimit t autotekstit n nj dokument.
Prgjigjet:
1. Prve mnyrs klasike t zvendsimit t tekstit si sht selektimi, fshirja
dhe shkrimi n vendin ku vendos kursorin, ekzistojn edhe komandat Find
dhe Replace t cilat zvendsojn nj tekst me nj tjetr. Kjo metod sht
shum e prdorshme n dokumente t gjata dhe me shum volum.
2. T dhnat n ClipBoard ruhen pr sa koh q kompjuteri sht i ndezur.
N momentin e fikjes ato fshihen. T dhnat e Autotekstit ruhen pr sa
koh q kemi t aktivizuar autotekstin dhe kjo nuk varet nga fikja apo
ndezja e kompjuterit.
3. Zvendsimi i tekstit realizohet kur:
9 Duam t ndryshojm nj fjal me nj fjal tjetr apo nj shkronj
me nj shkronj tjetr.
9 Kur shkruajm gabim gjithmon nj fjal
9 Kur shkruajm karaktere t veanta si pr shembull m2, i 10ti etj.
4. Puna Praktike nr. 6: Shtimi dhe zvendsimi i nj teksti.

Zhvilloni n klas s bashku me nxnsit punn praktike nr. 6 dhe
pikrisht ushtrimet 1, 2 dhe 3 q kan lidhje me zvendsimin e tekstit.
Kjo pun praktike sht shum e rndsishme pasi u mson nxnsve
nj metod tjetr t zvendsimit t tekstit shum efikase e cila prdoret
zakonisht n zvendsimin simultan (aty pr aty) dhe e gjejm t
prdorur n t shumtn e rasteve kur kemi nj tekst n gjuh t huaj
dhe e prkthejm n nj gjuh tjetr.
80

Msimi 4

Formatimi i tekstit
Ky msim ju prezanton me mnyrn se si mund ta personalizoni nj

dokument Word, si mund ta bni m trheqs n varsi t prmbajtjes
s tekstit.
Objektiva
x
x
x
x
t njihen me funksionin q ka formatimi i tekstit n Word;

t njihen me seciln nga komandat, dhe prse shrben secila;
t njihen me ndryshimet q pson teksti kur aktivizohen
kto komanda;
si mund t aplikoni t njjtin formatim, n nj tekst apo
paragraf tjetr, duke e kopjuar at.
Aftsit e fituara
x
x
t bjn veprime me fontin dhe madhsin e shkrimit;

t formatojn paragraf, t vn n dukje pjes tekstesh.
Materialet
1. Komandat e formatimit t tekstit

Ftoni nxnsit t hapin nj faqe Word dhe t
shkruajn nj fjali. Pyetini ata nse u plqen lloji
x Di prse
i shkrimit, madhsia, ngjyra etj., dhe nse do t
shrben
donin ta ndryshonin M pas, u tregoni se si ata
formatimi.
mund ta realizojn kt ndryshim dhe se ky
x Prdor
proces njihet me formatim.
komandat e
Shpjegoni 9 komandat e formatimit dhe m
formatimit
pas ftoni nxnsit t ndryshojn ngjyrat e fjalve
t tekstit.
t fjalis q shkruan n fillim t ors, sipas
fantazis s tyre.
2. Fonti dhe madhsia e tekstit
Prve ngjyrave t ndryshuara, msoni nxnsit si t
ndryshojn llojin dhe madhsin e shkrimit. Diskutoni n
klas rreth vendndodhjes s komandave. Vini re q t gjitha
kto komanda ndodhen n tab-in Home.
Referojuni
shembujve n aktivitetin 1 ose shembujve t tjer, i realizoni

81

3.
4.

ata n praktik. Krkoni nga nxnsit t tregojn disa shembuj

kur nj fjal duhet t shkruhet me font m t madh se pjesa
tjetr e tekstit.
Komandat e theksimit t tekstit bold, italic, underline
Teksti gjithashtu, mund t pjerrsohet, t nnvizohet apo t nxihet
apo theksohet. Ka disa mnyra pr t ta br kt. Shkruani n
drras Bold, Italic dhe Underline.
Pyesni nxnsit se ciln nga tre opsionet do t prdornin pr t
apo t prmendin rastet kur mund t prdorin njrin apo tjetrin.
Format Painter dhe Clear Formating
U thoni nxnsve t shkruajn nj fjali t re. Krkojini t prdorin
t njjtin formatim t fjalis s par. Shikoni nse ata do ti
mbajn mend formatimet pr seciln fjal q ndryshuan n pjesn
e par t ors s msimit. Pyesni nxnsit nse mund t kopjojn
formatimin me an t komandave copy & paste. Msojini
nxnsve nj mnyr m t thjesht, at t Format Painter.
Prgjigjet:
1. Shiriti i shkurtr prmban disa nga komandat e grupit Font. Ai sht nj

prmbledhje e komandave m t prdorshme t grupit Font, ClipBoard dhe
Paragraph. Ndrsa grupi Font prmban vetm komanda t formatimit t
shkrimit.
2. Format Painter ndodhet n Clipboard sepse sht nj komand kopjimi, njsoj si
Copy. Ndryshimi sht se ai kopjon formatimin e tekstit dhe jo vet tekstin.
3. Format Painter formaton nj tekst sipas karakteristikave t nj formati t
caktuar, ndrsa Clear Formatting heq formatimin e nj teksti. Kto dy komanda
ndryshojn nga komandat Copy dhe Cut pasi dy t parat kopjojn apo heqin
formatimin e tekstit dhe skan lidhje me tekstin, ndrsa dy t fundit kopjojn apo
presin tekstin dhe automatikisht apo pr rrjedhoj merren edhe me formatimin e
tekstit n fjal.
5. Puna Praktike nr. 6: Shtimi dhe zvendsimi i nj teksti.

Zhvilloni n klas s bashku me nxnsit ushtrimi 4 t puns praktike
nr. 6. Pavarsisht se msimi i dits ka lidhje me formatimin e shkrimit
t nj teksti, edhe n kt pun praktike bashkrisht me nxnsit do t
vazhdoni t merreni me veprimet me tekstin, para se t kaloni tek
formatimi. Metoda Zhvendos&Vendos sht nj tjetr metod efikase
dhe tejet e prdorshme e lvizjes s nj pjese teksti brenda nj
dokumenti.
82

Msimi 5

Paragraft n Word
Ky msim ju prezanton me mnyrn se si mund t poziciononi paragraft n

tekstin tuaj. Ka rndsi ky msim pasi prdorimi i paragrafve gjat shkrimit
tregon q dokumenti ka nj struktur
Objektiva
x
x
x
x
t njihen me mnyrn se si mund t vendoset teksti n lidhje

me kufijt e faqes s puns;
t msojn si t prcaktojn hapsirat midis paragrafve;
t msojn si t spostojn paragrafin;
t praktikojn njohurit mbi formatimin e paragrafit.
Aftsit e fituara
x
x
t dallojn vendndodhjen e komandave t formatimit t

paragrafit;
t formatojn nj paragraf duke e spostuar, ndryshuar
hapsirn mes rreshtave etj.
Materialet
1. Formatimi i paragrafit
Paragraft n dokumentin Word, kan nevoj
x Di si t
pr sistemim, pr ti dhn nj pamje sa m
rreshtoj
uniforme tekstit, por edhe pr t treguar
paragraft
rrjedhn logjike t tyre. Pr kt mund t
x Di t rris
prdorim Rreshtimin e paragrafit, hapsirn
apo
midis paragrafeve apo spostimin e paragrafit.
zvogloj
Ftoni nxnsit t shkruajn nj paragraf t
madhsin
shkurtr dhe prpiquni q ata t kuptojn
midis
ndryshimet e dukshme q i sjellin paragrafit,
paragrafve
veprimet e msiprme.
x Di t
Zakonisht, q teksti t duket sa m i rregullt,
spostoj
prdoret butoni q rreshton paragrafin n t
paragraft.
dyja ant. Nse doni q nj paragraf t veohet
apo dallohet nga t tjert, mund t shtypni
butonin q e on tekstin n qendr, apo

83

mund t rrisni hapsirn midis paragrafve.

Mnyra m e mir pr t kuptuar kt msim sht praktika.
N librin e nxnsit gjat msimit t dits sht dhn nj
aktivitet pr formatimin e paragrafit. Ju mund ta realizoni n
laborator duke shkruar fillimisht tekstin e propozuar dhe m
pas duke br veprime me paragraft sipas pikave t propozuara
tek libri i nxnsit.
Prgjigjet:
1. Grupi Font ndryshon nga grupi Paragraph pasi i pari prmban
komanda pr formatimin e shkrimit ndrsa i dyti pr formatimin e
paragrafit.
2. Formatimi i nj paragrafi prfshin rreshtimin e tij n raport me kufijt
e faqes, spostimin e tij dhe hapsirn ndrmjet rreshtave. Ky formatim
realizohet duke klikuar n komandat prkatse tek grupi Paragraph apo
n mnyr t kufizuar me an t komandave q ndodhen tek shiriti i
shkurtr. Gjithashtu prdoret edhe Tab Page Layout, grupi Paragraph.
3. Po, Format Painter kopjon jo vetm formatimin e shkrimit por edhe
formatimin e paragrafit.
2. Puna Praktike nr. 7: Praktikoni formatimin dhe stilet

Zhvilloni n klas s bashku me nxnsit punn praktike nr. 7.
E gjith kjo pun praktike i dedikohet formatimit t nj
dokumenti q rndom haset n t gjitha fushat e veprimtaris s
prditshme Vrtetimit . sht e rndsishme q t kuptohen
mnyrat e formatimit dhe prdorimet e tyre pasi n kt mnyr
nxnsit fillojn t ambientohen edhe me shkrime tekstesh
zyrtare. Deri tani ata kan msuar n lnd t tjera q tekstet
zyrtare shkruhen ndryshe. At q e bn t veant nj vrtetim
nga nj prshkrim apo koment nuk sht vetm gjuha e
prdorur por edhe ana vizuale q realizohet nga opsionet e
formatimit, si t shkrimit ashtu dhe t paragrafve.
Gjat ksaj pune praktike ju mund t shpjegoni edhe grupin
styles. Wordi parashikon nj galeri stilesh q nj prdorues
mund t prdor duke sjell nj kombinim formatimi n font,
ngjyr dhe paragraf, gj e cila kursen kohn e formatimit q nj
prdorues mund t harxhoj duke formatuar ve shkrimin dhe
ve paragrafin.
84

Msimi 6

Listat n Word
Ky msim ju prezanton me mnyrn se si mund t organizoni m mir t

dhnat q prmban nj dokument n Word.
Objektiva
x
x
x
x
t njihen me krijimin automatik t listave;

t njihen me llojet e listimeve;
t msojn nivelet e listave;
t msojn si t shtojn dhe t krijojn nj list t re.
Aftsit e fituara
x
x
x
t organizojn nj tekst n list;

t krijojn nj list me disa nivele;
t bjn veprime me lista.
Materialet
1. Lista dhe krijimi i tyre

Ftoni nxnsit t shkruajn disa emra t
x Di si t listoj
shokve t klass n nj rresht dhe t
me pika t
numrojn sa emra shkruan. Tregojini
dhnat n
nxnsve mnyrn m efikase pr t shkruar
nj tekst.
dhe numruar emrat duke u shpjeguar
x Di si t krijoj
listimin me numra, duke i listuar me
nj list me
Numbering.
nivele t
M pas msojuni atyre mnyra t tjera t
ndryshme.
listave dhe si mund ti vn ato n zbatim.
x Di si t
Diskutoni n klas se far listash t tjera
krijoj nj
mund t prdorin. Kt pjes t msimit ju
list t re dhe
mund ta realizoni duke ftuar nxnsit q t
tia shtoj at
eksplorojn n dy komandat e para Bullet dhe
nj teksti
Numbering n grupin Pragraph.
ekzistues.
Prve opsioneve t pikave apo numrave wordi ndryshon edhe nivelin i listave; n rastin e
emrave sht m mir t prdoret renditja ku
t gjith rreshtat jan n nj vij vertikale, por

85

ka raste t tjera, p.sh. n rastin e nj teme, nn

teme, shtje, apo nn shtje ku prdoren
nivelet e lists.
Nprmjet aktivitetit n kt msim, praktikoni me nxnsit
krijimin e nj liste t re apo shtimin e nj liste n nj tekst
ekzistues. N rastin e krijimi t lists automatike, nse procedura
nuk funksionon, shpjegojuni nxnsve se ekziston nj opsion
pr aktivizimin ose jo t listave automatike. By default ky
opsion sht i aktivizuar.
Procedura: Klikoni butonin Office dhe m pas Word Options; n
panelin e majt, klikoni Proofing; n panelin e djatht, klikoni

butonin AutoCorrect Options; klikonin tab-in AutoFormat As You
Type; tek opsioni Apply as you type, pastroni kutin Automatic
numbered lists dhe m pas klikoni OK.
2. Formatimi i listave
Ashtu si paragraft edhe listat mund t formatohen. Pr t
prdorur t njjtin Bullet apo Numbering, t njjtin spostim,
nivel, hapsir etj., mjaftojm t formatojm listn, duke e
prdorur si model pr nj list tjetr t re q duam t krijojm.
Tregojini nxnsve se ku mund t gjejn simbole t ndryshme q
shrbejn si pika pr listat.
Prgjigjet:
1. Lista sht nj informacion q ne e paraqesim n forma t till pasi ka

elemente q duhet t numrohen, t cilat kan t njjtn vler apo jo,
ndrsa paragrafi prfaqson nj ide n tekst. Kur autori shton nj ide
tjetr ai krijon paragraf t ri. Megjithat, bazuar n prkufizimin e
paragrafit, mund t themi q do element n list sht nj paragraf i ri.
2. N grupin Paragraph ndodhen lista me Pika Bullets, t cilat
prmbajn nj galeri opsionesh, lista me numra Numbering e cila
ofron edhe ajo nj sr opsionesh. N kt variant ndodhen edhe listat me
shkronja. M pas i pason varianti i listave me nivele e cila na ofron
disa opsione. N shiritin e shkurtr ndodhet lista Bullets pasi sht
nj list m e prgjithshme. Prdorimi i listave me numra apo nivele
krkojn q lista t ket nj rrjedh logjik rigoroze.
3. Formatimi i listave prfshin formatimin e shkrimit, t paragrafit dhe
m pas t formatimit t vet lists.
86

Msimi 7

Futja e objektit n dokument
Ky msim e kalon nxnsin n nj stad m t avancuar t prdorimit t Wordit. Qllimi i ktij msimi dhe i msimeve n vazhdim sht gjallrimi i
informacionit tekst me an t prdorimit t vizatimeve, fotografive dhe
tabelave.
Objektivat
x
x
t zbulojn objektet n faqen e puns Word 2007;

t kuptojn mnyrn e futjes s nj objekti n tekst.
Aftsit e fituara
x
x
t kuptojn rolin e tab-it Insert;

t dallojn tab-et e prkohshme nga tab-et e prhershme,
pjes t ribonit.
Materialet
1. Objektet n dokumentin Word

Si u tha edhe n pjesn hyrse t ktij
x Di rolin e
msimi, n pjesn n vazhdim t Word-it do
objektit n
t trajtohen futja e objektit n nj dokument
nj
Word. Objektet prdoren n dokumente pr
dokument
t gjallruar prmbajtjen e tyre. N gjuhn
Word.
teknike t krijimit t dokumenteve, objektet
x I kam t
marrin emrin ilustrime t cilat gjenden n
qarta
disa forma.
ndryshimet
Bazuar tek libri i nxnsit shpjegoni format e
q sjell
ndryshme t ilustrimeve. Forma klasike jan
objekti n nj
foto t marra nga arkiva personale e folderdokument.
ave krijuar n kompjuterin personal, foto t
x Dalloj grupet
marra nga Interneti apo foto t skanuara nga
e ndryshme
dokumente n letr. Vet programi ofron nj
n tab Insert
galeri t shumllojshme fotosh apo imazhesh
t cilat mjafton ti krkosh me emrin e
duhur.
Riboni vet, n grupin Illustrations, mundson forma t
ndryshme diagramesh apo grafiksh t cilat jan ilustrime
pr dokumentin ku ata prdoren. Por prve ktyre dy

87

grupeve, riboni na ofron mundsin e krijimit t

ilustrimeve edhe nga grupi Text. Kutia e tekstit dhe
shkronjat dekorative (WordArt) me t vrtet q prdoren
pr t shkruar tekst, por kur ato i prdor n nj dokument
word mbasi marrin formn prfundimtare trajtohen dhe
kan karakteristikat e nj imazhi. E njjta gj vlen edhe
pr tabelat t cilat krijohen duke klikuar n grupin Tables.
2. Tab-et e prkohshme
Nj element mjaft i rndsishm i ktij
msimi jan tab-et e prkohshme. Bazuar tek
x Di t flas rreth
msimet rreth Microsoft Office 2007 kujtoni
tab-eve t
njohurit rreth ribonit, tab-eve dhe grupeve.
prkohshme.
M pas shpjegoni tab-et e prkohshme. Futja
x E kam t
e nj objekti n dokument aktivizon nj apo
qart situatn
dy tab-e t cilat shfaqen sipr ribon-it, n
e afishimit t
shiritin e titujve. Kto tab-e afishohen me
tab-eve t
grupet prkatse. Mjafton q t klikojm n
prkohshme.
objekt dhe shfaqen t gjitha opsionet.
x Dalloj tab-et e
Realizoni n klas s bashku me nxnsit
prkohshme
aktivitetin tek libri i nxnsit i cili sht
nga tab-et e
konkretizim i teoris s msimit t dits.
prhershme.
Punoni me pyetjet n aparatin pedagogjik
gjat ors s msimit ose ua jepni nxnsve
pr prgatitje n shtpi.
Prgjigjet:
1. Tab-et e prkohshme prdoren vetm n situata t caktuara. Ato
shfaqen kur jemi para situatave t tilla si futja apo selektimi i nj
objekti.
2. Hapat baz jan: klikimi n dokument pr t prcaktuar vendin ku
do t futet (jo gjithmon e nevojshme) dhe m pas klikimi n tab
Insert i llojit t objektit. Pas ksaj hapat varen nga lloji i objektit t
zgjedhur Pozicionimi mund t prcaktohet para ose pasi keni
klikuar objektin n tab Insert, n varsi t llojit t objektit. Pr
shembull nse fusni nj form (shape) e zgjidhni pozicionin pasi keni
klikuar llojin e forms.
3. Objektet formatohen prsa i prket cilsis s imazhit (grupi Adjust),
stilit t paraqitjes (grupi Picture Styles), pozicionimit t tij n tekst
(grupi Arrange) dhe prrmass s tij (grupi Size) etj.
88

Msimi 8

Tabelat
Ky msim prqendrohet kryesisht n organizmin e informacionit n form

tabele. Kshillohet q ky msim t zhvillohet n laboratorin e informatiks.
Objektivat
x
x
x
t shpjegojn rreshtat, kolonat dhe qelizat;

t familjarizohen me krijimin e nj tabele;
t menaxhojn nj tabel.
Aftsit e fituara
x
x
x
t krijojn nj tabel n Word;

t orientohen n qelizat brenda tabels;
t hedhin t dhna n tabel dhe ta formatojn at.
Materialet
1. Tabelat n Word
Fillimisht ftoni nxnsit t gjejn situata rreth
prdorimit t tabelave gjat aktivitetit shkollor.
x Di se prse
Prve lnds s matematiks i ftoni ata q n
informacioni
grupe grupe t krijojn n letr tabela q kan
krijohet n
ndrtuar n lnd t ndryshme gjat vitit
tabel.
shkollor, ose nse ata i kan t gatshme n
x E kuptoj se pse
fletoret e tyre, ju bashkrisht me nxnsit mund
prdoret tab-i
t riprodhoni tre tabela t tilla n drras t
Insert.
zez.
x Hedh t dhna
M pas nxitni nj diskutim rreth arsyes se prse
n tabeln
informacioni mund t organizohet n form
Word.
tabele. far klasifikimi sht nevojitur? Mos
harroni q krijimi i nj tabele sht moment
shum i rndsishm pr nxnsit, pasi ata
msohen me klasifikimin e informacionit, cili
informacion do t hidhet n kolon dhe cili n
rresht etj.
U shpjegoni nxnsve mnyrn e formimit t qelizs, e cila
krijohet nga prerja e kolons me rreshtin dhe shrben pr
futjen e t dhnave n tabel.
Realizoni s bashku me nxnsit n kompjuter tabelat e

89

propozuara nga vet nxnsit. Ndiqni hap pas hapi t gjitha

procedurat tek libri i nxnsit pr krijimin e nj tabele.
Pasi t keni krijuar tabelat prkatse, hidhni t dhnat q
nevojiten pr plotsimin e tabels. N prfundim u krkoni
nxnsve t ndar n grupe q t interpretojn tabelat e krijuara
me rreshtat dhe kolonat prkatse.
2. Formatimi i tabels
Pasi nxnsit t ken krijuar tabeln n Word,
pyetini ata se far sht nj tabel n Word.
x Di t
Duke qen se tabela sht nj objekt, ajo mund
formatoj nj
t formatohet. Mjafton t klikohet mbi t dhe t
tabel.
afishohen tab-et e prkohshme. Me kt rast
x Identifikoj
bni edhe nj her nj prsritje t tab-eve t
qelizn aktive.
prkohshme. N rastin e tabels, ndryshe nga
x Krijoj dhe ruaj
objektet e tjera, shfaqen dy tab-e shtes ku tab-i i
nj tabel n
par Design prdoret pr ti dhn stil dhe
dokumentin
pamje tabels, ndrsa tab-i i dyt Layout
Word.
mundson veprimet q nj prdorues dshiron
t bj n brendsi t tabels me rreshtat,
kolonat, me qelizn, me t dhnat e hedhura n
qeliz etj.
Prgjigjet:
1) Tabela shrben pr t organizuar informacionin sipas nj klasifikimi t
caktuar n rreshta dhe kolona. Elementet e saj jan rreshtat, kolonat dhe
ndrprerja e tyre formon qelizat.
2) Tab-et q ndihmojn n formatimin e tabels jan Design dhe Layout.
Shfaqen kur klikojm mbi tabel nn emrtimin Table Tools dhe
afishohen n fund t tab-eve t prhershme t ribonit.
3) Pr t futur t dhnat n tabel mjafton t klikojm mbi qeliz dhe t
shtypim. Nga qeliza n qeliz mund t lvizim me kursor apo me shigjetat
e drejtimit n tastier. T dhnat n qeliz formatohen si do tekst tjetr i
thjesht i Word-it. Pr kt na ndihmon jo vetm tab-i i prhershm Home,
por edhe tab-i i prkohshm Layout me grupin e posam pr tekstin.
3. Pun Praktike Nr. 8: Shtoni tabela n Word
Realizoni pjesrisht punn praktike nr. 8 vetm me ushtrimet 1 dhe 2.
Kto ushtrime praktikojn ndrtimin e tabels, hedhjen e t dhnave
dhe formatimin e ksaj tabele.
90

Msimi 9
Shikimi dhe printimi i dokumenteve
Ky msim sht fundi i kapitullit q trajtoi programin Word. Ai flet pr hapat

e fundit q nj prdorues duhet t ndjek pr t printuar nj dokument.
Objektivat
x
x
x
t kuptojn rolin e dritares Print Preview;

t shpjegojn statusin Print Preview t dokumentit Word;
t listojn opsionet e printimit t dokumentit word.
Aftsit e fituara
x
x
x
t prdorin mnyra t ndryshme pr printimin e

dokumentit Word;
t din prdorimin e Print Preview;
t punojn me formn prfundimtare t nj dokumenti
Word.
Materialet
Libri i nxnsit, fq. 40 41 dhe 72 73.
1. Dritarja Print Preview

Bni nj prsritje rreth njohurive q mort pr
Di t shikoj nj
programin Word, ku prdoret, far produktesh
dokument para
nxjerr ky program, listat, objektet dhe tabelat.
printimit.
U shpjegoni nxnsve q pas prfundimit t nj
Di si t veproj
dokumenti, ky program ofron mundsin e
pr t br
rishikimit edhe nj her t tij, se si ky dokument
ndryshime n
do t dal i printuar, n mnyr q t evitohen
faqen e puns.
gabime t mundshme si n prmbajtje, ashtu
Di t interpretoj
dhe n form. Kt mundsi e jep aktivizimi i
opsionet e
opsionit Print Preview (Shikim Printimi). N
printimit.
kt moment mund t bhen ndryshime n faqe
Di t printoj nj
n lidhje me kufijt e faqes, por dhe me t
dokument.
dhnat me kusht q t prdoret vetm tastiera
dhe jo mausi.
U shpjegoni nxnsve opsionet e printimit q
afishohen kur klikohet komanda Print tek

91

butoni Office. Kujtoni me nxnsit komandat

qe ndodhen tek ky buton.
U shpjegoni nxnsve hollsisht grupet e aktivizuara n Print
Preview, si dhe realizoni s bashku me nxnsit aktivitetet tek
msimi i dits.
Prgjigjet:
1. Dritarja e dialogut Print afishon elemente q nevojiten n
printimin e nj dokumenti si: llojin e printerit, numrin e kopjeve,
faqet q printohen etj. Elementet e dritares Preview shrbejn
kryesisht pr t formatuar faqen e puns. Ato jepen t detajuara n
librin e nxnsit.
2. Kur aktivizojm Print Preview mund t formatojm faqen e
puns, por jo vetm. Mund t bjm ndryshime n tekst me an t
tastiers, jo me maus.
3. Opsioni Print hap dritaren e dialogut Print, ku ju mund t
prcaktoni elemente t ndryshme pr printim; Opsioni Quick Print
printon dokumentin direkt me opsione t paracaktuara.
4. Zakonisht n fillim dokumenti shikohet n dritaren Print
Preview dhe m pas printohet me an t komands Print.
2. Pun Praktike Nr. 8: Shtoni tabela n Word

x Realizoni vazhdimin e puns praktike nr. 8, ushtrimin 3 dhe 4
t cilat jan ushtrime shum t mira pr konkretizimin e tab-it
t prkohshm Layout. Kt pun praktike mund ta realizoni
duke shfrytzuar tabelat e krijuara n msimin paraardhs.
Prgjigjet e testit:
B
1. V
C
a.3
92
2. G
3. G
4. G
5. V
6. V
b. 1
c. 2
d. 3
e. 2
f.2

7. V

Msimi 1

Programi Microsoft Excel 2007
Ky msim hap kapitullin q flet pr Programin Microsoft Excel 2007.

Fillimisht msuesi duhet tu prezantoj nxnsve fjalorin kryesor q do t
prmbaj ky kapitull, si dhe objektivat kryesore q ky kapitull synon t
realizoj.
Objektivat
x
x
t zbulojn faqen e puns Excel 2007;

t kuptojn organizimin e faqes s puns.
Aftsit e fituara
x
x
t kuptojn rrjetin koordinativ;

t dallojn elementet e rrjetit koordinativ.
Materialet
Si u tha edhe n pjesn hyrse t ktij msimi ky kapitull sht
trsisht nj eksplorim n Excel 2007, i cili sht nj program q u
kushtohet tabelave. Ndryshe nga Word-i ku informacionin e
shkruanim n mnyr lineare, n kt program informacionin e
organizojm n kolona dhe rreshta.
Shpjegoni faqen e puns s bashku me elementet e saj. N
ndryshim nga programi Word, skedari i sapohapur n Excel quhet
Workbook, sepse n radh t par ai prdoret kryesisht pr t br
llogaritje matematikore.
Bni analogji me nj libr llogaritjesh q mbahet nga financieri i
nj ndrmarrjeje. N ndryshim po nga programi Word brenda
ktij skedari ka tre faqe pune.
Nj faqe pune n Excel ka disa elemente t cilat lehtsojn punn
e prdoruesit. Elementet jan t njjt n do faqe pune dhe jan
karakteristik vetm pr kt program. Funksioni i tyre sht i
shpjeguar hollsisht n librin e nxnsit. Pasi t keni prezantuar
kto elemente ju mund t hapni nj diskutim n klas pr
elementet Office q nxnsit dallojn tek faqja e puns.
Shfrytzoni kt rast pr t br nj prsritje t tyre. (Butoni
Office, shiriti i titujve, 3 butonat e dritares, shiriti i gjendjes etj.)

93

2. Qelizat (Rrjeti koordinativ)

Nj element mjaft i rndsishm i faqes s puns
s programit Excel sht prania e rreshtave dhe
x Di t flas
rreth rrjetit
kolonave, ndrthurja e t cilave formon at q
koordinativ
quhet rrjet koordinativ. Rreshtat identifikohen
me numra, ndrsa kolonat identifikohen me
x E kam t
qart rolin e
shkronjat e alfabetit. N librin e nxnsit sht e
titujve t
shpjeguar mir organizimi i ktij rrjeti
rreshtave dhe
koordinativ. Rreshtat e kalojn shifrn 1 milion,
kolonave.
dhe kt fakt prdoruesit profesional t Excel
x Dalloj qelizn
2007 e kan vlersuar mjaft.
aktive.
Ndrprerja e nj kolone me rreshtin formon
qelizn. Pikrisht n kto qeliza hidhen t
dhnat.
Shpjegojuni nxnsve nocionin e
qelizn aktive dhe identifikimin e saj.
Gjithashtu shpjegoni ndryshimin midis kutis s emrit dhe
shiritit t formulave: n kutin e emrit shfaqet adresa e qelizs
q prmban nj shkronj q nnkupton kolonn ku ndodhet
qeliza dhe nj numr q nnkupton rreshtin ku ndodhet qeliza;
n shiritin e formulave shfaqet prmbajtja e qelizs.
Prgjigjet:
1. Libri i Puns sht skedari i hapur n programin Excel. Ai ndryshe
nga nj skedar i Word-it ka n prmbajtje edhe tre faqe pune dhe
prbhet nga qeliza, n t cilat futen t dhnat.
2. Elementet e rrjetit koordinativ jan kolonat dhe rreshtat t cilat
emrtohen prkatsisht me shkronja dhe numra. Ndrprerja e tyre
formon qelizn.
3. Qeliza aktive dallohet nga qelizat e tjera sepse rrethohet nga nj
kontur i zi, n kutin e mesit shfaqet adresa e saj. Ajo shrben pr t
na treguar se n ciln qeliz po hidhen t dhnat apo po punohet.
3. Pun Praktike nr. 9: Veprime me faqet e puns
Realizoni n klas nj pjes t puns praktike nr. 9, e cila konsiston
n zhvillimin e dy ushtrimeve t para, t cilat kan t bjn me
emrtimin e tabelave t faqeve t puns si dhe shtimin apo heqjen e
faqeve t puns sipas nevojave t prdoruesit.
94

Msimi 2

Krijimi i nj libri pune
Ky msim trajton krijimin e faqeve t puns nprmjet hedhjes s t dhnave.

Kshillohet q ky msim t zhvillohet n laboratorin e informatiks.
Objektivat
x
x
x
t shpjegojn rolin e qelizs aktive;

t familjarizohen me hedhjen e t dhnave n Excel;
t menaxhojn nj libr pune.
Aftsit e fituara
x
x
x
t krijojn nj dokument t ri n Excel;

t orientohen n librin e puns me ndihmn e tastiers;
t punojn me librin e puns.
Materialet
1. Zgjedhja e qelizs aktive

Fillimisht bni nj prsritje rreth asaj se far u
tha n msimin paraardhs pr qelizn aktive. Si
x Di se si
identifikohet ajo? Prse shrben qeliza aktive
przgjidhet
dhe pse quhet e till?
qeliza
Bni s bashku me nxnsit nj prsritje rreth

aktive.
lundrimit n nj dokument n Word. M pas
x E kuptoj se
shpjegoni duke krahasuar, disa nga mnyrat e
dritarja
przgjedhjes s qelizs aktive, vendit ku futen t
Go To
dhnat n Excel.
prdoret
Tregoni dhe praktikoni s bashku me nxnsit

pr t
tre mnyrat kryesore pr przgjedhjen e nj
zgjedhur
nj qeliz.
qelize aktive: maus, tastier dhe dritarja e
dialogut 'Go To'. Diskutoni s bashku pr
x Hedh t
situatat m t favorshme pr zgjedhjen e nj
dhna n
Excel.
mnyre dhe avantazhet apo disavantazhet e
secils kundrejt njra - tjetrs.
Nnvizoni faktin q n Excel t dhnat identifikohen n tipe si:
tekst, numr, dat etj.
Aktiviteti q propozohet n librin e nxnsit sht fillimi i
hedhjes s t dhnave n programin Excel. Ju mund tu
propozoni nxnsve edhe t dhna t tjera ndryshe nga ato t

95

librit t nxnsit. Ideja sht q nxnsit t fillojn t krijojn

nj list t thjesht me dy apo tre kolona dhe me 4 apo 5
rreshta. N kt mnyr fillon edhe ambientimi me t shkruarit
brenda qelizs.
1)
2)
3)
2. Modifikimi i t dhnave
Pasi nxnsit t ken krijuar nj list t thjesht
n Excel, nxnsit mund t jen n gjendje q
x Di t
t modifikojn t dhnat n nj list t till. I
modifikoj t
gjith sekreti qndron tek veprimet n qelizn
dhnat n
qeliza.
aktive. Pra nuk mund t modifikojm nj t
dhn pa klikuar n qelizn prkatse. Klikimi
x Krijoj dhe
n qeliz shfaq kursorin, njsoj si n programin
ruaj librin e
Word. Ekzistojn dy mnyra pr t modifikuar
puns n
folderin tim
t dhnat, t cilat jan shum mir t
personal.
shpjeguara te libri i nxnsit. Nxitni nxnsit
q t realizojn nj ushtrim t till bazuar n
listat e krijuara me par.
Prgjigjet:
Qeliza aktive mund t przgjidhet me maus, me tastier apo duke
prdorur dritaren e dialogut Go To. Situatat varen edhe nga dshirat e
prdoruesit. Zakonisht kur jeni duke shkruar, tastiera sht nj zgjedhje
m e mir; Kur jeni duke par faqen e puns apo kontrolluar, mausi
mund t jet mnyr m e favorshme; nse faqja e puns prmban shum t
dhna tastiera apo dritarja Go to mund t jen nj zgjidhje m e
favorshme.
Teksti rreshtohet n ann e majt t qelizs, ndrsa t dhnat numerike
rreshtohen n t djatht t qelizs. Numri i telefonit sht e dhn tekst. E
dhna numerike ka kuptimin q me t mund t bhen llogaritje t
ndryshme matematikore. Megjithat, n varsi t mnyrs s t shkruarit t
numrit t telefonit, Excel mund ta trajtoj edhe si t dhn numerike.
N nj qeliz aktive mund t bjm do veprim q mund t bhet me t
dhnat: hedhje, modifikim, kopjim, formatim etj.
3. Pun Praktike Nr. 9: Veprime me faqet e puns
Vazhdoni punn praktike me ushtrimet 3 dhe 4. Kjo pun
praktike ushtron veprimet me qelizat, sidomos ato aktive si dhe
veprimet me librin e puns n trsi.
96

Msimi 3

Formatimi i faqeve t puns
Ky msim trajton veprimet n brendsi t rrjetit koordinativ. sht e

rndsishme memorizimi i ktyre veprimeve pasi orienton prdoruesin
si t menaxhoj tabelat sipas krkesave t veta
Objektivat
x
x
x
t kuptojn formatimin e faqeve t puns n Excel;

t shpjegojn shtimin e qelizave, rreshtave dhe kolonave;
t listojn mnyrat e shtimit t elementeve t rrjetit
koordinativ.
Aftsit e fituara
x
x
x
t prdorin mnyra t ndryshme pr shtimin e qelizave,

rreshtave dhe kolonave;
t din t fshijn t dhna brenda nj qelize;
t punojn n rrjetin koordinativ dhe me t dhnat n
qeliz.
Materialet
1. Shtimi dhe fshirja e qelizave, rreshtave dhe kolonave

Bni nj prsritje t rrjetit koordinativ, se far
sht thn m par pr elementet e tij.
x Di t shtoj
U shpjegoni nxnsve shtimin e rreshtit,
qeliza,
rreshta dhe
kolons dhe qelizs. Ekzistojn dy mnyra pr
kolona..
shtimin e tyre: butoni Insert n ribon dhe
opsioni Insert n menyn q shfaqet pas
x Njoh
mnyrat pr
selektimit.
t br
Nnvizoni faktin se n Excel mund t shtohen
veprime n
nj numr i pacaktuar rreshtash, kolonash apo
rrjetin
qelizash. Gjithashtu ne mund t shtojm
koordinativ.
elemente q jan ngjitur me njri -tjetrin apo
t shkputur.
Dy jan pikat q duhet t kujtojm: selektimi i elementeve pr
t shtuar dhe pozicioni ku shtohen kto elemente.
Praktikohuni me nxnsit mbshtetur n opsionet e dhna n

97

librin e nxnsit.
Fshirja e qelizave, rreshtave dhe kolonave mbshtetet tek t
njjtat procedura selektimi. Tasti Delete n tastier nuk shrben
pr t fshir elementet e rrjetit koordinativ, por t dhnat q
ndodhen brenda nj qelize. U shpjegoni nxnsve q fshirja e
qelizave rreshtave dhe kolonave realizohet pasi kemi zgjedhur
sipas rastit komandat Delete Cells, Delete Rows apo Delete
Columns.
Prgjigjet:
1. Gjja e par sht selektimi i elementeve q duam t shtojm apo t fshijm.
Selektimi i elementeve t ndryshm jepet i detajuar n librin e nxnsit.
2. N rastin e shtimit t elementeve duhet t kemi parasysh edhe zgjedhjen e
pozicionit ku duam t shtojm elementet e rinj.
3. Veprimi e shtimit apo fshirjes realizohet me butonat n ribon apo opsionet
n meny.
4. Jo, duke prdorur delete ne fshijm vetm t dhnat e qelizs. Prdorimi i
butonit Delete Cells apo opsioni prkats n menyn q shfaqet kur
selektojm dhe klikojm me t djathtn fshin qelizn bashk me t dhnat e
saj.
2. Pun Praktike nr. 10: Ushtrohuni me futjen e t dhnave
Realizoni punn praktike, e cila sht nj ushtrim shum i mir
i hedhjes s t dhnave, modifikimin e tyre, hedhjen e numrave
etj. Kt pun praktike mund ta realizoni duke shfrytzuar
listn e krijuar n msimin paraardhs. Punn praktike
realizojeni vetm pr ushtrimet nr. 1, 2 dhe 3.
98

Msimi 4

Formulat n Excel
Ky msim prezanton formulat n Excel. Programi Excel sht

dizenjuar pr llogaritje, prandaj sht mjaft e rndsishme kuptimi dhe
prdorimi i formulave. Kshillohet q ky msim t zhvillohet me
kompjuter hapur.
Objektivat
x
x
x
t shpjegojn formulat n excel;

t prezantojn mnyrn e shkrimit t formulave;
t kopjojn formula n qeliza.
Aftsit e fituara
x
x
x
t shkruajn formula;
t kryejn veprime;
t shpjegojn procedurn autofill.
Materialet
1. Shtimi i formulave n qeliz

Shkruani n drras t zez nj formul t
x Di t
thjesht aritmetike dhe krkoni nga nxnsit t
shkruaj
flasin rreth saj: far sht; ku prdoret; cilat
formula
jan elementet prbrse etj.
n qeliz.
M pas ftoni nxnsit q t japin mendimet e
x Di se do
tyre nse dine dika rreth formulave n
formul
programin Excel. M pas u shpjegoni atyre
shkruhet
formulat. Jepni prcaktimin e formuls dhe
me
nnvizoni faktin q nj formul fillon me
shenjn e
shenjn e barazimit dhe m pas shpjegoni
barazimit
elementet prbrse t tyre: referencat e qelizave,
para.
operatorin dhe konstantet.
N kt moment ju mund t bni prsritjen e nocionit t
referencs, far sht dhe si krijohet ajo, si dhe t flisni pr
operatort dhe konstantet.
S bashku me nxnsit bni ushtrime pr t shkruar formula t
ndryshme. Pr kt prdorni tabeln e krijuar dy or m par

99

ose mund t krijoni tabela t tjera. Llogaritjet brenda formulave

n programin Excel ndjekin rregullat universale t matematiks.
2. Procedura Autofill
Shkruani n drras t zez fjalt Janar dhe
Shkurt, posht njra-tjetrs. M pas pyetini
x Di t bj
nxnsit se far fjal mendojn ata se vjen pas
veprime me
fjals Shkurt e n vazhdim. Merrni shembuj t
qeliza.
tjer me ditt e javs, progresione t thjeshta
x Di t prdor
aritmetike etj.
procedurn
M pas shpjegoni se programi Excel ndjek t
autofill pr
njjtn logjik pr t plotsuar vargjet e t
kopjimin e
dhnave n qeliza. Kjo procedura quhet
formulave.
Autofill. Procedura Autofill ndihmon n
plotsimin e disa qelizave n mnyr automatike
n rastet kur dy (apo m shum) qelizat e para
prmbajn t dhna me nj logjik t caktuar.
Bashkrisht n klas ju mund t bni ushtrime rreth hedhjes s t
dhnave q shkruat n drras duke i praktikuar q t plotsohen
me autofill n kompjuter.
Kjo procedur shkon me tej n prdorim kur prdoret jo vetm pr
plotsim por edhe pr kopjim. Zhvilloni bashk me nxnsit
aktivitetin n libr duke prdorur t dhnat pr shpenzimet gjat
muajve t vitit.
Prgjigjet:
1. Pjest e nj formule jan: shenja e barazimit, referencat e qelizave,
operatort dhe konstantet. Ato afishohen n qeliz apo tek kutia e formuls
kur ju klikoni n qelizn q prmban formuln.
2. Nj formul mund ta shkruajm n nj qeliz duke klikuar qelizat pjes e
formuls; duke e shkruar formuln n qeliz apo n shiritin e formulave.
3. Me procedurn AutoTekst t programit Word.
3. Pun praktike nr 10: Ushtrohuni n hedhjen e t dhnave
100
Kjo pun praktike realizohet pr pjesn e mbetur t ushtrimeve.

Ushtrimi Autofill sht konkretizim i msimit t dits, ndrsa ushtrimi
autocomplete i mson nxnsit me nj procedur t re. Ushtrimi i
fundit konfirmon veprimet me qeliza. T gjitha veprimet prbjn
interes pasi na fusin me tepr n botn e Excel-it.

Msimi 5

Funksionet
Ky msim fut nxnsin n zemr t llogaritjeve t realizuar me programin

Excel. Pasi nxnsit kan msuar hedhjen e t dhnave n Excel dhe shkrimin e
formulave t thjeshta sht koha pr t br llogaritje pak m komplekse.
Objektivat
x
x
x
t kuptojn funksionin;
t shpjegojn ndryshimin ndrmjet formuls s thjesht
dhe funksionit;
t listojn disa funksione.
Aftsit e fituara
x
x
x
t realizojn nj shumatore;
t gjejn nj mesatare, maksimale apo minimale;
t bjn veprime me t dhnat.
Materialet
1. Funksionet dhe funksioni Sum

Merrni n analiz nocionin e ri funksion n
x Di t
programin Excel. Pasi nxnsit kan kuptuar
prdor
formulat, funksionet vijn m thjeshta n
funksioni
perceptimin e tyre pasi ato jan formula t
n.
gatshme n excel. Funksionet jan m t
x E kam t
thjeshta n prdorim dhe q kan nevoj pr t
qart
dhnat pr t nxjerr rezultatin duke prdorur
dallimin
ato.
ndrmjet
Funksioni Sum sht nj nga funksionet m t
formuls
thjeshta q prdoret n programin Excel, por
dhe
edhe nga m t prdorshmet. Punoni me
funksionit
nxnsit ushtrime t ndryshme dhe diskutoni
.
n klas pr vendet ku afishohet funksioni,
x Njoh
far afishohet n qelizn aktive bosh apo n
sintaksn e
shiritin e formuls.
2. Sintaksa e funksionit Sum

Funksionet kan sintaksn e tyre, mnyrn e sakt t t shkruarit.
Shpjegoni sintaksn e funksionit duke u mbshtetur tek funksioni

101

SUM. Shkruani n drras nj formul me operator mbledhje dhe

t njjtn formul shpreheni me an t nj funksioni. Nxitini
nxnsit t bjn dallimet midis mnyrs s t shkruarit t nj
formule dhe funksionit.
Shpjegoni m pas elementet prbrs t nj funksioni: argumentin
dhe shenjat e piksimit. Shkruani n drras funksionin Sum duke
prdorur shenjat (:) dhe (,). Pyesni nxnsit pr situatat e
prdorimit t secils shenj.
Funksioni Sum ka avantazh ndaj operatorit + (d.m.th. formuls)
pasi sht m i shkurtr kur duam t mbledhim shum qeliza, si
dhe eliminon harresat, dublimet etj.
3. Funksionet Average, Max dhe Min
Edhe funksione t tilla si Average (Mesatare),
Min dhe Max jan funksione t gatshme t
x Identifikoj
qelizat pr
programit Excel t cilat gjenden n ribon n tabt kryer
in Home, grupi Editing. T tre kto funksione
funksione
japin vlern mesatare, minimale apo maksimale
t
t referencave t qelizave t selektuara.
ndryshme
Prve ktyre funksioneve programi ofron
x Dalloj
mundsin edhe t funksioneve te tjera por u
funksionet
trhiqni vmendjen nxnsve q duhet t jen sa
nga njri
m t sakt rreth sintakss s tyre, n t kundrt
tjetri
rezultati nuk do t dal i sakt. Praktikoni n
x Di t
klas prve funksionit t shums edhe tre
modifikoj
funksionet e tjera. Kt ushtrim si e propozon
t dhnat
edhe libri i nxnsit mund tua propozoni
n qeliza.
nxnsve q ta realizojn me notat q ata kan
n do lnd.
Prgjigjet:
1. Funksionet shrbejn pr t kryer llogaritje. Ato kan avantazh ndaj formulave

pasi jan m praktike n llogaritje t gjata.
2. Argumenti sht pjes prbrs e funksionit. Ajo tregon adresat e qelizave q
marrin pjes n funksion.
3. Funksioni nuk ndryshon, ndryshon rezultati q ai llogarit.
4. Pun Praktike nr. 11: Editimi i t dhnave

Kjo pun praktike i sht kushtuar trsisht modifikimit t t dhnave.
Gjat puns praktike nxnsit ushtrohen n veprimet me t dhnat.
102

Msimi 6

Referencat relative dhe absolute
Gjat ktij msimi nxnsit do t zgjerojn m tej konceptin e referencs s qelizs

dhe prdorimin e saj n formula apo funksione.
Objektivat
x
x
x
x
x
x
t kuptojn referencat relative dhe absolute;

t shpjegojn ndryshimin ndrmjet dy llojeve t
referencave;
t njohin prdorimin e komandave Copy&Paste apo
Cut&Paste n Excel.
Aftsit e fituara
t prdorin referencat absolute dhe relative n situatat e
duhura;
t kopjojn t dhna me an t komandave Copy (Cut)
dhe Paste.
t bjn veprime me funksione q prdorin lloje t
ndryshme referencash.
Materialet
1. Ndryshimi midis referencave relative dhe absolute.

Kujtoni bashk me nxnsit referencat e qelizave
dhe prdorimin e tyre n nj formul apo
x E kam t
funksion. M pas rikujtoni edhe prdorimin e
qart
procedurn Autofill. Theksoni faktin se kjo
dallimin
procedur prdoret pr t kopjuar t dhnat e
ndrmjet
qelizs, pavarsisht llojit t saj apo faktit se sht
referencs
absolute dhe
nj dhn e thjesht apo formul/funksion.
asaj relative.
I ftoni nxnsit t hapin librin n faqen 54 dhe
s bashku shikoni figurat. Shpjegoni far jan
x Di t
shkruaj nj
referencat relative dhe absolute duke u
referenc
mbshtetur tek figurat.
absolute dhe
Tregoni ndryshimin midis dy llojeve t
prdorimin
referencave dhe nxisni nxnsit t tregojn disa
e saj.
situata ku mund t prdorim referencn
absolute.

103

Shpjegoni mnyrn e shkrimit t referencs absolute. Theksoni

faktin se referenca e qelizs n funksion mund t jet pjesrisht
relative dhe pjesrisht absolute. Shenja e dollarit mund t vendoset
para emrtimit t rreshtit, kolons apo t dyjave s bashku.
2. Afishimi i formulave
Kujtoni bashk me nxnsit veprimet q duhet t bjm pr t
par nj formul n nj qeliz t caktuar.
Nxisni nj diskutim nse nxnsit din ndonj mnyr pr t
afishuar m shum se nj funksion apo formul. Lrini t
diskutojn lirisht.
M pas shpjegoni q ka nj mnyr pr t afishuar t gjitha
formulat e ndodhura n nj faqe pune duke prdorur ribonin.
Theksoni faktin se aktivizimi i butonit Show Formulas bn t
mundur edhe printimin e funksioneve.
3. Komandat Copy, Cut dhe Paste.

Bni nj prsritje t selektimit t qelizave n Excel.
Tashm nxnsit jan t njohur me kto komanda. Prandaj
shpjegoni me pak fjal prdorimin e tyre duke e n Excel. Nxitini
nxnsit t diskutojn se far mund t kopjojn n Excel dhe
mnyrat e prdorimit t komandave Copy dhe Paste.
Zhvilloni aktivitetin n libr duke u prqendruar tek kopjimi i
referencave absolute dhe relative.
ua jepni nxnsve pr prgatitje n shtpi
Prgjigjet:
1. Ndryshimi qndron n faktin se referencat relative ndryshojn gjat kopjimit t

formuls, ato absolute nuk ndryshojn. Kto t fundit i dallojm nga shenja e
dollarit prpara emrtimit t rreshtit, kolons apo t dyja s bashku.
2. Formulat n Excel afishohen me an t aktivizimit t butonit Sho Formulas,
grupi Formulas Editing, tab Formulas.
3. a. Procedura Autofill kopjon vetm qeliza q jan ngjitur me njra tjetrn.
b. Kur ju prdorni komandn Copy e dhna vendoset n Clipboard dhe ju mund
ta prdorni at disa her me an t komands Paste. Kjo nuk ndodh me
procedurn Autofill.
c. Procedura Autofill edhe plotson qeliza, prvese kopjon. Komanda
Copy&Paste nuk plotsojn qeliza, ato vetm kopjojn.
4. Pun Praktike nr. 12: Prdorimi i formulave

Kjo pun praktike i sht kushtuar prdorimit t formulave n Excel.
Gjat puns praktike nxnsit ushtrohen me veprimet me formulat.
104

Msimi 7

Grafikt n Excel
Gjat ktij msimi nxnsit do t njihen me grafikt dhe paraqitjen e t

dhnave n mnyr grafike.
Objektivat
x
x
x
t njohin grafikt dhe llojet e tyre;

t kuptojn procedurat e krijimit t grafikve;
t kuptojn paraqitjen e t dhnave n grafik.
Aftsit e fituara
x
x
x
t prdorin grafik t ndryshm;

t krijojn grafik n prshtatje me t dhnat;
t bjn veprime me grafik.
Materialet
Libri i nxnsit, fq 56 57 dhe 80 81.
1. Krijimi i grafikut.
Kujtoni bashk me nxnsit objektet t cilat
x Di se
jan shpjeguar n Word. Pyetini ata mbi llojet e
grafikt jan
objekteve dhe mnyrat e futjes s tyre n nj
objekte.
dokument.
x Di q
Veoni grafikt nga objektet e prmendura.
ekzistojn
Shpjegoni se grafik jan objekte n Excel dhe
disa lloj
futen n faqen e puns me an t tab Insert n
grafiksh.
Ribon.
x Di q
Grafikt nuk jan thjesht objekte n Excel. Ata
grafikt
lidhen me t dhnat q prmbajn qelizat dhe
lidhen me t
jan thjesht nj mnyr e re paraqitje pr t
dhnat e
br analiza t ndryshme t t dhnave.
vendosura
Gjithashtu me an t grafikve mund t nxirren
n qeliza n
statistika t ndryshme.
faqen e
Shpjegoni llojet e grafikve dhe tregoni disa
puns.
nga situatat e prdorimit t tyre bazuar n
informacionin q duam t marrim.
2. Grafiku i shpenzimeve
Zhvilloni bashk me nxnsit aktivitetin n libr. Aktiviteti
sht nj mnyr e mir pr t msuar praktikisht futjen e

105

grafikve n faqen e puns.

Nxisni nj diskutim mbi llojin e grafikut q mund t zgjidhni
pr t paraqitur t dhnat e shpenzimeve.
3. Vendosja e t dhnave n grafik

Pas futjes s grafikut n faqen e puns nxnsit duhet t kuptojn
mnyrn se si t dhnat vendosen n grafik. Hapni librin dhe
diskutoni pr t dhnat duke par grafikun ilustrues n libr. Ju
mund ta zhvilloni edhe n mnyr praktike kt aktivitet dhe
nxnsit mund ta shikojn konkretisht sesi t dhnat pasqyrohen
n grafik.
ua jepni nxnsve pr prgatitje n shtpi
Prgjigjet:
1. Grafikt jan objekte q paraqesin t dhnat n mnyr vizuale. Ata
krijohen duke selektuar t dhnat q duam t fusim n grafik dhe duke
klikuar butonat prkats n ribon.
2. do e dhn e nj qelize paraqitet n grafik me an t nj kolone, vije apo
siprfaqe, n varsi t llojit t grafikut q zgjidhet. Titujt e kolons dhe t
rreshtave vendosen n boshtin horizontal dhe n legjendn e grafikut, sipas
zgjedhjes s prdoruesit.
3. Kjo pyetje sht e shpjeguar n punn praktike.
4. Pun Praktike nr. 13: Veprime me grafikun
Kjo pun praktike i sht kushtuar veprimeve t mtejshme me
grafikt. Ajo duhet t zhvillohet n kompjuter dhe nxnsit njihen hap
pas hapi me ndryshimet q ata mund t bjn me nj grafik t futur
tashm n faqen e puns.
106

Msimi 8

Shikimi dhe printimi i faqeve
Ky msim trajton elementet e printimit n Excel. sht msim trheqs dhe

praktik, pasi n Excel mund t printohen elemente t ndryshme.
Objektivat
x
x
x
t njohin elementet q mund t printohen n Excel;

t kuptojn ndrfaqen Print Previe.
t njohin dritaren e dialogut Print.
Aftsit e fituara
x
x
x
t zgjedhin elemente pr printim;

t bjn ndryshime n formatimin e faqes s puns;
t printojn n Excel.
Materialet
Libri i nxnsit, fq 58 59.
1. Zgjedhja e t dhnave pr printim dhe pamja Page

Layout.
Kujtoni bashk me nxnsit printimin n Word.
Pyetini ata se far mund t printojm n Word,
x Di se mund
si e zgjedhim pjesn q duam t printojm.
t zgjedh
Shpjegoni se printimi n Excel ndryshon paksa
far t
nga ai n Word.
printoj n
o N Excel mund t printoni me an t
Excel.
selektimit, ashtu si edhe n Word.
x Di risit e
o N Excel mund t prcaktoni zonn e
Excel 2007
printimit me an t komandave n ribon.
n Printim
o Ju nuk mund t printoni n Excel nse n
x Di q mund
faqen e puns nuk ka asnj t dhn, pra nj
t kryej disa
faqe pune bosh; n Word ju mund t
veprime n
printoni dokument bosh.
pamjen Page
o E vetmja mnyr pr t par si duket
Layout.
dokumenti q do t printohet n Word apo
n faqja e puns n versionet e mparshme
t Excel, sht ndrfaqja Print Preview. N
Excel, prve saj, prdoret pamja Page
Layout, e cila sht risi e Excel 2007 dhe

107

aktivizohet n ribon. (Edhe n Word ekziston

pamja print Layout, por n Excel ajo sht m
pran demonstrimit t printimit.)
2. Ndrfaqja Print Preview dhe dritarja e dialogut Print

Hapni n kompjuter pamjen Print Preview t nj faqeje
pune n Excel dhe diskutoni s bashku me nxnsit pr
elementet e saj.
M pas hapni dritaren e dialogut Print dhe shpjegoni
fushat q duhet t plotsohen pr t realizuar nj printim
n Excel.
Bashk me nxnsit evidentoni elemente t dritares Print
q mund t ndryshohen apo prcaktohen edhe n pamjen
Print Preview.
Prgjigjet:
1. Pr kt pyetje referojuni shpjegimeve n pikn 1.
2. N pamjen page layout mund t bni pothuaj do ndryshim q dshironi.
Ndryshimi me pamjen Normal qndron n faktin se rrjeti koordinativ n
pamjen Page Payout sht i kufizuar. Gjithashtu n kt pamje ju mund t
shtoni header dhe footer direkt, pa qen e nevojshme t klikoni n tab
Insert.
3. Nse bni nj selektim t thjesht t qelizave, ajo nuk shfaqet n Print
preview. N Print preview shfaqen t gjitha t dhnat e faqes s puns.
Por nse prcaktoni zonn e printimit, ather n Print preview shfaqet
vetm kjo zon.
Prgjigjet e testit:
B
1. G
2. V
3. G
4. G
5. G
6. V
b. 3
c. 3
d. 1
e. 3
f.1
7. V
C
a.3
108

Puna praktike 14
Puna praktike 15
Puna praktike 16

Tastiera
Shtypni
Shortcut-e n Word dhe Excel
Kto jan tre pun praktike q mund t zhvillohen n tre or. Jan or
q i kushtohen tastiers, kombinimit t tasteve dhe aftsis pr t
shtypur n tastier.
Objektivat
x
x
x
t flasin pr tastiern;
t prdorin kombinimet e tasteve;
t shtypin n kompjuter.
Aftsit e fituara
x
x
t shtypin nj njoftim;
t kryejn veprime me shortcut.
Materialet
1. Tastiera
Kujtoni me nxnsit historin e tastiers dhe llojet e tyre.
Nnvizoni fakte rreth historis dhe njohurive q keni marr
vitin paraardhs pr tastet dhe ndarjen e tastiers.
Puna praktike kt vit ju paraqet nj ndarje t re m t
hollsishme t tastiers. U shpjegoni nxnsve platformn
numerike, t shkronjave dhe platformn e karaktereve. Zbuloni
bashkrisht me nxnsit tastet q prbjn kto tre platforma.
2. Shtypni
N kt pun praktike sht dhn nj njoftim q t gjith
nxnsit duhet ta shtypin. Njoftimi, jo pa qllim, sht hartuar
n mnyr t till q t prmbledh kryesisht elemente kryesore
q secili prej nesh duhet t dij t prdor gjat aktivitetit t vet
t shtypjes si pr shembull: listat, karaktere t veanta etj.
Pasi nxnsit ta ken shtypur n mnyr lineare t gjith
njoftimin, pjesa e fundit e puns praktike paraardhse dikton

109

disa krkesa q nxnsit duhet t zbatojn pr t formatuar

tekstin e shkruar.
3. Shortcut-e n Word dhe Excel 2007

Ky sht nj aktivitet q lidhet jo vetm me faktin q nxnsit
duhet t prdorin shortcut-et e listuara por fillimisht duhet t
memorizojn ato, pasi atyre u shkurtohet koha gjat prdorimit
t ktyre programeve.
Mos harroni t ritheksoni prdorimin e tasts ALT n tastier e
cila tregon se cilat jan shorcut-et q duhet t prdoren pr
ribonin, tab-et e kshtu me radh. Ju tashm keni msuar q n
kombinimet e tasteve m par shtypet tasti i par dhe m pas i
dyti q vizualisht ndodhet pas shenjs +.
110


Libri i nxnsit
x
x
x
x
Ky libr trajton 3 shtje kryesore:1. Word & Excel 2007; 2.

Programi Microsoft Power Point 2007; 3. Internet, we, email.
trajtohet n dy plane. Baza e trajtimit mbetet msimi, por gjat
puns msimore nxnsi vihet para situatave t punve
do msim shoqrohet me ilustrime, shpjegime t detajuara
dhe pun praktike.
Udhzuesi pedagogjik
x

nxnsit.
rndsishme si pr aktivitetin msimor ashtu dhe ambjentimin
e vet nxnsve me kt termonologji.

111
x
x


Udhzuesi sqaron saktsisht trajtimin vean t mnyrs s
hartimit t dokumentave model si dhe jep mnyrn e
zhvillimit t orve praktike t tastiers.

Programi
35 or
Teori
24
Teste Kontrolli
Or t lira

punon paralelisht.
Word & Excel 2007
Kapitulli II: Programi Microsoft Power Point 2007
Kapitulli III: Internet, web, email.
Tastiera:
3 or pun praktike
Kapitulli I:
112

Msimi 1

Risit Office 2007
Ky msim sht nj prsritje e dijeve t fituara gjat klass s tet. Por

njkohsisht sht nj prmbledhje dhe disa dije shtes rreth elementeve t
rimarra.
Objektivat
x
x
t jepen elementet e reja t prfshira n Office 2007;

t kuptohet drejt prdorimi i ktyre elementeve;
Aftsit e fituara
x
x
t prdorin n situatat e duhura elementet e reja;

t prvetsojn formatin e ri t skedarve;
Materialet
Libri i nxnsit, fq. 6 7
1. Riboni
Filloni msimin e par duke br nj hyrje se far do t trajtoj
informatika kt vit si dhe nj shpjegim apo ambientim me
termat e reja t ktij kapitulli.
Ftojini nxnsit t flasin rreth ribonit, se far ata kujtojn nga
teoria e klass 7, si dhe nga eksperienca e tyre praktike. M pas
shpjegoni organizimin e tij, prmbajtjen dhe funksionimin e tij
si element i ri i Office 2007. Mos harroni t nnvizoni se far
elementesh ka zvendsuar riboni n versionet e mparshme.
2. Butoni Microsoft Office
x Edhe ky buton sht prdorur gjat vitit t kaluar. Si koncept
sht futur pr her t par tek nxnsit n klas t shtat.
Lrini nxnsit t flasin vet rreth elementeve t menys q ai
hap. Shpesh butoni Office i referohen si butoni pica, pr shkak t
forms dhe ngjyrave. Tregojani nxnsve kt fakt dhe ftojini n
diskutim t lir.
M pas i bni nj prmbledhje funksionit t ktij butoni bazuar
tek libri i nxnsit.
3. Shiriti i komandave t shpejta
Ky sht nj element q shfaqet n nj plan horizontal me

113

shiritin e titujve. Pr her t par nxnsit jan prezantuar n

klas t shtat. U kujtoni atyre se far komandash prmban ky
shirit dhe si mund t ndryshoj ai.
4. Shiriti i shkurtr
Kt element nxnsit kan patur mundsi q ta praktikojn
gjat gjith klass s tet. Bni nj prsritje rreth tij duke u
prqendruar tek vizualizimi i tij si dhe komandat q ai
prmban. Gjithashtu ju mund t shpjegoni se si aktivizohet apo
aktivizohet ky shirit.
5. Temat dhe Live Preview
Temat dhe Live Preview jan elemente t reja q i japin stil
dokumentit. U shpjegoni nxnsve q nse duam t aplikojm
stil n skedar aktivizojm temat. Prve aplikimit, Office 2007
mundson q para se t zgjidhen temat mund t shikohen sesi
duken ndryshimet q mund t bhen. Elementi Live preview
prdoret pr t gjitha format e formatimit.
6. Prshtatshmria XML
Ky sht nj element q nxnsit nuk e kan trajtuar asnjher
m par. N office 2007 skedart vijn ndryshe, vijn me nj x
t vogl n prapashtes. U shpjegoni nxnsve q kjo
nnkupton q skedart prpunohen n gjuhn e programimit
XML.
Ftojini nxnsit t shikojn skedar t ruajtur ne Word dhe
Excel pr ta par sa m t konkretizuar ndryshimin e formatit
t skedarit.
Prgjigjet:
1. Riboni, Shiriti i komandave t shpejta, butoni Microsoft, shiriti i shkurtr,
Temat, Live Preview, prshtatshmria XML e skedarve.
2. Butoni Word Options ndodhet n panelin q hap butoni Microsoft Office, n
fund tek pjesa e djatht e tij. Kjo komand hap nj dritare dialogu ku listohen
opsione default t elementeve t ndryshm, t cilat ju mund ti personalizoni. E
njjta gj vlen edhe pr butonin Excel/PowerPoint Options.
3. Bazohen n gjuhn e programimit XML, jan skedar m t ngjeshur, pra zn
m pak vend n disk dhe jan m t sigurt ndaj viruseve.
114

Msimi 2

Dokumentet model n Word
Ky msim prezanton dokumentet model q hartohen n programin Word. Kto

modele shrbejn pr ti patur si shabllone, mbi t cilat hartohen dokumente t
tjera t ngjashme me to.
Objektivat
x
x
x
t flasin pr dokumentet modele;

t prezantojn modele t ndryshme;
t jap iden e formatimit t tekstit sipas nj modeli.
Aftsit e fituara
t shkruajn sipas rregullave nj shkres zyrtare dhe nj

vrtetim;
t bjn dallimin ndrmjet nj modeli dhe nj dokumenti t
thjesht;
t ndrtojn dhe manipulojn nj tabel;
t kuptojn situatat se kur prdoren modelet.
Materialet
x
x
x
x
x
Libri i nxnsit, fq. 8 10

1. Elementet e nj shkrese zyrtare

Fillimisht u shpjegoni nxnsve se far sht
modeli dhe prse prdoret ai. M pas u
x Di se far
shpjegoni atyre elementet e nj shkrese zyrtare,
sht nj
t cilat jan t detyrueshme pr tu vendosur n
model
nj dokument.
x Di t ruaj
N baz t shkress s dhn n libr, u jepni

nj model
nxnsve detyr q t hartojn nj shkres
n
zyrtare me nj objekt q ata dshirojn.
kompjuter
x Di t hartoj
nj shkres
nga nj
model
2. Krijimi i nj modeli n Word

Duhet tu shpjegoni nxnsve se pas hartimit t
shkress model, ajo nuk ka asnj vler nse nuk
ruhet n kompjuter me qllim q t prdoret
pr rastet e tjera.

115

Aktiviteti 1 tregon procedurat e ruajtjes s nj modeli pr her

t par.
Aktiviteti 2 tregon procedurat e krijimit t nj shkrese mbi nj
model ekzistues dhe t ruajtur m par n kompjuter.
3. Hartimi i nj vrtetimi model

x Krahas nj shkrese zyrtare, ajo q haset shpesh n marrdhniet
individ institucione jan edhe vrtetimet. Vrtetimet jan
shkresa t cilat i paraqesim n kopshte, shkolla deri tek
ministrit etj. Vrtetimet mund t jepen pr nevoja t
ndryshme, kurse, analiza mjeksore, punsime etj.
x N libr sht dhn nj model i shkruar, por jo i formatuar,
si duhet t jet nj model vrtetimi. Nxnsit duhet ta
shkruajn sipas krkesave q jan dhn n libr. N fund do t
shikoni formn q do t marr vrtetimi, i cili sht pikrisht
modeli i vrtetimit q krkohet dhe zbatohet.
x Punoni me pyetjet n aparatin pedagogjik gjat ors s msimit
Prgjigjet:
1. Jan dokumente, elementet e t cilave s bashku me formatimin jan t

parcaktuara. Ata shrbejn si modele pr hartimin e dokumenteve t ngjashme.
2. Koka e shkress me t dhnat e institucionit, data dhe numri i protokollit, kujt
i drejtohet, kush e lshon s bashku me firmn.
3. Ky sht nj model, ku jan t prcaktuara, fonti, paragrafet, largsia midis
rreshtave etj.
4. Pun Praktike nr. 1: Ndrtimi i nj labirinti (Veprime

me tabela)
Kjo pun praktike do ju mundsoj nxnsve
x Di t bj
rifreskimin e njohurive mbi tabelat n Word,
veprime me
si dhe marrjen e disa njohurive shtes mbi to.
tabelat n
Jo pa qllim sht zgjedhur ndrtimi i nj
Word.
labirinti sepse ndrtimi i saj fillon nga
x Mund t
ndrtimi i nj tabele n Word. M pas ju
ndrtoj nj
nevojitet q t bni veprime me kt tabel pr
labirint.
t ndrtuar labirintin tuaj. Garantojini
nxnsit q do t jet nj pun zbavitse. Pun
t mbar!
116

Msimi 3

ClipArt dhe WordArt
Ky msim prezanton elemente shtes pr ti dhn stil dokumentit q

prdoruesi harton.
Objektivat
x
x
x
x
x
x
x
t shpjegojn imazhet dhe objektet n nj dokument Word;

t prezantojn imazhet Clipart dhe tekstin dekorativ
Wordart;
t njohin nxnsit me procesin e futjes s imazheve n
dokument.
Aftsit e fituara
t kuptojn efektin e clipart-it dhe wordart-it n tekst;
t bjn dallimin ndrmjet imazheve clipart dhe atyre
wordart;
t realizojn dokumente me stil n Word.
Materialet
1. Imazhet Clipart n Word

U bni nj hyrje nxnsve pr imazhet Clipart dhe Wordart.
Clipartet jan piktura apo grafik q mund t futen n nj
dokument. Ato vijn n Word me nj seri formatesh dhe
stilesh nga vizatime t thjeshta n fotografi t vrteta. Ndrsa
Wordarti sht tekst dekorativ q vjen tek prdoruesi i stilizuar
sipas disa formateve.
Filloni t shpjegoni prdorimin e clipartit n tekstin Word.
Nnvizoni dy procedurat kryesore: procedurn e gjetjes se
Clipartit dhe at t futjes s tij n tekst.
2. Teksti dekorativ Wordart
x Pasi keni shpjeguar n pjesn e par t msimit, ndryshimin
ndrmjet Clipart dhe Wordart, tani duhet t bni diferencn
midis tekstit t thjesht dhe tekstit dekorativ-wordartit. Teksti i
thjesht formatohet vetm duke aplikuar komandat n grupin
font ndrsa Wordart sht nj tekst dekorativ, formati i t
cilave vjen i gatshm tek prdoruesi. Ai futet n tekst si objekt
apo imazh dhe n komandat e modifikimit t tekstit ndodhen

117

x
vetm lloji i fontit, theksimi i tij dhe madhsia.

Kaloni n aktivitetet. Kryeni aktivitetet pr futjen e wordartit,
ndryshimin e madhsis s wordartit, si dhe ndryshimin e
tekstit q prmban Wordart-i.
3. Zhvendosja e ClipArt-it/Wordart-it
Mbasi ju fusni n tekst imazhet clipart apo
wordart, ju mund t krkoni t ndryshoni
x Di t zhvendos
pozicionin e tyre n varsi t krkesave t
clipart-in dhe
prdoruesit dhe mnyrs s stilimit t
wordart-in
dokumentit. Prandaj u shpjegoni nxnsve se
x Di t zgjedh
cilat komanda duhen klikuar dhe far
pozicionin e
procedurash duhen ndjekur pr t zhvendosur
imazhit n tekst
me lehtsi imazhin apo tekstin dekorativ n
x Di t krijoj nj
dokument.
poster apo
Nuk duhet harruar tu nnvizoni nxnsve se
dokument tjetr
programi Word propozon disa pozicionime q
duke prdorur
mund t gjenden tek butoni Position, n grupin
elemente
Arrange.
stilistike
prgatitje n shtpi.
Prgjigjet:
1. Wordarti sht tekst dekorativ q futet n dokument si objekt. Pra, ne nuk
prdorim komandat e modifikimit t tekstit n ribon pr t br ndryshime n t,
por prdorim komandat e formatimit t objektit. Ai vjen n dokument i
shoqruar nga nj kuadrat me piketa madhsie. Megjithat teksti n Wordart
mund t formatohet.
2. Kur krkojm nj Wordart pr ta futur n tekst, klikojm n butonat e duhur dhe
na shfaqet nj galeri me nj set wordartesh t gatshme pr tu zgjedhur, ndrsa pr
clipartin ndryshon procedura. Emri i tij klikohet n disa kuti krkimi dhe
kompjuteri e krkon at n arkivn e kompjuterit por edhe n internet.
3. Tekst wrapping pozicionon imazhin brenda tekstit.
4. Puna praktike nr.2: Krijimi i nj posteri

Krijimi i nj posteri sht dhn jo pa qllim n kt tem. I ftoni
nxnsit t shikojn posterin e propozuar. N kt poster ata mund
t bjn ndryshime ose t krijojn nj tjetr duke prdorur clipart
dhe wordart.
118

Msimi 4

Tabelat n Excel
Ky msim prezanton konvertimin e t dhnave n Excel n nj tabel.

Msimi bhet zbavits dhe interesant. Nxnsi kalon n nj shkall
tjetr t prdorimit t Excel-it.
Objektivat
x
x
x
t bjn nj prsritje t elementeve Excel;

t kuptojn konceptin e tabelave n Excel;
t shpjegojn konvertimin e t dhnave n tabel..
Aftsit e fituara
x
x
x
t kuptojn rolin e tabelave n Excel;

t krijojn nj tabel n Excel;
t shpjegojn se si formatohet nj tabel.
Materialet
1. Prcaktime n Excel
Ftoni nxnsit q t kujtojn njohurit e marra rreth excel-it.
Kt mund ta realizoni duke pyetur nxnsit: ju shkruani
termat n drras dhe ata ti shpjegojn. E rndsishme sht q
ju t ndaleni dhe t kujtoni me imtsi terma t tilla si: libri i
puns dhe faqja e puns, rrjet koordinativ, rreshta, kolona,
qeliza, formula, funksione, t dhna.
N prfundim bni nj prmbledhje t shkurtr se me far
merret excel-i si program.
2. Tabelat n excel
Filloni tu flisni nxnsve pr tabelat, far jan
tabelat, far paraqesin ato, avantazhet e tyre
x Di t ndrtoj
etj.
nj tabel
Realizoni aktivitetin pr krijimin e nj tabele.

x Di t
Ndiqni procedurat e listuara n aktivitetin e
konvertoj t
librit t nxnsit
dhnat n
Ktu po japim nj ushtrim t cilin mund ta

nj tabel.
prdorni n klas q nxnsit t krijojn nj

119

tabel:
a) Gjat uljeve sezonale Ambeli shkoi n nj qendr

tregtare dhe bleu:
Artikulli
mimi/cop
Sasia
mimi total
Bluza
1200
3
Pantallona
2000
2
Kmish
1700
4
Xhup
3500
1
Kpuc
3000
2
Komplet sporti
4200
1
b) Ndrtoni tabeln me informacionin e msiprm.
3. Formatimi i tabelave:
Si do objekt tjetr edhe tabelat kan nevoj t formatohen dhe
t punohen me kujdes Ndiqni procedurat e formatimit t
tabelave t punuara sipas hapave t listuara tek libri i nxnsit.
Prgjigjet:
1. Vet ndrtimi i faqes s puns s Excelit me rreshta dhe kolona dhe

ofrimi i mundsis s kryerjes s llogaritjeve me an t formulave.
2. Kryejn llogaritje dhe fillojn q t dyja n qeliz me shenjn e
barazimit. Formulat jan shprehje matematikore q ndrtohen duke
prdorur operatort dhe argumentet. Funksionet jan formula t
paracaktuara. N shum raste ato mund t prkthehen n formul, por
ka edhe funksione q nuk mund t konvertohen n formula t thjeshta,
si jan minimumi, maksimumi, etj.
3. Pr hapat konsultojuni me librin e nxnsit.
120

Msimi 5

Veprime me tabelat
Ky msim prezanton elementet e tabelave, veprime me kto elemente si

dhe ndrtime tabelash model. Pr sektorin e financs s nj
institucioni, modelet e tabelave jan shum t rndsishme.
Objektivat
x
x
t shpjegojn elementet e tabelave;

t bjn veprime me tabela.
Aftsit e fituara
x
x
x
t ndrtojn nj tabel model;

t krijojn list pagesash;
t shpjegojn se si ndrtohet nj plan buxhet.
Materialet
x
x
Libri i nxnsit, fq 69 - 71
1. Elementet e tabelave n Excel

Ftoni nxnsit q t kujtojn njohurit rreth
futjes s t dhnave n Excel. M pas u
shpjegoni nxnsve se far avantazhesh ka
x Njoh
konvertimi i t dhnave n nj tabel.
elementet
Mund t ndrtoni vet nj tabel n drras zez
kryesore t
sa pr t dhn elementet e tabels, rndsin e
tabels.
tyre, organizimin. M pas pr ndrtimin e saj
x Di si
mund t kaloni dhe ta ndrtoni me kompjuter
llogaritet n
duke shpjeguar edhe opsionet e duhura.
nj tabel.
Pasi t keni dhn edhe mnyrn e ndrtimit t

x Dalloj t
tabels s bashku me elementet e saj duhet t
dhnat q
shpjegoni si shtohen kolonat dhe rreshtat n
kan nevoj
mnyr q tabela t mos jet dika statike, por
k l
dika q modifikohet dhe menaxhohet leht.
M tabeln e krijuar, msimin e kaluar, zgjidhni pikpyetjet e
mposhtme:
a. Llogarisni mimin total pr do cop.
b. Shtoni n tabel nj kolon t katrt n lidhje me uljen

121

c.
d.
e.
f.
pr do produkt, respektivisht: 10%, 15%, 20%, 25%,

20%, 30%.
Llogarisni mimin/njsi pr do produkt pas uljes duke
shtuar nj kolon
Llogarisni mimin/total pr do produkt duke shtuar
nj kolon.
Shtoni nj rresht pasi Ambeli n fillim harroi dhe e
shtoi n fund se kishte bler edhe nj kapele me mim
1200 lek, por me nj ulje prej 5 %.
Llogarisni n tabel sa lek shpenzoi Ambeli me uljet
sezonale.
2. Krijimi i nj tabele model (listpagesa)

Pyetini nxnsit rreth procedurs q ndoqn pr
t krijuar tabeln hern e kaluar. Lrini disa
x Di si t
minuta t flasin rreth tyre. M pas u msoni
ndrtoj nj
procedurn e shtimit t titullit n tabel.
tabel me
U shpjegoni atyre q edhe tabelat kan modele
titull.
dhe pr llogari t ndryshme modele t
x Di si t
ndryshme, njra nga ata sht krijimi i nj list
ndrtoj nj
pagese. Le t fillojn t ndrtojn listpagesn
list pagesash.
sipas procedurs s librit dhe krkesave t tij.
prgatitje n shtpi
Prgjigjet:
1. Koka, trupi, rreshta, kolona, qeliza.
2. Jo, n tabel ju mund t shtoni apo hiqni rreshta dhe kolona, pasi tabela
sht nj format i organizuar t dhnash.
3. Nj tabel n Word sht thjesht nj tabel pr t radhitur disa t dhna, nj
tabel n excel do t thot llogaritje t dhnash.
4. Tabelat n Excel mundsojn t bjn llogaritje t sakta.
4. Puna Praktike nr. 3: Krijimi i nj buxheti

Buxheti lidhet me sasin e parave q fitojm dhe
me sasin e parave q harxhojm. Secilit i ka
qlluar q t bj nj llogaritje t sasive t parave
q ka harxhuar dhe prse i ka harxhuar. U
shpjegoni nxnsve q pr kt i ndihmon
122

buxheti i hartuar n programin excel. E punoni

bashkrisht n klas duke ndjekur t gjitha
procedurat prkatse t listuara n punn
praktike.
x Di si t ndrtoj
nj tabel
buxheti.
x Di si fus t
dhna n nj
tabel.
x Di t konvertoj
t dhnat n nj
grafik.
Prgjigjet e testit:
A.
1. N nj tabel, kur shkruani formuln n nj qeliz, ato
plotsohen automatikisht n rreshtat e tjer pa qen nevoja t
prdorni metodn autofill apo copy&paste.
plotsohen automatikisht.
2. Pasi krijoni modelin tuaj, ruajeni n nj folder me formatin e
dokumentit template.
3. Formati XML i skedarve sht nj risi e Office 2007.
4. Faqja e puns n Excel prbhet nga rreshta dhe kolona,
ndrprerja e t cilave formon qelizn.
B
1. V
C
a.2
2. G
3.G
4. V
5. G
b. 2
c. 1
d. 1
e. 2

6. V
123

Msimi 1
Msimi 2
Prezantime n PowerPoint
Faqja e Puns n PowerPoint
Kto msime na prezantojn me PowerPoint. Msimi 1 na prezanton me

programin PowerPoint dhe me procedurat pr t hapur nj dokument, pr ta
ruajtur dhe pr ta emrtuar at. Msimi i dyt prezanton prdoruesin me t
gjith elementet e faqes s puns. do msim ka orn e vet t zhvillimit t
aktivitetit msimor.
Objektivat
x
x
x
t prcaktojn nocionin e prezantimit;

t ruajn prezantimet n kompjuter;
t njohin elementet e faqes s puns PowerPoint 2007.
Aftsit e fituara
x
x
t prdorin PowerPoint;
t prshkruajn dritaren PowerPoint.
Materialet
Msimi 1
1. PowerPoint
Filloni msimin e par t ktij kapitulli duke br nj hyrje pr
termat q do t trajtohen n kt kapitull. I diskutoni s bashku
me nxnsit dhe i qartsoni pr pyetjet q mund t ken.
U flisni nxnsve pr PowerPoint-in. far sht ky aplikacion
Pr far prdoret? Ku bn pjes si program PowerPoint?
2. Hapja e nj prezantimi t ri
Kujtoni si quhen dokumentet e reja t hapura n Word dhe
Excel. Futni nocionin e prezantimit n PowerPoint.
Praktikoni hapjen e nj prezantimi n kt Program.
3. Ruajtja e prezantimit
Ruajtja e prezantimit sht nj procedur e re, por nocionin e
ruajtjes nuk e hasim pr her t par, pasi sht procedur e
takuar n Word dhe n Excel. Parimi sht i njjt, duhet t
124

ruhet nj dokument n kt rast nj prezantim i krijuar n

PowerPoint.
Konkretizoni kt procedur duke u praktikuar pr t ruajtur
nj prezantim n kompjuter.
Prgjigjet:
1. sht program i Office 2007 dhe krijon prezantime q prdoren pr
shfaqje para nj audience, pr ti konvertuar n video etj.
2. Dokument i krijuar n PowerPont. Skedart e programeve n Office
ndryshojn nga elementet e ndrfaqes, formati, t dhnat q prdorin
etj.
3. Prezantim, projektor etj. I pari ruhet n formatin pptx, n t mund t
bhen ndryshime. I dyti ruhet n formatin ppsx, n t nuk mund t
bhen ndryshime.

125

Msimi 2
1. Dritarja PowerPoint
Kujtoni nxnsit me dritaret Word dhe Excel. Prezantoni

elementet e dritares n PowerPoint, tashm ju duhet t
prezantoni edhe elementet e dritares.
E praktikoni n kompjuter pr ti par m konkretisht.

2.Elementet e faqes s puns dhe pamjet n PowerPoint
Elementet e faqes s puns prfaqsojn zonat ku mund t futet

informacioni. I konkretizoni kto n kompjuter me shembuj
specifik.
Prezantimet shfaqen ndryshe, pr kt PowerPoint ka menduar
ti vendos secils nga nj emr, t cilat vijn tek prdoruesi
secila me specifikat e veta. U prezantoni nxnsve llojet e
prezantimeve dhe situatat e prdorimit t tyre.
Prgjigjet:
1. Faqja e puns n Word sht nj flet e bardh, n Excel nj tabel dhe
nj slide n PowerPoint. N Word t dhnat jan tekst apo objekte dhe
futen n faqen e puns n zonn ku pozicionohet kursori; n Excel n t
dhnat jan numra, tekst, dat, objekte dhe futen n qeliz; n
PowerPoint t dhnat jan tekst apo objekte dhe futen n zonat e
operimit.
2. Slidet jan faqja e puns n PowerPoint. Ato jan baza pr ndrtimin
e prezantimeve. Elementet e tyre jan zonat e operimit.
3. Paneli i slide ve shrben pr krijimin e prezantimeve; paneli i
veprimeve prdoret pr menaxhimin e slide ve; paneli i shnimeve u
lejon prdoruesve t mbajn shnime pr do slide.
4. Pamja normale prdoret pr t krijuar prezantimet duke futur duke t
dhnat n slide; pamja mozaik shrben pr menaxhimin e slideve
(zhvendosje, heqje, shtim, kopjim); pamja projektor prdoret pr ta
par prezantimin si video.
126

Msimi 3
Msimi 4
Faqosja dhe zonat e operimit

Veprime me slide
Msimi i par paraqet veprimet q bn prdoruesi n faqen e puns kryesisht

kur fut t dhna. Duhet theksuar se kto jan veprime q prdoruesi bn n
Panelin slide, ndrsa veprimet me slide prdoruesi i kryen n panelin e
veprimeve. Msimi 4 trajton pikrisht veprimet me slide.
Objektivat
x
x
x
t flasin pr zonat e operimit;

t prezantojn procesin e faqosjes;
t bjn veprime me slide.
Aftsit e fituara
x
x
x
x
t fusin informacion n prezantim;

t bjn dallimin ndrmjet zonave t operimit;
t fshijn apo kopjojn slide
t ndryshojn faqosje.
Materialet
Msimi 3
1. Faqosja e slide-ve
Fillimisht u shpjegoni nxnsve se PowerPoint u
jep prdoruesve disa modele faqosjesh, vendosje
x Di t faqos
t prcaktuara t tekstit dhe imazheve. Ato
nj slide.
shfaqen n ann e majt t faqes s puns dhe
x E kuptoj se
prdoruesi duhet t zgjedh.
far sht
Tani praktikoni bashkrisht me nxnsit

faqosja.
przgjedhjen e faqosjes, u shpjegoni komandat
q do t prdoren n kto raste, mjafton q
nxnsit t ndjekin me prpikmri procedurat
n librin e tyre.
2. Zona gjithprfshirse e operimit
Zonat e operimit jan ato zona ku prdoruesi
x Di ku t fus

127

fut t dhna, por zonat ndryshojn nga njra

tjera n varsi t t dhnave q ato mbajn.
Zona gjithprfshirse e operimit prmban t
gjitha elementet q mund t ket nj dokument
(tekst, imazh, tabel etj). Prandaj kto zona jan
t preferuara pr autort e prezantimeve.
Praktikoni me nxnsit shtime tekstesh n
zonn gjithprfshirse duke ndjekur t gjith
procedurn e listuar n librin e nxnsit.
U nnvizoni nxnsve vetin e PowerPoint pr
t vetzvogluar tekstin brenda kontureve t
zonave t operimit.
prgatitje n shtpi.
Prgjigjet:
1. Faqosjet e slide-ve paraqesin pozicionin e zonave t operimit dhe llojin
e tyre Faqosjet zgjidhen kur shtoni nj slide t ri ose gjat puns.
Butonat prkats gjenden n tab Home, grupi Slides.
2. Po, n zonn gjithprfshirse t operimit.
3. Ndodh prshtatja automatike e tekstit, por ne mund t praktikojm
edhe formatimin e tekstit.
128

Msimi 4
1. Veprimi me slide
Kujtoni bashk me nxnsit pr funksionimin

x Njoh
e komandave Copy(Cut) dhe paste. far
procedurat
mund t kopjojm me to. M pas shpjegoni se
pr t
edhe slide t jan elemente q mund t
kopjuar nj
kopjohen me kto komanda.
slide.
Komanda duplicate sht nj komand e re, e
x Di t bj
cila kopjon edhe ajo por nuk l fush t lir
veprime t
veprimi, e vendos slide-in direkt pas atij q ka
tjera me
kopjuar.
slide.
Fshirja e nj slide-i realizohet duke klikuar
delete ose duke selektuar slide-in dhe duke
shtypur tastn delete n tastier.
Zhvendosja e nj slide praktikohet me an t mausit, si zhvendoset
nj pjes teksti n Word.
I praktikoni kto veprime duke ndjekur procedurat e librit t
nxnsit.
2. Ndryshimi i faqosjes s nj slide-i

T zgjedhsh faqosjen e nj slide-i t ri nuk do t thot q kjo gj
sht e prfundimtare dhe nuk mund ta ndryshoni m pas.
Shpjegojuni nxnsve q PowerPoint l vend pr ndryshime kur
respekton procedurat e prcaktuara, prandaj ndiqni hap pas hapi t
gjitha udhzimet dhe do t arrini t ndryshoni pamjen e
prezantimit tuaj.
Trajtoni bashk me nxnsit momentet e aplikimit t faqosjes: para
shtimit t elementeve tekst apo grafik apo m pas. Nxisni diskutim
pr avantazhet dhe disavantazhet e secilit moment.
Prgjigjet:
1. Copy & Paste, Duplicate, Enter. Po kopjohet.
2. Copy e vendos slide-in ku duam ne, dublicate e vendos slide-in direct mbas atij qe
kemi kopjuar. Komanda duplicate nuk vendos informacion n Clipboard, q do
t thot q ajo sht komand q ekzekutohet vetm nj her. Komanda Copy e
vendos informacionin e kopjuar (slide-in n kt rast) n Clipboard dhe me
komandn paste ne mund ta prdorim sa her t duam at informacion.
3. Nse faqosja nuk na plqen, nse faqosja nuk prshtatet me temn. Ndryshon
pozicionimi i elementeve si titulli, prmbajtja, pozicioni i elementeve grafik etj.

129

Msimi 5
Msimi 6
Temat dhe aplikimi i tyre

Listat n PowerPoint
Kto msime prezantojn elemente shtes q prdoren pr prezantimet

n PowerPoint pr ti dhn atyre stil dhe struktur m t mir.
Objektivat
x
x
x
x
t shpjegojn temn tek prezantimet;

t prezantojn modifikimet e temave;
t njohin nxnsit me procesin e konvertimit t tekstit n
list;
t prcaktojn zonn pr listat.
Aftsit e fituara
x
x
x
x
t kuptojn efektin e temave;

ti shtojn stil temave
t bjn dallimin ndrmjet zonave pr shtimin e nj liste;
t realizojn lloje t ndryshme listash1.
Materialet
Libri i nxnsit, fq. 28 29, 30 - 31
Msimi 5
1. far jan temat?
U bni nj hyrje nxnsve pr temat dhe
elementet prbrse t tyre.
x Njoh
Shpjegojuni nxnsve se temat n PowerPoint
galerin e
shfaqen n nj set galerish. U flisni atyre pr
temave.
efektet q kan temat mbi elemente t
x Di se pr
ndryshm n prezantim. Praktikoni s bashku
far
me nxnsit temat n PowerPoint
shrbejn
Mos harroni t prmendni q n kt faz
temat
mund t prdoret shum mir elementi i ri i
Office 2007 Live Preview
2. Modifikimi i temave
Pasi keni shpjeguar temn kthehuni tek ideja q sht hedhur
130

edhe m prpara q Office nuk sht nj paket q t ofron

gjra statike, por t ofron gjra q mund t ndryshojn duke
prdorur komandat e duhura. Kt duhet tia konkretizoni
nxnsve duke ndjekur procedurat n librin e nxnsit hap pas
hapi n modifikimin e temave.
Ashtu si edhe faqosja, ndryshimi i tems pasi
keni futur elemente n slide ka avantazhet dhe
x Di q si
disavantazhet e veta. Praktikojini me nxnsit
desktopi
dhe lrini ata q t nxjerrin konkluzionet e
edhe
tyre. Pastaj bni nj prmbledhje t
prezantimi
ndryshimeve midis aplikimit t nj teme
pranon nj
prpara se t nisni me futjen e elementeve n
tem.
slide dhe m pas.
x Di t
Kaloni tek grshetimi i stileve me temat dhe

modifikoj
bni nj konkretizim n klas sipas udhzimeve
temn.
t librit t nxnsit. Kjo do tu plqej shum
nxnsve.
prgatitje n shtpi.
Prgjigjet:
1. Tema sjell stil, ngjyra dhe jet n nj prezantim. Fjala tem sht hasur me
par tek desktopi. Por ka vend pr ngjashmri pasi edhe n desktop tema
ndodhet pr ti dhn stil dhe jet desktopit.
2. Modifikimet tona jan prcaktuese pasi pavarsisht tems dhe faqosjes, ne
mund t ndrhyjm n do moment dhe ta sjellim prezantimin ton n
formatin q dshirojm. Temat s bashku me elementet e tjera na lehtsojn
punn.
3. Sipas dshirs.

131

Msimi 6
1. Shtimi i nj liste
U kujtoni nxnsve prdorimin e listave n Word. Nxitni nj
diskutim rreth tyre. M pas u tregoni nxnsve q n zonn
gjithprfshirse teksti automatikisht konvertohet n list.
U bni nj konkretizim fmijve sipas librit t nxnsve.
2. Formatimi i listave
Listat pas prfshirjes n prezantime mund t
x Di t shtoj
formatohen sipas dshirs s prdoruesit. Kjo
nj list n
arrihet pas selektimit t lists.
prezantim.
Por pas formatimit mund t ndryshojm edhe
x Di t zgjedh
gjra t tjera, kjo nprmjet kutis s dialogut.
pozicionin e
Duhet nnvizuar q kutia e dialogut Bullets
lists.
ofron m shum opsione n formatimin e
x Di t
pikave.
formatoj
lista n
prgatitje n shtpi
Prgjigjet:
1. Zonat gjithprfshirse jan dizenjuar q t pranojn elementin
tekst n trajtn e nj liste. Por, ju keni n dor ta formatoni
tekstin ndryshe n kt zon operimi. Gjithashtu ju mund t shtoni
list n zonat e operimit tekst sipas rregullave t msuara m par
pr shtimin dhe formatimin e listave
2. Po kryesisht pr t krijuar nivele brenda lists.
132

Msimi 7
Msimi 8
Objektet dhe formatimi i tyre

Diagramet SmartArt
Objektet kan nj rndsi t veant n hartimin e prezantimeve.

Njohja me to dhe mnyrat e manipulimit t tyre trajtohen n kto dy
msime. Nxnsi fillon t bhet ekspert n PowerPoint.
Objektivat
x
x
x
t njohin procedurat e futjes s objekteve n slide;

t din opsionet e formatimit t objekteve dhe SmartArteve;
t paraqesin kategorit e diagrameve SmartArt.
Aftsit e fituara
x
x
x
t fusin objekte n prezantim;

t prdorin SmartArt;
t modifikojn objekte dhe diagrama.
Materialet
Libri i nxnsit, fq 32 33, 34 35, 72 - 73
Msimi 7
1. Futja e nj objekti n prezantim dhe formatimi i tij
Diskutoni s bashku me nxnsit rreth
x Njoh zonn e
objekteve. Rikujtoni s bashku se far jan ato
operimit q
dhe disa nga llojet e tyre q jan prdorur n
shrben pr
dokumentet n Word dhe Excel.
futjen e
Ftoni nxnsit q t kujtojn futjen e nj
objektit.
objekti n dokument n Word. Diskutoni
x Di t formatoj
bashkrisht pr komandat q jan prdorur dhe
objektin.
vendndodhjen e tyre.
x Dalloj dy
Pyetini nxnsit si mendojn ato futen n slide
mnyrat e
objektet. Orientojini diskutimet n dy drejtime:
futjes s
1. ku gjenden komandat pr futjen e
objektit n
dokumenteve; 2. cilat jan llojet e objekteve n
prezantim.
do rast.
M pas shpjegoni ndryshimet e futjes s

133

objekteve nga zona e operimit dhe nga riboni

dhe realizoni aktivitetet pr dy mnyrat e futjes
s objektit n prezantime.
2. Formatimi i objekteve
Nxnsit tashm jan t njohur me termin formatim. Pyetini

ata se far kuptojn me termin formatim. M pas diskutoni s
bashku se far sht formatimi i objekteve.
Shpjegoni se komandat e formatimit t objekteve ndodhen n
tabet e prkohshm q shfaqen n ribon kur nxnsi selekton
nj objekt dhe se do lloj objekti ka tab in prkats.
Hapni nj diskutim mbi arsyet pse duhet t formatojm
objektet q futen n prezantim. Orientoni diskutimet rreth
ndryshimit t pozicionit n slide dhe t pozicionit n lidhje me
elementet e tjera n slide.
Zhvilloni aktivitetin pr formatimin e tij.
Prgjigjet:
1. Nga zona e operimit dhe tab insert.
N rastin e par vendosen brenda zons s operimit, n rastin e dyt
vendosen n qendr t slide.
N rastin e par lloji i objekteve q futen sht i kufizuar, vetm ato q
kan ikonat n zonn e operimit; N rastin e dyt ju mund t futni do tip
objekti prfshir edhe ato n zonn e operimit.
2. Selektohet objekti dhe zhvendosen piketat e madhsis. sht mir q
modifikimi t bhet vetm me piketat e qosheve pr t mos e deformuar
objektin sidomos kur ai sht imazh.
3. Po, sepse zonat e operimit jan objekte dhe kur mbi klikojm mbi to
shfaqen piketat e madhsis, gj q tregon se me ato mund t bhen veprime.
134

Msimi 8
Diagramet SmartArt
Pyetini nxnsit nse ata kan njohuri apo kan
prdorur ndonjher nj diagram SmartArt
x Di t ndrtoj
Shpjegoni se diagramet SmartArt jan risi pr
nj smartart
paketn Office 2007, sepse ato jan bashkim i
x Di t
imazheve me grafikn. Paraqitni grafikisht n
konvertoj t
drras apo duke par figurat n libr llojet e
dhnat tekst
n nj
diagrameve SmartArt. Diskutoni s bashku me
smartart.
nxnsit pr vetit e secils diagram dhe rastet
kur prdoren ato.
Realizoni aktivitetin dhe theksoni dy mnyrat e futjes s SmartArt
n slide: 1. n fillim shkruhet teksti, i cili m pas konvertohet n
diagram; 2. futet diagrama SmartArt dhe m pas shkruhet teksti;
Diskutoni rreth ndryshimeve pr do rast.
Theksoni se SmartArt kan nj veori q nuk e kan objektet e
tjera: ata mund t formatohen si nj trup i vetm apo pjes-pjes.
N vijim, ata vijn n prezantim edhe me efekte animacioni. U
shpjegoni nxnsve se ata mund t animohen si nj trup i vetm
ose dhe pjes-pjes.
1. SmartArt shrbejn pr t konvertuar tekstin n nj element grafik. Ato i

japin nj stil t veant prezantimeve.
2. Smartart jan tekst dhe grafik; ClipArt - vetm imazh; WordArt tekst si
objekt.
Ndryshimi tjetr thelbsor sht se SmartArt mund t formatohet dhe animohet
si nj trup i vetm apo i ndar n pjes, kurse ClipArt dhe WortdArt jo.
Ndryshime t tjera jan tabet e formatimit, mnyrat e formatimit, t futjes n
slide etj.
Pun praktike nr. 4: Punoni me tekst n Power Point
Jo pa qllim punt praktike jan ln n fund t kapitullit pr t
punuar n trsi mbi dokumentin. Kjo vlen edhe si nj prsritje.
Punojini s bashku me nxnsit. N faqen pasardhse jepet nj tekst
punoni me t pr zhvillimin e puns praktike

135

Msimi 9
Msimi 10
Animacionet
Shikimi dhe printimi i slide-ve
Msimi 9 na prezanton me nj nga vetit m t mira t PowerPoint:

animacionet dhe efektet e tyre. Msimi 10 shnon fundin e kapitullit t
PowerPoint. Mbasi prezantimi ka prfunduar, sipas krkesave ai mund
t printohet.
Objektivat
x
x
t shpjegojn animacionet;
t bjn nj prsritje t elementeve office.
Aftsit e fituara
x
x
x
t fusin nj animacion n prezantim;

t shikojn tre pamjet e prezantimit;
t shpjegojn se si printohet nj prezantim.
Materialet
Msimi 9
136
3. Animacionet dhe kalimet

Shkruani n drras termin Animacion. Pyesni
nxnsit se si e kuptojn kt term, ku e kan
x Njoh
dgjuar dhe a e kan prdorur ndonjher.
animacionet.
Krijoni n klas nj ambient pr nj diskutim
x Di si
t lir.
aplikohet nj
U flisni nxnsve pr animacionet. far jan

efekt
ato dhe pse futen n tekst. Evidentoni dy llojet
animacioni.
e efekteve: kalim dhe animacion. Nxirrni n
x Di dallimin
dukje ndryshimet midis tyre.
midis efekteve
Tregoni pr 4 efektet e animacioneve dhe
situatat e mundshme t prdorimit t tyre.
Gjithashtu theksoni iden se nj objekt mund
t prmbaj m shum se nj efekt animacioni.
Shkruani n drras t zez opsionet q duhet t prmbaj do
animacion: shpejtsin, drejtimin e lvizjes dhe kohn kur

duhet t shfaqet animacioni.

2. Prdorimi i Tab Animations
Si do element tjetr n PowerPoint edhe efektet e

animacioneve kan tab-in prkats n ribon. Shpjegoni duke
prshkruar grupet kryesore t tabi-it.
Praktikoni n kompjuter s bashku me nxnsit aktivitetin n
libr. Ky aktivitet tregon hap pas hapi punn pr krijimin e
nj efekti t animuar mbi nj objekt t caktuar.
Mos harroni t flisni edhe pr efektin tjetr kalimet.
Prgjigjet:
1. Animacionet jan efekte q kontrollojn shfaqjen e objekteve n slide.
Kalimet jan efekte q kontrollojn shfaqjen e slide-ve n prezantim.
2. Klikoni slide-in q do t animohet; klikoni Tab Animations n ribon;
selektoni tekstin; klikoni butonin Add Effect dhe m pas hapat e tjer;
prcaktoni opsionet drejtim, shpejtsi dhe kohn e fillimit.
Msimi 10
Shikimi dhe printimi i nj prezantimi
U shpjegoni nxnsve q pr t shikuar prezantimet mund t
prdorni pamjet. Shpjegoni pamjet dhe jepni elementet e tyre.
Punoni me nxnsit aktivitetin.
Prpara se t printoni u flisni nxnsve pr opsionin Print
Preview, i konkretizoni t gjitha komandat e cituara tek libri i
nxnsit dhe n fund printoni.
Prgjigjet:
1. Pamja mozaik shrben pr menaxhimin e slide-eve dhe pamja projektor pr

shfaqjen e prezantimit n konferenca, konvertim n video etj.
2. Pr t lundruar n slide dhe pr t br shnime
3. Print hapet kutia e dialogut print me opsione t ndryshme q mund t i
ndryshoni.
Quick Print printim direkt sipas opsioneve t paracaktuara.
Print preview hapet dritarja e shikimit t printimit.

137

Pun praktike nr. 5
T dhnat n kt tabel, si keni vepruar me punn praktike

paraardhse i konvertoni n prezantime sipas krkesave t puns
praktike. Nr 5.
VENDET
TVEANTAT
Parabashkimitishtee
TPRBASHKTAT
trifaza.
coptuarn39shtete
Arkitekttebashkimit
RolinkryesoreluajtiPrusia.
FigurakryesoreOtoFon
mbronintezndhe
Bismark.
arritntavrtetonin
Bashkimizgjati8vjet
atqbashkimidot
IshteevarurngaPerandoria
arrihejvetmme
eAustris.
luft.
Gjermani
BashkimiushpallnPallatin
Itali
Pokaloninetapne
nacionalizmitdhe
PerandoriGjermaniss
romantizmit,qishin
bashkuarushpallVilhelmi.
shtysprbashkimin.
Shtresatelartakontribuan
Francaluajtinjrol
mteprprbashkimin.
thelbsor.Tek
Parabashkimitishtee
Gjermaniaishte
coptuarvetmn8shtete.
kundrshtaredhetek
Rolinkryesoreluajti
Italiaishtealeate.
Kishinkundrshtart
Figurakryesorekishtedy:
prbashkt
KamilioBensoKavurdhe
MbretrineAustris.
XhuzepeGaribaldi.
eVersajs.
MbretriaePiemontit.
138
Bashkimikalonnpr
Bashkimiurealizua
Procesiibashkimitzgjati11
dukendjekurt
vjet.
njjtindrejtim,nga
EpushtuarnVeringa
veriunjug.

PerandoriaAustriakedhen
JugngaBurbont.
KryeqytetushpallRoma.
MbretiItalissbashkuaru
shpallViktorEmanueliII.
Shtresateultadhetlarta
kontribuanprbashkimin
Prgjigjet e testeve
Prgjigjet e testit:
A.
1. Temat jan nj kombinim i ngjyrave dhe fonteve q aplikohen
n prezantim.
2. Faqosja e slide ve prcaktojn pozicionin dhe llojin e zonave
t operimit.
3. Objektet mund t futen n slide nga zonat e operimit
gjithprfshirse dhe nga tab Insert.
4. Efektet e kalimeve dhe animacioneve kontrollohen nga tab
animations n ribon.

B
1. G
2. G
3. G
4. V
5. G
C
a.3
b. 4
c. 3
d. 2
e. 1

6. G
7. V
139
Msimi 1

Prezantimi me Internetin
Ky msim do ti nxis nxnsit t mendojn prtej shrbimit t internetit q ata

kan n shtpi, n nj qendr interneti, n shkoll etj. Zhvillimi q ka marr s
fundi interneti, prdorimi i tij i gjer do ti nxis ata q t diskutojn n klas.
Objektivat
x
x
x
t zbulojn se far sht interneti;

t njohin protokollet e funksionimit t internetit;
t prezantojn historin e internetit.
Aftsit e fituara
x
x
x
t dallojn tipologjit e ndryshme t rrjeteve;

t identifikojn adresat e kompjuterve n rrjet;
t prshkruajn zhvillimin e internetit;
Materialet
Libri i nxnsit, fq 42 - 44
1. Interneti
x Di far jan
rrjetet
kompjuterike
.
x Di t
identifikoj
internetin si
rrjet
kompjuterik
I pyesni fmijt se far sht interneti. Ata do

t prgjigjen duke u bazuar tek njohurit e
tyre t marra nga leximet apo bisedat e
ndryshme. Dgjoni t gjitha variantet e tyre
dhe nxisni diskutimet.
Vizatoni n drras t zez skemn e rrjetit
LAN dhe WAN. Pyetini nxnsit nse e din
far tregojn kto skema. M pas shpjegoni
konceptet prkatse t rrjetit dhe konceptin e
Internetit si rrjeti m i madh i kompjuterve.
2. far bn interneti?
Trajtojeni analogjin s bashku me nxnsit. Nxisni nj
diskutim se cila sht puna e postierit n drgimin e nj letre
n destinacion.
Nprmjet analogjis zbuloni s bashku se funksionin i
140

internetit
sht drgimi i informacionit apo t dhnat nga nj kompjuter
n tjetrin pavarsisht llojit t tyre.
3. Si punon rrjeti?
x Vazhdoni me analogjin e posts duke u prqendruar tek
adresat e shtpive. U shpjegoni nxnsve se njsoj si adresat e
shtpive, dhe kompjutert n rrjet kan adresa me qllim q t
identifikohen.
x Pyetini nxnsit nse kan nj ide rreth sasis s t dhnave q
qarkullon n Internet. Diskutoni bashkrisht dhe m pas
shpjegoni se sasia e t dhnave sht aq e madhe sa nuk mund
t kontrollohet nga njerzit.
Flisni gjersisht pr protokollet TCP dhe IP. Shpjegoni
konceptin e protokollit dhe m pas prkufizoni protokollet
TCP dhe IP dhe funksionet e tyre prkatse.
4. Historiku i internetit
I ftoni nxnsit t hapin librin dhe t lexojn historikun.
Nxitni n klas nj diskutim rreth ktyre fakteve. mendojn?
A keni dgjuar pr to? A din t tjera? Etj..
Prgjigjet:
1. Rrjeti sht nj grup me dy apo m shum kompjuter t lidhur s
bashku.
2. Interneti lviz informacionin e kompjuterizuar nga nj kompjuter tek
tjetri. Informacioni trajtohet njsoj pavarsisht llojit t tij.
3. sht protokolli q kujdeset q informacioni t arrij n destinacion pa
humbje, sht ai q prcakton rregullat e komunikimit t kompjuterve
n rrjet. Sepse protokolli n prgjithsi sht ai q kodifikon
marrdhnien e komunikimit duke prcaktuar rregulla sjellje, t foluri
dhe t shkruari.

141
Msimi 2

Shrbimet dhe prdorimet e internetit
Shrbimet e internetit jan shum t rndsishme pr prdoruesin. Nxnsit do

t japin situata konkrete t ktyre shrbimeve.
Objektivat
x
x
x
t flasin pr llojet e ndryshme t shrbimeve;

t prezantojn newsgroup-et;
t prcaktojn prdorimin e internetit
Aftsit e fituara
x
x
x
t prdorin shrbimet n internet

t bjn dallimin ndrmjet llojeve brenda newsgroupit;
t njohin llojet e komunikimeve apo t blerjeve n internet.
Materialet
1. Shrbimet n internet
do shrbim n internet ka veorit e veta. Msuesi si
administrator i klass jep veorit pr secilin.
Pr t shkuar m tej n dije u krkoni nxnsve informacione
shtes rreth ksaj pjese msimore.
2. Newsgroup-et dhe multimedia
Shkruani n drras t zez disa nga kategorit
x Dalloj
q bjn pjes n newsgroup si: chat, IM,
newsgroup-et
forume, rrjete sociale. U propozoni fmijve q
x Di si far
fillimisht t jen ata q t prcaktojn kto
sht
kategori. Nxisni diskutimin rreth prdorimit,
multimedia.
veorive, njohjes nga ana e tyre etj. Nse keni
x Them se
mundsi provoni konkretisht disa prej tyre.
interneti
Shpjegoni m tej se far sht multimedia.
prdoret pr
Konkretizojeni konceptin bashkrisht me
pun personale
nxnsit duke dhn shembuj.
dhe jo vetm.
142

3. Prdorimi i Internetit
Pyetini nxnsit: Pr far e prdorni internetin? Po
prindrit tuaj? etj. Nxisni debatin m tej deri sa t dalin
prdorimet kryesore, t cilat i shnoni n drras t zez.
M pas filloni ti shpjegoni ato nj nga nj duke dhn t
prbashktat dhe t veantat.
Prgjigjet:
1. WWW, email, FTP, newsgroup
2. IM-i jan mesazhe t astit tek pr tek; chat room jan mesazhe t astit
por me shum prdorues; forumet dhe rrjetet sociale jan nj nocion me
i gjer, jan t mesazhe t astit ose jo dhe mesazhet orientohen drejt nj
teme t caktuar.
3. Krkime shkencore, Eksperimentim, Videokonferenca n seminare etj

143

Msimi 3
Lidhja n Internet
Pr tu lidhur n internet duhet t njihni kushtet pr lidhjen n
internet dhe m pas t prcaktoni llojet e lidhjes.
Objektivat
x
x
x
t shpjegojn pajisjet hardware t internetit;

t prezantojn mnyrat e lidhjes;
t prcaktojn llojet e lidhjes.
Aftsit e fituara
x
x
t kuptojn elementet e rrjetit;

t bjn dallimin ndrmjet metodave t prdorura pr
lidhjet n internet;
t realizojn nj lidhje interneti.
Materialet
x
x
1. Hardware i internetit
U shpjegoni nxnsve q do t ishte
x Njoh hardware-in
interesante q t dihej pak historik rreth
e internetit.
lidhjes n internet. Shtoni se duhet qartsuar
x Di se pr far
sesi jan realizuar lidhjet e para, far evoluimi
shrbejn paisjet
kan psuar n koh etj. Nxitni nj debat dhe
hardware.
m pas qartsoni kt pik.
x Prdor nj
Bni n drras nj skem t thjesht dhe flisni
metode lidhjeje
pr hardware-in e internetit. Prshkruani
interneti.
seciln nga pjest.
144
2. Mnyrat e lidhjes me internetin

x Pyetini nxnsit nse kan internet n shtpi. M pas u krkoni
nse e din llojin e lidhjes q ata kan.
x U tregoni nxnsve mnyrat e lidhjes me internetin dhe
shpjegoni seciln prej tyre.
x Diskutoni mbi konceptet DSL dhe ADSL. Ftoni nxnsit t
hapin librat dhe shpjegoni kto koncepte me skemat n figur.

3. Llojet e lidhjes n Internet

Shkruani n drras t zez disa nga llojet e
lidhjes Broadband dhe veorit kryesore t
x Dalloj lidhjet
tyre.
e internetit.
M pas ftoni nxnsit t bjn dallimet
x Di si
midis lidhjeve t ndryshme broadband.
realizohet nj
Pyetini nxnsit nse i njohin lidhjet
lidhje n
satelitore dhe ato 3G. U bni nj
internet.
konkretizim nxnsve duke u prshkuar n
detaje llojet e lidhjes.
Prgjigjet:
1. Server dhe kliente, router dhe modem
2. Marrjen dhe drgimin e sinjaleve. Esht pajisje inpout - ouput sepse merr
sinjale nga telefoni dhe i drgon n kompjuter dhe anasjelltas.
3. Dial up dhe broadband t ngjashme sepse t dyja prdorin si kanal
komunikimi linjn telefonike; t veanta sepse kanali n brodband ndahet
duke i dedikuar zrit, ngarkimit dhe shkarkimit t t dhnave linja t
veanta.
4. ADSL shpejtsia e shkarkimit sht m e madhe se shpejtsia e ngarkimit
DSL shpejtsia e shkarkimit dhe e ngarkimit sht e njjt.

145
Msimi 4

Internet Explorer
Ky msim do t trajtoj elementet kryesore t aplikacioneve web

browser apo shfletues t internetit.
Objektivat
x
x
x
t shpjegojn nocionin web browser;

t bjn nj prezantim t Internet Explorer;
t paraqesin ndrfaqen e Internet Explorer 7.
Aftsit e fituara
x
x
t prdorin Internet Explorer;

t dallojn elementet e ndrfaqes.
Materialet
1. Internet Explorer
Tashm ju keni shpjeguar konceptet baz t internetit,
shrbimet q ai ofron dhe mnyrat e lidhjes me t. Pyetini
nxnsit se far programi prdorin ata pr t lundruar n
internet. A e din ata se far jan programet q bjn t
mundur kt gj? Shpjegoni konceptin e aplikacioneve Web
browser.
Diskutoni s bashku mbi kto aplikacione duke treguar disa
logo si Internet Explorer, Google Chrome dhe Mozilla Firefox.
Flisni rreth termit shfletues. Pse sht prdorur ky term dhe a
sht ai i prshtatshm pr detyrat q aplikacionet shfletues
kryejn.
2. Ndrfaqja Internet Explorer

Shkruani n drras t zez termin Explorer dhe orientoni
diskutimin rreth prdorimit t tij s bashku me Internet dhe
Windows. Qartsoni idet e nxnsve rreth ndryshimeve dhe t
prbashkta t ktyre aplikacioneve. Prqendrohuni n kto
pika kryesore:
1. T dyja jan aplikacione t kompanis Microsoft.
2. T dyja aplikacionet explorojn informacionin apo t
146

dhnat.
3. Windows Explorer menaxhon t dhnat n nj kompjuter dhe
Internet Explorer krkon dhe afishon t dhna n rrjetin
kompjuterik Internet.
Hapni shfletuesin Internet Explorer. Tregoni disa nga
mnyrat e hapjes s tij.
Identifikoni dhe exploroni elementet e ndrfaqes s
Internet explorer. Gjeni elemente q i keni hasur m
prpara dhe shpjegoni prdorimin e tyre.
Shpjegoni se sht e rndsishme njohja e elementeve, pasi
n kt mnyr sht m i leht prdorimi i shfletuesit.
Merrni n shqyrtim nj nga nj t gjitha elementet. Ata u
sigurojn nxnsve nj orientim shum t mir n faqe,
por edhe nj shfrytzim maksimal t saj.
1. Internet Explorer sht nj shfletues interneti. Ai prodhohet nga
kompania Microsoft.
2. Butonat e lundrimit, shiriti i krkimit, shiriti i siteve t preferuara,
shiriti i komandave, shiriti i gjendjes, shiriti i tabshfletimit
Shiriti i adresave prdoret kur dim adresn e sakt t nj faqe web,
shiriti i krkimit prdoret kur duam t krkojm rreth nj teme t
caktuar.
3. Pr t par disa faqe web n nj dritare te vetme.
3. Puna praktike nr. 6 Krkimi n internet
Gjat ktij msimi do t zhvillohet nj pjes e
puns praktike nr. 6, pasi pjesa tjetr sht e
x Di far
fokusuar tek krkimi.
rregullash t
Sot interneti ka hapur kufijt dhe ka kaprcyer

zbatoj gjat
do barrier q ekzistonte pr informim pr do
lundrimit.
tem q t vjen ndr mend. Kjo ka sjell edhe
x Di t
problematikn e vet. N punn praktike ka dy
mbrohem nga
seksione:
rreziqe n
1. Radhiten nj seri rregullash pr mnyrn e
internet.
krkimit.
2. Radhiten nj sr rregullash n mnyr q t jesh i sigurt n
internet. N fakt ky sht nj nga problemet madhore sot n
bot. Nxitni nj diskutim rreth ksaj teme pasi t keni lexuar
bashkrisht rregullat.

147
Msimi 5

Web dhe website
Ky msim e on nxnsin drejt bots virtuale t internetit.

Objektivat
x
x
x
t shpjegojn dallimin internet dhe www;

t kuptojn se si komunikojn kompjutert;
t kuptojn adresat e faqeve web.
Aftsit e fituara
x
x
x
t flasin pr website-n;
t shikojn materiale tek adresa t ndryshme;
t identifikojn adresat URL t websiteve dhe t t dhnave
n internet.
Materialet
4. Interneti dhe WWW

I pyesni nxnsit pr dy termat. far nnkuptojn ato. Le te
kujtojn se far kan thn n fillim t kapitullit pr internetin.
Nxitni nj diskutim n klas. U qartsoni konceptet dhe m pas
diskutoni cila nga shprehjet sht e sakt: krkoj n internet apo
krkoj n Web.
148
2. Komunikimi mes kompjuterve

x Pr t shpjeguar komunikimin midis kompjuterve, prdorni
analogjin e komunikimit n jetn e prditshme pr t
shkmbyer materiale midis njri -tjetrit. Ky komunikim
prmban dy etapa kryesore:
o Gjuhn e t folurit shprehjet q ju prdorni pr t
krkuar nj material.
o Materialin e krkuar.
N t dyja rastet, q komunikimi t jet i efektshm ju duhet t
kuptoni si shprehjet e prdorura (Si je? A e ke kt material?
etj.), ashtu edhe materialin q krkoni.
x Duke u mbshtetur n kt analogji, shpjegoni konceptet HTTP
dhe HTML. Nxitni nxnsit q t bjn krahasimet me
analogjin.

Pr nj koncept m t qart, prdorni analogjin e dhn n

libr mbi organizimin e biblioteks dhe librit.
3. Sitet Web
Konkretizoni kt pjes duke iu drejtuar kompjuterit. Hapni
faqen e televizionit publik RTSH. U sqaroni nxnsve q ky
sht nj site web i hapur nga ky institucion. Por nse n kt
site ti shikon nj lajm q t trheq dhe klikon aty ather ke
hapur nj (faqe) web page brenda site web.
Shkruani n drras t zez disa adresa. Ju mund t zgjidhni ato
t shkruara n librin e nxnsit apo t zgjidhni disa t tjera,
p.sh adresn web t shkolls suaj. Flisni rreth elementeve q ato
prmbajn.
Shpjegoni konceptin URL dhe lidhjen q ajo ka me adresat IP.
Tregoni pse sht e nevojshme prdorimi i URLve dhe
procedura e konvertimit t tyre n nj adres IP dhe anasjelltas.
1. Nprmjet gjuhs s komunikimit (protokoll i transferimit HTTP) dhe
gjuhs q shkruhen materialet HTML.
2. Web site prbhet nga webpage.
3. Adresa reale sht IP. URL prdoret nga njerzit pasi ne e kemi t
vshtir t mbajm mend numra.
4. Puna Praktike nr. 8: Google Earth
Kjo pun praktike u sht dhn nxnsve q
x Njoh Google
jo vetm t msojn por edhe t zbaviten.
Earth.
Prpara se t filloni procedurat n kt
x Di t bj
aplikacion ju duhet:
veprime
t dini se far sht google earth;
brenda
t instaloni aplikacionin google earth;
dritares Earth.
t msoni elementet e ndrfaqes dhe
x Dalloj
veprimet me to.
elementet e
Zbatoni krkesat e listuara n kt pun
ndrfaqes
praktike.

149
Msimi 6

Motort e Krkimit
Pr t realizuar krkimet n internet, prdoruesi ka nevoj pr motort e

krkimit. Ekzistenca e disa motorve i lejon prdoruesve t zgjedhin se far t
prdorin pr krkimin e tyre.
Objektivat
x
x
x
t zbulojn se far do t thot krkim;

t njohin motort e krkimit;
t prezantojn metodat e prdorura.
Aftsit e fituara
x
x
x
t prdorin internetin pr krkime;

t prshkruajn procedurn e nj krkimi;
t nj njihen me motorin e krkimit Google.
Materialet
1. Krkimi n web
x I pyesni nxnsit se far kuptojn me termin krkim. Dgjoni
prgjigjet e tyre q mbshteten n lexim, biseda apo
eksperiencat e tyre. Do t mundohen t japin shembuj.
Verifikoni at far ata thon dhe saktsoni konceptin krkim..
x U qartsoni nxnsve iden se kur ata krkojn n web, me
siguri do t gjejn informacion, pasi informacioni n web sht
i pafund.
2. Motort e krkimit
x Di si quhet
motorri i
krkimit.
x Di t shpjegoj
sesi funksionon
nj motor
krkimi.
150

U shpjegoni nxnsve far jan dhe sesi

funksionojn motort e krkimit.
Diskutoni rreth llojeve t motorve t
krkimit. A njohin nxnsit ndonj
motor krkimi? far prdorin ata?
Mbas diskutimeve, vizatoni grafikun e
faqes 56 dhe diskutoni pr to. A
prputhen kto tre motor krkimi me
ato q kan prmendur nxnsit.

Flisni gjersisht pr disa prej tyre dhe mund t krahasoni edhe

ndrfaqet. Nse ka nxns q i prdorin, ju mund ti pyesni pr
elementet e tyre dhe m pas t bni krahasimet.
3. Google
I ftoni nxnsit t hapin faqen google dhe ta vzhgojn. Nxitni
n klas nj diskutim rreth ktij motori krkimi. far
mendojn? A jan t sakta t dhnat? Etj.
Shfrytzoni rastin pr t folur pr problemet q hasen gjat
krkimit.
4. Puna praktike: Krkim n internet
x Di t prdor
motorrin e
krkimit google.
x Prdor shprehjet
e duhura gjat
krkimit.
Kjo sht pjesa e dyt e nj pun praktike t

nisur dy seanca m par. Kt radh do t flisni
pr problemet q lindin gjat krkimit si dhe
nxnsit do t bjn vet krkime.
Nxnsit do t prshkruajn procedurn e
ndjekur, fjalt kye, motorin e krkimit,
rezultatin.

151
Msimi 7

Posta elektronike
Posta elektronike sht shum e rndsishme pr prdoruesin. Nxnsit do t

njihen me konceptin e posts elektronike, si dhe do t japin situata konkrete t
prdorimit t ksaj poste.
Objektivat
x
x
x
t flasin pr lindjen e posts elektronike;

t prezantojn ndrtimin e adress s email-it;
t prcaktojn avantazhet e email-it.
Aftsit e fituara
x
x
x
t prdorin email;
t bjn dallimin ndrmjet email dhe posts tradicionale;
t komunikojn apo t blejn online.
Materialet
1. Posta Elektronike
x Nxnsit jan njohur me konceptin e posts elektronike n
msimin 2 Shrbimet n internet. Kujtoni bashkrisht dhe
diskutoni far din ata rreth email-it. Veorit kryesore, ato q
prputhen edhe me tabeln n msim shkruajini n drras t
zez.
x M tej, pyetini nxnsit rreth ndryshimeve midis posts
elektronike me postn tradicionale. Krijoni n drras tabeln
n librin e nxnsit fq. 58.
2. Adresa email
U propozoni fmijve q fillimisht t jen ata q t thon
adresat e tyre t email-it, si dhe arsyen se pse i kan hapur.
Listoni disa prej tyre n drras t zez.
Shpjegoni m tej cilat jan elementet prbrse t nj adrese
email-i. Merrni n shqyrtim adresat e shnuara dhe analizojini
sipas prbrjes s tyre.
152

3. Avantazhet e Email-it
x Pyesni nxnsit: Pr far e prdorin email-in? Po prindrit
tuaj? Etj. Nxisni nj debat deri sa t dalin prdorimet kryesore
t cilat i shnoni n drras t zez.
x M pas filloni ti shpjegoni ato nj nga nj duke dhn pr
seciln veorit prkatse.
Prgjigjet:
a) Mnyra e drgimit dhe e marrjes se mesazheve n mnyr elektronike
brenda pak astesh.
b) Akses kudo dhe n do koh, menaxhim i leht, komunikim me shum
njerz etj
c) Mban llogarin e posts elektronike t prdoruesit
4. Pune praktike: Prdorimi i email-it
Kjo sht nj pun praktike, q realizohet me siguruesit

kryesor t email-eve n internet: google, yahoo dhe hotmail.
Dritaret e marra si shembull: Inbox, lexo email dhe krijo email
kan elemente t prbashkta n t tre siguruesit web.

153
Msimi 8

Microsoft Outlook
Pr t menaxhuar mesazhet n postn elektronike, prve siguruesve

falas web, mund t prdoret edhe nj nga programet baz t Office
2007 q sht Outlook. Msimet e fundit t lnds na prezantojn me
kt aplikacion.
Objektivat
x
x
x
t njihen me aplikacionin Outlook 2007;

t prezantojn elementet e ndrfaqes;
t prcaktojn konfigurimin e adresave email.
Aftsit e fituara
x
x
t kuptojn opsionet e outlook;

t bjn dallimin ndrmjet outlook-ut dhe faqeve t tjera
falas;
t konfigurojn nj adres hotmail -i n Outlook.
Materialet
x
x
1. Outlook 2007
U shpjegoni nxnsve se far jan dhe prse shrbejn
aplikacionet e menaxhimit t posts elektronike.
Siguruesit web falas google, hotmal dhe yahoo jan sigurues
email-i (ju hapni adresat tuaja n kto faqe si
emri_prdorues@hotmail.com). Aplikacioni Outlook sht nj
klient emaili (ju nuk mund t krijoni nj adres
(emri_prdorues@outlook.com) por ju mund t lexoni apo
shkruani email e duke prdorur adresat tuaja t krijuara
tashm. Prparsia e aplikacionit Outlook sht se mesazhet
tuaja shkarkohen direkt n kompjuterin tuaj. N kt mnyr
ju mund t lexoni apo shkruani mesazhe edhe kur nuk jeni te
lidhur me internetin. Gjithashtu Outlook ju krijon mundsin
e nj menaxhimi m t mir t mesazheve elektronike, si dhe t
nj axhende personale.
154

2.
Elementet e dritares Outlook 2007

Tregoni dritaren outlook dhe evidentoni bashk
me nxnsit ndryshimet me aplikacionet e tjera
x Dalloj
t Office 2007.
elementet e
Identifikoni pjes t ndryshme t dritares
dritares
outlook. N kt pjes t msimit ata duhet t
outlook.
vzhgojn me vmendje. Nga njohurit q kan
x Di t
marr a arrijn ata q t dallojn elementet e
modifikoj
dritares? Nxitni diskutim.
elementet e
dritares.
M pas i ftoni q t dgjojn ndrkoh q ju
prcaktoni saktsisht elementet e dritares s
bashku me karakteristikat e secils prej tyre.
Prgjigjet:
1. Aplikacion i Office 2007 pr postn elektronike q shrben pr menaxhimin
e t email it dhe t dhnave personale si kontaktet, takime, etj.
2. Shiriti i mjeteve, shiriti i menyve, paneli i lundrimit, paneli i leximit dhe
shiriti i gjendjes.
3. Modifikimi i prmasave, forma e paraqitjes.
3. Pun praktike: Prdorimi i Email (konfigurimi i Outlook)
Shpjegoni edhe njher se q t prdorsh
aplikacionin Outlook, paraprakisht duhet q ai t
x Njoh
konfigurohet me nj adres tashm aktive si n
aplikacionin
outlook.
hotmail.com
Puna praktike ju ofron mundsin t ushtroheni n

Di
se
pr
far
x
hapjen e nj adrese n hotmail dhe m pas t ndiqni
shrben Outlook.
hap pas hapi t gjith procedurn pr konfigurimin
x Hap nj llogari
e Outlook 2007.
duke prdorur
nj adres
hotmail-i.

155
Msimi 9

Veprime n Outlook
Pas konfigurimit t adress n outlook sht radha pr t br veprime

n dritaren outlook.
Objektivat
x
x
t shpjegojn ndrtimin e dritares otlook;

t njihen me veprimet pr menaxhimin e email eve.
Aftsit e fituara
x
x
x
t prdorin outlook-un;
t bjn veprime me folder a;
t bjn veprime me mesazhet elektronike.
Materialet
1. Shikimi i email eve n Outlook

Ftoni nxnsit t evidentojn n panelin e lundrimit folderat q
prdoren pr organizimin e posts elektronike n outlook.
Klikoni mbi secilin prej tyre dhe m pas klikoni n disa nga
email et q ata prmbajn.
Shpjegoni mnyrat e ndryshme pr shfaqjen dhe organizimin e
kolons s djatht t panelit t leximit. Ju krijoni mundsi
nxnsve t praktikohen.
2. Drgimi i nj emaili
Evidentoni edhe njher elementet e ndrfaqes
Outlook 2007 q shfaqen ku ju hapni
x Njoh Outlook
programin. Prqendrohuni n evidentimin e
2007
x Di se kur
shiritit t menyve dhe t titujve duke br
shfaqet riboni
ndryshimin me aplikacionet e tjera t Office
x Dalloj elementet
2007.
e ndrfaqes
Kryeni veprimin pr drgimin e nj email i.
outlook
Shpjegojuni nxnsve elementet e dritares s re
q afishohet. Prqendrohuni n fillim tek
prezantimi me ribonin dhe m pas n elementet
e nevojshme ku shkruhen t dhnat pr
drgimin e email it.
156

Edhe prgjigja e nj email apo drgimi tek nj

adres tjetr i t njjtit email konsiderohen
variante t drgimit t nj email-i.
3. Folderat n outlook
Prpara se t kryeni veprime me folder a, pyetini nxnsit se si
do ti organizonin ata email et e tyre.
N panelin e lundrimit duke respektuar procedurat e cituara
tek libri i nxnsit punoni s bashku me nxnsit pr t hapur
foldera me qllim organizimin e email-eve. N kto folder -a
email -et mund t selektohen dhe t zhvendosen sipas krkesave
t prdoruesve.
I ftoni nxnsit q t kryejn vet kto veprime

Prgjigjet
1. Drgim, hapje, zhvendosje, etj
2. 2 foldera, nj i drgimit n ast t mesazheve (Sent Items) dhe tjetri i
mesazheve t prgatitura pr tu drguar m von (Drafts)
3. Procedura sipas librit t nxnsve.
4. Veprimet me skedart n sistemin i operimit Windows. Jan t ngjashm
sepse jan aplikacione t krijuara nga e njjta kompani Microsoft dhe ndjekin
t njjtn logjik: email et n kt rast trajtohen si skedar.
4.
Pun Praktike: Ndrtimi i nj Blogu
Kjo pun praktike sht shum e rndsishme pasi v n zbatim t

gjitha njohurit q jan fituar deri tani. sht nj pun q nxnsit
mund ta bjn me qejf pasi t ken hapur adresat e tyre, krijuar
rubrikat dhe przgjedhur materialet q duan q t publikojn.
Prpara se t ndjekin procedurat pr krijimin e nj blogu

shpjegoni me pak fjal se far sht dhe pr far shrben ai.
Nxisni nj diskutim mbi dshirat e nxnsve pr krijimin e nj
blogu: far blogu duhet t krijojn, mbi far teme,
informacionin q duan t prfshijn etj.

157

Ftoni nxnsit t ndjekin hap pas hapi procedurat e shpjeguara

n librin e nxnsit.
Prgjigjet e testit:
A.
1. Interneti sht nj rrjet kompjuterash, ndrsa Web i sht nj
shrbim q ofrohet n Internet.
2. Protokolli IP sht sistemi i adresave t kompjuterave q
realizon komunikimin midis tyre.
3. N lidhjen Broadband DSL, ju mund t ngarkoni (upload)
dhe shkarkoni (download) me t njjtn shpejtsi.
4. FTP sht protokolli i shkmbimit t skedarve n rrjet.
B
1. G
C
a.4
158
2. G
3.V
4. V
5. G
6. G
b. 4
c. 3
d. 3
e. 3
f. 4

Punpraktike10
TYPING
Objektivat
x
x
t njihen me site n Web pr tu aftsuar n prdorimin e

tastiers me 10 gishta;
t njihen me site q testojn shpejtsin dhe saktsin n
prdorimin e tastiers.
Aftsit e fituara
t prdorin site t ndryshme n Web t specializuara n

prdorimin e tastiers;
t zbatojn rregullat baz pr nj shtypje t efektshme n
tastier.
Materialet
Libri i nxnsit, fq 84
.
1. Krkimi n Web pr site mbi prdorimin n tastier
Ftoni nxnsit t kujtojn s bashku rregullat e nj shtypje t
shpejt dhe t efektshme n tastier.
Prsrisni s bashku disa rregulla baz prpara se t filloni t
shtypni n tastier.
Adresat URL dhn n librin e nxnsit shrbejn pr t testuar
aftsit dhe saktsin e nxnsve. Krijojuni mundsi nxnsve t
praktikohen.
Pr m tepr, ju mund t orientoni nxnsit q t krkojn n
web me an t fjalve kye t dhna ose t tjera, site t tjera mbi
prdorimin e tastiers.
Typing ka n dispozicion 3 or. Ju mund t organizoni edhe
konkursin Gishtat m t shkatht dhe t shpallni nj fitues.

159
S H T P I A
Lediana Bardhi
INFORMATIKA
ISBN: 978-9928-08-059-2
ISBN: 978-9928-08-058-5
S H T P I A
B O T U E S E
mimi 145 lek
9 789928 080585
Informatika
7,8,9
9 789928 080592
INFORMATIKA 8
S H T P I A
B O T U E S E
B O T U E S E
mimi 145 lek
INFORMATIKA 9
ISBN: 978-9928-08-060-8
S H T P I A
9 789928 080608
S H T P I A
B O T U E S E
B O T U E S E
mimi 145 lek
B O T U E S E
msuesi
S H T P I A
Libr
Libr
msuesi
Lediana Bardhi
Informatika
7,8,9
Librat e msuesit dhe planet msimore pr t

gjith titujt q ne disponojm, mund ti gjeni
dhe ti shkarkoni pa pages nga faqja e internetit
www.mediaprint.al
Pr m shum informacion mund t na shkruani
n adresn e emailit: botime@mediaprint.al
ose t na kontaktoni pran redaksis n numrin
e telefonit: 04 2251 614.
www.mediaprint.al
INFORMATIKA
ISBN: 978-9928-08-058-5
S H T P I A
mimi 350 lek

ISBN: 978-99956-93-94-7
9 789995 693947
B O T U E S E
mimi 145 lek
9 789928 080585
INFORMATIKA 8
ISBN: 978-9928-08-059-2
ISBN: 978-9928-08-060-8
S H T P I A
9 789928 080592
S H T P I A
B O T U E S E
mimi 145 lek
9 789928 080608
B O T U E SS HE T P I A
B O T U E S E
mimi 145 lek
INFORMATIKA 9
S H T P I A
B O T U E S E

Informatika 789 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Informatika 789 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

S H T P I A

Pr klasn e shtat t arsimit 9-vjear

mimi 145 lek

mimi 145 lek

Lediana Bardhi, Anduela Lile

Lediana Bardhi, Anduela Lile

mimi 145 lek

Lediana Bardhi, Anduela Lile

Lediana Bardhi, Anduela Lile

Lediana Bardhi, Anduela Lile

Lediana Bardhi, Anduela Lile

Lediana Bardhi, Anduela Lile

Librat e msuesit dhe planet msimore pr t

Pr klasn e shtat t arsimit 9-vjear

mimi 350 lek

mimi 145 lek

Lediana Bardhi, Anduela Lile

Lediana Bardhi, Anduela Lile

Lediana Bardhi, Anduela Lile

Lediana Bardhi, Anduela Lile

Pr klasn e tet t arsimit 9-vjear

mimi 145 lek

mimi 145 lek

Libr msuesi Informatika 7,8,9

T gjitha t drejtat jan t rezervuara

Sektori i Shprndarjes dhe Marketingut:

Komente dhe sugjerime jan t mirpritura n email: botime@mediaprint.al

mosplotsimit t nj laboratori, msuesit duhet t pregatitet me

Pr vlersimin e nxnsve, msuesi duhet t bazohet kryesisht tek

Materiali pedagogjik dhe struktura msimore

Ky libr trajton 4 shtje kryesore:1. Arkitektura e kompjuterit; 2.

I leht n prdorim, udhzuesi sht nj material shum i

Prve prgjigjeve t testeve prfundimtare, udhzuesi

Struktura e librit t nxnsit

Pun Praktike (tastiera)

Teorit jan lehtsisht t dallueshme nga punt praktike pasi kto t

Historia dhe prdorimi i kompjuterit

Ky msim prezanton historin dhe prdorimin e kompjuterit. Kshillojm q

t jepen faktet kryesore rreth historis s kompjuterit;

t kuptojn historin dhe origjinn e kompjuterit;

1. Explorimi i fushave kryesore t jets

Ftojini nxnsit t sjellin raste t prdorimit t

Bazuar tek figurat e librit t nxnsit u flisni

3. Eksplorimi i veprimeve t zakonshme

Kompjuteri dhe funksionet e tij

Ky msim prezanton kompjuterin, pjest kryesore te tij, llojet e tij si dhe

t flasin pr sistemet dhe pjest kryesore t kompjuterit;

t njohin llojet dhe pjest kryesore t kompjuterit;

1. Vshtrim i shpejt mbi kompjuterin

Ku shikoni se njeriu prdor kompjuter?:

Analogji shtes: Aktiviteti postar:

Ky msim prezanton pjest e kompjuterit, bazuar n funksionet

t shpjegojn funksionet kryesore t kompjuterit duke i

1. Pajisjet e kompjuterit sipas funksionit

U flisni nxnsve pr shpejtsin e procesorit dhe pr at q

3. Procesi i ruajtjes dhe mnyra e realizimit t tij

4. Prpunimit i t dhnave dhe pajisjet input - output

1. Ne komunikojm me kompjuterin me an t pajisjeve input, output, si edhe input

Ky msim prezanton ndrtimin e

brendshm t kompjuterit. Duke

t shpjegojn ndrtimin e brendshm t kompjuterit;

t kuptojn rolin e qarqeve n kompjuter;

1. Pajisjet e kompjuterit sipas funksionit