PROTONI REAKTORI

Model idealnog protonog reaktora (PRIM)

Koriste se uglavnom za provoenje reakcija u tenom sistemu ili za

vrlo brze i egzotermne reakcije u gasovitim sistemima (nisu pogodni
za rad na viim pritiscima)

PRIM reaktor je otvoreni sistem, to znai da se za vrijeme

reakcije sa okolinom razmenjuje reakcijska masa.

Reaktor radi stacionarno to znai da su veliine stanja unutar

reaktora nezavisne o vremenu (u reaktor stalno ulazi ista koliina
mase i ista koliina izlazi iz njega)

Sadraj reaktora se dobro mijea to znai da su vrijednosti

veliina stanja nezavisne od poloaja unutar reaktorskog prostora.

Konstruktivno je slian arnom reaktoru, a koristi se za provoenje

reakcija u tenoj i gasovitoj fazi.

PRIM reaktor kao laboratorijski eksperimentalni reaktor pogodan je

za kinetika istraivanja sloenih reakcija s komplikovanom
kinetikom zbog lake obrade kinetikih podataka kao i zbog toga
to se mijeanjem onemoguava pojava koncentracijskih i/ili
temperaturnih gradijenata unutar reaktorskog prostora.

Podjela PRIM u dvije velike grupe:

idealni PRIM, odnosno reaktor u stacionarnom radu
i
protoni reaktor sa idealnim meanjem u nestacionarnom radu
(PRIMn)

U industriji se ee primjenjuju PRIMn reaktori.

PRIMn se u praksi analizira kao uobiajeni arni reaktor, jer njegova
nestacionarnost ne uslovljava znaajnu izmjenu bitnih parametara (npr. reaktor
za polikondenzaciju kod kojeg se tokom reakcije izdvaja voda koja se
kontinuirano uklanja iz sistema pa se prema tome ne moe smatrati
arnim reaktorom)
PRIM reaktori povezuju se u seriju (priblienje cijevnom reaktoru)

PRIM reaktori koriste se za provoenje reakcija u homogenim

sistemima i to u tenoj i u gasovitoj fazi.

Takoe su podesni za provoenje katalitikih reakcija uz vrste

katalizatore, koji su tada suspendovani u reakcijskoj smjesi.

Postoje i prijelazni oblici - PRIM reaktori s fluidiziranim slojem

katalizatora (nitriranja aromatskih ugljovodonika ili glicerola,
kopolimerizacija butadiena i stirena, oksidacija kumena vazduhom,
polimerizacija etena uz Ziegler-Natta katalizatore, itd.)

Reakcije koje su vrlo brze i imaju veliku reakcijsku entalpiju

obino se vode u PRIM reaktorima (dobivanje aI i
amonijumnitrata).

Karakteristike koje ukazuju na pogodnost izbora PRIM

reaktora:

Kao i kod arnog reaktora temperaturu u reaktoru je lako

kontrolisati.

Dobro mijeanje osigurava prosjenu, niu brzinu reakcije te

onemoguava lokalna pregrijavanja.

Za brze egzotermne reakcije, PRIM reaktori su najbolje rjeenje.

Ako su reakcije spore, a uz to se proizvode vee koliine proizvoda,

PRIM reaktori su uvijek dobro reenje.

Polimerizacijske reakcije u PRIM reaktorima mogu se dobro voditi

s obzirom na odravanje eljene raspodjele molekulskih masa.

Biohemijske reakcije u PRIM reaktorima s prihranjivanjem, tzv.

"Fed batch" reaktori

Velike zapremine PRIM reaktora i nepovoljna konverzija mogu se

smanjiti vezivanjem vie PRIM reaktora u seriju.

Opti bilans materije

Koliina materije
A unijeta u
zapreminu reaktora
u jedininom
vremenu

Koliina materije
A iznijeta iz
zapremine
reaktora u
jedininom
vremenu

Koliina materije
A nestala
hemijskom
reakcijom u
zapremini
reaktora i
jedininom
vremenu

REAKTORSKI MODELI

Osnovni bilans komponente A u jednoj pojedinanoj reakciji dat je

izrazom

FA0 FA VrA
ili

dn A
dt

v0C A0 vi C A VrA

F-molarni protok

dn A
dt

Bilans su napisane za nestacionarni rad reaktora.

Za idealni PRIM reaktor desne strane u gornjim jednainama

jednake su nuli.

Opti bilans toplote

Toplota unijeta u reaktor u jedininom
vremenu
+
Toplota osloboena hemijskom
reakcijom u jedininom vremenu

Toplota iznijeta iz reaktora u

jedininom vremenu.
=

+
Toplota prenijeta u okolinu u
jedininom vremenu

Opti bilans toplote:

T Tu Qri Qru H r rA UAs t

dT
T0 T

G t c p
t c p
G t c p
dt

Qri

Qru

i
G(t)
As(t)

(t)

- maseni protoci na izlazu, odnosno na ulazu u reaktor,

- masa reakcijske smjese u nekom vremenu u reaktoru,
- povrina prijenosa toplote, npr. plat koja se takoe moe
mijenjati s vremenom,
- gustina reakcijske smjese takoe napisana kao funkcija
vremena
F se uglavnom zamjenjuje s masenim protokom, Q

Osnovni bilansi koliine materije i toplote mogu se pojednostavniti ili

transformisati, npr.
a) uz koritenje konverzije kao jedinice umjesto broja molova

FA FA0 1 X A
n A0

dX A
FA0 X A VrA
dt

b) u stacionarnom stanju,

FA0 FA FA0 X A
rA

V
V
c) ako je gustina stalna, tada vrijedi

v0
dC A
C A0 C A rA
V
dt

u stacionarnom stanju,

V
v0

C A0 C A C A0 X A v0C A0 X A
rA

V
d) bilans toplote reaktora u stacionarnom stanju je dat izrazom

Qr0 c p Tu T V H r rA UAs T T0 0
ili uz jedinice zapreminskog protoka i gustine,

v0 c p Tu T H r rA UAs T T0 0

e) ako se reakcija vodi adijabatski, tada nema prijenosa toplote

u okolinu,
(i)
H r
H r

T Tu

v0 c p

VrA

f) ako se brzina reakcije napie kao

i uvrsti u (i) dobiva se

T Tu

Gc p

VrA

C A0 X A
rA
V
v0

H r X AC A

cp
temperatura linearno zavisi od konverzije

g) u izotermnom radu vrijedi

U stacionarnom radu vrijedi:

(T se ne mijenja s vremenom
ni po prostoru)

ili

H r rAV UAs T T0
T T0

T T0

H r v0C A0 X A
UAs
FA0 H r X A
UAs

izraz omoguava izraunavanje temperature reakcijske smjese unutar

reaktora, a to je i temperatura izlazne smjese.

Bilans toplote za medij koji prenosi toplotu

Prijenos toplote sa ili na reakcijsku smjesu moe biti kroz plat

reaktora ili zmijau unutar reaktora, a neki put i kroz spoljni
izmenjiva toplote.

Strujanje prijenosnog medija moe biti na nain idealnog mijeanja

(plat) ili idealnog strujanja (zmijaa).
a) Za plat vrijedi:

Qm c p Tu Tp Qr Gu c p

dTp
dt

Qm - maseni protok medija za prijenos topline,

Tp
- temperatura medija u platu,
Gu - ukupna masa medija u platu,
Qr
- toplota koja se prenosi kroz zid plata i zajednika je s
bilansom toplote za reaktor
Qr UAp Tp Tr

U izotermnom radu toplota prenijeta kroz plat mora biti jednaka

reakcijskoj entalpiji,

Qm c p Tu Tp UAp Tp Tr H r VrA

U stacionarnom radu izmijenjena toplota je stalna, a mijenja se s

vremenom ako reaktor radi nestacionarno.
b) Za zmijau vrijedi:

idealno strujanje medija za prijenos toplote kroz zmijau,

Prijenos toplote kroz zmijau;

pretpostavlja se idealno strujanje

Qmz c p

T
T
qr Gu c p
z
t

qr - toplota prenijeta kroz jedininu povrinu zmijae duine dz

- ukupna toplota prenijeta na medij je:
Tz - temperatura zmijae u odsjeku z

Qr qr dz UAs Tz Tr dz

PRIM REAKTORI U NESTACIONARNOM RADU (PRIMn)

U industrijskoj praksi reakcije se esto vode u PRIM reaktorima koji
rade nestacionarno.
Pri tome, nestacionarnost rada moe biti primarni nain rada (itav
proces je diskontinuiran) ili je nestacionarnost prijelazni nain rada,
npr. pri poetku ili zavretku rada inae stacionarnog procesa u
PRIM-u
Nestacionarnost je posljedica:
- promjene zapremine ili mase reakcijske smjese tokom rada, npr.
reakcije gas tenost, viefazni sistemi
jedan reaktant (npr. tenost) nalazi se poetno u reaktoru, a drugi
(npr. gas) se kontinuirano uvodi u tenost s kojom reaguje (ukupna
masa mijenja se s vremenom)

Prijelazni nain rada

Prijelazni rad PRIM reaktora nastaje u poetnom periodu rada

(punjenje) ili pak u zavrnom periodu pranjenja

Prijelazno stanje nastaje i promjenom koncentracije za vrijeme

stacionarnog perioda
Modeli prijelaznih stanja vani su zbog voenja procesa u PRIM
reaktorima
- promjene koncentracije ili protoka na ulazu mogu se smatrati
pobudama, a njihova vremenska zavisnost funkcijama poremeaja

Opti model PRIMn reaktora - uzima u obzir

uzroke nestacionarnosti:
FAu(t) FAi(t) rAV(t) = dnA/dt

Zavisno od vremenskih funkcija pojedinih veliina, te poetnih uslova

opti model se svodi na posebne oblike koji odgovaraju pojedinom
uzroku nestacionarnosti.

Poetak rada PRIM reaktora

Pri poetku rada inae stacionarnog PRIM reaktora, period punjenja je
nestacionaran:
Pretpostavke:

Na poetku rada, reaktor je prazan.

U vremenu t = t0, reaktor se poinje puniti stalnim protokom ulazne smjese,

v0 = konst.
tada je

FA0 rAv0t = dnA/dt

ili uz sreivanje

dCA/dt + rA = (CA0CA)/

Kako na optimalan nain dovesti PRIM reaktor u stacionarni

rad?

najjednostavnije je brzo napuniti reaktor, a zatim izvjesno vrijeme

reakciju voditi kao da je reaktor arni, sve do trenutka postizanja
one koncentracije produkta koja e biti stacionarna vrijednost za
PRIM reaktor

neki procesi upravo rade u takvom prijelaznom nainu rada PRIM

reaktora, npr. tzv. reaktor s prihranjivanjem (fed batch reactor")
masa se unosi u reaktor, ali se ne iznosi za vrijeme proizvodnog
ciklusa (npr. fermentacijski procesi)
na osnovi model PRIMa za konanu (radnu) zapreminu uz
poznavanje kinetikog modela mogue je izraunati vrijeme
V
potrebno za punjenje, tp odnosno protok punjenja iz relacije:
v
0

tp

Prekid rada PRIM reaktora

Ako se eli zavriti proces iz stacionarnog rada PRIM reaktora,

potrebno ga je isprazniti, a za to vrijeme pranjenja reaktor je u
nestacionarnom radu

Uz uslov da je nakon prekida ulaznog protoka, izlazni protok ostao

isti kao prije, odnosno da je: vi = v0
vrijedi izraz koji omoguava izraunavanje konanih
koncentracija u reakcijskoj smjesi nakon pranjenja

dn A

VrA vi C A
dt

Promjena ulazne koncentracije

Prijelazno stanje PRIM reaktora je u ovom sluaju uzrokovano

naglom promjenom ulazne koncentracije (npr. zbog greke
operatera ili voenja procesa).

Promjena koncentracije se moe dobro aproksimirati stepenastom

funkcijom poremeaja.

Model reaktora dat je optim izrazom za PRIMn, ali uz uslov da je

zapreminski protok stalan prije i poslije promjene koncentracije te da
se zapremina reaktora ne mijenja:

dCA/dt = CA0 - CArA

Stabilnost rada PRIM reaktora

Reaktor radi stabilno ako se radna taka (stanje) nakon to se

poremeaj ukloni vrati u stanje koje je jednako stanju prije
poremeaja.

Npr., mala promjena ulazne koncentracije reaktanata e dovesti do

novog stacionarnog stanja.

Ako se reaktor vrati natrag u poetno stanje nakon to se ulazna

koncentracija vratila na svoju staru vrijednost, govori se o
stabilnom radu.

U sluaju da se reaktor ne vrati u poetno stanje nakon nakon to

koncentracija postigne prvobitnu vrijednost, reaktor nije stabilan.

Da se utvrdi podruje nestabilnog rada potrebno je rjeavati bilanse

za koliinu materije i bilans toplote.

 Bilans koliine materije :

idealni PRIM

rA

C A0 X A

Bilans toplote:

T T0

V H r rA
Qm c p

UAp
Qm c p

Tr

U stacionarnom radu toplota nastala hemijskom reakcijom

jednaka je toploti koja se odvede reakcijskom smjesom plus toplota
koja se prenese kroz zid reaktora u okolinu,

V H r rA Qm c p T T0 UAs T p T
toplota koja se stvara
hemijskom reakcijom

toplota koja se odvede

reakcijskom smjesom

toplota koja se prenese

kroz zid reaktora
u okolinu

Uopteno, reakcijska entalpija eksponencijalno zavisi od promjene

temperature,

Qrr

E
V H r rA H r f X A Ar exp

RT

Ostale toplote na desnoj strani jednaine su linearna funkcija

temperature,

Qrp Qm c p T T0 UAs T p T K' T B

gdje je

K' Qm c p UAs

B Qm c pT0 UAsT p

T0 - temperatura ulazne smjese,

T - temperatura unutar reaktora
Tp - temperatura u platu, odnosno T okoline.

Stabilnost PRIM reaktora; stabilne i nestabilne radne take

- egzotermna nepovratna reakcija

- pravac a jedno rjeenje: a1

- pravac b tri rjeenja: b1, b2 i b3
- pravac c - nema rjeenja

Take b1, b2 i b3 su mogua

stacionarna stanja, odnosno radne
take.
Zavisno od radnih uslova moe
postojati ili samo jedna taka ili
vie njih.
Tako su take b1 i b3 stabilne dok
je taka b2 nestabilno radno stanje
PRIM reaktora.
Malim pomakom temperature ili
nekih drugih uslova, stacionarna
nestabilna radna taka b2 premjestit
e se do stabilnih stanja prikazanih
radnim takama b1 ili b3.
I u sluaju povratnih i
egzotermnih reakcija, mogua su
viestruka radna stanja.

Stabilnost rada PRIM reaktora

-

Ako su reakcije nepovratne i endotermne, u osnovi nisu mogua

viestruka radna stanja (povienje T uzrokuje bru reakciju te se
toplota vie "troi").

a - egzotermna povratna reakcija

b - endotermna nepovratna reakcija

Adijabatske (autotermike) reakcije

Egzotermne brze reakcije esto se u praksi vode autotermiki velika brzina reakcija i istovremeno velik iznos osloboene toplote
Primjer: gorenje gasa na gasnom plameniku ili baklji.

Adijabatski nain provoenja je jedino mogu, jer nema vremena da

se toplota prenese u okolinu.

Prema tome, toplota se nalazi u porastu entalpije izlazne smjese i

jednaka je reakcijskoj entalpiji,

Qrr H r rAV

Tada je:

Qrr

Qrp

Qrp Gc p T T0

Autotermika reakcija; mogua radna stanja i taka "paljenja"

Te se reakcije usporavaju kod veih konverzija, jer se poveava

temperatura reakcijske smjese uslijed osloboene reakcijske
entalpije (oksidacije, sinteza HCl...)
u praksi se reakcija pokuava
odrati u podruju radne take 3
koja mora biti u granicama
dopustivih radnih uslova

radna T ispod T take

paljenja uzrokuje gaenje ili
prekid reakcije, odnosno
povrat do stabilne take 1

svaka T iznad T koja odgovara

taki 2 uzrokuje nagli porast
brzine reakcije i temperature to
vodi do stabilne radne take 3
taka 2 - nestabilna
radna taka

kod brzih egzotermnih reakcija

potrebna je paljiva izvedba
naina odvoenja toplote!!!

Uslov stabilnosti rada

Rjeavanjem bilansnih jednaina moe se ustanoviti postojanje

nestabilnih, odnosno stabilnih podruja rada PRIMa

Osnovni uslov stabilnosti rada PRIM reaktora:

Koliina toplote koja se moe odvesti iz reaktora mora biti vea od
koliine toplote koja se u isto vrijeme oslobodi reakcijom.
Matematiki izraeno to znai:

Qrp
dQrr

dT
dT

PRIJENOS TOPLOTE U REAKTORIMA S MIJEANJEM

Dimenzionisanje PRIM i arnog reaktora zahtijeva i proraun

prijenosa toplote s reakcijskog medija na medij za grijanje,
odnosno hlaenje.

Prijenos toplote ostvaruje se kroz zid reaktora (izmjena u platu),

kroz zid izmjenjivaa smjetenog unutar reaktorskog prostora
(zmijaa) ili cirkulacijom reakcijske smjese kroz spoljni izmenjiva
toplote.

Prijenos toplote u reaktorima s mijeanjem (PRIM i arni):

a - kroz plat reaktora,
b - zmijaom i
c - spoljnim izmenjivaem

Najee se toplota prenosi kroz plat koji moe biti razliitih izvedbi.

Zmijae se esto koriste kao dodatni izmjenjiva

(posebno za reakcije koje su jako egzotermne ili endotermne).

Prijenos toplote zavisi od izbora mjeaa, geometrije reaktora i

izbora medija za prenos toplote

Reakcijska entalpija se oslobaa u itavoj zapremini reaktora dok se

prijenos moe ostvariti samo kroz povrinu.

Dimenzionisanje prijenosa mogue je uz poznavanje potrebnih

parametara i korelacija (uopteno nije mogue dimenzionisati vei
reaktor iz podataka dobivenih za reaktor manje zapremine).

Prijenos toplote kroz zid dat je uobiajenim izrazom

Qr UAs T T0

Uz dobro mijeanje temperatura reaktora, T nije zavisna od

prostora.

Ako su reaktori u nestacionarnom stanju (arni je to uvijek!)

temperature (T,T0) i povrina prijenosa (As) su funkcije vremena.

U stacionarnom radu PRIM reaktora T i As su stalne, dok

temperatura medija za prijenos toplote moe biti i funkcija prostora
(npr. kod zmijae).

Ukupni koeficijent prijenosa toplote (koeficijent prolaza toplote)

rauna se za svaku pojedinanu konfiguraciju reaktora.

Ukupni koeficijent prijenosa, U

1
U
1
1
d

h1
h0

hl - koeficijent prijenosa toplote kroz reakcijski

medij
h0 - koeficijent prijenosa toplote kroz medij za
hlaenje, odnosno grijanje
d - debljina zida reaktora (ili zmijae)

- toplotna provodljivost zida

Nain izraunavanja koeficijenata prijenosa toplote

Koeficijenti hl i h0 raunaju se pomou empirijskih korelacija za

koje su potrebni podaci o reaktoru i reakcijskoj smjesi.

Za prijenos toplote kroz reakcijsku smjesu vrijedi korelacija uz

standardnu Rushtonovu turbinsku mjealicu i standardni oblik
reaktora:

0.65
0.33 s
Nu 0.73 Re
Pr
p

0.24

Nu, Re i Pr su bezdimenzioni kriterijumi

hd
Nu 1 r ,
s

Nd
Re m
s

Pr

c ps s

Prijenos toplote u PRIM reaktoru

Koeficijent prijenosa h rauna se iz Nusseltovog kriterijuma.

Potrebni su dodatni podaci o fizikim svojstvima reakcijske

smjese i geometriji reaktora, a to su:
dr - prenik reaktora, m
dm - prenik mjealice, m
N - broj obrtaja mjealice, o/h
s - gustina reakcijske smjese, kg/m3
c ps - specifini toplotni kapacitet smjese, kJ/(kg K)
s - dinamika viskoznost smjese na temperaturi smjese, Pa/s
p - din. viskoznost smjese na temperaturi zida, Pa/s
s - spec. toplotna provodljivost smjese, kJ/(s m K)

Za sidrastu mjealicu vrijedi druga korelacija

0.67
0.33 s
Nu 0.38 Re
Pr
p

0.18

Uz prijenos toplote zmijaom postoje zasebne korelacije. Ako je u

reaktoru turbinska mjealica i vrijedi da je 400 < Re < 1 500 000
korelacija glasi:

Nu 0.17 Re

0.67

Pr

0.33

dm
d
t

0.1

dz

dt

0.5

0.18

dz - prenik zmijae

Vrste zmijaa: a) standardna izvedba, b) vertikalni oblik

Korelacije za prijenos toplote kroz plat reaktora ili zmijau koja je

smjetena unutar reaktorskog prostora, biraju se na osnovu vrste
prijenosa, tipa mjealice te iznosa Re broja.
Turbinske mjealice poveavaju koeficijent prijenosa, hl, za oko
30 % u poreenju s drugim tipovima.
Koeficijent prijenosa toplote u reaktorima s platem i bez ugraenih
lopatica je samo 65% od onog u reaktorima sa zmijaama.

Turbinsku mjealicu bolje je smjestiti u blizini centra reaktora nego

blizu dna.

Nepokretne lopatice (pregrade) u reaktoru poboljavaju prijenos

toplote, a posebno uz turbinsku mjealicu kada je Re > 1000.

Kao sredstvo za prijenos toplote koriste se razliiti mediji.

Obino se, gdje je to mogue
- za hlaenje koristi voda,
- za grijanje: voda, razne organske tenosti (npr. difenil) te para.

Prijenos toplote medijem u platu

Vei koeficijenti prijenosa u platu postiu se turbulentnim protokom
medija, a to se omoguuje ugradnjom usmjerivaa ili pregrada te ulaza sa
strane.
Razliite izvedbe plata, npr. tzv. "dimple" plat omoguuju bolji prijenos
toplote.
Od mnogih korelacija pomou kojih se rauna h0 u platu navodi se ona
koja vrijedi za turbulentno strujanje medija u platu, odnosno kada je Re >
10 000

Nu 0.027 Re

0.8

Pr

0.14

0.33

dP - prenik plata, m
dr - prenik reaktora, m
u - brzina strujanja fluida u platu, m s1
de - tzv. ekvivalentni prenik plata

d e u
Re

d P2 d r2
de
d r2

v0
u
As

As d P2 d r2

v0 - zapreminski protok fluida, m3 s1

As - povrina presjeka strujanja, m2

Razne izvedbe prijenosa toplote kroz plat

a) uobiajeni plat s ugraenim usmjerivaima,

b) tzv. "dimple" plat,
c) plat izveden kao navarene polucijevi.
Izbor vrste plata zavisi od medija za prijenos toplote, odnosno
maksimalno dozvoljenog pritiska.
dozvoljeni pritisci: a) do 7 bara, b) do 25 bara, c) do 50 bara.

MIJEANJE U PRIM I ARNIM REAKTORIMA

Treba postii osnovnu karakteristiku PRIM i arnog reaktora, a to je

homogenost reakcijske smjese (zahvaljujui odgovarajuoj
izvedbi mijeanja).

Dobrim mijeanjem ujedno se postie i izotermnost s obzirom na

reaktorski prostor.

Efikasnost mijeanja moe se provjeriti eksperimentalno

odreivanjem RVZ funkcija.

 Za PRIM reaktor potrebno je obratiti panju na odnos ulaznog protoka i

brzine cirkulacije mjeaa.
Jedan od pouzdanih kriterija za dobro umjeavanje jeste:

vm
10
v0

vm - brzina mijeanja

brzina mijeanja, vm moe se procijeniti na osnovi razliitih korelacija,

npr.

vm
Nm
Nd m3
Nm - bezdimenziona karakteristika i zavisi od tipa mjeaa
N - broj obrtaja mijeaa, o s1
dm - prenik mijeaa, m

S dobrim mijeanjem se postie:

dobra raspodjela ulaznih struja materijala (makromijeanje),

dobra izmijeanost i na mikro nivou, RVZ kriva to slinija idealnoj,

to vei koeficijent prijenosa toplote kroz reakcijsku smjesu, jer on

zavisi od efikasnosti mijeanja.

Dobro mijeanje osigurano je pravilnim

izborom mjeaa,
njegovim dimenzijama i
smjetajem u reaktoru.

Izbor se esto zasniva na kvalitativnim i iskustvenim pravilima.

U praksi postoji velik broj izvedbi i tipova mjeaa.

Propelerski mjeai
- pogodni su za mijeanje tenosti s manjom viskoznou
- postie se aksijalno strujanje i dobra cirkulacija
- u reaktor se ugrauju i nepokretne lopatice.

Turbinska mjealica
Najea u praksi.
Pogodna za mijeanje svih tenosti i rijetkih suspenzija izuzev vrlo
viskoznih sistema.
Ima ih razliitih vrsta i oblika, s ravnim lopaticama, zakrivljenim
lopaticama ili unutar kuita.
Snaga mijeanja ne mijenja se znaajno s porastom viskoznosti u
turbulentnom podruju strujanja (Re > 1000).
Turbinska mjealica, pogotovo s ravnim lopaticama, omoguuje radijalno
mijeanje fluida u posudi, za razliku od propelerskih koja uglavnom
mijeaju u osnom smjeru,

Ostale vrste mijeaa

Tok fluida uz mijeanje:

a) turbinskom mijealicom i b) s propelerom

Vrste mijeaa: a) sidrast mijea i b) lopatasta mijealica

Veliki broj razliitih tipova mjealica koristi se za posebne namjene.
Npr. sidrasta mjealica (za viskozne tenosti), lopatasta i puna
mjealica (za vrlo viskozne sisteme i smjese tenost vrsto)
U reaktor se esto puta ugrauju tzv. nepokretne lopatice
(baffle) koji imaju ulogu sprijeiti nastajanje vrtloga ili rotacije cijele
reakcijske smjese unutar reaktora (za manje posude obino se
ugrauje etiri, a za vee est odbojnika ).

irina nepokretnih lopatica (odbojnika) je obino 1/10 prenika

posude.

Bolje mijeanje postie se neki put i ugradnjom tuljka (draft tube).

Mjealica se smjetava tik ispod tuljka i unutar njega.

Mijeanje uz ugradnju
tuljka u reaktor
- Smjetaj mjealice unutar reaktora takoe ima uticaja na strujanje fluida
unutar reaktora.

Proraun snage mijeanja

Ekonomski pokazatelj kod izvedbe reaktora s mijeanjem je proraun
potrebne snage motora mjealice.
Snaga mijeanja rauna se iz korelacija koje povezuju Re i Fr kriterijum
s geometrijskim veliinama reaktora i mjealice,

Np

Ps

N 3d r5

K Re a Fr b f g
K, a, b - konstante

Fr Froudov kriterijum
Np - bezdimenzioni broj snage mijeanja
Ps - potrebna snaga motora, kW
- gustina fluida, kg m-3
N - broj obrtaja mjealice, o s-1
dr - prenik reaktora, m
f(g) - funkcija pojedinih geometrijskih karakteristika reaktora i mjealice.

 Konstante K, a i b odreuju se eksperimentalno.

Ako postoji geometrijska slinost izmeu eksperimentalnog ureaja i
predvienog reaktora:
N p K Re m
Za svaki tip i oblik mjealice postoji odreena zavisnost Np od Re
kriterijuma (grafovi iz kojih se oita Np).
Potrebna snaga mijeanja se izraunava prema

P N p N 3 d m

Korelacija vrijedi za obine tenosti koje nisu jako viskozne dok se za

ne-Newtonovske tenosti snaga mijeanja obino odreuje
eksperimentalno.