Akcja Wisla

XX
To 5
Polska i Ukraina
w latach trzydziestych czterdziestych XX wieku
Nieznane dokumenty z archiww sub specjalnych
Tom 5
akcja Wisla.indd 1
2006-04-13 23:11:32

XX

1947
2006
akcja Wisla.indd 2
2006-04-13 23:12:05
Instytut Pamici Narodowej

Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji RP
Pastwowe Archiwum Suby Bezpieczestwa Ukrainy
Instytut Bada Politycznych i Narodowociowych
Narodowej Akademii Nauk Ukrainy
Polska i Ukraina
w latach trzydziestych czterdziestych XX wieku
Nieznane dokumenty z archiww sub specjalnych
Tom 5
Akcja WISA
1947
Warszawa Kijw 2006
akcja Wisla.indd 3
2006-04-13 23:12:05

o
a
e
e K

o
O
T

a
e

K
Ma Ma
o
O
T

I Ko
Ma -
Ko
a

O i

ISBN 83-89078-93-7
.

Mi i a
I Ko

aa 2006
akcja Wisla.indd 4
2006-04-13 23:12:05
Komitet redakcyjny
Serhij Bohunow
Zuzanna Gajowniczek
Bernadetta Gronek
Petro Kuakowski
Piotr Mierecki
Woodymyr Prystajko
Oeksandr Pszennikow
Jurij Szapowa
Jdrzej Tucholski
Wstp opracowali
Grzegorz Motyka
Jurij Szapowa
Wybr dokumentw i redakcja naukowa
Wanda Chudzik
Zuzanna Gajowniczek
Bernadetta Gronek
Serhij Kokin
Petro Kuakowski
Marcin Majewski
Woodymyr Prystajko
Oeksandr Pszennikow
Jurij Szapowa
Jdrzej Tucholski
Przekad
Iwan Kozowski
Magorzata So-Nowaczek
Korekta
Wanda Chudzik
Zuzanna Gajowniczek
Katarzyna Se
Okadka i projekty wkadek
Krzysztof Siwiec
Fotoskad
TYRSA Sp. z o.o.
ISBN 83-89078-93-7
Copyright by
Instytut Pamici Narodowej Komisja cigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu
Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji RP
Pastwowe Archiwum Suby Bezpieczestwa Ukrainy
Instytut Bada Politycznych i Narodowociowych Narodowej Akademii Nauk Ukrainy
Warszawa 2006
akcja Wisla.indd 5
2006-04-13 23:12:05

...............................................................20
1 3 1946, ... - ..50
2 28 1947, .
-,
.........................................................52
3 1 1947, ... - 3 1946 . ....................................62
4 1947, . ,
..........................................................66
5 18 1947, . ,
......................................74
6 19 1947, ... 001
........................................................................................78
7 .., ... , .....................................................................88
8 .., ... ..................................................................................92
9 21 1947, . 002
............................................................................................100
10 22 1947, . ...........................................................108
11 27 1947, ... -
..................................................... 112
12 28 1947, [].
....................... 118
13 28 1947, .
..........................................................................122
14 28 1947, ...

........126
akcja Wisla.indd 6
2006-04-13 23:12:05
SPIS TRECI
OD KOMITETU REDAKCYJNEGO ......................................................21
Nr 1 3 listopada 1946, b.m.w. Instrukcja OUN-B dotyczca dziaa
UPA w zwizku z informacjami o ponownej akcji wysiedleczej ....51
Nr 2 28 lutego 1947, Kijw. Informacja Zarzdu ds. Walki z Bandytyzmem MWD USRS dotyczca UPA i OUN-B dziaajcych na terytorium Polski ..................................................................................53
Nr 3 1 marca 1947, b.m.w. Zacznik do instrukcji OUN-B z 3 listopada 1946 r. w sprawie nasilajcych si informacji o planowanym
wysiedleniu ludnoci ukraiskiej .......................................................63
Nr 4 Wiosna 1947, Warszawa. Projekt organizacji akcji Wschd
przygotowany przez MON i MBP......................................................67
Nr 5 18 kwietnia 1947, Moskwa. Nota Rzdu RP zoona przez ambasadora Mariana Naszkowskiego na rce wiceministra spraw zagranicznych ZSRS Andrieja Wyszynskiego .............................................75
Nr 6 19 kwietnia 1947, b.m.w. Rozkaz Nr 001 gen. Stefana Mossora
dotyczcy sformowania GO Wisa i zada dla podlegych
oddziaw ...........................................................................................79
Nr 7 B.d., b.m.w. Instrukcja dla funkcjonariuszy UB oddelegowanych do GO Wisa ..........................................................................89
Nr 8 B.d., b.m.w. Instrukcja dotyczca zasad przesiedlania ludnoci
ukraiskiej .........................................................................................93
Nr 9 21 kwietnia 1947, Sanok. Rozkaz Nr 002 Dowdztwa GO
Wisa ............................................................................................ 101
Nr 10 22 kwietnia 1947, Sanok. Raport por. Artura Zieliskiego dla
wiceministra bezpieczestwa publicznego pk. Grzegorza Korczyskiego .......................................................................................109
Nr 11 27 kwietnia 1947, b.m.w. Meldunek sprawozdawczy dotyczcy
spotkania oficerw GO Wisa z oficerami armii CSR .................. 113
Nr 12 28 kwietnia 1947, [Sanok]. Pismo gen. Stefana Mossora do sekretarzy komitetw PPR w Sanoku i Rzeszowie ............................. 119
Nr 13 28 kwietnia 1947, Sanok. Meldunek sytuacyjny pk. Grzegorza
Korczyskiego dla ministra bezpieczestwa publicznego Stanisawa Radkiewicza ...............................................................................123
Nr 14 Po 28 kwietnia 1947, b.m.w. Pismo pk. Grzegorza Korczyskiego do ministra bezpieczestwa publicznego Stanisawa Radkiewicza dotyczce starosty sanockiego Andrzeja Szczudlika........127
akcja Wisla.indd 7
2006-04-13 23:12:05
15 29 1947, [].
- ...............................................................130
16 29 1947, . 002 ........................................................................136
17 29 1947, ... .............................................144
18 30 1947, [].
Corriere Lombardo
e................................................................................. 152
19 30 1947, ...
.................................................................................................158
20 1 1947, ... .............................................................. 168
21 1 1947, ... . ....... 172
22 2 1947, [].
- ................................ 176
23 2 1947, .. 9711. e
........................................................................................ 178
24 3 1947, . 1 - ,
.............................................. 188
25 3 1947, .
...........................................................................194
26 5 1947, . 2 - ,
..............................................198
27 5 1947, . 7 -
......................................................................................202
28 5 1947, [].
..............................................................................................208
akcja Wisla.indd 8
2006-04-13 23:12:06
Nr 15 29 kwietnia 1947, [Sanok]. Szyfrogram gen. Stefana Mossora

do prezydenta RP Bolesawa Bieruta i wicepremiera Wadysawa
Gomki ........................................................................................... 131
Nr 16 29 kwietnia 1947, Sanok. Meldunek sytuacyjny Nr 002 Dowdztwa GO Wisa ......................................................................137
Nr 17 Po 29 kwietnia 1947, b.m.w. Informacja organw bezpieczestwa publicznego o sytuacji w terenie ............................................. 145
Nr 18 Przed 30 kwietnia 1947, [Warszawa]. Tumaczenie artykuu
z dziennika Corriere Lombardo dotyczcego okolicznoci
mierci gen. Karola wierczewskiego.............................................. 153
Nr 19 Po 30 kwietnia 1947, b.m.w. Informacja kpt. Barczyskiego
dotyczca dziaa GO Wisa i rezultatw walk z oddziaami
UPA .................................................................................................. 159
Nr 20 Przed 1 maja 1947, b.m.w. Notatka dotyczca sytuacji w obszarze dziaa GO Wisa .............................................................. 169
Nr 21 1 maja 1947, b.m.w. Doniesienie mjr. Woniaka dla pk. Grzegorza Korczyskiego w sprawie wypadkw w m. Rajskie .............. 173
Nr 22 2 maja 1947, [Sanok]. Szyfrogram gen. Stefana Mossora do
ministra obrony narodowej Michaa Roli-ymierskiego w sprawie
wysiedle polskich rodzin................................................................ 177
Nr 23 2 maja 1947, m.p. 9711. Sprawozdanie kpt. Jzefa Kurdziela
dla GZI dotyczce przeprowadzonych operacji i kontynuowania
akcji przesiedleczej ........................................................................ 179
Nr 24 3 maja 1947, Warszawa. Komunikat sytuacyjny Nr 1 ministra
obrony narodowej Michaa Roli-ymierskiego dotyczcy dziaa
GO Wisa ..................................................................................... 189
Nr 25 3 maja 1947, Grziowa. Rozkaz ppk. Narcyza Rudziskiego
dla dowdcw pododdziaw dotyczcy organizacji przesiedlenia
ludnoci ............................................................................................195
GO Wisa .....................................................................................199
Nr 27 5 maja 1947, Warszawa. Dyrektywa Nr 7 ministra obrony narodowej Michaa Roli-ymierskiego dla Dowdztwa GO Wisa .203
Nr 28 5 maja 1947, [Warszawa]. Pismo szefa GZI pk. Stefana Kuhla
i szefa Oddziau II GZI pk. Ignacego Krzemienia do szefa Oddziau Informacji GO Wisa mjr. Mikoaja Sajki dotyczce rozpracowania oddziaw WP przez SB OUN .....................................209
GO Wisa ..................................................................................... 213
akcja Wisla.indd 9
2006-04-13 23:12:06
29 7 1947, . 3 - , .................................................. 212

30 9 1947, . 4 - ,
.............................................. 218
31 10 1947, . 5 - ,
..............................................224
32 11 1947, .
110 .................................................................................230
33 13 1947, . 6 - ,
..............................................266
34 15 1947, . 7 - ,
..............................................282
35 15 1947, . 1

........................................................................................294
36 16 1947, .
1116 ...............................................................................306
37 16 1947, [].
............................................................................320
38 17 1947, . 8 - ,
..............................................326
39 20 1947, . 9 - ,
.............................................. 332
40 20 1947, ... ...........................................................................338
41 22 1947, . 10
- , ......................................342
10
akcja Wisla.indd 10
2006-04-13 23:12:06

GO Wisa ..................................................................................... 219
Nr 31 10 maja 1947, Warszawa. Komunikat sytuacyjny Nr 5 ministra obrony narodowej Michaa Roli-ymierskiego dotyczcy
dziaa GO Wisa .........................................................................225
Nr 32 11 maja 1947, Sanok. Sprawozdanie pk. Grzegorza
Korczyskiego dla ministra bezpieczestwa publicznego Stanisawa Radkiewicza za okres 110 maja ................................................ 231
dziaa GO Wisa .........................................................................267
dziaa GO Wisa .........................................................................283
Nr 35 15 maja 1947, Rzeszw. Biuletyn Nr 1 WUBP w Rzeszowie
dotyczcy nastrojw panujcych wrd ludnoci w zwizku z akcj wysiedlecz ..............................................................................295
Nr 36 16 maja 1947, Sanok. Sprawozdanie pk. Grzegorza
Korczyskiego dla ministra bezpieczestwa publicznego Stanisawa Radkiewicza za okres 1116 maja ..............................................307
Nr 37 16 maja 1947, [Sanok]. Meldunek ppk. Bolesawa Sidziskiego dotyczcy sytuacji politycznej w obszarze dziaa GO Wisa 321
GO Wisa .....................................................................................327
GO Wisa ..................................................................................... 333
Nr 40 20 maja 1947, b.m.w. Doniesienie agenturalne Kory dla por.
Jzefa Gancarza dotyczce wsppracy wopisty z UPA ..................339
dziaa GO Wisa .........................................................................343
dziaa GO Wisa .........................................................................349
Nr 43 26 maja 1947, b.m.w. Rozkaz Nr 1/II gen. Stefana Mossora dotyczcy waciwej organizacji obsugi transportw z wysiedlon
ludnoci oraz ukarania dowdcw transportw winnych zaniedba ............................................................................................. 357
11
akcja Wisla.indd 11
2006-04-13 23:12:06
42 24 1947, . 11
- , ......................................348
43 26 1947, ... 1/II
,
...........................356
44 28 1947, . 12
- , ......................................362
45 30 1947, . 13
- , ......................................368
46 2 1947, . 14
- , ......................................380
47 4 1947, . 15
- , ................................386
48 4 1947, []. 7
-
- ............................................396
49 7 1947, . 16
- , ......................................408
50 10 1947, . 17
- , ....................................... 416
51 12 1947, . 18
- , ......................................424
52 12 1947, .
.......................434
53 14 1947, . 19
- , ..................................... 444
54 17 1947, . 20
- , ......................................450
12
akcja Wisla.indd 12
2006-04-13 23:12:07
dziaa GO Wisa .........................................................................363
dziaa GO Wisa .........................................................................369
Nr 46 2 czerwca 1947, Warszawa. Komunikat sytuacyjny Nr 14 ministra obrony narodowej Michaa Roli-ymierskiego dotyczcy dziaa GO Wisa ............................................................................... 381
Nr 47 4 czerwca 1947, Warszawa. Komunikat sytuacyjny Nr 15 ministra obrony narodowej Michaa Roli-ymierskiego dotyczcy dziaa GO Wisa ...............................................................................387
Nr 48 4 czerwca 1947, [Lublin]. Pismo dowdcy OW 7 gen. Bolesawa Zarako-Zarakowskiego do ministra obrony narodowej Michaa
Roli-ymierskiego ............................................................................397
Nr 49 7 czerwca 1947, Warszawa. Komunikat sytuacyjny Nr 16 ministra obrony narodowej Michaa Roli-ymierskiego dotyczcy dziaa GO Wisa ...............................................................................409
Nr 50 10 czerwca 1947, Warszawa. Komunikat sytuacyjny Nr 17 ministra obrony narodowej Michaa Roli-ymierskiego dotyczcy
dziaa GO Wisa ......................................................................... 417
dziaa GO Wisa .........................................................................425
Nr 52 12 czerwca 1947, Lublin. Fragment protokou posiedzenia
zjazdu starostw powiatowych wojewdztwa lubelskiego .............. 435
dziaa GO Wisa .........................................................................445
Nr 54 17 czerwca 1947, Warszawa. Komunikat sytuacyjny Nr 20
ministra obrony narodowej Michaa Roli-ymierskiego dotyczcy
dziaa GO Wisa ......................................................................... 451
dziaa GO Wisa .........................................................................461
dziaa GO Wisa ......................................................................... 471
dziaa GO Wisa .........................................................................479
13
akcja Wisla.indd 13
2006-04-13 23:12:07
55 19 1947, . 21 - ,
..............................................460
56 21 1947, . 22 - ,
..............................................470
57 24 1947, . 23 - ,
..............................................478
58 26 1947, . 24 - ,
..............................................484
59 28 1947, . 25 - ,
..............................................496
60 29 1947, ...
.......................................504
61 [1] 1947, . 26 - ,
..............................................508
62 3 1947, . 27 - ,
.............................................. 516
63 5 1947, . 28 - ,
..............................................522
64 6 1947, ... 6
.536
65 8 1947, . 29 - ,
..............................................540
66 10 1947, . 30 - ,
..............................................548
67 12 1947, . 31 - ,
..............................................554
14
akcja Wisla.indd 14
2006-04-13 23:12:07

dziaa GO Wisa .........................................................................485
mi-nistra obrony narodowej Michaa Roli-ymierskiego dotyczcy dziaa GO Wisa ....................................................................497
Nr 60 Po 29 czerwca 1947, b.m.w. List dowdcy pododdziau UPA
do dowdcy odcinka taktycznego Danyliw Woodymyra Soroczaka Berkuta dotyczcy dziaa UPA w powiatach bigorajskim i hrubieszowskim ....................................................................505
Nr 61 [1] lipca 1947, Warszawa. Komunikat sytuacyjny Nr 26 ministra obrony narodowej Michaa Roli-ymierskiego dotyczcy
dziaa GO Wisa .........................................................................509
Nr 62 3 lipca 1947, Warszawa. Komunikat sytuacyjny Nr 27 ministra obrony narodowej Michaa Roli-ymierskiego dotyczcy
dziaa GO Wisa ......................................................................... 517
dziaa GO Wisa .........................................................................523
Nr 64 6 lipca 1947, b.m.w. Rozkaz Nr 6 dowdcy GO Wisa gen.
Stefana Mossora dotyczcy utworzenia grup kontrolnych .............. 537
dziaa GO Wisa .........................................................................541
dziaa GO Wisa .........................................................................549
dziaa GO Wisa ......................................................................... 555
Nr 68 14 lipca 1947, b.m.w. Pismo Myrosawa Soroki Ptacha do
kierownika obwodowego prowidu OUN-B w Drohobyczu awriwa Neczaja dotyczce sytuacji w terenie ..................................... 561
dziaa GO Wisa ......................................................................... 581
Nr 70 16 lipca 1947, b.m.w. Rozkaz Nr 010 gen. Stefana Mossora dotyczcy przeciwdziaania wypadkom powrotu Ukraicw po
przesiedleniu ....................................................................................587
15
akcja Wisla.indd 15
2006-04-13 23:12:07
68 14 1947, ...
-
....................................................560
69 15 1947, . 32 - ,
..............................................580
70 16 1947, ... 010
....586
71 17 1947, . 33 - ,
..............................................590
72 18 1947, [].
II 1947 . .......................................................................596
73 19 1947, . 34 - ,
..............................................600
74 20 1947, ...
20 1947 . ................................................606
75 23 1947, . 35 - ,
..............................................608
76 25 1947, .
............................................................................ 616
77 26 1947, . 36 - ,
..............................................640
78 29 1947, . 37 - ,
..............................................646
79 29 1947, ... - .....................................................................654
80 31 1947, . 38 - ,
..............................................662
81 1947, ... - , .668
82 1 1947, ...
............................................672
83 1 1947, .
5 7 ................................................686
16
akcja Wisla.indd 16
2006-04-13 23:12:07
Nr 71 17 lipca 1947, Warszawa. Komunikat sytuacyjny Nr 33

dziaa GO Wisa ......................................................................... 591
Nr 72 18 lipca 1947, [Warszawa]. Sprawozdanie z dziaa MBP
w II kwartale 1947 r. .......................................................................597
dziaa GO Wisa .........................................................................601
Nr 74 Po 20 lipca 1947, b.m.w. Zestawienie transportw
z wysiedlonymi do 20 lipca 1947 r. ..................................................607
dziaa GO Wisa .........................................................................609
Nr 76 25 lipca 1947, Rzeszw. Sprawozdanie Dowdztwa GO
Wisa z dziaa Grupy .................................................................. 617
dziaa GO Wisa ..........................................................................641
dziaa GO Wisa .........................................................................647
Nr 79 29 lipca 1947, b.m.w. Sprawozdanie OUN-B dotyczce
przebiegu wysiedle i akcji UPA przeciwko WP.............................655
dziaa GO Wisa .........................................................................663
Nr 81 Po lipcu 1947, b.m.w. Informacja dotyczca akcji osiedleczo-przesiedleczej prowadzonej w wojewdztwie lubelskim .............669
Nr 82 1 sierpnia 1947, b.m.w. Tumaczenie sprawozdania Potapa
referenta SB OUN nadrejonu Choodnyj Jar ............................673
Nr 83 1 sierpnia 1947, Warszawa. Instrukcja Pastwowej Komisji
Bezpieczestwa dla dowdcw OW 5 i 7 ........................................687
Nr 84 7 sierpnia 1947, b.m.w. Tumaczenie pisma Mykoajewycza
do prowidnyka OUN-B nadrejonu Choodnyj Jar Petra Kawuzy
Rusana dotyczcego dziaa GO Wisa .................................. 691
Nr 85 21 wrzenia 1947, b.m.w. Tumaczenie raportu (fragmenty)
dowdcy 26 odcinka taktycznego Wasyla Mizernego Rena
dla dowdcy Okrgu Wojskowego VI UPA Myrosawa
Onyszkewycza Oresta .................................................................. 701
17
akcja Wisla.indd 17
2006-04-13 23:12:08
84 7 1947, ...
-
...........................................690
85 21 1947, ... ()
26
VI
..................................................................700
86 10 1947, .
- .........................722
87 24 1947, .
1947 . .......................730
88 30 1947, []. I II - 1947 . ...............734
89 10 1948, . 2-
- .......... 742
90 27 1948, ...
.......................................750
91 1956, .
.............................................754
92 19 1956, .
5 1956 . ..............................................................766
93 3 1990, .
...................................................................................778
........................................................................787
.............................................
..................................................
18
akcja Wisla.indd 18
2006-04-13 23:12:08
Nr 86 10 padziernika 1947, Lublin. Sprawozdanie Penomocnika

do spraw Przesiedleczo-Osiedleczych Jana Gilasa z przebiegu
akcji przesiedleczo-osiedleczej w wojewdztwie lubelskim .......723
Nr 87 24 padziernika 1947, Lublin. Sprawozdanie sytuacyjne
wojewody lubelskiego Wacawa Rzgi za wrzesie 1947 r. ............. 731
Nr 88 30 grudnia 1947, [Lesko]. Sprawozdanie PUBP w Lesku
dotyczce sytuacji w I i II Okrgach OUN-B w okresie od lipca
do grudnia 1947 r. ...........................................................................735
Nr 89 10 lutego 1948, Kijw. Informacja Zarzdu 2-N MGB USRS
dotyczca przekroczenia granicy ZSRS przez czonkw OUN-B
oraz SB OUN ................................................................................... 743
Nr 90 27 lutego 1948, b.m.w. Wycig z protokou przesuchania
Woodymyra Szczyhelkiego Buraki ......................................... 751
Nr 91 Maj 1956, Warszawa. Notatka informacyjna MSW w sprawie
ludnoci ukraiskiej w Polsce .......................................................... 755
Nr 92 19 czerwca 1956, Warszawa. Protok posiedzenia Kolegium
MSW z 5 czerwca 1956 r. ...............................................................767
Nr 93 3 sierpnia 1990, Warszawa. Uchwaa Senatu RP w sprawie
akcji Wisa ....................................................................................779
WYKAZ SKRTW ............................................................................. 781
INDEKS NAZWISK I PSEUDONIMW .............................................793
INDEKS MIEJSCOWOCI ..........................................................................
19
akcja Wisla.indd 19
2006-04-13 23:12:08
,
,
1947 .
19441946 . 9 1944

()
.
1944
, , .
. 1944
- .

.
1945
, .
(), (), () (), ().
, , (),
(), (), (), (), (), ().
, - ,
.
, - .
,
, 1946
.
9 1944
,
.
20
akcja Wisla.indd 20
2006-04-13 23:12:08
OD KOMITETU REDAKCYJNEGO
Kolejny tom wsplnej serii wydawniczej zosta powicony wydarzeniom zwizanym z przesiedleniem Ukraicw w Polsce przeprowadzonym
w roku 1947 w ramach akcji Wisa. Wydarzenia te byy kontynuacj zakrojonej na szerok skal akcji przesiedleczej, ktra dotkna Polakw
i Ukraicw w latach 19441946. Za zgod Jzefa Stalina, 9 wrzenia 1944
roku w Lublinie, pomidzy rzdem Ukraiskiej Socjalistycznej Republiki
Sowieckiej a Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego (PKWN), podpisany zosta ukad o ewakuacji ludnoci ukraiskiej z terytorium Polski
i obywateli polskich z terytorium USRS.
Latem 1944 roku Nikita Chruszczow dokona prby przyczenia Podlasia, Chemszczyzny i terenw nad Sanem do USRS. Jednake nie uzyska
na to zgody Kremla. Dwudziestego szstego lipca 1944 roku wyznaczono
now granic polsko-sowieck.
Sytuacja ta miaa decydujcy wpyw na decyzj dowdztwa Ukraiskiej Powstaczej Armii w sprawie wzicia pod ochron ludnoci ukraiskiej przed wywiezieniem z terenw RP. Pod koniec marca 1945 roku
Gwny Prowid OUN wyodrbni samodzielne organizacyjnie terytorium,
okrelane w ounowskich dokumentach jako Zakerzonie. Jego prowidnykiem zosta mianowany Jarosaw Staruch (Stiah), zastpc Wasyl Haasa (Oran), szefem Suby Bezpieczestwa Petro Fedoriw (Dalnycz),
a dowdc UPA na tym obszarze Myrosaw Onyszkewycz (Orest).
Wrd najbardziej znanych dowdcw operujcych w terenie oddziaw
UPA byli: Jarosaw Kocioek (Kryacz), Petro Mykoenko (Bajda),
Mychajo Duda (Hromenko), Roman Hrobelkyj (Brodycz), Wasyl
Szyszkanyne (Bir), Woodymyr Szczyhelkyj (Buraka) i Stepan Stebelkyj (Chrin).
Reim komunistyczny przeladowa zarwno polskie, jak i ukraiskie
podziemie niepodlegociowe, co stwarzao szans na utworzenie koalicji
polskich i ukraiskich si antykomunistycznych. Dziki temu doszo do porozumienia na szczeblu lokalnych struktur organizacyjnych polskiego podziemia zbrojnego i UPA na Podlasiu, w Rzeszowskiem i na poudniowo-wschodniej Lubelszczynie. Kontakty te nie zostay jednak podtrzymane
na najwyszym szczeblu, aczkolwiek wspomniane porozumienia lokalne
przetrway faktycznie do rozpoczcia akcji Wisa, a nawet zaowocoway
w 1946 roku dwiema wsplnymi akcjami zbrojnymi.
Wspomniany Ukad z 9 wrzenia 1944 roku w sprawie przesiedlenia
Polakw i Ukraicw nie by powszechnie akceptowany ani przez ludno
21
akcja Wisla.indd 21
2006-04-13 23:12:08
,
, 1945 ,
.
-
( . , . 2. ,
19441946, 2000),
, ,
,
, 19451946
. ,
.
, . .
, 1946 -
, , 150200
.
o
, o
.
1947
,
.
, ,
.
. - ,
, : -
(Akcja Wisa na tle stosunkw polsko-ukraiskich w XX w., pod redakcj
Janusza Farysia, Jacka Jekiela, Szczecin 1994) (Akcja Wisa, pod redakcj Jana Pisuliskiego,
Warszawa 2003). , .
- , , ,
. (Eugeniusz Misio, Akcja Wisa. Dokumenty,
Warszawa 1993). ( .
. , - 1997).
22
akcja Wisla.indd 22
2006-04-13 23:12:09
ukraisk, ani polsk. W zwizku z tym trzeba byo niejednokrotnie zmienia i przesuwa terminy zakoczenia akcji przesiedleczej, a z kocem
lata pocztkiem jesieni 1945 roku przej do stosowania przymusowych
metod.
Problemowi przesiedle polsko-ukraiskich powicony jest drugi tom
naszej wsplnej serii wydawniczej (Polska i Ukraina w latach trzydziestych czterdziestych XX wieku. Nieznane dokumenty z archiww sub
specjalnych, t. 2: Przesiedlenia Polakw i Ukraicw, 19441946, Warszawa Kijw 2000), dlatego nie bdziemy zatrzymywa si na dokadnym
opisie ich przebiegu. Chcemy jedynie podkreli, e w latach 19451946
wszystkie dziaania polskich i sowieckich organw represyjnych oraz jednostek armii regularnej skierowanych do walki z UPA okazay si nieskuteczne. UPA dokonaa wielu akcji wymierzonych w wysiedlenia. Ukraiscy chopi niejednokrotnie wspierali podziemie dziaajce w ich obronie.
Nawet wczenie wojska do akcji przesiedleczej nie zapewnio cakowitej
deportacji wszystkich Ukraicw. Szacunkowe dane wiadcz, e pod koniec 1946 roku na poudniowo-wschodnich terenach Polski mieszkao, wedug rnych rde, od 150 do 200 tysicy osb narodowoci ukraiskiej.
Dziaania UPA byy podsycane tward lini polityki wadz polskich przeciwko potencjalnym nacjonalistom, do ktrych teraz atwo byo zaliczy
mieszkacw praktycznie kadej ukraiskiej wsi.
Sidmego maja 1947 roku rzdy RP i USRS poinformoway o zakoczeniu przesiedlenia, lecz dla wczesnych polskich wadz komunistycznych
kwestia ukraiska nadal pozostawaa nierozstrzygnita.
Definitywne jej rozwizanie, to znaczy ostateczne wysiedlenie Ukraicw, zostao osignite dopiero w toku akcji Wisa.
Na temat akcji istnieje sporo publikacji. Spord tych, ktre ukazay
si drukiem w Polsce, wyrni naley dwie prace: Akcja Wisa na tle
stosunkw polsko-ukraiskich w XX wieku pod redakcj Janusza Farysia
i Jacka Jekiela, Szczecin 1994 oraz Akcja Wisa pod redakcj Jana Pisuliskiego, Warszawa 2003. Obie wspomniane prace to rezultat konferencji
powiconych akcji Wisa.
Wrd publikacji rdowych naley wymieni prac Eugeniusza Misiy, historyka pochodzenia ukraiskiego, mieszkajcego i pracujcego
w Polsce, pt. Akcja Wisa. Dokumenty, Warszawa 1993. Ze wzgldu na
swoj warto poznawcz, publikacja ta zostaa przetumaczona na jzyk
ukraiski i wydana na Ukrainie (Akcija Wisa. Dokumenty. Redakcija
Jewhena Misya, Lwiw Nju Jork 1997).
Warto wspomnie te o cyklu seminariw Polska Ukraina: trudne
pytania, zorganizowanych z inicjatywy wiatowego Zwizku onierzy
AK i Zwizku Ukraicw w Polsce. Teksty wygoszonych referatw i ste-
23
akcja Wisla.indd 23
2006-04-13 23:12:09
: , .

( : , . 110, Warszawa 1997
2003). , .
(Igor Haagida, Ukraicy na zachodnich
i pnocnych ziemiach Polski 19471957, Warszawa 2002),
(Roman Drozd, Droga na Zachd. Osadnictwo ludnoci ukraiskiej na ziemiach zachodnich i pnocnych Polski w ramach akcji Wisa, Warszawa 1997 Roman Drozd, Polityka wadz wobec ludnoci ukraiskiej
w Polsce w latach 19441989, Warszawa 2001), (Maciej
Hejger, Polityka narodowociowa wadz polskich w wojewdztwie gdaskim
w latach 19451947, Supsk 1998).
50-
, , , , 1947
(1947. . ,
1997).
(Andrzej Tomacki, Akcja Wisa w powiecie bialskim na tle walki politycznej i zbrojnej w latach 19441947, Biaa Podlaska
Warszawa 2003).
(Feliks Sikorski, Kabewiacy w akcji Wisa,
Warszawa 1989), (Antoni B. Szczeniak,
Wiesaw Z. Szota, Droga do nikd, Warszawa 1973) (Grzegorz Motyka, Tak byo w Bieszczadach. Walki polsko-ukraiskie
19431948, Warszawa 1999).

(Wadysaw Filar, Przed akcj Wisa
by Woy, Warszawa 2000), 2000 .
, (Ryszard Torzecki, Polacy i Ukraicy.
Stosunki polsko-ukraiskie na ziemiach II Rzeczypospolitej w czasie
II wojny wiatowej, Warszawa 1993). 1947
,
( ) (T. A. Olszaski (J. ukaszw), Walki polsko-ukraiskie
24
akcja Wisla.indd 24
2006-04-13 23:12:09
nogramy z dyskusji odbytych w ramach seminariw zostay opublikowane

w dziesiciu tomach (Polska Ukraina: trudne pytania, t. 110, Warszawa 19972003). Szczeglnie istotny jest tom smy tego wydawnictwa powicony wanie akcji Wisa. Losom przesiedlecw powicili swoje
prace: Igor Haagida (Ukraicy na zachodnich i pnocnych ziemiach Polski 19471957, Warszawa 2002), Roman Drozd (Droga na Zachd. Osadnictwo ludnoci ukraiskiej na ziemiach zachodnich i pnocnych Polski
w ramach akcji Wisa, Warszawa 1997 oraz Polityka wadz wobec ludnoci ukraiskiej w Polsce w latach 19441989, Warszawa 2001) i Maciej
Hejger (Polityka narodowociowa wadz polskich w wojewdztwie gdaskim w latach 19451947, Supsk 1998).
Z okazji 50-lecia rozpoczcia akcji Wisa wydawnictwo Zwizku
Ukraicw w Polsce przygotowao zbir wspomnie o ukraiskich wsiach
i miasteczkach na terenach Beskidw, nad Sanem, Podlasia i Chemszczyzny, z ktrych Wojsko Polskie wysiedlio ludno ukraisk wiosn i latem
1947 roku w trakcie wspomnianej akcji przesiedleczej (1947. Propam jatna knyha, oprac. Bogdan Huk, Warszawa 1997). Przebieg przesiedle na
Podlasiu bada rwnie Andrzej Tomacki (Akcja Wisa w powiecie bialskim na tle walki politycznej i zbrojnej w latach 19441947, Biaa Podlaska
Warszawa 2003).
Wojskowe aspekty akcji Wisa przedstawiono bardziej szczegowo
w pracach Feliksa Sikorskiego (Kabewiacy w akcji Wisa, Warszawa
1989), Antoniego Szczeniaka i Wiesawa Szoty (Droga do nikd, Warszawa 1973) oraz Grzegorza Motyki (Tak byo w Bieszczadach. Walki polsko-ukraiskie 19431948, Warszawa 1999).
Zwizkom pomidzy dziaalnoci UPA a akcj Wisa powicony
jest zbir materiaw pod redakcj Wadysawa Filara Przed akcj Wisa
by Woy, ktry ukaza si w Warszawie w 2000 roku.
Kwestie dotyczce akcji Wisa poruszy rwnie Ryszard Torzecki w ksice Polacy i Ukraicy. Stosunki polsko-ukraiskie na ziemiach
II Rzeczypospolitej w czasie II wojny wiatowej, Warszawa 1993. Na temat
przesiedle Ukraicw w 1947 roku ukazao si sporo artykuw, m. in.
Tadeusza Andrzeja Olszaskiego (Jana ukaszowa), (Walki polsko-ukraiskie 19431947, Zeszyty Historyczne nr 90, Pary 1989; Wok akcji
Wisa, w: Colloquium narodw. Materiay z sympozjum Litwini, Biaorusini, Ukraicy, Polacy przesanki pojednania pod redakcj Henryka Michalaka i Pawa Spodenkiewicza, d 1987) oraz Ewy Siemaszko
(Upowska rewolta, Nasz Dziennik, 27/28 kwietnia 2002) i innych.
Prba oceny akcji Wisa do dzi najbardziej dzieli polskich badaczy.
Wedug jednych, zwaszcza Zbigniewa Palskiego i Ewy Siemaszko, naley patrze na t akcj przez pryzmat antypolskiej dziaalnoci podziemia
25
akcja Wisla.indd 25
2006-04-13 23:12:09
19431947, w: Zeszyty Historyczne 1989, nr 90; T. A. Olszaski, Wok

akcji Wisa, w: Colloquium narodw. Materiay z sympozjum Litwini,
Biaorusini, Ukraicy, Polacy przesanki pojednania, red. Henryka Michalaka i Pawa Spodenkiewicza, d 1987), (Ewa Siemaszko, Upowska rewolta, w: Nasz Dziennik z 2728.04.2002) .
C , , . ,
, ( ).
,
.
, , 1.
, , ,
.
, 2.
( ) ,
( , ), .
- , 1947 , (. 30- 50- .
, , . . , . 1, 1996; . 2, 1998).
, ,
, .
1997 : 1939 50- . 50- . 1998
, ; .
,
, ( , 1997 . - 19441953 . , 1998).
, ,
, , ,
26
akcja Wisla.indd 26
2006-04-13 23:12:10
ukraiskiego (przede wszystkim na Woyniu). Ich zdaniem dziaania UPA

mona byo powstrzyma wycznie drog przymusowego przesiedlenia
ludnoci ukraiskiej. Byo wic ono nieuniknione, odbywao si w warunkach humanitarnych, a Ukraicw przesiedlano na ziemie o wyszym poziomie rozwoju cywilizacyjnego1.
Zdaniem innych badaczy, m. in. Tadeusza Andrzeja Olszaskiego,
Bohdana Skaradziskiego oraz Grzegorza Motyki nie byo koniecznoci
posuwania si do przesiedle, aby zlikwidowa UPA. W zwizku z tym nie
mona uwaa ich za uzasadnione, a naley traktowa jako cz skadow
komunistycznego zaprowadzenia porzdku w Europie rodkowej2.
W porwnaniu z historiografi polsk, na Ukrainie (jak te na caym
obszarze postsowieckim) jest stosunkowo mao publikacji powiconych
akcji Wisa bd nawet wzmiankujcych o niej. Fundamentalna praca
naukowo-rdowa, w ktrej nawietla si problem przesiedle Ukraicw
w Polsce w 1947 roku, zostaa przygotowana w Instytucie Ukrainoznawstwa im. Iwana Krypjakewycza Narodowej Akademii Nauk Ukrainy we
Lwowie (Deportaciji. Zachidni zemli Ukrajiny kinca 30-ch poczatku
50-ch rokiw. Dokumenty, materiay, spohady. Redaktor Jurij Sywka, t. 1:
Lwiw 1996; t. 2: Lwiw 1998). Wyjtkowo publikacji polega na tym, e po
raz pierwszy zostay przedstawione tu dokumenty i materiay pochodzce
zarwno z archiww polskich, ukraiskich jak i rosyjskich.
W 1997 roku miaa miejsce we Lwowie Midzynarodowa Konferencja
Deportaciji polakiw ta ukrajinciw: kine 1939 poczatok 50-ch rokiw.
Do 50-riczczia operaciji Wisa. Materiay z konferencji ukazay si we
Lwowie w 1998 roku pod tym samym tytuem pod redakcj wspomnianego Jurija Sywki; s one niezwykle istotne przy opracowaniu zagadnie
przesiedleczych.
Woodymyr Serhijczuk opublikowa znaczn ilo dokumentw. Cz
z nich dotyczy tematyki niniejszego tomu (Trahedija ukrajinciw u Polszczi, Ternopil 1997 oraz Desiat buremnych lit. Zachidnoukrajinki zemli
u 19441953 rokach. Nowi dokumenty i materiay, Kyjiw 1998).
Zagadnienia zwizane z przeprowadzeniem akcji, jej przyczynami oraz
nastpstwami pojawiaj si w publikacjach wielu badaczy, w szczeglnoci Iwana Biasa (Deportacija NKWS-MDB i dola ukrajinkoho naseennia
u Polszczi: istoryko-prawowyj i suspilno-politycznyj aspekt, Wijko Ukrajiny 1995, nr 4, s. 63116), Olhy Buko (Ukraina Polsza: migracionnyje processy 40-ch godow, Kijew 1997), eonida Zaszkilniaka, Mykoy
Krykuna (Istorija Polszczi: wid najdawniszych czasiw do naszych dniw,
Lwiw 2000), Bohdana Zabrowarnego (Deportaciji ukrajinkoho naseennia iz Zakerzonnia w 19441947 rokach, w: Istoriohraficzni doslidennia w Ukrajini, przewodniczcy kolegium redakcyjnego W. Smolij,
27
akcja Wisla.indd 27
2006-04-13 23:12:10
( -
: - - , : 1995, 4, . 63116), ( : 40- , 1997), , ( :
, 2000), (
19441947 , : . . ,
2003, 13, 2- . : , 1, . 359385), ( - (19461956 .), 1999), (
- 4050
, 2000, (
(19441947 .), 2000) .
, , (: . , ,
: 1997, 5 ; . , , : 2002, 24 ; . , 55-
, ,
: 2002, 27 ; .
- , : 2002, 30 ; . , :
, : 2002, 27 ; . , . : , :
2004, 10 ; . , , : 2004, 7 ) .
, , . , , .
.
*
*
*
28 1947 .

, .
-
28
akcja Wisla.indd 28
2006-04-13 23:12:10
Kyjiw 2003, zeszyt 13: Ukrajina i Polszcza: istorija i suczasnist, cz. 1,

s. 359385), Anatolija Kentija (Narys borotby OUN-UPA w Ukrajini 1946
1956 rr., Kyjiw 1999), Jurija Kyryczuka (Narysy istoriji ukrajinkoho nacionalno-wyzwolnoho ruchu 4050 rokiw XX stolittia, Lwiw 2000), Jurija Szapowaa (OUN i UPA na tereni Polszczi 19441947 rr., Kyjiw 2000)
i innych.
W ostatnich kilku latach wida rosnce zainteresowanie kwesti zwizan z akcj Wisa w periodykach ukraiskich (na przykad R. Ruyczko, Ukrajinciam zahrouwaa powna deportacija, Ukrajinke sowo,
5 czerwca 1997; B. Kusznyr, Smieyj szag w proszoje, Kijewskije wiedomosti, 24 kwietnia 2002; Woodymyr Pawliw, 55-riczczia operaciji
Wisa abo Jak u Polszczi rozwjazay ukrajike pytannia, Dzerkao
tynia, 27 kwietnia 2002; Pid ornamy trioch deportacij. Szcze raz do
wakych pyta w ukrajinko-polkych wzajemynach, Uriadowyj kurjer, 30 listopada 2002; Jurij Szapowa, Akcija Wisa: krywawe riczyszcze pamjati, De, 27 kwietnia 2002; Mykoa ytwyn, Otrujni pody nenawysty. Obmin naseennia: fakty istoriji swidczat, De, 10 grudnia
2004; W. Badiak, Ne tilky operacija Wisa, Ukrajina mooda, 7 wrzenia 2004 i in.).
Tak wic mona powiedzie, e wsplnym wysikiem autorw polskich
i ukraiskich powsta solidny dorobek historiograficzny. Nie oznacza to
jednak, e zostay poruszone wszystkie aspekty zwizane z akcj Wisa.
To wanie skonio nasz Wspln Grup Robocz do przygotowania niniejszego tomu.
*
*
*
Operacja pod kryptonimem Wisa rozpocza si 28 kwietnia 1947

roku. W tym dniu sze dywizji Wojska Polskiego okryo ukraiskie
wsie, a oddziay Wojsk Pogranicznych NKWD i czechosowackiej stray
granicznej zablokoway granic na wschodzie i poudniu kraju. W cigu
kolejnych trzech miesicy ponad 140 tysicy Ukraicw z terenw nad Sanem, Beskidu Niskiego, Bieszczadw, Chemszczyzny i poudniowej czci Podlasia wysiedlono do zachodnich i pnocnych wojewdztw Polski.
Umieszczone w niniejszym tomie dokumenty pozwalaj przede wszystkim wyrobi sobie pogld co do przygotowania oraz celu akcji Wisa.
W projekcie tej akcji, ktrej pierwotna nazwa brzmiaa Wschd, m. in.
podkrela si wprost: Zadanie: rozwiza ostatecznie problem ukraiski
w Polsce3. W cytowanym dokumencie zostao take podkrelone znacze-
29
akcja Wisla.indd 29
2006-04-13 23:12:10
, , ,
140 .

. ,
, : : 3.
,
:
,
4.
1947 - ,
19441946 . .
,
. ( ), .
.
, , . , , 1 1947 , :
, ,
.
.
.
5.
, , []. . ,

, , - 6.
, , . , ,
, 1947 ,
, ,
30
akcja Wisla.indd 30
2006-04-13 23:12:10
nie dziaa przeciwko UPA: Rwnoczenie z akcj wysiedlania ma by

przeprowadzana akcja ofensywnego zwalczania band UPA, ktre po ukoczeniu ewakuacji musz by bezwzgldnie wytpione4.
W styczniu 1947 roku jednostki WP dyslokowane w poudniowo-wschodnich wojewdztwach RP otrzymay rozkaz sporzdzenia wykazw rodzin ukraiskich, ktre nie zostay przesiedlone w latach 19441946.
Ju miesic pniej zastpca szefa Sztabu Generalnego gen. Stefan Mossor
zaproponowa plan przesiedlenia Ukraicw na ziemie zachodnie przyczone do Polski na mocy decyzji konferencji w Poczdamie. Chodzi o tzw.
ziemie odzyskane poudniow cz Prus Wschodnich, lsk, Ziemi
Lubusk i Pomorze Zachodnie. Wanie na tych terenach Ukraicy mieli
asymilowa si z Polakami.
Zamieszczone w niniejszym tomie dokumenty wykazuj, e ukraiskie podziemie byo przygotowane do stawienia oporu tym dziaaniom.
W jednej z instrukcji, datowanej 1 marca 1947 roku, podkrela si: Poprzednie akcje przesiedlecze wzbudzay pocztkowo jeszcze silniejsz
reakcj, czasem paniczn, jednak organizacja nasza opanowaa sytuacj
i zorganizowaa walk na wiksz skal. Walka jest i musi by zawsze
moliwa. Dziki temu utrzymamy rwnie w penej sile nasze wojskowe
i organizacyjne kadry. Nie ma co obawia si o wyniki walki z wrogiem
i o moliwoci naszego istnienia i pracy w przyszoci5. Szczeglnie istotn spraw staa si kampania propagandowa wrd onierzy Wojska Polskiego oraz Polakw, eby nie pomagali wysiedla Ukraicw, lecz eby
[temu] przeciwdziaali. Na to trzeba zwrci wiksz uwag. Wypadki,
w ktrych polska ludno cywilna pomagaaby wysiedla Ukraicw
trzeba bdzie kara, jednak zawsze z naleytym polityczno-propagandowym wyjanieniem6.
Wiele wanych szczegw zwizanych z akcj Wisa do dzi wymaga uwanego zweryfikowania przez badaczy. Na przykad Ryszard Torzecki z Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk stwierdzi, e decyzja
o przeprowadzeniu akcji Wisa zapada w Moskwie w lutym 1947 roku, a jej plan zosta przygotowany przez ludowego komisarza spraw wewntrznych USRS gen. Serhija Sawczenk na polecenie awrentija Berii
i Georgija Malenkowa. Dopiero po tym, w marcu 1947 roku, odpowiedni
decyzj podjo Biuro Polityczne KC PPR, a nastpnie, 12 kwietnia Pastwowa Komisja Bezpieczestwa RP. Nie przytoczy on jednak adnego
dokumentu na potwierdzenie wasnej wersji o moskiewskich korzeniach
akcji Wisa7.
Niestety, takich wiadectw rwnie nie udao si znale naszej Wsplnej Grupie Roboczej. Nie ulega jednak wtpliwoci, e akcja Wisa bya
koordynowana przez najwysze czynniki rzdowe Polski i ZSRS. Pod ko-
31
akcja Wisla.indd 31
2006-04-13 23:12:11
. ,
1947 , ,
, 12 , . ,
7.

. ,
.
1947 , , ,

. 1947

.
,
8.
, , , -- ,

. .

.
1947 76 ,
.
.
,

. , ,
28 1947
.
, . ,

, ,
.
, ,
,
. ,
, .
32
akcja Wisla.indd 32
2006-04-13 23:12:11
niec marca 1947 roku ambasador ZSRS w Polsce Wiktor Lebiediew poinformowa Ministerstwo Spraw Zagranicznych ZSRS, a to z kolei MSZ
USRS, o zamiarze polskiego rzdu przeprowadzenia akcji powszechnego wysiedlenia Ukraicw z wojewdztw rzeszowskiego i lubelskiego.
Osiemnastego kwietnia 1947 roku ambasador RP w ZSRS Marian Naszkowski przesa wiceministrowi spraw zagranicznych ZSRS Andriejowi
Wyszynskiemu not polskiego rzdu o rozpoczciu wysiedlenia Ukraicw.
W nocie zawarta bya proba o przedsiwzicie niezbdnych rodkw, by niepodane elementy nie przedostay si na terytorium Zwizku Sowieckiego
w trakcie akcji Wisa8.
Nie wolno wreszcie zapomina o koordynacji dziaa przeciwko UPA
przez polskie, sowieckie i czechosowackie regularne oddziay wojskowe,
blokowaniu granic polsko-sowieckiej i polsko-czechosowackiej oraz o odmowie rzdu USRS przyjmowania ludnoci ukraiskiej podczas realizacji
akcji Wisa. To wszystko daje podstawy do uznania powyszej akcji jako
wyniku zmowy totalitarnych reimw wczesnej Polski i ZSRS. Pozostaje otwart kwestia zwizku midzy akcj Wisa i prowadzon w USRS
akcj Zachd. W czasie tej ostatniej przesiedlono w gb ZSRS, w padzierniku 1947 roku ponad 76 tysicy Ukraicw oskaranych o sprzyjanie UPA.
Powrmy jednak do stwierdze Ryszarda Torzeckiego. Przyjcie
jego wersji wprowadzi istotn korekt do dotychczasowych wyobrae
o bezporednich przyczynach antyukraiskich dziaa wadz polskich.
Oznacza to na przykad, e zabjstwo wiceministra obrony narodowej
Polski gen. Karola wierczewskiego przez onierzy UPA 28 marca 1947
roku wcale nie miao takiego znaczenia dla zorganizowania akcji Wisa,
jak o tym sdzono wczeniej. Jeli jednak mier gen. wierczewskiego
nie miaa bezporedniego zwizku z akcj Wisa, to bardzo j przyspieszya.
Dokumenty zamieszczone w niniejszym tomie potwierdzaj hipotez,
e zabjstwo gen. wierczewskiego byo skutkiem przypadkowej zasadzki
UPA. Tym niemniej, potrzebne s pogbione badania dla wszechstronnego
wyjanienia przyczyn operacji Wisa.
*
*
*
Zaprezentowane w ksice dokumenty pozwalaj na odtworzenie metod

realizacji akcji przesiedleczej o kryptonimie Wisa. Wszystkie zasadnicze decyzje, a mianowicie o sformowaniu dowdztwa Grupy Operacyjnej,
o terminach akcji, sposobach walki z ukraiskim podziemiem i ludnoci
33
akcja Wisla.indd 33
2006-04-13 23:12:11
*
*
,
.
, , ,
(), , , ( -
), ,
.
. -
, . ,
,
-
. 1947
.
(6, 7, 8, 9), ( )
(, ).
, 3 . ,
.
20 , , .

, , - .

, .

,
: -
34
akcja Wisla.indd 34
2006-04-13 23:12:11
cywiln podejrzan o przychylny stosunek do podziemia (wprowadzenie

wojskowych sdw polowych i zaoenie obozu pracy w Jaworznie) oraz
rejonach osiedlania przesiedlecw, zapaday na szczeblu Biura Politycznego KC PPR.
Dowdztwo powierzono zastpcy szefa Sztabu Generalnego WP generaowi brygady Mossorowi. Na jego zastpcw mianowano wiceministra bezpieczestwa publicznego pk. Grzegorza Korczyskiego, pniejszego dowdc Korpusu Bezpieczestwa Wewntrznego pk. Juliusza Huebnera oraz
ppk. Bolesawa Sidziskiego. W obawie, by w czasie akcji pojedyncze osoby
czy nawet cae grupy nie przedostaway si na terytorium ssiednich krajw,
minister obrony narodowej Polski marszaek Micha Rola-ymierski zwrci
si w poowie kwietnia do ministrw obrony narodowej Republiki Czechosowacji i ZSRS z prob o szczeln blokad wschodniego i poudniowego odcinka granicy z Polsk. Dwudziestego czwartego kwietnia 1947 roku uchwa
w sprawie akcji Wisa podjo Prezydium Rady Ministrw RP.
Akcj Wisa realizowao wojsko cztery dywizje piechoty (6, 7, 8, 9),
jedna dywizja KBW oraz trzy dodatkowe puki (piechoty, samochodowy
i saperw). Akcj wspieraa nadto 3 Dywizja Piechoty. Wojsko wspomagaa Milicja Obywatelska, Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej oraz
powiatowe i wojewdzkie Urzdy Bezpieczestwa. Ogem w akcji tej brao udzia 20 tysicy polskich onierzy, nie biorc pod uwag oddziaw
milicji, bezpieczestwa i Wojsk Ochrony Pogranicza.
Sowieckie dowdztwo przerzucio z obwodu lwowskiego jedn dywizj pancern, specjalne oddziay antypartyzanckie, a Wojska Pograniczne
NKWD zablokoway granic polsko-sowieck. Czesi wystawili specjaln
grup operacyjn i oddali do dyspozycji Polakw rodki transportu w celu
szybszego przegrupowania polskich jednostek.
Sytuacja na terenach, gdzie dziaaa Grupa Operacyjna Wisa, jest
przedstawiona w jednym z polskich dokumentw w nastpujcy sposb:
Obszar rejonu operacyjnego zamieszkuje ludno mieszana polsko-ukraiska, z przewaajcym procentem ludnoci ukraiskiej we wschodnich
i poudniowo-wschodnich rejonach tego obszaru.
Ludno polska zamieszkujca ten rejon, najdalej wysunity na rubieach pastwa i oddalony od orodkw kulturalnych kraju, jest pod wzgldem politycznym mao uwiadomiona, a ponadto zastraszona terrorem faszystowskich band ukraiskich.
Ludno ukraiska w masie swojej ustosunkowana wrogo, wystpuje
czynnie wzgldnie wsppracuje z bandami, ktre ciesz si duym autorytetem wrd ludnoci ukraiskiej. [...]
Wedug poj ludnoci ukraiskiej, bandy UPA (Ukraiska Powstacza
Armia) walcz o tzw. Samostijn Ukrain. Ludno ukraiska dostarcza
35
akcja Wisla.indd 35
2006-04-13 23:12:11
- ; - .
,
, ,
.
, ; . [...]
, ( ) .
, , . .9.
: . ( ), .
56 150300 .
, , .
- , , . ,
.
, . . , , .
.
, ,
- , , ,
, .
,
. , , ,
. , , , , ,
; . .
36
akcja Wisla.indd 36
2006-04-13 23:12:11
bandom rezerw ludzkich i materialnych, wspdziaa w organizowaniu akcji bandyckich, prowadzi szeroki wywiad przez silnie rozgazion siatk
cywiln itp.9.
W cytowanym dokumencie scharakteryzowano rwnie wczesn
struktur UPA: Bandy UPA posiadaj prn organizacj wojskow.
Terytorialnie dziel si na oddziay, tzw. kurenie, na czele ktrych stoj
w wielu wypadkach byli oficerowie SS. W skad kurenia wchodzi przecitnie 56 sotni w skadzie 150300 ludzi. Sotnia dzieli si na dwie czoty,
odpowiadajce naszej kompanii, z ktrych kada skada si z trzech rojw,
mniej wicej w sile plutonu.
Wszystkie te oddziay posiadaj szeroko rozbudowany aparat polityczno-wychowawczy, dziaajcy nie tylko w ramach jednostek, lecz rwnie
prowadzcy siln propagand wrd miejscowej ludnoci. Oprcz organizacji cile wojskowej, bandy te posiadaj wasne wadze administracji cywilnej i odpowiedni aparat wykonawczy w terenie.
Bandy s uzbrojone przewanie w nowoczesn bro automatyczn
i maszynow pochodzenia niemieckiego, rosyjskiego i czeskiego. Dysponuj du iloci amunicji. Umundurowanie rne. Spotyka si mundury
niemieckie, rosyjskie, polskie, przewanie jednak ubrania cywilne.
Na podstawie danych wywiadu prowadzonego wszelkimi rodkami
wcznie z podsuchem radiowym i telefonicznym, bandy przygotowuj
zwykle operacje, koncentrujc doranie wiksze siy na czas akcji. Po wykonaniu akcji natychmiast rozpraszaj si w terenie i wracaj do swoich
wiosek, gdzie pracuj jako pozornie spokojna ludno przy swoich warsztatach pracy. Dziaaj zwykle przez zaskoczenie, drog zasadzek i nagych
wypadw. Napadaj na drobne oddziay wojska, urzdy pastwowe, administracyjne, przedstawicieli wadz, polsk ludno cywiln, wane obiekty
i urzdzenia przemysowe, zrywaj tory kolejowe i mosty. Na postoju doskonale si ubezpieczaj. Przesunicia wykonuj przewanie noc. W razie
napotkania wikszych oddziaw wojska, walki nie przyjmuj i wycofuj
si w sposb zorganizowany10.
*
*
*
Do tych spraw nawizuj zamieszczone w niniejszej publikacji dokumenty. Wikszo z nich przechowywana jest w Biurze Udostpniania
i Archiwizacji Dokumentw Instytutu Pamici Narodowej w Warszawie.
Znaczna ich cz pochodzi ze skonfiskowanego archiwum Myrosawa
Onyszkewycza (ps. Orest).
37
akcja Wisla.indd 37
2006-04-13 23:12:11
.
10.
*
*
*
,
. . (. ).
2 1948 , 6 1950
11. 19451947 . VI
,
. , , (
), , , , .
. .
( ) : Znaleziono w moim archiwum, Onyszkiewicz Mirosaw Znaleziono u mnie,
Onyszkiewicz Mirosaw (o ,
). , , , .
, .
, ,
, ,
. ,
, ,
,
( ). , -
.
, , ,
, , ,
.
38
akcja Wisla.indd 38
2006-04-13 23:12:12
Onyszkewycz zosta aresztowany przez polskie bezpieczestwo

2 marca 1948 roku we wsi Karczewiska powiatu lubiskiego wojewdztwa wrocawskiego, a nastpnie skazany i stracony 6 lipca 1950 roku
w Warszawie11. W latach 19451947 by dowdc Okrgu Wojskowego
VI UPA Sian, a zatem w jego sztabie zgromadzono wiele wanych
informacji na temat dziaa i warunkw ycia oddziaw UPA. S to:
sprawozdania operacyjne, zwiadowcze, organizacyjne (w tym te sprawozdania z dziaalnoci referentury Suby Bezpieczestwa), korespondencja, instrukcje, meldunki nadzwyczajne, odezwy itp. Dokumenty te
zostay wczone do akt sprawy ledczej Myrosawa Onyszkewycza. Na
wielu z nich (na pocztku lub na kocu tekstu dokumentu) znajdujemy
jego podpis: Znaleziono w moim archiwum, Onyszkiewicz Mirosaw
lub Znaleziono u mnie. Onyszkiewicz Mirosaw. Dokumenty te daj konkretne wyobraenie o realnej sytuacji politycznej na Zakerzoniu,
o zacitej konfrontacji, o codziennej przemocy, rzutujcych na ycie ludzi na owych terenach. Wrd tych materiaw s take dokumenty dotyczce dziaalnoci UPA w innych regionach.
Uwaajc tereny Beskidu Niskiego, Bieszczadw, ziemie nad Sanem,
Chemszczyzny oraz Podlasia za swoje, ukraiskie podziemie wystpio
w obronie praw i bytu miejscowej ludnoci ukraiskiej. Przede wszystkim oddziay UPA przystpiy do likwidacji komisji przesiedleczych,
polskich onierzy, a take palenia wsi, z ktrych wysiedlono Ukraicw,
a w ktrych mieli y Polacy (w dokumentach UPA takie wsie zwane s
poukraiskimi). Byy te palone czysto polskie wsie, w ktrych od dawna mieszkali Polacy.
Polskie wadze, wspierane przez Moskw, majc w perspektywie rozwizanie kwestii ukraiskiej w Polsce, zajmoway, rzecz jasna, zupenie
odmienne stanowisko, uwaajc wasne rodki przemocy za cakiem zrozumiae wobec bandyckich dziaa UPA. W dokumentach zbyt czsto
obie strony uywaj terminu bandyci. Polacy pisz o ukraiskim bandytyzmie i terroryzmie, a Ukraicy o polskim. Tak samo obydwie strony
czsto uywaj pojcia akcja odwetowa. Nie ma powodu przywizywa
do tych okrele zbyt duego znaczenia.
W zwizku z powyszym, Jurij Kyryczuk cakiem susznie zauwaa:
Niezwykle trudno jest oceni, w jakim stopniu polsko-ukraiski konflikt okresu wojny, powodujcy narastanie skrajnej ukrainofobii wrd
spoeczestwa polskiego oraz polonofobii wrd spoeczestwa ukraiskiego, sta si swoist indulgencj moraln dla tych politykw, ktrzy
przeprowadzali akcj wysiedlenia Ukraicw z Kraju Zakerzoskiego.
Warto jednak zgodzi si z tym, e Moskwa i Warszawa mogy usprawiedliwia przed Zachodem akcj deportacyjn jako przejaw humani-
39
akcja Wisla.indd 39
2006-04-13 23:12:12
.
, .
.
.
: , -

, ,
. ,
-
. , , .
.

12.
*
*
*
1947 .
, 1947
. , ,
1948 . 32 , 1950 . , , ,
. 1947

, . 3873 ,
823 , 22 - 3 . ( 1947 1949
) 150 13.
. , .
40
akcja Wisla.indd 40
2006-04-13 23:12:12
zmu oraz denie do zakoczenia polsko-ukraiskich wani. Jakkolwiek

przyczyny przesiedlenia le znacznie gbiej, przesiedlenie Ukraicw
z Polski zlikwidowao, z punktu widzenia Moskwy, niebezpieczestwo
powstania poza granicami ZSRS nowego Piemontu ukraiskiego.
Z kolei dla polskich komunistw wysiedlenie Ukraicw oznaczao moliwo pojednania si z nieprzychylnie nastawionymi wobec nich krgami spoecznoci polskiej12.
*
*
*
Formalnie akcja Wisa zakoczya si w lipcu 1947 roku. Jednak przesiedlenie trwao jeszcze w sierpniu, we wrzeniu, a nawet w padzierniku
1947. Pojedyncze osoby, tymczasowo zatrzymane lub odczone od swoich
rodzin, przyjeday do nowych miejsc osiedlenia na ziemiach zachodnich
jeszcze w styczniu 1948 roku. Ostatni grup przesiedlecw stanowiy
32 rodziny, ktre zostay przesiedlone midzy styczniem a kwietniem 1950
roku z powiatu nowotarskiego do wojewdztwa szczeciskiego. Byy to
gwnie rodziny mieszane, ktre nie otrzymay zezwolenia na zamieszkanie
w strefie granicznej. W kwietniu 1947 roku decyzj Biura Politycznego KC
PPR utworzono w celu zastraszenia obz pracy w Jaworznie, wykorzystujc budynki byego hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz.
Wiziono tu 3873 osoby, w tym 823 kobiety, 22 ksiy greckokatolickich
i 3 prawosawnych. W okresie funkcjonowania obozu (maj 1947 stycze
1949 roku) zgino tu ponad 150 winiw13.
W trakcie realizacji akcji Wisa zostay przeprowadzone specjalne
dziaania przeciwko partyzantce ukraiskiej. Cigle tropione i cigane sotnie wykrwawiay si i byy zmuszone do przebijania si na Ukrain lub na
Zachd. Jeli UPA cakiem zasadnie mona uwaa za armi bez pastwa,
to akcja Wisa uczynia z niej rwnie armi bez perspektyw na tzw. Zakerzoniu. Jak podkrelono w rozkazie operacyjnym Nr 011 sztabu Grupy
Operacyjnej Wisa z dnia 22 lipca 1947 roku, trzonem oraz najbardziej
bojow czci band UPA byy kurenie Bajdy i Rena, zoone z sotni:
Buraki, Kryacza, astiwki, Hromenki oraz Bira, Chrina,
Stacha i Romana. Wszystko to byy sotnie czysto lene, bardzo bojowe, zoone z przywdcw i bandytw najbardziej zajadych, majcych na
swoim sumieniu najwiksz ilo mordw, podpale i grabiey. Obydwa
te kurenie zostay cakowicie rozgromione, tracc okoo 80% swego stanu bojowego. Resztki przedary si w kilku ugrupowaniach na terytorium
Zwizku Radzieckiego i Czechosowacji, gdzie s ostatecznie likwidowane
przez oddziay wojsk sojuszniczych14.
41
akcja Wisla.indd 41
2006-04-13 23:12:12
,
.
011
22 1947 ,
,
: , , , ,
, . , ,
, , . , 80%
.
, 14.
1947 357 , 1509 , 1178
15.
2800 16. , . ,
- (, , ) , .
.
*
*
*
-
, ,
50- , :
.
. .
, 1956 .
, , ,
17.
42
akcja Wisla.indd 42
2006-04-13 23:12:12
Od kwietnia do lipca 1947 roku GO Wisa przeprowadzia 357 operacji bojowych, w wyniku ktrych UPA stracia 1509 ludzi, zniszczono 1178
bunkrw i kryjwek15. W tym samym czasie aresztowano prawie 2800 osb
z cywilnej siatki OUN i UPA16. Mona uzna, e akcja Wisa osigna
swj cel. Nie mona take zapomina, e w trakcie akcji Wisa jednostki WP i KBW przystpiy w woj. krakowskim, woj. lubelskim, a take
w rzeszowskim do dziaa przeciwko polskiemu podziemiu niepodlegociowemu (WiN, NZW, ROAK). Mwi o tym przede wszystkim komunikaty ministra obrony narodowej.
*
*
*
O tym, do jakiego stopnia ostry i bolesny pozostawa w powojennym

yciu problem przesiedle polsko-ukraiskich wiele lat po przeprowadzeniu akcji, nie tylko dla spoecznoci ukraiskiej w Polsce, ale te caego
spoeczestwa polskiego, wiadcz dokumenty i materiay z lat pidziesitych. Wtedy ju, w warunkach rozpocztej destalinizacji, powstaa kwestia podsumowania akcji Wisa: ocena samej akcji i problem przywrcenia wysiedlonych Ukraicw na miejsca poprzedniego zamieszkania. Sami
Ukraicy do czsto wyraali swoje stanowisko w bardzo prosty sposb
po prostu wracajc tam. Najczciej fakty powrotu byy odnotowane
w wojewdztwach lubelskim i rzeszowskim.
Zachowaa si bardzo ciekawa Informacja w sprawie ludnoci ukraiskiej, sporzdzona do uytku subowego w maju 1956 roku. Stwierdza si w niej, midzy innymi, e sytuacja ludnoci ukraiskiej jest do
trudna17. Wspomniany dokument zawiera nie tylko analiz aktualnego
stanu, ale te postulaty polepszenia sytuacji Ukraicw. Autorzy notatki
krytycznie ustosunkowali si do akcji Wisa oraz ocenili j w sposb
nastpujcy: Zdaniem MSW przeprowadzenie akcji W byo niesuszne i wyrzdzio niepowetowane szkody. Zastosowanie obcej socjalizmowi
zasady zbiorowej odpowiedzialnoci caego odamu ludnoci za dziaalno band, wyraajce si w masowym zastosowaniu represji (przymusowe przesiedlenie), szo w parze z powanym naruszeniem leninowskich
zasad polityki narodowociowej. Przeprowadzenie akcji W przynioso
w efekcie, poza szkodami gospodarczymi (utrata i dewastacja mienia wysiedlonych), powan, nie naprawion po dzi dzie szkod polityczn,
a mianowicie gboki al u wysiedlonych oraz wzrost nastrojw nacjonalistycznych zarwno wrd wysiedlonych, jak i wrd otoczenia polskiego.
Utrwaleniu tego stanu rzeczy sprzyjaa nieprzezwyciona po dzi dzie
dyskryminacja w rnych dziedzinach ycia18.
43
akcja Wisla.indd 43
2006-04-13 23:12:12
, .

:
. , (
)
.
( ) , , : , .
18.
, : ,
,
.
, ,
5 1956 . . ( )
,
, , , , ,
19.
: 3 1990 . , 21 1997 .
2002
,
, 20.
*
*
*
, - 19441947 , ,
44
akcja Wisla.indd 44
2006-04-13 23:12:13
Dalej w notatce proponowane s przedsiwzicia majce na celu popraw sytuacji Ukraicw, a mianowicie: zwikszenie pomocy materialnej
przesiedlecom, przezwycienie tendencji do powrotu do poprzednich
miejsc zamieszkania oraz prowadzenie rozmw ze rodowiskiem ukraiskim w celu wyjanienia polityki rzdu w kwestii ponownej oceny charakteru i rezultatw akcji Wisa.
Jednak takie podejcie nie zawsze spotykao si ze zrozumieniem,
o czym wiadczy protok z posiedzenia Kolegium MSW RP z dnia
5 czerwca 1956 roku. Tu opinie s podzielone. Jeli niektrzy uczestnicy posiedzenia (a byy to wpywowe osoby na stanowiskach kierowniczych) proponowali oceni akcj Wisa jako ogromny bd w stosunku
do ludnoci ukraiskiej, to inni nie uwaali za stosowne wystpowa
z krytyk, poniewa midzy innymi, ocena taka byaby niesuszna tym
bardziej, e nie mamy praktycznych moliwoci penego zadouczynienia19.
Ale miny lata i logika historii wzia gr: Senat Rzeczypospolitej Polskiej na posiedzeniu w dniu 3 sierpnia 1990 roku jednoznacznie
i kategorycznie potpi akcj Wisa. Takie potpienie znajdujemy te
we wsplnej Deklaracji Prezydentw Polski i Ukrainy, podpisanej w dniu
21 maja 1997 roku. W podobnym duchu utrzymany jest list prezydenta RP
z kwietnia 2002 roku, w ktrym w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej
wyrazi on wspczucie wszystkim Ukraicom, ktrzy ucierpieli w wyniku haniebnych dziaa20.
*
*
*
Naley jednak podkreli, e skutki polsko-ukraiskich przesiedle

z lat 19441947, a szczeglnie akcji Wisa, po dzi dzie pozostaj jednym z najbardziej wanych i kontrowersyjnych zagadnie politycznych
i spoecznych, zwaszcza dla mniejszoci ukraiskiej w Polsce.
Wanie dlatego tak wane dzi jest, by nie przemilcza bolesnych kwestii stosunkw polsko-ukraiskich w latach 19441947. Zrozumiae jest
rwnie to, e dyskusj w tych sprawach mona prowadzi po zapoznaniu
si z zasobem archiww wszystkich instytucji, ktre bray udzia w tych
wydarzeniach.
Rzecz jasna, nie udao si odnale wszystkich dokumentw potrzebnych do zrozumienia badanej problematyki. Jednak, naszym zdaniem, nawet odnalezione materiay wystarcz, eby wyrobi sobie pojcie o tym, co
si naprawd dziao, oraz eby podkreli aktualno zagadnienia i wielk
potrzeb dalszych bada.
45
akcja Wisla.indd 45
2006-04-13 23:12:13

,
.
- 19441947 . ,
, .
, ,
. , , , ,
, , .
*
*
*

(7 ), (58), (4)
(23) .
,
, ,
38 .
, ,
: -,

.
. ,
, .
( )
, Skorowidzu miejscowoci Rzeczypospolitej Polskiej21 1:100 000, .
, ,
,
.
.
46
akcja Wisla.indd 46
2006-04-13 23:12:13
*
*
Przedstawione w ksice dokumenty pochodz z zasobu Pastwowego

Archiwum Suby Bezpieczestwa Ukrainy (7 dokumentw), Biura Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw Instytutu Pamici Narodowej (58),
Archiwum Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji (4) oraz
Centralnego Archiwum Wojskowego (23).
W zwizku z tym, e czci komunikatw ministra obrony narodowej
nie udao si odnale w zasobie BUiAD IPN, postanowiono przeprowadzi poszukiwania w innych archiwach, przy czym kwerenda w CAW zakoczya si powodzeniem skompletowano w niniejszym tomie 38 komunikatw (wszystkie).
Podobnie jak w tomach poprzednich wsplnej serii wydawniczej, tom
pity jest dwujzyczny: ukraisko-polski, przy czym w czci ukraiskiej
dokumenty w jzyku rosyjskim nie s tumaczone. W publikowanych materiaach zachowano czciowo styl i pisowni z epoki. Bdy ortograficzne, stylistyczne oraz literwki zostay poprawione, niekiedy te uwspczeniono pisowni. Nazwy miejscowoci zostay zweryfikowane i poprawione
w tekcie wedug zasad pisowni przyjtych przez Tadeusza Bystrzyckiego w Skorowidzu miejscowoci Rzeczypospolitej Polskiej21 oraz na przedwojennych mapach taktycznych 1:100 000, przechowywanych obecnie
w Centralnym Archiwum Wojskowym.
Numeracja dokumentw, tytuy i przypisy pochodz od redakcji, jak
rwnie wykaz skrtw, indeks nazwisk i pseudonimw oraz indeks miejscowoci.
Spodziewamy si, e take ten tom wsplnej serii wydawniczej, tak
samo jak i poprzednie, bdzie sprzyja porozumieniu narodw polskiego
i ukraiskiego oraz przyblieniu prawdy historycznej.
Warszawa Kijw, listopad 2005 r.
Przypisy
Z. Palski, Polityczne, ekonomiczne i narodowociowo-demograficzne nastpstwa operacji Wisa, w: Polska Ukraina: trudne pytania, t. 8, Warszawa 2001; E. Siemaszko,
Upowska rewolta, Nasz Dziennik, 27/28 kwietnia 2002.
2
B. Skaradziski (K. Podlaski), Biaorusini, Litwini, Ukraicy, Biaystok 1990;
T. A. Olszaski (J. ukaszw), Walki polsko-ukraiskie 19431947, w: Zeszyty Historyczne, nr 90, Pary 1989; G. Motyka, Tak byo w Bieszczadach. Walki polsko-ukraiskie
19431948, Warszawa 1999.
1
47
akcja Wisla.indd 47
2006-04-13 23:12:13
, , ,

.
, 2005
1
Z. Palski, Polityczne, ekonomiczne i narodowociowo-demograficzne nastpstwa operacji Wisa, : Polska Ukraina: trudne pytania, . 8, Warszawa 2001; E. Siemaszko,
Upowska rewolta, Nasz Dziennik, 27/28 kwietnia 2002.
2
B. Skaradziski (K. Podlaski), Biaorusini, Litwini, Ukraicy, Biaystok 1990;
T. A. Olszaski (J. ukaszw), Walki polsko-ukraiskie 19431947, : Zeszyty Historyczne,
nr 90, Pary 1989; G. Motyka, Tak byo w Bieszczadach. Walki polsko-ukraiskie 19431948,
Warszawa 1999).
3
, 743, . 255257.
4
.
5
, X/32, . 1112.
6
.
7
R. Torzecki, Wisa zacza si w Moskwie, Gazeta Wyborcza, 20 maja 1997.
8
, III.1/1544, . 67.
9
, 743, . 281282.
10
.
11
. VI . . , 1995, . 1, . 13. Suby bezpieczestwa Polski
i Czechosowacji wobec Ukraicw. Z warsztatw badawczych, red. G. Motyka, Warszawa
2005, . 8688.
12
. , - 40
50- , . 210.
13
: , . . ,
1991, . 15.
14
E. Misio, Akcja Wisa. Dokumenty, Warszawa 1993, . 348.
15
. , ..., . 218.
16
. , - (19461956 .), . 49.
17
, I/198, . 233239.
18
.
19
, I/9, . 206215.
20
List Prezydenta RP do uczestnikw konferencji naukowej Akcja Wisa (Krasiczyn,
1819 kwietnia 2002 r.), : Teki edukacyjne IPN. Stosunki polsko-ukraiskie 19391947,
Materiay dla ucznia, Warszawa 2002, s. 39.
21
Skorowidz miejscowoci Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorialnie im
waciwych wadz i urzdw oraz urzdze komunikacyjnych, oprac. Komitet redakcyjny
pod. kier. T. Bystrzyckiego, Przemyl Warszawa, brw.
48
akcja Wisla.indd 48
2006-04-13 23:12:13
IPN, MBP 743, k. 255257.

Ibidem.
5
IPN, MBP UPA X/32, k. 1112.
6
Ibidem.
7
R. Torzecki, Wisa zacza si w Moskwie, Gazeta Wyborcza, 20 maja 1997.
8
IPN, MSW III.1/1544, k. 67.
9
IPN, MBP 743, k. 281282.
10
Ibidem.
11
Powstanki mohyy. Propamjatna knyha wpawszych na poli sawy wojakiw Ukrajinkoji Powstankoji Armiji Zachid VI Wojennoji Okruhy Sian, zebra i przygotowa do
druku J. Misyo, Warszawa Toronto, 1995, t. 1, s. 13; Suby bezpieczestwa Polski i Czechosowacji wobec Ukraicw. Z warsztatw badawczych, red. G. Motyka, Warszawa 2005,
s. 8688.
12
J. Kyryczuk, Narysy istoriji ukrajinkoho nacjonalno-wyzwolnoho ruchu 4050 rokiw
XX stolittia, Lwiw 2000, s. 210.
13
Ukrajina i Polszcza: mi mynuym i majbutnim, red. A. Pawyszyn, Lwiw 1991, s. 15.
14
E. Misio, Akcja Wisa. Dokumenty, Warszawa 1993, s. 348.
15
J. Kyryczuk, Narysy istoriji..., s. 218.
16
A. Kentij, Narys borotby OUN-UPA w Ukrajini (19461956 rr.), Kyjiw 1999, s. 49.
17
IPN, MSW I/198, k. 233239.
18
Ibidem.
19
IPN, MSW I/9, k. 206215.
20
List Prezydenta RP do uczestnikw konferencji naukowej Akcja Wisa (Krasiczyn,
1819 kwietnia 2002 r.), w: Teki edukacyjne IPN. Stosunki polsko-ukraiskie 19391947,
Materiay dla ucznia, Warszawa 2002, s. 39.
21
Skorowidz miejscowoci Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorialnie im waciwych wadz i urzdw oraz urzdze komunikacyjnych, oprac. Komitet Redakcyjny pod.
kier. T. Bystrzyckiego, Przemyl Warszawa, brw.
3
4
49
akcja Wisla.indd 49
2006-04-13 23:12:14
1
3 1946, ... -

[...]
2. .
, , ,

. , [] ,
. [] .

. ., ,
, .
, , .
!
3.11.46.
, , IX/27, . 6.
, .
50
akcja Wisla.indd 50
2006-04-13 23:12:14
1
3 listopada 1946, b.m.w. Instrukcja OUN-B dotyczca dziaa UPA
w zwizku z informacjami o ponownej akcji wysiedleczej
Tumaczenie z jzyka ukraiskiego
Instrukcja
[...]
2. Rozszerzaj si coraz bardziej pogoski o powtrnym wysiedleniu.
Traktowa je na razie, dopki nie ma potwierdzonych faktycznych dowodw, jako wrog propagand i nie robi alarmu wrd ludnoci. Rwnoczenie jednak nasili akcj magazynowania i zachowania caego majtku,
eby by przygotowanym na wszystkie ewentualnoci. To odnosi si do
ogu ludnoci.
Wszystkie wojskowe i bojowe jednostki przygotuj potrzebne materiay wybuchowe itp.; w razie prby [dokonania przez] wroga jeszcze jednej
wysiedleczej akcji, znowu stawi czynny opr najszerszych rozmiarw.
W razie rozpoczcia takiej akcji musz masowo zapon poary i musz
pj w ruch mosty i wszelka komunikacja.
Sawa Ukrainie!
3.11.46.
h.
IPN, MBP OUN, IX/27, k. 6.

Kopia, maszynopis.
51
akcja Wisla.indd 51
2006-04-13 23:12:14
2
28 1947, .
-,

, ,
- .
1 1947
1. , 1
. 3 2:
40 []
130 []
110 []
280 [].
2. , 4 . :
5
T6
7
8 63 []
1684 [?].
3. , 9 10 (6684), (6692), (5898). , 433 .
4. , 11 .
3 12:
1. 13 120 []
2. 14 60 []
3. 15
190 .
52
akcja Wisla.indd 52
2006-04-13 23:12:14
2
28 lutego 1947, Kijw. Informacja Zarzdu ds. Walki z Bandytyzmem
MWD USRS dotyczca UPA i OUN-B
dziaajcych na terytorium Polski
cile tajne
Informacja
o bandach UPA, podziemiu OUN oraz jego bojwkach,
dziaajcych za lini granicy na terytorium Polski.
Wedug stanu na 1 lutego 1947 roku
1. Kure UPA, kurenny PRIRWA1 dziaa w powiecie hrubieszowskim przez samodzielne sotnie. Skada si z 3 sotni2:
HORBOWEGO
ARKUSZA3
DUBA
Razem:
do 40 l[udzi]
do 130 l[udzi]
do 110 l[udzi]
280 band[ytw].
2. Kure UPA, kurenny ZALIZNIAK4 dziaa w powiatach jarosawskim i lubaczowskim poprzez samodzielne sotnie. Skada si z sotni:
SZUMA5
TUCZY6
KAYNOWYCZA7
KRUKA8 63 l[udzi]
Ogem w kureniu do 1684 bandytw [?].
3. Kure UPA, kurenny RIZUN9 dziaa w okolicach wsi Kamienka (6684), Baligrd (6692), opienka (5898). Danych o skadzie kurenia
nie zdobyto, na ewidencji jest 433 bandytw.
10
4. Kure UPA, kurenny REN11 dziaa w powiecie sanockim. Skada

si z 3 sotni12:
1. CHRINA13 120 l[udzi]
2. BIRA14 60 l[udzi]
3. MYRONA15
Ogem w kureniu znajduje si do 190 bandytw.
53
akcja Wisla.indd 53
2006-04-13 23:12:14
5. , 16 , . 17:
18
164 []
92 []
19
20
100 []
100 []
21
22
100 [].
( -
):
23
(0098), - (0094), 150 [].
( -
):
24 c
: (4818), (5022), [ ] (4422). 60 .
25
1. [] : (77[...]), (7484),
(7252). 17 .
2. []
: (0[...]), (1228), (0426). 20 .
3. [] : [] , .
52 .
4. - (7402). 45 .

1. , [] (7274) (7282)26.
9 .

1. ,
25 .
54
akcja Wisla.indd 54
2006-04-13 23:12:14
5. Kure UPA, kurenny BAJDA16 dziaa w powiecie przemyskim

poprzez samodzielne sotnie. Skada si z sotni17:
BURAKI18
164 l[udzi]
92 l[udzi]
ASTIWKI19
20
100 l[udzi]
HROMENKI
100 l[udzi]
KRYACZA21
22
100 l[udzi].
BRODYCZA
Sotnie UPA (ktrych przynaleno do jakiegokolwiek kurenia nie zostaa ustalona):
Sotnia UPA sotenny JAR23 dziaa w okolicach wsi Lachawa
(0098), Dobra-Szlachecka (0094), wedug ewidencji liczy 150 l[udzi].
Samodzielne bandy UPA (ktrych przynaleno do jakichkolwiek kureni lub sotni nie zostaa ustalona):
Banda UPA przywdca bandy ORENKO24 dziaa w okolicach
wsi: Caryskie (4818), Stuposiany (5022), Berehy [Grne lub Dolne] (4422).
Stan liczebny bandy 60 ludzi.
Bojwki SB25
1. Okrgowa bojwka SB komend[ant] bojwki KRIPAK dziaa w okolicach wsi: Monastyr (77[...]), Hrebenne (7484), Siedliska (7252).
Stan liczebny 17 ludzi.
2. Bojwka SB komend[ant] bojwki ZORIW dziaa w okolicach
wsi: Kormanice (0[...]), Pikulice (1228), Kokowice (0426). Stan liczebny
20 ludzi.
3. Obwodowa bojwka SB komend[ant] bojwki nie zosta ustalony
dziaa: w[ie] Rokszyce powiat przemyski. Stan liczebny 52 ludzi.
4. Bojwka SB przywdca BERKUT dziaa we wsi Berenica
Nina (7402). Stan liczebny 45 ludzi.
Kuszcze samoobrony
1. Kuszcz samoobrony, komendant kuszcza KOWAYK dziaa we
wsiach Werchrata (7274) i Siedliska (7282)26. Stan liczebny 9 ludzi.
Prowidy OUN
1. Beski nadrejonowy prowid OUN, prowidnyk nie zosta ustalony
stan liczebny 25 ludzi.
2. 4-ty rej[onowy] prowid beskiego nadrejonowego prowidu OUN,
prowidnyk nie zosta ustalony dziaa: w[ie] Wasylw (9004). Stan liczebny 50 ludzi.
55
akcja Wisla.indd 55
2006-04-13 23:12:14
2. 4- [] , : [] (9004).
50 .
3. , . 107 .
4. O, . 30 .
5. 5- ,
(8802), (8408), a (8602). 8 .
6. , 27
o .
12 .
7. , , 28
- (9812). 13 .

( ) :
a)
1. 5, 15 3143 []

150 []
2. ,
60 []
3. ,
:
3353 []
)
1. 7,
2. 1 ,
:
245
143
388

()
28 1947
.
, . 2, . 63, . 1, . 1418.
, .
56
akcja Wisla.indd 56
2006-04-13 23:12:15
3. Przemyski nadrejonowy prowid OUN, prowidnyk nie zosta ustalony, stan liczebny 107 ludzi.
4. Sanocki okrgowy prowid OUN, prowidnyk LEN dziaa w powiatach sanockim i leskim. Stan liczebny 30 ludzi.
5. 5-ty nadrejonowy prowid OUN, prowidnyk IHOR dziaa w okolicach wsi: Paszowa (8802), Serednica (8408) i Bezmichowa (8602). Stan
liczebny 8 ludzi.
6. Rejonowy prowid OUN, prowidnyk STEPOWA27 dziaa na terenie gmin Wokowyja i Hoczew powiat leski. Stan liczebny 12 ludzi.
7. Rejonowy Prowid OUN, prowidnyk BIYJ vel TISO28 dziaa
we wsi Jamna Dolna (9812). Stan liczebny 13 ludzi.
Tak wic w przygranicznych rejonach na terytorium Polski (w polskim
wystpie) dziaa:
a) z UPA
1. Kureni UPA 5, w skadzie 15 sotni o liczbie
3143 l[udzi]
bandytw
150 [ludzi]
2. Samodzielna sotnia UPA o liczbie
60 [ludzi]
3. Samodzielna banda UPA o liczbie
Ogem bandytw UPA:
3353 [ludzi]
b) z OUN
1. Prowidw OUN 7, o liczbie uczestnikw
2. Bojwek SB cztery oraz 1 kuszcz samoobrony,
o oglnej liczbie uczestnikw
Ogem uczestnikw prowidw oraz ich bojwek:
245
143
388
Naczelnik Zarzdu MWD USRS ds. BB

Pukownik () SARAJEW
28 lutego 1947 roku
m. Kijw
P SBU, F. 2, spr. 63, t. 1, k. 1418.
Kopia, maszynopis.
Przypisy
Sztendera Jewhen (ur. 1924), ps. Nerw, Prirwa; dziennikarz; w l. 19451947 prowidnyk Okrgu III OUN-B, jednoczenie w l. 19451946 dca OT UPA Danyliw, w okresie
stycze lipiec 1946 referent wojskowy Okrgu III, w l. 19461947 prowidnyk nadrejonu
1
57
akcja Wisla.indd 57
2006-04-13 23:12:15

(1924 . .), , ; ; 19451947
-, 19451946 ,
1946 , 19461947 ; 1947 . 1948
, .
2
. 1947
, , .
3
, , 19461947
; 19471948 , .
4
(19191989), , ,
27 VI ; , 1947 , 1960. , , .
1981, .
5
(1913 . .), , ,
2 ( 97 ), (
); 160 . 7 1947
.
6
(1921 . .), , , ,
, 90 .
, 1948 ,
.
7
(19121949), , ,
1 ( 97), ;
100 -
. 1947 ;
; .
8
(1924 1947), , ,
4 ( 98), . 70 . , 1947
.
9
. (19121946), , , , .
( ), 19451946 (
) ; , .
10
: .
11
, , , 19451947 ( 19461947) 26 ;
1947 , -; 1949
.
12
. 1947 : ,
, .
13
(19141949), , , 5 ( 95 ), ;
120 .
1
58
akcja Wisla.indd 58
2006-04-13 23:12:15
yman, w 1947 dc kurenia by Berkut, od 1948 w Niemczech Zach., nastpnie w Kanadzie.

2
Informacja niejasna. W 1947 w skad kurenia z OT UPA Danyliw wchodziy sotnie:
Jara, Czausa, Dudy i Dawyda.
3
Prawdopodobnie NN, ps. Arkusz, w l. 19461947 dca czoty w sotni Jara; w l. 1947
1948 dca oddziau UPA dziaajcego w pow. tomaszowskim, powstaego z rozbitych sotni
UPA z terenu Polski oraz USRS.
4
Szpontak Iwan (19191989), ps. Zalizniak, mjr UPA, dca kurenia i 27 OT UPA Bastion oraz szef sztabu VI OW Sian; po rozbiciu kurenia, w po. listopada 1947 przedosta
si do Czechosowacji, gdzie mieszka do 1960. Wydany wadzom polskim, zosta skazany
na kar mierci zamienion na doywocie. Zwolniony w listopadzie 1981 powrci do Czechosowacji.
5
Szymankyj Iwan (ur. 1913), ps. Szum, ppor. UPA, dca sotni Mesnyky 2 (kryptonim 97 a), wchodzcej w skad kurenia Zalizniaka (dca Iwan Szpontak); sotnia liczya
ok. 160 ludzi. Szum zgin 7 wrzenia 1947 pod Werchrat.
6
Taraban Mykoa (ur. 1921), ps. Tucza, ppor. UPA, dca sotni wchodzcej w skad kurenia Zalizniaka; sotnia liczya ok. 90 ludzi. Tucza zosta przesiedlony do woj. olsztyskiego, w 1948 przedosta si do Niemiec, skd wyemigrowa do USA.
7
Mazur Hryhorij (19121949), ps. Kaynowycz, ppor. UPA, dca sotni Mesnyky l
(kryptonim 97) wchodzcej w skad kurenia Zalizniaka; sotnia liczya ok. 100 ludzi
i operowaa w lasach na pn.-wsch. od Jarosawia oraz na zach. od Lubaczowa. We wrzeniu
1947 Kaynowycza ujto na terenie Czechosowacji podczas prby przejcia do amerykaskiej strefy okupacyjnej Niemiec; przekazany wadzom polskim, zosta stracony.
8
ewko Hryhorij (1924 po 1947), ps. Kruk, por. UPA, dca sotni Mesnyky 4 (krypt.
98), wchodzcej w skad kurenia Zalizniaka. Sotnia liczya ok. 70 ludzi. Po jej rozbiciu
Kruk w sierpniu 1947 przedosta si na teren USRS i tam zagin.
9
Informacja niejasna. Andrusiak Wasyl (19121946), ps. Rizun, pk, dca OT UPA
Czornyj Lis i zagonu UPA. Chodzi o kure Podkarpacie (z zagonu UPA Rizuna), ktry
z przerwami operowa w l. 19451946 (przyby z USRS) w Bieszczadach dowodzony przez
Pawa Wacyka, ps. Prut.
10
Prawdopodobnie: Kamionki.
11
Mizerny Wasyl, ps. Ren, mjr UPA, w 1. 19451947 dca kurenia emkowskiego i rwnoczenie w 1. 19461947 dca 26 TW UPA emko; pod koniec 1947 przedosta si do
ZSRS, by oficerem sztabu UPA-Zachd; zgin w sierpniu 1949 w walce z NKWD.
12
Informacja niejasna. W 1947 w skad kurenia Rena wchodziy sotnie: Bira, Brodycza, Chrina i Stacha.
13
Stebelkyj Stepan (19141949), ps. Chrin, por. UPA, dca sotni UPA Udarnyky 5
(kryptonim 95 a), wchodzcej w skad kurenia Rena; sotnia liczya ok. 120 ludzi.
14
Szyszkanyne Wasyl (19211948), ps. Bir, ppor./por. UPA, dca sotni Udarnyky l
(kryptonim 96) wchodzcej w skad kurenia Rena (dca Wasyl Mizerny); sotnia liczya
okoo 100 ludzi.
15
Informacja niejasna. Hoszko Woodymyr, ps. Myron, dca samodzielnej sotni UPA
Buawa (OW IV Howerla), ktra dziaaa gwnie w Bieszczadach w l. 19451947; po
1947 Myron suy w sztabie OT UPA Makiwka.
16
Mykoenko Petro (zm. 1979), ps. Bajda, mjr UPA, w l. 19461947 dca kurenia przemyskiego i zca dcy 26 OT; po 1947 na emigracji, m. in. w USA.
17
Informacja niejasna. W skad kurenia w 1947 nie wchodzia sotnia Brodycza.
18
Szczyhelkyj Woodymyr (19201949), ps. Buraka, por. UPA, dca sotni Udarnyky
4 (kryptonim 94 a) wchodzcej w skad kurenia Bajdy (dca Petro Mykoenko); sotnia
liczya ok. 120 ludzi; pod koniec 1947 przesza na teren Czechosowacji, kierujc si w stron
59
akcja Wisla.indd 59
2006-04-13 23:12:15
14
(19211948), , / ,
1 ( 96),
( ); 100 .
15
. , ,
(IV ), , , 1945
1947; 1947 .
16
( 1979), , , 19461947 26 ; 1947 ,
. ., .
17
. 1947 .
18
(19201949), , , 4 ( 94 ), ( ); 120 ; 1947

; , .
; 1948 .
19
, , . ,
6 ( 94 ), (
); 1946 90 ; 1947.
20
, , ,
3 ( 95), ;
120 ; 1947 ; 1951
.
21
, , ,
7 ( 96 ), . 80 . 13 1947.
22
(19191949), , , ;
1946 2 ( 94),
. 120 . 1948
. .
23
(1914 . .), , 1 (
99), ; 40
. 1947.
24
1946.
25
-, . - , . ,
. ., , 1015 ;
(19101950), .
26
. . .
27
, , 19461947 - ; 28 1947 ( )
.
28
, , 19451947 -.
60
akcja Wisla.indd 60
2006-04-13 23:12:15
amerykaskiej strefy okupacyjnej Niemiec; okrona i czciowo rozbita przez czechosowackie organy bezpieczestwa, rozproszya si. Sam Buraka ujawni si po zagwarantowaniu mu bezpieczestwa; w 1948 wydany wadzom polskim i stracony.
19
Jankowkyj Hryhorij, ps. astiwka, st. buawnyj UPA, dca sotni Udarnyky 6
(kryptonim 94 b), wchodzcej w skad kurenia Bajdy (dca Petro Mykoenko); sotnia pod
koniec 1946 liczya ok. 90 ludzi; astiwka zgin W czerwcu 1947.
20
Duda Mychajo, ps Hromenko, por. UPA, dca sotni Udarnyky 3 (kryptonim 95),
wchodzcej w skad kurenia Bajdy; sotnia liczya ok. 120 ludzi; w czerwcu 1947 przesza na teren Czechosowacji i dotara do amerykaskiej strefy okupacyjnej Niemiec; w 1951
Hromenko przedosta si do USRS i zagin bez wieci.
21
Kocioek Jarosaw, ps. Kryacz, por. UPA, dca sotni Udarnyky 7 (kryptonim
96 b) wchodzcej w skad kurenia Bajdy. Sotnia liczya ok. 80 ludzi. Kryacz zgin
13 czerwca 1947.
22
Hrobelkyj Roman (19191949) ps. Brodycz, Roman, por. UPA; od maja do wrzenia 1946 dca sotni Udarnyky 2 (kryptonim 94) wchodzcej w skad kurenia Rena.
Sotnia liczya ok. 120 ludzi. W 1948 Hrobelkyj zosta schwytany na terenie Czechosowacji
i przekazany polskim wadzom. Rok pniej skazano go na kar mierci.
23
Jarmoa Wasyl (ur. 1914), ps. Jar, dca sotni Wowky l (kryptonim 99) wchodzcej
w skad kurenia Berkuta; sotnia liczya ok. 40 ludzi i operowaa w rej. Bez War. Jar
zgin w lipcu lub sierpniu 1947.
24
Grupa Orenki przybya pod koniec 1946 z USRS.
25
Suba Bezpieczestwa penia funkcj policji politycznej OUN-B, posiadaa jednak
struktur niezalen od UPA. W kadym okrgu OUN-B znajdowa si referent SB; podlegali mu nadrejonowi i rejonowi referenci. Tym ostatnim podlegay m. in. bojwki SB, liczce
1015 osb; szefem SB Zakerzoskiego Kraju by Petro Fedoriw (19101950), ps. Dalnycz.
26
Tak w oryginale. Zob. wyej.
27
Kitiszko Marija, ps. Stepowa, w l. 19461947 ref. propagandy nadrejonu OUN-B
Werchowyna; zgina 28 lutego 1947 w Bartnem (Beskid Niski) w potyczce z patrolem
WP.
28
Hadaj Wasyl, ps. Tiso, w 1. 19451947 prowidnyk Rejonu II Nadrejonu Choodnyj
Jar I Okrgu OUN-B.
61
akcja Wisla.indd 61
2006-04-13 23:12:16
3
1 1947, ... -
3 1946 .

3.11.1946 .1
.
, , . 200
.
, , .
. , , , .
, , .
.

, , .
, ?.
. ,
.

, , []
. .
. . ,
. , , , .
,
:
, -
62
akcja Wisla.indd 62
2006-04-13 23:12:16
3
1 marca 1947, b.m.w. Zacznik do instrukcji OUN-B
z 3 listopada 1946 r. w sprawie nasilajcych si informacji
o planowanym wysiedleniu ludnoci ukraiskiej
Tumaczenie z jzyka ukraiskiego
Do instrukcji z dnia 3.11.1946 r.1
Informacje o moliwoci ponownego wysiedlenia wiosn napywaj.
Propaguj je niekiedy poufnie przedstawiciele administracji. Powstaj one take w zwizku z rozporzdzeniami polskiego rzdu o wysiedleniu
wiosn nad Odr 200 tysicy nowych rodzin, jak rwnie z nowymi pertraktacjami w Moskwie o dalszy powrt Polakw z ZSRR.
Podkrela si, e nie mona dopuci do rozgaszania tego z powodu
nastrojw paniki. Czy bdzie jeszcze jedno wysiedlenie Ukraicw jest
spraw bardzo wtpliw. A przede wszystkim naley wtpi, eby przesiedlenie miao, jak poprzednie, charakter oglny.
Jednak naley pamita, e takie niebezpieczestwo stale przed nami
istnieje. Trzeba do tego przygotowa si naleycie. Pierwsza rzecz w tym
wypadku to wczesne przygotowanie organizacyjnych i wojskowych kadr
w taki sposb, eby nie byo zaskoczenia, dezorientacji. Waniejsze nie
dopuci nigdzie do utworzenia wrd naszych kadr nastroju zwtpienia,
strachu co teraz bdzie?. Twarda rewolucyjna postawa w obliczu takiego
niebezpieczestwa to pierwsza rzecz. Utrzymujc tak postaw, z pewnoci potrafimy opanowa sytuacj i zorganizowa obron.
Poprzednie akcje przesiedlecze wzbudzay pocztkowo jeszcze silniejsz reakcj, czasem paniczn, jednak organizacja nasza opanowaa sytuacj i zorganizowaa walk na wiksz skal. Walka jest i musi by zawsze
moliwa. Dziki temu utrzymamy rwnie w penej sile nasze wojskowe
i organizacyjne kadry. Nie ma co obawia si o wyniki walki z wrogiem
i o moliwoci naszego istnienia i pracy w przyszoci. Przed odwanymi,
przygotowanymi na wszystko zawsze bd sta otworem tysice moliwoci. Odwaga, wytrwao, dobra organizacja i konspiracja dadz nam
moliwoci przeduenia walki nawet w najciszych warunkach.
Pierwsza odpowied, jak musimy da natychmiast na takie szerzone
pogoski zaj wobec nich spokojne i twarde stanowisko: Niechaj bdzie jeszcze dziesi przesiedle, ale my broni nie rzucimy i z walki nie
zrezygnujemy!. Dopki bdziemy mie bro w rkach dopty bdziemy
panami swego ycia i nie bdziemy si ba adnych wysiedle!
63
akcja Wisla.indd 63
2006-04-13 23:12:16
!.
!
,
[] .
, ,
. , ,
.
, .
. ,
, ,
. , , - .
-
, .
- . .
- [] , , [] . . ,
,
- .
, - , .
,
- . , , ,
, - :
!, !.
!
1 III 1947 .
I, X/32, . 1112.
, .
. 1.
64
akcja Wisla.indd 64
2006-04-13 23:12:16
Druga sprawa to opanowanie nastrojw ludnoci tak, eby z miejsca wszystkie przejawy paniki zwalczy oraz przygotowa [si] do oporu
i obrony. Trzeba wykaza i przekona, e walka zawsze jest moliwa, celowa i korzystna. Przekonali si o tym najlepiej wszyscy ci, ktrzy posuchali
nas poprzednio i zostali na ojczystej ziemi, mimo wszystkich przeladowa
i ofiar. aden czowiek z organizacji nie mie poddawa si panicznym
nastrojom wieniakw, ale musi takim nastrojom przeciwdziaa. Kady
z nas w takiej sytuacji musi by przykadem odwagi i wytrwaoci. Wytrwaa, uparta walka da na pewno pozytywny wynik i nawet na wypadek
najsilniejszego nacisku wroga, na pewno uda si utrzyma wiksz cz
ludnoci na miejscach. Caa sprawa wanie w wytrwaoci, uporze, w decyzji pozostania za wszelk cen.
Trzecie to rnorodne sposoby zachowania w naszych rkach mienia
i rnych zasobw podobnymi sposobami, jak [to] robiono poprzednio.
Czwarte zbrojna kontrakcja. Na ile nam tylko si wystarczy musimy
stawi zbrojny opr i sprzeciw.
Pite to propagandowa akcja wrd [onierzy] Wojska Polskiego
i polskiej ludnoci, eby nie pomagali wysiedla Ukraicw, lecz eby
[temu] przeciwdziaali. Na to trzeba zwrci wiksz uwag. Wypadki,
w ktrych polska ludno cywilna pomagaaby wysiedla Ukraicw
trzeba bdzie kara, jednak zawsze z naleytym polityczno-propagandowym wyjanieniem.
W kocu szste to naleyte wykorzystanie ewentualnie wysiedlonych
dla naszych celw, zgodnie z oddzielnymi ustnymi instrukcjami.
Na zakoczenie jeszcze raz podkrela si, e na razie nie ma konkretnych faktw jakiego nowego wysiedlenia i nie trzeba z tego [powodu]
robi adnego szumu. Ale gdyby taka sytuacja zaistniaa, wtedy naley
pamita, e nasza generalna linia w tym wypadku, jak w kadej sytuacji,
to: Rewolucyjna walka!, W walce zwycistwo!.
Sawa Ukrainie!
1 III 1947 r.
h.

Kopia, maszynopis.
Przypisy
1
Zob. dokument nr 1.
65
akcja Wisla.indd 65
2006-04-13 23:12:16
4
1947, . ,

, ... 1947 .

. ...

I. :
.
:
a)
- ,
[ ] .
) , - .
) , - ( ), a--a ,
,
, .
.
)
,
(, ,
4- ).
) ,
.
II. :

[] 1, , ,
.
66
akcja Wisla.indd 66
2006-04-13 23:12:17
4
Wiosna 1947, Warszawa. Projekt organizacji akcji Wschd
przygotowany przez MON i MBP
Pastwowa Komisja Bezpieczestwa
Warszawa, dnia ... 1947 r.

cile tajne
Egz. Nr ...
Projekt
organizacji akcji specjalnej Wschd
I. Zadanie:
Rozwiza ostatecznie problem ukraiski w Polsce.
W tym celu:
a) Przeprowadzi w porozumieniu z Pastwowym Urzdem Repatriacyjnym ewakuacj z poudniowego i wschodniego pasa przygranicznego
wszystkich osb narodowoci ukraiskiej na ziemie pnocno-zachodnie,
osiedlajc je tam w moliwie najrzadszym rozproszeniu.
b) Ewakuacj bd objte wszystkie odcienie narodowoci ukraiskiej
z emkami wcznie, jak rwnie mieszane rodziny polsko-ukraiskie.
c) Na obszarze gwnego siedliska band, w poudniowo-wschodnim
cyplu pastwa (rejon Sanoka) ma by przeprowadzona ewakuacja a-cakowita-a, obejmujca rwnie polsk ludno cywiln, bez wzgldu na przynaleno zawodow, spoeczn czy partyjn. Ten teren bdzie w przyszoci zaludniony osadnictwem wojskowym.
d) Akcja ewakuacyjna ma by przeprowadzona w terminie jak najkrtszym (o ile monoci w cigu 4 tygodni) ze wzgldu na konieczno obsiania gruntw przez nowych osadnikw na terenach nowego osiedlenia.
e) Rwnoczenie z akcj wysiedlania ma by przeprowadzana akcja
ofensywnego zwalczania band UPA, ktre po ukoczeniu ewakuacji musz
by bezwzgldnie wytpione.
II. Dowdztwo:
Na dowdc wojskowego i penomocnika rzdu do przeprowadzenia tej
akcji zosta wyznaczony z-ca szefa Sztabu Generalnego gen. bryg. Mossor1, ktremu zostan przydzieleni penomocnicy Ministrw Bezpieczestwa, Administracji Publicznej i Komunikacji oraz Gwnego Dyrektora
PUR.
67
akcja Wisla.indd 67
2006-04-13 23:12:17
III. .
a) :
I- , , .
[] .
II-
, .
)
, , .
IV. .
2 ,
.
, , ,
, :
[] 53
i 7 ,
[] [] , [] ,
[] -[] :

.
V. - .
( 1)
VI. .
(. 1:500 000, , 2).
4 :
()
()
()
().
68
akcja Wisla.indd 68
2006-04-13 23:12:17
III. Myl przewodnia planu.

a) Zadania wykona w dwch fazach:
W I-ej fazie skoncentrowa gros si i rodkw na cakowitej ewakuacji rejonu Sanoka, obramowujc t akcj rwnoczesn ewakuacj rejonw
przylegych od zachodu i pnocy. Rwnolegle z tym dziaaniem przeprowadzi ewakuacj w Lubelskim Okrgu Wojsk[owym].
W II-ej fazie przeprowadzi ewakuacj rejonu Przemyl Lubaczw
i rejonu zawartego midzy Wisokiem a Nowym Sczem.
b) Czynn walk z bandami UPA prowadzi od samego pocztku akcji,
przeprowadzajc coraz dokadniejsze ich rozpoznanie i umiejscowienie,
aby po ukoczeniu ewakuacji ludnoci cywilnej przeprowadzi ostateczn
likwidacj resztek tych band.
IV. Organizacja Dowdztwa.
Kierownictwo caoci akcji obejmie Dowdztwo Grupy Operacyjnej
Wschd2 z miejscem postoju pocztkowo w Sanoku, nastpnie w Rzeszowie.
Dowdztwu powyszej GO podlega bd wszystkie jednostki, oddziay i UB zarwno wojska, jak i Bezpieczestwa i Milicji, znajdujce si
na terenie tych dziaa, ponadto Dowdca GO Wschd ma prawo:
wydawa rozkazy operacyjne dotyczce tej akcji d[owd]com OW
53 i 7,
z upowanienia Ministrw Adm[inistracji] Publ[icznej] i Komun[ikacji] oraz G[wnego] Dyrektora PUR wydawa zarzdzenia organom
cywilnym na miejscu,
z upowanienia Ministra Poczt i Tel[egrafu] wydawa zarzdzenia
miejscowym urzdom pocztowo-telegr[aficznym] w rejonie: Wodawa
Lubaczw Sanok Lesko Gorlice a po granic radzieck i czechosowack.
V. Zasady akcji polityczno-wychowawczej.
(zacznik Nr 1)
VI. Podzia na obszary dziaania.
(Patrz zaczona mapa 1:500 000, zacznik Nr 2).
Cay teren dziaania GO zostaje podzielony na 4 obszary operacyjne:
obszar S (Sanok)
obszar R (Rzeszw)
obszar L (Lublin)
obszar G (Gorlice).
69
akcja Wisla.indd 69
2006-04-13 23:12:17
,
9 , 7 . II-
.
VII. .
(. 3, 3a).
VIII. .
(. 4).
IX. .
(. 1:100 000, 5).
X. .
(. 6).
XI. .
(. 7).
XII. .
(. 8, 8a, 8).
XIII. .
(. 9, 9a i 9).

4

, 743, . 255257.
, .
.
a- -a
1
(18961957), , , 1939 6 ; 19391945 , , . .,
1 , 19451946 , 19461948 , 1947
70
akcja Wisla.indd 70
2006-04-13 23:12:17
Akcj w obszarze S kierowa bdzie osobicie dowdca GO Wschd,

w obszarze R dowdca 9 DP, w obszarze L dowdca OW 7. Dowdztwo w obszarze G zostanie zorganizowane przed rozpoczciem
II-ej fazy dziaania.
VII. Organizacja Dowdztwa GO Wschd.
(Patrz zacznik Nr 3, 3a).
VIII. Kalkulacja si.
(Patrz zacznik Nr 4).
IX. Organizacja Dowdztwa w obszarze S.
(Patrz mapa 1:100 000, zacznik Nr 5).
X. Linie komunikacyjne dla ewakuacji.
XI. Linie komunikacyjne dla zaopatrywania.
XII. Zasady zaopatrywania.
(Patrz zacznik Nr 8, 8a, 8b).
XIII. Zasady i schemat cznoci.
(Patrz zacznik Nr 9, 9a i 9b).
Minister bezpieczestwa publicznego
Radkiewicz4
genera brygady
Minister obrony narodowej

ymierski5
Marszaek Polski
IPN, MBP 743, k. 255257.

Kopia, maszynopis.
Publikuje si bez zacznikw.
Przypisy
a- -a
Podkrelono maszynowo.
1
Mossor Stefan (l8961957), gen bryg., teoretyk wojskowy, w kampanii wrzeniowej
1939 dca 6 psk, 19391945 w niewoli niemieckiej, potem m. in. zca szefa sztabu 1 Armii WP;
w 1. 19451946 szef gabinetu ministra obrony narodowej, 19461948 zca szefa Szt. Gen.,
w 1947 dca GO Wisa, 19481949 dca OW 5 w Krakowie, 19491950 szef Biura Studiw
71
akcja Wisla.indd 71
2006-04-13 23:12:17
, 19481949 5 , 19491950
; 1950 , 1956 ( 22 1947).
2
: ,
17 1947 ;
. 31 .
3
5 , , -.
4
(19031987), ,
; 1944 ,
19451954 ; 1957 ,
( 22 1947).
5
- , (18901989),
, 1927 , 19271931
. , . 1943 , , . ., . 1944 ,
; 19441949 ;
19521955 ; , 1967, [ ]; 19811986 ( 1945).
72
akcja Wisla.indd 72
2006-04-13 23:12:17
przy MON; w 1950 usunity z wojska i wiziony, po czciowej rehabilitacji w 1956 powrci
do wojska (gen. dyw. 22 lipca 1947).
2
Wac. Grupa Operacyjna Wisa zwizek operacyjny WP utworzony 17 kwietnia
1947 w celu likwidacji podziemia ukraiskiego; dc by gen. bryg. Stefan Mossor. Rozwizana zostaa 31 lipca tr.
3
Dc Okrgu Wojskowego 5 z siedzib w Krakowie by gen. dyw. Mikoaj Prus-Wickowski.
4
Radkiewicz Stanisaw (19031987), gen. bryg., w czasie II wojny wiatowej w ZSRS;
od lipca do grudnia 1944 kierownik Resortu Bezpieczestwa Publicznego PKWN, w 1. 1945
1954 minister bezpieczestwa publicznego; do 1957 w KC PZPR, nastpnie wykluczony
z partii (gen. dyw. 22 lipca 1947).
5
Rola-ymierski Micha, wac. ywiski Micha (18901989), gen. broni; w 1927
zdegradowany i usunity z WP za naduycia finansowe, w 1. 19271931 wiziony. Potem
wyjecha do Francji, gdzie nawiza wspprac z wywiadem sowieckim. Od 1943 w GL,
m. in. doradca Szt. G. W 1944 dca AL, nastpnie wsporganizator ludowego WP; w l. 1944
1949 minister obrony narodowej; w 1. 19521955 wiziony, potem do 1967 wiceprezes NBP,
w l. 19811986 czonek KC PZPR (Marszaek Polski 1945).
73
akcja Wisla.indd 73
2006-04-13 23:12:18
5
18 1947, . ,

.
,

,
() , .
.
- ,
.
,
.

. 20- . .
.

1. .
, , .
, 18 1947 .
- . .2

.
()3
, III.1/1544, . 67.
, .
74
akcja Wisla.indd 74
2006-04-13 23:12:18
5
18 kwietnia 1947, Moskwa. Nota Rzdu RP zoona przez ambasadora
Mariana Naszkowskiego na rce wiceministra spraw zagranicznych ZSRS
Andrieja Wyszynskiego
c[ile] tajne
Szanowny Panie Wiceministrze,
Na polecenie mojego rzdu mam zaszczyt poinformowa Pana, e Rzd
Rzeczypospolitej Polskiej postanowi cakowicie oczyci z faszystowskich
band Ukraiskiej Armii Powstaczej (UPA) stref przygraniczn, poczwszy
od rejonu Brzecia n. Bugiem a do granicy czechosowackiej.
Jednoczenie zostanie przeprowadzona ewakuacja ludnoci ukraiskiej
z tyche rejonw do pnocno-zachodnich obwodw Rzeczypospolitej Polskiej, gdzie przydzielone jej zostan grunty i gospodarstwa.
W zwizku z ewakuacj zachodzi obawa, e w czasie trwania tego przedsiwzicia, niepodane elementy bd staray si przenikn na terytorium
ZSRS.
Z uwagi na powysze, prosz Pana o wydanie dyrektywy w sprawie
moliwie szczelnego zamknicia granicy na wymienionym wyej odcinku. Wspomniana akcja rozpocznie si 20 kwietnia br. i potrwa okoo dwch
miesicy.
W sprawie tej Marszaek Polski ymierski zwrci si do Ministra Si
Zbrojnych Zwizku SRS Generaa Armii Buganina1. Tekst telegramu zosta
wrczony w dniu dzisiejszym.
Prosz przyj, Panie Wiceministrze, zapewnienie o gbokim dla Pana
szacunku.
Moskwa, 18 kwietnia 1947 r.
Do Ob[ywate]la Wyszynskiego A. J.2
Wiceministra Spraw Zagranicznych
Zwizku SRS
m. Moskwa
()3
IPN, MSW III.1/1544, k. 67.

Kopia, maszynopis.
W lewym grnym rogu odrcznie wpisany numer: 5471/1; w prawym: 3471/3/47. Dokument opublikowano w: E. Misio, Akcja Wisa, Warszawa 1993, s. 131132.
75
akcja Wisla.indd 75
2006-04-13 23:12:18
5471/1; : 3471/3/47. : . Misio, Akcja Wisa, Warszawa 1993, . 131132.
(18951975), . 19371938
, 1941 .
, . 1944 . 19471949 i 19531955, 19551958,
( ).
2
(18831954), 19331939 , , 19391944 ; 1940 , , 19491953
.
3
. (1912 . .),
, 1943 ; 19471950 ;
19501952 , 19521968 , 1950
1968 ( ).
1
76
akcja Wisla.indd 76
2006-04-13 23:12:18
Przypisy
Buganin Nikoaj (18951975), dziaacz pastwowy i partyjny. W l. 19371938 premier
RFSRS, potem do 1941 zca przewodniczcego RKL ZSRS. W czasie II wojny wiatowej
czonek rad wojennych kilku frontw oraz Pastwowego Komitetu Obrony. W sierpniu 1944
mianowany przedstawicielem RKL ZSRS przy PKWN. W l. 19471949 i 19531955 minister
obrony ZSRS, w l. 19551958 przewodniczcy Rady Ministrw ZSRS, czonek Biura Politycznego KC KPZS (Marszaek ZSRS).
2
Wyszynskij Andriej (18831954), w 1. 19331939 prokurator generalny ZSRS, oskaryciel w gwnych procesach politycznych, 19391944 zca przewodniczcego RKL; od 1940
zca ludowego komisarza (wiceminister) spraw zagranicznych, w 1. 19491953 minister spraw
zagranicznych ZSRS, szef delegacji ZSRS przy ONZ.
3
Nieczytelna parafa postawiona przez ambasadora Naszkowskiego. Naszkowski Marian
(ur. 1912), lewicowy dziaacz polityczny, od 1943 w WP w ZSRS; w 1. 19471950 ambasador
w ZSRS; w l. 19501952 wiceminister obrony narodowej i szef GZP WP; w 1. 19521968
wiceminister spraw zagranicznych, w l. 19501968 w KC PZPR (gen. bryg.).
1
77
akcja Wisla.indd 77
2006-04-13 23:12:18
6
19 1947, ... 001

. .....

. .....
001/O/

, 19.4.47
1:100 000
I. .

:
) []-
,
)
.
II. .
(. 1.)
III. , .
A. , . 1,
,
2 [] : 3, 4,
5.
:

78
akcja Wisla.indd 78
2006-04-13 23:12:18
6
19 kwietnia 1947, b.m.w. Rozkaz Nr 001 gen. Stefana Mossora
dotyczcy sformowania GO Wisa
i zada dla podlegych oddziaw
Grupa Operacyjna Wisa

Nr wych. .....
Odpis
cile tajne
Egz. Nr .....
Rozkaz Nr 001/Op/ Wisa

Sztab Grupy Operacyjnej Wisa
Sanok, 19.4.47
Mapa 1:100 000
I. Sformowanie GO Wisa i jej zadania.
Rozkazem Ministra Obrony Narodowej zostaa sformowana GO Wisa dla wykonania nastpujcych zada:
a) zniszczenia faszystowskich band UPA w pd.-wschodniej czci kraju,
b) udzielenia pomocy Pastwowemu Urzdowi Repatriacyjnemu
w przesiedleniu ludnoci ukraiskiej.
II. Wytyczne do dziaa jednostek przeciwko bandom UPA.
(Patrz zacznik Nr 1.)
III. Numeracja jednostek, ich skad bojowy i dyslokacja.
A. Zorganizowane przez Dywizje kombinowane puki piechoty otrzymuj w GO Wisa numeracj od Dywizji, ktre je sformoway. Wojska Bezpieczestwa1, wchodzce w skad GO Wisa otrzymuj nazw
Pierwsza Dywizja WBW2 z numeracj brygad: Pierwsza3, Druga4, Trzecia Brygada WBW5.
Jednostki specjalne otrzymuj nazwy:
Pierwszy Puk Samochodowy
Pity Puk Saperw
Pierwsza Eskadra Lotnicza
79
akcja Wisla.indd 79
2006-04-13 23:12:18
.
a) a-6 -a
:
6 6
2 7
) a-7 -a
:
7 8
11
) a-8 9-a
:
1
8 10
10 11
) a-9 -a
:
3 12
4 13
5
14 14
28 15
30 16
) a-1 [] -a
:
1 []
2 []
3 []
) a-12 -a ()17
) a-1-a [] a--a
) a-5-a []
a-a
. .
a. . -a (6674)
. . (6078)
. . (7270)
. . (7482)
. . (7880)
. . (7492)
. . (8296)
. . (9610)
. . (8606)
. . (9298)
. . (1628)
. . (5850)
. . (1098)
. . (1810)
. . (2420)
. . (0818)
. . (0606)
. . a--a (6694)
. .
. . (4412)
. . (4020)
. .
. . (2088)
. . (8892) -.-
IV.
6 . 1, 4.
7 . 2, 4.
8 . 3, 4.
9 . 4, 4.
1 . 5, 4.

80
akcja Wisla.indd 80
2006-04-13 23:12:18
B. Dowdztwo GO Wisa
a) Dowdztwo a-6 DP-a
W skad dywizji wchodz:
6 DP6
2 pp7
b) Dowdztwo a-7 DP-a
7 pp8
11 pp
c) Dowdztwo a-8 DP9-a
1 pp
8 pp10
10 pp11
d) Dowdztwo a-9 DP-a
3 pp12
4 pp13
5 pp
14 pp14
28 pp15
30 pp16
e) Dowdztwo a-1 Dyw[izji] WBW-a
1 Bryg[ada] WBW Zamo
2 Bryg[ada] WBW Tarnw
3 Bryg[ada] WBW Rzeszw
f) Dowdztwo a-12 pp-a (Odwd)17
g) Dowdztwo a-1 Puku-a Samochod[owego]
h) Dowdztwo a-5 Puku-a Sap[erw]
S. D. Sanok
aS. D. Komacza-a (6674)
S. D. Osawica (6078)
S. D. Wisok Grny (7270)
S. D. Kulaszne (7482)
S. D. Ponna (7880)
S. D. Nowosiki (7492)
S. D. Lesko (8296)
S. D. Grdziwa (9610)
S. D. Wakowa (8606)
S. D. Tyrawa Wooska (9298)
S. D. Przemyl (1628)
S. D. Lubaczw (5850)
S. D. egaty (1098)
S. D. Krzywcza (1810)
S. D. Makowice (2420)
S. D. Brylice (0818)
S. D. Bircza (0606)
S. D. a-Baligrd-a (6694)
S. D. Cisna
S. D. Berehy Grne (4412)
S. D. Ustrzyki Grne (4020)
S. D. Sanok
S. D. Olchowce (2088)
S. D. Zagrz (8892) b-Do.-b
IV. Rejony odpowiedzialnoci dywizji

6 DP patrz schemat Nr 1, zacznik Nr 4.
1 Dywizja WBW patrz schemat Nr 5, zacznik Nr 4.
W zwizku z powyszym
rozkazuj:
81
akcja Wisla.indd 81
2006-04-13 23:12:19
:
1. , ,
[] [],
. ., [ ]
.
25.04.47 .
2. , .
,
, , .
, , .
, ,
.
.
3.
,
.
, .
4. , ,
([]
1).
5.
( , , ,
. .).
, , .
6. :
. ,

.
7. :
a) , 14.00, :
1) ,
2) .
82
akcja Wisla.indd 82
2006-04-13 23:12:19
1. Natychmiast po wyadowaniu si, marszem ubezpieczonym osign

swoje nakazane niniejszym rozkazem m. p., zorganizowa S. D., przeprowadzi rozpoznanie terenu i rozlokowa oddziay pod ktem widzenia
przyszych dziaa operacyjnych i penej gotowoci bojowej.
Wykaz ze szkicem rozlokowania jednostek przedstawi mi do dnia
25.04.47 r.
2. Nawiza i stale utrzymywa czno z miejscowymi organami
bezpieczestwa, MO i administracji.
Dokadnie zorientowa si w terenie, szybko reagowa na wszystkie
otrzymane a wiarygodne dane wywiadu o bandach.
Zorganizowa intensywny wywiad wasny, celem zdobycia wiadomoci o bandach, dla likwidacji ktrych wydzieli grupy manewrowe. Bandy,
z ktrymi zostaa nawizana styczno, ciga do ostatecznego zniszczenia
wzgldnie wzicia do niewoli. W adnym wypadku nie dopuci do oderwania si bandy i jej ucieczki.
3. Dowdcom jednostek [polecam] osobicie przeprowadza przegld
wydzielonych grup operacyjnych, sprawdza ich gotowo bojow i moliwo wykonania przez nie zada.
Dowdcom dywizji [polecam] cigle kontrolowa dziaalno grup
operacyjnych, zwracajc szczegln uwag na naleyte postawienie i organizacj wywiadu.
4. W zwizku ze specyficznymi warunkami terenowymi, narodowociowymi i bezpieczestwa, zwrci szczegln uwag na podane w zaczeniu Wytyczne do dziaa jednostek przeciwko bandom UPA (za.
Nr 1).
5. Sprawdzi w przydzielonych rejonach odpowiedzialnoci stan ochrony obiektw pastwowych (szyby naftowe, mosty, linie komunikacyjne,
urzdzenia telekomunikacyjne itp.).
Dla obiektw wanych sabo chronionych lub w ogle nie chronionych
zorganizowa ochron wasnymi siami.
6. Przy planowaniu kadej operacji zwrci specjaln uwag na:
polityczne przygotowanie onierza. W tym celu z oficerami i szeregowymi omwi zadanie bojowe i szczegy wykonania go,
konieczno bezwzgldnego zachowania tajemnicy wojskowej i dochowania przysigi onierskiej przez ochocze i cakowite wykonywanie
rozkazw.
7. Przedstawia nastpujce meldunki i wykazy:
a) Codzienne meldunki bojowe na godz. 14.00, uwzgldniajc w nich:
1) cz polityczn
2) cz operacyjn.
b) Meldunki nadzwyczajne
83
akcja Wisla.indd 83
2006-04-13 23:12:19
) ,
) .
3
- []
[]-[]
18

19
1 .
, 00231/92, . 57, . 291294.
, .
: . 1.
.
a- -a
- -
.
.
1
, . 25 1945 4
; ;
.
.
2
1947 ,
.
3
1 ,
.
.
4
.
5
.
6
6 . .
7
2 () 2 (. ., 4 5 ).
.
8
.
9
.
10
.
84
akcja Wisla.indd 84
2006-04-13 23:12:19
c) Meldunki oraz wykazy kwatermistrzostwa i sub.

3 zaczniki
Z-ca D[owd]cy GO Wisa
do spraw pol[ityczno-]wych[owawczych]
Sidziski18
podpukownik
Dowdca GO Wisa
Mossor
genera brygady
Szef Sztabu
Chiliski19
pukownik
Odbito w 1 egz.
IPN, 00231/92, t. 57, k. 291294.
Odpis, maszynopis.
W prawym grnym rogu dopisano odrcznie: Za. 1.
Przypisy
a- -a
b- -b
Podkrelono odrcznie.
Dopisano odrcznie.
Wojska Bezpieczestwa Wewntrznego nieoficjalna nazwa wojsk wewntrznych, stosowana zamiennie z KBW. Korpus Bezpieczestwa Wewntrznego zosta utworzony 25 maja
1945 na bazie 4 DP i dwch brygad zaporowych w celu walki z polskim i ukraiskim podziemiem zbrojnym; by podporzdkowany MBP; dowodzi nim gen. dyw. Bolesaw Kieniewicz.
W ramach KBW utworzono kilkanacie dowdztw WBW na poziomie wojewdztw.
2
Dywizj dowodzi do poowy maja 1947 ppk Wincenty Rokowski, nastpnie pk Jewgienij Kumicz.
3
1 Brygada KBW zostaa sformowana w Zamociu i skadaa si z batalionw Szczecin, Kielce oraz batalionu wystawionego przez Zmotoryzowany Puk. Dc by mjr Dionizy Panasiski.
4
Dc brygady by mjr Stanisaw Wolaski.
5
Dc brygady by mjr Franciszek Szymendera.
6
Chodzi o 6 pp. Dc by ppk Tadeusz Paweczak.
7
2 pp (kombinowany) wystawiony zosta przez 2 DP (m. in. na bazie 4 i 5 pp). Dc oddziau by pk Kazimierz Sikorski.
8
Dc puku by pk Jzef Sobiesiak.
9
Dc dywizji by pk Josif Bielecki.
10
Dc puku by ppk Jan Gerhard.
11
10 kombinowany pp, dowodzony przez mjr. Kryplewskiego, 9 maja 1947 zosta wyczony z 8 DP i wszed w skad 7 kombinowanej DP.
1
85
akcja Wisla.indd 85
2006-04-13 23:12:19
11
10 , , 9 1947 8 7 .
12
3 1947, 3 .
9 . 3
3 . , , . 3 (
: 6, 7, 8 ) ,
. , 3 ,
(3 3 , 5 5 ,
14 14 ).
.
13
7 . .
14
14 9 () , 3 () .
.
15
.
16
.
17
12 , . . , ;
.
18
(1907 . .), ; 1939
; 19461947 5 - , 1947 - ; 1948 7 - ; 13 1948 , 1951,
( ).
19
(1911 . .), ,
1944;
, 1945 5 , ,
; 1947 9 , 7 , 1951
; 1958 ( 1954).
86
akcja Wisla.indd 86
2006-04-13 23:12:19
12
3 kombinowany pp wchodzi w skad utworzonej na pocztku maja 1947 kombinowanej
3 DP. Wczeniej doranie przydzielano go do 9 DP. 3 pp zosta sformowany z pododdziaw
3 DP (etatowej). Z reguy kady puk dywizji wystawia po batalionie. 3 kombinowana DP
(tak jak: 6, 7, 8 DP) bya zwizkiem taktycznym sformowanym na czas akcji Wisa. Skadaa si ze sztabu przekazanego przez 3 DP (etatow) i zbiorczych pukw, wystawionych przez
poszczeglne dywizje piechoty (3 pp zosta wystawiony przez 3 DP, 5 pp przez 5 DP, 14 pp
przez 14 DP). Wszystkie te oddziay zostay rozformowane po akcji Wisa i powrciy do
macierzystych garnizonw.
13
W lipcu puk wszed w skad 7 kombinowanej DP. Dc by ppk aszkow.
14
14 kombinowany pp pocztkowo wchodzi w skad 9 DP (kombinowanej), nastpnie
3 DP (kombinowanej). Dc by ppk Buczek.
15
Pukiem dowodzi ppk Aleksandr Wygnaski.
16
Dc puku by ppk Andrzej Lisowski.
17
12 kombinowany pp, tzw. specjalny, stanowi odwd GO Wisa; jego dc by ppk
Henryk Bkowski.
18
Sidziski Bolesaw (ur. 1907), ppk; przed 1939 ppor. rez. piech.; w l. 19461947 zca
dcy OW 5 ds. pol.-wych., jednoczenie w okresie kwiecie lipiec 1947 zca dcy GO Wisa ds. pol.-wych.; nastpnie do sierpnia 1948 zca dcy OW 7 ds. pol.-wych.; aresztowany
13 sierpnia 1948 przez UB, zwolniony w sierpniu 1951, potem w rezerwie (pk rez.).
19
Chiliski Michai (ur. 1911), pk, oficer Armii Czerwonej skierowany do WP w 1944;
pocztkowo pomocnik szefa Wydz. Operacyjnego Sztabu Generalnego NDWP, od 1945 szef
Wydz. Operacyjnego OW 5, jednoczenie w okresie kwiecie lipiec szef sztabu GO Wisa; od 1947 dca 9 DP, nastpnie szef OW 7 i od 1951 zca szefa i szef Gwnego Zarzdu
Wyszkolenia Bojowego; w 1958 powrci do ZSRS (gen. bryg. 1954).
87
akcja Wisla.indd 87
2006-04-13 23:12:20
7
.., ... ,

[]
,
, :
I.
1. [] , .
2.
.
3. .
4. . . .
5. .
6. .
II.
1. , .
2. , [] .
3. , .
4. , .
5. ,
. , .
III. [] ,

1. [] [], , 1,
.
2. .
3. .
88
akcja Wisla.indd 88
2006-04-13 23:12:20
7
B.d., b.m.w. Instrukcja dla funkcjonariuszy UB oddelegowanych
do GO Wisa
Instrukcja
dla delegatw UB przy d[owd]cach DP
Naley natychmiast przystpi do organizowania w ramach dywizji systemu sprawozdawczoci, na linii od miejsca wysiedlenia do stacji zaadowczej
i w rejonie akcji bojowej, w celu nadsyania do Sztabu UB dokadnych sprawozda wg wzoru:
I. Walka z bandytyzmem
1. Ilo przeprowadzonych akcji bojowych, p[rzeciw]ko bandom z zaznaczeniem, jaki oddzia je przeprowadza.
2. Ilu zatrzymano wzgldnie zabito czonkw band z podaniem stopnia
i zajmowanego stanowiska w bandzie.
3. Ile, jak bro i amunicj zdobyto.
4. Ile zabezpieczono archiww oraz literatury itp. band.
5. Areszty czonkw siatki cywilnej.
6. Jakie byy straty wasne.
II. Dane o akcji wysiedleczej
1. Wykaz wsi, w ktrych w dniu dzisiejszym przeprowadzono wysiedlenie.
2. Ilo wysiedlonych znajdujcych si na pukowym punkcie przejc[iowym].
3. Transporty w drodze do stacji zaadowczej.
4. Ilo wysiedlonych znajdujcych si na stacji zaadowczej.
5. Charakterystyka i ilo transportw, ktre odeszy w cigu ostatniej doby ze stacji zaadowczej. Poda kierunek odejcia transportu.
III. Najwaniejsze dane agenturalne i ofic[jalne]
zdobyte w cigu dnia
1. Po linii org[anw] Bezp[ieczestwa], Wojska, Informacji1, Zwiadu
Wojskowego.
2. Informacje oglne o nastrojach i zachowaniu si ludnoci polskiej
i ukraiskiej podczas akcji przesiedleczej.
3. Co przedsiwzito na podstawie powyszych danych.
89
akcja Wisla.indd 89
2006-04-13 23:12:20
4.
.

[] 2
12- . ,
20 23 . (
[], ), .
.
()
, 743, . 258.
, .
: E. Misio..., . 152153.
1
1944
. , . ., ,
. 19471950 .
2
, (19151971), , ( 22 1947),
, ( ); 1942 :
. . , 1943 . , , 1944 ;
1944 , ,
; 19461948 ( 1947
), (); 1950 , 1956; 19581965
. 19651971 ( ).
90
akcja Wisla.indd 90
2006-04-13 23:12:20
4. Umotywowa wnioski o udzielenie sankcji przez Sztab UB na zdjcie elementu przestpczego w transportach.
Sprawozdania pisemne wg powyszego wzoru winny by przesane do
D[owd]twa GO Wisa na adres pk. Korczyskiego2 w terminie do godz.
12-tej nastpnego dnia. Oprcz tego zobowizuje si delegata UB do nadawania kadego dnia specjalnych radiografw (wg tych samych punk[tw],
lecz w skrcie) w godz. 2023, poprzedzajcych kady meldunek pisemny.
Winni nieprzestrzegania powyszej instrukcji bd natychmiast pocigani do odpowiedzialnoci dyscyplinarnej.
() pk Korczyski
IPN, MBP 743, k. 258.
Kopia, maszynopis.
Dokument opublikowany w: E. Misio..., s. 152153.
Przypisy
Gwny Zarzd Informacji WP od wrzenia 1944 kierowniczy organ kontrwywiadu
wojskowego. Pod nadzorem sowieckich sub bezp., m. in. organizowa procesy polityczne
w wojsku, oparte na sfabrykowanych oskareniach i wymuszonych torturami zeznaniach.
W 1. 19471950 szefem GZI by pk Stefan Kuhl.
2
Korczyski Grzegorz, wac. Stefan Kilianowicz (19151971), ps. Grzegorz, pk (gen.
bryg. od 22 lipca 1947), uczestnik wojny domowej w Hiszpanii, czonek KPH i KPF (sekcja
polska); od lipca 1942 w kraju: dca oddziau GL im. T. Kociuszki na Lubelszczynie, od
padziernika 1943 szef I Oddziau Operacyjnego Szt. G. GL, potem AL, od czerwca 1944
dca Lubelskiego Obwodu AL; po 1944 kmdt woj. MO w Lublinie, nastpnie w Warszawie,
potem szef WUBP Gdask; w 1. 19461948 wiceminister bezp. publ. (w 1947 zca dcy GO
Wisa ds. bezp.), nastpnie w WP (MON); w 1950 postawiony w stan oskarenia i wiziony do 1956; w l. 19581965 Szef Zarzdu II Szt. Gen., w l. 19651971 wiceminister obrony
narodowej (gen. broni).
1
91
akcja Wisla.indd 91
2006-04-13 23:12:20
8
.., ...

. ...
!
. ...
1
: .
, , . .
:
[] .
:
1) . . .
2)
, .
3) - , , .
4) , ,
.-
:
) ,
) ,
.
, , , , , : , . ,
, .
5)
, , . ,
.
92
akcja Wisla.indd 92
2006-04-13 23:12:20
8
B.d., b.m.w. Instrukcja dotyczca zasad przesiedlania
ludnoci ukraiskiej
Nr wych. ...
Tajne!
Egz. Nr ...
Instrukcja Nr l
Dot.: Zasad przesiedlania ludnoci cywilnej.

Ludno cywiln z terenw zakwalifikowanych do przesiedlenia przesiedla bdzie PUR. Zadaniem oddziaw wojskowych jest okazanie najdalej
idcej pomocy w przesiedleniu.
Wytyczne w opracowaniu planu:
Celem naleytego wykonania zadania, d[owd]cy jednostek przystpi
natychmiast do opracowania planu przesiedlenia. Przy opracowaniu planu
naley wzi pod uwag:
1) Przesiedlaniu podlegaj wszystkie rodziny ukraiskie i tzw. mieszane.
2) Prawo pozostania na miejscu maj wycznie rodziny bezwzgldnie
polskie, odnonie ktrych nie ma najmniejszych poszlak wsppracy i sympatyzowania z bandami.
3) a-W rejonach przemysu naftowego wykaz osb nie podlegajcych ewakuacji sporzdz wadze UB.
4) Odnonie obywateli posiadajcych dowody amerykaskie, rozstrzygaj
delegaci UB.-a
Przy eliminacji polskich rodzin wzi pod uwag:
a) e dua ilo Ukraicw posiada podrobione dowody osobiste,
b) e wadze administracyjne, urzdy gminne i starostwa wyday du
ilo zawiadcze o przynalenoci do narodowoci polskiej.
Przy eliminacji rodzin polskich naley kierowa si przede wszystkim
informacjami zasignitymi w UB i Informacji, w drugiej kolejnoci dowodami przedwojennymi, na ktrych zaznaczone jest wyznanie, jak wiadectwa
szkolne, ksieczki wojskowe itp. W wypadkach wtpliwych, trudnych do
ustalenia rozstrzyga przedstawiciel UB.
5) Przy wysiedlaniu naley umoliwi zabranie maksymalnej iloci
mienia osobistego, kadc nacisk na niezbdny sprzt rolniczy, cay ywy
inwentarz oraz ziemiopody. Pozostay zapas rodkw ywnoci systemem
kolektywnym przewozi na punkty zaadowcze na nowych miejscach zamieszkania rozdziela pomidzy wszystkie rodziny.
93
akcja Wisla.indd 93
2006-04-13 23:12:21
6)
, .

, ,

.
,
.
7) , ,
, , .

, 1 2 , 1
.-
[] ,
[] [-][]
, -- , .
.
,
.
, , ,
, ,
.
, :
)
.
.
) ,
2 .

, .
) , .
94
akcja Wisla.indd 94
2006-04-13 23:12:21
6) Akcj przesiedlecz rozpocz rwnoczenie we wszystkich miejscowociach w terminie podanym przez D[owdz]two GO Wisa.
Przy organizacji planu przesiedleczego naley zorganizowa etapy porednie pukowe punkty zborne, majc na uwadze, e do tych punktw
z poszczeglnych wiosek napywa bd przesiedleni przy pomocy wasnego
transportu koowego i pieszo.
Z pukowych punktw zbornych do stacji zaadowczej transport odbywa
si bdzie rwnie przy pomocy przydzielonych samochodw, ktrymi dysponuje Sztab Dywizji.
7) Organizacj punktw zbornych zaadowczych i stron techniczn organizowania transportw, zaopatrzenie w ywno, wyznaczenie eskorty
od miejsca zaadowania do miejsca przeznaczenia, przeprowadz sztaby
dywizji w porozumieniu z delegatami PUR-u, UB i kolejnictwa.
aNa eskort transportu kolejowego wyznaczy oddziay w takiej sile, aby
l strzelec przypada na 2 wagony plus l oficer do kadego transportu.-a
D[owd]com jednostek zwracam uwag, by na komendantw i ich z[astpcw]cw [ds.] pol[ityczno-]wych[owawczych] pukowych punktw zbornych, a b-szczeglnie-b na punkt zaadowczy, wyznaczy oficerw o wysokich
wartociach moralnych i organizacyjnych. Rwnie personel pomocniczy winien by odpowiednio dobrany. Dla usprawnienia pracy na stacji zaadowczej
naley funkcje organizowania i wysyania transportw oddzieli od funkcji
zabezpieczenia rejonw.
Dane podstawowe musz by moliwie dokadnie zebrane i przemylane, by nie dopuci z jednej strony do tworzenia nadmiaru nagromadzonego
sprztu, inwentarza ywego i ludzi na punktach zaadowczych, z drugiej za
strony do niepotrzebnego postoju transportw kolejowych.
W zwizku z powyszym naley przystpi do organizacji i przeprowadzenia zwiadu celem zebrania nastpujcych danych:
a) Rozpoznanie stanu drg wzdu osi transportowania przesiedlonych.
Dane te bd podstaw wyboru miejsca i iloci pukowych punktw zbornych.
b) Ocena odlegoci poszczeglnych osiedli od pukowych punktw
zbornych i punktw zaadowczych da podstaw do obliczenia wielkoci
grup w poszczeglnych dniach na punktach zaadowczych, biorc pod
uwag czas przemarszu kolumn z inwentarzem ywym w czasie przecitnie 2 km na godzin.
Przy ukadaniu planu przemarszu z poszczeglnych rejonw naley
mie na uwadze nie tylko trudnoci w pomieszczeniu przybyych, ale rwnie i wyywieniu ywego inwentarza.
c) Dokadne zapoznanie si z technicznymi czynnociami PUR-u odnonie ewidencjonowania i wydawania kart przesiedleczych.
95
akcja Wisla.indd 95
2006-04-13 23:12:21
,

.
, .
)
, , [] .
8)
, . .
, , .
:
40 . 3
4 , 480 180 40 . 2 : 1 ,
2 , .
, .
, .
, . ,
.
:
, , , .
.
:
. 2 , ,
, .
:
) [] [] [-]
-[]
.
96
akcja Wisla.indd 96
2006-04-13 23:12:21
Celem zyskania na czasie, naley zorganizowa siy pomocnicze potrzebne dla wykonania tej czynnoci w porozumieniu z partiami politycznymi
i urzdami pastwowymi. Powysze dane oraz odpowiedni dobr ludzi winny by podstaw do obliczenia napywu fal z pukowych punktw zbornych,
zaadowania i zamawiania transportw kolejowych.
d) Dokadny zwiad i zebrane wiadomoci odnonie morale rodzin polskich, ktre nie podlegaj akcji przesiedleczej, w duym stopniu uatwi prac
d[owd]com oraz przyczyni si do usprawnienia samej akcji przesiedlenia.
8) Przy organizowaniu punktu zbornego na stacji zaadowczej naley pamita, e jest to rejon najbardziej trudny do opanowania. Z tego rejonu moe
wyciec najwicej doprowadzonych, jak te tutaj bdzie bardzo silny nacisk
elementw dcych do przekupstwa onierzy, kradziey i wykorzystania
naiwnoci przesiedlanych.
Dla przedstawienia pobienego obrazu podaj:
Transport kolejowy liczy 40 wagonw. Przecitna 3 rodziny 4-osobowe
czyni na jeden transport 480 osb 180 sztuk inwentarza ywego i okoo
40 wozw. Na stacji powinny znajdowa si przynajmniej 2 zespoy do zaadowania l adujcy si, a 2-gi przygotowujcy formalnoci PUR-u do
przesiedlenia. A zatem winien to by obszar odpowiednio duy. Wskazane
jest dla atwiejszego opanowania i ekonomii uycia si przewidzie w planie
ogrodzenie rejonu. Czynnoci tych nie naley wykonywa przedwczenie,
a dopiero w dniu rozpoczcia akcji przesiedleczej. Przesiedlonym naley
wytumaczy, e ograniczenia te maj na celu ochronienie ich przed wyzyskiem ludzi nieuczciwych.
Wytyczne sanitarne:
Liczc si z moliwoci chorb zakanych u przesiedlonych, zorganizowa punkty sanitarne, na ktrych naley izolowa zarwno chorych, jak i ich
rodziny. Dla chorych [na choroby] niezakane w kadym transporcie przewidzie wagon sanitarny.
Zaopatrzenie w ywno:
Ewakuowani winni zaopatrzy si w ywno na czas drogi. Z chwil
zaadowania przewiduje si wydanie na ewakuowanego po 2 kg chleba, za
w czasie przejazdu kolej zaopatrzenie zarwno ludzi, jak i inwentarza ywego staraniem PUR-u.
Rne:
a) D[owdcy]cy jednostek i ich z[astpcy]cy do spraw pol[ityczno-]wych[owawczych] s odpowiedzialni za bezpieczestwo, cao przesiedlanej
ludnoci i ich mienia.
Za bezpieczestwo wysiedlonych i organizacj eskorty do punktu zaadowczego [odpowiada] odpowiedni puk; za organizacj punktu zaadowczego transport kolejowy dywizji.
97
akcja Wisla.indd 97
2006-04-13 23:12:21
i ,
.
) , [] , .-
) ,
-,
, .
) ,
, ,
. , , ,
, ,
.
, ,
,
.
I, 743, . 263268.
, .
: E. Misio..., . 149152.
a- -a
- -
.
.
98
akcja Wisla.indd 98
2006-04-13 23:12:21
b) W wypadku przybycia delegata zagranicznego w rejon przesiedleczy,

naley mu przydzieli oficera lub delegata UB i skierowa do D[owdz]twa
GO Wisa celem uzyskania przepustki na przebywanie w terenie podlegajcym przesiedlaniu.-a
c) Celem uniknicia naduy przekupstwa podczas przesiedlania, nie
dopuci do adnych transakcji handlowych zarwno w czasie marszu do
punktu zaadowczego, jak i w czasie transportu kolejowego.
d) Zaznaczam, e tak jak problem zwalczania bandytyzmu jest problemem
bardzo wanym o znaczeniu oglnopastwowym, tak te i akcja przesiedlecza jest problemem rwnie bardzo wanym na miar problemu oglnopolskiego. Naley pamita, e wrogie nam czynniki bd skrztnie notowa
wszelkie uchybienia, niedocignicia, a zwaszcza nieodpowiednie zachowanie si i odnoszenie si wojska do ludnoci przesiedlanej, rozdmuchujc
nietakt czy gupot do niesychanych rozmiarw terroru.
Z tych powodw dam od caego skadu osobowego wniknicia i zrozumienia wanoci zadania powierzonego nam do wykonania, oraz woenia caego serca i zdolnoci, by zadanie to wykona jak najlepiej.
a-
IPN, MBP 743, k. 263268.

Kopia, maszynopis.
Dokument o zblionej treci opublikowano w: E. Misio..., s. 149152.
Przypisy
a- -a
b- -b
Fragment zaznaczony na lewym marginesie pionow kresk.

99
akcja Wisla.indd 99
2006-04-13 23:12:21
9
21 1947, . 002
0018/. .
22 V 47-a

. -10-a
002//

. .
21 1947 . ...
1:100 000
I.
) C, [], .
.
)
.- ,
.
) , - , .
) .- , .- , -- .
) .
II. .
)
, 1, , :
, [] .-. . .
, .-. . . ,
: , , . .
. .
2000 ,
.
100
akcja Wisla.indd 100
2006-04-13 23:12:22
9
21 kwietnia 1947, Sanok. Rozkaz Nr 002 Dowdztwa GO Wisa
Nr 0018/Gr. Op.
22 IV 47-a
cile tajne
Egz. Nr a-10-a
a-
Rozkaz Nr 002/Op/Wisa
Sztab Grupy Operacyjnej Wisa
m. p. Sanok
21 kwietnia 1947 godz. ...
Mapa 1:100 000
I. Zadanie Grupy Operacyjnej.
a) Zniszczy bandy UPA w rej[onach:] Sanok, Przemyl, Lubaczw,
przeprowadzajc od pocztku akcji ofensywn dziaalno operacyjn,
a do cakowitej likwidacji band. W pierwszym rzdzie przeprowadzi
wszystkimi rodkami atak na orodki dyspozycyjne faszystowskiego ruchu UPA.
b) Przeprowadzi w cisym wspdziaaniu z Pastwowym Urzdem
Repatriacyjnym przesiedlenie z tego rejonu wszystkich osb narodowoci
ukraiskiej na ziemie pn.-zachodnie, osiedlajc je tam w moliwie najrzadszym rozproszeniu.
c) Przesiedli wszystkie odcienie narodowoci ukraiskiej, jak rwnie
te mieszane rodziny polsko-ukraiskie, ktre wsppracoway z UPA.
d) W pd.-wschodnim cyplu pastwa, na pd.-wschd od Baligrodu
przeprowadzi ewakuacj b-cakowit-b.
e) Przeprowadzi akcj ewakuacyjn w moliwie najkrtszym czasie.
II. Wiadomoci o bandach UPA i ludnoci na terenie operacyjnym.
a) W powiecie sanockim i leskim przez walk stwierdzona zostaa niezbicie sotnia Bira: dwie inne sotnie Chrina i Stacha1, dotychczas
dziaajce w tym rejonie, rzekomo wyszy pierwsza do Czechosowacji,
druga w rej[on] na pd.-zach. od m. Przemyl.
Powane skupienie band stwierdzono w rejonie lasw, zawartych midzy ukiem Sanu a granic radzieck na pd.-zach. od m. Przemyl. W rejonie tym dziaa kure Bajdy, w skad ktrego wchodz sotnie: Buraki,
astiwki, Kryacza i Hromenki. W lasach na pd. od m. Lubaczw
samodzielnie dziaa kure Zalizniaka.
Oglna sia band okoo 2000 ludzi, doskonale uzbrojonych, o elaznej
dyscyplinie.
101
2006-04-13 23:12:22
) 1. .- . (6694) , .
2. :
. (8058) . . .
.-. . .
,
.
3. , .
4. ( .-. )
.
5. , .
6. , . [] .
7. -
. - .
III. .
:
1.
.
2. ,
.
3. , . ,
, , , , , .

.-. . , .
IV.
1. ,
.
2. -- .-.
[].
3. ,
102
2006-04-13 23:12:22
b) 1. Cypel terenu na pd.-wsch. m. Baligrd (6694) na og rzadko zaludniony, wikszo wsi spalona.
2. Do gsto zaludnione s nastpujce odcinki:
pas przygraniczny midzy Przecz Dukielsk a m. Jaliska
(8058) na pd. od m. Krosno,
cay teren uku Sanu na pd.-zach. od m. Przemyl.
W obu rejonach ludno w przewaajcym procencie ukraiska,
bardzo wrogo nastawiona.
3. Midzy tymi odcinkami jest stosunkowo najwikszy procent ludnoci polskiej o do wtpliwej lojalnoci.
4. Pas terenu midzy lesistymi rejonami Przemyla i Lubaczowa
(na pd.-wsch. od Jarosawia) posiada wikszo ludnoci polskiej
i jest w zasadzie wolny od band.
5. Ludno rejonu Lubaczowa jest mieszana, dziki czemu praca nad
wykryciem band i ewakuacj bdzie tam atwiejsza.
6. Wiadomoci powysze, zarwno o bandach, jak i ludnoci
w obszarze operacyjnym s niepewne. W toku akcji uzupenia je
i ustala dane.
7. Zamknicie granicy polsko-radzieckiej bardzo cise od strony
radzieckiej. Granica polsko-czechosowacka dotychczas sabo obsadzona.
III. Myl przewodnia.
W wykonaniu zadania przeprowadzi trzy rwnolege akcje:
1. Zwalcza bandy od pierwszego momentu po osigniciu przez kady
oddzia nakazanego rejonu koncentracji.
2. Ewakuowa ludno cywiln, rozpoczynajc ewakuacj na caym
obszarze operacyjnym w jednym dniu i o jednej godzinie.
3. Zamkn granic czechosowack, uniemoliwiajc przesikanie
band i ludnoci. Zniszczy orodki dyspozycyjne band, oczyszczajc
wiksze miasta na tyach, jak Sanok, Krosno, Przemyl, Jarosaw, Rzeszw.
Dla osignicia tych celw skupi du ilo si w uku Sanu na pd.-zach. od m. Przemyl oraz w powiatach sanockim i leskim.
IV. Decyzja
1. Zniszczy bandy UPA w powiatach: Sanok, Lesko, Przemyl.
2. b-Cakowicie-b przesiedli ludno z pd.-wsch. cypla pow. Lesko.
3. Przesiedli ludno ukraisk, mieszan i narodowoci polskiej,
wsppracujc i podejrzan o wspprac z bandami z pozostaej czci
powiatw: Lesko oraz z pow.: Sanok i Przemyl.
103
2006-04-13 23:12:22
, ,
[].
[...]
10. :
) 21.00 4.00,
. , (22.00).
) , [ ] [] , .
.
) , , .
) , -
. - , .
11. 2
) :
; ; ; .
:
[] ,
, .
) 1 . 2 , 40+15 ( )
.
12. 5 .
.
. , [] . .
VI. .
VII. , ,
, , .

. .....
[...]
104
2006-04-13 23:12:22
[...]
10. W przydzielonych rejonach odpowiedzialnoci:
a) wprowadzi godzin milicyjn od 21.00 do 4.00, z wyjtkiem m. Sanok, gdzie godzina milicyjna pozostaje bez zmiany (22.00).
b) Wystawi posterunki kontrolne na rogatkach miast i stacjach kolejowych, wykorzystujc funkcj[onariuszy] UB, Informacji i MO. Zorganizowa cis kontrol dokumentw ludnoci cywilnej.
c) W miejscowociach zajtych przez jednostki wojskowe, zorganizowa patrolowanie wszystkie osoby podejrzane zatrzymywa.
d) Przystpi natychmiast do wykonania spisw inteligencji ukraiskiej oraz rozpracowania jej, szczeglnie kleru greckokatolickiego, jako
trzonu dziaalnoci ukraiskiego podziemia. Nastawi sie agencyjno-informacyjn na wykrycie Ukraicw, podszywajcych si pod narodowo
polsk.
11. Gwny Komendant SOK 2
a) Zabezpieczy linie komunikacyjne na odcinkach: Stefkowa Nowy
Zagrz; upkw Zagrz; Zagrz Jaso; Nowy Scz Jaso.
W tym celu:
obsadzi stacje kol[ejowe], zabezpieczy wane obiekty komunikacyjne i mosty kolejowe, zorganizowa odpowiednie ruchome patrole wzdu
drg kolejowych.
b) Wydzieli l pocig pancerny dla ochrony linii komunikacyjnej
i transportw kolejowych na odcinku Nowy Zagrz Jaso. Wydzieli
2 pocigi pancerne, kady z zaog w skadzie 40+15 ludzi (plutony desantowe) dla wykonania tych zada na odcinku Zagrz upkw.
12. Dowdca OW 5
Wasnymi rodkami zabezpieczy most na Dunajcu na zach. od
m. Nowy Scz oraz wzmocni staym patrolowaniem prowizoryczny objazd uszkodzonego tunelu w rej[onie] m. Kamionka Wielka.
VI. Dzie i godzin rozpoczcia akcji ewakuacyjnej okrela specjalny
rozkaz.
VII. Dowdcy wszystkich jednostek wykorzystaj wolny poza wykonywaniem powierzonych zarzdze czas, na tajne przeprowadzenie dokadnego spisu ludnoci w rejonie odpowiedzialnoci danej jednostki, przy
cisym porozumieniu z miejscowymi wadzami UB, MO i administracji.
Zarzdzenie o przesiedleniu ludnoci oraz szczegowa instrukcja dotyczca zorganizowania punktw zbornych i stacji zaadowczych patrz zacznik Nr .....
105
2006-04-13 23:12:22

()

.
[]
() 3
[]-[]

()
:

[]- () 4,
, 743, . 6976.
, .
: . . ,
: 1 , 6 , 7 , 8 ,
9 .
.
- -
- -
.
.
.
1
, , 8,
. 80 . 1947
.
2
-
(19121958).
3
(, ) (19121994), , , 1941 , 1943 ; 19451946
32 ( 1947 ), 1949 , ; 19561960
.
4
(1919 . .), , , 1944 ; 1946 , 1947 ; 1948 .
106
2006-04-13 23:12:23
[...]
Dowdca Grupy Operacyjnej Wisa
() Mossor
gen. bryg.
Z-ca D[owd]cy GO
Wisa
do spraw KBW
() Huebner3
ppk
Z-ca D[owd]cy GO
Wisa
do spraw
bezp[ieczestwa]
Korczyski
pk
Z-ca D[owd]cy GO
Wisa
do spraw pol[ityczno]-wych[owawczych]
Sidziski
ppk
Szef Sztabu Grupy Operacyjnej Wisa

() Chiliski
pk
Za zgodno:
Szef Wydziau Operacyjnego GO Wisa
aw.z.-a () c Kossowski4, ppk
IPN, MBP 743, k. 6976.
Kopia uwierzytelniona, maszynopis.
W lewym grnym rogu odrcznie wpisano: pk Korczyski. Opuszczono fragmenty dotyczce rejonw odpowiedzialnoci wielkich jednostek: 1 Dywizji KBW, 6 DP, 7 DP, 8 DP i 9 DP.
Przypisy
a- -a
b- -b
c
Wpisano odrcznie.
Tekst podkrelony maszynowo.
Podpis innej osoby.
Stach NN, dca sotni UPA Udarnyky 8, wchodzcej w skad kurenia Rena. Sotnia
liczya ok. 80 ludzi. W lipcu 1947 razem z sotni Chrina przesza na terytorium USRS.
2
Dc Suby Ochrony Kolei by pk Ignacy Robb-Narbutt (19121958).
3
Huebner (Hibner, Hubner) Juliusz (19121994), gen. bryg., uczestnik wojny domowej
w Hiszpanii, od 1941 w Armii Czerwonej, od 1943 w WP w ZSRS; w 1. 19451946 dca 32 pp,
(w 1947 zca dcy GO Wisa ds. KBW), od 1949 dca KBW, potem dca Wojsk Wewntrznych;
w 1. 19561960 wiceminister spraw wewntrzych.
4
Kossowski Wacaw (ur. 1919), ppk, oficer Armii Czerwonej, w 1944 skierowany do
WP; od 1946 w Szt. Gen., w 1947 by szefem wydziau operacyjnego GO Wisa; w padzierniku 1948 powrci do ZSRS.
1
107
2006-04-13 23:12:23
10
22 1947, .

[] []
, 22 V 1947 .
.

[]
:
1 V 47 . 16 V 1947 .
80 .
1 V 47 . 21 V 1947 . 63 [ ]

.
.
21 V 1947 . ,
6 .
17 V 1947 .
-- ()
1. , .
-- 18 V 1947 . 2
.
, 21 V 1947 . --
.
21 V 1947 .
104 ,
58 , 10
- ( . .
, ).
46 . 21 V 1947 .
.
108
2006-04-13 23:12:23
10
22 kwietnia 1947, Sanok. Raport por. Artura Zieliskiego
dla wiceministra bezpieczestwa publicznego
pk. Grzegorza Korczyskiego
Od Zieliskiego Artura por.
Oficera ledczego Wydz[iau] led[czego]
MBP
Sanok, dnia 22 IV 1947 r.
Do
Ob. Wiceministra Ministerstwa Bezpieczestwa Publicznego
Pk. Korczyskiego
Raport
Praca po linii ledztwa przedstawia si nastpujco:
W okresie od dnia 1 IV 47 r. do dnia 16 IV 1947 r. wysano do WUBP
Rzeszw 80 osb narodowoci ukraiskiej wraz z aktami spraw.
W okresie od dnia 1 IV 47 r. do dnia 21 IV 1947 r. zrobiono 63 wycigi
na czonkw organizacji cywilnej i wojskowej UPA i na wsppracownikw
tyche organizacji, ktre przekazano Wojsku Polskiemu celem realizacji.
Do dnia 21 IV 1947 r. po linii dostarczonych wycigw przez nas dla
WP, Wojsko Polskie zrealizowao wyjcia na 6 osb.
W wyniku przesuchania podejrzanych Ukraicw uzyskano trzy
awyjcia-a w dniu 17 IV 1947 r. dotyczce okolicznoci zabjstwa Generaa
wierczewskiego1, z ktrych to przesucha dwie osoby zeznay na czonkw bandy Bira, jako sprawcw zabjstwa Generaa.
Wyej wymienione a-wyjcia-a zostay w dniu 18 IV 1947 r. przekazane
WP przez ppk. Raskiego2 celem realizacji.
Zaznaczamy, e do dnia 21 IV 1947 r. powysze a-wyjcia-a i osoby nie
zostay dostarczone do PUBP Sanok.
W areszcie przy PUBP Sanok z dniem 21 IV 1947 r. przebywa
104 osoby narodowoci ukraiskiej, z czego przesuchanych zostao
58 osb, w tym 10 spraw przygotowanych dla Sdu Doranego (z tego jedna inteligentka narodowoci polskiej wsppracujca z band UPA).
Do przesuchania pozostaje 46 osb, do dyspozycji z dniem 21 IV
1947 r. trzy siy ledcze.
bPo linii organizacji WiN3 na podstawie doniesie agenturalnych
i przesuchania podejrzanego Lewickiego Wadysawa uzyskano wyjcia na:
109
2006-04-13 23:12:23
3,
,
4- 2- , ,
.-
-

() , .
, 17//140, . 78.
, .
- -
- -
.
.
1
(18971947), , 1918
(), ; 19361938 ; 1943 1 , 1944
1 , 2 ;
3 ,
1946 ; 1944 ,
, 19441947 ; ;
28 1947 .
2
(19071981), , ; VIII , V- ; 1947
; 1954
; 1957 15
; 1964 ( ?).
3
1945.
. 1947
IV e.
110
2006-04-13 23:12:23
4-ch funkcjonariuszy UB, 2-ch funkcjonariuszy MO jako wsppracujcych z podziemiem.-b

Oficer ledczy MBP
() Zieliski Artur, por.
IPN, MSW 17/IX/140, k. 78.
Kopia, maszynopis.
Przypisy
a- -a
b- -b
Fragment zaznaczony na marginesie pionow lini.
wierczewski Karol (18971947), ps. Walter, od 1918 w Amii Czerwonej

i w WKP(b), oficer Razwiedupru; w 1. 19361938 uczestnik wojny domowej w Hiszpanii; w 1943 zca dcy 1. Korpusu PSZ w ZSRS, od marca do sierpnia 1944 zca dcy 1 Armii,
nastpnie organizator i dca 2 Armii WP; po wojnie Generalny Inspektor Osadnictwa
Wojskowego i dca OW 3 w Poznaniu, od lutego 1946 II wiceminister obrony narodowej;
w 1944 czonek CBKP, nastpnie w KC PPR, w 1. 19441947 pose do KRN i na Sejm
Ustawodawczy; gen. broni; zabity przez UPA podczas inspekcji 28 marca 1947 w rejonie
wsi Jabonki k. Baligrodu.
1
Raski Jzef (19071981), wac. Jzef Goldberg, ppk; pocztkowo naczelnik Wydz.
VIII Dep. I MBP, nastpnie Wydz. IV samodzielnego; od 1947 dyrektor Dep. ledczego
MBP; w marcu 1954 usunity z organw bezp. i w listopadzie 1954 aresztowany; ostatecznie
w 1957 skazany na 15 lat pozbawienia wolnoci; w 1964 uaskawiony decyzj Rady Pastwa
(gen. bryg.?).
3
Zrzeszenie Wolno i Niezawiso organizacja podziemna utworzona we wrzeniu
1945. Celem bya walka o niepodleg i suwerenn Polsk. W maju 1947 prezesem IV Komendy WiN by mjr ukasz Ciepliski.
2
111
2006-04-13 23:12:23
11
27 1947, ... -

a-
-a
. ...

, ,
26 IV 1947 .

:
1
2
, []
, [], [ ] .
.
[] :
3

. .
13- .

,
. :
1)
.
2)
:
112
2006-04-13 23:12:24
11
27 kwietnia 1947, b.m.w. Meldunek sprawozdawczy dotyczcy
spotkania oficerw GO Wisa z oficerami armii CSR
a-
Kopia-a
Tajne
Egz. Nr ...
Do
Dowdcy Grupy Operacyjnej Wisa
Gen. bryg. Mossora
Meldunek sprawozdawczy
ze spotkania oficerw, delegowanych przez Dowdztwo GO Wisa
z przedstawicielami Armii Czechosowackiej w dniu 26 IV 1947 r.
na punkcie granicznym przy szosie Radoszyce Paata
Skad delegacji czechosowackiej:
gen. Perko1
pk Tlach2
wraz z dwoma innymi pk., Szef Sztabu Oper[acyjnego] w stopniu
majora, adiutant gen[eraa] kpt. oraz szereg oficerw modszych. Ogem
w skadzie delegacji czechosowackiej znajdowao si kilkunastu oficerw.
Skad delegacji Grupy Ope[racyjnej] Wisa:
mjr Bunda3
mjr ytyski
kpt. Sarnowski
oraz ob. Borucki.
Rozmowy rozpoczto o godz. 13-tej.
Po oficjalnym powitaniu i wzajemnym przedstawieniu si gos zabra
mjr Bunda, przedstawiajc ogln sytuacj i dezyderaty ze strony Grupy
Operacyjnej. Mjr Bunda poruszy nastpujce sprawy:
1) Dokadne obsadzenie granicy przez oddziay Armii Czechosowackiej na odcinku Czeremcha upkw oraz zamknicie granicy dla przechodzcych band na odcinku od upkowa do granicy ZSRR.
2) Nawizanie cznoci pomidzy Dowdztwem Armii Czechosowackiej a Dowdztwem GO Wisa przez:
a) Przecignicie telefonicznego poczenia pomidzy m. Radoszyce i punktem granicznym ze strony Polski a m. Paata i punktem
113
2006-04-13 23:12:24
a) . , . .
13-
. 27 . .
) , . ,
.
-
13- . 27 . .
) [] : ().
3)
3
. , .
4)
1 . . ( i )
, .
5) , ,
.
.
6)

. []
.
,
,
. , . ( 3- ) 22 IV . . , . ,
, , , .
114
2006-04-13 23:12:24
granicznym ze strony czechosowackiej. Ukoczenie budowy linii

do punktu granicznego winno nastpi w dniu 27 bm. o godz. 13-tej.
b) Nawizanie cznoci radiowej za pomoc skierowanej na teren
Czechosowacji do m. Paata radiostacji polskiej wraz z obsug.
W tym celu wydelegowany specjalista radiotechnik winien stawi
si na punkcie granicznym w dniu 27 bm. o godz. 13-tej.
c) Umwiono znaki wywoawcze oraz kryptonim telef[oniczny] ze
strony Czechosowacji: (Dunaj).
3) Dla wzajemnego porozumiewania si o ruchu band Dowdztwo GO
Wisa przele Dowdztwu Armii Czechosowackiej 3 egzemplarze mapy
nadgranicznych terenw, odpowiednio zakodowanej. Omwiono szczegy
wzajemnego przekazywania meldunkw drog telefoniczn i radiow oraz
wymiany zatrzymanych bandytw wraz z materiaami.
4) Ustalono sygnay rozpoznawcze w akcji bojowej do dnia 1 maja
br. Wykaz sygnaw rozpoznawczych (nocnych i dziennych) przekazano
przedstawicielom Armii Czechosowackiej dla zapoznania z nimi jednostek wojskowych, stojcych w rejonie nad granic polsk.
5) Ustalono, e oddziay wojskowe cigajce bandytw maj prawo
przekroczy granic i prowadzi pocig dalej, a do nawizania cznoci
z najbliszym oddziaem Armii Czechosowackiej. Ustalono rwnie moliwo przelotu samolotw nad terytorium Czechosowacji w pasie nadgranicznym.
6) Jako zasadniczy punkt przewidziany do dalszych spotka pomidzy
przedstawicielami obu Armii, przyjto punkt graniczny na szosie Radoszyce Paata. Najblisze spotkanie nastpi po wzajemnym porozumieniu
telefonicznym.
W rozmowie nad poszczeglnymi punktami zreferowanymi przez mjr.
Bund, przedstawiciele Armii Czechosowackiej podali szereg szczegw
dotyczcych stanu ilociowego i ruchu band UPA w tym rejonie. Midzy
innymi okrelili, e na terenie Czechosowacji band nie ma. Jedyny wypadek (zabicia 3-ch stranikw przez banderowcw) mia miejsce w dniu
22 IV br. w miejscowoci Kalinw, przy czym banda miaa przej na teren Polski. W dalszej rozmowie oficerowie czechosowaccy wspomnieli
o nowej sotni banderowcw sformowanej w rejonie Cisnej i sotni Jaworenki grasujcej w rejonie Wetlina Magrzec, oraz poruszyli szereg mniej
wanych szczegw.
Wedug ich oblicze, liczebno band znajdujcych si na terenie Polski
wynosi obecnie okoo 3000.
Na dezyderaty i propozycje wysunite przez delegowanych oficerw
Grupy Operacyjnej b-w punkcie 1-szym-b, przedstawiciele Armii Czecho-
115
2006-04-13 23:12:24
, , 3000.
- 1-- ,
, , . , .
3 16- .
.
()
5- .
. 1 -
. 2 - - [-][]
. 3 - - []
. 4 i 5
. .,
27 IV [1]947 .
. . .
, 835/133, . 1012.
, .
, : a/a :
27/04 47 .
a- -a
- -
.
.
1
(19051984), , 19391944 , ; 19451948 ,
19481950 4; 1951 .
2
(18961964), , 19391944 , ; 1945 : . ., . o. 10 ; 15 1947 2 ,
; 1948, , .
3
, 1947
5 , .
116
2006-04-13 23:12:24
sowackiej nie dali definitywnej odpowiedzi tumaczc, e wymaga to decyzji Naczelnego Dowdztwa Armii Czechosowackiej w Pradze. Przyrzekli natomiast wzmocnienie obsady nadgranicznej oddziaami znajdujcymi
si ju obecnie w tym rejonie.
Rozmowa trwaa 3 godziny i zakoczya si o godzinie 16-tej. Cao
spotkania utrzymana bya w tonie bezporedniej serdecznoci.
() mjr ytyski
mjr Bunda
kpt. Sarnowski
nacz. Borucki
Odbito w 5-ciu egz.

Egz. Nr 1 D-ca GO Wisa
Egz. Nr 2 z-ca D-cy do spraw pol[ityczno-]wych[owawczych]
Egz. Nr 3 z-ca D-cy GO do spraw bezp[ieczestwa]
Egz. Nr 4 i 5 do akt
Wykona . S., mjr
Dnia 27 IV [1]947 r.
Druk maszyn. P. R.
IPN, 835/133, k. 1012.
Kopia, maszynopis.
Na dokumencie odrczna adnotacja: a/a oraz druga nieczytelna z dat: 27/04 47 r.
Przypisy
a- -a
b- -b
Dopisano odrcznie.
Nadpisano na maszynie.
1
Perko Emil (19051984), gen. bryg., w l. 19391944 w armii sowackiej, uczestnik sowackiego powstania narodowego; w l. 19451948 dca DP w Koszycach, w l. 19481950 dca
okrgu artylerii nr 4; w 1951 przesunity do rezerwy.
2
Tlach Jozef (18961964), pk, w l. 19391944 w armii sowackiej, uczestnik sowackiego powstania narodowego; od 1945 w armii czechosowackiej: m. in. p. o. dcy 10 DP; od
lutego do 15 maja 1947 zca dcy 2 DP, potem dca obozu wyszkoleniowego; w 1948 po komunistycznym zamachu usunity z armii.
3
Bunda Mikoaj, mjr od marca 1947 pomocnik szefa Wydz. III Szt. OW 5, od kwietnia
w sztabie GO Wisa.
117
2006-04-13 23:12:24
12
28 1947, [].

-0058/
28.04- 1947 .

. -3-

. , :
, :
1. , ,
, [] .
2.
, .
3. , , ,
,
: , , .
4. , , .
5. :
( ), , , ,
, , , , , , , , , , , , , , ,
.
6.
.
, ,
, :
)
, .
118
2006-04-13 23:12:25
12
28 kwietnia 1947, [Sanok]. Pismo gen. Stefana Mossora
do sekretarzy komitetw PPR w Sanoku i Rzeszowie
Nr a-0058/GO
28.04-a 1947 r.
cile tajne
Egz. Nr a-3-a
Sekretarz Komitetu PPR w Sanoku

Sekretarz Komitetu PPR w Rzeszowie
Nie ley w interesie pastwa, aby teren przesiedlany by zamieniony
w pustyni. W zwizku z tym postanowiono rodzin zakwalifikowanych
jako element dodatni nie namawia do wyjazdu na zachd, lecz postpi
z nimi w sposb nastpujcy:
1. Skupia je w wiksze zgrupowania pod opiek wojska, a nastpnie
wysa do niej podanych miejscowoci, w ktrych bd osiedlani jako
zwarte wsie, zaopatrzone w ORMO i pozostajce pod opiek wojska.
2. Zgrupowania te naley wysa do miejsc przeznaczenia pod ochron
wojska, zapewniajc im moliwoci transportowe dla odstawienia na miejsce przeznaczenia moliwie najwikszej iloci dobytku.
3. Niezalenie od tego naley zwozi do miejscowoci osiedlenia rodkami wojska nastpujcy dobytek z pozostaoci poukraiskich: zboe,
kartofle, sprzty domowe i cz inwentarza.
4. Niej podane miejscowoci, zakwalifikowane jako wsie osiedlenia dla
ludnoci polskiej, maj by w pierwszym rzdzie oprnione z Ukraicw.
5. Miejscowoci do zasiedlenia s nastpujce:
Komacza (opiek zapewni WOP), Wolica, Bechwka, Zawadka, Morochw, Mokre i rejon stacji kolejowej Kulaszne, oraz Tarnawa, Olchowa,
Hoczew, Ropienka, Wakowa, Paszowa, Olszanica, Bezmichowa, Monasterzec, Zasaw, Bykowce, Olchowce, Liszna, Mrzygd i Tyrawa Solna
oraz rejon Baligrodu.
6. Okoo wymienionych miejscowoci zasiedlenia bdzie w najbliszym czasie coraz szerzej osadzana ludno z czysto polskich powiatw
wojewdztwa rzeszowskiego.
Jednostka wojskowa, dziaajca w obszarze przemyskim, wybierze sobie sama miejscowoci zasiedlenia wg zasad nastpujcych:
a) Grupowa rozrzucone pojedyncze rodziny polskie jako zwarte wsie
koo ju istniejcych nawet maych orodkw polskich, nie tylko koo Przemyla i Birczy.
119
2006-04-13 23:12:25
)
.
,
[], , .
, .

,
:

() ,
3 .
. 1
. 2
. 3
.: . .
: . . 42
28 1947 .
, IV. 501. / 1005, . 2829.
, .
- -
120
2006-04-13 23:12:25
b) Wedug powyszych zasad wyekwipowa te miejscowoci i zapewni im sta ochron wojska i ORMO.
Dodaj, e w miar napywu ochotnikw na osiedlanie z woj. rzeszowskiego strefa osiedlenia bdzie stopniowo zagszczana i rozszerzana, a do
granicy radzieckiej i czechosowackiej.
W zwizku z powyszym proponuj Wam przystpi do organizowania komrek partyjnych w nowopowstajcych osiedlach natychmiast po ich
utworzeniu.
Mossor, gen. bryg.
Za zgodno:
Szef Wydziau Operacyjnego GO Wisa
() Kossowski, ppk
Odbito w 3 egz.
Egz. Nr l PPR Rzeszw
Egz. Nr 2 PPR Sanok
Egz. Nr 3 a/a
Wyk.: Z. S., mjr
Druk: N. H., Nr 42
Dnia 28 kwietnia 1947 r.
CAW, IV. 501. 1/A 1005, k. 2829.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
121
2006-04-13 23:12:25
13
28 1947, .

29.V.47-
[] -
-
2728 IV 47 .
27 IV 1947 .
, . . , .
28 IV 1947 . ,
.

. ,
- . - []: 1000 []: 2500 [].-
:
27.4.47- 6 :
- 2 6 .-
27.4.47- 7 :
, .
27.4.47- 8 : , 5 () . ,
, 1947 , -
, ,
. .-a
27.4.47-a -[] : ,
21 , ;
5 , 800 . ,
. - 4 .-
27.4.47- 1 1: , . 22 IV
1947 . --.
122
2006-04-13 23:12:25
13
28 kwietnia 1947, Sanok. Meldunek sytuacyjny
pk. Grzegorza Korczyskiego dla ministra bezpieczestwa
publicznego Stanisawa Radkiewicza
29 IV 47-a
a-
MBP
Min. Radkiewicz-a
a-
Meldunek sytuacyjny z dn. 2728 IV 47 r.

W dniu 27 IV 1947 r. ludno w wikszej iloci miejscowoci poinformowana bya o majcym nastpi wysiedlaniu. Wielu chopw zaprzestao
pracy na roli. Chodziy pogoski o przesiedleniu do ZSRR rodzin mieszanych, na Ziemie Odzyskane rodzin polskich.
W dniu 28 IV 1947 r. ludno przyja na og spokojnie wiadomo
o wysiedleniu, cieszc si z moliwoci otrzymania ziemi i majtku poniemieckiego na ziemiach odzyskanych.
Przy przeprowadzeniu wysiedlania, wojsko nie napotkao na zbrojny
opr ludnoci. Nie otrzymano take doniesie, ktre wskazyway na przygotowanie jakichkolwiek grup ludnoci do stawiania oporu. a-W dniu dzisiejszym wysiedlono z pow. Przemyl: 1000 [ludzi] i z pow. Sanok i Lesko:
2500 [ludzi].-a
Po linii walki z bandami i sieci cywiln band:
a27.4.47-a 6 DP: zniszczya dwa obozowiska UPA z prowizoryczn piekarni i mynem a-w rejonie 2 i 6 Baonu-a.
a27.4.47-a 7 DP: zniszczya kilka bunkrw UPA koo Bukowska i w lesie
koo ukowa, znaleziono rkm i trzy dyski oraz paszcz wojskowy.
a27.4.47-a 8 DP: zniszczya koo Rakowa bunkier, 5 (piciu) bandytw
popenio samobjstwo. Znaleziono bro, Literatur Propagandow wydan w roku 1947 a-oraz bardzo bogate archiwum korespondencji, w ktrej
mowa o dokonanym napadzie na gen. wierczewskiego przez sotnie Chrina i Stacha. Jutro podam szczegy.-a
a27.4.47-a b-Dywizja KBW-b: zabito trzech bandytw, aresztowano
21 osb podejrzanych, w tym przy jednym znaleziono 5 kbk, 800 szt[uk]
amunicji i granat, przy drugim kbk i strzelb myliwsk. a-Schwytano
4 bandytw z bandy Myrona.-a
a27.4.47-a 1 DP1: aresztowano kilkunastu mieszkacw, ktrzy donosili
ywno do bandy. Strzelec ojek popeni w dniu 22 IV 1947 r. samobjstwo. Przyczyny c-nieustalone-c.
123
2006-04-13 23:12:25
9 27.4.47.-a
.
27 IV 1947 . []
.
a-
, 28/IV[1]947.-a
, . 105
29 IV 47-
-
() , -
() -
-

. 105, 29 IV 47-
, 743, . 111112.
, .
- -
6- -6
- -
- -
.
: 9 .
: .
.
1
, . 1 l ,
, .
124
2006-04-13 23:12:26
Brak informacji z rejonu dziaa 9 DP z dn. 27.4.47.-a

Wojsko nie ponioso dotd strat w potyczkach z bandami. Dnia 27 IV
1947 r. prac[ownik] PUBP Lesko Sotwiski zosta ranny w potyczce z trzema banderowcami.
a-
Sanok 28/IV [l]947.-a
() Baczyski, kpt.-d
a() Korczyski-a
Przyj Bk godz. l05

dnia 29 IV 47-a
Nada Choina Jan

godz. l05, 29 IV 47-a
da-
a-
a-
IPN, MBP 743, k. 111112.

Orygina, maszynopis.
Przypisy
a- -a
b- -b
c- -c
d- -d
Wpisano odrcznie.
Poprawiono odrcznie z: 9 DP.
Poprawiono odrcznie z: nieznane.
Skrelono.
1
Informacja niejasna, zapewne pomyka. W pierwszej wersji miaa to by l DP operacyjna KBW, czyli l Dywizja KBW, a zatem zapis powinien by scalony z wczeniejszym
fragmentem meldunku, dotyczcym dziaa tej ostatniej.
125
2006-04-13 23:12:26
14
28 1947, ...

1, :
, , , .
. . , ,
, []
2.
.
, ,
, . .
,
, .

: 10 70/47,
3 59/46.
, ,
, .
.
[] , , ,
[] 3.
:
4, , [] .
.
5.
.
, , . .
126
2006-04-13 23:12:26
14
Po 28 kwietnia 1947, b.m.w. Pismo pk. Grzegorza Korczyskiego
do ministra bezpieczestwa publicznego
Stanisawa Radkiewicza dotyczce starosty sanockiego
Andrzeja Szczudlika
MBP Warszawa
Minister Radkiewicz
W zwizku z nasz rozmow telefoniczn odnonie starosty powiatowego w Sanoku Szczudlika Andrzeja1, podaj, co nastpuje:
Szczudlik Andrzej podajcy si za Polaka jest faktycznie Ukraicem,
gdy caa jego rodzina jest ukraiska.
Jego brat cioteczny Szczudlik Jerzy udziela pomocy bandzie Chrina. To samo czyniy siostry. Szczudlikowie Jerzy, Anastazja i Julia, ktra
ucieka do bandy, przetrzymywali w swoim mieszkaniu cz[onka] bandy
UPA ps. ewko2. Wymieniony ewko zajmowa wysokie stanowisko
w organizacji UPA i bandzie Chrina.
ewko, bdc chorym, by przetrzymywany i pielgnowany przez
ww. rodzin Szczudlikw, ktrzy s ciotecznym rodzestwem starosty
Szczudlika Andrzeja. Charakterystycznym jest fakt, e ujty ww. bandyta
ewko posiada dokumenty jako Polak, wydane przez Starostwo Sanok.
Szczudlikowie Jerzy i Anastazja skazani wyrokami Sdu Rejonowego
w Rzeszowie za wspprac z UPA na wizienie: Jerzy na 10 lat Nr sprawy 70/47, Anastazja na 3 lata Nr sprawy 59/46.
Oprcz tego starosta w czasie przesiedlenia do ZSRR wyda szereg dokumentw lojalnoci Ukraicom, by ochroni ich od przesiedlenia. Taki
sam dokument posiada ujty bandyta ewko.
Nastpnie yje w b[ardzo] dobrych stosunkach z elementami reakcyjnymi, tak polskimi, jak ukraiskimi w Sanoku oraz popiera miejscowe
PSL3.
Oglna charakterystyka:
Przed wojn by czonkiem PPS4, pracowa w [Sanockiej] Fabryce Wagonw jako kierownik dziau. Uywany do amania strajkw. Jednoczenie
pracowa w Dwjce.
W okresie okupacji by w AK pod komend mjr. Karwika5. Po wyzwoleniu wstpi do PPS.
Dokumenty odnonie ww. zarzutw nie mogy by dostarczone, gdy
nie zdono przesucha wiadkw. wiadkw przesuchujemy.
127
2006-04-13 23:12:26
, .
.

, 743, . 283.
, .
(19001971), ; 1939 ; 19391944

-; 2 . 1944 3 1948 ; ( 1948); 19561958
; 19571961
.
2
, , III
-, 1946.
3
, ,
1945 (); 1947
, , ,
; , - , ;
1947 ,
, , ,

; 1949 ( -), ().
4
, 1892 . ,
- ; 1893,
1919 . 1926 .
5
( ), .
1
128
2006-04-13 23:12:26
Odnonie sprawy ewko dokumentw na miejscu nie ma, gdy sprawa znajduje si w SR w Rzeszowie. Po zebraniu wszystkich dokumentw
natychmiast wyl.
Pk Korczyski
IPN, MBP 743, k. 283.
Kopia, maszynopis.
Przypisy
Szczudlik Andrzej (19001971), dziaacz spoeczny; przed 1939 w PPS; w l. 19391944
w WRN-PPS; od 2 po. 1944 do 3 listopada 1948 starosta powiatowy w Sanoku; usunity
z PPS przed kongresem zjednoczeniowym (grudzie 1948); w l. 19561958 przewodniczcy
Prezydium MRN w Sanoku i krtko zca przewodniczcego; w l. 19571961 pose na Sejm
PRL.
2
Diman Mychajo, ps. ewko, prowidnyk Rejonu III Nadrejonu Beskyd I Okrgu
OUN-B, ujty w Zahutyniu w poowie listopada 1946.
3
Polskie Stronnictwo Ludowe, partia polityczna zaoona w sierpniu 1945, bdca kontynuacj przedwojennego SL; do lutego 1947 wsprzdzia krajem, cho w praktyce, cieszc si wielkim poparciem spoecznym, stanowia podstaw legalnej, antykomunistycznej
opozycji; program Stronnictwa zakada obron niezawisoci pastwowej, ustrj parlamentarno-demokratyczny, poparcie dla drobnej i redniej wasnoci prywatnej; po sfaszowaniu
przez komunistw wynikw wyborw w styczniu 1947 i opuszczeniu kraju przez Stanisawa
Mikoajczyka wadz w Stronnictwie przeja grupa wsppracujca z PPR, ktra potpia
dotychczasow lini polityczn, przeprowadzia weryfikacj wszystkich czonkw i popara
program kolektywizacji rolnictwa; w listopadzie 1949 PSL poczyo si z SL (przybudwk
PPR-PZPR), tworzc podlege PZPR Zjednoczone Stronnictwo Ludowe.
4
Polska Partia Socjalistyczna partia robotnicza utworzona w 1892 w Paryu. Gosia
hasa wyzwolenia narodowego i spoecznego, reprezentowaa nurt niepodlegociowy socjalizmu polskiego; na ziemiach polskich dziaaa od 1893, po 1919 opowiadaa si za systemem
demokracji parlamentarnej, od koca 1926 w opozycji.
5
By moe chodzi o mjr. Korwina (Adam Winogrodzki), kmdta Obwodu AK Sanok.
1
129
2006-04-13 23:12:26
15
29 1947, [].

-

!
48

. -1-
1520
29.4.47 . 00.10, 29.4.47 . 05.30
29.4.47 . 06.00
[]
. 1
-
. [!]2
,
.
.
,
, ,
. .
- - 40
, .
04.00 . , ,
.
.
.
, ,
, , , 15%, .
, . , .
130
2006-04-13 23:12:26
15
29 kwietnia 1947, [Sanok]. Szyfrogram gen. Stefana Mossora
do prezydenta RP Bolesawa Bieruta
i wicepremiera Wadysawa Gomuki
Podlega zwrotowi do dziau
szyfrowego w cigu 48 godzin
cile tajne!
Czynienie odpisw wzbronione
Egz. Nr a-1-a
Szyfrogram Nr 1520
GO Wisa nadany 29.4.47 g. 00.10, przyjty 29.4.47 g. 05.30
Wpyn do dziau szyfrowego 29.4.47 g. 06.00
Prezydent Rzeczypospolitej
Ob. Bierut Bolesaw1
Wicepremier
Ob. Gomka Wiesaw [!]2
Melduj, e do tej pory przeprowadzaem oczyszczenie terenu z band
i cywilnej sieci organizacyjnej UPA. Praca ta doprowadzia do ujcia kilkuset osb.
Najwiksza trudno polega na tym, e bandy UPA ju w czasie przybywania pierwszych oddziaw KBW, jeszcze przed przybyciem waciwych grup operacyjnych, rozproszyy si po terenie i nie przyjmuj adnej
walki. Ich likwidacja bdzie musiaa polega na dugotrwaych i mudnych
przeszukiwaniach kadego kawaka lasu.
Ogem b-zabito i ujto-b do tej pory niespena 40-tu czonkw bandy
UPA, natomiast sparaliowanie organizacji cywilnej postpuje szybko naprzd. Akcja przesiedlecza ludnoci ukraiskiej zostaa bardzo starannie
przygotowana i rozpocza si dzisiaj o godz. 04.00 jednoczenie na caym
obszarze GO Wisa, rwnoczenie samoloty zrzucaj na caym terenie ulotki odpowiednio wyjaniajce cel i sposb przeprowadzenia przesiedlenia.
W dniu dzisiejszym odjad pierwsze transporty. Od jutra bdzie odchodzi sze transportw dziennie.
Okazao si, e ludnoci polskiej na caym obszarze Przemyl, Lesko,
Sanok, Baligrd, Jaliska jest najwyej 15%, przy czym Polacy obawiaj
si pozostania na miejscu po wysiedleniu Ukraicw. W zwizku z tym
wysun si problem niepozostawienia po sobie pustyni. W tym celu skupi
Polakw w oddzielne wsie, zabezpieczone przez ORMO.
131
2006-04-13 23:12:27
1 .
, : [] , , , .
.
,
.
8- , ,
7- , .
,
,

.
.
.-

,
2 .
. 1 []
. 2 - [!]
. 3 .....
41/42
29.4.47 . 8.30
:
, IV. 501. 1/ 1040, . 3839.
, .
. , : .
- . III
, . 29/4
; : 1) , 2) -, 3) -, 4) . , 5) ,
6) . . . .
: 29.4.47; 29.04.47 .
132
2006-04-13 23:12:27
W dniu l maja wyl samolotem mj plan niezwocznego zasiedlenia

tych okolic maorolnymi i bezrolnymi rodzinami z czysto polskich powiatw woj. rzeszowskiego.
Rwnoczenie melduj, e na nieobjtych terenach: N[owy] Scz, Gorlice, Krosno oraz w Lubelszczynie bandy UPA podniosy gow. W niektrych okolicach Lubelszczyzny zabraniaj ludnoci polskiej sia.
cW Departamencie Personalnym wydano mi Krzye Walecznych,
Medale Zasuonym na Polu Chway jako jednolity typ odznacze bojowych z podziaem na trzy stopnie znaczenia.
Do tej pory odznaczyem pomiertnie Krzyem Walecznych jednego
strzelca 8-mej Dywizji Piechoty, ktry poleg w walce, Srebrnym Medalem Zasuonych na Polu Chway dwch szeregowych z 7-mej Dywizji
Piechoty, ktrzy odznaczyli si przy zdobywaniu bunkra UPA.
Ze wzgldu na ma sposobno do walki, nie przewiduje si wydawania wikszej iloci odznacze bojowych, natomiast bd przedstawia
wnioski o odznaczenie Krzyami Zasugi za akcje przeciw bandom.
Nastrj wrd oficerw doskonay. adnych wykrocze dotd nie
byo.-c
Dowdca GO Wisa
Mossor, gen. bryg.
Odbito w 2 egz.
Egz. Nr l Prez[ydent] Rzp[eczypospoli]t[e]j
Egz. Nr 2 Wicepremier Gomka Wies[aw!]
Egz. Nr 3 .....
Nr 41/42
Rozszyfrowano 29.4.47 g. 8.30
Rozszyfrowa: Truss
CAW, IV. 501. 1/A 1040, k. 3839.
Druk firmowy. Na szyfrogramie, w poprzek tekstu odrczny zapis: Korczyc. Szyfrogramw do
Prezydenta i Premiera nie wysya. III Oddzia operacyjny bdzie ukada co dwa dni komunikat,
ktry bdziemy wysyali. 29/4 i podpis marsz. ymierskiego pod pieczci ministra obrony narodowej; z prawej strony odrczny dopisek: 1) Prezydent, 2) Premier, 3) W[ice]premier, 4) Min.
Bezpiecz., 5) W[ice]min. Wolski, 6) gen. Spychalski. Poniej z lewej strony parafy gen. Korczyca
i pk. Przoskiego oraz odrczna data: 29.4.47; na kocu dokumentu dwa nieczytelne podpisy
i data: 29.04.47 r.
133
2006-04-13 23:12:27

- -
6- -6
- -
.
.
.
1
(18921956), ; 19251930, ,
, 19301932 ; 19331939 ; 1943 ,
1948 , 19441948 ;
1948 ( 19481954 , I , 1949
). 19441947 , 19471952
, 19521954 , .
2
(19051982), , , ; 1941 (), 1942 , . ., 1948 ; 19481949 , 19511954 ;
1956 1970 i I . 19441949
i 19451949 , 1957
1971 .
1970, .
134
2006-04-13 23:12:27
Przypisy
a- -a
b- -b
c- -c
Wpisano odrcznie.
Tekst zaznaczony na marginesie odrcznie klamr.
1
Bierut Bolesaw (18921956), dziaacz KPP; w 1. 19251930 z przerwami przebywa
w Moskwie, 19301932 funkcjonariusz Midzynarodwki Komunistycznej; w 1. 19331939
wiziony; od 1943 czonek PPR, ostatnio w 1948 sekretarz generalny KC, cho oficjalnie
w 1. 19441948 wystpowa jako bezpartyjny; od 1948 w PZPR (w 1. 19481954 przewodniczcy, nastpnie I sekretarz KC PZPR, w 1949 przewodniczcy Komisji Biura Politycznego
KC ds. Bezpieczestwa Publicznego). W 1. 19441947 przewodniczcy KRN, 19471952
prezydent RP, 19521954 premier; zmar w Moskwie.
2
Gomuka Wadysaw (19051982), ps. Wiesaw, dziaacz KPP, kilkakrotnie wiziony;
od 1941 czonek WKP(b), od 1942 w PPR, m. in. do 1948 sekretarz generalny KC; 19481949
w KC PZPR, nastpnie usunity z partii i w 1. 19511954 wiziony; od padziernika 1956
do grudnia 1970 czonek BP i I sekretarz KC PZPR. W 1. 19441949 wiceprezes Rady Ministrw i 19451949 minister ziem odzyskanych, w l. 19571971 czonek Rady Pastwa. Jako
odpowiedzialny za uycie broni wobec robotnikw na Wybrzeu w grudniu 1970, usunity
ze wszystkich stanowisk.
135
2006-04-13 23:12:27
16
29 1947, . 002

. 0070/
. . 29.04.1947 .

. 5
0021
27.04.1947 . 20.00 .
1:100 000
1. .
8 , . ,
, .
- .
9 ,
[ ] , .
7 , ; .
.
6 , .
, [], ,
. ,
.
. , ( ) .

, , , .
, ,
, .
, .
136
2006-04-13 23:12:27
16
29 kwietnia 1947, Sanok. Meldunek sytuacyjny nr 002
Dowdztwa GO Wisa

Nr wych. 0070/GO
M. p. dnia 29.04.1947 r.
Odpis
Seria A
cile tajne
Egz. Nr 5
Meldunek sytuacyjny Nr 0021

Sztab GO Wisa Sanok 27.04.1947 r. godz. 20.00
Mapa 1:100 000
1. Sytuacja polityczna.
W rejonie dziaania 8 DP zaczynaj przenika do poszczeglnych wsi
i osiedli pogoski o majcym nastpi wysiedleniu. Wrd ludnoci kr wersje o bliskiej wojnie, ktra ma rzekomo by konsekwencj nieporozumie wynikych na konferencji w Moskwie. Kr plotki o uderzeniu
wojsk anglo-amerykaskich na Zwizek Radziecki.
9 DP melduje o pojawieniu si ulotek banderowskich, nawoujcych
ludno polsk i wojsko do biernoci wzgldem akcji przesiedleczej i do
wsppracy przeciw wrogowi wsplnemu, tj. ZSRR. Z 7 DP melduj, e
w rejonie jej dziaalnoci ludno jest wrogo ustosunkowana do Pastwa
Polskiego; politycznie zupenie nieuwiadomiona. Duy wpyw na ludno maj tu miejscowi ksia.
Wg meldunku 6 DP sytuacja ulega o tyle zmianie, e ludno jest bardziej zadowolona z poprawnego stosunku onierzy do niej. Z wypowiedzi
mieszkacw w tym rejonie [wynika, e] ludno si rzekomo wrogo odnosi do band, faktycznie jednak stosunek do band jest przychylny. Ludno
wsppracuje z bandami, dostarcza im rodkw materialnych i prowadzi
wywiad.
Dziaalno partii politycznych we wszystkich rejonach dziaania dywizji bardzo saba. Najbardziej aktywna Polska Partia Robotnicza rozwija
stosunkowo najwysz dziaalno polityczn. Wielk ilo czonkw tej
partii licz orodki naftowe w Gorlicach, Jale, Kronie oraz w Fabryce
Wagonw w Sanoku.
Inne partie polityczne bloku demokratycznego, jakkolwiek formalnie
istniej, faktycznie dziaalnoci nie przejawiaj.
Obecnie powstay w miastach powiatowych midzypartyjne komitety,
ktre przygotowuj si do obchodw pierwszomajowych.
137
2006-04-13 23:12:28
2. .
27.04.1947 . ,
, ,
,
, , .

. 6 , 8 , 203 ,
. 19 [] , 1 , 1 ,
3 , 5 , 545 , 2 82 , 72 [], 1 .
.

, .
28.04.47 . 4.00 . .
, , : (4806), (9662), (9278),
(9086), (8892), (8690), (8696), (8204), (7482), (5676 [!]), (5676 [!]).
28.04.1947 . ,
6 .
3. .
) .
,
[] [], . 1
. 4 .
) .
:
10- , , . .
; , 27.04.47 .
10-
30.04.47 .
, [?]. .
2- .
[]
, . 4
138
2006-04-13 23:12:28
2. Dziaalno operacyjna.
Do dnia 27.04.1947 r. wszystkie jednostki nalece do Grupy Operacyjnej Wisa skoncentrowane w wyznaczonych rejonach, przeprowadzay
dziaania rozpoznawcze terenu celem dokadnego ustalenia miejsc zgrupowania band, ustalenia iloci mieszkacw dla akcji przesiedleczej, rozpoznania i naprawy drg i przej.
W wyniku przeprowadzonych dziaa stwierdzono rozdrobnienie si
band w terenie na mae oddziay. W czasie walk zabito 6 bandytw UPA,
ujto 8 czonkw bandy, aresztowano 203 osoby podejrzane o wspprac
z bandami. Zdobyto 19 szt[uk] kb, l rkm, l pistolet automatyczny, 3 pistolety, 5 granatw rcznych, 545 naboi do kb, 2 miny do modzierza 82 mm,
72 naboje do p[istoletu] a[utomatycznego], wykryto l radiostacj. Strat
wasnych nie byo.
Na terenie powiatu hrubieszowskiego i tomaszowskiego bandy UPA
terroryzuj ludno polsk, nie pozwalajc jej sia.
Dnia 28.04.47 r. o godz. 4.00 rozpoczyna si akcja przesiedlenia ludnoci ukraiskiej w caym obszarze Grupy Operacyjnej.
Przesiedlana ludno bdzie zaadowana na nastpujcych stacjach
zaadowczych Przeworsk (4806), Rymanw (9662), Pisarowce (9278),
Sanok (9086), Zau (8892), Zagrz (8690), ukawica (8696), Olszanica
(8204), Kulaszne (7482), Komacza (5676 [!]), upkw (5676 [!]).
Dnia 28.04.1947 r. odejd pierwsze dwa transporty, nastpnie odchodzi bdzie 6 transportw dziennie.
3. Sytuacja kwatermistrzowska.
a) Organizacja.
Wydziay Kwatermistrzostwa zorganizowane i obsadzone za wyjtkiem
Wydz[iau] ywn[oci], ktry nie ma jeszcze penej obsady; 1 pp przyby
bez obsady kwatermistrzowskiej, 4 pp przyby bez oficera finansowego.
b) Zapasy.
ywno. W orodku zaopatrzenia w Sanoku i w Przemylu zgromadzono ju 10-dniowe zapasy ywnoci z wyjtkiem papierosw, ktre zapotrzebowano telegraficznie. Brak siana. Owies dla orodkw zaopatrzenia
w drodze; jest spodziewany na miejscu w cigu dnia 27.04.47 r. Nastpny
10-dniowy zapas ywnoci przybdzie do orodkw zaopatrzenia okoo
30.04.47 r. Zapotrzebowanie ziemniakw i jarzyn wieych jest czciowo
pokrywane z zapasw miejscowych pukw, czciowo za drog wymiany
kaszami [?]. Orodki zaopatrywania ju s i przystpiy do zaopatrzenia
jednostek. Wypiek chleba zorganizowano na miejscu i stworzono zapas
w wysokoci 2-dniowego zapotrzebowania. Zorganizowano rwnie wypiek i dostaw do stacji zaadowania dla przesiedlajcej si ludnoci cywil-
139
2006-04-13 23:12:28
, 27.04.1947 . 26.04.1947 .
( 4 ) 1 , ,
.
. 5 . , , (
).
. , , . , ,
24 .
. 25.04.47 .
[]. , ,
[]. []-[] []. [] .
8 , 1 , . .2 -
; . .
.
[] : []. [] []: 60
2 []. []
[] 27.04.47 . .
.
: 24.04.1947 .
:
113 40 .
i
,
. - . - . -
[]
[]-[
]
,
,
,
140
2006-04-13 23:12:28
nej. Uruchomiono 4 punkty rozdziau misa, ktre przystpi do wydawania z dniem 27.04.1947 r. W dniu 26.04.1947 r. wysano transport ywnoci
(na 4 dni) dla l pp, gdy wg [otrzymanych] wiadomoci ju nie posiada
nakazanych zapasw.
Umundurowanie. Nakazanych zapasw umundurowania DOW 5
dotychczas nie zdeponowao. Pranie bielizny dla Grupy organizuje si
w Przemylu i prawdopodobnie w Iwoniczu (w trakcie zaatwiania).
Materiay pdne. Grupa posiada punkty zaopatrzenia w mat[eriay]
pdne w Jarosawiu, Przemylu, Jale i Jedliczach. Z zapasw, jakie byy
do dyspozycji Grupy, wydano jednostkom 24 tony.
Suby Zdrowia. Dnia 25.04.47 r. odbya si odprawa Szefw Suby
Zdrowia Dyw[izji]. Poszczeglne puki ze wzgldu na pne przybycie nie
przedstawiy danych w personelu i zaopatrzeniu S[uby] Zdrowia. Jednostki w toku uzupeniania personelem i mat[eriaami] med[yczno]-san[itarnymi]. Czowka chirurgiczna gotowa do pracy przy Szpitalu Pow[iatowym] w Sanoku. rodki transportowe kolumna samochodw sanitarnych
w iloci 8 wozw zagaraowanych w l Puku Samochodowym do dyspozycji Szefa Suby P. P.2 Stan sanitarno-epidemiologiczny jednostek dobry;
wydano zarzdzenie niezwocznego przeprowadzenia szczepienia wiosennego. Kontakt z wadzami PCK i PUR nawizany. Pomoc lekarska dla
SOK zapewniona przez najblisze jednostki wojskowe.
Suba Wet[erynaryjna]. Puki w terenie posiadaj lek[arzy] wet[erynarii]. Przy Grupie rozszerzone amb[ulatorium] wet[erynaryjne] z obsad
2-ch lek[arzy] wet[erynarii] na stan 60 koni. rodki lecznicze i opatrunkowe dla amb[ulatorium] wet[erynaryjnego] Grupy maj by przewiezione
w dniu 27.04.1947 r. z Krakowa. Chorb, strat lub ubytku dotychczas nie
zanotowano.
Sprawy pienine. Otwarty rachunek w Narodowym Banku Polskim
w Rzeszowie w dniu 24.04.1947 r. dla Grupy z brzmieniem: Jednostka
Wojskowa Nr 113 zdeponowanych jest 40 milionw zotych.
Mossor, gen. bryg.
Z-ca D-cy GO Wisa Z-ca D-cy GO Wisa Z-ca D-cy GO Wisa
do spr[aw] pol[ityczdo spraw KBW
do spr[aw] bezp[ieno]-wych[owawczych]
czestwa]
Sidziski, ppk
Korczyski, pk
Huebner, pk
Chiliski, pk
141
2006-04-13 23:12:28
6 .
1
2 [] [] []
3 I [] [] [] []
4 III [] [] [] []
5 [] [] []
6
: ()
, 743, . 102104.
, .
1
2
001 : E. Misi..., . 142144.

.
142
2006-04-13 23:12:28
Wykonano w 6 egz.
Nr l a/a
Nr 2 M[inister] ON
Nr 3 I W[ice]m[inister] ON
Nr 4 III W[ice]m[inister] ON
Nr 5 Min[ister] Bezp[ieczestwa] Publ[icznego]
Nr 6 Szef Sztabu Gen[eralnego] WP
Za zgodno: () Pilaszka
IPN, MBP 743, k. 102104.
Odpis uwierzytelniony, maszynopis.
Przypisy
1
2
Meldunek sytuacyjny nr 001 zosta opublikowamy w: E. Misio..., s. 142144.

Tak w oryginale.
143
2006-04-13 23:12:28
17
29 1947, ...

.
: , , .
- , . - , - .
, , , .
. , , .
, 98% , .

.
. , .

, ,
, , ,
.
, , . . , ,
. , ,
, , .
.
, ,
, .
, , .
.
, 28 . . 4- ,
, , . , , , -
144
2006-04-13 23:12:29
17
Po 29 kwietnia 1947, b.m.w. Informacja organw bezpieczestwa
publicznego o sytuacji w terenie
Sytuacja w terenie.
Ludno miejscowa: Polacy, Ukraicy, rodziny mieszane. Wyznanie katolickie o obrzdku aciskim lub greckim, bdce rwnoczenie
wskanikiem narodowoci. Ludno obrzdku greckokatolickiego uwaa
si za Ukraicw, a [obrzdku] rzymskokatolickiego za Polakw. Obrzdek aciski uwaany jest przez miejscow ludno za synonim polskoci,
dlatego te u znacznego odsetka podlegajcych przesiedleniu wyonio si
poczucie krzywdy i niezasuonej niesprawiedliwoci.
Stopa kulturalna miejscowej ludnoci na poziomie zupenego prymitywu. Analfabetyzm wtrny, ciemny zabobon, ndzne warunki bytowania.
Formy gospodarki rolnej stanowicej podstaw bytu okoo 98%
mieszkacw przestarzae.
Terror i demagogia band UPA spowodowaa dywersj moraln nawet
wrd ludnoci polskiej. Do chwili przybycia do poszczeglnych wsi wojska, ludno znajdowaa si pod wpywem wrogiej propagandy. Ustosunkowanie si ludnoci ukraiskiej i mieszanej do wojska byo i pozostao
nadal wrogie, nieufne i podejrzliwe.
Zohydzenie i przedstawianie Wojska Polskiego jako komunistw, dowodzonych przez oficerw Armii Czerwonej znajcych jzyk polski, pozostawio trwae lady, ktre wobec niechci i obawy w stosunku do Zwizku Radzieckiego nie mog by w krtkim okresie akcji przesiedleczej
zatarte. Wykadnikiem niechci i wrogiego nastawienia do Zwizku Radzieckiego ludnoci przesiedlanej jest obawa przed wyjazdem na terytorium radzieckie. Tym jedynie naley tumaczy pocztkow obaw przed
przesiedleniem. U przesiedlanych nie stwierdzono specjalnych objaww
zaamania si lub oporw wewntrznych. W wypadku koniecznoci wyjazdu krewnych, nawet dalszych, pozostali zgaszali dobrowolnie deklaracje
na wyjazd.
Wypadkw oporu biernego nie byo. Ostatnio wytworzya si psychoza
wyjazdu nawet wrd rodzin polskich, wrd ktrych musiano rozwin
odpowiednie prace, celem nakonienia do pozostania. Duo ludnoci przesiedlanej jest notowane przez UBP. wiadczy to o powizaniu z bandami
UPA.
Akcja przesiedlecza, rozpoczta dnia 28 kwietnia br. o godzinie
4-tej, zastaa ludno podlegajc przesiedleniu nieprzygotowan. Kryy
wprawdzie wrd ludnoci pogoski o majcym nastpi przesiedleniu do
145
2006-04-13 23:12:29
, ,
. [] , .
,
, , , , []
15%. ,
,
.
,
. , , . ., -, ,
. :
,
. , .
. , , , .
. .
. .
. ,
, . ,
,
, .
. , [] 1,
. , ,
, .
. .
, , , .
, ,
. ,
146
2006-04-13 23:12:29
Zwizku Radzieckiego, lecz dziki dobrze utrzymanej tajemnicy wojskowej ludno bya na og zdezorientowana i do ostatniej chwili pracowaa
na roli. Wiadomo o przesiedleniu na Ziemie Zachodnie przyjto spokojnie i nawet z zadowoleniem.
Jak mona si byo zorientowa w czasie przygotowania przesiedlenia,
w pierwszych dwch dniach jego przeprowadzenia, procent ludnoci polskiej w pow[iatach] Przemyl, Sanok, Lesko jest bardzo niky i rednio wynosi 15%. Ludno ta sterroryzowana, niejednokrotnie ze strachu wsppracowaa z UPA, ktra rozwina w tych trzech powiatach niesychany
terror.
Na tle tych faktw znamienna jest ocena sytuacji, jak znajdujemy
w biuletynie informacyjnym Chrina, dotyczca, co prawda, miesica
marca br., tym niemniej bardzo charakterystyczna dla stosunkw panujcych w terenie, w okresie bezporednio poprzedzajcym przybycie GO
Wisa. W rozdziale zatytuowanym Ludno polska czytamy:
Z pocztkiem konferencji Moskiewskiej polska ludno roi znowu
wielkie nadzieje na blisk wojn. Pocztek jej odkadaj z tygodnia na tydzie. Trzeba przyzna, e takie zdanie jest wyraane w wikszoci przez
inteligencj. Na og cae spoeczestwo pragnie utwierdzenia zachodnich
granic na Odrze i Nysie. Element przychylnie ustosunkowany do obecnej
demokracji obawia si nowej wojny, a specjalnie boi si niemieckiego
odwetu i utraty [Ziem] Odzyskanych.
W parze z porak polskiego podziemia, ludno zaczyna coraz bardziej wierzy w zwycistwo obecnego rzdu i coraz bardziej zaczyna mu
si podporzdkowywa. Gosw przeciwnych rzdowi [jest] coraz mniej.
Do tego przyczynia si w znacznym stopniu rzdowa propaganda. Coraz
wicej zauwaa si aktywnych demokratw.
Stosunek do nas pogarsza si. Za wyjtkiem tych, ktrzy bliej z nami
yj, wszyscy nie chcieliby nas tu widzie. Pomimo e czsto nam pomagaj, a nawet przyznaj racj susznoci naszej walki, [wol, eby byo to]
tylko nie na tym terenie. Ubolewaj nad stratami ze strony Wojska Polskiego. Ostatnio po mierci gen. wierczewskiego1 o wiele bardziej ludno
polska odkrya swoje prawdziwe oblicze. da zemsty, ogromnie, ogromnie auje Go jako onierza. daj wysiedlenia wszystkich Ukraicw
z terenw do ZSRR. Takie jest nastawienie ludnoci miejskiej i podmiejskich wsi.
Ludno yjca bliej z nami i z ktr my czciej stykamy si, ustosunkowuje si do nas zupenie dobrze. Miaa ona wiksze moliwoci bliszego poznania nas, poznania celu naszej walki i przyznaje pen suszno
naszej obecnoci tutaj. Ofiarno nie gorsza ni ze strony naszej ludnoci,
a nawet niektrzy Polacy tak do nas przyzwyczaili si, e specjalnie nas do
147
2006-04-13 23:12:29
, , .
.
.
, .
, ; , ,
. , ....
.

, [] . . []
. .
,
, . ,
, ,
. .
, , .
.
, . [] [] []
.
, .
[] [] ,
. , 50 ;
,
.
:
, , :
,
,
148
2006-04-13 23:12:29
siebie zapraszaj. Ta cz ludnoci odnosi si z rezerw, a nawet z nienawici do obecnego rzdu.

Do tego przyczynio si w znacznym stopniu zachowanie wojska. Wojsko Polskie w czasie akcji nie lepiej traktuje polsk ludno ni ukraisk.
Bardzo czsto maj miejsce awantury, a nawet bicie za to, [e] tu zostali
wrd banderowcw. Mwi, e jeli banderowcy nie robi im krzywdy, to
znaczy, e musz z nimi wsppracowa. Do naszej ludnoci odnosz si
zupenie dobrze w krytycznych chwilach pomagaj....
Partie polityczne.
Najwysz stosunkowo dziaalno partyjn wrd powiatw objtych akcj przejawia Polska Partia Robotnicza w powiecie sanockim.
Stosunki midzy obu partiami robotniczymi w tym powiecie ukadaj
si le. Zanotowano wzrost PPS przez stay napyw elementw wrcz
wrogich w stosunku do PPR oraz SL. Taka sytuacja zaistniaa w kilku
miejscowociach i w samym Sanoku na terenie Fabryki Wagonw. PSL
na zewntrz dziaalnoci nie przejawia, zajmuje si wyapywaniem stanowisk. Ogranicza si do szeptanej propagandy. SL, mimo e bardzo
liczne, dziaalnoci wikszej nie rozwija, organizacyjnie [jest] bowiem
b[ardzo] sabe. Wsppracuje natomiast cile z PPR-em na wszystkich
szczeblach. Wsppraca ta daje tutejszemu Komitetowi PPR due moliwoci przede wszystkim na terenie wiejskim, gdzie SL jest bardzo
popularne. W ten sposb [rozwj] PPS we wsiach na tym terenie jest
zahamowany.
SD rekrutuje si z elementw reakcyjnych na zewntrz adnej dziaalnoci nie przejawia. Pow[iatowa] Rada Zw[izkw] Zaw[odowych] oraz
Zw[izek] Samopomocy Chopskiej opanowane przez PPR pracuj dobrze.
Z organizacji modzieowych najbardziej aktywny [jest] ZWM, inne
przejawiaj sab dziaalno.
Dziaalno partii politycznych w pow. leskim [jest] b[ardzo] saba.
W m. Jaliska istnieje Koo SL liczce okoo 50 czonkw, jest tam rwnie
kilku zakonspirowanych czonkw PPR, ktrzy wobec terroru band aktywnie na razie nie wystpuj.
Sytuacja na froncie walki z bandami.
W pierwszej fazie pooono gwny nacisk i skierowano w tym celu
najwicej si na oczyszczenie powiatw: Przemyl Sanok Lesko, poniewa na tym terenie ludno ukraiska jest najbardziej wroga i po poprzedniej ewakuacji pozostaa w wielu miejscach w zwartej masie, dziki czemu
liczny kure Bajdy oraz sotnie Chrina, Stacha i Bira czuy si na
tym obszarze [jak] u siebie i wykazyway wielk aktywno.
149
2006-04-13 23:12:29
Xa, .

( ) ,
, , I- ,
1014 , .
3 .
, .
[...]
, , , . ,
, 2:
... . . , , , .
. , .
, .
. .
. . ().
, .
, () ,
, .
....
[...]
, 743, . 181185.
, .
, . .
e 28 1947 .
. , , VI
.
1
2
150
2006-04-13 23:12:30
W przewidywanej koniecznoci rozszerzenia akcji na pnocn cz

strefy dziaania (powiaty jarosawski i lubaczowski) oraz na przylege tereny: Krosno, Gorlice i poudniowa cz wojewdztwa lubelskiego, zorganizowano akcje I-szej fazy w ten sposb, aby na niektrych obszarach
ukoczy oczyszczenie terenw w cigu 1014 dni i mc wycign odpowiednie siy dla przerzucenia ich gdzie indziej. W tym te celu zapocztkowano w rejonie Lubaczowa tworzenie nowej kombinowanej 3 DP.
W zwizku z powyszym zaczto przegrupowanie si Grupy Operacyjnej.
[...]
Sytuacj, jaka panuje wewntrz band, charakteryzuje list, ktry wraz
z innymi dokumentami pochwycono w jednym z bunkrw. W licie tym
podpisanym pseudonimem Ja czytamy2:
... To najwiksze ofiary za wszystkie czasy. Musimy zacisn zby
i pici i i dalej. Jednake wtedy, kiedy jedni oddaj krew i ycie, drudzy nie chc nawet wykona podstawowych swoich obowizkw organizacja musi interweniowa w tej sprawie. Odnonie naduy i wszelkich
innych nieporzdkw to samo kryterium. Ja nie chc osdza sprawy
przedwczenie, bo nie chc wyrzdzi ewentualnej krzywdy ludziom. Ale
niekiedy wszystko to tak si przedstawia, e organizacja bdzie zmuszona
zrobi cesarskie cicie. My nie jestemy w stanie w dzisiejszych warunkach bawi si w ledczych i w sdziw. Byoby to marnowaniem energii.
Dlatego musimy te nieraz wanie dokona tego cicia. Tam powinien
przyby Wysz. (Wyszy) do Was. Zreferujecie jemu to wszystko i przekacie ode mnie, e obowizany on jest rozpatrzy sprawy. Jeli si okae
potrzebne, to powoam do ycia na tym terenie (Bes) specjalny sd, ktry
otrzyma uprawnienia, [by] przeci to wszystko krtko, lecz radykalnie.
Niech wtedy narzekaj....
[...]
IPN, MBP 743, k. 181185.
Dokument niekompletny, brak wystawcy i odbiorcy. Zachowa si w takiej formie.
Przypisy
Gen. wierczewski zgin 28 marca 1947 w Jabonkach.
Jest to list Ja do Rena. Ja to zapewne dca OW VI Sian Myrosaw Onyszkewycz.
1
2
151
2006-04-13 23:12:30
18
30 1947, [].
Corriere Lombardo
e
Corriere Lombardo1 16, 17 IV 1947 .
.
?
.
: , . .
a-
-a, 16
, , ,
. , , ,
. [] , , ,
, , ,
. ,
,
. , ,
, . []
, ,
, ,

, [ ] .
, , , . ,
, ,
7- , . . 7-, , ,
, -
152
2006-04-13 23:12:30
18
Przed 30 kwietnia 1947, [Warszawa]. Tumaczenie artykuu
z dziennika Corriere Lombardo dotyczcego okolicznoci mierci
gen. Karola wierczewskiego
Corriere Lombardo1 z dnia 16, 17 IV 1947 r.
Rewelacja organizacji UPA.
Dlaczego zabiem gen. wierczewskiego?
Wywiad z jednym z przywdcw partyzanckiej armii ukraiskiej.
Powiedzia: Ruch skierowany przeciw Polsce, lecz bardziej jeszcze
przeciwko Rosji. Mamy do komunizmu i Kremla.
a-
Bruna-a, 16 kwietnia
Udao mi si spotka w miejscowoci granicznej grup czonkw tajnego wojska UPA, ktre, jak wiadomo, nic nie ma wsplnego z partyzantami
polskimi zgodni s tylko na punkcie zwalczania rzdu warszawskiego.
Czonkowie UPA s to Ukraicy, fanatyczni nacjonalici, zdecydowani
utworzy republik ukraisk niezalen od Rosji i od Polski. Nieznane
s dokadnie siy operujce nad granicami, lecz wiadomo, e dziaaj zapuszczajc si gboko na terytorium sowieckie, na ktrym wedug wszelkiego prawdopodobiestwa znajduje si kwatera gwna dziaajcych grup.
Czonkowie UPA uzbrojeni s doskonale, zorganizowani na system sowiecki, opierajcy si na elaznej dyscyplinie i o najwyszym duchu ofiarnoci.
S to fanatycy, jakimi tylko potrafi by Sowianie, i sprawiaj wiele kopotw nie tylko Polakom, ale rwnie Rosjanom. [Ci ostatni] nie ukrywaj
swych obaw, i ruch ten moe si rozszerzy i nabra na sile, trafiajc na
podatny grunt de separatystycznych ludnoci, ktrej odpowiada mira
nowego pastwa niezalenego, mogcego zapewni szeroki dobrobyt dziki olbrzymim moliwociom ekonomicznym oraz bogactwom naturalnym,
jeeli tylko [nie bdzie podlega restrykcjom] i nie bdzie zmuszone do
ofiar na rzecz caej Rosji.
Partyzanci UPA maj poparcie wikszej czci ludnoci, ktra dostarcza im ywno, ukrywa przed policj i zawiadamia o ruchach wojsk
uytych do represji. W maej miejscowoci granicznej, w chacie, do ktrej
zaprowadzia mnie przychylna osoba, zastaem 7-miu mczyzn, uzbrojonych w karabiny maszynowe. Chtnie udzielili mi wywiadu. Przywdca
tych 7-miu, ktry wada duym obszarem, potwierdzi, [e] pod swoimi
rozkazami ma tysice ochotnikw i chwilowo nie zamierza powiksza ich
153
2006-04-13 23:12:30
.
. , , . , ,
, .
, . .
. , , .
,
, , .
. : , .
, , ,
, . , . ,
, . ,
. ,
. , : , , . , .
, . : , .
. , , 1917 . ,
,
. ; .
, .
.
, , ,
.
:
. , ,
-, .
, . ,
() , . , , . ,
.
154
2006-04-13 23:12:30
liczby. W razie potrzeby bdzie w stanie zmobilizowa prawdziw armi.

Nie poda swego nazwiska, lecz syszaem, jak towarzysze nazywali go
czeskim imieniem Jan. Posta dumna, pewna siebie, mwi z przerwami,
nerwowy.
Zabilimy gen. wierczewskiego dlatego, e by jednym z najzacitszych naszych przeladowcw. Uprzedzalimy go. Tyle razy zabija i rozstrzeliwa naszych towarzyszy i prcz tego, e by naszym wrogiem, by
nadto zaleny od wskazwek Moskwy. Mymy chwycili za bro nie tylko
przeciw Polsce, my walczymy i walczy bdziemy przeciwko Rosji, Polsce
i tym wszystkim, ktrzy nas ciemi.
Spytaem o szczegy egzekucji generaa. Jan powiedzia: Bya to
dzika bestia, ale los jego zosta przypiecztowany. Wysalimy wybranych
stu ludzi tam, gdzie wiedzielimy na pewno, e przejedzie, tzn. w okolicy Rzeszowa, prcz tego inne moliwe przejcia byy take obserwowane.
Zaskoczenie si udao, byo ich okoo trzydziestu, wszystko poszo gadko.
Oni pozuj na bohaterw, pki s w swych bezpiecznych paacach w Warszawie. Ale boj si nas, gdy nas spotykaj. Wiedz, e jestemy nieubagani: genera by pierwszym, za nim pjdzie wielu, wielu innych. Ich okruciestwu odpowiemy takim samym okruciestwem, pki nie osigniemy
swego celu.
Zwracam uwag Janowi, e Rosja jest znacznie silniejsza od Polski. Jan
umiecha si: Wy wierzycie w to, ale to nie jest tak. Rosjanie ogromnie
obawiaj si ukraiskiego ruchu separatystycznego. Nie maj odwagi uy
siy, gdy byoby to niebezpieczne, mogoby sprowokowa drugi 1917 r.
Ukraicy do maj komunizmu i klik kremlowskich, ktre nie dotrzymay obietnic mimo gigantycznego wkadu Ukraicw w ostatni wojn.
Ukraina da instytucji demokratycznych i wolnych wyborw o to walczymy. Do Polakw mamy te same pretensje, cho w mniejszym stopniu.
Polacy gnbi cz naszej ojczyzny i s na drodze do totalitaryzmu komunistycznego. Przykro nam, bowiem Polacy s szlachetni i wspaniaomylni, wycierpieli bardzo wiele, a teraz zmuszeni s do wykonywania woli
Moskwy.
Pytam si Jana o stosunki z pozostaymi organizacjami: Nasze programy pokrywaj si tylko w sprawach walki przeciw wsplnemu wrogowi.
Patrioci walcz przeciwko komunizmowi, my take przeciwko niemu, ale
i przeciw komukolwiek, kto gnbi najmniejszy skrawek naszej ojczyzny.
Dzi jestemy w zgodzie, jutro moemy by wrogami. Szkoda wielka, e
wielu z nich (patriotw) ostatnio poddao si, ufajc dekretowi amnestyjnemu. Nasz ruch wraz z polskim ruchem partyzanckim jest bardzo silny.
Pewny jestem, e osigniemy nasze szlachetne cele.
155
2006-04-13 23:12:30
[] . , [] 2
. .
. [?] .
, IX/153, . 379381.
, .
, : . , []
[] . 30 IV 47 ; , 5.5.47 ; :
. 5 V 1947 . __ . __.
a- -a
1
2
: ?.
Corriere Lombardo , 19451966.

. : .
156
2006-04-13 23:12:31
Buntownicy po spoyciu skromnego posiku odjechali w wanej misji.

Nazajutrz dowiedziaem si, [e] na odcinku linii kolejowej Gasli2 Sanok
wylecia w powietrze transport wojskowy. Jan wykona swoj prac.
J. K.
IPN, MBP OUN IX/153, k. 379381.
Na dokumencie odrczne adnotacje: Min. Mietkowski, zaczam przekad z gazety reakcyjn[ej]
wosk[iej]. 30 IV 47 i nieczytelny podpis; Pk Raski, 5.5.47 i nieczytelny podpis; adnotacja
nieczytelna oraz prostoktna piecztka z napisem: Ministerstwo Bezpieczestwa Publicznego.
Wpyno dn. 5 V 1947 r. Nr __ ref. __.
Przypisy
a- -a
1
2
Nad sowem dopisano odrcznie: Brno?.
Corriere Lombardo gazeta woska ukazujca si w Lombardii w l. 19451966.

Tak w oryginale. Prawdopodobnie: Jaso.
157
2006-04-13 23:12:31
19
30 1947, ...

17 IV 1947 . 30 V 1947 .
1 []
1) :
17 V 47 . [] 1 20 1 .
19 V 47 . [] 50 []. 1 [].
.
24 IV 47 . [] 1 4 . [] () []
(. ).
24 IV 47 . 2
[?] 4 ().
29 IV 47 . [] [] , [] , [] , - .
28 IV 47 . ;
.
28 IV 47 . []
[] 3.
2) :
18 IV 47 . []
.
23 IV 47 . [] 2
[?] .
24 IV 47 . [] ()
.
28 IV 47 .

1 .
3) :
17 IV 47 . [] 1 .
19 IV 47 .

1 .
||
||
||
||
||
158
2006-04-13 23:12:31
19
Po 30 kwietnia 1947, b.m.w. Informacja kpt. Barczyskiego dotyczca
dziaa GO Wisa i rezultatw walk z oddziaami UPA
Wyniki walki z bandami UPA
za okres od 17 IV 1947 r. do 30 IV 1947 r.
1 [Dywizja] KBW
1) Ilo kontaktw z nplem:
17 IV 47 r. Baon Rzeszw1 banda 20 ludzi w ucieczce zastrzelono
l bandyt z grupy Bira.
19 IV 47 r. Baon Rzeszw spotkanie z band 50 os[obow]. Zabito
w pocigu l band[yt]. Pocigu zaniechano z powodu ciemnoci.
24 IV 47 r. Bryg[ada] 1 spostrzega 4 bandytw. D[owd]ca kompanii
zarzdzi pocig (bez rezultatu) po b[ardzo] dugim namyle (por. Jankowski).
24 IV 47 r. Kpt. Auranowicz2 otrzymawszy wiadomo o ostrzelaniu
onierzy w rejonie wsi Twarne [?] zarzdzi po upywie 4-ch godzin wysanie patrolu (bez rezultatu).
29 IV 47 r. Baon Puku Zmot[oryzowanego] zabi w potyczce kuszczowego Nadziej, ujto b[yego] kuszczowego Horeszka, strz[elca] Kozaka i dwch uciekinierw z aresztu WOP.
28 IV 47 r. Kilkanacie operacji bez rezultatu; znaleziono bro.
28 IV 47 r. Baon Rzeszw schwyta band[yt] Horocha3 przy przeczesywaniu lasw.
2) Ilo jecw:
18 IV 47 r. baon Rzeszw schwyta bandyt ps. Ore z bandy Bira.
23 IV 47 r. baon Rzeszw schwyta 2 czonkw UPA i Korenra [?]
Macieja Klimaka.
24 IV 47 r. baon Rzeszw schwyta Kuniel (UPA) i Korcura Iwana.
28 IV 47 r.

1 bandyt Horocha.
3) Ilo zabitych lub samobjcw:
17 IV 47 r. baon Rzeszw zabity l bandyta.
19 IV 47 r.

zabity l bandyta.
4) Ilo aresztowa z rozpracowa doranych:
24 IV 47 r. [baon] Rzeszw areszt[owa] 5 osb, ktre donosiy ywno bandytom.
||
||
||
||
||
159
2006-04-13 23:12:31
4) :
24 IV 47 . [] [] 5 ,
.
17 IV 47 . 2 4 [] 38
.
.
29 V 47 . . 29 V
, ,
.
30 [] 143 , [] 1470 ,
[] 5.
6
1) :
28 V 47 . 2 8 .
29 V 47 . 4 , . II
3 .
2) :
29 V 47 . [] [] [] [] 1 [] .
3) .
28 IV 47 . 8 6 .
1093 [], [] [] 700.
29 V 47 . 2 [].
8 3 . . .
30 V 47 . 1 , .
.
7
1) :
26 V 47 . 11 , 20 , (
, . .). .
2) :
, .
3) :
.
160
2006-04-13 23:12:31
17 IV 47 r. 2 baon R4 areszt[owa] 38 osb bez waciwych materiaw.

Akcja wysiedlecza:
Przebiegaa do dn[ia] 29 IV 47 r. bez przeszkd. W dn[iu] 29 IV przy
wysiedlaniu wsi Buk ostrzelana bya grupa wysiedlecza przez nieznanych
osobnikw z karabinw i broni automatycznej.
Do dnia 30 kwietnia Bryg[ada] Z wysiedlia 143 rodzin, Bryg[ada] T
1470 osb, Bryg[ada] R brak wiadomoci5.
6 Dywizja
1) Ilo aresztowa na podstawie spisw:
28 IV 47 r. aresztowano na terenie dziaania 2 pp 8 osb.
29 IV 47 r. aresztowano na terenie Wisok Grny i Dolny 4 osoby, poszukiwane przez UB. Przyjto z II baonu 3 areszt[owanych] bandytw
z Woli Ninej.
29 IV 47 r. na punk[cie] zbor[nym] w Wisoku Gr[nym] areszt[owano]
l os[ob] z bandy Chrina.
3) Akcja wysiedlecza.
28 IV 47 r. rozpoczto wysiedlenie 8 wsi z rejonu 6 pp. Na punktach
zbornych znajdoway si 1093 os[oby], na stac[ji] za[adowczej] 700.
29 IV 47 r. odeszy z Komaczy 2 transp[orty]. Ukoczono wysiedlenie
z 8 wsi, a rozpoczto w 3 wsiach. Przebieg akcji spokojny. Wojsko pozyskao zaufanie ludnoci.
30 IV 47 r. odszed 1 transport z Komaczy, w przygotowaniu nastpny. Przebieg akcji wysiedleczej odbywa si w dalszym cigu wg planu
i spokojnie.
7 Dywizja
W dniu 26 IV 47 r. 11 pp przeprowadzi operacj, w ktrej wyniku
aresztowano w Zahoczewiu 20 wsppracownikw bandy UPA (w tym jednego organizatora placwki UPA, czniczk itp.). Nie otrzymano adnego
meldunku o przeprowadzeniu skutecznych akcji bojowych.
2) Ilo jecw:
Nie schwytano adnej osoby podejrzanej o bezporedni przynaleno
do bandy.
Nie byo wypadku zabicia bandytw.
161
2006-04-13 23:12:31
4) :
9 26 V 27
IV 47 . 30 28 V 47 .
28 V 47 . X
.
.
.
30 IV 47 . 3000 ,
2000 . 2 [.] .
8
1) :
28 IV 47 . 10 , 1 5- .
27 V 47 .
. . .
2) :
28 V 47 . 5 ,
.
3) :
25 V 47 . 6 .
27 V 47 . . ,
,
. .
28 V 47 . 42 [] .
29 V 47 . 26 .
4) :
29 V 47 . ( ), . 2 . .
.
28 IV 47 . 24 , 9115
. . , .
29 IV 47 . 5 .
. . 3 . , .
162
2006-04-13 23:12:31

Zameldowano o dalszym aresztowaniu 9 osb wg spisw UB w dniu
26 IV i 27 IV 47 r. i 30 osb w dniu 28 IV 47 r.
W dniu 28 IV 47 r. aresztowano rzekom kochank Chrina Jaremowicz Ann Hanuszk.
Akcja wysiedlecza.
Akcja wysiedlecza przebiegaa bez wikszych przeszkd.
W dniu 30 IV 47 r. na punktach zbornych znajdowao si okoo 3000
osb, na punktach zaadowczych okoo 2000 osb. W drodze na zachd
2 transporty z [m.] Kulaszne i Pisarowce.
8 Dywizja
28 IV 47 r. 10 pp, przeprowadzajc operacj w rejonie Rakowej, odkry
i zlikwidowa l bunkier z 5-ma banderowcami.
27 IV 47 r. zajcie podstaw wyjciowych przez oddzia kpt. Kumicza
do operacji p[rzeciw]ko bandzie Bira. Operacja nie dosza do skutku na
skutek przerwania cznoci radiowej. Raport o powyszym zaczam.
28 IV 47 r. w rejonie Rakowej ukryci w bunkrze banderowcy w liczbie
5-ciu popenili samobjstwo.
25 IV 47 r. rozpoczto akcj zdejmowania czonkw siatki cywilnej
UPA6 na podstawie dostarczonych spisw.
27 IV 47 r. przeprowadzono operacj w m. Lesko, celem zdjcia czonkw siatki cywilnej UPA i podejrzanych o wspprac z Niemcami na
podstawie spisw otrzymanych z GO Wisa. Bliszych danych brak.
28 IV 47 r. zostao aresztowane 42 os[oby] z siatki cywilnej UPA.
29 IV 47 r. aresztowano 26 osb z siatki cywilnej UPA.
29 IV 47 r. aresztowano osoby (brak liczby) donoszce ywno do
bunkra w rejonie Zahoczewia. Aresztowano 2 osoby z m. Lesko.
Akcja wysiedlecza.
28 IV 47 r. przeprowadzono wysiedlenie z 24 wsi, ogem okoo 9115
osb. Akcja przesza spokojnie. Wrd ludnoci panuje porzdek, stosunek
do wojska przychylny.
29 IV 47 r. przeprowadzono wysiedlenie z 5 wsi. Brak danych liczbowych. Wysano jeden transport na Szczecinek. 3 transporty s w przygotowaniu. Ludno obawia si wysiedlenia do ZSRR, na zachd jedzie
chtnie.
163
2006-04-13 23:12:32
9
1) :
23 IV . :
8 (5 [], 1 , 1 ). 1
.
22 IV 47 . []
15 [ ] (1 ).
25 V 47 . 30 8 [] (1 ).
28 V 47 . 100 [] ([] )
[.] . ! 29 V 47 . 9
!!!
2) :
26 7 ([] ) 23 IV 47
.
25 V 47 . 7, .
3) :
22 V 47 . 1 . 30 22 V 47 . 2 .
4) :
, 26 : : 18 [], 2 .
26 25 V 47 . .
5 [.] 2 .
:
9 .
. . .
:
1) : 16.
2) : 16 .
3) : 10 .
4) : 83 [].
5) : 67 .
() ,
, 743, . 5357.
, .
164
2006-04-13 23:12:32
9 Dywizja
Chaupki 23 IV wynik pozytywny obawa. Nowa Grobla: 8 bandytw (5 autom[atw], l rkm, l SWT). Zabito l bandyt koniec nieznany.
22 IV 47 r. w gm. Wielkie Oczy przy pocigu za band 15-os[obow z]
ZSRR (l samobjca).
25 IV 47 r. 30 pp spotkanie z band 8-os[obow] (l zabity).
28 IV 47 r. 100 band[ytw] ([sotnie] Kryacza i Buraki) rabunek
w [m.] Brylice. Bez pocigu! 29 IV 47 r. jednostki 9 DP nigdzie nie napotkay npla!!!
2) Ilo jecw:
26 pp 7 banderowcw w Chaupkach (d[owdz]two czoty) w dn[iu]
23 IV 47 z bandy Kruka.
25 IV 47 r. czonek UPA z kuszcza i akowiec7 wsppracuj z band.
22 IV 47 r. Wielkie Oczy l samobjca. 30 pp 22 IV 47 r. 2 zabitych.
UB, 26 pp: Chaupki: 18 os[b] w tym 2 cznikw.
26 pp 25 IV 47 r. cznik UPA i pop ukraiski.
5 pp w [m.] Krzywcza osobnik posiadajcy 2 karabiny.
Akcja wysiedlecza.
Liczby oglnej z akcji w skali caego rejonu 9 DP brak. Do dnia dzisiejszego nie odszed jeszcze aden transport kolejowy z wysiedlecami.
Powodem tego s due odlegoci midzyetapowe i brak waciwej iloci
rodkw transportowych. Spodziewane jest odejcie transportu z Sanoka.
Oglne zestawienie
1) Ilo kontaktw z nieprzyjacielem: 16.
2) Ilo jecw: 16 osb.
3) Ilo zabitych lub samobjcw: 10 osb.
4) Ilo aresztowa na podstawie spisw: 83 osob[y].
5) Ilo aresztowa z rozpracowa doranych: 67 osb.
() Barczyski, kpt.
IPN, MBP 743, k. 5357.
Kopia, maszynopis.
165
2006-04-13 23:12:32

, ; 3 1 . ,
.
2
.
3
(1928 . .), , 1946; 20 1947
10 .
4
, 3 2
.
5
10 ; 2 ; 3
.
6
.
7
.
1
166
2006-04-13 23:12:32
Przypisy
Batalion KBW Rzeszw pododdzia sformowany z onierzy WBW Rzeszw;
wchodzi w skad 3 Brygady 1 Dywizji KBW. Dcami byli mjr Jewgienij Konon, a po nim kpt.
Bronisaw Dze.
2
Zapewne kpt. Amanowicz.
3
Mio Osyp (ur. 1928), ps. Horoch, w UPA od 1946; 20 maja 1947 skazany na 10 lat
pozbawienia wolnoci.
4
Niejasne, by moe jeden z batalionw 3 Brygady KBW lub 2 kompania Batalionu
Rzeszw.
5
Brygada Z 10 Brygada KBW; Brygada T 2 Brygada KBW; Brygada R 3 Brygada
KBW.
6
Tak w oryginale.
7
Tak w oryginale.
1
167
2006-04-13 23:12:32
20
1 1947, ...

,
, ,
- ,
- .
, ,
,
, .
,
;
.
, .

, . : .
( ),
. ,
.
.

. .
, ( ) .
, , . .
.
. , . . , . 56 150300 . ,
, , .
168
2006-04-13 23:12:32
20
Przed 1 maja 1947, b.m.w. Notatka dotyczca sytuacji
w obszarze dziaa GO Wisa
Sytuacja w terenie dziaania GO Wisa,
stosunki ludnociowe, teren, organizacja band
Obszar rejonu operacyjnego zamieszkuje ludno mieszana polsko-ukraiska, z przewaajcym procentem ludnoci ukraiskiej we wschodnich i poudniowo-wschodnich rejonach tego obszaru.
Ludno polska zamieszkujca ten rejon, najdalej wysunity na rubieach pastwa i oddalony od orodkw kulturalnych kraju, jest pod wzgldem politycznym mao uwiadomiona, a ponadto zastraszona terrorem faszystowskich band ukraiskich.
Ludno ukraiska w masie swojej ustosunkowana wrogo, wystpuje
czynnie, wzgldnie wsppracuje z bandami, ktre ciesz si duym autorytetem wrd ludnoci ukraiskiej.
Teren grzysty i silnie zalesiony o sabo rozwinitej sieci drg komunikacyjnych.
Cypel terenu na poudniowy wschd od Baligrodu na og rzadko
zaludniony, wikszo wsi spalona. Do gsto zaludnione s nastpujce odcinki: pas pograniczny midzy Przecz Dukielsk a m. Jaliska
(na poudnie od Krosna), cay teren uku Sanu na poudniowy zachd od
Przemyla. W obu rejonach ludno przewanie ukraiska, bardzo wrogo
nastawiona. Midzy tymi odcinkami jest stosunkowo najwikszy procent
ludnoci polskiej o do wtpliwej lojalnoci.
Pas terenu midzy lesistymi rejonami Przemyla i Lubaczowa posiada
wikszo ludnoci polskiej i jest w zasadzie wolny od band. Ludno rejonu Lubaczowa jest mieszana.
Wedug poj ludnoci ukraiskiej, bandy UPA (Ukraiska Powstacza Armia) walcz o tzw. Samostijn Ukrain. Ludno ukraiska dostarcza bandom
rezerw ludzkich i materialnych, wspdziaa w organizowaniu akcji bandyckich,
prowadzi szeroki wywiad przez silnie rozgazion siatk cywiln itp.
Organizacja band.
Bandy UPA posiadaj prn organizacj wojskow. Terytorialnie dziel
si na oddziay, tzw. kurenie, na czele ktrych stoj w wielu wypadkach byli
oficerowie SS. W skad kurenia wchodzi przecitnie 56 sotni, w skadzie
150300 ludzi. Sotnia dzieli si na dwie czoty, odpowiadajce naszej kompanii, z ktrych kada skada si z trzech rojw, mniej wicej w sile plutonu.
169
2006-04-13 23:12:32
- , , . ,
.
, .
. . ,
, , .
, ,
- , , ,
, .

,
. , , , . , ,
, , ,
, . . . , .
.
.
,
, , ,
.
,
.
, 3000 , .
.
.
.
, 743, . 281282.
, .
.
170
2006-04-13 23:12:33
Wszystkie te oddziay posiadaj szeroko rozbudowany aparat polityczno-wychowawczy, dziaajcy nie tylko w ramach jednostek, lecz rwnie
prowadzcy siln propagand wrd miejscowej ludnoci. Oprcz organizacji cile wojskowej, bandy te posiadaj wasne wadze administracji cywilnej i odpowiedni aparat wykonawczy w terenie.
Bandy s uzbrojone przewanie w nowoczesn bro automatyczn
i maszynow pochodzenia niemieckiego, rosyjskiego i czeskiego. Dysponuj du iloci amunicji. Umundurowanie rne. Spotyka si mundury
niemieckie, rosyjskie, polskie, przewanie jednak ubrania cywilne.
Na podstawie danych wywiadu prowadzonego wszelkimi rodkami
wcznie z podsuchem radiowym i telefonicznym, bandy przygotowuj
zwykle operacje, koncentrujc doranie wiksze siy na czas akcji. Po wykonaniu akcji natychmiast rozpraszaj si w terenie i wracaj do swoich
wiosek, gdzie pracuj jako pozornie spokojna ludno przy swoich warsztatach pracy. Dziaaj zwykle przez zaskoczenie, drog zasadzek i nagych
wypadw. Napadaj na drobne oddziay wojska, urzdy pastwowe, administracyjne, przedstawicieli wadz, polsk ludno cywiln, wane obiekty
i urzdzenia przemysowe, zrywaj tory kolejowe i mosty. Na postoju doskonale si ubezpieczaj. Przesunicia wykonuj przewanie noc. W razie
napotkania wikszych oddziaw wojska, walki nie przyjmuj i wycofuj
si w sposb zorganizowany.
Partie polityczne.
Aktywno partii politycznych na terenie caego rejonu operacji bardzo
saba. Najaktywniejsza Polska Partia Robotnicza posiada niele rozgazione komrki organizacyjne, przede wszystkim w orodkach naftowych,
jak w powiecie Gorlice, Jaso, Krosno i w fabryce wagonw w Sanoku.
W wymienionych wyej orodkach posiada rwnie sw sie organizacyjn Polska Partia Socjalistyczna, znacznie sabsza organizacyjnie od PPR.
Stronnictwo Ludowe [jest] najliczniejsze, w samym powiecie sanockim
liczy okoo 3000 czonkw, dziaalnoci jednak nie przejawia.
PSL na zewntrz zaniechao wszelkiej dziaalnoci. Ogranicza si jedynie do opanowania swoimi ludmi Zwizku Samopomocy Chopskiej
i Powiatowych Rad Zwizkw Zawodowych.
Obie partie robotnicze cay swj wysiek na szczeblu powiatowym
zwrciy w ostatnich dniach w kierunku zorganizowania obchodw 1-majowych.
IPN, MBP 743, k. 281282.
Kopia, maszynopis.
Dokument bez wystawcy i odbiorcy.
171
2006-04-13 23:12:33
21
1 1947, ...

.

[I] [] [].
a-1-a 1947 .
a45/3-a
[]
1

, []
.
, ,
,
, ,
.
-- , , , , , a .
.

1 [] []
() ,
, 743, . 137.
, .
, : [] 1 V/47 00137 , ,
.
172
2006-04-13 23:12:33
21
1 maja 1947, b.m.w. Doniesienie mjr. Woniaka
dla pk. Grzegorza Korczyskiego w sprawie wypadkw
w m. Rajskie
Oddzia Informacji
[1 Dy]w. Operac[yjna] WBW
a-1-a maja 1947 r.
a45/3-a
cile tajne
Do Wiceministra BP
pk. Korczyskiego
Kopia do
Szefa Oddziau Informacji Grupy Operac[yjnej] Wisa
mjr. Sajko1
Doniesienie specjalne
Meldujemy, e wbrew rozkazowi grupa z Baonu Gdask wysiedlia
ludno oraz klasztor z miejscowoci Rajskie.
Kiedy na polecenie ppk. Szymury, ktry kaza zawiadomi wysiedlonych z Rajskiego, e mog wrci do swoich mieszka z powrotem, ludno nie chciaa si zgodzi, wobec czego zostaa odkomenderowana na
punkt zborny.
Wedug b-niesprawdzonych-b przez nas danych, onierze w stosunku do
zakonnic zachowali si bardzo arogancko, przy czym w dodatku zakonnice
wypdzili do lasu, a sami na noc zakwaterowali [si] w klasztorze. Szczegy nadelemy najbliszym meldunkiem.
Szef Oddziau Informacji
1 Dyw[izji] Operac[yjnej] WBW
() Woniak, mjr
IPN, MBP 743, k. 137.
Na dokumencie odrczna adnotacja: wp[yno] 1 V/47 00137 oraz druga nieczytelna.
173
2006-04-13 23:12:33

a- -a
- -
.
.
, , 19461947
2 , , 1947 ;
1946 .
1
2006-04-13 23:12:33
Przypisy
a- -a
b- -b
Wpisano odrcznie.
Sajko Mikoaj, mjr, w l. 19461947 zca szefa Wydz. Informacji OW 2, jednoczenie

w okresie marzec lipiec 1947 szef Oddz. Informacji GO Wisa; do 1946 of. ledczy GZI.
1
2006-04-13 23:12:33
22
2 1947, [].
-

!
48

. 1
1576
2.5.47 . [.] 18.50,
2.5.47 . [.] 19.20.
2.5.1947 . [.] 20.00

, 9 1,
.-. ,
.
,
. , .
,

.

,
64
2.5.47 . [.] 22.00

1 .
. 1
. 2 .....
. 3 .....
, IV. 501. 1/ 1040, . 61.

, .
. :1) [], 2) . , 3) - , ; , . . .
9 .
176
2006-04-13 23:12:33
22
2 maja 1947, [Sanok]. Szyfrogram gen. Stefana Mossora
do ministra obrony narodowej Michaa Roli-ymierskiego
w sprawie wysiedle polskich rodzin
Podlega zwrotowi do dziau
szyfrowego w cigu 48 godzin
cile tajne!
Czynienie odpisw wzbronione
Egz. Nr l
Szyfrogram Nr 1576
GO Wisa nadany 2.5.47 r. [godz.] 18.50.
Przyjty 2.5.47 r. [godz.] 19.20.
Wpyn do dziau szyfrowego 2.5.47 r. [godz.] 20.00
Minister Obrony Narodowej
Melduj, e przy sposobnoci wysiedlania Ukraicw D[owd]ca 9 DP1
wysiedli z rejonu na pd.-zach. od Przemyla kilkanacie rodzin polskich
zupenie przegniych wskutek propagandy PSL i NSZ.
Mam dane do przypuszczania, e odpowiednie czynniki w Warszawie mog z tego powodu podnie duy haas. Jest moliwe, e dojdzie
do interwencji w Sejmie. Bior na siebie odpowiedzialno za te wypadki
i prosz mi zaufa, e ani jedna rodzina polska nie zostanie z tych stron
wysiedlona bez powanych przyczyn.
Dowdca GO Wisa
Mossor, gen. bryg.
Nr 64
Rozszyfrowano 2.5.47 r. [godz.] 22.00
Rozszyfrowa Wyrzykowski
Odbito w l egz.
Egz. Nr l adresatowi
Egz. Nr 2 .....
Egz. Nr 3 .....
CAW, IV. 501. 1/A 1040, k. 61.

Druk firmowy. Na lewym marginesie odrczny dopisek: 1) [nieczyt], 2) ob. Bieruta, 3) Wicepremiera Gomuki, Wicem[inistra] Wolskiego; podpis: Poszczaski kpt. U dou na lewym marginesie parafa marsz. ymierskiego. W dolnym prawym rogu nieczytelny podpis.
Przypisy
1
Dc 9 DP by pk Ignacy Wieliczko.
177
2006-04-13 23:12:33
23
2 1947, .. 9711.

1 []
. 1
. .....
. .....
-a
a-

26.04 2.05.1947 .
[] [] 1
M.. (97-11)
2.05.47 . . 23.00
1:50 000
1. :

[] , , , []
, .
[]
,
.
[] ,
i .
28.04.
47 ., .
, , , a , , , []
,
.
178
2006-04-13 23:12:34
23
2 maja 1947, m.p. 9711. Sprawozdanie kpt. Jzefa Kurdziela
dla GZI dotyczce przeprowadzonych operacji
i kontynuowania akcji przesiedleczej
Jednostka Operacyjna
1 Warszawskiej Dywizji Piech[oty]
im. Tadeusza Kociuszki1
Wych. Nr .....
Tajne
Egz. Nr .....
Do
Zarzdu Informacji-a
a-
Sprawozdanie
z dziaania grupy operacyjnej
za okres od 26.04 do 2.05.1947 r.
Sztab Jedn[ostki] Wojsk[owej] Nr 1
M.p. (97-11)
Dnia 2.05.47 r. godz. 23.00
Mapa 1:50 000
1. Sytuacja polityczna:
Na terenie operacyjnym naszej jednostki w przygniatajcej wikszoci znajduje si ludno ukraiska [oraz] nieliczne rodziny mieszane, ktre
pod terrorem, a w znacznej mierze dobrowolnie stay na usugach band,
dostarczajc im z modziey pospolite ruszenie na dorywcze operacje
bandyckie oraz stale tworzyy baz surowcow.
Przybycie oddziaw wojskowych [oraz] gsta ich koncentracja rozproszyy i zdezorientoway bandy, ludno jednake nie chciaa udziela informacji o bandach.
Ograniczano si jedynie do oglnikowego twierdzenia, e na naszym
terenie dziaaj dwie bandy Buraki i astiwki.
Rozpoczcie akcji przesiedleczej dnia 28.04.47 r. zaskoczyo ludno,
lecz nie spowodowao adnych protestw.
Naley to tumaczy tym, e ludno zrozumiaa, i bandy w porwnaniu z regularnym wojskiem s sabe, a pozbawione ostatnio rde surowcowych zdobywanych z napadw na instytucje i skady pastwowe, bardzo
cikim brzemieniem legy na barkach tutejszej ludnoci.
179
2006-04-13 23:12:34
, , ,
, i .
, , . ,
.
.
, , .
, , .
, , .
.
,
, .
, , .
2. :
a) -
.

.
.
,
, .
, , .
) ;
.
) ,
.
56 150 300 .

, []
.
180
2006-04-13 23:12:34
Zapewnienie, e przesiedlenie odbdzie [si] na Ziemie Zachodnie spotkao si z zadowoleniem, wpyny tylko proby, aeby je przyspieszy,
gdy chodzi o zasadzenie kartofli i obsianie niektrymi ziemiopodami.
Z chwil otrzymania decyzji o przesiedleniu, ludno zacza wydawa
czonkw wsppracujcych z bandami, z ktrych najbardziej obcionych
izolowano i odstawiono do UBP w Lesku.
Nastroje wrd onierzy dobre. Wypadkw naruszenia dyscypliny nie
byo, prowiant wg normy jak dla ciko pracujcych dobry.
Podczas operacji onierze wykazuj zrozumienie postawionego zadania, skarc si na silne przemczenie, ktre rzeczywicie ma miejsce.
Stan obuwia coraz bardziej pogarsza si, a z powodu akcji przesiedleczej i cigych operacji nie nada si z napraw.
Stan sanitarny i zdrowotny zadowalajcy.
onierze czsto wspominaj ycie koszarowe, interesujc si prac
tych, ktrzy pozostali w garnizonie.
Naleaoby wprowadzi zbiorow korespondencj midzy onierzami,
ktrzy pozostali w koszarach a tymi, ktrzy s na spec[jalnym] zadaniu.
2. Dane wywiadowcze:
a) Obszar rejonu operacyjnego jednostki zamieszkuje ludno mieszana polsko-ukraiska z przewaajcym procentem ludnoci ukraiskiej.
Ludno jest niedostatecznie uwiadomiona pod wzgldem politycznym i yje pod cigym terrorem band faszystw ukraiskich.
Ludno ukraiska czynnie wsppracuje z bandami. Bandy UPA ciesz si duym autorytetem wrd ludnoci ukraiskiej, w oczach ktrej
armia walczca o samostijn Ukrain zasuguje na pene poparcie.
Ludno ta dostarcza bandom rezerwy ludzkie i zaopatruje je w ywno, jednoczenie udzielajc bandom wiadomoci otrzymane z wasnego
wywiadu.
b) Teren grzysty i silnie zalesiony; sabo rozwinita sie drg stwarza warunki dogodne do dziaa bandyckich.
c) Bandy UPA dziel si na kurenie, na czele ktrych stoj niejednokrotnie byli oficerowie SS.
W skad kurenia wchodzi 56 sotni w skadzie od 150 do 300 ludzi.
Sotnia dzieli si na dwie czoty odpowiadajce naszej kompanii, z ktrych kada skada si z trzech roi mniej wicej w sile plutonu.
Oddziay te posiadaj u siebie aparat polityczno-wychowawczy, ktry dziaa nie tylko we wasnych oddziaach, lecz take szerzy propagand
wrd miejscowej ludnoci.
Bandy te posiadaj take wasne oddziay administracyjne i odpowiedni aparat wykonawczy w terenie.
181
2006-04-13 23:12:34
- ,
,
.
i .

. .
: , , .
) .
, , , ,
, ,
.
) ()
80 . .

80 ; , .
, , .
3. :
. 24 a
25.04.47 . 25.04.47 . . 16.00
(3 []). , .
5
10 []; . 80 , [.] .

( ).
30.04.1947 . , . O .
7.30 , . .
, .
,
.
182
2006-04-13 23:12:34
Bandy s uzbrojone w bro automatyczn i maszynow pochodzenia

niemieckiego i czeskiego. Dysponuj du iloci amunicji i granatw.
Umundurowanie rne: niemieckie, rosyjskie, polskie.
d) Bandy dziaaj zwykle w formie zasadzek i nagych wypadw. Dla
wykonania jakiego zadania koncentruj zwykle wiksz ilo ludzi, nastpnie po wykonaniu rozpraszaj si, udajc si do swych domw, gdzie
pracuj na pozr jako swobodni obywatele nic nie wiedzcy o adnych
bandach.
e) Na naszym terenie dziaa banda astiwki (sotnia) w sile okoo
80 ludzi. Sotnia ta jest z kurenia Bajdy.
Z tego kurenia dziaa sotnia Kryacza, take w sile okoo 80 ludzi;
sotnie te s doskonale uzbrojone w nowoczesn bro automatyczn i maszynow, odznaczaj si przy tym wielkim zdyscyplinowaniem.
Umundurowanie ich skada si z umundurowania polskiego, rosyjskiego i niemieckiego, wikszo za ubrana jest w paszcze UNRRA.
3. Przeprowadzone operacje:
Do dnia dzisiejszego przeprowadzono dwie wiksze operacje. W nocy
z dnia 24 na 25.04.47 r. i w dzie 25.04.47 r. do godz. 16.00 przeprowadzono operacj bojow w ramach caej jednostki (3 baony). Celem operacji byo przeczesanie miejscowych lasw i zniszczenie wszystkich napotkanych
band.
W wyniku operacji przeczesano las o szerokoci 5 km i dugoci
10 [km]; bandy w lesie nie napotkano. Zauwaono dwie grupy band liczce
okoo 80 ludzi, oddalone od naszego oddziau o okoo [.]b km.
Zorganizowany pocig nie da adnych rezultatw ze wzgldu na du
odlego i trudny do przebycia teren (grzysto-lesisty).
Dnia 30.04.1947 r. przeprowadzono drug operacj w skali baonu.
O godz. 7.30 napotkano placwk bandy, ktr rozbito. Bandyci pozostawili jednego zabitego i jednego ciko rannego kaprala.
Ze sw rannego kaprala dowiedziano si, e banda w sile jednej sotni
astiwki wycofuje si w kierunku wschodniej granicy.
Wicej wiadomoci nie uzyskano, gdy bandyta skona z upywu krwi.
W czasie pocigu za rozproszon band napotkano legowisko 3 zabite
krowy i jedn yw uwizan do drzewa. Krowy zabite byy powiartowane i przygotowane do transportu na kijach. Ponadto znaleziono trzy skry
z zabitych krw, dwa wozy bez koni, kilkanacie metrw kartofli, 70 szt[uk]
amunicji, naczynia kuchenne, czapki i szmaty naprawkowe [?].
Zabitym bandytom zabrano: jeden automat i jeden kb. Poza tym zorganizowano kilka zasadzek w skali kompanii, ktre pozytywnych wynikw
nie day.
183
2006-04-13 23:12:34
3 , .

. , ,
, , 70 [] ,
, i [].
: .
, .
31 ,
. ,
,
.
, . .,
, .
4. :
28.04.47 . , .
8 . 800 .
2800 (432 ),
54 , 420 , 112 , 600 , 750 .
, , .

.
8 95 .
.
,
,
, [] 8- [] , a .
5. : .
184
2006-04-13 23:12:35
Podczas operacji na przydzielonym nam terenie aresztowano i oddano

w rce UBP w Lesku 31 wsppracujcych z band UPA, z nich wikszo
tak zwanych charczowych kwatermistrzw. Stwierdza si, e bandy UPA
unikaj spotkania si z naszymi grupami, nazywajc wojsko w tych
czapkach t mierci.
Tak samo ludno cywilna w miejscowociach Sanok, Lesko itd. mwi,
e ci w tych czapkach to straszni ludzie.
4. Akcja przesiedlecza:
W dniu 28.04.47 r. rozpoczto akcj przesiedlecz ludnoci ukraiskiej i mieszanej z wiosek pooonych na terenie bezpieczestwa naszej
jednostki.
Dotychczas wysiedlono ludno z 8 wiosek na punkt zborny puku. Odtransportowano na punkt zaadowczy stacji Olszanica 800 osb.
Na punkcie zbornym puku znajduje si okoo 2800 osb (432 rodziny),
54 konie, 420 krw, 112 cielt, 600 metrw kartofli, 750 metrw zboa.
Ze wzgldu na to, e na punkcie zaadowczym w Olszanicy jest przepenienie, wysiedlanie zostao chwilowo wstrzymane.
Obecnie caa akcja ogranicza si do wywoenia zapasw ywnoci
z wiosek objtych wysiedleniem.
Na stacji zaadowczej w Olszanicy znajduje si nasza grupa wojska
w skadzie 8 oficerw plus 95 podoficerw i onierzy pod dowdztwem
por. Hodaja.
Grupa ta jest zatrudniona przy zaadowywaniu transportw wysiedlon
ludnoci.
Mimo e praca ta jest bardzo uciliwa i trwajca cae doby bez przerwy, grupa ta wywizuje si cakowicie ze swego zadania, za co otrzymaa
pochwa od D[owd]cy 8-mej Dr[ezdeskiej] DP, a kilku strzelcw z tej
grupy za dobr prac zostao awansowanych do stopnia st. strzelcw.
5. Wypadki nadzwyczajne: nie byo.
6. Rne:
W zwizku w wielk iloci spraw kwatermistrzowskich do zaatwienia prosz o jak najszybsze wysanie kwatermistrza, jak te oficera finansowego, poniewa cay skad osobowy naszej jednostki nie otrzyma jeszcze
pienidzy, bo bez oficera finansowego nie mog wypaci.
185
2006-04-13 23:12:35
6. :
, , ,
-, , [] -
.
7. :
1- [] ,
8- [] -, ,
[] .
[]
[] [] 1
() ,
[] [] 1
2,
5 .
. 1. [] . 1- (. )
. 2. 1- (.-. )
. 3. 1
. 45.
, 835/135, . 171173.
, .
, : . 1 ... [10].05.47 ., 1 .
a- -a
.
.
1 .
, ,
, 1947 1 , 1950 1;
1953 11 , . ().
1
2
186
2006-04-13 23:12:35
7. czno:
Ze Sztabem 1-szej W[arszawskiej] DP przez gocw, ze Sztabem
8-mej Dr[ezdeskiej] DP radiowa, telefoniczna i przez gocw, z pododdziaami radiowa i przez gocw.
Szef Sztabu Operac[yjnego]
Jedn[ostki] Wojsk[owej] Nr 1
() Kurdziel, kpt.
Dowdca
Rudziski2, ppk
Odbito egz. 5.
Egz. Nr 1. szt[ab] dyw. 1-szej WDP (Oddz. Oper.)
Egz. Nr 2. 1-sza WDP (Wydz. pol.-wych.)
Egz. Nr 3. sztab 1 PPP
Egz. Nr 45. akta
IPN, 835/135, k. 171173.
Kopia, maszynopis.
Na dokumencie odrczna adnotacja: S. W akta 1 P.P.P. [10].05.47 r., 1P i nieczytelny podpis.
Przypisy
a- -a
b
Wpisano odrcznie.
Cyfra nieczytelna.
Mowa o 1 kombinowanym pp.

Rudziski Narcyz, ppk, oficer Armii Czerwonej skierowany do WP; od kwietnia do
wrzenia 1947 dca 1 praskiego pp, w 1950 kmdt Oficerskiej Szkoy Piechoty nr 1, do 1953 dca
11 KPiech, nastpnie studiowa w Akademii im. Woroszyowa (pk).
1
2
187
2006-04-13 23:12:35
24
3 1947, . 1
- ,

-00217/III-a
!
, -3- 1947 .

. .....
1
[]
,
[]
2 1947 .
1:200 0001
.
) .
28 IV . . , : 1)
, 2) , , 3)
.
28 IV . . .
[] . (8
.-. ), [] . (15 .-. ),
[] . (14 . ) . .-.
.
[] . 5 .
. 1 [] [] Xa,
, . 4 .
[] . , 5 .
.

.
188
2006-04-13 23:12:35
24
3 maja 1947, Warszawa. Komunikat sytuacyjny Nr 1
ministra obrony narodowej Michaa Roli-ymierskiego
dotyczcy dziaa GO Wisa.
Nr a-00217/III-a
Nie do opublikowania!
Warszawa, dnia a-3-a maja 1947 r.

cile tajne
Egz. Nr .....
Komunikat Nr l
o sytuacji operacyjnej i dziaalnoci Grupy Oper[acyjnej] Wisa
oraz jednostek WP i WBW na terenach woj. rzeszowskiego,
lubelskiego i krakowskiego
na dzie 2 maja 1947 r.
Mapa 1:200 0001
A. Dziaalno Grupy Operacyjnej Wisa
a) Dziaalno operacyjna.
Do dnia 28 IV br. jednostki wchodzce w skad GO Wisa prowadziy
dziaania rozpoznawcze w terenie celem ustalenia: l) miejsc zgrupowania
band, 2) iloci mieszkacw, ktrych naley obj akcj przesiedlecz,
3) rozpatrzenia moliwoci przelotowych drg oraz ewentualnej ich naprawy.
Dnia 28 IV br. GO Wisa przystpia do dziaa przeciwko UPA.
Bezporednia styczno z bandami UPA miaa miejsce w rej[onie] m. Wielopole (8 km pd.-wsch. Sanok), w rej[onie] m. Leszczyny (15 km pd.-wsch. Bircza), w rej[onie] m. Rakowa (14 km wsch. Sanok) oraz na pd.
i pd.-wsch. Baligrd.
W rej[onie] m. Wielopole wykryto w lesie 5 bunkrw. Z jednego z nich
bandyci otworzyli ogie. W zdobytym bunkrze ujto l bandyt oraz znaleziono zwoki z[astp]cy d[owd]cy bandy Chrina, ps. Dogorukij,
ktry w czasie walki popeni samobjstwo. W pozostaych 4 bunkrach
bandytw nie byo.
W rej[onie] m. Rakowa zdobyto bunkier, w ktrym po walce 5 bandytw popenio samobjstwo. W zdobytym bunkrze znajdoway si dokumenty wyszego sztabu bandy i dua ilo materiaw propagandowych.
Obecnie bandy UPA rozproszyy si w terenie i nie przyjmuj walki.
189
2006-04-13 23:12:36
) .
28 IV . . 400 ., ,
.
30 IV 8 2429 .
: , ,
, , , , , , ,
, .
30 IV . . []
6 .
. .
.
[].
25 IV . . [] 9 2
. (39 .-. ). , , , . , 6 7 . 65 , .
: 3 , 1 2 .
27 IV [] 68 .
1944 . .
. 2 V 1947 .
1.

4

l
2.

28

26
[]
496
3.

98
3
25
1428
243
190
2006-04-13 23:12:36
b) Akcja przesiedlecza.
Dnia 28 IV br. o godz. 400 jednostki GO Wisa przystpiy po uprzednim starannym przygotowaniu do akcji przesiedleczej ludnoci ukraiskiej.
Do dnia 30 IV odjechao ogem 8 transportw o stanie 2429 ludzi.
Na stacje zaadowcze przewidziano: Przeworsk, Zau, Lesko, Pisarowce, Sanok, Zagrz, ukawic, Olszanic, Kulaszne, Komacz, upkw.
Poczwszy od dnia 30 IV br. odchodzi bdzie z terenu GO Wisa
6 transportw dziennie.
Akcja przesiedlecza przebiega planowo. W czasie jej przeprowadzania nie stwierdzono wypadkw wrogiej demonstracji czy oporu ze strony
ludnoci.
B. Waniejsze wydarzenia
Woj. lubelskie
Dnia 25 IV br. grupa operac[yjna] 9 pp2 stoczya walk z band UPA
w m. Liwcze (39 km pd. wsch. Hrubieszw). Po jednogodzinnej walce
banda wycofaa si do lasu i rozproszya, zabierajc swych zabitych i rannych. Wg owiadcze ludnoci zabito 6 bandytw i raniono 7. Na skutek
walki spalio si 65 budynkw, z ktrych bandyci bronili si. Straty wasne:
3 zabitych, w tym l oficer i 2 podoficerw.
Dnia 27 IV na terenie byego folwarku Olszanka pow. Krasnystaw odkopano 68 kb rnych typw. Bro ta zostaa zakopana w r. 1944 przez
nieznany oddzia partyzancki.
C. Zestawienie oglne na dzie 2 V 1947 r.
1. Straty wasne w ludziach:
zabitych onierzy WP
zaginionych onierzy WBW
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
aresztowano podejrzanych
o wspprac z bandami
3. Zdobyto broni
1
ckm
3
rkm
7
automatw
98
kb
4
l
28
26
496
pistoletw
granatw
amunicji
min ppanc.
3
25
1428
243
191
2006-04-13 23:12:36

()

, 743, . 141.
, .
, .
() : E. Misio..., . 220221.
- -
1
2
. .
9 3 . .
192
2006-04-13 23:12:36

() Micha ymierski
Marszaek Polski
IPN, MBP 743, k. 141.
Papier z nadrukiem firmowym, nad nadrukiem godo pastwowe.
Dokument (niepeny) opublikowany w: E. Misio..., s. 220221.
Przypisy
a- -a
1
2
Wpisano odrcznie.
Nie publikuje si. Podobnie dalej.

9 pp 3 DP. Puk ten nie wchodzi w skad GO Wisa.
193
2006-04-13 23:12:36
25
3 1947, .

1
. a-036-a
3.05.47 .
. a-5-a
a-09-a
[] [] 1
. .
3.05.47 . . 18.00
[]
:
1. , 1- [] 12.05.47 . ,
,
.
2. , : 78 , 9001000
10 .
3. : 5.05.47 .
40 .
4. 2- 2
3- [] , , 2- 15 . .
5. , [] ( ), , , ,
.
6. , 18.00 . 4.05.47 . [] , 1 31 []
[] 19.00 . 4.05.47 .
, []
[].
194
2006-04-13 23:12:36
25
3 maja 1947, Grziowa. Rozkaz ppk. Narcyza Rudziskiego
dla dowdcw pododdziaw dotyczcy organizacji
przesiedlenia ludnoci
Jednostka Wojskowa Nr 1
Nr wych. a-036-a
Dnia 3.05.47 r.
Tajne
Egz. Nr a-5-a
Rozporzdzenie Nr a-09-a
Sztab Jedn[ostki] Wojsk[owej] Nr 1.
Mp. Grziowa
Dnia 3.05.47 r., godz. 18.00
Stosownie do rozkazu D[owd]cy Dywizji

rozkazuj:
1. Przesiedlenie ludnoci z wiosek objtych 1-sz tur zakoczy do
dnia 12.05.47 r. z tym, e naley z tych wiosek wywie wszystkie zapasy
ywnoci, sprzt gospodarczy oraz inne rzeczy domowego uytku.
2. Na kady transport ludnoci z PPZ do punktu zaadowczego dodatkowo naley wywie, oprcz zapasw ywnoci i furau, siana i somy
78 ton, owsa 9001000 kg i kartofli 10 ton.
3. Komendant pukowego punktu zbornego przesiedli w dniu 5.05.47 r.
do miejscowoci Tyrawa Wooska 40 rodzin czysto polskich i zaopatrzy
je w zawiadczenia upowaniajce do zamieszkania w Tyrawie Wooskiej.
4. Do przesiedlenia pozostaych wsi w 2-giej turze wydzielam 2 kompanie z baonu 3-go pod d[owdz]twem kpt. Szczepaniaka, ktry rozpocznie przesiedlanie wiosek objtych 2-g tur po dniu 15 maja br.
5. W czasie akcji przesiedleczej ludnoci cywilnej nie naley robi
krzywdy, umoliwi zabranie dobytku (jak w instrukcji); dzieci, starcw,
chorych otacza opiek i zachowywa si, jak przystao na onierzy Wojska Polskiego.
6. D[owd]cy batalionw do dnia 4.05.47 r., godz. 18.00 nieprzekraczalnie, zorganizuj plutony zwiadowcze w skadzie 1 oficer plus 31 podofic[erw] oraz szereg[owych] i w dniu 4.05.47 r. do godz. 19.00 przedstawi raport stanu plutonu zwiadowczego z podaniem stopnia i nazwiska
d[owd]cy plutonu i jego z[astp]cy.
Plutony zwiadowcze uywa wycznie do prowadzenia zwiadu, wywiadu, zasadzek oraz dziaa wg planu, ktry bdzie podany.
195
2006-04-13 23:12:37
, , , .
7. [] ,
, , [ ]
.
8. ,
( ).
, . .
9. [] 1 []
120 .
10. [] []
, ,

.

[] [] 1
() ,
[] [] 1
() ,
6 .
. 1
. 26 []
. , .
, . .
3.05.47 .
, 835/134, . 194.
, .
a- -a
196
2006-04-13 23:12:37
7. D[owd]cy pododdziaw zorganizuj kontrol wsi niezamieszkaych

ju przez ludno, zarwno w dzie, [jak i] w nocy, organizujc zasadzki.
8. Wszystkich aresztowanych odstawi do Sztabu Jednostki, podajc
podstawy aresztowania (krtkie zabarwienie). Zabrania si przeprowadzania ledztwa na miejscu, bicia itd.
9. D[owd]ca 1 Baonu wydzieli jedn kompani operacyjn w skadzie
120 ludzi z pen obsad oficerw, trzymajc j stale w pogotowiu.
10. D[owd]cy baonw zorganizuj wspzawodnictwo w swoich pododdziaach zarwno w akcji przesiedleczej, jak te w walce z bandytyzmem, ktre w chwili obecnej s gwnym zadaniem Wojska Polskiego
celem cakowitego zlikwidowania band UPA.
Szef Sztabu
() Kurdziel, kpt.
Dowdca
() Rudziski, ppk
Odbito egz. 6
Egz. Nr 1 a/a
Egz. Nr 26 wg rozdz[dzielnika]
Ref. Kurdziel, kpt.
Druk. Rutkowski, st. strz.
Dnia 3.05.47 r.
IPN, 835/134, k. 194.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
197
2006-04-13 23:12:37
26
5 1947, . 2
- ,

-00222/III-a
, -5-a 1947 .

. 4
2

, []
4 V 1947 .
1:200 000
. []
) .
123 V. . . []: .
(20 . ), . (14 . ),
. (12 .-. ), .
(16 . ), . (14 .-. ), . 1 (14 . ), . -
(10 .-. ), . (7 .-. ), . (18 . ).
[] . (20 . )
, 250
50 , ,
1 1 , ,
, , , .
[] . (14 . ) 2
. []-[] .
[] . . 13 , .
[] . (14 . )
15 , 150
(, . .).
198
2006-04-13 23:12:37
26
dotyczcy dziaa GO Wisa
Nr a-00222/III-a

cile tajne
Egz. Nr 4
Komunikat Nr 2
o sytuacji operacyjnej i dziaalnoci GO Wisa oraz jednostek WP
i WBW na terenach woj. rzeszowskiego, lubelskiego i krakowskiego
na dzie 4 V 1947 r.
Mapa 1:200 000
A. Dziaalno Grupy Oper[acyjnej] Wisa
W dniach 123 V br. jednostki Grupy Operacyjnej Wisa prowadziy akcje ofensywne i pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]:
m. Paportno (20 km pd. Przemyl), m. Rajskie (14 km wsch. Baligrd),
m. Berenica Nina (12 km pn.-wsch. Baligrd), m. Margiel (16 km wsch.
Sanok), m. rednia (14 km pn.-zach. Przemyl), m. Hroszwka1 (14 km
pn. Sanok), m. Brylice-Kniayce (10 km pd. zach. Przemyl), m. Romanowa Wola (7 km pn.-zach. Ustrzyki Dolne), m. Wola Zaleska (18 km
wsch. Jarosaw).
W rej[onie] m. Paportno (20 km pd. Przemyl) w czasie walki przeciwko bandzie astiwki, liczcej okoo 250 ludzi, uzbrojonej w modzierze
50 mm, bro maszynow i rczn, banda pozostawia l zabitego i l rannego, po czym rozdzielia si na dwie grupy, z ktrych jedna rozproszya si
w terenie, druga za na skutek pocigu przesza na terytorium ZSRR.
W rej[onie] m. Rajskie (14 km wsch. Baligrd) w czasie akcji przesiedlania zabito 2 bandytw i ujto jednego rannego z broni. Bandyci naleeli
do grupy adm[inistracyjno]-gosp[odarczej] bandy Bira.
W rej[onie] m. rednia i m. Wola Zaleska zniszczono ogem 13 bunkrw, stanowicych pomieszczenia dla band i magazyny ywnociowe.
W rej[onie] m. Hroszwka (14 km pn. Sanok) wykryto 15 bunkrw,
z ktrych jeden przeznaczony by na pomieszczenie 150 ludzi i zawiera
niezbdny sprzt kwaterunkowy (ka, szafy itp.). Pozostae bunkry uywane byy jako pomieszczenia pomocnicze i magazyny. Bunkry naleay
do bandy Hromenki.
199
2006-04-13 23:12:37
.
.
15
, 4, . (9 . ) 2.
) .
30 IV . . 8 [], 2429 [] .
123 [V] . . 25 [], 7518 [] .
33 [] 9947 [] .
.
. 4 1947 .
1.

,

2.

[]

2 V
28
26
4 V
9
19
37
45
496
2 V
1
3
7
98
3
25
1 428
243
6
16
21
4 V
1
1
19
3
2
174
31
512
21
2
3
8
117
6
27
1 602
243
37

()

, 743, . 143.
, .
, .
- -
1
1946, , .
200
2006-04-13 23:12:38
W Lubaczowie na posterunku MO zoyo dobrowolnie bro 15 bandytw z UPA, w Jarosawiu 4, w m. Cieszanw (9 km pn. Lubaczw) 2.
Do 30 IV br. odjechao ogem 8 transp[ortw] o stanie 2429 l[udzi].
W dn[iach] l23 [V] br. odjechao ogem 25 transp[ortw] o stanie
7518 l[udzi].
Ogem odeszy: 33 transporty o stanie 9947 l[udzi].
Akcja przesiedlecza przebiega planowo.
B. Zestawienie oglne na dzie 4 maja 1947 r.
1. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
areszt[owano] podejrzanych
o wspprac z bandami
poddao si dobrowolnie
2. Zdobyto broni
ckm
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji w szt[ukach]
min ppanc.
zniszczono bunkrw
do dn. 2 V
28
26
na dz. 4 V
9
19
razem
37
45
496
do dn. 2 V
1
3
7
98
3
25
1 428
243
6
16
21
na dz. 4 V
1
1
19
3
2
174
31
512
21
razem
2
3
8
117
6
27
1 602
243
37

() Micha ymierski
Marszaek Polski
IPN, MBP 743, k. 143.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
Wie ta zostaa doszcztnie spalona w 1946 przez WP w ramach represji za sprzyjanie

i pomoc udzielan UPA.
1
201
2006-04-13 23:12:38
27
5 1947, . 7
-

-00165-
, -5-a 1947.

. -3-a
7

, , :
I. , ,
[], [] []
[]. ,
.
II. ,
,
,
.
III. , []
,
, ,
[] . , .
IV. , , ,
.
V. , , ,
[ ] .
[] ,
,
202
2006-04-13 23:12:38
27
5 maja 1947, Warszawa. Dyrektywa Nr 7 ministra obrony narodowej
Michaa Roli-ymierskiego dla Dowdztwa GO Wisa
Nr a-00165-a

cile tajne
Egz. Nr a-3-a
Dyrektywa Nr 7
dla GO Wisa
do rk wasnych gen. bryg. Mossora
W zwizku z przedstawionym mi planem dziaania na drug faz oraz
planem zasiedlenia terenw poukraiskich zarzdzam, co nastpuje:
I. Gwnym zadaniem GO Wisa jest walka i likwidacja band ukraiskich w pow.: Sanok, Lesko, Przemyl i Lubaczw, jak rwnie na pn.
od pow. Lubaczw i na zach. od pow. Sanok. Wysiedlenie z powyszych
terenw ludnoci ukraiskiej i mieszanej ma by tylko akcj pomocnicz
w tej walce, majc utrudni egzystencj band w terenie i zniszczy ich
bazy materiaowe.
II. Wobec nieznacznych wynikw w zwalczaniu band w pierwszej fazie
naley dy, aby wysiedlenie ludnoci ukraiskiej nie wysuno si na
pierwszy plan, nie wyznacza wszystkich si wojskowych dla tej sprawy,
przez co waciwy cel walka z bandami zeszaby na drugi plan.
III. W zasadzie zatwierdzam przedstawiony mi plan dziaania na drug faz z tym, e naley rozszerzy akcj na poudniowe rejony Lubelszczyzny, gdzie daje si zauway wzrost dziaania band ukraiskich, oraz
w kierunku zachodnim, do zachodnich granic woj. rzeszowskiego na pd.
od Jasa, Krosna i Gorlic.
IV. Polecam przesa mi do wiadomoci rozkaz operacyjny, ktry bdzie wydany na drug faz z uwzgldnieniem dokadnego miejsca postoju dowdcw dywizji oraz granic wyznaczonych rejonw dziaania, za
ktre kady dowdca jest odpowiedzialny.
V. Z odwodw GO Wisa stworzy szybkie, ruchliwe oddziay i uderzy nimi tam, gdzie zajdzie potrzeba, nawet poza granice GO Wisa.
Waszego bojowego zadania nie ogranicza jedynie do woj. rzeszowskiego,
lecz przez stworzenie ruchliwych odwodw tpi bandy ukraiskie tam,
gdzie si znajduj a do ich zupenego rozbicia mam na myli poudniowe
powiaty woj. lubelskiego i Podkarpacie.
203
2006-04-13 23:12:38
, .
VI.
, []
[]
, , .

.
VII. . ,
.

()

8- .
. 1 .
. 2 . .
. 3 .
. 4 [] ] .
. 5 1
. 6 2
. 7 [] [] []
. 8
[] []
5.5.1947 .
. 220
, 743, . 145.
, .
; ; :
E. Misio..., . 226227.
a- -a
204
2006-04-13 23:12:39
VI. Plan zasiedlania terenw poukraiskich rzd w zasadzie aprobuje, jednak organizacj tego planu naley raczej przekaza czynnikom administracyjnym i Bezpieczestwa Publicznego, utworzy wraz z PUR-em
wsplne kierownictwo, jednak nie organizowa kierownictwa wojskowego.
Wiceminister Wolski jako odpowiedzialny kierownik akcji przesiedleczej podejmuje si przeprowadzi t akcj sprawnie pod kadym wzgldem.
VII. Jeszcze raz polecam Generaowi przeprowadzi t akcj w okresie
i czasie moliwie najkrtszym. Rzdowi bardzo zaley, aby caa ta akcja
nie przecigna si poza wyznaczony termin.
() Micha ymierski
Marszaek Polski
Odbito w 8-miu egz.
Egz. Nr l Prezydent RP ob. Bolesaw Bierut
Egz. Nr 2 Wiceminister ob. W. Gomuka
Egz. Nr 3 Minister BP ob. Radkiewicz
Egz. Nr 4 Wiceminister Admin[istracji] Publ[icznej] ob. Wolski
Egz. Nr 5 I Wiceminister ON gen. dyw. Spychalski1
Egz. Nr 6 Szef Sztabu Gen[eralnego] gen. broni Korczyc2
Egz. Nr 7 Z-ca Szefa Sztabu Gen[eralnego] gen. bryg. Mossor
Egz. Nr 8 a/a
wyk. kpt. P[oszczaski]
dn. 5.5.1947 r.
BP Nr 220
IPN, MBP 743, k. 145.
Papier firmowy; w lewym grnym rogu nad nagwkiem godo pastwowe; dokument opublikowany w: E. Misio..., s. 226227.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
Spychalski Marian (19061980), gen. dyw. W l. 19431944 szef Szt. G. GL; w 1. 1945
1949 wiceminister obrony narodowej; w 1. 19451948 czonek Biura Polit. KC PPR
i w l. 19481949 czonek KC PZPR. W 1. 19501956 wiziony, w 1. 19561968 minister
1
205
2006-04-13 23:12:40
1
(19061980), . 19431944 ; 19451949 ;
19451948 19481949. 19501956 , 1956
1968 , 1959 1970 ,
19681970 ( 1963).
2
(18931966), , 1944
; 1945 : 1 ,
1 ; 19451952 , 1949
; 1954 ( ).
2006-04-13 23:12:40
obrony narodowej, od 1959 do grudnia 1970 czonek Biura Politycznego KC PZPR, w l. 1968
1970 przewodniczcy Rady Pastwa (Marszaek Polski w 1963).
2
Korczyc Wadysaw (18931966), oficer Armii Czerwonej skierowany w 1944 do
WP w ZSRS, do 1945 kolejno: szef sztabu l Armii, szef Szt. G. NDWP i dca l Armii;
w 1. 19451952 szef Szt. Gen., a od 1949 wiceminister obrony narodowej; w 1954 powrci
do ZSRS (gen. broni).
2006-04-13 23:12:40
28
5 1947, [].

[]

,
,
, :
.
:
1. ,
2. , [] [] .
3. , , ,
.
4. []
a. ,
,
. - ,
, .
5.
.
6. , , .
7. ,
.
8. , 1946 . [19]47 .,
, . -
208
2006-04-13 23:12:40
28
5 maja 1947, [Warszawa]. Pismo szefa GZI pk. Stefana Kuhla
i szefa Oddziau II GZI pk. Ignacego Krzemienia
do szefa Oddziau Informacji GO Wisa
mjr. Mikoaja Sajki dotyczce rozpracowania
oddziaw WP przez SB OUN
cile tajne
Do Szefa Oddz[iau] Informacji GO Wisa
mjr. Sajki
W zwizku z tym, i w rezultacie intensywnej akcji przeciwko UPA
ustalono fakt powanej i aktywnej pracy prowadzonej przez organa wywiadowcze i kontrwywiadowcze UPA, majcej na celu rozkad i zbir wszelkich danych o WP, polecam do momentu zakoczenia zbrojnych dziaa
GO Wisa zestawi szczegowy referat o dziaalnoci UPA przeciwko
WP.
W referacie uwzgldni:
1. Struktura wywiadu i kontrwywiadu UPA dziaajcych przeciwko
WP.
2. Metody i formy dziaalnoci stosowane przez organa wyw[iadu]
i kontrwyw[iadu ] UPA do walki z WP.
3. Agentura UPA, skad osobowy agentury, sposoby werbunku, metody
pracy z agentur.
4. Wykorzystanie cywilnej sieci ag[entury] UPA do pracy przeciwko
WP
a. zbir wiadomoci i materiaw o skadzie osobowym, uzbrojeniu
i strukturze WP,
b. wykorzystanie tej sieci w dywersyjno-terrorystycznej pracy oraz
w pracach majcych na celu werbowanie zatrzymanych onierzy
WP.
5. Praca UPA w demaskowaniu agentury organw wywiadowczych
WP oraz fakty przewerbowania tej agentury.
6. Praca UPA i wykorzystywanie przez bandytw onierzy, ktrzy
wyjedali na urlopy do rejonw objtych dziaalnoci UPA.
7. Braki i niedocignicia organw wywiadu WP w pracy majcej na
celu likwidacj UPA.
8. Naley podkreli take zagadnienie, czy do szeregw WP przedostali si poborowi z kolejnego poboru w 1946 r. i [19]47 rekrutujcy si
209
2006-04-13 23:12:40

.
9. ,
, [], []
, , , , . .
10. .
11. - ,
, [] [], .

() 1,
II

() 2,
2 .
1 .
2 .
19.
, 835/173, . 25.
, .
: 2/00 9067/19; 5.07.47.
, , 25 1947 ( 6 ) 1950,
, , 1956
; 1958
( ).
2
, , 1945
, 19451950
II ; 1957 ().
1
210
2006-04-13 23:12:41
z rejonw zaraonych bandytyzmem UPA. Czy s dane i materiay o przenikaniu ukraiskiej modziey do szeregw WP z zadaniami band i w jakim stopniu akcja ta bya inspirowana.
9. Czy posiadane s materiay i dowody, e UPA prowadzia wywiad
przeciwko WP nie tylko na terenach woj. rzeszowskiego, lubelskiego i krakowskiego, lecz take dziaalnoci sw obejmowaa inne dzielnice Polski,
jak Ziemie Odzyskane, Wielkopolska, Mazowsze, Pomorze itd.
10. Fakty dekonspiracji pracy organw Informacji WP przez bandy
UPA.
11. Wasze wnioski, wywody i propozycje organizacji pracy agenturalno-operacyjnej przeciwko wpywom band UPA tak w jednostkach wojskowych prowadzcych aktywn walk z ostatnimi, jak i w j[ednostkach]
w[ojskowych], ktre w obrb aktywnych walk z UPA nie wchodz.
Szef Gwnego Zarzdu Informacji
Wojska Polskiego
() Kuhl1, pk
Szef II Oddziau
Gwnego Zarzdu Informacji WP
() Krzemie2, pk
Odbito w 2 egz.
1. Egz. adresat
2. Egz. a/a
Wykona 19.
IPN, 835/173, k. 25.
Kopia, maszynopis.
Na dokumencie dopisano odrcznie: 2/00 9067/19; 5.07.47.
Przypisy
Kuhl Stefan, pk, szef GZI od 25 kwietnia (formalnie od 6 maja) 1947 do czerwca 1950,
nastpnie zca szefa Dep. Personalnego MON, po 1956 przeniesiony do rezerwy; w padzierniku 1958 Naczelny Sd Wojskowy umorzy postpowanie karne w jego sprawie (torturowanie przesuchiwanych).
2
Krzemie Ignacy, uczestnik wojny domowej w Hiszpanii, od sierpnia 1945 wykadowca kursw oficerw w Szkole Oficerw Informacji, nastpnie w l. 19451950 szef Oddz. II;
po 1957 w ambasadzie PRL w Sofii (pk).
1
211
2006-04-13 23:12:41
29
7 1947, . 3
- ,

-00223/III-a
, -7-a 1947 .

. .....
3

,
[]
6 1947 .
1:200 000
.
) .
3 V 1947 [] []
1 , .
,
,
. .
,
.
.
1 . .,
. .
, . ,
2 V . . .
45 . .
.
[] . (8 . ) 28 . -
212
2006-04-13 23:12:41
29
Nr a-00223/III-a

cile tajne
Egz. Nr .....
Komunikat Nr 3
o sytuacji operacyjnej i dziaalnoci Grupy Operacyjnej Wisa
oraz jednostek WP i WB na terenach woj. rzeszowskiego,
Mapa 1:200 000
Dnia 3 V 1947 D[owd]ca GO Wisa omawia z d[owd]c czechosowackiego odcinka granicznego1 kwestie dotyczce wspdziaania w walce z bandami UPA. Stwierdzajc u wszystkich oficerw czechosowackich
dobr wol wspdziaania, D[owd]ca GO wyraa obaw co do moliwoci cilejszej z ich strony obsady granicy, a tym samym przeprowadzania
powaniejszych operacji. Stan ten Czesi tumacz obecn redukcj swej
suby granicznej.
Plany operacyjne GO Wisa uwzgldni trudnoci, zwizane z dodatkowym zabezpieczeniem granicy z Czechosowacj.
ZSRR wzmocni sw obsad graniczn.
Dnia l maja br. wysany samolotem z Sanoka do Przemyla oficer Sztabu GO nie dolecia do miejsca przeznaczenia. Lotnik straci orientacj
i wyldowa przymusowo na terenie ZSRR. Dowdca OW Lww, komendant m. Sambor i Dowdztwo wojsk granicznego odcinka jak najyczliwiej zaopiekowali si zaog samolotu, ktr dn[ia] 2 V skierowali do
m. Przemyl. Samolot uszkodzony.
W dniach 45 maja br. jednostki GO Wisa przeprowadzay akcje
pocigowe za bandami UPA.
W rej[onie] m. Kniayce (8 km pd. Przemyl) oddzia zwiadowczy
28 pp zosta ostrzelany przez banderowcw. W wyniku walki zostao ran-
213
2006-04-13 23:12:41
2 , 1 . , . .
. (9 . )
3 6 .
, , .
) .
3 V 33 , 9947 .
4 V 8 , 1800 .
41 , 11 747 .
.
.
[]
[]
3 . . . (24 . )
2. 1 2 .
, .
[]
o [] 3 3, 1 4 3 ,
5.
5 . . 9 . (11 .
) 6. 7 , 12 ,
7 . , 10 ,
. 1 .
.
. 6 1947 .
1.

4 V
4
6 V
1
5
5
5
1
214
2006-04-13 23:12:42
nych 2 onierzy, w tym l oficer. Banda wycofaa si, zabierajc swych

rannych. Pocig trwa.
W m. Cieszanw (9 km pn. Lubaczw) zgosio si dobrowolnie do
grupy operacyjnej 3 pp 6 czonkw band z sotni Szuma i Tuczy. Bandyci zdali bro, po czym zostali zwolnieni celem wykorzystania ich przez
dziaajce na tym terenie jednostki.
Do dn[ia] 3 V odjechao ogem 33 transporty o stanie 9947 ludzi.
W dn[iu] 4 V odjechao ogem 8 transportw o stanie 1800 ludzi.
Ogem odeszo 41 transportw o stanie 11 747 ludzi.
na terenie woj. rzeszowskiego i lubelskiego
Woj. rzeszowskie
Dnia 3 maja br. w m. Bieliczna (24 km pd. Gorlice) banda UPA zaatakowaa oddzia WOP2. W wyniku walki l onierz zosta zabity i 2 rannych.
Przeprowadzony pocig za band nie da rezultatw, gdy wycofaa si ona
na teren Czechosowacji.
Woj. lubelskie
W wyniku przeprowadzonych akcji przez grupy operacyjne WBW
w pow. Wodawa i Siedlce ujto 3 czonkw bandy Mota3, l z bandy Ordona4 oraz 3 osoby podejrzane o wspprac z band Jastrzbia5.
Dnia 5 maja br. grupa operacyjna 9 pp stoczya walk w m. Liski
(11 km pn. Hrubieszw) z band UPA pod dowdztwem Gronego6.
Zabito 7 bandytw, 12 spalio si w jednym z budynkw w czasie walki
oraz ujto 7 rannych. Ponadto aresztowano 10 osb podejrzanych o przynaleno bd wspprac z UPA. Zdobyto l kb. Pozostaa bro spona
w podpalonym budynku.
C. Zestawienie oglne na dzie 6 maja 1947 r
1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych onierzy WP
do dn. 4 V
4
na dz. 6 V
1
5
razem
5
5
1
215
2006-04-13 23:12:42
2.

,

3.
4 V
37
45
6 V
19
11
56
56
512
21
4 V
117
13
6
6 V
1
525
27
118

()

, 743, . 147.
, .
, .
- -
1
, ,
, .
2
8 .
3
(1906 . .), , , VI . 27 1949.
4
(1919 . .), , -, ,
, o ( ).
30 1947 .
5
(19211947), , , ; , 3 1947, , (
1951 ). ,
.
6
( ) ()
III -.
216
2006-04-13 23:12:42
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
o wspprac z bandami
3. Zdobyto bro
kb
do dn. 4 V
37
45
na dz. 6 V
19
11
razem
56
56
512
21
do dn. 4 V
117
13
6
na dz. 6 V
1
525
27
razem
118

() Micha ymierski
Marszaek Polski
IPN, MBP 743, k. 147.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
1
Prawdopodobnie chodzi o pk. Vita Ondraka, dc GO Teplice, ktry zastpi pk. Josefa Tlacha, usunitego z powodw politycznych.
2
Prawdopodobnie chodzi o pododdzia jednej z komend 8 Oddziau WOP w Rzeszowie.
3
ukasiuk Wadysaw (ur. 1906), ps. Mot, por., dca oddziaw partyzanckich VI Brygady Wileskiej AK. Poleg 27 czerwca 1949.
4
Strug Jzef (ur. 1919), ps. Ordon, onierz ZWZ-AK, a potem WiN, dca oddziau
partyzanckiego WiN, operujcego na terenie powiatu chemskiego, wchodzcego w skad
Zgrupowania Uskoka (dca kpt. Zdzisaw Broski). Ordon poleg 30 lipca 1947 w walce
z KBW i UB.
5
Taraszkiewicz Leon (19211947), ps. Jastrzb, dca oddziau partyzanckiego WiN,
operujcego w rejonie Wodawy; po mierci Jastrzbia 3 stycznia 1947, dowdztwo oddziau obj jego brat Edward Taraszkiewicz ps. elazny (poleg w padzierniku 1951
w walce z KBW i UB). W zwizku z tym, e Jastrzbia pochowa potajemnie elazny,
UB nie by pewny jego mierci i nadal uywa nazwy banda Jastrzbia.
6
By moe Hriznyj (NN) dca bojwki Suby Bezpieczestwa (SB) jednego z rejonw III Okrgu OUN-B.
217
2006-04-13 23:12:42
30
9 1947, . 4
- ,

-00230/I-a
, -9-a 1947 .

. ...
4

,
[]
8 1947 .
1:200 000
.
) .
67 . .
[]: . (11 .-. ),
. (19 . ), . (10 .-.
), . (20 . ), . (10
.-. ), . (17 .
), . (17 .-. ).
[] . (10 .-. )
4 14 , . 10 , 3 . [] ,
, , .
28 , , .
(10 .-. ) ,
, , , 3 .
[] . (17 .-. ) 1 7 .
5 .
[] . . ,
, 3 . 2
.
218
2006-04-13 23:12:42
30
Nr a-00230/III-a
Warszawa, dnia a-9- maja 1947 r.

cile tajne
Egz. Nr ...
Komunikat Nr 4
Mapa 1:200 000
pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Habkowce (11 km
pd.-wsch. Baligrd), m. Siedliska (19 km pn. Sanok), m. ubienka (10 km
pd.-wsch. Dynw), m. Roztoka (20 km wsch. Sanok), m. Brylice (10 km
pd. zach. Przemyl), m. Wola Woodzka (17 km pn. Sanok), m. Trjca (17
km pd.-zach. Przemyl).
W rej[onie] m. ubienka (10 km pd.-wsch. Dynw) grupa operacyjna
4 pp stoczya walk z band UPA w sile 14 ludzi, ktr cakowicie zniszczya. Zabito 10 bandytw, a 3 ujto. D[owd]ca bandy ps. Weroniak,
ranny w czasie walki, popeni samobjstwo.
Grupa operacyjna 28 pp, ktrej zadaniem byo zniszczenie siedziby
gwnego prowidnyka UPA, wykrya w rejonie m. Brylice (10 km pd.
zach. Przemyl) bunkier sztabu bandy, w ktrym znaleziono szereg wanych dokumentw, bro maszynow, automatyczn, rczn i amunicj
oraz 3 maszyny do pisania.
W rej[onie] m. Trjca (17 km pd.-zach. Przemyl) grupa operacyjna
l pp wykrya 7 bunkrw. W jednym z nich znaleziono 5 jednostek broni
i amunicj.
W rej[onie] m. Suche Rzeki i m. Habkowce grupy operacyjne WBW,
dziaajce przeciwko bandzie Bira, zabiy 3 bandytw. Zdobyto 2 jednostki broni i amunicj.
219
2006-04-13 23:12:42
) .
4 . . [] 41 [], 11 747 []
.
567 . . ] [] 38 [] 14 995 [] .
o 79 [], 26 742 .
.
.

[]
[] . (35 .-. ) [] 9 8 ,
1 .
6 . . []
, 2 , 3 , 6 [], 18 , 26
.
[]
3 . . []
. (5 . ) 1, 2 . 6 .
. 8 V 1947 .
1.

,

2.
[]
6 V
56
56
8 V
20
12
76
642
525
27
6 V
2
3
8
118
6
27
1 602
22
8 V
2
4
13
29
2
37
40 786
547
27
2
2
7
21
147
8
64
42 388
220
2006-04-13 23:12:43
b) Akcja przesiedlecza
Do dnia 4 maja br. odjechao og[em] 41 transp[ortw] o st[anie]
11 747 l[udzi].
W dniach 567 maja br. odjechao og[em] 38 transp[ortw] o st[anie]
14 995 l[udzi].
Ogem odeszo 79 transp[ortw] o st[anie] 26 742 ludzi
na terenie woj. lubelskiego i krakowskiego
Woj. lubelskie
W rej[onie] m. Uhrynw (35 km pd. wsch. Hrubieszw) grupa oper[acyjna] 9 pp uja 8 osb podejrzanych o przynaleno do bandy UPA oraz
wykrya l bunkier.
Dnia 6 maja br. PUBP Wodawa wykry magazyn broni org[anizacji] WiN, w ktrym znaleziono 2 modzierze, 3 km, 6 aut[omatw], 18 kb,
26 skrzy amunicji oraz zapasowe czci do broni maszynowej.
Woj. krakowskie
Dnia 3 maja br. PUBP Mylenice przeprowadzi akcj w rej[onie] m.
Stre (5 km pd. Mylenice) przeciwko bandzie Czarnego1, w wyniku
ktrej zabito 2 bandytw. Zdobyto 6 jednostek broni i amunicj.
C. Zestawienie oglne na dzie 8 V 1947 r.
1. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
o wspprac z bandami
2. Zdobyto broni
modzierzy
ckm
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji w szt[ukach]
do dn. 6 V
56
56
na dz. 8 V
20
12
razem
76
642
525
27
do dn. 6 V
2
3
8
118
6
27
1 602
22
na dz. 8 V
2
4
13
29
2
37
40 786
547
27
razem
2
2
7
21
147
8
64
42 388
221
2006-04-13 23:12:43
243
37
10
243
47

()

, 743, . 150.
, .
, ; : .
- -
1
, , , - . (
) - ,
; .
2
. : 68.
222
2006-04-13 23:12:43
min ppanc.
zniszczono bunkrw
243
37
10
243
47

() Micha ymierski
Marszaek Polski
IPN, MBP 743, k. 150.
Papier z nadrukiem firmowym, nad nadrukiem godo pastwowe; w czci C na marginesie
odrczna notatka: robi zestawienie caej akcji do ostatecznego sprawozdania.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
1
Prawdopodobnie Zasulski Dymitr, ps. Czarny, dca grupy z oddziau partyzanckiego
ROAK Wiarusy, operujcej w rej. Mylenic. ROAK (Ruch Oporu Armii Krajowej) by
niepodlegociow organizacj podziemn, nawizujc do koncepcji politycznych AK; bazowa na b. czonkach AK.
2
Tak w oryginale. Sumowanie daje wynik: 68.
223
2006-04-13 23:12:43
31
10 1947, . 5
- ,

-00233/III-
, -10-a 1947 .

. -5-
5

,
[]
9 1947 .
1:200 000
.
) .
7 . .
[]: . (14 .-. ), .
(11 .-. ), . (22
.-. ), . (14 .-. ),
. (3 . ), .
(9 . ).
[] . (14 .-. ) 1 , , , 4 .
[] . (11 .-. ) 36 1 4 , .
[] . (14 .-. )
, , 6 , 4 .
4
(3 . ), .
1 , 6 , 11 1 .
[] . (9 . )
28 , ,
5 .
224
2006-04-13 23:12:43
31
Nr a-00233/III-a

cile tajne
Egz. Nr a-5-
Komunikat Nr 5
Mapa 1:200 000
Dnia 7 maja br. jednostki GO Wisa przeprowadzay akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Jamna Grna (14 km pd.
wsch. Bircza), m. Wola Krecowska (11 km pn. wsch. Sanok), m. Suche
Rzeki (22 km pd. wsch. Baligrd), m. Zawj (14 km pd. wsch. Baligrd),
m. Dbrwka Starzeska (3 km pd. Dynw), m. Kormanice (9 km pd.
Przemyl).
W rej[onie] m. Jamna Grna (14 km pd. wsch. Bircza) grupa operacyjna l pp, dziaajca przeciwko bandzie astiwk, otoczya w lesie bunkier,
w ktrym ujto 4 bandytw z broni.
W rej[onie] m. Wola Krecowska (11 km pn. wsch. Sanok) grupa operacyjna 36 pp1 uja 4 bandytw, zdobywajc bro maszynow i rczn.
W rej[onie] m. Suche Rzeki Zawj (14 km pd. wsch. Baligrd) grupy
operacyjne WBW, dziaajce przeciwko bandzie Bira, zabiy 6 bandytw, zdobywajc 4 jednostki broni.
Grupa operacyjna 4 pp przeprowadzia rewizj u mieszkacw wsi Dbrwka Starzeska (3 km pd. Dynw) w poszukiwaniu broni. Znaleziono
l rkm, 6 automatw, 11 kb i l rakietnic.
W rej[onie] m. Kormanice (9 km pd. Przemyl) grupa operacyjna
28 pp wykrya urzdzon w schronie central telefoniczn oraz 5 aparatw
telefonicznych.
225
2006-04-13 23:12:43
) .
7 V 79 , 26 742 .
8 V 11 , 3533 .
90 , 30 275 .
.
.
[]
7 . . ,
. . [] , 3
. 3 .
8 . . 2 [],
.
[]
.
. 9 V 1947 .
1.

,

2.

8 V
76
64
9 V
6
13
82
77
547
27
8 V
7
21
147
8
64
42 388
47
9 V
3
8
23
3
8
13
3
547
27
10
29
170
11
72
42 401
50

()

226
2006-04-13 23:12:43
Do dnia 7 V odjechao ogem 79 transportw o stanie 26 742 ludzi.

W dniu 8 V odjechao ogem 11 transportw o stanie 3533 ludzi.
na terenie woj. rzeszowskiego
Dnia 7 maja br. PUBP Jarosaw przeprowadzi akcj przeciwko osobom
wsppracujcym z bandami UPA. W m. Chotyniec pow. Jarosaw wykryto bunkier, w ktrym znajdowao si 3 aktywnych czonkw bandy UPA.
Znaleziono 3 jednostki broni i literatur propagandow ukraisk.
Dnia 8 maja br. PUBP Jarosaw aresztowa wjta gminy Tynkowiec2
pow. Jarosaw, ktry zaopatrywa czonkw band UPA w dokumenty.
Z terenu woj. lubelskiego i krakowskiego meldunki z dziaalnoci operacyjnej jednostek WP i WBW negatywne.
C. Oglne zestawienie na dzie 9 V 1947 r.
1. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
o wspprac z bandami
2. Zdobyto broni
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji
zniszczono bunkrw
do dn. 8 V
76
64
na dz. 9 V
6
13
razem
82
77
547
27
do dn. 8 V
7
21
147
8
64
42 388
47
na dz. 9 V
3
8
23
3
8
13
3
547
27
razem
10
29
170
11
72
42 401
50

() Micha ymierski
Marszaek Polski
IPN, MBP 743, k. 151.
227
2006-04-13 23:12:44
, 743, . 151.
, .
, .
- -
1
36 9 1947
8 .
2
: .
2006-04-13 23:12:44
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
36 pp, dowodzony przez pk. Feliksa Komara, wchodzi od 9 maja 1947 w skad 8 kombinowanej DP.
2
Prawdopdobnie: Tyniowice.
1
2006-04-13 23:12:44
32
11 1947, .

110
, 11 V 47 .

. ,

1 10 [19]47 .
1:100 000
.
:
1 .
1.05.47 . (7402)
, ,
6 (7202).
[] ,
.
1 (II )
1 , , , 1 2 ,
35 1 . ,
, ,
, .
, ,
, ,

1946 .2 .
, 18.5.46 . 3
. , :
230
2006-04-13 23:12:44
32
11 maja 1947, Sanok. Sprawozdanie pk. Grzegorza Korczyskiego
dla ministra bezpieczestwa publicznego Stanisawa Radkiewicza
za okres 110 maja
Sanok, dnia 11 V 47 r.
cile tajne
Do Ministra Bezpieczestwa Publicznego
Ob. Radkiewicza, gen. bryg.
w Warszawie
Raport sprawozdawczy
Delegatury MBP przy Grupie Operacyjnej Wisa
za okres od dnia l maja do dnia 10 maja [19]47 r.
Mapa 1:100 000
Akcja wojska
W rejonach dziaania poszczeglnych dywizji przeprowadzono nastpujce operacje:
1 Dywizja KBW rejon dziaania Baligrd.
Dnia 1.05.47 r. po wysiedleniu wsi Berenica (7402) przez Puk Zmotoryzowany, otrzymano wiadomo od ludnoci cywilnej, i 6-cioosobowa banda znajduje si w pobliskiej wsi Myczkw (7202). Przeprowadzono
operacj pod d[owdz]twem kpt. Michniewicza, jednak bez rezultatw.
Tego samego dnia Batalion d1 (Brygada II) podczas przeszukiwania terenu w rejonie Pooniny Wetliskiej znalaz l bunkier, w ktrym
prcz rnych produktw ywnociowych znaleziono l PPSz wraz z 2-ma
dyskami, 35 sztuk amunicji i l granat zaczepny. Poza tym w znalezionych
plecakach znajdoway si rne ulotki propagandowe, gazety, konspekty
i sprawozdania z przeprowadzonych wywiadw w terenie.
Midzy innymi znaleziono rwnie listy wiadczce o wsppracy Stray Granicznej WOP z band UPA oraz dokument wiadczcy
o wsppracy WiN-u z bandami UPA w dokonanym napadzie na Hrubieszw w 1946 r.2 Dokument ten skada si z trzech czci. W pierwszej czci podaj, e w dniu 18.5.46 r. na spotkaniu przedstawicieli UPA
i WiN-u3 zapada decyzja w sprawie napadu na m. Hrubieszw, w ktrym
miao znajdowa si:
231
2006-04-13 23:12:44
1.
2.
3.
4.
5. []
6.
250
60
40
20
20
20
||
||
||
||
||
.
[] . .4, -5.
, ( )
[] . ,
, ( ), , . ( )
. ,
,
. ,
.
(
). ,
. .
, , , . , ,
6, . ,
, .
2.05.47 . [] (II )
1250 (5111) , : 100 , 50
, .
,
100 .
, []
1350.
, 7 (II ) 2 [] +
.
12.00 8 . . , 15 2 3 ; .

232
2006-04-13 23:12:44
1. Wojsko NKWD
2. UB
3. Komenda Miasta
4. Szturmwka
5. Kom[itet] PPR
6. Komisja wysiedlecza
250 ludzi
60
40
20
20
20
||
||
||
||
||
W drugiej czci opracowany jest plan napadu. Akcj ze strony WiN

dowodzi mia por. L. M.4, ze strony UPA ,,P-wa5. Plan przewiduje,
e siy UPA (sotnie druyny techniczne) atakuj blok baonu NKWD.
Bojowa grupa WiN-u wzmocniona grup bojow UPA, a to: BSB (Bojwka Suby Bezpieczestwa) i wraz z techniczn grup, zaatakuj blok
UBP. Trzecia bojowa grupa (UPA i WiN) zaatakuje prywatne mieszkanie
pracownikw Bezpieczestwa Pastwowego. Wojsko Polskie, Komend
MO i Szturmwk miano tylko odizolowa, by nie mogy wzi udziau
w walce. Ze strony Chema, Sokala i Zamocia miano wystawi zasadzki.
W trzeciej czci opisany jest przebieg napadu (opracowany z urywkw
listw bandytw). W opisie podaj, e grupa WiN-u pod d-twem L. M.
i grupa UPA wdary si do budynku UB i Komitetu PPR, gdzie wymordowano
wszystkich; w UB spalono wszystkie dokumenty, a dokumenty z PPR zabra
dowdca WiN-u. W kocu zaznaczaj, e bojwki WiN-u, po dokonanym
napadzie uday si w swoim kierunku, natomiast UPA, przeladowana przez
pocig, stoczya kilka potyczek z wojskiem6. Twierdz rwnie, e napad na
Hrubieszw mia dla nich, jak i dla WiN-u wielkie znaczenie propagandowe.
Dnia 2.05.47 r. Baon d (Brygada II) podczas przeszukiwania lasw na wysokoci 1250 w rejonie Suche Rzeki (5111) natrafi na bunkier
szpitala, w ktrym znaleziono: 100 kg mki ytniej, okoo 50 kg suszonych
owocw, rne lekarstwa oraz pokrwawione bandae. W okolicy bunkra
lea porzucony karabin Mauzer oraz zakopana bya beczka z czyst
lnian bielizn, jak rwnie beczka o zawartoci 100 kg misa.
W powrotnej drodze baon ten natkn si na cmentarz bandy w rejonie
1350.
Poza tym Baon Pozna7 (Brygada II) w sile 2-ch kompanii strz[eleckich] + pluton ckm przeprowadzi operacj w rejonie rzeki Solinki.
O godz. 12.00 napotkano na 8 bunkrw. Wszystkie zostay zniszczone.
Niedugo po tym napotkano rwnie band w sile 15-tu ludzi uzbrojonych
w 2 rkm-y, 3 automaty, a pozostali w kb. Banda urzdzaa zasadzk na
lewym brzegu rzeki Solinki w rejonie wsi Buk (5600) i ostrzeliwaa z odlegoci 300 m nasze wojsko, na czele ktrego sta ppor. Fetter.
Ppor. Kalinowski d[owd]ca komp[anii] 1-szej, schodzc do rzeki napi si wody, by rwnie ostrzeliwany. Po wycofaniu si ppor. Kalinow-
233
2006-04-13 23:12:44
(5600) 300 [] .
. [] 1 [], , . [] , , , [] .
,
, : , 1 . , , .
III
(4422).
[] 8 (III ) (5020) 18.00 [] 16
( 1 ), . . , 2 126 .
1 , 1 .
2.05.47 . [] , . . , [] , 1 2 . .
(6595) 8 .
[]
(5696) 1069 . , ,
.
,
. [] :
[] []
.
, :
1 , 1 , 2 , 20 ( ) (), 1 .
, , .
, , . 9.
3.05.47 . (4222
[!]). 4 4 .
200 , 37 [] . [] .
234
2006-04-13 23:12:45
skiego podcignito kompani, ktra z rozkazu d[owd]cy caoci zostaa

rozsypana w tyralier celem okrenia bandy. W czasie okrenia na lewym skrzydle powstaa luka, przez ktr przedara si caa banda na drugi
brzeg rzeki, pozostawiajc po sobie: koc, plecak i l granat zaczepny. Uciekajc zaoyli w Zawozie min naciskow, ktra jednak zostaa usunita.
Brygada III prowadzia poszukiwania w rejonie szczytu Kiczera (4422)
bez rezultatw.
W czasie przeprowadzania zwiadu przez Baon Wrocaw8 (Brygada
III) w rejonie (5020) napotkano o godz. 18.00 16-osobow band (w tym
jedna kobieta) uzbrojon w rkm-y i automaty. Wszczto za ni pocig, banda jednak zdoaa uj pozostawiajc 2 paszcze i 126 sztuk amunicji. Wykryto poza tym l bunkier, w ktrym znaleziono l kb.
W dniu 2.05.47 r. Baon Rzeszw w czasie zmiany miejsca dyslokacji z m. Stuposiany do m. Baligrodu, zosta rozkazem D[owd]cy wysany
w pocig za band, ktra w nocy z 1 na 2 maja br. napada na wie Stnica
(6595) i zrabowaa 8 krw.
W czasie przeprowadzonej operacji pluton zwiadu z Baonu Rzeszw
natkn si na czowk bandy UPA w rejonie (5696) okoo wzgrza 1069.
Bandyci na widok onierzy poczli ucieka ostrzeliwujc si, czym dawali
jednoczenie znaki pozostaym bandytom o zbliajcym si wojsku.
W celu okrenia bandy cignito natychmiast wojsko, ktre podzielono na dwie grupy. D[owdz]two nad grupami objli: mjr Konon d[owd]ca Batalionu Rzeszw oraz jego szef sztabu, kpt. Dze.
W wyniku operacji zabito jednego bandyt oraz zdobyto: l konia, l karabin Mauzer, 2 granaty, 20 magazynkw z amunicj do rkm-u (polskiego), l magazynek do PPSz. Obok ogniska, przy ktrym bandyci wdzili
miso, wykopano beczk z misem.
Banda uciekajc skierowaa si na Doyc. Pocig za band w dalszym
cigu przej Baon Gdaski9.
Dnia 3.05.47 r. Brygada I przeprowadzia poszukiwania bandy w rejonie Kiczery (4222 [!]). W czasie przeczesywania lasu napotkano na 4 bunkry i 4 szaasy. W bunkrach znaleziono 200 kg owsa nie nadajcego si do
uytku oraz 37 szt[uk] amunicji do PTR-u. Bandy nie napotkano.
Baon Gdask natrafi w rejonie Zawj (5804) na 2 bunkry, w okolicy
znajdowao si 2-ch bandytw, ktrzy usiowali zbiec. W czasie pocigu
zostali zabici. Zdobyto l kb Mauzer, l automat PPSz, 3 magazynki z amunicj oraz torb polow. W bunkrach znaleziono 30 kg misa, 100 kg mki,
25 kg bobu, 10 kg kaszy, 100 kg kartofli. ywno i bunkry zniszczono.
W czasie przeprowadzania operacji, Baon d (Brygada II) natkn
si w rejonie [m.] Nasiczne (5015) na szpic bandy. Wywizaa si walka,
w wyniku ktrej jeden bandyta zosta zabity, prawdopodobnie dowdca.
235
2006-04-13 23:12:45
[] (5804) 2 .
2 , .
. 1 1 , 3 ,
. 30 , 100 , 25 ,
10 , 100 . .
[] (II ) [.] (5015) .
, , ,
.
III 6420 4 2 . : 1 ,
3 , 1000 1000 .
.
5.05.47 . , II , III , (5212)
( ). 2 . ;
.
[] 10
(5286), (4886), 785 (5082), 909 (5285),
1 .
.

.
5.05.47 . [] [] . , , : 1 2 .
7.05.47 . II (5203),
1 , .
5.05.47 .
[] 11 23 , .
9.05.47 . .
6 .
1 . .
10
. .
3 . . 2
1 , 3 , 1 .
236
2006-04-13 23:12:45
W czasie przeprowadzania akcji przez Brygad III natrafiono w koordynacie 6420 na 4 szaasy i 2 bunkry. W bunkrach znaleziono: l kb zdatny
do uytku, 3 granaty, okoo 1000 kg yta i 1000 kg owsa. Szaasy i bunkry
zostay zniszczone.
Dnia 5.05.47 r. w wyniku operacji przeprowadzonej przez Brygad II
przeciwko bandzie przybyej z rejonu Brygady III zabito trzech bandytw
(w tym jedn kobiet) w rejonie lasu (5212). Zdobyto 2 krowy. W trakcie
przeprowadzania operacji jeden z onierzy trafi na min, ktra urwaa
mu nog.
W czasie prowadzenia zwiadu przez kompani z Baonu Szczecin10
w rejonie (5286), (4886), wzgrze 785 (5082), wzgrze 909 (5285) znaleziono l kb. W czasie akcji jeden z onierzy wszed na min i zosta ranny
w nog.
Tego samego dnia zosta przez Puk Zmotoryzowany zapany czonek
bandy Bira na terenie punktu zbornego w Wokowyi, ps. Jurko.
Dnia 5.05.47 r. Baon Puk[u] Zmot[oryzowanego] uj w m. Wokowyja
jednego dezertera z bandy UPA, ktry podczas ledztwa wskaza, gdzie si
znajduj: l rkm i 2 kbk.
W dniu 7.05.47 r. na urzdzonej przez II Brygad zasadzce w rejonie
Kowale (5203) zapano l bandyt z bandy Bira, oddzia Karpowa.
Do dnia 5.05.47 r. grupa zaporowa i na punktach kontrolnych Baon
Kielce11 w Sanoku zatrzymay 23 osoby podejrzane, ktre zostay odstawione do UBP.
Dnia 9.05.47 r. poszczeglne brygady dywizji prowadziy akcje zwiadowcze.
6 Dywizja Piechoty rejon dziaania Komacza i Wisok.
W dniu l maja br. banda UPA zrabowaa na terenie Czechosowacji we
wsi Vydra 10 krw i udaa si na stron polsk w rejon wsi Kiczera. Zarzdzony pocig rezultatw nie da.
Dnia 3 maja br. 2 pp przy przeczesywaniu lasw w rejonie Wisoka
znalaz porzucony l kb, 3 miny, l PPSz i pm niemiecki.
W dniach 4 i 5 maja br. oddziay 6 DP znajdoway si w akcji wypadowej na sotnie Makarenki12 i Chrina. Bliszych danych brak.
W dniu 5 maja br. Oddzia Informacji 6 DP aresztowa 2 czynnych
wsppracownikw bandy UPA. Przeczesywanie lasw w dyslokacji 6 DP
nie dao adnych rezultatw.
Dnia 7 i 8 maja 47 r. po zakoczeniu akcji przesiedleczej jednostki 6 DP
przystpiy do energicznych dziaa przeciwko bandom na caym podlegym
jej terenie. Dziaania te maj by skoordynowane z analogiczn akcj wojsk
czechosowackich. Danych o wynikach tych operacji na razie brak.
237
2006-04-13 23:12:45
4 5 . . 6
12 . .
5 . . 6 2 . 6
.
7 8 47 .
6 .
. .
8 V 47 . (7066) (7466) .
. .
7 .
1 . . 3 , (7400)
[.] ,
7 . . , .
11 ,
, , ,
, , .
6 11 , . ,
7 , 17 ,
. . 4 1 .
5 . .
. ,
[] .
3 . . ([] 7296) 11 4 . .
10 , .
6 3 , .
3 . . 11
.
7 8 47 . 11 3 7 , . , ,
.
238
2006-04-13 23:12:45
Dnia 8 V 47 r. w rejonie Jasiel (7066) Kiczera (7466) przeprowadzono czesanie lasw przy wspdziaaniu batalionu czechosowackiego.
Jednostki polskie i czeskie spotkay si na granicy. Wynik operacji negatywny.
7 Dywizja Piechoty rejon dziaania Kulaszne.
W dniu l maja br. 3 baon przeczesujc lasy (7400) w okolicach [m.]
Bereska, natkn si na patrol bandy UPA w liczbie okoo 7-miu ludzi.
Bandyci zdoali zbiec. Pocig nie da adnego rezultatu.
11 pp w rejonie wsi Nowosiki przeczesujc okoliczne lasy natkn
si na bunkier, w ktrym znalaz kielich cerkiewny, tac do podawania
komunii i miseczk do tego celu oraz dwie drukowane kartki w jzyku
ukraiskim chwalce bojownikw o wolno Ukrainy.
W dniu 6 maja 11 pp, przeprowadzajc akcj w rejonie m. Sukowate
Kamionki, wykry 7 bunkrw, 17 szaasw, jeden szpital, jeden bunkier
z amunicj. Bunkry zniszczone. Zdobyto 4 kb l PPSz.
Prowadzona w dniu 5 maja br. akcja przeciw sotni Chrina nie daa
adnych rezultatw. Uzyskano dane, i sotnia Chrina ukrywa si w lesie
[gry] Chryszczata.
Dnia 3 maja br. 11 pp przy przeczesywaniu lasw (rej[on] 7296) natkn
si i odnalaz 4 puste bunkry. Bunkry zniszczono.
Ww. puk na podstawie danych aresztowa 10 osb wsppracujcych
z band UPA.
Na podstawie danych Oddzia Informacji 6 DP aresztowa 3 osoby podejrzane o wspprac z NSZ.
W dniu 3 maja br. 11 pp schwyta bandyt w rejonie miejscowoci Bereska.
Dnia 7 i 8 maja 47 r. 11. pp na terenie lasu Kniaziego wykry 3 bunkry
i 7 szaasw, ktre zniszczono. Zorganizowane zasadzki w wysiedlonych
wsiach rezultatw nie day.
Dnia 6 V 47 r. 11 pp przeprowadzi na podstawie zezna czonkw
bandy Chrina czesanie lasw, niszczc 20 bunkrw i szaasw oraz znajdujc 4 kbk, l PPSz i skrzynk amunicji.
Dnia 7 V 47 r. zwiad 36 pp zabi 3 bandytw w okolicy wsi Lachawa (0096) w potyczce z 30-osobow band. W pocigu zdobyto 370 sztuk
amunicji.
8 Dywizja Piechoty teren dziaania Lesko.
W dniu l maja br. 36 pp przeczesujc lasy w okolicy wsi Margiel natkn si na grup banderowcw z bandy UPA, w liczbie 5-ciu. W wyniku
pocigu zosta l banderowiec zabity. Zdobyto l kbk.
239
2006-04-13 23:12:45
6 V 47 . 11
, 20 ,
4 , 1 .
7 V 47 . 36 3 (0096)
30 .
370 .
8 .
1 . . 36
, 5 .
1 . 1 .
([] [] 8 )
18 .
2 . . 2 [] 8 6 . , . 2 , .
1 10 [?] 3 .
36 3 . 12 [] . . 1 V 47 .
, .
2 . . 13 . , ,
. .
, 56 .
8 . , , , . .
2 . . , 2 , 2 ,
, . . .
36 [.] ,
5 , , , , .
5 . . 10 1 .
4 . . 1 ;
, 9 , ,
240
2006-04-13 23:12:46
Na podstawie danych (Oddz[ia] Inf[ormacji] 8 DP) aresztowano

17 osb siatki cywilnej UPA.
W dniu 2 maja br. 2 baon 8 pp przeprowadzi akcj celem ujcia 6-ciu
czonkw UPA, ktrzy mieli znajdowa si w m. Dwiniacz Dolny. W rezultacie zabito 2, pozostali bandyci zdoali zbiec.
1 kompania 10 pp aresztowaa we wsi Rogatywko [?] 3 czynnych wsppracownikw UPA.
36 pp przeprowadzajc akcj w rejonie miejscowoci Lachawa wykry
3 bunkry. W bunkrach znaleziono 12 metr[w] yta. Bunkry zniszczono. Zabity czonek bandy UPA w dn. 1 V 47 r. posiada przy sobie cenne dokumenty spis osb wsppracujcych z band oraz literatur nacjonalistyczn.
Dnia 2 maja br. banda UPA Pimsty13 obrabowaa z ywnoci miasteczko Zawadka. Zarzdzony pocig nie [da] adnego rezultatu. Aresztowano on Pimsty o nazwisku Hryczyszyna.
Wg danych miejscowej ludnoci polskiej, grupy banderowcw w sile
56 ludzi kr po wysiedlonych wsiach i zabieraj ywno.
8 pp przeprowadzi wypad na m. Zawadka, gdzie prawdopodobnie mieli przebywa banderowcy. Wynik negatywny.
Dnia 2 maja br. w miejscowoci Dwiniacz Dolny przy zabitych 2 bandytach znaleziono zapiski, i niedaleko s 2 bunkry, w ktrych znajduj si
papiery, literatura nacjonalistyczna itd. Papiery znaleziono.
36 pp prowadzi rozpoznanie terenu w okolicach [m.] Lachawa; w lesie
natkn si na 5 bandytw UPA, w zawizanej walce zabito jednego bandyt, pozostali zbiegli.
W dniu 5 maja br. 10-mu pp [pod]da si l bandyta z broni.
W dniu 4 maja br. l pp zatrzyma banderowca sotni Hromenki.
W toku ledztwa ustalono, i sotnie Hromenki i Buraki koncentruj
si w rejonie 9 DP w miejscowoci Witoszyce, Brylice. Sotnia astiwki znajduje si w miejscowoci Jurencowo14. D[owd]ca kurenia Bajdy
znajduje si przy sotni astiwki. Akcja w toku.
W dniu 5 maja br. 8 pp, przeprowadzajc akcj w rejonie m. Romanowa
Wola, wykry 13 bunkrw. Bunkry zniszczono.
8 pp uj w m. Zawadka charczowego banderowcw Bodnara Michaa, ktry czynnie wsppracowa z UPA.
W dniu 5 maja br. 10 pp uj w m. Ropienka czonka bandy UPA; bandyta mia wskaza, gdzie ukrywa si sotnia Stacha. Przy zblianiu si do
bunkra, bandyta wycign granat z lici i chcia rzuci nim w onierzy.
Granat nie wybuch. Bandyt zastrzelono.
Dn[ia] 8 V 8 pp podczas operacji we wsi Zawadka uj 2 czonkw
bandy. Wrd ujtych w dniu 7 V 47 r. 9 bandytw znajduje si midzy
innymi rojowy bandy astiwki Babko Stefan ps. Jagoda.
241
2006-04-13 23:12:46
. 14. .
.
5 . . 8 , . ,
13 . .
8 . , .
5 . . 10 . .
, .
, .
. .
8 V 8 2 .
7 V 47 . 9 , ,
, .
2 , 7 ,
350 , ,
.
5- 36 , ,
15
, , .
8 V 47 . 8 8 , 2 , 7 , 120 ;
21 .
9 V 47 . 10 (8800)
, .
9 .
1 . ., ,
4 4 1 .
31 16 1 .
40 17 8 ,
.
1 . . 3 , , :
1. , , 1 .
2. , , .
3. , , .
4. , , .
.
242
2006-04-13 23:12:46
Ogem zdobyto przy ich ujciu 2 rkm, 7 kb, 350 sztuk amunicji, medykamenty i szereg dokumentw i bibu propagandow.
Ujcie 5-ciu bandytw przez 36 pp w bunkrze w lesie krecowskim
nastpio na podstawie zezna zatrzymanego podczas sprawdzania dokumentw we wsi Leszczata15 czonka bandy Szczura Jana ps. Kit, ktry po
wskazaniu bunkra zdoa zbiec.
Dnia 8 V 47 r. jednostki 8 DP ujy ogem w akcji 8-miu bandytw,
zdobywajc 2 rkm-y, 7 kbk, 120 sztuk amunicji i niszczc 21 bunkrw.
Dnia 9 V 47 r. zwiad 10 pp wykry w rejonie (8800) zamaskowany
punkt opatrunkowy w lesie, opuszczony przez band.
9 Dywizja Piechoty rejon dziaania Przemyl.
W dniu l maja br. 4 pp, operujc w rejonie Jawornika Ruskiego, zniszczy 4 schrony i zdoby l automat.
31 pp16 uj jednego banderowca zdobywajc l kb.
40 pal17 zniszczy 8 bunkrw, zdobywajc nacjonalistyczn literatur
i zapasy ywnoci.
W dniu l maja br. ujawnili si na terenie 3 pp w Cieszanowie czonkowie bandy UPA, jednoczenie zdajc bro:
1. oziski Jzef s. Karola, ps. Jawir zda l kb.
2. Kuszel Jan s. Michaa, ps. Syt zda AWT.
3. Komytro Micha s. Franka, ps. Szpak zda pistolet.
4. Lenko, ps. Zmyr zda SWT.
Ujci bandyci [s] wykorzystani dla celw operacyjnych.
W dniu 3 maja br. w rejonie wsi Hermanowice patrol 28 pp napotka
zasadzk bandy w sile 200 ludzi. Walka trwaa okoo 30 minut. Straty wasne: zosta ciko ranny ppor. Wodarczyk i jeden szeregowy. Po stronie
bandy byli ranni i zabici, ktrych banda wycofujc si zabraa.
W dniu 3 maja br. 14 pp aresztowa 3 osoby wsppracujce z band
UPA. Zdoby 2 automaty, l kbk.
W rejonie Cieszanowa (3 pp) poddali si dobrowolnie 2 banderowcy
zdajc bro.
5 pp znalaz 2 schrony banderowskie z ywnoci.
14 pp uj w Makowicach 2 banderowcw, z ktrych l zmar w nocy.
W dniu 4 maja br. 28 pp zniszczy w rejonie Grochowce 4 bunkry.
W dniu 5 maja br. 4 pp przeprowadzajc akcj w rejonie swego dziaania uj czonka bandy Hromenki. Zdobyto l kb.
W dniu 6 maja br. 28 pp, przeprowadzajc akcj w rejonie m. Kniayce
i Brylice, wykry bunkier. Zdobyto l rkm, l automat, 2 maszyny do pisania i cenne dokumenty.
243
2006-04-13 23:12:46
3 . . 28
200 .
30 . : [] . , ,
, .
3 . . 14 3 , . 2 1 .
(3 ) , ,
2 .
5 2 .
14 2 , 1 .
4 . . 28 4 .
5 . . 4
. 1 .
6 . . 28 , .
, . 1 , 1 ,
2 .
26 , [.] ,
. 9 .
8 V 4 . ,
, , ,
.
1 , 2 , 4 , 4
, 7 , 1 . .
6 7 3
, .
5.5.47 .
. .
9 V 47 . 26 (3040) 3-
3 .
12 .
1 . . 1 [] 12
. 18 ,
4 . 1 []. 1 ,
, . 9 . : 4 ;
150 . .
244
2006-04-13 23:12:46
26 pp dziaajc w rejonie [m.] Nienowice, schwyta dwch bandytw

z broni w rku. Zniszczono 9 schronw.
Dn[ia] 8 V 4 pp uj w m. Dbrwka czonka WiN-owskiej organizacji
POW Kysza Tadeusza ps. Gaz, ktry peni funkcj sekcyjnego tej organizacji. Podczas rewizji mieszkaniowej u ww. znaleziono l rkm, 2 Steny,
4 PPSz, 4 kbk Mauzer, 7 kbk, l rakietnic, wiksz ilo amunicji. ledztwo w toku.
Na terenie dziaalnoci 3 pp, w nocy z 6 na 7 maja bandyci spalili wsie
Nowe Sioo, ukw i Uazw.
W czasie operacji w dniu 5.5.47 r. zosta zabity przez bandytw UPA
plutonowy Pawlak Stanisaw. Dochodzenie w toku.
Dnia 9 V 47 r. 26 pp w rejonie Stubno (3040) uj 3-ch bandytw i zdoby 3 kbk.
12 Puk Piechoty rejon dziaania ohatyn.
W dniu l maja br. l baon 12 pp przeprowadzajc operacj w m. Proszowka18 natkn si na grup bandy UPA skadajc si z 4 bandytw.
Przy wymianie strzaw zosta ranny strzelec z l baonu, l bandyta ukry
si w stodole, przy zblianiu si onierzy bandyta rozerwa si granatem,
pozostali zdoali zbiec. W trakcie pocigu natknito si na 9 bunkrw. Znaleziono: 4 beczki misa, w drugim bunkrze o dugoci 150 metrw byy
rozstawione ka i szafy. Bunkry zniszczone.
W dniu l maja br. 12 pp zatrzyma 2 czonkw bandy UPA z sotni Hromenki. Jeden z bandytw wskaza, gdzie przechowywa amunicj, znaleziono 200 sztuk amunicji i l min 200-gramow.
W dniu 2 maja br. l i 3 baon, operujc w lesie koo Pruszewki19, natkn
si na band UPA w sile 7-miu ludzi, ktrzy prowadzili krow. W wyniku
wymiany strzaw zabito jednego bandyt, pozostali zdoali zbiec. Zdobyto: l karabin, l krow, 100 sztuk amunicji i l granat.
W dniu l maja 47 r. l baon aresztowa 4-ch wsppracownikw bandy UPA.
W dniu 5 maja 47 r. 12 pp stoczy potyczk z bandami UPA w lesie,
rejon wsi Polchowa, Dubienka20 i Sielnica. W wyniku walki zabito 12 bandytw i 5 wzito do niewoli z broni w rku. Banda po doznanej porace
ponowia atak, ktry zosta odparty.
W dniach 4 i 5 V 47 r. 12 pp dziaajc w m. Pitkowa stoczy walk
z grup bandy Hromenki (13 osb). W trakcie walki zabito 11-tu bandytw
i 2-ch wzito do niewoli. Zdobyto 12 kb, 5 pistoletw i kilka granatw.
3 Dywizja Piechoty rejon dziaania Lubaczw.
Jednostki 3 DP zostay rozmieszczone na terenie powiatu lubaczowskiego w kocu okresu sprawozdawczego i specjalnych rezultatw w akcji
nie osigny.
245
2006-04-13 23:12:46
1 . . 12 2 . , ; 200
1 200- .
2 . . 1 3 [], 19 7 , .
1 , . : 1 , 1 ,
100 1 .
1 47 . 1 [] 4- .
5 47 . 12
, 20 . 12 ,
5 . ,
, .
4 i 5 V 47 . 12 , .
(13 ). 11
2 . 12 , 5 .
3 .
3
, .
7 V 47 . [] 3
.
, 21, .
10 V 47 . 12 , (0690) (1090),
2 ,
. 6 , , . 3 , 5 .
7 (7278) 17- ;
3 .
4 10 .. (0892)
2 .
28 9 (0420)
1 .

:
55
30
160 .
||
246
2006-04-13 23:12:47
Dnia 7 V 47 r. do d[owd]cy 3 pp zgosi si dobrowolnie czonek bandy

Tuczy skadajc bro.
Poza tym na terenie GO Wisa operuje Puk Kombinowany SOK 21,
majcy za zadanie ochron linii i obiektw kolejowych.
Dnia 10 V 47 r. 12 pp przeszukiwa rejon lasu (0690) (1090), w trakcie czego ujto 2-ch bandytw, ktrzy wskazali leny bunkier zamieniony na szpital. Znajdujcych si w bunkrze 6-ciu bandytw podjo walk.
W wyniku operacji 3-ch zabito, 5-ciu wzito ywych.
Zwiad 7 DP w rejonie Rzepedzi (7278) spotka 17-osobow band,
w potyczce zabito 3-ch bandytw.
4 pp w wyniku dziaania [w rejonie] Woli Woodzkiej (0892) uj
w dniu 10 bm. 2-ch banderowcw.
Pluton zwiadu 28 pp 9 DP uj w rejonie Gruszowa (0420) l banderowca.
Zestawienie statystyczne
Jednostki GO Wisa osigny w walce nastpujce wyniki:
ujto
55 bandytw
zabito
30
Aresztowano za wspprac z bandami 160 osb.
Zdobyto:
l
ckm
9
rkm
22
PPSz
4
pistoletw
78
kb
l
modzierzy
4527 sztuk
amunicji kb
10 dyskw do KM
amunicji do broni cikiej
67
granatw
l
radiostacje
l
odbiornik radiowy
l
centrala telef[oniczna]
6
aparatw telef[onicznych]
2
dubeltwek
4
min p[rzeciw]p[iechotnych]
l
rakietnic
3
maszyny do pisania
archiwa i instrukcje znaleziono w 5 miejscach
magazyn ywnociowy
magazyn szpitalny
||
247
2006-04-13 23:12:47
[]
[]
[][]

5-

9
22
4
78
l
4527
10
67
l
2
12
66
2
:
: 2, 1, 5.
: 3, 1, 8.
21.04.47 . 10.05.47 . :
: 2, 1, 7.
: 3, 1, 12.
: 2 .
: 1 60 [] .
.

, ( []), , -
248
2006-04-13 23:12:47
koni
krw
wozw
Zniszczono:
bunkrw
szaasw
l
2
12
66
Straty wasne:
Zabitych: oficerw 2, podoficerw l, szeregowych 5.
Rannych: oficerw 3, podoficerw l, szeregowych 8.
Ogem od dnia 21.04.47 r. do dnia 10.05.47 r. jednostki GO Wisa
straciy:
Zabitych: oficerw 2, podoficerw l, szeregowych 7.
Rannych: oficerw 3, podoficerw l, szeregowych 12.
Zaginionych: 2 szeregowych.
Wykazane straty w sprzcie: l kb 60 [sztuk] amunicji.
Sytuacja oglna
W zwizku ze zbyt szerokim stosowaniem metody przeczesywania lasw pooonych na wzgrzach (pow. leski i sanocki) notujemy obnienie
si ducha bojowego wrd onierzy na skutek wyczerpania fizycznego
i moralnego, gdy rezultaty akcji byy w wikszoci wypadkw nike niewspmierne do woonego w nie trudu.
Na morale onierza wpywa te fakt zaistnienia pewnych przerw
w pracy aparatu pol[ityczno-]wych[owawczego] i trudnoci w zaopatrzeniu ywnociowym gboko w teren wysunitych oddziaw.
Mimo tego otrzymujemy jednak czsto informacje o ochotniczym zgaszaniu si onierzy do akcji wypadowych przeciwko bandom.
W celu zwikszenia wynikw akcji polecono d[owd]com jednostek
odstpi od stosowanej taktyki przeczesywania lasw i majc na uwadze konieczno umiejtnego gospodarowania wartociami bojowymi
jednostek dy przede wszystkim do likwidacji band metod okrania nieprzyjaciela, zdobywajc najpierw poprzez zwiad konkretne wiadomoci o miejscu przebywania bandy. W zwizku z tym zorganizowano
we wszystkich oddziaach, od baonu do dywizji wcznie, oddziay zwiadowcze uzbrojone w rkm-y, granaty i bro automatyczn oraz wydzielono
w pukach i dywizjach silne kompanie operacyjne wyposaone w rodki
transportowe, do natychmiastowej interwencji w terenie.
Bandy unikaj star z wojskiem, przy czym przy spotkaniu ostrzeliwujc si rozbijaj oddzia na mae grupy od 3-ch do 5-ciu ludzi, ktre znajc dokadnie teren potrafi si w nim szybko porusza, w wyniku czego
249
2006-04-13 23:12:47
,
.
[]-[]
, .
,
.
, []
, ,
,
. ,
[] , ,
, ,
o .
, 3 5 , , . ,
.
, .

:
1 .

, , .
,
, .
.
2 . () .
,
.
250
2006-04-13 23:12:47
uchodz. Bandy posiadaj ca sie bunkrw rozlokowanych czsto w mao

dostpnych miejscach, ktre s dobrze zamaskowane. Istniej rwnie wypadki minowania przez bandy doj do bunkrw i drg.
Akcja przesiedlecza
Przesiedlanie ludnoci ukraiskiej na terenie dziaania oddziaw GO
Wisa zostao podzielone na cztery etapy.
1 etap. Od chwili ogoszenia zarzdzenia o wysiedleniu gromady, do
czasu przesania wysiedlonych na pukowy punkt zborny stworzony w centrum wysiedlanego rejonu. Przy d[owd]cy Grupy Wysiedleczej pracuje
przedstawiciel UB, ktry na podstawie uprzednio sporzdzonych spisw
przeprowadza wstpne rozpracowanie wrogiego elementu. Werbuje agentur z zadaniem ujawnienia czonkw i wsppracownikw band.
2 etap. Pobyt wysiedlonych na pukowym punkcie zbornym (PPZ) do
czasu wyjazdu na stacj zaadowcz. Ludno w miar monoci jest lokowana w namiotach, wzgldnie w budynkach z uwagi na moliwo duszego kwaterowania. W czasie pobytu wysiedlonych na PPZ organizowane
s podwody dla dowiezienia wikszej iloci zboa i paszy z opuszczonych
gospodarstw. Przy d[owd]cy PPZ pracuje przedstawiciel UB, ktry przejmuje od przedstawiciela UB przy d[owd]cy Gr[upy] Wysiedl[eczej] uzyskane wiadomoci o wysiedlonych i zawerbowan agentur. Na podstawie otrzymanych materiaw wasnego rozpracowania gromad oraz przy
wsppracy przedstawiciela Informacji i zwiadu wojskowego, pracownik
UB sporzdza list wysiedlonych i przeprowadza selekcj wg z gry umwionych znakw. Jednoczenie w dalszym cigu trwa rozpracowanie zgrupowanych na PPZ i werbowanie agentury.
3 etap. Z PPZ nastpuje przesyanie wysiedlonych transportami wg sporzdzonych spisw na stacj zaadowcz (St. Za.). Tutaj rozpoczyna prac
PUR sporzdzajc karty przesiedlecze i przygotowujc bilety na przejazd
do stacji przejciowej (Lublin, Owicim).
Do obowizkw PUR-u naley rwnie wyywienie wysiedlonych
w czasie pobytu na stacji zaadowczej. Przy komendancie St. Za. urzduje przedstawiciel UB, ktry ma do pomocy 12 referentw. Z przybyciem
transportu przejmuj oni materiay uzyskane po linii UB na PPZ (spisy
selekcyjne, agentur, wykaz rozszyfrowanych czonkw i wsppracownikw band i in.) i w dalszym cigu prowadz rozpracowanie transportu.
Po ukoczeniu pracy PUR-u, nasz przedstawiciel, wykorzystujc materiay z 3 etapw, organizuje transport wysiedlonych do zaadowania do
wagonw kierujc si zasad, e element niepewny, przeznaczony na inny teren osiedleczy, nie moe by pomieszany z ludnoci spokojn. Po
251
2006-04-13 23:12:47

. []
, [] []
.
,
, .
.
3 . (. .) .
,
(, ).
. . .
, 12 . ,
( , ,
, . .) . , , 3 ,
, ,
,
. , , ,
. [] .
.
.
4 ,
.
[] []
. ., , ,
; ,
. , .
:
252
2006-04-13 23:12:47
sformowaniu transportu przedstawiciel UB moe, jeli uzna za stosowne,

dokona dyskretnie zdjcia niebezpiecznych osb lub sporzdza wykaz
osb do zatrzymania na stacji wyadowczej. Nastpnie z k[omendan]tem
St. Za. redaguje pismo do przedstawiciela PUR-u na stacji przejciowej
i wyadowczej.
4 etap i ostatni rozpoczyna si z chwil zaadowania transportu do wagonw i trwa do przyjazdu na stacj wyadowcz. Przedstawiciel UB przy
k[omendan]cie transportu otrzymuje od wysyajcego p[rzedstawicie]la
UB na Stacji Za. obszern charakterystyk transportu, wykaz agentury
i wytyczne do dalszego rozpracowania wysiedlonych w czasie podry,
z tym, e uzyskane materiay oraz wszelkie inne przekae do UBP, na terenie ktrego transport bdzie rozadowany. Przedstawiciele UB na wszystkich wymienionych etapach organizuj swoj prac stosownie do instrukcji
otrzymanych z Delegatury MBP przy GO Wisa.
Poniej przedstawiam waniejsze dane ze stacji zaadowczej:
Stacja
Ilo
rodzin
osb
agentury
Za[adowcza] transp[ortw]
12
3 408
186
8
Sanok
brak danych
5 989
1 609
15
Przeworsk

4 027
924
8
Beec
4 861
318
14
Zagrz

2 702
233
10
Zau

3 165
468
10
ukawica
21
4 991
123
16
Olszanica
42
656
159
2
Rymanw
[...]22
957
151
3
Pisarowce
9
447
42
2
upkw
1
2 323
105
8
Kulaszne
19
1 479
70
6
Komacza
2
Razem:
102
4 38323
35 005
9324
||
||
||
Ogem w tym czasie przesiedlecy wywieli byda 8248 i koni 4066

sztuk. W obecnej chwili nie pracuj ju, wskutek ukoczenia akcji wysiedleczej przez 6 i 7 DP, stacje zaadowcze: Rymanw, Pisarowce, upkw,
Kulaszne, Komacza.
Postawa Wojska.
Poza nielicznymi wypadkami zbyt rygorystycznego wysiedlania ludnoci (np. wie Rakowa) i skracania czasu na przygotowanie do opuszczenia
wsi, zachowanie si wojska w stosunku do wysiedlanych byo bez zarzutu.
onierze, doceniajc znaczenie caej akcji dla pastwa, starali si pozyska zaufanie ludnoci, pomagajc w transportowaniu mienia, nawizujc
253
2006-04-13 23:12:48
[]
[]
8
15
8
14
10
10
16
2
3
2
8
6
102
12
3 408
186
5 989
1 609

4 027
924
4 861
318

2 702
233

3 165
468
21
4 991
123
42
656
159
[...]22
957
151
9
447
42
1
2 323
105
19
1 479
70
2
4 38323 35 005
9324
||
||
||
8248 4066
. 6 i 7 , : , , ,
, .
.

(. ), ,
.
,
, ,
.
,
.
.
. . , .
. , ,
. .
.
,
, .
.
, .
254
2006-04-13 23:12:48
rozmowy na temat przyszego ich gospodarowania na ziemiach odzyskanych. Takie postpowanie przeamao pocztkow nieufno tutejszej ludnoci do wojska.
Praca PUR-u.
PUR nie na wszystkie St. Za. wydelegowa przedstawicieli mogcych
sprosta naoonym na nich obowizkom. Nieumiejtne zorganizowanie
pracy w zwizku ze sporzdzaniem spisw powodowao opnianie wysyania transportw. Drugim, ju oglnym niedocigniciem PUR-u w cigu
pierwszego tygodnia akcji, by brak zaopatrzenia wysiedlonych w ywno
podczas przebywania na St. Za.
Nastrj wrd ludnoci.
Na og akcja przesiedlania miaa przebieg spokojny poza jednym wypadkiem ostrzelania wsi przez band. Ludno terenw objtych akcj
przyjmowaa z obojtnoci fakt wysiedlania. W rozmowach gospodarze czsto wyraali si, e ju nareszcie bd mogli pracowa spokojnie.
W niektrych okolicach zwalczano rozszerzan przez wrog propagand
pogosk o rzekomym kierowaniu transportw do ZSRR i obozw.
Uwagi oglne.
Akcj przesiedlecz charakteryzowa brak gbszego zaplanowania
ruchu mi-dzyetapowego grup wysiedlonych, a przede wszystkim zy stan
agenturalnego rozpracowania ludnoci z terenw objtych akcj. Rwnie
praca aparatu UB w pierwszym okresie akcji staa na bardzo niskim poziomie ze wzgldu na powane braki kadr z jednej strony i ze wzgldu
na wielko i rnorodno zada stojcych przed aparatem UB z drugiej
strony. Dokadne instrukcje pisemne po linii UB zostay rozesane ju po
rozpoczciu akcji przesiedleczej.
W zwizku z powyszym:
a) powstaway czsto powane zatory na PPZ i St. Za. stwarzajce
z kolei trudnoci pracy punktw;
b) pierwsze transporty, kierowane na Zachd, byy w wielu wypadkach
zupenie nie rozpracowane, nie przeselekcjonowane i pozbawione agentury
wewntrznej;
c) w pierwszym okresie akcji napotykano na due trudnoci przy organizowaniu opieki sanitarnej na punktach;
d) naley przypuszcza, e ze wzgldu na due odlegoci miedzy
etapami i rne przeszkody terenowe, ktre powodoway rozciganie si
konwoju na drogach, miao miejsce odczanie si wysiedlonych (gwnie
w powiecie przemyskim) z transportu, jak rwnie doczanie si uciekinierw z band UPA do swych rodzin w celu osiedlenia si na Zachodzie.
O ile w pierwszych dniach wysiedlania w transportach nie byo zupenie modych mczyzn, to ju poczwszy od 4 maja nasi przedstawiciele na
255
2006-04-13 23:12:48
, , - .
.
, .
,
,
. .
:
) . .,
;
) , , ; ;
) ;
) ,
,
, ( ),
.

, 4 . . . ,
. .

,
,
, , .
.
:
256
2006-04-13 23:12:48
St. Za. donosili o wzrastajcym procencie modziey w wieku poborowym

w transportach. Doszy rwnie wiadomoci, e czonkowie band rzucaj
bro i wyjedaj wraz z rodzinami. W zwizku z potwierdzeniem tych
informacji wydano odpowiednie instrukcje.
Praca organw BP
Delegatw UB rozmieszczono przy sztabach dywizji i pukw oraz na
punktach zbornych i zaadowczych, z zadaniem przygotowania list z osobami podlegajcymi wysiedleniu i przeprowadzania werbunku agentury
tak w terenie jak i w transportach.
Sie agentury.
W dekadzie sprawozdawczej zwerbowano:
informatorw w transportach
93

6
pozostaych w terenie
l
agentw pozostaych w terenie
W dniu 8 V 47 r. zwerbowano w charakterze agenta mieszkaca gromady Komacza, ktry przed 1939 r. wsppracowa z polsk dwjk,
prowadzc wywiad na terenie Czechosowacji.
W dekadzie otrzymano szereg cennych doniesie agenturalnych o rozmieszczeniu poszczeglnych bunkrw oraz o przenikaniu czonkw band
do transportw przesiedleczych.
Przeprowadzone przedsiwzicia.
Na podstawie danych uzyskanych przez pracownikw BP aresztowano:
15
czonkw band UPA
72
podejrzanych o wspprac z bandami
l
za nielegalne posiadanie broni
Charakterystyczne wypadki.
Dnia 1 V 47 r. na terenie 26 pp zgosio si dobrowolnie 2-ch czonkw
bandy, zdajc bro: l kb, l rewolwer Nagan. Jeden z bandytw by z kuszcza Solity Michaa, drugi z sotni Kruka.
Dnia 2 maja 47 r. do d[owd]cy 3 pp w Cieszanowie zgosio si 6-ciu
bandytw z sotni Szuma zdajc bro. Bandyci zostali zwolnieni cakowicie i przebywaj na wolnoci celem skonienia pozostaych, znanych im
bandytw do dobrowolnego ujawnienia si. Bandyci ci s wykorzystywani
operatywnie przez delegata BP przy 3 pp.
Likwidacja archiww.
Na podstawie danych uzyskanych ze ledztwa operatywnego wykryto
dwa miejsca przechowywania archiwum oraz literatury.
||
257
2006-04-13 23:12:48
93

6
,

l
,
8 V 47 . ,
1939 . ,
.

.
.
, :
15

72
,
l

.
1 V 47 . 26 2 , : 1 , 1 .
, .
2 47 . [] 3 6 .
.
3 .
.
, , .
6 V 47 . ,
.- (0820) , . 14
, :
1 , 1 , 1 , 830
3 .
.
, , .
5 V 47 . 8 (8210), .
. 13 . . ||
258
2006-04-13 23:12:48
Dnia 6 V 47 r. wg materiaw zebranych przez Sekcj ledcz Delegatury MBP przy GO Wisa Sztab GO zorganizowa w rejonie lasu
na pd.-zachd od Przemyla (0820) operacj, przeprowadzon osobicie
przez gen. Mossora i pk. Korczyskiego. W trakcie operacji 14 pp wykry
bunkier, a w nim szereg bardzo cennych dokumentw oraz bro: l rkm,
l automat, l kb, 830 sztuk amunicji i 3 maszyny do pisania.
Niszczenie bunkrw.
Wedug wiadomoci uzyskanych przez delegatw BP wykryto i zniszczono szereg bunkrw uywanych przez bandy.
Dnia 5 V 47 r. 8 pp przeprowadzi operacj w rejonie miejscowoci
Romanowa Wola (8210), celem zniszczenia bunkrw i kryjwek bandytw. Dane o rozmieszczeniu tych bunkrw uzyskano na podstawie ledztwa przeprowadzonego przez delegata BP. W trakcie operacji odkryto
13 bunkrw. Wszystkie bunkry zostay zniszczone. W bunkrach stwierdzono niedawn obecno bandy, o czym wiadczyy wiea soma i pozostawione resztki ywnoci. Bunkry znajdoway si przewanie pod normalnymi domami mieszkalnymi, a wejcia do nich byy niejednokrotnie
bardzo zakonspirowane.
Prowadzenie wywiadu.
Pracownicy Bezpieczestwa przeprowadzaj w szeregu jednostek wesp ze zwiadami wojskowymi wywiad w terenie. Zwiady te su do wykrywania i ustalenia miejsc pobytu bandy, co nastpnie zostaje zuytkowane w przeprowadzanych operacjach.
Zabezpieczenie szybw naftowych.
Dnia 6 V 47 r. rozpoczy prac placwki BP przy szybach ropy naftowej w Ropience pow. Lesko. W wyniku poprawy warunkw bezpieczestwa nastroje wrd robotnikw, zagroonych dotd dziaalnoci band,
ulegaj poprawie. Przeprowadza si po wywiezieniu czci robotnikw
ukraiskich akcj weryfikacyjn, polegajc na wystawianiu zawiadcze
osobom narodowoci polskiej.
Wypadkw sabotau nie notowano.
Dnia 7 V 47 r. produkcja ropy wyniosa 43 100 kg, tj. 92% normy. Nie
wykonanie normy tumaczy si ubytkiem wysiedlonych robotnikw ukraiskich.
Dnia 10 V 47 r. aresztowano Wolaskiego Jana, pracownika kopalni
nafty w Ropience, ktry przyzna si do wsppracy z bandami UPA. Na
podstawie jego zezna ustalono 5-ciu osobnikw wsppracujcych z bandami.
259
2006-04-13 23:12:49
, .
,
.
.
. , .
.
6 V 47 .
[].
, , .
, , .
.
7 V 47 . 43 100 , 92% .
.
10 V 47 . ,
, .
, 5 , .
,
. . , [],
,
. , ,
, , , 30 000 ,
, 1000
.
.
: ,
. , , ,
(
260
2006-04-13 23:12:49
Ludno ukraiska na og chtnie idzie na wysiedlenie, oporu nie

zanotowano. Akcja wysiedlecza idzie wic do sprawnie. Na og za
wyjtkiem pow. lubaczowskiego i czciowo przemyskiego, gdzie PUBP
nastawiay si na generalne wysiedlenie wszystkich elementw podejrzanych przy okazji akcji wysiedlania Ukraicw, powaniejszych odchyle od zaoe i planu akcji nie zaobserwowano. Problemem oddzielnym,
dla ktrego nie znalelimy jeszcze rozwizania, jest problem ludnoci
ukraiskiej i rodzin mieszanych osiadych w miastach, ktrych [liczb]
z grubsza okrelamy na okoo 30 000, w szczeglnoci miejskiej inteligencji, ktr obliczamy na ok. 1000 osb wraz z rodzinami. Nieodzownym czynnikiem dla likwidacji problemu ukraiskiego jest wysiedlenie
tej ludnoci.
Nastawienie podziemia ukraiskiego do akcji przesiedleczej jest
mniej wicej nastpujce: przesiedlaniu na og nie przeciwstawiaj si, ale
siatka wojskowa i cywilna ma rozkaz pozosta w terenie w bandach. Tym
niemniej wyczuwa si, e pewna z gry nastawiona cz siatki politycznej jedzie z rodzinami celem utrzymania cznoci organizacyjnej (czsto
w przebraniu za chopw). Cel jasny: by utrzyma wysiedlonych w duchu
szowinizmu ukraiskiego. Prcz tego wyczuwa si przemykanie si czonkw band, ktrzy dezerteruj z oddziaw, by nie rozstawa si z rodzinami. W zwizku z powyszym cay ciar pracy agencyjnej postawilimy
na punkty zaadowcze, stawiajc za zadanie werbunek w 3 kierunkach:
1) werbowanie dla zdobywania informacji o nastrojach wysiedlonych i wykorzystania ich w nowym miejscu osiedlenia, 2) celem wyowienia elementu organizacyjnego prbujcego wyjecha z rodzinami, 3) celem nasyania
do istniejcego podziemia. Rezultaty na razie nike, ale trzeba stwierdzi,
e t robot dopiero zaczlimy.
Akcja wojskowa mimo e efektw w formie likwidacji caych band
nie ma poczynia olbrzymi uszczerbek bandom. Zlikwidowano olbrzymi ilo bunkrw, kryjwek, magazynw ywnoci. Bandy chodz godne i nastrj ich pogarsza si z dnia na dzie. Porwano czno, zniszczono
i zdobyto bunkry kierownikw podziemia ukr[aiskiego], jak: Hryhora25 prowidnyka obwodowego, prowidnyka nadrejonowego Mara26,
skadnic kuriersk itp. Wynikw bardziej efektywnych naley oczekiwa
w tych dniach.
Dowdztwo GO Wisa
a() Czaplicki27, pk-a
b() pk Korczyski-b
IPN, MBP 743, k. 152163.
261
2006-04-13 23:12:49
). :
. , , , .
,
3 : 1) ; 2)
,
; 3) .
, , .
, . , , .
.
, [] , 25 ,
26, . . .

() 27, -a
6() -
-
, 743, . 152163.
, .
( ) : . Misio..., . 256259.
- -
6- -6
.
.
1
.
.
2
27 28 1946 , , ,
, , .
3
. , , VI -.
4
. . , , , .
5
- ,
6
98 C.
262
2006-04-13 23:12:49
Kopia, maszynopis.
Fragmenty dokumentu (inny egzemplarz) opublikowane w: E. Misio..., s. 256259.
Przypisy
a- -a
b- -b
Skrelono odrcznie.
Wpisano odrcznie.
Batalion d zosta wystawiony przez WBW d. Dc by kpt. Jzef Wieciech.

Atak na Hrubieszw zosta przeprowadzony w nocy z 27 na 28 maja 1946 przez oddziay Obwodu WiN Hrubieszw i oddzia Mota z Chemskiego oraz sotnie UPA Dudy,
Dawyda, Jara i Czausa wsparte bojwkami SB.
3
Spotkanie na folwarku Mitkie. Decyzja o akcji zapada jednak pniej, po konsultacji
z dowdc VI OW UPA i krajowym prowidnykiem OUN-B.
4
L. M. zapewne por. Kazimierz Witrylak, ps. Hel, Druk, zca komendanta Obwodu WiN Hrubieszw.
5
P-wa zapewne Jewhen Sztendera, ps. Prirwa.
6
Mowa o 98 puku Wojsk Wewntrznych NKWD.
7
Dc Batalionu Pozna (WBW Pozna) by kpt. Tadeusz Rozmysowicz.
8
Dc Batalionu Wrocaw (WBW Wrocaw) by por. Ryszard Tarasiewicz.
9
Wac.: Batalion Gdask (WBW Gdask) od 7 maja wchodzi w skad 3 Brygady
KBW. Dc by kpt. Zdzisaw Amanowicz.
10
Batalion Szczecin (WBW Szczecin), dowodzony przez kpt. Tadeusza Dbrowskiego,
wchodzi w skad l Brygady KBW. W poowie maja dowdztwo batalionu obj kpt. Fabian
Smagur.
11
Batalion Kielce (WBW Kielce) wchodzi w skad l Brygady KBW. Dc by por. Marian Wasylewski.
12
By moe: NN, ps. Makarenko prowidnyk I kuszcza IV Rejonu Nadrejonu Beskyd I Okrgu OUN-B.
13
Smarsz (Smar) Iwan (zgin 1950), ps. Pimsta, prowidnyk III kuszcza, Rejonu I
Nadrejonu Werchowyna I Okrgu OUN-B; po 1947 w Niemczech, w 1949 kurier OUN-B
z Monachium do Polski, w 1950 przerzucony do USRS.
14
Prawdopodobnie: Jureczkowa.
15
Prawdopodobnie: Leszczawa.
16
Prawdopodobnie: chodzi o 30 pp.
17
40 pal ze skadu 9 DP. Dc oddziau by ppk Wincenty Gajbowicz.
18
Prawdopodobnie: Hroszwka.
19
Prawdopodobnie: Hroszwka.
20
Prawdopodobnie: ubienka.
21
Puk kombinowany SOK by to doranie sformowany z funkcjonariuszy Suby
Ochrony Kolei oddzia, liczy ok. 1000 ludzi; rozwizany po akcji Wisa.
22
Nieczytelne: 6 lub 26.
23
24
Tak w oryginale. Sumowanie daje wynik: 112 lub 132.
25
Huk Myrosaw (19121951), ps. Hryhir, Hryhorij, Kod; od 1945 referent propagandy I Okrgu OUN-B, nastpnie prowidnyk I Okrgu OUN-B; w drugiej po. 1947 przeszed na teren USRS, schwytany przez onierzy Wojsk Wewntrznych MWD ZSRS; skazany na kar mierci i stracony.
1
2
263
2006-04-13 23:12:49
7
( ) .
8
( ) .
9
: ( ) 7
3 . .
10
( ), , 1 .
.
11
( ) 1 .
.
12
: , I IV
I O -.
13
() ( 1950), , III , -; 1947 , 1949
- , 1950 .
14
: .
15
: .
16
30 .
17
40 9 . .
18
: .
19
: .
20
: .
21

, 1000 , .
22
: 6 26.
23
. : 4388.
24
. : 112 132.
25
(19121951), , , ; 1945 -, I -; 1947
, ;
.
26
, , ; 1946
1947; .
27
(19111985) , 19451946
; 1946 1947 VII ; 19471950
, ;
1953 1955 VII ; 1956 ; 1957.
264
2006-04-13 23:12:49
26
Golasz Stefan, ps. Mar, Martyn; w 1. 19461947 prowidnyk Nadrejonu Beskyd;
wczeniej referent propagandy nadrejonu.
27
Czaplicki Jzef (19111985) pk, w l. 19451946 wicedyrektor Dep I MBP; od 1946 do
1947 dyrektor Dep VII MBP; w l. 19471950 wicedyrektor Dep I MBP, nastpnie dyrektor
Dep III MBP; od 1953 do 1955 wicedyrektor Dep VII MBP; w 1956 dyrektor Dep I KBP;
zwolniony z organw bezp. w 1957.
265
2006-04-13 23:12:50
33
13 1947, . 6
- ,

-00237/III-a
, -13- 1947 .
6

,
[]
12 1947 .
1:200 000
.
) .
8910 . .
[]: . (14 .-. ), . (9 . ), . (15 . ), . (7 . ), . (16
. ), . (12 .-. ),
. (14 .-. ), . (33
.-. ).
[] . (14 .-. )
36 , 30 ,
3 3 1 .
[] . (9 . )
10 , 9 .
[] . (15 . ) 12 , .
3- 5 8 , , , .
[] . (16 . ) 7 , 17 .
3 1 . .
266
2006-04-13 23:12:50
33
Nr a-00237/III-a
Komunikat Nr 6
Mapa 1:200 000
W dniach 8910 maja br. jednostki GO Wisa przeprowadzay akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Lachawa
(14 km pn.-wsch. Sanok), m. Houczkw (9 km wsch. Sanok), m. Jabonica Ruska (15 km pn. Sanok), m. Kniayce (7 km pd. Przemyl),
m. Jawornik (16 km zach. Baligrd), m. Kulaszne (12 km pn.-zach. Baligrd), m. Jamna Grna (14 km pd.-wsch. Bircza), m. Stuposiany (33 km
pd.-wsch. Baligrd).
W rej[onie] m. Lachawa (14 km pn.-wsch. Sanok) grupa operacyjna
36 pp stoczya walk z band w sile ok. 30 ludzi, w wyniku ktrej zabito
3 bandytw, zdobywajc 3 kb i l skrzynk amunicji.
W rej[onie] m. Houczkw (9 km wsch. Sanok) grupa operacyjna 10 pp
wykrya bunkier, w ktrym ujto 9 bandytw z broni i granatami.
W rej[onie] m. Jabonica Ruska (15 km pn. Sanok) grupa operacyjna
12 pp stoczya walk z band, przebywajc w bunkrze. Zabito 3 bandytw
i 5 ujto, zdobywajc 8 jednostek broni, radiostacj, granaty, amunicj oraz
wane dokumenty.
W rej[onie] m. Jawornik (16 km zach. Baligrd) oddzia rozpoznawczy
7 DP natkn si na band UPA w sile 17 ludzi. W czasie walki 3 bandytw
zabito i l ciko rannego ujto. Pocig za band trwa.
W rej[onie] m. Stuposiany (33 km pd.-wsch. Baligrd) grupa operacyjna KBW wykrya 2 bunkry, w ktrych znaleziono 2 rkm, l automat
i 2 pistolety maszynowe.
267
2006-04-13 23:12:50
[] . (33 .-. ) 2 , 2 , 1 2 -.
,
, ,
. .
1.
) .
8 V [] 90 [], 30 275 .
9 10 V [] 21 [], 7202 .
111 [], 37 477 .
.
, , 2.
) .
10 . . 39 , 14 137 , :
[] 21 , 6335 .
[] 18 [] 780[2]
.
.
[]
[]
9 - (18 . ).
.
9 . .
[] []
, [] []. .
[]
6 []
1.
268
2006-04-13 23:12:50
Jednostki GO Wisa zdobyy cay szereg dokumentw band UPA

o treci omawiajcej ich sytuacj, taktyk walki, stan moralny itp. Charakterystyczne wyjtki z powyszych dokumentw zawarte s w zaczniku
Nr l.
b) Akcja wysiedlecza.
Do dnia 8 V odjechao og[em] 90 transp[ortw] o stanie 30 275 ludzi.
W dniach 9 i 10 V odjechao og[em] 21 transp[ortw] o stanie 7202
ludzi.
Ogem odeszo 111 transp[ortw] o stanie 37 477 ludzi.
Akcja przesiedlecza przebiega planowo. Wykaz miejscowoci, w ktrych akcja wysiedlecza zostaa zakoczona, przedstawia zacznik Nr 2.
c) Akcja osiedlecza.
Do dnia 10 maja br. przybyo do miejsc przeznaczenia ogem 39 transportw o stanie 14 137 ludzi, z czego przypada:
Na woj. szczeciskie 21 transportw o stanie 6335 ludzi.
Na woj. olsztyskie 18 transportw o stanie 780[2] ludzi.
Woj. lubelskie
Grupa manewrowa 9 pp prowadzi akcje przeciwko bandom UPA
w rejonie lasw uhrynowsko-dohobyczowskich (18 km pd. Hrubieszw).
O wynikach akcji meldunki jeszcze nie nadeszy.
Dnia 9 maja br. grupy operacyjne WBW rozpoczy akcje przeciwko
bandzie Mota w rej[onie] osice Sarnaki pow. Siedlce oraz przeciwko
bandom WiN elaznego i Ordona w rej[onie] pow. Wodawa. Meldunki o postpach akcji jeszcze nie nadeszy.
Woj. krakowskie
Grupy operacyjne 6 DP i KBW prowadz w rejonie granicznym pow.
Nowy Scz i Gorlice dziaalno zwiadowcz przeciwko bandzie UPA
Smyrnego1.
269
2006-04-13 23:12:50
. 12 1947 .
1.

2.

,

3.

||
||
||
||
9 V
5
1
9 V
82
77
12 V
1
2
1
1
12 V
10
26
6
2
6
1
1
92
103
547
27
9 V
2
1
12 V
1
1
547
28
3
1
2
15
36
190
11
81
43 901
56
2
10
29
170
11
72
42 401
50
5
7
20
9
1 500
6

()

1

I. [], , []
( [] , )2;
2 V 47 .:
... :
270
2006-04-13 23:12:50
C. Oglne zestawienie na dzie 12 maja 1947 r.

1. Straty wasne
zabitych onierzy WP

WBW

rannych onierzy WP

WBW
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
o wspprac z bandami
3. Zdobyto broni
modzierzy
rusznic ppanc
ckm
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji
zniszczono bunkrw
||
||
||
||
do dn. 9 V
5
1
do dn. 9 V
82
77
na dz. 12 V
1
2
1
1
na dz. 12 V
10
26
razem
6
2
6
1
1
razem
92
103
547
27
do dn. 9 V
2
1
na dz. 12 V
1
1
547
28
razem
3
1
2
15
36
190
11
81
43 901
56
2
10
29
170
11
72
42 401
50
5
7
20
9
1 500
6

() Micha ymierski
Marszaek Polski
Zacznik Nr l
Wycigi z dokumentw band UPA
I. Z listu wyszego d[owd]cy ps. Ja do d[owd]cy kurenia (prawdopodobnie d[owd]cy kurenia Ren ps. Roman)2; list z dn. 2 IV 47 r.:
... Taktyka dla oddziaw na lato:
1. Naprawi obuwie i odzie, przeprowadzi zbirk wrd polskiej
ludnoci, bra krowy i sprzeda na ten cel; przyspieszy rekwizycje.
271
2006-04-13 23:12:50
1. ,
, ; .
2. ,
( ). !!!
, ,
,
. ,
. ,
.
3. , . ,
.
.
. (
), .

. . []

3. ,
. ,
, , ,
4 (
?). ,
. ,
.
, , [] [] ,
. , ,
,
, , .
. 10 , 20
. ( , )
.
( ).
, . . -
272
2006-04-13 23:12:51
2. Nie prowadzi walk zaczepnych, chyba e trzeba co zdoby, albo

od czasu do czasu pohamowa zuchwao i rozproszenie wroga w terenie
(wtedy zasadzka). Oszczdza amunicj!!! Czasem trzeba gdzie uderzy
na wroga, eby strzelcy nie stracili bojowego ducha, ale wybra miejsce
dobre, eby uderzy bez wasnych ofiar i amunicji duo nie wystrzela. Nie
naley jednak dopuszcza do tego, eby w terenie zawsze uciekano przed
wrogiem. W obronnych walkach, jeli nie ma moliwoci pokonania wroga
w walce odrywa si i znika.
3. Zamiast prowadzi prac polityczn wrd polskiej ludnoci, robi
rajdy na polskich terenach. Zachowywa si correct, nie prowadzi
odwetowych i karnych akcji. Nie trzyma si jednego lasu i rejonu. Kademu oddziaowi wyznaczy teren dziaania na polskim obszarze. Oddzia ten winien czsto przebywa w tym terenie (moliwie jak najduej),
a na wasny teren powinien przychodzi tylko na odpoczynek. Ten rok dla
oddziau ma by rokiem rajdw i pracy politycznej wrd cudzoziemcw. Naley pozna dokadnie lasy dalej na zachd i na pnoc od naszych
terenw. Nasz partyzant musi oddala si od chaty to zn[aczy] nie powinien ogranicza si do podtrzymywania na duchu Polakw bo oni nie
s tego warci3. Nam chodzi o midzynarodow aren, o sformowanie antybolszewickiej opinii wiata, chodzi nam o przyspieszenie procesu wybuchu
wojny, o poinformowanie wiata, e w ZSRR gotuje si, e Truman4 susznie omiela si realizowa swoj now polityk (zrozumielicie?). Chodzi
o to, eby polski teren wykorzysta jako baz. Gdyby na miejscu Polakw
mieszkali tutaj Indianie, to t sam prac prowadzilibymy i wrd nich.
Poprawne zachowanie si wobec ludnoci jest konieczne, dlatego e nasi prowadz za granic walk z pastwami zachodnimi o uznanie U[kraiskiej] P[owstaczej] Armii, jako penoprawnej. Musimy da zna o sobie,
ale waniejszym jest jeszcze, abymy okazali swoje polityczne i kulturalne
oblicze, aby znikna wreszcie obawa, e moe jestemy band.
Do pracy naley przystpowa stopniowo. Najpierw wysya oddzia
w rejon na gboko 10 km, nastpnym razem na 20 km w gb i w ten
sposb coraz gbiej przenika w teren. Jak wykazaa praktyka, w tym
okrgu (zimowy rejon dziaania Buraki za Sanem i pododdziaw, jak
[sotnia] Chrin) polski obszar otworzy nam bramy. Postaram si dostarczy Wam literatur (ju jest odbita). W czasie rajdw obowizuje taktyka podana w pracy pod tyt[uem] Rajdy i praca polityczna wrd polskiej
ludnoci, wydanej na jesieni w 1946 r. Obecnie rajdy bd konieczne. Wrg chce nas zablokowa w lasach na naszych terenach i zmusi nas
do czoowych walk. W wypadku tego rodzaju usiowa ze strony wroga
(a w tym roku naley si spodziewa najwicej takich akcji), trzeba lawirowa wycofywa si na tyy wroga, rozszerza obszar dziaania, aby
273
2006-04-13 23:12:51
, 1946 . .
. (
),
, ,
.
,
( , 5, ).
, , .
, 6? ,
. ? ? , .
( ), .
. ()
, . ,
, , . ,
, , .
. ,
. ,
,
, ,
.
() . . ,
. ? , ( ,
), , ....
II. [] ( ) [] a ( ), ( 7 V 1947 .):
... , , .
, , 2 7.
20 . , -
274
2006-04-13 23:12:51
wrg nie mg nas wanie zablokowa w naszym maym rejonie. Ponadto

musimy w cigu tego lata zrobi tak sam imprez, jak w zeszym roku na
wiosn (wtedy bra udzia w akcji Myron, Kornij5, Bir).
Pomylcie o tym, kiedy, gdzie i jak najlepiej byoby to mona przeprowadzi. Czy uwaacie, e wystarczy Bir i Brd6? Chrina boj
si puszcza, eby nas nie skompromitowa. Moe wysa jeszcze cz
oddziau Buraki? Co o tym mylicie? Ja uwaam, e nie chodzi tu
o liczebno oddziaw, a tylko o jako ich pracy. Jeeli przypr jaki oddzia (prawdopodobnie do granicy), wtedy trzeba przej na druga stron.
Trzeba tam zachowywa si poprawnie. Gdyby oni (komunici) wystpili
przeciwko nam z broni, to nic strasznego. Mona wtedy uderzy na nich
i tak wyjd z tej walki jak ci, co z nami walcz. Tam lasy s, a ludno
je da trudno, niech poniesie i ona cz ciaru nam chodzi o rozgos,
o reklam na arenie midzynarodowej.
Po naszym odejciu przyjedaj na miejsce zagraniczni korespondenci i pisz o nas. Dlatego nie mona dawa materiau, ktry by wiadczy
przeciwko nam. Nasze wadze centralne chc, eby przenika w teren rajdami moliwie czsto i jak najgbiej, gdy to daje lepsze wyniki ni dziesi potyczek, wygranych na naszym terenie.
Oglnie ten rok (lato) trzeba wykorzysta maksymalnie dla tej pracy.
Robi wszystko wg si strzelcw nie mona ich przemcza. Nie wiza
si z oddziaami bojowymi, gdy wrg cay czas bdzie je przeladowa.
Jak sprawa z amunicj? Trzeba oszczdza moe w cigu tego lata co
dostaniemy (wg szkicu, ktry przysalicie), jednak bdzie to zaleao od
sytuacji w wiecie i na naszym terenie, tote liczy na to nie mona....
II. Z listu d[owd]cy sotni ps. Chrin do d[owd]cy kurenia Rena
ps. Roman, ktremu bezporednio podlega (list z dn. 7 V 1947 r.):
... Dzisiaj oderwaem si od nieprzyjaciela i korzystajc z tego pisz
do Was przez kuriera. U nas ju naprawd Zaporoska emkowska Sicz,
wokoo pustki, po ktrych hula 2 Armia wierczewskiego7. Polakw jest
tutaj okoo 20 tysicy. Zajli wszystkie wioski, a oprcz tego kwateruj po
lasach. Robi zasadzki, obawy, wywo wszystko. Pilnuj rwnie wsi pooonych pod lasem, abymy si nie mogli zgromadzi. Przetrzsaj skraje
lasw w poszukiwaniu ywnoci. Maj rozkaz wytpi, ciga, ciga
a do koca. Mnie te cigaj poczwszy od 16 III tak, e pogo ta niczym
nie rni si od stalinowskiej mioty. W cigu tego czasu miaem 4 walki, 7 potyczek, 12 zasadzek. Moje straty: 8 zabitych, 11 rannych, 4 wzili
do niewoli. Nieprzyjaciel mia 92 zabitych i prawie tylu rannych....
... Otrzymujemy ze wszystkich stron gratulacje. Nazywaj nas teraz
rycerzami emkowszczyzny, ale ci rycerze tak wygldaj, e mona
275
2006-04-13 23:12:51
. , , .
, .
. , , . , 16 III ,
. 4 , 7 , 12
. : 8 , 11 , 4 .
92 .
... .
, , . .
, ( ).
, . ,
, , ,
.
. , .
,
. , , ,
, , ....
... [!]
, , .
.
, - ( 23 ).
... . .
. ,
: . , .
2 .
7 . . 4
.
( []). , , ? ?
, .
: () 8,
276
2006-04-13 23:12:51
ich wysa na postrach ludzi. Chodzimy wszyscy obdarci. Paszcze popalilimy przy ogniskach, bo nie mamy ju taboru (pi razy nas rozbili).
Niektrzy nie maj zupenie koszuli, kalesonw. Nikt nie goli si, bo nie
ma myda, ogie zdobywamy krzeszc hubki i obserwujemy, czy nie pali
si gdzie trawa, podpalona przez Polakw. Duo strzelcw chodzi w apciach z krowiej skry. Stan jest straszny, ale prawdziwy. Syszaem przed
Boym Narodzeniem, e mj ssiad ksi Roman Zawikostky mia dla
Chrina jaki podarunek w rodzaju Anzuga. Przepraszam za miao,
e prosz o to, ale jestem tak obdarty, e moe to by kurtka atana, aby
tylko caa, bo ata tutaj nie ma czym....
... Dzisiaj powinienem ubra i obu dwie brygady [!] jest to niemoliwoci i dlatego zwracam si do Was, kolego Romanie, o pomoc. Wsie
polskie oddzieliy si od nas elazn lini Zygfryda. Wojsko Polskie znajduje si we wszystkich wioskach, szkoda wic myle o jakiej cznoci
z miastem (chyba za 23 miesice)....
... Wedug naszego wywiadu nasi zabili w Samborze bolszewickiego
dygnitarza. Przez pi dni nie byo gazet. W tamtych stronach nasza partyzantka jest bardzo silna. Przybyli stamtd chopcy opowiadaj straszne rzeczy: bior do wojska sowieckiego. S wiadomoci, e Przemyl te
odejdzie od Polski. Dowdca Buraka straci 2 czotowych i wszystkich
rojowych. W cigu trzech dni mia 7 walk. Tam pojechao te Wojsko Polskie. Mnie 4 razy wypdzili do Czechosowacji. Midzy sob artujemy
Ukraino, bd spokojna bo gerojom sabo (zamiast gerojom sawa
przyp. tum.). Mimo okrenia i wycieczenia z godu, nastrj onierzy
dobry, ale na jak dugo? Kto to wie?
W akcji na wsiach byo NKWD i przeprowadzao masowe aresztowania.
Za zgodno z odpisem: () Przoski8, pk
277
2006-04-13 23:12:51
2
,

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12. -
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31
293
180
322
307
738
49
190
49
169
243
1060
632
401
780
650
250
212
1006
634
515
250
757
23
320
49
246
558

31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
:
703
370
243
132
221
312
222
553
521
447
370
36
75
47
237
444
260
108
159
311
29
189
35
101
112
74
75
103
3
17 4019
[]
278
2006-04-13 23:12:52
Zacznik Nr 2
Wykaz miejscowoci, na terenie ktrych ukoczono
akcj wysiedlecz ludnoci ukraiskiej
Lp. Miejscowo
1. Morochw
2. ukowe
3. Zwierzy
4. Zahoczewie
5. Olchowa
6. rednia Wie
7. czki
8. Bachlowa
9. Huzele
10. Dziurdziw
11. Weremie
12. Lesko-Gruszka
13. Wielopole
14. Tarnawa
15. Bereska
16. Mokre
17. Tyrawa Wooska
18. Rakowa
19. Rozpucie
20. Houczkw
21. Jureczkowa
22. Grziowa
23. Wojtkowa
24. Wojtkwka
25. Trzcianiec
26. Trjca
27. omna
28. Krajna
29. Nowosielce Kozickie
30. Stakowa
Ilo
wysiedlonych
31
293
180
322
307
738
49
190
49
169
243
1060
632
401
780
650
250
212
1006
634
515
250
757
23
320
49
246
558
Ilo
Lp. Miejscowo
wysiedlonych
703
31. Paszowa
370
32. Brelikw
243
33. Leszczowate
132
34. Serednica
221
35. Romanowa Wola
36. Ropienka
312
37. Jankowce
222
38. Uherce Mineralne
553
39. Orelec
521
40. Bbrka
447
41. Myczkowce
370
42. Dubieski
36
43. Moczary
75
44. Wujskie
47
45. Zau
237
46. Olchowce
444
47. Bykowce
260
48. Tapiska
108
49. Lachawa
159
50. Dobrzanka
311
51. Wola Rustykalna
29
52. Malawa
189
53. Brzeawa
35
54. Czeremcha
101
55. Lipowiec
112
56. Posada Jaliska
74
57. Daliowa
75
58. Wola Wyna
103
59. Polany Surowiczne
3
Ogem: 17 4019
lu[dzi]
279
2006-04-13 23:12:52

.
() ,
a 2 , 743, . 166, 170.
1 , X/32, . 14.
, .
, .
- -
, ,
- , - .
70100
. 1947 ,
. 1948. , . 1949
-, , .
, , 1957 .
2
, VI .
3
.
4
. (18841972), , 19341944 ;
1945 -, 1945 1953 .
5
; ,
.
6
: .
7
,
2 , .
8
(1913 . .), , 1944
, 1946 . III , 19511955
; 1955 .
9
. : 17 406.
1
280
2006-04-13 23:12:52
Dalszy cig wykazu nastpi po otrzymaniu dokadnych meldunkw

z terenu.
() Przoski, pk
Komunikat i zacznik nr 2 IPN, MBP 743, k. 166, 170.
Zacznik nr 1 IPN, MBP UPA X/32, k. 14.
Komunikat papier z nadrukiem firmowym, nad nadrukiem godo pastwowe.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
Fedak Mychajo, ps. Smyrnyj, prowidnyk I Rejonu Nadrejonu Werchowyna I Okrgu OUN-B i dca samodzielnej sotni UPA, utworzonej na bazie OUN-B i SKW. Sotnia liczya
70100 ludzi i dziaaa gwnie w powiatach nowosdeckim i gorlickim. Pod koniec 1947
cz sotni przesza na terytorium Czechosowacji, gdzie zostaa rozbita. Niedobitki powrciy do Polski i dziaay do 1948. Smyrnyj po rozbiciu sotni przedosta si do Niemiec.
W 1949 przyby do Polski z grup kurierw OUN-B, aby nawiza kontakt z Myrosawem
Onyszkewyczem, ps. Orest. W zwizku z aresztowaniem Oresta powrci do Niemiec,
a w 1957 wyemigrowa do Kanady.
2
By moe jest to list dcy OW VI do Rena.
3
Tak w oryginale.
4
Truman Harry S. (18841972), amerykaski polityk, w l. 19341944 senator; od stycznia 1945 wiceprezydent, a od kwietnia 1945 do stycznia 1953 prezydent USA.
5
Prawdopodobnie dca niezidentyfikowanej sotni; by moe chodzi o Jarosawa Jaroszewycza.
6
Prawdopodobnie: Brodycz.
7
Mowa o GO Wisa, ktra skadaa si z wielu zwizkw taktycznych 2 Armii WP
dowodzonej przez gen. Karola wierczewskiego.
8
Przoski Michai (ur. 1913), oficer sowiecki skierowany w 1944 do WP w ZSRS, od
lutego 1946 zca szefa Oddz. III Szt. Gen., w 1. 19511955 dca WOP, w 1955 powrci do
ZSRS.
9
Tak w oryginale. Sumowanie daje wynik: 17 406.
1
281
2006-04-13 23:12:52
34
15 1947, . 7
- ,

-00240/III-a
, -15-a 1947 .

7

,
[]
14 1947 .
1:200 000
.
) .
111213 . .
[] (14 .-. ), . (14 . ) .
. , .: , , , , , , [?], , , , .
. 3 , [] []
,, 1 [] 2. 3 . .
[] . (14 .-. ) 1 1 , , , 1 1 [?] 15
.
) .
10 V [] 111 [], 37 477 .
1112 V [] 19 [], 6668 .
130 [], 44 145 .
.
, 1.
) .
282
2006-04-13 23:12:52
34
Nr a-00240/III-a

cile tajne
Komunikat Nr 7
na dzie 14 maja 1947 roku.
Mapa 1:200 000
W dniach 111213 maja br. jednostki GO Wisa przeprowadzay akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach] Jamna Grna
(14 km pd.-wsch. Bircza), m. Rozpucie (14 km wsch. Sanok) oraz na terenie masywu lenego na pd. od m. Baligrd, zawartego w granicach m.:
Cisn, Jabonki, Bystre, Czarne, Sukowate, Kamionki, Turne [?], Duszatyn, Smolnik, Szczerbanwka, ubracze.
Na terenie ww. masywu lenego jednostki GO przeprowadzaj operacj
przeciwko bandom Chrina i Stacha. W wyniku dotychczasowej akcji
zabito 3 bandytw, w tym z[astp]c d[owd]cy bandy Stacha ps. enko1
oraz d[owd]c maej grupy bandyckiej ps. Wij2. Ujto 3 banderowcw.
Akcja trwa.
W rej[onie] m. Jamna Grna (14 km pd.-wsch. Bircza) oddzia rozpoznawczy l pp wykry l bunkier, w ktrym znaleziono du ilo dokumentw band, aparat fotograficzny, l kb i l [?], ok. 15 kg trotylu.
b) Akcja wsiedlecza.
Do dn[ia] l0 V odjechao og[em] 111 transp[ortw] o stanie 37 477 ludzi.
W dniach 1112 V odjechao og[em] 19 transp[ortw] o stanie 6668
ludzi.
Dalszy cig wykazu miejscowoci, w ktrych zakoczono akcj przesiedlecz zawiera zacznik Nr l.
283
2006-04-13 23:12:52
12 . . 74 [], 25 564 , :
[] 45 [], 13 807
,
[] 29 [], 11 757 .
.
[]
9 , [] - , . (30 .-.
) 16 . (6080 ),
. .
, . 1
3 , .
11 12 . . ,
, 2 ; 1 4 . , 0,5 . .
. 14 1947 .
1.

,

2.
12 V
82
103
14 V
4
8
96
111
547
28
12 V
190
11
81
43 901
56
14 V
3
1
3
6 000
16
556
28
193
12
84
49 901
72

()

284
2006-04-13 23:12:53
Do dnia 12 maja br. przybyy do miejsc przeznaczenia ogem 74 transp[orty] o stanie 25 564 ludzi, z czego przypada:
na woj. szczeciskie 45 transp[ortw] o stanie 13 807 ludzi,
na woj. olsztyskie 29 transp[ortw] o stanie 11 757 ludzi.
na terenie woj. lubelskiego
Grupa manewrowa 9 pp, dziaajca przeciwko bandom UPA w rej[onie]
lasw uhrynowsko-dohobyczowskich, zniszczya w m. Uhrynw (30 km
pd.-wsch. Hrubieszw) 16 bunkrw oraz punkt sanitarny band. Bunkry
przeznaczone byy na pomieszczenia dla ludzi (od 60 do 80 osb w kadym), przy czym wyposaono je w niezbdny sprzt kwaterunkowy oraz
wbudowano szczeliny do strzelania z broni rcznej i maszynowej. Bunkry
zabezpieczone byy dookoa rowami strzeleckimi ze stanowiskami na bro
maszynow. Bunkry zniszczono, przy czym podczas zniszczenia wybucha dua ilo zamaskowanej amunicji. W czasie akcji zabito l bandyt
oraz ujto 3 osoby podejrzane o wspprac z UPA.
W nocy z dnia 11 na 12 maja br. bandy UPA zniszczyy przy uyciu materiaw wybuchowych 2 mosty drogowe na rzece Sookija na trasie Uhrynw Bez; l w odlegoci 4 km wsch. Uhnw, drugi 0,5 km zach. Bez.
C. Oglne zestawienie na dz[ie] 14 maja 1947 r.
1. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
o wspprac z bandami
2. Zdobyto broni
kb
pistoletw
granatw
amunicji
zniszczono bunkrw
do dn. 12 V
92
103
na dz. 14 V
4
8
razem
96
111
547
28
do dn. 12 V
190
11
81
43 901
56
na dz. 14 V
3
1
3
6 000
16
556
28
razem
193
12
84
49 901
72

() Micha ymierski
Marszaek Polski
285
2006-04-13 23:12:53
1
,

( 12 V 47 .)

60.
61.
62. -
63. ,
,
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
86.
87.
88.
457
18
89.
212
250
90.
206
15
91.
105
92.
80
747
93.
42
36
94.
76
421
95.
18
96.
78
309
97.
12
13
98.
86
99.
104
163
100.
15
353
101.
161
102.
103
223
103.
181
104.
48
199
105.
186
106.
107.
15
108.
46
109.
65
513
110.
307
111.
10
112.
124
50
113.
51
460
114.
579
100
115.
111
116.
286
2006-04-13 23:12:53
Zacznik Nr l
Wykaz miejscowoci, na terenie ktrych
ukoczono akcj wysiedlecz ludnoci ukraiskiej
(dalszy cig tabeli z dnia 12 V 47 r.)
Ilo
Lp. Miejscowo
wysiedlo- Lp. Miejscowo
nych
18
89. Ponna
60. Surowica
250
90. Przybyszw
61. Wola Nina
15
91. Kamienne
62. Rudawka-Jaliska
92. Karlikw
63. Wisok Grny, Dol747
93. Wola Piotrowa
ny, Wielki
36
94. Tokarnia
64. Smolnik
421
95. Bukowsko
65. Jawornik
18
96. Wola Jaworowa
66. Preuki
309
97. Roztoki
67. Doyca
13
98. Puawy
68. Duszatyn
86
99. Wola Skowa
69. Czystohorb
163
100. Nagrzany
70. Radoszyce
353
101. Wolica
71. Komacza
102. Zboiska
72. Jaliska
223
103. Bechwka
73. Turzask
104. Ratnawica
74. Podgbokie
199
105. Niebiszczany
75. ernica Wyna
186
106. Pod Obszarem
76. ernica Nina
107. Stre Wielkie

77. Cisowiec
108. Zawadka Moro78. Wola Matiaszowa
chowska
79. Roztoki Dolne
46
109. Wysoczany
80. Serednie Wielkie
110. Kouszne
81. Choce
513
111. Kulaszne
82. Kieczawa
112. Szczawne
83. Sukowate
113. Rzeped
84. Huczwice
50
114. Brzozowiec
85. Bereska
460
115. Czaszyn
86. Zabrodzie
100
116. Pora
87. erdenka
111
117. Postow
88. Zahoczewie
457
Ilo
wysiedlonych
212
206
105
80
42
76
78
12
104
15
161
103
181
48
15
65
307
10
124
51
579
287
2006-04-13 23:12:53
117.
118.
119.
120.
121.
122.
123.
124.
125.
126.
127.
128. [?]
129.
130.
116
287
146.
147.
148.
149.
150.
151.
152.
153.
154.
155.
156.
157.
158.
159.
160.
161.
162.
163.
164.
165.
166.
167.
168.
97
203
79
144
80
78
14
72
93
226
225
160
10
2
287
250
432
543
193
25
43
167
370
138
57
198
142
268
131.
132.
133.
134.
135.
136.
137.
138.
139.
140.
141.
142.
143.
144.
145.
60
224
284
194
538
390
40
146
44
68
45
118
14
31
25
169.
170.
171. ( . 1945 .)
172.
173. ( . 1945 .)
174.
175.
176.

177.

178.
179.
180.
181.
182.
183.
184.
185.
186.
187.
188.
189.
550
90
217
||
||
||
||
130
230
144
21
133
152
132
139
82
73
30
86
288
2006-04-13 23:12:53
118. Pod Klasztorem

119. Zahuty
120. Zagrz
121. Zasaw
122. Dolina
123. Nowosiki
124. Berenica Nina
125. Rudenka
126. Houczkw
127. Wujskie
128. Papro [?]
129. Pomiarki
130. Sonne
131. Ropa
132. Krzywcza
146. Bachrzec
147. Kosztowa
148. Reczpol
149. Korytniki
150. Wapowce
151. townia
152. Bewin
153. Kukowce
154. Ostrw
155. Bolestraszyce
156. urawica
157. Wyszatyce
158. Buszkowice
159. Buszkowiczki
160. Lipa Dolna
161. Lipa Grna
162. Jasionw
163. Wola Woodzka
164. Porby
165. Huty
166. Nietrebka
167. Zahuty
168. Jabonica Ruska
116
287
250
432
543
193
25
43
60
224
97
203
79
144
80
78
14
72
93
226
225
160
10
2
287
167
370
138
57
198
142
268
133. Ruszelczyce
134. Skopw
135. Krzywiecka Wola
136. rednia
137. Helusz
138. Babice
139. Nienadowa
140. Przedmiecie Dubieckie
141. Drohobyczka
142. Ruska Wie
143. Sonne
144. Podbukowina
145. liwnica
284
194
538
390
40
146
44
169. Ulucz
170. Hroszwka
171. Borownica (wie
wysiedl. w 1945)
172. Jawornik Ruski
173. Pawokoma (wie
wysiedl. w 1945)
174. Sielnica

175. Polchowa
176. Pitkowa
177. Tarnawka
178. Bircza
179. Kupna
180. Chyrzyna
181. Chyrzynka
182. odzinka
183. Stara Bircza
184. Bachw
185. Sufczyna
186. Brzuska
187. Nowa Wie
188. Cisowa
189. Krzeczkowa
550
90
68
45
118
14
31
25
217
||
||
||
||
130
230
144
21
133
152
132
139
82
73
30
86
289
2006-04-13 23:12:53
190.
191.
192.
193.
194.
195.
196.
197.
198.
199.
200.
201.
202.
203.
204.
205.
206.
207.
208.
209.
210.
211.
212.
213.
214.
215.
216.
278
230
250
960
395
285
98
78
59
45
37
177
63
337
677
112
39
6
298
260
128
160
125
206
100
169
50
217.
218.
219.
220.
221.
222.
223.
224.
225.
226.
227.
228.
229.
230.
231.
232.
233.
234.
235.
236.
237.
238.
239.
240.
:
12 V .
159:
:
60
70
30
7
200
55
59
50
51
59
70
305
512
320
444
24 633
[]
17 401
[]
42 0343
[]

.
() ,
, 743, . 164165, 178.
, .
, .
290
2006-04-13 23:12:54
190. Grochowce
191. Kniayce
192. Witoszyce
193. Kormanice
194. Fredropol
195. Aksmanice
196. Koniusza
197. Solca
198. Berendowice
199. Modowice
200. Kokowice
201. Torki
202. Mikisz Stary
203. Korzenica
204. Podziacz
205. Mikisz Nowy
206. Nako
207. Stubno
208. Wietlin
209. Surochw
210. Koniaczw
211. Tyskowa
212. Radziejowa
213. Zawz
214. Buk
215. Solina
216. Liszna
278
230
250
960
395
285
98
78
59
45
37
177
63
337
677
112
39
6
298
260
128
160
125
206
100
169
50
60
70
30
7
200
55
59
50
51
59
70
305
512
320
444
24 633
lu[dzi]
Wg tabeli z 12 V poz. 17 401
lu[dzi]
159:
Razem: 42 0343
lu[dzi]
217. ubracze
218. Przysup
219. Strubowiska
220. Hulskie
221. Wetlina
222. uh
223. Horodek
224. Rajskie
225. Bereki
226. Ustrzyki Grne
227. Tworylczyk
228. Studenne
229. Cisna
230. Krywe
231. Tworylne
232. Wokowyja
233. Rybne
234. Myczkw
235. Polaczyk
236. Terka
237. Bukowiec
238. Grzanka
239. Berenica Wyna
240. Sawkowczyk
Razem:
Dalszy cig wykazu nastpi po otrzymaniu dokadnych meldunkw z terenu.

() Przoski, pk
IPN, MBP 743, k. 164165, 178.
291
2006-04-13 23:12:54

- -
, ,
.
2
IV
-.
3
. : 24 688 + 17 406 = 42 094.
1
2006-04-13 23:12:54
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
NN, ps. enko, zastpca Stacha i dca I czoty w sotni Stacha.

Zapewne referent gospodarczy Rejonu IV Nadrejonu Beskyd I Okrgu OUN-B.
3
Tak w oryginale. Powinno by: 24 688 + 17 406 = 42 094.
1
2
2006-04-13 23:12:54
35
15 1947, . 1

, 15 V 1947 .

1
2 10 [] ,
, , , , 8 [] .
, .

.
, ,
.
:
103
:
5 .
1.
14
2.
3.
5
4. []
21
5. ,
7
6.
7
7. [], []
2
8.
3
9.
6
10. []
2
||
||
||
||
||
||
||
||
||
294
2006-04-13 23:12:54
35
15 maja 1947, Rzeszw. Biuletyn Nr 1 WUBP w Rzeszowie
dotyczcy nastrojw panujcych wrd ludnoci
w zwizku z akcj wysiedlecz
Rzeszw, dnia 15 V 1947 r.
Do
Szefa Sztabu pk. Korczyskiego
w Sanoku
Biuletyn nr l
W okresie od 2 do 10 maja Specgrupy Wydz[iau] B znajdujce si
w Przemylu, Jarosawiu, Sanoku, Lesku i Gorlicach opracoway okoo
8 tys. dokumentw.
Opracowany materia wykazuje, e spoeczestwo naszego wojewdztwa znajduje si pod silnym wraeniem akcji przesiedlenia. O przesiedleniu pisz prawie wszyscy i reaguj zalenie od osobistego zainteresowania
i politycznego nastawienia.
Element przestpczy te posuguje si poczt, na co wskazuje dua
ilo dokumentw operatywnych, ktre zostay skierowane do Sztabu celem wykorzystania.
Tematyka dokumentw operatywnych:
Za powyszy okres do Sztabu skierowano 103 dokumenty o nastpujcej treci:
1. Doniesienie na osoby narodowoci ukraiskiej
5 dok.
14
2. Przechowanie Ukraicw u Polakw
3. Uprzedzenie o grocym przesiedleniu
5
4. Antyrzdowe wypowiedzi w zwizku z akcj przesied[lecz]
21
5. Kontakty z ludmi poszukiwanymi przez UB i MO
7
6. Uprzedzenie o grocym aresztowaniu
7
7. Dotyczce przestpstw funkcj[onariuszy] MO
2
8. Podejrzane kontakty z zagranic
3
9. Doniesienie o Volksdeutschach
6
10. Nastroje onierzy WBW w zwizku z akcj przes[iedlecz]
2
11. Ujawnienie tajemnicy subowej
13
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
295
2006-04-13 23:12:54
11.
12.[1] )
) ,
) ,
)
12.[2]
13. []-[]
14.
15.
16. ,
17.

:
1.
2.
3. []
4.
:
||
13
1
1
1
2
||
||
||
||
||
||
10
||
41 .
37
13
12
103 .
||
||
||
,
, . ,
, ,
, , , .
. ,
, , , .
: ... , ,
, ...
..., ... [] , ... .
: ... ,
, , , ,
... , ,
....
296
2006-04-13 23:12:54
12.[1] a) wrogie nastawienie radzisty

b) przesanie zdj pomordowanych onierzy przez
UPA
c) zawiadomienia o zabitych kolegach w akcji
d) zdrada miejsca postoju i ruchu wojska
12.[2] Ucieczka na Zachd przed wysiedleniem
13. Wyrobienie metryk rzym[sko]kat[olickich] Ukraicom
14. Przechowanie tajnej radiostacji
15. Ratowanie si przy pomocy przekupstwa Ukraicw
16. Niezadowolenie pracownikw zatrudnionych przy akcji
przesiedleczej
17. Wyrabianie zawiadcze w biurach dla ratowania si
przed wysiedleniem
Dokumenty skierowano do:
1. Sztabu w Sanoku
2. w Przemylu
3. Szefa Inf[ormacji] WP
4. WUBP Rzeszw
Razem:
||
1
1
1
2
||
||
||
||
||
10
||
41 dok.
37
13
12
103 dok.
||
||
||
Co si tyczy nastrojw spoeczestwa, to przede wszystkim uderza zupena dezorientacja co do przyczyny, zasigu i celu akcji przesiedlenia. Ludzie nie zdaj sobie sprawy, w jakim celu rzd przeprowadza akcj, jeszcze
mniej orientuj si, kto podlega przesiedleniu i nie wiedz, co stanie si
z ludmi po przesiedleniu.
We wszystkich dokumentach wyczuwa si silne zaniepokojenie i bezradno. Ludzie powtarzaj pogoski nieprawdopodobne, ktre sami podaj w wtpliwo, co jednak nie zmniejsza destrukcyjnego dziaania.
Kobieta z Jarosawia pisze: ... nikt nie wie po co, na co, kady wzrusza
ramionami. Kr rne wersje... opowiadaj, e bardzo wiele bd wysiedla z miast... e po Rzeszw, to wszystkich wysiedl... z poznaskiego to
maj ludzi przesiedla do nas, a nas w Poznaskie..., jednym sowem zanosi
si na ogromn ndz i tuaczk.
Ziembowa Anna z Sanoka pisze: ... wrd ludzi kr wieci, e Sanok maj wysiedli, a co gorsze, e oprni maj ziemie wschodnie, a
po Gorlice... kady widzi to niebezpieczestwo, t zgroz idc krokami
olbrzyma, ktra, zdaoby si, chce wszystko zgadzi....
Kobieta z Przemyla pisze: ... 60% ludnoci maj wysiedli z Przemyla, nikt nie wie, co go za godzin czeka... Panuje szalona droyzna....
297
2006-04-13 23:12:55
: ... 60%
... , ... ....
: ... ,
, , , ,
.
, : ... , , ,
, ....
: ... , , . . ,
, , 90% ....
: ...
, , ....
[] : ...
, ....
: ... - ,
, ....
: ... , , 3200 .1....
:
...
, , ....
: ... , ,
, , ....
. : ... ,
... , ... ,
... ....
: ...
, --
, ....
, ,
: ... ... , -
298
2006-04-13 23:12:55
Jzef Habko z pow. Brzozw pisze: ... w powiecie przemyskim, leskim, tak samo sanockim, nie bdzie si znajdowa ani jeden czowiek,
ani Ukrainiec, ani mieszanina, ani Polak, bo wszystko musowo wyjeda
w niewiadome miejsce....
Na temat, kto podlega wysiedleniu z Sanoka pisz: ... od nas z miasta
te masa osb ma wyjecha, wszyscy, ktrzy przyjechali ze wschodu i ci,
ktrzy nie gosowali....
Na tene temat Stach z Sanoka pisze: ... kr po miecie niepokojce
wieci, e bd te polskie rodziny wysiedlone, tzw. reakcjonici, tylko
nie wiadomo, kto do nich naley, bo prawie 90% jest bezpartyjnych....
Z Rzeszowa pisz: ... z wojewdztwa rzeszowskiego wywo bogatszych gospodarzy, to samo z kupcami, spekulantami i reakcjonistami....
Weroska Jadwiga z pow. sanockiego pisze: ... tylko jak kto naley do
partii, to go zostawiaj....
Z Przemyla pisz: ... wysiedlaj niby Ukraicw, lecz rwnie i Polakw, widocznie chc ten obszar zaludni swoimi....
Pacua z Przemyla pisze: ... w urawicy byy takie wypadki, e jaki
peperowiec mia zo na dobrego Polaka, to go ju wysiedlili, albo si bogaci wykupywali po 3200 tys.1....
O warunkach przesiedlenia nieujawniony nadawca pisze: ... w pow.
leskim po wysiedleniu ludzi wojsko zaraz spalio wioski, zabrali tylko
konie i krowy, a reszta zostaa spalona i w dalszym cigu pal wie za
wsi....
Na ten sam temat Kisielowna z Bystrowic pisze: ... wysiedleni w Przeworsku s na rampie, a krowy to si pas po zboach, a chopi to si rzucaj
z rozpaczy pod pocig, dzieci po drodze umieraj, kobiety przy porodach
umieraj....
Nadawca N. z Przemyla pisze: ... ludzie z rozpaczy samobjstwa popeniaj, bo zabieraj ich bez inwentarza i bez niczego... bo w Przeworsku
jest duo narodu, a ludzie umieraj z godu i rozpaczy... bydo si pasie po
polach i nikt nie wie, dokd ich wioz... zagnali wszystek nard na mk....
Wreszcie nadawca Stefan z Przemyla pisze: ... u nas mwi, e wszystkich bd a po a-Wis-a wysiedla i e wywo do Owicimia i tam ich
bd pali w piecach....
W parze z wysiedleniem, wypowiedzi o przesiedleniu przeplatane s
z pogoskami wojennymi i tak Marcela Sootwiska z Leska pisze: ... jedzie duo wojska caymi dniami... jad tanki, pancerki, czogi, na koniach,
piechota, tabory, tampony2 a strach... mwi, e jad na banderowcw, ale
e nigdzie ich nikt nie widzi... tego mwi nie wolno, e jad na granic do
Turcji....
299
2006-04-13 23:12:55
, , , , 2 ... , , , ...
, , ....
: ... , , , ....
: ...
... ,
, ...
3 , ,
[] ....
: ... ,
3 4....
, ,
, , ,
[ ] : ... - , . - .
, , 2 , ,
, .
[]
: ... ...
. ., . .... ,
...
, ... , ...
, , ... , ....
[]
: ... ,
... ,
... ,
, , ...
, , ....
[] : ... ...
20 , , , , ... 10 [] ...
...
...
... , ...
300
2006-04-13 23:12:55
Nykiel Stanisaw z Szwska pisze: ... u nas mwi e w tym roku wojna jest pewna, lub rewolucja, bo nard tego nie przeyje....
Podobnie niejaki Kosowicz z Jedlicz pisze: ... wojska tu peno naszego do Rosji przeszo... Sowieccy oficerowie cae transporty odbierali,
a nasi oficerowie nie chcieli odda wojska, to ich w Sanoku pozamykali...
3 dywizje naszego wojska poszo do Rosji, bo tam miaa by granda i tam
to powstanie stumili....
Pankowska Maria z Sanoka na ten sam temat pisze: ... s wieci, e na
Ukrainie robi powstanie ukow3 i Rokossowski4....
Niektre wypowiedzi ze wzgldu na styl, wzgldnie osob piszc naley traktowa jako wypowiedzi celowo prowokacyjne, tak np. nieujawniony
z Jarosawia pisze: ... kobiety rodz dzieci pod goym niebem bez jakiejkolwiek pomocy, maj by te ju trupy. Tak wyglda przyja polsko-zdradziecka. Ta akcja ma te obj i miasto bezrobotnych, maorolnych do 2 ha, repatriantw, ujawnionych, politycznie podejrzanych i Akowcw, ktrzy si na wojnie dorobili majtku.
Nieujawniony ksidz z Przemyla pisze do ks. Tomasza Sapeta w Gliwicach: ... wysiedlaj cay pas graniczny... zwaszcza PSL itp., zostaje PPR
i SL itp.... Ukraicy zostaj, jeeli zapisz si do PPR... miasto nasze ma te
pj w przewaajcej czci, mniejszo lojalna zostaje... popoch oglny,
rozpacz i cierpienie ludu... a o tym nawet gdzie napisa ani uali si nie
mona, bo wobec wiata blaguje si, e to akcja przeciw Ukraicom... Jeeli si Bg nie zlituje, to zginiemy tu wszyscy....
Z Przemyla podpisana Lilka pisze do ks. Leszczyskiego do Anglii
...obecnie wysiedlaj z Przemyla wszystkich, ktrzy nie nale do PPR...
nie tylko z Przemyla, ale i z innych czci Polski wysiedlaj ludzi... musz wszystko zostawi, umeblowanie, wszystkie pozostae rzeczy ulegaj
konfiskacie, wywo albo w gb Rosji lub na Zachd... podobno rodziny
tych, ktrzy przebywaj zagranic, maj by aresztowane i wywiezione do
Rosji....
Niejaki Tadek, inteligent z Przemyla, pisze do in. Mieczysawa Wieloboba w Anglii: ... od dwch tygodni wysiedlenie... noc przychodzi wojsko i [w czasie] do 20 min[ut] kae si spakowa; oczywicie mebli bra
nie wolno... w tej chwili 10 tys. ludzi czeka na wagony... nie wolno im
bra ze sob zboa... zboe zabiera wojsko i aduje, wg relacji kolejarzy,
na wschd... to samo si dzieje z krowami... wydaje mi si, e niemieckie przesiedlenia byy takie same... gdzie dowiedziaem si, e jaki chop
w rozpaczy zabi siekier on i czworo dzieci... historia nie pamita takich
wydarze... Straszna bya rze Hugenotw we Francji, ale... to byo przez
jedn noc, a u nas bez przerwy... w tych dniach by ks. biskup5 na wizytacji, to starosta odmwi auta, a potem nie dopuszczono do niego banderii
301
2006-04-13 23:12:55
, , ,
... ...
, ... , ... []-5 , ,
... , ,
.
, ....
, , , , , : ... .
.
. ,
.
? ?
, , ,
... . ....

, , .
.
, . [, ,] : ... ...
... []
, ....
...
, ...
-....
: ... , [] ... 35 , 60 , 7...
, ...
, , ,
30 , 4 , 40 ,
14 ... ... 7 8 ....
[]

() .,
302
2006-04-13 23:12:55
i strzelano do auta... Nieprawda, e wywo Ukraicw i rodziny mieszane, jak mwi. Oni wywo wycznie Polakw niewygodnych i niszcz
ich materialnie, to uatwi zrobienie kochozw....
Zdarzaj si, cho w minimalnej iloci, wypowiedzi pozytywne, tak
np. Sikora z Rzeszowa pisze o sytuacji w zwizku z wysiedleniem: ... Po
zamordowaniu gen. wierczewskiego wadze zabray si energicznie do likwidacji tej zarazy. Pojechao wiele wojska. Sycha o naszym przesiedleniu tamtejszej pseudopolskiej ludnoci na Zachd. Innej rady nie ma, tylko
w ten sposb mona usun te bazy oparcia UPA. Skd mnstwo pogosek
o tej akcji jako zalku wojny? Czeg ludzie nie wymyl? Widz nawet
tych kilka transportw jadcych w kierunku Jasa jako pomoc dla... partyzantw greckich. Chora wyobrania wstecznictwa....
Stosunek wojska do akcji wysiedleczej naley oceni raczej przychylnie, albowiem nie spotkalimy ani jednej wypowiedzi negatywnej, natomiast pisz [onierze] dosy obszernie o okruciestwach banderowcw.
Spotyka si te ale na niedobre wyywienie i gd.
Uderza dua ilo wypowiedzi ujawniajcych tajemnic wojskow,
[np.] podch[ory] Jan Tomaszewski pisze: ... Jestem felczerem w II Batalionie ... cay puk jest formacj szturmow... obecnie stacjonujemy we wsi
Jureczkowa gm. Wojtkowa, za tydzie przeniesiemy si do miasta Kalwaria....
Wojskowy Wadek z Sanoka pisze: ... moja radiostacja ESB nie pracuje,
chopaki pracuj na RBN... ja peni obowizki dowdcy plutonu radia....
Stachnik Antoni z Rzeszowa pisze: ... przyjechalimy do Sanoka, [stacjonujemy] midzy Sanokiem a Przemylem... do Sanoka mamy 35 km,
a do Przemyla 60 km, do granicy ruskiej 7... za granic byem ju 3 razy w
pocigu za bandami UPA... teraz podam Tacie mniej wicej bilans naszych
zdobyczy i strat, naszych zabitych okoo 30 ludzi, 4 wzitych ywcem,
banderowcw okoo 40 zabitych, ywcem wzitych 14... To bilans naszej
dywizji... dywizji jest tu 7 lub 8....
Naczelnik Wydz[iau] B WUBP
w Rzeszowie
() Kuryo J., ppor.
Wg rozdz[ielnika]
MBP
1 egz.
Szef Szt[abu]
1 egz.
1 egz.
Akta
IPN, MBP 743, k. 172175.
303
2006-04-13 23:12:56
:
1 .
1 .
1 .
, 743, . 172175.
, .
:
[] , ..., ..., : 365/47 : 15 1947.
a- -a
: .
.
.
3
(18961974), 1941
, 19421945 ; , 1 1 ; 19451946 ; , 19551957
, 1958 . .
4
(18961968), 19371940
; ,
, , 1 2 ; 1945 1949
,
; 19491956 , 19521956 I ; 19501956 ;
; 1956 ,
, . 1944 , 1949 .
5
, e
.
1
2
304
2006-04-13 23:12:56
W lewym grnym rogu prostoktna piecz z godem pastwowym i napisem: Wojew[dzki]

Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Rzeszowie, Wydzia B Nr ... Dnia ..., na ktrej odrcznie
wpisano numer: 365/47 oraz dat: 15 maja 1947.
Przypisy
a- -a
Poprawiono maszynowo z: Wisok.
Tak w oryginale.
Tak w oryginale.
3
ukow Gieorgij (18961974), od lutego do lipca 1941 szef Szt. Gen. i zca ludowego komisarza obrony ZSRS, w 1. 19421945 zca naczelnego wodza; koordynator dziaa
wojskowych podczas bitwy stalingradzkiej i dca frontw: Zachodniego, 1 Ukraiskiego
i 1 Biaoruskiego; w 1. 19451946 dca sowieckich wojsk okupacyjnych w Niemczech; wiceminister obrony ZSRS, w 1. 19551957 minister obrony ZSRS, w 1958 przeniesiony w stan
spoczynku. Marszaek Zw. Sow.
4
Rokossowski Konstanty (18961968), w 1. 19371940 wiziony jako szpieg polski
i japoski; w czasie II wojny wiatowej dca frontw: Briaskiego, Doskiego, Centralnego,
1 i 2 Biaoruskiego; od lipca 1945 do listopada 1949 dca Pn. Grupy Wojsk Armii Radzieckiej w Polsce, nastpnie skierowany do WP; w 1. 19491956 minister obrony narodowej,
19521956 wiceprezes Rady Ministrw i pose na Sejm PRL I kadencji; w 1. 19501956
czonek BP KC PZPR; wspodpowiedzialny za represje w WP; w listopadzie 1956 odwoany
do Moskwy, pniej wiceminister obrony ZSRS, deputowany do Rady Najwyszej ZSRS. Od
1944 marszaek Zw. Sow., od 1949 marszaek Polski.
5
Prawdopodobnie mowa o biskupie przemyskim Franciszku Bardzie lub sufraganie Wojciechu Tomace.
1
2
305
2006-04-13 23:12:56
36
16 1947, .

1116
, 16 V 47 .

1116 1947 .

6 :
11 V 47 .
8
8 3 , 2 , .
1 , .
, 5 .
10 6 , , . 2 ,
.
1 3 , ;
1 , 2
, 1 ,
.
9
4 4 2
.
26 3
.
3 : ; .
14 4 , . .
12 , 2 ,
306
2006-04-13 23:12:56
36
16 maja 1947, Sanok. Sprawozdanie pk. Grzegorza Korczyskiego
dla ministra bezpieczestwa publicznego Stanisawa Radkiewicza
za okres 1116 maja
Sanok, dnia 16 V 47 r.
cile tajne
Sprawozdanie
za okres od 11 do 16 maja 1947 r.
Akcja wojskowa
W cigu ostatnich 6-ciu dni przeprowadzono nastpujce operacje:
Dnia 11 V 47 r.
8 DP
8 pp w rejonie Paszowa odkry 3 bunkry, 2 bunkry pochodzenia starego, a w jednym bunkrze znaleziono lady niedawnego przebywania ludzi.
l pp aresztowa Wojtowicza Jarosawa ze wsi Grziowa, ktry peni
funkcj charczowego w bandzie astiwki.
W rejonie wsi Jamna Grna wykryty zosta bunkier, w ktrym znajdowao si okoo 5 metrw zboa.
10 pp podczas oczyszczania lasw ujto 6 bandytw, napotkano wiee lady wiadczce o niedawnym pobycie bandy. Zatrzymano 2 kobiety,
ktre wsppracoway z UPA.
1 pp zatrzyma 3 osoby podejrzane o wspprac z bandami, na podstawie zezna ktrych znaleziono l rusznic rpp, 2 karabiny Mauzer bez
zamkw, l fuzj, jedn luf i nk do rkm.
9 DP
4 pp w rejonie lasu ohatyn uj 4 bandytw i 2 podejrzanych.
26 pp w rejonie Stubno uj 3 bandytw oraz aresztowa wjta gminy
Myny za wystawienie faszywych dokumentw.
3 pp: konwj furmanek cywilnych zosta ostrzelany przez bandytw,
pocig za band trwa.
14 pp: w lasach wsi Brylice odkryto 4 bunkry, w ktrych znaleziono
rne dokumenty i drobny sprzt wojskowy. Bunkry zniszczono.
Na terenie 12 pp w rejonie Woli Woodzkiej natrafiono na jeden bunkier cywilny. Znajdowao si w nim dwch bandytw, ktrzy donosili
ywno dla rannych. Zdobyto: 2 karabiny Mauzer, l radiostacj niemieck, l detektor, 2 pary suchawek i okoo 20 metrw anteny oraz do-
307
2006-04-13 23:12:56
. : 2 , 1 , 2
20 , . 1 , 6 , , .
. : 1 , 1 , 4
, 2 -1, . .
12 V 47 .
1 []
12
. .
2 . : 2 , 2 , 1 , 1 .
3 . : 2 ,
1 . 7 , 2500 [] ,
2 , .
, .
. ,
, 2 .

23 .
6 , 7 12 [] .
,
, , .
8
1 ,
1 , 1 , 15 2
.
1 ,
, , 1 , 1 , 1 3 .
8 1 .
: 1 35 [] .
10 . .
9
28 : 1 , 2 , 50 , 1 , 10
308
2006-04-13 23:12:56
kumenty. Po przeprowadzonym ledztwie bandyci wskazali l bunkier

cywilny i bunkier punktu sanitarnego sotni Hromenki, w ktrym znajdowao si 6 bandytw, z ktrych trzech popenio samobjstwo, a trzech
wzito do niewoli. Wrd nich szefa suby zdrowia rejonu. Zdobyto:
l PPSz, l kbk, 4 kb Mauzer, 2 granaty F-1 oraz dokumenty. Bunkier
zosta zniszczony.
Dnia 12 V 47 r.
1 Dyw[izja] WBW
W rejonie wsi Zatwarnica i Suche Rzeki wykryto 12 szaasw i jeden
bunkier. Bunkier zniszczono.
W rejonie Stuposiany natrafiono na 2 bunkry. Zdobyto: 2 rkm, 2 pm,
l PPSz, l kb.
W rejonie wsi Dwernik zabito 3 bandytw. Zdobyto: 2 automaty, l kb.
Wykryto 7 bunkrw, gdzie znaleziono 2500 szt[uk] amunicji, 2 krowy oraz
beczk z misem.
Zatrzymano jednego podejrzanego o wspprac z band.
Ujto w m. Wokowyja jednego dezertera z bandy UPA, ktry podczas
ledztwa wskaza, gdzie znajduje si rkm i 2 kb.
Grupa zaporowa na punktach kontrolnych zatrzymaa 23 podejrzane
osoby.
6 DP, 7 DP oraz 12 pp bior udzia w operacjach w lesie [gry] Chryszczata.
Wedug niepotwierdzonych danych, uzyskanych od ujtych czonkw
bandy Stacha, w lesie tym zostali otoczeni Chrin, Bir i Stach.
8 DP
l pp zatrzyma Podolaka Jzefa z Jamny Dolnej, ktry wskaza ukryty
l kb rosyjski, l pi przeciwpancern, 15 kg trotylu i 2 lufy do floweru.
W rejonie l pp wykryto bunkier, w ktrym znaleziono wiksz ilo
dokumentw, dwie maszyny do pisania, l maszyn do szycia, l aparat fotograficzny, l maszynk do gotowania i 3 granaty.
8 pp uj l bandyt w rejonie lasu arel z bandy Buraki. Zdobyto:
l kb i 35 szt[uk] amunicji.
10 pp na podstawie danych ludnoci cywilnej aresztowa ob. Smolarek
Stefani za wspprac z bandami.
9 DP
28 pp w rejonie lasu Brylice zdoby: l pm, 2 kb, 50 granatw, l min,
a w rejonie Kormanice wykry 10 schronw i 3 miny, 10 dyskw do rkm
z nabojami, beczk soli i znaczn ilo zboa. Jeden ze schronw przygotowany by na szpital.
309
2006-04-13 23:12:57
3 , 10 ,
. .
13 V 47 .
12 V 47 . 6, 7 12
[]
, 1 ,
53 . .
[] [] []
. , 3- , . .
,
, , ,
,
.
[] ,
, , , , . .
8
36 , , 4
: 4 , , . .
9
26 2 2 , .
, [] 4
9 , , [] 1 [] [], , [], .
1 [] [].
.
14 V 47 .
6, 7 12 []
.
9
14 , 14 . .
310
2006-04-13 23:12:57
Dnia 13 V 47 r.
W dalszym cigu operacji rozpocztych dnia 12 V 47 r. przez 6, 7 DP
i 12 pp w lasach [gry] Chryszczata prowadzono walk z okronymi sotniami Stacha, Wilka1 i czci sotni Chrina, liczcych razem okoo
53 osoby. Bandy zdoay przerwa pas okrenia. W trakcie walki zabito z[astp]c d[owd]cy sotni Stacha, d[owd]c sotni Wilka. Oprcz
tych dwch zabitych ujto 3 bandytw ywcem, w tym ordynansa Chrina. Za bandami wszczto pocig.
Przy prowadzeniu powyszej akcji zaobserwowano szczupy stan si
bandyckich w porwnaniu z wczeniejszymi okresami dziaania tych samych band oraz przewyszajc wojsko szybko band przy poruszaniu
si w terenie, co jest jednym z gwnych powodw wymykania si band
z terenw operacji wojskowych.
D[owd]ca grupy Wisa postanowi na przykadzie powyszej operacji prowadzi dalsz walk maymi grupami zwiadowczymi, co da wprawdzie powolniejsze, jednake efektywniejsze wyniki. Wiksze operacje natomiast zamierza podejmowa tylko na podstawie konkretnych materiaw
zwiadowczych.
8 DP
Oddzia 36 pp, dziaajc w rejonie wsi Przysada, odkry 4 bunkry
z zapasem ywnoci: 4 metry yta, fasoli, suszonych owocw i ziemniakw. Bunkry zniszczono.
9 DP
26 pp uj w rejonie Geuszowic2 2 podejrzanych o wspprac z bandami UPA.
Na podstawie danych oficjalnych ustalono, i d[owd]ca 4 pp 9 DP,
ppk Dbicki, na prob szefa komp[anii] l P[uku] Samoch[odowego],
przydzieli samochd ziemniakw z mienia pozostawionego przez wysiedlonych z pow. Sanok.
Ziemniaki zostay zoone w kuchni l P[uku] Samoch[odowego].
W powyszej sprawie prowadzi si dochodzenie.
Dnia 14 V 47 r.
Oddziay 6 i 7 DP oraz 12 pp w dalszym cigu kontynuuj operacje
w rejonie lasu [gry] Chryszczata i Wisoka Grnego.
9 DP
14 pp dziaajc w terenie Cisowa Brylice odkry 14 pustych schronw. Schrony zniszczono. Pluton zwiadu 28 pp przy rozpoznaniu lasw
w m[iejscowo]ci Koniusza znalaz dwa schrony ze zboem.
311
2006-04-13 23:12:57
28 [] .
1 , , [?] , 2 , 2 , 2 ,
2 . .
1 3 [] 3 .

22 V 47 .
15.05.47 . :
64
:
56

17

8
[] []
475
:
2

16

43
19
148
97
3

87

9079

l
[]
l
[] []
5
[]
3
[]
l
82
2

447
[] []
9
||
||
||
||
312
2006-04-13 23:12:57
Na terenie l DP operacyjnej WBW, Druga Brygada dziaajc w rejonie

Stuposiany i Krutkowski [?] zdobya dwa rkm, 2 pm, 2 PPSz, 2 kb oraz
odkrya 2 bunkry. Bunkry zniszczono.
1 i 3 Bryg[ady] ujy w lasach Jabonki Cisna 3 bandytw.
Zestawienie statystyczne
Na terenie operacyjnym GO Wisa osignito od dnia 22 IV 47 r. do
dnia 15.05.47 r. nastpujce zdobycze:
64 bandytw
zabito:
56
ujto z broni w rku
ujto bez broni
17
zgosio si dobrowolnie
8
areszt[owano] przez jedn[ostki] WP
475 osb
Zdobyto:
2
ckm
16
rkm
l
rusznic ppanc.
2
modzierzy
43
automatw
19
pistoletw
148
karabinw
l
rakietnic
97
granatw
3
fuzji
87 sztuk
amunicji ci[kiej]
9079
amunicji kb
archiww
6
radiostacji
2
radioodbior[nikw]
l
central telef[onicznych]
l
aparat[w] telef[onicznych]
5
maszyn do pis[ania]
3
aparat[w] fotogr[aficznych]
l
min 82 mm
2
min ppanc.
2
min ppiech.
447
magaz[ynkw] do autom[atw]
9
dyskw do km
23
trotylu
15 kg
koni
l
||
||
||
||
313
2006-04-13 23:12:57
[]
[] []
23
15
l
2
12
4,1 []
245
71
9
4

10 V 47 . 43 003 240 .
15 V 47 . 150 49 894 . 62 277 .
1, 6
7 .

. ,
, .
135 ,
[].
,
[] , 55- , , .
. ,
,
, [] .

560 .
314
2006-04-13 23:12:57
krw
wozw
zboa
Zniszczono:
bunkrw
szaasw
magazynw ywn[ociowych]
magaz[ynw] szpital[nych]
2
12
4,1 t
245
71
9
4
Akcja przesiedlecza
Do dnia 10 V 47 r. wysiedlono 43 003 osoby z 240 miejscowoci. Do
dnia 15 V 47 r. wcznie wywieziono w 150 transportach 49 894 osoby.
Zameldowano nam dotychczas o zasadzeniu w 62 transportach 277 informatorw.
Akcj przesiedlecz ukoczono w rejonach odpowiedzialnoci 1, 6
i 7 DP.
Akcja osiedlenia ludnoci polskiej w tych rejonach wchodzi obecnie
w stadium planowania. Dotychczas brak nam informacji o przeadresowaniu transportw wysiedleczych na stacjach Lublin Owicim i to powoduje niemono wykorzystania w najbliszym czasie zebranych materiaw agenturalnych i innych, ktre dotycz osb przesiedlonych. W drodze
rozpracowania agenturalnego odkryto i zdjto z transportw 135 osb,
czonkw org[anizacji] podziemia ukraiskiego.
Prba zatrudnienia 55-ciu funkcjonariuszy MO w charakterze przedstawicieli UB przy d[owd]cach konwojw kolejowych, mimo specjalnego
przeszkolenia ich, daa wynik negatywny. Praca ich nie przyniosa adnych
korzyci operatywnych. W zwizku z powyszym ci funkcjonariusze MO,
ktrzy powracaj po odprowadzeniu transportw do stacji wyadowczych,
s obecnie odsyani do dyspozycji odpowiednich komend MO i funkcj ich
przejm czciowo sami d[owd]cy transportw kolejowych.
Akcja organw BP i Informacji WP
Za cay okres pracy delegatw BP na terenie dziaania GO Wisa
aresztowano w akcji przeciwko podziemiu ukraiskiemu 560 osb.
Z liczby tej 475 osb zostao ujtych w akcjach przeprowadzonych przez
WP. Reszt aresztowano poprzez jednostki BP i Informacji WP.
Praca ledcza:
Z liczby 560 osb rozprowadzono aresztowanych nastpujco:
315
2006-04-13 23:12:57
, 475
, . .
:
560 :
13 V 47 . 307 . 4 ,
.
23
. 9 , , 3, . :
,
,
,

68 , , . .
13 , 9 , .
136 . 9 , .
:
:

277
, 18
,

1

8
||
||
||
||
||
||
:
10 V 47 . 9 13 ,
.
.
316
2006-04-13 23:12:58
Do obozu w Jaworznie wysano dnia 13 V 47 r. 307 aresztowanych.

W transporcie znajdowao si 4 popw, przeznaczonych do osadzenia
w odrbnym miejscu.
Sprawy 23 bandytw zostay przekazane do Prokuratury Sdu Wojskowego. Z osb tych 9 zostao skazanych na kar mierci wyrokiem Wojskowego Sdu z Krakowa, przeprowadzajcego w Sanoku rozprawy w trybie
doranym3. Zostali skazani:
Herman Teodor, ps. Czarny
Muzyka Micha, ps. Smich
Dmytryszyn Piotr, ps. Lipa
Koowaty Semko
Dacko Micha
Wsko Jzef
Bodnar Micha
Marczak Jan
Miko Rozalia
Po rozpatrzeniu 68 spraw stwierdzono, e s to osoby narodowoci polskiej i nie ustalono po wikszej czci dowodw winy. Osoby te zostan
prawdopodobnie zwolnione.
Aresztowanych przez Informacj 9 DP 13 czonkw WiN-u przekazano
do PUBP w Przemylu.
Sekcja ledcza Delegatury MBP posiada obecnie w rozpracowaniu
sprawy 136 osb. W transportach przesiedlecw zostao aresztowanych
9 osb podejrzanych o przynaleno do band, zamierzajcych wyjecha
z przesiedlonymi.
Sie agentury:
Ogem zawerbowano:
informatorw w transportach
277 osb

18
pozostaych w terenie
agentw

1

agentw celnych w PUBP Sanok
8
||
||
||
||
||
||
Rne:
Dnia 10 V 47 r. zwiad 9 DP aresztowa 13 czynnych czonkw WiN-u,
podejrzanych rwnie o wspprac z UPA. W wyej wymienionej grupie
znaleziono magazyn broni.
Dnia 9 V 47 r. z Urzdu BP w Lubaczowie wyruszya grupa 51 osb
sformowanych z onierzy WP, MO, UB oraz 11 osb cywilnych byych partyzantw, celem prowadzenia akcji zwalczania band sposobem
partyzanckim4. Akcje grupy przewidziano na okres 3 tygodni, rejon
dziaania w lasach mikowskich. W lasach tych przebywaj sotnie Ka-
317
2006-04-13 23:12:58
9 V 47 . 51 , , , 11 , 4. 3 ; .
.
.
11 V 47 .
, 2 3-
, . . .
,
.
,
[] 2-. .
, 743, . 189193.
, .
.
: E. Misio..., . 267269.
. , . , .
2
: .
3
. . 38.
4
. . .
, , , , ,
.
, : , , , , , .
, , : ,
,
, . ., , .
1
318
2006-04-13 23:12:58
ynowycza i Szuma. czno grupy miaa by utrzymywana przez

gocw.
Dnia 11 V 47 r. grupa ta zostaa cignita z powrotem do Urzdu
w Lubaczowie na skutek wypadku zastrzelenia 2 czonkw tej grupy przez
3-go czonka wspomnianej grupy, nazwiskiem Oka, funkcjonariusza MO.
Powody zabjstwa nieustalone. Okolicznoci popenionego czynu wskazuj na wiadome postpowanie Oki.
Po przeorganizowaniu grupy zamierza si wysa j ponownie w teren.
W miejscowoci Zawadka zwerbowano jednego informatora, we wsi
Aramw gm. Rybotycze zwerbowano 2-go. Obydwaj pozostaj w terenie.
IPN, MBP 743, k. 189193.
Kopia, maszynopis.
Brak podpisu wystawcy.
Fragmenty dokumentu opublikowano w: E. Misio..., s. 267269.
Przypisy
Nie byo takiej sotni. By moe chodzi o jedn z trzech sotni o nazwie Wowky
z kurenia Berkuta. Sotnie te jednak operoway daleko na poudniu.
2
Prawdopodobnie: Hruszowice.
3
Informacja niejasna. Por. Dokument nr 38.
4
Chodzi o tzw. pozorowan band. Tego typu grupy byy tworzone z onierzy WP,
KBW, funkcjonariuszy UB, MO, ORMO i byych partyzantw AL, na wzr specgrup organizowanych przez sowieckie organy bezpieczestwa. Celem ich byo przeniknicie na teren
aktywnego dziaania podziemia i realizacja postawionych zada, takich jak: przechwycenie cznikw, osb kierujcych walk, rozpracowanie siatki cywilnej, rozpoznanie ludnoci udzielajcej pomocy partyzantom i tropienie oddziaw lenych. Pozorowane bandy,
dziaajc na danym terenie, podszyway si pod oddziay podziemia polskiego: WiN, NSZ,
NZW czy te UPA i niejednokrotnie dokonyway napadw oraz mordw pod szyldem danej
organizacji, aby m. in. dodatkowo j zdyskredytowa.
1
319
2006-04-13 23:12:58
37
16 1947, [].

. 037//47-a
. -2-a

[]
, [] . ,
.
. 1
, . .: , ,
.
,
. , , , .
,
. ,
.
, , , .
.
. , , ,
, , ,
, .
, ,
. ,
.
320
2006-04-13 23:12:58
37
16 maja 1947, [Sanok]. Meldunek ppk. Bolesawa Sidziskiego
dotyczcy sytuacji politycznej w obszarze dziaa GO Wisa
WPW
aNr wych. 037/PW/47-
Tajne
Egz. Nr a-2-
Sytuacja polityczna
w terenie dziaalnoci GO Wisa
Do czasu przybycia wojsk GO [Wisa] ludno ukraiska bya baz,
z ktrej bandy UPA czerpay zarwno czonkw, jak i zaopatrzenie materialne. Zwizki te zreszt nie ograniczay si tylko do wsi, ale sigay i do miast.
Nie lepiej wygldaa sprawa z ludnoci polsk. Terror i demagogia
band UPA w czstym wspdziaaniu z NSZ1 spowodoway dywersj moraln wrd ludnoci polskiej, o ktrej Chrin pisze w biuletynie sprawozdawczym za m-c marzec br.: Ludno polska yjca bliej z nami
ustosunkowuje si do nas zupenie dobrze.
Przybycie naszych oddziaw przyjte zostao bardzo nieufnie, podejrzliwie, a nawet wrogo. Dotychczasowa, bardzo intensywna propaganda
upowska zohydzajca Wojsko Polskie, przedstawiajca je jako komunistw
dowodzonych przez oficerw Armii Czerwonej, nie pozostaa bez ladu.
Jeszcze przed rozpoczciem akcji przesiedleczej kryy wrd ludnoci
pogoski o majcym jakoby nastpi wysiedleniu do ZSRR. Wizano ten
fakt z rych wojn midzy blokiem anglosaskim a Zwizkiem Radzieckim
oraz midzy Polsk i Czechosowacj.
Niemao w tym zasug PSL-u, ktry wedug cytowanego ju wyej biuletynu wielkie ywi nadzieje na blisk wojn.
Pewnego rodzaju odprenie nastpio po rozpoczciu akcji przesiedleczej. Ludno bya zaskoczona wyjtkowo humanitarnym postpowaniem naszych onierzy w stosunku do przesiedlanych. Akcja obecnie
prowadzona jest kontrastem tych metod przesiedlania, jakie stosowano tu
w czasie ubiegej kampanii i ten fakt wpyn niewtpliwie na polepszenie
nastrojw wrd ludnoci podlegajcej przesiedleniu. Due znaczenie miao i to, e pozwalano zabiera ze sob i pomagano w przewiezieniu dobytku. Poza tym znika obawa przed wywiezieniem do ZSRR.
bSzeptana propaganda, uprawiana przez rodzim reakcj oraz UPA,
dziki usilnej pracy propagandowej wojska bya zwalczana we wszystkich
przejawach.-b
321
2006-04-13 23:12:58
, , ,
.-
,
. - .
.

.
.
, [] . , ,
, , ,

. , 2
-,
, .
, . ,
, -
. .
-.
, ,
. , , .
,
[].
.
. , .
.
.
-
322
2006-04-13 23:12:59
Rwnoczenie z wysiedlaniem ludnoci ukraiskiej i mieszanej, ludno polska zacza zdradza ywe zaniepokojenie swym losem ze wzgldu na moliwo zemsty ze strony band. Tym niemniej ludno ta rzucia
si do rozgrabienia resztek pozostawionego mienia poukraiskiego. I tu
rwnie zdecydowana postawa wojska pooya kres bezprawiu.
Ludno polska skupia si w osiedlach; prowadzi si usiln akcj
propagandow celem skonienia jej do pozostania na miejscu. Akcja ta
daje dobre rezultaty i dzi nastpio w osiedlach polskich znaczne uspokojenie.
Na tle tych stosunkw zupenie szczeglne miejsce zajmuj mieszkacy miast, w szczeglnoci tzw. inteligencja i kler. Przemyl, Jarosaw,
Przeworsk i Sanok s orodkami reakcyjnej propagandy, ktra zmierza do
wytworzenia panicznych nastrojw, stwarzajc wersj o majcych jakoby
nastpi wysiedleniach caej ludnoci polskiej z miast. Dla uspokojenia
umysw c-inspirowany przez Dowdztwo Grupy Operacyjnej,-c Wojewoda
Rzeszowski2 wyda odezw do ludnoci, ktra niewtpliwie wyjani sytuacj.
Mimo to akcja przesiedlecza jest przedmiotem atakw reakcji. Znajduje to swj wyraz w licznych nieuzasadnionych interwencjach ze strony
wadz administracyjnych, w przejaskrawionych opisach urojonych krzywd,
ktre jakoby s udziaem ludnoci polskiej w zwizku z akcj przesiedlecz. Rwnie kler dzielnie sekunduje tej propagandzie. Jeden z ksiy
w Przemylu wygosi pomienne przemwienie w obronie braci Ukraicw.
W terenie objtym akcj GO dziaalno partii politycznych jest bardzo
saba. Panuje tu raczej dezorientacja polityczna, ktr potguj jeszcze inspirowane przez koa peeselowskie nastroje wyczekiwania, tymczasowoci
i nieufnoci do wszystkich poczyna rzdu.
Najywsz stosunkowo dziaalno partyjn wrd powiatw objtych
akcj przejawia Polska Partia Robotnicza w pow. sanockim.
Stosunki midzy obu partiami robotniczymi ukadaj si w tym powiecie le. Zanotowano wzrost PPS-u przez stay napyw elementw wrcz
wrogich. Taka sytuacja zaistniaa w kilku miejscowociach i w Sanoku na
terenie fabryki wagonw.
PSL na zewntrz dziaalnoci nie przejawia. Zajmuje si wyapywaniem stanowisk.
SL liczebnie najsilniejsze, jednak organizacyjnie bardzo sabe. Wsppracuje cile z PPR na wszystkich szczeblach organizacyjnych. Wsppraca ta daje tutejszemu komitetowi PPR due moliwoci w terenie wiejskim,
gdzie SL jest bardzo popularne, albowiem w ten sposb rozwj PPS w kierunku wsi jest na tym terenie zahamowany.
323
2006-04-13 23:12:59
, , . .
, ;
.
- .
.
[] .
.
. []
[]-[]
() ,
3 .
. 1 2
. 3
[]: . .,
[]: . .
16 1947 .
, M 743, . 179180.
, .
- -
6- -6
- -
.
.
.
.
(19031975), ,
; 1939 ;
, . 19451947 ( ) ; 1949 ; 19611970 .
1
3
324
2006-04-13 23:12:59
Z organizacji modzieowych najbardziej aktywne ZWM. W innych

powiatach ycie partyjne na bardzo niskim poziomie ideowym i organizacyjnym.
W pow. leskim obserwuje si wzrost liczby czonkw PPR w cigu
ostatnich dni trwania akcji przesiedleczej. Ma to charakter wybitnie koniunkturalny.
Z-ca D-cy Grupy Operacyjnej Wisa
() Sidziski, ppk
Odbito w 3 egz.
Egz. Nr l i 2 adresat
Egz. Nr 3 a/a
Wyk.: I. J., mjr
Druk: N. H. Nr
Dnia 16 maja 1947 r.
IPN, MBP 743, k. 179180.
Przypisy
a- -a
b- -b
c- -c
Wpisano odrcznie.
Skrelono odrcznie.
W rzeczywistoci chodzi tu o WiN.

Gesing Roman (19031975), in. lenik, czonek Rady Naczelnej PSL; przed 1939 we
wadzach SL; w czasie II wojny wiatowej wiziony przez Niemcw w obozach koncentracyjnych w Auschwitz, Oranienburgu i Sachsenhausen, w l. 19451947 (do marca) wojewoda
rzeszowski; od 1949 w ZSL; w l. 19611970 minister lenictwa i przemysu drzewnego.
1
2
325
2006-04-13 23:12:59
38
17 1947, . 8
- ,

-00241/III-a
, -17-a 1947 .

. ...
8

,
[]
16 1947 .
1:200 000
.
) .
1415 . .
[]: . (15 . ),
. (15 . ), . (12 .
), . 1 (37 .-. ), . (20 .-. ), .
(3 . ), . (16 .-. ).
[] . (15 . ) 36 2,
8 . 5 , 3 .
8 , .
[] . (12 . ) [] 28 5 ,
3 , 7
.
[] . (20 .-. ) 26 3 27 .
2 4 .
[] . (3 . ) [] 11 16 .
3 , 25 IV.
326
2006-04-13 23:12:59
38
Nr a-00241/III-a

cile tajne
Egz. Nr ...
Komunikat Nr 8
Mapa 1:200 000
pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Nowosielce Kozickie (15 km pd. Bircza), m. Paszowa (15 km wsch. Sanok), m. Koniusza
(12 km pd. Przemyl), m. Gruwka1 (37 km pd. wsch. Baligrd),
m. Moszczanica (20 km pn.-zach. Lubaczw), m. Dbrwka Starzeska
(3 km pd. Dynw), m. Uazw (16 km pn.-zach. Lubaczw).
W rej[onie] m. Nowosielce Kozickie (15 km pd. Bircza) pluton zwiadowczy 36 pp stoczy walk z grup andarmerii UPA2 w sile 8 ludzi.
W wyniku walki zabito 5 bandytw, a 3 ujto. Zdobyto 8 jednostek broni,
amunicj i dokumenty band.
W rej[onie] m. Koniusza (12 km pd. Przemyl) grupa oper[acyjna]
28 pp wykrya 5 bunkrw banderowskich, w ktrych znaleziono 3 rkm,
7 kb oraz czci zapasowe do broni maszynowej i rcznej.
W rej[onie] m. Moszczanica (20 km pn.-zach. Lubaczw) grupa operacyjna 26 pp3 zniszczya ogem 27 bunkrw. W czasie akcji ujto 2 bandytw i zdobyto 4 jednostki broni.
W rej[onie] m. Dbrwka Starzeska (3 km pd. Dynw) grupa oper[acyjna] 11 pp zniszczya ogem 16 bunkrw. W trakcie akcji natrafiono
w lesie na 3 odcite gowy kobiece oraz znaleziono zwoki bandyty, ktry
prawdopodobnie po walce w dniu 25 IV zmar od ran.
327
2006-04-13 23:12:59
[] . 4 (37 .-. ) 2 , 4 [], 2 .

14 15 V . . 5
, 5.
) .
12 V [] 130 [], 44 145 .
131415 [] 20 [], 5985
.
150 [], 50 130 .
.
) .
15 . . 96 , 33 056 , :
[] 64 , 19 994 ,
[] 32 , 13 062 .
. 16 1947 .
1.

2.

3.

||
14 V
6
6
14 V
96
111
14 V
15
36
193
84
49 901
72
16 V
2
3
16 V
7
6
16 V
6
8
23
2
207
48
8
9
103
117
21
44
216
86
50 108
120

()

, 743, . 195.
, .
, .
328
2006-04-13 23:13:00
W rej[onie] m. Grutwka4 (37 km pd.-wsch. Baligrd) grupa operacyjna WBW zdobya 2 rkm, 4 aut[omaty], 2 kb.
Dnia 14 i 15 V br. Sd Wojskowy GO Wisa skaza 5 czonkw bandy UPA na kar mierci za przestpstwa popenione na szkod pastwa
i miejscowej ludnoci5.
Do dn[ia] 12 V odjechao og[em] 130 transp[ortw] o stanie 44 145
ludzi.
[W] dn[iach] 131415 maja odjechao og[em] 20 transp[ortw] o stanie 5985 ludzi.
Do dnia 15 maja br. przybyo do miejsc przeznaczenia ogem 96 transportw o stanie 33 056 ludzi, z czego przypada:
na woj. szczeciskie 64 transporty o stanie 19 994 ludzi,
na woj. olsztyskie 32 transporty o stanie 13 062 ludzi.
1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
3. Zdobyto bro
rkm
automatw
kb
granatw
amunicji
zniszczono bunkrw
||
do dn. 14 V
6
6
do dn. 14 V
96
111
do dn. 14 V
15
36
193
84
49 901
72
na dz. 16 V
2
3
na dz. 16 V
7
6
na dz. 16 V
6
8
23
2
207
48
razem
8
9
razem
103
117
razem
21
44
216
86
50 108
120

w/z () Marian Spychalski
gen. dyw.
IPN, MBP 743, k. 195.
329
2006-04-13 23:13:00

- -
: .
() .
3
26 9 .
4
: .
5
, , ,
. 22 1947.
1
2
2006-04-13 23:13:00
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
Prawdopodobnie: Krutwka.
Pododdziay Polowej andarmerii (P) wchodziy etatowo w skad kadej sotni UPA.
3
26 pp wchodzi w skad 9 DP.
4
Prawdopodobnie: Krutwka.
5
Byli to Petro Dmytryszyn, Teodor Herman, Mychajo (Micha) Muzyka, Mychajo Dako i Semko Hoowatyj. Wyroki zostay wykonane 22 maja 1947.
1
2
2006-04-13 23:13:00
39
20 1947, . 9
- ,

-00242/III-a
, -20-a 1947 .

. ...
9

,
[]
19 1947 .
1:200 000
.
) .
1617 . .
[]: . (11 .-.
), . (14 .-. ), .
(12 . ), . (14 .-. ), . (16 .-. ), .
(3 .-. ).
[] . (16 .-. ) [] 3 3
.
[] . (12 . )
3 , , 1 1 , , 150 [] 17
.
[] . (14 .-. ) [] 1 1 2 [ ] .
[] . (3 .-. ) []
30 ,
.
18 V . . 7
,
.
332
2006-04-13 23:13:00
39
Nr a-00242/III-a

cile tajne
Egz. Nr ...
Komunikat Nr 9
Mapa 1:200 000
pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach] m. Dzikw Nowy Dachnw (11 km pn.-zach. Lubaczw), m. Gruszw (14 km pd.-zach. Przemyl), m. Niemstw (12 km pn. Lubaczw), m. Smolnik (14 km pd.-zach.
Baligrd), m. Jaworzec (16 km pd.-wsch. Baligrd), m. Rudawka (3 km
pn.-zach. Bircza).
W rej[onie] m. Jaworzec (16 km pd.-wsch. Baligrd) grupa oper[acyjna] WBW uja 3 czonkw bandy Bira, zdobywajc 3 jednostki broni
oraz amunicj.
W rej[onie] m. Niemstw (12 km pn. Lubaczw) grupa zwiadowcza
3 pp, prowadzc pocig za band, zabia l bandyt, zdobywajc l kb, lornetk, 150 szt[uk] amunicji oraz 17 zalakowanych pakietw poczty UPA.
W rej[onie] m. Gruszw (14 km pd.-zach. Przemyl) grupa oper[acyjna] l pp uja l czonka bandy astiwki i 2 [czonkw bandy] Buraki
z broni.
W rej[onie] m. Rudawka (3 km pn.-zach. Bircza) grupa oper[acyjna]
30 pp wykrya bunkier, w ktrym miecio si obszerne archiwum band
z lat ubiegych.
Dnia 18 V br. Sd Wojskowy GO Wisa skaza 7 czonkw band UPA
na kar mierci za przestpstwa popenione na szkod pastwa i miejscowej ludnoci.
333
2006-04-13 23:13:00
) .
15 . . [] 150 [], 50 130 .
161718 . . [] 18 [], 5460 .
168 [], 55 590 .
.
) .
18 . . 128 , 43 828 , :
[] 91 , 29 041 ,
[] 37 14 787 .
.
[]
[] 9 ,
[] - []
. (30 .-. ) 2 , 2 8 , 1
4 , .
[] . (26
. ) 1, 21 .
[] [] .
(22 . []) .
7 , .
18 . . []
[?] (16 .-. )
2 ( ). 3-
, 2 , 1 [], 3 . 30 . : 1 .
15 . . . [] , 58 , 1 .
. .
[]
17 . . , 15 , [] . (16 . ) .
13 . . . [] 15 . .
. [] ,
334
2006-04-13 23:13:00
Do dnia 15 maja br. odjechao og[em] 150 transp[ortw] o stanie
50 130 ludzi.
[W] dnia[ch] 161718 maja br. odjechao og[em] 18 transp[ortw]
o stanie 5460 ludzi.
Do dnia 18 maja br. przybyo do miejsc przeznaczenia ogem 128
transportw o stanie 43 828 ludzi, z czego przypada:
na woj. szczeciskie 91 transportw o stanie 29 041 ludzi,
na woj. olsztyskie 37 transportw o stanie 14 787 ludzi.
Na terenie woj. lubelskiego
Grupa oper[acyjna] 9 pp, dziaajca przeciwko bandom UPA w rej[onie] lasw uhrynowsko-dohobyczowskich, wykrya w rej[onie] m. Uhrynw (30 km
pd.-zach. Hrubieszw) 2 bunkry, w ktrych znajdowao si 2 kb i 8 granatw,
ujto ponadto l bandyt oraz 4 osoby podejrzane o wspprac z UPA.
Grupa Operacyjna WBW przeprowadzia w rej[onie] m. Kurywka (26 km pn. Przeworsk) akcj przeciwko bandzie NSZ Woyniaka1,
w wyniku ktrej ujto 21 czonkw i wsppracujcych z ww. band.
Grupa Oper[acyjna] WBW przeprowadzia akcj w rej[onie] m. Rzeczyca (22 km wsch. Tomaszw Lub[elski]) przeciwko bandom UPA. Ujto
7 osb wsppracujcych czynnie z bandami.
Dn[ia] 18 maja br. grupa WBW z Lublina przeprowadzia akcj w rej[onie] Zawieprzyce Jawic [?] (16 km pn.-wsch. Lublin) przeciwko bandzie
WIN Uskoka2 (podgrupa Jastrzbia). W wyniku walki zabito 3-ch
bandytw, zdobywajc 2 rkm, l aut[omat], 3 pistolety oraz dokumenty bandy. W czasie akcji ujto 30 czonkw bandy oraz czynnych wsppracownikw. Straty wasne: l onierz WBW zabity.
Dn[ia] 15 maja br. w m. Dawidy pow. Radzy wybuch poar, na skutek
ktrego spono 58 zabudowa, l osoba poniosa mier. Przyczyny poaru dotychczas nie ustalono. ledztwo w toku.
Na terenie woj. rzeszowskiego
Dn[ia] 17 maja br. banda UPA w sile ok. 15 ludzi uzbrojonych w bro
maszynow spalia w rej[onie] Laszki (16 km wsch. Jarosaw) most na rzece Szko.
Dn[ia] 13 maja br. w m. Lipsko pow. Lubaczw i dn[ia] 15 maja br. w m.
Wola Baranowska pow. Tarnobrzeg wybuchy poary, skutkiem ktrych
335
2006-04-13 23:13:01
18 ,
37. 1 5 .
. .
. 19 1947 .
1.

,

2.

3.

16 V
103
117
19 V
6
73
109
190
556
16 V
2
16 V
21
44
216
86
6
19 V
1
19 V
2
3
9
35
7
1 691
3
9
562
23
47
225
121
7
51 799
246
129
50 108
243
120

()

, V. 500. 1/ 131, . 155.
, .
, .
- -
1
(1923 . .), , ,
19451946 . 31 1946
( );
( 19 1950
).
2
(1912 . .), , , 1939, - ( 8 ) ; ( 1947)
. 21 1949, ,
.
336
2006-04-13 23:13:01
w pierwszym wypadku spono 18 zabudowa, w drugim 37. Spon

l czowiek oraz 5 sztuk inwentarza ywego. Przyczyn poaru nie ustalono
dotychczas. ledztwo trwa.
C. Oglne zestawienie na dz[ie] 19 maja 1947 r.
1. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
o wspprac z bandami
2. Straty wasne
zabitych onierzy WBW
3. Zdobyto broni
rkm
automatw
kb
granatw
pistoletw
amunicji
min
zniszczono bunkrw
do dn. 16 V
103
117
na dz. 19 V
6
73
razem
109
190
556
do dn. 16 V
2
do dn. 16 V
21
44
216
86
6
na dz. 19 V
1
na dz. 19 V
2
3
9
35
7
1 691
3
9
562
razem
3
razem
23
47
225
121
7
51 799
246
129
50 108
243
120

w/z () Marian Spychalski
gen. dyw.
CAW, IV. 500. 1/A 131, k. 155.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
Zadzierski Jzef (ur. 1923), ps. Woyniak, w czasie okupacji onierz AK, w 1. 1945
1946 dca oddziau partyzanckiego PAS NZW Okrgu Rzeszw. 31 grudnia 1946 Woyniak popeni samobjstwo (wdaa si gangrena); dowdztwo nad oddziaem przej Adam
Kusz ps. Garbaty (poleg 19 sierpnia 1950 w walce z KBW i UB).
2
Broski Zdzisaw (ur. 1912), ps. Uskok, kpt., uczestnik kampanii wrzeniowej 1939,
oficer ZWZ-AK (OP 8 pp AK) i WiN; zca dcy i dca (od 1947) oddziaw zbrojnych WiN na
Lubelszczynie. Popeni samobjstwo 21 maja 1949 otoczony przez UB, KBW i MO.
1
337
2006-04-13 23:13:01
40
20 1947, ...

1 8-
20.05.47 .

[]
[] 1, .
A
18.05.47 .
, ( ) , ,
[ ] . , . . ,
. , [ ] []:
( ) []
, .
.
[] . . .
, . .
: [] :
,
. ,
, .
: .
: .
1-o 8
()
[] [] 8- :
.
27.05.47 .
338
2006-04-13 23:13:01
40
20 maja 1947, b.m.w. Doniesienie agenturalne Kory
dla por. Jzefa Gancarza
dotyczce wsppracy wopisty z UPA
1 pp 8 DP
Dnia 20.05.47 r.
cisle tajne
Ag[ent] Kora
Przyj[] Gancarz1, por.
AG Meldunek
W dniu 18.05.47 r. w czasie akcji przesiedleczej w Nowosikach

w rozmowie z ludnoci stwierdzono, e pewna niewiasta podana (imi
i nazwisko) w meldunku przez batalion w czasie przesuchania wiadkw
o jej osobie, ucieka z transportu przeznaczonego na Zachd. Po przesuchaniu wiadkw stwierdzono, e miaa czno z band. Natychmiast
przystpiono do poszukiwa i zapano j w nastpnej wiosce. Przeprowadzono z ni przesuchanie, ktre nic nie dao. Jednak [na podstawie] jej
sw stwierdzono [rzecz nastpujc]:
Pewien onierz z WOP-u (stranica w Kalwarii) szereg[owy] Drabionek zna rodzin ukraisk, z ktr y w dobrej komitywie. Syn tej
rodziny by w bandzie i nieraz przychodzi z broni do domu. Powyszy
szeregowy z WOP-u mia z nim dobre stosunki i nieraz si spotykali on
i ten z broni. Zachodzi podejrzenie o wspprac. Jest wicej takich samych wypadkw, ktre nie s mi bliej znane, jednak jest ich wicej. Nazwiska osb ww. podam nastpnym razem.
Kora
Zadanie: po doniesieniu dano zadanie, [by] w miar monoci ustali
nazwisko tego onierza z WOP-u i kobiety, ktra to opowiadaa. Rwnoczenie ustali, jaki charakter miaa ta czno i [czy] moe kto jeszcze
z wojskowych brata si z band.
Przedsiwzicie: materia przesa wedug waciwoci.
Notatka: materia informacyjny.
Oficer informacji 1 pp 8 DP
() Gancarz
Rezolucja szefa Oddz[iau] Inform[acji] 8 DP:
Doniesienie przekaza do WOP-u celem operacyjnego wykorzystania.
27.05.47 r.
339
2006-04-13 23:13:01
8-
() 2,
, 835/134, . 56.
,
, 1947 2 2 ; 1947
1 (. ).
2
8 .
1
2006-04-13 23:13:01
Szef Oddziau Informacji 8-mej DP

() Przyborowski2, kpt.
IPN, 835/134, k. 56.
Kopia, maszynopis.
Przypisy
Gancarz Jzef, do kwietnia 1947 szef sztabu 2 batalionu 2 pp; od kwietnia do lipca 1947
oficer informacji 1 kombinowanego pp (pk dypl.).
2
Pocztkowo szefem Oddz. Inf. 8 DP by mjr Antoni Woroszyo.
1
2006-04-13 23:13:02
41
22 1947, . 10
- ,

-00248/III-a
, -22-a 1947 .

. ...
10

,
[]
21 1947 .
1:200 000
.
) .
1819 . .
[]: . (9 . ),
. - (11 .-. ), . (10 .-. ), . (14 .-.
), . (36 .-. ).
[] . (9 . )
4 1 . 2 , , . ,
1.
[] . (10 .-. )
2 . 1 .
[] . - [] 7
2 1 , .
, 1 2000
[] .
18 . . ,
II .
) .
342
2006-04-13 23:13:02
41
Nr a-00248/III-a

cile tajne
Egz. Nr ...
Komunikat Nr 10
Mapa 1:200 000
pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Wola Woodzka (9 km
pd. Dynw), m. Dobra-Szlachecka (11 km pn.-wsch. Sanok), m. Zawadka
Morochowska (10 km pd.-zach. Sanok), m. Zawj (14 km pd.-wsch. Baligrd), m. Ustrzyki Grne (36 km pd.-wsch. Baligrd).
W rej[onie] m. Wola Woodzka (9 km pd. Dynw) grupa operacyjna
4 pp zdobya l bunkier. Znajdujcy si w nim 2 bandyci popenili w czasie walki samobjstwo. Jeden z nich by sekretarzem nadrejonu ps. uhowyj1.
W rej[onie] m. Zawadka Morochowska (10 km pd.-zach. Sanok) grupa
operacyjna WBW zabia 2 bandytw. Zdobyto l kb.
W rej[onie] m. Dobra-Szlachecka grupa oper[acyjna] 7 pp uja 2 bandytw i aresztowaa l osob podejrzan o wspprac z UPA. Zdobyto materiay propagandowe UPA, l kb i okoo 2000 szt[uk] amunicji.
Od dnia 18 maja br. jednostki GO Wisa znajduj si w stadium przegrupowania celem osignicia rejonw operacji, przewidzianych na II faz
dziaa.
Do dnia 18 maja br. odjechao og[em] 168 transp[ortw] o stanie
55 590 ludzi.
343
2006-04-13 23:13:02
18 . . [] 168 [], 55 590 .

1920 . . [] 7 [], 2040
.
175 [], 57 630 .
.
) .
20 . . 140 , 47 603 , :
[] 101 [] 32 081 ,
[] 38 [] 15 144
,
[] 1 [] 378 .
.
[]
19 . . .
. , ,
, . 40 000 000
[]. .
. 21 1947 .
1.

2.

,

3.
19 V
1
19 V
109
190
21 V
1
21 V
4
4
113
194
562
19 V
47
225
19
51 799
129
9
21 V
2
2
1
2 000
1
571
49
227
20
53 799
130

()

344
2006-04-13 23:13:02
W dn[iach] 1920 maja br. odjechao og[em] 7 transp[ortw] o stanie

2040 ludzi.
Do dnia 20 maja br. przybyo do miejsc przeznaczenia ogem 140
na woj. olsztyskie 38 transp[ortw] o stanie 15 144 ludzi,
na woj. gdaskie 1 transp[ort] o stanie 378 ludzi.
Dnia 19 maja br. w m. Wodawa wybuch poar w tartaku pastwowym. Spon budynek oraz ulegy zniszczeniu wszystkie znajdujce si
w nim maszyny i urzdzenia. Straty wynosz okoo 40 000 000 z. Dochodzenie prowadzi MO i PUBP-Wodawa.
1. Straty wasne
rannych onierzy WBW
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
o wspprac z bandami
3. Zdobyto bro
automatw
kb
pistoletw
amunicji
zniszczono bunkrw
do dn. 19 V
1
do dn. 19 V
109
190
na dz. 21 V
1
na dz. 21 V
4
4
razem
2
razem
113
194
562
do dn. 19 V
47
225
19
51 799
129
9
na dz. 21 V
2
2
1
2 000
1
571
razem
49
227
20
53 799
130

() Micha ymierski
Marszaek Polski
IPN, MBP 743, k. 198.
345
2006-04-13 23:13:02
, 743, . 198.
, .
, .
- -
1
, ,
-.
2006-04-13 23:13:02
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
NN, ps. uhowyj prowidnyk Rejonu I Nadrejonu Choodnyj Jar I Okrgu

OUN-B.
1
2006-04-13 23:13:02
42
24 1947, . 11
- ,

-00250/III-a
, -24-a 1947 .

. ...
11

,
[]
23 1947 .
1:200 000
.
) .
202122 . .
[]: . (20 .-. ),
. (17 . ), . (14
. ), . (15 .-. ), . (12 .-. ), . (10
.-. ), . (13 . ),
. (12 .-. ).
[] . (13 . ) [] 12 .
4 1 . : 5 . ,
, .
[] . (12 .-. ) 30
. 5 , 1 .
[] . (10 .-. ) [] 11 4 1 . 5
12 .
[] . (20 .-. ) 1 23 .
348
2006-04-13 23:13:02
42
Nr a-00250/III-a

cile tajne
Egz. Nr ...
Komunikat Nr 11
Mapa 1:200 000
W dniach 202122 maja br. jednostki GO Wisa przeprowadzay akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Trjca (20 km pd.-zach. Przemyl), m. Kobylnica Wooska (17 km pd. Lubaczw), m. Cisna
(14 km pd. Baligrd), m. Nako (15 km pn.-wsch. Przemyl), m. Koniusza (12 km pd.-zach. Przemyl), m. Brylice (10 km pd.-zach. Przemyl),
m. Ulucz (13 km pn. Sanok), m. Krzeczkowa (12 km pd.-zach. Przemyl).
W rej[onie] m. Ulucz (13 km pn. Sanok) grupa oper[acyjna] 12 pp nawizaa styczno z band Hromenki. W czasie walki zabito 4 banderowcw i l ujto. Straty wasne: 5 szeregowcw zabitych. Akcja w kierunku
otoczenia bandy i jej likwidacji znajduje si w penym toku.
W rej[onie] m. Krzeczkowa (12 km pd.-zach. Przemyl) 30 pp prowadzi akcj przeciwko bandzie astiwki. W czasie walki zabito 5 bandytw cznikw bandy i l ujto.
W rej[onie] m. Brylice (10 km pd.-zach. Przemyl) grupa oper[acyjna] 11 pp zabia 4 bandytw i l uja. Zdobyto 5 kb i 12 granatw.
W rej[onie] m. Trjca (20 km pd.-zach. Przemyl) l pp zniszczy
23 prne bunkry band.
W rej[onie] m. Olszanica (18 km pd.-wsch. Sanok) pluton 8 pp, dziaajcy razem z oddziaem WOP1 zabi l bandyt i l uj. Zdobyto skrzynk
z dokumentami bandy.
349
2006-04-13 23:13:02
[] . (18 .-. )
8 , 1 1 1 . .
[] . (12 .-. ) [] 28 ,
1 [], 3 ,
.
17 V , 20
. 2 (16 . ) 6 [] ,
.
, ,
,
.
, -
. . []

.
1721 . . 32 ,
. . 1.
) .
20 . . 175 [], 57 630 .
2122 V . . 5 [], 1426 .
180 [], 59 056 .
.
) .
22 V 150 ,
50 327 , :
[] 103 [], 32 501 ,
[] 45 [] 17 211 ,
[] 2 [] 615 .
.
[]
9 , [] - , [] . (4
.-. ) . (6 .-. ) -
350
2006-04-13 23:13:03
W rej[onie] m. Koniusza (12 km pd.-zach. Przemyl) grupa oper[acyjna] 28 pp wykrya bunkier wyszego sztabu UPA, w ktrym znaleziono
l aut[omat], 3 granaty, ywno oraz duo dokumentw wraz z najwieszymi instrukcjami dla band.
Dnia 17 V nieznana banda w sile ok. 20 ludzi zrabowaa 6 szt[uk] byda w m. Chutor May2 (16 km wsch. Baligrd), znajdujcej si po stronie
ZSRR i przylegajcej do strefy dziaa KBW. D[owd]ca KBW twierdzi,
e rabunku dokonaa banda UPA, ktra po przejciu na nasz stron stara si z oddziaami KBW, porzucajc w wyniku walki kilka sztuk broni
i paszcz. Organy graniczne ZSRR zarzucaj dokonanie rabunku grupie
KBW, ktra rzekomo po uprzednim silnym ostrzelaniu m. Chutor May
wycofaa si. D[owd]ca GO Wisa w porozumieniu z wadzami granicznymi ZSRR wyznaczy komisj celem przeprowadzenia dochodze
i wyjanienia incydentu.
Od dnia 1721 maja br. wyrokiem Sdu Wojskowego GO Wisa skazano na kar mierci ogem 32 czonkw band UPA za przestpstwa popenione na szkod pastwa i miejscowej ludnoci. Wyroki wykonano. Nazwiska bandytw zawiera zacznik Nr 1.
Do dnia 20 maja br. odjechao ogem 175 transp[ortw] o st[anie]
57 630 ludzi.
W dniach 2122 V br. odjechao ogem 5 transp[ortw] o st[anie] 1426
ludzi.
Ogem odeszo 180 transp[ortw] o st[anie] 59 056 ludzi.
Do dn[ia] 22 V przybyo do miejsc przeznaczenia ogem 150 transportw o stanie 50 327 ludzi, z czego przypada:
na woj. szczeciskie 103 transp[orty] o stanie 32 501 ludzi,
na woj. gdaskie 2 transp[orty] o stanie 615 ludzi.
lasw uhrynowsko-dohobyczowskich, wykrya w rej[onie] m. Mianowice
(4 km pn.-wsch. War) i m. Wyw (6 km pd.-zach. War) ogem
7 bunkrw, w ktrych znaleziono 3 kb, ok. 4500 szt[uk] amunicji i l lunet
noycow3. Aresztowano 3 osoby podejrzane o wspprac z UPA.
351
2006-04-13 23:13:03
7 , 3 , 4500 []
1 . 3 ,
.
[] [] . (24 . []), 4 , 4 [] .
[]
[] 18 3 , []
. (6 . ) 2
4 3 , .
. 23 V 1947 .
1.

2.

3.

||
||
21 V
8
9
3
2
1
21 V
113
194
571
28
21 V
3
1
2
23
49
227
20
121
246
53 799
130
23 V
5
23 V
15
23
7
23 V
1
10
1
15
4 500
35
13
9
3
2
1
128
217
578
28
3
1
2
23
50
237
21
136
246
58 299
165

()

352
2006-04-13 23:13:03
Grupa oper[acyjna] WBW przeprowadzia operacj przeciwko bandom

UPA w rej[onie] m. Ulhwek Rzeczyca (24 km wsch. Tomaszw Lub[elski]), w wyniku ktrej wykryto 4 bunkry z zapasami pszenicy, w okolicznych gospodarstwach czonkw band zarekwirowano 4 szt[uki] byda.
Na terenie woj. krakowskiego
Oddz[ia] 18 pp4 podczas wicze w terenie uj w rej[onie] m. Barwad
Grny (6 km wsch. Wadowice) 2 czonkw bandy NSZ Czarnego5 z broni oraz 3 osoby wsppracujce z band.
C. Oglne zestawienie na dz[ie] 23 V 1947 r.
1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych
WP
rannych
WBW
uprowadzonych onierzy
WBW
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
3. Zdobyto broni
modzierzy
rusznic ppanc.
ckm
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
min
amunicji
zniszczono bunkrw
||
||
do dn. 21 V
8
9
3
2
1
do dn. 21 V
113
194
571
28
do dn. 21 V
3
1
2
23
49
227
20
121
246
53 799
130
na dz. 23 V
5
na dz. 23 V
15
23
7
na dz. 23 V
1
10
1
15
4 500
35
razem
13
9
3
2
1
razem
128
217
578
28
razem
3
1
2
23
50
237
21
136
246
58 299
165

() Micha ymierski
Marszaek Polski
353
2006-04-13 23:13:03
1
5

[]
17 21 V 1947 .
( )
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
() ,
, IV. 500. 1/. 131, . 150151.

, .
, .
- -
36 8 .
: . .
3
18 6 .
4
.
.
5
.
1
2
354
2006-04-13 23:13:03
Zacznik Nr 1
Wykaz imienny6
bandytw skazanych na kar mierci przez
Sd Wojskowy Grupy Operac[yjnej] Wisa
w dniach 17 i 21 V 1947 r.
(wyroki wykonano)
1. Kopko Antoni
2. Dudka Aleksander
3. Warchowicz Wasyl
4. Waczor Jzef
5. Towarnicki Micha
6. Uszkowski Jan
7. Wieliczko Mikoaj
8. Ihnat Micha
9. Szymeca Koroman
10. ojko Micha
11. Palamar Micha
12. Gedz Andrzej
13. Zagrodzki Stefan
14. Leszczawski Stanisaw
15. Hyrez Aleksander
16. Kosmowski Jan
17. Dymytryszy Piotr

18. Dacko Micha
19. Kioszko Dymitry
20. Bobko Stefan
21. Sawko Stefan
22. Herman Teodor
23. Muzyka Micha
24. Miszko Rozalia
25. Bodnar Micha
26. Wojciechowski Jan
27. Sokolik Micha
28. Haowaty Wincenty
29. Kosz Jan
30. Marczak Jan
31. Lubiski Jzef
32. Waski Jzef
() Przoski, pukownik
CAW, IV. 500. 1/A 131, k. 150151.

Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
Chodzi zapewne o onierzy 36 Komendy z 8 Oddziau WOP.

Prawdopodobnie: Chrewt. Podobnie dalej.
3
Tak w oryginale.
4
18 pp z 6 DP nie wchodzi w skad GO Wisa.
5
Mowa o oddziale partyzanckim ROAK Czarnego. W komunikatach niejednokrotnie
wszelkie oddziay polskiego podziemia s okrelane jako bandy NSZ.
6
Nazwiska opublikowano zgodnie z pisowni oryginau.
1
2
355
2006-04-13 23:13:03
43
26 1947, ... 1/II

,

. a-0180/. .-a
a26.05-a 1947 .

. a-10-a
1/II
[]
[] [] , :
1. /311 9 , ,
297 , , 543 .
2. []/43 6 i /44 7 . , ,
5.5 . .,
, .
3. /66 6 (. . 2467) . .
, , :
4. ,
, - - .
5. , , .
:
a) , []
1, 2 i 3, , 1.6.47 .
) ,
,
[] -
356
2006-04-13 23:13:04
43
26 maja 1947, b.m.w. Rozkaz Nr 1/II gen. Stefana Mossora
dotyczcy waciwej organizacji obsugi transportw
z wysiedlon ludnoci oraz ukarania
dowdcw transportw winnych zaniedba
Grupa operacyjna Wisa
Nr wych. a-0180/gr. op.-a
Dnia a-26.05-a 1947 r.
cile tajne
Egz. Nr a-10-a
Rozkaz Nr 1/II
Otrzymaem meldunki o rnych jaskrawych zaniedbaniach i wykroczeniach niektrych d[owd]cw transportw, i tak np.:
1. Dowdca transportu R/311 z 9 DP nie wiedzia, ilu wiezie ludzi, gdy
dokumenty mia na 297 osb, a po sprawdzeniu na stacji Olsztyn okazao
si, e w transporcie byy 543 osoby.
2. Dowdca transportu [R]/43 z 6 DP i R/44 z 7 DP por. Korczyski
Emil, po poczeniu tych transportw w Tarnowskich Grach, pozostawi
transport w dniu 5.5. rb., a sam pojecha do Olsztyna pocigiem osobowym, gdzie oczekiwa nadejcia swego transportu.
3. Dowdca transportu R/66 z 6 DP ppor. Krawczuk Antoni (J. W.
2467) nie posiada w ogle legitymacji oficerskiej itd.
Prcz tego zdarzaj si cige wypadki, e:
4. Dowdcy transportw i eskorta WP oraz przedstawiciele UB, MO
bi Informacji-b nie posiadaj powrotnych dokumentw i biletw na przejazd.
5. Dowdcy transportw i eskorta WP, UB i MO nie s dostatecznie
wyposaeni w prowiant, co powoduje trudnoci w dalszym ich zaprowiantowaniu.
Rozkazuj:
a) Przeoeni dowdcw transportw, wymienieni w p[un]kcie 1, 2
i 3 rozpatrz stopie ich winy i ukarz we wasnym zakresie, meldujc mi
o ukaraniu na pimie w terminie do dn[ia] 1.6.47 r.
b) Dowdcy dywizji i samodzielnych jednostek, jak rwnie szefowie
i komendanci UB i MO wydadz zarzdzenia, by komendanci transportw
i konwojenci zaopatrywani byli w zlecenia na bilety powrotne, bez podawania pocztkowej stacji drogi powrotnej. Nazw stacji tej korzystajcy
ze zlecenia poda kadorazowo przy powrocie, gdzie zostanie wpisana na
357
2006-04-13 23:13:04
,
. ,
, . . , , ,
- .

.
)
12 , , , [] .
) 2
, .
:
) 48 ,
.
) 12 .
) []
, .
) ,
,
, , .
- - [] []
[]-[]
,
,

. . ()
,
14 .

358
2006-04-13 23:13:04
przebitce zlecenia. O sposobie cisego wykonania tej manipulacji naley

otrzymujcego zlecenie kadorazowo pouczy, by unikn jakichkolwiek
nieporozumie lub naduy. W wypadkach, gdy stacja pocztkowa drogi
powrotnej jest znana naley oczywicie nazw jej na zleceniu wpisa ju
przy wydaniu.
c) Dowdcom transportw wydawa na cay stan konwoju suchy prowiant na 12 dni i atestat ywnociowy, na podstawie ktrego w razie przeduenia si podry, d[owd]ca konwoju pobierze brakujcy prowiant
w najbliszym garnizonie.
d) Kady dowdca transportu sporzdzi 2 egzemplarze imiennych wykazw przesiedlonych, z ktrych jeden przekae inspektorowi delegata ministra ziem odzyskanych na stacji rozdzielczej.
Odnonie racjonalnego grupowania i wykorzystania transportw kolejowych naley:
e) Zapotrzebowanie na transporty przesiedle zgasza telefonicznie do
Wydziau Komunikacji GO Wisa na 48 godzin przed rozpoczciem zaadowania transportu.
f) Czas zaadowania transportu nie moe przekracza 12 godzin.
g) Natychmiast zgasza do Wydz[iau] Komunikacji godzin rozpoczcia zaadowania transportu w celu dostawienia parowozu.
h) Kategorycznie nakaza komendantom punktw zaadowczych przestrzeganie powyszych zarzdze, gdy w przeciwnym razie wszelkie
koszta [wynikajce] z prnego przetrzymania taboru kolejowego lub zaadowanych transportw, oczekujcych na parowozy, bd liczone na rachunek odnonych dowdcw.
Z-ca D-cy Grupy Operac[yjnej] Wisa Dowdca Grupy Operac[yjnej]
Wisa
Do spraw pol[ityczno]-wych[owawczych]
Sidziski, ppk
Mossor, gen. bryg.
Szef Sztabu GO Wisa
w. z. () c
Chiliski, pk
Odbito w 14 egz.
Rozesano wg rozdzielnika
Wyk. S. W., mjr
Druk: N. H., Nr 139
Dnia 26 maja 1947 r.
359
2006-04-13 23:13:04
. . .,
: . ., 139
26 1947 .
, 835/133, . 89.
, .
, : [], a/a .
a- -a
- -
.
, .
.
2006-04-13 23:13:04
IPN, 835/133, k. 89.

Kopia, maszynopis.
Na dokumencie odrczne adnotacje: Inform[acja], a/a oraz druga nieczytelna.
Przypisy
a- -a
b- -b
c
Wpisano odrcznie.
Podkrelono odrcznie, obok na marginesie dopisano znak zapytania.
Odrczny podpis Kossowskiego.
2006-04-13 23:13:04
44
28 1947, . 12
- ,

-00252/III-a
, -28-a 1947 .

. ...
12

,
[]
27 1947 .
1:200 000
.
) .
23242526 . .
[]: . (15 . ), .
(16 .-. ), . (3 . ),
. (12 .-. ), . (9 .
), . (8 . ), .
(11 .-. ), . (10 . ), . (18 .-. ).
[] . (15 . )
36 [] 1 1 1 ,
. 3 , 1 . 7 .
[] . (10 . ) 2 9 , . 6 790 .
[] . (16 .-. )
1 3 3
2 .
11 12
150 [] .
(13 . ): , ,
362
2006-04-13 23:13:04
44
Nr a-00252/III-a

cile tajne
Egz. Nr ...
Komunikat Nr 12
Mapa 1:200 000
W dniach 23242526 maja br. jednostki GO Wisa przeprowadzay
akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Paszowa (15
km wsch. Sanok), m. Brzeawa (16 km pn.-wsch. Sanok), m. Kukowce
(3 km zach. Przemyl), m. Koniusza (12 km pd.-zach. Przemyl), m. Roztoka
(9 km pd. Bircza), m. Wola Nowosielska (8 km pn. Lubaczw), m. Niemstw (11 km pn.-zach. Lubaczw), m. Hoczew (10 km pn. Baligrd),
m. Strubowiska (18 km pd. wsch. Baligrd).
W rej[onie] m. Paszowa (15 km wsch. Sanok) grupa operacyjna 36 K[omen]dy WOP1 wraz z l plutonem l pp otoczya bunkier, w ktrym znajdowali si banderowcy. W czasie walki zabito 3 bandytw, l ujto. Zdobyto
7 jednostek broni oraz dokumenty bandy.
W rej[onie] m. Hoczew (10 km pn. Baligrd) grupa operacyjna WBW
zabia 2 bandytw oraz zniszczya 9 bunkrw, stanowicych magazyny
ywnociowe band. Zdobyto 6 jednostek broni i 790 sztuk amunicji.
W rej[onie] m. Brzeawa (16 km pn.-wsch. Sanok) grupa operacyjna
l pp zabia 3 bandytw, zdobywajc 3 rkm i 2 kb.
W uzupenieniu wiadomoci o przebiegu akcji 12 pp przeciwko bandzie Hromenki w sile ok. 150 ludzi w rej[onie] m. Ulucz (13 km pn.
Sanok) komunikat Nr 11 banda zostaa otoczona, a gdy zamknity kocio zacz si zaciska, uszykowaa si w zwarty klin i z odlegoci okoo
15 m otworzya silny ogie na jedn z druyn. Zabito 2 onierzy, a 3 ran-
363
2006-04-13 23:13:05
15 .
2 , 3 . . , , .
[] . (18 .-. ) [] , 1 . , 2 , .
[] . (3 . ) []
11 4 ,
.
[] . (12 .-. ) 1 2 , 1 , 1 2 .
) .
22 V . . 180 [], 59 056
.
23242526 V . . 11 [], 3722
.
191 [], 62 778 .
.
) .
26 V . . 167 , 55 117 , :
[] 110 , 34 506 ,
[] 51 [] 18 925 ,
[] 6 [] 1686 .
.
[] []
[] []
[] . 2 []
[], [] ().
1 , 2 , 6 . [] .
[]
26 . . [] ,
[].
364
2006-04-13 23:13:05
nych dobili bagnetami. Zanim puk zdoa przestawi si na pocig banda

zbiega. Otoczenie i przeszukanie ssiednich kompleksw lenych, w ktrych przewidywano obecno bandy, nie dao rezultatw.
W rej[onie] m. Strubowiska (18 km pd.-wsch. Baligrd) grupa oper[acyjna] WBW przeprowadzia zasadzk, w wyniku ktrej zabito l bandyt.
Zniszczono ponadto 2 bunkry, zawierajce materiay propagandowe ukraiskie.
W rej[onie] m. Kukowce (3 km zach. Przemyl) grupa oper[acyjna]
11 pp zniszczya 4 schrony, w ktrych znajdoway si zapasy ywnoci
oraz materiay propagandowe UPA.
W rej[onie] m. Koniusza (12 km pd.-zach. Przemyl) oddzia zwiadowczy l pp uj 2 bandytw, zdobywajc l ckm, l rkm i 2 automaty.
Do dnia 22 maja br. odjechao ogem 180 transp[ortw] o st[anie]
59 056 ludzi.
W dn[iach] 23242526 V br. odjechao ogem 11 transp[ortw]
o st[anie] 3722 ludzi.
Do dnia 26 V br. przybyo do miejsc przeznaczenia ogem 167 transportw o stanie 55 117 ludzi, z czego przypada:
na woj. gdaskie 6 transp[ortw] o stanie 1686 ludzi.
Na ter[enie] woj. lubelskiego
Grupa Oper[acyjna] WBW z Tomaszowa Lub[elskiego] przeprowadzaa akcj przeciwko bandom UPA w rej[onie] m. Olechwek2 pow. Tomaszw Lub[elski], w wyniku ktrej zabito d[owd]c czoty (plutonu). Przy
zabitym znajdowa si l kb, 2 pistolety, 6 granatw oraz dokumenty bandy.
Akcja w tym rej[onie] trwa.
Na ter[enie] woj. krakowskiego
Dnia 26 maja br. grupa oper[acyjna] WBW Krynica rozpocza akcj
przeciwko bandzie UPA Smyrnego oraz wszelkim innym bandom ukraiskim, przechodzcym na teren woj. krakowskiego. Akcja odbywa si
w rej[onie] m. Florynka (20 km pd.-wsch. Nowy Scz) przy wspdziaaniu z wojskami Czechosowacji, ktre wystpuj na swym terenie na odpowiednim odcinku granicy.
365
2006-04-13 23:13:05
[] . (20 .-.
) ,
.
. 27 V 1947 .
1.

2.

,

3.

23 V
13
9
3
23 V
128
217
27 V
2
1
1
27 V
12
6
15
10
4
1303
223
578
23 V
2
23
50
237
21
136
58 299
165
2
27 V
1
4
10
9
6
14
790
18
580
3
27
60
246
27
150
59 089
183

()

, 743, . 200.
, .
, .
- -
36 8 (). .
2
: .
3
. : 140.
1
366
2006-04-13 23:13:05

1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych onierzy WP
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
o wspprac z bandami
3. Zdobyto broni
ckm
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji
zniszczono bunkrw
do dn. 23 V
13
9
3
do dn. 23 V
128
217
na dz. 27 V
2
1
1
na dz. 27 V
12
6
razem
15
10
4
razem
1303
223
578
do dn. 23 V
2
23
50
237
21
136
58 299
165
2
na dz. 27 V
1
4
10
9
6
14
790
18
580
razem
3
27
60
246
27
150
59 089
183

() Micha ymierski
Marszaek Polski
IPN, MBP 743, k. 200.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
36 Komenda WOP wchodzia w skad 8 Oddziau WOP (Rzeszw). Stacjonowaa

w Olszanicy.
2
Prawdopodobnie: Ulhwek.
3
1
367
2006-04-13 23:13:05
45
30 1947, . 13
- ,

-00255/III-a
, -30-a 1947 .

. ...
13

,
[]
29 V 1947 .
1:200 000
.
) .
2728 . .
[] . (4 .-. ), . (13 .-. ), . II (5 .-. ), . (14 . ), .
(18 .-. ), . (7 . ), . (26 .-. ), . (23
.-. ).
[] . (14 . ) 11
, , 1 , 500 [] . 15 ,
.
. (4 .-. ) , 8
1 , 2 . 2 ,
3 .
. 2 , 2 .
[] . (18 .-. ) [] 7 10 , .
368
2006-04-13 23:13:05
45
Nr a-00255/III-a

cile tajne
Egz. Nr ...
Komunikat Nr 13
na dz[ie] 29 V 1947 r.
Mapa 1:200 000
pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach] m. Bezmichowa (4 km
pn.-wsch. Lesko), m. Budomierz (13 km pd.-wsch. Lubaczw), m. Moczar I i II (5 km pn.-wsch. Lubaczw), m. Cydyy (14 km pn. Jarosaw),
m. Piskorze (18 km pn.-wsch. Jarosaw), m. Wizownica (7 km pn. Jarosaw), m. Trjca (26 km pn.-wsch. Sanok), m. Rudawka (23 km pn.-wsch.
Sanok).
W rej[onie] m. Cydyy (14 km pn. Jarosaw) 11 pp wykry w czasie
przeprowadzania operacji kilka bunkrw poczonych ze sob korytarzami, w ktrych znaleziono l kb, 500 szt[uk] amunicji oraz wiele dokumentw
band UPA. Aresztowano 15 osb podejrzanych o wspprac z bandami.
W m. Bezmichowa (4 km pn.-wsch. Lesko) zgosi si na posterunek
MO bandyta, ktry na skutek wykorzystania [go] przez oddzia 8 pp spowodowa wykrycie l bunkra, w ktrym ujto 2 bandytw. Zdobyto 2 rkm,
3 kb oraz szereg wanych dokumentw band.
W m. Budomierz zgosio si dobrowolnie 2 bandytw, zdajc 2 kb.
W rej[onie] m. Piskorze (18 km pn.-wsch. Jarosaw) grupa oper[acyjna] 7 pp uja 10 konfidentw band UPA, poszukiwanych od dawna przez
miejscowy UB.
W rej[onie] m. Wizownica (7 km pn. Jarosaw) 7 pp stoczy walk
z grup sotni Bryla1. Dowdca sotni ps. Bryl zosta zabity. Bryl zaj-
369
2006-04-13 23:13:05
[] . (7 . ) 7
1. , , . , ,
. ,
.
, .
[] . (16 .-. ) [] 1 , 2,
( , ). 3 .
[] . (26 .-. ) 12
13 . 2 .
) .
26 V . . 191 [], 62 778
.
2728 V . . 5 [], 1825 .
196 [], 64 603 .
, 90%
, , . ,
, ,
.
, 1.
) .
28 V . . 180 , 59 753 ,
[] 115 , 36 126 ,
[] 58 , 21 634
,
[] 6 , 1686 ,
[] 1 [], 307 .
.
[]
24 . . . ,
20 . 26 V . .
. [] 6
.
. .
[]
370
2006-04-13 23:13:06
mowa ponadto stanowisko szefa cznikw, kontaktujcych sotni Stacha z orodkami OUN na terenie ZSRR. Zdobyto bro, liczne dokumenty
i pienidze. Dokadne dane o przebiegu walki zostan podane dodatkowo
po otrzymaniu meldunkw uzupeniajcych.
W rej[onie] m. Huwniki (16 km pd.-zach. Przemyl) grupa oper[acyjna]
l pp stoczya walk z band, w czasie ktrej popeni samobjstwo bandyta
ps. Bystryj2, zajmujcy w UPA stanowisko kierownicze (dotd nieustalone). Ujto 3 bandytw.
W rej[onie] m. Trjca Rudawka (26 km pn.-wsch. Sanok) 12 pp zniszczy ogem 13 bunkrw. Zdobyto 2 kb.
Do dn[ia] 26 V br. odjechao ogem 191 transportw o stanie 62 778
ludzi.
W dn[iach] 2728 V br. odjechao ogem 5 transportw o stanie 1825
ludzi.
Meldunki o akcji przesiedleczej stwierdzaj, e odjedajca ludno
jest w 90% zawszona. PUR przeznaczy odpowiedni ilo rodkw dezynfekcyjnych, oddajc je do dyspozycji wasnym organom, dziaajcym
na terenach osiedleczych oraz w miejscach zaadowania transportw. Dalszy cig wykazu miejscowoci, w ktrych zakoczono akcj przesiedlecz, zawiera zacznik Nr 1.
Do dnia 28 V br. przybyo do miejsc przeznaczenia ogem 180 transportw o stanie 59 753 ludzi, z czego przypada
na woj. olsztyskie 58 transportw o stanie 21 634 ludzi,
na woj. gdaskie 6 transportw o stanie 1686 ludzi,
na woj. poznaskie 1 transport o stanie 307 ludzi.
Na terenie woj. rzeszowskiego
Dnia 24 maja br. w m. Lubaczw wybuch poar, na skutek ktrego
spono 20 domw mieszkalnych i zabudowa gospodarczych. Dnia 26 V
br. w m. Pruchnik pow. Jarosaw spalio si 6 gospodarstw wiejskich wraz
z czci inwentarza ywego. W obu wypadkach nie ustalono przyczyn
poaru. Dochodzenie w toku.
lasw uhrynowsko-dohobyczowskich, zniszczya w rej[onie] m. Wojsawi-
371
2006-04-13 23:13:06
9 , [] - , [] .
(12 . ) 11 . , []
. [] 5 3 [] .
(17 . []) 3
. . 27 V 30 , ,
, [?] (30 . ), . ,
. [] .
4 , .
[]
[] 4, []-[] [] [], ,
5 . 2 . 2 . . 1 .
. 29 V 1947 .
1.

2.

3.

27 V
15
10
27 V
130
223
580
28
27 V
27
60
246
27
150
59 089
246
165
29 V
1
1
29 V
5
24
23
3
29 V
2
1
16
1
7
8 400
1
28
16
11
135
2575
603
31
29
61
262
28
157
67 489
247
193

()

372
2006-04-13 23:13:06
ce (12 km pd. War) 11 bunkrw. Zabito ponadto d[owd]c baonu UPA.

Grupa oper[acyjna] 5 pal3 zniszczya w rej[onie] m. Ruda urawiecka (17
km pd. Tomaszw Lub[elski]) 3 bunkry band. W jednym z nich znaleziono maszyn do pisania. Dn[ia] 27 V banda Jastrzbia w sile ok. 30 ludzi
dokonaa podpalenia wsi Sosnowica, Grki, Pieszowola, Kroniaenki [?]
(30 km zach. Wodawa), po czym wycofaa si w kierunku poudniowym.
Wysokoci poniesionych strat jeszcze nie ustalono. W pocig za band wyruszya grupa oper[acyjna] WBW. Ujto 4 czonkw bandy Jastrzbia,
pocig trwa.
Na terenie woj. krakowskiego
Grupa oper[acyjna] WBW i WP4, dziaajca przeciwko bandom UPA
na pd. wsch. terenach woj. krak[owskiego] zetkna si z band w sile
5 ludzi. W wyniku walki zabito 2 bandytw. Zdobyto 2 kb. Pozostaym
bandytom udao si zbiec. Straty wasne l oficer lekko ranny.
1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych onierzy WP
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
3. Zdobyto broni
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji
min
zniszczono bunkrw
do dn. 27 V
15
10
do dn. 27 V
130
223
580
28
do dn. 27 V
27
60
246
27
150
59 089
246
165
na dz. 29 V
1
1
na dz. 29 V
5
24
23
3
na dz. 29 V
2
1
16
1
7
8 400
1
28
razem
16
11
razem
135
2575
603
31
razem
29
61
262
28
157
67 489
247
193

() Micha ymierski
Marszaek Polski
373
2006-04-13 23:13:06
. ...
,

( 14 V 1947 .)
241. 42 034
242.
10
243.
100
244.
100
245.
10
246.
167
247.
100
248.
211
249.
69
250.
34
251.
35
252.
26
253.
50
254.
230
255.
160
256.
100
100
257.
102
258.
100
259.
100
260.
70
261.
100
262.
210
263.
114
264.
100
265.
337
266.
94
267.
608
268.
269.
270.
271.
272.
273.
274.
275.
276.
277.
278.
279.
280.
281.
282.
283.
284.
285.
286.
287.
288.
289.
290.
291.
292.
293.
75
451
272
685
62
72
37
50
67
21
23
305
112
31
34
30
30
99
222
26
54
15
112
368
374
2006-04-13 23:13:06
Zacznik Nr l
Tajne
Egz. Nr .....
Wykaz miejscowoci, na terenie ktrych
ukoczono akcj wysiedlecz ludnoci ukraiskiej
(cig dalszy tabeli z dnia 14 V 1947 r.)
Ilo
Lp. Miejscowo
wysiedlonych
42 034
241. z przeniesienia
10
242. Turzask
100
243. ernica Wyna
100
244. ernica Nina
10
245. Zboiska
167
246. Dolina
100
247. Zagrz
211
248. Wielopole
69
249. Tarnawa Dolna
34
250. Kamienne
35
251. Tarnawa Grna
26
252. Przybyszw
50
253. Kalnica
230
254. ukowe
160
255. Huzele
100
256. Nowosiki
100
257. erdenka
102
258. rednia Wie
100
259. Berenica Nina
100
260. Zabrodzie
70
261. Bereska
100
262. Wolica
210
263. Wojtkowa
114
264. Nowosielce Kobylskie
100
265. Trzcianiec
337
266. Jamna Grna
94
267. Jamna Dolna
608
268. Stefkowa
75
269. Bereska
451
270. Siemuszowa
Lp. Miejscowo
271. Monastyrzec
272. Leszczawa Dolna
273. Jawornik Polski
274. Huciska
275. Przydatki Huciskie
276. Modowice
277. Jasienica Sufczyska
278. Grochowce
279. Krasiczyn
280. ohatyn
281. Rybne
282. Kupiatycze
283. Darowice
284. Kotw
285. Rudawka
286. Gruszowica
287. Gaje
288. azy
289. Laskwka
290. Tyskowa
291. Buk
292. Rajskie
293. Polaczyk
294. Wola Michowa
295. Balnica
296. Smolnik
297. Bukowiec
Ilo
wysiedlonych
272
685
62
72
37
50
67
21
23
305
112
31
34
30
30
99
222
26
54
15
112
368
286
85
235
541
375
2006-04-13 23:13:06
294.
295.
296.
297.
298.
299.
300.
301.
302.
303.
304.
305.
306.
286
85
235
541
453
479
80
351
22
441
78
43
82
307.
308.
309.
310.
311.
312.
313.
314.
315.
316.
317. .
318.
319.
320.
321.
322.
323.
324.
325.
326.
327.
328.
329.
330.
331.
332.
333.
334.
335.
336.
337.
338.
339.
340.
341.
342.
343.
344.
240
76
16
144
296
29
315
436
631
448
41
149
239
21
365
7
67
33
6
6
15
14
102
4
91
345.
346.
347.
349.
349.
350.
351.
352.
353.
354.
355.
356.
357.
358.
359.
360.
361.
362.
363.
364.
365.
366.
367.
368.
95
140
111
61
289
40
144
75
874
96
105
165
195
56
13
13
30
11
6
38
30
30
11
9
11
10
2
29
4
18
10
8
91
80
9
10
5
376
2006-04-13 23:13:07
298. Myczkw
299. Jaworzec
300. Wokowyja
301. Wola Grzaska
302. Pod Kiczer
303. Polanki
304. Kobylskie
305. Obazy
306. Terka
307. Maniw
308. Grzanka
320. Nowe Sioo

321. Pazw
322. Doliny
323. Gorajec
324. ukw
325. Ruda Roaniecka
326. Zaue
327. Dzikw Stary
328. Uazw
329. Cewkw
330. Witki
331. Moszczanica
332. Dzikw Nowy
333. Narol Wie
334. Liwcze
335. Kadubiska
336. Jedrzejwka
337. uczyce
338. Nehrybka
339. Krwniki
340. Pikulice
341. Stanisawczyk
342. Darowice
343. Koniuszki
344. Hermanowice
345. Posada Rybotycka
346. Huta Brzuska
453
479
80
351
22
441
78
43
82
95
140
240
76
16
144
296
29
315
436
631
448
41
149
239
21
365
7
67
33
6
6
15
14
102
4
91
56
13
309. Mikw
310. Uszkowce
311. Stare Sioo
312. Zabiaa
313. Futory
314. Oleszyce
315. Lubliniec
316. Niemstw
317. Cieszanw m.
318. Chotylub
319. Dachnw
347. Zaaski
348. Korzeniec
349. Drohojw
350. Wyszatyce
351. Bolestraszyce
352. Buszkowice
353. Makowice
354. Makowice
355. Hnatkowice
356. Ory
357. Walawa
358. Trjczyce
359. Dukowiczki
360. Batycze
361. Ujkowice
362. Kosienice
363. Drohobyczka
364. wiebodna
365. Kramarzwka
366. Iska
367. Bachw
368. Zagraby
369. Osiny
370. Pruchnik Wie
371. Wola Wgierska
372. Wgierka
373. Makowisko
111
61
289
40
144
75
874
96
105
165
195
13
30
11
6
38
30
30
11
9
11
10
2
29
4
18
10
8
91
80
9
10
5
3
10
21
67
67
377
2006-04-13 23:13:07
369.
370. -
371.
372.
373.
374.
375.
376.
377.
378.
379.
380.
381.
382.
383.
384.
385.
386.
387.
388.
389.
390.
3
10
21
67
67
15
71
55
54
37
10
27
17
38
226
86
230
216
10
40
391.
392.
393.
394.
395.
396.
397.
398.
399. [?]
400.
401.
402.
403.
404.
405.
406.
407.
408.
409.
410.
20 V
116
20
18
8
403
199
29
498
441
562
190
96
695
18
137
14
39
61 4076
() ,
, 743, . 202204.
, .
, .
- -
, , , , II ;
80 . , . 28 1947.
2
,
II -.
3
5 3 (), .
4
, 1947,
.
5
. : 247.
6
. : 63 398.
1
378
2006-04-13 23:13:07
374. Kalnikw
375. Gaje
376. Hruszowice
377. Dynw
378. Bachrz
379. Harta
380. Polanki
381. Wola Grzaska
382. Rybne
383. Grzanka
384. Zawj
385. Nowosiki
386. Wojtkowa
387. Wojtkwka
388. Aramw
389. Kalwaria
Pacawska
390. Nowosiki
Dydyskie
391. Malawa
392. Kamionka
15
71
55
54
37
10
27
17
38
226
86
230
216
10
40
116
20
393. Kiczera
394. Brzeawa
18
395. Margiel
8
396. Wola Korzeniecka
403
397. Kumina
199
398. Roztoka
29
399. Nalazie [?]
498
400. Leszczawka
401. Tyrawa Wooska

441
402. Tyrawa Solna
562
403. Olszanica
190
404. Ropienka
96
405. Glinne
695
406. Zawadka
18
407. Lubliniec
137
408. ukw
14
409. Ruda Roaniecka
39
410. Uazw
Ogem do dn[ia] 20 V
wysiedlono 61 4076
() Przoski, pk
IPN, MBP 743, k. 202204.

Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
1
By moe Hamea Jarosaw, ps. Bryl, dca sotni UPA Perejasawy z Odcinka Taktycznego Roztocze II Lwowskiego Okrgu Wojskowego Buh; sotnia liczya ok. 80 ludzi.
Po przejciu granicy, tymczasowo przebywaa na terenie powiatw jarosawskiego i lubaczowskiego. Bryl zgin 28 maja 1947.
2
Zapewne Surowekyj Roman, ps. Bystryj referent organizacyjny Rejonu II Nadrejonu Choodnyj Jar I Okrgu OUN-B.
3
5 pal by organicznym oddziaem 3 DP (etatowej), nie wchodzi w skad GO Wisa.
4
Chodzi o GO Nowy Scz dziaajc od poowy maja 1947, dc by mjr Stefan Szymaski.
5
6
379
2006-04-13 23:13:07
46
2 1947, . 14
- ,

-00256/III-a
, -2-a 1947 .

. ...
14

,
[]
1 1947 .
1:200 000
.
) .
293031 . .
[]: . (16 .-. ),
. (11 .-. ), . (10 .-. ), . (13 . ),
. (20 . []), .
(6 . ), . (20 .
), . (28 . ), .
(9 . ).
[] . (20 . []) [] 3 1 13 ,
1 7 , . 3 , 4 [], 4 , , .
[] . (16 .-. )
2 4 .
[] , 7 .
[] . (10 .-. )
1 4 ,
, 2. 2 ,
1 [], 1 1 .
380
2006-04-13 23:13:07
46
2 czerwca 1947, Warszawa. Komunikat sytuacyjny Nr 14
Nr a-00256/III-a
Warszawa, dnia a-2- czerwca 1947 r.

cile tajne
Egz. Nr ...
Komunikat Nr 14
na dzie 1 czerwca 1947 r.
Mapa 1:200 000
W dniach 293031 maja br. jednostki GO Wisa przeprowadzay akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Jaworzec (16 km
pd.-wsch. Baligrd), m. Mar,gole (11 km pd.-wsch. Bigoraj), m. Trjca
Jamna Dolna (10 km pd.-wsch. Bircza), m. Rakowa (13 km wsch. Sanok),
m. Werchrata (20 km pd. Tomaszw Lub[elski]), m. Borowa Gra (6 km
wsch. Lubaczw), m. Roztoki Grne (20 km pd. Baligrd), m. Zyndranowa (28 km pd. Krosno), m. Kormanice (9 km pd. Przemyl).
W rej[onie] m. Werchrata (20 km pd. Tomaszw Lub[elski]) grupy
oper[acyjne] 3 DP1 zabiy ogem 13 bandytw, ujto l i aresztowano 7 osb
podejrzanych o wspprac z bandami. Zdobyto 3 rkm, 4 aut[omaty], 4 kb,
amunicj oraz dokumenty i materiay propagandowe ukraiskie.
W rej[onie] m. Jaworzec (16 km pd.-wsch. Baligrd) oddzia 2 brygady
WBW stoczy walk z grup banderowcw w sile 4 ludzi. Zabito wszystkich, zdobywajc 7 jednostek broni.
W rej[onie] m. Trjca Jamna Dolna (10 km pd.-wsch. Bircza) l pp
zabi 4 bandytw, w tym kuszczowego, ps. Nierb i jego zastpc, ps.
Grubyj2. Zdobyto 2 rkm, l aut[omat], l kb i l pistolet.
W rej[onie] m. Borowa Gra (6 km wsch. Lubaczw) 14 pp wykry ogem 15 bunkrw, stanowicych magazyny mundurowe i ywnociowe band
i aresztowa 9 osb podejrzanych o wspprac z UPA.
381
2006-04-13 23:13:07
[] . (6 . ) 14 15 -
9 .
[] . (13 . ) 8 8 , 5 [] .
[] . (20 . ) 1 14 43 .
3 , 1 .
) .
28 V 196 , 64 603 .
29 203 V 8 , 2130 .
204 , 66 733 .
.
) .
31 184 61 008 , :
[] 115 , 36 126 ,
[] 60 , 22 551
,
[] 6 , 1686 ,
[] 2 [], 432 ,
[] 1 [], 213 .
.
[] []
9 [] . (9 .-. ),
5 1 .
28 . . ([] ).
34 , .
. 1 1947
1.

||
||
||
||
||
||
29 V
16
11
4
2
1
1 VI
1
17
11
4
2
1
382
2006-04-13 23:13:08
W rej[onie] m. Rakowa (13 km wsch. Sanok) 8 pp zniszczy 8 bunkrw,

w ktrych znajdowao si ok. 5 m zboa.
W rej[onie] m. Roztoki Grne (20 km pd. Baligrd) oddziay l Dywizji
WBW zniszczyy ogem 14 bunkrw i 43 szaasy. Ujto ponadto 3 banderowcw, w tym l czonka bandy Chrina.
Do dnia 28 V br. odjechao ogem 196 transportw o stanie 64 603 ludzi.
W dn[iach] 29 i 203 V br. odjechao ogem 8 transportw o stanie 2130
ludzi.
Ogem odeszy 204 transporty o stanie 66 733 ludzi.
Do dnia 31 maja przybyo do miejsc przeznaczenia ogem 184 transporty o stanie 61 008 ludzi, z czego przypada:
na woj. gdaskie 6 transp[ortw] o stanie 1686 ludzi,
na woj. poznaskie 2 transp[orty] o stanie 432 ludzi,
na woj. wrocawskie 1 [transport] o stanie 213 ludzi.
na ter[enie] woj. lubelskiego
Grupa manewrowa 9 pp przeprowadzia akcj w rej[onie] m. Tudorkowice (9 km pn. wsch. War), w wyniku ktrej wykryto i zniszczono
5 bunkrw oraz zabito l banderowca.
Dnia 28 maja br. banda UPA spalia wie Uhnin (pow. Wodawa). Spony 34 gospodarstwa, opuszczone przez Ukraicw na skutek wysiedlenia.
C. Oglne zestawienie na dz[ie] l czerwca 1947 r.
1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych
rannych

uprowadzonych
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
||
||
||
||
||
do dn. 29 V
16
11
4
2
1
do dn. 29 V
135
257
na dz. 1 VI
1
na dz. 1 VI
25
22
razem
17
11
4
2
1
razem
160
279
383
2006-04-13 23:13:08
2.

3.
29 V
135
257
603
31
29 V
3
1
3
29
61
262
28
157
59 089
247
193
1 VI
25
22
16
1
1 VI
7
11
16
8
10
1 957
61
160
279
619
32
3
1
3
36
72
278
36
167
61 046
247
254

()

, 743, . 208.
, .
, .
- -
3 () .
, III
-.
3
. 30.
1
2
384
2006-04-13 23:13:08
3. Zdobyto broni
modzierzy
rusznic ppanc.
ckm
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji
min
zniszczono bunkrw
603
31
do dn. 29 V
3
1
3
29
61
262
28
157
59 089
247
193
16
1
na dz. 1 VI
7
11
16
8
10
1 957
61
619
32
razem
3
1
3
36
72
278
36
167
61 046
247
254

() Micha ymierski
Marszaek Polski
IPN, MBP 743, k. 208.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
3 DP (kombinowan) dowodzi gen. bryg. Mieczysaw Melenas.

Nierb, Grubyj prawdopodobnie dziaali w Rejonie III Nadrejonu Choodnyj
Jar I Okrgu OUN-B.
3
Tak w oryginale. Powinno by: 30.
1
2
385
2006-04-13 23:13:08
47
4 1947, . 15
- ,

-00259/III-a
, - 4-a 1947 .
15
[]
,
[]
3 1947 .
1:200 000
. []
) .
1 2 . . []: . (17
. ), . (22 . ), .
(15 .-. ), . (12 .-.
), . (10 . ), .
(22 .-. ), . (20 . ), . (22 .[-.] ).
[] . (17 . ) 5
, 2 . 57 , 12 , . ,
3 .
[] . (22 . ) []
14 2 18 .
[] . (15 .-. ) 11 , 38 .

. , .
[] . (20 . ) 7
3 , 64 ,
386
2006-04-13 23:13:08
47
Nr a-00259/III-a
Warszawa, dnia a- 4- czerwca 1947 r.
Komunikat Nr 15
Mapa 1:200 000
W dniach l i 2 czerwca rb. jednostki GO Wisa przeprowadzay akcje
pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Wlka Sokoowska
(17 km pn. acut), m. Tuchla (22 km wsch. Jarosaw), m. Surmaczwka (15 km pn.-wsch. Jarosaw), m. Koniusza (12 km pd.-zach. Przemyl),
m. Habkowce (10 km pd. Baligrd), m. Darw (22 km pd.-zach. Sanok),
m. Niebylec (20 km pd. Rzeszw), m. Hucisko (22 km pn.[-zach.] acut).
W rej[onie] m. Wlka Sokoowska (17 km pn. acut) 5 pp przeprowadzi akcj przeciwko bandzie Szuma, w wyniku ktrej zabito 2 bandytw. Aresztowano ogem 57 osb, w tym 12 kobiet za nielegalne posiadanie broni i wspdziaanie z bandami. Wykryto i zniszczono ponadto
3 bunkry.
W rej[onie] m. Tuchla (22 km wsch. Jarosaw) grupa oper[acyjna] 14 pp
uja 2 czniczki z bandy Kruka i aresztowaa 18 osb podejrzanych.
W rej[onie] m. Surmaczwka (15 km pn.-wsch. Jarosaw) oddziay 11 pp
wykryy duy obz skadajcy si z 38 bunkrw. Obz stanowi pomieszczenie dla szkoy podoficerskiej UPA. Wykryto znaczne zapasy ywnoci
i umundurowania oraz bogat literatur ukraisk i dokumenty.
W rej[onie] m. Niebylec (20 km pd. Rzeszw) batalion 7 pp wykry
3 kompleksy bunkrw skadajcych si ogem z 64 pomieszcze, w tym
4 przeznaczone na magazyny. Bunkry byy umocnione rowami strzeleckimi i stanowiskami ogniowymi.
387
2006-04-13 23:13:08
4 .
.
[] . (22 . ) 8
3 [] . 3
.
, , , 158 , 3 30 . ., 31
. .
[] . (12 .-. ) 28 . 2
6 , 1 . .
) .
30 V . . 204 , 66 733
.
31 V 1 2 VI . . 5 , 1537
.
210 , 68 270 .
.
, 1.
) .
2 .. 191 , 63 410 , :
[] 117 , 36 646
,
[] 63 , 23 814
,
[] 7 , 1969 ,
[] 3 , 768 ,
[] 1 , 213 .
.
[]
30 31 V . . []. 45 .
2 VI , 60 ,
. []1. . 1 2
1 . 1 . , -
388
2006-04-13 23:13:09
W rej[onie] m. Hucisko (22 km pn. acut) oddzia 8 pp zabi 3 kurierw do zada specjalnych. Zdobyto 3 jednostki broni i dokumenty.
Na podstawie dotychczasowych dochodze przeprowadzonych przez
UB ustalono, e wrd 158 osb zatrzymanych przez 3 DP do dn. 30 maja
rb. 31 osb penio czynn sub w bandach UPA. Dalsze dochodzenie
trwa.
W rej[onie] m. Koniusza (12 km pd.-zach. Przemyl) oddzia 28 pp
zosta ostrzelany z bliska. 2 szeregowcw zostao zabitych i 6 rannych,
w tym l oficer. Pocig za band trwa.
Do dn[ia] 30 V rb. odjechay ogem 204 transporty o stanie 66 733
ludzi.
W dn[iach] 31 V 1 i 2 VI rb. odjechao ogem 6 transportw o stanie
1537 ludzi.
Ogem odjechao 210 transportw o stanie 68 270 ludzi.
Dalszy cig wykazu miejscowoci, w ktrych zakoczono akcj wysiedlecz zawiera zacznik Nr l.
Do dnia 2 czerwca rb. przybyo do miejsc przeznaczenia ogem 191
transportw o stanie 63 410 osb, z czego przypada:
na woj. olsztyskie 63 [transporty o stanie] 23 814 ludzi,
na woj. gdaskie 7 [transportw o stanie] 1969 ludzi,
na woj. poznaskie 3 [transporty o stanie] 768 ludzi,
na woj. wrocawskie 1 [transport o stanie] 213 ludzi.
W nocy z 30 na 31 V rb. banda UPA podpalia wie Lubie pow. Wodawa. Poar zniszczy 45 zabudowa.
Dnia 2 VI nieznana banda w sile ok. 60 ludzi napada na posterunek
MO w m. Wisznice pow. Wodawa1. Zaoga posterunku przyja obron.
W trakcie walki zosta zabity l funkcj[onariusz] MO2 i ranny l czonek
ORMO. Zabito l bandyt. Banda wycofaa si pozostawiajc 3 jednostki broni w tym l rusznic ppanc. Podchodzc do nastpnej miejscowoci
(m. Turzyn3 p[owiat] Wodawa) bandyci zniszczyli l most drogowy oraz
zabili znajdujcego si w ww. miejscowoci oficera WP4, l kobiet i dziecko. Z kolei banda napada na Agencj Pocztow, demolujc w niej central
389
2006-04-13 23:13:09
3 , 1 .
(. 3 []) 1 ,
4, ,
1 . , (15 000 []).
.
. 3 1947 .
1.

2.

,

3.

1 VI
17
11
1 VI
160
279
3 VI
3
7
3 VI
9
40
20
18
169
319
619
1 VI
1
35
72
278
36
167
61 046
254
210
3 VI
1
1
3
10
1
9
1 250
136
839
2
36
75
288
37
176
61 296
390

()

390
2006-04-13 23:13:09
telefoniczn i rabujc znajdujce si w kasie pienidze (15 000 z). Pocig

za band zarzdzono.
C. Oglne zestawienie na dzie 3 czerwca 1947 r.
1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych onierzy WP
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
o wspprac z bandami
3. Zdobyto broni
rusznic ppanc.
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji
zniszczono bunkrw
do dn. 1 VI
17
11
do dn. 1 VI
160
279
na dz. 3 VI
3
7
na dz. 3 VI
9
40
razem
20
18
razem
169
319
619
do dn. 1 VI
1
35
72
278
36
167
61 046
254
210
na dz. 3 VI
1
1
3
10
1
9
1 250
136
839
razem
2
36
75
288
37
176
61 296
390

() Micha ymierski
Marszaek Polski
391
2006-04-13 23:13:09
1
,

( 29 V 47)
410. 61 407
60
411.
9
412.
413. 6
28
414.
40
415.
25
416.
8
417.
157
418.
86
419.
227
420.
41
421.
105
422.
586
423.
304
424.
205
425.
426.
285
427.
27
428.
17
429.
226
430.
26
431.
38
432.
86
433. 5
162
180
434.
26
435.
310
436.
195
437.
210
438.
114
439.
25 V 47
65 196

() 6,
, 743, . 210211.
, .
, .
- -
.
(1924 . .).
3
: .
1
2
392
2006-04-13 23:13:09
Zacznik Nr 1
Wykaz miejscowoci,
na terenie ktrych ukoczono akcj przesiedlecz ludnoci ukraiskiej
(d.c. tabeli z dnia 29 V 47)
Ilo
wysiedlonych
410. z przeniesienia 61 407
60
411. Rybotycze
9
412. Wola Korzeniecka
6
413. Jasienica Sufczyska
28
414. Hurko
40
415. Przekopana
25
416. Hureczko
8
417. Wilcza
157
418. Siedliska
86
419. Makowa
227
420. Stefkowa
41
421. ukawica
105
422. Lesko
586
423. Leszczawa Dolna
304
424. Leszczawa Grna
205
425. Krecw
Lp. Miejscowo
Lp. Miejscowo
Ilo
wysiedlonych
285
27
17
226
26
38
86
162
180
26
310
195
210
114
426. Wola Krecowska

427. Polanki
428. Wola Grzaska
429. Grzanka
430. Polaczyk
431. Rybne
432. Zawj
433. Zawdzie5
434. Berenica
435. Bukowiec
436. Solina
437. Wokowyja
438. Myczkw
439. Terka
Ogem do dnia 25 V 47
wysiedlono 65 196
Szef Oddziau Operacyjnego

Sztabu Generalnego
() Steca6, gen. bryg.
IPN, MBP 743, k. 210211.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
Akcj przeprowadzia grupa Bartosza z oddziau Mota.

By to szer. Bolesaw Gadosz (ur. 1924).
3
Prawdopodobnie: Tuczna.
1
2
393
2006-04-13 23:13:09
4
(1905 . .),
.
5
: .
6
(19001978), , 19181919 , ;
1944 . 19451948 III , , . .,
; 1956 .
2006-04-13 23:13:09
4
Prawdopodobnie chodzi o Stanisawa Kum (ur. 1905), funkcjonariusza WUBP w Lublinie.
5
Prawdopodobnie: Zabrodzie.
6
Steca Ostap (19001978), gen. bryg., w 1. 19181919 w UHA, pniej w RKKA;
w 1944 zosta skierowany z Armii Czerwonej do WP w ZSRS. W 1. 19451948 szef Oddz.
III Szt. Gen. WP, nastpnie by m. in. komendantem WSPiech. i dc lskiego OW; w 1956
powrci do ZSRS.
2006-04-13 23:13:09
48
4 1947, []. 7
-
-

7
-00597/III-a
a-04-a -- 194-7- .

. -1-a

, 7 ,
,
, , , :
. 7 :
[]- 7 31 000 :
: []
6605 ,
[]
4840 ,
[]
2400 ,
[]
1350 ,
6329 ,
[]
8977 .
- []
, (, ).

, [] .
, .
, -
396
2006-04-13 23:13:10
48
4 czerwca 1947, [Lublin]. Pismo dowdcy OW 7
gen. Bolesawa Zarako-Zarakowskiego do ministra obrony narodowej
Michaa Roli-ymierskiego
Wojsko polskie
Dowdztwo Okrgu Wojskowego 7
Nr a-00597/III-a
a-a a 04 czerwca-a 194a-7-a r.
cile tajne.
Egz. Nr a-1-a
Do
Ministra Obrony Narodowej
Michaa ymierskiego
Marszaka Polski
Po dokadnym rozpatrzeniu na posiedzeniu WKB sytuacji na terenach
DOW 7 powstaej wskutek dziaania Grupy Operacyjnej Wisa i po zaznajomieniu si z Projektem ostatecznego zaprowadzenia adu w strefie
przygranicznej w kopii nadesanej do mnie przez gen. bryg. Mossora,
zmuszony jestem wystpi do ob. Marszaka z wyjanieniem sytuacji na
Lubelszczynie i z projektem dalszych dziaa:
I. Sytuacja na terenach DOW 7.
Na wschodnich i pd.-wschodnich terenach DOW 7 podlega wysiedleniu ludnoci ukraiskiej ogem przeszo 31 000 osb:
6605 osb,
Po powiatach: z pow. Hrubieszw
4840 osb,
z pow. Tomaszw
2400 osb,
z pow. Bigoraj
1350 osb,
z pow. Chem
6329 osb,
z pow. Wodawa
8977 osb.
z pow. Biaa Podlaska
Prcz tego w strefie przygranicznej podlega wysiedleniu jeszcze cay
szereg elementw niepodanych z rodzin polskich (przemytnikw, spekulantw i innych).
Caa ludno ukraiska na tych terenach stanowi baz dla dziaalnoci
band UPA i stwarza wygodn sytuacj dla koncentracji ich z terenw poudniowych.
Obecnie bandy UPA wykorzystay ten stan rzeczy. Zostao ustalone
w ostatnich czasach przenikanie band UPA z woj. rzeszowskiego do pd.
397
2006-04-13 23:13:10
[] [] [] []
( , 150
).

[], , ,
,
7
.

- [], ( 31.5.47 : 11
3 ) .
, , ,
, .
, 7 (, ),
[], ( []).
, ,
[] .
, ( 2.6.47. [], , ,
, 3.6.47 .).

[] -
.
, , ,
,
. ( []
32 ).
, , , ,

398
2006-04-13 23:13:10
pow[iatw] woj. lubelskiego (zanotowano przejcie bandy UPA w sile do

150 ludzi i wiksz ilo mniejszych grup).
Te bandy nie zatrzymuj si w pow. Hrubieszw i Tomaszw, tylko
przechodz bardziej na pnoc, gdy wyczuwaj, e tereny tych powiatw
rwnie bd oczyszczone od Ukraicw i wskutek dziaalnoci na tych terenach grup operacyjnych jednostek OW 7 i WBW aktywnej dziaalnoci
na tych terenach nie przejawiaj.
Ustalono natomiast wikszy ruch band UPA w pow. wodawskim, ktry
czciowo przenosi si na pow. Biaa Podlaska, gdzie ostatnio rozpoczy
palenie wiosek poukraiskich (do dnia 31.5.47 spalono czciowo 11 wiosek i 3 doszcztnie) i rabowanie tak instytucji pastwowych, jak i ludnoci cywilnej. Rabunki te wykazuj tendencj band do zaopatrywania si
w konie, ywno i pienidze, co wskazuje na przygotowywanie si ich
jako grup ruchomych.
Ustalono, e bandy UPA na terenie DOW 7 nawizay kontakt z polskimi reakcyjnymi bandami (Jastrzbia, Mota i innymi), co stwarza
im wygodn sytuacj w terenie i rozszerza baz do dziaa na pow[iaty]
z ludnoci polsk (co ju jest stwierdzone w pow. Lubartw i Radzy).
Ustalono tendencj polskich band reakcyjnych do przenikania na tereny dziaalnoci UPA, posiadajc dokadne dane o braku wikszej iloci si
zbrojnych na pn[ocnych] terenach Lubelszczyzny.
Opierajc si na tym polskie reakcyjne bandy rozpoczy te aktywn dziaalno (napad bandy Mota w dniu 2.6.47. na posterunek MO
w Wisznicach pow. Wodawa, obrabowanie spdzielni w Tymienicy, rozbicie stacji telefonicznej w cznej i obrabowanie spdzielni tame przez
band Jastrzbia w dniu 3.6.47 r.).
Nastawienie band UPA na tych terenach jest wrcz przeciwne ich pasywnej dziaalnoci w woj. rzeszowskim nastawione s bojowo i zamierzaj stawia opr przesiedlaniu ludnoci ukraiskiej.
Obecnie szerz oni propagand stawiania oporu [wobec] akcji przesiedlania przez ulotki, stosowanie terroru, pogrek i represji, a take przez
szeptan propagand. Stosuj taktyk uprowadzania Polakw ze sob dla
gwarancji [wasnego] bezpieczestwa (ju zostay uprowadzone przez bandy UPA w pow. Wodawa 32 osoby).
Przypuszcza naley, e z rozpoczciem akcji przesiedlania, UPA rozpocznie zbrojne i dywersyjne wystpienia, bowiem rozumiej oni dobrze,
e utrzymanie terenw ukraiskich na Lubelszczynie jest dla nich ostatni desk ratunku. Rwnie przypuszcza naley, e w toku akcji bandy
UPA przenios swoj dziaalno na tereny woj. biaostockiego, bo z racji
samego przebiegu akcji i dalszych jej planw maj mono wycofywania
si stopniowo coraz dalej na pnoc.
399
2006-04-13 23:13:10
. , [],

.
7 : 550 ;
[] 150
. ,
150200 .
:
, 7 ,
[ ] ,
;
( []) (- []).

, 7 .
II. 7 .
, 7
( 3 , 3, 14
2 , ).
[ ] ,
.
7 :
) , 7
[]
, (
350 ).
) [], 120 7 .
) [] -, 120 14 .
)
250 14 [], , --
400
2006-04-13 23:13:10
Ogem siy band UPA na terenie DOW 7 licz: rodzime bandy okoo
550 ludzi z oddziaw zbrojnych bez placwek; zanotowano przybycie bandy UPA z poudnia do 150 osb i wiksz ilo drobnych grup. Oprcz tego
s nieujawnione polskie bandy reakcyjne do 150200 osb.
Wniosek:
Sytuacja wymaga zamknicia terenu DOW 7 od pnocy celem uniemoliwienia przenikania band UPA dalej na pnoc, cakowitego i konsekwentnego wysiedlenia ludnoci ukraiskiej, wysiedlenia elementw niepodanych z pasa granicznego, rozpoczynajc takie wysiedlenie jednoczenie
od poudnia (pow. Tomaszw) i od pnocy (pow. Biaa Podlaska).
Nie dopuci [do] przenikania tych band na tereny z ludnoci polsk
i szeregiem aktywnych uderze zlikwidowa bandy UPA ostatecznie i wanie na terenach DOW 7.
II. Moliwoci DOW 7.
Jak wynika z Projektu gen. Mossora, przewiduje si przeoenie caej
tej akcji na Lubelszczynie na jednostki DOW 7 (tj. na jedn kombinowan
3 DP, skadajc si z pukw piechoty 3 [DP], 14 [DP] i 2 DP, ktra obecnie operuje w pow. Lubaczw i ma stopniowo przesuwa si na pnoc).
Kontynuowanie akcji w ten sposb w wietle sytuacji na Lubelszczynie podanych rezultatw nie da.
Obecnie DOW 7 we wasnym zakresie i w porozumieniu z gen. Mossorem prowadzi nastpujce dziaania:
a) Silna grupa operacyjna z jednostek OW 7 i WBW operowaa w pow.
Hrubieszw i Tomaszw od dnia rozpoczcia akcji GO Wisa
i operuje teraz, lecz mniejszymi siami (do 350 ludzi z jedn[ostek]
OW i WBW).
b) Zostaa zorganizowana stacja zaadowcza Werbkowice w pow. Hrubieszw, gdzie zajtych jest 120 ludzi z jednostek OW 7.
c) W pow. Wodawa zorganizowana zostaa stacja zaadowcza Bug-Wodawski, gdzie zajtych jest 120 ludzi z 14 DP.
d) Zorganizowana [zostaa] i przystpia do pracy grupa przesiedlecza
w skadzie 250 ludzi z 14 DP w pow. Wodawa, ktra wysiedla wioski ukraiskie blisko przylegajce do stacji Bug-Wodawski b- (wobec
tego, e ani transportu, ani benzyny DOW 7 dla przeprowadzenia
akcji w gbi powiatw nie posiada).-b
e) Wzmocniono posterunki MO w pow. Wodawa z przerzuceniem tam
80 milicjantw z Lublina.
f) Rozpocza walk z bandami UPA w pow. Wodawa grupa operacyjna WBW w sile 360 ludzi oraz grupa 14 DP, ktra do dnia 7.6.47
bdzie liczya do 200 ludzi.
401
2006-04-13 23:13:10
- ( , ,
7 ) -.
) [] 80 .
) [] 360 ,
14 , 7.6.47. 200 .
, 7 . ,
, []
[] , , ,
. 1 50%
, .
, 500 7 .
III. .
, 7 ,
, :
1. 1 , []:
().
2. 14 - []
[] ( ).
3.
,
- [] , [].
:
) - [] ,
, 360 ,

.
) 3 (e e1)
7 ,
300
402
2006-04-13 23:13:11
To s wszystkie siy i moliwoci, ktrymi dysponuje DOW 7 na Lubelszczynie. Z tymi siami przeprowadzenie akcji w caej peni nie jest
moliwe, gdy w garnizonach pozostali tylko rekruci, szkoy podofic[erskie] techniczne, kursy specjalne i niezbdna ilo wojska do penienia
suby garnizonowej i wartowniczej, [a] powana cz WBW nastawiona jest na akcje przeciw polskim bandom reakcyjnym na innych terenach.
Zaplanowana demobilizacja od dnia l lipca odcignie powyej 50% stanu
osobowego wszystkich jednostek OW, akcji za nie da si przeprowadzi
w cigu jednego miesica czerwca. Oprcz tego na sianokosy wyjeda
w czerwcu do 500 ludzi z DOW 7.
III. Propozycja.
Celem przeprowadzenia ostatecznego, gruntownego przesiedlenia ludnoci ukraiskiej z terenw DOW 7, skutecznego wyniszczenia band UPA
i zabezpieczenia spokoju, wskazanym jest:
1. Postawi zadanie przed DOW 1 uniemoliwienia przenikania band
UPA na pnoc do woj. biaostockiego: zamkn lini rzeki Bug od Drohiczyna do Janowa Podlaskiego (wycznie).
2. Siami 14 DP zamkn wyjcia band UPA z terenw Biaa Podlaska
i Wodawa do pow. Siedlce i Radzy (na zachd).
3. Rozpocz mocne uderzenie na bandy UPA jednoczenie od pnocy
i poudnia z jednoczesnym wysiedleniem ludnoci ukraiskiej w pow. Biaa Podlaska i Wodawa na pnocy oraz Bigoraj, Tomaszw i Hrubieszw
na poudniu.
W tym celu:
a) Przerzuci jedn dywizj GO Wisa przez Warszaw na tereny pow.
Biaa Podlaska i Wodawa z tym, by doczy do nich grup WBW
w sile 360 ludzi tam operujc i wykorzysta cao dla wysiedlenia
i aktywnej walki z bandami UPA.
b) Przesun 3 DP (gen. Melenasa1) z GO Wisa na poudniowe tereny DOW 7, doczy grup operacyjn 300 ludzi tam operujc
i caoci rozpocz wysiedlenie i walk z bandami UPA w pow.
Bigoraj, Tomaszw i Hrubieszw.
c) Wobec tego, e sie kolei elaznej na terenach podlegajcych wysiedleniu jest bardzo mizerna powstao zagadnienie wikszych odlegoci od punktw wysiedlanych do stacji zaadowczych, a z tym
i kwestia transportu dojazdowego. DOW 7 posiada obecnie znikom
ilo transportu, a benzyny na te cele wcale nie posiada. Niezbdne
jest przydzielenie dla 3 DP kolumny samochodowej DOW 7 (28 samochodw ciarowych), ktra oddana jest do dyspozycji GO Wisa i przydzielenie takiej samej kolumny samochodowej dla dywizji,
403
2006-04-13 23:13:11
,
[].
) , ,
, ,
,
[ ]. 7
, , , .
3 7 (28 ), ,
, [], [] .
)
:
. []
.
. .
. -
. -
4. ,
.
.
. .
[] 1 3 [] 00582/III-a

[]-[]
() 2,
7
() 3,

7
() 4,
4 .
. 1 . [] []
2
3
4
. [] [],
. .
||
||
||
404
2006-04-13 23:13:11
ktra rozpocznie wysiedlenie w pow[iatach] pnocnych, a take odpowiedni ilo benzyny.

d) Stacje zaadowania na pierwszy okres przewidzie dla powiatw:
st. Beec dla tomaszowskiego i hrubieszow[skiego]
st. Susiec dla bigorajskiego
st. Werbkowice dla hrubieszowskiego i pn. tomaszowskiego
st. Bug-Wodawski dla wodawskiego
st. Choryw dla Biaej Podlaskiej
4. Dziaania rozpocz jak najprdzej, by uniemoliwi bandom UPA
zorganizowanie si dla stawiania oporu.
W zaczeniu przedkadam kopi pisma wystosowanego do gen. Mossora.
Prosz ob. Marszaka o decyzj w tej sprawie.
aZa. 1 na 3 ark. Nr 00582/III-a
Z-ca D-cy Okrgu Wojskowego
do spraw pol.-wych.
() Jekiel2, pk
Dowdca Okrgu Wojskowego 7

() Zarakowski3, gen. dyw.
Szef Sztabu DOW 7

() Kunderewicz4, pk dypl.
Odbito 4 egz.
Egz. Nr 1 Min[isterstwo] ON
2 gen. Mossor
3 WUBP
4 a/a
Ref. K[underewicz] N[ikodem], pk
Druk W. K.
||
||
||
CAW, IV 510. 1/A. 608, k. 456459.

Papier z nadrukiem firmowym, nad nadrukiem godo pastwowe. Obok piecztka wpywu Naczelnego Dowdztwa WP z dat 22.08.1947 r.; w prawym grnym rogu piecztka wpywu MON z dat
11 VI 1947 r.; w lewym grnym rogu odrczna notatka: pk Przoski, piecz i odrczny podpis
Marsz. M. ymierskiego. Publikuje si bez zacznika.
Przypisy
a- -a
b- -b
Wpisano odrcznie.
405
2006-04-13 23:13:11
, IV 510. 1/. 608, . 456459.

, .
. . 22.08.1947 .;
11 VI 1947 .; :
. , . .
.
a- -a
- -
.
.
1
(1904 . .), ; 1944 ,
19451948 3 ; 19501955 ; 1955 .
2
(1910 . .), , 19451947 . 7 - . 1952.
3
- (1894 . .), ,
1944 ; 19461947 7 ,
; 1948 .
4
(1907 . .), , ,
1943 1 ; 19461948
7 , III ; 1952 .
406
2006-04-13 23:13:11
1
Melenas Mieczysaw (ur. 1904), gen. bryg.; do 1944 w Armii Czerwonej, w l. 1945
1948 dca 3 DP; w l. 19501955 zca szefa GZP WP; w 1955 powrci do ZSRS.
2
Jekiel Micha (ur. 1910), pk, w 1. 19451947 zca dcy OW 7 ds. polityczno-wychowawczych. W WP do 1952.
3
Zarako-Zarakowski Bolesaw (ur. 1894), gen. dyw., oficer Armii Czerwonej skierowany w 1944 do WP w ZSRS; w 1. 19461947 dca OW 7, nastpnie komendant ASG; w 1948
powrci do ZSRS.
4
Kunderewicz Nikodem (ur. 1907), pk, oficer Armii Czerwonej skierowany w 1943 do
l Korpusu Polskich Si Zbrojnych w ZSRS; w 1. 19461948 szef sztabu OW 7, nastpnie szef
Oddz. III Szt. Gen.; w grudniu 1952 powrci do ZSRS.
407
2006-04-13 23:13:11
49
7 1947, . 16
- ,

-00264/III-a
, -7-a 1947 .
16
[]
,
[]
6 [19]47 .
1:200 000
. []
) .
34 5 . . [] []: . (19 .-.
), . (17 . ), .
(12 .-. ), . (22 . ), . (5 . ), . (17
.-. ), . (4 .-. ), .
(14 .-. []), . (11
. ), . (14 .-. ).
[] . (4 .-. )
1 .
, 1. 18 4 .
[] [] 2,
3
, ,
, .
: 7 15 . .
[] . (22 . ) 1
3 . : 1 ,
, 10 .
[] . (11 . )
7 2 1 .
408
2006-04-13 23:13:11
49
aNr 00264/III-a
Komunikat Nr 16
oraz jednostek WP i WBW na terench woj. rzeszowskiego,
na dzie 6 czerwca [19]47 r.
Mapa 1:200 000
W dniach 3, 4 i 5 czerwca rb. jednostki Grupy Oper[acyjnej] Wisa
przeprowadzay akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]:
m. Przybyszw (19 km pn.-zach. Baligrd), m. Mikw (17 km zach. Lubaczw), m. Cetula (12 km pn.-wsch. Jarosaw), m. Tuchla (22 km wsch.
Jarosaw), m. Wizownica (5 km pn. Jarosaw), m. Leszczawka (17 km
pn.-wsch. Sanok), m. Krajna (4 km pd.-wsch. Bircza), m. Dby (14 km
pd.-wsch. Tomaszw Lub.), m. Manasterz (11 km pn. Jarosaw), m. Lachawa (14 km pn.-wsch. Sanok).
W rej[onie] m. Krajna (4 km pd.-wsch. Bircza) oddzia zwiadowczy
l pp napotka band astiwki i Buraki. Powiadomione jednostki WP
znajdujce si w pobliu zorganizoway wspln akcj1. W wyniku walki
zabito 18 bandytw i ujto 4. Wrd zabitych znajduje si d[owd]ca sotni
astiwka wraz ze swym z[astp]c, ps. Kosacz2, dowdca oddziau
andarmerii polowej ps. Medwid3 wraz z zastpc, kierownik rejonu
OUN ps. Tiso oraz dowdca bandy, ktra doczya do astiwki, przybywajc z rejonu Karpat. Straty wasne wynosz: 7 zabitych i 15 rannych.
Akcja trwa.
W rej[onie] m. Tuchla (22 km wsch. Jarosaw) grupa l pp zabia w czasie starcia z band 3 banderowcw. Zdobyto: l rkm, amunicj, materia
wybuchowy i 10 rakiet.
W rej[onie] Manasterz (11 km pn. Jarosaw) kompania zwiadowcza
7 DP zabia 2 bandytw, a l rannego uja.
409
2006-04-13 23:13:12
[] . (17 .-. ) 8
, 8 7 . , , , 10 1 .
[] . (12 .-. )
11 6 . 5- ,
1 , , .
[] . (14 .-. []) [] ,
20 ,
. ( )
4, , , . . ,
, , 1 ,
3 . 5 , 1
5.
[] . (17 . ) ,
3 2 . 2
.
10 , 4- 10 15 . . 4 VI . . 29 .
) .
2 VI . . 210 , 68 270 []
.
345 VI . . 7 , 1656 []
.
217 , 69 926 [] .
3- [VI] [] 2 : - (5 . )
(11 . ).
4 VI [].
.
) .
5 VI . . 201 ,
66 078 , :
[] 117 , 36 646
,
410
2006-04-13 23:13:12
W rej[onie] m. Leszczawka (17 km pn.-wsch. Sanok) oddzia 8 DP

wpad w zasadzk bandy, ponoszc straty w iloci 8 zabitych i 7 rannych.
W wyniku wszcztej natychmiastowej akcji przez pobliskie oddziay zabito 10 bandytw i l ujto.
W rej[onie] m. Cetula (12 km pn.-wsch. Jarosaw) oddzia 11 pp zaskoczy 6 bandytw. 5-ciu z nich ujto, w tym l kobiet, szsty popeni
samobjstwo przy uyciu granatu.
W rej[onie] m. Dby (14 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]) kompania odwodowa WBW wraz z grup oper[acyjn] skadajc si z 20 pracownikw UB przeprowadzia akcj majc na celu zlikwidowanie wanego orodka politycznego OUN. Jeden z wyznaczonych referentw spotka
si z kierownikiem OUN na teren Polski (Zakerzoski Kraj) ps. Stiah4,
jednak na skutek niezrcznie przeprowadzonego kontaktu bandyta zbieg.
Podjta natychmiastowa akcja nie daa rezultatw. Po cigniciu posikw
przeszukano teren, przy czym wykryto l bunkier, w ktrym zabito 3 bandytw. Zdobyto 5 jednostek broni, l radiostacj oraz dokumenty5.
W rej[onie] m. Mikw (17 km zach. Lubaczw) oddzia ze skadu 3 DP
zabi 2 czonkw bandy Tuczy. Zdobyto 2 jednostki broni oraz dokumenty UPA.
Sd Wojskowy GO Wisa skaza 10 czonkw band UPA na kar
mierci, a 4 na kary wizienia od 10 do 15 lat. Wyroki wykonano. Ogem
do dnia 4 VI rb. wykonano 29 wyrokw mierci.
Do dn[ia] 2 VI rb. odjechao ogem 210 transportw o stanie 68 270
l[udzi].
W dn[iach] 345 VI rb. odjechao ogem 7 transportw o stanie 1656
l[udzi].
Ogem odjechao 217 transportw o stanie 69 926 l[udzi].
Z dniem 3 [VI] na terenie woj. lubelskiego uruchomiono 2 punkty
zbiorcze dla przesiedlanej ludnoci ukraiskiej przy nastpujcych stacjach
zaadowczych: Bug-Wodawski (5 km pd. Wodawa) i Werbkowice (11 km
pd. Hrubieszw).
Z dniem 4 VI rozpoczto akcj przesiedlecz na terenach pow. Wodawa i Hrubieszw.
Akcja przebiega planowo.
Do dnia 5 VI rb. przybyo do miejsc przeznaczenia ogem 201 transportw o stanie 66 078 ludzi, z czego przypada:
na woj. poznaskie 5 transportw o stanie 1240 ludzi,
411
2006-04-13 23:13:12
[] 7 , 1969 ,
[] 5 , 1240 ,
[] 68 , 25 127
,
[] 4 [], 1096 .
.
[]
[]
.
[] ( 15 3 VI) ,
, , . 6 , 7
. []. : 2 , 1 .
[] . 6 (18 . []) [] 47 7 3 . 2 .
[]
1 VI [][] [] [ ] 200 000 []
11 VI. .
. 6 1947 .
1.
yx

2.

,

3 VI
20
18
4
2
3 VI
169
319
839
32
6 VI
15
22
3
1
6 VI
57
40
14
2
35
40
7
3
226
359
853
34
412
2006-04-13 23:13:12
na woj. olsztyskie 68 transportw o stanie 25 127 ludzi,

na woj. wrocawskie 4 [transporty] o stanie 1096 ludzi.
Woj. lubelskie
W zwizku z napadem na posterunek MO w m. Wisznice pow. Wodawa (komunikat Nr 15 z dn. 3 VI) wywizaa si walka midzy band
atakujc posterunek a oddziaem WBW, ktry przyby funkcjonariuszom
MO z pomoc. W wyniku walki zabito 6 bandytw i 7 rannych ujto.
Rozproszona banda wycofaa si w kierunku pow. Siedlce. Straty wasne:
2 szeregowcw WBW zabitych, l ranny.
W rej[onie] m. Konstantynwka6 (18 km pd. Biaa Podl[aska]), grupa
oper[acyjna] 47 pp7 uja 3 bandytw. Zdobyto 2 jednostki broni.
Woj. krakowskie
Dnia 1 VI banda UPA naoya na mieszkacw wsi Szlachtowa pow.
N[owy] Targ kontrybucj w wysokoci 200 000 z z terminem wypaty
do 11 VI. W wypadku niedotrzymania terminu bandyci grozili spaleniem
wsi.
1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych onierzy WP
rannych onierzy WBW
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
o wspprac z bandami
do dn. 3 VI
20
18
4
2
do dn. 3 VI
169
319
839
32
na dz. 6 VI
15
22
3
1
na dz. 6 VI
57
40
14
2
razem
35
40
7
3
razem
226
359
853
34
413
2006-04-13 23:13:12
3.

3 VI
36
75
288
37
176
61 296
390
6 VI
3
18
21
6
9
2 516
13
39
93
309
43
185
63 812
403

()

, IV. 500. 1/ 131, . 136137.
, .
, .
- -
1 12 30 .
.
3
, .
4
(1910 . .), , 1930
, 1939 . ;
19431944 ; 19451947 - ; 17 1947
- . (17 . ).
5
,
.
.
-. . .
6
: .
7
47 14 .
1
2
414
2006-04-13 23:13:12
3. Zdobyto broni
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji
zniszczono bunkrw
do dn. 3 VI
36
75
288
37
176
61 296
390
na dz. 6 VI
3
18
21
6
9
2 516
13
razem
39
93
309
43
185
63 812
403

w/z () Spychalski
genera dywizji
CAW, IV. 500. 1/A 131, k. 136137.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
1
Oprcz l kombinowanego pp w potyczce wziy udzia pododdziay 12 kombinowanego pp i 30 pp.
2
Kosacz by zc astiwki ds. wychowawczych.
3
Sus Stepan, ps. Medwid.
4
Staruch Jarosaw (ur. 1910), ps. Stiah, dziaacz OUN na Woyniu od 1930 czonek
Krajowej Egzekutywy OUN, a od 1939 zastpca S. Bandery ds. propagandy; w 1. 19431944
szef rozgoni Samostijna Ukrajina; w 1. 19451947 prowidnyk krajowy OUN-B i czonek
Krajowego Prowidu; zgin w swoim bunkrze w rej. m. Monastyr 17 km na pd. od Tomaszowa Lubelskiego 17 wrzenia 1947.
5
Dziaania agentw UB zabezpieczaa udajca UPA pozorowana grupa pod nazw czota Czumaka, zoona z onierzy KBW i funkcjonariuszy UB. Pozorowana banda powstaa w zwizku z informacjami uzyskanymi od Jarosawa Hamiwki na temat krajowego
prowidnyka OUN-B i miaa doprowadzi do schwytania J. Starucha.
6
Prawdopodobnie: Konstantynw.
7
47 pp z 14 DP nie wchodzi w skad GO Wisa.
415
2006-04-13 23:13:12
50
10 1947, . 17
- ,

-00267/III-a
, -10-a 1947 .
17
[]
,
[]
9 [19]47 .
1:200 000
. []
) .
6, 7 8 . . [] []: .
(17 .-. ), . (11
.-. ), . (21 .-. []), . (20 .-. []), . (11 .-. []), . (4 .-. ), .
(10 . ).
[] . (20 .-. []) 5 .
35 23.
, 108 , . 56 . 27 .
: 2 [].
[] . (11 .-. []) 5 , 5 .
. 5 ,
, .
[] . (4 .-. ) [] 30 8 2 . 1 14 .
10 .
416
2006-04-13 23:13:13
50
Nr a-00267/III-a
Komunikat Nr 17
Mapa 1:200 000
W dniach 6, 7 i 8 czerwca rb. jednostki Grupy Oper[acyjnej] Wisa
m. Wlka Zapaowska (17 km pn.-wsch. Jarosaw), m. Brylice (11 km
pd.-zach. Przemyl), m. Hrebenne (21 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. Wierzbica (20 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. urawce
(11 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. Leszczawa Dolna (4 km pd.-zach. Bircza), m. Grziowa (10 km pd. Bircza).
W rej[onie] m. Wierzbica (20 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski])
5 pp stoczy walk z band Szuma. W wyniku walki oraz nieprzerwanego pocigu zabito 35 bandytw i ujto 23. Ponadto aresztowano 108 osb
podejrzanych o wspprac i przynaleno do band. Zdobyto 56 jednostek
broni. Zniszczono 27 bunkrw. Straty wasne: 2 szereg[owcw] zabitych.
W rej[onie] m. urawce (11 km pd.-wsch. Tomaszw [Lubelski]) oddzia 5 pp otoczy bunkier, w ktrym znajdowao si 5 bandytw. W wyniku walki bandyci zostali zabici. Akcja 5 pp w celu zupenego zlikwidowania bandy Szuma trwa.
W rej[onie] m. Leszczawa Dolna (4 km pd.-zach. Bircza) grupa oper[acyjna] 30 pp zabia 8 bandytw z sotni astiwki, a 2 uja. W tym samym
rejonie oddzia l pp zabi 14 bandytw. Zdobyto 10 kb.
W rej[onie] m. Wlka Zapaowska (17 km pn.-wsch. Jarosaw) grupa
op[eracyjna] 11 pp aresztowaa 48 osb podejrzanych o wspprac z bandami. Ponadto wykryto i zniszczono 7 bunkrw.
417
2006-04-13 23:13:13
[] . (17 .-. ) [] 11 48 ,
. , 7 .
[] . (11 .-. ) 28 11 .
[] . (21 .-. []) 5 3 . 5
.
,
. ,
, , . 2
,
, , , [] . . ,
, . , []
[] ( ). [] .
2 , 2 . [.]
2 , .
6 1947 .
10 . 10
. 1.
) .
5 VI . . 217 [], 69 926 []
.
678 VI . . 7 [], 2627 []
.
224 [], 72 553 [] .
.
) .
8 . . 209 ,
68 288 , :
[] 119 , 37 304
,
[] 7 , 1969 ,
418
2006-04-13 23:13:13
W rej[onie] m. Brylice (11 km pd.-zach. Przemyl) oddzia 28 pp

aresztowa 11 osb podejrzanych.
W rej[onie] m. Hrebenne (21 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]) oddzia 5 pp zabi w czasie walki 3 bandytw. Zdobyto 5 jednostek broni.
Na skutek zniszczenia przez jednostki GO Wisa bazy cywilnej UPA,
bandy straciy mono samodzielnego wyywienia si i utrzymania cznoci. We wszystkich wioskach, gdzie znajdoway si zmagazynowane
zapasy ywnoci oraz skadnice meldunkowe, bandy spotykaj zasadzki
organizowane przez WP. Wskutek tego od 2 tygodni daje si zauway
tendencje do czenia si band w wiksze grupy, ktre podporzdkowuj sobie resztki rozbitej sieci organizacyjnej, uzbrojone oddziay gospodarcze, andarmeri, Sub Bezp[ieczestwa] itd. Z drugiej strony, na
skutek cigej walki ruchowej, oddziay GO Wisa s ju wyczerpane.
W ostatnich dniach deszcz i boto utrudniaj akcje, ograniczajc moliwoci przerzucania grup oper[acyjnych] samochodami (drogi s bardzo liskie). W zwizku z tym D[owd]ca GO Wisa zdecydowa si na udzielenie poszczeglnym jednostkom krtkich odpoczynkw.
Na posterunek MO w Sanoku zgosio si 2 bandytw z sotni Hromenki, zdajc 2 kb. Na posterunek MO w [m.] Midzybrodzie zgosio si
2 bandytw z broni, rwnie z sotni Hromenki.
Dnia 6 czerwca 1947 r. Sd Wojskowy GO Wisa skaza na kar mierci 10 czonkw band UPA. Jednego bandyt skazano na 10 lat wizienia.
Wyroki wykonano1.
Do dn[ia] 5 VI rb. odjechao ogem 217 transport[w] o stanie 69 926
l[udzi].
W dn[iach] 678 VI rb. odjechao ogem 7 transport[w] o stanie
2627 l[udzi].
Ogem odjechay 224 [transporty] o stanie 72 553 l[udzi].
na woj. poznaskie 6 transportw o stanie 1355 ludzi,
na woj. olsztyskie 73 transporty o stanie 26 564 ludzi,
na woj. wrocawskie 4 transporty o stanie 1096 ludzi.
419
2006-04-13 23:13:13
[] 6 , 1355 ,
[] 73 [], 26 564
,
[] 4 [], 1096 .
.
, []
[]
28 . . []. , , , ,

, . ,
,
. []
.
[]. [] 27 . .
6 V . . [] . []
6 2.
[]
7 VI . . 8 []
( []),
, .
, . . . ,
, , .
5 6 VI . . []
. [], 4 ,
.
[]
. (4 . [])
6 .
420
2006-04-13 23:13:13
na terenie woj. rzeszowskiego, lubelskiego i krakowskiego
Woj. rzeszowskie
Dnia 28 maja rb. odby si w Rzeszowie zjazd starostw woj. rzeszowskiego. Uczestnicy zjazdu zobrazowali midzy innymi stan bezpieczestwa na terenach poszczeglnych powiatw stwierdzajc, e na skutek
przeprowadzonej akcji amnestyjnej i ujawnienia w stosunku do polskiego
podziemia politycznego oraz akcji wojska przeciw bandom UPA, stan bezpieczestwa we wszystkich prawie powiatach uleg wydatnemu polepszeniu. Wyjtek stanowi powiaty Gorlice i Jarosaw, na tereny ktrych przeszy resztki rozbitych band UPA, wzmagajc dziaalno terrorystyczn.
W pow. acut i Nisko wystpuj wycznie polskie bandy rabunkowe.
Zgodnie z planem operacyjnym GO Wisa jednostki WP przystpuj
ju do akcji przeciwko UPA na terenie pow. Gorlice. W pow. Jarosaw operacje rozpoczy si z dn[iem] 27 maja rb.
Dnia 6 VI rb. w rej[onie] m. Dubiecko pow. Przemyl banda UPA uprowadzia patrol ORMO w sile 6 ludzi2.
Woj. lubelskie
Dnia 7 VI rb. nieznana banda w sile 8 ludzi napada na stacj kol. Sadurki (pow. Lublin), gdzie po sterroryzowaniu pracownikw PKP przeprowadzia kontrol osb znajdujcych si w poczekalni. Rwnoczenie
banda zatrzymaa pocig pospieszny Lublin Wrocaw, w ktrym rwnie
dokonano rewizji i kontroli wrd pasaerw. Wypadkw rabunku czy
zabjstwa nie stwierdzono. Banda zbiega. Pocig zorganizowany siami
MO, UB, WP oraz SOK nie da rezultatw.
W nocy z dn[ia] 5 na 6 VI rb. grupa oper[acyjna] WBW przeprowadzia
akcj w m. Janw pow. Lubartw, w wyniku ktrej ujto 4 osoby wsppracujce z band Uskoka.
Woj. krakowskie
W m. Juszczyn (4 km pd. Makw Podh[alaski]) oddzia WBW uj
6 bandytw.
1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych onierzy WP
do dn. 6 VI
35
40
na dz. 9 VI
4
1
razem
39
41
421
2006-04-13 23:13:13
. 9 1947 .
1.

2.

,

3.

6 VI
35
40
6 VI
226
359
9 VI
4
1
9 VI
69
41
39
41
295
400
853
34
6 VI
39
93
309
43
185
63 812
403
195
4
9 VI
3
26
65
3
4
379
43
1048
38
42
119
374
46
189
64 191
446

()

, 743, . 213214.
, .
, .
- -
6 1947 , . .: , , , , ,
. .
2
: , , , ,
. ,
13 1947.
1
422
2006-04-13 23:13:14
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
o wspprac z bandami
3. Zdobyto broni
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji
zniszczono schronw
do dn. 6 VI
226
359
na dz. 9 VI
69
41
razem
295
400
853
34
do dn. 6 VI
39
93
309
43
185
63 812
403
195
4
na dz. 9 VI
3
26
65
3
4
379
43
1 048
38
razem
42
119
374
46
189
64 191
446

w/z () Spychalski
genera dywizji
IPN, MBP 743, k. 213214.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
6 czerwca 1947 zostali skazani na kar mierci m. in.: Petro Charyszczak lub Charydczak, Iwan Leszko, Stepan Nalenik, Iwan Truchan, Mychajo Tyrawski, Andrij Wroszczak
i Teodor Wujczyk. Wyroki wykonano tego samego dnia.
2
Byli to: Jan Jasiski, Franciszek Kolano, Adam Koszycki, Kazimierz Sowa, Jan Szramowicz i Kazimierz Szramowicz z placwki ORMO w Dubiecku. Wszyscy zostali rozstrzelani, a ich ciaa odnaleziono 13 czerwca 1947.
1
423
2006-04-13 23:13:14
51
12 1947, . 18
- ,

-00269/III-a
, -12-a 1947 .
18
[]
,
[]
11 [19] 47 .
1:200 000
.
) .
910 . . []: . (20
.-. []), . (13 -.
), . (17 . ), . (13
. ), . (9 .-. ),
. (8 . ).
[] . (20 .-. []) 1 [] 3 1 [] 5 . 30 14 .
23 , 1 , 2 ,
5 . 11 ,
1, . : 1 [] , 2 .
[] . (13 .-. ) 6
11 , ,
1 .
[] . (13 . )
8 , 3 1 .
3 . , 4 , .
424
2006-04-13 23:13:14
51
Nr a-00269/III-a
Komunikat Nr 18
oraz jednostek WP i WBW na terench woj. lubelskiego,
rzeszowskiego i krakowskiego
Mapa 1:200 000
W dniach 910 czerwca rb. jednostki Grupy Operacyjnej Wisa
m. Wierzbica Machnw (20 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]),
m. Ptna (13 km pd.-wsch. Gorlice), m. Mikw (17 km zach. Lubaczw),
m. Reczpol (13 km zach. Przemyl), m. Wolica (9 km pd.-zach. Sanok),
m. Wesowka (8 km zach. Przemyl).
W rej[onie] m. Wierzbica Machnw (20 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]) l baon 3 pp i l baon 5 pp przeprowadzay akcje przeciwko bandzie
Szuma. W wyniku walki oraz nieprzerwanego pocigu zabito ogem
30 bandytw i 14 ujto. Zdobyto 23 jednostki broni, w tym l ckm, 2 rkm,
amunicj i ok. 5 kg materiau wybuchowego. Zniszczono 11 bunkrw,
w tym l zawierajcy znaczn ilo literatury propagandowej UPA. Straty
wasne: l szereg[owiec] zabity, 2 lekko rannych.
W rej[onie] m. Ptna (13 km pd.-wsch. Gorlice) oddzia 6 DP aresztowa 11 osb wsppracujcych z bandami, w tym l nauczyciela.
W rej[onie] m. Reczpol (13 km zach. Przemyl), oddzia 8 pp znajdujcy si w pocigu za band Hromenki zabi 3 bandytw i l uj. Zdobyto
3 jednostki broni i amunicj. Banda Hromenki cigana jest od 4 tygodni i znajduje si w stanie znacznego wyczerpania. Wskazuje na to stan
schwytanych jecw: bandyta ujty dn[ia] 10 VI o godz. 02.00 ubrany by
jedynie w worek i mimo pomocy lekarskiej zmar z wycieczenia o godz.
07.00. Pocig za band trwa.
425
2006-04-13 23:13:14
: 10 VI 02.00 .

07.00 . .
[] . (9 .-. ) 8 .
2 . : 3 [] , 5 .
[] . (17 . ) [] 10 6 , 1 , 300 .
[] 8 . .
) .
8 VI . . 224 , 72 553 []
.
910 VI . . 9 [], 3216 [] .
233 , 75 769 [] .
.
,
[] 1.
) .
10 VI . . 216 ,
70 599 , :
[] 119 [], 37 304 ,
[] 7 [], 1969 ,
[] 6 [], 1355 ,
[] 80 [], 28 875
,
[] 4 [], 1096 .
.
[]

[] ,
18 , [] [] ,
[]: (20 .-.
)1.
[] . (9
. ),
426
2006-04-13 23:13:14
W rej[onie] m. Wolica (9 km pd.-zach. Sanok) oddzia WBW wraz

z oddziaem 8 DP stoczy walk z grup bandy Hromenki. Zabito 2 bandytw. Straty wasne: 3 szereg[owcw] zabitych, 5 rannych.
W rej[onie] m. Mikw (17 km zach. Lubaczw) grupa oper[acyjna]
10 pp wykrya ogem 6 bunkrw, w tym l szczeglnie duy, mogcy pomieci ok. 300 ludzi.
Sd Wojskowy Grupy Oper[acyjnej] Wisa skaza na kar mierci
8 czonkw band UPA. Wyroki wykonano.
Do dn[ia] 8 VI rb. odjechay ogem 224 transporty o stanie 72 553
l[udzi].
W dn[iach] 910 VI [odjechao] ogem 9 transport[w] o stanie 3216
l[udzi].
Ogem odjechay 233 transporty o stanie 75 769 l[udzi].
Wykaz miejscowoci, w ktrych akcj wysiedlecz zakoczono,
przedstawia za[cznik] Nr l.
Do dnia 10 VI rb. przybyo do miejsc przeznaczenia 216 transportw
o stanie 70 599 ludzi, z czego przypada:
na woj. poznaskie 6 transp[ortw] o stanie 1355 ludzi,
Celem niedopuszczenia do przenikania resztek rozbitych band UPA
z terenu woj. lubelskiego w kierunku na pnoc, zostaa sformowana ze
skadu 18 DP grupa operacyjna, ktra na pograniczu z woj. biaostockim
obsadzia rzek Bug na odcinku Janw Podl[aski] Drohiczyn oraz odcinek terenu przechodzcy przez woj. warszawskie: Drohiczyn Paprotnia
(20 km pn.-wsch. Siedlce)1.
Po opuszczeniu przez grup oper[acyjn] WP m. Tudorkowice
(9 km pd. War), w rejonie ktrej przeprowadzaa dziaania przeciwko bandom UPA, na miejscowo t napadli banderowcy i uprowadzili
12 mieszkacw, u ktrych kwaterowali onierze. Uprowadzeni dotychczas nie powrcili.
427
2006-04-13 23:13:14
,
12 , . .
. 11 [19]47 .
1.

2.

3.
9 VI
39
41
7
3
1
9 VI
295
400
1 048
38
9 VI
3
2
3
42
119
374
46
189
64 191
247
446
11 VI
1
2
3
5
11 VI
38
26
6
1
11 VI
1
2
6
22
7
41
1 705
3
21
40
43
10
8
1
333
426
1 054
39
3
2
4
44
125
396
53
230
65 896
250
467

()

428
2006-04-13 23:13:15
C. Oglne zestawienie na dzie 11 czerwca [19]47 r.

1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych onierzy WP
rannych onierzy WBW
uprowadzonych onierzy
WBW
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
3. Zdobyto broni
modzierzy
rusznic p/panc.
ckm
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji
min
zniszczono schronw
do dn. 9 VI
39
41
7
3
1
na dz. 11 VI
1
2
3
5
razem
40
43
10
8
1
do dn. 9 VI
295
400
1 048
38
do dn. 9 VI
3
2
3
42
119
374
46
189
64 191
247
446
na dz. 11 VI
38
26
6
1
na dz. 11 VI
1
2
6
22
7
41
1 705
3
21
razem
333
426
1 054
39
razem
3
2
4
44
125
396
53
230
65 896
250
467

() Micha ymierski
Marszaek Polski
429
2006-04-13 23:13:15
,

( 3 VI 1947)
439. 65 196
14
440.
16
441.
15
442.
23
443.
83
444.
445. 7
10
446.
11
447.
102
448.
19
449.
2
450.
4
451.
5
452.
8
453.
454. 4
44
455.
3
456.
7
457.
460
458.
181
459.
658
460.
377
461.
32
462.
463.
79

464.
465.
466.
467.
468.
469.
470.
471.
472.
473.
474.
475.
476.
477.
478.
479.
480.
481.
482.
483.
484.
485.
486.
487. 2
5 VI
9
87
3
64
32
69
168
108
204
11
67
3
17
65
15
108
13
8
96
194
52
61
58
318
69 200
() ,
, 743, . 216218.
430
2006-04-13 23:13:15
Zacznik Nr l
Wykaz
miejscowoci, w ktrych zakoczono akcj wysiedlecz
ludnoci ukraiskiej
(d.c. tabeli z dn. 3 VI 1947)
Ilo
wysiedlonych
14
440. Czudowice
16
441. Czstkowice
15
442. Skooszw
33
443. Radymno
83
444. Ostrw
7
445. Kruhel Pawosiowski
10
446. Boratyn
11
447. Rzeplin
102
448. Rozbrz
19
449. Chorzw
2
450. Wickowice
4
451. Rowienica
5
452. Wola Rowieniecka
8
453. Penatycze
4
454. Wola Rokietnicka
44
455. Zamiechw
3
456. Misztale
7
457. Pekinie
460
458. aszki
181
459. Charytany
658
460. Wola Zaleska
377
461. Nienowice
32
462. Chodanie
79
463. Cydyy
9
464. Krawce
Lp. Miejscowo
Lp. Miejscowo
465. Stare Sioo
466. Zalesie
467. Karczmary
468. Pirzyy
469. Buczyna
470. Zapaw
471. Dbrowa
472. azy
473. Mirocin
474. Czerce
475. Sochy
476. Szmule
477. Byki
478. Krupki
479. Dobcza
480. Misany
481. Pawowa
482. Kazmierka
483. Tuchla
484. Warcaby
485. Maczugi
486. Turaki
487. Grobla2
Ogem do 5 VI
wysiedlono
Ilo
wysiedlonych
87
3
64
32
69
168
108
204
11
67
3
17
65
15
108
13
8
96
194
52
61
58
318
69 200
() Przoski, pk
IPN, MBP 743, k. 216218.
431
2006-04-13 23:13:15
, .
, .
- -
1
2
. 48, III, 1.
: .
2006-04-13 23:13:15
Przypisy
a- -a
1
2
Wpisano odrcznie.
Por. Dokument nr 48, pkt III, 1.

Prawdopodobnie: Nowa Grobla.
2006-04-13 23:13:15
52
12 1947, .

[] ,
12 1947 . []

:
1.
2.
3.
4. []
5. []
6. []

7. -
8.
9. 7
10.

11. []

12.
13. []
14. .
15. []
16. []
17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
. 1
,
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
,
., ,
, ,
,
,
e,
,
,
e,
,
,
,
,
,
,
434
2006-04-13 23:13:15
52
12 czerwca 1947, Lublin. Fragment protokou posiedzenia zjazdu
starostw powiatowych wojewdztwa lubelskiego
Protok
Zjazdu starostw powiatowych z terenu wojewdztwa lub[elskiego]
odbytego w dniu 12 czerwca 1947 r. w gmachu Urzdu Wojew[dzkiego]
w Lublinie
Obecni:
1. Wojewoda Lubelski
2. Wicewojewoda
3. Wicewojewoda
4. Naczelnik Wydz[iau] Oglnego
5. Naczelnik Wydz[iau] Samorzdowego
6. Naczelnik Wydz[iau] Aprowiz[acji]
i Handlu
7. Naczelnik Wydz[iau] Spo[eczno]-Polit[ycznego]
8. Naczelnik Wydz[iau] Urzdze Rolnych
9. Przedstawiciel DOW 7
10.

11. Przedstawiciel Woj[ewdzkiego] Urzdu Bezp[ieczestwa] Publ[icznego]
12. Przedstawiciel Izby Skarbowej
13. Dyrektor Oddz[iau] PUR
14. Prezydent m. Lublina
15. Starosta pow[iatowy] w Biaej Podlaskiej
16. Starosta pow[iatowy] w Bigoraju
17. Starosta pow[iatowy] w Chemie
18. Starosta pow[iatowy] w Hrubieszowie
19. Starosta pow[iatowy] w Kraniku
20. Starosta pow[iatowy] w Krasnymstawie
21. Starosta pow[iatowy] w Lubartowie
||
||
Ob. Rzga Wacaw1,
Sokoowski Jzef,
Krak Eustachy,
Borkusiewicz Wodzimierz,
||
||
||
||
ukomski Jan,
||
Winiewski Zdzisaw,
||
Wajrak Aleksander,
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
Sapieha Franciszek,
Baysz A., mjr
Baranowski, kpt.
Smyk Jzef,
Jarosz Tadeusz,
Jemielniak Mieczysaw,
Szczochor Jzef,
Jarmu Jzef,
Gbski Kazimierz,
Pytlak Jan,
mudzki Witalis,
Pawluk Adam,
435
2006-04-13 23:13:15
25. []
26.

27. []
28. [] ,

29. []
30. [] [] ,
31. []

32. []
33. [] [] [] [],
[]
34. []-[] []
35.

||
||
||
||
||
||
||
||
,
,
,
,

,
,
||
||
||
||
||

1. .
2. :
) ,
) .
3. .
4. , .
10.30 [] [].
[...]
3. 3- , ,
4- 3- .
. . , - .
, ,
436
2006-04-13 23:13:16
22. Starosta pow[iatowy] w Lublinie

23.

ukowie
24.

Puawach

Radzyniu
25.
26.

Siedlcach
27. Starosta pow[iatowy] w Tomaszowie
Lub[elskim]
28. Starosta pow[iatowy] we Wodawie
w/z
29. Starosta pow[iatowy] w Zamociu
30. Przewodnicz[cy] Okr[gowej] Kom[isji] Z[wizkw] Z[awodowych]
w/z
31. Wojew[dzki] penomocnik do spraw
daniny narodowej
32. Czonek Wydziau Wojew[dzkiego]
33. Z-ca Nacz[elnika] Wydz[iau] Aprowizacji i H[andlu], Wojewdzki Penomocnik Akcji Zbo[owej]
34. Kierownik Oddz[iau] Bud[etowo]-Gospod[arczego]
35. Przedstawiciel Komisji Specjalnej do
Walki z Naduyciami
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
||
Pytel Jan,
Bussel Tadeusz,
Lewtak Stefan,
Bocheski Tadeusz,
ak Bronisaw,
Dziuban Wadysaw,
Bocian, wicestarosta,
Kawcki Czesaw,
Instruktor Organizacyjny,
Lebiedziski Eugeniusz,
Orowski Stanisaw,
||
||
||
||
Zaorski Jan,
||
Franczak Feliks,
||
Fic
Porzdek dzienny
1. Sprawa walki ze spekulacj.
2. Realizacja powinnoci pastwowych i samorzdowych:
a) podatki,
b) szarwarki.
3. Sprawy organizacyjne i gospodarcze starostw.
4. Akcja zagospodarowania ziem poukraiskich.
Zjazd rozpocz si o godz. 10.30 przed po[udniem].
[...]
Ad pkt. 3. Po przerwie, jako punkt 3-ci porzdku obrad, omawiana jest
akcja zagospodarowania ziem poukraiskich, ktry to punkt przesunity
zosta z 4-go na 3-cie miejsce.
Ob. Wojewoda udziela gosu Ob. Gilasowi, wojewdzkiemu penomocnikowi do spraw przesiedleczo-osiedleczych.
437
2006-04-13 23:13:16
. . 15 . - , .
, -
.
, , , , .

, . ,
, . ,
, , ,
, , . . . .
, .
-
. . , ,
.
-, , , .
,
. . []
.
, ,
,
.
.
, , ,
. [
] ,
.
- . 108 2 [] [] 19 I 1928 .
( 80,
. 555 1936 .)
438
2006-04-13 23:13:16
Bardzo wanym problemem jest przesiedlenie Ukraicw z terenw

naszego wojewdztwa, a nastpnie zagospodarowanie pozostaych po nich
ziem i gospodarstw mwi ob. Gilas. Zakwalifikowanych do przesiedlenia jest 15 tysicy rodzin. Akcja przesiedleczo-osiedlecza rozwie ju
prawdopodobnie radykalnie cikie zagadnienie, jakim jest od lat dla nas
sprawa ukraiska. Ukraicy wysiedlani bd na zachd, by tam w pracy
i znoju dnia powszedniego zmusi ich do zaniechania wszelkich prb zbrojnych wystpie przeciwko pastwu polskiemu. Najwyszy ju czas zlikwidowa gospodarcze oparcie dla band ukraiskich siejcych mord, poog,
zniszczenie i zamt, uniemoliwiajc w ten sposb spoeczestwu polskiemu spokojn prac nad odbudow i rozwojem naszego kraju. Jak wanym
zagadnieniem dla naszych terenw jest szybkie i sprawne przeprowadzenie
tej akcji, posuy moe fakt mianowania przez ob. wojewod lubelskiego,
jako najwyszego przedstawiciela Rzdu RP, specjalnego penomocnika
do przeprowadzenia i dopilnowania wykonania tego wanego problemu.
Opuszczone przez Ukraicw gospodarstwa nasiedla si bdzie przede
wszystkim elementem demokratycznie pewnym, a wic: PPR-owcami,
PPS-owcami, SL-owcami, zdemobilizowanymi onierzami WP itp. Zwraca si do ob. ob. starostw o poparcie tej akcji wszelkimi stojcymi do ich
dyspozycji rodkami.
W dalszym cigu w sprawie akcji przesiedleczo-osiedleczej przemawia rwnie ob. wojewoda. Akcj t objte bd przede wszystkim powiaty
hrubieszowski i tomaszowski. W dalszym etapie prowadzone bdzie przesiedlenie w powiatach: Biaa Podlaska, Chem, Bigoraj, Zamo i Wodawa. Natychmiast po wysiedleniu musi by przeprowadzona rejestracja
pozostaego w gospodarstwie mienia, inwentarza ywego, martwego itp.,
i odpowiednie jego zabezpieczenie przed grabie.
Do nadawania gospodarstw poukraiskich upowaniony i uprawniony bdzie tylko wojewdzki penomocnik, samowolnie zajmowa gospodarstw nie wolno.
Wstrzyma rwnie na razie hipotekowanie dziaek.
Powiat hrubieszowski nasiedla bd przewanie powiaty: bigorajski,
puawski, krasnystawski, kranicki i wewntrznie, za powiat tomaszowski: bigorajski, krasnystawski i wewntrznie.
Celem przeprowadzenia akcji przesiedleczo-osiedleczej na terenie wojewdztwa lubelskiego powoane zostan na podstawie art. 108
pkt. 2 Rozporz[dzenia] Prezyd[enta] RP z dnia 19 I 1928 r. o organizacji
i zakresie dziaania wadz administracji oglnej (DzU RP Nr 80, poz. 555
z 1936 r.) Wojewdzki i Powiatowe Komitety do spraw Przesiedleczo-Osiedleczych oraz wojewdzki i powiatowi penomocnicy do spraw
przesiedleczo-osiedleczych. Zakres dziaania i kompetencje tych komi-
439
2006-04-13 23:13:16
- ,
- .
11 1947 . . . . 540/47 .
, ,
.
, .
. , [] , . .
, ,
-
, ,
. , , , , - ,
.
. , ,
,
,
,
.
. ,
.
. [],
, , , . , ,
2 , ,
,
. , ,
, .
. , , [] , ,
, , , .
440
2006-04-13 23:13:16
tetw i penomocnikw okrela szczegowo zarzdzenie Wojewody Lubelskiego z dnia 11 czerwca 1947 r. L. dz. O. Org. 540/47 i specjalnie w tym
celu opracowana i wydana instrukcja.
Trzeba kierowa si przede wszystkim zasad zakoczy ob. wojewoda swoje przemwienie by gospodarstwa byy przydzielane w pierwszym
rzdzie takim osadnikom, ktrzy czuj si naprawd na siach zagospodarowa natychmiast przydzielone im gospodarstwa.
Ob. Sapieha, nacz[elnik] Wydziau Urzdze Rolnych zwraca si do
ob. ob. starostw o wszczcie natychmiastowej akcji zabezpieczenia przed
grabie i zniszczeniem mienia i inwentarza po przesiedlonych Ukraicach
i rozpracowania caej akcji przesiedleczo-osiedleczej u siebie na miejscu tak, by moga ona by przeprowadzona szybko, sprawnie i planowo.
Stwierdza midzy innymi, i moliwe jest upenorolnienie maorolnych na
tych terenach, ktre s objte akcj przesiedleczo-osiedlecz.
Starosta z Hrubieszowa ob. Gbski, prosi o przydzielanie kandydatw
do nasiedlenia w ten sposb, by mogli oni obejmowa te gospodarstwa natychmiast po ich opuszczeniu, gdy nie ma na jego terenie dostatecznej iloci wojska i milicji, by moliwe byo naleyte zabezpieczenie od grabiey
i niszczenia pozostaego po wysiedlonych mienia. Dotkliwy przy tym brak
rodkw lokomocji daje si odczuwa w terenie. Moe by inne powiaty pomogy, gdy na terenie powiatu hrubieszowskiego s naprawd wyjtkowo
cikie warunki.
Ob. wicestarosta wodawski porusza spraw trudnoci, jakie napotyka
na jego terenie bdca ju w toku akcja przesiedlecza. Trudnoci te s
jednak nieatwe do przezwycienia, gdy s wsie, gdzie zamieszkiwaa
np. ludno wycznie ukraiska. Byy tam tylko 2 rodziny polskie, nie s
wic one w monoci zabezpieczy mienia pozostaego w caej wsi mimo
najlepszych chci i stara w tym kierunku. Jeli moliwe, prosi o przydzielenie wikszej iloci milicji lub te o pozostawienie na pewien czas wojska
we wsiach ju wysiedlonych, co znacznie uatwioby sytuacj.
Ob. wojewoda mwi, i na to, by w pow. wodawskim stan liczebny
milicji si powikszy, liczy absolutnie nie mona, raczej si go jeszcze
zmniejszy, radzi sobie trzeba samemu jako w miar monoci, przy zabezpieczaniu mienia.
Przedstawiciel DOW mjr Baysz: wojsko nie moe by uyte do zabezpieczania mienia po wysiedlonych, wojsko moe bra udzia tylko
w bezporedniej akcji wysiedlania. Akcj w terenie wadze administracyjne
powinny ju mie przygotowan i opracowan planowo, inaczej powstaby chaos. Ujawniono cay szereg wypadkw wsppracy ludnoci polskiej
z bandami zbrojnymi ukraiskimi. Walka z bandytyzmem trwa w dalszym
cigu, za wiele wic od wojska te nie mona wymaga.
441
2006-04-13 23:13:16
: , ,
.
, . . ,
.
. ,
- ,
.
. , , ,
, , ,
, - .
.
. 15- . .
, ,
[] .
. []
. , []
, .
. [] , ,
.
[...]
:
.
() .
, 80, . 7587.
, .
22 VIII 47; : II [] 21 VIII 47 .
1
(19111982), , : ,
, i ; 19451948 , ,
19511952 ;
1948 : i .
442
2006-04-13 23:13:17
Ob. starosta z Biaej Podlaskiej prosi o przydzielenie zwikszonej iloci broni i amunicji w zwizku w przeprowadzan akcj przesiedleczo-osiedlecz i zapytuje, czy sprawa przesiedlenia Ukraicw jest jeszcze
w dalszym cigu tajna.
Ob. mjr Baysz odpowiada, i w zasadzie to wszyscy i tak ju wiedz
o bdcej w toku akcji, ale mwi o tym jednak naley jak najmniej dla
dobra sprawy.
Ob. wojewoda poleca przygotowa co rychlej grupy do nasiedlenia. Akcja musi by zakoczona do dn[ia] 15-go lipca rb. Trzeba nasyci wiksz
iloci ludzi posterunki Milicji Obywat[elskiej] na terenach objtych akcj.
Ob. mjr Baysz podtrzymuje stanowisko starosty pow[iatowego] hrubieszowskiego i zwraca si do ob. wojewody o polecenie przyspieszenia
zorganizowania grup nasiedleczych, aby natychmiast ju obejmoway gospodarstwa w posiadanie.
Ob. wojewoda w odpowiedzi wyjania, i dopki nie bdzie zapewnione bezpieczestwo dla pierwszych przynajmniej grup nasiedleczych,
dopty nie bd skierowane tam nastpne transporty.
[...]
Protokolant:
A. Kern
Wojewoda
() W. Rzga
A MSWiA, MAP 80, k. 7587.

Piecztka wpywu MAP z dat 22 VIII 47; w lewym grnym rogu odrczny dopisek: Dep[artament] II, 21 VIII 47 i nieczytelny podpis.
Przypisy
1
Rzga Wacaw vel Stefan (19111982), ps. Stefan, kolejno czonek KZMP, KPP, PPR
i PZPR; w l. 19451948 wojewoda lubelski, nastpnie przewodniczcy WRN w Rzeszowie,
w l. 19511952 podsekretarz stanu w Ministerstwie Pastwowych Gospodarstw Rolnych; od
1948 w centralnych organach PZPR: CKR i CKKP.
443
2006-04-13 23:13:17
53
14 1947, . 19
- ,

00273/III-a
, -14-a 1947 .
a-
19
[]
,
[]
13 [19]47 .
1:200 000
.
) .
1112 . .
[]: . (12 . ), . (13 . ), . (20 .-.
[]), . (19 .-. ),
. (11 .-. ), . (17 .
), . (10 .-. ).
[] . (11 .-. ) [] 36 , 8 5 .
: 3 .
[] . (19 .-. )
4 . 4 . : 1 []
.
[] . (13 . )
. 4 3 . 1. : 1 []
.
[] . (20 .-. []) 5 ,
, 5 1 . 3 , , 2 . () .
444
2006-04-13 23:13:17
53
aNr 00273/III-a
Komunikat Nr 19
Mapa 1:200 000
W dniach 1112 czerwca rb. jednostki GO Wisa przeprowadzay
akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Duszatyn (12
km zach. Baligrd), m. Miklaszki (13 km zach. Baligrd), m. Wierzbica
(20 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. Leszczawka (19 km pn.-wsch. Sanok), m. Mikw (11 km pd.-zach. Baligrd), m. Jawornik (17 km
zach. Baligrd), m. Jamna Dolna (10 km pd.-wsch. Bircza).
W rej[onie] m. Mikw (11 km pd.-zach. Baligrd) grupa oper[acyjna]
36 pp znajdujca si w pocigu za band Hromenki zabia 8 banderowcw zdobywajc 5 jednostek broni i amunicj. Straty wasne: 3 zabitych.
W rej[onie] m. Leszczawka (19 km pn.-wsch. Sanok) oddzia WP zabi 4 bandytw. Zdobyto 4 jednostki broni. Straty wasne: l szereg[owiec]
lekko ranny.
W rej[onie] m. Miklaszki (13 km zach. Baligrd) oddziay WBW prowadziy pocig za band Hromenki. Zabito 4 bandytw i 3 ujto. Wrd
zabitych znajduje si lekarz bandy ps. Sion1. Straty wasne: l szereg[owiec] zabity.
W rej[onie] m. Wierzbica (20 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]) oddziay 5 pp prowadzc akcje przeciwko bandzie Szuma odkryy 5 bunkrw i ujy l bandyt. Zdobyto 3 jednostki broni, znaczne zapasy mki
oraz 2 sztuki byda. W rejonie tym zniszczono ostatecznie czot (pluton)
sotni Szuma.
445
2006-04-13 23:13:17
[] . (17 . )
4 .
, ,
, . , ,
.
) .
10 VI . . 233 [], 75 769
.
1112 VI . . 7 [], 2018 .
239 [], 77 787 .
.
) .
12 . . 219 , 71 921 , :
[] 119 [], 37 304
,
[] 7 [], 1969 ,
[] 6 [], 1355 ,
[] 83 [], 30 197
,
[] 4 [], 1096 .
. 13 1947 .
1.

2.
[]
(
[])

,
11 VI
40
43
10
11 VI
333
13 VI
3
1
1
13 1VI
21
43
44
11
354
45
426
18
45
444
1 054
1 061
446
2006-04-13 23:13:17
W rej[onie] m. Jawornik (17 km zach. Baligrd) oddziay WBW zabiy

4 bandytw.
Na obszarze dziaa GO Wisa, a w szczeglnoci w rejonach poudniowych, trwaj od tygodnia silne burze, ktre utrudniaj przeprowadzanie szybkich i forsownych akcji. Poniewa oddziay s przemczone, trzeba
liczy si z przejciowym zwolnieniem tempa dziaa.
Do dn[ia] 10 VI rb. odjechay ogem 233 transporty o stanie 75 769
ludzi.
W dn[iach] 1112 VI odjechao ogem 6 [transportw] o stanie 2018
ludzi.
Ogem odjechao 239 transport[w] o stanie 77 787 ludzi.
Akcja wysiedlecza przebiega planowo.
na woj. olsztyskie 83 [transporty] o stanie 30 197 ludzi,
B. Oglne zestawienie na dzie 13 czerwca 1947 r.
1. Straty wasne
do dn. 11 VI na dz. 13 VI
3
40
zabitych onierzy WP
1
43
rannych onierzy WP
1
10
2. Straty band
333
21
zabito bandytw [w] walce
wykonano wyrokw mierci
45
na band[ytach]
426
18
ujto bandytw
o wspprac z bandytami
1 054
7
razem
43
44
11
razem
354
45
444
1 061
447
2006-04-13 23:13:17
3.
11 VI
125
396
53
230
65 896
467
13 VI
2
14
4
4
157
7
127
410
57
234
66 053
474

()

, 743, . 220.
, .
, .
- -
, , .
448
2006-04-13 23:13:18
3. Zdobyto broni
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji
zniszczono schronw
2
125
14
396
4
53
4
230
157
65 896
7
467
razem
127
410
57
234
66 053
474

() Micha ymierski
Marszaek Polski
IPN, MBP 743, k. 220.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
Chodzi o Siana, Wilhelma Weltke, lekarza z sotni Hromenki.
449
2006-04-13 23:13:18
54
17 1947, . 20
- ,

, -17-a 1947 .
20
[]
,
[]
16 [19]47 .
1:200 000
.
) .
1314 . .
[]: . (26 x. ), . (23 .-. ), . (14 .
), (11 .-. ),
. (111 x. []), .
(22 [?] x. []), . (26
.-. ), . [?] (20 .-. ), . (16 . ).
[] . (11 x. [])
5 , ,
() , 9 , [] 2.
8 9 , . 16 , 14 . 4,5 .
: 1 .
[] . (16 . ) 8
, 50 . 6 . 4 ,
13 VI, , ,
.
[] . (22 [?] x. []) [] 3
450
2006-04-13 23:13:18
54
Komunikat Nr 20
oraz jednostek WP i WBW na terench woj. lubelskiego,
rzeszowskiego i krakowskiego
Mapa 1:200 000
W dniach 1314 czerwca rb. jednostki GO Wisa przeprowadzay akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Myny (26 km
wsch. Jarosaw), m. Suche Rzeki (23 km pd.-wsch. Baligrd), m. Wielkie
Oczy (14 km pd. Lubaczw), gra Maguryczne (11 km pd.-zach. Baligrd), m. Rzeczyca (111 km wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. Duniw
(22 [?] km wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. Werchrata (26 km pn.-wsch.
Lubaczw), m. Saraj [?] (20 km pd.-wsch. Baligrd), m. Borownica (16 km
pn. Sanok).
W rej[onie] m. Rzeczyca (11 km wsch. Tomaszw Lub[elski]) oddziay
5 pp, prowadzc akcje przeciwko bandzie Szuma, stoczyy walk z jedn
z czot (plutonw) tej bandy, w wyniku ktrej zabito 9 bandytw, w tym
d[owd]c czoty ps. ystok2. Ujto 8 bandytw oraz 9 osb wchodzcych w skad miejscowej organizacji cywilnej OUN. Zdobyto 16 jednostek
broni, amunicj oraz wykryto ogem 14 bunkrw. W dwch z nich znajdowao si ok. 4,5 ton zboa. Straty wasne: l podoficer zabity.
W rej[onie] m. Borownica (16 km pn. Sanok) oddziay 8 DP stoczyy
walk z band Buraki w sile ok. 50 ludzi. Zabito 6 bandytw. W czasie
pocigu znaleziono zwoki 4 bandytw zabitych w walce dn[ia] 13 VI, ktre banda uciekajc zabraa wwczas ze sob.
W rej[onie] m. Duniw (22 [?] km wsch. Tomaszw Lub[elski]) grupa
oper[acyjna] 3 pp uja w czasie akcji przesiedleczej na punkcie zbornym 4 aktywnych czonkw band oraz 29 osb podejrzanych o wspprac
z UPA.
451
2006-04-13 23:13:18
4 29 ,
.
[] . (26 .-.3 ) 10 . 44 ,
.
[] (11 .-. )
, 3 . 3 . :
3 [], 1 .
[] . (14 . )
11 2 1 .
. (26 x. ) [] 11
15 ,
.
[] . (23 .-. )
, , 2 . 1 , .
4 19 , .
) .
12 VI . . 239 [], 77 787 []
.
1314 VI . . 20 [], 5271 []
.
259 [], 83 058 [] .
,
1.
.
) .
15 . . 237 , 77 571 , :
[] 119 [], 37 304 ,
[] 7 [], 1969 ,
[] 8 [], 1902 ,
[] 94 [], 34 121 []
,
[] 9 [], 2275 [] .
452
2006-04-13 23:13:18
W rej[onie] m. Werchrata (26 km pd.-wsch.3 Lubaczw) oddziay 10 pp

przeprowadzay oczyszczanie terenu. Zniszczono ogem 44 bunkry urzdzone przewanie pod budynkami mieszkalnymi.
W rej[onie] gry Maguryczne (11 km pd.-zach. Baligrd) grupa WBW
stoczya walk z band Hromenki, w wyniku ktrej zabito 3 bandytw.
Zdobyto 3 jednostki broni. Straty wasne: 3 szereg[owcw] zabitych, l ranny.
W rej[onie] m. Wielkie Oczy (14 km pd. Lubaczw) oddzia 11 pp zabi
2 czonkw bandy Kruka i l uj.
W m. Myny (26 km wsch. Jarosaw) grupa oper[acyjna] 11 pp uja
15 mieszkacw wraz z sotysem wsppracujcych czynnie z band
Kruka.
W rej[onie] m. Suche Rzeki (23 km pd.-wsch. Baligrd) grupa WBW,
znajdujca si w pocigu za band Bira, zabia 2 bandytw. Ujto l kobiet wchodzc w skad bandy.
Oddziay 4 pp aresztoway 19 osb, ktre po wysiedleniu i przewiezieniu na zachodnie tereny kraju wrciy na stare miejsce zamieszkania.
Do dnia 12 VI rb. odjechao ogem 239 transp[ortw] o stanie 77 787
l[udzi].
W dn[iach] 1314 VI rb. odjechao ogem 20 transp[ortw] o stanie
5271 l[udzi].
Ogem odjechao 259 transport[w] o stanie 83 058 l[udzi].
Wykaz miejscowoci w ktrych akcj wysiedlecz zakoczono zawiera zacznik Nr 1.
na woj. olsztyskie 94 transp[orty] o stanie 34 121 ludzi,
na woj. wrocawskie 9 transp[ortw] o stanie 2275 ludzi.
Dnia 13 VI rb. 3 bandytw uzbrojonych w kb i pistolety zatrzymao na
szosie koo Lublina samochd Muzeum Pastwowego na Majdanku. Zrabowano 200 000 z. PUBP-Lublin zarzdzi pocig za bandytami.
453
2006-04-13 23:13:18
.
[]
13 VI . . 3 , ,

. 200 000 []. .
14 15 VI . . 4
. ([] []). 22 700 [], . [] . .
[] ,
[] ( []), 20 . 1 , 3 , 1 .
: 2 [] . .
. 10 ,
, .
. 16 1947 .
1.

2.

,

3.

13 VI
43
11
8
13 VI
354
444
16 VI
1
5
1
16 VI
30
66
44
16
9
384
510
1061
39
13 VI
44
127
410
57
234
65 053
474
39
1
16 VI
2
5
18
6
6
3 010
65
1100
40
46
132
428
63
240
69 0634
539
454
2006-04-13 23:13:18
W nocy z dn[ia] 14 na 15 VI rb. 4 uzbrojonych bandytw dokonao

napadu na Urzd Gminny w m. Huszcza (pow. Biaa Podl[aska]). Bandyci
zrabowali z kasy gminnej 22 700 z, po czym zbiegli w nieznanym kierunku. PUBP-Biaa Podl[aska] wszcz dochodzenie i zarzdzi pocig. Wynikw pocigu dotychczas nie nadesano.
Grupa Oper[acyjna] WBW Wodawa w czasie przeprowadzania akcji
w rej[onie] lasu Zamoodycze (pow. Wodawa) natkna si na band UPA
w sile ok. 20 ludzi. W wyniku walki zabito l bandyt i zdobyto 3 jednostki broni, w tym l rkm. Straty wasne: 2 szereg[owcw] WBW zabitych.
Banda zbiega. Pocig nie da wynikw. Zatrzymano 10 osb narodowoci
ukraiskiej podejrzanych o wspprac z UPA i stawiajcych opr w czasie
przeprowadzania akcji wysiedleczej.
1. Straty wasne
do dn. 13 VI
zabitych onierzy WP
43
11
rannych onierzy WBW
8
2. Straty band
do dn. 13 VI
zabito bandytw
354
ujto bandytw
444
o wspprac z bandami
1 061
39
3. Zdobyto broni
do dn. 13 VI
44
rkm
127
automatw
410
kb
57
pistoletw
234
granatw
65 053
amunicji
474
zniszczono schronw
na dz. 16 VI
1
5
1
na dz. 16 VI
30
66
razem
44
16
9
razem
384
510
39
1
na dz. 16 VI
2
5
18
6
6
3 010
65
1 100
40
razem
46
132
428
63
240
69 0634
539

() Micha ymierski
Marszaek Polski
455
2006-04-13 23:13:19

()

1
,

( 11 [19]47 .)
488. 69 200
489.
2
490.
28
491.
32
492.
20
493.
42
494.
472
495.
21
496.
17
497.
5
498.
3
499.
9
500.
76
501.
276
502.
108
503.
52
43
504.
27
505.
4
506.
72
507.
3
508.
20
509.
118
510.
4
511.
1
512.
7
513.
514. 24

515.
516.
517.
518.
519.
520.
521.
522.
523.
524.
525.
526.
527.
528.
529.
530.
531.
532. ,
533.
534.
535.
536.
537.
538.
539.
540.
91
62
4
37
147
109
18
21
2
40
60
80
22
125
111
27
64
69
14
127
5
9
14
13
1
10
456
2006-04-13 23:13:19
Zacznik Nr l
Wykaz miejscowoci,
w ktrych zakoczono akcj wysiedlecz ludnoci ukraiskiej
(dalszy cig tabeli z dnia 11 czerwca [19]47 r.)
Stan
Lp. Miejscowo
wysiedlonych
2
489. Mytarz
28
490. Folusz
32
491. Pielgrzymka
20
492. witkowa Wielka
42
493. Desznica
472
494. Bartne
21
495. Brzezowa
17
496. Jaworze
5
497. Skalnik
3
498. Habw
9
499. wierzowa Ruska
76
500. Kota
276
501. Krpna
108
502. Grab
52
503. witkowa Maa
43
504. Rozstajne
27
505. ydowskie
4
506. Wyszowadka
72
507. Oenna
3
508. Nieznajowa
20
509. Dugie
118
510. Hyrowa
4
511. Nadole
1
512. Jasionka
7
513. Wlka
24
514. Krlik Polski i Wooski
91
515. Tylawa
62
516. Zawadka Rymanowska
4
517. Trzciana
37
518. Barwinek
147
519. Mszana
109
520. Zyndranowa
Lp. Miejscowo
521. Posada Jaliska
522. Daliowa
523. Wilsznia
524. Polany
525. Myscowa
526. Olchowiec
527. Ropianka
528. Brzeawa
529. Brylice
530. Kopyno
531. Rokszyce
532. liwnica, Nahorczany
533. Krasiczyn
534. Tarnawce
535. Krzeczkowa
536. Zalesie
537. Kruhel Wielki
538. Prakowce
539. Olszany
540. Bircza
541. Tymce
542. Lubaczw Miasto
543. Werchrata
544. Puchacze
545. Krzywe
546. Dziewicierz
547. Prusie
548. Dahany
549. Huta Lubycka
550. Wola Wielka
551. Brusno Stare i Brusno Nowe
Stan
wysiedlonych
18
21
2
40
60
80
22
125
111
27
64
69
14
127
5
9
14
13
1
10
32
23
645
36
25
143
193
16
4
6
49
457
2006-04-13 23:13:19
541.
542.
543.
544.
545.
546.
547.
548.
549.
550.
551.

552.
553.
554.

555. ,
,
556.
557.

32
23
645
36
25
143
193
16
4
6
49
33
56
34
47
4
12
558.
559.
560.
561.
562.
563.
564.
565.
566.
567.
568.
569.
570.
571.
572.
573.
574.
575. -
576.
577.
578. ,

101
182
58
38
36
15
18
35
169
42
41
76
18
96
21
18
29
20
30
25
4
74 4085
() ,
, 743, . 222224.
, .
, . : 00278/III.
- -
. : 21. .
, II . ,
, .
3
. : .-.
4
. : 68 063.
4
. : 74 398.
1
2
458
2006-04-13 23:13:19
552. Radru
553. Wlka Horyniecka
554. Ruda Horyniecka i Trusze
555. Horyniec, Sioo Horynieckie, Miasteczko
556. Nowiny Horynieckie
557. Sopot May i Haran
558. Krowica Sama
559. Modw
560. Borowa Gra
561. Basznia Dolna
562. Basznia Grna
563. Polesie
564. mijowiska
565. Wlka mijowska
33
56
34
47
4
12
101
182
58
38
36
15
18
35
566. Krowica Hoodow169

ska
42
567. Krowica Lasowa
41
568. Bobie
76
569. Lisie Jamy
18
570. Korolwka
96
571. Butomierz
21
572. Opaka
18
573. Borchw
29
574. Szczutkw
20
575. Kornagi-Dbrowa
30
576. ukawiec
25
577. Nowa Grobla
4
578. Sople, Bihale
Ogem wysiedlono 74 4085
() Przoski, pk
IPN, MBP 743, k. 222224.

Komunikat papier z nadrukiem firmowym, nad nadrukiem godo pastwowe. Na pimie przewodnim numer dziennika podawczego wpisany odrcznie: Nr 00278/III.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
Tak w oryginle. Powinno by: 21. Podobnie dalej.

ystok, dca II czoty w sotni Szuma. Po jego mierci dowdztwo czoty obj NN,
ps. Dym.
3
Tak w oryginale. Powinno by: pn.-wsch.
4
5
1
2
459
2006-04-13 23:13:19
55
19 1947, . 21
- ,

, -19-a 1947 .
21
[]
,
[]
18 [19]47 .
1:200 000
.
) .
1617 . .
[]: . (38 .-. []), . (15 .-. ), .
(44 x. []), .
(22 .-. []), .
(17 . ), . (21 .-. ).
[] . (15 .-. ) []
1 , , 4 , 4 . 10 ,
2 . []
1.
[] . (17 . ) 8
4 , [] []
[]-[] 2.
[] . (38 .-. []) 3 7 8 ,
. 2 ,
1 , 1 4 , 4 .
[] . (22 .-.
[]) [] 3 5 , ( 500 ).
22 , .
460
2006-04-13 23:13:19
55
Komunikat Nr 21
Mapa 1:200 000
W dniach 1617 czerwca rb. jednostki GO Wisa przeprowadzay akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Suszw (38 km
pn.-wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. Czerte (15 km pn.-wsch. Sanok),
m. Wierzbiany (44 km wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. Siedliska Hrebenne (22 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. Wola Woodzka (17 km
pn. Sanok), m. Kryw (21 km pd.-wsch. Hrubieszw).
W rej[onie] m. Czerte (15 km pn.-wsch. Sanok) grupa oper[acyjna]
l pp, prowadzc akcje przeciwko bandzie Buraki, zabia 4 bandytw,
4 uja. Zdobyto 10 jednostek broni, w tym 2 rkm. Jednym z zabitych bandytw by d[owd]ca sotni ps. Krycz1.
W rej[onie] m. Wola Woodzka (17 km pn. Sanok) oddzia 8 DP uj
4 bandytw z broni, wrd ktrych znajdowa si z[astp]ca d[owd]cy
sotni Kryacza do spraw polit[yczno]-wych[owawczych], ps. Kym2.
W rej[onie] m. Suszw (38 km pn.-wsch. Tomaszw Lub[elski]) oddzia 3 pp uj 7 bandytw z broni i aresztowa 8 osb podejrzanych
o wspprac z bandami. Zdobyto 2 rkm, l rusznic ppanc., l automat
i 4 kb oraz 4 konie.
W rej[onie] m. Siedliska Hrebenne (22 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]) grupa oper[acyjna] ze skadu 3 DP wykrya 5 bunkrw, w ktrych
znajdowa si zapas mki w iloci ok. 500 kg. Aresztowano 22 osoby podejrzane o wspprac z bandami.
461
2006-04-13 23:13:20
[] . (44 x. []) 3 3
5 , . 3
1 .
) .
15 . . 259 [], 83 058 [] .
1617 . . 10 [], 4407 []
.
269 [], 87 465 [] .
, ,
, , []. 15.6. . . []. 10.6. . .
[] ( [])
[] ( []), .
,
30 1947 .
,
1.
) .
17 . . 247 , 81 022 , :
[] 119 [], 37 304 ,
[] 7 [], 1969 ,
[] 9 [], 2243 ,
[] 97 [], 35 417 ,
[] 15 [], 4089
.

, , , , . ,
, .

.
14 . . 28 53 . 61
1778 .
462
2006-04-13 23:13:20
W rej[onie] m. Wierzbiany (44 km wsch. Tomaszw Lub[elski]) oddzia 3 pp uj 3 bandytw z broni oraz aresztowa 5 osb podejrzanych
o wspprac z UPA. Zdobyto 3 rkm i l kb.
Do dnia 15 czerwca rb. odjechao ogem 259 transp[ortw] o st[anie]
83 058 l[udzi].
W dn[iach] 1617 czerwca rb. odjechao ogem 10 transp[ortw]
o st[anie] 4407 l[udzi].
Ogem odjechao 269 transport[w] o st[anie] 87 465 l[udzi].
Akcja wysiedlecza zostaa cakowicie ukoczona w pow. Lesko, Sanok, Przemyl, Krosno, Jaso, Lubaczw. Z dniem 15.6. rb. ukoczono akcj w pow. Gorlice i Jarosaw. Od dnia 10.6. rb. GO Wisa obja sw
dziaalnoci pow. Tomaszw Lub[elski] i Hrubieszw (woj. lubelskie) oraz
Nowy Scz i Nowy Targ (woj. krakowskie), przeprowadzajc w tych rejonach walk z bandytyzmem oraz wysiedlenie ludnoci ukraiskiej.
Ludno podlegajca wysiedlaniu bdzie przewieziona transportami
kolejowymi do dnia 30 lipca 1947 r.
Dalszy cig wykazu miejscowoci, w ktrych akcj wysiedlecz ukoczono, zawiera zacznik Nr l.
Do dnia 17 czerwca rb. przybyo do miejsc przeznaczenia ogem
247 transportw z ludnoci ukraisk o stanie 81 022 osoby, z czego przypada:
na woj. wrocawskie 15 transp[ortw] o stanie 4089 ludzi.
Rwnoczenie z akcj przesiedlecz przeprowadzono skupianie pozostaych w terenie rodzin polskich, grupujc je we wsiach pooonych
w pobliu orodkw zamieszkaych przez ludno polsk. Na terenie tych
wsi przystpiono do organizowania ORMO, posterunkw MO oraz zabezpieczono je oddziaami wojska. Do akcji organizacyjnej w nowo zaoonych orodkach przystpiy rwnie partie polityczne.
Do dnia 14 czerwca rb. zorganizowano 28 nowych posterunkw MO
oraz zaprojektowano utworzenie nastpnych 53 posterunkw. W 61 wsiach
zorganizowano ORMO o oglnej sile 1778 ludzi.
Do dnia 14 czerwca rb. zgosio si dobrowolnie 6434 rodzin zamieszkujcych czysto polskie powiaty woj. rzeszowskiego i wyrazio zgod na
wyjazd celem zasiedlenia terenw poukraiskich. Dotychczas przesiedlono
183 rodziny. Na dzie 15 VI organizuje si wyjazd dalszych 421 rodzin.
463
2006-04-13 23:13:20
14 . . 6434 , [], .
183 . 15 VI
421 .
.
[]
[]
[] . (34 .-. ) []
9 5 10 , . 4 .
16 VI - , .
( []) , 32 ,
.
[]
[] . (19 .-. ) 10
. ,
(: , []
).
. ( []) ,
[] 3 .
2 , 1 .
. [?], [],
, 3 . 2 , ; 1 .
. 18 [19]47 .
2.

,

16 VI
384
510
1 100
18 VI
9
27
96
393
537
1 196
464
2006-04-13 23:13:20
na terenie woj. lubelskiego i rzeszowskiego
Woj. lubelskie
W rej[onie] m. War (34 km pd.-wsch. Hrubieszw) grupa oper[acyjna] 9 pp uja 5 czonkw band UPA i aresztowaa 10 osb podejrzanych
o wspdziaanie z bandami. Zniszczono 4 bunkry.
Dnia 16 VI grupa operacyjno-manewrowa WBW, przeprowadzajc
w m. Lubie (pow. Wodawa) akcj przesiedlecz, aresztowaa 32 osoby
podejrzane o wspprac z UPA
Woj. rzeszowskie
W rej[onie] m. Ustianowa (19 km pn.-wsch. Baligrd) na radzieckim
posterunku granicznym poddao si 10 czonkw rozbitej bandy astiwki. Bandyci zbiegli z Polski chcc wykorzysta zniesienie kary mierci
w Zwizku Radzieckim (podstawa: meldunek radzieckiego posterunku
granicznego przesany do D[owdz]twa GO Wisa).
W m. Ropienka (pow. Lesko) patrol skadajcy si z funkcj[onariuszy]
MO i UB zosta ostrzelany przez 3 banderowcw. W wyniku walki 2 bandytw zabito, a l ujto.
W m. Mynek [?] pow. Jarosaw funkcjonariusze MO wykryli bunkier
UPA, w ktrym znajdowao si 3 banderowcw. W czasie walki 2 bandytw popenio samobjstwo, rozrywajc si granatami; l bandyt ujto.
C. Oglne zestawienie na dzie 18 czerwca [19]47 r.
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
o wspprac z bandami
3. Zdobyto broni
rusznic ppanc.
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji
zniszczono schronw
384
9
510
27
razem
393
537
1 100
96
1
2
7
46
4
132
17
428
1
63
4
240
40
69 063
9
539
1 196
razem
3
53
136
445
64
244
69 103
548
465
2006-04-13 23:13:20
3.

16 VI
2
46
132
428
63
240
69 063
539
18 VI
1
7
4
17
1
4
40
9
3
53
136
445
64
244
69 103
548

()

1
,

( 16 [19]47 .)

63
74 408 594.
1/578. :
59
3 595.
579.
60
54 596.
580.
71
219 597.
581.
90
36 598.
582. [?]
15
36 599.
583.
88
72 600.
584.
112
29 601.
585.
169
95 602.
586.
3
249 603.
587.
40

23
588.
114
7 604.
589.
178
605.
590. 150
127 606.
85
32 607.
591.
83 608.
592.
31
609.
593. 18
56 610.
23
466
2006-04-13 23:13:20

() Micha ymierski
Marszaek Polski
Zacznik Nr l
Wykaz miejscowoci,
na terenie ktrych zakoczono akcj przesiedlecz ludnoci ukraiskiej
(dalszy cig tabeli z dnia 16 czerwca [19]47 r.)
Stan
Lp. Nazwa miejscowowysiedloci
nych
1/578. z przeniesienia:
74 408
579. Twarde
3
580. Gajdy
54
581. Surmaczwka
219
582. Kudryki [?]
36
583. Rudyki
36
584. Kopa
72
585. Korzenica
29
586. Dukowice
95
587. Kobylnica3
249
23
588. Krasne
7
589. Pawowa
590. Kobylnica Woo127
ska
32
591. Mikisz Stary
83
592. Zapaw
56
593. Kobylnica Ruska
63
594. Grabowiec
59
595. Wysocko
Stan
Lp. Nazwa miejscowowysiedloci
nych
60
596. Kalnikw
71
597. Mikisz Nowy
90
598. Nielepkowice
15
599. Biaa Gra
88
600. Skolin
112
601. Chotyniec
169
602. Zaazie
603. Dbrowica Maa
40
i Dua
114
604. Terebnie
178
605. Dybkw
150
606. azw
85
607. Dzikw Stary
31
608. Lubliniec
18
609. Zaue
23
610. Horyniec
78
611. Nowe Sioo
75
612. Liwcze
Ogem wysiedlono 77 048 ludzi
() Przoski, pk
CAW, IV. 500. 1/ 131, k. 119121.

467
2006-04-13 23:13:20
611.
78
612.
75
77 048
() ,
, IV. 500. 1/ 131, . 119121.

, .
, .
- -
13 1947 ,
1 .
2
(1923 1924 . .), .
3
: .
1
2006-04-13 23:13:21
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
Kryacz zgin rankiem 13 czerwca 1947 w zasadzce zorganizowanej w Zawadce

przez pododdziay l pp.
2
Brewko Ostap lub Eustachy (ur. 1923 lub 1924), ps. Kym.
3
Prawdopodobnie: Kobylnica Ruska.
1
2006-04-13 23:13:21
56
21 1947, . 22
- ,

, -21-a 1947 .
22
[]
,
[]
20 [19]47 .
1:200 000
.
) .
1819 . .
[]: . (20 .-. []), . (45 x. []),
. (42 x. []), . (13
x. ), . (24 .-. []), . 1 (48 x. []),
. (7 .-. ).
[] . (45 x. [])
3 3 4 . : 80
, 2 : 50 3000
[] .
[] . (20 .-. []) [] 5 2 6 1 .
7 . : 2 [] , 1 .
[] . (7 [.-]. )
14 5 6 .
[] 3 (19 .-. )
, . 2 . [] ,
, 8
470
2006-04-13 23:13:21
56
Komunikat Nr 22
lubelskiego oraz krakowskiego
Mapa 1:200 000
W dniach 1819 czerwca rb. jednostki GO Wisa przeprowadzay
akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Borki Kornie (20 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. Wierzbi (45 km wsch.
Tomaszw Lub[elski]), m. Mycw (42 km wsch. Tomaszw Lub[elski]),
m. azy (13 km wsch. Jarosaw), m. Poddbce (24 km pd.-wsch. Tomaszw
Lub[elski]), m. Zabrze1 (48 km wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. Kozodawy
(7 km pd.-wsch. Hrubieszw).
W rej[onie] m. Wierzbi (45 km wsch. Tomaszw Lub[elski]) oddzia
3 pp zabi 3 bandytw i uj 4. Zdobyto: l modzierz 80 mm, 2 rkm oraz
amunicj: 50 min do modzierza i 3000 sztuk do broni maszynowej.
W rej[onie] m. Borki Kornie (20 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski])
grupa oper[acyjna] 5 pp2 zabia 6 bandytw i uja 1. Zdobyto 7 jednostek
broni. Straty wasne: 2 szereg[owcw] zabitych, l ranny.
W rej[onie] m. Kozodawy (7 km [pd.-]wsch. Hrubieszw) oddzia
14 pp uj 5 bandytw i zdoby 6 kb.
W rej[onie] gr Nowe Jaso3 (19 km pd.-wsch. Baligrd) oddziay WBW przy wspdziaaniu z wojskami czeskimi prowadz operacje
przeciwko zgrupowaniom poczonych band Bira, Chrina i Stacha.
W cigu ubiegych 2 dni stoczono kilka walk po obu stronach granicy.
W wyniku dziaa banda Bira, odrzucona na stron czesk, zostaa tam
zaatakowana przez oddziay czeskie, ktre ujy 8 banderowcw i przekazay ich d[owd]cy WBW. Dokadne meldunki o przebiegu operacji
i stratach zadanych bandom jeszcze nie nadeszy. Ulewy i rozmoky teren
471
2006-04-13 23:13:21
[] . ,
, . ,
.
[] . (17 .-. ) .
8 3 [] .
2 .
.
[] . (10 . )
, . ,
, . , ,
.
6 , 4. .
[] . (48 x. [] 3 3 4 .
11 . : 1 []
1 .
[] . (24 .-. []), , 5 , ,
, ,
, . 4 2 .
) .
17 . . 269 [], 87 465
[].
1819 . . 12 [], 3794
[].
281 [], 91 259 [].
.
) .
19 258 , 85 005 , :
[] 119 , 37 304 ,
[] 7 , 1969 ,
[] 11 , 2798 ,
[] 102 [], 37 524
,
472
2006-04-13 23:13:21
wpywaj opniajco na tempo dziaa oraz uniemoliwiaj sta obserwacj lotnicz.

W rej[onie] m. Balnica (17 km pd.-zach. Baligrd) kryje si wyczerpana
fizycznie grupa bandy Hromenki. Obserwacj przeciwko niej prowadz
oddziay 8 pp i 3 bryg[ady] KBW oraz wojska czeskie. Ujto 2 bandytw.
Dalsze meldunki o przebiegu akcji jeszcze nie nadeszy.
W rej[onie] Turzask (10 km zach. Baligrd) oddziay WBW cigaj
zgrupowanie bandy Buraki, do ktrej przyczyy si resztki band Kryacza i astiwki. Straty s po obu stronach, przy czym brak dotychczas
szczegowych meldunkw. W akcji wyrnia si zaoga samolotu przydzielonego do wojsk naziemnych, ktra otrzymaa zadanie przeprowadzenia dokadnego rozpoznania ruchw band. Samolot otrzyma 6 trafie, na
skutek ktrych zosta zabity obserwator4. Pilot wykona zadanie do koca.
W rej[onie] Mycw Zabrze (48 km wsch. Tomaszw Lub[elski])
oddziay 3 DP zabiy 3 bandytw i ujy 4. Zdobyto 11 jednostek broni
i amunicj. Straty wasne: l szereg[owiec] zabity i l ranny.
W rej[onie] m. Poddbce (24 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski])
w czasie akcji wysiedleczej przeprowadzanej przez 5 pp jeden z bandytw
zagroony ujciem zastrzeli dwie czniczki UPA, w tym wasn siostr,
i popeni samobjstwo. Ujto 4 bandytw zdobywajc 2 jednostki broni.
Do dnia 17 czerwca rb. odjechao ogem 269 transp[ortw] o stanie
87 465 l[udzi].
W dn[iach] 1819 czerwca rb. odjechao ogem 12 transp[ortw] o stanie 3794 l[udzi].
Do dnia 19 czerwca przybyo do miejsc przeznaczenia ogem 258
na woj. wrocawskie 19 [transportw] o stanie 5410 ludzi.
W rej[onie] m. Rudka (pow. Wodawa, Lasy Parczewskie) podgrupa oper[acyjna] WBW, prowadzc akcj przeciwko bandom UPA, zabia
473
2006-04-13 23:13:21
[] 19 [], 5410 .
.
[]
[] . ( [], ) [] , ,
4 , []
5, 3 . 9 ,
1 .
[] ( [])
[] 6
.
. 20 1947 .
1.

2.

,
3.
18 VI
44
44
18 VI
393
537
20 VI
5
4
20 VI
24
44
49
48
417
581
1 196
18 VI
3
53
136
445
64
244
250
69 103
1
20 VI
1
3
3
25
5
10
50
4 5306
1 197
4
56
139
470
69
254
300
69 633

()

, IV. 500. 1/ 131, . 116117.
, .
, .
474
2006-04-13 23:13:21
4 banderowcw, z ktrych jeden by d[owd]c sotni ps. Woodia5,

a 3 pozostali czonkami sztabu bandy. Zdobyto 9 jednostek broni, w tym
l rkm oraz dokumenty.
W rej[onie] Skorodnica (pow. Wodawa) grupa WBW wsplnie z funkcj[onariuszami] UB uja 6 czonkw miejscowej bandy rabunkowej.
C. Zestawienie oglne na dzie 20 czerwca 1947 r.
1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych onierzy WP
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
o wspprac z bandami
3. Zdobyto broni
modzierzy
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
min
amunicji
44
5
44
4
393
24
537
44
razem
49
48
razem
417
581
1 196
1
1
3
3
53
3
136
25
445
5
64
10
244
50
250
4 5306
69 103
1 197
razem
4
56
139
470
69
254
300
69 633

() Micha ymierski
Marszaek Polski
CAW, IV. 500. 1/A 131, k. 116117.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
Prawdopodobnie: abcze Murowane. Podobnie dalej.

5 kombinowany pp od 15 maja 1947 wchodzi w skad 3 kombinowanej DP. Dc oddziau by ppk Wadysaw Wrblewski.
3
Prawdopodobnie mowa o grze Jaso lub Mae Jaso.
1
2
475
2006-04-13 23:13:22

- -
: . .
5 15 1947 3 .
.
3
.
4
, , -2.
5
, , III
-, , . 19
1947.
6
. : 530.
1
2
2006-04-13 23:13:22
By to prawdopodobnie por. Dziekowski leccy samolotem Polikarpow Po-2.

Romaneczko Iwan, ps. Woodia, prowidnyk Nadrejonu ewada III Okrgu OUN-B,
dca grupy SB powstaej na bazie OUN i SKW. Zgin 19 czerwca 1947.
6
Tak w oryginale. Powinno by: 530.
4
5
2006-04-13 23:13:22
57
24 1947, . 23
- ,

, -24-a 1947 .
23
[]
,
[]
23 1947 .
1:200 000
.
) .
202122 . .
[]: . (10 . ),
(6 .-. ), . (40 x.
[]), . (14 .-.
[]), . (7 .
), . (22 . ).
[] . (10 . ) ,
,
8 14, 6 .
7 , 1 4 . : 4 [] .
, []
16 , , .
[] (6 .-. ) ,
10 . 1 . : 9 [] , 1 , , 3 .
[] . (23 .-. )
1 2 . 10 .
[] . (40 x. [])
3 . 6 1 , 8
. : 1 [] .
478
2006-04-13 23:13:22
57
Komunikat Nr 23
Mapa 1:200 000
W dniach 202122 czerwca b. r. jednostki GO Wisa przeprowadzay akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onie]: m. Turzask (10
km zach. Baligrd), gry Chryszczata (6 km pd.-zach. Baligrd), m. Oserdw (40 km wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. Huta Stara (14 km pd.-zach.
Tomaszw Lub[elski]), m. Kupiatycze Darowice (7 km pd. Przemyl),
m. Wierchomla Wielka (22 km pd. Nowy Scz).
W rej[onie] m. Turzask (10 km zach. Baligrd) oddziay KBW prowadzc pocig za bandami Buraki i Bira, zabiy ogem 8 bandytw
i ujy 14, w tym 6 rannych. Zdobyto 7 jednostek broni, midzy innymi
l ckm i 4 rkm. Straty wasne: 4 szereg[owcw] zabitych. Dziaania prowadzone s wsplnie z wojskami czeskimi, ktre przekazay dotychczas
D[owdzt]wu KBW ogem 16 czonkw band Chrina, Bira, Stacha
i Hromenki.
W rej[onie] gry Chryszczata (6 km pd. zach. Baligrd) grupa operacyjna WBW stoczya walk z band Buraki, w wyniku ktrej zabito 10 bandytw. Zdobyto l rkm. Straty wasne: 9 szereg[owcw] zabitych,
l ranny, stracono ponadto 3 jednostki broni.
W rej[onie] m. Beskid (23 km pd.-wsch. Baligrd) oddziay KBW zabiy l bandyt i 2 rannych ujy. Zdobyto 10 jednostek broni.
W rej[onie] m. Oserdw (40 km wsch. Tomaszw Lub[elski]) batalion 3 pp stoczy walk z nierozpoznan dotychczas band UPA. Zabito
6 bandytw i l rannego ujto, zdobywajc 8 jednostek broni. Straty wasne:
l szereg[owiec] ranny.
479
2006-04-13 23:13:22
[] . (7 . )
1 4 .
, [] 10 VI 47.
[] . (22 . ) [] 6 ,
,
. ,
, 3 . : 3 .
. . ( [])
2 3 , , .
) .
19 . . 281 [], 91 259 [] .
202122 . . 15 [], 4477 [] .
296 [], 95 736 [] .
.
) .
22 . . 267 , 87 608 , :
[] 119 , 37 304
,
[] 8 , 2225 ,
[] 13 , 3449 ,
[] 102 [], 37 524
,
[] 25 [], 7106
.
. 23 1947 .
1.

20 VI
49
48
11
8
23 VI
3
1
13
4
52
49
24
12
480
2006-04-13 23:13:22
W rej[onie] m. Kupiatycze Darowice (7 km pd. Przemyl) oddzia

WOP1 wraz z MO uj 4 czonkw sotni Kryacza z broni. Bandyci odczyli si od swej sotni po walce, jaka miaa miejsce w wy[ej] wymien[ionym] rejonie w dniu 10 VI 47.
W rej[onie] m. Wierchomla Wielka (22 km pd. Nowy Scz) grupa
WBW Krynica wraz z baonem 6 pp przy wspdziaaniu z oddziaami czeskimi prowadzi akcj przeciwko bandom Romana i Smyrnego.
W wyniku starcia z band na pograniczu czeskim zabito 3 banderowcw.
Straty wasne: 3 rannych.
W m. Piwniczna i m. Muszyna (pow. Nowy Scz) zgosio si na posterunek MO oraz placwk WOP2 ogem 3 czonkw bandy Romana,
przy czym kady z nich odda posiadan bro.
Do dnia 19 czerwca br. odjechao ogem 281 transp[ortw] o stanie
91 259 l[udzi].
W dn[iach] 202122 czerwca br. odjechao ogem 15 transp[ortw]
o stanie 4477 l[udzi].
Do dnia 22 czerwca br. przybyo do miejsc przeznaczenia ogem 267
na woj. wrocawskie 25 [transportw] o stanie 7106 ludzi.
B. Oglne zestawienie na dzie 23 czerwca 1947 r.
1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych onierzy WP
rannych onierzy WBW
3
49
1
48
13
11
4
8
razem
52
49
24
12
481
2006-04-13 23:13:22
2.

[]

,

3.
80

20 VI
417
23 VI
35
452
61
581
35
61
616
1 197
40
20 VI
4
3
4
56
139
470
69
254
69 633
548
3
3
23 VI
1
7
8
39
8
13
1 220
8
1 200
43
4
3
5
63
147
509
77
267
70 853
556

()

, 743, . 226.
, .
, . : 00288/.
- -
1
2
, 35 ().
9 ().
482
2006-04-13 23:13:23
2. Straty band
35
417
zabito bandytw w walce
wykonano wyrokw mierci
61
na bandytach
35
581
ujto bandytw
3
1 197
o wspprac z bandami
3
40
3. Zdobyto broni
modzierzy 80 mm
4
3
rusznic ppanc.
1
ckm
4
7
56
rkm
8
automatw
139
39
kb
470
8
pistoletw
69
13
254
granatw
1 220
69 633
amunicji
8
548
zniszczono bunkrw
razem
452
61
616
1 200
43
razem
4
3
5
63
147
509
77
267
70 853
556

() Micha ymierski
Marszaek Polski
IPN, MBP 743, k. 226.
Papier z nadrukiem firmowym, nad nadrukiem godo pastwowe. Na pimie przewodnim numer
dziennika podawczego wpisany odrcznie: Nr 00288/III.
Przypisy
a- -a
1
2
Wpisano odrcznie.
Prawdopodobnie byli to onierze z 35 Komendy WOP (Przemyl).

Placwka naleaa do 9 Odcinka WOP (Krakw).
483
2006-04-13 23:13:23
58
26 1947, . 24
- ,

, -26-a 1947 .
24
[]
,
[]
25 1947 .
1:200 000
.
) .
2324 . .
[]: . (24 .-. ), . (22 .-. ), .
(15 . ), . i (7 x. ),
. (22 [] .-. []), . (25 .-.1 []), .
(15 .-. ), . e (14 .
).
[] . (24 .-. ) [] ,
, .
2 , , , . .
[] . (22 .-. )
,
3 . 2 , 2.
[] . (15 . ) ,
, 2
1 . , ,
6 . 2 .
[] . (7 x. ) 26
3 . 1 1 .
484
2006-04-13 23:13:23
58
Komunikat Nr 24
Mapa 1:200 000
W dniach 2324 czerwca rb. jednostki GO Wisa przeprowadzay akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Folwark Biaa
Woda (24 km pd.-zach. Nowy Scz), m. Suche Rzeki (22 km pd.-wsch.
Baligrd), m. Cisna (15 km pd. Baligrd), m. Wujskie (7 km wsch. Sanok),
m. Jalinka (22 [km] pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. Poddbce (25 km
pd.-zach.1 Tomaszw Lub[elski]), m. Hrebenne (15 km pd.-wsch. Beec),
m. Lubliniec Stary (14 km pn. Lubaczw).
W rej[onie] m. Folwark Biaa Woda (24 km pd.-zach. Nowy Scz)
grupa oper[acyjna] WBW Krynica przy wspdziaaniu z oddziaami
czeskimi prowadzi dalszy pocig za band Romana. Banda zostaa rozbita na 2 grupy, przy czym jedna z nich po przekroczeniu granicy cigana
jest przez oddziay czeskie. Akcja trwa.
W rej[onie] m. Suche Rzeki (22 km pd.-wsch. Baligrd) oddziay WBW
wykryy magazyn mundurowy band, w ktrym znaleziono rwnie 3 rkm.
Ujto 2 bandytw, w tym rannego lekarza sotni Bira, ps. Jakym2.
W rej[onie] m. Cisna (15 km pd. Baligrd) oddziay WBW, prowadzc
akcje przeciwko bandzie Chrina, zabiy 2 bandytw i l ujy. Wykryto ponadto magazyn, w ktrym znajdowao si ok. 6 ton zboa. Zdobyto
2 kb.
W rej[onie] m. Wujskie (7 km wsch. Sanok) grupa 26 pp zabia 3 bandytw. Zdobyto l rkm i l kb.
W rej[onie] m. Jalinka (22 km [pd.]-wsch. Tomaszw Lub[elski]) oddzia 3 pp wykry u miejscowej ludnoci polskiej bro w iloci: 8 kb, grana-
485
2006-04-13 23:13:23
[] . (22 [.]-. []) 3

: 8 , .
.
[] . (25 .-. []) 3 5 ,
, 3, 7 3 .
9 . : 1 .
[] . (14 . )
[] 7 ,
11 , 50 , 1 .
) .
22 . . 296 [], 95 736 [] .
2324 . . 9 [], 3183 [] .
305 [], 98 919 [] .
.
,
1.
) .
25 . . 279 , 91 496 , :
[] 119 , 37 304 ,
[] 8 , 2225 ,
[] 14 , 1633 ,
[] 104 [], 38 120
,
[] 34 [], 10 214 .

, , ,
[]. 12 VI . . . 12 VI [] (
[]), ,
, .- . 15 . .
4885 .
2.
486
2006-04-13 23:13:23
ty i amunicj. Wszyscy oni tumaczyli fakt posiadania broni koniecznoci

samoobrony przed bandami UPA.
W rej[onie] m. Poddbce (25 km pd.-zach. Tomaszw Lub[elski]) oddziay 3 i 5 pp prowadzc operacje przeciwko sotniom Szuma, Tuczy
i Dawyda3, zabiy 7 bandytw i ujy 3 z broni. Zdobyto 9 jednostek
broni i amunicj. Straty wasne: l ranny.
W rej[onie] m. Lubliniec Stary (14 km pn. Lubaczw) grupa oper[acyjna] 7 DP wykrya magazyn broni, w ktrym znaleziono 11 jednostek broni,
w tym l modzierz 50 mm, l ckm oraz amunicj.
95 736 l[udzi].
W dn[iach] 2324 czerwca rb. odjechao ogem 9 transp[ortw] o st[anie] 3183 l[udzi].
Dalszy cig wykazu miejscowoci, w ktrych zakoczono akcj wysiedlecz ludnoci ukraiskiej zawiera zacznik Nr l.
na woj. wrocawskie 34 [transporty] o stanie 10 214 ludzi.
Akcja zasiedlenia terenw poukraiskich przez ludno polsk obja pow. Lesko, Sanok, Przemyl, Jarosaw i Lubaczw. Do dnia 12 VI
rb. miao miejsce wycznie wewntrzne przesiedlanie w celu tworzenia
wikszych skupisk czysto polskich. Z dniem 12 VI Wojew[dzki] Komitet
Zasiedleczy (woj. rzeszowskiego) po ukoczeniu wstpnych prac organizacyjnych przystpi do akcji zasiedlania terenw poukraiskich ludnoci
polsk pochodzc z zachodnich i pn.-zachodnich powiatw wojewdztwa. Ogem do dnia 15 czerwca rb. objto akcj zasiedlecz 4885 osb.
Wykaz miejscowoci na terenach poszczeglnych powiatw oraz ilo osiedlonych zawiera zacznik Nr 2.
487
2006-04-13 23:13:23
.
[]
[]
20 . . 7 . (15 .-.
. (22
. ). , 5
6 , 1 . ,
, .
[]
23 . . . []
5 , . 3 .
. 25 1947 .
1.

2.

3.
23 VI
52
49
23 VI
452
616
23 VI
4
5
63
147
509
77
267
70 853
300
556
25 VI
1
25 VI
14
26
25 VI
1
1
6
8
28
3
13
980
20
1
52
50
466
642
5
6
69
155
537
80
280
71 833
320
557

()

488
2006-04-13 23:13:23
na terenach woj. lubelskiego i rzeszowskiego
Woj. lubelskie
Dnia 20 czerwca rb. nieznana banda w sile ok. 7 ludzi dokonaa napadu
na spdzielni w m. Czysta Dbina (15 km pd.-zach. Krasnystaw) oraz na
spdzielni i posterunek MO w m. Rybczewice (22 km zach. Krasnystaw).
PUBP-Krasnystaw przeprowadzi natychmiastowy pocig za band, w wyniku ktrego ujto 5 bandytw zdobywajc 6 jednostek broni w tym l rkm;
ponadto odebrano znaczn cz towarw zrabowanych w spdzielniach.
Woj. rzeszowskie
Dnia 23 czerwca rb. w m. Lubliniec pow. Lubaczw patrol MO stoczy
walk z 5 banderowcami, ktrzy ukrywali si w budynkach opuszczonych
przez Ukraicw. Ujto 3 bandytw z broni.
Oglne zestawienie na dzie 25 czerwca 1947 r.
1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych onierzy WP
2. Straty band
ujto bandytw
3. Zdobyto broni
modzierzy
ckm
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji
min
zniszczono bunkrw
52
49
1
452
14
616
26
4
1
5
1
63
6
147
8
509
28
77
3
267
13
980
70 853
20
300
1
556
razem
52
50
razem
466
642
razem
5
6
69
155
537
80
280
71 833
320
557

() Micha ymierski
Marszaek Polski
489
2006-04-13 23:13:24
1
,

( 18 VI [19]47 .)

77 048
1612.
8
613.
63
614.
51
615.
239
616.
55
617.
70
618.
195
619.
433
620.
28
621.
238
622.
300
623.
95
624.
462
625.
156
626.
627.
634
628.
170
629.
95
630.
59
631.
35
182
632.
718
633.
209
634.
330
635.
450
636.
637. -549
638. /
267
75
639.
119
640.
105
641.
75
642.
169
643.
258
644.
29
645.
120
646.
193
647.
128
648.

84 390
:
() 4, []
[] [] []
26 VI 1947 .
490
2006-04-13 23:13:24
Zacznik Nr l
Wykaz miejscowoci,
w ktrych akcj wysiedlecz zakoczono
(dalszy cig tabeli z dnia 18 VI [19]47 r.)
Stan
Lp. Miejscowo
wysiedlonych
8
613. Skowa
63
614. Wapienne
51
615. Mcina Wielka
239
616. Rozdziele
55
617. Rychwad
70
618. Bodaki
195
619. Ropica Ruska
433
620. Bednarka
28
621. Pstrne
238
622. Przegonina
300
623. Maastw
95
624. Przysup
462
625. Ptna
156
626. Krywa
634
627. Gadyszw
170
628. Kwiato
95
629. Skwirtne
59
630. Czarna
Lp. Miejscowo
631. Radocyna
632. Jasionka
633. Regetw
634. Izby
635. Bieliczna
636. Stawisza
637. Banica-Czertyne
638. Czarna Nina/Wyna
639. Jaszkowa
640. Blechnarka
641. Wysowa
642. Ropki
643. Kukowa
644. Haczowa
645. Huta Wysowska
646. Klimwka
647. Ujcie Ruskie
648. Brunary Wyne
Razem wysiedlono
Stan
wysiedlonych
35
182
718
209
330
450
549
267
75
119
105
75
169
258
29
120
163
128
84 390
Za zgodno zestawienia:
() Herman4, pk dypl.
Z-ca Szefa Oddz[iau] Oper[acyjnego] SG
26 VI 1947 r.
491
2006-04-13 23:13:24
2
,

(, , , [])

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

11. -

12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.

21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
167
136
152
164
69
18
58
16
176
78
, []
.
125
359
81
603
31
48
363
183
51
54
249
242
381
421
63
190
60
85
102
492
2006-04-13 23:13:24
Zacznik Nr 2
Wykaz miejscowoci objtych akcj zasiedlecz
spord ludnoci polskiej
(pow. Lesko, Sanok, Przemyl, Jarosaw)
Lp. Miejscowo
Powiat Przemyl
1. Kormanice
2. Kniayce
3. Modowice i Kokowice
4. Aksmanice
5. Berendowice
6. Fredropol
7. Darowice
8. Kupiatycze
9. Witoszyce
10. Bircza
Powiat Jarosaw
11. Gaje-Hruszowice
Powiat Sanok
12. Bykowce
13. Olchowce
14. Tyrawa Solna
15. Moczary
16. Rakowa
17. Houczkw
18. Bereska
19. Bukowsko
20. Mokre
Powiat Lesko
21. Jankowce
22. Wakowa
23. Ropienka
24. Uherce Mineralne
25. Paszowa
26. Nowosiki
27. Czaszyn
28. Olchowa
29. Baligrd
Ilo osiedlonych
167
136
152
164
69
18
58
16
176
78
Uwagi
Ludno przesza z terenw
objtych akcj wysiedlecz,
tworzc w wym[ienionych]
miejscowociach orodki czysto
polskie.
125
359
81
603
31
48
363
183
51
54
249
242
381
421
63
190
60
85
102
493
2006-04-13 23:13:24

30.
31.
:
12
48
4885
:
() , []
[] []
26 VI 1947 .
, IV. 500. 1/ 131, . 109112.
, .
, .
- -
. : .-. .
, , 19451947 (
) II -;
24 1947.
3
, , . , 3
( 90), . ; 40 .
4
(19041952), ,
1939, -; (1944). 1944
1945 ; 1945 , , . ., III
, . 1949, ;
1956 ( 1948).
1
2
494
2006-04-13 23:13:24
Powiat Lubaczw
30. Puchaczw
31. Prusie
Razem
12
48
4885
() Herman, pk dypl.
26 VI 1947 r.
CAW, IV. 500. 1/A 131, k. 109112.

Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
Tak w oryginale. Powinno by: pd.-wsch. Podobnie dalej.

NN, ps. Jakym, w 1. 19451947 naczelny lekarz (referent zdrowia) Rejonu I i II Nadrejonu Beskyd I Okrgu OUN-B; ujty przez KBW 24 czerwca 1947.
3
Prystupa Semen, ps. Dawyd, st. buawnyj UPA, dca sotni Wowky 3 (kryptonim
90) wchodzcej w skad kurenia Berkuta. Sotnia operowaa w rej. Uhrynowa; liczya ok.
40 ludzi.
4
Herman Franciszek (19041952), pk dypl., uczestnik kampanii wrzeniowej 1939,
oficer ZWZ-AK; bra udzia w powstaniu warszawskim (1944). W 1. 19441945 w niewoli
niemieckiej; od 1945 w ludowym WP, m. in. na stanowisku zcy szefa Oddz. III Szt. Gen.,
pniej szef sztabu Dowdztwa Wojsk Ldowych. Aresztowany przez Informacj Wojskow
w 1949, zmar podczas ledztwa w nastpstwie stosowanych tortur; zrehabilitowany w 1956
(gen. bryg. 1948).
1
2
495
2006-04-13 23:13:24
59
28 1947, . 25
- ,

, -28-a 1947 .
25

,
[]
27 1947 .
1:200 000
.
) .
2526 . . []: . (16 .-. ), . (17 .-. ),
. (15 .-. ), . (8
.-. ), . (4 .-. ),
. 1 (7 .-.2 ), . (16
. ), . (28 . ), . (36 .-. ), . (10 [] .. []), . (17 .-.
[]).
[] . (16 .-. )
. (17 .-. )
2 , 4 ,
8 , .
[] . (8 .-. )
26 3 1 , 3
.
[] . (4 .-. )
9 7 .
[] . (7 .-. )
4 , 3 .
. 5 ,
.
496
2006-04-13 23:13:24
59
Komunikat Nr 25
Mapa 1:200 000
W dniach 2526 czerwca rb. jednostki Grupy Operacyjnej Wisa
m. Tworylne (16 km pd.-wsch. Baligrd), m. Suche Rzeki (17 km pd.-wsch.
Baligrd), m. Wola Michowa (15 km pd.-zach. Baligrd), m. Siemuszowa
(8 km pn.-wsch. Sanok), m. uczyce (4 km pd.-wsch. Przemyl), m. Makowsko1 (7 km pn.-zach.2 Jarosaw), m. Sieniawa (16 km pn. Jarosaw),
m. Lechmany (28 km zach. Lubaczw), m. Szychtory (36 km pd.-wsch.
Lubaczw), m. urawce (10 [km] pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. Potoki (17 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]).
W rej[onie] m. Tworylne (16 km pd.-wsch. Baligrd) i w m. Suche
Rzeki (17 km pd.-wsch. Baligrd) oddziay WBW w czasie walki z grup
bandy Bira zabiy 2 bandytw, ujy 4, zdobywajc 8 jednostek broni,
amunicj i granaty.
W rej[onie] m. Siemuszowa (8 km pn.-wsch. Sanok) oddzia 26 pp zabi 3 bandytw i l rani, zdobywajc 3 jednostki broni wraz z amunicj.
W rej[onie] m. uczyce (4 km pd.-wsch. Przemyl) oddziay 9 DP
zniszczyy 7 schronw i ujy czniczk bandy UPA
W rej[onie] m. Makowsko (7 km pd.-zach. Jarosaw) grupa 4 pp wykrya schron, w ktrym znajdowao si 3 bandytw. W rezultacie walki
bandytw zabito zdobywajc 5 jednostek broni, amunicj oraz archiwum
UPA.
W rej[onie] m. Sieniawa (16 km pn. Jarosaw) oddziay 7 pp wykryy
archiwum kurenia Zalizniaka, w ktrym znajdoway si midzy inny-
497
2006-04-13 23:13:25
[] . (16 . ) 7 , , : 2 3 . 1 .
[] . (17 .-.
[]) 3 ,
, 4 5 .
, , .
21 VI . . [] , : 14 , 11 380 3. 24 VI . .
, -[] [],

.
) .
25 VI . . 305 [], 98 919
.
2526 VI . . 5 [], 1457
.
310 [], 100 376 .
.
25.VI. .. 6 [] , ,
[], [].
) .
27 . . 294 , 96 384 , :
[] 119 , 37 304 ,
[] 8 , 2225 ,
[] 16 , 4162 ,
[] 110 , 40 595 ,
[] 41 , 12 098 .
.
[]
. [] []
, , 3 .
498
2006-04-13 23:13:25
mi: 2 radioodbiorniki i 3 maszyny do pisania. W pobliu archiwum zabito

l bandyt.
W rej[onie] m. Potoki urawce (17 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]) oddziay 3 DP prowadzc akcj przeciwko resztkom bandy Szuma
zabiy 4 bandytw zdobywajc 5 jednostek broni. Ponadto wykryto schron,
w ktrym znajdoway si dokumenty i materiay propagandowe UPA.
Z dniem 21 VI rb. na terenie woj. lubelskiego zostaa zorganizowana
podgrupa Wisa, w skad ktrej wchodz nastpujce oddziay: 14 DP,
11 kombinowany pp oraz WBW w sile 380 ludzi3. Z dniem 24 VI rb. podgrupa Wisa przystpi do przeprowadzania akcji wysiedleczej ludnoci
ukraiskiej z pow. Chem, Wodawa i Biaa Podl[aska]; prowadzi bdzie
na tych terenach walk z bandami oraz zabezpieczy akcj zasiedlecz
przy wprowadzaniu na tereny ww. powiatw ludnoci polskiej.
Do dnia 25 VI rb. odjechao ogem 305 transp[ortw] o st[anie]
98 919 ludzi.
W dn[iach] 2526 VI rb. odjechao ogem 5 transp[ortw] o st[anie]
1457 ludzi.
Ogem odjechao 310 transport[w] o st[anie] 100 376 ludzi.
W dniu 25 VI rb. oddziay 6 DP zakoczyy akcj wysiedlecz na
terenie pow. Gorlice i przeszy do dalszej dziaalnoci na teren pow. Nowy
Scz przy rwnoczesnym zabezpieczeniu pow. Gorlice.
Do dnia 27 czerwca rb. przybyy do miejsc przeznaczenia ogem 294
transporty o stanie 96 384 ludzi, z czego przypada:
na woj. wrocawskie 41 transp[ortw] o stanie 12 098 ludzi.
W m. Zaszechuta Dominiczyn pow. Wodawa podgrupa oper[acyjna]
WBW, prowadzc akcj przeciwko UPA, uja 3 czonkw band.
Dnia 26 czerwca rb. grupa oper[acyjna] WBW przeprowadzia
w m. Turowola pow. Lublin akcj przeciwko bandzie NSZ Uskoka4,
w wyniku ktrej zabito 3 bandytw i zdobyto 5 jednostek broni, w tym
2 rkm. Straty wasne: 2 szereg[owcw] zabitych.
499
2006-04-13 23:13:25
26 . . [] . [] 4,
3 5 , 2
. : 2 [] .
. [] []
, 5. [] : 1 []
10 . 8 ,
2 . , .
. 27 1947 .
1.

2.

3.

25 VI
52
50
24
12
25 VI
446
642
1 200
25 VI
69
155
537
80
280
71 833
557
27 VI
27 VI
25
19
2
27 VI
3
7
19
7
15
910
10
52
50
27
12
4916
661
1 202
72
162
556
87
295
72 743
567

()

, IV. 500. 1/ 131, . 7374.
, .
, .
500
2006-04-13 23:13:25
W m. Krynica pow. Siedlce wpada w zasadzk zorganizowan przez

band NSZ Mota5 jedna z podgrup oper[acyjnych] WBW. Na skutek
zaskoczenia grupa poniosa nastpujce straty: l szereg[owiec] zabity
i 10 rozbrojonych. Stracono 8 jednostek broni, w tym 2 rkm. Za band wysano pocig, ktry dotychczas nie da adnych wynikw.
1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych onierzy WP
rannych onierzy WBW
2. Straty band
ujto bandytw
3. Zdobyto broni
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji
zniszczono bunkrw
52
50
3
24
12
25
446
19
642
2
1 200
3
69
7
155
19
537
7
80
15
280
910
71 833
10
557
razem
52
50
27
12
razem
4916
661
1 202
razem
72
162
556
87
295
72 743
567
Za nieobecnego Ministra Obrony Narodowej

Szef Sztabu Generalnego
() Korczyc
genera broni
CAW, IV. 500. 1/A 131, k. 7374.
Przypisy
a- -a
1
2
Wpisano odrcznie.
Prawdopodobnie: Makowisko. Podobnie dalej.

Tak w oryginale. Powinno by: pn.-wsch. Podobnie dalej.
501
2006-04-13 23:13:25

- -a
: . .
. : .-. .
3
, ; .
4
.
5
VI .
6
. : 471.
1
2
2006-04-13 23:13:25
3
Chodzi o podgrup Lublin utworzon w celu likwidacji podziemia ukraiskiego
w powiatach tomaszowskim i hrubieszowskim; jej dc by pk Nikodem Kunderewicz.
4
Oddzia Uskoka nalea do WiN.
5
Oddzia Mota wywodzi si z VI Wileskiej Brygady AK.
6
2006-04-13 23:13:26
60
29 1947, ...

( )
[]!1
. 100%-. -. , .
.
. , , , .

. , -
. : , .
. , .
, .
, , .
6 , ,
.
.
[]
, , .
, , . : 14 [] -44 ([?]), 4 , 1 , 2 ,
, , . .
2 49 . , -
.
. ,
. , . -
504
2006-04-13 23:13:26
60
Po 29 czerwca 1947, b.m.w. List dowdcy pododdziau UPA
do dowdcy odcinka taktycznego Danyliw Woodymyra Soroczaka
Berkuta dotyczcy dziaa UPA w powiatach bigorajskim
i hrubieszowskim
(Odpis notatki)
Kolego K[omendan]cie!1
Dopiero co wrciem z naszego wypadu na lasy bigorajskie. Z Hrubieszowskiego w tym czasie wywieziono prawie 100% Ukraicw. Na ich
miejsce przywieziono ju osiedlecw-kolonistw. S to Polacy z Bigorajskiego, Zamojskiego i czciowo z okolicznych polskich wsi. Wszdzie we
wsiach nadal stacjonuje Wojsko Polskie. W niektrych wsiach z kolonistw
utworzono ORMO. Zaczlimy natychmiast pali wysiedlone wsie, rozbraja ORMO, wypdza kolonistw, a miejscowych Polakw zostawialimy
w spokoju. Ale od razu nastpnego dnia Wojsko Polskie wysiedlio wszystkich tych zostawionych przez nas Polakw. Midzy miejscowymi Polakami a kolonistami-osiedlecami panuje wielka nienawi. Kolonici krzycz
w Starostwie w Hrubieszowie: Wywiecie wszystkich miejscowych Polakw, bo to s banderowscy wujkowie. Oni nas tylko zdradzaj. Jak ich nie
bdzie, obronimy si sami. I rzeczywicie, wywo prawie wszystkich.
Jak si dowiaduj, pada tu jednoczenie prawie caa nasza propaganda. Z naszej wyprawy w Bigorajskie nie wrcio jeszcze 6 osb. Dotychczas nie wiem, czy yj.
W czasie wypadu prowadzilimy wrd ludnoci polskiej intensywn
propagand antybolszewick i antywysiedlecz. Midzy innymi zorganizowalimy wiec w Bendyu [?] i Krasnobrodzie z pracownikami fabryki mebli oraz przy zatrzymanym pocigu z ludnoci cywiln, wojskiem,
policj kolejow i porzdkow. Uzbrojonych rozbroilimy i wszystkich
po pgodzinnym przemwieniu zwolnilimy. Przy tym zdobylimy:
14 szt[uk] MP-44 (MKB [?]), 4 PPSz, 1 obrzyn, 2 pistolety, pasy, amunicj
i granaty. Rozbrojenie odbyo si bez walki. Wzilimy do niewoli kapitana
Buczackiego Ludwika2 z 49 pp Wodawa. Po przesuchaniu zosta on
zwolniony zgodnie z nasz lini propagandow. Wiec w pocigu rwnie
mia charakter antybolszewicki i antywysiedleczy. Jeszcze w tym samym
dniu p Polski wiedziao, e oddzia UPA rozbroi pocig. W Lublinie
rozbrojeni cywilni podrni gono o tym opowiadali i robili z tego sensacj. Opowiadali, e UPA rozbroia wojsko, nikomu nic nie zrabowano,
505
2006-04-13 23:13:26
, , , ,
, , . ,
-. , : , , ,
, . . .
, .
, , . .
.
. .
.
... ( ).
!
. . 29.6.1947 .
, X/9, . 139.
, .
1
, , ; 19461947
; 1947 ; .
2
14 .
506
2006-04-13 23:13:26
do wszystkich odnoszono si bardzo grzecznie, e wszyscy powstacy s

porzdnie umundurowani i doskonale uzbrojeni. Mwili te, e nie byo
mowy o obronie, e przemawia, zdaje si, sam genera UPA, poniewa by
stary i bardzo dobrze mwi po polsku. Opowiadali, e powstacy wznosili okrzyki: Niech yje nard polski, ukraiski, biaoruski, azerski oraz
wszystkie narody ujarzmione! Niech yje podziemie antybolszewickie!
itp. Oznacza to, e oglnie rzecz biorc, mwili prawd. Milicja i wojsko rozpdzay tumy suchajce opowieci podrnych. Nasze straty za
ostatni okres nie zostay jeszcze oszacowane, ale s one znaczne. Jednak
cao wytrzymaa. Nastroje wrd naszej kadry normalne. Zaamania
nie wida adnego. Powstacy oraz wszyscy rewolucjonici tylko okrzepli
w walce. Zostalimy zupenie bez bazy ludzkiej. Wydaje si, e dookoa
pozostanie tylko pusta ziemia.
Wrcili nasi kurierzy od ... (dalej do koca opuszcza si ze wzgldw
konspiracyjnych).
Sawa Ukrainie!
PS. Opisane wydarzenie z pocigiem miao miejsce dnia 29.6.1947 r.
Kopia, maszynopis.
Przypisy
Soroczak Woodymyr, ps. Berkut, Woron; w l. 19461947 dca kurenia i dca 28 OT
UPA Danyliw; jesieni 1947 Berkut opuci Polsk i przedosta si do amerykaskiej
strefy okupacyjnej Niemiec; potem w USA.
2
Kpt. Buczacki by dc III batalionu 14 pp.
1
507
2006-04-13 23:13:26
61
[1] 1947, . 26
- ,

, ..... 1947 .
26

,
[]
30 1947 .
1:200 000
.
) .
272829 . .
[]: . (18 .-.
[]), . (36 .-. []), . (40 x. []),
. (38 x. []), .
(19 .-. ), . [?] (50 x.
[]), . (9 .-. ), . (7 x. ).
[] . (18 .-. []) 5 5
1 () 2.
4 .
[] . (36 .-. []) [] 3 , , , 1 ,
3 . , , [] .
[] (40 x. []) 3 3 13 ,
. 1 , 9 .
3 [] . 21 . . ( 23 23 . .)
. -
508
2006-04-13 23:13:26
61
[1] lipca 1947, Warszawa. Komunikat sytuacyjny Nr 26
Warszawa, dnia ..... lipca 1947 r.
Komunikat Nr 26
Mapa 1:200 000
W dniach 272829 czerwca rb. jednostki GO Wisa przeprowadzay akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Machnw
(18 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. Szychtory (36 km pd.-wsch.
Tomaszw Lub[elski]), m. Oserdw (40 km wsch. Tomaszw [Lubelski]), m. Chopiatyn (38 km wsch. Tomaszw [Lubelski]), m. Mosty Mae
(19 km pd.-wsch. Tomaszw [Lubelski]), m. Boganiec [?] (50 km wsch.
Tomaszw [Lubelski]), m. Siemuszowa (9 km pn.-wsch. Sanok), m. Zau
(7 km wsch. Sanok).
W rej[onie] m. Machnw (18 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]) oddzia 5 pp uj zastpc komendanta 5 rejonu UPA do spraw politycznych1
oraz zastpc komendanta kuszcza (gminy) UPA2. Zdobyto 4 jednostki
broni.
W rej[onie] m. Szychtory (36 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]) grupa oper[acyjna] 3 pp prowadzc akcj przeciwko sotni Dawyda stoczya
walk z band, w wyniku ktrej spon l dom, a w nim 3 bandytw. Wrd
spalonych rozpoznano d[owd]c sotni ps. Dawyd.
W rej[onie] Oserdw Chopiatyn (40 km wsch. Tomaszw [Lubelski])
oddziay 3 pp zabiy 3 bandytw i ujy 13 osb wsppracujcych z UPA.
Wykryto l schron, zdobyto 9 jednostek broni.
W zwizku z akcj 3 pp, w rej[onie] m. Oserdw w dniu 21 czerwca
rb. (komunikat Nr 23 z dn. 23 czerwca rb.) zlikwidowana zostaa grupa
propagandowa oraz zesp redakcyjny pisma Peremoha. Wrd zabitych
509
2006-04-13 23:13:26
, ,
3.
[] . (19 .-. []) 5 3 6 .
[] . (9 .-. )
8 , 5 .
4 . 5 , 2 .
. (7 x. )
1 , . ,
3 , 1
.
) .
26 . . 310 [], 100 376 .
272829 . . 12 [], 3432 .
322 [], 103 808 .
.
) .
30 . . 304 , 99 445 , :
[] 123 , 38 539 ,
[] 17 [], 4401 ,
[] 112 [], 41 181 ,
[] 3 [], 12 540
.
.
[]
[]
26 . .
. 4 [].
. 7 . 5 []. 92 . .
[]
26 . . 6 [] 3 4 ,
2 .
510
2006-04-13 23:13:27
rozpoznano kierownika i redaktora wydawnictwa wraz z zastpc, reportera, poet i lekarza3.

W rej[onie] m. Mosty Mae (19 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski])
oddziay 5 pp zabiy 3 bandytw i ujy 6.
W rej[onie] m. Siemuszowa (9 km pn.-wsch. Sanok) oddzia 8 DP
wykry schron, w ktrym znajdowao si 5 czonkw bandy Kryacza.
W wyniku walki zabito 4 bandytw i jednego ujto. Zdobyto 5 jednostek
broni, w tym 2 rkm.
W m. Zau (7 km wsch. Sanok) zgosi si dobrowolnie l bandyta
z sotni Hromenki zdajc bro. Ponadto wskaza 3 schrony, w ktrych
znaleziono l rkm oraz materiay propagandowe UPA.
100 376 ludzi.
W dn[iach] 272829 czerwca rb. odjechao ogem 12 transp[ortw]
o st[anie] 3432 ludzi.
Ogem odjechay 322 transport[y] o st[anie] 103 808 ludzi.
Akcja wysiedlecza odbywa si zgodnie z planem.
Do dnia 30 czerwca rb. przybyy do miejsc przeznaczenia ogem 304
na woj. poznaskie 17 [transportw] o stanie 4401 ludzi,
na woj. olsztyskie 112 [transportw] o stanie 41 181 ludzi,
na woj. wrocawskie 43 [transporty] o stanie 12 540 ludzi.
na terenie woj. lubelskiego i rzeszowskiego
Woj. rzeszowskie
Dnia 26 czerwca rb. banda UPA o niewiadomej sile napada na posterunek MO w m. Gae4 pow. Jarosaw. W wyniku godzinnej walki banda
zostaa odparta. W czasie walki zostao spalonych 7 zabudowa. Banda
wycofujc si spalia wie Chuszowice5 pow. Jarosaw. Spony 92 zabudowania gospodarskie. Strat w ludziach nie byo.
Woj. lubelskie
Dnia 26 czerwca rb. we wsi Turw6 Brzeziny pow. Lublin oddzia
WBW zabi 3 bandytw WiN, zdobywajc 4 jednostki broni i amunicj,
w tym 2 rkm.
511
2006-04-13 23:13:27
27 . . 5 ,
[].
3 .
29 . . , [], . . 9 , .
. 30 1947 .
1.

2.

3.

27 VI
52
27
27 VI
491
661
1 202
43
27 VI
72
162
556
87
295
320
72 743
567
30 VI
2
2
30 VI
18
19
21
2
30 VI
9
7
16
9
1
7
605
10
54
29
509
680
1 223
45
81
169
1727
96
296
327
73 348
577

()

, IV. 500. 1/ 131, . 106107.
, .
, .
1
2
, V II -.
, .
512
2006-04-13 23:13:27
Dnia 27 czerwca rb. banda WiN w sile 5 ludzi obrabowaa przejedajcych samochodem szos yrzyn Kurw pow. Puawy. W wyniku pocigu
ujto 3 bandytw.
Dnia 29 czerwca rb. wojska WBW, przeprowadzajc akcj na terenie
pow. Wodawa, zatrzymay w m. Turno i m. Holeszw 9 osb narodowoci
ukraiskiej, uchylajcych si od wysiedlenia.
1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
2. Straty band
ujto bandytw
3. Zdobyto broni
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
min
amunicji
zniszczono bunkrw
52
2
27
2
18
491
19
661
21
1 202
2
43
9
72
7
162
16
556
9
87
1
295
7
320
605
72 743
10
567
razem
54
29
razem
509
680
1 223
45
razem
81
169
1727
96
296
327
73 348
577
W czasie nieobecnoci Ministra Obrony Narodowej

() Korczyc
genera broni
CAW, IV. 500. 1/A 131, k. 106107.
Przypisy
1
2
NN, zca prowidnyka V Rejonu II Okrgu OUN-B.

Zapewne zca prowidnyka kuszcza lubyckiego.
513
2006-04-13 23:13:27
3
, 1944 28
, ,
; 1947
. . 21 1947 3 ; : ( ) ,
( ), ( )
( ). , :
( ) ( ).
4
: .
5
: .
6
: .
7
. : 572.
2006-04-13 23:13:27
3
Peremoha ukraiskie konspiracyjne wydawnictwo zorganizowane w 1944 przy
28 OT UPA Danyliw, ktre wydawao czasopismo Informatywni wisti, biuletyn Wisti
z terenu i pismo regionalne dla okolic Przemyla pod tytuem Peremoha; w 1947 miecio
si w m. Oserdw. Zostao ono wykryte 21 czerwca 1947 przez 3 kombinowany pp i zniszczone; w dokumencie mowa o zabitych: Czmeyku (Teodozij Werbiwkyj), kierowniku
wydawnictwa, jego zastpcy Socie (NN), poecie Jewhenie (NN) i lekarzu Jarosawie
(NN). Oprcz nich zgino dwch redaktorw: Netiaha (NN) i Pewnyj (NN).
4
Prawdopodobnie: Garbarze.
5
Prawdopodobnie: Hruszowice.
6
Prawdopodobnie: Turowola
7
2006-04-13 23:13:27
62
3 1947, . 27
- ,

, -3- 1947 .
27

,
[]
2 1947 .
1:200 000
.
) .
30 1 . .
[]: . (9 .-. ),
. (58 .-. ), . (18
.-. []).
[] . (9 .-. )
36 4 . 4 ,
: 1 , 2 1
. , 6 , 2
, .
[] . (58 .-. ) ,
250 , .
, ,
6 2 . 20
, [] .
. . ,
.
[] . (18 .-. []) 14 , ,
29 , .
, 2
[] III/14 . -
516
2006-04-13 23:13:27
62
3 lipca 1947, Warszawa. Komunikat sytuacyjny Nr 27
Warszawa, dnia -3- lipca 1947 r.
Komunikat Nr 27
na dzie 2 lipca 1947 r.
Mapa 1:200 000
W dniach 30 czerwca i l lipca rb. jednostki GO Wisa przeprowadzay akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Siemuszowa
(9 km pn.-wsch. Sanok), m. Sianki (58 km pd.-wsch. Baligrd), m. Krasnobrd (18 km pn.-zach. Tomaszw Lub[elski]).
W rej[onie] m. Siemuszowa (9 km pn.-wsch. Sanok) oddzia 36 pp wykry 4 schrony bandyckie. W jednym z nich zabito 4 bandytw nalecych:
l do sotni Hromenki, 2 do sotni Buraki i l do sotni Kryacza. Poza
tym zdobyto 6 jednostek broni w tym 2 rkm, maszyn do pisania i dokumenty sztabu UPA.
W rej[onie] m. Sianki (58 km pd.-wsch. Baligrd) banda w sile ok.
250 ludzi usiowaa przekroczy granic radzieck. W czasie walki, jaka
wywizaa si z radzieck stra graniczn, zostao zabitych 6 bandytw
oraz 2 ujto. Okoo 20 bandytw przedostao si na stron radzieck, reszta
za wycofaa si w lasy w rej[onie] na zach. m. Sianki. Z zezna ujtych
bandytw wynika, e bya to banda Chrina.
W rej[onie] m. Krasnobrd (18 km pn.-zach. Tomaszw [Lubelski])
oddzia 14 pp cigajc band, ktra 29 czerwca zatrzymaa pocig osobowy na linii Krasnobrd Zwierzyniec, natkn si na grup tej bandy. Po
krtkiej wymianie strzaw banda zbiega, pozostawiajc 2 zabitych i uprowadzonego z pocigu kpt. Buczackiego d[owd]c III/14 pp. Jak wynika
z pierwszych danych kpt. Buczackiego, bya to nieznana bliej banda UPA
liczca okoo 60 ludzi1.
517
2006-04-13 23:13:28
, ,
60 1.
) .
29 . . 322 [], 103 808 [] .
30.6 1.7 . . 9 [], 2619 []
.
331 [], 106 427 [] .
.
) .
2 . . 308 , 100 515 , :
[] 123 , 38 539 ,
[] 9 [], 2784 ,
[] 17 [], 4401 ,
[] 114 [], 41 882 ,
[] 45 [], 12 098
.
. 2 1947 .
1.

2.

3.

30 VI
50
30 VI
509
680
1 223
30 VI
81
169
172
296
73 348
577
1 VII
1
1 VII
20
4
3
1 VII
3
5
7
1
1 000
7
51
529
684
1 226
84
174
179
297
74 348
5642

()

, IV. 500. 1/A 131, . 104.
518
2006-04-13 23:13:28
Do dnia 29 czerwca rb. odjechay ogem 322 transp[orty] o st[anie]

103 808 l[udzi].
W dniu 30.6 i 1.7 rb. [odjechao] ogem 9 [transportw] o st[anie] 2619
l[udzi].
Ogem odjechao 331 transp[ortw] o st[anie] 106 427 l[udzi].
Do dnia 2 lipca rb. przybyo do miejsc przeznaczenia ogem 308 transportw o stanie 100 515 ludzi, z czego przypada:
na woj. gdaskie 9 [transportw] o stanie 284 ludzi,
na woj. wrocawskie 45 [transportw] o stanie 12 909 ludzi.
B. Oglne zestawienie na dzie 2 lipca 1947 r.
1. Straty wasne
rannych onierzy WP
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
3. Zdobyto broni
rkm
automatw
kb
granatw
amunicji
zniszczono bunkrw
do dn. 30 VI na dz. 1 VII

50
1
20
509
4
680
3
1 223
3
81
5
169
7
172
1
296
1 000
73 348
7
577
razem
51
razem
529
684
1 226
razem
84
174
179
297
74 348
5642
W nieobecnoci Ministra Obrony Narodowej

() Korczyc
genera broni
CAW, IV. 500. 1/A 131, k. 104.
519
2006-04-13 23:13:28
, .
, .
- -
1
2
. 60.
. : 584.
2006-04-13 23:13:28
Przypisy
a- -a
1
2
Wpisano odrcznie.
Por. Dokument nr 60.

2006-04-13 23:13:28
63
5 1947, . 28
- ,

, -5- 1947 .
28

,
[]
5 1947 .
1:200 000
.
) .
2 3 . .
[]: . (50 x. []),
. (14 .-. []), . (11 .-. ), . (22
.-. ).
[] . (14 .-.
[]) , , 1 , 2,
6 .
[] . (22 .-. ) 4 3 , 2
, 1 .
[] . (11 .-. []) 5 1 , , 4 , 1
.
[] . (36 x. ) 5
3 . ,
3 [!] . 5 ,
1 1 .
. (50 x. ) 3 1
, 5 ,
1 1 .
522
2006-04-13 23:13:28
63
Komunikat Nr 28
Mapa 1:200 000
W dniach 2 i 3 lipca rb. jednostki GO Wisa przeprowadzay akcje
pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. War (50 km wsch.
Tomaszw Lub[elski]), m. Lubycza Krlewska (14 km pd.-wsch. Tomaszw [Lubelski], m. urawce (11 km pd.-wsch. Tomaszw [Lubelski]),
m. Kalnikw (22 km pn.-wsch. Przemyl).
W rej[onie] m. Lubycza Krlewska (14 km pd.-wsch. Tomaszw [Lubelski]) zaoga punktu zaadowczego Beec przy wsppracy MO, przeprowadzajc operacj, zabia l bandyt i 2 uja oraz zdobya 6 jednostek
broni.
W rej[onie] m. Kalnikw (22 km pn.-wsch. Przemyl) oddzia 4 pp
spotka 3 bandytw z bandy Kryacza, z ktrych 2 zabi i l rannego uj.
W rej[onie] m. urawce (11 km pd.-wsch. Tomaszw [Lubelski]) oddzia 5 pp uj l bandyt, ktry wskaza miejsce przechowywania broni.
Znaleziono tam 4 jednostki broni, w tym l rkm.
W rej[onie] m. Przewodw (36 km wsch. Tomaszw [Lubelski]) oddzia
5 pp natrafi na schron z 3 bandytami z sotni Jara. Jednego z nich zabito,
a 3 [!] ujto, zdobywajc 5 jednostek broni, w tym l rkm i l SWT.
W m. War (50 km wsch. Tomaszw [Lubelski]) zgosi si w 3 pp
l bandyta i wskaza schrony, w ktrych znaleziono 5 jednostek broni,
w tym l lkm i l rkm.
Do dnia 2 lipca rb. odjechao ogem 331 transp[ortw] o stanie 106 427
l[udzi].
523
2006-04-13 23:13:28
) .
2 . . 331 [], 106 427 [] .
23 . . 13 , 4376 []
.
344 [], 110 803 [] .
,
1. .
) .
4 . . 314 , 102 401 , :
[] 124 , 38 979
,
[] 10 , 3030 ,
[] 17 , 4401 ,
[] 118 , 43 082
,
[] 45 , 12 909
.
,
. 26 . . ,
6153 . 2.
.
[]
[]
2 3 . . , 20 , . (28 .-.
). 2 , [] , .
21 3 .
,
, 5 , . .
[]
2 . . . []. 1 2
. .
524
2006-04-13 23:13:28
W dniu 23 lipca rb. odjechao ogem 13 transp[ortw] o stanie 4376

l[udzi].
Ogem odeszy 344 transp[orty] o stanie 110 803 l[udzi].
Wykaz miejscowoci, w ktrych akcj wysiedlecz zakoczono, zawiera zacznik Nr 1. Akcja wysiedlecza przebiega w dalszym cigu
zgodnie z planem.
Akcja zasiedlania terenw poukraiskich odbywa si bardzo wolno. Do
dnia 26 czerwca rb. przesiedlono ogem na tereny poukraiskie 6153 ludzi. Wykaz miejscowoci oraz ilo osiedlonych zawiera zacznik Nr 2.
na terenach woj. lubelskiego i rzeszowskiego
Woj. lubelskie
W nocy z 2 na 3 lipca rb. bandy Ordona i Uskoka w sile ok. 20
ludzi dokonay napadu na m. Puchaczw (28 km pn.-wsch. Lublin). Bandyci obrabowali 2 spdzielnie, spalili most na rz[ece] wita, zdemolowali poczt i zniszczywszy central telefoniczn dokonali mordu zabijajc
21 osb cywilnych i 3 osoby ranic. Natychmiast podjty przez WBW pocig za band trwa dotd bandyci uciekajc przed grup WBW pozostawili 5 wozw zaadowanych zrabowanymi przedmiotami. O dalszych
wynikach pocigu brak wiadomoci.
Woj. rzeszowskie
Dnia 2 lipca rb. banda UPA dokonaa napadu na posterunek MO
w m. Dobra pow. Jarosaw. W czasie walki zabito l bandyt i zdobyto
2 jednostki broni. Napad odparto bez strat wasnych.
525
2006-04-13 23:13:29
. 4 1947 .
1.

2.

3.

2 VII
54
29
51
12
2 VII
529
680
1 223
45
2 VII
84
174
179
96
297
74 348
564
4 VII
4 VII
8
8
3
6
4 VII
3
2
5
18
7
3
930
4
54
29
51
12
537
688
1 226
51
87
2
179
197
103
300
75 278
568

()

526
2006-04-13 23:13:29
C. Oglne zestawienie na dzie 4 lipca 1947 r.

1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych onierzy WP
rannych onierzy WBW
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
zgosio si dobrowolnie
3. Zdobyto broni
rkm
SWT
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji
zniszczono schronw
do dn. 2 VII
54
29
51
12
do dn. 2 VII
529
680
1 223
45
do dn. 2 VII
84
174
179
96
297
74 348
564
na dz. 4 VII
na dz. 4 VII
8
8
3
6
na dz. 4 VII
3
2
5
18
7
3
930
4
razem
54
29
51
12
razem
537
688
1 226
51
razem
87
2
179
197
103
300
75 278
568

() Korczyc,
genera broni
527
2006-04-13 23:13:29
1648. 84 390
181
649.
24
650.
127
651.
40
652.
101
653.
129
654.
396
655.
115
656.
42
657.
90
658.
485
659.
174
660.
661.
6
662.
67
663.
52
664.
37
665.
434
666.
170
667.
234
668.
97
669.
243
670.
58
671.
87
672.
103
673.
26
674.
6
675.
10
676.
15
677.
5
678.
36
679.
78
680.
31
681.
66

682.
683.
684.
685.
686.
687.
688.
689.
690.
691.
692.
693.
694.
695.
696.
697.
698.
699.
700.
701.
702.
703.
704.
705.
706.
707.
708.
709.
710.
711.
712.
713.
714.
45
47
201
7
8
2
15
25
50
7
3
2
36
91
37
32
16
7
5
6
7
14
111
56
99
37
6
9
25
4
37
11
39
528
2006-04-13 23:13:29
Zacznik Nr 1
Wykaz
miejscowoci, w ktrych ukoczono akcj wysiedlecz
Stan
wysiedlonych
1/648. z przeniesienia 84 390
181
649. Dohobyczw
24
650. Pawowice
127
651. Honiatyn
40
652. Numice
101
653. Oszczw
129
654. Wereszyn
396
655. niatyn
115
656. Przewodw
42
657. Hulcze
90
658. Dyniska
485
659. Rzeczyca
174
660. Ulhwek
6
661. Poturzyn
67
662. Witkw
52
663. Wasylw
37
664. Nowosiki
434
665. Wierzbica
170
666. Borki
234
667. Uhnw
97
668. Hubinek
243
669. Poddbce
58
670. Wlka Wierzbicka
87
671. abcze
103
672. Suszw
26
673. Wolica
6
674. Mieniany
10
675. lipcze
15
676. Kozodawy
5
677. Czumw
36
678. Cichobrz
78
679. Masomcz
31
680. Kryw
66
681. Prehorye
Lp. Miejscowo
Stan
wysiedlonych
682. Kosmw
45
683. Szychowice
47
684. Czerniczyn
201
685. Horyszw Polski
7
686. Koniuchy
8
687. Zawaw
2
688. widniki
15
689. ukw
25
690. Werbkowice
50
691. Malice
7
692. Hostynne
3
693. Kotorw
2
694. Rzeplin
36
695. Rozbrz Okrgy
91
696. Rozbrz Dugi
37
697. Chorzw
32
698. Wickowice
16
7
699. Czudowice
5
700. Rowienica
6
701 Wola Rowieniecka
7
702. Czstkowice
14
703. Skooszw
111
704. Radymno
56
705. Ostrw
99
706. Pekinie
37
707. Boratyn
6
708. Penatycze
9
709. Wola Rokietnicka
25
710. Zamiechw
4
711. Misztale
37
712. Zamojsce
11
713. wite
39
714. Rokietnica
27
715. Lutkw
Lp. Miejscowo
529
2006-04-13 23:13:29
715.
716.
717.
718.
719.
720.
721.
722.
723.
724.
725.
726.
727.
728.
729.
746.
747.
748.
749.
750.
751.
752.
753.
754.
755.
756.
757.
758.
759.
760.
761.
762.
763.
764.
765.
766.
27
628
173
40
45
74
113
54
39
249
125
3
60
85
730.
731.
732.
733.
734.
735.
736.
737.
738.
739.
740.
741.
742.
743.
744.
745.
141
58
112
160
221
80
137
103
137
38
396
7
65
27
39
27
24
65
7
12
61
242
156
547
94
107
18
72
67
12
92
567
43
23
18
218
342
26
767.
768.
769.
770.
771.
772.
773.
774.
775.
776.
777.
778.
779.
780.
781.
782.
783.
784. []
10
29
68
18
3
40
30
135
101
64
212
92
327
192
157
167
593
705
530
2006-04-13 23:13:29
628
173
40
45
74
716. Chotyniec
717. azy
718. Zapaw
719. Dbrowa
720. Ryszkowa Wola
721. Wlka Zapaowska
722. Bobrwka
723. Makowisko
724. Kobylnica Wooska
725. Wysocko
726. Grabowiec
727. Wielkie Oczy
728. mijowiska
729. Wlka mijowska
249
125
3
60
85
24
746. Piskorowice
747. Sieniawa
748. Pigany
749. Maczugi
750. Moodycz
751. Piskorze
752. Cetula
753. Ignasze
754. Zastawne
755. Zaradawka
756. Chrapy
757. Skuratki
758. Setna
759. Piwoda
760. Radawa
761. Szwsko
762. Wola Szwska
763. Katy
764. Wizownica
765. Manasterz
766. Capapy
767. Majdan Sieniawski
768. Kazimierka
65
7
12
61
242
156
547
94
107
18
72
67
12
92
567
43
23
18
218
342
26
10
29
113
54
39
730. Wietlin
731. Surochw
732. Myny
733. Budzy
734. Korczowe
735. Soty
736. cieki
737. Czerce
738. Dybkw
739. Leachw
740. Dobra
741. Wylewa
742. Rudka
743. Woczaste
744. Chaupki
745. Paluchy
141
58
112
160
221
80
137
103
137
38
396
7
65
27
39
27
769. Kowale
770. Krasne
771. Kolonia Polska
772. Dbrowica
773. Piaseczno
774. Houbie
775. Horodyszcze Warskie
776. Winniki
777. Liski
778. Kociaszyn
779. Duniw
780. Leszczkw
781. Rusin
782. Siedliska
783. Kornie
784. Hrebenne z przys[ikiem]
785. Majerwka z przys[ikiem]
786. Mosty Mae i Miasteczko
68
18
3
40
30
135
101
64
212
92
327
192
157
167
593
705
68
83
531
2006-04-13 23:13:29
785. []
786.

787.
[]
788.
789.
790.
791.
792.
793.
794.
795.
796.
797.
798.
799.
800.
801.
802.
803.
804.
805.
806.
807.
68
83
139
13
31
4
4
71
14
15
10
8
20
16
1
7
3
4
5
6
73
9
19
808.
809.
810.
811.
812.
813.
814.
815.
816.
817.
818.
819.
820.
821.
822.
823.
824. III1
825.
826.
827.
828.
829.
830.
831.
832. -
833.
:
7
16
4
5
3
4
21
12
10
51
3
9
1
2
4
5
8
10
6
4
13
11
19
26
8
3
99 429
:
[] []
()
[]
5 VII 1947 p.
532
2006-04-13 23:13:30
787. Teniatyska z przys[ikiem]

788. Polanka
789. Dubienka
790. Starosiele
791. Janostrw
792. Uchaka
793. Jzefw i Kolonia
Jzefw
794. Skryhiczyn
795. Jasienica
796. Krynica
797. Rogatka
798. Raciborowice
799. Kurmanw
800. Strzelce
801. Buno
802. Biaopole
803. Tuchanie
804. Holendry
805. Horodo
806. Strzyw
807. Hrebenne
808. uszkw
809. Janki
139
13
31
4
4
71
14
15
10
8
20
16
1
7
3
4
5
6
73
9
19
7
16
810. Zosin
811. Husynne
812. Kobo
813. Liski
814. Kopyw
815. Berenica
816. Cegielnia
817. Matcze
818. Moniatycze
819. Czortowice
820. Stepankowice
821. Kuakowice
822. Ubrodowice
823. Annopol
824. Kolakowice III1
825. Nowosiki
826. Obrowiec
827. Obrowiec kolonia
828. Nieledew
829. Zadubce
830. Szpikoosy
831. Dziekanw
832. Grabowiec-Gra
833. Wola Uchaska
4
5
3
4
21
12
10
51
3
9
1
2
4
5
8
10
6
4
13
11
19
26
8
3
Razem: 99 429
() Herman
pk dypl.
5 VII 1947 r.
533
2006-04-13 23:13:30
2
,

1/31.

32. -
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.

40.

41.

42.

4 885
27
150
103
128
32
136
118
108
215
225
:
26
6 153
:
[] [] []
()

5 VII 1947 p.
, IV. 500. 1/ 131, . 98102.
, .
, .
- -
: .
534
2006-04-13 23:13:30
Zacznik Nr 2
spord ludnoci polskiej.
Lp. Miejscowo
1/31. z przeniesienia
powiat Jarosaw
32. Gaje-Hruszowice
33. Zapaw
34. aszki
35. azy
36. Hruszowice
37. Myny
38. Gaje
39. Bobrwka
powiat Lubaczw
40. Lubliniec
powiat Przemyl
41. Fredropol
powiat Sanok
42. Mokre
Ilo osiedlonych
4 885
27
150
103
128
32
136
118
108
215
225
Razem:
26
6 153
() Herman
pk dypl.
5 VII 1947 r.
CAW, IV. 500. 1/A 131, k. 98102.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
Prawdopodobnie: Kuakowice.
535
2006-04-13 23:13:30
64
6 1947, ... 6

. a-0382/[...],-a
a6 VII-a 1947 .
. a-10-a
a-6-a
:
,
, .
,
, , - -
-.
, ,
, , ,
, .
,
:
1. (),

: - , - [] []-[]
, ,
30 . ,

. .
:
a) , ,
, ,
.
, .
536
2006-04-13 23:13:30
64
6 lipca 1947, b.m.w. Rozkaz Nr 6 dowdcy GO Wisa
gen. Stefana Mossora dotyczcy utworzenia grup kontrolnych
Nr wych. a-0382/[...]b,-a
Dnia a-6 VII-a 1947 r.
Tajne
Egz. Nr a-10-a
Rozkaz Nr a-6-a
Tre: stworzenie grup kontrolnych
Przy wysiedlaniu ludnoci ukraiskiej i mieszanej zdarzaj si czste
wypadki, e ludno uywa najrozmaitszych sposobw, by wysiedlenia
unikn.
Niektrzy pozostaj na miejscu na podstawie posiadanych faszywych
dokumentw, inni uciekaj z transportw i wracaj na swoje stare gospodarstwa, inni wreszcie pozostaj na miejscu wskutek niedokadnej, a nawet
niesumiennej c-pracy czonkw organizacji-c i instytucji cywilnych.
Nie mona dopuci do tego, by obecne wysiedlenie, przeprowadzone
kosztem ogromnych sum ze skarbu pastwa i wielkich wysikw wojska,
administracji, partii politycznych, organw bezpieczestwa i wielu innych
instytucji byo wykonane tak, e za rok trzeba bdzie akcj t powtarza.
Aeby akcja wysiedlecza wykonana bya cakowicie poprawnie i skutecznie oraz obja cile tych wszystkich, ktrzy winni by wysiedleni
rozkazuj:
1. W kadym puku (brygadzie), na terenie ktrego ewakuacja zostaa
ju ukoczona lub dobiega koca stworzy grup kontroln w skadzie: d[owd]ca grupy, jego z[astp]ca do spr[aw] pol[ityczno]-wych[owawczych], oficer informacji, funkcjonariusz UB i oddzia wojska w sile
30 szeregowych. Zarwno oficerowie jak i szeregowi tej grupy musz by
starannie dobrani oraz wyrnia si dokadnoci i sumiennoci w pracy.
Dowdcom tych grup wyda odpowiednie penomocnictwa.
Zadania tych grup:
a) Sprawdzi, czy na ich terenie nie pozostay rodziny wzgldnie osoby,
ktre winny by wysiedlone, lub czy nie ma uciekinierw z transportw,
ktrzy powrcili na swe stare miejsce zamieszkania. W razie stwierdzenia
takich wypadkw, osoby te niezwocznie wysiedli i pod konwojem przekaza do najbliszych punktw zaadowczych.
537
2006-04-13 23:13:30
) , .
) ,
, .
) ,
.
) [ ] 5 . .
2. ,
, .

()

- -

() ,
- -

() ,

() ,
11 .
110 .
11
. . .,
351 . . .
6.07.47
- -
.-.
() ,
:

() ,
, 835/133, . 6768.
, .
: . , 8/07/47
[]: a/a. :
E. Misio..., . 327328.
a- -a
- -
.
.
.
538
2006-04-13 23:13:30
b) Kontrolowa przebieg akcji wysiedleczej i zasiedleniowej, stawia

oddziaom zadania na miejscu i usuwa zauwaone niedocignicia.
c) Szczeglnie zwraca uwag i wywiera nacisk na organizowanie
ORMO, zaopatrzenie jej w bro i amunicj oraz szkolenie jej oddziaw.
d) Starannie zabezpieczy mienie pozostawione po wysiedlonych
i przekazywa je pod opiek MO i ORMO.
e) Wyniki kontroli meldowa mi drog subow [najdalej] do 5 dni.
O wanych wypadkach meldowa niezwocznie.
2. Rozkaz powyszy poda rwnie do wiadomoci kademu oficerowi, a w szczeglnoci kademu dowdcy oddziau, przeprowadzajcemu
wysiedlenie.
Dowdca GO Wisa
() Mossor
gen. bryg.
do spr. bezpiecz.
do spr. KBW
do spr. pol.-wych.
() Korczyski, pk
() Huebner, pk
() Sidziski, ppk
Szef Sztabu GO
Wisa
() Chiliski, pk
Odbito w 11 egz.
Nr 110 wg rozdz.
Nr 11 a/a
Wyk. W. S., mjr
Nr 351 druk. H. N.
Dnia 6.07.47 r.
Za zgodno
Szef Wydziau Operacyjnego
Grupy Operacyjnej Wisa
() Kossowski, ppk
IPN, 835/133, k. 6768.

Na dokumencie odrczna adnotacja: kpt. Sarnowski. Da wskazwki, 8/07/47 z nieczytelnym podpisem oraz druga: a/a. Dokument opublikowany w: E. Misio..., s. 327328.
Przypisy
a- -a
b
c- -c
Wpisano odrcznie.
Fragment nieczytelny.
539
2006-04-13 23:13:30
65
8 1947, . 29
- ,

, -8- 1947 .
29

,
[]
7 1947 .
1:200 000
.
) .
456 . .
[]: . (17 . ), .
(20 . ), . (20 x.
[]).
[] . (17 . ) []
7 1 16 , 2. , .
[] . 7 1
7 , 12 , , .
[] . 5 , ,
3 3 .
, ,
2 [] . . 15
4 .
( 40 x. ) .

, 50
[] . . .
.
) .
540
2006-04-13 23:13:31
65
Komunikat Nr 29
Mapa 1:200 000
W dniach 456 lipca rb. jednostki GO Wisa przeprowadzay akcje
pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Mikw (17 km zach.
Lubaczw), m. Dobcza (20 km pn. Jarosaw), m. Dyniska (20 km wsch.
Tomaszw Lub[elski]).
W rej[onie] m. Mikw (17 km zach. Lubaczw) baon 7 pap1 wykry
i zniszczy 16 schronw bdcych baz kuszcza dzikowskiego2. W schronach znaleziono radiostacj, aptek oraz inne przedmioty.
W rej[onie] m. Dobcza 7 pp znalaz l zmarego z ran bandyt oraz wykry 7 nowych schronw, w ktrych znaleziono 12 jednostek broni, amunicj, apteczk i zapasy zboa.
W rej[onie] m. Dyniska 5 pp, przeprowadzajc operacj, zabi 3 bandytw i zdoby 3 jednostki broni.
Radzieckie Wojska Pograniczne informuj, e w walkach z band, ktra przesza na teren ZSRR dnia 2 bm. zabito 15 i ujto 4 bandytw. Wyniki walki wojsk radzieckich z otoczon czci tej bandy (ok. 40 km wsch.
Sianki) na razie nie s znane.
Wedug ostatnich wiadomoci dowdztwa czechosowackiego reszty
band Hromenki i Buraki wchodz coraz gbiej na terytorium Czechosowacji, znajdujc si ju okoo 50 km od granicy w rej[onie] m. Preszw i posuwaj si na zachd. Akcja czeska trwa. W samym pasie pogranicznym z Czechosowacj spokj po obu stronach.
541
2006-04-13 23:13:31
4 . . 344 [], 110 803 .

456 . . 15 [], 4461
.
359 [], 115 264 .
.
,
1.
) .
6 . . 338 , 109 741 , :
[] 127 , 40 193 ,
[] 11 , 3513 ,
[] 20 , 5215 ,
[] 124 [], 45 268
,
[] 56 [], 15 552
.
.
[]

4.7. . . . 18.30 , [] 30
[] . ,
2 . , , , , 1 . 14 3 . .
. 6 1947 .
1.

2.

4.7
54
29
51
12
4.7
537
688
51
6.7
2
6.7
11
4
2
56
29
52
12
548
692
53
542
2006-04-13 23:13:31
Do dnia 4 lipca rb. odjechay ogem 344 transp[orty] o st[anie]

110 803 ludzi.
W dniach 456 lipca odjechao ogem 15 [transportw] o st[anie]
4461 ludzi.
Akcja wysiedlecza przebiega w dalszym cigu planowo.
Wykaz miejscowoci, w ktrych akcj wysiedlecz zakoczono, zawiera zacznik Nr 1.
Na terenie Lubelszczyzny wzmaga si aktywno band WiN. W dniu
4.7 rb. o godz. 18.30 nieznana banda w sile ok. 30 ludzi dokonaa napadu na pocig osobowy w rej[onie] m. ukw, z ktrego zrabowaa okoo
2 milionw zotych. W wyniku walki, jaka wywizaa si midzy jadcymi pocigiem onierzami WP a band, ranny zosta l onierz. W pocig
za band wyruszya grupa operacyjna 14 DP3 i WBW. Wynikw dotychczas brak.
1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych onierzy WP
rannych onierzy WBW
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
do dn. 4.7
54
29
51
12
do dn. 4.7
537
688
51
na dz. 6.7
2
na dz. 6.7
11
4
2
razem
56
29
52
12
razem
548
692
53
543
2006-04-13 23:13:31
3.

4.7
6
87
2
179
197
103
300
327
75 278
568
6.7
1
2
2
4
21
1
2
12
5 020
30
7
89
4
183
218
104
302
339
80 298
598

()

1
,

1/833.
92
99 429 849.
834.
110
94 850.
835.
78
57 851.
836.
101
283 852.
837.
30
146 853.
51
415 854.
838.
527
221 855.
839.
6
395 856.
840.
106
52 857.
841.
41
571 858.
842.
375
508 859.
843.
52
125 860.
844.
37
383 861. i
845.
324 862. i /
846.
68
59
847.
89
56 863.
848. e
544
2006-04-13 23:13:31
3. Zdobyto broni
ckm
rkm
SWT
automatw
kb
pistoletw
granatw
min
amunicji
zniszczono schronw
do dn. 4.7
6
87
2
179
197
103
300
327
75 278
568
na dz. 6.7
1
2
2
4
21
1
2
12
5 020
30
razem
7
89
4
183
218
104
302
339
80 298
598

w/z () Spychalski
genera dywizji
Zacznik Nr l
Wykaz miejscowoci,
w ktrych ukoczono akcj wysiedlecz
Stan
wysiedlonych
94
834. Woowiec
57
835. Banica
283
836. Konieczna
146
837. Leszczyny
415
838. nietnica
221
839. Nowica
395
840. Brunary
52
841. Ropa
571
842. Smerekowiec
508
843. Zdynia
125
844. Szymbark
383
845. Bielanka
324
846. osie
59
847. Korkw
56
848. Liwcze
Lp. Miejscowo
Lp. Miejscowo
849. Wyw
850. Mycw
851. ubw
852. Chochlw
853. Sulimw
854. Piwowszczyzna
855. Uhrynw
856. Poturzyn
857. Korczw
858. Staje
859. Korczmin
860. Dyniska
861. Rzeczyca
862. Nowosiki Przednie/Kardynalskie
863. Uhnw
Stan
wysiedlonych
92
110
78
101
30
51
527
6
106
41
375
52
37
68
89
545
2006-04-13 23:13:31
864.
141 865.
214
105 236
:
() 4,
7 1947 .
, IV. 500. 1/ 131, . 9596.
, .
, .
- -
: 7 .
IV II -.
3
14 .
4
(1921 . .), , 1945, 19471948 III .
1
2
546
2006-04-13 23:13:32
864. Poddbce
141
865. Machnw
Razem:
214
105 236
() Jargieo4, kpt.
Dnia 7 lipca 1947 r.
CAW, IV. 500. 1/A 131, k. 9596.
Orygina, maszynopis
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
Powinno by: 7 pp.

Kuszcz dzikowski nalea do IV Rejonu II Okrgu OUN-B.
3
14 DP nie wchodzia w skad GO Wisa.
4
Jargieo Stanisaw (ur. 1921), kpt., w ludowym WP od 1945, w 1. 19471948 pomocnik
szefa Wydz. Studiw Operacyjnych Oddz. III Szt. Gen.
1
2
547
2006-04-13 23:13:32
66
10 1947, . 30
- ,

, -10- 1947 .
30

,
[]
9 1947 .
1:200 000
.
) .
78 . .
[]: . (25 . ), .
(6 .-. ), . (19 .
), . (8 . ), .
(42 .-. ).
[] . 1 []
, 20 .
2 . : 1 .
[] . 2
13 .
[] . (19 . ) 7
5 : 4 , 7 .
[] . (8 . )
10 2 , .
[] . (42 .-. ) 3 14 13 ,
81 , 2 , 2 .
) .
6 VII . . 359 [], 115 264
.
548
2006-04-13 23:13:32
66
Komunikat Nr 30
lubelskiego krakowskiego
Mapa 1:200 000
pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Jasiel (25 km zach.
Baligrd), m. ernica Wyna (6 km pn.-wsch. Baligrd), m. Cydyy
(19 km pn. Jarosaw), m. Nowe Sioo (8 km pn. Lubaczw), m. Szychtory
(42 km pd.-wsch. Hrubieszw).
W rej[onie] m. Jasiel oddzia 1 Dyw[izji] WBW natkn si na 20-osobow band Berkuta z grupy Buraki. W wyniku walki zabito 2 bandytw. Straty wasne: l ranny.
W rej[onie] m. ernica Wyna oddziay 2 Brygady WBW wykryy
i zniszczyy 13 schronw.
W rej[onie] m. Cydyy (19 km pn. Jarosaw) oddzia 7 pp natkn si
na grup 5 bandytw z bandy Kaynowycza, z ktrych 4 zabi i zdoby
7 jednostek broni.
W rej[onie] m. Nowe Sioo (8 km pn. Lubaczw) oddzia 10 pp uj
2 bandytw z broni nalecych do sotni Kaynowycza.
W rej[onie] m. Szychtory (42 km pd.-wsch. Hrubieszw) oddziay
3 i 14 pp znalazy w schronach 13 jednostek broni, w tym l modzierz
81 mm, 2 ckm, 2 rkm oraz wiksz ilo amunicji.
Do dnia 6 VII rb. odjechao ogem 359 transp[ortw] o st[anie]
115 264 ludzi.
W dniach 78 VII rb. odjechao ogem 10 transp[ortw] o st[anie]
3043 ludzi.
549
2006-04-13 23:13:32
78 VII . . 10 [], 3043

.
369 [], 118 307 .
[].
7 VII . . [].
) .
9 .. 345 , 111 439 , :
[] 127 , 40 193
,
[] 11 , 3513 ,
[] 21 [], 5466 ,
[] 127 [], 45 947
,
[] 59 [], 16 320
.
.
[]
29 :
2 , 117 [] 2 .
,
, 23 . .
21 . , ,
, o []
64 , . , . .:
1 .
2 , .
. 9 1947 .
1.

2.

6 VII
29
6 VII
548
692
1 226
53
9 VII
1
9 VII
10
4
72
1
30
558
696
1 298
54
550
2006-04-13 23:13:32

Zakoczono akcj wysiedlecz na terenie pow. Wodawa. Z dniem
7 VII rb. rozpoczto wysiedlanie z pow. Chem.
Do dnia 9 lipca rb. przybyo do miejsc przeznaczenia 345 transportw
o stanie 111 439 ludzi, z czego przypada:
na woj. olsztyskie 127 transp[ortw] o stanie 45947 ludzi,
W uzupenieniu komunikatu Nr 29 w sprawie zatrzymania pocigu
osobowego na linii ukw Siedlce, wg ostatniego meldunku zrabowano
nie 2 miliony, a 117 tysicy z oraz 2 paczki.
W wyniku operacji przeprowadzonych przez jednostki WBW przeciwko bandom Ordona i Uskoka, ktre w nocy z 2 na 3 lipca rb. dokonay
mordu na 21 osobach cywilnych w m. Puchaczw, aresztowano ogem na
terenie pow.: Lublin, Lubartw, Wodawa i Chem 64 osoby wsppracujce z ww. bandami. Wrd aresztowanych znajduje si wielu czynnych
czonkw band, m. in.: czniczka bandy Ordona oraz l dowdca placwki teje bandy. W czasie aresztowa zabito 2 uciekajcych bandytw.
1. Straty wasne
rannych onierzy WBW
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
do dn. 6 VII na dz. 9 VII

29
1
10
548
4
692
72
1 226
1
53
razem
30
razem
558
696
1 298
54
551
2006-04-13 23:13:32
3.
6 VII
5
7
89
4
183
218
104
302
339
80 298
598
9 VII
1
2
5
4
7
24
3
3
28
16 625
20
6
9
94
8
190
242
107
305
367
96 923
618

. . ()

, IV. 500. 1/ 131, . 90.
, .
, .
- -
552
2006-04-13 23:13:32
3. Zdobyto broni
modzierzy
ckm
rkm
SWT
automatw
kb
pistoletw
granatw
min
amunicji
zniszczono schronw

1
5
2
7
5
89
4
4
7
183
24
218
3
104
3
302
28
339
16 625
80 298
20
598
razem
6
9
94
8
190
242
107
305
367
96 923
618

w/z () Spychalski,
genera dywizji
CAW, IV. 500. 1/A 131, k. 90.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
553
2006-04-13 23:13:32
67
12 1947, . 31
- ,

, -12- 1947 .
31

,
[]
11 1947 .
1:200 000
.
) .
910 . .
[]: . (20 .-. ),
. (18 .-. []), . (19 . ), . (25 .
).
[] . . (20 .-. ) 3 1 , 2 2 .
[] 3 3 1 .
[] . (18 .-.
[]) 3 , ,
, ,
.
[] . (25 . ) ,
1 [] , . , 2 ,
1 . .
,
1 . . , 8 VII . .
27 , 24 3 , 32 .
) .
8.7. . . 369 [], 118 307
.
554
2006-04-13 23:13:33
67
Komunikat Nr 31
Mapa 1:200 000
pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Dohobyczw (20 km
pd.-wsch. Hrubieszw), m. Gruszka Lubycka (18 km pd.-wsch. Tomaszw
[Lubelski]), m. Cydyy (19 km pn. Jarosaw), m. Jasiel (25 km zach. Baligrd).
W rej[onie] m. Dohobyczw i m. Poturzyn (20 km pd.-wsch. Hrubieszw) 3 pp zabi l bandyt, 2 uj oraz zdoby 2 jednostki broni.
W rej[onie] Hrubieszowa oddziay 3 DP zabiy w czasie operacji 3 bandytw i l ujy.
W rej[onie] m. Gruszka Lubycka (18 km pd.-wsch. Tomaszw [Lubelski]) 3 pp wykry szereg schronw, w ktrych znaleziono bro, amunicj,
maszyn do pisania, aptek polow oraz wiksz ilo zboa.
W rej[onie] m. Jasiel (25 km zach. Baligrd) banda Berkuta cigana przez 1 Dyw[izj] WBW przesza na teren Czechosowacji. Uciekajc
przed pocigiem banda porzucia 2 jednostki broni w tym l rkm. Oddziay
czeskie powiadomiono.
Wg informacji granicznych oddziaw radzieckich banda, ktra l lipca rb. przekroczya granic radzieck, stracia do dnia 8 VII rb. 27 ludzi,
w tym 24 zabitych i 3 ujtych oraz 32 jednostki broni.
Do dnia 8.7. rb. odjechao ogem 369 transp[ortw] o st[anie] 118 307
ludzi.
555
2006-04-13 23:13:33
910.7 . . 8 [], 2874 .

377 [], 121 181 .
.
) .
11 . . 361 , 116 276 , :
[] 131 , 40 619 ,
[] 13 , 3929 ,
[] 21 , 5970 ,
[] 129 , 46 848 ,
[] 65 17 910 .
.
, []

.
. 11 1947 .
2.

3.

9 VII
558
696
1 298
9 VII
94
8
190
242
305
96 923
618
11 VII
4
4
29
11 VII
1
1
1
2
1
4 000
10
562
700
1 327
95
9
191
244
306
100 923
628

() ,
, IV. 500. 1/ 131, . 88.
, .
556
2006-04-13 23:13:33
W dniach 910.7. rb. odjechao ogem 8 transp[ortw] o st[anie] 2874

ludzi.
Akcja wysiedlecza odbywa si w dalszym cigu planowo.
Do dnia 11 lipca rb. przybyo do miejsc przeznaczenia ogem 361
na terenach woj. lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego
Na terenach ww. wojewdztw adne waniejsze wydarzenia nie miay
miejsca.
C. Oglne zestawienie na dzie 11 lipca 1947 r
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
3. Zdobyto broni
rkm
SWT
automatw
kb
granatw
amunicji
zniszczono schronw

4
558
4
696
29
1 298
1
94
1
8
1
190
2
242
1
305
4 000
96 923
10
618
razem
562
700
1 327
razem
95
9
191
244
306
100 923
628
W nieobecnoci
() Korczyc, gen. broni
CAW, IV. 500. 1/A 131, k. 88.
Orygina, maszynopis
557
2006-04-13 23:13:33
, .
- -
2006-04-13 23:13:33
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
2006-04-13 23:13:33
68
14 1947, ...
-

[], 14 VII 1947
!
!
, ,
. 1 . , . ,
. , ,
, .
. , . , ,
.
, .
, ,
, . , ,
, .
. ., .
. .
, ,
. .
, . , .
,
. ,
, .
, , .
23 ,
. , , , , ,
.
, , , . ., ,
.
().
560
2006-04-13 23:13:33
68
14 lipca 1947, b.m.w. Pismo Myrosawa Soroki Ptaha
do kierownika obwodowego prowidu OUN-B w Drohobyczu
awriwa Neczaja dotyczce sytuacji w terenie
Odpis z odpisu
P[ostj], 14 VII 1947
Sawa Ukrainie!
Druhu Neczaj!
Otrzymaem Wasz sztafet, materiay, pras bolszewick oraz poczt

od d[ruha] Inhua1. Wasi kurierzy, ktrzy przyszli z d[ruhem] Sokiem,
powrcili z niczym, dlatego, e trwa rozpoczta przez przeciwnika na niebywa dotd skal, wymierzona przeciwko nam operacja. Z tego powodu
d[ruh] Soki nie mg szybko si dogada, a oni nie chcieli czeka i wrcili z powrotem. Jednak, sytuacja tu nie bya a tak za, e nie mona byo
zaczeka. W rzeczywistoci prawdziw przyczyn ich powrotu byo to, e
troch ich przycisn gd. Na przyszo wic prosz wysya ludzi twardych, prawdziwych rewolucjonistw, ktrzy nie odejd, dopki nie zaatwi
si sprawy. A nie takich jak ci, ktrzy jak nie zobacz przez dzie czy dwa
chleba, ju [mwi]: dalej, z powrotem, bo zginiemy.
Poniewa w chwili obecnej nie ma tu prow[idnyka] Z., wysyam Sokia tylko z literatur. Poczta z materiaami przyjdzie nastpnym razem.
Druha Sokia prosz nie zatrzymywa, niech tylko odbierze poczt
i wraca. Prosz przysa z nim kilku ludzi. Tylko nadmieniam raz jeszcze
ludzi lojalnych i twardych. Oni zapoznaj si tutaj z martwym punktem, zabior poczt i wrc. Przy tym naley podkreli, e dla ludzi od
Was jest wszystko [przygotowane] i bdzie atwiej przedosta si [im]
na t stron. Jedyna trudno tkwi w przekroczeniu granicy, ktra jest
wprawdzie dobrze strzeona, ale tylko od strony bolszewickiej. Poza tym
dookoa jest spokojnie, do tego s wielkie zespoy lene. Trzeba tylko
zabra ze sob prowiant na 23 dni, eby nie wstpowa do wsi. Takiego
bkania si, jakie byo u nich, ju nie bdzie, bo teraz operacja prawie
dobiega koca, a nawet jeli by trwaa, dostosowalimy do niej nasz
taktyk.
Ze wzgldu na to, e, jak ju wspomniaem, nie ma prow[idnyka] Z.
i brakuje sprawozda na temat aktualnej sytuacji na Zakerzoniu, postaram
si cho krtko streci przebieg operacji przeciwnika i oglnie [opisa]
sytuacj na tych terenach. Jednoczenie prosz Was, bycie zawiadomili
o tym swoje dowdztwo (zwierzchnika).
561
2006-04-13 23:13:33
[19]46 19461947 . .
. ( ), . , - . -

, 16 .

.
,
. ().
2 ().
, .
, .
a , . .
( ), (4
60 ) , - ( ).
, - , []
. .
70 -, .-a
28
, ,
. ,
, . ,
, 30
, , .
. , , , , . .
, .
, ,
562
2006-04-13 23:13:34
Jesie [19]46 i zima 19461947 r. mina niemal spokojnie. Przeciwnik

nie przeprowadza wikszych operacji. Jesieni od czasu do czasu przez
teren przechodziy oddziay WP (Wojska Polskiego), ktre usioway przeszkodzi nam w magazynowaniu produktw na zim. Zim rwnie miay miejsce wypadki, ale w wyniku zdrady. Wskutek takiej zdrady zgina
grupa techniczna w Jarosawskiem i grupa sanitarna liczca 16 osb na
emkowszczynie.
Nasze oddziay przeprowadziy skuteczny wypad propagandowy na
polskie tereny. W zwizku z tym zostay cignite due siy WP, ktre
zagrodziy naszym oddziaom drog w gb Polski. W lutym przeciwnik
rzuci wielkie siy w celu likwidacji naszego ruchu w Zachodniej emkowszczynie (okolice Krynicy). W tym samym miesicu zgin tam nadrejonowy prowidnyk Robert2 oraz nadrejonowy propagandysta Stepowa (ze wschodu). Od tego momentu mona si byo zorientowa, e
przeciwnik przygotowuje si do wielkiej operacji skierowanej przeciwko
nam. Do poudniowych rejonw przeciwnik ciga coraz wicej jednostek
WP, ktre na razie zajmuj si tylko prac zwiadowcz.
aW miesicu marcu na inspekcj tych wojsk przyjecha genera wierczewski, drugi zastpca ymierskiego. Po inspekcji w m. Baligrodzie
(Wschodnia emkowszczyzna) wyjecha ze swoj ochron (4 tankietki
i okoo 60 onierzy) szos w kierunku granicy czechosowackiej do miejscowoci Cisna, gdzie znajduje si stranica WOP-u (Wojsk Ochrony Pogranicza). Nasze oddziay ju wczeniej dowiedziay si, e ma przejeda jaki wany bandyta, wic pod dowdztwem dowdcy Ch[rina]
zorganizoway na teje szosie zasadzk. Miejsce dla urzdzenia zasadzki
byo bardzo udane. Dowodem tego by fakt, e w zeszym roku w naszej
zasadzce w tym samym miejscu zgino 70 onierzy WOP-u, do czego
przeciwnik przyzna si dopiero teraz.-a
Zasadzka bya udana i ju 28 III polskie radio poinformowao o mierci generaa wierczewskiego, ktry zgin od kuli [czonka] UPA, a przy
okazji o jego pochodzeniu i wielkich zasugach dla demokracji midzynarodowej. Caa komunistyczna Polska zaryczaa ze zoci i blu po utracie tego midzynarodowego bandyty, ktry nawet w Hiszpanii przelewa
krew, bronic bolszewickich interesw. Dowiedziawszy si, kim by ten
sawny patriota, ktry w cigu 30 lat nie mg powrci do ojczyzny,
nard polski cieszy si, e dosigy go nasze kule. O tej radoci poinformowali nawet w radiu polscy komunici. Rzecz jasna, cieszyli si te synowie Hiszpanii, gdy dowiedzieli si, e nie ma ju jednego z tych bandytw,
ktry krwi pokry ciany Alkazaru. O mierci tej informoway wszystkie
europejskie rozgonie radiowe. Pogrzeb z wielk pomp odby si w Warszawie, dokd ciao zostao przewiezione samolotem. W uroczystociach
563
2006-04-13 23:13:34
. , , .
, , , . , .
. .
, -
. 20 (
) .
a . . , ,
. , , , ,
.-a
,
. .
, , . .
, . ,
, . . 23
, , , , ( ).
3 . , ;
, ; , ,
, ,
.
, . ,
, 4 . , ,
, , . .
, . .
.
564
2006-04-13 23:13:34
pogrzebowych uczestniczyli przedstawiciele wielu pastw, gwnie bolszewickich satelitw. We wszystkich wygoszonych mowach pogrzebowych
sypay si pogrki pod naszym adresem oraz wezwania do zemsty.
Powracajc jeszcze do zasadzki, mona powiedzie, i nasze oddziay
cakowicie rozbiy ochron tego bandyty, trafiajc przy tym w dwie tankietki. Wycofay si one, pozostawiajc zwoki generaa. Nasi zabrali jego
paszcz i czapk. Dokumenty spony. Kilka dni po tej zasadzce na miejsce przyjechali [onierze] WP, eby nakrci kamer film o mierci generaa. Nasi ju czekali. Znowu zgino 20 onierzy (poinformowaa prasa)
bardzo szczliwe miejsce.
aOd dnia tej mierci rozpoczynaj si jawne przygotowania do operacji przeciwko nam. Sam ymierski poprzysig zemst za jego mier.
Jednoczenie fakt mierci wykorzystywany jest do przygotowania opinii
spoecznej, mimo e Polacy i tak byli bardzo dobrze nastawieni przeciwko nam: To, e zabilimy [wierczewskiego] bardzo dobrze, ale byoby
jeszcze lepiej, gdyby nas nie byo.-a
Przeciwnik ju wczeniej planowa szeroko zakrojon operacj, majc
na celu zepchnicie nas z tej zagranicznej trybuny. Teraz jednak zacz
[to robi] bardziej otwarcie i w popiechu.
Operacja rozpocza si na terenie emkowszczyzny, std przeniosa
si na tereny Przemyskiego, a stamtd w Jarosawskie. Najbardziej radykalne metody przeciwnik zastosowa na terenie emkowszczyzny i Przemyskiego. Do operacji rzucona zostaa wiksza cz Wojska Polskiego ze
wszystkimi rodzajami broni, z samolotami wcznie. Operacj rozpoczto
od wyrzucenia caej pozostaej na tych terenach ludnoci. Nie zostawiono ywej duszy, nawet prawdziwych Polakw. Wszyscy musieli wyjecha
w cigu 23 godzin na wskazane punkty, a stamtd dalej w gb Polski,
gwnie na zachodnie, poniemieckie ziemie, tzw. ziemie odzyskane. Przy
czym ju zawczasu podzielono [wysiedlecw] na 3 kategorie. Pierwsi
najmniej winni wyjedali na dawne niemieckie gospodarstwa; drudzy bardziej podejrzani na duo gorsze gospodarstwa, bota w Prusach
Wschodnich; trzecich ktrym udowodniono wspprac z nami wywieziono do obozw koncentracyjnych, ktrych obecnie w samej Polsce jest
bardzo duo. Wyjedajcy gospodarz mg zabra tylko to, co mg zmieci na jednej podwodzie. Tym, ktrzy nie mieli koni, przydzielano samochd [jeden] na cztery rodziny. Wszystko, co zostawao we wsiach, WP
rabowao, a zboe, ziemniaki i in[ne rzeczy] wywoono do miast. Wspomniana operacja bya na tyle powszechna, e w cigu bardzo krtkiego
czasu cay teren zosta cakowicie opustoszay. W taki sposb przeciwnik
chcia zmusi nas godem do wyjcia z lasu. Rwnolegle z masowym wypdzaniem ludnoci, cae dywizje WP przeprowadzay obawy po lasach.
565
2006-04-13 23:13:34
, , 40 ,
, ,
. . ,

.
( ),
, , . :
, .
, , , . , . . ,
,
, . .
, .
( , ,
, ),
. .
,
. . . 3-
. .
. .
. , .
. . (
,
) .
, .
, . 4 , ,
566
2006-04-13 23:13:34
Jedna taka obawa [miaa miejsce] na terenie Przemyskiego: WP szo

tyralier o szerokoci 40 km; gdy zapada zmrok, [onierze] rozpalali
ogniska, okopywali si i w tyralierze nocowali. Rano szli dalej. Przeciwnik
ku swemu zdumieniu, w trakcie tych wielkich obaw prawie nie spotyka
naszych oddziaw i prawie nie byo strat [w ludziach].
Istniay jeszcze specjalne oddziay (sami bolszewicy), ktre niezalenie
od wspomnianych wyej jednostek (tych wypdzajcych ludzi i przeprowadzajcych obawy na nasze oddziay) szukay naszych schronw. Robiono to w nastpujcy sposb: cz jednostek, uzbrojonych w karabiny maszynowe, gsto okraa fragment lasu, a oddzia specjalny z metalowymi
prtami szuka schronw. W taki sposb, dzie po dniu, opanowujc [poszczeglne] czci, [ludzie z tych oddziaw] przechodzili masywy lene.
W miejscach, o ktrych im doniesiono, szukali dopty, dopki nie znaleli.
W taki sposb stracilimy sporo schronw i magazynw. Z ludzi w tych
schronach nikt nie zgin, z wyjtkiem jednego rejonowego organizatora Bystrego, przebywajcego w schronie pod Silcewo [?], gdzie [wroga]
sprowadzi jeden z czonkw podziemia. W rce przeciwnika trafio do
duo materiau. W znacznym stopniu przeciwnikowi pomagao to, e wejcia do schronw byy od [strony] potokw.
Po wysiedleniu ludnoci ze wsi (w tym miejscu naley podkreli,
e pozostawao po dziesi rodzin [we wsiach pooonych] dalej od lasu
i w pobliu miasta, jednak std rwnie wywoono wszystkich podejrzanych,
pozostawiajc osoby najbardziej pewne), przeciwnik cakowicie okra je,
urzdzajc zasadzki i przeprowadza codzienne obawy w lasach. To zmusio nasze oddziay z terenw Przemyskiego do zorganizowania wypadu.
Kiedy tylko oddziay wyruszyy, przeciwnik natrafi na ich lady
i rozpocz pocig. Oddziay przez cay czas byy zmuszone do przebijania
si. Walki trway nieprzerwanie dzie i noc przez ptora tygodnia. By
to wypad trzech oddziaw. Przy pierwszym dokonaniu wyomu oderwa
si jeden oddzia dowdcy astiwki. Przeciwnik jednak okry go i oddzia ponis powane straty. Godnie zgin sam dowdca [astiwka]. Dwa
pozostae oddziay z dowdc B. na czele podyy dalej, przebijajc si
przez piercie wroga. Jednak przeciwnik byskawicznie przerzuca wojsko samochodami i usiowa je okry. Oddziay przeprawiy si przez
rzek San (ktra w trakcie caej operacji bya obstawiona zasadzkami, eby
uniemoliwi przedostanie si na terytorium Polski) i uday si w kierunku
wielkich lasw za Sanem.
Jednak i tu przeciwnik bez przerwy ciga nasze oddziay, a zmusi
je do powrotu. Oddzia uda si przez lasy zasaskie, doszed do samego Przemyla i w okolicy wsi Ostrw przebi si do lasw komarnickich
i krasiczyskich. Dopiero tutaj oderwa si na dwa dni od przeciwnika.
567
2006-04-13 23:13:34
, ,
. 4 . , .
.
. ,
. , . , , -.
. .

,
!,
.
, , , , .
-3 (). .
,
. , ,
. , .
, . . 4 ,
. , , ,
.
. , .
. ,
--.
, . , , , , , , . -
. . , .
. .
.
() ().
. .
.
568
2006-04-13 23:13:35
W pocigu za dwoma tylko oddziaami bray udzia 4 dywizje WP, nie liczc milicji, samoobron i w ogle caej polskiej wysugujcej si [wrogowi]
zbieraniny, ktra suya mu prac wywiadowcz oraz informacjami. Podczas tego ptoratygodniowego wypadu wspomniane dwa oddziay miay
tylko 4 zabitych i kilku lekko rannych. Przeciwnik odwrotnie ponis
wielkie straty. Czsto dochodzio do walk na bagnety. Nasi strzelcy wykorzystywali bro zdobyt na wrogu. Podkreli tu naley, e strzelcy przez
cay czas cierpieli gd. Byy dni, gdy ju jadali traw. Jednak, z wyjtkiem
kilku dezerterw o sabym charakterze, wszyscy bohatersko wytrzymali.
Sam dowdca B. okaza si bardzo zdolnym dowdc. Bohaterska
sia woli naszych strzelcw wywoaa u wroga tak wielk panik, e
w ostatnich dniach naszego wypadu na sam tylko okrzyk Sawa!, pyncy
z setek piersi naszych onierzy, wrg rzuca si do ucieczki.
Jak ju powiedziano, po oderwaniu si od przeciwnika wspomniane
dwa oddziay urzdziy sobie dwudniowy wypoczynek, po czym wyruszyy dalej na wypad, usiujc za wszelk cen przebi si w Karpaty. Po kilku
dniach oddziay znowu napotkay bardzo due siy wroga w okolicy wsi
Wola Wodecka3 (okolice Birczy). Tu przeciwnik okry je i walka trwaa
przez cay dzie. Jak opowiadaj niektrzy onierze, nikt nie spodziewa
si uj z tego boju z yciem. Koledzy egnali si ze sob, caowali, a sam
dowdca B. zapisa w swoim dzienniku, e to ju ostatnia bitwa. Jednak
wszyscy byli zdeterminowani zgin albo przebi si. Walka trwaa przez
cay dzie. Nasi przebijali si czterokrotnie, za kadym razem zostawiajc stosy nieprzyjacielskich trupw. Nie byo strzelca, ktry nie trzymaby
w rkach po kilka karabinw i automatw przeciwnika. Wystrzelawszy za
wszystkie naboje, rzucali [bro] i chwytali wszystko, co wpado w rce.
Przeciwnik musia ponie wielkie straty. Jak powiadaj, wszdzie leay
cae stosy trupw. O stratach z naszej strony nie ma informacji. Wiadomo
tylko, e zgin dowdca sotni b-Suchyj-b.
Po przebiciu si, dowdca B. powiedzia do [czonkw] oddziau: kto
czuje si sabo i sdzi, e nie wytrzyma, niech wraca, a kto silny i czuje,
e wytrzyma, niech dalej z nim idzie. Wtedy pewna cz [oddziau] miaa odej. Ilu [ludzi], nie wiadomo. Naley jeszcze podkreli, e podczas
wspomnianego boju strzelcy przez cay dzie piewali pieni.
Teraz o tym oddziale nic mi nie wiadomo. Nie wiem te nic o wielu
oddziaach w Karpatach. S jedynie wiadomoci o bitwach i rajdach na
terytorium Sowacji.
W ostatnich dniach przysza wiadomo (prawdziwa) o akcji wysiedlenia na emkowszczynie Zachodniej (okolice Krynicy). Rozpocza si
ona tutaj z kocem czerwca. Wysiedlano tylko pozostae rodziny ukraiskie. Wszystkich Polakw zostawiono.
569
2006-04-13 23:13:35
. . . ,
2 . 35 ,
, . . , , 30 .
, , , , .
, .
. , , , . . , , , .
, , ,
.
.
.
() ()
. - .
, , 60
.
.
. , , , . ,
.
. . ,
15 . . ,
, . 5
. . , .
. .
, , . , , , . , ,
.
. ,
10 ( ). . ,
. ,
, .
- 4.
570
2006-04-13 23:13:35
Przebywajcy tam oddzia UPA stoczy szereg walk. Jeden bj nad

rzek Poprad trwa cay dzie. Poza jednostkami WP, bray w nim udzia
2 puki wojsk CSR. Po tej potyczce Czesi poinformowali o 35 zabitych,
w tym jeden major; Polacy milcz. Z naszej strony jeden zabity. Wycofujcy si w gb Sowacji oddzia UPA by przez okoo 30 km cigany przez
jednostki pograniczne.
W Jarosawskiem, tam gdzie nie ma lasw, wysiedlili tylko cz ludnoci, ktra mogaby nam pomaga. W kadej wsi pozostaje jeszcze po kilka,
a czasami i po kilkanacie rodzin. Tu operacja rozpocza si po czciowym jej zakoczeniu w Przemyskiem. Na pnocnych terenach Zakerzonia, tam gdzie s wielkie lasy, to znaczy w okolicach Sieniawy, Lubaczowa,
Uhnowa oraz na Podlasiu, operacja osigna teraz punkt kulminacyjny.
Tam przeciwnik dodatkowo stosowa podpalanie lasw. W tym wypadku czynnikiem sprzyjajcym byo istnienie wielkich masyww lasw
iglastych. Dokadnych danych o tym terenie nie posiadamy. Oddziay
z tych rejonw prawdopodobnie uday si dalej na pnoc, w wielkie lasy
biaostockie.
Tutaj (Jarosawskie) przed sam operacj (maj) oddzia dowdcy K. puci na stranic WOP-u w Kalnikowie torped. Przeyli tylko ci, ktrzy
byli na posterunkach, a budynek wraz z pozostaymi 60 onierzami wylecia w powietrze.
Teraz w Przemyskiem prawie spokojnie. Wikszych jednostek WP nie
ma. Wszystkie prawdopodobnie podyy za oddziaami udajcymi si
w Karpaty. W wysiedlonych wsiach mieszkaj repatrianci, przywiezieni
z Rzeszowskiego i acuta. S to prawie sami Mazurzy, ktrzy bardzo si
nas boj. Zdarzao si, e ze wsi uciekao po 15 i wicej rodzin. [Osiedlecy] docieraj tu rnie. Niektrzy dobrowolnie, ale wikszo to podejrzani o rne reakcyjne sprawy. Osiedlaj tu rwnie maorolnych. Ci
ostatni otrzymuj po 5 ha ziemi na rodzin. Wszyscy s bardzo biedni, nie
maj prawie wcale koni ani krw, posiadaj gwnie kozy, wic s tu zwani
koziarzami.
Jednak wspomniana repatriacja przeprowadzana jest we wsiach bardziej dostpnych dla przeciwnika. Wszystkie wsie pooone w lasach, stoj
puste. Zaglda do nich czsto WP lub tacy, u ktrych [wojsko] stale kwateruje. Wspomniani repatrianci otrzymali bro i organizuj samoobron.
Poza tym w kadej wsi przebywa po 10 osb [nalecych do] tak zwanej
ORMO (Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej). Wspomniani ormowcy to dobrze wyszkolone psy. Dodatkowo przyjmuj miejscowych
ochotnikw, ale takich jest mao. Wydano ogoszenie o zapisie ochotnikw
do ORMO, ale poniewa tych byo niewielu, wic teraz przyjmuj w trybie obowizkowym. Wspomniane ORMO to co w rodzaju niszczycieli4.
571
2006-04-13 23:13:35
, . ,
, 23 .
( ). , .
. , .
, , , , . ,
5000 .

. . ,
, , , ,
. .
, ,
.

, , ,
, -,
, .
, , : , , ,
.
, ,
. . ,
, , , : ! !. .
, , (
), , ,
, - . , .
, , .
, , .
572
2006-04-13 23:13:35
Urzdzaj oni zasadzki w pobliu wsi i pilnuj, ebymy nie przychodzili

po ywno. Wiedzc, e nie ma tu ju [naszych] oddziaw, omielaj si
zapuszcza po 23 razy w gb lasu.
Teraz trwa rejestracja pozostajcych rodzin (dotyczy lenych wsi).
Chodz pogoski, e rodziny te zostan wywiezione na Zachd. W samym
Przemylu wysiedlenia jeszcze nie byo. Chyba jednak rwnie ludno
miasta codziennie oczekuje go ze strachem. Mimo e w Przemylu jest
tylko ludno polska, jednak i wrd niej znajduje si sporo podejrzanych,
ktrych oczywicie bd przesiedla. Mwi, e z Przemyla powinno wyjecha okoo 5000 osb.
Pocztkowo wysiedlanie byo masowe i przeprowadzane w do brutalny sposb. Wojska raboway, a nawet zabijay ludzi. Tajniacy, siedzcy dotychczas cicho w obawie przed nami, teraz otwarcie wskazuj, kto
z nami wsppracowa lub kto ma czonkw rodziny w UPA. Takie rodziny
z miejsca brano na ciarwki i wywoono w nieznanym kierunku. Do
czsto ludzi tylko wyrzucali z chaup i wypdzali na pole w pobliu wsi,
gdzie siedzieli oni przez kilka dni pod goym niebem, oczekujc dalszych
decyzji. Ludzie ci ju na drugi lub trzeci dzie, gdy zaczynali godowa,
musieli i do wsi nie objtych jeszcze akcj, by prosi o jamun. Wprawdzie mogli wrci do swoich chaup, eby co sobie z nich przynie, lecz
tam ju nic nie byo, bo wojsko wszystko zrabowao.
Wyjedajcy ludzie starali si maksymalnie zniszczy swoje gospodarstwa: burzyli piece, wybijali okna, niszczyli wszystko, co si da. Codziennie mona byo zobaczy karawany ludzi z krowami, furmankami i torbami na plecach, opuszczajcych swoje domy. Kad tak grup konwojowali
onierze WP. Jednak ludzie, nie zwracajc na nich uwagi, machali biaymi
chusteczkami w kierunku lasu, a nawet krzyczeli: Bdcie zdrowi! Nie
zapominajcie o nas!. W taki sposb ludno egnaa powstacw.
Jak ju wspomniaem wyej, wysiedlenie byo powszechne i brutalne.
Z tego powodu podniosa krzyk polska spoeczno (stajc w obronie rodzin
polskich). To troch wstrzymao wysiedlenie, a nawet niektrych polskich
rodzin nie wysiedlano, tylko przenoszono do wsi bardziej oddalonych od
lasu. Czasami z kadej wsi po kilka takich rodzin przesiedlano do jakiej
jednej wsi, w ktrej zostawiali garnizon WP. Pocztkowo o wysiedleniu nie
wolno byo nawet mwi, [bo] za to od razu aresztowali.
Tak wic po wspomnianym protecie i oburzeniu ludnoci polskiej akcja zostaa nawet nieco zahamowana, a w prasie ukazay si usprawiedliwienia i wyjanienia.
W Jarosawskiem dosy czsto zdarzao si, e wojsko, przeprowadzajc we wsi akcj, pozostawiao nawet poow gospodarstw. Po kilku dniach
przyjedao ponownie, zabierajc pozostaych. Przyczyna jest taka, e
573
2006-04-13 23:13:36
. ,
, , . ,
, . ,
- , .
, , . , , ,
.
. - ,
.
, , , .
, , ( , )
. ,
(, ) .
.
, ,
, .
, , , , , . , .
, - , , . , , ,
, ,
, . , ,
. ,
, , . . , .
, -, , . , ,
.
, . , , , . .
. ,
, , .
, , ,
, ,
, .
574
2006-04-13 23:13:36
chopi, ktrzy wyjedaj wczeniej donosz na reszt. Jest to zjawisko,

niestety, do czste. Dziao si tak na terenach nie zalesionych. Jak [wyglda sytuacja] na terenach lenych nie wiem.
[Jeli chodzi] o losy tych, ktrzy wyjechali na Ziemie Zachodnie, wiem
tylko o niektrych rodzinach. Przebywaj one gwnie w okolicach Szczecina, na gospodarstwach poniemieckich. Przesiedlecy zastali tu tylko goe
ciany i puste ziemie. Tylko nieliczni otrzymali gospodarstwa, z ktrych
niedawno zosta wypdzony gospodarz-Niemiec. W takim gospodarstwie
znajduje si prawie wszystko, bo gdy wypdzaj Niemca, to moe on zabra tylko to, co uniesie w rkach.
Podczas przesiedlenia, w drodze do miejsca przeznaczenia, gwnie na
postj w Przeworsku pod Jarosawiem (tam furmankami i samochodami
zwozili przesiedlecw, ktrzy przesiadali si od razu do pocigu) zmaro
bardzo duo dzieci. S informacje, e ludno z zachodniej emkowszczyzny (Gorce, okolice Krynicy) wysiedlona zostaa do wschodnich obwodw
Ukrainy.
To tyle na temat barbarzyskiej akcji wysiedleczej. Faktem jest, e
dzisiaj wrg jest ju bezsilny, co potwierdzi ostatecznym rodkiem, majc
na celu cakowit nasz likwidacj.
Jak widzicie, pisz tylko to, o czym wiem, gwnie o Przemyskiem.
Jednak wiadomoci o innych terenach s rwnie prawdziwe. Nie ma sensu
pisa cokolwiek wicej, dlatego, e kontakt jest utrudniony, a do tego jeszcze nie wszystko uporzdkowano. Na koniec prosz nie odbiera mojej
notatki jako sprawozdania z tego terenu, poniewa nie zostaem do tego
upowaniony, a pisz po prostu z obowizku, eby jak najszybciej poinformowa, co tu si dzieje. Prowidnyka Z. nie ma, wic nikt o tym jeszcze
nie pisa i nie ma sprawozda. Wiem, e przeszo do Was sporo dezerterw
i chwiejnych elementw, ktre tu nie wytrzymay. Szerz pewnie teraz pogoski, e tutaj ju wszystko przepado itp. Jednak tak nie jest.
A do wszystkich tych, ktrzy przechodz tam i z powrotem, naley odnosi si ostronie, poniewa my na razie nikogo std nie wysyamy i [nic]
nie przekazujemy. Cakiem moliwe, e to nastpi, ale z oficjalnymi informacjami i pismami porczycielskimi. Jeli kogo z tych ludzi przyjmiecie
tam do pracy, to na wasn odpowiedzialno. Na razie wiemy, e udali
si do Was gwnie dezerterzy, a nawet prowokatorzy. Gwna przyczyna dezercji to kwestia zaopatrzenia w ywno. Swoj akcj wrg wyrzdzi nam wielk szkod i do czsto musimy godowa. Jednak nie jest to
takie straszne, a z godu, dziki Bogu, jeszcze nikt nie umar. Moe nawet
lepiej si stao, e niektrzy zdezerterowali, bo wysza na jaw ich sabo.
Niech wic od czasu do czasu kto odejdzie, zamiast zosta pniej prowokatorem.
575
2006-04-13 23:13:36
.
, , ,
.
: 5, .
( 6, ) , , . , ,
. , .
. , .
,
.
.
.
200300 ,
.
. ,
, . , , ,
, .
4 .
3 . , , . - .
.
, , .
, :
2 , , ; 100
, 100 , , . , , , .
,
. , ,
, , , , ,
. .
, , , , , ,
576
2006-04-13 23:13:36
Wielu spord tych dezerterw wpado w rce wroga. Przeciwnik

prbuje zrobi z nich prowokatorw, a tych, ktrzy si na to nie godz,
wrg sdzi i rozstrzeliwuje. Jest jeden do grony prowokator czonek
okrgowego prowidu okrgowy gospodarczy referent Wyszynkyj5.
W jaki sposb dosta si on do niewoli nie wiadomo. Obecnie chodzi
z jeszcze jednym prowokatorem (bojownik SB Ciapka6 ten zgosi si
osobicie) i pisze sztafety, w ktrych zaprasza na spotkanie rejonowych
prowidnykw. Tutaj mu si nie udao, gdy zosta rozszyfrowany. Nie
wiadomo jednak, jak ta sprawa wyglda na innych terenach. Maj ze sob
bojwk UBP jako ochron, ktra podaje si za rzekomo skd wracajc. Niewiele mog ci prowokatorzy zdziaa rwnie dlatego, e przeszli
[na stron] wroga jeszcze przed zmian naszej taktyki, a wic teraz s
bezradni.
niwami na wysiedlonych terenach powinno zaj si wojsko. By
o tym oficjalny komunikat w prasie. W terenie powinny dziaa tzw. lotne
brygady zoone z 200300 onierzy, posiadajcych maszyny do mcenia
i od razu bd zabiera zboe.
To tyle informacji o naszym Zakerzoniu. Wiedzcie, e Stalin zrobi
nam wielk przysug oddzielajc t cz terytorium. Std id [informacje] w wiat, zupenie jak z trybuny, take opinie o tym, co si dzieje na
Ukrainie Wschodniej.
Oddelegowuj do Was druha Sokia z 4 bojwkarzami. Przylijcie
z nim co najmniej 3 swoich. Wszystko, co wysyam pod Wasz adres, podaj
w oddzielnej notatce. Wysyam nieco prasy. Prosz j przejrze i przesa
na adres Neczaja. Dla Was pras mog przysa dopiero nastpnym razem, dotychczas prawie nie byo kontaktu z miastem, dlatego te gazet
mam bardzo mao.
Mam do was pewne proby, a mianowicie: przekacie przez druha Sokia 2 due mundury i czapki wojskowe, formacja ju zaley od Was
ktre si tam wydaj lepsze; chocia ze 100 sztuk nabojw do PPSz; po raz
ostatni druh Maj przekaza 100 sztuk, lecz przepady one wraz z zabitym
druhem, ktrego do nas wysalicie. Naboje, w miar monoci, powinny
by nowe, poniewa [potrzebne] s one dla specjalnych ludzi. Co do tych
duych mundurw, to [wskazane jest], eby byy w dobrym stanie. Poza
tym, by moe, macie jeszcze takie rzeczy, jak czyste polskie blankiety
kenkart, stare polskie ksieczki wojskowe i moe u kogo z Polakw, ktrzy nie wyjechali, znajduj si dokumenty repatriacyjne. Bardzo prosz,
bycie postarali si zdoby dla nas takie rzeczy.
Jeli jest to moliwe, zorganizujcie, a jeli macie, przekacie przez druha Sokia kilka par butw, poniewa ludzie chodz bosi. A tutaj na razie
jest taka sytuacja, e nie ma gdzie ani zorganizowa, ani kupi. O wszyst-
577
2006-04-13 23:13:36
, , .
, , ,
.
.

7
. . ,
, , . ,
. .
. . , .
: ()
, . 11, . -9108, . 12, . 4556.
, .
a- -a
- -
.
.
1
(1920 1921 . .), ; -
().
2
(1922 . .), ; - 1941; 1944 - ; 19461947 ; 1947
.
3
: .
4
.
5
(19181998), , ; 1944 - , , , 1947
- -; (/ ) ,
( ).
6
, , , , , ; 1956,
.
7
(1922 . .), , , , -;
; 1947 , 23
1947 .
578
2006-04-13 23:13:36
kim, co bdziecie w stanie przekaza, prosz mi napisa, a nastpnym razem przeka pokwitowanie.
Rwnie nastpnym razem przeka na Wasz adres pewne materiay.
Przyjacielskie pozdrowienia z Zakerzonia
Ptach7
PS. Ludzie teraz raczej nie bd mogli przyj z powodu peni. Prosz
wic wysa ich w przyszym miesicu, jak tylko bdzie kwadra ksiyca.
Tylko tak, eby mogli wrci jeszcze w tym samym miesicu. Bdzie na
nich ju czeka poczta.
PS. Przekazuj notatk Inhuowi, Majowi i Czernocie.
Za zgodno: ()
P SBU, F. 11, spr. S-9108, t. 12, k. 4556.
Kopia, maszynopis.
Przypisy
a- -a
b- -b
Fragment zaznaczony na marginesie pionow kresk.

Styso Dmytro (ur. 1920 lub 1921), ps. Inhu; rejonowy prowidnyk OUN-B w powiecie dobromilskim (USRS).
2
Jaroszewycz Stepan (ur. 1922), ps. Robert; czonek OUN-B od 1941; od 1944 referent organizacyjny nadrejonu OUN-B Choodnyj Jar; w l. 19461947 prowidnyk nadrejonu
Werchowyna; zgin wraz ze Stepow w lutym 1947 w Bartnem w potyczce z WP.
3
Prawdopodobnie: Wola Woodzka.
4
Chodzi o czonkw istriebitielnych batalionw.
5
Hamiwka Jarosaw (19181998), ps. Wyszynkyj, Meteor; od 1944 czonek OUN-B
i wg polskiej literatury agent sowieckich organw bezpieczestwa, do lipca 1947 by referentem gospodarczo-finansowym Okrgu I OUN-B; ujawni si i podj wspprac z UB
(agent/TW Huragan) rozpracowywa podziemie ukraiskie, ale rwnie i polskie (operacja MBP Cezary).
6
Hryko Dmytro, ps. Ciapka, czonek BSB, po ujciu przez onierzy WP osdzony
i skazany na doywotnie wizienie; zwolniony w 1956, nastpnie wyjecha do Australii.
7
Soroka Myrosaw (ur. 1922), ps. Ptach, Bohdan, czonek OUN, nastpnie OUN-B;
kierowa ochron Orana; w 1947 przeszed do USRS, zgin 23 wrzenia 1947 w walce
z onierzami wojsk wewntrznych MWD ZSRS.
1
579
2006-04-13 23:13:37
69
15 1947, . 32
- ,

, -15- 1947 .
32

,
[]
14 1947 .
1:200 000
.
) .
111213 . .
[]: . (38 .-. ), . (28 . ), . (35
.-. ).
[] . 1 [] 15 , 2 .
[] . (10 .-. )
1 [] 3 , 5 .
, 16 , , , 100 .
[] . (28 . )
7 , 4 ,
2 . .
[] . (35 .-. )
3 10 , ,
1 .
.
) .
10 . . 377 [], 121 181 .
111213 VII . . 7 [], 2305 .
384 [], 123 486 .
.
580
2006-04-13 23:13:37
69
Komunikat Nr 32
Mapa 1:200 000
W dniach 111213 lipca rb. jednostki GO Wisa przeprowadzay akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Ustrzyki Grne
(38 km pd-wsch. Baligrd), m. Witoldwka (28 km zach. Lubaczw), m.
War (35 km pd-wsch. Hrubieszw).
W rej[onie] m. Ustrzyki Grne oddzia l Dyw[izji] WBW wykry 15 schronw, w ktrych znaleziono 2 jednostki broni oraz zapasy misa i zboa.
W rej[onie] m. opienka (10 km pd-wsch. Baligrd) oddzia l Dyw[izji]
WBW uj 3 bandytw, ktrym zabra 5 jednostek broni. Jeden z bandytw
wskaza schron, gdzie znaleziono 16 jednostek broni, amunicj, dokumenty, mapy i 100 kg misa.
W rej[onie] m. Witoldwka (28 km zach. Lubaczw) oddzia 7 pp wykry schron, w ktrym znaleziono 4 jednostki broni w tym 2 lkm.
W rej[onie] m. War (35 km pd-wsch. Hrubieszw) oddziay 3 pp
aresztoway 10 bandytw, ktrzy naleeli do band UPA Jara, Czausa1
i miejscowego kuszcza. Wrd aresztowanych znajduje si bandyta ps.
Wierzba z sotni Dawyda i czniczka UPA ps. Jaskka.
Do dnia 10 lipca rb. odjechao ogem 377 transp[ortw] o st[anie]
121 181 ludzi.
W dniach 111213 VII rb. odjechao ogem 7 transp[ortw] o st[anie]
2305 ludzi.
Ogem odeszy 384 transp[orty] o st[anie] 123 486 ludzi.
581
2006-04-13 23:13:37
) .
14 . . 374 , 120 722 , :
[] 135 , 43 380 ,
[] 13 , 3929 ,
[] 23 [], 5970 ,
[] 133 [], 48 038 ,
[] 70 [], 19 405 .
, ,
1.
.
[]
, 10 11 . .
( ) 4 [] [], 81 . .
. , , .
. 14 1947 .
1.

2.

3.

11 VII
30
11 VII
562
700
1 327
11 VII
95
191
244
107
306
100 923
628
14 VII
1
14 VII
6
16
28
14 VII
6
4
23
10
5
260
31
31
568
716
1 355
101
195
267
117
311
101 183
659
582
2006-04-13 23:13:37
Do dnia 14 lipca rb. przybyy do miejsc przeznaczenia ogem 374
na woj. poznaskie 23 [transporty] o stanie 5970 ludzi,
Wykaz miejscowoci poukraiskich zasiedlonych ludnoci polsk zawiera zacznik Nr 1.
Wg danych WUBP Lublin w nocy z 10 na 11 lipca rb. banda UPA
o nieustalonej sile dokonaa podpalenia 4 wsi na terenie pow. Tomaszw
Lub[elski], w ktrych spono ogem 81 zabudowa gospodarskich. Banda uzbrojona bya w bro maszynow i automatyczn. Po podpaleniu ww.
wsi banda udaa si w niewiadomym kierunku. Pocig wszczty za band
dotychczas nie da wynikw.
1. Straty wasne
rannych onierzy WBW
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
3. Zdobyto broni
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji
zniszczono schronw

30
1
6
562
16
700
28
1 327
6
95
4
191
23
244
10
107
5
306
260
100 923
31
628
razem
31
razem
568
716
1 355
razem
101
195
267
117
311
101 183
659
W nieobecnoci
583
2006-04-13 23:13:37
() ,
1
,

1/43.

44.
45.

46.
47.
48.
49.
50.

51.
52. :

6 153
72
48
26
8
37
27
160
42
26
: 6 599
:
() ,
15 1947 .
, IV. 500. 1/ 131, . 8586.

, .
, .
- -
(1913 . .), , , ,
; 50 ,
1945 V . 1947.
, 1948 ,
; 1955 , e,
.
1
584
2006-04-13 23:13:38
() Korczyc, gen. broni
Zacznik Nr 1
spord ludnoci polskiej
Lp. Nazwa miejscowoci
1/43. z przeniesienia
Powiat Lubaczw
44. Lubliniec Stary
45. Lubliniec Nowy
Powiat Jarosaw
46. azy
47. Laszki
48. Korzenica
49. Dukowice
50. Wysocko
Powiat Lesko
51. Monasterzec
52. Bezmichowa Grna
Ilo osb
6 153
72
48
26
8
37
27
160
42
26
Razem: 6 599
() Jargieo, kpt.
CAW, IV. 500. 1/A 131, k. 8586.

Przypisy
a- a
Wpisano odrcznie.
Kral Wasyl (ur. 1913), ps. Czaus, por. UPA, dca sotni wchodzcej w skad kurenia
Berkuta; sotnia liczya ok. 50 ludzi, przybya na teren Polski pod koniec 1945 z OW V
Buh. Zostaa rozbita we wrzeniu 1947. Czaus przedosta si do Drawska, gdzie na pocztku 1948 zosta aresztowany, osdzony i skazany na kar mierci, zamienion na doywocie; w 1955 zwolniony, zamieszka w Dzieroniowie, gdzie zmar w latach osiemdziesitych.
1
585
2006-04-13 23:13:38
70
16 1947, ... 010

. a-9-a

. a-0418/[...],-a
a16.07-a 1947 .
a-010-a

,
, .

, .

:
1. , .
2. , , [] .
3. .
[]
()

- - []
[]
,
- - []
[]-[]
,
[]
/ () ,
586
2006-04-13 23:13:38
70
16 lipca 1947, b.m.w. Rozkaz Nr 010 gen. Stefana Mossora dotyczcy
przeciwdziaania wypadkom powrotu Ukraicw po przesiedleniu
Tajne
Egz. Nr a-9-a

Nr wych. a-0418/[...]b,-a
Dnia a-16.07-a 1947 r.
Rozkaz Nr a-010-a
Zaczynaj si mnoy wypadki, e osoby oraz rodziny ukraiskie

i mieszane, wysiedlone w ramach dziaalnoci GO Wisa powracaj samowolnie do swych dawnych miejsc zamieszkania, tumaczc to gwnie
chci zbierania zasieww.
Tolerowanie takiego postpowania umoliwia Ukraicom ewentualne
organizowanie wywiadu, odbudowywanie siatki cznoci, a nawet formowanie nowych band.
W zwizku z tym
rozkazuj:
1. Wszystkie oddziay wojskowe oraz placwki MO i ORMO musz
stale i pilnie sprawdza i zatrzymywa osoby, ktre wysiedlone, bezprawnie powrciy.
2. Wszystkich tych Ukraicw, wysiedlonych i bezprawnie powracajcych, aresztowa i przekazywa placwkom i Urzdom Bezpieczestwa
Publ[icznego].
3. Urzdy Bezpieczestwa w myl otrzymanych instrukcji kierowa
bd te osoby do obozu pracy w Jaworznie.
Dowdca Grupy Oper[acyjnej] Wisa
() Mossor
gen. bryg.
Z-ca D-cy Grupy Operac[yjnej] Wisa
do spraw bezp[ieczestwa]
Korczyski, pk
Z-ca D-cy Grupy Operac[yjnej] Wisa

Sidziski, ppk
Szef Sztabu Grupy Oper[acyjnej] Wisa

w/z () Kossowski, ppk
587
2006-04-13 23:13:38
16 .
[]
. . .,
. . 364
16 1947 .
, 835/133, . 98.
, .
: . 9/4, 16.07.47 . :
E. Misio..., . 343344.
a- -a
.
.
588
2006-04-13 23:13:38
Odbito w 16 egz.
Rozesano wg rozdz[ielnika]
Wyk. S. W. mjr
Druk N. H. Nr 364
IPN, 835/133, k. 98.
Kopia, maszynopis.
Na dokumencie dopisano odrcznie: Nr wchodz. 9/4, 16.07.47 r. Dokument opublikowany w:
E. Misio..., s. 343344.
Przypisy
a- -a
b
Wpisano odrcznie.
589
2006-04-13 23:13:38
71
17 1947, . 33
- ,

, -17- 1947 .
33

,
[]
16 1947 .
1:200 000
.
) .
1415 . .
[]: . (22 . ), .
(23 .-. ), . (23 .-x. ).
[] . (22 . ) []
1 [] 5 2
.
[] . (23 .-. ) 2 3 ,
1 .
5 ,
. , [] . (24
. ), []
.
) .
13.7. . . 384 [], 123 486
.
1415.7. . . 7 [], 1949 .
391 [], 125 435 .
.
) .
590
2006-04-13 23:13:38
71
Komunikat Nr 33
Mapa 1:200 000
pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onie]: m. Siedliska (22 km pn.
Sanok), m. Suche Rzeki (23 km pd-wsch. Baligrd), m. czna Ostrw
(23 km pn-wsch. Lublin).
W rej[onie] m. Siedliska (22 km pn. Sanok) baon Kielce z l Dyw[izji]
WBW uj 5 bandytw i zdoby 2 jednostki broni.
W rej[onie] m. Suche Rzeki (23 km pd-wsch. Baligrd) oddzia WBW
uj 2 bandytw i zdoby 3 jednostki broni w tym l rkm.
Wg danych dowdztwa czechosowackiego oddziay czeskie ujy
5 bandytw z bandy Hromenki, ktrzy zostan przekazani do sztabu GO
Wisa. Jak wynika z powyszych danych, banda Hromenki znajduje si
na terenie Czechosowacji w rej[onie] m. Gielnica (24 km pn. Uhorod),
banda Buraki dziaa w rej[onie] midzy Preszowem a Koszycami.
Do dnia 13.7 rb. odjechay ogem 384 transp[orty] o stanie 123 486
ludzi.
W dn[iach] 1415.7 rb. odjechao ogem 7 transp[ortw] o stanie 1949
ludzi.
Akcja wysiedlecza odbywa si w dalszym cigu planowo.
591
2006-04-13 23:13:38
16 . . 380 , 122 733 , :

[] 135 , 43 380
,
[] 13 , 3929 ,
[] 25 , 6585 ,
[] 137 , 49 434
,
[] 70 , 19 405
.
.
[]
[] . . (23 .-. )
1 4 ,
17 ,
.
, , , 5 , . , .
9 , 1 .
. 16 1947 .
2.

3.

14 VII
568
716
1 355
14 VII
101
195
267
311
101 183
16 VII
1
21
38
16 VII
3
3
15
6
320
569
737
1 393
104
198
282
317
101 503

() ,

592
2006-04-13 23:13:39

W rej[onie] m. czna i m. Ostrw (23 km pn-wsch. Lublin) oddziay
Podgrupy Lublin ujy l cznika i 4 wsppracujcych z bandami NSZ
oraz zatrzymay 17 osb podejrzanych o wspprac.
Oddziay WBW w wyniku przeprowadzonej akcji na terenach powiatw Lublin, Wodawa i Chem aresztoway 5 osb podejrzanych o wspprac z band Ordona. Wrd aresztowanych znajduje si komendant rejonu nazwiskiem Kulik Antoni ps. Grat. Podczas przeszukiwania melin
bandyckich znaleziono 9 jednostek broni w tym l rkm.
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
3. Zdobyto broni
rkm
automatw
kb
granatw
amunicji

1
568
21
716
38
1 355
3
101
3
195
15
267
6
311
320
101 183
razem
569
737
1 393
razem
104
198
282
317
101 503

() Korczyc
genera broni
CAW, IV. 500. 1/A 131, k. 83.
593
2006-04-13 23:13:39
, IV. 500. 1/ 131, . 83.

, .
, .
- -
2006-04-13 23:13:39
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
2006-04-13 23:13:39
72
18 1947 [].
1947 .
18 VII [19]47 .

1947 .
[...]

, ,
[] , .
, , , : , , .
: , , , , , . 16 ,
.
590 , 1983 , , 62[.]1 , 1293 , 45 079 426 .
134 .
31 V . . 18 , . . 14 , 3 1 .

- .
, ,
.
31 V . . 106 967 ,
. . 96 978 , 8989 .
596
2006-04-13 23:13:39
72
18 lipca 1947, [Warszawa]. Sprawozdanie z dziaa MBP
w II kwartale 1947 r.
Dnia 18 VII [19]47 r.
Sprawozdanie
z pracy Ministerstwa [Bezpieczestwa] Publicznego
za II kwarta 1947 r.
[...]
Akcja Ukraiska
Jednym z najpowaniejszych zada stojcych przed organami BP to
likwidacja band UPA, nkajcych ludno polsk w niektrych pow[iatach]
wojewdztw: rzeszowskiego, lubelskiego i krakowskiego.
W okresie sprawozdawczym wadze bezpieczestwa wraz z jednostkami WP rozpoczy energiczn, na szerok skal akcj, w wyniku ktrej
zlikwidowano kilka sotni UPA, jak: sotnie Szuma, astiwki, Woodi, czciowo zlikwidowano sotnie: Kryacza, Hromenki, Buraki,
Chrina, Bira, Stacha oraz ujto 16 czonkw bandy Chrina i Stacha, ktrzy brali bezporedni udzia w zamordowaniu p. Generaa wierczewskiego.
W toku operacji ujto 590 bandytw, 1983 wsppracujcych z bandami i podejrzanych, zabito 62[.]1 bandytw, zdobyto 1293 jedn[ostki] broni,
45 079 [sztuk] amunicji i 426 granatw. Wykryto i zniszczono 134 bunkry
i szaasy.
Na dzie 31 VI rb. pozostao jeszcze 18 sotni UPA, w tym 14 w woj.
rzeszowskim, 3 w woj. lubelskim oraz 1 w woj. krakowskim.
Obecnie przed organami BP postawione zostao zadanie dalszego stopniowego rozbijania band UPA, ju bez pomocy WP, oraz przygotowanie
ostatecznej likwidacji pozostaych niedobitkw band w okresie jesiennym
i zimowym.
Rwnoczenie z operacjami przeciwko bandom UPA prowadzona bya
akcja przesiedlecza ludnoci ukraiskiej na Ziemie Zachodnie oraz zasiedlanie gospodarstw ukraiskich ludnoci polsk.
Na dzie 31 VI rb. przesiedlonych zostao 106 967 osb ludnoci ukraiskiej, w tym z woj. rzeszowskiego 97 978 osb, z woj. lubelskiego 8989
osb.
597
2006-04-13 23:13:39
, 16 V . . 245
[] ,
85 .

93 , 136 .
[...]
I, 194, . 24.
, .
. : 0 2.
2006-04-13 23:13:39
Na terenach opuszczonych przez Ukraicw do dnia 16 VI rb. osiedlono 245 rodzin polskich w pow. acut i Rzeszw oraz 85 rodz[in] w pow.
Jaso.
W powiecie Gorlice osiedlono miejscow ludno polsk na 93 gospodarstwach poukraiskich, w pow. Jarosaw zasiedlono 136 gospodarstw.
[...]
IPN, MBP 194, k. 24.
Kopia, maszynopis.
Przypisy
1
Cyfra nieczytelna. Prawdopodobnie: 0 lub 2.
2006-04-13 23:13:39
73
19 1947, . 34
-
,

, -19- 1947 .
34

,
[]
18 1947 .
1:200 000
.
) .
1617 . . []: . (34 x. []), . (13 .-. ),
. (23 .-. ), .
(17 .-x. ).
[] . (34 x. [])
5 2 ,
3 26 000 [] 5 .
[] . (13 .-. ) 7 1
.
[] . (27 . )
[!] 40 10 , 6 , .
,
, , 72
.
) .
15.7. . . 391 [], 125 435 []
.
1617.7. . . 15 [], 4876 []
.
406 [], 130 311 [] .
600
2006-04-13 23:13:39
73
Komunikat Nr 34
Mapa 1:200 000
W dniach 1617 lipca rb. jednostki Grupy Operacyjnej Wisa przeprowadzay akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]:
m. Wasylwka (34 km wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. Dzikw Nowy (13
km pn.-zach. Lubaczw), m. czna Brodw (23 km pn.-wsch. Lublin),
m. Bystrzejowice (17 km pd.-wsch. Lublin).
W rej[onie] m. Wasylwka (34 km wsch. Tomaszw Lub[elski]) oddzia
5 pp przy zdobywaniu schronw zabi 2 bandytw, zdoby 3 jednostki broni oraz 26 000 z i 5 dolarw amerykaskich.
W rej[onie] m. Dzikw Nowy (13 km pn.-zach. Lubaczw) oddzia
7 pp uj dowdc kuszcza dzikowskiego ps. Szczupak1 i czonka bandy
Tuczy ps. Brzoza.
W rej[onie] m. Dubiecko (27 km zach. Przemyl) oddziay [!] 40 pal
ujy 10 osb, ktre po wysiedleniu powrciy i aresztoway 6 osb podejrzanych o wspprac z bandami.
Wedug ostatnich informacji pogranicznych oddziaw radzieckich
banda, ktra przedostaa si na teren ZSRR, stracia ju 72 zabitych i ujtych.
Do dnia 15.7 rb. odjechao ogem 391 transport[w] o stanie 125 435
l[udzi].
W dn[iach] 1617.7 rb. odjechao ogem 15 transport[w] o stanie 4876
l[udzi].
Ogem odeszo 406 transp[ortw] o stanie 130 311 l[udzi].
601
2006-04-13 23:13:40
.
) .
18 . . 391 , 126 485 , :
[] 137 , 44 126 ,
[] 13 , 3929 ,
[] 25 , 6585 ,
[] 145 , 52 132
,
[] 71 , 19 713 .
.
[]
[] . (23 .-. ) []
. (17 .-. )
7 , 13
13 , .
2 2 4 .
15 [] [] 1
, 1 9 , 6 ,
4 .
. 18 1947 .
2.

3.

16 VII
569
737
1 393
54
16 VII
104
198
282
3
117
317
659
367
18 VII
6
32
54
1
18 VII
5
5
8
1
9
2
5
2
575
769
1 4513
55
109
203
290
4
126
319
664
369
602
2006-04-13 23:13:40
Akcja wysiedlecza przebiega dalej planowo.

W rej[onie] m. czna (23 km pn.-wsch. Lublin) i rej[onie] m. Bystrzejowice (17 km pd.-wsch. Lublin) oddziay Podgrupy Lublin ujy
7 czonkw bandy Ordona, 13 wsppracownikw band i 13 podejrzanych o wspprac.
W czasie walki z band Szatana2 oddziay podgrupy zabiy 2 bandytw i zdobyy 4 jednostki broni.
W dniu 15 bm. oddziay Podgrupy Lublin zabiy l bandyt z bandy
Jastrzbia, l rannego ujy i aresztoway 9 wsppracownikw tej bandy,
zdobywajc 6 jednostek broni w tym 4 rkm.
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
3. Zdobyto broni
rkm
automatw
kb
rpp
pistoletw
granatw
zniszczono schronw
min

6
569
32
737
54
1 393
1
54
5
104
5
198
8
282
1
3
9
117
2
317
5
659
2
367
razem
575
769
1 4513
55
razem
109
203
290
4
126
319
664
369
603
2006-04-13 23:13:40

()

, IV. 500. 1/ 131, . 81.
, .
, .
- -
19451947 , .
(1924 . .), , , ; ,
. ,
. 24 1947 ; 11
. 1947 :
.
3
. : 1447.
1
2
604
2006-04-13 23:13:40

w/z () Spychalski
genera dywizji
CAW, IV. 500. 1/A 131, k. 81.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
Prowidnykiem kuszcza dzikowskiego w l. 19451947 by Iwan Komar ps. Haowyj.

Woniak Kazimierz (ur. 1924), ps. Szatan, w czasie okupacji w BCh, nastpnie wcielony do ludowego WP; zdezerterowa i doczy do podziemia poakowskiego na Lubelszczynie. Dca i zca dcy oddziau partyzanckiego WiN podlegego Zaporze. Aresztowany
24 stycznia 1947 przez UB; 11 maja t. r. popeni samobjstwo. W 1947 oddziaem Szatana
dowodzili kolejno: Jan Flisiak Chopicki i Julian Rejmak Julek.
3
1
2
605
2006-04-13 23:13:40
606
2006-04-13 23:13:40
10
8 257 1 656
8 257 1 656
428
428
78
78
14
13
12
11
15
- - ,
-
[]

[]
10 855 21 666 95 697 11 187 25 005 1 469 6 643 1 200
2 728
514 4 971
9 251
10 050 1 892
74 22 416
4 062 5 328 24 535 6 707 10 718
: 24 967 29 886 129 483 18 408 40 694 1 543 31 787 1 200
, 310, . 144.
, .
1
1
2
3
20 1947 .
, []
20 1947, ...
20 1947 .
74
607
2006-04-13 23:13:40
Rzeszw
Krakw
Lublin
Ogem
osb
6
koni
7
krw
8
wi
9
10
8 257 1 656
8 257 1 656
428
428
78
78
14
13
12
11
15
wozw
dro- uware- jakz
gospodacielt
biu
gi
bit w[ek]
owiec
r[skich]
10 855 21 666 95 697 11 187 25 005 1 469 6 643 1 200
2 728
514 4 971
9 251
10 050 1 892
74 22 416
4 062 5 328 24 535 6 707 10 718
24 967 29 886 129 483 18 408 40 694 1 543 31 787 1 200
z woje- wagorodzin
wdztwa nw

Kopia, maszynopis.
1
1
2
3
Lp
Zestawienie
transportw z przesiedlecami akcji W za okres od pocztku akcji do dnia 20 lipca 1947 r.
z woj[ewdztw:] Rzeszw, Krakw i Lublin
Po 20 lipca 1947, b.m.w. Zestawienie transportw

z wysiedlonymi do 20 lipca 1947 r.
74
75
23 1947, . 35
- ,

, -23- 1947 .
35

,
[]
22 1947 .
1:200 000
.
) .
1819 . .
[]: . (17 x. []), . (8 .-. ), . (28
. ), . (9 .-. ),
. (21 .-. ) . .
[] . (17 x. [])
5 2
11 21 , 3 11
. 1 .
[] . (28 . )
9 16 , .
[] . (9 .-. )
1 [] , ,
26 . . 15, , 40 .
16.7. . . (57 .-.
), 160 ,
. 100 .
) .
17.7. . . 406 [], 130 311
.
608
2006-04-13 23:13:41
75
Komunikat Nr 35
Mapa 1:200 000
W dniach 1819 lipca rb. jednostki GO Wisa przeprowadzay akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Szlatyn (17 km
wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. Futory (8 km pn.-zach. Lubaczw), m.
Dubiecko (28 km zach. Przemyl), m. Bereska (9 km pn.-wsch. Baligrd),
m. Niedzica (21 km pd.-wsch. Nowy Targ) i m. Lubartw.
W rej[onie] m. Szlatyn (17 km wsch. Tomaszw Lub[elski]) oddzia
5 pp uj 2 bandytw z sotni Szuma i idc za ich wskazwkami uj
w dalszych lasach 11 bandytw z teje sotni, zdoby 21 jednostek broni
w tym 3 rkm oraz zniszczy 11 schronw bandyckich. Straty wasne l ranny.
W rej[onie] m. Dubiecko (28 km zach. Przemyl) oddziay 9 DP aresztoway 16 osb, ktre wysiedlone powrciy samowolnie.
W rej[onie] m. Bereska (9 km pn.-wsch. Baligrd) oddziay 1 Dyw[izji] WBW znalazy korespondencj band UPA, z ktrej wynika, e banda
Hromenki w dniu 26 czerwca rb. stracia w czasie walk 40 ludzi, a nie 15,
jak byo podane na podstawie znalezionych zabitych bandytw.
Dnia 16.7 rb. banda UPA spalia wie Uhrynw (57 km pd.-wsch. Hrubieszw) mimo [obecnoci] 160 ormowcw, ktrzy nie potrafili zapobiec
poarowi. Spono ok. 100 zabudowa.
Do dnia 17.7 rb. odjechao ogem 406 transp[ortw] o stanie 130 311
ludzi.
W dn[iach] 18192021.7 rb. odjechao ogem 19 transp[ortw] o stanie 5061 ludzi.
609
2006-04-13 23:13:41
18192021.7. . . 19 [], 5061 [] .

425 [], 135 372 ,
. , 1.
) .
21 . . 407 , 131 373 , :
[] 137 , 44 126
,
[] 13 , 3929 ,
[] 28 , 7345 ,
[] 156 , 55 767
,
[] 73 [], 20 206
.
.
[]
[]
16.7. .. , ,
. (21 .-. ),
3 1. .
[]
, , [] . , 2 ,
. 2 2 [].
. 22 1947 .
1.

2.

18 VII
52
18 VII
575
769
1 451
55
22 VII
2
22 VII
34
23
38
1
54
609
792
1 489
56
610
2006-04-13 23:13:41

Akcja wysiedlecza przebiega nadal planowo. Wykaz miejscowoci,
ktrych wysiedlanie zakoczono, zawiera zacznik Nr l.
na woj. wrocawskie 73 transp[orty] o stanie 20 206 ludzi.
na terenach woj. krakowskiego i lubelskiego
Woj. krakowskie
Dnia 16.7 rb. banda o nieustalonej sile i nazwie napada na posterunek MO w m. Niedzica (21 km pd.-wsch. Nowy Targ), gdzie zamordowaa
3 milicjantw1. Zorganizowany za band pocig nie da rezultatw.
Woj. lubelskie
Oddziay Podgrupy Lublin w czasie operacji przeprowadzanych
w rej[onie] m. Lubartw zabiy 2 bandytw z bandy WiN, ktra zamordowaa komendanta MO w m. Wielu2 oraz ujy 2 bandytw na terenie pow.
Radzy.
1. Straty wasne
rannych onierzy WP
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw

52
2
34
575
23
769
38
1 451
1
55
razem
54
razem
609
792
1 489
56
611
2006-04-13 23:13:41
3.

18 VII
109
9
203
290
126
319
101 503
664
22 VII
6
1
5
32
4
21
3 502
18
115
10
208
322
130
340
105 005
682

()

1
,

1/866 105 236

867.
909
868.
179
869.
40
870.
443
373
871.
265
872.
258
873.
560
874.
35
875.
254
876.
28
877.
368
878.
51
879.
473
880.
274
881.
290
882.
284
883.
263
884.
885.
174
886.
5
3
887.
4
5
888.
6
889.
90
890.
485
891.
18
892.
893. 80
18
894.
17
895.
84
896.
122
897.
10
898.
4
899.
20
900.
7
901.
298
902.
612
2006-04-13 23:13:41
3. Zdobyto broni
rkm
SWT
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji
zniszczono schronw

6
109
1
9
5
203
32
290
4
126
21
319
3 502
101 503
18
664
razem
115
10
208
322
130
340
105 005
682

w/z () Spychalski
genera dywizji
Zacznik Nr l
Wykaz miejscowoci,
Stan
wysiedlonych
909
867. Florynka
179
868. Wawrzka
40
869. Kamianna
443
870. Piorunka
373
871. Polany
265
872. osie
258
873. Binczarowa
560
874. Berest
35
875. Uhry
254
876. Tylicz
28
877. Kotw
368
878. Bogusza
51
879. Krzywka
473
880. Czarna
274
881. Muszynka
290
882. Krlowa Ruska
Lp. Miejscowo
Lp. Miejscowo
883. Mochnaczka
Wyn
884. Mochnaczka Nina
885. Chopiatyn
886. Horoszczyce
887. Skierzyce3
888. Pawowice
889. Houbie
890. Dyniska
891. Rzeczyca
892. Hrebenne
893. Ruda Lubycka
894. uki
895. Goraj
896. Zatyle
897. Netreba
898. Jarczw
Stan
wysiedlonych
284
263
174
5
4
5
6
90
485
18
80
18
17
84
122
10
613
2006-04-13 23:13:41
903.
904.
905.
906.
907. []
908.
909.
910.
911.
912.
117 913.
9 914. []
64
2 915.
916.
1 917.
2 918.
2 919.
8 920.
:
3
2
58
3
16
4
9
25
21
8
112 393
:
() ,
23 1947 .
, IV. 500. 1/ 131, . 7879.
, .
, .
- -
1
: (1908 . .), ,
; (1924 . .), ,
(1906 . .), , .
2
(1923 . .), , . , .
3
: .
614
2006-04-13 23:13:41
899. Werszczyca
900. Chodywace
901. Zawady
902. Krzewica
903. Wasylw
904. Teratyn
905. Hrubieszw
906. Mircze
907. [Kolonia] Ameryka
908. Wiszniw
909. Radostw
4
20
7
298
117
9
64
2
1
2
2
8
910. Tuczapy
3
911. Moow
2
912. Modry
58
913. Miczyn
3
914. Kol[onia] Miczyn
16
915. Horodo
4
916. Husynne
9
917. Hrebenne
25
918. Jarosawiec
21
919. Sawcin
8
920. Trzeszczany
Razem: 112 393
() Jargieo, kpt.
CAW, IV. 500. 1/A 131, k. 7879.

Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
1
Byli to: Micha Guszkowski (ur. 1908), czonek PPR, funkcjonariusz KPMO Nowy
Targ, Franciszek Marzec (ur. 1924), czonek PPR, komendant posterunku MO w Niedzicy
oraz Franciszek Starzyk (ur. 1906), czonek PPR, funkcjonariusz posterunku MO w Niedzicy.
2
Prawdopodobnie chodzi o plut. Jzefa Dudzika (ur. 1923), czonka PPR, komendanta
posterunku MO w m. Koziebrody pow. Sierpc, przebywajcego na urlopie w rejonie Lubartowa.
3
Prawdopodobnie: Siekierzyce.
615
2006-04-13 23:13:42
76
25 1947, .

. -0455/.-a
..... 1947 .
, 25 1947 .

. -1 -a

20.04 31.07.1947 .
.
)
, :
,
, .

[], [].
) ,
,
.
, , , , ,
, ,
.
- , ,
, , .
, 00322
17 1947 ., , [] -
616
2006-04-13 23:13:42
76
25 lipca 1947, Rzeszw. Sprawozdanie Dowdztwa GO Wisa
z dziaa Grupy
Nr wych. a-0455/Grup.-a
Dnia ..... 1947 r.
Rzeszw, dnia 25 lipca 1947 r.

cile tajne
Egz. Nr a-l a-a
Sprawozdanie
z dziaalnoci Grupy Operacyjnej Wisa
za okres od 20.04 do 31.07.1947 r.
I. Zadania Grupy Operacyjnej Wisa
a) Grupa Operacyjna Wisa otrzymaa zasadniczo dwa rwnolege
zadania, a mianowicie:
zlikwidowanie organizacji i faszystowskich band UPA,
przeprowadzenie ewakuacji ludnoci ukraiskiej i tych rodzin mieszanych, ktre wsppracoway z bandami.
Obydwa powysze zadania obejmoway pocztkowo teren woj. rzeszowskiego, nastpnie za dziaalno Grupy Operacyjnej zostaa rozszerzona na wschodni cz woj. krakowskiego i woj. lubelskie.
b) Ju w toku dziaania wyonia si konieczno przeprowadzenia akcji zasiedleczej, gdy na skutek ewakuacji powanej liczby ludnoci ukraiskiej, nie mona byo dopuci do pozostawienia znacznych obszarw
zupenie ogooconych z ludnoci.
Zarwno akcja zasiedlecza, jak i pniejsza akcja niwna byy zadaniami pochodnymi, nie naoonymi na GO Wisa, jednake po dokadnym zorientowaniu si w terenie stao si widocznym, e bez szerokiego
udziau wojska w obydwu akcjach wyniki byyby zbyt sabe, wskutek czego gospodarka narodowa poniosaby wysokie straty.
Wreszcie z wasnej inicjatywy wysano na tereny pnocno-zachodnie
specjaln komisj kontroln, celem zorientowania si na miejscu, w jaki
sposb jest przeprowadzane osiedlanie na nowych terenach ewakuowanej
przez Grup Operacyjn ludnoci ukraiskiej, jakie wrd niej panuj nastroje, jakie s jej nowe warunki bytu itd.
Obecnie, zgodnie z rozkazem Ministra Obrony Narodowej Nr 00322
z dnia 17 lipca 1947 r., dalsze kierownictwo wyej wymienionymi akcjami na terenie woj. rzeszowskiego, krakowskiego i lubelskiego przekazuj
617
2006-04-13 23:13:42
5 7 , 3-
.
II.
.
:
1- ( 6 ).
, .
2- . ,
, , ,
,
, (.
, , ).
3- . , ,
, .
( , )
, , []
, ()
, , .
. :

4- : (
[]), (
[]), ( []) (, []).
,
, 2400 . ,
[] , .

1.
. :
1. .- [] , ,
.
618
2006-04-13 23:13:42
Dowdcy OW 5 i 7, przedstawiajc sprawozdanie za okres 3-miesicznego

dziaania Grupy Operacyjnej Wisa.
II. Walka z bandami UPA
A. Dziaalno band UPA w okresie sprawozdawczym przesza trzy kolejne fazy:
1-sza faza (okoo 6-ciu tygodni). Po przybyciu jednostek GO Wisa
bandy rozproszyy si na mae grupki, unikajc cakowicie walki.
2-ga faza. Po przeprowadzeniu ewakuacji ludnoci ukraiskiej, co spowodowao zlikwidowanie baz zaopatrzenia, systemu cznoci i kompletne zerwanie siatki cywilnej, rozrzucone w terenie sabe grupki bandyckie,
niezdolne nawet do zapewnienia sobie wasnymi siami ywnoci, zaczy
skupia si w wiksze grupy wcznie do kilku sotni razem (np. sotnie
astiwki, Kryacza, Buraki).
3-cia faza. Poczone sotnie bojwek kureni Rena i Bajdy, cigane
i bite bez przerwy przez oddziay Grupy Operacyjnej, po stracie wielkiej
iloci zabitych i jecw, wyczerpane i zdemoralizowane przebiy si na
poudnie w Karpaty. Powana ich cz (grupy Buraki, Hromenki
i Romana) przesza granic czechosowack, grupa Bira, Chrina
z resztk [grupy] Stacha granic ZSRR, pozostawiajc na naszym terenie nietknity sztab (kierownictwo) Zakerzoskiego Kraju, zakonspirowanych prowidnykw, kuszcze i patrole SB.
B. Siy band UPA:
Na terenie operacyjnym GO Wisa w momencie rozpoczcia akcji dziaay bandy UPA w sile 4-ch kureni: Berkuta (pow. Hrubieszw
i Tomaszw [Lubelski]), Zalizniaka (pow. Lubaczw i Przemyl), Bajdy (pow. Sanok i Lesko) oraz Rena (pow. Sanok, Jaso i Krosno).
Oglna sia dziaajcych kureni wraz z personelem obsady terenowej
wynosia okoo 2400 ludzi. Ponadto organizacja cywilna UP[A] obejmowaa wiele tysicy czonkw, niemoliwych do liczbowego ustalenia. Tablica porwnawcza stanu ilociowego band na pocztku dziaania GO Wisa
i w kocowej fazie akcji patrz zacznik Nr l.
C. Przebieg dziaa:
1. W pocztkowym okresie dziaa obszar operacyjny GO Wisa
obejmowa tylko pd.-wschodni cz woj. rzeszowskiego powiaty Lesko, Sanok, Przemyl i czciowo Lubaczw.
Na terenie tym dziaay w tym okresie 2 rne typy band:
a) kurenie Rena i Bajdy najliczniejsze, najbardziej bojowe i aktywne,
619
2006-04-13 23:13:42
2 :
) , ,
) , [] [].
,
, .

, .
,
.
4 (, ,
), 413 .
4 (, , )
393 . , [] [] 558 .
1368 .
950 . , 200 , ,
45 , 90
, 50 .
, , . ,
, .
,
40 , 1 , [],
, 34 ,
[], .
,
78%,
. , . , , , [] ,
620
2006-04-13 23:13:42
b) kure Zalizniaka, przejawiajcy nik dziaalno w pow. Lubaczw i pnocnej czci pow. Jarosaw.
Na podstawie zdobytych wiadomoci i dowiadcze Dowdztwo Grupy Operacyjnej doszo do wniosku, e gwnym trzonem si organizacji
wojskowej i cywilnej UPA s dwa najbardziej bojowe kurenie Rena
i Bajdy, majce na swoim sumieniu najwicej mordw i grabiey, tote
w cigu pierwszego miesica dziaa skierowano gwny wysiek na zlikwidowanie tych kureni z tym, e ta akcja miaa by i bya prowadzona
nieustannie do koca dziaania GO Wisa.
Zlikwidowanie mniej bojowego kurenia Zalizniaka pozostawiono na
okres pniejszy, prowadzc przeciwko niemu od pocztku akcji dziaania
rozpoznawcze i bojowe mniejszymi siami.
W kureniu Bajdy byy w tym czasie 4 sotnie (Buraki, astiwki,
Hromenki i Kryacza), ktre cznie liczyy 413 bandytw.
W kureniu Rena 4 sotnie (Stacha, Bira, Chrina i Brodycza)
o cznej sile 393 bandytw. Ponadto obsada personalna rejon[w] i nadrej[onw] obu kureni 558 ludzi. Razem obydwa kurenie bojowe wraz
z obsad terenow 1368 ludzi.
Z obu tych kureni Grupa Operacyjna zlikwidowaa okoo 950 bandytw. Reszta, okoo 200 ludzi, przekroczya granic czechosowack, gdzie
oddziay czeskie w cisym wspdziaaniu z oddziaami polskimi zlikwidoway dotychczas ponad 45 bandytw, oraz okoo 90 przekroczyo granic Zwizku Radzieckiego, z czego oddziay radzieckie dotychczas zlikwidoway okoo 50 bandytw.
W chwili obecnej resztki kurenia Bajdy, nieustannie cigane przez
wojska czechosowackie, przebijaj si w kierunku Austrii. Przebieg dziaa, prowadzonych przez oddziay czechosowackie, pozwala przypuszcza, e i te niedobitki zostan w najbliszym czasie cakowicie zlikwidowane.
Wedug ostatnich wiadomoci grupa bandy Romana w sile 40 ludzi, przebywajca w skadzie kurenia Bajdy1 na terenie Czechosowacji
przesza na stron polsk, jednake jest ona cakowicie zdemoralizowana,
rozbia si na mae grupki po 34 ludzi i bka si po lasach w pasie przygranicznym pow. nowosdeckiego, dokonujc jedynie drobnych napadw
rabunkowych w poszukiwaniu ywnoci.
W ten sposb najbardziej bojowe i najaktywniejsze bandy zostay zlikwidowane na terenie polskim w 78%, za resztki stanu bojowego przebiy
si za granic. Te gwne kadry band UPA przestay wic praktycznie istnie. Trzeba jednak stwierdzi, e na terenie pow. Przemyl, Lesko i Sanok pozostay jeszcze drobne odpryski tych band, ich kuszcze i patrole SB,
w sumie okoo 80100 ludzi, w tym pewna ilo rejonowych, nadrejono-
621
2006-04-13 23:13:43
, 80100 ,
, , .
, , [] , , ,
, ,
.
2.
, , , , . ,
, , ,
, , ,
. 3 [] , (, )
1425 .
, [] , : , , 2 ,
150 .
.
, 789 249 [] 1038
[] 402 70 [] .
3. [] . - [] ,
35 ,
110 .
, [] ,
.
4. ,
, 1509 , 75% , [ ] 1947 . ,
, .
2781 .
,
, [] 19
622
2006-04-13 23:13:43
wych i okrgowych prowidnykw, ktrzy na skutek dokadnego obstawienia i troskliwej czujnoci organizacji UPA byli nieuchwytni.
Ponadto w wikszych miastach, w ktrych z polecenia Ministerstwa
Bezpieczestwa Publ[icznego] nie przeprowadzono wysiedlenia, pozostay
prawdopodobnie niektre elementy kierownicze organizacji UPA, ktrych
likwidacj, jak i wyapanie ukrytych w terenie prowidnykw winny przeprowadzi organa bezpieczestwa.
2. W drugim miesicu dziaalno Grupy Operacyjnej zostaa rozszerzona na powiaty Jarosaw, Lubaczw, Tomaszw Lub[elski], celem likwidacji kurenia Zalizniaka i innych dziaajcych tam band. Kure ten, na
skutek rozproszenia w terenie, nie zosta wprawdzie doszcztnie rozgromiony, ponis jednak bardzo due straty nie tylko bojowe, ale i od licznych dezercji. 3 Dywizja Piech[oty] zlikwidowaa cakowicie sotni Szuma, za pozostae sotnie (Kaynowycza, Tuczy i Kruka) nie licz
w tej chwili wicej jak po 1425 ludzi.
W czasie dziaa, na podstawie wywiadu odkryto na terenie pow. Hrubieszw i Tomaszw [Lubelski] kure Berkuta, skadajcy si z maych
sotni: Jara, Czausa, Dudy2 i Dawyda w sumie ok. 150 ludzi. Kure
ten nie przejawia dotychczas aktywnej dziaalnoci i pozostaje w rozproszeniu.
Oglnie ze stanu obu wymienionych kureni, wynoszcego 789 bandytw i 249 organizacji terenowych razem 1038 pozostao jeszcze ok. 402
bandytw oraz okoo 70 osb z kuszczw i patroli SB.
3. Na terenie pow. wodawskiego i pd. czci pow. Biaa Podlaska dziaaa banda Woodi, liczca pocztkowo okoo 35 ludzi, uzupenionych
nastpnie w okresie przedewakuacyjnym modzie ukraisk do liczby
okoo 110 ludzi. Po zabiciu d[owd]cy bandy Woodi i kilku jego oficerw, banda rozproszya si i nie przejawia obecnie adnej zorganizowanej
dziaalnoci.
4. Oglnie w wyniku dziaa Grupy Operacyjnej zlikwidowano
w akcjach wojskowych 1509 bandytw, co stanowi ponad 75% stanu band
z kwietnia 1947 r. Ponadto zlikwidowano cakowicie siatk cywiln, niszczc w ten sposb baz socjaln i materialn band UPA. Z siatki tej odesano do obozu odosobnienia w Jaworznie 2781 bandytw.
Naley stwierdzi, e w chwili przybycia GO Wisa dziaao na terenie woj. Rzeszw, Lublin i Krakw 19 sotni UPA, za w chwili obecnej na
tych terenach nie ma ani jednej zwartej bandy UPA.
Szczegowy wykaz strat band i siatki cywilnej patrz za. Nr 2.
Za. Nr 3 przedstawia wykaz zdobyczy w broni i sprzcie.
Straty wasne wynosz: zabitych 61, rannych 91.
623
2006-04-13 23:13:43
, .
. [] 2.
[] 3 .
: 61, 91.
:
) , . , , ,
,
. ,
, , ,
.
)
[] .
) [],

7 .
, .
) , , [] []. , ,
, 3 .
) , , . ,
, , ,
, -
.
III.
, , .-
20 .
II [] []3,
80 000.
624
2006-04-13 23:13:43
Wnioski:
a) Jak wspomniano, na caym terenie GO Wisa nie pozostaa ani jedna zwarta banda UPA. Naley jednak stwierdzi, e na wszystkich terenach poukraiskich pozostay drobne odpryski band oraz kuszcze i grupki
SB. Te oddziay bandyckie, liczce po kilku ludzi, mog jeszcze przyczyni duo szkd i dlatego konieczne jest dalsze nieustanne doczyszczanie
terenu, przeprowadzane zarwno przez oddziay wojskowe, jak i organa
bezpieczestwa.
b) Najdokadniej zosta oczyszczony z band teren woj. rzeszowskiego
oraz cae Podkarpacie.
c) Orodkiem newralgicznym jest obecnie pow. lubaczowski, gdzie zbyt
mae siy wasne i nie do sprawne operacyjne dziaania 7 DP nie byy
w stanie przeprowadzi gruntownego oczyszczenia terenu. Gdyby nie pozostawiono tu dostatecznych si, teren mgby si sta z czasem zarzewiem
aktywnej akcji bandyckiej.
d) Stosunkowo powana liczba band, co prawda drobnych i rozproszonych, pozostaje na terenie pow. Tomaszw Lub[elski] i Hrubieszw, jednake na podstawie dotychczas osignitych wynikw mona mie nadziej,
e 3 DP upora si cakowicie z tym zadaniem.
e) Na og sia band wskutek dziaa Grupy Operacyjnej zostaa zamana i rozbita. Nie mniej jednak, zgodnie z wielokrotnymi meldunkami
jeszcze przed rozpoczciem dziaa GO, jak i w toku ich trwania, uwaam,
e jest niezmiernie wane kontynuowanie a do zimy wcznie akcji przeciwko pozostaym grupom bandyckim, gdy bez tego nie mona bdzie
traktowa akcji zaprowadzenia adu i bezpieczestwa na terenach poudniowo-wschodnich pastwa za definitywnie zakoczon.
III. Akcja przesiedlecza
Wedug meldunkw z wczesnej wiosny oceniano ilo ludnoci ukraiskiej na terenach pd.-wschodnich wojewdztw oglnie na 20 tysicy.
Po mierci II wiceministra o[brony] n[arodowej]3, Ministerstwo Bezpieczestwa Publicznego zainteresowao si bliej zagadnieniem tej mniejszoci i ocenio jej liczb na 80 000. Tymczasem w toku przeprowadzonej
akcji ewakuacyjnej przesiedlono ok. 140 000 Ukraicw, przy czym jeszcze pozostaa w terenie pewna liczba rodzin ukraiskich, ktre posiadaj
bardzo misternie sfaszowane dokumenty polskie. Poniewa rodziny takie
bd stanowiy wrogie orodki dla nowo organizujcego si ycia ludnoci
polskiej na tym terenie, jest rzecz konieczn funkcjonowanie specjalnych
komisji kontrolnych, ktre zajm si zbadaniem autentycznoci przedsta-
625
2006-04-13 23:13:43
140 000 ,
, .
, ,

.
,
, .
, , .
, , , .-
-
. ,
.
,
, , , :
1. .
2. , . .
3. .
4. , , -
.- -, , .
5. - -a , -- ,
.
6. , ,
.
IV.

626
2006-04-13 23:13:43
wianych dokumentw i zaopiniuj podejrzane rodziny do ewentualnego

przesiedlenia.
W powiatach gbiej pooonych, nie objtych akcj GO pozostaa jeszcze cz ludnoci ukraiskiej. Nie stwierdzono jednak ani aktywnych wystpie tej ludnoci, ani wsppracy z bandami UPA i pozostawienie jej na
miejscu nie wydaje si szkodliwe.
Akcja przesiedlecza, przeprowadzona szybko i sprawnie, przyczynia
si w duej mierze do zlikwidowania bandytyzmu, powodujc oczyszczenie terenw pd.-wschodnich z elementu wrogiego pastwu oraz kompletne
usunicie raz na zawsze bazy spoecznej i gospodarczej dla powaniejszych si faszystowskich band UPA. Twierdz, e bandy UPA nie maj ju
podstaw do duszego istnienia na tych terenach.
Aby nie zaprzepaci ogromnego wysiku, z jakim przeprowadzono
przesiedlenia potnej masy ludnoci ukraiskiej i wyniszczenia band
UPA, naley na podstawie zdobytych dowiadcze postawi nastpujce
wnioski:
1. Pooy silny nacisk na dokadne zorganizowanie sprystej administracji cywilnej na wysiedlonych terenach.
2. Przeprowadzi staranny dobr starostw, wjtw itd.
3. Zorganizowa i stale wzmacnia akcj partii politycznych bloku demokratycznego.
4. Zagci sie urzdw bezpieczestwa zarwno na tych terenach,
ajak i na ziemiach pn.-zachodnich,-a dokd zostaa ewakuowana ludno
ukraiska, dobierajc starannie do tej suby element dobry i cakowicie
pewny.
5. a-Nie tylko utrzyma-a dotychczasowe wzmocnienie si MO, lecz
azwikszy-a je jak najwydatniej, zagszczajc sie posterunkw MO na
tym terenie.
6. Szczegln uwag zarwno wadz, jak i partii politycznych zwrci
na moliwie najszersz rozbudow i umocnienie ORMO.
IV. Akcja zasiedlecza
W zwizku z szerok akcj ewakuacyjn powsta dodatkowy problem
zasiedlania terenw oprnionych przez ludno ukraisk. Zadanie to, tak
wane dla caoci gospodarki pastwowej, musiao by wykonane moliwie jak najszybciej ze wzgldu na konieczno zebrania zb i zagospodarowania tych terenw. Tymczasem miejscowy aparat administracyjny by
za saby, czynniki urzdowe podzielone na zbyt wiele kompetencji tote
w wyniku akcja zasiedlecza w pocztkowej fazie rozwijaa si do sabo.
Jeeli akcja ta zostaa zorganizowana i daa w rezultacie dobre wyniki, to
627
2006-04-13 23:13:43
. , , . ,
.

.
, ,
, . , ,
, ,
, .
,
, .

.
1094
[] 2231 . 33054 , 13 500 .
.

.
.-.
[].
, , .
, [] ,
[] .

, , [], [] .
V.
, []
[] [] []
.
628
2006-04-13 23:13:44
naley z caym naciskiem podkreli, e jest to pena zasuga PPR, ktra wykonaa gwn cz zadania. Z drugiej strony wojsko w miar si
i moliwoci brao udzia w tej akcji, wspomagajc j, zapewniajc oson
i bezpieczestwo zarwno czynnikom urzdowym, jak i osadnikom.
Dowdcy wszystkich szczebli utrzymywali przez cay czas cisy kontakt z wadzami administracyjnymi i komitetami osiedleczymi oraz okazywali jak najszersz pomoc osiedlajcej si ludnoci.
Obecnie akcja ta rozwija si coraz sprawniej i daje coraz lepsze wyniki.
Dotychczas zasiedlono l094 rodziny z innych powiatw woj. rzeszowskiego i dokonano przesiedlenia wewntrznego 2231 rodzin. Razem zasiedlono 33054 rodzin, to jest ponad 13 500 osb.
Zasiedlanie przeprowadza si pod ktem stworzenia zdrowych gospodarstw. Rwnoczenie postpuje sprawa organizacji bezpieczestwa w nowo zakadanych osiedlach polskich przez tworzenie silnych posterunkw
MO i rozbudow ORMO.
Specjalne zagadnienie stanowi problem zasiedlania cakowicie oprnionego pd.-wsch. cypla pow. Lesko. Teren ten winien by objty planow
akcj zasiedlecz w cigu przyszego roku, po odliczeniu pastwowych
obszarw lenych, orodkw przemysu drzewnego i kopalnianego.
Dla zapewnienia bezpieczestwa na tym terenie, zgodnie z kilkakrotnie
uzasadnionymi propozycjami D[owdz]twa GO, winien dziaa tutaj specjalny baon operacyjny WOP. W przeciwnym razie obszar ten moe sta
si azylem dla resztek rozbitych band, bkajcych si jeszcze po naszym
terenie, jak i przenikajcych ze Zwizku Radzieckiego i Czechosowacji.
V. Akcja niwna
Akcja niwna, zorganizowana i kierowana przez Wojew[dzki] Zarz[d] Sam[opomocy] Ch[opskiej] przy wydatnej pomocy wojska, rozwina si i przebiega na og sprawnie.
Na terenie woj. rzeszowskiego, dziki energii i pracy PPR, postpuje
ona znacznie lepiej, ni w wojewdztwie lubelskim.
Dotychczas zebrano na caym obszarze okoo 70% poukraiskiego
zboa. S pewne obawy, e w pd.-wschodniej czci pow. Lesko pozostan
jeszcze niewielkie iloci nie zebranego zboa, jednak uwzgldniajc udzia
przewidzianej liczby 500 czonkw PRW jest nadzieja, e akcja niwna da
cakowicie pozytywne rezultaty.
629
2006-04-13 23:13:44
[],
, .
70%
. , .- [] , , 500 ,
.
VI.

, . []5,
.
- 48% -. 20% .
, [] 1100 ,
50% . ,
,
, .
[] ( ) - -.
. ,
,
, ,
.
- - ,
, - .
, , , ,
- ,
.
,
[].
[] [].
630
2006-04-13 23:13:44
VI. Oglna ocena osiedlania ludnoci ukraiskiej

na Ziemiach Odzyskanych
Akcja ta zostaa przeprowadzona na og zadawalajco z pewnymi
wyjtkami, jak np. na terenie pow. Wgobork5, gdzie przeprowadzono j
wrcz fatalnie. Na terenie tego powiatu w tej chwili Ukraicy a-stanowi
48% caej ludnoci.-a Rwnie w innych powiatach skupiono ponad 20%
Ukraicw. A jeli przy tym wzi pod uwag, e w pow. Wgobork zamieszkuje dotychczas 1100 Niemcw, to procent elementu niepewnego
wyniesie ponad 50% caej ludnoci powiatu. W ten sposb powstaj silne
enklawy wrogo nastawionej ludnoci ukraiskiej, w ktrych rozpocznie
si niebawem intensywna propaganda przemyconego tam kleru, inteligencji i czonkw organizacji faszystowskich OUN i UPA, owiata ukraiska
i wreszcie destrukcyjna praca konspiracyjna. Rozadowanie tego rodzaju
skupisk (w okresie zimowym) a-jest niezbdne.-a
Na og nastawienie ludnoci jest pozytywne i pozbawione na razie
wrogoci. Mona przypuszcza, e przy odpowiednio postawionej pracy
partii politycznych, czynnikw spoecznych i pomocy materialnej w organizowaniu ycia w nowych, bezwzgldnie cikich warunkach, ludno ta
przystosuje si i stanie si elementem spokojnym i twrczym.
Ciki stan materialny tej ludnoci wymaga okazania a-natychmiastowej pomocy-a ze strony pastwa i caego spoeczestwa, zarwno w okresie
sieww jesiennych, w czasie zimy i na wiosn.
Ze wzgldu na nieznajomo nowo osiedlonego elementu przez miejscowe organa bezpieczestwa jest podane przekazanie materiaw informacyjnych, odnoszcych si do pracy organizacji OUN i UPA, przez
organa bezpieczestwa dziaajce na terenie wojewdztw poudniowo-wschodnich.
Przeprowadzona kontrola obja tylko woj. Szczecin, Gdask i Olsztyn,
jednak naleaoby zbada to zagadnienie na Ziemi Lubuskiej i w woj. biaostockim.
W zwizku z tym D[owdz]two GO Wisa stawia wniosek o utworzenie specjalnej komisji mieszanej, zoonej z przedstawicieli poszczeglnych ministerstw, ktra by kontrolowaa i pilnowaa tak wanej z punktu
widzenia politycznego sprawy rozwoju nowo zasiedlonych gospodarstw
ludnoci ukraisk na Ziemiach Odzyskanych.
Szczegowe wyniki przeprowadzonej kontroli przedstawiam w zaczeniu.
631
2006-04-13 23:13:44
, []
, , , ,
.
.
VII.
3 , , :
1. ,
, . ,
. , , [] ,
.
, . , ,
.
2. , .
. , 3-
29 97 , , 61 91 .
3. , 1 [] , , , , , .
11 , 11
21 .
VIII.
23 . . ,

. :
1. , ,
,
.
632
2006-04-13 23:13:44
VII. Wyszkolenie wojska

W okresie 3-miesicznym dziaa bojowych jednostek GO ujawniy si
pewne zasadnicze braki w wyszkoleniu wojska, a mianowicie:
1. Jeeli wyniki pierwszego okresu dziaa byy zbyt skpe, to nie
tylko dlatego, e wikszo si pochona akcja ewakuacyjna, lecz gwny powd tkwi w zbyt sabym wyszkoleniu polowym oficerw, podoficerw i szeregowych. Zachodziy liczne wypadki, e nawet oficerowie
wcznie do niektrych d[owd]cw pukw nie umieli posugiwa si
map i kompasem. Nie przestrzegano z reguy ubezpiecze zarwno
w marszu, jak i na postoju. Poza oddziaami, ktre dziaay w tym terenie od dawna, inne oddziay nie znay zupenie zasad walki w lasach
i w terenie grzystym.
2. Fatalne wprost braki stwierdzono w wyszkoleniu pojedynczego onierza, a szczeglnie w konserwacji i obchodzeniu si z broni. Wskutek
tego Grupa Operacyjna poniosa znaczne straty z powodu nieszczliwych
wypadkw. I tak w okresie 3-ch miesicy straty na skutek nieszczliwych
wypadkw wynosz 29 zabitych i 97 rannych, podczas gdy straty oglne
w walce wynosz 61 zabitych i 91 rannych.
3. Pomimo to, e 1 Puk Samoch[odowy] wykona doskonale wszystkie zadania, postawione przez Dowdztwo Grupy, naley jednak stwierdzi, e wyszkolenie szoferw nie stoi na odpowiednim poziomie, co
spowodowao 11 wypadkw samochodowych, w ktrych zgino 11 osb
i 21 zostao rannych.
VIII.
W dniu 23 lipca rb. zostaa przeprowadzona ostatnia odprawa dowdcw dywizji, na ktrej dano wskazwki w zwizku z zakoczeniem dziaa Grupy Operacyjnej Wisa. Nakazano:
1. Poda do wiadomoci zarwno wszystkim onierzom, jak i ludnoci
cywilnej, e walka z resztkami bandytyzmu bdzie prowadzona nieustpliwie i nieprzerwanie do wiosny, wzgldnie tak dugo, jak bdzie to potrzebne do penego zaprowadzenia i ugruntowania adu i bezpieczestwa
na tym terenie.
2. Nie przerywa akcji ani na chwil, planujc przygotowanie do odjazdu tak, aby oddziay operoway w terenie jak najduej.
aden sztab nie moe odjecha, zanim dokadnie nie wprowadzi w prac sztabu, przejmujcego dalsz akcj.
3. Nowo przybywajcym dowdcom przekaza wszystkie zdobyte dowiadczenia i zaleci metody pracy, dostosowane do danego terenu.
633
2006-04-13 23:13:44
2. , .
,
[] , [] .
3. , .
,
,
,
.
4. ,

.
26
7 , 27 5 .
28 . . . .
29 . . .
IX.
,
.

, , , ,
[]-[] []. .
1062 ,

, , , .
, .
: 3.

()

634
2006-04-13 23:13:45
W zwizku ze zmniejszonym stanem si doradzi zdwojenie ruchliwoci

oddziaw w terenie, aeby podtrzyma i umocni wrd ludnoci polskiej,
terroryzowanej jeszcze przez strach przed odrodzeniem si band, poczucie
pewnoci i cakowitego bezpieczestwa.
4. Utrzyma tempo i energi dziaa do zakoczenia akcji i sumiennie
spenia do koca naoony przez pastwo i nard obowizek.
Dnia 26 lipca zostanie przekazane dalsze kierownictwo akcj na terenie
Lubelszczyzny Dowdcy OW 7, a w dniu 27 lipca na terenie woj. rzeszowskiego i krakowskiego Dowdcy OW 5.
Dnia 28 lipca rb. odbdzie si na granicy w m. Jaworzyna wsplna dekoracja oficerw i szeregowych odznaczeniami bojowymi polskimi i czeskimi.
Dnia 29 lipca rb. Sztab Grupy Operacyjnej Wisa zostanie rozwizany.
IX.
Warunki walki, w ktrych dziaay przez trzy miesice oddziay Grupy Operacyjnej Wisa byy niezmiernie cikie. Jeeli Grupie jako caoci udao si w przewaajcej wikszoci wykona postawione zadanie
to tylko kosztem olbrzymiego wysiku szeregowych, podoficerw i oficerw WP i KBW przede wszystkim liniowych oraz pracownikw UB
i Informacji, jak te zastpcw pol[ityczno]-wych[owawczych], ktrym
wszystkim naley si za poniesione trudy i rzeteln prac najgortsze
podzikowanie.
Za zasugi bojowe i pen powicenia prac odznaczono 1062 onierzy, uwzgldniajc zalege od dwch lat wnioski zarwno wojska, jak MO,
UB i SOK, walczcych od duszego czasu z bandami UPA, jednake ilo
nadawanych odznacze jest w peni usprawiedliwiona cik, niebezpieczn akcj w tutejszym, niezwykle trudnym terenie.
Zacznikw: 3.
Dowdca Grupy Operacyjnej
() Mossor
gen. dyw.
do spraw KBW
do spraw pol[ityczno]do spraw
-wych[owawczych]
bezp[ieczestwa]
() Huebner, pk
() Sidziski, pk
Korczyski, gen. bryg.
635
2006-04-13 23:13:45
. [] . [] . []

[]-[]
[]
()
[]
()
13 []
. 1
. 2 1 []
. 3
. 4 []
. 5 []
[]
. 6 []
[] []
. 7 []
[]-[] []
. 8 .
. 9 5
. 10 7
. 11 7
. 12
. 13

.
:
[]
[]
() 6,
[]: . . .
[]: . . 402
26 1947 .
, IV. 500. 1/. 131, . 1526.
, .
: . [] [] .
. : E. Misio..., c. 365372.
636
2006-04-13 23:13:45

() Chiliski, pk
Odbito w 13 egz.
Egz. Nr 1 Minister ON
Egz. Nr 2 I Wicemin. ON
Egz. Nr 3 Szef Sztabu Gen.
Egz. Nr 4 III Wicemin. ON
Egz. Nr 5 Minister Bezp. Publ.
Egz. Nr 6 Szef G. Zarz. Inf.
Egz. Nr 7 Szef G. Zarz. pol.-wych.
Egz. Nr 8 Dowdca KBW
Egz. Nr 9 Dowdca OW 5
Egz. Nr 10 Dowdca OW 7
Egz. Nr 11 Minister Wolski7
Egz. Nr 12 rezerwa
Egz. Nr 13 a/a
Oryginay zostay podpisane

przez zastpcw Dowdcy GO
Wisa gen. bryg. Korczyskiego i pk. Huebnera.
Za zgodno:
Szef Wydz. Oper. GO Wisa
() Sochacki6, mjr
Wyk. S. Z. mjr
Druk: N. H. Nr 402
dnia 26 lipca 1947 r.
CAW, IV. 500. 1/A 131, k. 1526.
Uwierzytelniony egzemplarz dodatkowy, maszynopis.
Na kocu dokumentu przy podpisie mjr. Sochackiego piecz z godem pastwowym. W otoku
napis: Wojsko Polskie. Sztab Jedn. Wojsk. Wisa.
Publikuje si bez zacznikw. Dokument opublikowany w: E. Misio..., s. 365372.
Przypisy
a- -a
Sotnia Romana (Brodycza) pierwotnie wchodzia w skad kurenia Rena. Wspomniana grupa zapewne przyczya si do Bajdy ju na terenie Czechosowacji.
2
Jaszczuk Jewhen, ps. Duda, st. buawnyj UPA, dca sotni Wowky 2 (kryptonim
100), wchodzcej od 2 po. 1946 w skad kurenia Berkuta; Duda zosta miertelnie ranny 22 wrzenia 1947 podczas zasadzki na onierzy 9 pp we wsi Wereszyn k. Hrubieszowa.
3
Mowa o gen. wierczewskim.
4
5
Obecnie Wgorzewo.
6
Sochacki Zygmunt (ur. 1906?), mjr (ppor. rez. piech. 1934); w l. 19451946 ukoczy
kurs szefw sztabw pukw; w l. 19461947 of. do zlece zcy szefa Szt. Gen., szef Wydz.
Oper. GO Wisa; nastpnie w Oddz. VIII Szt. Gen.; w 1948 opuci WP.
1
637
2006-04-13 23:13:45

- -
() .
.
2
, , . , 2 ( 100), 2 . 1946 ; 22 1947 9
.
3
e.
4
. : 3325.
5
.
6
(1906 . .?), ( , 1934);
19451946 ; 19461947 , ; VIII ; 1948 .
7
, . (19011976), ,
, i ; (. ., ),
1933 10 , 19431944 ; 1944 , 1944 1949 ,
19451949 , ,
19491950 ; 19471950
.
1
638
2006-04-13 23:13:45
7
Wolski Wadysaw, wac. Piwowarczyk Antoni (19011976), czonek SDKPiL, KPP,
PPR i PZPR; przed wojn w ZSRS (m. in. sekretarz generalny MOPR), w 1933 skazany na
10 lat agrw, w l. 19431944 w sowieckich oddziaach partyzanckich; w 1944 zca kierownika RBP PKWN, od padziernika 1944 do 1949 dyrektor PUR, w l. 19451949 podsekretarz
stanu w MAP, Penomocnik Rzdu ds. repatriacji, 19491950 minister administracji publicznej; w l. 19471950 pose na Sejm Ustawodawczy.
639
2006-04-13 23:13:45
77
26 1947, . 36
- ,

, -26- 1947 .
36

,
[]
25 1947 .
1:200 000
.
) .
222324 . .
[]: . (11 .-. ),
. (16 .-. ), . (22
x. ), . (11 .-. []), . (19 .-. ).
[] 1 [] [] .
(11 .-. ) 2 ,
82 , , .
[] . (16 .-. )
10 2 2 1 , .
[] . (22 x. )
10 , , 1 . :
1 1 .
[] . (11 .-. []) 5 2 3
.
(12 . ) 19.7.
. . 4 .
) .
21.7 . . 425 [], 135 372
.
222324.7. . . 6 [], 1528 .
640
2006-04-13 23:13:45
77
Komunikat Nr 36
Mapa 1:200 000
W dniach 222324 lipca rb. jednostki GO Wisa przeprowadzay
akcje pocigowe przeciwko bandom UPA w rej[onach]: m. Mikw (11 km
pd.-zach. Baligrd), m. Uazw (16 km pn.-zach. Lubaczw), m. Sopot
May (22 km wsch. Lubaczw), m. urawce (11 km pd.-wsch. Tomaszw
Lub[elski]), m. Hask (19 km pd.-zach. Wodawa).
Baon Rzeszw z l Dyw[izji] WBW wykry w rej[onie] m. Mikw
(11 km pd.-zach. Baligrd) 2 schrony, w ktrych znalaz l modzierz
82 mm, miny, amunicj i zboe.
W rej[onie] m. Uazw (16 km pn.-zach. Lubaczw) oddzia 10 pp zabi
2 bandytw, zdobywajc 2 jednostki broni oraz aresztowa l osob podejrzan o wspprac z bandytami.
W rej[onie] m. Sopot May (22 km wsch. Lubaczw) oddzia 10 pp
w czasie przeprowadzanych operacji zabi l bandyt. Straty wasne: l zabity
i l ranny.
W rej[onie] m. urawce (11 km pd.-wsch. Tomaszw Lub[elski]) oddzia 5 pp zabi 2 bandytw i zdoby 3 jednostki broni oraz amunicj.
We wsi Modry (12 km pd. Hrubieszw) banda UPA w dn[iu] 19.7. rb.
spalia 4 gospodarstwa.
Do dnia 21.7 rb. odjechao ogem 425 transp[ortw] o stanie 135 372
ludzi.
W dn[iach] 222324.7 rb. odjechao ogem 6 transp[ortw] o stanie
1528 ludzi.
641
2006-04-13 23:13:46
431 [], 136 900 .

) .
24 . . 421 , 134 483 , :
[] 138 , 44 396
,
[] 28 , 7345 ,
[] 13 , 3929 ,
[] 164 [], 57 875
,
[] 78 [], 20 938
.
.
[]
20.7 . . 12 . (19 .-.
) 4 , 2
2 400 000
[]. 49 .
.
, .
. (29 x. ) [], 12 , .
. 25 1947 .
1.

2.

22 VII
56
54
22 VII
609
792
1 489
25 VII
2
1
25 VII
9
2
52
58
55
618
794
1 541
642
2006-04-13 23:13:46

W dniu 20.7 rb. banda w sile 12 ludzi w m. Hask (19 km pd.-zach.
Wodawa) rozbroia 4 ORMO-wcw, zabierajc im 2 automaty i 2 kb oraz
zrabowaa ze spdzielni towary na sum 400 000 z. Pocig za band prowadzi oddzia 49 pp. O wynikach pocigu brak wiadomoci.
Oddziay WBW, przeprowadzajc operacje na terenie pow. Lublin
w m. Biskupice i m. Bogdanka (29 km wsch. Lublin), aresztoway 12 osb
podejrzanych o przynaleno do band.
1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych onierzy WP
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw

56
2
54
1
9
609
2
792
52
1 489
razem
58
55
razem
618
794
1 541
643
2006-04-13 23:13:46
3.
22 VII
6
9
10
208
322
130
369
340
105 005
682
25 VII
1
1
2
4
8
4
25
5
709
19
7
10
12
212
330
134
394
345
105 714
701

() ,

, 743, . 236.
, .
, : , ,
: / . : 00329/III.
- -
644
2006-04-13 23:13:46
3. Zdobyto broni
modzierzy
ckm
SWT
automatw
kb
pistoletw
min
granatw
amunicji
zniszczono schronw

1
6
1
9
2
10
4
208
8
322
4
130
25
369
5
340
709
105 005
19
682
razem
7
10
12
212
330
134
394
345
105 714
701

w/z () Spychalski
genera dywizji
IPN, MBP 743, k. 236.
Papier z nadrukiem firmowym, nad nadrukiem godo pastwowe; w czci A, w podpunkcie b, na
marginesie po lewej stronie odrczna notatka: Mjr Braude/Porwna i nieczytelny podpis. Na
pimie przewodnim numer dziennika podawczego wpisany odrcznie: Nr 00329/III.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
645
2006-04-13 23:13:46
78
29 1947, . 37
- ,

, -29- 1947 .
37

,
[]
28 1947 .
1:200 000
.
) .
252627 . . []: . (15 .-.
), . (40 x.
[]), . (31 .-. ), . (27 .-. ).
[] . (15 .-. ) 7 15 , 1 .
[] [] 3
. []
1 1 , 2
. : 1 , 4 .
. 3 2 ,
6 , 2 .
2 [] . (31
.-. ) 20 ,
.
[] . (27 .-. ) 12 , .
) .
27 . . 431 , 136 900
.
, 15 . . 1.
646
2006-04-13 23:13:46
78
Komunikat Nr 37
Mapa 1:200 000
W dniach 252627 lipca rb. jednostki Grupy Operacyjnej Wisa
m. Sieniawka (15 km pd.-wsch. Lubaczw), las Wyowski i m. niatyn
(40 km wsch. Tomaszw Lub[elski]), m. Uciekajka (31 km pn.-wsch. Lublin), m. Biskupice (27 km pd.-wsch. Lublin).
W lasach w rej[onie] m. Sieniawka (15 km pd.-wsch. Lubaczw) oddziay 7 DP wykryy i zniszczyy 15 schronw, gdzie znalazy l rkm.
W rej[onie] las Wyowski baon 3 pp natkn si na grup z sotni Dawyda. W wyniku walki zabito d[owd]c sotni ps. Magry1 i ujto
l czonka bandy oraz zdobyto 2 jednostki broni wraz z amunicj. Straty
wasne: l zabity, 4 rannych.
W m. niatyn oddzia 3 pp wykry 2 schrony, w ktrych znalaz 6 jednostek broni, w tym 2 rkm i amunicj.
Grupa WBW Puchaczw2 aresztowaa w rej[onie] m. Uciekajka
(31 km pn.-wsch. Lublin) 20 osb podejrzanych o wspprac z bandami
Ordona i Uskoka.
W rej[onie] m. Biskupice (27 km pd.-wsch. Lublin) grupa WBW aresztowaa 12 podejrzanych o przynaleno do bandy Uskoka.
Do dnia 27 lipca rb. odjechao ogem 431 transportw o stanie 136 900
ludzi.
Wykaz miejscowoci, w ktrych zakoczono wysiedlanie ludnoci
ukraiskiej do dnia 15 lipca rb. zawiera zacznik Nr l.
647
2006-04-13 23:13:46
) .
27 . . 425 , 135 597 , :
[] 141 , 45 018 ,
[] 13 [], 3929 ,
[] 28 [], 7345 ,
[] 165 [], 58 367
,
[] 78 [], 20 938
.
. 28 1947 .
1.

2.

3.

25 VII
58
55
25 VII
618
794
1 541
25 VII
115
212
330
134
345
105 714
701
28 VII
1
4
28 VII
3
1
41
28 VII
4
2
4
1
6
1 630
17
59
59
621
795
1 582
119
214
334
135
351
107 344
718

()

648
2006-04-13 23:13:46
B. Oglne zestawienie na dzie 28 lipca 1947 r.
1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych onierzy WP
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
3. Zdobyto broni
rkm
automatw
kb
pistoletw
granatw
amunicji
zniszczono schronw

58
1
55
4
3
618
1
794
41
1 541
4
115
2
212
4
330
1
134
6
345
1 630
105 714
17
701
razem
59
59
razem
621
795
1 582
razem
119
214
334
135
351
107 344
718

w/z () Spychalski
genera dywizji
649
2006-04-13 23:13:47
1
,

921. : 112 393

922.
451
923.
9
924.
505
925.
315
926.
252
927.
11
928.
14
929. ae
7
930.
148
931.
241
932.
17
933.
33
934.
28
935.
26
936.
39
937.
181
938.
66
939.
270
940.
39
941.
37
942.
57
943.
63
944.
207
945.
25
946.
[]
67
947.
[]
448
948.
134
949.
96
950.
118
95
951.
178
952.
116
953.

954.
9
955.
10
956.
11
957.
81
958.
49
959.
36
960.
29
961.
57
962.
88
963.
3
964.
4
965.
4
966.
147
967.
58
968.
25
969.
7
970.
28
971. [?]
4
972.
8
973. []
6
974.
8
975.
5
976. 8
28
977.
81
978.
44
979.
14
980.
9
981.
39
982.
39
983.
49
984.
120
985.

650
2006-04-13 23:13:47
Zacznik Nr l
Wykaz miejscowoci,
Stan
wysiedlonych
921. z przeniesienia: 112 393
451
922. Powronik
9
923. abowiec
505
924. Nowa Wie
315
925. Wojkowa
252
926. Roztoka Wielka
11
927. Frycowa
14
928. Czaczw
7
929. Barnowiec
148
930. Dubne
241
931. Jastrzbik
17
932. Leluchw
33
933. Madejowa
28
934. Skadziste
26
935. Muszyna
39
936. Soneczne
181
937. abowa
66
938. Zockie
270
939. Krynica Wie
39
940. Czarna Woda
37
941. egiestw
57
942. Andrzejwka
63
943. Milik
207
944. Ludowiki
25
945. Florynka
946. Wierchomla
67
M[aa]
947. Wierchomla
448
W[ielka]
134
948. Biaa Woda
96
949. Szlachtowa
118
950. Jaworki
95
951. Wierzbi
178
952. Siebieczw
Lp. Miejscowo
Lp. Miejscowo
953. Przemysw
954. Wereszyn
955. Uhrynw
956. Dumice
957. Chorobrw
958. Mianowice
959. Korhyn
960. Borysy
961. Mrzygody
962. Monastyr
963. Majdan Grny
964. Majdan
965. Solec
966. Szczepiatyn
967. Ulhwek
968. Tarnoszyn
969. Grodysawice
970. Przewale
971. Huta niatecka [?]
972. Siemnice
973. Kol[onia] Michaw
974. Zubowice
975. Hopkie
976. Przedmiecie Dubieckie
977. Wie Michaw
978. Chorobrw
979. Bojanice
980. Ciel
981. Horodowice
982. Hatowice
983. Konotopy
984. Mianowice
985. Moszkw
Stan
wysiedlonych
116
9
10
11
81
49
36
29
57
88
3
4
4
147
58
25
7
28
4
8
6
8
5
8
28
81
44
14
9
39
39
49
120
651
2006-04-13 23:13:47
986.
987.
988.
989.
990.
991.
992.
993.
994.
995.
996.
997.
14
118
40
37
5
41
449
61
24
23
71
185
998.
999.
1000.
1001.
1002.
1003. -.3
1004.
1005. [?]
1006.
1007.
1008.
:
89
27
39
65
43
40
100
17
57
30
11
119 379
:
() ,
, 743, . 239240.
, .
, . : 00333/III.
- -
.
, 3 1947 ,
49 5 ,
( . ).
3
: .
1
2
652
2006-04-13 23:13:47
986. Pieczgry
987. Sawczyn
988. Starogrd
989. Szmitkw
990. Ulhwek
991. Wojsawice
992. Tudorkowice
993. Przemysw
994. Cebw
995. Piwowszczyzna
996. Siebieczw
997. Budynin
14
118
40
37
5
41
449
61
24
23
71
185
998. Oserdw
999. Witkw
1000. Worochta
1001. Machnwek
1002. uel
1003. Zabicze-Nur.3
1004. Mycw
1005. Ulw [?]
1006. osiniec
1007. Kunki
1008. Psary
Razem:
89
27
39
65
43
40
100
17
57
30
11
119 379
() Jargieo, kpt.
IPN, MBP 743, k. 239240.
Komunikat papier z nadrukiem firmowym, nad nadrukiem godo pastwowe. Na pimie przewodnim numer dziennika podawczego wpisany odrcznie: Nr 00333/III.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
Magry nie by dc sotni Dawyda.

Grupa WBW Puchaczw zgrupowanie sformowane po 3 lipca 1947 z onierzy
WBW, 49 pp i 5 pal w celu pocigu i likwidacji oddziaw partyzanckich WiN Ordona,
Uskoka i elaznego po ich akcji w m. Puchaczw.
3
Prawdopodobnie: abcze Murowane.
1
2
653
2006-04-13 23:13:47
79
29 1947, ... -

( )
29.7.1947 .
!
!
.
, , . , , , , ,
, , , , , . (20.7.47)
. 1 4 ,
, . , , , , . , .
, , ,
. 15.6.47.

, .
5 . . , . ,
.
.
, , , .

. , , . . ,
, . , . ,
654
2006-04-13 23:13:47
79
29 lipca 1947, b.m.w. Sprawozdanie OUN-B
dotyczce przebiegu wysiedle i akcji UPA przeciwko WP
(Odpis notatki)
29.7.1947 r.
Sawa Ukrainie!
Druhu Prowidnyku!
Wysiedlenie na naszym terenie wrg ju zakoczy. Wysiedlone zostay wszystkie wsie od miasta Hrubieszowa i wszystkich miasteczek poczwszy, a na wsiach skoczywszy. Wysiedlili gmin Hrubieszw, Mieniany,
Poturzyn, Kryw, Mircze, Dohobyczw, War, Chorobrw, Krystynopol, Bez, Tarnoszyn i Telatyn. Na pocztku biecego tygodnia (20.7.47)
zakoczyli wysiedlenie gminy Krystynopol. We wsiach pozostaje od 1 do
4 rodzin, w kilku wsiach nie ma nikogo, a w kilku innych zostawili nieco wicej [ludzi]. Zostawili oczywicie niektrych Polakw wracajcych
z Zachodu element dla nas wrogi. Wysiedlaj Ukraicw i Polakw,
z miasteczek nawet pepeerowcw. Wrd wysiedlonych Polakw jest bardzo
duo elementu szowinistycznego, wrogo nastawionego do wszystkiego, co
ukraiskie, a szczeglnie do naszego ruchu wyzwoleczego. Wrd [wspomnianych Polakw] s tacy, ktrzy byli nawet bardzo aktywnymi sugusami
wroga. Wysiedlenie na naszym terenie rozpoczo si w dniu 15.6.1947.
Taktyka wroga
Przed akcj wysiedlecz w terenie zakwaterowao wojsko we
wsiach, co kilka kilometrw, w punktach z dobrym wypadem strategicznym. Wszystkie te wsie znajdoway si w odlegoci do 5 kilometrw od
baz wypadowych wroga. To WP zaczo przeprowadza obawy. Najpierw
dokonywali rewizji gwnie w tych wsiach, w ktrych sami kwaterowali.
Szczelnie obstawiali wie, eby nikt nie mg stamtd si wydosta, a nastpnie przeprowadzali rewizj. W nocy chodzili po wsi boso i podsuchiwali. Aresztowali zazwyczaj wikszo mczyzn i przesuchiwali, rzecz
jasna, w okrutny sposb bijc zatrzymanych. W domach podejrzanych
oraz u rodzin powstacw aresztowali wikszo czonkw rodzin lub ca rodzin i torturujc [tych ludzi] prowadzili przesuchania. Jednoczenie
dokonywali nocnych i dziennych napadw na ssiednie wsie, aresztujc
chopw, a w podejrzanych domach szukali kryjwek. Szukali dosy skutecznie. Jeli mieli doniesienie, e w danym gospodarstwie jest kryjwka,
655
2006-04-13 23:13:47
, .
, , ,
, , , , . .
. .
, . . , .
.
, .
, . , ,
. , ,
. ,
, , .
( 60 ) . . ,
.
. ,
,
. .
, ,
, . , . . , .
[] , .

,
.
. , , , (
?)
. ,
, . . .
,
( [] ), ( ). .
656
2006-04-13 23:13:48
to zawsze j znaleli. Najdokadniej przeszukiwali puste gospodarstwa,

w ktrych nikt nie mieszka oraz wsie, na ktre kto donis, e mieci si
w nich sztab czy wiksze skupisko UPA. Szukajc tam wej do kryjwek, wyrzucali nawz z chleww, som ze stod, przerzucali drewno, kopy siana, sterty somy, snopy, ceg itd. Tak [postpowali] gwnie
we wsiach, o ktrych wczeniej mieli informacje. W innych przeszukiwali
gwnie puste lub wskazane [przez informatora] gospodarstwa. Piln uwag zwracali na lady, cieki itp. Po przeprowadzeniu rewizji w jednej wsi,
przechodzili do nastpnej. Tam znowu kwaterowali przez kilka dni.
Rwnie lasy byy przeszukiwane i przeprowadzano tu szczelne obawy. Od razu zablokowali lasy, kwaterujc w pobliskich wsiach. W nocy wok lasu trzymali czaty, eby nikt nie uciek, a w dzie przeprowadzali w nim obaw. W poszukiwaniu ukrywajcych si, zwykle najpierw
przeszukiwali cz naziemn, podszycie gwnie chaszcze. Nastpnie,
jeli gdzie znaleli lady lub co podejrzanego, szukali kryjwek, [podzieliwszy teren] na sekcje. Jedna kompania WP (do 60 onierzy) przeszukiwaa w cigu jednego dnia niewielk sekcj lasu. W lasach znaleli
sporo kryjwek, przewanie takich, przy ktrych byy lady lub byy sabo
zamaskowane. Dobrze zamaskowanych kryjwek znaleli niewiele. Oglnie rzecz biorc, najwiksze straty odnielimy wskutek sypania poszczeglnych onierzy UPA lub chopw, ktrzy zaamali si w trakcie tortur.
W niektrych wypadkach przez nieostrono i nieuwag naszej kadry.
Gdy wrg ju zastraszy wyej wspomnian akcj teren zarwno nasz kadr, jak te ludno rozpoczyna wysiedlenie. Na pocztku zaczli
wysiedla z Hrubieszowa z Chemszczyzny. Wysiedlao inne wojsko, nie
to, ktre przeprowadzao obawy. Wywoono ludzi na stacj kolejow do
Werbkowic, a z gminy Tarnoszyn do Beca.
Postawa ludnoci wobec wysiedlenia
Tu przed wysiedleniem ludno stracia wiar, e tym razem uda si
unikn wysiedlenia. Pewna cz ludnoci mimo wszystko zdecydowaa si ukry i nie wyjeda. Lecz straszliwy terror poprzedzajcy samo
wysiedlenie, rabunek, pobicia podejrzanych (a kt nie by podejrzany?)
ostatecznie zaamay wiar w moliwo i suszno oporu. Gdy w kocu
przyszed z wojska ostateczny nakaz wyjazdu, ludno jechaa, mimo e
nikt nie chcia pozostawi ojczystej ziemi. Kady wiedzia, e sytuacja jest
bez wyjcia i nie ma moliwoci oporu. Podczas wysiedlenia bandyci z WP
po kilka razy bili okrutnie podejrzanych. Nie wywozili wszystkich ludzi
razem, lecz brali najpierw jednych do Wara (z terenw b[yej] Galicji),
innych do Werbkowic (z Chemszczyzny). Dopiero tam dzielili na rne
657
2006-04-13 23:13:48
,
,
. , .
.

, ,
.
. , , . . ,
. .
. ,
(, ). , , , , , ,
, , , ,
. , , , . [?]. ,
, -
. , , , ,
, [?] . .
, [...] . , [...]a . [...] .
, , ,
. ,
, .
,
. 40 ,
. , .
(: , . ). 24- . , ,
, .
, [] . 20.[?] 06.47. i
[] . .
. . .
. . .
30.06. . .
(). 30.6. . . .
658
2006-04-13 23:13:48
grupy. Segregowali na podstawie informacji, otrzymanych od zamanych

[torturami] naszych sympatykw czy strzelcw oraz miejscowych Polaczkw, ktrzy znali sytuacj i ludzi lub wsppracowali dotychczas z UPA
i orientowali si, [kto kim jest]. Na pocztku w niektrych wsiach pozostawili nieco wicej rodzin, wysiedlajc cakowicie tylko [wsie] w gstwinach
lenych i takie, na ktre doniesiono. Potem dokonywali wysiedlenia jeszcze
raz, zabierajc reszt.
Nasza walka z wrogiem w trakcie wysiedlenia
Uderzenie wroga byo tak silne, skoncentrowane i dugotrwae, e przeciwdziaanie okazao si bardzo trudne. Wszyscy musieli ograniczy si
do chronienia kadry. Terror, donosy, wpadki kryjwek itd. spowodoway,
e wielu naszych pozostao m. in. bez dachu nad gow. Niektre nasze
grupy byy jeszcze na wypadzie w Polsce.
Teraz WP w terenie jest nieco mniej. Kwateruj po wsiach w maych
ilociach (kompanie, czasami bataliony). Kwateruj teraz w Tudorkowicach, Szychtorach, Sawczynie, Waru, Przemysowie, Duniowie, Chopiatynie, Zabuu, Bezie, Krystynopolu oraz stanicy WOP-u, tam gdzie
byli wczeniej, i [w] MO. Na Chemszczynie w Hrubieszowie, Terebinie,
do niedawna byli w Wasylowie. S te w Chaszczewie [?]. Do wsi, w ktrych kwateruje WP, sprowadzaj nowych polskich osadnikw-kolonistw
z broni. Do tej pory s ju w Uhrynowie, Waru, Leszkowie, Telatynie,
Przemysowie, Werbii [?], Chopiatynie. O spalonych wsiach w Hrubieszowskiem nie mam jeszcze informacji. We wsiach pracuj teraz przewanie znajomi i to gwnie w nocy, poniewa za dnia krci si WP i cywilni
[...]a wsi. Zasadzki organizuj zazwyczaj na kracu wsi przy wyjciu na polne cieki i szlaki [...]a na gwnych drogach. Rwnie organizuj zasadzki w pobliu pozostawionych chaup [...]a rodzin. Na zasadzki wychodz
w nocy, po zmroku, a wracaj nad ranem, kiedy jest jeszcze ciemno. W zasadzkach staraj si siedzie cicho, tak samo cicho podchodz i odchodz,
eby nie zdradzi swojej obecnoci i taktyki.
Ostatnio nasze siy rozbiy kolonistw w Uhrynowie, gdzie byo okoo
40 uzbrojonych [czonkw] ORMO i wypdziy ich z powrotem na tereny
polskie. Spalono jeszcze niektre wsie, ale cz pozostawiono z pewnych
wzgldw. (Uwaga: le tym razem trzeba pali jak najprdzej uw[aga]
osoby przepisujcej). Na Polu Chway polego 24 powstacw. O niektrych nie ma wiadomoci, ale to moe by tylko kilku. Niej podaj [informacje] o tych, ktrzy polegli po odejciu d[ru]ha A. 20.[?] 06.1947 poleg
na Polu Chway d[owd]ca Dawyd. We wsi Szychtory wpad w zasadzk
pod chaup. Zosta ranny w kolano. Doczoga si do stodoy, gdzie rano
659
2006-04-13 23:13:48
. o.
, , .
[?], [] .
.
. ,
, . 12 []
, , , , . : .
i[] . i[] .
. ... ( ) ...
!

[...],-
, X/9, . 139141.
K, .
- -
.
.
660
2006-04-13 23:13:48
znalazo go WP. Zdy jeszcze zastrzeli jednego onierza WP, po czym

sam si zastrzeli. Ok. 30.06 poleg cznik Ir. W czasie wypadu w Polsce zgin d[ru]h Zacharczuk (ewko). Okoo 30.6.1947 r. zgin cznik
Ir. We w[si] uel Hry. W lesie dohobyczowskim poleg strzelec
z oddz[iau] Dudy Czornota. Rannego strzelca Jawira wzito do niewoli, zdaje si jeszcze ywego. Podczas obawy w lesie ypyna [?] k[oo]
Wasylowa polegli Hirniak i Smereka z BSB. Zginli w kryjwce w wyniku donosu. W Oserdowie zastrzeli si beznadziejnie chory na grulic
Jurko z BSB. Nie mg ju chodzi, a gdy wysiedlono wie, pozosta bez
opieki. ywcem zapali 12 [ludzi] z oddz[iaw] UPA czy te pracownikw
terenowych. Poza tym jeszcze kilku, ktrzy kiedy wsppracowali z nami,
mimo e ostatnio nie byli aktywni. Zaamali si i sypali: strz[elec] Cygan
z oddz[iau] Czausa i czciowo Mykoa z [referatu] gospodarki. Zgosili si do wroga Berezynkyj z oddz[iau] Dudy i Zahulaj z BSB.
Akcja wroga trwa dalej z pen si. ... (Dalej opuszczono ze wzgldw
konspiracyjnych) ...
w
Sawa Ukrainie!
bZ powaaniem
i [...]a,-b
IPN, MBP UPA X/9, k. 139141.
Kopia, maszynopis.
Przypisy
a
b- -b
Dopisano odrcznie.
661
2006-04-13 23:13:48
80
31 1947, . 38
- ,

, -31- 1947 .
38

, []
30 1947 .
1:200 000
.
,
[ ] , [], 28 VII, , . ,
, [] ,
.
, [] [] [] [] [].
) .
27 . . 431 [], 136 900 .
2829 . . 4 , 933
.
435 [], 137 833 .
.
) .
30 . . 428 , 136 697 , :
[] 144 [], 46 118
,
[] 13 [], 3929 ,
[] 28 [], 7345 ,
662
2006-04-13 23:13:49
80
Komunikat Nr 38
o sytuacji operacyjnej i dziaalnoci jednostek WP i WBW
na terench woj. krakowskiego, lubelskiego rzeszowskiego
Mapa 1:200 000
A. Sytuacja operacyjna
W zwizku z likwidacj gros nasilenia dziaalnoci bandyckiej oraz
ukoczeniem akcji wysiedleczej ludnoci ukraiskiej na terenach woj.
lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego z dn[iem] 28 VII Grupa Operacyjna Wisa, po wykonaniu powierzonych jej zada, zostaa rozwizana. Jednostki WP wchodzce w skad GO Wisa, a przydzielone do niej
z pozostaych OW, powracaj do swoich staych miejsc rozlokowania. Dalsz walk z resztkami bandytyzmu oraz ostateczne oczyszczenie terenw
ww. woj[ewdztw] z ludnoci ukraiskiej przejy Woj[ewdzkie] Kom[itety] Bezp[ieczestwa].
a) Akcja wysiedlecza.
Do dnia 27 lipca rb. odjechao ogem 431 transp[ortw] o stanie
136 900 ludzi.
W dn[iach] 2829 lipca rb. odjechay ogem 4 [transporty] o stanie 933
ludzi.
Akcj wysiedlecz ludnoci ukraiskiej prowadz dalej, zgodnie z dotychczasowym planem, miejscowe jednostki WP.
663
2006-04-13 23:13:49
[] 165 [], 58 367 ,

[] 78 [], 20 938 .
.
[]
27 28 VII . . . . (37 x.
[]) 25 . .
(36 x. []) 10 .
[] .
. 30 1947 .
1.

2.

3.
28 VII
59
59
52
14
28 VII
621
795
1 582
55
28 VII
6
9
119
4
214
334
135
351
369
107 344
718
30 VII
30 VII
2
1
1
30 VII
15
1
59
59
52
14
623
796
1 582
56
6
9
119
4
214
336
135
351
369
107 359
719

()

, 743, . 242.
664
2006-04-13 23:13:49
na terenie woj. rzeszowskiego
W nocy z dnia 27 na 28 VII rb. nieznana banda spalia w m. Liski
(37 km wsch. Tomaszw Lub[elski]) 25 budynkw oraz w m. Przewodw
(36 km wsch. Tomaszw Lub[elski]) 10 budynkw. Ww. miejscowoci byy
objte akcj wysiedlecz.
1. Straty wasne
zabitych onierzy WP
rannych onierzy WP
rannych onierzy WBW
2. Straty band
zabito bandytw
ujto bandytw
3. Zdobyto broni
modzierzy
ckm
rkm
rusznic ppanc.
automatw
kb
pistoletw
granatw
min
amunicji
zniszczono schronw

razem
59
59
59
59
52
52
14
14
razem
623
2
621
796
1
795
1 582
1 582
56
1
55
razem
6
6
9
9
119
119
4
4
214
214
336
2
334
135
135
351
351
369
369
107 359
15
107 344
719
1
718
w/z () Spychalski
genera dywizji
IPN, MBP 743, k. 242.

Papier z nadrukiem firmowym, nad nadrukiem godo pastwowe. Na pimie przewodnim numer
dziennika podawczego wpisany odrcznie: Nr 00334/III.
665
2006-04-13 23:13:49
, .
, . : 00334/III.
- -
2006-04-13 23:13:49
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
2006-04-13 23:13:49
81
1947, ... -
,
- ,
1947 .
2 . ., 11 .
-
18 . .
10 000 , , , 4000 , ,
.

7 12 , .
-, , ,
, , , , .
, : , , ,
, , , .
, , :
1) , ,
, 30 V 30 ,
(: ).
2) , , ,
(
).
3) , , ,
. , , -
668
2006-04-13 23:13:49
81
Po lipcu 1947, b.m.w. Informacja dotyczca akcji
osiedleczo-przesiedleczej prowadzonej w wojewdztwie lubelskim
Odpis
Uwagi o akcji osiedleczo-przesiedleczej,
przeprowadzanej w czerwcu lipcu 1947 r. w wojewdztwie lubelskim
Wysiedlanie ludnoci ukraiskiej rozpoczo si okoo 2 czerwca b. r.,
penomocnik osiedleczy wojewdzki zosta wyznaczony do akcji osiedlenia w dniu 11 czerwca. Po zmontowaniu aparatu powiatowego pierwsze
transporty rolnikw-osiedlecw z wojewdztwa lubelskiego przybyy na
gospodarstwa poukraiskie po 18 czerwca b. r.
Wysiedleniu ma ulec okoo 10 000 rodzin ukraiskich i mieszanych
narodowociowo, osiedleniu ma podlega okoo 4000 rodzin narodowoci
polskiej, politycznie pewnych, z przeludnionych powiatw wojewdztwa
lubelskiego.
Przecitna wielko gospodarstwa nowoutworzonego ma wynosi od
7 do 12 ha w zalenoci od jakoci gleby.
Wysiedlenie obejmuje powiaty: Biaa Podlaska, Wodawa, Chem, Hrubieszw, Tomaszw Lubelski, Bigoraj, Zamo, Lubartw.
Niedocignicia w akcji: Wojsko wysiedlajc troszczy si jedynie
o sprawne i jak najwiksz ilo osb obejmujce stosownie do planu, wysiedlenie, zostawiajc spraw opieki nad budynkami, inwentarzem ywym
i martwym czynnikom administracyjnym.
Na skutek tego zachodz nastpujce wypadki, dajce w konsekwencji
stosunkowo due straty gospodarcze, polegajce [na]:
1) Paleniu gospodarstw i wsi majcych ulec wysiedleniu i wysiedlonych
przez Ukraicw; do dnia 30 VII spalonych zostao okoo 30 wsi obejmujcych kilka tysicy zabudowa (miesice: czerwiec i lipiec).
2) Zdarzaj si wypadki zostawiania przez wysiedlonych inwentarza
ywego, ktry bdc w zamkniciu bez opieki, zdycha wzgldnie podupada na zdrowiu (znajdowano winie w zamknitych chlewach po tygodniu
nie ywienia ich).
3) Inwentarz martwy i cz zapasw s w do wysokim procencie zostawiane przez wysiedlonych bez opieki i zostaj natychmiast rozkradzione
przez element miejscowy, w konsekwencji osadnik wyjeda na Ziemie
Zachodnie bez zapasw, inwentarza martwego i czciowo ywego, na
skutek czego ma due trudnoci w zagospodarowaniu si w pustych gospodarstwach Olsztyskiego, nasiedlony za, z reguy saby ekonomicznie,
669
2006-04-13 23:13:49
, . ,
, ,
. ,
[ ] .
.
, ,

4-
- . .
, , [] .
: ()
, IV 501. 1/. 609, . 1614.
, .
, .
670
2006-04-13 23:13:50
pozostaoci po wysiedlonych nie otrzymuje, co te utrudnia mu zagospodarowanie si, za korzysta z wysiedlenia niesusznie i bogaci si bez kontroli element miejscowy. Traci na tym cao gospodarki pastwowej.
Wydaje si konieczna wiksza kontrola wykonywanych czynnoci
i wzmocnienie koordynacji czynnika wojskowego, administracyjnego
i spoecznego, celem uniknicia tak wysokich strat gospodarczych na terenach zniszczonych przez 4-letnie tarcia polsko-ukraiskie. Najbardziej
podana jest opieka si zbrojnych nad wsiami opuszczonymi.
Informacje uzyskano od agronomw, czonkw powiatowych rad narodowych, [osb] wysiedlonych i osiedlonych z powiatw tomaszowskiego
i wodawskiego.
Za zgodno: () a
CAW, IV 501. 1/A. 609, k. 1614.
Odpis uwierzytelniony, maszynopis.
Dokument bez wystawcy i odbiorcy.
Przypisy
a
Nieczytelny podpis odrczny.
671
2006-04-13 23:13:50
82
1 1947, ...

1, [] [] , 1947 .
[] [] []
[]
1.3 31.7.1947 .
. . . :
1) 12 . 7 .
: , , , , , (),
, . [?] , , , .
, - , .
, . .
[] ,
, .
2) () ,
, , .
, .
-
.
- 2.5.
31.5. .
. .
[]
. , , (). [] .
672
2006-04-13 23:13:50
82
1 sierpnia 1947, b.m.w. Tumaczenie sprawozdania Potapa
referenta SB OUN nadrejonu Choodnyj Jar
Tumaczenie z jzyka ukraiskiego sprawozdania SB Potapa1, b[yego]
ref[erenta] SB Choodnyj Jar, znalezionego w bunkrze Rusana na terenie pow. przemyskiego w grudniu 1947 r.
Nadrej[on] Ch[oodnyj] J[ar]

Ref[erentura] SB
Sawa Ukrainie!
Sprawozdanie
za czas 1.3 do 31.7. 1947 r.
I. W m[iesic]u marcu br. przeprowadzono po rejonach nastpujc
prac:
1) Przesuchano 12 osb, z czego zeznania 7 osb zaprotokoowano. To
sprawy: Gerczak Jan agent WP, Polak; Sydor Micha, agent MO, Polak;
Szmiyk Dymitr agent WOP, Ukrainiec (zwolniony); Michaje Andrzej
wywiadowca NKWD, Ukrainiec ze w[si] Czapliniec [?] obwd Dniepropietrowski; Zazula Tomasz agent UBP, Polak; Ferliski F. agent WOP;
Litwinow Wasyl agent wywiadowca NKWD, Rosjanin.
Ostatniego protokou nie spisano, dlatego e w lasach cigle jest WP.
Innych zatrzymanych po przesuchaniu zwolniono. Powysze protokoy
znajduj si w rej[onowych] archiwach. Nie wysano ich do gry, dlatego
e wtenczas operowao WP.
2) W przecigu tego czasu (sprawozdawczego) zorganizowano prowiant, podtrzymywano czno, przede wszystkim kilka razy na pnoc,
do USRR i z rejonami. Innej pracy nie prowadzono z tej przyczyny, e
w terenie zawsze WP przeprowadzao akcje.
BSB III-go rej[onu] wsplnie z oddziaem Z brao udzia w walce
z WP.
BSB I-go rej[onu] wsplnie z oddziaem brao udzia w walce z WP
w dniu 2.5 i 31.5. Strat po naszej stronie nie byo.
II. Sytuacja w terenie w przecigu okresu sprawozdawczego.
W m[iesic]u marcu prawie w caym terenie WP przeprowadzio akcje p[rzeciw]ko UPA, wyniki mieli ze, dlatego e przeszkadzay niegi
673
2006-04-13 23:13:50
, 10 . .
28 , . .
, . ,
, [, ] , [, ] .
.
, , , , , .
. []
, .
. , , ,
. ,
, [] .
. .
, .
, .
, ,
. , , . ,
.
, ,
. .
. , , .
[] .
.
, ,
. , , []
, . . , ,
. 12 [] ,
. .
674
2006-04-13 23:13:50
i mrz (najwicej). Blokowali wtedy wsie i czasem przechodzili przez lasy.

W drugiej poowie marca WP opucio czciowo teren, a zaczo ciga
od 10 kwietnia. Do koca m[iesic]a wszystkie wsie zostay zablokowane.
28 kwietnia z samolotw rozrzucono ulotki dla ludnoci w sprawie wysiedlenia i zaraz do tego przystpiono wysiedlono Ukraicw i Polakw.
Kilka dni przed wysiedleniem przeprowadzili aresztowania podejrzanych osb, przewanie mczyzn. Najprdzej zaczli wysiedla wioski pooone dalej od lasw, pniej w lasach i dalej wsie podmiejskie.
W tych ostatnich zostawili po kilka i po kilkanacie polskich rodzin, jak
rwnie mieszanych. Polsk ludno w miejscowociach, gdzie bya stranica WOP-u czy wsie, do ktrych zawsze przyjedao WP i dugo kwaterowao zostawiono w caoci, wysiedlajc tylko Ukraicw. O wysiedleniu kwaterujce WP nic nie mwio ludziom, dowiedzieli si [oni] dopiero
w ostatnim, a miejscami w przedostatnim dniu. Nie kazano bra ze sob
zboa i ziemniakw; jeli [ludzie] brali, to w bardzo maej iloci, bo [obiecywano, e] tam, gdzie jad, wszystko dostan. Wysiedlecw wieli furmankami, a autami odwozili na zbiorowe wysiedlecze punkty, gdzie pod
goym niebem znajdowali si ludzie z kilku lub kilkunastu wiosek. Na tych
punktach przeprowadzano jeszcze raz aresztowania. Nastpnie autami powieli wszystkich w kierunku Przemyla i Sanoka.
W czasie wysiedlenia ludno nie stawiaa prawie oporu. Byo kilka
wypadkw sprzeciwu w okolicy Birczy, ale WP zastosowao terror. Miejscami wysiedlenie byo tak nachalne, e po wysiedleniu mona byo widzie nie zjedzon potraw. Ludnoci zwyczajnie mwiono, i wysiedlaj
ich dlatego, e wsppracowali z banderowcami. Kto nie wyjedzie, tego
bd uwaa za banderowca i bdzie przeladowany.
Rwnoczenie z wysiedleniem przeprowadzao WP wielkie obawy po
lasach. Specjalne grupy odszukiway kryjwki. W terenie wpady prawie
wszystkie kryjwki. Pozostae gospodarstwa oczyszczono z produktw
rolnych. Przewozili autami i furmankami. Czciowo zostay ziemniaki
i [roliny] strczkowe.
Polska ludno, miejscami pozostaa, udziau w wysiedleniu nie braa. Byo zadowolenie, e Ukraicy wyjedaj, jednak [Polacy] nie byli
pewni siebie i dlatego niektrzy odjechali dobrowolnie. Wysiedlenie trwao
prawie cay miesic. Niektre polskie rodziny, a take mieszane wrciy na swoje dawne miejsca z rnych wysiedleczych punktw. Wtenczas
na terenie Choodnego Jaru byo 12 tys. [onierzy] WP, a take WOP
i ORMO. Bray udzia puki kociuszkowcw
675
2006-04-13 23:13:50
. .
: 1 () + 17 + 2
[]: 1 + 17 + 2
[]: 1 + 19 + 3
V []: 1 + 14 + 1
[IV]. .
[]: 1 + 11 + 1. : ,
, .
, , - . 6- . : 1 + 17 + 1.
[]: 1 + 10 + 1.
, [] (
), [] , [] -
- . [] .
[]: 8 + 1. : , , , , , , ,
(). [] [] 8 . 1-
[]. : 1 + 6.
V []: 3 + 1. :
: , . .
. [] 2,
.
[] .
, , [] .
[] ,
.
.
, , , .
.
. , [], ().
, .
,
. -
676
2006-04-13 23:13:50
III. Stan poszczeglnych BSB przed wysiedleniem.

rejon: 1 (ref.) + 17 + 2
rej[on]: 1 + 17 + 2
rej[on]: 1 + 19 + 3
V rej[on]: 1 + 14 + 1
[IV.] Stan poszczeglnych BSB po wysiedleniu.
I rej[on]: 1 + 11 + 1. W czasie akcji zginli bojwkarze: Oe, ukyj, Bojczuk i erkaemista Hranit. Bojwkarz Zeko zbieg i wyjecha na Zachd; dwch bojwkarzy odstawiono do oddziau, dlatego e
nie nadawali si do SB-[ow]skiej roboty. BSB uzupeniono 6-ma nowymi
czonkami i jej stan liczebny wynosi obecnie 1 + 17 + 1.
II rej[on]: 1 + 10 + 1. Podczas akcji zginli bojwkarze Bika i Weseyj; bojwkarz Bida i d[owd]ca BSB Neczaj podczas ataku WP
oderwali si i przepadli (prawdopodobnie odeszli do ZSRR); jeden bojwkarz [zosta przeniesiony] do ochrony okr[gowego] prowidnyka SB; bojwkarze Czaban i Kosar oraz dotychczasowy ref[erent] II-go rej[onu]
Jurij zostali przeniesieni do rej[onu] III-go jako dopenienie. Miejsce referenta zaj dotychczasowy ledczy nadrej[onu] kol. Puhacz.
III rej[on]: 3 + 1. W czasie akcji zginli bojwkarze Pirko, Duda,
Choodnyj, Waka, Medwid, Szpak, Stebij, Borysenko i Dowbusz (erkaemista). Z oddziau Z odeszli w Karpaty ref[erent] rej[onowy] i 8-miu bojwkarzy. Dopeniono 1-nym referentem i dwoma bojwkarzami z II-go rej[onu]. Stan obecny: 1 + 6.
V rej[on]: 8 + 1. Podczas akcji zginli ref[erent] Oryk i bojwkarze:
uk, Zalizniak i Kwitka. Pozostali mieli odej w Karpaty. Bojwkarz Prut zbieg do WP. Na miejsce polegego referenta przydzielono
dotychczasowego ledczego nadrejonowego kol. Arkadija2, ktry by tam
przedtem.
W nadrej[onowej] SB pozostao dwch ludzi. W czasie akcji zgin
bojwkarz z ochrony ew, Ciapka, ktry by przy ochronie okr[gu]
po mierci prow[idnyka] , by on przy nadrejonie i teraz podczas akcji
zgosi si do WP.
Moralny stan w BSB nieco podupad. Niektrzy trzymaj si dobrze,
inni narzekaj na cikie obecne warunki; zauwaa si brak wsppracy,
jak rwnie duo rozmylania nad cikimi warunkami na tych terenach.
Wpyna na to w duej mierze prowokacja Meteora i innych.
W zwizku z wysiedleniem ludnoci ukraiskiej pogorszyy si materialne warunki w BSB. Nie ma magazynw z prowiantem za wyjtkiem III
rej[onu], ktry ma zmagazynowane kilkadziesit cetnarw zboa (BSB).
BSB prowiantuje si resztkami nie zabranych przez WP produktw. Ciko
te organizowa ywno, dlatego e niwa przeprowadzane s pod ochron WP i ORMO. Ciko jest nawiza z ludnoci jakkolwiek czno,
677
2006-04-13 23:13:51
, ,
. , .
[V.] .
.
[VI.] :

, . .
, , , .
,
, ,
, , : , . ,
.
, , .
, , :
200
10
20
60
15
5 (
)
20
100
75
20
20
30

20
. 300
+ 25 ,

[?]
40
10
20 ,
( )
30
10 50
80
30
20
50
60
20
30
20
15
678
2006-04-13 23:13:51
poniewa czeka j za to surowa kara, z kar mierci wcznie. Odczuwa si

brak obuwia, bielizny i ubrania.
[V.] Nawizano kontakt z poszczeglnymi rejonami.
Spotkania odbywaj si raz w tygodniu.
[VI.] Wywiad.
SB ogranicza si teraz tylko do zdobycia informacji o iloci si nieprzyjacielskich, miejscu ich zakwaterowania itp. Przeprowadza si to przy
pomocy obserwacji wasnej lub te, gdy jest moliwe, ludnoci.
Nieprzyjaciel prowadzi wywiad przy pomocy patroli, ktre szukaj
cieek, przy pomocy ludnoci, jak rwnie grupy prowokatorw, ktrzy
chodz po lesie i wioskach, udaj partyzantw, ktrzy rzekomo stracili czno, wypytuj o powstacw, wyznaczaj spotkania i zbieraj po
wsiach ywno. Operuj przewanie wieczorami, za dnia natomiast urzdzaj zasadzki. Badaj rwnie swoimi podstpnymi sposobami nastroje
reszty pozostaej ludnoci, nastpnie aresztuj podejrzanych.
Siy nieprzyjacielskie rozlokowane we wsiach, w ktrych pozostaa polska ludno i gdzie osiedlono polsk ludno wystpuj w nastpujcej
iloci:
Kormanice
Kokowice
Kniayce
Stanisawczyk
uczyce
Sielec
Brylice
Huwniki
Kalwaria
Sekowa3
Leszczawa
Siedliska
Siewczyna4
Bircza
200 WP
10 MO
20 ORMO
60 WOP
15 WOP
5 osb (ochrona
myna)
20 ORMO
100 WP
75 WOP
prawdopodobnie
20 ORMO
20 ORMO
30 ORMO i jaka
cz WP
20 ORMO
zaoga ok. 300 WP
+ 25 MO, ORMO
w nieustalonej iloci
Aksmanice
Kupiatycze
Grochowce
Zalesie
Krasiczyn
Wojtkowa
Rybotycze
Brzeawa
Dobra
Dbrwka
Jasienica
Huta Brzozowska [?]
Przysada
Rozpucie
40 MO
10 MO
20 MO, jak
rwnie
ochrona koszar w nieznanej iloci
30 ORMO
10 MO
50 ORMO
80 WOP
30 ORMO
20 ORMO
50 ORMO
60 ORMO
20 ORMO
30 ORMO
20 ORMO
15 ORMO
679
2006-04-13 23:13:51
V- [] .
- [] 7 10 60 .
, . [] . , .
V- [] ,
,
.
[VII]. ?
10.5.1947 . [?] []
4 30 [] . 10
15 , ,
--,
, . ,
, .
, . . .
:
, ( ), , ,
, , 50 , []
, , ,
.
- [] , .
- [] , []
.
.
, [] :
3.6.47. ,
- [], [] ([] [] ), .
8.6. 15 .
[] (
), . 16-
. , ,
. ,
, . , . ,
680
2006-04-13 23:13:51
O stanie nieprzyjacielskich si w V-tym rej[onie] nie wiadomo.

Do tego czasu zasiedlono w I-szym rej[onie] 7 wsi rodzinami [w liczbie]
od 10 do 60. S to Polacy z acuta, przewanie biedni. Rejonw II-ego
i III-ego na razie nie zasiedlaj. Mwi, e bd zasiedla.
W V rejonie zasiedlono kilka wsi, i to niepewnym elementem [s
to] wsie, ktre byy kiedy spalone przez nasze oddziay w ramach akcji
odwetowej.
[VII.] Co przepado w czasie akcji?
Dnia 10.5.1947 r. w czasie wielkiej obawy na las Turnica [?] ok. godz.
4.30 WP odnalazo kryjwk nadrej[onu] SB. Na 10 czy 15 minut przed odnalezieniem pracownicy przypadkowo wyszli na a-wierzch-a, bo wewntrz
by wielki czad z nocy, gdy osuszali wilgotn kryjwk. Zamaskowawszy
j, odeszli w pobliskie krzaki. Wkrtce usyszeli w dolinie potoku jakie
gosy, ktre staway si wyraniejsze i blisze. Rwnie z boku usyszano
karabinowy strza. Strzelcy wyrwali si z okrenia.
W kryjwce przepady takie rzeczy: maszyna ukraiska, maszyna polska (bya nie do uytku), maszyny do szycia, miesiczne sprawozdania za
marzec, beczka misa, kilka par bielizny, 50 kg mki, kilkanacie litr[w]
nafty, foto[graficzny] aparat Kodak, kuchenne naczynia, kilka kg tuszczu i inne drobne rzeczy.
W I-szym rej[onie] wpada kryjwka BSB, w ktrej nie byo nic.
W V-tym rej[onie] wpada kryjwka BSB, w ktrej siedzia ref[erent]
Oryk z dwoma bojwkarzami. Co w niej byo z produktw ywnociowych nie wiadomo.
Przyczyny dostania si w rce Wojska Polskiego archiwum nadrej[onu]
SB.
Dnia 3.6.47. w czasie, kiedy oddziay UPA pod naciskiem WP odchodziy w III-ci rej[on], razem z nimi poszed ref[erent] SB Potap z bojwkarzami Jawirem i Ciapk (b[yy] strzelec z ochrony prow[idnyka]
etuna), eby tam zaatwi pewne sprawy.
Po odejciu z bojwkarzami za San w dniu 8.6. o godz. 15 wysano
jednego bojwkarza z sotni B i Ciapk do lasu nad w[si] Wapowce
(rodzinna wie obydwch), eby przeprowadzili wywiad i zorganizowali prowiant. O godz. 16-tej w tym kierunku, ktrdy wspomniani poszli,
usyszelimy dwie krtkie serie z PPSz i wybuch granatu. Niedugo potem przybieg strzelec z sotni B, ktry by razem z Ciapk. Zgosi
on, e Ciapka poszed do potoku pi wod, gdzie zaskoczyli go Polacy,
i on prawdopodobnie rozerwa si granatem. Zaznaczamy, e w tym czasie
operowao tam po lasach WP. Nie ma adnych dowodw, eby samowolnie
mg pj do Polakw.
681
2006-04-13 23:13:51
. ,
.
- , 14.6.47 - (
) [] .
23 , , .
10.6. ( ),
. , []
, []
1946 . , .
,
. , . ,
, . ,
. , . [] 3 .
.
1946 . 1947 ., , .
. ,
. [ ] . .
, 1.8.47 .
: . .
: 7 []
:
1. ,
[]
2. [] []
3. []
4.
5.
6.
7.
||
, . 13, . 398, . 8, . 214216.

, .
: /.
682
2006-04-13 23:13:51
Po powrocie zza Sanu, tj. 14.6.47 doczy ref[erent] Potap do BSB

II-go rej[onu], gdzie bya kryjwka, ktra take wpada (i take archiwum).
Po 23 dniach wrcili bojwkarze ze wsi Makowa, gdzie dowiedzieli si,
e w niedalekim miasteczku Rybotycze by Ciapka [wraz] z WP.
Dnia 10.6 wpada kryjwka NO (nadrej[onowego] orodka), o ktrej
wiedzia Ciapka. Pniej sprawdzono, czy jest baka z archiwum nadrej[onu] SB, ktr on schowa jeszcze w 1946 r. w lesie z pracownikiem
nadrej[onu] Puhaczem. Okazao si, e baka przepada.
Sprawdzono miejsce w drugim kompleksie lasu, gdzie przechowywano
drug bak z archiwum. Okazao si, e i ta przepada. Trzeba zaznaczy,
e jak pada kryjwka SB, ten kompleks lasu by dokadnie przeszukiwany
przez WP, jednak archiwum nie znaleziono. Skd Ciapka mg wiedzie,
e tam byo co zakopane ciko stwierdzi. Mg domyli si czy podsucha, e tam co si przechowuje. W tym lesie WP razem z Ciapk
przekopao ok. 3 ha gstych krzakw. Przekopali opatami i sztychami ziemi i odnaleli bak z archiwum.
W bakach tych byy protokoy i sprawozdania okrgu i nadrejonu od
pocztku 1946 r. do lutego 1947 r. prcz niektrych wanych protokow,
ktre wysyano w rejony jako materia szkoleniowy. Byy take instrukcje
i szkoleniowe materiay. Prcz tego wpad szyfrowy klucz i inne drobne zapiski. Cae archiwum byo rozdzielone w trzech bakach. O kadej
z nich wiedziao dwch innych ludzi.
Postj, 1.8.47 r.
Bohaterom sawa!
Tumaczy: M. Dz.
Odbito: 7 egz.
Otrzymuj:
1. Pk Czaplicki, Dep. III MBP
2. Wydz. I. Dep. III MBP
Potap
3. Wydz. III. WUBP-Rzeszw

4. Akta sprawy Rusana
5.
Potapa
6. Archiwum
7. Teczka zapasowa
||
PA SBU, F. 13, spr. 398, t. 8, k. 214216.

Kopia, maszynopis
W lewym grnym rogu dokumenty odrcznie dopisano: K/K.
Przypisy
a- -a
Poprawiono z: wie.
683
2006-04-13 23:13:52

- -
: .
, , -.
(1921 . .), , 19441946 , V ;
;
.
3
: .
4
: .
1
2
2006-04-13 23:13:52
Capiak Wasyl, ps. Potap, nadrejonowy prowidnyk SB Okrgu I OUN-B.

Krywukyj Iwan (ur. 1921), ps. Arkadij, w l. 19441946 oficer ds. specjalnych porucze nadrejonu Choodnyj Jar, nastpnie ref. SB rejonu V; zatrzymany na terytorium CSR
i przekazany sowieckim organom bezpieczestwa; po osdzeniu wiziony w Norylsku.
3
Prawdopodobnie: Sekowice.
4
Prawdopodobnie: Sufczyna.
1
2
2006-04-13 23:13:52
83
1 1947, .
5 7

. -0340/III-a
04.08-a 1947 .
, 1 1947 .
. -2-a
5 i 7
, ,
. , :
, [].
:
1. , ,
. [] [] i .
2. , ,
, .
, , 15
30 1947 . 15.10.47.
3. [] [] .
4.
.
5. 15.08.1947 . (
1 2 , ,
). ,
, ,
, []
.
686
2006-04-13 23:13:52
83
l sierpnia 1947, Warszawa. Instrukcja Pastwowej Komisji
Bezpieczestwa dla dowdcw OW 5 i 7
Nr wych. a-0340/III-a
Dnia a-04.08-a 1947 r.
Warszawa, dnia l sierpnia 1947 r.

Tajne
Egz. Nr a-2-a
Dowdcy Okrgw Wojskowych 5 i 7

Ludno ukraiska i mieszana wsppracujca z bandami zostaa wysiedlona przez Grup Operacyjn Wisa ze wszystkich powiatw przygranicznych poudniowych i wschodnich. Pozostay jedynie wtpliwoci
co do wysiedlenia Ukraicw z zaplecza obszaru przygranicznego na Lubelszczynie, a mianowicie: z pow[iatw] Krasnystaw, Zamo i Bigoraj.
W tej sprawie naley si trzyma dyrektyw nastpujcych:
1. W zasadzie wszystkie rodziny ukraiskie z tych powiatw, bez
wzgldu na stopie lojalnoci i przynaleno partyjn maj by wysiedlone. Wyjtki mog by robione za zgod ministra o[brony] n[arodowej]
i ministra bezpieczestwa.
2. Wysiedlanie tej ludnoci, ktra na og wykazaa sw lojalno wobec Polski Demokratycznej, naley przeprowadzi w sposb szczeglnie
staranny, czynic jej wszelkie uatwienia w sprawie zabrania dobytku. Wysiedli j naley po dokonanym zbiorze i wymceniu zboa oraz wykopaniu kartofli w terminie midzy 15 a 31 wrzenia 1947 r. W poszczeglnych
wypadkach mona przeduy ten termin do dnia 15.10.47.
3. W sprawie najbliszych rodzin oficerw WP i pracownikw Bezpieczestwa naley kadorazowo skierowa zapytanie szyfrwk do ministra
o[brony] n[arodowej] wzgldnie ministra bezpieczestwa.
4. Ukraiskie rodziny zdemobilizowanych i szeregowych suby czynnej naley wysiedli.
5. Do dnia 15.08.1947 r. naley przedstawi wiceministrowi Wolskiemu
spisy rodzin najbardziej zasuonych (odznaczonych za waleczno i rannych onierzy 1 i 2 Armii, dawnych partyzantw, zasuonych w walce
politycznej w okresie wyborw). Rodziny te bd, zgodnie z dyrektywami
wiceministra Wolskiego, przesiedlone osobnymi transportami na najlepsze
dziaki na lsku, powstae po majtkach pastwowych, oddanych do dyspozycji przez Ministerstwo Rolnictwa.
6. Na wszystkich terenach wysiedlonych naley utrzyma sta dziaalno brygad kontrolnych, ktre powinny jeszcze kilkakrotnie sprawdzi
687
2006-04-13 23:13:52
6. ,
,
,
.
[]
() 1
,

()

9 .
. 1 [] []
. 2 [] []
. 3
. 4 III []
. 5
. 6
. 7 5
. 8 7
. 9
.: . .
: . . -293-
1 1947 .
, 743, . 243244.
, .
( 1) : E. Misio..., . 382383.
- -
(19031990), ; ,
( 19481957 , ), 1944
, 19451954 ;
.
1
688
2006-04-13 23:13:52
kad wysiedlon wie, aby nie pozostaa w niej adna rodzina ukraiska
lub mieszana, mogca wsppracowa z resztkami band UPA.
Minister Bezpieczestwa Publ[Icznego]
w/z () Mietkowski1
wiceminister gen. bryg.

w/z () Spychalski
genera broni
Odbito w 9 egz.
Egz. Nr l Minister O[brony] N[arodowej]
Egz. Nr 2 Minister Bezp[ieczestwa] Pub[licznego]
Egz. Nr 3 Szef Sztabu Gen[eralnego]
Egz. Nr 4 Szef III Oddziau Szt[abu] Gen[eralnego]
Egz. Nr 5 Minister Rolnictwa
Egz. Nr 6 Wiceminister Wolski
Egz. Nr 7 D-ca OW 5
Egz. Nr 8 D-ca OW 7
Egz. Nr 9 a/a
Wyk.: Z. S. mjr
Druk: H. N. Nr a-293-a
Dnia l sierpnia 1947 r.
IPN, MBP 743, k. 243244.
Dokument (egzemplarz nr 1) opublikowany w: E. Misio..., s. 382383.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
Mietkowski Mieczysaw (19031990) gen. bryg.; czonek KPP, PPR i PZPR

(w 1. 19481957 w KC, potem wykluczony z partii); od padziernika 1944 zca kierownika
Resortu Bezpieczestwa Publicznego, w 1. 19451954 wiceminister bezpieczestwa publicznego; odpowiedzialny za bezprawne dziaania si bezpieczestwa.
1
689
2006-04-13 23:13:52
84
7 1947, ...
-

,
,
1947 .
, 7 VIII [19]47 .
!
, , , ,
. []
[], []. 1947 .
28. , .
, , .
. :
1. 23.4.47 . 3000 . .
2. 28.4.47 . : , , , , , [], , . []
, . [...]a 25.5.47 .
. , , , ,
, .
3. :
, [?] . , . [...]a
. .
[.] :
, ,
. , .
690
2006-04-13 23:13:53
84
7 sierpnia 1947, b.m.w. Tumaczenie pisma Mykoajewycza
do prowidnyka OUN-B nadrejonu Choodnyj Jar Petra Kawuzy
Rusana dotyczcego dziaa GO Wisa
Tumaczenie z jzyka ukraiskiego sztafety pisanej przez Mykoajewycza vel Hora do Rusana vel Trojana, znalezionej w bunkrze Rusana w powiecie przemyskim w grudniu 1947 r.
Postj, 7 VIII [19]47 r.
Kolego Prowidnyk!
Dwa miesice upyno od czasu, kiedy odszed z terenu oddzia, ptora miesica bylimy w ogle bez cznoci, dwa razy wysyalimy kurierw, aby kogo odnaleli i dwa razy wracali oni z niczym. Raz chodzili
w rej[on] drugi, drugi raz w rej[on] pierwszy, a dopiero kurierzy od Was
odnaleli nas pod koniec czerwca 1947 r. Zebrao si nas ju 28. S to
ludzie z terenu, SB i oddzia. Ludzie ci pozostali w terenie nie z wasnej
winy, a z powodu warunkw wytworzonych przez wroga.
I. Podaj przebieg akcji Wojska Polskiego w naszym terenie:
1. Dnia 23.4.47 r. przybyo na nasz teren okoo 3000 [onierzy] WP.
Zakwaterowali prawie we wszystkich wioskach.
2. Dnia 28.4.47 r. zaczo si przesiedlenie i tego samego dnia zostay wysiedlone wioski: Ulucz, Hroszwka, Jabonica Ruska, Porby, Huty,
Wola W[oodzka], Nietrebka [?], Zahuty. [Ludzi ze] wspomnianych wiosek wyrzucili w przecigu dwch godzin, nie zostawiajc ani jednej osoby.
Przesiedlenia [...]a do dnia 25.5.47 r. W przecigu tego czasu wysiedlili
wszystkie wioski z wyjtkiem Pitkowej i Brzeawy. Z niektrych wiosek,
jak Iska, Bachw, Kotw zabrali ludzi tylko za San na okres akcji, i do
tych wiosek ludzie ju powrcili.
3. Transport przesiedlecw odbywa si w ten sposb, e zwozili ludzi
na punkty zborne, ktre znajdoway si w Warze [?] i w Miasteczku. Tam
wszystkich kontrolowali, a podejrzanych aresztowano. Nie [...]a te wszystkich donosw ze strony ludnoci. Tak przefiltrowanych i skontrolowanych
odstawiano do Sanoka.
[II.] Nasze zarzdzenia w czasie akcji:
691
2006-04-13 23:13:53
, 2 VI 47 .,
[?],
. , :
, ,
. , ,
1.6.47 . .
. , :
1. :
1) []
2)
3)
4)
2. :
1)
2)
3) ()
4)
[3.] :
7)
1)
8)
2)
9)
3)
10)
4)
11)
5)
12)
6) []
[4.] :
4)
1)
5)
2)
6)
3) []
7)
5. a.
||
IV. , :
1. :
1)
2)
3) []
4)
2. :
1)
692
2006-04-13 23:13:53
W pierwszych dniach pojawienia si WP oddzia i cz SB odeszy za

San. Reszta SB i terenowi pozostali na miejscu dla prowadzenia wywiadu. Po pierwszym wysiedleniu oddzia powrci i cae SB oraz terenowi
poczyli si z oddziaem i byli razem z nim do dnia 2 VI 47 r., kiedy to
oddzia zosta zaskoczony i stoczy walk nad Niszawk [?], skd odszed
w kierunku Karpat. Powody pozostania ludzi: jedni, jako kurierzy, drudzy
powrcili z patroli, inni poszli organizowa bydo i inne prowianty dla oddziau. W ten sposb wszyscy, ktrzy odeszli dnia 1.6.47 r. pozostali na
miejscu.
III. Spis pozostawionych i zaginionych:
1. Terenowi:
1) Mykoajewycz rej[onowy] gospodarczy
2) Toczyo kuszczowy
3) Kryha rezydent
4) Oeh

2. SB
1) Swiyj
2) Kruk
3) Koos kuszczowy wywiadowca (informator)
4) Sirko
[3.] onierze z oddziau kom[andyra] Z:
7) Oes
1) Oeh
8) Wowk
2) Kozak
9) Jastrub
3) Bereza
10) Bihun
4) Woron
11) Dub
5) astiwka
12) Mykoa
6) [S]awko
[4.] onierze z oddziau kom[andyra] K
4) Prut ranny
1) Wujko
5) ypa
2) Jawir
6) Smichun
3) [Ku]znia
7) Zeenyj
5. Jeden cywilny nazwisko Oliwczak
||
IV. Terenowi i onierze, ktrzy zginli w czasie akcji:

1. Terenowi:
1) Stricha kuszczowy
2) Bodak kuszczowy gospodarczy
3) Kayna rej[onowy] prowidnyk
4) Kawka rezydent
693
2006-04-13 23:13:53
2)
3)
3. :
5)
1)
6)
2)
7)
3)
8)
4)
4. [] :
5)
1)
6)
2)
7)
3)
4)
5. , ; . , [ ]
, , [!]
.
:
1) []
2)
3) []
:
1)
3)
2)
4)
. ,
, . , . . , ,
. ,
, .
V. :
1. []
2. []
3. [] []
4.
5.
6.
, , , .
694
2006-04-13 23:13:53
2. Kurierzy rej[onowi]
1) Perec komendant
2) Czornyj
3) Soowij
3. SB
1) Dobusz kuszczowy informator 5) Medwid
6) Borszczenko
2) Wako
7) Pe[t]ro
3) Choodnyj
8) uhowyj
4) Duda
4. onierze od kom[andyra] Z:
5) Swyst
1) Woron rojowy
6) Burak rojowy
2) Burcio
3) Hluz sotenny intendent 7) Bulba
4) Doroszenko
Zgino jeszcze piciu nowicjuszy, ktrzy pseudonimw nie mieli;
nazwisk te nie znam. Prcz tego wpad te sanitarny punkt, gdzie byo
umieszczonych dziewi osb siedmiu [!] chorych i trzy [osoby] z obsugi.
Obsuga:
1) Jaromyr rej[onowy] sanitariusz
2) etiuczyj sanitariusz
3) Swystun strz[elec]
Chorzy:
1) Kruk
3) Szpak
2) Tychyj
4) Tiatyj
Dwch ostatnich pseudonimw nie znam; powody wpadki sanitarnego
punktu prawdopodobnie etiuczyj i Swystun. Obydwaj oni chodzili
z WP, co z reszt nie wiadomo. Kryjwka rozminowana i nie wiadomo,
czy ostali si ywi, czy te pobici i zasypani w kryjwce. etiuczyj by
przyczyn mierci Kawki i uhowego, bo zdradzi kryjwk, gdzie si
ukrywali.
V. Aresztowani w czasie wyjazdu na Zachd:
1. Chrystia kuszcz[owy]
2. Dub kuszcz[owy]
3. Szyszko kuszcz[owy] gosp[odarczy]
4. Woronyj rezydent
5. Koomyj
6. Mirko cznik
Wszyscy ze strachu, co dalej bdzie, poszli zgosi si na wyjazd.
695
2006-04-13 23:13:53
V. , :
1. , , ,
. 69 ,
. ,
, , .
. .
2. .
. , , , , , , ,
. ,
[] ,
.
3. 16.6.47 . ,
. : , ,
, , . , ,
, .
, , , , .
:
10
1.
39
2.
35
3.
4060 .
.
, ,
, , .
V. :
. -
: 30 100 .
V. , : , .
[] , .
.
.
. : , -
696
2006-04-13 23:13:54
VI. Warunki, jakie istniej obecnie w terenie:

1. Ludzie s podzieleni na cztery grupy, terenowi osobno, SB osobno
i osobno onierze. Grupy skadaj si z 69 osb dla lepszej konspiracji
i wyywienia. Na czele onierzy stan Oen, jego zastpca Kozak, SB
kol. Jurij, teren kol. M.
Wszystkie grupy kontaktuj si midzy sob. czno przez martwe
punkty.
2. onierze nie s zaopatrzeni w ubrania i ywno. Prawie bosi i obdarci. Jedzenie takie, jak i u was ziemniaki, misa nie ma wcale. Jest
troch ziarna, ktre mielilimy na arnach wyniesionych do lasu, i pieczemy placki. Lecz wnet nie bdzie i ziemniakw, bo Polacy stare zabrali,
a modych nie ma duo zasadzonych, i to ju czciowo zdarte [?].
3. Po odjedzie WP 16.6.47 r., do niektrych wiosek powrcili ludzie,
ktrzy byli za Sanem albo w Birczy. Powrcili ludzie z Iskania, Bachowa,
Kotowa, Leszczawy Grnej i Leszczawki. Ilu gospodarzy, nie wiadomo,
bo ze wzgldu na konspiracj nikt do nich nie zachodzi. Natomiast we wsi
Dobra, Brzeawa, Zahuty jest wicej ludzi i rwnoczenie kwateruje MO,
czsto WP i zorganizowane ORMO z miejscowych Polakw. Ilo gospodarstw w ostatnich trzech wioskach:
10
1. Dobra
39
2. Brzeawa
35
3. Zahuty
Siy nieprzyjacielskie w tych wioskach wynosz 4060 ludzi. Taka sama grupa kwateruje te w Siedliskach.
W polskich wioskach za Sanem i po tej stronie zorganizowano ORMO,
ktre przeszo wyszkolenie i mwi, e pjdzie w las za banderowcami,
gdy z nich pozostay tylko rozbitki.
VII. niwa:
niwa przeprowadzaj pod ochron MO i ORMO. n Polacy zza Sanu
na warunkach 30 snopw za 100 ztych.
VIII. Chopcy, ktrzy chodzili za prowiantem, [mwili,] e Wyszynkyj jest w Birczy, chodzi bez ochrony po miecie i rozmawia z cywilami.
Rwnie jest tam Mirko od kom[andyra] K, ktrego te nie pilnuj.
Ps. Kaczur poszed te do Polakw i jest on w Mrzygodzie. Uwaa na
prowokacj.
697
2006-04-13 23:13:54
. ,
.

: . .
: 8 []
:
1. ,
[]
2. [] []
3. []
4.
5.
6.
7.
8.
||
||
, . 13, . 398, . 8, . 219223.

, .
: /.
698
2006-04-13 23:13:54
U nas wicej nic specjalnego nie ma. Do Was mamy prob: szybko
zaatwiajcie spraw dalszej naszej walki, gdy tu siedzimy zupenie bez
pracy. Podajcie dalsze instrukcje, co mamy robi.
Kocz i szczerze pozdrawiam
Mykoajewycz
Tumaczy: K. I.
Odbito: 8 egz.
Otrzymuj:
1. Pk Czaplicki, Dep. III MBP
2. Wydz. I. Dep. III MBP
3. Wydz. III. WUBP w Rzeszowie
4. Akta sprawy Mykoajewycza

5.

Rusana
6.

Potapa
7. Archiwum
8. Teczka zapasowa
||
||
PA SBU, F. 13, spr. 398, t. 8, k. 219223.

Kopia, maszynopis
W lewym grnym rogu dokumenty odrcznie dopisano: K/K.
Przypisy
a
699
2006-04-13 23:13:54
85
21 1947, ... ()
26
VI

,
[] []
- []
, 21 1947 .

01.03. 15.08. 1947 .
01.03.47 . 64 ,
: , 40 , , , 46 , .
. ,
.
02.03.47 . 60
. , 23 , .
02.03.47 . 150
, .
.
02.03.47 . 10 8- . ,
, . , .
.
04.03.47 . .
[...]
700
2006-04-13 23:13:54
85
21 wrzenia 1947, b.m.w. Tumaczenie raportu (fragmenty)
dowdcy 26 odcinka taktycznego Wasyla Mizernego Rena
dla dowdcy Okrgu Wojskowego VI UPA
Myrosawa Onyszkewycza Oresta
Tumaczenie z jzyka ukraiskiego raportu wojskowego, pisanego przez
czonka org[anizacji] OUN ps. Ren, d[owd]c odcinka UPA emko
w okr[gu] I.
UPA Zachd
San
emko
Postj, dnia 21 wrzenia 1947 r.
Raport
z terenu Nadrejonu Beskyd
za czas od 01.03 do 15.08. 1947 r.
01.03.47 r. 64 onierzy WOP ze wsi Cisna napado na wie Balnica,
gdzie zaaresztowali dwie osoby: Bilo Marij, lat 40, Ukraink i Podstawskiego Michaa, lat 46, Polaka. Z zatrzymanymi odeszli do wsi Cisna. Podstawski zosta nastpnego dnia zwolniony, kobiet za trzymaj dotychczas.
02.03.47 r. 60 onierzy WOP ze wsi Cisna wraz z urawelem napado powtrnie na wie Balnica. Zaaresztowali Fesi Ann, lat 23, Ukraink
i odeszli z powrotem do wsi Cisna.
02.03.47 r. grupa WP z Cisnej w sile 150 onierzy napada na wie Balnica, gdzie przeprowadzia rewizje we wszystkich mieszkaniach. Odeszli
z powrotem do wsi Cisna.
02.03.47 r. 10 onierzy konnych ze wsi Cisna napado o godz. 8-mej na
dom we wsi Balnica, ktry wsypa strzelec urawel. W domu tym przeprowadzili rewizj, pobili dwie kobiety i odjechali do Cisnej. Zaaresztowali
wwczas jedn kobiet
04.03.47 r. posterunek WOP we wsi Czeremcha zosta przeniesiony do
wsi Jaliska.
[...]
701
2006-04-13 23:13:54
13.03.47 . [] 100 ,
()1 , . , ,
.
, . , ,
18- .
13.03.47 . . 35
[] . . , . [ ] .
, , ,
. . [] , [ ] .
, ,
, .
[...]
16.03.47 . . , . ,
. [] [] [] . [] []
16.03.47 .
: [] i [] . 12- , 14-
. , , .
.
17.03.47 . 800 ,
[] , .
, . , .
[...]
18.03.47 . 2-
, , , [?] [-]
702
2006-04-13 23:13:54
13.03.47 r. grupa WOP z Komaczy w sile 100 onierzy napada na

dom (Fajciska 1) koo wsi Jawornik pow. Sanok, w ktrym kwaterowali
onierze z miejscowego kuszcza. Podczas wycofywania si z domu zgino bohatersk mierci trzech strzelcw, ktrzy si dostrzelili, a jeden
zosta ranny. Zwoki zabitych bohaterw zabrali bandyci z WP do wsi Komacza, gdzie pozwolili ich pogrzeba na cmentarzu miejscowym dopiero
po trzech dniach. W domu, gdzie kwaterowali strzelcy, bandyci z WOP
ranili 18-letni dziewczyn postrzaem w nog.
13.03.47 r. WP z m. Baligrd w sile 35 onierzy przechodzio przez
w[ie] ernica do wsi Berenica Wyna. We wsi przeprowadzili rewizj.
U gospodarza Wojtanowskiego Jzefa znaleli kryjwk, ktr polecili natychmiast zasypa. Podczas rewizji ukradli u ww. maszynk do strzyenia oraz brzytw. Aresztowali Moskalika Michaa, Kowczaka Tymk oraz
crk jego Ann, Ryka Jana i Iwank, Mari oraz Rozali Ryk. Wieczorem
odeszli z aresztowanymi do Baligrodu. Tego samego dnia grupa UBP z Leska napada na wie ernica Wyna i tu rozeszli si po domach. W jednym
mieszkaniu zaskoczyli strzelca Medwedia, ktry chcia ratowa si ucieczk, lecz zosta zabity, trafiony nieprzyjacielskim pociskiem.
[...]
16.03.47 r. grupa WP otoczya we w[si] Morochw pow. Sanok mieszkanie, gdzie przebywali powstacy. Powstacy, ujrzawszy nieprzyjaciela,
zaczli wyrywa si z okrenia, podczas tego zosta zabity rej[onowy]
gosp[odarczy] kol. Czajka i strzelec Romko. Rej[onowy] prowidnyk
kol. B. [zosta] ranny.
16.03.47 r. WP o nieznanej liczebnoci otoczyo z trzech stron obozy
oddz[iaw] Ch[rina] i S[tacha] w lasach Chryszczata. O godz. 12-tej
oddziay wycofay si, a o godz. 14-tej nasze oddziay urzdziy zasadzk
na wroga we wsi Kamionki pow. Lesko. Nieprzyjaciel mia w tej zasadzce
trzech zabitych oraz wielu rannych. Nasze oddziay wyszy bez strat.
17.03.47 r. grupa WP w sile 800 onierzy, kwaterujca we wsi Turysko przeprowadzia obaw na lasy Chryszczata pomidzy w[siami] Turysko, Preuki oraz Duszatyn. Po przeprowadzeniu obawy wspomniana
grupa rozdzielia si na dwie grupy, z ktrych jedna zakwaterowaa we
w[si] Duszatyn, druga za we w[si] Preuki.
[...]
18.03.47 r. WP w sile 2-ch pukw otoczyo w lesie midzy wsiami
Zahoczewie, Hoczew, ukowe, Olchowa oraz Dziurdziw oddziay d[owd]cy Ch[rina] i oddzia S[tacha]. Bj rozpocz si o godz. 9-tej
i trwa z maymi przerwami a do wieczora. Podczas walki oddziay nasze
703
2006-04-13 23:13:54
[]. []. 9- .
,
. , . . [] V-5
[i] : , !, . [i] :

. 20 10 . 3 11 ,
. . , .
, 3 , , ,
, ,
, . []
, .
[...]
27.03.47 . ,
, , . [] . .
. . ,
[] .
27.03.47 . 1 []
. .
27.03.47 . [] 20 , . .
27.03.47 . 100 .
28.03.47 . 9- 30 [] [] [].
, 300 []
, . 2.
, , . ,
[] , [] . , . , .
. 2 , .
704
2006-04-13 23:13:55
robiy trzy razy prby przedarcia si w kierunku wsi Dziurdziw Olchowa, Serednie Wielkie ukowe oraz Kulaszne ukowe, co jednak im si
nie udao z powodu podcignicia przez wroga wielkich si wanie w tych
miejscach. Dopiero wieczorem udao si to przy pomocy podstpu. Gdy
d[owd]ca oddziau V-5 Ch[rin] powiedzia: Banderowcw ju nie ma.
Zbirka!, nieprzyjaciel zacz opuszcza zajte stanowiska. Wykorzysta
to d[owd]ca oddz[iau] Ch[rin] i na jego rozkaz oba oddziay przeszy
w lasy Chryszczata przez luk utworzon przez wroga. W walce tej nieprzyjaciel straci 20 zabitych oraz 10-ciu rannych. Nasze oddziay miay
3-ch zabitych i 11 rannych, ktrych zabrano ze sob. W walce tej brali
udzia te bolszewicy. Tego dnia wrg rzuca coraz to nowe posiki, a nawet uywa czogw. Miasto powiatowe Lesko, oddalone od miejsca walki
o 3 km w linii powietrznej, zostao zaalarmowane, a jego mieszkacy przez
cay czas przysuchiwali si walce, podczas ktrej huczao jak w kotle.
W walce odznaczyli si d[owd]cy obydwu oddziaw oraz d[owd]cy
pododdziaw Zajac, Wyrwa i erkaemista Sowa.
[...]
27.03.47 r. Komendantura WOP w Wokowyi wezwaa Rohuna Wasyla,
Stopyka Jzefa, Bryndzi Andrzeja, Pilipa Michaa i ysaka Grzegorza.
Ww. przeszli w lutym i marcu rb. z USRR przez San do w[si] Rajskie.
W Wokowyi zatrzymano ich, a nastepnie odstawiono do m. Baligrodu.
27.03.47 r. MO z Hiczwy1 aresztowao trzech mczyzn z Dziurdziowa. Zarzucano im wspprac z naszym ruchem. Aresztowanych nie zwolniono.
27.03.47 r. WOP z Barwinka w sile 20 onierzy urzdzi zasadzk na
drodze, ktr przechodz nasi speckurierzy na zachd i z powrotem. Zasadzka nie daa adnego rezultatu.
27.03.47 r. grupa WP w sile 100 onierzy przysza do wsi Wola Michowa i tu zakwaterowaa.
28.03.47 r. o godz. 9.30 oddz[iay] Ch[rina] i S[tacha] urzdziy zasadzk na szosie Baligrd Cisna, okoo 300 metr[w] [po]wyej kaplicy, ktra stoi koo drogi do w[si] Konica2. Kiedy oddziay dochodziy do
miejsca, gdzie miay zaj dogodne stanowiska w celu przeprowadzenia
zasadzki, usyszano warkot motorw. Jechay tam dwa samochody wypenione [onierzami] WP w kierunku Cisnej. Jeden samochd by pancerny,
a drugi ciarowy. Jak si pniej okazao, byo to ubezpieczenie przednie.
Zaledwie d[owd]ca Ch[rin] zdy ustawi 2 erkaemy i wysa czaty,
gdy z kierunku Baligrodu nadjechay dwa inne samochody. Pierwszy samochd by osobowy i jechali nim z odkrytymi gowami brzuchaci onierze. D[owd]ca Ch[rin] domyli si od razu, e musz to by wysze
705
2006-04-13 23:13:55
, . [] [i] ,
, : ,
! !. . ,
, ,
, . , ,
( ) .
[] [i]
. , []
25 . . ,
: , . , : , , .
, , ,
, , ,
. ,
. - , ,
: 3. ,
15 (), 4,
, , ,
, . 1917[19]18 .,
, , .
.
, . . . .
28.03.47 .
. - ,
,
.
, [] .
29.03.47 . ,
, . .
. .
706
2006-04-13 23:13:55
osobistoci, wic poda komend: Chopcy, ognia! Jad jakie figury!.

W momencie tym zagrzmiay nasze erkaemy. Z osobowego samochodu
wyskakuj onierze, midzy ktrymi [jest] jeden gruby, z odkryt gow, [ktry] nie zajmujc stanowiska wydaje rozkazy, po czym wszyscy
inni zajmuj stanowiska i ruszaj do natarcia. Rwnoczenie z drugiego
samochodu ciarowego, ktry jecha za osobowym, zeskakuj spokojnie
(jak gdyby wcale nic nie byo) onierze w czarnych beretach i otwieraj
ogie maszynowy po naszych stanowiskach. D[owd]ca Ch[rin] wydaje rozkaz pierwszemu pododdziaowi naciera na nieprzyjaciela i flankowa go. Wywizuje si intensywna walka, ktra trwaa ok[oo] 25 minut.
Nastpnie nieprzyjaciel ostrzeliwuje si i odstpuje potokiem w kierunku
lasu Jabonki. Do potoku wbiega gruby, ysy onierz z okrzykiem:
Generale, jestem trafiony!. Przybiega do niego dwch onierzy, do
ktrych mwi: Chopcy, wecie mnie, umieram. Wtenczas serie erkaemw naszych erkaemistw dobijaj ostatecznie, jak si pniej okazao,
generaa broni, drugiego wiceministra obrony narodowej Karola wierczewskiego oraz jednego onierza, ktry przybieg zabra go, a innego
rani i ten ucieka. Oddziay nasze nie wszczy pocigu za odstpujcym
wrogiem, gdy by w tym czasie dobrze wyposaony. W zasadzce tej
prcz II-go wiceministra obrony narodowej, generaa broni Karola wierczewskiego, zostali zabici jeszcze: 1 porucznik i 2-ch onierzy3, a prcz
tego byo rannych 15 onierzy (ciko), w tym pukownik Gerhard4,
ktry wg informacji ludnoci cywilnej po przewiezieniu go do szpitala
zmar. Zabity gen. broni Karol wierczewski bra udzia w rewolucji bolszewickiej w latach 1917[19]18, a podczas wojny domowej w Hiszpanii
dowodzi brygad midzynarodow jako gen. Walter. Rwnie i pk Gerhard by uczestnikiem wojny domowej w Hiszpanii. Obydwaj walczyli
tam po stronie czerwonego, tzw. demokratycznego rzdu. W zasadzce tej
oddziay nasze nie miay adnych strat.
28.03.47 r. po zabiciu gen. broni Karola wierczewskiego wstrzymano w m. Lesko wszelki ruch, z miejsca zarzdzono zamknicie sklepw
i innych przedsibiorstw, a na ulice wzbroniono wychodzi. Zwoki wierczewskiego przewieziono samochodem do wsi Wola Postoowa, a nastpnie samolotem do m. Rzeszowa.
29.03.47 r. w terenie, szczeglnie w czci pnocnej i na szosie Lesko
Baligrd wielki ruch. W kierunku m. Baligrodu jad wielkie grupy WP.
Do m. Sanoka przyjechaa dywizja warszawska oraz grupy z m. Rzeszowa.
Midzy ludnoci ustawicznie kr pogoski, e w gry jedzie 30 000
[onierzy] WP na obaw przeciwko banderowcom.
[...]
707
2006-04-13 23:13:55
. . ,
30 000 .
[...]
01.04.47 . [] [] . , 100 . . a

.
23.01.
47 . .
[] , [],
, . ! , ,
. , , 26 ,
6 , , ,
, . ,
,
. ,
. 3 , 3 4 .
. [...]a, , .
. 5,
[] . [] . . : 5 , 20 ,
( ), 6 , 8
-, 11 , 3000 [] , 22 , 8 , 15 , .
[...]
05.04.47 . [] 22 , [ ]
: 38 [], 17 [],
22 [], 42 [],
35 [], 24 [], 17 [], 17 [], 17 [],
32 [], 41 [], -
708
2006-04-13 23:13:55
01.04.47 r. oddz[ia] d[owd]cy B. urzdzi zasadzk na szosie Cisna

Baligrd, 100 metrw [po]niej miejsca zasadzki na gen. wierczewskiego. W czasie tym wspomnian szos posuwali si tyralier i skokami onierze grupy specjalnej WP od Cisnej a do miejsca zasadzki na
gen. wierczewskiego. Grupa ta bya w okresie zimowym bardzo aktywna i braa udzia w likwidacji naszego punktu sanitarnego dnia 23.01.47 r.
w lasach Chryszczata Ww. grupa, doszedszy do miejsca zasadzki na
gen. wierczewskiego, na rozkaz swego d[owd]cy, porucznika Droga
wolna, chopcy, wsiada na auto! wszyscy onierze wsiadaj na samochd, ktry przedtem jecha za nimi i ruszaj z miejsca. Gdy tylko samochd zrwna si z miejscem zasadzki naszego oddziau, zosta ostrzelany
ogniem huraganowym naszych erkaemw, w wyniku czego zoyo swe
gowy na miejscu zasadzki 26-ciu bandytw, 6-ciu poddao si do niewoli,
a jeden, ranny w grzbiet, uciek do wysiedlonej wioski Bystre, gdzie skona
w pewnym domu. Podczas ognia z naszej strony kilku bandytw zdyo
jeszcze zeskoczy i ostrzeliwa si, lecz zostali zniszczeni natarciem naszych strzelcw. Dwch oficerw tej bandyckiej grupy, widzc krytyczn
sytuacj, rozerwao si granatami. Wrd zabitych byo 3-ch porucznikw,
3-ch podporucznikw oraz 4-ch podoficerw. Reszta strzelcy. [...]a -ciu
ujtych oddano w rce SB. Wrd zabitych by te komendant posterunku
MO w Cisnej kpr. Duplak Jan5, ktry zim pomaga ww. grupie w zakadaniu sieci agenturalnej wrd naszej ludnoci cywilnej. Z naszej strony
zgin d[owd]ca pierwszego pododdziau st. sierant Jar. Zdobyto: 5 nowych erkaemw Diegtariewa, 20 dyskw do nich penych amunicji (kady co czwarty pocisk ucity), 6 pistoletw TT, 8 nowych PPSz, 11 nowych
karabinw, 3000 szt[uk] amunicji karabinowej, 22 kouszki, 8 paszczy,
15 par nowych butw, reszta trzewiki.
[...]
05.04.47 r. UBP z Leska przeprowadzi w Lesku aresztowanie
22 Ukraicw z Krywego nad Sanem, ktrzy przyszli tam w celu wyrobienia dowodw osobistych: Orendacz Jerzy l[at] 38, Chowanec Mikoaj l[at] 17, Klucznyk Tymko l[at] 22, Hodowanec Pawe l[at] 42,
Sywuycz Fedio l[at] 35, Kuma Pawe l[at] 24, esyk Dymitr l[at]
17, Mastya Kosc l[at] 17, Bajda Wasyl l[at] 17, Orendacz Jerzy s. Fedia l[at] 32, Jaskiwka Fedio l[at] 41, Mastya Wasyl l[at] 18, Wasylczyszyn Mikoaj l[at] 32, Hirniak Antoszko, sotys l[at] 56, Hirniak
Tymko l[at] 20, Hudanycz Stefan l[at] 33, Mastya Pawe l[at] 27,
Mastya Dymitr l[at] 25, Petrowycz Jan l[at] 26, Dacio Wasyl l[at]
36, Jaskiwka Jerzy l[at] 35, Bajda Oeksa l[at] 27. Wszystkim ww.
zarzucono wspprac z banderowcami, a przybycie ich do Leska uwa-
709
2006-04-13 23:13:56
18 [], 32 [], ,
56 [], 20 [], 33
[], 27 [], 25 [], 26 [], 36 [],
35 [], 27 []. [] , [] .
.
[...]
27.04.47 . [] 400
. , . []
. . 200
.
27.04.47 . . 200
, . 150 .
150 . . ,
.
27.04.47 . 200
. , . .
27.04.47 . .
.
28.04.47 . : , , , , -, , , , , , , [] [.] , , , ,
, , , , , , ,
, [] [.] , [] [.] , 6, , , , , , , , , , , , , ,
, , , , [?],
, , , , , ,
[?], , , .
29.04.47 . : , , ,
, , , , , , , , , .
30.04.47 . : [?], ,
, , .
6000 ( ) [] . 3000 [] ,
1200 [] .
710
2006-04-13 23:13:56
ali za zbieranie wiadomoci na korzy banderowcw. Dotychczas nikt

z nich nie zosta zwolniony.
[...]
27.04.47 r. WP w sile 400 onierzy przeprowadzio obaw w lesie nad
w[si] Rudawka, ktra nie daa adnych wynikw. Tego samego [dnia] do
w[si] Wola Nina przysza grupa WP z m. Rymanowa w sile 200 onierzy
jako dopenienie.
27.04.47 r. z Rymanowa przyszo do w[si] Lipowiec 200 onierzy WP,
za do w[si] Czeremcha 150 onierzy. Tego samego dnia grupa WP
w sile 150 onierzy przesza ze w[si] Wola Nina lasami do w[si] Puawy,
a std ponownie wrcia w tym samym kierunku.
27.04.47 r. grupa WP w sile 200 onierzy urzdzia napad na w[ie]
Preuki, nastpnie za odesza do w[si] Turysko.
27.04.47 r. grupa WP w iloci nieznanej przysza do w[si] Terka i tu
zakwaterowaa.
28.04.47 r. grupa WP wysiedlia nastpujce wioski: Wola Nina, Wola
Wyna, Polany Surowiczne, Surowica, Rudawka-Jaliska, Wisok Dolny,
Wola Skowa, Wola Jaworowa, Wola Piotrowa, Tokarnia, Czystohorb, Doyca k[oo] Komaczy, Duszatyn, Preuki, Turysko, Balnica, Maniw,
Wola Michowa, Smolnik, upkw, Jawornik, ubracze, Liszna, Doyce
k[oo] Cisnej, Krywe k[oo] Cisnej, Przysupczyk6, Tworylne, Studenne,
Zawj, Buk, Kobylskie, Jaworzec, Terka, Bukowiec, Polanki, Grzanka,
Wola Grzaska, opienka, Tyskowa, Radziejowa, Berenica Wyna, Wola Matiaszowa, Rajskie, Sikawiec [?], Zawz, Polaczyk, Myczkw, Berenica Nina, ernica, erdenka, Zdwizen [?], Zahoczewie, Nowosiki,
Czaszyn oraz Brzozowiec.
29.04.47 r. grupy WP wysiedliy wsie: Kamienne, Bechowka, Ratnawica, Zboiska, Wolica, Serednie Wielkie, Choce, Kalnica, Karlikw,
Ponna, Przybyszw, Szczawne, Zawadka Morochowska.
30.04.47 r. grupy WP wysiedliy wsie: Koliczawa [?], Roztoki Dolne,
Wysoczany, Rzeped, Radoszyce oraz Kulaszne.
W pierwszym wysiedleniu udzia brao 6000 (sze tysicy) [onierzy] WP, podczas drugiego wysiedlenia udzia brao 3000 [onierzy] WP,
a w trzecim 1200 [onierzy] WP.
Wysiedlenie naszej ludnoci przeprowadzio WP w sposb bardzo
szybki, gdy w przecigu czterech godzin kady gospodarz musia spakowa si i wyjecha ze wsi. W niektrych wioska, jak na prz[ykad] Krywe
n. Sanem, Tworylczyk, Tworylne, Studenne, Buk, Doyca, Liszna, Polanki oraz ernica WP dao ludnoci tylko dwie godziny do wyjazdu.
Z powodu tak krtkiego czasu ludno nie miaa monoci zabrania ze
711
2006-04-13 23:13:56
,
. , [] . , , , , , , , .
,
: , , , , , ,
, . .
[] , , ,
. , ,
6 .
, : , , , ?. ,
. , ,
, , ,
, , ,
, , .
: ,
, , , , , . ,
. , : ,
. . , ,
, . .
, ,
, , .
29.04.47 . [] 600
... . . [] [] [].
[] . .
[] .
5- [] .
16.04.47 . 9- [] [] ,
.
300 , . . . . . , ,
[] , [] ,
712
2006-04-13 23:13:56
sob swych maszyn gospodarskich: mockarni, mynkw do czyszczenia

zboa, sieczkarni, pugw, bron, sprztu domowego, maszyn do szycia,
ziemniakw itd. Wszystko to zabraa polska ludno cywilna razem z WP
do m[iast]: Baligrd, Sanok, Lesko, Rymanw, a nawet do Krosna. Podczas
wysiedlania onierze WP pocieszali ludno, e wysiedlaj ich tylko na
czas likwidacji banderowcw, a nastpnie po upywie 6-ciu miesicy bd
mogli powrci w swe strony rodzinne.
Podczas opuszczania swych miejscowoci ludno bardzo pakaa
i mwia do naszych strzelcw: My jako jeszcze ten czas przeyjemy, ale
w jaki sposb wy, biedni, bdziecie bez nas walczy?. Prosili, by na wypadek jakiej zmiany nie zapomina o nich. Kto mia troch czasu, ten
wynosi do lasu lub te chowa do kryjwek wszelkie rzeczy, jak bielizn,
obuwie, maso, ser, zboe, a nawet bydo, a nastpnie wskazywali miejsca
ukrycia naszym, by oni to mogli zuytkowa, a nie wrg.
Caa ludno z wysiedlonych wiosek zostaa spdzona do nastpujcych
punktw zbornych: Mchawa, ukawica, Zagrz, Szczawne, Komacza,
upkw, m. Bukowsko, Nowosielce i Prusiek. Na tych punktach dzielono
ludno na trzy grupy na grup A, B oraz C. Najwicej ludzi przydzielono do grupy C. Byli to prawdopodobnie najbardziej podejrzani, ktrzy
z miejsca zostali aresztowani. Na tych punktach zbiorczych trzymali ludzi
przez trzy tygodnie.
Podczas wysiedlenia najbardziej podejrzane o wspprac z nami wioski zaraz palono na oczach ludnoci.
29.04.47 r. WP w sile 600 onierzy przeprowadzio obaw na las
Magura i las Put... nad w[si] Tworylne. W wyniku obawy zostali
zabici kuszczowy Denysenko i strz[elec] Soki z oddz[iau] d[owd]cy
S[tacha]. W czasie tej obawy nieprzyjaciel zniszczy szaasy Wihora
kuszczowego II rejonu i nadrejonowego gosp[odarczego] kol. Ja. Ww.
lasy WP przeszo tyralier. Obawa ta trwaa od godz. 5-tej do pnego
wieczora.
16.04.47 r. o godz. 9 oddzia k[omandy]ra B podczas przejcia
ze w[si] Jaworzec w lasy opinnik napotka grup WP w sile okoo
300 onierzy, przechodzcych ze w[si] Wokowyja do w[si] Cisna. Spotkanie nastpio we w[si] Buk. Podczas strzelaniny, jaka tu si wywizaa,
oddzia k[omandy]ra B podzieli si na dwie grupy, z ktrych jedna przesza rz[ek] Solink i udaa si w kierunku lasw opinnik, a druga pod
d[owdz]twem k[omandy]ra B zawrcia w kierunku w[si] Jaworzec.
W wyniku walki nieprzyjaciel straci 6-ciu zabitych oraz 13-tu rannych.
Z naszej strony zabity zosta strzelec Hrim
05.04.47 r. o godz. 4 buczucznyj (szef kompanii) Cz z oddz[iaem]
k[omandy]ra B, pomimo wyranego zakazu k[omandy]ra pododdz[ia-
713
2006-04-13 23:13:56
[] [] . .
6 13 . .
05.04.47 . 4- [] , ( ) [] [] , [] [] 508, 4- []
[]. 5- []
500 . .
. . . ()
()
, . , ,
. . . . []
.
, . ,
[] , , .
: 1 1 . : 3 , . . 1 [], 1 . 1 .
[...]
02.05.47 . 500
[] , . ,
. . 2-
. 70
[], .
02.05.47 . 200
[] , -
. [] [] []
.
[...]
05.05.47 . [] 1200 , [] ,
714
2006-04-13 23:13:56
u] 508, poszed wraz z 4-ma strzelcami do w[si] ernica zbiera podarki

witeczne dla oddz[iau]. Okoo godz. 5-tej tego dnia grupa WP w sile
500 onierzy otoczya w[ie] ernic. Nieprzyjaciel obsadzi kady
pagrek i potok. Nasi strzelcy zaczli przedziera si potokiem do lasu
Kniae. St. wistun (plutonowy) Bystryj oraz wistun (kapral) Zaliznyczenko oderwali si podczas wycofywania od dwch innych strzelcw,
a otoczeni ze wszystkich stron przez nieprzyjaciela, walczyli do ostatniego
naboju. Pod koniec, widzc sytuacj bez wyjcia, sami si postrzelili. Podczas tej walki st. wist[un] Bystryj zastrzeli porucznika WP. Pozostali
nasi strzelcy wistun Matij wraz ze st. strz[elcem] oraz kuszczowym gospodarczym Kymem przedarli si szczliwie przez trzy czaty nieprzyjacielskie do lasu Kniae. Buczycznyj Cz. nie przedar si z innymi
strzelcami, tylko ucieka w gr wsi i schowa si na strychu jednego domu.
Zauway to nieprzyjaciel i otoczy ten dom, a bucz[ucznyj] Cz., widzc
krytyczn sytuacj, zastrzeli si. Podczas tej walki nieprzyjaciel straci
zabitych: 1 porucznik i 1 sierant oraz kilku szeregowych rannych. Nasze
straty: trzech zabitych, w tym 1 bucz[ucznyj], 1 st. wistun oraz 1 wistun.
[...]
02.05.47 r. grupa WP w sile 500 onierzy przeprowadzia akcj na szaas BSB oraz kwaterujcy oddzia k[omandy]ra B w lasach opinnik.
Oddzia nasz wycofa si i mimo pocigu wroga za nim zerwa z nim kontakt oraz zada mu dotkliwe straty. Z naszej strony jeden ranny strzelec
dobi si. Nieprzyjaciel mia 2-ch zabitych oraz kilku rannych. W miejscu
postoju oddziau nieprzyjaciel odnalaz 70 kg misa i zniszczy koty do
gotowania, ktrych oddzia nie zdy zabra.
02.05.47 r. grupa WP w sile 200 onierzy przeprowadzia obaw
w kompleksie lasu Magura nad w[si] Procisne, gdzie zaskoczyli Orodek
Rejonowy rejonu I-go oraz komandyra odcinka wraz z ochron. R[ejonowy]
O[rodek] i k[omandy]r odcinka wraz z ochron wycofali si bez strat.
[...]
05.05.47 r. grupa w sile 1200 onierzy, kwaterujca we w[siach] Zatwarnica i Hulskie przeprowadzia obaw na terenie od w[si] Dwernik do
w[si] Zatwarnica oraz Suche Rzeki [?]. Podczas obawy tej zostali zabici:
strz[elec] Dobrobut, strz[elec] Dubyna oraz kol. Zena. Ww. grupa
przeprowadzia te zasadzki nocne.
[...]
Na odcinku I-go rejonu od w[si] Woosate, Ustrzyki Grne, Bereki, Stuposiany oraz Sianki grupy nieprzyjacielskie w sile 10 000 onie-
715
2006-04-13 23:13:57
. [] [?].
[] , [] . .
[] .
[...]
- [] , , , 10 000 , 16.04.47 .
,
. ,
, [] , [ ] .
. .
. , , . , . .
,
. .
[] , , , . ,
. 10 1947 .
.
, [] .
.
*
*
*
06.06.47 . 400 ,
. 18- . [] , . . . 8 .
.
09.06.47 . 10 . 30 []
[] ,
. , . . 12
716
2006-04-13 23:13:57
rzy urzdziy wielk obaw, ktra trwaa od 16.04.47 r. do koca miesica. W czasie tych obaw nieprzyjaciel zakwaterowa we wszystkich
wioskach, lasach oraz pooninach. Oddzia k[omandy]ra Ora, ktry
w tym czasie kwaterowa na tych terenach, by przez cay [czas] przeladowany przez wroga do tego stopnia, e zosta zmuszony do odejcia do
USRR. Wszystkie magazyny zboowe tego oddziau nieprzyjaciel znalaz
i zniszczy. Obawy na tym odcinku przeprowadzane byy systemem szachowym. Przeszukano dokadnie wszystkie potoki oraz pooniny. Najbardziej dokadn, prawie precyzyjn obaw urzdzi nieprzyjaciel na
terenie wsi Bukowiec, Beniowa i Sianki. Nie byo tu metra ziemi, gdzie
wrg nie wbiby swego sztychu. Wg wywiadu nieprzyjaciela miaa si tu
znajdowa UHWR. Podczas obawy bolszewicy obstawili bardzo silnie
swoj granic, nad ktr latay samoloty bolszewickie. Zaprowiantowanie otrzymyway grupy WP od bolszewikw. W czasie tym grupy WP
spaliy cerkwie we w[siach]: Ustrzyki Grne, Woosate, Bukowiec, Beniowa oraz Stuposiany. Prcz tego wrg spali wszystkie pozostae domy
i ca wie Ustrzyki Grne. Okoo 10 maja 1947 r. nieprzyjaciel cign
z tego terenu wiksz cz swych wojsk. Do koca czerwca na terenie
tym dziaay tylko dwa bataliony kwaterujce we w[siach] Ustrzyki Grne i Woosate. Bataliony te kadego dnia wysyay wzmocnione patrole
w rnych kierunkach tego terenu i wystawiay obserwatorw na najwyszych szczytach grskich.
*
*
*
06.06.47 r. grupa WP w sile 400 onierzy kwaterujca we w[si] Wetlina naskoczya o godz. 18 na oddzia k[omandy]ra B kwaterujcy
w lesie nad w[si] Wetlina. Po krtkiej strzelaninie oddzia odstpi bez
strat. Nieprzyjaciel mia 8-miu zabitych oraz kilku rannych. Nastpnego
dnia wiksza grupa WP przeprowadzia obaw na las Beskid
09.06.47 r. o godz. 10.30 grupa WP w nieznanej iloci napada na oddzia k[omandy]ra B kwaterujcy w lesie zatwarnickim nad Poonin
Wetlisk. Wywizaa si walka trwajca p godziny. Nastpnie oddzia
wycofa si bez strat. Nieprzyjaciel mia 12 zabitych i duo rannych. Atakujcego nieprzyjaciela nasi strzelcy przywitali cigym gwizdaniem i wyzwiskami.
19.06.47 r. oddziay k[omandy]ra B. i Ch[rina] przeszy na terytorium sowackie, gdzie ujy dwch onierzy sowackich, ktrzy po przesuchaniu zostali zwolnieni. W nocy z 19 na 20.06.47 r. onierze ci naprowadzili na kwaterujce w lesie oddziay k[omandy]ra Ch[rina] oraz B.
717
2006-04-13 23:13:57
. .
19.06.47 . [] [a] , ,
. 19 20.06.47 . [a] , [] .
.
20.06.47 . [] [] [a] []
[] - .
[] ,
, , , .
, [] ,
[] [a]
.
[] [], , ,
[].
15 000
[?], ,
, , , . .
[] ,
1947 .
.
15 000
.
. ,
, ,
.
01.06.47 . 6000
, 20.06.47 . [] [] , 50 000 [].
26.06.47 . 9- [] 3 90
(990 ) . 7,
[]
[] . . , .
, .
[...]
718
2006-04-13 23:13:57
wojsko, ktre ostrzelao ww. oddziay. Podczas tego napadu kilku naszych
strzelcw zostao lekko rannych.
20.06.47 r. oddz[ia] k[omady]ra Ch[rina] wsplnie z oddz[iaem]
k[omady]ra B. przeszy granic czechosowacko-polsk. Podczas przekraczania granicy jako pierwszy szed oddzia k[omady]ra B., ktry mia
ubezpiecza skrzydo, czego jednak nie zrobi. Z tego powodu, gdy oddz[ia] k[omady]ra B. przekroczy ju granic, WP uderzyo z boku na
oddz[ia] k[omady]ra Ch[rina] i rozbio go na dwie czci. Jedna cz
w sile dwch rojw przesza wraz z oddz[iaem] k[omady]ra B. na polsk
stron, druga za cz, tj. reszta oddziau, zawrcia na stron sowack.
Z pocztkiem maja grupa w sile 15 000 onierzy przeprowadzia dwudniow obaw na lasy Chryszczata od wsi Przecz [?], Turysko, Kamienne, Sukowate po wsie Cisna, ubracze, Balnica. Obawa bya bezskuteczna. Nastpnie mae grupy WP zakwateroway w rnych miejscach
ww. lasw i przez cay czas ich tu pobytu, tj. do poowy czerwca 1947 r.,
urzdzay obawy i wysyay patrole na mniejsze odcinki.
W drugiej poowie maja grupa WP w sile 15 0000 onierzy przeprowadzia znowu obaw dwudniow. Przeszukali wszystkie potoki i odnaleli wszystkie magazyny zboowe kuszczw. Nastpnie grupa ta odesza
do wsi lecych naokoo tych lasw, inna za cz odesza w teren, znajdujcy si po wschodniej stronie szosy Baligrd Cisna.
01.06.47 r. KBW oraz WP w sile 6000 onierzy przeprowadzio obaw na lasy Chryszczata, ktra trwaa do dnia 20.06.47 r. Podczas obawy
tej zostali zabici: czotowy Zenko z oddz[iau] k[omady]ra S. oraz rejonowy gospodarczy Wij, ktry mia wwczas przy sobie 50 000 z.
26.06.47 r. o godz. 9-tej trzy bombowce bombardoway przez 90 minut
kompleks lasu Chryszczata (990 m) nad w[si] Mykw7, gdzie by wyznaczony punkt zborny oddz[iau] k[omady]ra Ch[rina] i k[omandy]ra S. po
walce na Sowacji. W tym samym czasie do w[si] Osawica przyjechaa pancerka, ktra ostrzeliwaa te miejsca z armatek. Wioski dookoa tych lasw
byy zablokowane przez WP, ktre leao na stanowiskach w okopach.
[...]
01.08.47 r. grupa WP w sile 500 onierzy, ktra zakwaterowaa we
w[siach] Zatwarnica, Hulskie i Krywe n. Sanem wysay silne patrole
w sile 80100 onierzy w lasy nad w[siami] Krywe, Hulskie, Zatwarnica,
Suche Rzeki i Jaworzec. Patrole te penetroway lasy do dnia 15.08.47 r.
Nastpnie grupa ta podzielia si na dwie grupy, z ktrych jedna odesza do
w[si] Cisna, druga za do Wokowyi.
Sawa Ukrainie!
719
2006-04-13 23:13:57
01.08.47 . 500 ,
[] , []
80100 [] , , , .
15.08.47 . , . , . .
!
()
. .
: . .
3- .

, . 13, . 398, . 8, . 2445.
, .
- -
: .
: .
3
:
.
4
(19211971), , 19461947 34 , 1950 1; 1952,
1954, .
5
(1904 . .), 2 1947.
6
: .
7
: .
1
2
720
2006-04-13 23:13:57
() Ren
p. o. Dowdca odcinka emko
Tumaczy: K. I.
Odbito w 3-ch egz.
Otrzymuj wg rozdzielnika
PA SBU, F. 13, spr. 398, t. 8, k. 2445.
Kopia, maszynopis
Przypisy
a
Brak liczby.
Prawdopodobnie: Hoczew.
Prawdopodobnie: Koonice.
3
Wedug oficjalnych danych zginli: ppor. Krysiski i szer. Strzelczyk.
4
Gerhard Jan (19211971), ppk, w l. 19461947 dca 34 pp, od 1950 szef Wydz. III Operacyjnego OW 1; aresztowany w 1952, wiziony do grudnia 1954, nastpnie w PAP.
5
Duplak Jan (ur. 1904), zgin w Jabonkach 2 kwietnia 1947.
6
Prawdopodobnie: Przysup.
7
Prawdopodobnie: Mycw.
1
2
721
2006-04-13 23:13:58
86
10 1947, .

-
, 10 1947 .
-
10 10 1947 .
. ,
, , , ,
.
,
, . , .
,
, . 150 ,
.
, , 4292 , :
1257
1. -
158
2.
3.
415
4.
823 []
5.
455 []
6.
1184 []
, , , , , .
,
- ,
. . ,
||
||
722
2006-04-13 23:13:58
86
10 padziernika 1947, Lublin. Sprawozdanie Penomocnika
do spraw Przesiedleczo-Osiedleczych Jana Gilasa z przebiegu akcji
przesiedleczo-osiedleczej w wojewdztwie lubelskim
Lublin, dnia 10 padziernika 1947 r.
Tajne
Sprawozdanie
z przebiegu akcji przesiedleczo-osiedleczej
od dn[ia] 10 sierpnia do dn[ia] 10 padziernika 1947 r.
Czy to wskutek raportw ob. wojewody lubelskiego, czy te na skutek moich sprawozda sytuacyjnych do Ministerstwa Administracji Publicznej i interwencji Ministerstwa u kompetentnych wadz, zagroone
przez bandy UPA tereny powiatw Hrubieszw i Tomaszw Lubelski
otrzymay wiksze zabezpieczenie w postaci wikszej iloci wojska
i przysanych oddziaw KBW, ktrego zadaniem jest gwnie walka
z bandami.
W zwizku z tym nastpio uspokojenie w terenie i zahamowanie paniki, jaka ogarna nasiedlonych osadnikw wskutek palenia wsi. Ci, ktrzy w miesicu lipcu i sierpniu br. uciekli z powrotem do starych miejsc
zamieszkania, zaczynaj wraca na przydzielone im przez powiatowych
penomocnikw poukraiskie gospodarstwa i dokonuj zasieww jesiennych. W ten sposb powrcio na teren powiatu hrubieszowskiego i tomaszowskiego okoo 150 rodzin, a reszta czeka na cakowit likwidacj band.
W tej chwili stan osadnictwa w szeciu powiatach wojewdztwa lubelskiego objtych akcj W wynosi 4292 rodziny w tym:
1257 rodzin
1. Biaa Podlaska
158
2. Bigoraj
3. Chem
415
4. Hrubieszw
823 [rodziny]
5. Tomaszw
455 [rodzin]
6. Wodawa
1184 [rodziny]
Cieszce si najwiksz frekwencj powiaty, mimo sabej gleby, s na
og najspokojniejsze i posiadaj nadmiar drobnorolnikw narodowoci
polskiej, natomiast powiaty yzne jak Hrubieszw i Tomaszw Lub[elski]
wskutek permanentnej repatriacji s sabo zaludnione i na skutek pooenia
bliej centrum faszystowsko-upowskiego, s stale naraone na dywersj
z ich strony. Dlatego te ob. wojewoda zadecydowa, aby na przewidziane
ostatnio (22 IX 47) do wysiedlenia 600 rodzin z wojewdztwa lubelskiego
||
||
723
2006-04-13 23:13:58
(22 47) 600 , [] , 687 , 1706

.
22 . . . ,
72 (232 ),
. 2058 ,

600 , . , ,
.
.
, , , ,
,
. 9 - ,
[].
, , , - . , ,
1947 .
, , - , .
() .
724
2006-04-13 23:13:58
oczyci z obcych elementw ww. dwa powiaty, na ktrych pozostao 687

rodzin, l706 osb ukraiskiego pochodzenia.
Akcja W jest w toku od 22 wrzenia br. wycznie na terenie powiatw hrubieszowskiego i tomaszowskiego. Jedynie z wodawskiego powiatu
przesiedlono jeden transport w liczbie 72 rodzin (232 osoby) najbardziej
podejrzane o sympatie nacjonalistyczne. Dotychczas pozostao jeszcze
na terenie wojewdztwa lubelskiego 2058 rodzin pochodzenia ukraiskiego, z czego przewidziano do przesiedlenia z wojewdztwa lubelskiego
600 rodzin do wojewdztwa olsztyskiego i szczeciskiego i ewentualnie dalszy kontyngent na Ziemi Lubusk. Zarzdzenie to jednak zostao
z powodw mi nieznanych odwoane i caa akcja na powiecie Tomaszw
i Hrubieszw zostaa wstrzymana, odeszy tylko z tych dwch powiatw
dwa transporty.
Jeeli chodzi o nasiedlanie, to na razie, czy to wskutek zbliajcej si
zimy, czy moe z uwagi na pokazujce si jeszcze bandy UPA, niewielu
[jest] reflektantw na wyjazd do powiatu hrubieszowskiego i tomaszowskiego, dlatego te w 9-ciu powiatach odwoaem penomocnikw przesiedleczo-osiedleczych i z powodu zakoczenia akcji osiedleczej, na
terenie powiatu Bigoraj i Chem odwoaem dwch dalszych. W tej chwili
penomocnicy powiatowi urzduj w powiatach: hrubieszowskim, tomaszowskim, wodawskim i bialsko-podlaskim. Sdz, e jeli nie bdzie dalszego przesiedlania ludnoci ukraiskiej, to ca akcj skocz do grudnia
1947 r. i przeka cao Dziaowi Rolnictwa i Reform Rolnych, poniewa
we wczeniejszym terminie z uwagi na powstae niedocignicia natury
formalno-prawnej nie bd mg akcji zakoczy.
() Gilas J.
725
2006-04-13 23:13:58

-
3 1947 .

,
:
[]
347
[]
75
422
.-.
.-.

2185
1257
926
2.
181
158
3.
712
415
1963
823
1140
1885
455
1430

[]

1.
5.
4.
6.
1663
1184
420
8589
4292
39181
, 7 1947 .
()
, 310, . 128129.
, .
726
2006-04-13 23:13:58
Wykaz ilociowy
stanu osadnictwa na terenach powiatw objtych akcj przesiedleczo-osiedlecz wojewdztwa lubelskiego na dzie 3 padziernika 1947 r.
L.p.
Nazwa powiatu
Biaa Podlaska
Ilo rodzin
wysiedlo- nasie- do wysienych
dlonych
dlenia
2185
1257
926
2. Bigoraj
181
158
3. Chem
712
415
1963
823
1140
1885
455
1430
1663
1184
420
8589
4292
39181
1.
4. Hrubieszw
5.
Tomaszw
Lubelski
6. Wodawa
Razem:
Lublin, dnia 7 padziernika 1947 r.
Uwagi
Z powyszej liczby
naley wyczy
gospodarstwa przewidziane pod zalesienie: gm. Kode
347 gospodarstw
gm. Piszczac
75 gospodarstw
Razem 422 gospodarstwa
Akcja przesiedl.-osiedl. zakoczona
Akcja przesiedl.-osiedl. zakoczona
Akcja osiedlecza
trwa
Akcja osiedlecza
trwa
Pozostae gospod[arstwa] przeznaczono na upenorolnienie
() Gilas
A MSWiA, MAP 310, k. 128129.

Sprawozdanie w lewym grnym rogu piecz z napisem: Urzd Wojewdzki Lubelski. Woj. Penomocnik do spraw Przesiedleczo-Osiedleczych. Lublin, ul. Spokojna 4, pok. 56. Tel. 18-80,
wewn. 159 nocny 205; u dou dokumentu, w prawym rogu okrga piecz z godem pastwowym w rodku i napisem w otoku: Wojewdzki Penomocnik do spraw PO w Lublinie oraz podpis
odrczny J. Gilasa pod piecztk: Wojewdzki Penomocnik do spraw PO Gilas Jan.
727
2006-04-13 23:13:58
. [] - . , . , 4, . 56.
. 18-80, . 159 205; ,
:
[]-[ ] .
[]-[ ]
.
: []-[ ]
. []-[ ] .
. : 3916.
2006-04-13 23:13:59
Wykaz u dou dokumentu okrga piecz z godem pastwowym w rodku i napisem w otoku:
Wojewdzki Penomocnik do spraw PO w Lublinie oraz podpis odrczny J. Gilasa pod piecztk:
Wojewdzki Penomocnik do spraw PO Gilas Jan.
Przypisy
1
2006-04-13 23:13:59
87
24 1947, .
1947 .

1947 .
.
[...]
4) .
:
382
1.
1292
2.
8816 []
3.
122 []
4.
10 []
5.
49
6.
1357
7.
||
||
||
[...]
II.
[...]
2) .

.
. ,
, , ,
.
[...]
III.
[...]
IV. .
1) , .
:
730
2006-04-13 23:13:59
87
24 padziernika 1947, Lublin. Sprawozdanie sytuacyjne wojewody
lubelskiego Wacawa Rzgi za wrzesie 1947 r.
Sprawozdanie sytuacyjne
Wojewody Lubelskiego za miesic wrzesie 1947 r.
I. Oglna sytuacja polityczna
[...]
4) Mniejszoci narodowe.
Na terenie wojewdztwa zamieszkuj nastpujce mniejszoci narodowe:
1) Niemcy
2) ydzi
3) Ukraicy
4) Biaorusini
5) Litwini
6) Czesi
7) Inni
382
1292
8816
122
10
49
1357
osoby

[osb]
[osoby]
[osb]

||
||
||
[...]
II. Stan bezpieczestwa
[...]
2) Dziaalno organizacji tajnych.
Na og dziaalno organizacji tajnych na terenie wojewdztwa zmalaa do minimum. Byy tylko sporadyczne wypadki napadw w niektrych powiatach. Na wschodnich terenach wojewdztwa pomimo, e bandy
UPA zostay przetrzebione przez oddziay wojskowe, MO i UB to jednak
w miesicu wrzeniu miay miejsce napady rabunkowe z podpaleniem wsi,
a w szczeglnoci w powiecie bialskim i tomaszowskim.
[...]
III. Oglna sytuacja gospodarcza
[...]
IV. Akcje specjalne
1) Repatriacja, napyw i rozmieszczenie repatriantw.
W miesicu wrzeniu na teren wojewdztwa przybyo repatriantw:
731
2006-04-13 23:13:59
: 586 , 669 , : 292 , 46 , 168 , 8 , 41 114 .

: 75 , 100 , : 24 , 8 , 16 , 2 , 9
41 .
, .
, , , , : 14 386, 58 897.
: 78, 278.
, [] 15 482, []
83.
2) .
22 .

600 .
, .
30 . . : 9844,
37 158.
[...]
() .
, 73, . 8287.
, .
732
2006-04-13 23:13:59
Ze Wschodu: rodzin 586, osb 669, w tym: rolnikw 292, robotnikw

46, rzemielnikw 168, kupcw i pracownikw handlowych 8, pracownikw umysowych 41 i bez zawodu 114.
Z Zachodu: rodzin 75, osb 100, w tym: rolnikw 24, robotnikw 8,
rzemielnikw 16, kupcw i pracownikw handlowych 2, pracownikw
umysowych 9 i bez zawodu 41.
Repatriantw i przesiedlecw osiedlonych w miastach na terenie wojewdztwa lubelskiego w miesicu sprawozdawczym nie byo.
Ilo repatriantw i przesiedlecw osiedlonych na gospodarstwach
wiejskich: poniemieckich, poukraiskich, politewskich i pobiaoruskich od
pocztku do okresu sprawozdawczego: rodzin 14 386, osb 58 897.
W okresie sprawozdawczym: rodzin 78, osb 278.
Ilo gospodarstw wiejskich obsadzonych przez repatriantw i przesiedlecw od pocztku okresu sprawozd[awczego] 15 482, w okresie
sprawozd[awczym] 83.
2) Akcja przesiedlecza.
W miesicu sprawozdawczym akcja W zostaa ponownie rozpoczta
22 wrzenia. Z terenu powiatw hrubieszowskiego i tomaszowskiego przewidziano do przesiedlenia 600 rodzin. Dotychczas z terenu powiatu wodawskiego przesiedlono tylko jeden transport, a z hrubieszowskiego cztery
transporty i na tym akcja zostaa przerwana.
Od pocztku akcji W do 30 IX rb. przesiedlono: rodzin 9844, osb
37 158.
[...]
Wojewoda
() W. Rzga
733
2006-04-13 23:13:59
88
30 1947, [].
I II -
1947 .
I.
1 2
1947 .
- ,
-
, [] .
, , , ,
.
, - .
.
,
. ,
, - .
,
, 47/48 .
, ,
.

- - , .

, . , , .
,
1947 ., , 1, - . , ,
.
,
. . ,
734
2006-04-13 23:13:59
88
30 grudnia 1947, [Lesko]. Sprawozdanie PUBP w Lesku
dotyczce sytuacji w I i II Okrgach OUN-B w okresie
od lipca do grudnia 1947 r.
I. Sytuacja w terenie za czas od lipca do grudnia 1947 r.
wrd OUN i UPA
na terenie Okrgu nr I i II
Do akcji przesiedleczej na terenach poudniowo-wschodnich, ktre byy baz dziaalnoci terenowo-organizacyjnej i zaopatrzeniow organizacji
OUN i UPA, ww. organizacje nie byy przygotowane. W rzeczywistoci,
jaka zaistniaa, zostaa przerwana czno w terenie, a szczeglnie midzy
orodkami kierowniczymi, ktre z tytuu swych funkcji mogy poda na
miejscu jakie instrukcje, dlatego kadry zostay zdezorientowane i pozostay na miejscu bez adnej opieki. Kady si faktu musia by zdany
na wasn inicjatyw i decyzj. Sie terenowa zdecydowana bya pozosta
na miejscu, za niektre oddziay UPA przeszy bez specjalnych instrukcji bd na tereny CSR, bd na terytorium ZSRR. Oderwani czonkowie
UPA pozostali bez adnej cznoci na terytorium Polski z planem przetrwania akcji wysiedleczej, eby pniej drog legalizacji pozosta przez
okres zimowy 47/48 w Polsce, wzgldnie przej na terytorium ZSRR,
w zalenoci od nawizania kontaktu z czynnikami organizac[ji] OUN
i przy pomocy organizacji.
W czasie trwajcej akcji Wojska Polskiego oddziay UPA w okrgach
II-gim i III-cim zostay rozbite i bardzo powanie przetrzebione, tracc
duo skadu osobowego w zabitych i ujtych. Prawie w caoci zostaa zlikwidowana sotnia pod d[owdz]twem Szuma na terenie pow. lubaczowskiego, gdzie te zgin sam Szum. Zostay te rozbite sotnie Bryla,
Kaynowycza, Tuczy i czciowo Kruka.
Buraka, zgromadziwszy przy sobie rozbitki sotni Kryacza
i astiwki, ktrzy zginli w czerwcu 1947 r., na rozkaz Orana1, przeszedszy granic polsko-czesk w rejonie Nadrejonu Beskyd, usiowa
przez terytorium CSR doj do okupacyjnej strefy amerykaskiej, lecz
na terenach CSR zosta rozbity, a sam obecnie znajduje si w rkach
czeskich.
Na terytorium CSR zosta te rozbity Brodycz vel Roman ze swoj sotni i te obecnie znajduje si w wizieniu w CSR. Na wasn rk
przeszed do CSR bez oddziau sotenny Kaynowycz, i tam obecnie ley
ranny w szpitalu.
735
2006-04-13 23:13:59
, , , .

, .
[] , .
.
.

, []
.
,
[] .
[] , , .
- , , []
, , , . [] []
[] .
,
[] , ,
.

1947 .
, 3 XII 47 . ([]: 1, 2, 3).
3 1947 . , ,
1947 . , [] []
4 :
1. ,
[]
.
736
2006-04-13 23:14:00
Do okupacyjnej strefy amerykaskiej przeszed z nieliczn grup swej

sotni Hromenko vel Zenowij.
Na tereny ZSRR przeszy z [Nadrejonu] Beskyd sotnie UPA Chrina, Bira i Stacha w rejonie Sianki pow. Lesko, gdzie wg ostatnich
danych operuj w rejonie Sambora.
Na podstawie powyszego, na terenie woj. rzeszowskiego zwartych
jednostek UPA faktycznie nie ma.
Podczas operacji Wojska Polskiego zostaa te bardzo dotkliwie przetrzebiona sie terenowa org[anizacji] OUN, jednak zasadniczy zrb org[anizacji] OUN przetrwa i pozosta nadal w terenie. Jedynie z Nadrejonu
Beskyd odszed na wasn rk nadrejonowy prowidnyk Mar ze swym
sztabem na tereny CSR, gdzie obecnie wraz z Horysawem ref[erentem] SB w Nadrejonie Beskid znajduj si w wizieniu.
Przed kierownictwem org[anizacji] OUN stano zagadnienie dostosowania si do nowych warunkw, wytworzonych na skutek akcji GO Wisa.
Brak zaopatrzenia i podrywanie bazy materialno-informacyjnej, jak
bya ludno, zmusi org[anizacj] do zmiany struktury i taktyki w terenie, dostosowujc si do nowej rzeczywistoci oraz, mwic jzykiem
organizacji, rozadowania czciowo terenu z kadr, ktre pozostay.
Kierownictwo org[anizacji] OUN zadecydowao przerzuci wiksz ilo
czonkw na tereny ZSRR i w tym celu nawizao cisy kontakt z org[anizacj] OUN na terenie ZSRR. Po nawizaniu kontaktu ustalono skad
grup, ktre miay przechodzi wraz z cznikami org[anizacji] OUN
z terenu ZSRR, ktrzy przybyli w charakterze [przewodnikw] na teren
Polski. Przesyanie z poszczeglnych grup zaczo si od poowy sierpnia
1947 r.
O sposobie przesyania ludzi na teren ZSRR traktuj sztafety znalezione w bunkrze Rusana na terenie pow. przemyskiego w dniu 3 XII 47 r.
(za. nr 1, za. nr 2 i za. nr 3).
Wg notatek znalezionych w bunkrze Rusana vel Trojana, w pow.
przemyskim 3 XII 47 r. z odprawy Orana, ktr przeprowadzi w sierpniu 1947 r., cz[onkw] org[anizacji] OUN podzielono na 4 grupy.
1. Jednostki kierownicze, ktre przechodziy na teren ZSRR na konkretnie oznaczone miejsca, celem podjcia nowych funkcji w org[anizacji]
OUN na nowym terenie.
2. Zdolne i rewolucyjne kadry otrzymay kontakty poprzez teren
Samborszczyzny (Ostap, Inhu) z wyborem: doczy do oddziau
Chrina i Bira, wzgldnie przedosta si do swych rodzin. W tym
celu org[anizacja] OUN ustalia z niektrymi czonkami adresy ich
rodzin na terenie ZSRR i hasa, dziki ktrym mona bdzie ich od-
737
2006-04-13 23:14:00
2. (, ) , .
[]
, ([] 4).
([] 5).
3. [] , : , [] ,
. , ,
, 47/48 . .

, [],
, .
([] 6).
4. [] , .
, []
, ,
,
[] 3.
[]
, ,
.
, ,
, [] [] ,
,
1948 .

.
, - , [] . - .
[] .
738
2006-04-13 23:14:00
szuka na wypadek potrzeby (za. nr 4). Niektrzy czonkowie dostawali pisemne skierowania do czynnikw org[anizacji] OUN na terenie
ZSRR (za. nr 5).
3. Kadry niepewne i fizycznie wyczerpane org[anizacja] OUN formalnie zdemobilizowaa dajc im prawo wyboru pozostania na terytorium
Polski, bd przejcia za granic na teren ZSRR bez prawa korzystania
z cznoci i kontaktw org[anizacji] OUN oraz dostania si do swych rodzin. Ci, co pozostali na terytorium Polski, dostali dokumenty z obowizkiem zalegalizowania si w celu przetrwania przez okres zimowy 47/48
i organizacja omwia z nimi punkty korespondencyjne dla dalszego kontaktu. Wg wskazwek organizacji ta kategoria czonkw winna przejecha
na Ziemie Odzyskane, szczeglnie w woj. szczeciskie i olsztyskie poniewa na tamtejszym terenie grupuje si powana ilo przesiedlecw.
Traktuje o tym notatka (za. nr 6).
4. Powanym ciarem dla org[anizacji] OUN bya grupa czonkw
chorych i rannych, ktrych Oran nazywa rekonwalescentami. W stosunku do nich org[anizacja] nakazaa cz[onkom] pozostaym na terenie
Polski opiekowa si nimi do czasu wyzdrowienia, rozwizujc sprawy ich
rozmieszczenia, jak [w pkt.] 3.
Decyzja o przejciu wikszej iloci cz[onkw] org[anizacji] OUN
z Polski na teren ZSRR zostaa podyktowana koniecznoci rozadowania
terenu, a nie specjaln z gry przewidzian taktyk.
O tym, eby cz[onkowie] org[anizacji] OUN, ktrzy przeszli na teren ZSRR, mieli z powrotem wraca na wiosn 1948 r. na tereny Polski,
dotychczasowe instrukcje i sztafety, ktre s w naszym posiadaniu, nie
traktuj.
Zadaniem na przyszo jest jedynie utrzymanie cisej cznoci midzy sob.
Z terenw Polski, a zwaszcza z powiatw poudniowo-wschodnich,
org[anizacja] OUN nie zrezygnowaa, nastawiajc si na dalsze kontynuowanie pracy w stylu polityczno-propagandowym. W tym celu na terenie
byego kraju Zakerzoskiego zostaa wyznaczona nowa struktura org[anizacyjna] OUN z odpowiedni obsad personaln.
[...]
IPN, MBP XI/37, k. 24.
Kopia, maszynopis.
739
2006-04-13 23:14:00
[...]
I, XI/37, . 24.
, .
.
: [] [] 15
1947 1 V 1948 .
(19202002), , , , ;
19451947 - ; 1947
; 1949 - , 1951
; 11 1953 ,
.
1
2006-04-13 23:14:00
Przypisy
Przy akapicie na dolnym marginesie dopisano odrcznie: Plan dalszego rozpracowania

i likwidacji org[anizacji] OUN i UPA na terenie woj. rzeszowskiego od 15 XII 47 do
1 V 1948.
1
Haasa Wasyl (19202002), ps. Oran, Dniprowkyj, Bis, Nazar; w l. 19451947
referent propagandy Krajowego Prowidu OUN-B w Polsce; we wrzeniu 1947 przeszed do
USRS; od 1949 krajowy prowidnyk OUN-B na Woyniu, od 1951 dca GO Piwnicz; 11 lipca
1953 aresztowany przez organy bezpieczestwa MWD USRS, zgodzi si na wspprac.
2006-04-13 23:14:00
89
10 1948, . 2-

-

. -17-
[]
. __________
. __________
__________ . .
. __________
. __________
. __________
,
1947 . .
1 (), []
-
19471948 . ,
,
.
1947 . , , , , , [?]
, , - , 4 10 - ,
, :
1. ,
, 7x7, 35 ,
. , , ,
, , .
.
,
, , , ().
742
2006-04-13 23:14:00
89
10 lutego 1948, Kijw. Informacja Zarzdu 2-N MGB USRS
dotyczca przekroczenia granicy ZSRS przez czonkw
OUN-B oraz SB OUN
cile tajne
Egz. Nr a-17-a
K[opia]
Do Zast[pca] Naczelnika UMGB obwodu__________
tow. __________
Naczelnik Zarzdu Ochrony MGB__________ k[olei]
tow. __________
Zast[pca] Naczelnika Zarzdu Wojsk Pogran[icznych] MWD Okrgu___
tow. __________
Z materiaw, ktre wpyny do MGB USRS wynika, e w sierpniu
1947 roku szef propagandy Krajowego Prowidu OUN tzw. Zakerzonia
ORAN wyda rozporzdzenie szefom nadrejonowych i rejonowych prowidw OUN Okrgu Nr I (Polska), [eby] wraz z czonkami swych band
przekroczyli granic radziecko-polsk i w okresie zimowym 19471948
roku zaktywizowali dziaalno miejscowego podziemia nacjonalistycznego w obwodach lwowskim, drohobyckim, stanisawskim i w innych obwodach Zachodniej Ukrainy.
We wrzeniu 1947 roku w okolicy przygranicznych wsi Kalwaria, Jureczkowa, Sarakosce [?], Niankowice, Aramw, Mizowica [?] i Olszanica
na odcinku granicy pastwowej midzy Dobromilem, Chyrowem, Ustrzykami Dolnymi obwodu drohobyckiego przekroczyli granic radziecko-polsk, w grupach od 4 do 10 ludzi, nastpujcy czonkowie podziemia
ounowskiego, przebrani w mundury Wojska Polskiego:
1. Szef SB rejonowego prowidu OUN Choodnyj Jar, ounowski pseudonim POTAP vel 7x7, okoo 35 lat, urodzony w m. Dobromil obwodu
drohobyckiego, niskiego wzrostu, szatyn, wosy zaczesuje do gry, twarz
owalna, smaga. Uzbrojony w automat PPSz oraz pistolet TT.
Przebywajc na terenie Choodnego Jaru utrzymywa osobisty
kontakt i [prowadzi] korespondencj ze swoj on HOOD Marij vel
KRICZKOWSKAJA, zamieszka we wsi Jarkowo wojewdztwa szczeciskiego (Polska).
2. KOCZEROW Wasyl, ounowski pseudonim PUHACZ, czonek
bandy POTAPA. Jego ona, ounowski pseudonim WOROBYCZ, uro-
743
2006-04-13 23:14:01
2. , , . , ,
. , , 5 . 1945 .
, .
3. B-2,
, , 35, . , , , ,
, , ,
. 15- 9.-
-
, .
4. -2,
.
5. . . , , ,
, , , , ,
1814-97, 30, .
, , , , .
7,65.
-
, ,
.
6. 1, , ,
, .
, , , , , ( ) 33,
.
7. ,
, , :
().
8. A-1,
, , , , 27,
, , , , . 9.
744
2006-04-13 23:14:01
dzona w m. Dobromil obwodu drohobyckiego, pracowaa u POTAPA

w charakterze maszynistki, miaa swoj ochron [skadajc si z grupy] do
5 osb. W 1945 roku wyjechaa do mias[ta] Lwowa, gdzie mieszka po dzi
dzie z dwjk dzieci.
b3. Kierownik rejonowego prowidu W-2, ounowski pseudonim TISO vel WOJCZUK, 35 lat, urodzony w m. Dobromil obwodu drohobyckiego, redniego wzrostu, szatyn, o siwych, zaczesanych na bok
wosach, twarz smaga, pociga, na twarzy ma blizn po uderzeniu koskim kopytem. Uzbrojony w automat PPSz oraz 15-nabojowy pistolet
kalibru 9-b.
Przed przekroczeniem granicy polsko-sowieckiej utrzymywa stosunki
z RUSANEM i swoj on, mieszkajc do dzi w zachodnich wojewdztwach Polski.
4. Gospodarczy rejonowego prowidu W-2, ounowski pseudonim TEREMET.
5. Szef propagandy Krajowego Prowidu OUN tzw. Zakerzonia HAASA Wasyl, ounowskie pseudonimy BATYJ, ORAN, DNIPROWKYJ, CZERNOMORKYJ, ZENON, NAZAR, BIS, 1814-97,
30 lat, urodzony w jednym z osiedli podmiejskich Lwowa. redniego wzrostu, wosy zaczesuje do gry, blondyn, twarz okrga, smaga. Uzbrojony
w automat PPSz oraz pistolet Walther kalibru 7,65.
Przed przekroczeniem granicy polsko-sowieckiej utrzymywa stosunki z czonkami szczebla kierowniczego Krajowego Prowidu OUN
w amerykaskiej strefie okupacyjnej STACHEM, WOODYMYREM
i SYCZEM oraz na terenie zachodnich obwodw Ukrainy z TUREM
i WOLTEM.
6. SAWCZYN Marija1 vel HAASA vel GENTALSKAJA vel KRUPINSKAJA, ounowski pseudonim MARICZKA. Punkt cznoci ma
u CHIMKO Zinowii vel ZEENSKAJA vel HRUSZECKAJA vel MAJEWSKAJA Elizaweta, ounowski pseudonim ZOJA, mieszkajcej na
Pradze (dzielnica Warszawy) przy ulicy Targowej nr 33, wynajmuje mieszkanie u SIMCHODZKIEJ Marii.
7. Adiutant HAASY Wasyla SOROKA Sawko, ounowski pseudonim PTACH, jego ona KOZERINSKAJA Anna, ounowski pseudonim
PEREKA mieszkaa we wsi Zagrzyce wojewdztwa szczeciskiego
(Polska).
8. Szef rejonowego prowidu OUN A-1, dziaajcego w lasach kormanickich koo Przemyla, ounowski pseudonim UGOWYJ vel JASNIN, urodzony w obwodzie stanisawskim, 27 lat, niskiego wzrostu,
szatyn, wosy zaczesuje do gry, twarz okrga, rowa. Uzbrojony w automat PPSz oraz pistolet FN kalibru 9.
745
2006-04-13 23:14:01
-
, , .
9. ,
.
10. A-1 .
11. A-1 2, ,
(), 25, ,
, , , .
9,65.
1945 . . .
12.
, , ,
11-14-, (), 28,
, , , ,
. .
-
3, ,
.
13. 4,
, , 2-2,
(), 30, , , , , .
. .
.
14. ,
.
15. , , , 100--,
. , 30, , , , , .
.
16. ,
.
17. .
18. , , , 2-5, , 30, , , ,
, , . .
746
2006-04-13 23:14:01
Przed przekroczeniem polsko-sowieckiej granicy utrzymywa stosunki

z RUSANEM, HRYHORIJEM vel KOD oraz ORANEM.
9. cznik UGOWEGO KASZUBINSKIJ Bohdan, ounowski
pseudonim NESTER.
10. Komendant rejonu A-1 STEPOWYJ.
11. Szef SB rejonowego prowidu OUN Krit A-1 HARBACZ Wasyl2, ounowski pseudonim ORACZ, urodzony we wsi Nehrybka powiat
Przemyl (Polska), 25 lat, redniego wzrostu, krzepkiej budowy ciaa, szatyn, wosy zaczesuje na bok, twarz pociga. Uzbrojony w automat PPSz
oraz pistolet FN kalibru 9,65.
Rodzina HARBACZA w 1945 r. wyjechaa z Polski i do dzi mieszka
w m. Sambor obwodu drohobyckiego.
12. Szef okrgowego prowidu OUN HUK Myrosaw s. Tarasa,
ounowskie pseudonimy HRYHORIJ vel KOD vel 11-14-K, urodzony
w powiecie Przemyl (Polska), 28 lat, redniego wzrostu, szatyn, wosy zaczesuje na bok, twarz blada i pociaga, oczy gboko osadzone. Uzbrojony
w automat PPSz i pistolet TT.
Razem z nim granic sowiecko-polsk przekroczy jego brat HUK
Jewhen3, ounowski pseudonim SZCZYPAWKA oraz cznicy RY,
OEN i STEPAN.
13. Szef SB okrgowego prowidu OUN HARBACZ Iwan4, ounowskie
pseudonimy STARYJ vel POUHATOR vel 2-2, urodzony we wsi
Nehrybka powiat Przemyl (Polska), 30 lat, wysokiego wzrostu, szczupy,
szatyn, wosy zaczesuje na bok, twarz smaga. Uzbrojony w automat PPSz
i pistolet. Jego ona mieszka w mie[cie] Sambor.
14. Zastpca szefa okrgowego prowidu OUN JARYJ vel CZORNYJ.
15. Szef nadrejonowego prowidu OUN, ounowski pseudonim RUSAN vel TARAS vel 100-R-ZET, urodzony w m. Sokal obwodu
lwowskiego, 30 lat, redniego wzrostu, szatyn, wosy zaczesuje na bok,
twarz mizerna, blada. Uzbrojony w automat PPSz i pistolet.
16. cznik ORANA KRUP Pawe, ounowski pseudonim PIMSTWA.
17. Czonek grupy band[yckiej] ORANA CZMIL.
18. Szef rejonowego prowidu OUN, ounowski pseudonim IHOR vel
HOMIN vel 2-5, urodzony w obwodzie lwowskim, 30 lat, niskiego
wzrostu, brunet, wosy zaczesuje do gry, twarz smaga, pociga, mizerna. Uzbrojony w automat PPSz i pistolet FN.
Jego ona MAZIAR Marija mieszka w mie[cie] Lwowie, studiuje na
Akademii Med[ycznej]. Jej siostra pracuje w rejonie samborskim jako nauczycielka.
747
2006-04-13 23:14:01
. , , .
,
.
.
.
[] 2-
()
10 1948 .
Nr 7/3/428
.
:
3 2-
()
, . 11, . C-9108, . 175178.
, .
- -
- -
.
.
, , . ; 1945.
2
, , I
.
3
, , . ; .
4
, , , a - .
1
748
2006-04-13 23:14:01
Kady z nich przy przekroczeniu granicy zabra ze sob papier, kalk

i matryc w celu wyrabiania rozmaitych pieczci.
Wszystko to opisane powyej zostao przedoone w celu poinformowania oraz przedsiwzicia rodkw i poszukiwania wymienionych osb.
O wynikach poszukiwania prosz informowa.
Zast[pca] naczelnika Zarzdu 2-N MGB USRS
Podpukownik () PASTELNIAK
10 lutego 1948 r.
Nr 7/3/428
mias[to] Kijw
Za zgodno:
Naczelnik Wydziau Oddziau 3 Zarzdu 2-N MGB USRS
Kapitan () APKOWSKIJ
P SBU, F. 11, spr. S-9108, k. 175178.
Przypisy
a- -a
b- -b
Wpisano odrcznie.
Wzdu akapitu na marginesie pionowa kreska.
Sawczyn Marija, ps. Mariczka, ona W. Haasy; w 1945 kierownik Ukr. Czerwonego
Krzya w Przemyskiem.
2
Harbacz Wasyl, ps. Oracz, ref. SB rejonu I nadrejonu Choodnyj Jar.
3
Huk Jewhen, ps. Szczypawka, brat M. Huka; czonek bojwki SB etuna.
4
Harbacz Iwan, ps. Staryj, Pouhator, po akcji Wisa zca Rusana prowidnyka
OUN-B w Rzeszowskiem.
1
749
2006-04-13 23:14:02
90
27 1948, ...

,

1947 .
[?].
, ,
,
, .
. ,
,
, . .
, , ,
, . ,
. ,
, ,
. .
. ,
, ,
, , . , , ,
. .

. , -
. . .
750
2006-04-13 23:14:02
90
27 lutego 1948, b.m.w. Wycig z protokou przesuchania
Woodymyra Szczyhelkiego Buraki
cile tajne
Wycig
z protokou zezna SZCZYHELKIEGO Woodymyra,
pseudonim BURAKA
Pod koniec maja 1947 roku wraz ze swoj grup UPA przebywaem
w masywie lenym Kurmanicza[?]. Przyby do mnie cywilny cznik
polityczny, podporzdkowany HRYHOROWI, informujc, e mam stawi si u kierownika politycznego ORANA, ktry w tym czasie przebywa w innym miejscu odcinka, ni my. ORAN by krajowym referentem politycznym. W kwestii politycznego kierownictwa podlegay mu
wszystkie walczce zgrupowania UPA oraz ludno cywilna. Przez siatk
cywiln rozumiem [siatk] na caym terytorium Polski.
W tym samym dniu, gdy otrzymaem rozkaz, stawiem si u ORANA, ktremu nawietliem sytuacj mojej sotni UPA i narzekaem na ze
zaopatrzenie oraz warunki, w jakich czonkowie UPA musz teraz walczy. Mwiem nie tylko o swojej sotni, ale te o sotni KRYACZA
i ASTIWKI. Przed moim spotkaniem z ORANEM, ten ostatni
oznajmi onierzom z mojej sotni, e gdyby sytuacja w Polsce staa si nie
do wytrzymania, to trzeba bdzie przedosta si do Austrii do amerykaskiej strefy okupacyjnej. Nazwa miasta nie zostaa podana.
W trakcie naszego spotkania ORAN interesowa si sytuacj wojskow na moim terenie. Poinformowaem go, e musimy codziennie stacza
walki z Wojskiem Polskim, e nie mamy co je, poniewa wsie zostay
ewakuowane oraz e jeli taka sytuacja potrwa duej, nie utrzymamy si
i zostaniemy rozbici. ORAN oznajmi, e koniecznie musimy wytrwa,
poniewa on nie ma cznoci z wyszym dowdztwem. Ustanowienia
cznoci oczekuje kaego dnia.
W wypadku rzeczywicie powanej sytuacji bez wyjcia mam wraz
ze swoj sotni oraz z grupami ASTIWKI i KRYACZA przenie
si na odcinek Krynica. Otrzymaem polecenie poczenia si z HROMENK, ktry przebywa na pnocny zachd od mias[ta] Przemyl.
HROMENCE miaem przekaza rozkaz pozostania na swoim odcinku
oraz poczenia si z prowidnykiem HRYHOREM. Zaproponowaem
ORANOWI, [by] w wypadku wyjtkowo cikiej sytuacji (napomkn-
751
2006-04-13 23:14:02
, [] (
), .
, , .

. , . .
:
[] [] 1 1
()
27 II 48 .-a
a-
, . 11, . C-9108, . 12, . 100101.

, .
: [] .
- -
752
2006-04-13 23:14:02
em o tym w trakcie rozmowy), sotnie UPA sprboway przej przez terytorium Czechosowacji do amerykaskiej strefy okupacyjnej. ORAN
nie wypowiedzia si na temat mojej propozycji. Oznajmi tylko, e w sprawie przemieszczenia si na Zachd nie ma on wytycznych od naczelnego
dowdztwa. W wypadku [zaistnienia] sytuacji bez wyjcia, mam dziaa
wedug wasnego uznania. Na tym nasza rozmowa si zakoczya, rozstalimy si i od tej pory z ORANEM si nie spotykaem. Jego miejsce
pobytu nie jest mi znane.
Za zgodno:
Zast[pca] Nacz[elnika] 1 Wydziau 1 Zarzdu MGB USRS
Major () ADYGIN
27 II 48 r.-a
a-
P SBU, F. 11, spr. S-9108, t. 12, k. 100101.

Kopia, maszynopis
Na dokumencie odrczna adnotacja: Do sprawy Orana.
Przypisy
a- -a
Wpisano odrcznie.
753
2006-04-13 23:14:02
91
1956, .

, ..... 1956 .
-a
I.
150 000
1.
(60 000), (30 000), (20 000), (15 000), (15 000), (5000), (12 000) (8000) :
, .
(
) , .

, . 10 462 3000 ,
850 .
, ,
,
.

,
.

.
, [] , . ,
, -,
.
754
2006-04-13 23:14:02
91
Maj 1956, Warszawa. Notatka informacyjna MSW
w sprawie ludnoci ukraiskiej w Polsce
Warszawa, dnia ..... maja 1956 r.
aPoufne-a
Informacja
w sprawie ludnoci ukraiskiej
I.
Na terenie kraju zamieszkuje okoo 150 000 osb narodowoci ukraiskiej1.
Najwiksze skupiska tej ludnoci s w wojewdztwach: olsztyskim (60 000), koszaliskim (30 000), rzeszowskim (20 000), lubelskim
(15 000), wrocawskim (15 000), gdaskim (5000), zielonogrskim (12 000)
i szczeciskim (8000).
Osiedlanie si ludnoci ukraiskiej na Ziemiach Odzyskanych odbywao si w okresie, kiedy ju lepsze gospodarstwa byy rozdysponowane.
W wielu wypadkach lokowano po kilka rodzin na jednym gospodarstwie (Olsztyskie, Zielonogrskie) i na najgorszych gospodarstwach,
o niepenym stanie budynkw gospodarczych lub uszkodzonych.
W wyniku takiego osadnictwa sytuacja ludnoci ukraiskiej jest do
trudna, np. w wojewdztwie olsztyskim na 10 462 gospodarstw ukraiskich ponad 3000 wymaga kapitalnego remontu, a 850 w ogle nie nadaje
si do uytku i wymaga natychmiastowej zamiany.
Sytuacj t pogarsza fakt, e mimo kilkakrotnych wystpie poszczeglnych prezydiw WRN dotychczas nie zwikszono puli przydziau materiaw budowlanych i kredytw bezzwrotnych dla zainteresowanych wojewdztw.
Ta i inne trudnoci gospodarcze zgaszane byy przez ludno ukraisk na naradach aktywu ukraiskiego, organizowanych w terenie z inicjatywy Ministerstwa Spraw Wewntrznych.
S one jedn z gwnych przyczyn powracania wysiedlonych na poprzednie miejsce zamieszkania.
wiadczy o tym chociaby fakt, e najwicej powraca z wojewdztwa
olsztyskiego, gdzie sytuacja tej ludnoci jest bodaj najcisza. Np. w wielu
miejscowociach powiatw: Morg, Growo Iawieckie, Reszel i inne, czsto kilka rodzin ukraiskich mieszka w jednym niezbyt duym budynku.
Do czsto spotyka si, e rodzina chopska [liczca] 610 osb mieszka
w jednym pokoju i to niekiedy na pitrze.
755
2006-04-13 23:14:02
, , 610
, , .

.
1955 . [ ] .

.
, , , ,
. ( VI 1952 .)
800 .
,
, ( , , , ,
).
, , . , ,

,
.
, ,
.
.
II.
,
1955 . , , ,
, , .
( )

, , .
756
2006-04-13 23:14:03
Nielikwidowanie tego stanu rzeczy pogbia jeszcze bardziej wrd

ludnoci ukraiskiej poczucie niezadowolenia z ich pobytu na Ziemiach
Zachodnich.
W szczeglnoci powroty na dawne miejsce zamieszkania wzrosy
w 1955 r. i w dalszym cigu trwaj.
Powroty dotycz przewanie wojewdztwa lubelskiego i rzeszowskiego.
Prezydium WRN w Lublinie w zasadzie przyjmowao wszystkich powracajcych bez wzgldu na to, czy gospodarstwo ich zostao rozdysponowane, czy nie. Ogem dotychczas (od VI 1952 r.) powrcio do wojewdztwa lubelskiego okoo 800 rodzin.
Wszyscy powracajcy z reguy d do odzyskania swoich dawnych
gospodarstw, osiedlajc si na razie, gdzie kto moe (w PGR, spdzielniach produkcyjnych, u krewnych, znajomych, a nawet do czsto na byych swoich gospodarstwach u osiedleca).
Pojawienie si powracajcych na dawnym miejscu zamieszkania wywouje czste ktnie, bijatyki i niepokj wrd osiedlecw. Niektrzy
osiedlecy pod wpywem cigych upomnie ze strony powracajcego,
opuszczaj swoje gospodarstwa i osiedlaj si w miastach lub urzdzaj
gospodarstwo swoje na dziakach przyzagrodowych spdzielczych, a niekiedy zgaszaj ch wyjazdu na Ziemie Zachodnie.
Spord powracajcych wielu nie pracuje i znajduje si w trudnych warunkach materialnych i mieszkaniowych.
W wojewdztwie rzeszowskim Prezydium WRN w zasadzie nie toleruje samowolnych powrotw.
II.
Praca z ludnoci ukraisk nabraa realnych ksztatw w kocu ubiegego roku po licie Sekretariatu KC PZPR z czerwca 1955 r. Rozpoczto
j organizacj narad z ludnoci ukraisk, na ktrych wyjaniono polityk Partii w kwestii narodowociowej, wysuchiwano krzywd i alw tej
ludnoci, badano wypadki dyskryminacji, przekazywano wiele spraw do
zaatwienia organom wadzy terenowej.
W wyniku przeprowadzonych narad (na szczeblu powiatu) nastpio
pewne zblienie si prezydiw rad narodowych do problemu ukraiskiego w terenie, uaktywniajc w powanym stopniu ludno ukraisk pod
wzgldem gospodarczym i politycznym, przyczyniajc si do likwidacji
w zasadzie podziemia kulturalnego i jzykowego.
W wojewdztwach koszaliskim, zielonogrskim, gdaskim, wrocawskim nieco polepszono sytuacj gospodarcz Ukraicw (przydzielono lepsze budynki, wyremontowano stare, zlikwidowano czworaki
757
2006-04-13 23:14:03
, , ,
, ,
,
, .
,
.
, - ,
.
. , 12 ,
10, 8, 4.

, 2000 .
, , .
, ,
. , , , ,
.
,

XX 2.

.
- .
. .

, , , , , , , .
758
2006-04-13 23:14:03
zbiorowe domy pofolwarczne, ktre nie zezwalay na normalne prowadzenie gospodarki. W wyniku tych posuni znacznie zmniejszya
si ilo powracajcych na poprzednie miejsce zamieszkania z tych terenw.
W terenie ujawni si do liczny aktyw ukraiski, ktry w wielu
skupiskach wyoni komisje kulturalno-owiatowe, nawizujce wspprac z organami wadzy ludowej w zakresie organizacji ycia kulturalnego
w rodowiskach ukraiskich.
Due osignicia uzyska amatorski ruch artystyczny. Tak w wojewdztwie lubelskim powstao 12 ukraiskich zespow artystycznych,
w koszaliskim 10, w olsztyskim 8, we wrocawskim 4. W trakcie
organizacji s zespoy nauczania jzyka ukraiskiego, ktre objy okoo 2000 modziey ukraiskiej. Biblioteki gromadzkie i powiatowe, cho
jeszcze niedostatecznie, lecz coraz lepiej zaopatrywane s w lektur i pras
ukraisk.
Podstawowym brakiem w pracy wrd ludnoci ukraiskiej jest jej nierwnomierno spowodowana niedostrzeganiem problemu ukraiskiego
w niektrych wojewdztwach. Tak w wojewdztwie olsztyskim, gdaskim, rzeszowskim, szczeciskim duszy czas hodowano bdnym pogldom o rzekomej asymilacji ludnoci ukraiskiej, o naturalnym pochoniciu niskiej kultury ukraiskiej przez wysok kultur polsk.
Na skutek tej gmatwaniny poj w wojewdztwie olsztyskim, rzeszowskim i szczeciskim narady z ludnoci ukraisk rozpoczto dopiero
po XX Zjedzie KPZR 2.
Powanym brakiem jest jednotorowo w wyjanianiu spoeczestwu
kwestii ukraiskiej. Za wyjtkiem wojewdztwa lubelskiego nie prowadzi si prawie nigdzie adnej pracy propagandowo-agitacyjnej z ludnoci
polsk. Prasa centralna nie zamiecia ani jednego artykuu problemowego
na temat kwestii ukraiskiej. Radio polskie rwnie nie przejawia w tym
kierunku adnej aktywnoci.
Na skutek sabego przygotowania teoretycznego pracownikw aparatu rad narodowych w zagadnieniach ujcia kwestii narodowej w ogle,
a w problematyce ukraiskiej w szczeglnoci, pracownicy odpowiedzialni za sprawy narodowociowe ograniczaj si zazwyczaj w praktyce do
mechanicznego oddziaywania na ludno ukraisk, nie wnikajc bliej
w jej psychik, mentalno, obyczaje i nastroje. Prowadzi to do braku zaufania i wzajemnego zrozumienia midzy organami wadzy terenowej a t
ludnoci.
Tak w wojewdztwach wrocawskim, rzeszowskim i zielonogrskim
brak zaufania wykorzystay czynniki zagraniczne, mianowicie organizacja Zwizek emkw (emko-Sojuz) w Kanadzie. Zwizek ten stwo-
759
2006-04-13 23:14:03

.
, ,
, (-) .
, ,
, , .
- [] .
: , ,
,
, .
XX .
- , . . [] 1617
. .
( ,
, ).
,

( ).
- ,
.
760
2006-04-13 23:14:03
rzy rozleg sie korespondentw dla swego organu prasowego Karpacka

Ru i usiuje przej inicjatyw w ideologicznym oddziaywaniu na t
cz ludnoci ukraiskiej, goszc teori, e emkowie nie s Ukraicami, a Rusinami i musz mie swoj wasn organizacj.
Powanym niedocigniciem jest brak jakiegokolwiek zainteresowania
i pracy ze strony Ministerstwa Kultury i [Ministerstwa] Rolnictwa w powyszej sprawie.
Istotnymi niedocigniciami w zakresie pracy z ludnoci ukraisk
jest brak wsppracy midzywydziaowej prezydiw rad narodowych,
kampanijno i niedostateczna analiza wynikw tej pracy, saba obsada
etatowa poszczeglnych stanowisk, gdzie podana jest znajomo jzyka
ukraiskiego, literatury i sztuki ukraiskiej.
Po XX Zjedzie wzrs i pogbi si pozytywny stosunek ludnoci
ukraiskiej do wadzy ludowej.
Obecnie ludno ta aktywnie wcza si do przygotowania zjazdu organizacyjnego Ukraiskiego Towarzystwa Spoeczno-Kulturalnego, wybierajc na naradach aktywu delegatw na zjazd. W Warszawie powoano Komitet Organizacyjny Zjazdu. Termin zjazdu wyznaczono na 1617
czerwca br.
Komitet Organizacyjny zjazdu napotyka na szereg trudnoci natury
personalnej i technicznej (brak lokalu, staego miejsca pracy, trudnoci
w opacaniu zaangaowanych pracownikw).
S liczne sygnay, e delegaci na zjedzie maj zamiar kwestionowa suszno akcji wysiedleczej ludnoci ukraiskiej w latach powojennych i bd domaga si swobodnego prawa powrotu na dawne miejsce zamieszkania (szczegy w tej sprawie s przedmiotem specjalnej
notatki).
Powoanie Ukraiskiego Towarzystwa Spoeczno-Kulturalnego jest
dalszym krokiem w kierunku uaktywnienia ludnoci ukraiskiej w yciu politycznym i gospodarczym kraju, przycignicia mas ludowych do
udziau w rzdzeniu krajem.
Wnioski
W celu peniejszego zabezpieczenia realizacji uchwa Partii w kwestii
ukraiskiej naleaoby:
1) Zachodzi konieczno dokonania krytycznej oceny akcji W. Zdaniem MSW przeprowadzenie akcji W byo niesuszne i wyrzdzio niepowetowane szkody. Zastosowanie obcej socjalizmowi zasady zbiorowej
odpowiedzialnoci caego odamu ludnoci za dziaalno band, wyraajce si w masowym zastosowaniu represji (przymusowe przesiedlenie),
szo w parze z powanym naruszeniem leninowskich zasad polityki naro-
761
2006-04-13 23:14:03
1) .
.
,
( ),
. ( ), ,
, :
, .
.
2) , ,
, , (

). ,
, ,
, , . ,

.
, , . .
.
3) , ( , . .).
, ,
. [ ] , .
, ,
, , , , ,
.
762
2006-04-13 23:14:04
dowociowej. Przeprowadzenie akcji W przynioso w efekcie poza szkodami gospodarczymi (utrata i dewastacja mienia wysiedlonych) powan,
nie naprawion po dzi dzie szkod polityczn, a mianowicie gboki al
u wysiedlonych oraz wzrost nastrojw nacjonalistycznych zarwno wrd
wysiedlonych jak i wrd otoczenia polskiego. Utrwaleniu tego stanu rzeczy sprzyjaa nieprzezwyciona po dzi dzie dyskryminacja w rnych
dziedzinach ycia.
2) Dla naprawienia krzywdy wyrzdzonej ludnoci ukraiskiej i przeciwdziaania tendencjom wyjazdowym wydaje si konieczne znaczne
zwikszenie pomocy materialnej w pierwszej kolejnoci dla najbardziej
potrzebujcych jej przesiedlecw (udzielenie bezzwrotnych kredytw na
remonty i budow zabudowa gospodarczych i przydzielenie potrzebnej
puli materiaw budowlanych). Naleaoby rozway ewentualno przerzucenia na ten cel czci kredytw i materiaw zarezerwowanych dla
akcji osiedleczej, a rwnie przydzielenie przesiedlecom w wypadkach
uzasadnionych gospodarstw przeznaczonych dla akcji osiedleczej. Ponadto naleaoby przeznaczy i zwikszy kredyty na zakup inwentarza i inn
pomoc dla sabszych gospodarstw.
W parze z pomoc gospodarcz powinna i praca majca za zadanie
doprowadzenie do wiadomoci zarwno ludnoci ukraiskiej, jak i ssiadujcej z ni ludnoci polskiej, stanowiska Partii i Rzdu w sprawie tzw.
akcji W.
3) Naley przeciwstawia si tendencjom powrotowym przez wyjanianie trudnoci z tym zwizanych (fakt zajcia gospodarstwa przez osadnika,
dewastacja gospodarstwa itp.).
Zamierzajcy powrci na poprzednie miejsce zamieszkania powinien
zwrci si w tej sprawie do Prezydium WRN wojewdztwa, z ktrego
zosta wysiedlony. Prezydium WRN powinno mu udzieli odpowiedzi, informujc go o moliwoci powrotu na jego dawne gospodarstwo.
W wypadku powrotu mimo negatywnej odpowiedzi Prezydium WRN,
wzgldnie przyjazdu bez uprzedniego poinformowania si, Prezydium
WRN powinno starannie zbada moliwoci osiedlenia powracajcego
w sposb, ktry zapobiegaby konfliktom z obecnym wacicielem.
Dowiadczenie wojewdztwa lubelskiego wskazuje na to, e w szeregu
wypadkw stabilizacj powracajcego nie na swoje uprzednie gospodarstwo udao si uzyska.
W wypadku, gdy zachowanie si powracajcego staje si rdem konfliktw powinien zosta wysiedlony.
Nadmienia si, e podstaw prawn do wysiedlenia mog by przepisy
wykonawcze do dekretu o ochronie granic, uzaleniajce zezwolenie na
zamieszkanie w pasie granicznym od zezwolenia wadz.
763
2006-04-13 23:14:04
, , .
, , ,
.
, , [] .
[] [] , -.
4) [] :
) , ,
)

.
241.V.
, I/198, . 233239.
, .
.
- -
1
2
, () 165 000 .
XX 1425 1956 .
764
2006-04-13 23:14:04
Sprawa opuszczenia gospodarstwa na Z[iemiach] O[dzyskanych] winna by traktowana na rwni ze sprawami opuszczania gospodarstw przez
osadnikw Polakw.
4) Postawi zagadnienie pracy z ludnoci ukraisk na komisj do
spraw rad narodowych w celu:
a) zobowizania zainteresowanych ministrw do wykonywania zada,
wynikajcych z uchwa na odcinku ukraiskim,
b) zobowizania prezydiw rad narodowych do przeanalizowania dotychczasowej pracy w rodowiskach ukraiskich i postawienia odpowiednich wnioskw natury gospodarczej.
241.V.IZ
IPN, MSW I/198, k. 233239.
Kopia, maszynopis.
Brak wystawcy i odbiorcy.
Przypisy
a- -a
Dopisano odrcznie.
1
W rzeczywistoci, jak wynika ze szczegowego zestawienia (poniej) 165 000 Ukraicw.
2
XX Zjazd KPZR odby si 1425 lutego 1956 w Moskwie.
765
2006-04-13 23:14:04
92
19 1956, .
5 1956 .

19.06.1956-a
-
. . -1-
a-
017/56/-50-
,
5 1956 .

[] []

[] []

:
:
1. [] -[]
2. ] ] []-[] []
3.
4. [] []-[]
5.
6. []-[] []
. 1
. 2
. 3
.
. 4
. 5
. 6
. 7
. 8
.
. 9
. 10
. 11
. 12
. 13
.
:
1. 016/56 29 1956 .
766
2006-04-13 23:14:04
92
19 czerwca 1956, Warszawa. Protok posiedzenia Kolegium MSW
z 5 czerwca 1956 r.
Ministerstwo Spraw Wewntrznych
zatwierdzony
w dn. 19.06.1956-a
bProjekt-b
Tajne. Egz.a-1-a
a-
Protok Nr 017/56/c-50-c
z posiedzenia Kolegium MSW odbytego w dniu
5 czerwca 1956 r.
Obecni na posiedzeniu
W[ice]minister
W[ice]minister
W[ice]minister
Dowdca W[ojsk] W[ewntrznych]
Komendant Gwny Milicji Obywatelskiej]
Generalny Dyrektor ds. Zaopatrzenia
I Sekr[etarz] Kom[itetu] Zakadowego PZPR
Dyrektor Gabinetu Ministra
Nieobecni:
tow. Sznek1
tow. Antosiewicz2
tow. Dobieszak3
tow. Huebner
tow. Wolaski4
tow. Fijaek5
tow. Nakoniecznik6
tow. Pawlak7
tow. Minister Wicha8
z powodu choroby
Zaproszeni na posiedzenie Kolegium

1. Dyr[ektor] Zarzdu Administracyjno-Gospod[arczego]
2. Z-ca Dyr[ektora] Zarz[du] Adm[inistracyjno]-Gospod[arczego]
3. Sekretarz OOP
4. Dyr[ektor] Departamentu Spo[eczno]-Adm[inistracyjnego]
5. Naczelnik Wydziau
6. Przedstawiciel Dep[artamentu] Spo[eczno]-Adm[inistracyjnego]
tow. Miko9
tow. Kalwarski10
tow. Hada11
tow. Broniatowski12
tow. Ziemkiewicz13
tow. Sosna
Porzdek dzienny:
1. Zatwierdzenie protokou Nr 016/56 posiedzenia Kolegium z dnia
29 maja 1956 r.
767
2006-04-13 23:14:04
2. -
1 I 1955 . 1 V 1956 .
3. .
[...]
3. .
. : 194446 . 1947 . , , .

.
, [] ,
, .

.
, , .
, .
.
, ,
, .
, . .
, , , , . , , , .
,
, , . . , []-[] []
, ,

.
. : . ,
. .
. , -
768
2006-04-13 23:14:04
2. Sprawozdanie z dziaalnoci Zarzdu Administracyjno-Gospodarczego za okres 1 I 1955 r. l V 1956 r.

3. Informacja w sprawie ludnoci ukraiskiej.
[...]
do pkt. 3. Informacja w sprawie ludnoci ukraiskiej.
Tow. Huebner: W latach 194446 i 1947 wadza na terenach objtych
pniej akcj W naleaa faktycznie do band UPA. Mielimy pene
prawo i obowizek walczy z t kontrrewolucj przy pomocy wojsk regularnych. W walce tej wydawane byy bezwzgldne dyrektywy dot[yczce] ludnoci cywilnej, ktre spowodoway, e caa ludno czynnie
popieraa bandy. W tych warunkach nie istniaa praktycznie moliwo
likwidacji band bez rwnoczesnego wysiedlenia ludnoci. W tym czasie byy wypadki wystpowania niektrych komunistw przeciwko bezwzgldnym, krzywdzcym ludno cywiln dyrektywom, ale nie byo sprzeciwu wobec akcji W jako takiej. Popenilimy ogromny bd
w stosunku do ludnoci ukraiskiej, stosujc przeciwko niej ostre represje. Akcja W bya ostatecznym wynikiem tego bdu. Oceniamy
nasze stanowisko w tych sprawach jako niesuszne i niesprawiedliwe,
niezgodne z nasz ideologi, ale sama ocena nie usprawiedliwia naszych potwornych bdw. Konieczna jest pena rehabilitacja i zdanie
rachunku z tego, co byo. Wniosek dokonania krytycznej oceny akcji
W uwaam za suszny. Na projektowanym zjedzie naley powiedzie
prawd, przypomnie jak byo nie po to, aby si usprawiedliwia, ale
po to, by wyjani. Naley stwierdzi, e zorganizowanie gremialnego
powrotu jest praktycznie niemoliwe, ale e w kadym poszczeglnym
przypadku Partia i rzd uczyni wszystko, co bdzie moliwe do zrobienia. Uwaam, e problem krzywd popenionych rozwiza naley
nie tylko poprzez powrt, ale przez udzielenie maksymalnej pomocy
i opieki wszystkim tym, ktrzy czuj si pokrzywdzeni. Byoby wskazane uczyni to jeszcze przed zjazdem. Zdaniem moim Dep[artament]
Spo[eczo]-Adm[inistracyjny] powinien dziaa szybciej i dynamiczniej,
wykorzystujc wszelkie moliwoci a do rozmw z zainteresowanymi
t spraw ministrami i wicepremierami.
Tow. Wolaski: Zgadzam si z tow. Huebnerem, e w owym czasie akcja W bya nieuchronn koniecznoci. Innej drogi nie byo. Bezskutecznie rzucano z frontu dywizje. Warunki terenowe i pomoc absolutnie caej
ludnoci stworzyy konieczno poderwania bazy, aby mona byo zlikwidowa bandy. Nie uwaam jednak za suszne wystpowanie z krytyczn
ocen tych spraw. To nie jest tylko zagadnienie Ukraicw. Dajc tak oce-
769
2006-04-13 23:14:05
, . ,
. . ,
. ,
, ,
.
. : , .
, , ,
, , . ,
, .
.
( ).
, ,
.
. : ,
, . ,
. . , , , ,
-- , . , . , ,
,
; , .
, , .
. : . ,
.
. . , , , .
, .
. : , .
. ,
. ,
,
770
2006-04-13 23:14:05
n musimy zahaczy o problem Niemcw wysiedlonych na Zachd. Ponadto ocena taka byaby niesuszna tym bardziej, e nie mamy praktycznych
moliwoci penego zadouczynienia.
Tow. Dobieszak: Uwaam, e obiektywna ocena zagadnienia jest suszna. Naley jednak zastanowi si, czy suszne bdzie wystpienie z ni
na Zjedzie nie majc praktycznych moliwoci naprawienia krzywd a
do powrotu wcznie. Wystpujc z ocen nie mona, moim zdaniem, zawa zagadnienia tylko do akcji W. Trzeba omwi caoksztat stosunkw midzy nami i Ukraicami. Naleaoby sign po historyczn ocen
zagadnienia z punktu widzenia stanowiska Lenina w sprawach midzynarodowych. Wydaje mi si konieczne powoanie ekip dla udzielania jak
najszybszej pomocy potrzebujcym oraz sporzdzenie spisu gospodarstw,
do ktrych mogliby wraca Ukraicy.
Tow. Antosiewicz: Zgadzam si w zasadzie z wnioskami zawartymi
w notatce, ale wi je z problemem oceny tej sprawy i wydaje mi si,
e ta ocena nie moe by pena. Naley zastanowi si, jakie korzyci
i jakie skutki przyniesie taka ocena w tym i innych problemach podobnych.
Czy istnieje w tej chwili jaka racja polityczna wychodzenia z ocen caego kompleksu zagadnie. Sdz, e bdzie poyteczniej, gdy na Zjedzie
w sposb nie angaujcy si w pene sformuowania powiemy, e byy
dnienormalnoci-d i bdy i e trzeba je naprawi. Na tych terenach bya
faktycznie wojna domowa i nie mymy j rozpoczli, a ona zostaa nam narzucona. Jeli jednak wyjcie z ocen jest konieczne proponuj, aby omwi i wyjani stosunki panujce w tym czasie na tych terenach i wyjani,
czym byy bandy UPA. Jeeli trzeba mwi prawd, to powiedzie j do
koca i Ukraicom, i Polakom.
Tow. Fijaek: Przedstawiona w notatce ocena tych zagadnie oznacza
pen rehabilitacj ludnoci ukraiskiej. Uwaam, e w tej kwestii jest na
to za wczenie. Do sprawy tej trzeba podej ostronie. Trzeba wykaza
bdy Ukraicw i nasze. Nie mona rehabilitowa wszystkich bez wzgldu na to, czy byli winni, czy te nie. Oznaczaoby to przyjcie caej winy
na siebie.
Tow. Sosna: Znane mi s nastroje panujce wrd wysiedlonej ludnoci ukraiskiej. Dla nich najwaniejsz spraw jest dyskryminacja w akcji
W. Powszechne jest pragnienie zmycia pitna, ktre ciy nad nimi od
chwili wysiedlenia. Dopki Partia nasza nie powie, e akcja W bya niesuszna, dotd w praktyce nie ustanie dyskryminacja. Ze spraw t wie si zagadnienie modziey ukraiskiej, ktr powinnimy wychowa
w naszym duchu. Modziey tej winnimy da zadouczynienie za wyrzdzon niesprawiedliwo. Zagadnienie powrotu nie jest dominujc
771
2006-04-13 23:14:05
. ,
. .
. . XX .
. : , ,
.
, . .
. : ,
.
,
. .

.
. :
, . -,
, .
,
, .
.
.
, .
XX . .
, ,
, ,
.
, .
,
.
772
2006-04-13 23:14:05
spraw wrd wysiedlonych. Delegatw na Zjazd obarczaj oni daniami

rehabilitacji. XX Zjazd spotgowa ich denia do tej rehabilitacji.
Tow. Nakoniecznik: Do niedawna tendencje powrotu wrd wysiedlonych byy silne, ale istniay one dlatego, e wadze miejscowe le traktoway wysiedlonych. Oznaczanie budynkw mieszkalnych wysiedlonych
liter W, niedopuszczanie Ukraicw do udziau w yciu gospodarczym
i spoecznym stwarzay wzajemne antagonizmy. Std wynikao pragnienie
powrotu jako rodka rehabilitacji.
Tow. Broniatowski: Uwaam, e obok rehabilitacji winna i natychmiast efektywna pomoc dla ludnoci ukraiskiej. Dotychczas w naszej
pracy napotykalimy opory ze strony wadz powiatowych, wojewdzkich
a nawet centralnych. Konieczne jest wydanie zarzdze w sprawie kredytw bezzwrotnych oraz materiaw budowlanych. Wydaje si celowe powoanie penomocnika rzdu do spraw ludnoci ukraiskiej.
Tow. Sznek: Nie ulega wtpliwoci konieczno zajcia stanowiska
w sprawie akcji W w zwizku ze zbliajcym si Zjazdem Ukraicw.
Nie chodzi tu tylko o oddanie wiadectwa prawdzie historycznej i nie tylko o wychowanie naszej Partii w duchu zasad marksizmu-leninizmu, ale
take i o to, e w yciu codziennym zachodzi wci wiele wypadkw dyskryminacji w stosunku do ludnoci ukraiskiej. Walczymy z dyskryminacj nieudolnie, poniewa nie mamy sygnaw ze strony poszkodowanych,
ktrzy boj si wystpowa ze skargami.
Odwane postawienie sprawy rehabilitacji jest konieczne. Dopiero wtedy pokrzywdzeni zaczn mwi o swoich krzywdach. Pomoe to nam podj skuteczn walk z ogromem krzywd, ktre si dziay i dziej stale.
XX Zjazd dopomg nam spojrze na zagadnienie nowymi oczyma.
Widzimy peniej nasze bdy w stosunku do mniejszoci narodowych. Nie
sdz by sprawa Ukraicw w jakikolwiek sposb moga zmieni fakty
nieodwracalne i nie widz powodu bymy si mieli obawia wzmoenia
wrogiej propagandy wok tych spraw.
Nasze zamierzenia w stosunku do ludnoci ukraiskiej to maksymalna
pomoc materialna, kulturalna, to naprawienie krzywd doznanych.
Wypowiedzi Towarzyszy Czonkw Kolegium w sprawie ludnoci
ukraiskiej bd stanowiy materia uzupeniajcy do notatki informacyjnej bdcej przedmiotem dyskusji.
Posiedzenie Kolegium zakoczono o godz. a-15.00-a.
773
2006-04-13 23:14:05
-15.00-a
:
[] [] []
. -a
a-
180//

() .

, I/9, . 206215.
, .
- -
- -
- -
- -
.
.
49 50.
: .
1
(19091989), , 19441948 , , 1954 , 1968
.
2
(1918 . .), , , 19441954 : , , 19541959 .
3
(1913 . .), , , , 1954
1968 ; 1956 1965;
.
4
(1918 . .), , , , 1941
1943 , , . ., ; 1945 (- ), 1946
; 2 ; 19491950
, III IX ; 1953
1956.
5
(1913 . .), , ; 19471949 ,
19531959 .
6
(1923 . .), , ; 19541957 . , . . II - .
7
(1912 . .), , 19551967 : . .
.
8
(19041984), , ; 1945 , : ,
; 19531964 , , ; 1964 1968 , 19651969
.
774
2006-04-13 23:14:05
Za zgodno:
Dyr[ektor] Gab[inetu] Min[istra]
J. Pawlak-a
a-
180/G/CH
Przewodniczcy Kolegium
Minister Spraw Wewntrznych
wz. () Z. Sznek
podsekretarz stanu
IPN, MSW I/9, k. 206215.

Kopia, maszynopis.
Przypisy
a- -a
b- -b
c- -c
d- -d
Wpisano odrcznie.
Przekrelono.
Poprawiono odrcznie z 49 na 50.
Nadpisano odrcznie nad przekrelonym: niemoralnoci.
Sznek Zygfryd (19091989), czonek PZPR, w 1. 19441948 dyrektor Departamentu

Politycznego MAP, potem szef URM, od 1954 podsekretarz stanu w MSW, w kwietniu 1968
odwoany.
2
Antosiewicz Stefan (ur. 1918), pk, czonek PPR i PZPR, w 1. 19441954 kolejno: zca
kierownika i kierownik WUBP w Lublinie i Katowicach, dyrektor Departamentu I MBP,
w 1. 19541959 podsekretarz stanu w MSW.
3
Dobieszak Ryszard (ur. 1913), gen. bryg., prawnik, czonek PPR i PZPR, w 1. 1954
1968 podsekretarz stanu w MSW, komendant gwny MO od grudnia 1956 do 1965; czonek
Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej.
4
Wolaski Stanisaw (ur. 1918), pk, czonek KZMZU, PPR i PZPR, w 1. 19411943
w Armii Czerwonej, nastpnie w WP m. in. suy w Samodzielnym Specjalnym Batalionie
Szturmowym, od 1945 w Wojskach Wewntrznych (oficer pol.-wych.), od 1946 dca WBW
Wrocaw; podczas akcji Wisa dca 2 Brygady KBW; w 1. 19491950 szef sztabu KBW,
pniej w MBP jako wicedyrektor Departamentu III i dyrektor Departamentu IX, komendant
gwny MO od grudnia 1953 do czerwca 1956.
5
Fijaek Zbigniew (ur. 1913), pk, czonek PZPR, w 1. 19471949 kwatermistrz KBW,
nastpnie w MBP i MSW w 1. 19531959 dyrektor generalny ds. zaopatrzenia.
6
Nakoniecznik Czesaw (ur. 1923), mjr, czonek PZPR, w 1. 19541957 st. radca, a nastpnie p. o. naczelnika Wydziau II Departamentu Spoeczno-Administracyjnego MSW.
7
Pawlak Jan (ur. 1912), czonek PPR i PZPR, w 1. 19551967 kolejno: p. o. dyrektora
i dyrektor Gabinetu Ministra Spraw Wewntrznych.
8
Wicha Wadysaw (19041984), czonek KPP, PPR i PZPR, od 1945 wicedyrektor Biura Kontroli przy Radzie Pastwa, nastpnie kolejno: I sekretarz Komitetu Wojewdzkiego
PZPR w Kielcach, I sekretarz Komitetu Warszawskiego i podsekretarz stanu w Ministerstwie
Kontroli Pastwowej, w 1. 19531964 minister spraw wewntrznych, zarazem czonek CKR
PZPR, potem KC PZPR; od 1964 do 1968 sekretarz KC PZPR, w 1. 19651969 czonek Rady
Pastwa.
9
Miko Bolesaw (ur. 1906), ppk, czonek PZPR, do 1954 w MBP, potem MSW, gdzie
do koca 1956 p. o. dyrektora Zarzdu Administracyjno-Gospodarczego, nastpnie dyrektor
tego zarzdu.
1
775
2006-04-13 23:14:06
9
(1906 . .), , , 1954 ,
, 1956 . . - ,
.
10
e (1905 . .), , , 19551957 - .
11
(1914 . .), , ; 1954 , - .
12
e (19121989), , , ; 1937
1938 ; 1944
; 19541958 , 1964 - .
13
(1914 . .), , 19541957 III - .
2006-04-13 23:14:06
10
Kalwarski Mieczysaw (ur. 1905), kpt., czonek PPR i PZPR, w 1. 19551957 zca dyrektora Zarzdu Administracyjno-Gospodarczego MSW.
11
Hada Stefan (ur. 1914), mjr, czonek PPR i PZPR; do 1954 w MBP, pniej naczelnik
Wydziau Technicznego Zarzdu Administracyjno-Gospodarczego MSW.
12
Broniatowski Mieczysaw (19121989), pk, czonek KPH, PPR i PZPR; w 1. 1937
1938 w Hiszpanii w Brygadach Midzynarodowych; po 1944 w MBP oficer do specjalnych
zlece i dyrektor Centralnej Szkoy MBP w odzi, w 1. 19541958 dyrektor, nastpnie do
1964 zca dyrektora Departamentu Spoeczno-Administracyjnego MSW.
13
Ziemkiewicz Witold (ur. 1914), czonek PPR i PZPR, w 1. 19541957 naczelnik Wydziau III Departamentu Spoeczno-Administracyjnego MSW.
2006-04-13 23:14:06
93
3 1990, .

3 1990 .

, . , .
- .
,
. , , . . .
.
, . , .
,
- 24 1947 .
, , .
150 . , , . ,
.
, .

, .
[:]
, II, 1991, . 181.
778
2006-04-13 23:14:06
93
3 sierpnia 1990, Warszawa. Uchwaa Senatu RP
w sprawie akcji Wisa
Uchwaa
Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 3 sierpnia 1990 r.
w sprawie akcji Wisa
Zmiany spoeczne i polityczne dokonujce si u nas i w ssiednich krajach stawiaj przed nami nowe wyzwania. Ze wzgldu na obecno ludnoci ukraiskiej w Polsce szczeglnego znaczenia nabiera wzajemne poznanie, zrozumienie i pojednanie Polakw i Ukraicw.
Rnie przeplatay si losy obu narodw w cigu dziejw. Polacy
i Ukraicy nie tylko pracowali razem i yli obok siebie jako ssiedzi, ale
rwnie czyli si czsto w tych samych rodzinach. Jednak obok zgodnego wspycia wiele byo wzajemnych krzywd i niechci. Bya nienawi,
a nawet przelana krew. Ta przeszo obcia nasze stosunki. T przeszo
trzeba przezwyciy.
Pragnc pojednania, dymy do ukazania naszej trudnej historii w wietle prawdy. W szczeglnoci wymaga to ujawnienia bolesnych wydarze,
ktre zdarzyy si w okresie powojennym w naszej wsplnej Ojczynie.
Jednym z nich bya wojskowa akcja Wisa, ktr na mocy uchway
Prezydium Rady Ministrw z dnia 24 kwietnia 1947 r. przeprowadzono
w poudniowej i rodkowowschodniej czci Polski.
Komunistyczne wadze, przystpujc do likwidacji oddziaw Ukraiskiej Powstaczej Armii, dokonay wwczas przymusowych przesiedle ludnoci, w wikszoci ukraiskiej. W cigu trzech miesicy wysiedlono z rodzinnych miejsc okoo 150 tys. osb, pozbawiajc je majtku,
siedzib i wity. Przez wiele lat uniemoliwiano im, a potem utrudniano
powroty.
Senat Rzeczypospolitej Polskiej potpia akcj Wisa, w ktrej zastosowano waciw dla systemw totalitarnych zasad odpowiedzialnoci
zbiorowej.
Senat Rzeczypospolitej Polskiej dy bdzie do tego, by naprawione
zostay o ile to moliwe krzywdy powstae w wyniku tej akcji.
Wybrane dane o pracy Senatu RP I kadencji [w:] Biuletyn Informacyjny Kancelarii Senatu RP,
wyd. II, Warszawa 1991, s. 181.
779
2006-04-13 23:14:06
2006-04-13 23:14:06
WYKAZ SKRTW
A MSWiA
a/a
ACz
AG
AK
AL
art.
ASG
b.
b.
b.d.
b.m.w.
baon
BB
BCh
bezp.
bm.
BP
BP
br.
BSB
CAW
CBKP
CKKP
ckm
CKR
CSR
dca
Dep.
DOW
DP
dtwo
dypl.
Dyw.
DzU RP
Egz.
F.
g.
Archiwum Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji

ad acta
Armia Czerwona
agenturalny
Armia Krajowa
Armia Ludowa
artyku
Akademia Sztabu Generalnego
bardzo
byy
brak daty
brak miejsca wystawienia
batalion
(ros.) walka z bandytyzmem
Bataliony Chopskie
bezpieczestwa
biecego miesica
Bezpieczestwo Publiczne
Biuro Polityczne
biecy rok
bojwka Suby Bezpieczestwa
Centralne Archiwum Wojskowe
Centralne Biuro Komunistw Polskich
Centralna Komisja Kontroli Partyjnej
ciki karabin maszynowy
Centralna Komisja Rewizyjna
Czechosowacka Republika
dowdca
Departament
Dowdztwo Okrgu Wojskowego
Dywizja Piechoty
dowdztwo
dyplomowany
Dywizja
Dziennik Urzdowy Rzeczypospolitej Polskiej
egzemplarz
fond
gra
781
2006-04-13 23:14:06
g., godz.
gen. bryg.
gen. dyw.
gen.
GL
gm.
GO
Gr. Op.
GZI
GZP
im.
Inf.
IPN
j.
JW
k.
k.
kb
kbk
KBW
KC
km
kmdt
kol.
KPF
KPH
KPiech
KPP
kpt.
KPZR
KPZS
KRN
ks.
KZMP
l.
L.dz.
m.
MAP
marsz.
MBP
MGB
godzina
genera brygady
genera dywizji
genera
Gwardia Ludowa
gmina
Grupa Operacyjna
Grupa Operacyjna
Gwny Zarzd Informacji
Gwny Zarzd Polityczny
imienia
Informacja
Instytut Pamici Narodowej
jzyk
jednostka wojskowa
karta
koo
karabin
karabinek
Korpus Bezpieczestwa Wewntrznego
Komitet Centralny
karabin maszynowy
komendant
kolega
Komunistyczna Partia Francji
Komunistyczna Partia Hiszpanii
Korpus Piechoty
Komunistyczna Partia Polski
kapitan
Komunistyczna Partia Zwizku Radzieckiego
Komunistyczna Partia Zwizku Sowieckiego
Krajowa Rada Narodowa
ksidz
Komunistyczny Zwizek Modziey Polskiej
lata
liczba dziennika
miejscowo
Ministerstwo Administracji Publicznej
marszaek
Ministerstwo Bezpieczestwa Publicznego
(ros.) Ministerstwo Bezpieczestwa Pastwowego
782
2006-04-13 23:14:07
Min. Bezp. Publ. Ministerstwo Bezpieczestwa Publicznego

Min. Bezpiecz. Ministerstwo Bezpieczestwa [Publicznego]
Min.
Minister
min.
minut
mjr
major
MO
Milicja Obywatelska
MON
Ministerstwo Obrony Narodowej
MOPR
Midzynarodowa Organizacja Pomocy Rewolucjonistom
MP
(niem.) pistolet maszynowy
mp
miejsce postoju
MRN
Miejska Rada Narodowa
MSW
Ministerstwo Spraw Wewntrznych
MWD
(ros.) Ministerstwo Spraw Wewntrznych
nacz.
naczelnik
NBP
Narodowy Bank Polski
NKGB
(ros.) Ludowy Komisariat Bezpieczestwa Pastwowego
NKWD
(ros.) Ludowy Komisariat Spraw Wewntrznych
NN
nazwisko nieznane
npl
nieprzyjaciel
NSZ
Narodowe Siy Zbrojne
NZW
Narodowe Zjednoczenie Wojskowe
ON
obrony narodowej
ob.
obywatel
Oddz.
Oddzia
ONZ
Organizacja Narodw Zjednoczonych
OOP
Oddziaowa Organizacja Partyjna
OP
Oddzia Partyzancki
Oper.
Operacyjny
ORMO
Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej
OSP
Oficerska Szkoa Piechoty
OT
Odcinek Taktyczny
OUN
Organizacja Ukraiskich Nacjonalistw
OUN-B
Organizacja Ukraiskich Nacjonalistw frakcja banderowska
OW
Okrg Wojskowy
p.p.
przeciwpiechotna
PA
pistolet automatyczny
pal
puk artylerii lekkiej
PAP
Polska Agencja Prasowa
783
2006-04-13 23:14:07
pap
PAS
PCK
PKB
pkt
PKWN
pd.
pk
pn.
Pn.
pol.-wych.
po.
por.
por.
POW
pow.
pp
ppanc
ppiech
ppk
ppor.
PPP
PPR
PPS
PPZ
PRL
PRW
ps.
psk
PSL
PSZ
publ.
PUBP
PUR
PZPR
P
RBP
ref.
RFSRS
RKKA
puk artylerii polowej

Pogotowie Akcji Specjalnej
Polski Czerwony Krzy
punkt
Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego
poudnie
pukownik
pnoc
Pnocna
polityczno-wychowawczy
poowa
porwnaj
porucznik
Pomorski Okrg Wojskowy
powiat
puk piechoty
przeciwpancerny
przeciwpiechotny
podpukownik
podporucznik
Praski Puk Piechoty
Polska Partia Robotnicza
Polska Partia Socjalistyczna
Pukowy Punkt Zborny
Polska Rzeczpospolita Ludowa
Przysposobienie Rolnicze i Wojskowe
pseudonim
puk strzelcw konnych
Polskie Stronnictwo Ludowe
Polskie Siy Zbrojne
publiczny
Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego
Pastwowy Urzd Repatriacyjny
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
polowa andarmeria
Resort Bezpieczestwa Publicznego
referent
Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Sowiecka
(ros.) Robotniczo-Chopska Armia Czerwona
784
2006-04-13 23:14:07
RKL
rkm
ROAK
rozdz.
RP
rpp
s.
s.
SB
SD
SD
SG
SK
SKW
SL
SOK
spr.
SR
SRS
SS
St. Za.
st.
strz.
szer.
Szt. Gen.
szt.
szt.
t.
tow.
tr.
TW
UB
UBP
UHA
Ukr.
UNRRA
UPA
ur.
USA
USRS
Rada Komisarzy Ludowych

rczny karabin maszynowy
Ruch Oporu Armii Krajowej
rozdzielnik
Rzeczpospolita Polska
rusznica przeciwpancerna
strona
syn
(ukr.) Suba Bezpieczestwa
stanowisko dowodzenia
Stronnictwo Demokratyczne
Sztab Generalny
Sd Karny
(ukr.) Kuszczowe Oddziay Samoobrony
Stronnictwo Ludowe
Stra Ochrony Kolei
sprawa
Sd Rejonowy
Socjalistyczna Republika Sowiecka
(niem.) Sztafety Szturmowe
stacja zaadowawcza
starszy
strzelec
szeregowy
Sztab Generalny
sztab
sztuk
tom
towarzysz
tego roku
tajny wsppracownik
Urzd Bezpieczestwa
Urzd Bezpieczestwa Publicznego
Ukraiska Halicka Armia
ukraiski
(ang.) Administracja Narodw Zjednoczonych ds. Pomocy i Odbudowy
Ukraiska Powstacza Armia
urodzony
(ang.) Stany Zjednoczone Ameryki
Ukraiska Socjalistyczna Republika Sowiecka
785
2006-04-13 23:14:07
ww.
w/z, w. z.
WBW
WDP
WiN
WKB
WKP(b)
wac.
woj.
WOP
WP
WPW
WRN
WRN
wsch.
WSPiech
WUBP
Wych., wych.
Wydz.
wyk.
zach.
za.
zca, z-ca
z
zob.
ZSL
ZSRR
ZSRS
Zw. Sow.
ZWM
ZWZ
wyej wymieniony
w zastpstwie
Wojska Bezpieczestwa Wewntrznego
Warszawska Dywizja Piechoty
Wolno i Niezawiso
Wojewdzka Komisja Bezpieczestwa
(ros.) Wszechzwizkowa Komunistyczna Partia (bolszewikw)
waciwie
wojewdztwo
Wojska Ochrony Pogranicza
Wojsko Polskie
wydz. polityczno-wychowawczy
Wolno Rwno Niepodlego
Wojewdzka Rada Narodowa
wschd
Wysza Szkoa Piechoty
Wojewdzki Urzd Bezpieczestwa Publicznego
wychodzcy
Wydzia
wykona
zachd
zacznik
zastpca
zoty
zobacz
Zjednoczone Stronnictwo Ludowe
Zwizek Socjalistycznych Republik Radzieckich
Zwizek Socjalistycznych Republik Sowieckich
Zwizek Sowiecki
Zwizek Walki Modych
Zwizek Walki Zbrojnej
786
2006-04-13 23:14:07
.
.
..
...
. o.
.
.
()
.
. .
. .

(.)
(.)

(.)

(.) (); ()

(.)

(.)

(.) ;

(.)
v

(.) ;

( )

787
2006-04-13 23:14:07

., b.
. .
.
.
. .
.
.
-

-
.
. .
. ., . .

(.)

()
(.) ;

,

(.) ,

(.)

(.) ,

(.)

(.)
(.)

788
2006-04-13 23:14:07
.
.-.
.-.
.-
.
.
.-
-, .

(.)
(.)
(.)
(.)
(.) ;

(.) ,

(.) ,

( )
(.)

, -
, -
-

-

(.) ;

(.)
(.)
(.)
789
2006-04-13 23:14:07
.
.
. .
.
.
. .
. .

(.)
(.)

,
(.) ;
(.) - ; -

(.)

,

(.)
(.) -

(.)

(.)

(.) ,
(.) ;

(.) ;

(.)

790
2006-04-13 23:14:07
.
. .
. .
.
. .

. .
. .
.
.

(.) ;

(.) ;
791
2006-04-13 23:14:08
2006-04-13 23:14:08
INDEKS NAZWISK I PSEUDONIMW
100-R-Zet zob. Kawuza Petro

11-14-K zob. Huk Myrosaw
1814-97 zob. Haasa Wasyl
2-2 zob. Harbacz Iwan
2-5 zob. Ihor
7x7 zob. Capiak Wasyl
Amanowicz Zdzisaw 159, 167, 263
Andrusiak Wasyl, ps. Rizun 53, 59
Antosiewicz Stefan 767, 771, 775
Arkadij zob. Krywukyj Iwan
Arkusz 53, 59
Auranowicz zob. Amanowicz Zdzisaw
Babko Stefan, ps. Jagoda 241
Baczyski 125
Badiak W. 29
Bajda zob. Mykoenko Petro
Bajda Oeksa 709
Bajda Wasyl 709
Baysz A. 435, 441, 443
Bandera Stepan 415
Baranowski 435
Barczyski 159, 165
Barda Franciszek, bp 305
Bartosz 393
Batyj zob. Haasa Wasyl
Bk 125
Bkowski Henryk 87
Bereza 693
Berezynkyj 661
Beria awrentij 31
Berkut 55
Berkut zob. Soroczak Woodymyr
Bida 677
Bielecki Josif 85
Bierut Bolesaw 131, 135, 177, 205
Bihun 693
Bilo Marija 701
Bias Iwan 27
Bika 677
Biyj zob. Hadaj Wasyl
Bir zob. Szyszkanyne Wasyl
Bis zob. Haasa Wasyl
Bocheski Tadeusz 437
Bocian 437
Bodak 693
Bodnar Micha 241, 317, 355
Bohdan zob. Soroka Myrosaw
Bojczuk 677
Borkusiewicz Wodzimierz 435
Borszczenko 695
Borucki 113, 117
Borysenko 677
Braude Zygmunt 645
Brewko Ostap (Eustachy), ps. Kym 461,
469
Brodycz zob. Hrobelkyj Roman
Broniatowski Mieczysaw 767, 773, 777
Broski Zdzisaw, ps. Uskok 217, 335, 337,
421, 499, 503, 525, 551, 647, 653
Brd zob. Hrobelkyj Roman
Bryl zob. Hamea Jarosaw
Bryndzia Andrzej 705
Brzoza 601
Buczacki Ludwik 505, 507, 517
Buczek 87
Buko Olha 27
Bulba 695
Buganin Nikoaj 75, 77
Bunda Mikoaj 113, 115, 117
Burak 695
Burcio 695
Buraka zob. Szczyhelkyj Woodymyr
Bussel Tadeusz 437
Bystryj 567, 715
Bystryj zob. Surowekyj Roman
Bystrzycki Tadeusz 47, 49
Capiak Wasyk, ps. Potap, 7x7 673, 681,
683, 685, 699, 743, 745
Charydczak zob. Charyszczak Petro
Charyszczak Petro 423
Chiliski Michai 85, 87, 107, 141, 359, 539,
637, 779
Chimko Zinowija (Zeenskaja, Hroszeckaja,
Majewskaja Elizaweta), Zoja 745
Chopicki zob. Flisiak Jan
Choina Jan 125
Choodnyj 677, 695
Chowanec Mikoaj 709
Chrin zob. Stebelkyj Stepan
Chruszczow Nikita 21
Chrystia 695
Ciapka zob. Hryko Dmytro
Ciepliski ukasz 111
Cygan 661
Czaban 677
Czajka 703
Czaplicki Jzef 261, 265, 683, 699
Czarny zob. Herman Teodor
Czarny zob. Zasulski Dymitr
793
2006-04-13 23:14:08
Czaus zob. Kral Wasyl

Czernota 579
Czmeyk zob. Werbiwkyj Teodozij
Czmil 747
Czornota 661
Czornyj 695
Dacio Wasyl 709
Dacko Micha zob. Dako Mychajo
Dako Mychajo 317, 331, 355
Dalnycz zob. Fedoriw Petro
Dawyd zob. Prystupa Semen
Dbrowski Tadeusz 263
Dekutowski Hieronim, ps. Zapora 605
Denysenko 713
Dbicki 311
Dmytryszyn Piotr, ps. Lipa 317, 331, 355
Dniprowkyj zob. Haasa Wasyl
Dobieszak Ryszard 767, 771, 775
Dobrobut 715
Dobusz 695
Dogorukij 189
Doroszenko 695
Dowbusz 677
Drabionek 339
Drozd Roman 25
Druk zob. Witrylak Kazimierz
Dub 53, 693, 695
Dubyna 715
Duda 661, 677, 695
Duda zob. Jaszczuk Jewhen
Duda Mychajo, ps. Hromenko 21, 41, 55, 59,
61, 101, 199, 241, 243, 245, 263, 309, 349,
363, 419, 425, 427, 445, 449, 453, 473, 479,
511, 517, 541, 591, 597, 609, 619, 621, 737,
751
Dudka Aleksander 355
Dudzik Jzef 615
Duplak Jan 709, 721
Dym 459
Dymytryszy Piotr zob. Dmytryszyn Piotr
Dze Bronisaw 167, 235
Dziekowski 477
Dziuban Wadysaw 437
Diman Mychajo, ps. ewko 127, 129
Fary Janusz 23
Fedak Mychajo, ps. Smyrnyj 269, 281, 365,
481
Fedoriw Petro, ps. Dalnycz 21, 61
Ferliski F. 673
Fesia Anna 701
Fetter 233
Fic 437
Fijaek Zbigniew 767, 771, 775
Filar Wadysaw 25
Flisiak Jan, ps. Chopicki 605
Franczak Feliks 437
Gajbowicz Wincenty 263
Gancarz Jzef 11, 339, 341
Garbaty zob. Kusz Adam
Gedz Andrzej 355
Gerczak Jan 673
Gerhard Jan 85, 707, 721
Gesing Roman 325
Gilas Jan 19, 437, 439, 723, 725, 727, 729
Gadosz Bolesaw 393
Gaz zob. Kysz Tadeusz
Gbski Kazimierz 435, 441
Golasz Stefan, ps. Mar, Martyn 261, 265,
737
Goldberg Jzef zob. Raski Jzef
Gomka Wadysaw zob. Gomuka Wadysaw
Gomuka Wiesaw zob. Gomuka Wadysaw
Gomuka Wadysaw, ps. Wiesaw 131, 133,
135, 177, 205
Grat zob. Kulik Antoni
Grony zob. Hriznyj
Grubyj 381, 385
Grzegorz zob. Korczyski Grzegorz
Guszkowski Micha 615
Habko Jzef 299
Hadaj Wasyl, ps. Biyj, Tiso, Wojczuk
57, 61, 409, 745
Haagida Igor 25
Haasa zob. Sawczyn (Haasa) Marija
Haasa Wasyl, ps. Oran, Dniprowkyj, Nazar, Batyj, Czernomorkyj, Zenon
Bis 21, 741, 743, 745, 747, 749, 751, 753
Hada Stefan 767, 777
Haowaty Wincenty 355
Haowyj zob. Komar Iwan
Hamea Jarosaw, ps. Bryl 369, 379, 735
Hamiwka Jarosaw, ps. Meteor, Wyszynkyj 415, 577, 579, 677, 697
Hanuszka zob. Jaremowicz Anna
Harbacz Iwan, ps. Staryj, Pouhator,
2-2 747, 749
Harbacz Wasyl, ps. Oracz 747, 749
Hejger Maciej 25
Hel zob. Witrylak Kazimierz
Herman Franciszek 491, 495, 533, 535
Herman Teodor, ps. Czarny 317, 331, 355
Hibner zob. Huebner Juliusz
Hirniak 661
Hirniak Antoszko 709
Hirniak Tymko 709
794
2006-04-13 23:14:08
Hluz 695
Hodowanec Pawe 709
Hodaj 185
Hood Marija (Kriczkowskaja) 743
Hoowatyj Semko 317, 331
Hora zob. Mykoajewycz
Horbowyj 53
Horeszko 159
Horoch zob. Mio Osyp
Horysaw 737
Hoszko Woodymyr, ps. Myron 53, 59, 123,
275
Hranit 677
Hrim 713
Hriznyj 215, 217
Hrobelkyj Roman, ps. Brodycz, Roman
21, 55, 59, 61, 275, 281, 621, 637, 735
Hromenko zob. Duda Mychajo
Hryczyszyna 241
Hry 661
Hryko Dmytro, ps. Ciapka 577, 579, 677,
681, 683
Hryhir zob. Huk Myrosaw
Hryhorij zob. Huk Myrosaw
Hubner zob. Huebner Juliusz
Hudanycz Stefan 709
Huebner Juliusz 35, 107, 141, 539, 635, 637, 767,
769
Huk Bogdan 25
Huk Jewhen, ps. Szczypawka 747, 749
Huk Myrosaw, ps. Hryhir, Hryhorij,
Kod, 11-4-K 261, 263, 747, 749, 751
Huragan zob. Hamiwka Jarosaw
Hyrez Aleksander 355
Ihnat Micha 355
Ihor 57, 747
Inhu zob. Styso Dmytro
Ir 661
Ja 713
Ja zob. Onyszkewycz Myrosaw
Jagoda zob. Babko Stefan
Jakym 485, 495
Jankowski 159
Jankowkyj Hryhorij, ps. astiwka 41, 55,
61, 101, 179, 183, 199, 225, 241, 307, 333,
349, 409, 415, 417, 465, 473, 567, 597, 619,
621, 735, 751
Jar 709
Jar zob. Jarmoa Wasyl
Jaremowicz Anna, ps. Hanuszka 163
Jargieo Stanisaw 547, 585, 615, 653
Jarmoa Wasyl, ps. Jar 55, 59, 61, 263, 523,
581, 623
Jarmu Jzef 435

Jaromyr 695
Jarosaw 515
Jarosz Tadeusz 435
Jaroszewycz Jarosaw, ps. Kornij 275, 281
Jaroszewycz Stepan, ps. Robert 427, 563,
579
Jaryj, Czornyj 747
Jasiski Jan 423
Jaskiwka Fedio 709
Jaskiwka Jerzy 709
Jaskka 581
Jastrub 693
Jastrzb zob. Taraszkiewicz Leon
Jaszczuk Jewhen, ps. Duda 661, 637, 677,
695
Jawir 661, 681, 693
Jawir zob. oziski Jzef
Jekiel Jacek 23
Jekiel Micha 405, 407
Jemielniak Mieczysaw 435
Jewhen 515
Julek zob. Rejmak Julian
Jurij 677, 697
Jurko 237, 661
Kaczur 697
Kalinowski 233, 235
Kalwarski Mieczysaw 767, 777
Kayna 693
Kaynowycz zob. Mazur Hryhorij
Karpow 237
Karwik zob. Winogrodzki Adam
Kaszubinskij Bohdan, ps. ugowyj, Jasnin
745, 747
Kawcki Czesaw 437
Kawka 693, 695
Kawuza (Kawua) Petro, ps. Rusan 673,
683, 691, 699, 737, 745, 747, 749
Kentij Anatolij 29, 49
Kern A. 443
Kieniewicz Bolesaw 85
Kilianowicz Stefan zob. Korczyski Grzegorz
Kioszko Dymitry 355
Kisielowna 299
Kit zob. Szczur Jan
Kitiszko Marija, ps. Stepowa 57, 61, 563,
579
Klimak Maciej 159
Klucznyk Tymko 709
Kosowicz 301
Kym 715
Kym zob. Brewko Ostap (Eustachy)
Kysz Tadeusz, ps. Gaz 245
Kocioek Jarosaw, ps. Kryacz 21, 41, 55, 61,
795
2006-04-13 23:14:08
101, 165, 183, 461, 469, 473, 481, 511, 517,

523, 597, 619, 621, 735, 751
Koczerow Wasyl, Puhacz 743
Kod zob. Huk Myrosaw
Kolano Franciszek 423
Koomyj 695
Koos 693
Koowaty Semko zob. Hoowatyj Semko
Komar Feliks 229
Komar Iwan, ps. Haowyj 605
Komytro Micha, ps. Szpak 243
Konon Jewgienij 167, 235
Kopko Antoni 355
Kora 11, 339
Korcur Iwan 159
Korczyc Wadysaw 133, 205, 207, 501, 513,
519, 527, 557, 585, 593
Korczyski Emil 357
Korczyski Grzegorz, ps. Grzegorz 35, 91, 107,
109, 123, 125, 127, 129, 141, 173, 231, 259,
261, 295, 307, 357, 539, 587, 635, 637
Kornij zob. Jaroszewycz Jarosaw
Korwin zob. Winogrodzki Adam
Kosacz 409, 415
Kosar 677
Kosmowski Jan 355
Kossowski Wacaw 107, 121, 361, 539, 587
Kosz Jan 355
Koszycki Adam 423
Kowayk 55
Kowczak Tymko 703
Kozak 159, 693, 697
Kozerinskaja Anna, Pereka 745
Krak Eustachy 435
Kral Wasyl, ps. Czaus 59, 263, 581, 585, 623,
661
Krawczuk Antoni 357
Kripak 55
Kruk zob. ewko Hryhorij
Krup Pawe, Pimstwa 747
Krupinskaja zob. Sawczyn (Haasa) Marija
Kryha 693
Krykun Mykoa 27
Kryacz zob. Kocioek Jarosaw
Kryplewski 85
Krysiski 721
Krywukyj Iwan, ps. Arkadij 677, 685
Krzemie Ignacy 209, 211
Kuhl Stefan 91, 209, 211
Kulik Antoni, ps. Grat 593
Kunderewicz Nikodem 405, 407, 503
Kurdziel Jzef 9, 179, 187, 197
Kuryo J. 303
Kusz Adam, ps. Garbaty 337
Kuszel Jan, ps. Syt 243
Kuma Pawe 709

Kuma Stanisaw 395
Kumicz Jewgienij 85, 163
Kwitka 677
Kyryczuk Jurij 29, 39, 49
L. M. zob. Witrylak Kazimierz
Lebiediew Wiktor 33
Lebiedziski Eugeniusz 437
Lenin Wadimir 771
Len 57
Lenko, ps. Zmyr 243
Leszczawski Stanisaw 355
Leszczyski, ks. 301
Leszko Iwan 423
Lewicki Wadysaw 109
Lewtak Stefan 437
Lipa zob. Dmytryszyn Piotr
Lisowski Andrzej 87
Litwinow Wasyl 673
Lubiski Jzef 355
adygin 753
apkowskij 749
astiwka 693
astiwka zob. Jankowkyj Hryhorij
aszkow 87
awriw, ps. Neczaj 561, 577, 677
esyk Dymitr 709
etiuczyj 695
etun 681, 749
ew 677
ewko zob. Diman Mychajo
ewko zob. Zacharczuk
ewko Hryhorij, ps. Kruk 53, 59, 165, 257,
387, 453, 623, 693, 695, 735
ojek 123
ojko Micha 355
oziski Jzef, ps. Jawir 243
ukyj 677
ugowyj zob. Kaszubinskij Bohdan
uhowyj 343, 347, 695
ukasiuk Wadysaw, ps. Mot 215, 217, 263,
269, 393, 399, 501, 503
ukaszw Jan zob. Olszaski Tadeusz Andrzej
ukomski Jan 435
ypa 693
ysak Grzegorz 705
ystok 451, 459
ytwyn Mykoa 29
ywiski Micha zob. Rola-ymierski Micha
Magry 647, 653
Maj 577, 579
796
2006-04-13 23:14:09
Makarenko 237, 263

Malenkow Georgij 31
Mar zob. Golasz Stefan
Marczak Jan 317, 355
Mariczka zob. Sawczyn (Haasa) Marija
Martyn zob. Golasz Stefan
Marzec Franciszek 615
Mastya Dymitr 709
Mastya Kosc 709
Mastya Pawe 709
Mastya Wasyl 709
Matij 715
Maziar Marija 747
Mazur Hryhorij, ps. Kaynowycz 53, 59, 317,
319, 549, 623, 735
Medwid 677, 695
Medwid zob. Sus Stepan
Melenas Mieczysaw 385, 403, 407
Meteor zob. Hamiwka Jarosaw
Michaje Andrzej 673
Michalak Henryk 25
Michniewicz 231
Mietkowski Mieczysaw 157, 689
Mikoajczyk Stanisaw 129
Mio Osyp, ps. Horoch 159, 167
Miko Bolesaw 767, 775
Miko Rozalia 317, 355
Mirko 695, 697
Misio Eugeniusz 22, 23, 48, 49, 75, 76, 90, 91,
98, 99, 142, 143, 192, 193, 204, 205, 262,
263, 318, 319, 538, 539, 588, 589, 636, 637,
688, 689
Misyo Jewhen zob. Misio Eugeniusz
Miszko Rozalia zob. Miko Rozalia
Mizerny Wasyl, ps. Ren 41, 53, 59, 61, 107, 151,
271, 275, 277, 281, 619, 621, 637, 701, 721
Mot zob. ukasiuk Wadysaw
Moskalik Micha 703
Mossor Stefan 31, 35, 67, 71, 73, 79, 85, 107,
113, 119, 121, 131, 133, 141, 177, 203, 205,
259, 357, 359, 397, 401, 405, 537, 539, 587,
635
Motyka Grzegorz 24, 25, 27, 47, 48, 49
Muzyka Mychajo (Micha), ps. Smich 317,
331, 355
Mykoa 661, 693
Mykoajewycz 17, 691, 693, 699
Mykoenko Petro, ps. Bajda 21, 41, 55, 59, 61,
101, 149, 183, 241, 619, 621, 637
Myron zob. Hoszko Woodymyr
Nadzieja 159
Nakoniecznik Czesaw 767, 773, 775
Nalenik Stepan 423
Naszkowski Marian 7, 33, 75, 77
Nazar zob. Haasa Wasyl

Neczaj 577, 677
Neczaj zob. awriw
Nerw zob. Sztendera Jewhen
Nester 747
Netiaha 515
Nierb 381, 385
Nykiel Stanisaw 301
Oliwczak 693
Olszaski Tadeusz Andrzej 24, 25, 26, 27, 47,
48
Oeh 693
Oen 697, 747
Oe 677
Oes 693
Onyszkewycz Myrosaw, ps. Orest, Ja 21,
37, 39, 151, 271, 281, 701
Oracz zob. Harbacz Wasyl
Ordon zob. Strug Jzef
Ore 159
Ore 717
Orendacz Jerzy 709
Orendacz Jerzy (s. Fedia) 709
Orest zob. Onyszkewycz Myrosaw
Oran zob. Haasa Wasyl
Orenko 55, 61
Orowski Stanisaw 437
Oryk 677, 681
Ostap 737
Oka 319
Pacua 299
Palamar Micha 355
Palski Zbigniew 25, 47, 48
Panasiski Dionizy 85
Pankowska Maria 301
Pastelniak 749
Paweczak Tadeusz 85
Pawlak Jan 767, 775
Pawlak Stanisaw 245
Pawliw Woodymyr 29
Pawluk Adam 435
Pawyszyn A. 49
Perec 695
Perko Emil 113, 117
Pewnyj 515
Pilaszka 143
Pilip Micha 705
Pimsta zob. Smarsz Iwan
Pirko 677
Pisuliski Jan 22, 23
Piwowarczyk Antoni zob. Wolski Wadysaw
Poszczaski 177
Podlaski K. zob. Skaradziski Bohdan
797
2006-04-13 23:14:09
Podstawski Micha 701

Pouhator zob. Harbacz Iwan
Potap zob. Capiak Wasyl
Prirwa zob. Sztendera Jewhen
Prus-Wickowski Mikoaj 73
Prut zob. Wacyk Pawo
Prystupa Semen, ps. Dawyd 59, 263, 487,
495, 509, 581, 623, 647, 653, 659
Przoski Michai 133, 277, 281, 291, 355, 379,
405, 431, 459, 467
Przyborowski Jerzy 341
Ptach zob. Soroka Myrosaw
Puhacz 677, 683
P-wa zob. Sztendera Jewhen
Pytel Jan 437
Pytlak Jan 435
Radkiewicz Stanisaw 71, 73, 123, 127, 205,
231, 307
Rejmak Julian, ps. Julek 605
Ren zob. Mizerny Wasyl
Rizun zob. Andrusiak Wasyl
Robb-Narbutt Ignacy 107
Robert zob. Jaroszewycz Stepan
Rohun Wasyl 705
Rokossowski Konstanty 301, 305
Rola-ymierski Micha 35, 73, 177, 189, 199,
203, 213, 219, 225, 267, 283, 327, 333, 343,
349, 363, 369, 381, 387, 397, 409, 417, 425,
445, 451, 461, 471, 479, 485, 497, 509, 517,
523, 541, 549, 555, 581, 591, 601, 609, 641,
647, 663
Roman zob. Hrobelkyj Roman
Roman zob. Mizerny Wasyl
Roman Zawikostky 277
Romaneczko Iwan, ps. Woodia 475, 477,
597, 623
Romko 703
Rozmysowicz Tadeusz 263
Rokowski Wincenty 85
Rzga Stefan zob. Rzga Wacaw
Rzga Wacaw, ps. Stefan 435, 443, 733
Raski Jzef 109, 111, 157
Rudziski Narcyz 187, 195, 197
Rusan zob. Kawuza Petro
Rutkowski 197
Ruyczko R. 29
Ryk Jan 703
Ryk Rozalia 703
Ry 747
Sajko Mikoaj 173, 175
Sapet Tomasz 301
Sapieha Franciszek 435, 441
Sarajew 57
Sarnowski 113, 117, 539

Sawczenko Serhij 31
Sawczyn (Haasa) Marija (Gentalskaja, Krupinskaja), ps. Mariczka 745, 749
Sawko Stefan 355
Serhijczuk Woodymyr 27
Sidziski Bolesaw 35, 85, 87, 107, 141, 321,
325, 359, 539, 587, 635
Siemaszko Ewa 25, 26, 47, 48
Sikora 303
Sikorski Feliks 24, 25
Sikorski Kazimierz 85
Simchodzka Maria 745
Sion zob. Weltke Wilhelm
Sirko 693
Skaradziski Bohdan 27, 47, 48
Sota 515
Sywka Jurij 27
Smagur Fabian 263
Smarsz Iwan, ps. Pimsta 241, 263
Smar zob. Smarsz Iwan
Smereka 661
Smich zob. Muzyka Micha
Smichun 693
Smolarek Stefania 309
Smolij W. 27
Smyk Jzef 435
Smyrnyj zob. Fedak Mychajo
Sobiesiak Jzef 85
Sochacki Zygmunt 637
Soki 561, 577, 713
Sokolik Micha 355
Sokoowski Jzef 435
Solita Micha 257
Sootwiska Marcela 299
Soowij 695
Soroczak Woodymyr, ps. Berkut, Woron
55, 59, 61, 319, 495, 505, 507, 549, 555, 585,
619, 623, 637
Soroka Myrosaw, ps. Bohdan, Ptach 579,
745
Soroka Sawko zob. Soroka Myrosaw
Sosna 767, 771
Sotwiski 125
Sowa 705
Sowa Kazimierz 423
Spodenkiewicz Pawe 25, 26
Spychalski Marian 133, 205, 329, 337, 415, 423,
545, 553, 605, 613, 645, 649, 665, 689
Stach 41, 59, 101, 107, 123, 149, 241, 283, 293,
309, 311, 371, 471, 479, 597, 619, 621, 737,
745
Stachnik Antoni 303
Stalin Jzef 21, 577
Staruch Jarosaw, ps. Stiah 21, 411, 415
798
2006-04-13 23:14:09
Staryj zob. Harbacz Iwan

Starzyk Franciszek 615
Stebelkyj Stepan, ps. Chrin 21, 41, 59, 101,
107, 123, 127, 147, 149, 161, 163, 189, 237,
239, 273, 275, 277, 283, 309, 311, 321, 383,
471, 479, 485, 517, 597, 619, 621, 737
Stebij 677
Steca Ostap 393, 395
Stefan zob. Rzga Wacaw
Stepan 747
Stepowa zob. Kitiszko Marija
Stepowyj 747
Stiah zob. Staruch Jarosaw
Stopyk Jzef 705
Stricha 693
Strug Jzef, ps. Ordon 215, 217, 269, 525, 551,
593, 603, 647, 653
Strzelczyk 721
Styso Dmytro, ps. Inhu 561, 579, 737
Suchyj 569
Surowekyj Roman, ps. Bystryj 371, 379
Sus Stepan, ps. Medwid 409, 415
Swiyj 692
Swyst 695
Swystun 695
Sycz 745
Sydor Micha 673
Syt zob. Kuszel Jan
Sywuycz Fedio 709
Szapowa Jurij 29
Szatan zob. Woniak Kazimierz
Szczepaniak 195
Szczeniak Antoni 24, 25
Szczochor Jzef 435
Szczudlik Anastazja 127
Szczudlik Andrzej 127, 129
Szczudlik Jerzy 127
Szczudlik Julia 127
Szczupak 601
Szczur Jan, ps. Kit 243
Szczyhelkyj Woodymyr, ps. Buraka 21,
41, 55, 59, 61, 101, 165, 179, 241, 273,
275, 277, 309, 333, 409, 451, 461, 473,
479,517, 541, 549, 591, 597, 619, 621, 735,
751
Szczypawka zob. Huk Jewhen
Szmiyk Dymitr 673
Sznek Zygfryd 767, 773, 775
Szota Wiesaw 24, 25
Szpak 677, 695
Szpak zob. Komytro Micha
Szpontak Iwan, ps. Zalizniak 59, 101, 497,
619, 621, 623, 677
Szramowicz Jan 423
Szramowicz Kazimierz 423
Sztendera Jewhen, ps. Nerw, Prirwa, P-wa 53, 57, 263

Szum zob. Szymankyj Iwan
Szymankyj Iwan, ps. Szum 53, 59, 215, 257,
319, 387, 417, 425, 445, 451, 459, 487, 499,
597, 609, 623, 735
Szymaski Stefan 379
Szymeca Koroman 355
Szymendera Franciszek 85
Szymura 173
Szyszkanyne Wasyl, ps. Bir 21, 41, 53, 59,
101, 109, 149, 159, 163, 199, 219, 225, 237,
275, 309, 333, 453, 471, 479, 485, 497, 597,
619, 621, 737
Szyszko 695
wierczewski Karol, ps. Walter 33, 109, 111,
123, 147, 151, 153, 155, 275, 281, 303, 563,
565, 597, 637, 707, 709
Taraban Mykoa, ps. Tucza 53, 59, 215, 247,
411, 487, 601, 623, 735
Taras zob. Kawuza Petro
Tarasiewicz Ryszard 263
Taraszkiewicz Edward, ps. elazny 217, 269,
653
Taraszkiewicz Leon, ps. Jastrzb 215, 217,
335, 373, 399, 603
Teremet 745
Tiatyj 695
Tiso zob. Hadaj Wasyl
Tlach Jozef 113, 117, 217
Tomacki Andrzej 24, 25
Toczyo 693
Tomaka Wojciech, ks. 305
Tomaszewski Jan 303
Torzecki Ryszard 24, 25, 31, 33, 48, 49
Towarnicki Micha 355
Trojan zob. Kawuza Petro
Truchan Iwan 423
Truman Harry S. 273, 281
Truss 133
Tucza zob. Taraban Mykoa
Tur 745
Tychyj 695
Uskok zob. Broski Zdzisaw
Uszkowski Jan 355
Wacyk Pawo, ps. Prut 59, 677, 693
Waczor Jzef 355
Wajrak Aleksander 435
Walter zob. wierczewski Karol
Waka 677
Wako 695
799
2006-04-13 23:14:09
Warchowicz Wasyl 355

Waski Jzef 355
Wasylczyszyn Mikoaj 709
Wasylewski Marian 263
Wsko Jzef 317
Weltke Wilhelm, ps. Sian 445, 449
Werbiwkyj Teodozij, ps. Czmeyk 515
Weroniak 219
Weroska Jadwiga 299
Weseyj 677
Wicha Wadysaw 767, 775
Wieciech Jzef 263
Wieliczko Ignacy 177
Wieliczko Mikoaj 355
Wielobb Mieczysaw 301
Wierzba 581
Wiesaw zob. Gomuka Wadysaw
Wihor 713
Wij 283, 719
Wilk 311
Winogrodzki Adam, ps. Korwin 127, 129
Winiewski Zdzisaw 435
Witrylak Kazimierz, ps. Druk, Hel,
L. M. 233, 263
Wodarczyk 243
Wojciechowski Jan 355
Wojczuk zob. Hadaj Wasyl
Wojtanowski Jzef 703
Wojtowicz Jarosaw 307
Wolaski Jan 259
Wolaski Stanisaw 85, 767, 769, 775
Wolski Wadysaw 133, 177, 205, 637, 639, 687,
689
Wolt 745
Woodia zob. Romaneczko Iwan
Woodymyr 745
Woyniak zob. Zadzierski Jzef
Worobycz 743
Woron 693, 695
Woron zob. Soroczak Woodymyr
Woronyj 695
Woroszyo Antoni 341
Wowk 693
Woniak 9, 173
Woniak Kazimierz, ps. Szatan 603, 605
Wroszczak Andrij 423
Wrblewski Wadysaw 475

Wujczyk Teodor 423
Wujko 693
Wygnaski Aleksandr 87
Wyrwa 705
Wyrzykowski 177
Wyszynskij Andriej 77
Wyszynkyj zob. Hamiwka Jarosaw
Wysz. (Wyszy) 151
Zabrowarny Bohdan 27
Zacharczuk (ewko) 661
Zadzierski Jzef, ps. Woyniak 335, 337
Zagrodzki Stefan 355
Zahulaj 661
Zajac 705
Zalizniak zob. Szpontak Iwan
Zaliznyczenko 715
Zaorski Jan 437
Zapora zob. Dekutowski Hieronim
Zarakowski zob. Zarako-Zarakowski Bolesaw
Zarako-Zarakowski Bolesaw 13, 397, 405, 407
Zasulski Dymitr, ps. Czarny 221, 223, 353,
355
Zaszkilniak eonid 27
Zazula Tomasz 673
Zeenyj 693
Zena 715
Zenko 719
Zenon zob. Haasa Wasyl
Zenowij zob. Duda Mychajo
Zeko 677
Zieliski Artur 7, 109, 111
Ziembowa Anna 297
Ziemkiewicz Witold 767, 777
Zoriw 55
Zmyr zob. Lenko
ak Bronisaw
elazny zob. Taraszkiewicz Edward
mudzki Witalis 435
uk 677
ukow Gieorgij 301, 305
urawel 701
ymierski Micha zob. Rola-ymierski Micha
ytyski 113, 117
800
2006-04-13 23:14:10
100-- .
11-14- .
1814-97 .
2-2 .
2-5 .
7x7 .
158, 166, 264
, 52, 58
766, 770, 774
.
52, 58
.
, 242
. 28
.
708
710
. 434, 442
414
434
304
392
158, 164
124
692
660
30
.
130, 134, 176, 204
84
600
() 566, 714
.
46
692
676
28
() .
676
700
.
.
, .
692
() 242, 316, 354
676
124
86
676
434
112, 116
694
436
436
644
(), 460, 468,
714
.
704
(), .
, 216, 334, 336,

420, 500, 502, 524, 550, 646, 652
766, 772, 776
.
() 74, 76
694
112, 114, 116
694
.
694
434
28
504, 506, 516, 518
86
434
.
676
694
354
264
710
354
, 58
354
176
300
, 444, 448
, 514
398
218
676
.
262
354
86
176
, ,
126, 128
801
2006-04-13 23:14:10
704
712
.
32, 74, 76
(.) 150
282, 718
310
434
, , , . .
232, 262
766, 774
244
692
, 172, 602, 604
702
306
354
.
.
744
744
.
( )
132, 176, 204, 636, 638, 686, 688
744
84, 766, 768, 774
260
316
744
692, 694
.
694
340
422
476
692
422
298
, , , , 56, 60, 408, 744
24
, , , , , ,
, , 1814-97 20, 578, 734,
736, 738, 740, 742, 744, 746, 748, 750,
752
.
766, 776
354
.
, 370, 378, 734
, ,
414, 578, 676
.
, ,
746, 748
, , , 746, 748
24
.
.
, 316, 330, 354
490, 494, 532
354
.
660
710
710
672
694
708
184
316, 330
742
, , 262, 264,
736
.
.
52
158
736
.
, 52, 60, 122, 274
676
.
() .
658
, 576, 578, 676, 680,
682
240
214, 216
714
, ,
20, 42, 54, 58, 60, 270, 274, 276, 280, 480,
484, 618, 620, 638, 734
.
714
.
380, 384
710
24
, 746, 748
, , ,
262, 264, 746, 748, 750
34, 106, 140, 538, 636, 766,
768
264
338, 340
802
2006-04-13 23:14:10
.
354
706, 720
324
436, 438, 722, 724, 726, 728
392
.
434, 440
.
.
, 130, 132, 134,
176, 204
.
614
.
.
.
316, 330, 354
710
310
712
, 126, 128
166, 234
476
436
458
, 316, 330, 354
.
.
766, 770, 774
716
694
676
188
264
694
338
24
.
692, 694
716
a 676, 694
.
, 20, 42, 60, 100,
200, 240, 244, 246, 308, 348, 362, 418,
424, 426, 444, 448, 452, 472, 478, 510, 516,
540, 590, 596, 608, 618, 620, 736
614
354
708, 720
514
404, 406
22
434
436
.
.
. -
112, 116
434
676
300, 304
700
28
660
354
, 334, 336
704
.
714
.
436
604
. -
- 396, 404,
406
, 220, 222, 352,
354
() 658
28
692
108, 110
716
676, 718
.
766, 776
296
.
672
54
.
354
.
.
658
692, 694
, 672, 682, 690, 698,
736, 744, 746, 748
692
.
234
766, 776
803
2006-04-13 23:14:10
.
236
, , 744, 746
676
84
28, 48
. 442
28, 40, 48
.
354
298
.
, , 56, 746
, 56, 60, 562, 578
.
, 244
, 158
300
708
54
702
702
.
158, 692, 696
, 744
694
692
422
, 604
228
, 242
166, 234
354
10, 338
.
.
158
, 34, 90, 106,
108, 122, 124, 126, 128, 140, 172, 230, 258,
262, 294, 306, 356, 538, 586, 636
356
132, 204, 206, 500, 512,
518, 526, 556, 584, 592
676
408, 414
106, 120, 360, 538, 586
, 20, 42, 54, 60,
100, 164, 182, 460, 468, 472, 480, 510, 516,
522, 596, 618, 620, 734, 750
, 744
354
422
436
356
434
, 58, 262, 580, 584, 622,
660
, A 676, 684
692
28
() .
86
720
.
54
692, 694
.
, 746
.
158
708
394
84, 162
, 92
90, 210
404, 406, 502
8, 178, 186, 196
. 302
, 336
, 242
. 28
8, 208, 210
. . .
, 560, 576, 676
752
748
692
.
.
86
436
434
676
110
.
, 52, 58, 164, 258, 386,
452, 622, 734
770
, 242
708
680, 748
694
422
354
300
32
804
2006-04-13 23:14:10
. -
692
.
704
450, 458
. 28
86
672
122
, 242
354
342, 346, 694
.
, 214, 216, 262,
268, 392, 398, 500, 502
434
676
646, 652
.
614
, 52, 58, 318,
548, 622, 734, 736
748
576
264
30
.
.
.
316, 354
708, 710
710
708
710
714
702
676, 694
.
384, 406
.
688
692
18, 690, 692, 698
128
, 20, 42, 54, 60,
100, 150, 182, 242, 618, 620, 638
.
, 42, 52, 58, 60, 106,
150, 270, 274, 280, 618, 620, 638, 700, 720
, 158, 166
766, 776
316, 354
694, 696
22, 48
672
230
.
.
702
30, 34, 66, 70, 72, 78, 84, 106,
112, 118, 120, 130, 132, 140, 176, 202, 204,
258, 356, 358, 396, 400, 404, 536, 538,
586, 634
24, 26
(), 316, 330,
354
158
.
766, 772, 774
422
32, 74, 76
.
.
514
.
.
300
692
692
676, 746
692
24, 26
216
, , 20, 38,
146, 150, 270, 280, 700, 712
.
.
158, 716
708
708
() .
54, 60
676, 680
436
738
318
84
. 48
. 28
434
244
766, 774
354
26
84
805
2006-04-13 23:14:11
300
748
98
- .
514
692
112, 116
694
710
704
434
434
.
700
142
.
.
22
176
.
.
, 58, 262, 486, 494,
508, 580, 622, 646, 652, 658
.
- 72
676, 692
.
.
676
.
340
132, 276, 280, 290, 354,
378, 406, 430, 458, 468
676
70, 72, 122, 126, 204,
230, 306
, 604
.
702
702
702
702
.
- 106
.
704
84
264
300, 304
- 34, 70, 72, 132, 176,
188, 192, 198, 200, 202, 204, 212, 216, 218,
222, 224, 226, 266, 270, 282, 284, 326,
332, 342, 344, 348, 352, 362, 366, 368,
372, 380, 384, 386, 390, 396, 406, 408,

416, 424, 428, 444, 448, 450, 456, 460,
466, 470, 474, 478, 482, 484, 488, 496,
508, 516, 522, 540, 548, 554, 564, 580,
590, 600, 608, 640, 646, 662
.
276
, 474, 476, 596, 622
702
186, 194, 196
108, 110, 156
. 28
, 434, 442, 730, 732
.
196
746
354
(, , )
, 744
172, 174
300
434, 440
56
112, 116, 538
e , 32, 108,
110, 122, 146, 152, 154, 274, 280, 302, 596,
706, 708, 744
694
694
692
26
26
708
672
744
.
34, 84, 86, 106, 140,
320, 324, 358, 538, 586, 636
302
84
24
.
692
26
26
514
264
() , 240, 264
660
434
.
.
692
. 28
806
2006-04-13 23:14:11
308
84
704
422
() 560, 576, 712
354
434
258
694
298
, , 560,
578, 44
.
, , 58,
60, 318, 494, 504, 506, 548, 554, 584, 618,
622, 638
766, 770
124
636, 638
132, 204, 206, 328,
336, 414, 422, 544, 552, 604, 612, 644,
648, 664, 688
614
20
() .
, 20, 410, 414
42, 58, 100, 106, 122, 150, 242, 282,
292, 308, 310, 370, 470, 478, 596, 618, 620,
736, 744
302
, 20, 42, 58, 100,
106, 122, 126, 146, 160, 238, 240, 272, 274,
276, 282, 308, 310, 320, 382, 470, 478, 484,
516, 562, 596, 618, 620, 736, 738
676
() .
746
746
.
392, 394
, 578, 738
704
692
, 214, 216, 268, 524, 550,
592, 602, 646, 652
720
.
, 370, 378
, 408, 414
568
744
, 58, 214, 246, 410,
486, 600, 622, 734
264
, 216, 268,
652
, 214, 216, 334,
372, 398, 602
744
422
.
694
() .
24
112, 116, 216
354
24, 30, 32
304
302
692
.
. 272, 280
132
422
744
.
694
.
.
354
22
, 268, 280, 364,
480
, 20, 60
. 672
700
234
24
436
766, 770, 774
, 604
436
.
422
(, ,
) , 744
84, 86, 106, 140, 358, 538,
636
.
708
124
676, 694
694
.
.
20
807
2006-04-13 23:14:11
, 672, 680, 682, 684,

698, 742, 744
e 110
660
.
676
702
262, 264, 682, 698
.
() .
.
578
, 746
.
746
694
.
28
.
, 52, 58, 214, 258,
318, 386, 416, 424, 444, 450, 458, 486, 498,
596, 608, 622, 734
378
84
354
172
, 20, 42, 58, 60,
100, 108, 150, 158, 162, 198, 218, 224, 236,
274, 308, 332, 452, 470, 478, 484, 496, 596,
618, 620, 736, 738
694
672
766, 772, 774
24
676, 694
.
, 52, 58, 100, 498,
618, 620, 622, 676
422
422
, , , -
58, 232, 262
.
194
24
, 20, 42,
54, 60, 100, 164, 178, 240, 272, 274, 276,
308, 332, 408, 450, 460, 472, 478, 516, 540,
548, 590, 596, 618, 620, 734, 750
.
434
126
126, 128
126
126
600
, 242
.
676, 696
236, 660
.
660, 680, 692
.
114
.
484, 494
158
, 42, 60,
100, 178, 182, 198, 224, 242, 306, 332, 348,
408, 414, 416, 464, 472, 596, 618, 620, 734
708
.
546, 584, 614, 652
, 162
, 746
, 54, 58, 60, 262, 522,
580, 622
434
694
514
434
, 562, 578
, 274, 280
422
708
710
692
.
, 58, 262, 622, 638, 660
808
2006-04-13 23:14:11
INDEKS MIEJSCOWOCI
Aksmanice 291, 493, 679

Andrzejwka 651
Annopol 533
Aramw 319, 379, 743
Auschwitz zob. Owicim
Babice 289
Bachlowa 279
Bachrz 379
Bachrzec 289
Bachw 289, 377, 691, 697
Baligrd 53, 81, 101, 103, 111, 119, 131, 169,
189, 199, 219, 225, 231, 235, 267, 283, 327,
329, 333, 343, 349, 351, 363, 381, 383, 387,
409, 445, 447, 451, 453, 465, 471, 473, 479,
485, 493, 497, 517, 549, 555, 563, 581, 591,
609, 641, 703, 705, 707, 709, 713, 719
Balnica 375, 473, 701, 711, 719
Banica 545
Banica-Czertyne 491
Barnowiec 651
Bartne 61, 457, 579
Barwad Grny 353
Barwinek 457, 705
Basznia Dolna 459
Basznia Grna 459
Batycze 377
Bednarka 491
Bechwka 119, 287
Bewin 289
Bez 61, 285, 655, 659
Beec 253, 405, 485, 523, 657
Bendy 505
Beniowa 717
Berehy (Grne/Dolne) 55, 81
Berehy Grne zob. Berehy
Berendowice 291, 493
Bereska 239, 279, 287, 375, 493, 609
Berest 613
Berenica 231, 393, 533
Berenica Nina 55, 199, 289, 375, 711
Berenica Wyna 291, 703, 711
Bereki 291, 715
Beskid 479
Bezmichowa 57, 119, 369
Bezmichowa Grna 585
Biaa Gra 467
Biaa Podlaska 403, 405, 413, 435, 443, 455
Biaa Woda 485, 651
Biaopole 533
Bielanka 545
Bieliczna 215, 491

Bihale 459
Bigoraj 381, 435
Binczarowa 613
Bircza 81, 119, 189, 225, 267, 283, 289, 327, 333,
363, 381, 409, 417, 445, 457, 493, 569, 675,
679, 697
Biskupice 643, 647
Blechnarka 491
Bobie 459
Bobrwka 531, 535
Bodaki 491
Boganiec 509
Bogdanka 643
Bogusza 613
Bojanice 651
Bolestraszyce 289, 377
Boratyn 431, 529
Borchw 459
Borki 471, 529
Borowa Gra 381, 459
Borownica 289, 451
Borysy 651
Bbrka 279
Brelikw 279
Brno 153, 157
Brodw 601
Bruna zob. Brno
Brunary 545
Brunary Wyne 491
Brusno Nowe 457
Brusno Stare 457
Brylice 81, 165, 219, 241, 243, 307, 309, 311,
349, 417, 419, 457, 679
Brylice-Kniayce 199
Brze nad Bugiem 75
Brzeziny 511
Brzezowa 457
Brzeawa 279, 363, 379, 457, 679, 691, 697
Brzozowiec 287, 711
Brzuska 289
Buczyna 431
Budomierz 369
Budynin 653
Budzy 531
Bug-Wodawski 401, 405, 411
Buk 161, 233, 291, 375, 711, 713
Bukowiec 291, 375, 393, 711, 717
Bukowsko 123, 287, 493, 713
Buszkowice 289, 377
Buszkowiczki 289
809
2006-04-13 23:14:12
Buno 533
Butomierz 459
Byki 431
Bykowce 119, 279, 493
Bystre 283, 709
Bystrowice 299
Bystrzejowice 601, 603
Capapy 531
Caryskie 55
Cebw 653
Cegielnia 533
Cetula 409, 411, 531
Cewkw 377
Chaupki 165, 531
Charytany 431
Chaszczewo 659
Chem 233, 435
Chopiatyn 509, 613, 659
Chuszowice zob. Hruszowice
Choce 287, 711
Chochlw 545
Chodanie 431
Chodywace 615
Chorobrw 651, 655
Choryw 405
Chorzw 431, 529
Chotylub 377
Chotyniec 227, 467, 531
Chrapy 531
Chrewt 351, 355
Chutor May zob. Chrewt
Chyrw 743
Chyrzyna 289
Chyrzynka 289
Cichobrz 529
Ciel 651
Cieszanw 201, 215, 243, 257, 377
Cisna 81, 115, 283, 291, 313, 349, 485, 563, 701,
705, 709, 711, 713, 719
Cisowa 289, 311
Cisowiec 287
Cydyy 369, 431, 549, 555
Czaczw 651
Czapliniec 673
Czarna 491, 613
Czarna Nina 491
Czarna Woda 651
Czarna Wyna 491
Czarne 283
Czaszyn 287, 493, 711
Czstkowice 431, 529
Czerce 431, 531
Czeremcha 113, 279, 701, 711
Czerniczyn 529
Czerte 461
Czortowice 533
Czudowice 431, 529
Czumw 529
Czysta Dbina 489
Czystohorb 287, 711
Dachnw 333, 377
Dahany 457
Daliowa 279, 457
Darowice 375, 377, 479, 481, 493
Darw 387
Dawidy 335
Dbrowa 431, 531
Dbrowica 531
Dbrowica Dua 467
Dbrowica Maa 467
Dbrwka 245, 679
Dbrwka Starzeska 225, 327
Desznica 457
Dby 409, 411
Dugie 457
Duniw 451, 531, 659
Dobcza 431, 541
Dobra 525, 531, 679, 697
Dobra-Szlachecka 55, 343
Dobromil 743, 745
Dobrzanka 279
Dolina 289, 375
Doliny 377
Dohobyczw 529, 555, 655
Doyca 235, 287, 711
Doyce k. Cisnej 711
Doyca k. Komaczy 711
Dominiczyn 499
Drawsko 585
Drohiczyn 403, 427
Drohobycz 561
Drohobyczka 289, 377
Drohojw 377
Dubiecko 421, 423, 601, 609
Dubienka 245, 533
Dubienka zob. ubienka
Dubieski 279
Dubne 651
Dukowice 467, 585
Dukowiczki 377
Duszatyn 283, 287, 445, 703, 711
Dumice 651
Dwernik 308, 715
Dybkw 467, 531
Dyniska 529, 541, 545, 613
Dynw 219, 225, 327, 343, 379
Dziekanw 533
Dzieroniw 585
810
2006-04-13 23:14:12
Dziewicierz 457
Dzikw Nowy 333, 377, 601
Dzikw Stary 377, 467
Dziurdziw 279, 703, 705
Dwiniacz Dolny 241
Florynka 365, 613, 651
Folusz 457
Folwark 485
Fredropol 291, 493, 535
Frycowa 651
Futory 377, 609
Gajdy 467
Gaje 375, 379, 535
Gaje-Hruszowice 493, 535
Garbarze 511, 515
Gasli zob. Jaso
Gae zob. Garbarze
Gdask 91, 631
Geuszowice zob. Hruszowice
Gielnica 591
Glinne 379
Gliwice 301
Gadyszw 491
Goraj 613
Gorajec 377
Gorlice 69, 133, 137, 151, 203, 215, 295, 297,
425
Grki 373
Grzanka 291, 377, 379, 393, 711
Grab 457
Grabowiec 467, 531
Grabowiec-Gra 533
Grziowa 81, 195, 279, 307, 417
Grobla zob. Nowa Grobla
Grochowce 243, 291, 375, 679
Grodysawice 651
Gruwka zob. Krutwka
Gruszka Lubycka 555
Gruszowica 375
Gruszw 247, 333
Grutwka zob. Krutwka
Habkowce 219, 387
Habw 457
Haczowa 491
Hask 641, 643
Haran 459
Harta 379
Hatowice 651
Helusz 289
Hermanowice 243, 377
Hiczwa zob. Hoczew
Hnatkowice 377
Hoczew 57, 119, 363, 703, 705, 721

Holendry 533
Holeszw 513
Houbie 531, 613
Houczkw 267, 279, 289, 493
Honiatyn 529
Hopkie 651
Horodek 291
Horodo 533, 615
Horodowice 651
Horodyszcze Warskie 531
Horoszczyce 613
Horyniec 459, 467
Horyszw Polski 529
Hostynne 529
Hrebenne 55, 417, 419, 461, 485, 531, 533, 613,
615
Hroszwka 199, 245, 263, 289, 691
Hrubieszw 191, 215, 221, 231, 233, 263, 269,
285, 335, 411, 435, 441, 461, 465, 471, 505,
549, 555, 581, 609, 615, 637, 641, 655, 657,
659
Hruszowice 311, 319, 379, 511, 515, 535
Hubinek 529
Huciska 375
Hucisko 387, 389
Huczwice 287
Hulcze 529
Hulskie 291, 715, 719
Hureczko 393
Hurko 393
Husynne 533, 615
Huszcza 455
Huta Brzozowska 679
Huta Brzuska 377
Huta Lubycka 457
Huta Stara 479
Huta niatecka 651
Huta Wysowska 491
Huty 289, 691
Huwniki 371, 679
Huzele 279, 375
Hyrowa 457
Ignasze 531
Iska 377, 691, 697
Iwonicz 141
Izby 491
Jabonica Ruska 267, 289, 691
Jabonki 111, 151, 283, 313, 721
Jalinka 485
Jamna Dolna 57, 309, 375, 381, 445
Jamna Grna 225, 267, 283, 307, 375
Janki 533
811
2006-04-13 23:14:12
Jankowce 279, 493

Janostrw 533
Janw (lubartowski) 421
Janw Podlaski 403, 427
Jarczw 613
Jarkowo 743
Jarosaw 59, 103, 141, 199, 201, 227, 295, 297,
301, 323, 335, 369, 387, 409, 411, 417, 451,
453, 471, 497, 541, 549, 555, 575
Jarosawiec 615
Jasiel 239, 549, 555
Jasienica 533, 679
Jasienica Sufczyska 375, 393
Jasionka 457, 491
Jasionw 289
Jaso 105, 137, 141, 157, 171, 463, 471, 475
Jastrzbik 651
Jaszkowa 491
Jaliska 103, 131, 149, 169, 287, 701
Jawic 335
Jaworki 651
Jawornik 267, 287, 445, 447, 703, 711
Jawornik Polski 375
Jawornik Ruski 243, 289
Jaworze 457
Jaworzec 333, 177, 381, 711, 713, 719
Jaworzno 35, 41, 317, 587, 623
Jaworzyna 635
Jedlicze 141, 301
Jedrzejwka 377
Jzefw 533
Jureczkowa 241, 263, 279, 303, 743
Jurencowo zob. Jureczkowa
Juszczyn 421
Kadubiska 377
Kalinw 115
Kalnica 375, 711
Kalnikw 379, 467, 523, 571
Kalwaria 303, 339, 679, 743
Kalwaria Pacawska 379
Kamianna 613
Kamienka zob. Kamionki
Kamienne 287, 375, 711, 719
Kamionka 53, 379
Kamionka Wielka 105
Kamionki 59, 239, 283, 703
Karczewiska 39
Karczmary 431
Karlikw 287, 711
Katowice 775
Katy 531
Kazimierka 531
Kazmierka 431
Kiczera 237, 239, 379
Kielce 775
Kieczawa 287
Kijw 23, 27, 47, 53, 57, 743, 749
Klimwka 491
Kokowice 55, 291, 493, 679
Konica zob. Koonice
Kniayce 213, 243, 267, 291, 493, 679
Kobo 533
Kobylnica 467
Kobylnica Ruska 467, 469
Kobylnica Wooska 349, 467, 531
Kobylskie 377, 711
Kolakowice III zob. Kuakowice
Koliczawa 711
Kolonia Ameryka 615
Kolonia Jzefw 533
Kolonia Miczyn 615
Kolonia Michaw zob. Michaw
Kolonia Polska 531
Koonice 705, 721
Komacza 81, 119, 139, 161, 191, 237, 253, 257,
287, 703, 711, 713
Koniaczw 291
Konieczna 545
Koniuchy 529
Koniusza 291, 311, 327, 349, 351, 363, 365, 387, 389
Koniuszki 377
Konotopy 651
Konstantynw 413, 415
Konstantynwka zob. Konstantynw
Kopa 467
Kopyw 533
Kopyno 457
Korczmin 545
Korczowe 531
Korczw 545
Korhyn 651
Korkw 545
Kormanice 55, 225, 291, 309, 381, 493, 679
Kornagi-Dbrowa 459
Kornie 471, 531
Korolwka 459
Korytniki 289
Korzenica 291, 467, 585
Korzeniec 377
Kosienice 377
Kosmw 529
Kosztowa 289
Koszyce 117, 591
Kociaszyn 531
Kota 457
Kotorw 529
Kotw 375, 613, 691, 697
Kowale 237, 531
Koziebrody 615
812
2006-04-13 23:14:12
Kozodawy 471, 529

Kouszne 287
Krajna 279, 409
Krakw 71, 73, 141, 317, 483, 607
Kramarzwka 377
Krasiczyn 48, 49, 375, 457, 679
Krasne 467, 531
Krasnobrd 505, 517
Krasnystaw 435, 489
Kranik 435
Krawce 431
Krecw 393
Krpna 457
Kroniaenki 373
Krosno 103, 133, 137, 151, 169, 203, 381, 713
Krowica Hoodowska 459
Krowica Lasowa 459
Krowica Sama 459
Krlik Polski 457
Krlik Wooski 457
Krlowa Ruska 613
Krwniki 377
Kruhel Pawosiowski 431
Kruhel Wielki 457
Krupki 431
Krutkowski 313
Krutwka 327, 329, 331
Kryw 461, 529, 655
Krynica (grska) 563, 569, 575
Krynica (siedlecka) 501, 533
Krynica Wie 651
Krystynopol 655, 659
Krywa 491
Krywe (k. Cisnej) 291, 711
Krywe n. Sanem 709, 711, 719
Krzeczkowa 289, 349, 457
Krzewica 615
Krzywcza 81, 165, 289
Krzywe 457
Krzywiecka Wola 289
Krzywka 613
Kudryki 467
Kulaszne 81, 119, 139, 163, 191, 239, 253, 267,
287, 705, 711
Kuakowice 533, 535
Kunki 653
Kukowa 491
Kukowce 289, 363, 365
Kupiatycze 375, 479, 481, 493, 679
Kupna 289
Kurmanw 533
Kurw 513
Kurywka 335
Kumina 379
Kwiato 491
Lachawa 55, 239, 241, 267, 279, 409

Laskwka 375
Laszki 335, 585
Lechmany 497
Leluchw 651
Lesko 69, 81, 125, 131, 163, 181, 185, 191, 239,
295, 299, 369, 393, 703, 705, 707, 709, 713,
735
Lesko-Gruszka 279
Leszczata zob. Leszczawa
Leszczawa 243, 263, 679
Leszczawa Dolna 375, 393, 417
Leszczawa Grna 393, 697
Leszczawka 379, 409, 411, 445, 697
Leszczkw 531
Leszczowate 279
Leszczyny 189, 545
Leszkowo 659
Leachw 531
Lipa Dolna 289
Lipa Grna 289
Lipowiec 279, 711
Lipsko 335
Lisie Jamy 459
Liski 215, 531, 533, 665
Liszna 119, 291, 711
Liwcze 191, 377, 467, 545
Lubaczw 59, 69, 81, 101, 103, 151, 169, 201, 215,
245, 317, 319, 327, 333, 349, 363, 369, 371,
381, 409, 411, 425, 427, 451, 453, 485, 487,
497, 541, 549, 571, 581, 601, 609, 641, 647
Lubaczw Miasto 457
Lubartw 435, 609, 611, 615
Lubie 389, 465
Lublin 21, 91, 251, 315, 335, 395, 397, 401, 421,
435, 437, 453, 505, 525, 583, 591, 593, 601,
603, 643, 647, 723, 727, 729, 731, 757, 775
Lubliniec Nowy 585
Lubliniec Stary 485, 487, 585
Lubliniec 377, 379, 467, 489, 535
Lubycza Krlewska 523
Ludowiki 651
Lutkw 529
Lww 745, 747
abowa 651
abowiec 651
acut 387, 389, 571, 681
aszki 431, 535
azw 467
azy 375, 431, 471, 531, 535, 585
czki 279
czna 399, 591, 593, 601, 603
townia 289
odzinka 289
813
2006-04-13 23:14:12
omna 279
opienka 53, 581, 711
osice 269
osie 545, 613
osiniec 653
d 777
ubienka 219, 245, 263
ubw 545
uczyce 377, 497, 679
uh 291
ukawica 139, 191, 253, 393, 713
ukawiec 459
ukowe 279, 375, 703, 705
ukw 123, 437, 543, 551
upkw 105, 113, 139, 191, 253, 711, 713
uszkw 533
uki 613
Machnw 425, 509, 547
Machnwek 653
Maczugi 431, 531
Makowice 81, 243, 377
Madejowa 651
Magrzec 115
Majdan 651
Majdan Grny 651
Majdan Sieniawski 531
Majdanek 453
Majerwka 531
Makowa 393, 683
Makowisko 377, 497, 501, 531
Makowsko zob. Makowisko
Makw Podhalaski 421
Malawa 279, 379
Malice 529
Maastw 491
Makowice 377
Manasterz 409, 531
Maniw 377, 711
Margiel 199, 239, 379
Margole 381
Masomcz 529
Matcze 533
Mchawa 713
Mcina Wielka 491
Mianowice 351, 651
Miasteczko 459, 531, 691
Miczyn 615
Michaw 651
Mieniany 529, 655
Midzybrodzie 419
Mikisz Nowy 291, 467
Mikisz Stary 291, 467
Mitkie 263
Miklaszki 445
Mikw 445, 641

Milik 651
Mikw 377, 409, 411, 425, 427, 541
Mircze 615, 655
Mirocin 431
Misany 431
Misztale 431, 529
Mizowica 743
Modowice 291, 375, 493
Modw 459
Mynek 465
Myny 307, 451, 453, 531, 535
Mochnaczka Nina 613
Mochnaczka Wyn 613
Moczar I 369
Moczar II 369
Moczary 279, 493
Modry 615, 641
Mokre 119, 279, 493, 535
Moodycz 531
Moow 615
Monachium 263
Monasterzec 119, 585
Monastyr 55, 415, 651
Monastyrzec 375
Moniatycze 533
Morochw 119, 279, 703
Moskwa 31, 39, 41, 48, 49, 63, 75, 135, 137, 155,
305, 765
Mosty Mae 509, 511, 531
Moszczanica 327, 377
Moszkw 651
Mrzygody 651
Mrzygd 119, 697
Mszana 457
Muszyna 481, 651
Muszynka 613
Mycw 471, 473, 545, 653, 719, 721
Myczkowce 279
Myczkw 231, 291, 377, 393, 711
Mykw zob. Mycw
Myscowa 457
Mylenice 221, 223
Mytarz 457
Nadole 457
Nagrzany 287
Nahorczany 457
Nako 291, 349
Nalazie 379
Narol Wie 377
Nasiczne 235
Nehrybka 377, 747
Netreba 613
Niebiszczany 287
814
2006-04-13 23:14:13
Niebylec 387
Niedzica 609, 611, 615
Nieledew 533
Nielepkowice 467
Niemstw 333, 363, 377
Nienadowa 289
Nienowice 245, 431
Nietrebka 289, 691
Nieznajowa 457
Niankowice 743
Norylsk 685
Nowa Grobla 165, 431, 433, 459
Nowa Wie 289, 651
Nowe Sioo 245, 377, 467, 549
Nowica 545
Nowiny Horynieckie 459
Nowosielce 713
Nowosielce Kobylskie 375
Nowosielce Kozickie 279, 327
Nowosiki 81, 239, 289, 339, 375, 379, 493,
529, 533, 711
Nowosiki Dydyskie 379
Nowosiki Kardynalskie 545
Nowosiki Przednie 545
Nowy Scz 69, 105, 365, 479, 481, 485
Nowy Targ 609, 611, 615
Nowy Zagrz 105
Numice 529
Obazy 377
Obrowiec 533
Obrowiec kolonia 533
Olchowa 119, 279, 493, 703, 705
Olchowce 81, 119, 279, 493
Olchowiec 457
Olechwek zob. Ulhwek
Oleszyce 377
Olszanica 119, 139, 185, 191, 253, 349, 367, 379, 743
Olszanka 191
Olszany 457
Olsztyn 357
Opaka 459
Oranienburg 325
Orelec 279
Ory 377
Oserdw 479, 509, 515, 653, 661
Osiny 377
Osawica 81, 719
Ostrw 289, 431, 529, 567, 591, 593
Oszczw 529
Owicim 251, 299, 315, 325
Oenna 457
Paluchy 531
Paata 113, 115
Paportno 199
Papro 289
Paprotnia 427
Pary 129
Paszowa 57, 119, 279, 307, 327, 363, 493
Pawokoma 289
Pawowa 431, 467
Pawowice 529, 613
Pekinie 431, 529
Penatycze 431, 529
Ptna 425, 491
Piaseczno 531
Pitkowa 245, 289, 691
Pieczgry 653
Pielgrzymka 457
Pieszowola 373
Pigany 531
Pikulice 55, 377
Piorunka 613
Pirzyy 431
Pisarowce 139, 163, 191, 253
Piskorowice 531
Piskorze 369, 531
Piwniczna 481
Piwoda 531
Piwowszczyzna 545, 653
Pazw 377
Ponna 81, 287, 711
Pod Kiczer 377
Pod Klasztorem 289
Pod Obszarem 287
Podbukowina 289
Poddbce 471, 473, 485, 487, 529, 547
Podgbokie 287
Polanka 533
Polanki 377, 379, 393, 711
Polany 457, 613
Polany Surowiczne 279, 711
Polaczyk 291, 375, 393, 711
Polchowa 245, 289
Polesie 459
Pomiarki 289
Pora 287
Porby 289, 691
Posada Jaliska 279, 457
Posada Rybotycka 377
Postow 287
Potoki 497, 499
Poturzyn 529, 545, 555, 655
Powronik 651
Pozna 111
Podziacz 291
Praga 117
Prakowce 457
Prehorye 529
815
2006-04-13 23:14:13
Preuki 287, 703, 711

Preszw 541, 591
Procisne 715
Proszowka zob. Hroszwka
Pruchnik 371
Pruchnik Wie 377
Prusie 457, 495
Prusiek 713
Pruszewka zob. Hroszwka
Przedmiecie Dubieckie 289, 651
Przegonina 491
Przekopana 393
Przecz 719
Przemysw 651, 653, 659
Przemyl 69, 81, 101, 103, 119, 131, 139, 141,
169, 177, 199, 213, 219, 225, 243, 259, 267,
277, 295, 297, 299, 301, 303, 317, 323, 327,
333, 349, 351, 363, 365, 371, 381, 387, 389,
417, 419, 425, 479, 481, 497, 515, 523, 567,
573, 601, 609, 675, 745, 751
Przewale 651
Przewodw 523, 529, 665
Przeworsk 139, 191, 253, 299, 323, 335, 575
Przybyszw 287, 375, 409, 711
Przydatki Huciskie 375
Przysada 311, 679
Przysup 291, 491, 711, 721
Przysupczyk zob. Przysup
Psary 653
Pstrne 491
Puchacze 457
Puchaczw 495, 525, 551, 653
Puawy 287, 711
Puawy n. Wis 437
Raciborowice 533
Radawa 531
Radocyna 491
Radostw 615
Radoszyce 113, 115, 287, 711
Radru 459
Radymno 431, 529
Radziejowa 291, 711
Radzy 335, 399, 403, 437, 611
Rajskie 173, 199, 291, 375, 705, 711
Rakowa 163, 189, 253, 279, 381, 383, 493
Rakw 123
Ratnawica 287, 711
Reczpol 289, 425
Regetw 491
Rogatka 533
Rogatywko 241
Rokietnica 529
Rokszyce 55, 457
Romanowa Wola 199, 241, 259, 279
Ropa 289, 545

Ropianka 457
Ropica Ruska 491
Ropienka 119, 241, 259, 279, 379, 465, 493
Ropki 491
Rozbrz 431
Rozbrz Dugi 529
Rozbrz Okrgy 529
Rozdziele 491
Rozpucie 279, 283, 679
Rozstajne 457
Roztoka 219, 363, 379
Roztoka Wielka 651
Roztoki 287
Roztoki Dolne 287, 711
Roztoki Grne 381, 383
Rowienica 431, 529
Ruda Horyniecka 459
Ruda Lubycka 613
Ruda Roaniecka 377, 379
Ruda urawiecka 373
Rudawka 333, 369, 371, 375, 711
Rudawka-Jaliska 287, 711
Rudenka 289
Rudka 473, 531
Rudyki 467
Rusin 531
Ruska Wie 289
Ruszelczyce 289
Rybczewice 489
Rybne 291, 375, 379, 393
Rybotycze 319, 393, 679, 683
Rychwad 491
Rymanw 139, 253, 711, 713
Ryszkowa Wola 531
Rzeczyca 335, 353, 451, 529, 545, 613
Rzeped 247, 287, 711
Rzeplin 431, 529
Rzeszw 69, 103, 109, 119, 121, 127, 129, 141,
155, 217, 295, 297, 299, 303, 305, 387, 421,
443, 617, 623, 683, 699, 707
Sachsenhausen 325
Sadurki 421
Sambor 213, 277, 737, 747
Sanok 67, 69, 79, 81, 101, 103, 105, 109, 119,
121, 123, 125, 127, 129, 131, 137, 139, 141,
149, 157, 165, 171, 177, 185, 189, 191, 199,
213, 219, 225, 231, 237, 253, 267, 283, 295,
297, 299, 301, 303, 307, 317, 321, 323, 327,
343, 349, 363, 369, 371, 381, 383, 387, 409,
411, 419, 425, 427, 445, 451, 461, 485, 497,
509, 511, 517, 591, 675, 691, 707, 713
Saraj 451
Sarakosce 743
816
2006-04-13 23:14:13
Sarnaki 269
Sawczyn 653, 659
Sawkowczyk 291
Sekowa zob. Sekowice
Sekowice 679, 685
Serednica 57, 279
Serednie Wielkie 287, 705, 711
Setna 531
Skowa 491
Sianki 517, 541, 715, 717, 737
Siebieczw 651, 653
Siedlce 427, 437, 551
Siedliska 55, 219, 393, 461, 531, 591, 679, 697
Siekierzyce 613, 615
Sielec 679
Sielnica 245, 289
Siemnice 651
Siemuszowa 375, 497, 509, 511, 517
Sieniawa 497, 531, 571
Sieniawka 647
Siewczyna zob. Sufczyna
Sikawiec 711
Silcewo 567
Sioo Horynieckie 459
Skalnik 457
Skierzyce zob. Siekierzyce
Skadziste 651
Skolin 467
Skooszw 431, 529
Skopw 289
Skorodnica 475
Skryhiczyn 533
Skuratki 531
Skwirtne 491
Sawcin 615
Soneczne 651
Sonne 289
Soty 531
Smerekowiec 545
Smolnik 283, 287, 333, 375, 711
Sochy 431
Sofia 211
Sokal 233, 747
Solca 291
Solec 651
Solina 291, 393
Sople 459
Sopot May 459, 641
Sosnowica 373
Staje 545
Stanisawczyk 377, 679
Stakowa 279
Stara Bircza 289
Stare Sioo 377, 431
Starogrd 653
Starosiele 533
Stawisza 491
Stefkowa 105, 375, 393
Stepankowice 533
Stnica 235
Stre 221
Stre Wielkie 287
Strubowiska 291, 363, 365
Strzelce 533
Strzyw 533
Stubno 245, 291, 307
Studenne 291, 711
Stuposiany 55, 235, 267, 309, 313, 715, 717
Suche Rzeki 219, 225, 233, 309, 451, 453, 485,
497, 591, 715, 719
Sufczyna 289, 679, 685
Sukowate 239, 283, 287, 719
Sulimw 545
Surmaczwka 387, 467
Surochw 291, 531
Surowica 287, 711
Susiec 405
Suszw 461, 529
Szczawne 287, 711, 713
Szczecin 575
Szczecinek 163
Szczepiatyn 651
Szczerbanwka 283
Szczutkw 459
Szlachtowa 413, 651
Szlatyn 609
Szmitkw 653
Szmule 431
Szwsko 301, 531
Szpikoosy 533
Szychowice 529
Szychtory 497, 509, 549, 659
Szymbark 545
cieki 531
lipcze 529
liwnica 289, 457
nietnica 545
rednia 199, 289
rednia Wie 279, 375
witkowa Maa 457
witkowa Wielka 457
widniki 529
wiebodna 377
wierzowa Ruska 457
wite 529
Tapiska 279
Tarnawa 119, 279
Tarnawa Dolna 375
817
2006-04-13 23:14:13
Tarnawa Grna 375

Tarnawce 457
Tarnawka 289
Tarnoszyn 651, 655, 657
Tarnowskie Gry 357
Telatyn 655, 659
Teniatyska 533
Teratyn 615
Terebin 659
Terebnie 467
Terka 291, 377, 393, 711
Tokarnia 287, 711
Tomaszw Lubelski 335, 353, 365, 373, 381,
409, 411, 415, 417, 419, 425, 437, 445, 451,
461, 463, 471, 473, 479, 485, 487, 497, 499,
509, 511, 517, 523, 541, 555, 601, 609, 641,
647, 665
Tomaszw zob. Tomaszw Lubelski
Torki 291
Trjca 219, 279, 349, 369, 371, 381
Trjczyce 377
Trusze 459
Trzciana 457
Trzcianiec 279, 375
Trzeszczany 615
Tuchanie 533
Tuchla 387, 409, 431
Tuczapy 615
Tuczna 389, 393
Tudorkowice 383, 427, 653, 659
Turaki 431
Turne 283
Turnica 681
Turno 513
Turowola 499, 511, 515
Turw zob. Turowola
Turysko 703, 711, 719
Turzask 287, 375, 473, 479
Turzyn zob. Tuczna
Twarde 467
Twarne 159
Tworylczyk 291, 711
Tworylne 291, 497, 711, 713
Tylawa 457
Tylicz 613
Tymce 457
Tyniowice 227, 229
Tynkowiec zob. Tyniowice
Tyrawa Solna 119, 379, 493
Tyrawa Wooska 81, 195, 279, 379
Tyskowa 291, 375, 711
Tymienica 399
Ubrodowice 533
Uchaka 533
Uciekajka 647
Uherce Mineralne 279, 493
Uhnin 383
Uhnw 285, 529, 545, 571
Uhrynw 221, 285, 335, 495, 545, 609, 651,
659
Uhry 613
Ujkowice 377
Ujcie Ruskie 491
Ulhwek 353, 365, 367, 529, 651, 653
Ulw 653
Ulucz 289, 349, 363, 691
Uazw 245, 327, 377, 379, 641
Ustianowa 465
Ustrzyki Dolne 199, 743
Ustrzyki Grne 81, 291, 343, 581, 715, 717
Uszkowce 377
Uhorod 591
Vydra 237
Wadowice 353
Walawa 377
Wakowa 81, 119, 493
Wapienne 491
Wapowce 289, 681
War 691
Warcaby 431
War 61, 351, 373, 383, 427, 465, 523, 581, 655,
657, 659
Warszawa 37, 39, 47, 67, 91, 127, 153, 155, 177,
189, 199, 203, 209, 213, 219, 225, 231, 267,
283, 327, 333, 343, 349, 363, 369, 381, 387,
403, 409, 417, 425, 445, 451, 461, 471, 479,
485, 497, 509, 517, 523, 541, 549, 555, 563,
581, 591, 597, 601, 609, 641, 647, 663, 687,
745, 755, 761, 767, 779
Wasylw 55, 529, 615, 659, 661
Wasylwka 601
Wawrzka 613
Werbkowice 401, 405, 411, 529, 657
Werchrata 55, 59, 381, 451, 453, 457
Weremie 279
Wereszyn 529, 637, 651
Werszczyca 615
Wesowka 425
Wetlina 115, 291, 717
Wgierka 377
Wgobork zob. Wgorzewo
Wgorzewo 631, 637
Wizownica 369, 409, 531
Wielkie Oczy 165, 451, 453, 531
Wielopole 189, 279, 375
Wielu 611
Wierchomla Maa 651
818
2006-04-13 23:14:13
Wierchomla Wielka 479, 481, 651

Wierzbiany 461, 463
Wierzbi (Werbi) 471, 651, 659
Wierzbica 417, 425, 445, 529
Wie Michaw zob. Michaw
Wietlin 291, 531
Wickowice 431, 529
Wilcza 393
Wilsznia 457
Winniki 531
Wisok 69, 237, 305
Wisok Dolny 161, 287, 711
Wisok Grny 81, 161, 287, 311
Wisok Wielki 287
Wisznice 389, 399, 413
Wiszniw 615
Witki 377
Witkw 529, 653
Witoldwka 581
Witoszyce 241, 291, 493
Wodawa 69, 217, 221, 345, 373, 403, 411, 437,
641, 643
Wojkowa 651
Wojsawice 371, 373, 653
Wojtkowa 279, 303, 375, 379, 679
Wojtkwka 279, 379
Wola Baranowska 335
Wola Grzaska 377, 379, 393, 711
Wola Jaworowa 287, 711
Wola Korzeniecka 379, 393
Wola Krecowska 225, 393
Wola Matiaszowa 287, 711
Wola Michowa 375, 497, 705, 711
Wola Nina 161, 287, 711
Wola Nowosielska 363
Wola Piotrowa 287, 711
Wola Postoowa 707
Wola Rokietnicka 431, 529
Wola Rowieniecka 431, 529
Wola Rustykalna 279
Wola Skowa 287, 711
Wola Szwska 531
Wola Uchaska 533
Wola Wgierska 377
Wola Wielka 457
Wola Wodecka zob. Wola Woodzka
Wola Woodzka 219, 247, 289, 307, 343, 461,
569, 579
Wola Wyna 279, 711
Wola Zaleska 199, 431
Wolica 119, 287, 375, 425, 427, 529, 711
Woczaste 531
Wokowyja 237, 291, 309, 377, 393, 705, 713,
719
Woosate 715, 717
Woowiec 545
Worochta 653
Wlka 457
Wlka Horyniecka 459
Wlka Sokoowska 387
Wlka Wierzbicka 529
Wlka Zapaowska 417, 531
Wlka mijowska 459, 531
Wrocaw 421
Wujskie 279, 289, 485
Wylewa 531
Wysocko 467, 531, 585
Wysoczany 287, 711
Wysowa 491
Wyszatyce 289, 377
Wyszowadka 457
Wyw 351, 545
Zabiaa 377
Zabicze-Nur. zob. abcze Murowane
Zabrodzie 287, 375, 393, 395
Zabrze zob. abcze Murowane
Zabue 659
Zadubce 533
Zagrz 81, 105, 139, 191, 253, 289, 375, 713
Zagrzyce 745
Zagraby 377
Zahoczewie 161, 163, 279, 287, 703, 711
Zahuty 289
Zahuty 129, 289, 691, 697
Zalesie 431, 457, 679
Zaaski 377
Zaazie 467
Zau (Zaue) 139, 191, 253, 279, 377, 467,
509, 511
Zamiechw 431, 529
Zamojsce 529
Zamo 85, 233, 437
Zapaw 431, 467, 531, 535
Zaradawka 531
Zasaw 119, 289
Zastawne 531
Zaszechuta 499
Zatwarnica 309, 715, 719
Zatyle 613
Zawadka 119, 241, 319, 379, 469
Zawadka Morochowska 287, 343, 711
Zawadka Rymanowska 457
Zawady 615
Zawaw 529
Zawdzie zob. Zabrodzie
Zawieprzyce 335
Zawj 225, 235, 343, 379, 393, 711
Zawz 235, 291, 711
Zboiska 287, 375, 711
819
2006-04-13 23:14:14
Zdynia 545
Zdwizen 711
Zockie 651
Zosin 533
Zubowice 651
Zwierzyniec 517
Zwierzy 279
Zyndranowa 381, 457
abcze 529
abcze Murowane 471, 473, 475, 653
egiestw 651
erdenka 287, 375, 711
ernica 703, 711, 715

ernica Nina 287, 375
ernica Wyna 287, 375, 549, 703
mijowiska 459, 531
niatyn 529, 647
ohatyn (egaty) 81, 245, 375
ubracze 283, 291, 711, 719
ukw 245, 377, 379, 529
urawce 417, 497, 499, 523, 641
urawica 289, 299
uel 653, 661
ydowskie 457
yrzyn 513
820
2006-04-13 23:14:14
290, 492, 678

650
532
318, 378, 742
.
288
52, 80, 100, 102, 110, 118, 130, 168,
188, 198, 218, 224, 230, 234, 266, 268,
282, 326, 328, 332, 342, 348, 350, 362,
364, 380, 382, 386, 408, 444, 446, 450,
452, 464, 470, 472, 478, 484, 492, 496,
516, 548, 554, 562, 580, 590, 608, 640,
702, 704, 706, 708, 712, 718
376, 472, 700, 710, 718
544
- 490
352
456, 704
376
288, 376, 690, 696
378
288
278
458
458
490
() 56, 118, 368
584
288
60, 284, 654, 658
254, 404, 484, 522, 656
118, 286, 710
504
716
() 54, 80
() 54
290, 716
230, 392, 532
710
290, 702
54, 198, 288, 374, 710
456
510
238, 278, 286, 288, 374, 492, 608
286, 710
290, 492
612
478
430
118, 278, 492

642, 646
282, 708
298
600, 602
278
458
484, 650
466
380, 434
214, 490
532
544
612
() 470, 528
80, 118, 188, 224, 266, 282, 288, 326,
332, 362, 380, 408, 416, 444, 456, 492, 674,
678, 696
490
458
530, 534
642
508
612
490
288, 376
430, 528
650
380, 382, 458
288, 450
60, 456, 578
458
650
278
. 74
278, 362, 378, 456, 678, 690, 696
80, 164, 198, 218, 242, 244, 306,
308, 310, 348, 416, 418, 456, 678
- 198
153, 156
600
.
544
490
458
458
- 400, 404, 410
530
652
368
821
2006-04-13 23:14:14
160, 234, 290, 374, 710, 712

() 122, 286, 492, 712
290, 376, 392, 710, 716
532
458
430
288, 376
288
612
352
376
80, 118, 492
490
288, 680
430
38, 48, 66, 90, 126, 152, 154, 176,
188, 198, 202, 208, 212, 218, 224, 230,
266, 282, 326, 332, 342, 348, 362, 368,
380, 386, 402, 408, 416, 424, 444, 450,
460, 470, 478, 484, 496, 508, 516, 522,
540, 548, 554, 562, 580, 590, 596, 600,
608, 640, 646, 662, 686, 744, 754, 760,
766, 778
60, 350, 372, 382, 426, 464, 522, 580,
654, 656, 658
() 56, 528, 614, 658, 660
.
600
164, 450, 452, 630
188, 278, 374
378
416, 424, 444, 528
470, 650, 658
400, 404, 410, 528, 656
460, 462
278
528, 638, 650
54, 58, 380, 450, 452, 458
612
424
290, 530
114, 290, 716
478, 480, 650
650
610
350, 544
530
530
68, 236, 304
286
80, 160, 286, 310
160, 286, 710
490
466, 530, 584
286, 710
376
528, 652
288, 376
456
388, 398, 412
614
236
278, 288, 484
456
528
458
458, 530
416, 418, 530
386
80, 118, 278, 492
118, 278, 492, 702, 704
456
392
456
118, 138, 184, 190, 254, 350, 366,
378, 742
190
456
456
430, 528
580
240, 290, 492
650
372, 652
278, 378
278, 302, 374, 378, 678
118, 286, 374, 424, 426, 528, 710
236, 290, 308, 376, 392, 704, 712,
720
544
68, 216, 344, 372, 410, 436, 504, 640,
642
716
530
334
458
378
278, 710
.
218, 246, 288, 306, 342, 460,
568, 578
376, 378, 392, 710
198, 430
378, 392
224, 392
( ) 286, 710
( ) 376, 496, 704, 710
160, 286, 710
362
822
2006-04-13 23:14:14
286, 710
706
430, 528
430, 528
278
286, 710
532
530
286, 710
652
420
368, 370, 408, 530
218, 386
374, 378, 534
- 492, 534
456
640, 642
490
458
510, 514
378
.
650
288
244, 376
.
456
372
() 290, 376, 378, 392, 710
118, 362, 704, 720
490
378
376
532
512
() 530, 612
266, 278, 288, 492
528
650
376
612
458, 466
528
68, 132, 136, 150, 202, 214, 294, 296,
424
650
650
530
532, 614
650
290
244, 290, 374, 678
612
528
.
456
466, 530
- 532
54, 416, 418, 460, 484, 530, 532, 612,
614
8, 80, 194, 278, 306, 416
190, 214, 220, 230, 232, 262, 268, 284,
334, 410, 434, 460, 464, 470, 504, 548, 554,
580, 608, 614, 638, 640, 654, 656, 658
.
246, 332
198, 244, 246, 264, 288, 690
554
374
310, 318, 378, 510, 514, 534
528
370, 678
278, 374
290, 714, 720
528
392
392
532, 614
376
678
490
458
650
478
288, 690
374, 386, 388
286
454
466
.
590
90
300
.
334
458
278, 456
386
374, 376, 478, 480, 492
332, 376
308, 716
458
532
408, 410
584
456
240
823
2006-04-13 23:14:14
278, 702, 704

466, 530
332, 376, 600
376, 466
528, 540, 544, 612
218, 224, 326, 342, 378
430, 530
524, 530, 678, 696
- 54, 342
742, 744
278
430, 540
456
234, 286, 712
( ) 710
( ) 710
450, 530, 658
528, 554, 654
288, 374
376
244, 678
224, 326
530
466
466
498
402, 426
584
288, 376
376
246, 532
278
420, 422, 600, 608
650
466, 584
376
650
282, 286, 444, 702, 710
140, 300
376
528
476, 652, 470, 472
544
650
286, 374, 710
702, 710, 712, 714
286, 374, 548, 702
286, 374
456
512
458, 530
528, 646
80, 244, 374
() 282, 290, 710, 178

652, 658
244, 376, 378, 528
288, 298
416, 496, 498, 522, 640
.
376
-. .
286, 374, 392, 394
658
612
118, 240, 242, 318, 378, 468
286, 342, 710
456
528
.
334
224, 236, 342, 378, 392, 710
234, 290, 710
80, 104, 138, 190, 254, 288, 374, 712
744
160, 162, 278, 286, 702, 710
376
288
128, 288, 690, 696
532
324
466
376
430, 456, 678
138, 190, 254, 278, 376, 466, 508, 510
528, 436
430, 528
84, 232, 436
430, 466, 530, 534
530
118, 288
530
308, 714, 716, 720
612
498
286, 374, 710
278
516
710
380, 456
650
532
650
140
530
490
376, 690, 696
824
2006-04-13 23:14:15
376
530
430
114
302, 338, 378, 678, 742
378
378, 466, 522, 570
374, 710
.
374, 710, 718
378
104
52, 238, 282, 702
286, 612
286, 710
38
430
530
774
490
286
774
() 22, 26, 48, 52, 56, 742, 748
234, 236, 238
490
() 54, 290, 492, 678
.
212, 244, 266, 290, 492, 678
466
348, 466, 530
466, 468
376, 710
532
236, 530
376
286
614
470, 528
710
704, 720
614
.
614
530
532
80, 118, 138, 160, 190, 236, 254, 258,
286, 702, 710, 712
544
650
412, 414
.
528
290, 312, 326, 348, 350, 362, 364,
386, 388
376
290
466
456
532
650
290, 466, 584
288
544
() 54, 224, 290, 308,
380, 492, 678
470, 530
- 458
458
458
458
376
612
458
102, 132, 136, 150, 168, 202, 380,
712
544
544
530
376
528
530
456
374, 612, 690, 696
528
116, 590
288
430
278, 408
72, 140, 482, 606
376
456
374, 456, 678
466, 530
434
434, 488
504, 516
612
392
288, 348, 456
490
290, 458
708, 710, 712, 720
288
80, 164, 288
612
460, 528, 654
532
() 500
650
654, 658
825
2006-04-13 23:14:15
372
456
430
456
456
430
312
326, 328, 330
466
378
532, 534
.
80, 118, 138, 162, 190, 238, 254, 266,
286, 704, 710
652
288, 362, 364
490
288
374, 478, 480, 492, 678
334
532
512
650
650
374, 430, 470, 530, 534, 584
466
386, 388, 570, 680
530
650
288
398, 590, 592, 600, 602
496
658
.
530
288
288
278, 710
334
458
() 190, 376, 468, 544
214, 530, 532, 664
68, 80, 130, 148, 162, 180, 184, 190,
240, 294, 298, 368, 392, 702, 704, 706,
708, 712, 734
- 278
118, 290, 710, 712
242, 264, 678
392, 696
374, 392, 416
378, 408, 410, 444, 696
188, 544
278
288
776
278
278
52, 580, 710
544, 612
652
268
218, 246, 264
544
.
290
612
458
138, 190, 254, 392, 712
122, 434, 542, 550
278, 374, 702, 704
104, 112, 138, 190, 254, 710, 712
376, 496, 678
532
434, 608, 610, 614
58, 68, 80, 100, 102, 150, 168, 200,
214, 246, 318, 326, 332, 348, 362, 368, 370,
380, 382, 408, 410, 424, 426, 450, 452, 458,
484, 486, 496, 540, 548, 580, 600, 608,
640, 646
458
388, 464
522
376, 378, 466, 488, 534
584
484, 486, 584
20, 90, 252, 314, 334, 394, 396, 402,
420, 434, 454, 504, 524, 590, 592, 600,
602, 642, 646, 722, 726, 728, 730, 756,
774
650
530
374
54, 240, 266, 278, 408
334, 430, 534, 584
() 744
114
650
532
650
650
530
454
420
392, 682
378, 496, 502, 530
.
490
528
826
2006-04-13 23:14:15
376
278, 378
408
376, 710
198, 240, 378, 380
528
532
424, 508, 546
652
490
80, 244, 376
430, 530
418
262
742
444, 640, 718
650
430
220, 222
456
456
650
470, 472, 544, 652, 720
230, 290, 376, 392, 710
278
444
376, 408, 410, 424, 426, 540
528, 654
614
614, 654
430
458, 532, 690
430, 528
306, 450, 452, 530, 534
464
614, 640
118, 278, 492, 534
530
458
290, 374
614
() 54, 414, 530, 650
118, 374, 584
532
118, 278, 702
30, 38, 62, 74, 76, 134, 136, 304,
764
508, 510, 532
612
612
368
368
278, 492
650
326, 376
118
650, 696
480, 650
612
712
456
264
290, 466
290, 466
350, 650
456
286
456
290, 348
378
376
236
286
386
376, 746
456
532
466
288
612
288, 690
608
528
610, 614
332, 362, 376
244, 430
650
164, 432, 458
244, 288, 376, 468, 548
104
68, 104, 132, 366, 478, 480,
484
40, 608, 610
458
544
80, 238, 288, 338, 374, 378, 492,
528, 532, 710
378
544
544
712
278, 326, 374
684
376
532
532
456
.
827
2006-04-13 23:14:15
376
.
356
458
324
278
376
252, 298, 314, 324
478, 508, 514, 652, 660
378
80, 718
288, 430, 528, 566, 590, 592
528
430, 466
528, 612
288
112, 114
530
424, 490
198
426
288
128
56, 118, 278, 306, 326, 362, 492
430, 528
430, 528
650
522, 528, 664
() 138, 190, 254, 298,
322, 334, 574
490
456
288, 650
392
650, 652, 658
() 68, 80, 100, 102,
118, 130, 138, 140, 148, 168, 176, 198, 212,
218, 224, 242, 258, 266, 276, 294, 296, 298,
300, 302, 322, 326, 332, 348, 350, 362, 364,
370, 380, 386, 388, 416, 418, 424, 478,480,
482, 496, 514, 522, 600, 608, 674, 744, 750
612
652
480
544, 652
430
() 54, 376
138, 162, 190, 254
530
530
530
288
286
470, 472, 484, 486, 528, 546
376
288
286
368, 530
530
372
376
650
290
458
80, 286, 710
246, 288
456, 612
278, 710
532
376, 378, 392, 710, 712
290, 374, 392, 710
288
286
288, 690
376
278, 456
288
496, 498
528, 544, 554, 654
116
456
528
286, 702, 710
374, 408, 710
374
310, 678
290, 490, 710, 720
.
458, 494
714
.
712
370
- 378
.
540, 590
652
490
494, 524, 550, 652
286, 710, 434
458
718
246, 288, 690
530
290, 710
436
430, 528
614
490
828
2006-04-13 23:14:15
112, 114, 286, 710

458
172, 198, 290, 374, 704, 710
122
162, 188, 254, 278, 380, 382, 492
286, 710
532
491
246, 286, 710
288, 424
290, 374, 378, 392
318, 392, 678, 682
488
138, 254, 710, 712
490
530
430, 528
334, 352, 450, 454, 528, 612
240
532
430
528
528
430, 528
490
278, 282, 678
456
218, 362, 378
650
286
380, 382
286
710
528
() 54, 456
198, 242, 258, 278
288, 544
118, 242, 260, 278, 378, 456, 464,
492
490
490
458
372
612
376, 378
332, 368, 370, 374, 710
- 286, 710
288
466
474, 530
530
288
288
68, 102, 118, 120, 126, 128, 140, 154, 216, 294,
296, 298, 302, 386, 420, 616, 698, 706, 708
290
652, 658
420
212, 276, 736, 746
450
742
238
376
528
456
528
456
456
650, 652
458
374, 496, 508, 510, 516
490, 678
684
286, 704, 710
278, 374
() 56, 278
198, 288
530
() 54, 218, 392, 460, 530,
590, 678, 696
426, 436, 550
612, 614
678
566
286, 710
288, 678, 684
710
246, 288
650
496, 498, 530
646
456
490
.
650
466
430, 528
288
474
532
530
614
288, 456
528
650
288
530
544
282, 286, 332, 376, 710
544
829
2006-04-13 23:14:16
232, 746
650
290, 392
290
458
458, 640
372
210
430
490
544
376, 678
278
288
376, 430
652
532
530
234
532
104, 374, 392
244, 290, 306
220
286
532
290, 362, 364
290, 710 ,712
() 54, 234, 266, 268,
308, 312, 716
532
238, 282, 286, 718
544
386, 466
286
290, 530
404
.
218, 224, 232, 308, 450, 452, 484,
496, 590, 716, 720
460, 528
66, 68, 78, 80, 100, 102, 104, 108, 118,
120, 122, 124, 126, 128, 130, 136, 138, 148,
156, 164, 170, 176, 184, 188, 190, 198, 212,
218, 224, 230, 236, 254, 266, 282, 294,
296, 298, 300, 302, 306, 316, 320, 322,
326, 342, 348, 350, 362, 368, 370, 380,
382, 386, 408, 410, 418, 424, 426, 444, 450,
460, 484, 496, 508, 510, 516, 540, 590, 674,
690, 706, 712
516, 716, 736
278
118, 278
374
374
288
456
356
650, 654
158
466
290, 496, 710, 712
290, 712
650
654, 658
532
614
658
466
290, 376, 392, 710
456
612
456
458
.
226, 228
80, 194, 278, 378
118, 378, 492
286
290, 374, 710
398
310
288
528
80, 114, 282, 290, 312, 348, 484, 700,
704, 708, 710, 712, 718, 720
286, 710
.
408, 410, 414, 416,
418, 424, 436, 444, 450, 460, 462, 470,
472, 478, 484, 486, 496, 498, 508, 510,
516, 522, 540, 554, 600, 608, 640, 646,
664
290
218, 278, 348, 368, 370, 380
376
614
278, 374
458
382, 426, 652, 658
.
430
286, 374, 472, 478, 702, 710, 718
.
282
680
512
500, 510, 514
532
386, 408, 430
830
2006-04-13 23:14:16
614
390, 392
532
278, 492
382
284, 528, 544
220, 284, 334, 494, 544, 608, 650,
658
612
590
376
490
244, 326, 376, 378, 640
652
288, 348, 362, 690
352, 364, 366, 528, 650, 652
80, 290, 342, 580, 716
198, 742
464
532
646
376
366, 612, 650
456
484
290, 492, 534
650
376, 608
164, 530
430
658
288
288
() 742
508, 612, 658
.
430
612
232, 434
430, 528
650, 654
404
377
226, 466, 530
544
286, 702, 710
530
350, 354
.
530
() 54
652
533
368, 430, 548, 554
408, 410, 530
376
672
430, 528
650
286, 492, 710
112, 278, 700, 710
528
460
430, 530
200, 214, 242, 244, 258, 376
488
286, 710
490, 612
650
490
490
282
532
430, 528
528
544
528
(o) 496, 508, 548, 658
608
412, 650
652
430
532
300, 530
286, 710, 712
650
282
574
162
458
532
.
() 242, 264, 278, 302, 742
420
110, 150, 282, 312, 720
690
266, 288
332, 376, 380, 710, 714, 720
650
266, 286, 444, 446, 702, 710
831
2006-04-13 23:14:16
374
242, 288
456
334
634
34, 40, 316, 586, 622
484, 486
224, 266, 282, 306, 374
(-) 56, 308, 374,
380, 444
532
278, 492
532
420
426
742
58, 102, 140, 198, 200, 294, 296, 300,
322, 334, 368, 370, 386, 408, 410, 416, 418,
450, 452, 470, 496, 498, 540, 548, 554, 574
614
612
238, 548, 554
532, 678
374, 392
288
456, 490
102, 130, 148, 168, 286, 700
104, 136, 140, 157, 470, 476
650
490

,
.
Ilustracje pochodz za zbiorw

Biura Udostpniania i Archiwizacji
Dokumentw IPN, Centralnego Archiwum Wojskowego i Wojskowego
Biura Bada Historycznych.
832
2006-04-13 23:14:16

Akcja Wisla

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Akcja Wisla

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Akcja Wisla

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

XX

Instytut Pamici Narodowej

Warszawa Kijw 2006

Nr 15 29 kwietnia 1947, [Sanok]. Szyfrogram gen. Stefana Mossora

29 7 1947, . 3 - , .................................................. 212

Nr 30 9 maja 1947, Warszawa. Komunikat sytuacyjny Nr 4 ministra

Nr 58 26 czerwca 1947, Warszawa. Komunikat sytuacyjny Nr 24

Nr 71 17 lipca 1947, Warszawa. Komunikat sytuacyjny Nr 33

Nr 86 10 padziernika 1947, Lublin. Sprawozdanie Penomocnika

nogramy z dyskusji odbytych w ramach seminariw zostay opublikowane

19431947, w: Zeszyty Historyczne 1989, nr 90; T. A. Olszaski, Wok

ukraiskiego (przede wszystkim na Woyniu). Ich zdaniem dziaania UPA

Kyjiw 2003, zeszyt 13: Ukrajina i Polszcza: istorija i suczasnist, cz. 1,

Operacja pod kryptonimem Wisa rozpocza si 28 kwietnia 1947

nie dziaa przeciwko UPA: Rwnoczenie z akcj wysiedlania ma by

Zaprezentowane w ksice dokumenty pozwalaj na odtworzenie metod

cywiln podejrzan o przychylny stosunek do podziemia (wprowadzenie

Onyszkewycz zosta aresztowany przez polskie bezpieczestwo

zmu oraz denie do zakoczenia polsko-ukraiskich wani. Jakkolwiek

O tym, do jakiego stopnia ostry i bolesny pozostawa w powojennym

Naley jednak podkreli, e skutki polsko-ukraiskich przesiedle

Przedstawione w ksice dokumenty pochodz z zasobu Pastwowego

IPN, MBP 743, k. 255257.

IPN, MBP OUN, IX/27, k. 6.

4. Kure UPA, kurenny REN11 dziaa w powiecie sanockim. Skada

5. Kure UPA, kurenny BAJDA16 dziaa w powiecie przemyskim

Naczelnik Zarzdu MWD USRS ds. BB

yman, w 1947 dc kurenia by Berkut, od 1948 w Niemczech Zach., nastpnie w Kanadzie.

IPN, MBP UPA X/32, k. 1112.

Warszawa, dnia ... 1947 r.

III. Myl przewodnia planu.

Akcj w obszarze S kierowa bdzie osobicie dowdca GO Wschd,

Minister obrony narodowej

IPN, MBP 743, k. 255257.

IPN, MSW III.1/1544, k. 67.

5471/1; : 3471/3/47. : . Misio, Akcja Wisa, Warszawa 1993, . 131132.

Grupa Operacyjna Wisa

Rozkaz Nr 001/Op/ Wisa

IV. Rejony odpowiedzialnoci dywizji

1. Natychmiast po wyadowaniu si, marszem ubezpieczonym osign

c) Meldunki oraz wykazy kwatermistrzostwa i sub.

Dot.: Zasad przesiedlania ludnoci cywilnej.

b) W wypadku przybycia delegata zagranicznego w rejon przesiedleczy,

IPN, MBP 743, k. 263268.

Fragment zaznaczony na lewym marginesie pionow kresk.

akcja Wisla.indd 100

akcja Wisla.indd 101

akcja Wisla.indd 102

akcja Wisla.indd 103

akcja Wisla.indd 104

akcja Wisla.indd 105

akcja Wisla.indd 106

Szef Sztabu Grupy Operacyjnej Wisa

akcja Wisla.indd 107

akcja Wisla.indd 108

Sanok, dnia 22 IV 1947 r.

akcja Wisla.indd 109

akcja Wisla.indd 110