T.C.

MLL ETM BAKANLII

RAYLI SSTEMLER TEKNOLOJS

TAIMA PLANLARI, VAGON TALEP VE

TAHSS
840UH0025

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. TAIMA PLAN VE PROGRAMLARI ............................................................................... 3
1.1. Yllk Tama Planlar ................................................................................................... 3
1.2. Mevsimlik ( Dnemlik ) Tama Planlar...................................................................... 3
1.3. Gnlk Tama Planlar ................................................................................................ 4
1.3.1. Rotasyon ................................................................................................................ 4
1.3.2. letme Asndan Rotasyonun nemi .................................................................. 5
1.3.3. tilizasyon ............................................................................................................. 5
1.4. Vagon htiya Hesab .................................................................................................. 11
1.5. Blok Tamacln zellikleri .................................................................................... 13
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 19
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 21
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 23
2. VAGON TALEB .............................................................................................................. 23
2.1. Vagon Tipi ve Kapasiteleri ......................................................................................... 23
2.1.1. G-H-Habis Tipi Kapal Vagonlar ........................................................................ 23
2.1.2. E Normal Tip Yksek Kenarl Vagon ................................................................. 24
2.1.3. K-R Normal Tip Platform Vagon ........................................................................ 24
2.1.4. S zel Tip Platform Vagon ................................................................................. 25
2.1.5. F zel Tip Yksek Kenarl Vagon ...................................................................... 25
2.2. Vagon Sipari Defteri.................................................................................................. 27
2.3. Eya Tamacl le lgili Uluslararas Anlama ve Szlemeler ............................. 28
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 29
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 30
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 32
3. GNLK VAGON DURUMU ......................................................................................... 32
3.1. Gnlk Vagon Durumu Telgraflar ( GVD ) .............................................................. 32
3.1.1. GVD Telgraflarnn Blmleri ve Bilgilerin Sras ............................................. 33
3.1.2. GVD Tellerinde Bulunacak Dier Bilgiler .......................................................... 36
3.2. Repartisyon Brosunun Grevleri .............................................................................. 40
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 41
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 42
RENME FAALYET4 .................................................................................................. 44
4. VAGON TAHSS ............................................................................................................. 44
4.1. Tahsis Emirleri ............................................................................................................ 45
4.1.1. Daimi Tahsis Emri ............................................................................................... 45
4.1.2. Gnlk Tahsis Emri ............................................................................................. 45
4.1.3. zel Tahsis Emri ................................................................................................. 45
4.1.4. ncelikli Tahsis Emri .......................................................................................... 45
4.2. Yabanc Demiryollarna Ait Vagonlarn Tahsisi ........................................................ 46
4.3. Vagon Tahsisi ve Tamalar le lgili zel Hususlar ................................................. 47
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 49
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 50

MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 52

CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 54
NERLEN KAYNAKLAR .................................................................................................. 55
KAYNAKA ......................................................................................................................... 56

ii

AIKLAMALAR
KOD

SRE
N KOUL

840UH0025
Rayl Sistemler Teknolojisi
Rayl Sistem letmecilii
Tama Planlar, Vagon Talep ve Tahsisi
Bu modl yk tama plan ve programlar, vagon talebi,
gnlk vagon durumu ve vagon tahsisi konularnda kullanlan
yntemlerin tantld bir renme materyalidir.
40/32
10.snf modllerini baar ile tamamlam olmak

YETERLK

Rayl sistemlerde yk tamacl yapmak

ALAN
DAL/MESLEK
MODLN ADI
MODLN TANIMI

MODLN AMACI

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

LME VE
DEERLENDRME

Genel Ama
Bu modlle gerekli ortam salandnda, iletme
talimat ve ynetmeliklerine uygun olarak tama planlar
yapabilecek ve iletme sistemine ait kaytlar tutabileceksiniz.
Amalar
1. Tama plan ve programlarn yapabileceksiniz.
2. Vagon talebi alabileceksiniz.
3. Gnlk Vagon Durumlarnn yazmalarn
yapabileceksiniz.
4. Vagon Tahsisi Yapabileceksiniz.
Ortam
Atlye, snf veya gerek alma ortam
Donanm:
Bilgisayar, nceki dnemlere ait tama verileri, eken
ekilen ara park verileri, istasyonda bulunan vagonlara ait
veriler, ilgili tarifeler, formlar ve ynetmelikler
Modln iinde her renme faaliyetinden sonra yer alan
lme aralar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek
kendi kendinizi deerlendireceksiniz
retmen modl sonunda lme arac uygulayarak modl
uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek
deerlendirileceksiniz.

iii

GR
GR

Sevgili renci;
Demiryollar Cumhuriyetin kuruluundan bu yana ulat her yere hayat veren,
canllk ve refah gtren vefal bir dosttur. Bu vefann en gzel meyvelerinden biri ise
nakliyat; retimi tketime balayan kpr, ekonominin arklarn dndren en nemli
dililerden biri ve hatta can damardr. 7 gn ve 24 saat ileyen yk trenleri Trkiyenin
ykn hem Anadolunun drt bir kesine hem de Avrupa, Asya ve Ortadouya
tamaktadr. Elbetteki bu tamacln beklenen faydalar karlayabilmesi iin, iyi bir
planlama ve kaynaklarn en verimli bir ekilde kullanlmas esastr.
Bu modlle yk trenlerinin, tama plan ve programlarnn yaplmasn ve yaplan
programlara gre tamay gerekletirebilmeyi reneceksiniz.

RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Bu renme faaliyeti sonucunda tama plan ve programn yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Blgenizdeki istasyon veya garda bulunan Repartisyon brosunu ziyaret edip

tama planlarnn nasl yapldn inceleyiniz.

Aratrmalarnz snfa rapor halinde sununuz.

1. TAIMA PLAN VE PROGRAMLARI

1.1. Yllk Tama Planlar
Yllk tama planlar yaplmasndaki ama, Yurt iindeki nakliye taleplerinin dzen
ierisinde ve mmkn olan oranda istee uygun ve ekonomik yaplanmasn salamak ve
bunu temin edecek bilgi ve malzemeyi toplamaktr.
Nakliye taleplerin neler olduunun anlalmasnn ardndan bu taleplerin beklenilen
faydann temin edebilmesi iin, mmkn olan en ksa zamanda ilgili birimlere bildirilmesi
gerekir.
Mteri ve personelin fikirlerini almadan tama planlarn hazrlamak doru deildir.
nk mterinin ve ykn ne tr vagonlarla ve ne tr tama artlaryla ihtiyalarnn
giderilmesi gerektiinin bilinmesi gerekir.

1.2. Mevsimlik ( Dnemlik ) Tama Planlar

lkemizde maden, kmr, ziraat rnleri, askeri tamalar vb. gibi kitle nakliyatlar
blgelerin zelliine gre belirli dnemlerde artmakta veya azalmaktadr. Bu bakmdan
nakliye taleplerinin beklenilen fayday mteri ve iletme asndan temin edebilmesi iin
mterilerden gelen taleplerin neler olduunun anlalmasnn ardndan, bu talepler mmkn
olan en ksa zamanda Hareket Dairesine bildirilir. Hareket dairesi belirlenen dnem ya da
mevsimler iin nakliye taleplerinin bir dzen ierisinde ve mmkn olduunca arzuya uygun
ve iktisadi yaplanmasn salamak kouluyla bir planlama yapar ve bu plan Genel
Mdrle bildirir. Genel Mdrlk durumu hareket dairesi ile birlikte deerlendirerek yeni

tren seferleri dzenler veya mevcut trenlerden dnemsel tamas biten trenleri seferden
kaldrr.

1.3. Gnlk Tama Planlar

Gnlk planda blgenin yk durumu ve akm, tehirler, trenlerin verilmi emirlere ve
mevzuat hkmlerine gre tekil ve ekerine gre yk verilip verilmedii ile makine ve cer
durumlar ve trafik aksaklklar grlerek gerekli tedbirlerin alnmas salanr.
Gnlk tama planlarn, Blge Mdrlklerinde bulunan Repartisyon brolar yapar.
Gnlk tama planlarnn nasl yapldna gemeden nce Rotasyon ve tlizasyon
hesabnda biraz bahsedelim. nk iyi bir gnlk planlamann iletme asnda yllk bazda
nasl bir etkisinin olduu bu ekilde daha iyi anlalacaktr.

1.3.1. Rotasyon
Rotasyon: Bir vagonun birbirini takip eden iki dolumu arasnda geen sredir.
Bu sre; demiryolu ebekesinin fiziksel durumuna iletmecilik istemine ve artlarna
vagon tipine, eya trne, talip miktarna ve taleplerin ebekedeki dalmna bal olarak
deimektedir.
Rotasyon sresinin ksa tutulmas ile ayn miktarda vagon ile daha fazla ve verimli i
yapmak mmkn olur. Taleplerin youn olduu dnemlerde Rotasyon sresinin
drlmesinin nemi daha da artar.
Rotasyon sresinin evreleri; Manevra, Tren tekil, Seyir, Tart, Ykleme-Boalma ve
Trenlerin buluma ve ne gemelerde bekledii srelerinden olumaktadr.
Tek bir tip vagonun rotasyon sresi hesapland gibi tm tiplerdeki vagonlarn
deerlendirildii Genel Rotasyon hesab da yaplr.
nceleme belli bir tip vagon iin yaplyorsa o tip vagonlarn faal vagon says ve dolan
vagon says, genel rotasyon hesab yaplyorsa tm vagonlarn faal vagon says ve dolan
vagon says dikkate alnr. TCDDde kullanlmakta olan Rotasyon sresi forml aada
belirtilmitir.

Rotasyon Sresi: ((Faal Vagon Says / Dolan Vagon Says ) * ncelenen Sre)
Burada;

Faal Vagon Says: Kuvve Mevcudu Faal Olmayan Vagon ( Tamir +

Yedek + Yurt d )

Tamir: Revizrlk Atlyelerinde, Vagon Bakm Atlyelerinde, Tdemsa

ve Tvaa ta tamirde olan vagonlarn toplam.

Dolan Vagon Says: ncelenen sre ierisinde dolan vagon sayas,

Kuvve Mevcudu: Cer Dairesi Bakanlnca hazrlanan vagon

bltenindeki yk vagonlarnn says

Yurtd: ncelenen sre ierisinde yurtdnda olan vagonlarn gnlk

ortalamas

rnek 1:
Genel Rotasyon Hesab
1997 Yl Gereklemelerine Gre Tm Vagonlarn Rotasyon Hesab
Kuvvedeki Mevcut Vagon Adedi
: 17,241
Ortalama Tamirlik Vagon Adedi
: 4, 062
Ortalama Yedek Vagon Adedi
: : 956
Yurt dndaki Ortalama Vagon Adedi
: 122
Toplam Dolan Vagon Adedi
: 466052
ncelenen Sre
: 365 Gn
Faal Vagon Adedi: 17241 - (4, 062 + 8956 + 122) 17241 5 140 = 12101
Rotasyon Sresi : (Faal Vagon Says / Dolan Vagon Says ) * ncelenen Sre
Rotasyon Sresi : ( 12.101 / 466052 ) * 365 = 9.47 Gn
(Vagon parkmzda bulunan her bir vagon ortalama 9.47 gnde bir doldurulmu.)
rnek 2:
Bir tip vagon ile ilgili Rotasyon hesab ( Faal-Fas tipi vagonlarn Rotasyon Hesab)
1997 Yl Gereklemelerine gre Faal-Fas tipi vagonlarn Rotasyon Hesab
Kuvvedeki Mevcut Vagon Adedi (Aralk 97 ) : 4, 767
Ortalama Tamirlik Vagon Adedi
: 1,294
Ortalama Yedek Vagon Adedi
: 231
Yurtdndaki ortalama Vagon Adedi
:0
Toplam Dolan Vagon Adedi
: 188717
ncelenen Sre
: 365 Gn
Faal Vagon Adedi
: 4,767 (1,294 +231 ) 4467 1525 = 3122
Rotasyon Sresi : (Faal Vagon Says / Dolan Vagon Says ) * ncelenen Sre
Rotasyon Sresi : ( 3.122 / 188717 ) * 365 = 6.03 Gn
(Vagon parkmzda bulunan Faal-Fas tipi vagonlarn her biri ortalama 6.03 gnde bir
doldurulmu.)

1.3.2. letme Asndan Rotasyonun nemi

Rotasyon iletmecilikte en nemli performans deerlerden birisidir. Rotasyon
sresindeki kk bir iyileme ile tamalara daha ok vagon temin edip daha fazla tama
yapmak mmkn olurken, Rotasyon sresindeki kk bir art tamalara vagon teminini
daha da gletirip daha az tama yapmamza neden olmaktadr.

1.3.3. tilizasyon
Tm eken ve ekilen demiryolu aralarn en verimli lde kullanmak esastr. Bu
faydalanmann gstergesi tilizasyon orandr. Mevcut vagonlarn ya da dier demiryolu
aralarnn ka adedinin tamalarda kullanldn ve /veya eken ve ekilen gsterir. Hedef

tilizasyon orann % 100dr. tilizasyon oran % 100e ne kadar yaknsa vagon o oranda
iyi kullanlm saylr.
1.3.3.1. Yolcu Vagonlarnn tilizasyonu
Bir yolcu vagonunun veya dizisinin kullanlan kapasite orannn belirlenmesidir.
tilizasyon : (Tanan yolcu/Vagondaki yer says) veya (Tanan yolcu/Trenlerin yer says)
rnek 1:
64 kiilik bir yolcu vagonunda 32 yolcu tanmsa;
Yolcu vagon: 32/64: 0,50dir. Yani bu vagon % 50 kapasite ile kullanlmtr.
rnek 2:
320 yolcu kapasiteli bir trende 145 yolcu tanmsa;
Tren tilizasyonu: 145/320: 0,45dir. Yani bu tren % 45 kapasite ile kullanlmtr.
1.3.3.2. Yk Vagon Adet tilizasyonu
Yk vagon parknda bulunan yk vagonlarndan ne kadarnn tamalarda
kullanldnn, Tamir, yedek ve yurtdnda bulunan vagon haricinde kullanlan vagon
belirlenmesidir.

Yk Vagon tilizasyonu: ncelenen sre iinde dolan vagon says / (( Mevcut

Vagon says/ Rotasyon )* Sre )

rnek: 1997 ylnda vagon parknda bulunan vagon says: 17241dir. 365 gn iinde dolan
vagon says: 466062dir. Rotasyonu: 9,47 olduuna gre;
Yk Vagon Adet tilizasyonu: 466,0628 / (( 17241/947). 365) = 0,70
( Yani 1997 ylnda vagon parknda bulunan 17241 vagonun ancak % 70i tamalarda fiili
olarak kullanlabilmitir.)

Yk Vagon Ton tilizasyonu:

Tm vagonlar iin:
Yk Vagon Ton tilizasyonu: ncelenen sre iinde dolan ton / (( Faal
vagon says / Rotasyon)* Sre )

rnek: 1997 ylnda vagonlara yklenen ton: 16.692.652dir. 365 gn iinde faal vagon
says: 452,626dir. Rotasyon deeri: 9,477 olduuna gre;
Yk Vagon Adet tilizasyonu: 16.692.652 / ((452.626/9.477). 365) = 0,957dr.
( Yani 1997 yl ierisinde tamalarda kullanlan her bir vagona kapasitesinin % 96s
orannda ykleme yaplmtr.

Fal/Fas tipi vagonlar iin:

rnek: 1997 ylnda vagonlara yklenen ton: 9.853.244 dr. 365 gn iinde faal vagon
says: 187.970dir. Rotasyon deeri: 6,80 olduuna gre;
Fal / Fas tipi Yk Vagon tilizasyonu: 9.853.244 / (( 187,970 / 6,80 ) * 365 ) = 0,977dir.

( Yani 1977 yl ierisinde tamalarda kullanlan Fal/Fas tipi Vagon her birine kapasitesinin
% 98 orannda ykleme yaplmtr.

Bo Tama Oran: Bir Net ton Km.ye den Ham ton/km.yi verir. Bir baka
deyile, doldurulamayan dara aa kar. deal deer vagonun srekli dolu
tamas ile elde edilecek olan 1.50dir. Forml: Ham ton / Net ton-Km

Dolu Tama Oran: Bir Ham ton Km.ye den Net ton-Km.yi verir. Baka bir
deyile doldurulamayan iler ayklanarak dolan ksm aa karlr. deal
deer, vagonun srekli dolu tamasdr. Forml: Net ton / Ham ton-km

1.3.4. Yk Durumunun Tespiti

lkemizde demiryollar tekilat emas 7 Blge Mdrlnden olumaktadr. Blge
Mdrlkleri dorudan TCDD Genel Mdrlne baldr. Demiryollar Blge
Mdrlkleri bnyesinde, Blge Repartisyon Brosu, Trafik Kontrol Merkezi, stasyonlar,
Lojistik Mdrl ve birok birim bulunmaktadr.

Resim 1.2: Blge mdrlkleri

Blgedeki gar ve istasyonlar, kendilerine ait bir gn sonra gnderilmeye hazr olacak
tahmini yk durumunu, bir telgrafla saat 14.00-16.00 arasnda en ge saat 16.00 da Blge
Repartisyon brosuna bildirir. Bu telgrafta tamaya hazr yklerin, hangi yne, ne miktarda,
dolu ve bo, mevcut yk ile saat 17.00 a kadar dolacak ve gnderilmeye hazr olacak tahmini
yk durumu bilgileri bulunur. Ayrca bu istasyonlar zincir, takoz, ve muamba gibi malzeme
ihtiyalarn veya fazla olan malzemeleri de ayn telgrafn dnceler blmnde belirtirler.

Resim 1.3: stasyonlarn yk durumunun tespiti

Blge Repartisyon brolar kendi blgesine bal olan istasyon ve garlardan aldklar
yk durumu bilgilerinin hepsini toplayarak, blgenin yk durumunu tespit eder. Daha sonra
bu bilgileri Merkez Repartisyon brosuna bildirir. Merkez Repartisyon brosu tm
blgelerdeki dolu-bo vagon adedini ve tipini, yk durumunu, zincir, takoz ve muamba
ihtiyalarn belirleyerek, lke apnda Blge Mdrlkleri ile koordinasyonu salar.

Resim 1.4: Blgelerdeki yk durumu ve koordinasyon

Blge Mdrlnde bulunan Trafik Kontrol Merkezi, ertesi gn saat 06:00 da kendi
blgesine bal istasyonlardan, bir gn nce Blge Repartisyon brosuna telgrafla
gnderdikleri tamaya hazr, tam belli olan yk durumunu telefon ile renerek teyit eder.
rnek :
GAR / STASYON ad ( kodu ) SAAT : 06:00

TARH : . / . / ..

BLGE MDRLKLERNE ( ANKARA / SVAS / MALATYA / ADANA / HAREKET

, TESSLER DARE BAKANLIKLARINA ANKARA
Bugn ././. Tarihinde saat 07:00 itibariyle yk durumudur.
126 FAS
20 FAS

CEVHER
CEVHER

YAKACIK
LK

7584 TON
1600 TON

YEDEK: 47 FAS BO (YAKACIK), 125 FAS BO (LK)

ATLYE TAMR : 76 adet FAS tipinde vagon
FABRKA TAMR : 40 adet FAS tipinde vagon
TELGRAF NO: .

SVAS ( kodu )
Yetkili kii
Unvan

Bu rnekten .. saat , ././. tarihinde ve . gar veya istasyona ait

anlalacak olan yk durumu yledir: 126 adet FAS tipindeki cevher vagonu ile Yakack
istasyonuna 7584 ton ve 20 adet yine ayn tip vagon ile lk istasyonuna 1600 ton yk
gidecektir. Yedekte FAS tipinde, 47 adet Yakack ve 20 adette lk istasyonunda bo vagon
bulunmaktadr. FAS tipindeki vagonlardan atlye tamiri iin 76 adet ve fabrika tamiri iin de
40 adet vagon Sivas ta bulunmaktadr.
Yukardaki rnekte olduu gibi blgeye bal btn istasyon ve garlardan, Trafik
Kontrol Merkezince toplanp teyit edilen bilgiler dorultusunda, saat 10:00 da Blge
Mdrlnde trafik toplants yaplr. Toplantya Blge Mdrnn bakanlnda Cer
mdr, Ticaret mdr, Hareket mdr, Tesisler mdr veya bunlarn yetkili klaca
mdr yardmclar, Repartisyon bro efi ve Trafik ba kontrolr birlikte katlrlar.

Toplantda blge dhilinde mevcut ykn ne ekilde tanaca, Cer mdrlnden

alnacak makine miktar da dikkate alnarak hesaplanr ve gnlk tren planlanmas
gerekletirilir. Yaplan bu planlama bilgileri bir tablo eklinde (Tablo 1.1.) telgraf, faks
veya bilgisayarla Hareket ve Tesisler Dairesi Bakanlklarna bildirir.
T.C.D.D. HAREKET DARES BAKANLIINA YK DURUMU
BLGE
: 4. BLGE
TARH ARALII : 15//. 15//....
STASYON
Demirda
Sivas
Divrii
Erzincan
Erzurum
Yap
Kangal
G.TOPLAM

SVAS

MALATYA
9300
3415
463

KAYSER

KARS

SAMSUN

2300

145
334

479

ERZURUM

594
1625

13178

1400
1680
5380

1625

594

TOPLAM

TON
11600
3415
463
739
1959
1400
1680
21256

Tablo 1.1: Blge yk durumu

1.3.5. Gnlk Tama Planlarnn Hazrlanmas

Gnlk plan yaparken blge yk durumuna gre ve Genel mdrlk hareket dairesi
bakanlca hazrlanan her ayn balangcnda blge mdrlklerine gnderilen programl
gnlk yklerin (yllk tama planlarnda Orerde gsterilen trenler; ki bu trenlerin
azaltlmasn veya oaltlmasn hareket dairesi belirler) de dikkate alnmas gerekir.
Orerde gsterilen programl cevher nakliyatlar hareket dairesi bakanl, dolum
yerinden fabrikaya kadar tanacak trenleri, blok tren yapmak sureti ile bir gn nceden
Repartisyon brosuna bildirir. Repartisyon brosu bu programl yk durumuna gre bir
sonraki gn ileyecek trenler ile ilgili tedbirleri alr.

Resim 1.5: Cevher nakliyat

Programl Cevher tamalar dnda, gar ve istasyonlarn bildirdii ykn

ekilebilmesi iin ynlerine gre yk treni sefere konur. Fakat burada gz ard edilmemesi
gereken en nemli noktalardan biride corafik nedenlerden dolay ykn makine eker
durumudur. rnein TCDD tarife kitabna gre, DE 24000lik Lokomotif iin; Sivas

Malatya 750 Ton, Sivas Kayseri 950 Ton, Sivas Erzurum 905 Ton, Sivas Amasya 835
ve Sivas-Samsun 695 Ton Lokomotifin ekebilecei maksimum yklerdir. Gnlk tama
planlar yaparken yklere gre trenlerin sefere konmasnda bu ekilde blgenin ynlere gre
makine ekerlerinin de bilinmesi gerekir.
rnek 1: Sivastan Malatyaya gidecek 3000 ton yk var diyelim. Tarife kitabna gre
bu hatta alacak DE 24000lik Lokomotif yolun eim ve durumuna gre 750 ton ekiyor
ise, Sivas-Malatya arasnda 4 adet trenin 0-24 saatleri arasnda Orerdeki msait saatlere
gre sefere konulmas gerekir. Ama bunun iin Cer servisinden; bu trenlerin
karlabilmeleri iin makine ve personelin yeter gc gr alnr. Eer yeterli ise ve
Orerde msait saatler var ise 4 tren iler. Yeterli deil ise eksiltilir ve bir sonraki gn eksik
tren planlanarak telafi edilir. Dolu giden yk trenleri dnlerinde, boaltmadan alnan bo
vagonlarla tekil edilerek sevk edilir.

Resim 1.6: Bo vagonlarn tanmas

rnek 2: Sivastan Erzuruma 1800 ton dolu yk var diyelim. Bu yk iin Erzuruma
2 tren sefere konur. Bu trenlerin Erzurumdan dnlerinde hi yk olmayacan
varsayalm. Bu durumda dolu giden bu 2 trenin Erzurumdan Sivasa kadar ki istasyonlardan
bo vagonlarla tekil edilerek gnderilmesi salanr. Sivasa gelen bu bo vagonlar GVD (
gnlk vagon durumu ) tellerine gre ihtiya mahallerine blge Repartisyon brosunca sevk
edilir.
Bir istasyona ait olarak gelen vagonlarn, en ksa zamanda ykleme veya boaltma
edilecekleri yerlere verilebilmesi ve bu yerlerden alnarak trene verilmesi de orerlerin
intizam kadar nemlidir. Hatta fortrafik (youn trafik) aylarnda bunun nemi pek byktr.
Vagon rotasyonuna ok olumlu etkisi olaca gibi orerlerde iki istasyon arasnda ancak bir
ka dakika kazanlmas mmkn olduu halde, istasyonda planl bir hizmet ile saatler
kazanlabilir. Bu maksatla Genel Mdrlk veya Blgelerce tayin edilecek istasyonlarda
rnei (Tablo 1.2. ve 1.3.) deki gibi bir vagon verme ve vagon alma plannn yaplmas
lazmdr. Bu rneklerde grlecei zere vagon verilii gelen trenlere gre, vagon aln da
giden trenlere gre tanzim edilmitir.

10

Gar veya istasyon ad: .....................................

stasyon Hizmet Plan
Geerli olduu tarih...................................... den ............................ kadar.
Muhtelif trenlerle gelen vagonlarn hizmet yerlerine verilmesi
1
Sra
No

3
Gelen trenlerin

k istasyonu

Numa-ras

6
7
Vagonun hizmet yerine verilmesi

Vagonun verilecei
yer

Geli
saati

Manevra
No

Manevra
saati

Hangi trenden
alnaca

Dnceler

1
2

Tablo 1.2: Vagon verme plan

Gar veya istasyon ad: .....................................

stasyon Hizmet Plan
Geerli olduu tarih...................................... den ............................ kadar.
Hizmet yerlerindeki vagonlarn alnmas ve gidecei trenler
1

3
Alma

Sra
No

Vagonun
alnd hizmet
yeri

Manevra
No

6
7
Verilecei trenin

Al saati

Gidecei yer

Numaras

Kalk
saati

Hangi vagon-lar
ihtiva ettii

1
2

Tablo 1.3: Vagon alma plan

1.4. Vagon htiya Hesab

Tama planlarnda yk vagonu talep projeksiyonu tanan eya cinsi baznda yaplr.
Benzer fiziksel zellikteki eyalar gruplandrlarak ayn tip vagonla tanmas planlanr.
Vagon eitlemesinde azlk, sadelik ve standardizasyon, iletmede vagon tahsis
planlamasnda esneklik salanmtr. Tanan eya grubu ve gereken vagon cinsi aada
belirtilmitir.
Vagon Cinsi

Tanan Eya Gurubu

Cevher vagonu
.. Demir cevheri
( Otomatik boaltmal )
Linyit ( 6 ay )
Fa, Fd, Fad, Fas, Fals
Kok, maden kmr, Krom cevheri
Bunkerli vagon
Uadgs

.. Hububat ( 3 ay )
Manyezit, imento

Kapal vagon
.. eker, gbre, ttn,
G, Ga
Gda maddeleri, canl hayvan ( 6 ay ),
( Standart ve zel tip )
imento ( torba ), dier tamalar ( % 60 )
Ak vagon
E, Ea

eker pancar ( 3 ay ), Kspe ( 6 ay ),

Kereste, inaat malzemeleri,
Dier tamalar ( % 30 )

11

 Platform vagonlar
K, S, Sa, R, U

. Ziraat aletleri ( 6 ay ), ilenmemi demir,

Ulusalar aras tamalar (% 60nin % 80i),
Dier tamalar ( % 10 )

Sarn vagonu
Z, Za

Hafif petrol rnleri ( 12 ay )

Her blge kendi blgesi iindeki yk tama talepleri karlayacak her cins vagondan
bulundurur. Dolan ve boalan vagonlar iyi bir planlama ile olmas gereken yerde olursa
tama ynnden bir aksaklk kmaz. Fakat plan doru yapld ve vagonlar olmas gereken
yerde olduu halde, halen baz tip vagonlara ihtiya varsa Hareket dairesi bakanlndan bu
vagonlar talep edilir.
rnek: Yap gardan gnlk 20 adet Sp vagonu ncirlik garna travers gtrmektedir.
Fakat blgede yeterli vagon olmadndan bu nakliyatn yaplabilmesi iin Hareket dairesi
bakanlndan ihtiya adeti kadar vagon talep edilir.
Vagon ihtiya hesabnda ayn yk durumunun tespit edildii gibi blgeye bal
istasyon ve garlar, kendilerinde bulunan vagonlarn cinsini, adetini, bo veya dolu olduunu,
boalacak ve dolacak vagonlar vb. vagonlar ile ilgili bilgileri bir GVD teli ile aadaki
rnekte olduu gibi blge Repartisyon brosuna bildirir.
rnek :
.. GAR ( kod no )
././..
G.V.D.
Mevcut : 103 Gb, 1 E, 2 Ea, 19 Kb, 13 Sg, 2 Sp
Tamirde : 6 Gb
Yedek : 2 Sp
YK : 1
2
1
3
1
1
1
1
1
1
1
1
1
87
1
7
5

Ea
Sg
E
Gb
Gb
Kb
Gb
Gb
Gb
Kb
Gb
Gb
Gb
Gb
Ea
Kb
Sg

Demir
"
"
Yulaf
Yulaf
Demir
Konserve
"
"
Jenaratr
Konserve
"
"
Bo
Bo
Bo
Bo

006211
KARS
"
"
"
"
001031
"
002302
"
006211
"
501801
"
"
SKENDERUN
"
DYARBAKIR
506971
ETMESGUT
501801
MALATYA
"
AKAKALE
"
SKENDERUN
-KAYSER
-KARASU
-LC
-SKENDERUN

12

4594
"
"
"
"
"
"
6960
5924
2537
5979
6506
6960
2579
4590
4581
6960

77 TON
146 "
36 "
118 "
40 "
37 "
30 "
26 "
33 "
18 "
21 "
21 "
23 "
1305 "
48 "
91 "
125 "

BOALMAKTA : 6 Sg Demir 006211

10 Kb Demir 006211
DOLAN

: 1 Gb Konserve 501801 MALATYA

1 Gb
"
"
AKAKALE
1 Gb
"
"
SKENDERUN

BOALAN

: 1 Gb
4 Sg
4 Kb

Kepek
Dem
Demir

002221
006211
006211

5976
6506
6960

6 TON
6 TON
8 TON

25 TON
200 TON
100 TON

NOT: Dolan ve Boalan vagonlarn says mevcut saysnn iinde deildir.

Yukardaki rnei aacak olursak. Bu GVD telini gnderen istasyonda, GVD telini
gnderdii tarihte mevcut; 103 adet Gb tipinde, 1 adet E tipinde, 19 adet Kb tipinde, 13 adet
Sg tipinde ve 2 adette Sp tipinde vagon olduunu ve bunlardan 6 adet Gb vagonunun tamirde
ve 2 adet Sp vagonu nun da yedekte bekletildiini anlyoruz. stasyonlar mevcut vagonlarn
hesaplarken, tamirde olanlar, yedek beklettiklerini, ykte olanlar ve boalmakta olan
vagonlar sayarak tespit ederler. Dolan ve boalan vagonlar, bu telgraftaki mevcut
hanesindeki toplama hesap edilmezler.
Bu telgraftaki yk blmne bakacak olursak; 1. stun vagon saysn ve tipini, 2.
stun vagonda ykl olan eyay, 3. stun eyann kodunu, 4. stun vagonun gidecei
istasyonu, 5. stun bu istasyonun kodunu ve son stunda vagonda ne kadar yk olduunu
gsterir.
Blge Repartisyon brosu kendisine bal istasyonlardan ald yukardaki rnekte
olduu gibi GVD tellerini bir araya getirmek sureti ile hangi tip vagondan hangi istasyonda
ka tane bulunmakta ve bu vagonlarn ka tanesinin bo veya hangi yk ile dolu olduunu
tespit eder. Bu ilemlerden sonra tanacak yklere gre hangi istasyonun hangi tip ve ka
tane vagona ihtiyac olduunu tespit eder. lgili istasyonlara ilgili vagonlar gndererek veya
istasyonlar arasnda koordinasyonu salayarak istasyonlarn vagon ihtiyacn giderir.

1.5. Blok Tamacln zellikleri

lkemizde blok tren uygulamasna 22 Aralk 2003 tarihinde geilmitir. Blok tren
uygulamasnn en byk zellii, kalk ve var istasyonlar arasndaki duraklarn
olmamasdr. Bu sayede yk trenleri kalk istasyonlarndan aldklar ykler ile ara
istasyonlarda bekleme ve manevra yapmadan daha ksa srede var istasyonuna
ulamaktadr.

13

Resim 1.7: Blok tren uygulamas

Blok tren tamasnda k istasyonunda var istasyonuna kadar, ykn blnmeden

gtrlmesi ve boalan vagonlarn ise ayn trenin dnyle dolum istasyonuna getirilmesi
esastr.
Uzun mesafeli ve byk tonajl yklerde tama sresinin ksalmas, firmalarn stok
maliyetlerinin azaltlmas ve mteri memnuniyetinin artrlmas amalanmtr.

Resim 1.8: Byk tonajl tamalar

Blok tren uygulamas ile vagon parkndaki farkl tip vagon ve lokomotiflerle,
otomobilden beyaz eyaya, madenden gdaya, akaryakttan sanayi rnlerine kadar geni bir
yelpazede yksek tonajl, gvenli ve hassas yk tamas yaplr. Karayolu ile tanmas
mmkn ve ekonomik olmayan, 500 tondan 3000 tona kadar olan ykler blok trenler ile
ideal bir ekilde tanabilir. Bir kyaslama yapacak olursak yaklak 100 aralk bir tr
konvoyunun ykn tayabilen bir tren hem tama maliyetlerini drr, hem de
karayollarndaki kaza riskini ve tanan mala hasar gelme riskini azaltmaktadr.
Blok tren tamaclnda reticiye byk kolaylk salayan iltisak ( balant ) hatlar
ile yk vagonlar iletme nlerine, genel ve zel depolarn ilerine kadar ulamaktadr.
ltisak hatlar sayesinde sevk edilecek mallar, trenlere retildikleri noktada
yklenebilmektedir. Bylece fabrika, firma ve organize sanayi blgelerinin retim ve ham
madde sevkiyatnda ara nakliye yollar ortadan kaldrlarak, tama daha kolay ve ekonomik
hale dnmektedir.

14

Resim 1.9: ltisak hatlar

Resim 1.11: zel sektr vagonlar

Resim 1.10: Arazi tahsisi

Blok tren uygulamasnn bir baka zellii de arazi tahsisidir. Bu uygulama, byk
apl ykleme ve boaltma yapan firmalara talep etmeleri zerine ykleme ve boaltma iin
demiryolu kenarlarnda arazi tahsis edilmesidir.
zel sektr ve irketler TCDDnin sahip olduu vagonlarn yan sra kendi vagonlar
ile de demiryollarnda yk tamacl yapabilmektedirler. zel sektr ve irketler
kendilerine ait vagonlar ile yaptklar dolu tamalarda indirim avantajlar da
salamaktadrlar.
Blok tren tamaclnda zellikle uluslar aras ve transit tamalarda; deniz, kara ve
demiryolu ibirlii ile artlara gre en uygun tama zinciri oluturularak kombine
tamaclk yaplmaktadr. Bylece hem maliyetler drlyor hem de kaynaklar daha
verimli bir ekilde kullanlabiliyor. Demiryolu balants bulunan Haydarpaa- Alsancak,
Mersin, Bandrma, Samsun, Derince ve skenderun limanlarnda denizyolu demiryolu,
Halkal, Kseky, Ankara, Boazkpr ve Gaziantep Bapnar istasyonlarndan da
karayolu demiryolu balantl kombine tamaclk yaplmaktadr.

Resim 1.12: Kombine tamaclk

En nemli kombine tamaclk uygulamalarndan biri olan Ro-La tamaclyla

trlar, ekici ve dorseleri ile birlikte zel imal edilen vagonlara yklenerek var noktasna

15

ulatrlmaktadr. Kombine tamacl ekonomik ve sosyal faydalarn yanstan Ro- La

tamacl ile enerji tasarrufu salanmakta, karayolu tamaclnn neden olduu evre
kirlilii ve trafik younluu en aza indirilmektedir.

Resim 1.13: Ro-La tamacl

Modern yk tamaclnn kalbi olarak grlen dier ulam sistemlerine gre

entegre olarak kombine tamacl gelitiren lojistik kyler, lkemizde de kurulmaktadr.
Blok tren uygulamalar balamnda lojistik hizmetlerinde daha etkin ve verimli bir
iletmecilik yaplabilmesi ve de mteri memnuniyetinin salanmas iin yk potansiyeli
yksek olan Halkal, Kseky, Samsun Gelemen, Eskiehir, Boazkpr ve Balkesir
Gkkyde lojistik ky oluturma almalarna devam edilmektedir.

Resim 1.14: Lojistik kyler

TCDD geni ulam ayla Trkiyenin drt bir yanna, Avrupaya, Asyaya ve
Ortadouya ulamaktadr. Trkiye ile Avrupa lkeleri arasnda bata Almanya olmak zere
Kln Derince, Halkal Wrzbug arasnda karlkl olarak altrlan blok trenler ile
otomotiv yedek paras ve zel sektr ibirlii ile Kseky Bkre arasnda binek ve ticari
ara tamas gerekletiren TCDD, Macaristan, Avustralya, Hollanda ve Slovenyaya,
douda ran, Suriye ve Iraka, dou-bat arasnda tarihi ipek yolunu hayata geirmeye
ynelik olarak Trans Asya ana koridoru zerinde Orta Asya zerinden Trkmenistan ve
Kazakistana karlkl blok yk trenleri altrmaktadr. Bu ulam ana yenilerinin
eklenmesi iin almalar srmektedir.

16

Resim 1.15: Uluslararas demiryolu alarmz

1.5.1. Tama Parkurlarn Oluturmak

Tamaya kabul edilen eyann tanmasnda esas olan, en ksa yoldan var
istasyonuna tanmasdr. Ancak tanacak ykn durumu ve geilecek gzergahn bu
tamaya uygun olmamas ya da o hattn iletme kapasitesinin yeterli olmamas nedeniyle
farkl bir gzergah izlenebilir.
Tanmasn istedikleri yk iin ykleyici firmalar, demiryolu iletmesine, ykn
cinsi, yaplacak toplam tama miktar ve gnlk yapabilecekleri dolum miktarlarn yazl
olarak bildirerek tama talebinde bulunurlar. Bu tamann, ykn cinsine gre hangi tip
vagonlar ile yaplmas gerektiini, demiryolu iletmesi belirler. Demiryolu iletmesi yeterli
vagon, lokomotif ve hat kapasitesini gz nne alarak tama parkurlarn belirlemek iin
durumu deerlendirir.
Tamaya kabul edilecek ykn durumu, eya tarifesinde belirtilen, tanmas dier
kurulularn tekelinde olmayan ve demiryollarnda tanmas uygun bir yk olmas
gerekmektedir.
Tamas yaplacak olan ykn, ykleme ve boaltma istasyonlarnn, tam vagon
tamasna ak ve ykleme ve boaltma yapabilecek tesislere sahip olmas gerekir. Bunlar;
tamann k ve var istasyonlar iin iltisak hatt, rampa, hareketli vin veya kiraya
verilecek arazi eklinde olabilir. Tama yapacak olan istasyonlar bu iler iin yeterli
kapasiteye sahip deiller ise, tamas yaplacak olan firmaya en uygun alternatif istasyonlar
gsterilerek, ykleme ve boaltmann ekonomik ve kolay yaplabilmesi iin olanak salanr.

17

Resim 1.16: Ykleme rampalar

Tamann blok tama olarak yaplabilmesi iin ykleme ve boaltmann, firma

tarafndan dzenli olarak yaplmas esastr. Yukarda bahsedilen konular ve blok tamack
hakknda bir rnek uygulama yapalm.
rnek: A firmas, bir yl iinde Karasu istasyonundan Mersine gnlk net 500 tonluk
Krom tamas yapacan bildirmekle beraber tamann, bir yl boyunca ve dolumun
dzenli olarak yaplacan beyan etmitir.
Yklemenin yaplaca Karasu istasyonu incelendiinde, ak arazisinin yeterli
olmad ve rampasnn ksa olmas gibi nedenler ile, gnlk 500 ton ykleme kapasitesine
sahip olmad demiryollarnca tespit edilmitir. Bu sebeplerden dolay bu tamaya stok
yapabilecek araziye sahip, rampasnn uzun, yklemenin daha iyi koullarda yaplabilecei
dnlen en uygun ve yakn istasyon olan, Erba istasyonu yklenici firmaya teklif edilir.
Yklemenin Erba istasyonundan yaplmasnn, artlar bakmndan daha uygun olacann
firmaca deerlendirilmesi istenerek, tama parkuru Erba- Mersin olarak belirlenir. Fakat
iletilecek olan blok trenin, en ksa gzergh olarak Erba, etinkaya, Malatya ve Mersin
parkuru olmasna ramen, bu tama iin Malatya blgesinin iletme kapasitesi ve personeli
bakmndan yetersiz olduu grlr. Bu sebeplerden dolay iletilecek olan blok trenin, uzun
gzergah olmasna ramen, Erba, etinkaya, Sivas, Kayseri ve Mersin parkurundan
yaplmas gerektii tespit edilir. Tamann uzun yoldan yaplmasna ramen daha ksa bir
srede gerekleeceinden yklenici firma ile mtabakata varlarak tama kabul edilir.

18

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Tama plan ve program yapmak iin aadaki ilem basamaklarn yapnz.
lem Basamaklar

neriler

Ksa sreli (gnlk)tama plan yapmak.

Gnlk tama planlar ile ilgili olarak,
iletme ynetmelik ve emirlerini okuyunuz.
Blgenize gelen vagonlarn en ksa zamanda
ykleme boaltma ilemlerini yaptrnz.
Blgenize bal istasyonlardan aldnz
GVD telgraflar ile blgenizin yk
durumunu tespit ediniz.
Blgenize bal gar ve istasyonlarn gn
iinde dolmas muhtemel yklerini, gidecei
yne, ykn miktarna ve makine ekerlerine
gre sralaynz.
Sraladnz bu ykleri 0-24 saatleri
arasnda, blgenizde o gn ileyecek
trenlerin msait saatlerine gre planlaynz.
Yke gre eken ve ekilen aralarn adedini
ve zelliklerini biliniz. Mevcut eken ve
ekilen aralara ilave olarak, hala eken ve
ekilen araca ihtiyacnz var ise, hareket
dairesi bakanlndan bu aralar talep
ediniz.
Dolu giden yk trenlerini, dnlerinde
mevcut yk bulunamyorsa, boaltmadan
aldklar bo vagonlar ile tekil ederek
sevkini salaynz.
Gnlk tama planlarnz, mevcut
kaynaklarnz en verimi kullanacak ekilde
yapnz.

letme ynerge ve genel emirlere

mutlaka uyunuz.
Zaman ekonomik kullannz.
Mteri memnuniyetini salaynz.
Doru zamanda doru kararlar
alnz.
Mesleinizle ile ilgili etik ilkelere
uygun davrannz.

Resim 1.17: Trenleri planlamak

Blok tren tamacl yapmak

Tamaya kabul edilecek ykn miktarn,
cinsini, k ve var yerlerini belirleyiniz.
Ykleme ve boaltmann yaplaca rampa
ve tesislerin durumunu tespit ediniz.
Tama parkurlarn oluturunuz.
Yke gre eken ve ekilen aralarn adedini
ve zelliklerini biliniz. Mevcut eken ve

19

Resim 1.18: Blgenin yk durumu

ekilen aralara ilave olarak, hala eken ve

ekilen araca ihtiyacnz var ise, nceden
belirleyerek hareket dairesi bakanlna
isteklerinizi bildiriniz.
Blok tamaclk yapnz.

Resim 1.19: eken ve ekilen ara

ihtiyac

Resim 1.20 Makine ekerleri

20

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz.
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.
1. Uzun sreli ( yllk aylk ) tama planlarn hangi birim yapar?
A) Hareket Dairesi
B) Blge Mdrl
C) Genel Mdrlk
D) stasyonlar
2. Ksa sreli ( gnlk ) tama planlarn hangi birim yapar?
A) stasyonlar
B) Blge Repartisyon Brosu
C) Hareket Dairesi
D) Garlar
3. Gnlk tama planlar hazrlanrken, aadakilerden hangisi dikkate alnmaz?
A) Yk Durumu
B) Makine ekerleri
C) Orer
D) Mteri Memnuniyeti
4. Vagon ihtiyac nasl belirlenir?
A) Ykn Cinsine Gre
C) Boalmakta Olan Vagonlara Gre

B) Tamirdeki Vagonlara Gre

D) Hepsi

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen

bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
5. ()Rotasyon sresinin ksa tutulmas ile ayn miktarda vagon ile daha fazla ve
verimli i yapmak mmkn olur.
6. ()Vagon verilii giden trenlere gre, vagon aln da gelen trenlere gre tanzim
edilir.
7.

(....)Blok

tren tamasnda k istasyonunda var istasyonuna kadar, ykn

blnmeden gtrlmesi ve boalan vagonlarn ise ayn trenin dnyle dolum
istasyonuna getirilmesi esastr.

8. ()Tamaya kabul edilen eyann tanmasnda esas olan, en ksa yoldan var
istasyonuna tanmasdr.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz

21

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

1. Rotasyon ve tilizasyon hesaplamalarn yaptnz m?

2. Bir rnekle blgenin yk durumunu tespit ettiniz mi?
3. Ykn cinsine gre hangi tip vagon ile tama yapacanz
belirlediniz mi?
4. Ykleri gidecei ynlere gre planladnz m?
5. Makine ekerlerine ve ykn tonajna gre, ka adet tren
yapacanz hesapladnz m?
6. Planlama yaparken, Orerdeki trenleri dikkate aldnz m?
7. Garlardaki bo vagonlarn toplanmasn ve datlmasn
planladnz m?
8. Vagon ihtiya hesabn yaptnz m?
9. Yaptnz bu rnekle en iyi planlamay elde ettiniz mi?
10. Blok tren tamacl yaparken tamaya kabul edilecek ykn,
miktarn, cinsini, k ve var yerlerini belirlediniz mi?
11. Tamaya kabul edilecek ykn durumunu tespit ettiniz mi?
12. Ykleme ve boaltmann yaplaca rampa ve tesislerin
durumunu belirlediniz mi?
13. Bir rnekle blok tamaclk yapabildiniz mi?
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

22

RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Bu renme faaliyeti sonucunda vagon talebi alabileceksiniz.

ARATIRMA

lkemizde kullanlan yk vagonlar ile Avrupa, Asya ve Ortadouda kullanlan

yk vagonlarn karlatrarak farkllklar tespit ediniz.
Her lkenin farkl vagon kullanma sebeplerini aratrarak, bir rapor hazrlayp
snfta arkadalarnz ile bu raporu paylanz.

2. VAGON TALEB
2.1. Vagon Tipi ve Kapasiteleri
Yk vagonlarnn tipleri, kullanm sahalar, kapasiteleri ve teknik zellikleri yledir;

2.1.1. G-H-Habis Tipi Kapal Vagonlar

Kapal vagonla her trl ev ve mutfak eyas, giyecek, yiyecek, iecek, torbal
imento, gbre, canl hayvan vb. tamalar yaplr.

Resim 2.1: G-H-Habis tipi kapal vagonlar

Tip

G
1030001-1437

Seri No
Ykleme Kapasitesi
Daras
Ykleme Hacmi
Ykleme Alan
Ykleme Boyutu
Ykleme Eni
Yan Duvar Ykseklii
Kap lleri
Taban Malzemesi
Ykleme Snrlar
)
S

Ton
Ton
m
m
m
m
m
mm
( ton

A
B
C
A
B-C

26
11,2
50,7
23,8
8,640
2,750
2/1,8
2150/2500
Tahta
21
25
26
-

Gbs
1500001510
26
13,5
82
33
12,780
2,670
2,15/2,5
Tahta
18
22
26
18
22/26

23

Gbs
15100013501
25,3
12,5
82
33
12,7
2,6
2,15/2,5
Tahta
18
22
24
18
22/24

Ga
1900002112
55
25
89
4,6
15,3
2,66
2,20
Tahta
38,5
46,5
54,5
38,5
46,5

H
2061001033
26
11
50,5
23,8
8,62
2,75
2,12
Tahta
21,5
25,5
26
-

Habis
2752001-150
53
27
137
50
19,760
2,590
2,300
2500x5000
Sac-Tahta
37
45
53
37
45/53

2.1.2. E Normal Tip Yksek Kenarl Vagon

Tip

E
5106002/
400
26

Els

Es

Ea
5900001/
471
50

Ykleme Kapasitesi
Daras

Ton

5031901/
2224
26-27

28

5520002/
1902
28,5-29

Ton

11

10,7

12,2

10,7-11,6

26,5

Ykleme Hacmi
Ykleme Alan
Ykleme Boyutu
Ykleme Eni
Yan Duvar Ykseklii
Otomatik Boaltma Tertibat
Taban Malzemesi

m
m
m
m
m

38
24-24,5
8,640
2,75-2,81
1,555
Tahta
21
25
26
-

38
24,5
8,6
2,81
1,555
Tahta
21
25
26
-

36
24
8,7
2,7
1,5
Tahta + Sac
20
24/28

36
24
8,76
2,76
1,5-1,55
Tahta
20,5
24,5

66,5
25,4
16,5
2,60
1,5
Yar Otomatik
Sac
38
46
50
-

Seri No

Ykleme Snrlar

( ton )

A
B
C
A
B-C

5133005/650

Normal tip yksek kenarl ak vagon ile kmr, her trl maden cevheri, tula,
kiremit, demir, boru, kum ve pancar tamas yaplr.

Resim 2.2: E Normal tip yksek kenarl vagon

2.1.3. K-R Normal Tip Platform Vagon

Tip

Ks

Seri No
Ykleme Kapasitesi
Daras
Ykleme Hacmi
Ykleme Alan
Ykleme Boyutu
Ykleme Eni
Yan Duvar Ykseklii
Taban Malzemesi
Ykleme Snrlar (ton)
S
Dikme Adedi

Ton
Ton
m
m
m
m
m
A
B
C
A
B-C

3300001/
2650
27
13
15,5
34,6
12,5
2,77
0,45
Tahta+Sac
19
23
27
19
23/27
12

Ks

Ks

3330001/010
27
13
34,6
12,5
2,75
0,44
Tahta
19
23
27
19
23/27
20

3360001/
391
26
13
15
32,7
12
2,77
0,45
Tahta
19
23
26
19
23/26
-

Rs
3900001/071
55
25
51
18,5
2,77
Tahta
39
47
55
39
47/55
16

Rs
3948001/
060
59
20,2
16,56
30,68
11,8
2,6
0,5
Tahta
42
45-51,5
59
42
45-51,5
16

Normal tip platform vagon ile oto, pikap, kamyon, otobs, i ve tarm makineleri,
beton, demir ve aa direklerin tamas yaplr.

Resim 2.3: K-R Normal tip platform vagon

24

2.1.4. S zel Tip Platform Vagon

Tip

Sgs
4540001/
452
55
25
48,5
18,5
26,4
Tahta+Sac
39
47
47
55
55
55
39
47
47/55
16

Seri No
Ykleme Kapasitesi
Daras
Ykleme Alan
Ykleme Boyutu
Ykleme Eni
Taban Malzemesi

Ton
Ton
m
m
m

Ykleme Snrlar

A
B1
B2
C2
C3
C4
A1
B1
B2-C4

( ton )

S
Dikme Adedi

Ss
4700001/
500
58
21,5
35,5
11,3
3,15
Tahta+Sac
38,5
41
50,5
58
58
58
38,5
41
50,5/58
8

Saps
4855001/
020
80
27,1
39
12,5
3,15
Tahta+Sac
38,5
41,5
60,5
60,5
71,8
80
38,5
41
60,5
8

zel tip platform vagon ile konteynir, tank, ar i makineleri ve tr vb. tamalar
yaplr.

Resim 2.4: S zel tip platform vagon

2.1.5. F zel Tip Yksek Kenarl Vagon

Tip
Seri No
Ykleme Kapasitesi
Daras
Ykleme Hacmi
Ykleme Alan
Ykleme Boyutu
Ykleme Eni
Yan Duvar Ykseklii
Otomatik Boaltma Tertibat
Taban Malzemesi
Ykleme Snrlar

Fas
6377001/330
53,5
26,5
55
10,5
3,1
2,4
Var
Semerli
35,5
38
45,5/53

Ton
Ton
m
m
m
m
m

( ton )

A
B1
B2
C2
C3-C4

A
B1
B2-C

Fal
6860354/4013
55
25
50
29
10,70
3,1
1,78
Var
Sac
38
47,5
47,5
55
55
-

Fals
6553190/4342
54
26
55
30
10,2
2,94
2,65
Var
Semerli
38
46
46
54
54
38
46
46/54

zel tip yksek kenarl vagon ile kmr ve her trl maden cevheri tamas yaplr.
Vagon stten doldurulur, yanda otomatik boaltma tertibat vardr.

Resim 2.5: F zel tip yksek kenarl vagon

25

2.1.6. Uaais Tipi Ar Yk Vagonu

Trafo, jeneratr, reaktr gibi ar ve havaleli yklerin tanmas, 120 ton, 180 ton ve
250 ton tama kapasiteli bu vagonlarla yaplr.
Tip
Seri No
Ykleme Kapasitesi
Daras
Ykleme Boyutu
Ykleme Eni
Ykleme Snrlar

( ton )
S

Ton
Ton
m
m
A
B1
B2-C

Uaais
9952001
120
88
10,1
2,1/3,4
80
87
120

Uaais
9956001
180
103
10,1
2,1/3,4
96
104
180

Uaais
9998001
250
160
10
2,1/3,4
224
224
224/250

C3-C4

87

104

224

Resim 2.6: Uaais Tipi ar yk vagonu

2.1.7. Uadgs Tipi Tahl Vagonu

Tahl vagonu ile dkme halinde tahl tamas yaplr. Tahl vagonu stten doldurulur
ve boaltmas vagonun altndan otomatik olarak yaplr.
Seri No
Ykleme Kapasitesi
Daras
Ykleme Hacmi
Ykleme Boyutu
Ykleme Eni
Boaltma Tertibat
Taban Malzemesi
Ykleme Snrlar

Ton

932 9 001/300
52

Ton

27,5

m
m
m

73
12,8
2,962
Otomatik
Sac
36,5
44,5
52
36,5
44,5/52

A
B
C
A
B-C

( ton ) ( max 90 km / s )

S ( max 100 km / s )

Resim 2.7: Uadgs Tipi tahl vagonu

26

2.1.8. Za Sv Tamaya Mahsus Sarnl Vagon

Tip

Za
7220001/
069
52
22,85
50
Var
35,5
38
49
52
-

Seri No
Ykleme Kapasitesi
Daras
Ykleme Hacmi
Istma Tesisat
Ykleme Snrlar

Ton
Ton
m
( ton )

A
B1
B2
C
B1
B2
C

Zas

Za

7270001/050
55
23
60
Var
37
39,5
47
55
39,5
47
55

7580001/
104
52
25
50
Var
35,5
38
47
52
-

Zaes

Za

7880001/037
56
23
60
Var
36
38
48
56
38
48
56

7901001/
095
43
21
48
Yok
40
42
43
43
-

Sv tamaya mahsus sarnl vagon ile her trl akaryakt tamas yaplr.

Resim 2.8: Za Sv tamaya mahsus sarnl vagon

Vagonlar ile, her trl eyann tanmas baz istisnalar dnda mmkndr.

2.2. Vagon Sipari Defteri

Her istasyon ve ambarda yk vagonlar iin vagon sipari defteri tutulur. Vagon
siparileri talep srasna gre ve her vagon talebi ayr satra yazlr. Sipari defterine, sipari
tarihi, istenilen vagonun tipi ve tonaj, yklenecek eyann cinsi, gidecei istasyon, vagonun
emre verilmesi istenilen tarih, sipari edenin ad, soyad ve adresi, sipari numaras yazlr ve
sipari edene imza ettirilir. Vagon gnderici emrine verilince, vagon numaras ile tahsis tarih
ve saati, tahsis emrinin tarih ve saati ve ayrca dzenlenen tama belgesinin tarih ve
numaras da yazlarak gndericiye imza ettirilir. Birden fazla vagon siparilerinde her vagon
siparii ayr satra yazlmakla beraber bu vagonlarn depozito creti tahsil edilir.
VAGON SPAR DEFTER ( sayfa 1 )
SPAR KISMI
1
Sipari
tarihi

2
stenen
vagonun

Tipi

3
Yklenec
ek
eyann
cinsi

4
Gidecei
istasyon

5
Vagon emre hazr
bulundurulmas
istenen tarih

Tonu

27

6
Sipari edenin kendisinin veya
namna vagon sipari edilen
kimsenin ad, soyad ve adresi

7
3412 M
makbuz
No.su

8
Sipari
edenin
imzas

VAGON SPAR DEFTER ( sayfa 2 )

Tatili
edevat
esas
olan
saat

DNCELER

No.su

Tarih

14

Saat

No.su

Tarihi

13

Tarih

12

lem Ksm
17
18
Tama
Gndericinin
belgesinin
imzas

Saat

Sahip idare

11

Numaralar

Ykleme Ksm
15
16
Ykleme iin
Yklemenin
gndericinin
bittii
emrine
verildii

Tarih

Deitirme rejimi

10

9
Tasis
emrinin

Kontrol No.

Seri

Tahsis Ksm
Verilen Vagonun

Tablo 2.1: Vagon sipari defteri

2.3. Eya Tamacl le lgili Uluslararas Anlama ve Szlemeler

Yk vagonlarnn uluslar aras altrlmas konusunda aadaki anlama ve
szlemeler geerlidir. Fakat zel durumlardaki tamalar iin, her lkenin kendisinin
belirledii tama hkmleri uygulanr.
RIV: Uluslararas trafikte, yk vagonlarnn karlkl kullanlmas hakkndaki
anlamay,
RIC: Uluslararas trafikte yolcu vagonlar ve furgonlarn (personel vagonu)
karlkl kullanlmas hakkndaki anlamay,
RID: Tehlikeli eyalarn demiryolu ile uluslararasnda tanmasna ilikin
ynetmelii,
UIC: Uluslararas Demiryolu Birliini,
COTIF: Uluslararas demiryolu tamalarna ilikin szlemeyi, ifade eder.

28

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET

Vagon talebi alrken aadaki ilem basamaklarn uygulaynz.

lem Basamaklar

Tavr ve neriler

Mterilerden gelen talep ve isteklere gre

vagon sipari defterini yaznz.
Vagon sipari defterine kaydettiiniz bilgiler
nda, tamalarn hangi tarih ve saatte
yaplmas gerektiine gre talepleri sraya
koyunuz.
Taleplerde belirtilen ykn miktar ve
cinsine gre vagon tipi ve adedini
belirleyiniz.
Belirlediiniz vagon tipine ve adedine gre,
tamann yaplaca tarihte yeterli vagon
olmas iin, gerekli nlemleri alnz.
Tamann gereklemesi iin, tamann
yaplaca tarihten nce, gerekli belgeleri
dzenleyiniz.
Uluslar aras tama taleplerinde, tanacak
ykn ve bu yk tayacak vagonun, ilgili
anlama ve szlemelere uygunluunu
kontrol ediniz.

29

Mterilere kar nazik olunuz.

Mteri beklentilerine saygl
olunuz.
Mesleinizle ile ilgili etik ilkelere
uygun davrannz.

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz.
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.
1. Aadakilerden hangisi vagon tipi ve kapasitesini belirlemede bir kriter deildir?
A) Ykn Cinsi
B) Mteri istekleri C) Gabari
D) Ykn Miktar
2. Kapal vagonlar ile aadaki eyalardan hangisi tanmaz?
A) imento
B) Ev Eyas
C) Tahl
D) Canl Hayvan
3.

Trafo, jeneratr, reaktr gibi ar ve havaleli yklerin tanmas, aadaki hangi

tip vagon ile yaplr?
A) Yksek Kenarl B) zel Tip Platform C) Ar Yk D) Sarnl Vagon

4. Aadakilerden hangisi uluslararas demiryolu tamalarna ilikin szlemeyi, ifade

eder?
A) Cotif
B) Rv
C) Rd
D) Uc
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
5. ()Her istasyon ve ambarda yk vagonlar iin vagon sipari defteri tutulur.
6. ()zel tip yksek kenarl vagon ile kmr ve her trl maden cevheri tamas
yaplr.
7. (...)Rd tehlikeli eyalarn demiryolu ile uluslararasnda tanmasna ilikin
ynetmelii kapsar.
8.

()Yk vagonlarnn uluslar aras altrlmas konusunda, her lkenin

kendisinin belirledii tama hkmleri uygulanr.
DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek

kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz

30

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.

1.
2.
3.
4.

Deerlendirme ltleri
Vagon sipari defterini mteri taleplerine gre, doru ve
dzenli olarak yazdnz m?
Tamalarn hangi tarih ve saatte yaplmas gerektiine gre
talepleri sraya koydunuz mu?
Ykn miktar ve cinsine gre vagon adedini ve tipini
belirlediniz mi?
Belirlediiniz vagon tipine ve adedine gre, tamann
yaplaca tarihte yeterli vagon olmas iin, gerekli tedbirleri
aldnz m?

Evet

Hayr

5. Tamann gereklemesi iin, tamann yaplaca tarihten

nce, gerekli belgeleri dzenlediniz mi?
6. Uluslar aras tama taleplerinde, tanacak ykn ve bu yk
tayacak vagonun, ilgili anlama ve szlemelere
uygunluunu kontrol ettiniz mi?
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

31

RENME FAALYET3
AMA

RENME FAALYET3

Bu renme faaliyeti sonucunda gnlk vagon durumu ( GVD ) yazmalarn

yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Yaadnz yerde, bir gar veya istasyona giderek GVD tellerinin nasl
yazldn, alanlarn nelere dikkat ettiini ve GVD tellerinin nemini belirten
bir rapor hazrlaynz.
Hazrladnz bu raporu snf ortamnda, arkadanz ile birlikte
canlandrarak sunumunu yapnz.

3. GNLK VAGON DURUMU

3.1. Gnlk Vagon Durumu Telgraflar ( GVD )
GVD telleri, yazlrken aadaki hususlara dikkat edilir.
Genel kural olarak, iletmeye ait olup ticari hizmet serisinden numara alm tm yk
vagonlar ve dier ahslara ait vagonlar, tip ve adet olarak GVD tellerinin ilgili blmlerinde
gsterilir.
Hizmet serisinden numara alm vagonlarla yk furgonlar (personel vagonu) GVD
telinde gsterilmez. Ancak, yk durumunda olan vagonlar Yk Durum Telgrafnda
belirtilir.

Resim 3.1: GVD telgrafnn yazlmas

Firmalarca yurt dndan satn alnan veya kiralanan vagonlarla, iletmeden kiralanan
veya mlkiyeti nc ahslara ait vagonlar GVDnin Dolu Yk, Bo Yk, Dolmakta,

32

Dolum Yolunu Verilecek Vagonlar (DOYOVEV), Boaltma, Boalm Yoluna Verilecek

Vagonlar (BOYOVEV), Dolan, Boalan blmlerinde eya kodunun nne 7 rakam
konmak suretiyle gsterilir. Bu vagonlar GVDnin htiya, Bor ve Yedek blmlerinde
gsterilmez.
letme, dier ahslara ait vagonlar veya yabanc idarelere ait vagonlar geici sre
ile kendi tamas, askeri ya da ticari tamalarda kullanlmak zere kiraladnda, bu
vagonlarn GVD tellerinde nasl belirtilecei Hareket Dairesi Bakanlnca tekilata
duyurulur.

3.1.1. GVD Telgraflarnn Blmleri ve Bilgilerin Sras

GVD tellerinin blmleri ve sralar aada belirtilmitir.
3.1.1.1. Mevcut Blm
letmeye ve dier ahslara ait Ui tipi vagonlarn adet, tip ve numaralar, dier
vagonlarn tipleri ve adetleri ile muambalarn (brandalarn) adetleri ayr ayr belirtilir.

3.1.1.2. Tamir Blm

Revizr Tamiri: stasyonlarda veya Vagon Teknisyenlikleri ve Vagon Bakm

Onarm Atlye Mdrlklerinde tamir bekleyen veya tamiri devam eden
vagonlarn tiplerine gre saylar bildirilir.

Bal Ortaklklara Sevk: stasyonlarda tamir iin Bal Ortaklklara gnderilmek

zere bekleyen vagonlarn tipleri ve saylar ayr ayr bildirilir.

Bal Ortaklk Tamiri: Bal Ortaklklarda tamir bekleyen ve tamiri devam eden
vagonlarn tipleri ve saylar ayr ayr bildirilir.

Ayrca, tamirlik durumundaki Ui tipi vagonlarn numaras ile dier ahslara ait
vagonlarn tiplerine gre saylar ve sahip kurumlarn isimleri de belirtilir.

3.1.1.3. Yedek Blm

Gelecekteki kesin veya olas ihtiyalara tahsis edilmek zere bekletilen vagonlar ile
ihtiya olmamas nedeniyle uygun yerlerde tutulan (bekletilen) vagonlarn tipleri ve saylar
ile muambalarn saylar ayr ayr belirtilir. Ayrca Ui tipi vagonlarn numaralar da
bildirilir.

3.1.1.4. htiya Blm

Bir nceki GVD den sonra istenilmi ve vagon sipari defterine kaydedilmi olan
vagon ve muambalarn (brandalarn) adet ve tipleriyle gnderilecek eyann cinsi ve kodu,

33

var istasyonu kodu ve vagonlarn emre verilmesi istenilen tarih belirtilir. Tarih
belirtilmeyen ihtiyalar ertesi gn iin istenilmi olarak kabul edilir.
stasyonda, talebi karlayacak tip ve sayda vagon bulunduu takdirde tahsis emri
olmas artyla, gn iindeki ihtiyalara da vagon verilir. Bu durum dnceler blmnde
belirtilir.

3.1.1.5. Bor Blm;

nceki GVD telinde ihtiya gsterildii halde, GVDnin yazld saate kadar
karlanamayan vagonlarn ve muambalarn (brandalarn) adetleri, eyann cinsi ve kodu,
gidecei yerin kodu ve borlanma tarihi (vagonun emre verilmesi istenilen tarih)belirtilir.
stasyonda ihtiyacn hepsini veya bir ksmn karlayacak vagon varsa ve doldurma
boaltma yollarna verilmemise bu vagonlar bortan dlr.

3.1.1.6. Yk Blm

Dolu Yk; Gnderilmek zere hazr olan ve tama belgesi bulunan dolu
vagonlarn ve dier ahslara ait dolu/ bo vagonlarn tipleri, ykn cinsi,
arl ve kodu, gidecei istasyonun kodu ve her istasyona ait toplam brt
arlk ve vagon zerinde bulunan muambalarn (brandalarn) saylar bildirilir.

Bo Yk; Gnderilmek zere hazr olan bo vagonlarn tipleri, gidecei

istasyon kodu, her istasyona ait toplam brt arlk belirtilir.

3.1.1.7. Dolmakta Blm

Doldurulmak zere gnderici emrine verilmi olan vagonlarn ve dier ahslara ait
vagonlarn tipleri, ykn cinsi ve kodu, gidecei istasyonun kodu belirtilir.

3.1.1.8. Dolum Yoluna Verilecek Vagonlar Blm (DOYOVEV);

Dolum iin istasyona gelmi, ancak GVD nin yazl saatinde eitli nedenlerle dolum
yoluna verilememi vagonlarn ve dier ahslara ait vagonlarn tipi ve says bildirilir.

3.1.1.9. Boalmakta Blm

Boaltma yollarna, iltisak hatlarna ve askeri, idari, kamu iyerlerine boaltlmak
zere verilmi olan vagonlarn ve dier ahslara ait vagonlarn tip ve adetleri ykn cinsi ve
kodu ile muambalarn (brandalarn) saylar belirtilir.

3.1.1.10. Boaltma Yoluna Verilecek Vagonlar Blm (BOYOVEV)

Boaltlmak iin istasyona gelmi ancak, GVD nin yazl saatinde eitli nedenlerle
boaltma yoluna verilememi vagonlarn ve dier ahslara ait vagonlarn tipi, says ve
ykn cinsi bildirilir.

34

3.1.1.11. Dolan Blm

Bir nceki GVD telinden sonra doldurulan vagonlarn ve dier ahslara ait vagonlarn
tipleri, adetleri, ykn cinsi ve kodu, ykn net arl ve gidecei istasyon kodu da
belirtilmek suretiyle bildirilir.
Doldurulan Eyann ismi aada belirtilecek olan eya cinsleri kodlarnda alt
gruplarda gsterilen eya cinslerinin iinde geiyorsa, ana grup bal olan eya cinsi, dolan
ykn eya cinsi olarak belirtilir.

3.1.1.12. Boalan Blm

Bir nceki GVD telinden sonra boaltlan vagonlarn ve dier ahslara ait vagonlarn
tipleri, adetleri, ykn cinsi ve kodu, ykn net arl belirtilir. Boaltlan eyann ismi ve
kodu aada belirtilecek olan eya cinsleri dikkate alnarak gsterilir.

3.1.1.13. Dnceler Blm

Vagon datm, gnderici ve alclarn tama ve taleplerle ilgili nemli bavurular,
iptal edilen veya doldurulmayan vagonlar, kirli vagonlarn durumu ve says, tahsis
emirlerine gre gnderilen muambalarn (branda) hangi trenlerle gnderildii, gnlk
ihtiyaca ne kadar vagon verildii, dolu ykte 48 saatten fazla bekleyen vagonlarn tipleri,
gidecei yer ve bekledikleri gn says, gitmeyen ve gelmeyen yk trenleri, dolum ve
boaltma yoluna verilemeyen vagonlarn verilememe nedenleri ile hava artlar ve GVD nin
dier blmleri ile ilgili bilgiler, yoksa Dierleri Yok eklinde GVD telinin sonunda
gsterilir.
Tablo 3.1: GVD telgraf rnei

rnek :
.. GAR ( kod no )
Mevcut : 96 Gb, 1 E, 1 Ea, , 8 Sg, 2 Sp
Tamirde : 6 Gb
Yedek : 2 Sp
YK : 1
2
1
3
87

Ea
Sg
E
Gb
Gb

Demir
"
"
Yulaf
Bo

././..

006211
"
"
001031
--

G.V.D.

KARS
"
"
"
KAYSER

4594
"
"
"
2579

77 TON
146 "
36 "
118 "
1305 "

MALATYA

5976

6 TON

BOALMAKTA : 6 Sg Demir 006211

DOLAN

: 1 Gb Konserve 501801

BOALAN

: 1 Gb

Kepek

002221

35

25 TON

3.1.2. GVD Tellerinde Bulunacak Dier Bilgiler

stasyonlarca hazrlanacak ve yazlacak GVD tellerinde dolu yk, bo yk (eya
kodunun ilk rakamnn nne 7 rakam konulan bo vagonlar), dolmakta, boaltma yoluna
verilecek vagonlar ( BOYOVEV ), boalmakta, dolan, boalan blmlerine konu olan eya
kod numaralar ve eya cinsi aynen yazlr.
Ancak tama trnn ayrmnn yaplabilmesi amacyla eya kod numaralarnn ilk
rakamnn nne, bu ayrc zellii gstermek zere;
Dahili Ticari Eya iin...:

hra Eya iin...:

thal Eya iin:

Transit Eya iin:

dari Eya iin:

Askeri Eya iin.:

ncelikli Eya iin:

TCDDye ait olup, Genel Mdrlke firmalara bir protokole bal olarak verilen vagonlar,
firmalarca yurt dndan satn alnan veya kiralanan vagonlarla,mlkiyeti nc ahslara
ait vagonlar iin 7 rakam yazlr.
RNEK: imentonun kod numaras 02731dir.Buna gre GVD de eya kodu yazlrken;
Dahili Ticari imento Tamas ise

002731

hra imento Tamas ise

102731

thal imento Tamas ise

202731

Transit imento Tamas ise

302731

dari imento Tamas ise

402731

Askeri imento Tamas ise

502731

ncelikli Eya iin

602731

TCDDye ait olup, Genel Mdrlke firmalara bir

Protokole bal olarak verilen vagonlar, firmalarca
Yurt dndan satn alnan veya kiralanan vagonlarla,
Mlkiyeti nc ahslara ait vagonlar iin:

702731 olarak yazlr,

eyann tr yaz ile de belirtilir.

36

Yabanc idarelere ait vagonlar, GVD tellerinin Dnceler Blmnden sonra

Yabanc darelere Ait Vagonlarn Durumu bal altnda ayr olarak gsterilir. Bu
blmde yalnz mevcut, tamirde, dolu yk, bo yk, dolmakta, boalmakta, dolan, boalan
blmleri belirtilir. Bu blmler, GVD tellerinin benzer blmleri gibi yazlr.
GVD tellerinde yazlmas gereken eya cinsleri, ana grup ve alt grup kodlaryla
birlikte bazlar aada gsterilmitir.
LNYT KMR

KONTEYNER

3221 Linyit kmr ve briketi

3281 Kmrler (Elektrot yapmnda kullanlan)
MADEN KMR

6572 Konteyner (Byk Konteyner, dolu tamada)

3201 Maden kmr ve briketi

3211 Antrasit
KOK KMR

1001 Buday (her nevi)

1011 avdar
1021 Arpa
GIDA MADDES

3241 Kok veya yar kok, kok briketi

3271 Koklar (petrol koku, katran tortusu)
AKARYAKIT/ASFALT

201
Etler (Soutulmu)
205
Yalar
301
Balk (Canl)
401
St, Ayran
421
Tereya
431
Peynirler
451
Yumurta (Her nevi)
701
Patates
MENTO

3401 Petrol(ilenmi)
3411 Benzin ve sanayide kullanlan alkol
DEMR CEVHER
3001 Demir cevheri(para ve toz)
3002 Demir cevheri(konsantre)
BORAST
2906 Barit
2911 Borasit(kolemanit,leksit,pandermit cevheri)
KROM
3071 Krom
6745 Krom, krom alamlar (ilenmemi)
ALI/LRE TAI
2721 Al ta (her nevi)
2741 Al (her nevi)
KUM
2501 Kum
2511 Kum (killi kum, dkmhaneler iin)
DEMR

6573 Konteyner (Byk Konteyner, bo tamada)

HUBUBAT

2731

imento(Her nevi)

2732
imento artklar
TARIM ARACI
7201
Traktrler (ziraat ve orman traktrleri )
6901
Makinalar (ziraat ve hayvancla ait)
GBRE
4601
4611

Nitrat (gbre iin,ili gherilesi)

Gbreler (azotlu gbreler)

NAAT MALZEMES
2521
2531
2541
2601
6101

6201 Demir hurdalar ve teneke krntlar

6211 Demir ve pik

Mozaik
Killer (lenmemi)
Killer (Piirilmi)
Mermer
Cam

Tablo 3.2: Eya cinsleri

3.1.2.1. dari Eya

Her nevi idari malzeme, ara, eya. Makine (GVD yazlrken (4) ayrac ile belirtilen
eya kodu).

37

3.1.2.2. Sahibine Ait Eya

letmeye ait olup, Genel Mdrlke firmalara bir protokole bal olarak verilen
vagonlar, firmalarca yurt dndan satn alnan veya kiralanan vagonlarla, mlkiyeti nc
ahslara ait vagonlarla yaplan tamalar.

3.1.2.3. hra Eya

hra tamaya konu olan ve GVD yazlrken (1)ayrac ile yazlan her tr eya.

3.1.2.4. Muhtelif Eya

Yukardaki gruplarda ismi bulunmayan her tr eya.

3.1.3. GVD Tellerinde Gsterilecek Vagon Tipleri ve GVD Tellerinin Kontrol

GVD tellerinde gsterilecek vagon tipleri ile GVD telinin kontrolnn nasl yaplaca
aada gsterilmitir.
GVD tellerinde gsterilecek vagon tipleri, evsaf numaralar ve zellikleri;
TP ARET
G
Gb

ZELL

EVSAF NUMARASI
41 75 103 0 001/503

2 dingilli eski tip kapal vagon

41 75 206 1 001/033

2 dingilli, ift katl kk ba hayvan vagonu

21 75 150 0 001/510

2 dingilli yeni tip kapal vagon

21 75 151 0 001/3501
Ga

31 75 190 0 002/112

4 dingilli normal tip kapal vagon

31 75 181 0 001
Ha

31 75 275 2 001/300

4 dingilli kayar duvarl kapal vagon

41 75 503 0 253/1895

2 dingilli normal tip ak vagon

41 75 503 1 901/2217
Ea

81 75 590 0 001/471

4 dingilli normal tip ak vagon

Kb

21 75 330 0 001/2650

2 dingilli dikmeli,kenarl platform vagon

KI

41 75 302 0 056/107

2 dingilli dikmesiz kenarl platform vagon

41 75 333 0 001/010
KI

41 75 336 0 301/391

2dingilli dikmesiz kenarl platform vagon

81 75 384 0 002

4 dingilli platform vagon

38

31 75 394 8 001/060

4 dingilli alak kenarl ak vagon

Sg

31 75 454 0 001/451

4 dingilli konteyner tanabilen platform vagon

Sp

31 75 470 0 001/501

4 dingilli askeri tank yklemesine uygun

platform vagon

Sa

81 75 485 5 001/020
platform vagon

6 dingilli askeri

Fal

81 75 677 0 004/052

4 dingilli otomatik boaltmal ak vagon

31 75 637 7 001/330
ak vagon
31 75 932 9 001-300

4 dingilli tahl tamasna uygun vagon

31 75 935 8 001/033
81 75 993 2 001-002

6 dingilli 35 tonluk ukurlu vagon

81 75 993 1 001-003

6 dingilli 50 tonluk ukurlu vagon

81 75 995 2 001

12 dingilli 120 tonluk zel tip vagon

81 75 995 6 001

16 dingilli 180 tonluk zel tip vagon

81 75 999 8 001

24 dingilli 250 tonluk zel tip vagon

41 75 702 0 006/149

2 dingilli sarnl vagon

Za

81 75 758 0 002/107

Ui

uygun

4 dingilli sabit semerli, otomatik boaltmal

31 75 665 0 331-2707
Ug

yklemesine

81 75 686 0 004/4012
Fas

tank

4 dingilli sarnl vagon

81 75 758 1 001/034

GVD tellerinin mevcut, tamirde ve yedek blmlerine yazlacak vagonlarn tip sras
yukardaki vagon tip srasna uygun olmaldr.
Vagonun tipi belirlenirken evsaf numaras dikkate alnr.
GVD telinde;
Mevcut=Tamirde+Yedek+Dolu Yk+Bo Yk+Dolum Yoluna Verilecek
Vagonlar+Dolmakta+Boalm
olmaldr.

Yoluna

Verilecek

Vagonlar+Boalmakta,

Bu eitlik ile birlikte bir nceki GVD telindeki bilgiler ve vagon sipari defterindeki
kaytlar kontrol edilmeden GVD teli ilgili yerlere yazlmamaldr.

39

 Muambalar bulunduklar konuma gre mevcut, tamirde, yedek, ihtiya, bor,

dolu yk, bo yk, dolmakta, boaltma yoluna verilecek vagonlar ve boalmakta
blmlerinin hepsinde tek tek gsterilir.

3.2. Repartisyon Brosunun Grevleri

Repartisyon Brosu; Yk vagonlarnn ihtiyalara gre datmn ve yk trenlerinin
planlamasn yapan iyerini, ifade eder.
Genel olarak her Blge Mdrl snr, bir repartisyon blgesidir. Her Hareket
Mdrl bnyesinde bir Repartisyon Brosu bulunur ve bu bro grevlerini Blge
Mdr adna yapar. Repartisyon brosunun grevleri unlardr;

Sorumluluk blgesi ierisindeki yk tamalar ile ilgili olarak vagon ve tren

planlamasn yapmak. Bu konuda blgesi iindeki tm iyerlerine Blge
Mdr adna her trl emri vermek, gerekli bilgi ve belgeleri ilgili
iyerlerinden istemek, bunlar deerlendirmek.

Yk ve tama programna gre alacak veya seferden kaldrlacak, yk

trenlerini belirlemek.

Vagon datmn, talep durumuna gre yapmak.

Tm iyerleri vagon durumlar ve yk durumu ile ilgili bilgileri, telleri almak,

bunlar incelemek.

GVD tellerinin emirlere uygun yazlmasn salamak.

stasyonlardan gelen GVD tellerindeki bilgilerinden, blgesinin GVD'sinin

hazrlanmasn temin etmek, hazrlanan GVD telinin belirlenen zamanda
Hareket Dairesine ulamasn salamak.

Grevi ile ilgili istatistii tutmak.

Tren tekilat tellerinden, dolu ve bo tamay, trenlerin tonajna gre hazrlanp

hazrlanmadn takip etmek.

Yabanc idarelere ait vagonlarn, blgesine ve yurda giri klarn gnlk

olarak takip etmek ve Hareket Dairesine bildirmek.

Yurt dna kan ve giren iletme vagonlar ile donanm aralarnn takibini
yapmak.

Planlanm askeri trenleri takip etmek.

Bu genel emirde saylmamakla birlikte, mevzuat erevesinde, hizmeti

tamamlayc mahiyette verilen dier grevleri de yapmak ile grevli ve
yetkilidir.

40

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET

Gnlk vagon durumu ( GVD ) yazmalarn yapmak iin aadaki ilem

basamaklarn yapnz.
lem Basamaklar

neriler

stasyonlardaki vagon durumunu tespit

ediniz.

Vagon durumunu tespit ederken ve

GVD telgraflarn yazarken ok dikkatli
olunuz.

Gnlk vagon durumu telgraflarn

yaznz.

Yazdnz telgrafn doruluunu

mutlaka kontrol ediniz.

Gnlk vagon durumu telgraflarnn

kontroln yapnz.

Kaynaklar etkin kullannz.

Gnlk vagon durumu telgraflarn

Repartisyon brosuna ulatrnz.

Doru zamanda doru kararlar alnz.

41

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz.
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.
1. GVD telgrafnn mevcut blmne aadakilerden hangisi dahil deildir?
A) Yedek vagon says
B) Tamirdeki vagon says
C) Boalmakta olan vagon says
D) Dolan vagon says
2. GVD telgrafnda aadaki bilgilerden hangisi yoktur?
A) Mevcut vagon says
B) Dolan vagon says
C) Ykn miktar
D) stasyon yol durumu
3. lenmi petroln eya kodu 3401dir. Buna gre ncelikli olarak tanmas gerekiyor
ise, GVD telgrafnda nasl yazlmaldr?
A) 13401
B) 23401
C) 63401
D) 03401
4. 2 dingilli yeni tip kapal vagon, GVD telgrafnda hangi simge ile ifade edilir?
A) Gb
B) Ea
C) Kb
D) Sg
Aadaki sorularn cevaplarn doru ve yanl olarak deerlendiriniz.
5. ()Mevcut=Tamirde+Yedek+Dolu Yk+Bo Yk+Dolum Yoluna Verilecek
Vagonlar+Dolmakta+Boalm Yoluna Verilecek Vagonlar+Boalmakta, olmaldr.
6. ()GVD telgrafnn yazlmasnda bilgilerin, doru ve eksiksiz yazlmasnn yan
sra, sras da nemlidir.
7. ()Repartisyon brosu; Yk vagonlarnn ihtiyalara gre datmn ve yk
trenlerinin planlamasn yapan iyerini, ifade eder.
8. ()Repartisyon brosu yk ve tama programna gre alacak veya seferden
kaldrlacak, yk trenlerini belirleme yetkisine sahip deildir.
DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz

belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken
tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz

42

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.

1.
2.
3.
4.

Deerlendirme ltleri
stasyon yollarnda vagonlarn durumunu tespit ettiniz mi?
GVD telgrafn yazmadan nce, tespit ettiiniz vagonlarn
doruluunu grdnz m?
GVD telgrafndaki bilgileri sras ile ve tam olarak yazdnz m?
Yazdnz GVD telgrafnn doruluunun tespitini yaptnz m?

Evet

Hayr

5. GVD telgrafn zamannda yazp ilgili yerlere gnderdiniz mi?

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

43

RENME FAALYET4
RENME FAALYET4
AMA
Bu renme faaliyeti sonucunda vagon tahsisi yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Yaadnz yerde, bir gar veya istasyona giderek vagon tahsisinin nasl
yapldn, alanlarn nelere dikkat ettiini ve vagon tahsisinin nemini
belirten bir rapor hazrlaynz.
Hazrladnz bu raporun snf ortamnda sunumunu yapnz.

4. VAGON TAHSS
Vagon tahsisi yaplrken;
yerleri, tahsis emri olmadka herhangi bir vagonu, herhangi bir ie veya ihtiyaca
tahsis edemez.
abuk bozulacak eya veya canl hayvan ykl olup arzalar nedeniyle kesilen
vagonlar ya da bozulacak eya veya canl hayvan dnda herhangi bir eya ykl olup ta,
ykl olarak tamiri mmkn olamayaca anlalan vagonlarn aktarlmas iin gerekli olan
vagonlar istasyon, liman ve ambarlar (lojistikler) tahsis emri kmadan tahsis edebilir.
Ancak, bu ekilde tahsis edilen vagonlar. Hareket Mdrlne bildirilir.

Resim 4.1: abuk bozulabilecek eya ykl vagon

Vagon siparileri, mterinin sipari tarihinden sonra karlanmak zere tamann

yaplaca iyerine sipari verilmekle beraber iin durumuna gre her iyerine vagon siparii
yaplabilir.
letmeye ait olup Genel Mdrlke firmalara kiraya verilen vagonlar ve dier
ahslara ait vagonlar iin tahsis emri verilmesine gerek yoktur.

44

Talep edilen tipte vagon temin edilemediinde, gndericinin kabul etmesi halinde
deiik tipte vagon tahsisi yaplabilir.
Genel Mdrlk, tamann youn olduu dnemlerde skkl nlemek ve ihtiya
sahiplerine gecikmesiz vagon temini amacyla taleplere saysal kstlama getirebilir. Bu
takdirde bir gnderici en ok, belirlenen bu miktar kadar vagon isteyebilir ve vagon tahsis
edilip ykleme yapldka talep, belirlenen bu miktara tamamlanr.
Ayn iyerinde birden fazla gndericinin ayn tip vagona talebi olduu ve ihtiya
miktarnca vagon temin edilemedii takdirde, mevcut vagonlar nce Genel Mdrlke
planlanm blok tren yklerine, artan vagonlar tercihli yke (Genel Mdrlke emirlenen
ve Eya Tarifesinde belirlenmi olan) daha sonra da normal ihtiyalara tahsis edilir.
Ayn zellikli taleplerde tarih sras esas alnr.

4.1. Tahsis Emirleri

Blge Mdrlklerince ticari tamalara verilecek vagonlar, istasyon ve liman adna
tahsis edilir. Gerektiinde bo vagonlarn gnderilecei trenin numaras da belirtilir. Her
tahsis emrine bir sra numaras verilir. Vagonlarn tahsisleri aadaki ekilde yaplr;

4.1.1. Daimi Tahsis Emri

Boalacak, bo gelecek veya tamirden kacaklardan gnlk ihtiyalara sradan ne
kadar vagon verileceinin ya da ihtiya yoksa vagonlarn ne yaplacann bir kez srekli bir
emirle, Blge Mdrlne ambar (lojistik),istasyon ve limanlara bildirilmesidir.
Verilecek daimi tahsis emirlerinde geerlilik sresi belirtilir. stasyon ve liman
ihtiyalarn bu tahsis emrine gre mevcut, boalacak veya gelecek vagonlardan karlar.

4.1.2. Gnlk Tahsis Emri

GVD tellerindeki vagon ihtiyacnn, eldeki vagon durumuna gre karlanmas iin
gnlk olarak verilen tahsis emridir.
Ayn iyerinde birden fazla gndericinin ayn tip vagona talebi olduu ve ihtiya
miktarnca vagon temin edilemedii takdirde, mevcut vagonlar nce Genel Mdrlke
planlanm blok tren yklerine, artan vagonlar tercihli yke (Genel Mdrlke Emirlenen
ve Eya Tarifesinde belirlenmi olan) daha sonra da normal ihtiyalara tahsis edilir.

4.1.3. zel Tahsis Emri

Askeri ve idari talepler dorudan Blge Mdrlklerine yapldndan, bu taleplerin
ilgili iyerlerine bildirilmesi ve vagon tahsisi iin yazlr.

4.1.4. ncelikli Tahsis Emri

ncelikli tahsis emri vermeye Genel Mdrlk yetkili olup, ncelikli tahsis emri
mutlaka yaz veya telgrafla verilir.

45

letme eya tarifesinde ncelii belirtilen tamalara ncelikli vagon tahsis etmeye
Blge Mdrlkleri yetkilidir.

4.2. Yabanc Demiryollarna Ait Vagonlarn Tahsisi

Resim 4.2: Yabanc demiryollarna ait vagonlar

Yabanc Demiryolu idarelerine ait vagonlarn uluslararas ve yurt ii tamalarda

kullanlmas ile yurt d edilmesinde aadaki hususlar dikkate alnr.

Yabanc demiryollarna ait bo vagonlar aada belirtilen sraya gre yeniden

yklemelere tahsis edilebilir.

Vagon sahibi Demiryolu idaresinin talebi olmas halinde, Hareket Dairesi

tarafndan verilecek yazl bir emirle uluslararas tamalara verilir.
Hareket Dairesi tarafndan herhangi bir yazl emir verilmeyen yabanc
vagonlar; uluslararas tamalara RIV Ynetmeliinde belirtilen kurallara
uyulmak suretiyle, vagonun boald istasyon tarafndan verilebilir.
Boaltma istasyonunda talep olmamas halinde, vagonun bo dn yolu
zerinde bulunan dier istasyona yaplacak uluslararas tamalara, ilgili
Blge Mdrlklerinin koordinasyonu ile tahsis edilebilir.
Dn yolu zerinde bulunan baka bir istasyondan yaplacak uluslararas
tamaya tahsis edilen yabanc vagonlar, ilgili evrakla refakat blteni
dzenlenerek yeni ykleme istasyonuna sevk edilir.
Yabanc vagonlar, uluslararas tama talebi olmamas halinde, Hareket
Dairesi Bakanlnca dn yolu zerinde bulunan iletme istasyonlar
arasnda yaplacak yurtii tamalara verilebilir.

Gerek uluslararas gerekse yurtii tama talebi olmayan yabanc demiryolu

idarelerine ait bo vagonlar, iyeri personeli tarafndan tama belgesinden giri

46

gzergahna gre gzergah etiketi dzenlenerek, vagon zerinde transit

etiketinde belirtilen giri istasyonuna ilgili evraka kayden gnderilir.
Giri istasyonlarnca transit etiketi dzenlenmeyen vagonlar, boaldktan sonra
ilgili iyeri personeli tarafndan, tama evrakndan tespit edilecek dn
gzerghndan ilgili evraka kayden gnderilir.

NOT: Vagonun boald iyeri tarafndan manevra vaziyetinde yurt dna k

istasyonu belirtilmeyen ve dn gzergah etiketi dzenlenmeyen yabanc vagonlar istasyon
personelince teslim alnmaz.

4.3. Vagon Tahsisi ve Tamalar le lgili zel Hususlar

Vagon tahsisi ve tama ile ilgili zel hususlar aadadr;

GVD telleri, tren duyurular, yk durum teli, trenlerin tekilat telleriyle vagon
tahsis ve datmna ait btn teller ok tez ve mddetli olup hibir nedenle
geciktirilmez.

Loko Bakm Atelyesi ve Depo Mdrlkleri trenleri temin edecek lokolarn

zamannda tren zerine verilmesini temin ve takip ederler. Trenlerin hareket
saatinden bir saat ve daha sonras iin lokonun verilemeyecei anlalrsa,
Depolarca durum bir yaz veya telgrafla ilgili istasyona, Repartisyon Brosuna
ve Blge Mdrlne bildirilir. Bu yaz veya tellerde lokonun zamannda
verilmemesi nedeni ile tahmini ne zaman verilebilecei aklanr.

Ara istasyonlar, kendilerinde mevcut ykn manevra trenlerine aldrlmas iin,

trenin hareketinden en az saat nce, trenin kaca tekilat istasyonuna
bildirilir. Tekilat istasyonu treni eksik yk ile gndererek ykn alnmasn
salar. Bu trenin Trafik Cetveline hangi istasyondan ka ton yk alaca
yazlr.

Ara istasyonlarda gnderilmesi geciken ve zerinden 24 saat geen yk istasyon

tarafndan dorudan Blge Mdrlne bildirilir.

Lokomotif arzas veya herhangi bir nedenle ara istasyonlara kesilmi, abuk
bozulacak eyalarla, canl hayvan, parlayc ve patlayc madde ykl vagonlar,
istasyonlarca derhal bir telle en yakn tekilat istasyonuna ve Blge
Mdrlne bildirilir ve vagonlar gelecek ilk tren ile gerekirse vagon
deiiklii yaplarak gnderilir.

dari tama iin gerekli vagonlar eya gnderecek nitelerce, eyay

ykleyecekleri istasyonun bal bulunduu Blge Mdrlnden telgrafla
talep edilir. Vagon talebi yaplabilmesi iin en az 5 ton eyann olmas
zorunludur.

47

Su baskn, heyelan, deray, arpma ve benzeri, kaza ve olay yerlerine

gnderilecek idari eya ile havaleli olanlarda 5 ton art aranmaz. 5 tondan az
olan idari eya ilgili servis tarafndan perakende (para) olarak gnderilir.

ukur asili (Ui) vagonlar Blge Mdrlklerince Hareket Dairesi

Bakanlndan talep edilir. Ambarlar (lojistikler), stasyonlar bu tip vagonlar
GVD tellerinde ihtiya olarak gsterir.

Mlkiyeti nc ahslara ait vagonlar ile kurulutan yada baka idarelerden

kiralanm, GVDnin ilgili blmlerinde eya kodunun nne (7) rakam
konularak gsterilen vagonlar, Dier ahslara ait vagonlarn iletme hatlarnda
iletilmesi ynetmelii ve firmalarla bu konuda yaplan protokol artlarna
gre kullanlr.

Gndericilerin muamba (branda ) ihtiyalarn vagon talebinden en az 48 saat

nce talep etmeleri ve istasyonlarca da bu ihtiyalar vagon talebinden nce
GVD lerle Blge Mdrlne bildirmeleri gerekir. Muamba (branda) temin
edilmedike taleplere vagon tahsis edilmez. Ancak mterinin muambay
(branda) kendisi temin etmesi halinde vagon tahsis edilir.

En fazla 10 adet muamba ilgili evrak ile talep yerlerine ekspres veya yolcu
treni furgonlarnda (personele ait vagon) gnderilir.

48

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET

Vagon tahsisi yapmak iin aadaki ilem basamaklarn yapnz.

lem Basamaklar

Tavr ve neriler

Talepleri deerlendiriniz.

Ynerge-Ynetmelik ve genel emirlere

uygun davrannz.

Ykn gidecei yeri belirleyiniz

Daima nazik olunuz.

Eyann cinsini belirleyiniz.

Eyann ncelikli durumunu belirleyiniz.

Vagon tahsisi yaparken adil olunuz.

Mteri beklentilerini karlaynz.

Mterilerin ayn tip vagon taleplerinde,

vagon says yetersiz ise bavuru tarih
srasn esas alnz.
Tahsis emirlerine gre vagon tahsisi
yapnz.

49

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz.
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.
1. Aadaki hangi durumdaki vagonlara, vagon tahsis emri gerekir?
A) letmeye ait olup, kiralanan
B) Yolda kalm, hayvan ykl
C) Yolda kalm, bozulabilecek eya ykl
D) htiya iin kullanlacak
2. Aadakilerin hangisi vagon tahsis emri eidi deildir?
A) Yllk tahsis emri
B) Gnlk tahsis emri
C) zel tahsis emri
D) ncelikli tahsis emri
3. Yabanc demiryollarna ait vagonlarn tahsisinde aadakilerin hangisine dikkat
edilmez?
A) Vagonlarn RIV ynetmeliine uymasna
B) Vagon zerindeki etiketine
C) Hangi lkenin vagonu olduuna
D) Bo veya dolu olmalarna
4. Aadakilerden hangisi vagon tahsisi ile ilgili zel hususlardandr?
A) Haberlemenin zamannda yaplmas
B) dari tamalarn en az 5 ton olmas
C) Branda talepli vagonlarda, bu ihtiyacn mutlaka karlanmas
D) Hepsi
Aadaki sorularn cevaplarn doru ve yanl olarak deerlendiriniz.
5. ()Talep edilen tipte vagon temin edilemediinde, gndericinin kabul etmesi halinde
deiik tipte vagon tahsisi yaplabilir.
6. ()Verilecek daimi tahsis emirlerinde geerlilik sresi yoktur.
7. ()Yabanc vagonlar, uluslararas tama talebi olmamas halinde, Hareket Dairesi
Bakanlnca dn yolu zerinde bulunan iletme istasyonlar arasnda yaplacak
yurtii tamalara verilebilir.
8. ()GVD telleri, tren duyurular, yk durum teli, trenlerin tekilat telleriyle vagon
tahsis ve datmna ait btn teller ok tez ve mddetli olup hibir nedenle
geciktirilmez.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Kontrol Listesine geiniz.

50

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.
Deerlendirme ltleri
1. Vagonlar ile ilgili talepleri deerlendirdiniz mi?

Evet

Hayr

2. Deerlendirmelerinize gre vagon tipini ve gidecei yeri

belirlediniz mi?
3. Eyann cinsini belirlediniz mi?
4. Eyann ncelikli durumunu belirlediniz mi?
5. Tahsis emirlerine ve mterilerin bavuru tarihlerine gre vagon
tahsisi yaptnz mi?
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

51

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
PERFORMANS TEST (YETERLK LME)
Tama planlar, vagon talep ve tahsisi modl aratrma almalar sonunda
kazandnz bilgi ve becerilerin llmesi ve deerlendirilmesi iin aadaki uygulamay
mutlaka yapnz. Yaptnz bu almada kendinizi kontrol listesine gre deerlendiriniz. Bu
deerlendirme sonucuna gre bir sonraki modle geebilirsiniz.
UYGULAMA: Snf arkadalarnz ile yol durumuna ( eim, rakm vb.) gre makine
ekerleri birbirinden farkl, 6 ara istasyon ve 1 tanede datm ve planlamann yapld ana
istasyon olmak zere, toplam 7 istasyondan oluan, hayali bir demiryolu a kurunuz.
Kurduunuz bu sistemde, her istasyonun yk taleplerinin vagon sipari defterine
yazlmasndan, ykn vagonlara yklenip gidecei yere ulatrlmasna, boaltlan
vagonlarn gitmesi gereken yerlerine gtrlmesine kadar ve bu arada olan btn yazmalar
ve de ilemleri gerekletirerek bir tama plan hazrlaynz. (NOT : Bu uygulama
faaliyetinde kontrol listesi size yol gsterici olacaktr.)
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.

1.
2.

3.

4.
5.
6.
7.
8.
9.

Deerlendirme ltleri
Ara ve ana istasyon olarak tama taleplerini vagon
sipari defterine yazdnz m?
Tanmas gereken ykleri; cinslerine, miktarlarna ve
gidecei ynlere gre, hangi tip ve ka adet vagon ve
makine ile tanmas gerektiini hesap ettiniz mi?
stasyonunuza ait bir sonraki gn tanacak olan, yk ve
vagon bilgilerini GVD teli ile ana istasyona bildirdiniz
mi?
Ana istasyon olarak, ara istasyonlardan gelen GVD
tellerinin doruluunun tespitini yaptnz m?
Ana istasyon olarak, blgenizin yk durumunu en ksa
srede Hareket dairesi Bakanlna bildirdiniz mi?
Ana istasyon olarak, Genel mdrlke belirlenen vagon
tahsis emrini ara istasyonlara yaptnz m?
Ara istasyon olarak yaplan tahsis emirleri dorultusunda
ilgili vagonlara ykleme ilemini yaptrdnz m?
Ana istasyon olarak, ara istasyonlarda bir gn sonras iin
yklenen yklerin planlamasn yaptnz m?
Planlama yaparken Cer servisinden; bu trenlerin
altrlabilmesi iin makine ve personelin yeter gc

52

Evet

Hayr

grn aldnz m?
10. Planlama yaparken Orer de gsterilen programl ve
sonradan sefere konulan trenlere dikkat ettiniz mi?
11. Yaptnz bu plan, Rotasyonu drecek, tilizasyonu
artracak, kaynaklar en verimli bir ekilde kullanacak ve
mteri memnuniyetini artracak bir ekilde mi?
12. Yllk tama planlarnda belirtilen veya ara
istasyonlardan alnan bir blok tren tamas iin; ykn
cinsine gre vagon tipini, tama parkurlarn, eken ve
ekilen ara adetini ve ykleme veya boaltma
rampalarn tespit ettiniz mi?
13. Orer deki uygun saatlere ve sonradan sefere konulan
trenlere gre 0-24 saatleri arasnda blgenizin yk
tamasn gerekletirebildiniz mi?
14. Ykn tamamn o gn tayamad iseniz bir gn sonras
iin gerekli planlamay yaptnz m?
15. Blgenizde mevsimlere gre artan tama talepleri iin,
eken ve ekilen ara ihtiyalarna tedbirler aldnz m?
16. Uluslar aras tama taleplerinde, tanacak ykn ve bu
yk tayacak vagonun, ilgili anlama ve szlemelere
uygunluunu kontrol ettiniz mi?

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

53

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET 1N CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8

B
B
D
D
Doru
Yanl
Doru
Doru

RENME FAALYET 2NN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8

C
C
C
A
Doru
Doru
Doru
Yanl

RENME FAALYET 3N CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8

D
D
C
A
Doru
Doru
Doru
Yanl

RENME FAALYET 4N CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8

D
A
C
D
Doru
Yanl
Doru
Doru

54

NERLEN KAYNAKLAR
NERLEN KAYNAKLAR

TCDD hareket dairesi bakanl

TCDD letme mdrlkleri

TCDD Eitim merkezleri

TCDD Repartisyon brolar

TCDD Ambar mdrl

TCDD Ynetmelik ve Ynergeleri

TCDD Eya tarifesi

www.tcdd.gov.tr

http://www.railfaneurope.net/pix_frameset.html

www.google.com ( Tcdd, Demiryolu tamacl, Vagonlar, Railway car)

www.tudemsa.gov.tr

www.tulomas.gov.tr

55

KAYNAKA
KAYNAKA

ARSLAN, Cemalettin, Ders Notlar, TCDD Sivas Eitim Merkezi Mdrl,

Sivas, 2005

501 Numaral Genel Emir, TCDD Genel Mdrl

510 Numaral Genel Emir, TCDD Genel Mdrl

515 Numaral Genel Emir, TCDD Genel Mdrl

Eya tarifesi, TCDD Genel Mdrl

Trenlerin Kalk ve Var Tarifesi, TCDD Genel Mdrl

Y.K 16.03.2005T ve 8/65 S Karar, Resmi Gazete, 25791. 19 Nisan 2005

Hareket Dairesi Bakanl, Yk Tamaclnda TCDD, TCDD Genel

Mdrl, 2005

www.tcdd.gov.tr

www.tudemsa.gov.tr

56