REAL ACADEMIA DE MEDICINA E CIRURXA

DE GALICIA

DICCIONARIO GALEGO
DE
TERMOS MDICOS

CONSELLERA DE EDUCACIN
E ORDENACIN UNIVERSITARIA
DIRECCIN XERAL DE POLTICA LINGSTICA

Santiago de Compostela, 2002

DIRECTORES:
Dr. D. Francisco Reyes Oliveros
D. Constantino Garca Gonzlez
REDACTORES:
Dr. D. Juan Fernndez Garrido
Dr. D. Manuel Ferreirs Snchez Guisande
Dra. Dna. Raquel Vaquero Rodrigo
COLABORADORES NA REDACCIN:
Dr. D. Fernando Jimnez Herrero
Dr. D. Jos Luis Puente Domnguez
Dr. D. Manuel Pereiro Mguens
Dr. D. Agustn Sixto Seco
Dr. D. Elas Tovar Martn
REVISIN LINGSTICA:
Seminario de Lexicografa da RAG: Xess Domnguez Dono, Ana I. Fachal Fraguela, M.
Carme Pazos Balado, Manuela Prez Rodrguez e Isolina Salgado Basoa.
COLABORADORA NA REVISIN:
Dna. Isabel Gonzlez Fernndez

ISBN: 84-453-3371-2
DEP. LEGAL: C. 1.535/02
IMPRESIN E MAQUETACIN:
Va Marconi, 2C
Polgono Industrial do Tambre
15890 SANTIAGO DE COMPOSTELA

A configuracin dunha sociedade, calquera que sexa, amosa sempre desniveis, desequilibrios entre as partes ou
sectores integrantes. Esta unha situacin xa secular, de sempre, na que o corpo social pose unhas partes fortes e outras
febles; uns grupos poderosos e de prestixio e outros de menor entidade e significacin. Todos son necesarios e interdependentes, pero o seu peso, a sa influencia sobre o conxunto ben distinta.
Esta heteroxeneidade social que fixen referencia est en relacin directa coas particulares respostas dos distintos
ncleos sociais ante feitos culturais ou institucins comunitarias como son as linguas. Quero dicir, con estas observacins, que o emprego da lingua galega e mesmo a actitude e valoracin da sociedade galega fronte a ese instrumento de
comunicacin que constite unha herdanza de sculos, unha mestura de aceptacins e rexeitamentos.
E todo isto concle afortunadamente no fenmeno que estamos a asistir nestas das ou tres ltimas dcadas; isto
, a aceptacin e emprego sen reticencias nin complexos da lingua galega por sectores profesionais da alta xerarqua
como o caso da chamada clase mdica.
Naturalmente o labor de mdico pasa tamn pola mellor e mis perfecta comunicacin cos seus pacientes e, para
iso, imprescindible que os profesionais tean unha ferramenta idnea que poa na nosa lingua xa non s os termos do
grego e do latn caractersticos da Medicina como saber humanstico e cientfico, senn tamn os mis recentemente
neoloxismos procedentes do mbito das novas tecnoloxas que xa teen revelado a sa extraordinaria utilidade na curacin de graves doenzas.
E velaqu, neste Diccionario galego de termos mdicos, un esplndido instrumento, unha afinada ferramenta que
enriquece o caudal lxico do galego e faino con rigor e precisin. E, as mesmo, unha obra que fai mis familiares e
cotins, mis directamente intelixibles e mis nosos, moitos termos escuros e alleos que, dende agora, poderemos
empregar e empregar ben, sen vacilacins.
Non teo dbida ningunha de que esta obra, froito madurecido dun esforzo que eu, como galego, agradezo, constite un moi valioso adianto na nosa lexicografa e redundar en beneficio da instalacin do noso idioma nun decisivo
mbito da nosa sociedade. A mia gratitude grupo que asumiu a responsabilidade deste labor e os meus parabns polo
esplndido do seu resultado. A Medicina , dende agora, un pouco mis galega e est, as, un pouco mis preto de todos
ns

MANUEL FRAGA IRIBARNE

Presidente da Xunta de Galicia

Nunha entrevista, confesaba nxel Fole que, para el, as das cousas mis importantes que tia Galicia eran a catedral de Santiago e a lingua galega. Non falarei agora da catedral de Santiago e tampouco vou disentir do gran escritor
lugus no que grandeza da nosa lingua se refire, grandeza outorgada polo pobo galego que longo dos sculos e nas
mis adversas circunstancias preservouna nun recuncho da terra, na sa intimidade, no recolleito mbito das cotis relacins familiares como un prezado tesouro.
Por fortuna, dende tempo atrs esas circunstancias mudaron e hoxe a situacin ben diferente, anda que, como
acontece con tantas outras cousas, non chova a gusto de todos. E unha mostra mis do distinto da situacin a aparicin
dunha obra coma este Diccionario galego de termos mdicos que, situada no terreo da nosa lexicografa, representa a
continuidade, e, mesmo tempo, a ampliacin dunha lia de traballos aplicados a sectores socioprofesionais e cientfico-culturais como a xurisprudencia, a bioloxa, as artes, a construccin, a administracin e outros. Introducido con normalidade nos medios de comunicacin, no ensino, na administracin autnoma e municipal e no mbito parlamentario, o
galego est a ter acceso a esferas profesionais de prestixio, s que agora sumamos a Medicina, percorrida, estudiada e
representada na sa particular terminoloxa neste Diccionario do que hai tempo tiamos autntica necesidade.
Os meus sinceros parabns a todos e cada un dos integrantes do equipo que elaborou estas pxinas tan cheas de
informacin de primeira man, tan coidadosamente redactadas, tan claras e precisas nas definicins, tan ilustrativas da
axeitada sntese do rigor filolxico e o saber mdico. Esta obra, pioneira no seu especfico campo e por iso mis meritoria anda, un exemplo a seguir para alcanza-la plena e total expansin da nosa lingua en tdolos niveis e sectores da
nosa sociedade. A Medicina deu xa o paso que tia que dar. Noraboa por facelo e enriquecer as a nosa competencia
lingstica nun terreo de tan difcil acceso e, doutra banda, de tan imprescindible coecemento como a Medicina.

CELSO CURRS FERNNDEZ

Conselleiro de Educacin e Ordenacin Universitaria

O ser humano difernciase fundamentalmente do resto do mundo animal por posu-lo don da linguaxe, mediante o
que se comunica cos seus semellantes. A palabra , xa que logo, a caracterstica primordial do home mesmo, sendo a sa
aprendizaxe basicamente materna, anda que posteriormente se fai pluralista.
A linguaxe caracteriza os pobos e forma parte das sas races ancestrais, as como do seu modo de ser e do comportamento de cada un, como o selo que contribe sa personalidade e orgullo, non s coma un modo de expresin senn
como pobo mesmo.
En consecuencia, moi importante coecer a fondo a linguaxe propia, a interpretacin e coecemento de cada un
dos seus vocbulos, da sa gramtica e da sa fontica adquirindo a base necesaria para chegar literatura, alma do pobo
que pertence, sendo motivo non s de pracer intelectual senn tamn de orgullo das sas races.
Con tal fin e considerando a importancia da linguaxe mdica e o coecemento dos seus vocbulos, a Real Academia
de Medicina e Cirurxa de Galicia, cumprindo cun dos seus deberes, consistente en confeccionar un Diccionario Tecnolxico de Medicina, con tdolos datos que poida reunir, acordou por unanimidade, en Sesin Plenaria, a realizacin dun
DICCIONARIO GALEGO DE TERMOS MDICOS; que coa axuda da Consellera de Educacin e Ordenacin Universitaria e a colaboracin do Seminario de Lexicografa da Real Academia Galega, logrou realizar.
Somos conscientes de que nesta primeira edicin se notar a falta de numerosos vocbulos, a pesar de que se transcribiron mis de 20.000; haber defectos nas definicins dalgns, as como a obrigada transcricin literal de determinados vocbulos, recoecendo neste caso o mrito do autor que logrou definilo por primeira vez.
Non se tratou de ofrecer un Diccionario de Termos Mdicos no que tean entrada todas e cada unha das especialidades mdicas do momento actual, isto corresponderalle a outro tipo de diccionario; tampouco de recoller unha gran
variedade de vocbulos populares referentes sade e empregados coloquialmente polos non sanitarios, polo cal s se
reflicten aqueles mis comns e cun sentido mis prximo mdico e a outros profesionais da sanidade.
Trtase en definitiva dun texto xeral dos termos mis usualmente utilizados no contexto sanitario e sobre todo que
sirva de estmulo para empregar con maior asiduidade a linguaxe terminolxica mdica galega entre os profesionais e os
pacientes.

AGRADECEMENTOS:
A tdolos mdicos que coa sa valiosa contribucin fixeron posible a realizacin do diccionario.
De modo especial a: Dra. Raquel Vaquero, Dr. Juan Fernndez Garrido e Dr. Manuel Ferreirs Snchez Guisande;
pola sa intensa dedicacin e paciencia na inmensa tarefa de busca e definicin dos vocbulos, sendo clave o seu traballo
para a consecucin da obra.
profesora Dra. Isabel Gonzlez Fernndez, que coa achega da sa experiencia no desenvolvemento de diversos
diccionarios, os seus profundos coecementos da lingua galega e a sa especial dedicacin Diccionario Galego de
Termos Mdicos, foi decisiva para a sa finalizacin.
grupo de fillogos que colaboran habitualmente nas tarefas do Seminario de Lexicografa da RAG, constitudo
por:
Xess Domnguez Dono, Ana Fachal Fraguela, Manuela Prez Rodrguez e Isolina Salgado Basoa e coordinados
por M do Carme Pazos, por todo o esforzo, dedicacin e paciencia, en revisar, corrixir e ordenar unha e mil veces as
mis de 20.000 entradas que lles chegaron con numerosas imperfeccins, que souberon emendar, as como aconsellar a
tdolos que colaboraron neste cometido do diccionario.
Finalmente, a tdolos Ilmos. Sres. Acadmicos que, coa sa achega persoal, dignificaron a posta a punto deste
primeiro Diccionario Galego de Termos Mdicos.
A Corua, 18 de decembro de 2001
PROF. DR. FRANCISCO REYES OLIVEROS
Presidente

Hai dous mil anos que lingua se falaba nos castros galegos? Non tmo-la menor idea da lingua que falaban os
galegos desa poca. O que si est claro que coa chegada do mundo romano a Galicia os residentes desta rexin aprenderon latn, lingua que tamn os habitantes das outras rexins da Pennsula Ibrica aprenderon igualmente.
Pero co paso do tempo cada unha das rexins da Pennsula Ibrica foi formando a propia fala. No sculo XIII,
podemos afirmar que a lingua galega unha lingua normal de comunicacin en tdolos actos da vida de tdolos cidadns desta rexin e precisamente nesa poca o galego convrtese na lingua normal das obras literarias e moi especialmente na lingua dos trobadores. O galego nesa poca unha das linguas literarias mis importantes, algo moi semellante
que ocorreu en Francia co provenzal.
A fins da Idade Media o casteln vai impondose na maior parte da Pennsula. En Galicia son os casteln-falantes
os que ocupan os cargos polticos, eclesisticos, de xustiza, etc., pero os falantes normais seguen conservando a sa
propia lingua.
Sen embargo desde mediados do sculo XIX comeza a ser usada a lingua galega de novo no mundo literario e
mesmo no mundo dos polticos. Tralos anos do franquismo volve o galego a se-la lingua normal de Galicia a tdolos
niveis: na vida normal, no ensino, nas relacins intelectuais, no mundo teatral, nos escritos, etc., etc. No Estatuto de
Galicia de 1981 determnase exactamente que a lingua propia de Galicia o galego, pero que tanto o galego coma o
casteln poderan ser usados en Galicia en tdolos plans de vida pblica, cultural ou informativa.
O triunfo do galego vai confirmndose pouco a pouco nos ltimos anos. Hai mbitos da vida poltica, como o Parlamento ou as publicacins oficiais da Xunta, onde a situacin do galego como lingua oficial est firme. Pero en determinados medios de comunicacin, na administracin local e sobre todo na de xustiza e na eclesistica vai impndose pouco
a pouco o galego. Sen embargo nos medios educativos onde parece que a lingua galega est por riba da castel.
Naturalmente no mundo da medicina hai que dicir que bastantes falantes intentan expresa-los seus problemas
mdicos a travs da sa propia lingua, pero son moitos os aspectos da vida mdica ou curativa que se descoecen completamente.
Loxicamente necesario ter bo coecemento da lingua dos falantes galegos e especialmente moi conveniente que
coezamos e practiqumo-la lingua mdica non s dos falantes, senn tamn do campo da medicina. O persoal de
mdicos, practicantes, e demais xentes que tean relacin coa medicina deben intentar familiarizarse con esta lingua e
coecer moi ben tdolos seus aspectos para poder intercomunicarse.
Por iso quero manifestar con todo o meu afecto a felicitacin a tdolos autores desta marabillosa obra Diccionario
galego de termos mdicos que o primeiro intento portentoso e asombroso de divulgar na nosa lingua todo ese aspecto
do mundo sanitario, da terminoloxa mdica, da mellor comprensin entre mdicos e enfermos, etc.
As pois, quero manifesta-la mia propia satisfaccin de que vivn e vin o esforzo, o sacrificio, o traballo que necesitaron os realizadores desta magnfica obra.

CONSTANTINO GARCA

ACADMICOS NUMERARIOS POR ORDE DE ANTIGIDADE DA REAL

ACADEMIA DE MEDICINA E CIRURXA DE GALICIA
Dr. D. Elas Tovar Martn
Dr. D. Benito Regueiro Varela
Dr. D. Fernando Jimnez Herrero
Dr. D. Domingo Garca Sabell
Dr. D. Ramn Varela Nez
Dr. D. Ovidio Vidal Ros
Dr. D. Jos A. Pajarrn Ulloa
Dr. D. Jaime Quintanilla Ulla.
Dr. D. Jos Luis Puente Domnguez
Dr. D. Francisco Reyes Oliveros
Dr. D. Manuel Snchez Salorio
Dr. D. Manuel Moreno de Orbe
Dr. D. Jos Pea Guitin
Dr. D. Federico Martinn Snchez
Dr. D. Odn-Luis Abad Flores
Dr. D. Jos Luis Nogueira March
Dr. D. Manuel Noya Garca
Dr. D. Jernimo Forteza Vila
Dr. D. Ramn Domnguez Snchez
Dr. D. ngel Belmonte Vicente
Dr. D. Jos Miones Trillo
Dr. D. Manuel Pereiro Mguens
Dr. D. Alfonso Varela Nez
Dr. D. Jos Carro Otero
Dr. D. Francisco Javier Jorge Barreiro
Dr. D. Jos Luis Vzquez Iglesias
Dr. D. Juan Jess Gestal Otero
Dr. D. Torcuato Labella Caballero
Dra. Dna. Alicia Ansede Martnez
Dr. D. Jorge Teijeiro Vidal
Dr. D. Luis Rodrguez Mguez
Dr. D. Joaqun Potel Lexquereux
Dr. D. Juan Varela Durn
Dr. D. Miguel Gil de la Pea
Dr. D. Antonio Rodrguez Lpez
Dr. D. Benito Jos Regueiro Garca
Dr. D. Jos Couceiro Follente
Dr. D. Pablo Dez Baos
Dr. D. Benigno Fausto Galdo Fernndez

LISTA DE ABREVIATURAS
adx. (adxectivo)
fig. (figurado)
gr. (grego)
lat. (latn)
loc. (locucin)
s. (substantivo)
s.f. (substantivo feminino)
s.m.(substantivo masculino)
s.f.pl.(substantivo feminino plural)
s.m.pl.(substantivo masculino plural)
v. (verbo)
V. (vxase)

GUA DE USO
As entradas van destacadas en letra grosa, seguidas da abreviatura, en cursiva, que indica a sa categora gramatical, e a continuacin a definicin. Cando a entrada ten distintas acepcins aparecen diferenciadas por un nmero:
ebulicin s.f. 1. Fenmeno fsico que acompaa o paso de estado lquido a estado de vapor, cando este paso ocorre non
s na superficie do lquido, senn tamn no seu interior, o que produce a formacin de burbullas de vapor no seu
seo. 2. Estado dun lquido que ferve.
indixesto -a adx. 1. Difcil de dixerir ou que orixina indixestin. 2. Que foi inxerido e non dixerido.

Inclense como entradas os prefixos e sufixos cultos que entran na formacin de palabras propias deste campo:
xin-, xine- ou xineco- Prefixo do grego, muller.
-pata Sufixo do grego, enfermidade.

As entradas correspondentes a palabras que non se consideran correctas van precedidas por un asterisco e remiten
forma normativa:
*alferesa s.f. V. alfereca.
*saban s.m. V. frieira.

Se unha mesma entrada ten mis dunha categora gramatical sepranse no artigo mediante unha dobre barra (//):
dacrioagogo-a adx. 1. Que provoca a segregacin de bgoas. 2. Que serve como conducto para as bgoas. // s.m. 3.
Axente ou substancia que estimula a glndula lacrimal e produce choradeira. 4. Nome en desuso do canalculo
lacrimal.

Algunhas entradas forman parte de expresins complexas. Neses casos, aparecen final do artigo, diferenciadas
do corpo das acepcins por unha dobre barra (//), ordenadas alfabeticamente e separadas entre si por unha barra (/):
sacarmetro s.m. Instrumento que determina a cantidade de azucre presente nunha solucin. Pode ser de dous tipos: polarmetro ou aermetro. // S. de fermentacin Sacarmetro con aspecto de tubo graduado, en forma de cbado, e
pechado nun extremo, que determina a cantidade de azucre polo volume de gas que se acumula en tal extremo.
Emprgase tamn para determina-la cantidade de azucre na urina. / S. de Lohnstein Aparello empregado para
realiza-la reaccin de fermentacin cuantitativa do azucre urinario.

Hai un nmero considerable de entradas que remiten a outras. Isto indcase con V. (vxase) e a continuacin a
entrada onde podemos atopa-lo significado da palabra ou expresin pertinente:
faciana s.f. V. face.
Fabry, enfermidade de V. enfermidade.
laa s.f. 1. Greta na pel, nas mucosas ou nos labios, especialmente a causa do fro. 2. V. grampa.

XVIII
Os equivalentes que poida ter unha palabra ou expresin indcanse despois da definicin, introducidos pola
frmula Tamn se di:
iliopectneo -a adx. Pertencente ou relativo ilio e pube. Tamn se di iliopubiano.
sen s.f. Rexin lateral da cabeza, s lados da fronte, situada sobre o arco cigomtico. Tamn se di tempa.

Os termos gregos e latinos, as voces estranxeiras ou as denominacins dos xneros animais e vexetais aparecen
en cursiva:
hallux s.m. Dedo polgar do p. // H. malleus Dedo gordo do p deformado en forma de martelo, que aparece nalgunhas
enfermidades reumticas. / H. valgus Desviacin do dedo polgar do p cara s demais dedas, s que cruza por
encima ou por debaixo. / H. varus Separacin do dedo polgar do p das demais dedas.
ECHO s.m. Sigla correspondente a Enteric Citopatic Human Orphan, virus da familia dos Picornaviridae, xnero Enterovirus, axente responsable dalgunhas variedades da meninxite, procesos febrs, arrefriado comn, etc.
Haemodipsus Xnero de piollos, dos que a especie H. ventricosus (piollo do coello) pode ser un axente transmisor da
Pasteurella tularensis, microorganismo productor da tularemia.
Indiella Xnero que pertencen algunhas especies de fungos, como Indiella mansoni ou Indiella brumpti, causantes do
p de Madura.

A
A. Abreviatura de ampere.
a. Abreviatura de arteria.
a-, an- Prefixo que significa sen ou non.
. Abreviatura de unidade Angstrom.
aa Abreviatura empregada nas receitas que significa de
cada un.

abafar v. Facer difcil a respiracin ou impedila.

abasia s.f. Imposibilidade de camiar.
absico-a adx. Relativo abasia.
abatemento s.m. Prostracin fsica ou moral dunha
persoa.

abater v. Perde-lo nimo, as forzas.

abaxial adx. Situado fra do eixe do corpo, dunha parte
ou rgano.

abdome s.m. Parte do corpo do home e dalgns animais

que est a continuacin do trax, separada da cavidade
torcica polo diafragma e tapizada por unha membrana
serosa, o peritoneo. Contn a maior parte das vsceras dos
aparellos dixestivo e xenitourinario. // A. agudo. Dor
abdominal de inicio sbito, por causa da inflamacin,
perforacin, obstruccin, infarto ou rotura dos rganos
intrabdominais e que require intervencin cirrxica.

abdominal adx. Relativo abdome.

abdominocentese s.f. Puncin (paracentese da cavidade) abdominal.

abdominoscopia s.f. Exame do abdome e das sas

vsceras mediante endoscopia.

abduccin s.f. Accin de conducir cara a fra ou de

separar da lia media.

abducir v. Afastar do plano medio do corpo ou do eixe

dun membro.

abductor-a adx. 1. Que abduce. // 2. s.m. Msculo que

realiza a abduccin.

aberracin s.f. Desviacin da situacin normal. // A.

cromosmica. Irregularidade do nmero ou constitucin
dos cromosomas que altera o material xentico do

embrin. / A. mental. Estado mental patolxico sen alteracins da intelixencia que non chega a constitur unha
tolemia.

abertura s.f. Porta ou acceso.

ablacin s.f. Separacin ou desprendemento dunha parte
do corpo de forma cirrxica ou coma resultado de enfermidade.

ablefaria s.f. Ausencia total ou parcial de plpebras,

conxnita ou adquirida. Tamn se di ablfaron.

ablfaron s.m. Ablefaria.

ablepsia s.f. Falta ou perda da vista, cegueira.
ablucin s.f. Operacin que consiste en separar dun corpo
os materiais estraos mediante lavado.

abocamento s.m. Anastomose, implantacin cirrxica

dun conducto noutro, ou nunha cavidade da sa mesma
natureza ou non.

aboclusin s.f. Falta de contacto entre os dentes superiores e inferiores.

abordaxe s.f. En cirurxa, va ou maneira de achegarse a

algn rgano ou vscera.

abortar v. Expulsar un feto antes do tempo normal de

xestacin, sen que poida sobrevivir.

abortivo-a adx. 1. Que se desenvolve en forma incompleta. 2. Da substancia ou procedemento que produce un
aborto.

aborto s.m. Feito de interrompe-lo embarazo, por causas

naturais ou provocadas, expulsando o feto antes do tempo
normal de xestacin.

abraquia s.f. Ausencia conxnita de brazos.

abraquiocefalia s.f. Ausencia conxnita de brazos e
cabeza. Tamn se di acefalobraquia.

abrasin s.f. Desgaste dunha substancia ou estructura,

como a pel ou os dentes, mediante un proceso mecnico
anormal ou pouco comn

abrasivo-a adx. Que causa abrasin.

abrazadeira

abrazadeira s.f. Aparello ortopdico usado para soster,

aliar ou manter partes do corpo en posicin correcta.

abrebocas s.m. Instrumento cirrxico para mante-la boca

aberta.

abruptio (lat.) Esgazadura en anacos. // A. placentae.

Desprendemento prematuro da placenta.

absceso s.m. Acumulacin localizada de pus nunha cavidade formada pola dexeneracin dos tecidos infectados.
// A. anorrectal. Acumulacin localizada de pus no
tecido graxo preto do ano. / A. apendicular. Resulta da
perforacin do apndice con inflamacin aguda. / A.
cerebral. Extensin cerebro dunha infeccin dunha
rea prxima (como a otite media) ou por infeccin
hematxena. / A. escrofuloso ou estrumoso. Absceso de
orixe tuberculosa. / A. fro. Absceso de evolucin lenta,
con poucos signos de inflamacin. / A. gasoso. Acumulacin localizada de material seropurulento que contn
aire, orixinado por bacterias que producen gas, como
Clostridium Perfringens. / A. primario. O que se forma
no foco da infeccin.

absoluto-a adx. 1. Sen lmites, libre, non combinado. 2.

Sen condicins, sen ningn tipo de restriccin ou reserva.
// Dieta absoluta. Restriccin total de alimentos.

absorbencia s.f. En radioloxa, medida da capacidade

dun medio para absorber radiacin.

absorber v. Admitir ou asimilar substancias en ou a

travs dos tecidos.

absorcin s.f. Introduccin de substancias interior dos

tecidos ou a travs deles.

absterxer v. Purificar, desinfectar.

abulia s.f. Perda ou diminucin da vontade ou enerxa
para emprender algunha cousa ou para se mover.

ablico-a adx. Que sofre abulia, que non ten vontade.

abuso s.m. Uso esaxerado dalgunha cousa, que pode
chegar a modifica-las funcins orgnicas, como o abuso
da cafena, do alcohol, do tabaco.

acalasia s.f. Incapacidade para relaxa-las fibras do

msculo liso do aparello gastrointestinal, en calquera
sitio de unin dunha parte con outra, en especial na unin
gastroesofxica. // A. do cardia. Cardiospasmo. / A. do
esfnter anal. Enfermidade de Hirschprung. / A. esofxica. Dilatacin e hipertrofia dun anaco de esfago,
megaesfago.

acalculia s.f. Incapacidade para facer clculos matemticos sinxelos, forma de afasia que se observa nas lesins
do lobo parietal.

acalorado-a adx. Sufocado, cheo de calor.

acaloramento s.m. Acto ou efecto de acalorar ou acalorarse, ardor, excitacin

acalorar v. Sentir calor e cansazo a causa dun esforzo.

acampsia s.f. Rixidez dun membro, anquilose.

acanalado-a adx. Que mostra sucos, estriado.

acanaladura s.f. Operacin que consiste en facer unha
extirpacin en forma de canle no so

acanear v. Moverse os dentes.

acanthia lectularia s.f. Chincha.
acanto s.f. Columna vertebral.
acantocito s.m. Glbulo vermello deformado que parece
ter espias.

acantocitose s.f. Presencia de acantocitos no sangue, por

ausencia conxnita de lipoprotenas

acantodoncia s.f. Forma espiosa dos dentes.

acantoide adx. Semellante a unha espia, espioso
acantlise s.f. Desprendemento das clulas do corpo
mucoso de Malpighi. Tamn se di acantose, anacantose.
// A. ampolar. Epidermlise.

acantoma s.m. Tumor da capa mucosa de Malpighi da

pel, cancro cutneo.

acantoqueratoderma s.f. Hipertrofia da capa crnea da

pel, especialmente das mans e dos ps.

acantose s.f. Lesin histolxica da epiderme que presenta

hipertrofia do corpo mucoso de Malpighi. // A. nigricans.
Pigmentacin xeral e anormal da pel con tumores papilares.

acapnia s.f. Diminucin da cantidade de cido carbnico

no sangue.

acarbia s.f. Diminucin de carbonatos no sangue.

acardia s.f. Falta conxnita de corazn.
acardaco-a adx. Que non ten corazn.
acarase s.f. Sarna, enfermidade contaxiosa da pel producida por un parasito.

acaricida adx. Axente que destre acridos.

acrido s.m. Parasito da pel do home e dos animais, da
orde dos arcnidos.

acario-a adx. Sen ncleo.

acariocito s.m. Clula sen ncleo coma o glbulo
vermello.

caro s.m. Acrido.

acarodermatite s.m. Inflamacin da pel producida por
acridos.

acarofobia s.f. Medo patolxico a padecer sarna. Tamn

se di acaromana.

acaromana s.f. Acarofobia.

acarotxico-a adx. Acaricida
acartonado a adx. Que ten o aspecto do cartn por estar
seco e delgado, caracterstico de persoas de moita idade.

acatalasia s.f. Falta ou diminucin do enzima catalase

acatalepsia s.f. Falta de comprensin, deficiencia mental.

acelme

acatama s.f. Forma de neurite perifrica que se observa

principalmente en frica occidental.

acatamatesia s.f. Perda ou trastorno na facultade de

comprende-la linguaxe debido a unha lesin central.

acatarrado-a adx. Que ten catarro.

acatarrarse v. Contrae-lo catarro, constiparse.
acatarsia s.f. Impureza, falta de limpeza, sucidade.
acatexia s.f. Imposibilidade de rete-los excrementos,
incontinencia.

acatisia s.f. Dificultade para manterse quedo, obsrvase

principalmente en enfermos de Prkinson.

acceso s.m. Ataque, conxunto de sntomas que cesan e

volven a intervalos mis ou menos distantes.

acedume s.m. Acidez, cantidade de cido que ten unha

cousa.

acfalo-a adx. Que non ten cabeza.

acefalobraquia s.f. Ausencia conxnita da cabeza e dos
brazos. Tamn se di abraquiocefalia.

acefalocardia s.f. Ausencia conxnita da cabeza e do

corazn.

acefalocisto s.m. Quiste estril.

acefalogastria s.f. Ausencia conxnita de cabeza, trax e
parte superior do abdome.

acefalopodia s.f. Ausencia conxnita de cabeza e de ps.

acefaloquiria s.f. Ausencia conxnita de cabeza e de
mans.

accesorio-a adx. Relativo a glndulas, msculos ou

acefalorraquia s.f. Ausencia conxnita de cabeza e de

nervios auxiliares ou suplementarios doutro rgano,

xeralmente mis importante.

acefalostoma s.f. Ausencia conxnita de cabeza e

accidental adx. Producido por accidente.

accidentalismo s.m. Teora que considera tdalas enfer-

columna vertebral.
presencia dunha especie de boca na parte superior do
colo ou do trax.

midades como simples fenmenos exteriores, sen orixe

no organismo, e atende soamente os sntomas sen ter en
conta a etioloxa nin a patoxenia.

acefalotoracia s.f. Ausencia conxnita de cabeza e de

accidente s.m. Fenmeno ou feito traumtico ou patol-

e mesmo de animais. // A. alcanforado. Solucin de

alcanfor en aceite de oliva. / A. animal de Dippel. Aceite
producido pola destilacin de sos, cornos e outras substancias animais. / A. cocido. Aceite de liaza exposto a
unha temperatura de 120 ou mis. / A. de algodn. O
que se obtn das sementes do algodn. / A. de asfalto. O
que se obtn da destilacin do asfalto. / A. de fgado de
bacallao. Obtense do fgado deste animal, aumenta o
nmero de glbulos vermellos do sangue e o peso do
corpo. / A. de Bamber. Mestura empregada contra os
mosquitos. / A. de bancul. Purgante suave. / A. de
Carron. Lquido composto a partes iguais de aceite de
lio e auga de cal, empregado nas queimaduras. / A. de
durmideiras. O que se obtn espremendo as sementes do
Papaver Somniferum./ A. de Gabian. Petrleo. / A. de
Neisser. Contn mercurio, empregouse en inxeccin
contra a sfilis. / A. de rcino. Estimula os movementos
intestinais, producindo unha evacuacin s catro ou cinco
horas. / A. de Saturno. Contn chumbo en disolucin. /
A. de vitriolo. cido sulfrico. / A. esencial. Aceite
voltil. / A. fixo. Aceite graxo. / A. mineral. Petrleo. /
A. iodado. Contn un 40-50% de iodo, emprgase para
exploracins radiolxicas.

xico espontneo que aparece na persoa sa ou no curso

dunha enfermidade. // A. cerebrovascular. ACV, ictus,
termo que se aplica s sindromes clnicas que acompaan
s lesins isqumicas ou hemorrxicas. / A. de traballo.
Suceso imprevisto no acto ou con motivo do traballo, e
que causa unha lesin temporal ou permanente. / A. de
trfico. Accidente por causa da circulacin urbana ou por
estrada.

accin s.f. 1. Feito de levar a cabo algo. 2. Modo de

realiza-las funcins vitais. // A. acumulativa. A dunha
droga que se amosa despois da administracin dalgunhas
doses aparentemente inactivas. / A. especfica. A dunha
droga sobre un axente patxeno determinado. / A.
muscarnica. Accin parasimpaticomimtica. / A.
reflexa. Movementos involuntarios dunha parte do
corpo. / A. termoxnica. A dun alimento ou droga
aumenta-la produccin de calor.

accpiter s.m. Vendaxe facial con apndices, semellante

s garras das aves de rapina.

accretio (lat.) Adherencia anormal de partes que normalmente estn separadas.

acecolina s.f. Clorhidrato de acetilcolina.

acedar v. Tornar cido.
aceda s.f. Acedume.
acedia s.f. Desorde mental caracterizada indistintamente
por apata ou melancola.

acedo-a adx. Que ten o sabor cido do limn ou do

vinagre.

trax

aceite s.m. Substancia extrada da oliva, doutros vexetais

acelerador s.m. Substancia que aumenta a velocidade

dunha reaccin qumica.

acelerina s.f. Pseudoglobulina que intervn no mecanismo de coagulacin do sangue, da que hoxe non se
acepta a sa existencia.

acelmado-a adx. Doce, substancioso.

acelmar v. Pr unha cousa doce e saborosa.
acelme s.m. Calidade do que doce, dozura.

acelomado-a

acelomado-a adx. Que carece de celoma ou de cavidade

orgnica.

acelular adx. Que non contn clulas.

acender v. Estimular, excitar.
acendido-a adx. Que se lle subiron as cores cara
aceno s.m. Sinal, sntoma.
acntrico-a adx. Que non central ou que non est localizado no centro.

acentuacin s.f. Aumento dos rudos respiratorios e

cardacos.

acentuador s.m. Substancia que aumenta a accin dun

colorante.

acetilbetametilcolina s.f. Composto de colina de efecto

vasodilatador e estimulante do tubo dixestivo.

acetilcistena s.f. Frmaco empregado como mucoltico.

acetilcoenzima A s.m. Producto da condensacin do
coenzima A e do cido actico, clave no metabolismo dos
principios inmediatos, e paso obrigado para a entrada no
ciclo do cido tricarboxlico (ciclo de Krebs), e que serve
como precursor para a sntese dos cidos graxos e dos
esteroides.

acetilcolina s.f. Producto resultante da acetilacin da

colina co acetilcoenzima A, o transmisor nervioso no
sistema nervioso parasimptico, nos ganglios vexetativos
e na placa motora do msculo, e tamn noutras reas do
sistema nervioso central.

acephalus s.m. Acfalo.

aceptor s.m. Composto que toma un grupo qumico

acetilcolinesterase s.f. Enzima que volve inactiva a

doutro composto unirse con el, especificamente, substancia que absorbe o hidrxeno ou osxeno activo
formado nos procesos de oxidacin e reduccin dos
tecidos.

acetilfenetidina s.f. Fenacetina.

acetilfenhidracina s.f. Pirodina.
acetilfosfatase s.f. Enzima que cataliza a descomposi-

aceratose s.f. Deficiencia do tecido crneo.

acerbar v. Angustiar.
acerbo-a adx. Acedo, spero, coma o sabor das froitas
verdes.

acrvulo s.m. Conxunto de pequenos grans do plexo

acetilcolina.

cin do acetilfosfato en cido actico e cido fosfrico.

acetilo s.m. Radical CH3CO do cido actico.

acetilsaliclico, cido s.m. Analxsico contra a dor de
leve a moderada intensidade, antitrmico, antirreumtico
e antiagregante plaquetario.

coroideo e da glndula pineal, conteen carbonatos e

fosfatos.

acetilsulfadiacina s.f. Forma na que a sulfadiacina

aceso-a adx. Que se acendeu, inflamado.

acesdino-a adx. Que alivia ou cura a dor, andino
acestoma s.m. Masa de granulacins que formar a cica-

acetilsulfaguanidina s.f. Forma na que se excreta a

triz.

acetbulo s.m. Cavidade na superficie externa dos sos

coxais na que se articula a cabeza do fmur.

acetaminofn s.m. Substancia que se emprega como

antitrmico e analxsico, non antiinflamatorio.

acetanilida s.f. Substancia txica con accin analxsica e

antipirtica, antifebrina.

acetato s.m. Sal de cido actico.

acetazolamida s.f. Sulfonamida sinttica que inhibe a
anhidrase carbnica.

actico-a adx. Pertencente ou relativo vinagre

acetificacin s.f. Produccin de vinagre por fermentacin actica.

acetilacin s.f. Introduccin dun grupo acetilo nunha

molcula orgnica.

acetilamidobenzol s.m. Acetanilida.

acetilamidofenol s.m. Fenacetina.
acetilarsinato s.m. Arsacetina.
acetilaxotil s.m. Arsacetina.

excretada pola urina.

sulfaguanidina na urina, en placas cristalinas.

acetilsulfonamida s.f. Sulfonamida pouco soluble que

se excreta pola urina, e que se precipita se a urina non
alcalina.

acetiltransferase s.f. Enzima que cataliza a transferencia

dun grupo acetilo dunha molcula a outra. O mis importante o acetilcoenzima A

acetmetro s.f. Acetmetro.

Acetobacter Xnero de bacterias aerobias, que se encontran en froitas, vexetais, vinagre e bebidas alcohlicas,
que transforman o alcohol en cido actico e cocense
como nai do vinagre.

acetofenacina s.f. Fenotiacina.

acetofenetidina s.f. Fenacetina.
acetolado s.m. Medicamento lquido formado pola maceracin de substancias vexetais secas ou a disolucin de
principios medicinais en vinagre destilado.

acetolase s.f. Enzima que converte o alcohol en cido

actico.

acetomeroctol s.m. Antisptico mercurial empregado en

forma tpica.

acetmetro s.m. Instrumento para determina-la cantidade

de cido actico que contn unha solucin.

aclstico-a

acetomorfina s.f. Diacetilmorfina, herona.

acetona s.f. Dimetilcetona, lquido incoloro que se
encontra en pequenas cantidades no sangue e urina
normais e en gran cantidade na urina dos diabticos,
dndolle un olor caracterstico respiracin destes
pacientes e ten propiedades anestsicas.

acetonemia s.f. Presencia de acetona no sangue en maior

cantidade c normal.

acetonumerador s.m. Instrumento que serve para medi-la cantidade de acetona na urina.

acetonuria s.f. Exceso de acetona na urina, ocorre na

diabete, febre, cancro e vmitos dos nenos.

acetopirina s.f. Composto cristalino, branco, mestura de

antipirina e cido acetilsaliclico, que se emprega como
antipirtico e analxsico.

acetosal s.m. cido acetilsaliclico.

acetosoluble adx. Soluble en cido actico.
acetum (lat.) Vinagre.
acezo s.m. Dificultade respiratoria, dispnea, asma.
achacoso a adx. Que sofre achaques con frecuencia,
propio das persoas de idade.

achaque s.m. 1. Indisposicin ou enfermidade habitual,

pouco grave, e especialmente a que acompaa vellez. 2.
Menstruacin, embarazo. 3. Defecto comn ou frecuente.

acidez s.f. 1. Propiedade dos cidos ou calidade cida

dunha substancia. 2. Contido cido dun lquido.

acidificacin s.f. Accin e efecto de acidificar, acidacin.

acidificante adx. Que d propiedades cidas a un corpo
que non as ten.

acidificar v. Dar propiedades cidas ou facer cida

algunha substancia engadirlle un cido forte, converter
en cido.

acidmetro s.m. Instrumento para medi-la cantidade de

cido libre nunha solucin.

cido-a adx. 1. Que ten propiedades opostas s lcalis //

s.m. 2. Composto, de carcter orgnico ou inorgnico,
capaz de ceder protns [H+] a outras substancias, que
reaccionar cunha base forma sal mais auga. 3. Popularmente, composto qumico que ten sabor agrio que lle
confere o in hidrxeno. // A. graxo. cido orgnico
monobsico da serie aliftica. / A. graxo esencial. cido
graxo necesario para o axeitado funcionamento das
clulas, non elaborado polo organismo, polo que debe ser
proporcionado pola dieta, como por exemplo o cido
linoleico.

acidocito s.m. Clula acidfila, leucocito eosinfilo.

acidofilia s.f. Facilidade de tinguirse cos colorantes
cidos, eosinofilia.

acidorresistente adx. Relativo s bacterias que unha vez

tinguidas non perden a cor cos cidos.

acidose s.f. Diminucin relativa ou real dos lcalis nos

lquidos corporais, en proporcin contido de cido,
normalmente con acumulacin de metabolitos cidos,
que se manifesta por decaemento, sono, vertixe, cefalea,
vmitos e coma. // A. compensada. Estado no que o pH
dos lquidos corporais se mantn nos lmites normais
pola accin compensadora dos mecanismos renais ou
respiratorios do organismo. / A. descompensada.
Acidose por exceso de CO2 libre ou deficiencia de lcalis
con diminucin do pH sanguneo. / A. metablica. A
debida a un exceso de cidos orgnicos ou inorgnicos
fixos, ou perda excesiva de lcalis. / A. respiratoria. A
debida retencin do CO2 no sangue por escasa ventilacin dos pulmns. / A. tubular renal. Incapacidade de
segregar urina cida por defecto tubular de reabsorcin
de bicarbonato ou excrecin de hidroxenins.

acidulacin s.f. Acto ou efecto de acidular.

acidulado-a adx. Lixeiramente cido.
acidulante adx. Que acidula.
acidular v. Tornar acdulo.
acdulo-a adx. Lixeiramente cido.
aciduria s.f. Exceso de cidos na urina.
acidrico-a adx.Que resiste os medios cidos.
aciese s.f. Esterilidade feminina.
cigos adx. Impar.
acilia s.f. Falta de pestanas.
acilo-a adx. Do radical orgnico constitudo pola unin
dun grupo carbonilo (C=O) cun grupo alquilo ou arilo.

acinesia s.f. Ausencia ou perda do poder de realizar

movementos voluntarios. // A. lxera. Parlise voluntaria
do movemento, producida pola intensa dor que causan os
movementos voluntarios, que se observa de coto nos
estados histricos.

acinestesia s.f. Perda do sentido do movemento.

acintico-a adx. Relativo acinesia.
Acinetobacter Xnero de bacterias da familia Neissericeas, cocobacilos gramnegativos, aerobios estrictos,
pouco patxenos.

acirrante adx. Excitante, picante, estimulante

acistia s.f. Falta da vexiga da urina.
acistineria s.f. Parlise da vexiga.
aclaramento s.m. Depuracin, cantidade de sangue que
se depura dunha substancia, cantidade de sangue que
proporciona a cantidade de substancia excretada nun
minuto. // A. de creatinina. Mide a funcin glomerular
na prctica clnica.

aclasia s.f. Continuidade patolxica de tecidos que poden

ser mis ou menos diferentes.

aclstico-a adx. Que deixa pasa-la luz sen refractala.

aclaviculado-a

aclaviculado-a adx. Que non ten clavculas ou as ten

rudimentarias. Tamn se di acleido.

acleido-a adx. Aclaviculado.

acleistocardia s.f. Abertura ou peche imperfecto do
orificio oval.

aclimatacin s.f. Acto ou efecto de aclimatar(se).

aclimatar v. Adaptar(se) a un clima.
aclis s.m. Mancha ou escurecemento na crnea
aclorhidria s.f. Falta de cido clorhdrico nas secrecins
gstricas.

acloropsia s.f. Imposibilidade de distingui-la cor verde.

acluofobia s.f. Medo escuridade.
aclusin s.f. Axuste imperfecto das superficies dos
dentes.

acme s.m. 1. Perodo de mis intensidade nunha enfermidade. 2. Na febre, a mxima temperatura.

acne s.f. Erupcin inflamatoria da pel caracterizada pola

retencin das secrecins das glndulas sebceas, e s
veces, infeccin destas glndulas. // A. artificial. Acne
producida por axentes irritantes externos ou por drogas
administradas por va interna (ioduros, bromuros). / A.
ciliar. Acne dos bordos das plpebras. / A. concreta.
Seborrea seca. / A. conxestiva. Acne roscea. / A. hipertrfica. Acne roscea con engrosamento dos labios e alas
do nariz. / A. necrtica. Acne varioliforme. / A. pustulosa. Variedade de acne vulgar caracterizada por
abscesos. / A. queloide. Dermatite papilar capilar. / A.
rodens. Acne varioliforme. / A. roscea. Inflamacin
crnica da cara e do nariz, en xeral debida s bebidas
alcohlicas. / A. sebcea. Seborrea. / A. sebcea crnea.
Queratose folicular, enfermidade de Darier. / A. simple.
Acne vulgar. / A. solaris. Forma debida exposicin
sol, caracterizada por lesins vermellas no nariz e
meixelas. / A. tarsi. Acne das glndulas sebceas das
plpebras. / A. varioliforme. Acne crnica algo rara, que
se sita na fronte, con lesins pustulosas presentadas en
grupos, cada unha cun tapn duro central, que caer
deixa unha cavidade profunda. / A. vulgar. Acne comn
que predomina na cara e rexin superior do tronco, que
se manifesta na pubertade e adolescencia, influda pola
actividade hormonal.

acneiforme adx. Semellante acne.

acnemia s.f. Atrofia da barriga das pernas, falta ou mutilacin das pernas.

acnexnico-a adx. Que causa acne ou capaz de producilo.

acnite s.f. Inflamacin supurativa da pel da cara que deixa

cicatrices.

acobadamento s.m. Formacin dun ngulo no intestino,

conxnita ou por bridas. // A. de Lane. O debido retraccin da membrana de Lane, frmase no leo terminal por
adherencias, causa estenose, e s veces, leo mecnico.

acognosia s.f. Coecemento ou estudio dos elementos e

dos mtodos curativos.

acografa s.f. Descricin dos medicamentos.

acona s.f. Clorhidrato de diparaanisilmonofenetilguanidina, po branco, cristalino, soluble en auga, emprgase
como anestsico local e bactericida en oftalmoloxa.

acolia s.f. Diminucin ou cese da segregacin biliar. / A.

pigmentaria. Secrecin dunha bile sen cor por falta de
pigmentos biliares.

acoluria s.f. Ausencia de pigmento biliar na urina

acometer v. Manifestarse unha doenza, signo, etc.
acometida s.f. Ataque, arremetida.
acomodacin s.f. Acto de axustar ou adaptar, especialmente os ollos para a visin a distintas distancias, que
realiza o msculo ciliar e o cristalino. // A. absoluta.
Acomodacin de cada un dos ollos por separado. / A
histolxica. Conxunto de cambios na morfoloxa e
funcin das clulas, segundo as variacins das condicins que se lles presenten. / A. negativa. Axuste do ollo
para distancias longas por relaxacin do msculo ciliar. /
A. positiva. Axuste do ollo para as distancias curtas por
contraccin do msculo ciliar. / A. relativa. Axuste
producido por mbolos dous ollos conxuntamente.

acomodmetro s.m. Instrumento para medi-la capacidade de acomodacin do ollo.

acomplexionado-a adx. Que ten boa ou mala complexin.

aconativo-a adx. Sen o desexo ou a vontade de actuar.

acondicionar v. Dotar de certa condicin ou calidade.
acondroplasia s.f. Alteracin no desenvolvemento das
cartilaxes rizomlicas das extremidades, e causa dunha
forma de ananismo.

acondroplstico-a adx. Relativo acondroplastia ou

afectado por ela.

acondroxnese s.f. Enfermidade conxnita letal, caracterizada por ananismo con nariz chato e ausencia de mineralizacin dos sos, a cabeza e o corpo normais e as
extremidades moi curtas.

aconitina s.f. Alcaloide velenoso principio activo do

acnito.

acnito s.m. Planta da familia das ranunculceas.

aconurese s.f. Miccin non voluntaria.
acoprose s.f. Formacin escasa ou nula de excrementos
acor s.m. 1. Acidez, aceda. 2. Cotra de leite, erupcin de
pequenas ppulas na pel.

acoramento s.m. Sufocacin, afogo, falta de respiracin

acorante adx. Sufocante.
acorar v. 1.Quedar sen alento. 2. Respirar con dificultade.
3. Facer quedar sen alento.

acrodolicomelia

acorea s.f. Ausencia conxnita da pupila.

acorese s.f. Diminucin da capacidade dun rgano oco.
acoria s.f. Perda da sensacin de saciedade.
acormia s.f. Monstruosidade fetal que ten como caracterstica presentar un corpo moi pouco desenvolvido.

acoro s.m. 1. Pesadelo. 2. Respiracin fatigosa.

acra adx. Da parte distal das extremidades ou a mis
saliente do corpo. Tamn se di acral.

acracia s.f. Debilidade, impotencia.

acral adx. Acra.
acrania s.f. Anomala do desenvolvemento caracterizada
por ausencia total ou parcial do cranio.

acranio s.m. Feto malformado que amosa acrania.

acrasia s.f. Calquera especie de aberracin orgnica.
acrato-a adx. Puro, sen mesturas.
acratotermo-a adx. Con pouca mineralizacin.
acraturese s.f. Dificultade da miccin por atona da
vexiga.

acre adx. 1. Que ten sabor acedo. // s.m. 2. Principio que

acroanestesia s.f. Anestesia das extremidades.

acroartrite s.f. Artrite das extremidades.
acroasfixia s.f. Asfixia local das partes distais das extremidades.

acroataxia s.f. Ataxia das extremidades, especialmente

das mans e dos ps.

acrobistlito s.m. Clculo prepucial.

acrobistite s.f. Inflamacin do prepucio. Tamn se di
acropostite.

acroblasto s.m. Capa exterior do mesoblasto.

acrobraquicefalia s.f. Deformidade cranial por fusin
da sutura coronal, produce acurtamento do dimetro
anteroposterior da cabeza.

acrocefalia s.f. Forma cnica do cranio.

acrocefalosindactilia s.f. Sndrome ou enfermidade de
Apert, caracterizada por forma cnica da cabeza debido
peche prematuro das cisuras e membranas interdixitais
nas catro extremidades, de herdanza autosmica dominante.

acrocntrico-a adx. Con centrmero case terminal, que

os mdicos humoralistas lle atribuan unha accin irritante.

o divide nun brazo moi curto e outro moi longo, que son
os cromosomas 13-15 e 21-22.

acrecin s.f. Adicin de partculas ou capas a un tecido.

acrementicin s.f. Desenvolvemento ou aumento por

acrocianose s.f. Cianose crnica das mans e ps, acom-

adicin de tecido semellante.

acremoniose s.f. Infeccin polo fungo Acremonium

Potronii.

acrestesia s.f. Sensibilidade anormalmente esaxerada.

acribmetro s.m. Instrumento para medir cousas diminutas

acridade s.f. Calidade do que acre. Tamn se di acritude.

acriflavina s.f. Substancia colorante empregada na tripanosomase coma antisptico.

acrlico-a adx. Do cido que se emprega na fabricacin

de diversos plsticos.

acrinia s.f. Diminucin ou supresin das secrecins.

acrise s.f. Falta de crise dunha enfermidade.
acrisolado-a adx. Purificado.
acrisolar v. Purificar no crisol.
acrtico-a adx. Que non ten crise.
acritocromacia s.f. Falta de aptitude para distingui-las
cores.

acritude s.f. Acridade.

acroagnose s.f. Ausencia da sensacin nun membro.
Tamn se di acroagnosia.

acroagnosia s.f. Acroagnose.

paada de frialdade e sudoracin excesivas.

acrocinese s.f. Acrocinesia.

acrocinesia s.f. Mobilidade excesiva ou facilidade
anormal de movementos nas articulacins de mans e
pulsos. Tamn se di acrocinese.

acrocontractura s.f. Contracturas articulares das mans e

dos ps.

acrocordn s.m. Tumor brando, pndulo, que aparece no

colo e as plpebras dos vellos, constitudo por glndulas
sebceas hipertrofiadas ou verrugas.

acrodermatite s.f. Inflamacin da pel das extremidades.

// A. crnica atrfica. Dermatite progresiva de ps,
mans, cobdos e xeonllos con inflamacin inicial seguida
de atrofia e esclerose. / A. de Pick-Herxheimer. Acrodermatite crnica das extremidades. / A. enteroptica.
Enfermidade grave por defecto do metabolismo do cinc,
que afecta os lactantes e caracterzase por bochas redor
dos orificios naturais e zonas distais das extremidades,
diarrea e calvicie.

acrodinia s.f. Enfermidade caracterizada polo aumento

da sensibilidade de mans e ps, con sensacin de
formigo, dores de tipo reumtico e lesins na pel.

acrodisostose s.f. Osteocondrodisplasia que presenta

nariz, mandbula, mans e ps pequenos, quedando a estatura e o estado mental pouco afectados.

acrodolicomelia s.f. Lonxitude excesiva das mans e dos

ps.

acrodonto-a

acrodonto-a adx. Que ten os dentes enraizados no bordo

maxilar e non nos alvolos.

acroedema s.m. Edema permanente nas mans e nos ps

que ocorre, s veces, despois dun traumatismo.

acroeritrose s.f. Vasodilatacin e arroibamento das

partes mis distais dos membros.

acroestesia s.f. Dor nas extremidades.

acrofobia s.f. Medo s lugares altos.
acrognose s.f. Acrognosia.
acrognosia s.f. Coecemento sensorial dos membros e as
sas partes e os seus movementos. Tamn se di acrognose.

acrohiperhidrose s.f. Suor excesiva das mans e dos ps.

acrohipotermia s.f. Frialdade anormal de mans e ps.
acrohisterosalpinxectoma s.f. Extirpacin cirrxica
de mbalas das trompas de Falopio e parte do fondo
uterino nalgunhas enfermidades inflamatorias da pelve.

acroiocitemia s.f. Falta de hemoglobina nos glbulos

vermellos.

acromana s.f. Mana caracterizada por unha grande actividade motora.

acromastite s.f. Inflamacin da mamila.

acromtico-a adx. 1. Que non ten cores. 2. Que contn
acromatina.

acromatina s.f. Hialoplasma do ncleo que non se tingue

ou se tingue debilmente.

acromatismo s.m. Ausencia de cor, acroma.

acromatfilo-a adx. Que non ten afinidade polos colorantes.

acromatlise s.f. Desorganizacin da acromatina dunha

clula.

acromatopsia s.f. Falta de percepcin das cores, visin

en gris. // A. parcial. Daltonismo.

acromatose s.f. Acroma.

acromaturia s.f. Urina incolora.
acromegalia s.f. Xigantismo conxnito das extremidades.

acromegaloidismo s.m. Estado semellante acromegalia non debida a trastorno hipofisario.

acromegaloxigantismo s.m. Xigantismo por acromegalia que se d despois da pubertade.

acromelalxia s.f. Dor e arroibamento nos dedos das

mans e dos ps.

acromlico-a adx. Referente extremidade dun membro.

acroma s.f. Falta da coloracin normal da pel.
acromial adx. Relativo acromio.
acromicria s.f. Extremidades pequenas ou atrficas.

acromio- Prefixo que indica relacin co acromio.

acromio s.m. Apfise triangular da omoplata, que se articula coa clavcula, o punto mis alto do ombro.

acromioclavicular adx. Relativo acromio e clavcula.

acromiocoracoide adx. Relativo acromio e apfise

coracoide.

acromiotona s.f. Miotona das extremidades.

acromiotorcico-a adx. Relativo acromio e trax.
acromioumeral adx. Relativo acromio e mero.
acromodermia s.f. Acroma.
acromfilo-a adx. Acromatfilo.
acromotriquia s.f. Falta de pigmento no pelo.
acronausia s.f. Estado morboso debido diminucin da
presin atmosfrica que se d nas ascensins, manifestndose por vertixe, cefalea, sono, dispnea, trastornos
circulatorios, vmitos, cianose, etc. Tamn se di mal das
montaas.

acroneurose s.f. Trastornos nerviosos das extremidades.

acrnfalo s.m. Embigo prominente ou hernia umbilical.
acrnix s.m. Unlla que crece cara a dentro.
acropaqua s.f. Deformidades dos dedos en forma de
maza ou baqueta do tambor.

acroparlise s.f. Parlise das extremidades.

acroparestesia s.f. Parestesia e outras sensacins anormais das extremidades, en forma de formigos, torpeza e
rixidez dixital, que afecta a un ou a varios membros. // A.
de Nothnagel. Acroparestesia por espasmo dos vasos
sanguneos que pode acabar en gangrena. / A. de Schulze
ou simple. Acroparestesia xeralmente curable.

acropata s.f. Alteracin da sensibilidade, vasomotilidade

e trofismo que ocorre nas extremidades, como a acrocianose, gangrena nerviosa, eritromelalxia, enfermidade de
Morton, etc.

acropatoloxa s.f. Patoloxa das extremidades

acropostite s.f. Acrobistite.
acroprpura s.f. Prpura que afecta as extremidades, en
especial os dedos das mans.

acroqueratose s.f. Sobrecrecemento da capa crnea da

pel do dorso das mans, plantas dos ps, xeonllos,
cbados, orellas e punta do nariz, que pode ser unha
manifestacin paraneoplsica.

acroscleroderma s.f. Esclerodactilia.

acrosclerose s.f. Combinacin da enfermidade de
Raynaud coa escleroderma das partes distais e da cara e
do colo, forma clnica da esclerodermia (esclerodermia
sistmica primaria).

acrosfacelo s.m. Gangrena dos dedos.

actinn

acrosfenosindactilia s.f. Acrocefalosindactilia.

acrosoma s.m. Corpsculo na parte anterior do espermatozoide, composto por un aparato de Golgi modificado e
moi desenvolvido.

acrostealxia s.f. Neuralxia dos sos das extremidades.

acroterase s.f. Mutilacin ou amputacin dunha extremidade.

acrotrico-a adx. Relativo periferia extrema, coma a

punta dos dedos ou do nariz.

acrotismo s.m. 1. Falta ou deficiencia de pulso. 2. Neurite

das extremidades, acrotrofodinia.

acrotrofodinia s.f. Neurite das extremidades que

produce atrofia e dor.

acrotrofoneurose s.f. Trastorno trofoneurtico dunha ou

varias extremidades.

acroxeria s.f. Senilidade prematura da pel das mans e

ps.

acruoria s.f. Diminucin da parte slida do sangue.

ACTH Sigla do ingls que se refire hormona adenocorticotrpica.

actina s.f. Protena muscular en filamentos que unida s

actinoconxestina s.f. Principio txico de certas actinias

que, inxectado nos animais, produce conxestin das
vsceras e hemorraxias.

actinocutite s.f. Actinodermatite.

actinodermatite s.f. Inflamacin da pel producida pola
exposicin s raios lumnicos. Tamn se di actinocutite.

actinofitose s.f. Estreptotricose.

actinforo s.m. Mestura de tres partes de dixido de cerio
e unha parte de torio, que se utiliza en diagnsticos radiolxicos

actinografa s.f. Radiografa.

actinoide adx. En forma de raio, actiniforme.
actinlito s.m. Substancia modificada pola exposicin
luz.

actinoloxa s.f. Ciencia da fotoqumica, dos efectos

qumicos da luz.

Actinomadura Xnero de fungos da orde actinomicetais,

responsables do micetoma.

actinmetro s.m. Instrumento para medi-lo poder penetrante dos raios lumnicos.

actinomicetceas s.f.pl. Familia bacteriana da orde das

partculas de miosina constite a actomiosina, causa a

contraccin e a relaxacin musculares

actinomicetais que comprende cinco xneros: Actinomyces, Arachnia, Bifidobacterium, Bacterionema e

Rothia.

actnico-a adx. Pertencente ou relativo s raios lumi-

actinomicetais s.f.pl. Orde de bacterias que comprende

nosos mis al do extremo violeta do espectro, que ten

efectos qumicos.

oito familias, algunhas moi interesantes en medicina:

actinomicetceas, micobactericeas, nocardiceas,
estreptomicetceas e micromonosporceas.

actnido-a adx. Pertencente ou relativo elemento

actinio.

actnidos s.m.pl. Serie de elementos posteriores actinio,

que teen un nmero atmico comprendido entre 89 e
101.

actiniforme adx. En forma de raio, raiado.

actinina s.f. Protena da miofibria, que forma parte dos
filamentos delgados do tecido muscular. Divdese en
actinina alfa, que facilita a asociacin lateral da actina F,
e actinina beta que inhibe a polimerizacin da actina.

actinio s.m. Elemento radioactivo que non pose istopos

estables, que se atopa na natureza como producto da
desintegracin dalgns compostos do uranio e do torio. O
seu smbolo Ac.

actinismo s.m. Efecto da accin fotoqumica dos raios

luminosos sobre os tecidos .

Actinobacillus Xnero de esquizomicetos da familia

Brucellaceae, ou Eubacteriais.

actinobacilose s.f. Enfermidade producida por especies

do xnero Actinobacillus.

actinocardiograma s.m. Cardiograma obtido utilizando

os cambios de densidade na pantalla radioscpica.

actinomicetina s.f. Antibitico producido polo Streptomyces albus, de accin bacterioltica sobre xermes
grampositivos e gramnegativos, anda que non ten valor
teraputico.

actinomicina s.f. Antibitico producido polo Actinomyces antibioticus, que consta de dous compostos: un
pigmento vermello bacteriosttico para os grampositivos
e outro incoloro de accin bactericida sobre os gramnegativos. Tamn ten efectos antineoplsicos.

actinomicoma s.m. Tumor producido por Actinomyces.

actinomicose s.f. Enfermidade infecciosa causada polo
Actinomyces israelii no ser humano e polo Actinomyces
bovis nas reses . Caracterzase por lesins non dolorosas
dos ganglios linfticos que drenan a boca, abscesos intraperitoneais que inclen abscesos hepticos ou abscesos
pulmonares.

actinomictico-a adx. Pertencente ou relativo actinomicose ou afectado por ela.

actinomicotina s.f. Preparacin teraputica de cultivos

de Actinomyces que se emprega no tratamento da actinomicose.

actinn s.m. Istopo do radon, da serie do actinio, de

nmero de masa 219.

actinoneurite

actinoneurite s.f. Neurite producida pola exposicin s

substancias radioactivas.

actinopraxe s.f. Emprego das substancias radioactivas.

actinoscopia s.f. Estudio dos distintos graos de transparencia dos tecidos e dos rganos.

actinoteraputica s.f. Tratamento das enfermidades por

medio dos raios ultravioleta ou actnicos.

actinoterapia s.f. Actinoteraputica.

actinotoxemia s.f. Toxemia producida pola desintegracin dos tecidos debida a radiacins.

actitude s.f. 1. Disposicin do nimo que implica un

comportamento determinado. 2. Posicin ou postura do
corpo. // A. antlxica. Posicin que espontaneamente
adopta o doente para atenua-la dor dunha parte. / A. cerebelosa. Contraccin tnica xeneralizada, con flexin dos
membros superiores e extensin dos inferiores, rixidez da
caluga e opisttonos, que se atopa nas lesins do cerebelo. / A. de crucifixo. Rixidez do corpo cos brazos
estendidos, obsrvase na histeroepilepsia. / A. de
Duvergie. Posicin cadavrica caracterizada pola flexin
dos cbados e xeonllos, peche das mans e extensin dos
ps. / A. de pregaria mahometana. Actitude adoptada
polos pacientes que teen derramo pericrdico, coa finalidade de evita-lo rozamento das follas da serosa inflamada. Consiste en apoiar nos xeonllos, a cara e os
cbados. / A. de Wernicke-Mann. Flexin e pronacin
do antebrazo, flexin dos dedos da man, abduccin da
cadeira, rotacin interna e flexin plantar do p, tpica da
hemiplexa por lesin capsular. / A. en gatillo de fusil.
Actitude tpica da meninxite con flexin das pernas sobre
as coxas e estas sobre a pelve. / A. estereotipada. A que
manteen por longo tempo algns enfermos mentais. / A.
glacial. Rixidez da marcha observada especialmente na
esclerose lateral amiotrfica. / A. ilxica. Actitude
estraa adoptada na histeroepilepsia. / A. pasional.
Expresin dramtica que se observa de coto nos histricos.

activacin s.f. Acto ou proceso de facer activo ou de estimular unha funcin como a cerebral, a fertilidade, a divisin celular.

activador-a adx. 1. Que activa. // s.m. 2. Substancia que

fai activa a outra, en especial, a que se combina cun
enzima inactivo para facelo capaz de efectua-la sa
accin axeitada. V. coenzima. 3. Substancia que estimula
o desenvolvemento dunha estructura particular no
embrin. V. inductor e organizador. // A. do plasminxeno. Substancia que ten a facultade de activa-lo plasminxeno e de converte-lo en plasmina, que a forma
activa. / A. tisular. Fibrinocinase.

activar v. 1. Avivar, excitar, acelerar. 2. Volver algo

radioactivo.

actividade s.f. 1. Calidade ou proceso que produce

enerxa ou pode causar un efecto. 2. Conxunto de operacins propias dunha persoa ou entidade. 3. En fsica,
nmero de tomos que se desintegran por unidade de

10
tempo nunha cantidade dada de substancia radioactiva. //
A. enzimtica. Efecto cataltico producido por un
enzima, que se expresa por miligramos do enzima (actividade especfica) ou como molculas de substrato que se
transforman por minuto, por molculas de enzima (actividade molecular). / A. ptica. Propiedade que posen
algunhas substancias, pola que a luz polarizada que as
atravesa sofre unha rotacin do seu plano de polarizacin.

activo-a adx. Que ten actividade, que obra ou pode obrar,

o contrario de pasivo.

acto s.m. Feito ou accin. // A. falido. Accin equivocada

atribuble desatencin da persoa ou azar, que a psicanlise considera como expresin dun conflicto inconsciente por un desexo reprimido e incle esquecementos,
erros de escritura, de lectura ou de palabra.

actol s.m. Lactato de prata, po branco, inspido, soluble en

auga e nos lquidos albuminosos, que se emprega como
antisptico en solucin 2%.

actomiosina s.f. Substancia contrctil da fibra muscular,

complexo protenico constitudo pola unin da miosina e
da actina.

Actonia Xnero de fungos actinomicetos da orde dos

endomicetais que s veces produce falsas membranas
farnxeas semellantes s diftricas.

acu- 1. Prefixo de termos mdicos relacionados co odo ou

a audicin. 2. Prefixo de termos mdicos que indica relacin coas agullas.

acuapuntura s.f. Inxeccin hipodrmica de auga.

acueducto s.m. Conducto ou canle para a conduccin dun
lquido ou estructura anatmica. // A. cerebral. Acueducto de Silvio. / A. de caracol ou cclea. Orificio no
so temporal para unha vea, conducto perilinftico. / A.
de Cotunnius. o conducto do vestbulo, pequeno
conducto que se abre na superficie posterior do rochedo
do temporal e d paso a unha vea e conducto endolinftico. / A. de Falopio. Conducto para o nervio facial no
rochedo do temporal, tamn nomeado conducto facial. /
A. de Silvio. Conducto que une o III e IV ventrculos do
cerebro. Tamn se di iter a tertio ad quartum ventriculum. / A. do vestbulo. Acueducto de Cotunnius. / A.
mesenceflico. Acueducto de Silvio.

acfeno s.m. Sensacin auditiva anormal que en xeral

percibida soamente polo suxeito. V. tinnitus.

acufona s.f. 1. Emprego combinado da percusin e a

auscultacin. 2. Auscultacin do son de percusin.

acfono s.m. Aparello elctrico que lles facilita a audicin s xordos.

acuicultura s.f. Tcnica de cultivo na auga de especies

vexetais e animais.

acuidade s.f. Calidade do que agudo, agudeza, perspicacia, finura. // A. sensorial. Poder de discriminacin dos
sentidos.

11

acuimetra s.f. Medida da agudeza visual.

acuparo-a adx. Que produce auga ou segregacin
acuosa.

aculalion s.m. Aparello para ensinarlles a falar s mudos.

acume s.m. Punta aguda.
acumetra s.f. Estudio da agudeza auditiva.
acmetro s.m. Instrumento que se emprega para medi-la
agudeza auditiva.

acuminado-a adx. De punta afiada.

acumulacin s.f. 1. Accin e efecto de acumular. 2.
Aumento considerable e sbito da accin dalgns medicamentos (dixital, chumbo, mercurio, etc.) pola sa
administracin continuada a doses relativamente ineficaces.

acumulador s.m. Aparato electroltico que transforma a

enerxa elctrica en qumica, para posteriormente volver
a transformala parcialmente en elctrica.

acuado-a adx. Apertado ou fendido con cuas.

acuocapsulite s.f. Irite serosa, descemetite.
acuocobalamina s.f. Derivado da cianocobalamina ou
vitamina B12 por substitucin do grupo cianuro ( -CN )
polo grupo -H2O0 corresponde vitamina B12b.

acuofobia s.f. Medo patolxico auga. Tamn se di

hidrofobia.

acuofona s.f. Acufona

acuosidade s.f. Calidade do que acuoso.
acuoso-a adx. Abundante en auga.
acupuntura s.f. Sistema de tratamento curativo por
medio de picadas con agullas moi finas en determinadas
zonas do corpo, propio da medicina oriental.

acurtamento s.m. Acto ou efecto de acurtar.

acurtar v. Tornar curto ou mis curto.
acuruxarse v. Encollerse unha persoa como se estivese
doente.

acusector s.m. Agulla elctrica empregada como bistur

para a seccin dos tecidos.

acusia s.f. Audicin normal, capacidade de percibir

normalmente os sons.

acusma s.f. Alucinacin auditiva na que se escoitan

rudos indefinidos. Tamn se di acfeno, acoasma.

acusmatognosia s.f. Recoecemento nulo ou imperfecto

dos sons a causa dun trastorno mental, xordeira mental.

acstica s.f. Ciencia que trata do son e da sa percepcin.

acstico-a adx. Pertencente ou relativo sentido ou
rgano do odo, ciencia dos sons ou percepcin dos
mesmos. // (Nervio) a. VIII par cranial ou nervio auditivo.

acusticomleo s.m. Msculo externo do martelo.

adaptmetro

acusticn s.m. Aparello auxiliar do odo para s xordos.

acutmetro s.m. Acmetro
acutoma s.f. Electrotoma.
acutorsin s.f. Torsin dun vaso por medio dunha agulla
para dete-la hemorraxia.

ad lib. Abreviatura do latn ad libitum que nas receitas

significa a vontade ou a gusto de cada un.

adacria s.f. Ausencia de segregacin lacrimal.

adactilia s.f. Ausencia conxnita dos dedos da man ou do
p.

adactilismo s.m. Adactilia.

adamantino-a adx. 1. Relativo esmalte dental. 2.
Diamantino. 3. fig. Forte, firme, ntegro.

adamantinoma s.m. Ameloblastoma. // A. pituitario.

Craniofarinxioma.

adamantoblasto s.m. Ameloblasto

adamantoblastoma s.m. Ameloblastoma
adamantoma s.m. Ameloblastoma, adenoma adamantino.

adaptabilidade s.f. 1. Calidade do que adaptable. 2.

Capacidade de se adaptar. 3. Capacidade de ceder
presin ou a unha forza sen desorganizacin, ou expresin da medida e a capacidade para facelo, que manifesta
a distensibilidade dun rgano ocupado por aire ou
lquido, como o pulmn ou a vexiga, en termos de
unidade de cambio de volume por unidade de cambio de
presin. Tamn se di elastancia.

adaptacin s.f. 1. Acto ou efecto de adaptar. 2. Acomodacin. 3. Adquisicin das modificacins que permiten
que un organismo viva nun novo ambiente ou en condicins novas. 4. Proceso dinmico no que os pensamentos,
sentimentos, comportamento e mecanismos biofisiolxicos cambian para axustarse s cambios do ambiente. 5.
Axuste da pulila do ollo s variacins da intensidade da
luz. 6. Inmunizacin. 7. En odontoloxa, axuste axeitado
dunha dentadura, grao de proximidade e entrelazamento
de material de restauracin dunha preparacin dental ou
axuste exacto de bandas s dentes. 8. Diminucin da
frecuencia de impulsos na actividade reflexa cando se
repiten varias veces os estmulos sensoriais. // Producto
de a. Substancia formada no corpo dun animal pola
inmunizacin con productos celulares procedentes dun
animal doutra especie. / Sndrome xeral de a. V.
sndrome.

adaptador-a adx. 1. Que, ou aquel que adapta. // s.m. 2.

Dispositivo mediante o que se conectan entre si diferentes partes de aparellos ou instrumentos.

adaptmetro s.m. Instrumento para medi-lo tempo necesario para a adaptacin retiniana, isto , a rexeneracin da
prpura visual. Emprgase para descubri-la cegueira
nocturna, a avitaminose A e a retinite pigmentaria. // A.
cromtico. Instrumento que se lle engaden filtros de

adaquia
cor e neutros e control da iluminacin para demostra-la
adaptabilidade do ollo cor ou luz.

adaquia s.f. Falta de oclusin dental.

adarticulacin s.f. Diartrose.
adaxil adx. Cara a un eixe ou situado sobre un ou outro
lado dun eixe.

addisonismo s.m. Grupo de sntomas moi semellantes s

tpicos da enfermidade de Addison.

12
do fgado e do msculo, que constite un importante
sistema biolxico polo que inician ou fan os seus efectos
moitas hormonas.

adenilo s.m. Radical contido na adenina.

adenina s.f. C5H5N5. Base cristalina, branca, 6-aminopurina, que se presenta en diversos tecidos animais e vexetais constitu-la base purnica do DNA e RNA.

adenite s.f. Inflamacin dun ganglio, grupo ganglionar ou

adelgazador-a adx. Que adelgaza.

adelgazamento s.m. Acto ou efecto de adelgazar.
adelgazar v. 1. Facer ou poer delgada algunha cousa ou

glndula. // A. aguda infecciosa epidmica. Mononucleose infecciosa. Tamn se di febre ganglionar de

Pfeiffer. / A. cervical. Estado caracterizado polo
aumento, inflamacin e dor dos ganglios linfticos do
pescozo, que se observa nalgunhas enfermidades infecciosas dos nenos, por exemplo as infeccins agudas da
farinxe. / A. equina. Infeccin contaxiosa dos equinos
producida polo Streptococcus Equi. / A. flegmonosa.
Inflamacin dun ganglio ou glndula e do tecido celular
circundante. Tamn se di adenoflegmn e linfadenite
flegmonosa. / A. salival aguda. Infeccin epidmica
observada na rexin de Npoles, caracterizada por inflamacin das glndulas salivares, esplenomegalia e
adenalxia axilar. / A. tropical. Linfogranuloma venreo,
bubn climtico. / A. universal. Induracin xeneralizada
dos ganglios linfticos na sfilis primaria. / A. vulvovaxinal. Bartholinite.

persoa. 2. Purificar, depurar algunha cousa. 3. Enfraquecer, poerse delgado, diminu-las carnes.

adenizacin s.f. Adquisicin de aspecto glandular ou

adelomorfo-a adx. De forma non claramente definida.

aden-, adeno- Prefixos do grego coa significacin de

adenoacantoma s.m. Tumor composto de elementos

adduccin s.f. Aduccin

adducens oculi s.m. Msculo recto interno do ollo ou
rectus medialis.

adductor s.m. Aductor.

adefaxia s.f. 1. Gula, fame insaciable. 2. Bulimia.
adelfia s.f. Monstruosidade caracterizada pola unin de
dous corpos pola sa parte superior e separacin das
partes inferiores.

adelfotaxia s.f. Tendencia das clulas mbiles a dispoerse en posicins definidas.

glndula, ganglio.

adenalxia s.f. Dor dunha glndula ou dun ganglio. Tamn

se di adenodinia.

adenase s.f. Enzima que se forma no bazo que converte a

adenina en hipoxantina.

adenastenia s.f. Actividade glandular ou ganglionar deficiente. // A. gstrica. Segregacin glandular deficiente
do estmago.

adndrico-a adx. Que non ten dendritas. Tamn se di

adendrtico.

adendrtico-a adx. Adndrico.

adenectoma s.f. 1. Extirpacin cirrxica dunha glndula
ou ganglio. 2. Escisin de tumores de natureza adenoide.

adenectopa s.f. Situacin dunha glndula ou ganglio

fra da sa posicin normal.

adenia s.f. Crecemento intenso e crnico dos ganglios

ganglionar, dexeneracin adenoide.

glandulares e escamosos.

adenoblasto s.m. 1. Clula con funcin secretoria ou

glandular. 2. Clula embrionaria da que deriva o tecido
glandular ou ganglionar.

adenocancroide s.m. Adenoacantoma

adenocarcinoma s.m. Adenoma maligno ou cancro.
Tamn se di carcinoma adenomatoso.

adenocele s.f. Tumor qustico de orixe glandular. Tamn

se di adenoma.

adenocelulite s.f. Inflamacin dun ganglio ou glndula e

do tecido celular que os rodea.

adenocistoma s.m. Adenoma no que a retencin da

segregacin glandular determina a formacin de quistes.
Tamn se di cistadenoma.

adenocito s.m. Clula secretoria adulta dunha glndula.

adenocondroma s.m. Adenoma combinado con condroma.

linfticos. V. enfermidade de Hodgkin, linfoma, pseudoleucemia. // A. leucmica. Adenia con estado leucmico do sangue. Tamn se di linfadenia.

adenocondrosarcoma s.m. Tumor que contn elemen-

adeniforme adx. Que semella a un ganglio ou unha gln-

adenodiastase s.f. 1. Separacin anormal dunha glndula

dula. Tamn se di adenoide.

adenilciclase s.f. Sistema enzimtico que, a partir do

ATP, forma AMP cclico, localizado na membrana celular

tos de adenoma, condroma e sarcoma.

en partes distintas. 2. Desprazamento dunha glndula ou
ganglio.

adenodinia s.f. Adenalxia.

13

adenoepitelioma s.m. Tumor composto de elementos

glandulares e epiteliais.

adenofarinxite s.f. Inflamacin das amgdalas e da

farinxe.

adenofibroma s.m. Tumor composto de tecido conectivo

e tecido glandular.

adenofibrose s.f. Dexeneracin fibrosa dunha glndula,

especialmente as sudorparas.

adenofima s.f. Tumor dun ganglio ou glndula por

cancro ou inflamacin.

adenoflegmn s.m. Inflamacin supurada dun ganglio e

dos tecidos que o rodean. Tamn se di linfadenite flegmonosa.

adenoftalma s.f. 1. Inflamacin das glndulas de

Meibonio, Zeiss ou Moll. 2. Inflamacin das glndulas
lacrimais, dacrioadenite.

adenohiperestenia s.f. Actividade glandular excesiva. //

A. gstrica. Excesiva segregacin glandular do estmago.

adenohipfise s.f. Porcin anterior ou glandular da hipfise, diferente da porcin posterior ou neurohipfise.

adenoide adx. Semellante a unha glndula ou ganglio.

adenoidectoma s.f. Extirpacin das vexetacins
adenoides.

adenoides s.f. Hipertrofia do tecido ganglionar, vexetacins adenoides, que existe normalmente na nasofarinxe
dos nenos (amgdala farnxea).

adenoidismo s.m. Conxunto de sntomas da persoa que

sofre vexetacins, consisten en cara adenoide, catarros
crnicos de nariz e farinxe, trastornos respiratorios e
aprosexia.

adenoidite s.f. Inflamacin do tecido adenoide do

conducto nasofarnxeo.

adenolinfite s.f. Linfadenite.

adenolinfocele s.f. Dilatacin dos vasos linfticos e
engrosamento dos ganglios.

adenolinfoidite s.f. Anxina monoctica.

adenolinfoma s.m. Combinacin de adenoma e linfoma,
adenocistoma linfomatoso papilar (tumor de Warthin)
das glndulas salivais. Tamn se di linfadenoma.

adenoliomiofibroma s.m. Liomiofibroma que contn

elementos adenomatosos.

adenolipoma s.m. Tumor ganglionar ou glandular,

formado na sa meirande parte por tecido adiposo.

adenolipomatose s.f. Estado no que se desenvolven

lipomas mltiples no colo, axila e inguas. // A. simtrica.
Tumefaccins lipomatosas simtricas en diferentes partes
do corpo, especialmente no colo, debidas probablemente
a unha afeccin dos vasos e ganglios linfticos. Tamn se
di pescozo de Madelung.

adenomatose

adenologadite s.f. Oftalma do neonato. Inflamacin das

glndulas do ollo e da conxuntiva.

adenoma s.m. 1. Tumor epitelial, benigno case sempre,

de estructura semellante a unha glndula. 2. Tumor caracterizado por posur espacios tapizados de epitelio. // A.
acidfilo. Tumor da hipfise composto por clulas que se
tinguen cos coloranes cidos, que se sita no lobo anterior e pode orixinar segregacin excesiva de hormona de
crecemento, o que produce xigantismo ou acromegalia. /
A. adamantino. Adamantoma. / A. alveolar. Adenoma
de tipo de glndula alveolar. / A. basfilo. Tumor do lobo
anterior da hipfise que se tingue con colorantes bsicos
e que pode orixinar segregacin excesiva de hormona
adenocorticotrpica (ACTH) e orixina a sndrome de
Cushing. / A. bronquial. Adenoma que se atopa nos
tecidos submucosos dos bronquios de gran calibre, de
estructura glandular, formado por clulas ben diferenciadas, que adopta das formas histolxicas (carcinoide e
cilindroma), con malignidade de baixo grao. / A. cromfobo. Tumor do lobo anterior da hipfise que non se
tingue facilmente con colorantes cidos nin bsicos. / A.
de Jackson. Tumor benigno de orixe glandular, adenoma
carcinoide dos bronquios ou epitelioma bronquial clinicamente benigno, pero de complicacins graves: obstruccin bronquial con atelectasia ou absceso pulmonar. / A.
de Wlfer. Variedade de bocios nodulares. / A. diverticular. Tumor benigno conxnito do embigo. / A. endometroide do ovario. Quiste do ovario cunha membrana
interna semellante endometrio. / A. fibroso. Fibroadenoma. / A. hidradenoide. Siringocistadenoma. / A.
langerhansiano. Insulinoma. / A. lupiforme. Lupus
eritematoso. / A. maligno. Adenocarcinoma, adenosarcoma. / A. racemoso. Adenoma con estructura dunha
glndula en acio. / A. sebceo. Neoplasia da cara que
contn glndulas sebceas e forma ppulas vermelloamareladas (tipo Balzer). Malformacin cutnea ou hamartoma da cara que afecta vasos sanguneos e tecido conectivo, que se d no complexo esclerose tuberosa (Tipo
Pringle) e asciase con deficiencia mental. / A. simple.
Hiperplasia dun ganglio ou dunha glndula. / A. sudorparo. Espiradenoma. / A. umbilical. Tumor do embigo
orixinado pola coalescencia do divertculo de Meckel co
anel umbilical. / A. xelatinoso. Bocio coloide.

adenomalaca s.f. Abrandamento dun ganglio ou glndula.

adenomtomo s.m. Instrumento que se emprega para a

extirpacin das adenoides.

adenomatose s.f. Estado caracterizado pola aparicin de

moitas vexetacins adenomatosas. // A. poliendcrina.
Sndrome pouco frecuente na que hai adenomas ou hiperplasia ademais dun tecido endcrino, que se atopan no
lobo anterior da hipfise, nos illotes de Langerhans e nas
paratiroides. En familias afectadas pode darse sndrome
de Zollinger-Ellison. Tamn se di adenomatose endcrina mltiple, adenomatose pluriglandular, poliendocrinoma e sndrome de Wermer.

adenomegalia

adenomegalia s.f. Hipertrofia dun ganglio ou dunha

glndula.

14

adenosindesaminase s.f. Enzima que converte a adenosina en inosina por desaminacin.

adenmera s.f. Porcin terminal en fondo de saco dunha

adenosindifosfato s.m. ADP, composto que contn dous

glndula en desenvolvemento, que se converte na parte

funcional do rgano.

cidos fosfricos, formado por hidrlise do ATP con liberacin de enerxa.

adenomesenterite s.f. Inflamacin dos ganglios do

adenosinmonofosfato s.m. AMP, mononucletido

mesenterio.

adenomicose s.f. 1. Antigamente, enfermidade de

Hodgkin. 2. Enfermidade endmica do Brasil producida
polo fungo Adenomyces Cruzi.

adenomiofibroma s.m. Fibroma que contn tecido

adenomatoso e miomatoso.

adenomioma s.m. Neoplasia benigna do tecido muscular

e glandular, mis frecuentemente no tero, endometrioma. // A. branquixeno. Formacin qustica orixinada pola inflamacin da bolsa mucosa na lia media do
pescozo. / A. psamopapilar. Tumor papilar mltiple do
ligamento ancho.

adenomiomatose s.f. Formacin de moitos ndulos

adenomiomatosos nos tecidos parauterinos ou no tero.

adenomiometrite s.f. Hiperplasia inflamatoria do tero,

semellante a un adenomioma.

adenomiosarcoma s.m. Tumor mesodrmico mixto con

elementos musculares.

adenomiose s.f. 1. Estado benigno que se caracteriza por

penetracin do endometrio na musculatura uterina, s
veces con crecemento excesivo desta. 2. Presencia de
tecido endometrial en lugares anormais.

adenomixoma s.m. Tumor composto de tecido glandular

ou ganglionar e tecido mucoso.

adenoncose s.f. Aumento de tamao dunha glndula ou

ganglio.

adenopata s.f. Aumento de tamao das glndulas, en

particular, dos ganglios linfticos.

adenosarcoma s.m. Tumor maligno mixto que ten

formado por adenina, ribose e cido fosfrico. // A.

cclico. AMPc, cido 35-adenosinmonofosfrico que se
forma a partir do ATP pola accin do sistema enzimtico
da adenilciclase.

adenosintrifosfatase s.f. Enzima que desdobra o cido

adenosintrifosfrico.

adenosintrifosfato s.m. ATP, nucletido constitunte

normal dos tecidos, resultado da unin dunha base
prica, a adenina, un azucre, a D-ribose, e tres molculas
de cido fosfrico que desempea unha importante
funcin no metabolismo celular e particularmente no
ciclo de Krebs.

adenosite s.f. Formacin de tecido glandular como reaccin inflamatoria.

adenotifo s.m. Tifo no que as lesins son mis intensas

nos ganglios mesentricos e no bazo.

adenotoma s.f. Anatoma ou diseccin das glndulas ou

ganglios. Tamn se di adenectomia.

adentomo s.m. Instrumento cortante empregado para

extirpar glndulas, ganglios ou tecidos adenoides.

adenovirus s.m. Calquera membro dun grupo de virus

que se presenta en tdalas rexins do mundo e causan
enfermidade das vas respiratorias altas e da conxuntiva,
e que tamn se presentan en infeccins latentes en
persoas normais. Ademais dos tipos humanos de adenovirus moitos causan malignidade en animais e hai tipos
simiano, bovino, aviario, canino e murino.

adensado-a adx. Condensado, compacto, groso.

adensar v. 1. Facer ou facerse denso ou mis denso. 2.
Aumenta-la densidade.

elementos sarcomatosos e glandulares, como o tumor de

Wilms.

adentado-a adx. 1. Mordido ou sinalado cos dentes. 2.

adenosclerose s.f. Endurecemento dunha glndula ou

adentar v. 1. Aferrar ou crava-los dentes en. 2. Morder

dun ganglio.

adenose s.f. 1. Calquera enfermidade das glndulas ou

ganglios. 2. Desenvolvemento ou formacin anormal de
tecido glandular ou ganglionar. // A. da mama. Lesin
benigna localizada nas glndulas apcrinas mamarias ou
nos conductos galactforos. Macroscopicamente a mama
nodular, e microscpicamente existe dilatacin dos
conductos, que conteen lquido, hiperplasia do epitelio e
fibrose.

adenosina s.f. Nuclesido formado por adenina e ribose.

// Trifosfato de a. (ATP) Composto rico en enlaces de
alto nivel enerxtico, presente en tdalas clulas.

adenosinase s.f. Enzima que desdobra a adenosina.

Que ten dentes, dentado.

con forza. 3 Nacerlle os dentes a un nenio ou cra de
calquera animal.

adentoar v. Adentar.
adermia s.f. Ausencia conxnita de pel.
adermotrofia s.f. Atrofia da pel
adesmose s.f. Falta ou atrofia do tecido conxuntivo ou
dos ligamentos

adesternal adx. Situado preto do esterno.

adestrable adx. Que pode ser adestrado, especialmente
persoas con atraso mental moderado (C.I. 36-51) que
teen a capacidade de atende-las sas necesidades e
adaptacin social e laboral con vixilancia estricta.

15

adestrado-a adx. Ensinado, instrudo.

adestrar v. Ensinarlle a algun a practicar certa cousa
para chegar a ser destro nela.

ADH Hormona antidiurtica.

adherencia s.f. 1. Accin e efecto de permanecer intimamente preto, como ocorre coa atraccin fsica de molculas. 2. Unin anormal de das formacins anatmicas
que estn normalmente separadas. 3. Soldadura ou brida
entre das superficies ou rganos prximos, composta no
peritoneo de fibrina organizada por tecido conectivo
fibroso, case sempre de orixe inflamatoria. 4. Forza que
sostn a dentadura superior sen necesidade de baleiro. 5.
Medida en que un paciente segue un tratamento indicado,
baixo supervisin limitada, en situacins conflictivas.

adhesin s.f. Forza atractiva de orixe molecular entre as

adipose

adiatermancia s.f. Estado de impenetrabilidade para as

ondas calorficas.

adiccin s.f. Dependencia psquica, e s veces fsica, de

determinadas drogas.

adictivo-a adx. Que crea adiccin, especialmente as

drogas ou o alcohol.

adicto-a adx. Que sofre dependencia dun hbito morboso.

adiemorrise s.f. Obstruccin ou diminucn da circulcin
sangunea.

adietar v. Poer a dieta, prescribir dieta.

adifenina s.f. Etanoldietilamina esterificada con cido
difenilactico, espasmoltico por va oral.

adinamia s.f. Falta ou perda da forza vital ou normal,

astenia, postracin.

superficies de corpos distintos postos en contacto, adherencia.

adinmico-a adx. Pertencente ou relativo adinamia,

adhesiotoma s.f. Seccin ou divisin de adherencias.

adhesivo-a adx. 1. Que se adhire intimamente. 2. Capaz

adpico-a adx. Relativo graxa ou da sa natureza,

de pegarse facilmente pel.

adheso-a adx. Adherido, unido.

adiabtico-a adx. 1. Impenetrable ou que se opn
transmisin da calor. 2. Que se realiza sen ganancia nin
perda de calor.

adiactnico-a adx. Impenetrable para os raios actnicos.

adiadococinese s.f. Adiadococinesia.
adiadococinesia s.f. Incapacidade para realizar con

astnico.
adiposo.

adipo- Prefixo que significa graxa.

adipocele s.f. Hernia que contn graxa ou tecido adiposo.
adipocelular adx. Composto de tecido celular e graxa.
adipocera s.f. Substancia crea formada pola descomposicin incompleta das materias animais nos cadveres
humanos cando se manteen lonxe do aire e en condicins favorables de temperatura. Tamn se di graxa de
cdaver.

rapidez movementos voluntarios opostos sucesivos

(movementos alternados).

adipocinese s.f. Mobilizacin de graxas no corpo con

adiaforese s.f. Deficiencia ou falta de suor ou transpira-

adipocito s.m. Clula graxa.

adipoectoma s.f. Extirpacin dunha masa de tecido

cin. Tamn se di adiapneustia, anhidrose.

adiaforia s.f. 1. Apata ou indiferencia. 2. Falta de

resposta s estmulos, ocasionada pola aplicacin de estmulos previos semellantes.

adiapneustia s.f. Supresin da transpiracin. Anhidrose,

adiaforese.

adiaspora s.f. Espora do fungo Emmonsia parva ou E.

crescens que, despois de inhalada, crece e forma unha
esfera grande sen endosporas.

adiasporomicose s.f. Enfermidade pulmonar de moitas

liberacin de cidos graxos libres cara sangue.

adiposo, en particular da parede abdominal ou da rexin

gltea, lipectoma.

adipofibroma s.m. Lipoma que contn tecido fibroso.

adipoide s.m. Lipoide.
adiplise s.f. Dixestin ou hidrlise das graxas, liplise,
esteatlise.

adipoma s.m. Lipoma, esteatoma.

adipmetro s.m. Instrumento para medi-la espesura
graxa da pel.

especies de roedores, rara no ser humano, producida pola

inhalacin das esporas do fungo Emmonsia parva ou E.
crescens.

adiponecrose s.f. Necrose do tecido adiposo. // A.

adiastnico-a adx. Que non ten relacin coa ditese ou

adipopexia s.f. Fixacin ou acumulacin de graxas, lipo-

tendencia constitucional.

adiastolia s.f. 1. Falta de distole cardaca ou non

perceptible. 2. Insuficiencia cardaca con acurtamento ou
diminucin da distole. // A. de Politzer. Ocorre na pericardite constrictiva, na que o corazn, rodeado dun pericardio fibroso, diltase con dificultade durante a distole.

subcutnea do neonato. Pseudosclerema.

pexia.

adiposalxia s.f. Dor nas zonas adiposas subcutneas,

adipose subcutnea de Dercum.

adipose s.f. 1. Obesidade, acumulacin excesiva de graxa

no corpo. 2. Cambio graxo nun rgano ou tecido, dexeneracin adiposa, esteatose. // A. cerebral. Sndrome

adiposidade
adiposaxenital, lesin do hipotlamo que d por resultado
hiperfaxia. / A. dolorosa. Enfermidade de Dercum,
caracterizada por depsitos simtricos, nodulares de
graxa e lesins nerviosas, mis frecuente en mulleres. /
A. heptica. Cambio ou dexeneracin graxa do fgado. /
A. tuberosa simple. Trastorno semellante adipose
dolorosa, caracterizado por aparicin no tecido subcutneo do abdome ou dos membros de masas adiposas que
s veces son dolorosas tacto, que se coece como enfermidade de Anders. / A. universal. Depsito xeral de
graxa no corpo, mesmo nas vsceras.

adiposidade s.f. 1. Calidade de adiposo. 2. Gordura,

obesidade, acumulacin de graxa, xeral ou local. // A.
cerebral. Sndrome adiposaxenital por trastorno hipotalmico. / A. pituitaria. Adiposidade por insuficiencia
pituitaria.

adiposite s.f. Inflamacin do tecido adiposo subcutneo,

paniculite.

adiposo-a adx. 1. De natureza graxa. 2. Presente nas

clulas do tecido adiposo.

adiposuria s.f. Presencia de graxa na urina. Tamn se di

lipuria ou lipiduria.

adipoxemia s.f. Formacin ou xeracin da graxa ou

tecido adiposo.

adipoxnico-a adx. Que produce graxa ou adiposidade.

adipsia s.f. Diminucin ou ausencia da sensacin de sede.
adisonismo s.m. Grupo de sntomas en relacin coa tubeculose que consisten en pigmentacin e debilidade semellantes enfermidade de Addison.

aditivo s.m. Substancia que se lle engade a outra nos

alimentos para modifica-lo aspecto ou aumenta-lo valor
nutricional.

aditivo-a adx. 1. Que se pode engadir. 2. Do alelo que na

sa expresin lles engade os seus efectos a outros alelos,
herdanza polixnica. 3. Que non parte esencial dun
material, como a substancia que se lle engade comida
con algn fin especfico (preservar, dar color).

aditus s.m Entrada ou va de acceso dun rgano ou unha

parte.

adiuretina s.f. Vasopresina.

adivas s.f.pl. Inflamacin dos ganglios do pescozo nos
animais, adenite.

admediado-a adx. Admedial

admedial adx. Situado preto do plano medio
adminiculum (lat.) s.m. O que d apoio a unha parte. //
A. lineae albae. Expansin fibrosa de forma triangular
que se estende dende o ligamento pubiano superior
superficie posterior da lia alba. Tamn se di ligamento
de Cooper.

admisin s.f. 1. Acto ou efecto de admitir ou de ser admitido, aceptacin, aprobacin. 2. Momento en que o

16
doente aceptado polo hospital. 3. Servicio do hospital
que xestiona e rexistra os pacientes.

admitir v. Recibir, dar entrada, aceptar.

ADN s.m. V. DNA
adnefrina s.f. Adrenalina.
adnerval adx. V. adneural.
adneural adx. 1. Situado preto dun nervio. 2. Que se
dirixe cara a un nervio, aplicado corrente elctrica que
percorre un msculo en direccin punto de entrada do
nervio.

adnexa (lat.) s.m.pl. Anexos. // A. oculi. Anexos do ollo.

/ A. uteri. Anexos do tero.

adnexite s.f. Anexite.

adoecemento s.m. Accin e efecto de adoecer.
adoecer v. 1. Enfermar, caer ou comezar a sentirse
enfermo, sobre todo de hidrofobia. 2. Sentir algunha dor.
3. Deseperarse, estar dodo.

adoecido-a adx. 1. Rabioso, atacado de hidrofobia. 2.

Doente.

adoentado-a adx. 1. Algo doente, indisposto. 2. Abatido.

adoentar v. 1. Provocar unha doenza lixeira. 2. Debilitar.
adolescencia s.f. Perodo da vida que segue infancia, e
que comeza coa aparicin dos caracteres sexuais secundarios e termina coa suspensin do crecemento somtico,
vai desde o inicio da pubertade ata o estado adulto, aproximadamente desde os 11 ata os 19 anos.

adolescente adx. 1. Pertencente ou relativo adolescencia. 2. Que anda est a comezar, que non chegou
sa plenitude. // s. 3. Individuo que est na adolescencia.

adonidina s.f. Po amorfo que se emprega como tnico

cardaco e diurtico, semellante dixital nos seus efectos.

adoral adx. Preto da boca.

adorbital adx. Preto da rbita.
adormecedor-a adx.1. Que fai adormecer. // s.m. 2.
Soporfero, narctico.

adormecemento s.m. 1. Acto ou efecto de adormecer. 2.

Estado prximo sono no que as funcins de relacin
estn suspendidas ou se fan imperfectamente. 3. Inactividade. Somnolencia. 4. Entorpecemento.

adormecer v. 1. Facer durmir. 2. Privar de sensibilidade,

adormentar, narcotizar. 3. Facer perder forza, vigor ou
dinamismo. 4. Caer no sono, comezar a durmir.

ADP s.m. V. adenosindifosfato.

adquirido-a adx. Que non conxnito senn contrado
despois do nacemento.

adquisividade s.f. Instinto do home e dos animais de

adquiri-los materiais necesarios para satisface-las necesidades de nutricin e de conservacin individual.

17

adren-, adreno- Prefixos do latn ad e ren, renis que se

refiren s riles.

adrenal adx. 1. Situado preto do ril. // s.f. 2. Cpsula

suprarrenal. // A. de Marchand. Corpos accesorios
suprarrenais no ligamento largo.

adrenalectoma s.f. Extirpacin dos corpos ou cpsulas

suprarrenais.

adrenalina s.f. Hormona segregada pola medula das

cpsulas suprarrenais como reaccin a situacins de
perigo ou risco para o individuo e tamn como resposta
hipoglicemia, que acta excitando as terminacins
simpticas en tdolos rganos, aumentando a presin
arterial, o ritmo cardaco, dilatando a pupila, etc. Tamn
se di adrenamina, adrenina, adnefrina, epinefrina,
paranefrina, supracapsulina, suprarrenina, suprarrenalina.

adrenalinemia s.f. Presencia de adrenalina no sangue.

adrenalinuria s.f. Presencia de adrenalina na urina.
adrenalismo s.m. Entidade nosolxica causada pola
disfuncin suprarrenal.

adrenalite s.f. Inflamacin das glndulas suprarrenais.

adrenalona s.f. Cetona obtida por oxidacin dun derivado da adrenalina con accin vasoconstrictora, non
usada en medicina.

adrenalopata s.f. Calquera enfermidade das glndulas

suprarrenais.

adrenalotrpico-a adx. Adrenotrpico.

adrenarqua s.f. Espertar puberal da fraccin androxnica do crtex suprarrenal.

adrenrxico-a adx. Activado ou transmitido pola adrenalina, aplcase s fibras nerviosas simpticas.

adrenite s.f. Adrenalite.

adrenoceptor s.m. Receptor adrenrxico.
adrenocorticomimtico-a adx. Que produce efectos
semellantes s das hormonas do crtex suprarrenal,
simpaticomimtico, adrenomimtico.

adrenocorticotrofina s.f. Corticotropina.

adrenocorticotropina s.f. Adrenotropina, corticotropina.

adrenodoncia s.f. Manifestacin na forma dos dentes

dos efectos dunha funcin suprarrenal esaxerada, sendo
os caninos mis longos e cortantes e as superficies oclusais de coloracin parda.

adrenoglomerulotropina s.f. Hormona que se supn

aductor
apraxia, disartria e perda da vista. O 33% dos afectados
amosan insuficiencia suprarrenal clnica e case todos
teen funcin suprarrenal anormal. Transmtese como
trazo recesivo ligado sexo.

adrenoltico-a adx. Que inhibe a accin da adrenalina.

adrenomegalia s.f. Aumento de tamao dunha ou
mbalas das glndulas suprarrenais.

adrenomimtico-a adx. Adrenocorticomimtico, simpaticomimtico.

adrenopata s.f. Adrenalopata.

adrenopausa s.f. Supresin ou cesamento da funcin
dunha ou mbalas das glndulas suprarrenais.

adrenoprivo-a adx. Que foi privado das cpsulas suprarrenais ou das sas segregacins como resultado de
enfermidade ou extirpacin cirrxica.

adrenosterona s.f. Esteroide cristalino andrxeno illado

do crtex das glndulas suprarrenais.

adrenotrpico-a adx. 1. Relativo adrenalotropismo. 2.

Que ten influencia estimulante sobre as glndulas suprarrenais, aplicado hormona da hipofise anterior, adrenocorticotrpico ou adrenomedulotrpico, segundo a
influencia que exerza sobre o crtex ou a medula, respectivamente, das glndulas suprarrenais.

adrenotropina s.f. Hormona pituitaria que estimula as

suprarrenais.

adrenotropismo s.m. Constitucin endcrina na que

predomina a influencia suprarrenal.

adrenoxenital adx. Relativo s cpsulas suprarrenais e

s xenitais.

adrenoxina s.f. Substancia derivada da oxidacin enzimtica da adrenalina, con propiedades semellantes s da
acetilcolina.

adriamicina s.f. Preparado de clorhidrato de doxorrubicina.

adromia s.f. Ausencia de conduccin nun nervio ou

msculo.

adsorbente adx. 1. Pertencente ou relativo adsorcin. //

s.m. 2. Axente que atrae outros materiais ou partculas
cara sa superficie.

adsorber v. Atraer e conservar outra substancia na superficie.

adsorcin s.f. Propiedade dunha substancia slida de

atraer e manter sobre a sa superficie un gas, un lquido
ou partculas en suspensin ou solucin.

estimula a produccin de aldosterona do crtex suprarrenal.

adtorsin s.f. Conclinacin

aduccin s.f. 1. Movemento activo ou pasivo que achega

adrenoleucodistrofia s.f. Enfermidade hereditaria da

un membro ou outro rgano plano medio, o contrario

de abduccin. 2. Posicin que resulta dese movemento.

nenez causada por anomalas difusas da substancia

branca do cerebro e atrofia suprarrenal. Caracterzase por
deterioro mental que leva demencia e por afasia,

aductor s.m. Nome xenrico do msculo capaz de determinar unha aduccin.

adulteracin

adulteracin s.f. Alteracin fraudulenta dunha substancia alimenticia ou medicinal por adicin dun ingrediente impuro ou innecesario para abaratalo ou falsificalo, sofisticacin.

adulterante adx. Que se emprega como aditivo doutras

substancias para adulteralas ou sofisticalas.

adultez s.f. 1. Condicin de adulto. 2. Idade adulta.

adulto-a adx. e s. Que acadou todo o seu desenvolvemento ou madurez.

adustin s.f. Cauterizacin polo fogo.

adventicia s.f. 1. Capa de tecido conectivo laso que

18

aeroanaerobio s.m. Microorganismo aerobio e anaerobio mesmo tempo.

aerobilia s.f. Presencia de aire nas vas biliares.

aerobio s.m. Bacteria ou microorganismo que require aire
ou osxeno libre para vivir e crecer. // A. facultativo.
Microorganismo que normalmente non se desenvolve en
presencia de osxeno, pero que en certas circunstancias
adquire o poder de vivir nel. / A. obrigado. Microorganismo que non pode vivir en ausencia de osxeno.

aerobioloxa s.f. Rama da bioloxa que estudia a distribucin dos microorganismos vivos no aire, no exterior ou
en ambientes cerrados.

forma a cuberta mis externa dun rgano. 2. Tnica

externa dos vasos sanguneos.

aerobioscopio s.m. Aparello para determina-lo contido

adventicio-a adx. 1. Que se encontra fra do lugar

aerobiose s.f. Condicin de aerobio, vida nunha atmos-

normal ou ordinario. 2. Que vn de fra. 3. Accidental,

casual. 4. En botnica ou anatoma, relativo s rganos
que existen onde non lles corresponde ou que aparecen
ocasionalmente.

adxacencia s.f. 1. Calidade do que adxacente. 2. Proximidade, contigidade, vecianza.

adxacente adx. 1. Situado xunto a outro, contiguo. 2. Que

ten un lado en comn con outro, aplicado s ngulos.

adxuvante adx. e s.m. 1. Que axuda, auxiliar. 2. En inmunoloxa, vehculo que, administrado cun antxeno ou
previamente a este, se emprega para aumenta-la antixenidade.

adxuvar v. Axudar.
aer-, aero- Prefixos que indican relacin co aire ou gas.
aeracin s.f. 1. Ventilacin. 2. Arterializacin do sangue

bacteriano do aire.
fera que contn osxeno molecular.

aerocele s.f. Distensin dunha cavidade por aire. Tamn

se di pneumatocele. // A. epidural. Acumulacin de aire
entre a duramter e a parede da raque.

aerocistografa s.f. Radiografa da vexiga despois de

insuflada con aire.

aerocistoscopia s.f. Exame da vexiga co aerouretroscopio.

aerocolia s.f. Distensin do colon por gas.

aerocolpos s.m. Distensin da vaxina por gas.
aerodermectasia s.f. Enfisema subcutneo ou cirrxico.
aerodinmica s.f. Parte da fsica que estudia as leis reguladoras do movemento dos gases, ou as que regulan a
presin do aire exterior.

venoso nos pulmns. 3. Introduccin dos elementos do

aire nas augas potables, por exemplo cido carbnico.

aerodinmico-a adx. Relacionado co movemento do

aerastenia s.f. Condicin psiconeurtica observada nos

aerodontalxia s.f. Dor dental causada por alteracins na

aviadores, caracterizada por falta de seguridade en si

mesmo ou depresin leve.

aeroembolismo s.m. Formacin de burbullas de nitr-

aerendocardia s.f. Presencia de aire dentro do corazn.

aerenterectasia s.f. Distensin dos intestinos por aire ou

xeno no sangue e no cerebro a causa da diminucin de

presin atmosfrica, estado que sofren os aviadores nas
grandes altitudes.

gas.

areo-a adx. Aplcase que est no aire, que se fai nel

ou desde el.

aerhemoctonia s.f. Embolia area, morte producida

ingresar aire nas veas.

aerfero-a adx. Que conduce ou contn aire.

aerificacin s.f. Acto ou efecto de aerificar.
aerificar v. Reducir a estado gasoso.
aeriforme adx. 1. Parecido aire. 2. Que participa das
propiedades fsicas do aire, gasoso.

aerizacin s.f. Acto ou efecto de aerizar.

aerizar v. Aerificar.

aire ou coa aerodinmica.

presin atmosfrica.

aeroenfisema s.m. Enfermidade por descompresin, que

cursa con enfisema e edema pulmonares como resultado
da presencia de burbullas de nitrxeno no tecido
pulmonar.

aerofaxia s.f. Degluticin excesiva de aire. Tamn se di

gastrospiria.

aeroflico-a adx. Que require aire para o seu crecemento.

aerfilo-a adx. Aeroflico.
aerofobia s.f. 1. Temor aire, s correntes de aire, s
influencias producidas polo aire ou s malos aires ( olor
corporal). 2. Temor patolxico a estar no aire, acrofobia.

aerforo s.m. Aparello para insuflar aire nos pulmns dos

neonatos asfcticos.

19

aerogastria s.f. Dilatacin do estmago por aire ou

gases.

aerografa s.f. 1. Descricin da calidade do aire. 2.

Radiografia que emprega o aire como contraste.

aerohemia s.f. 1. Embolia gasosa pola introduccin de

aire no sangue. 2. Accidente producido por descompresin rpida. Tamn se di pneumatemia, parlise dos
mergulladores, aeroembolismo.

aeroilia s.f. Presencia de aire no leo, por extensin, no

intestino delgado.

aeroionoterapia s.f. Ionoterapia das afeccins respiratorias.

aeromamografa s.f. Radiografa da mama cunha inxeccin previa de CO2 no espacio retromamario.

aeromedicina s.f. Rama da medicina que estudia os

problemas fisiolxicos e patolxicos da aviacin

aermetro s.m. Instrumento para pesa-lo aire ou outros

gases ou medi-la sa densidade.

aeronausia s.f. Cinetose producida polo voo.

aeroneurose s.f. Aerastenia, conxunto de trastornos

afasia

aerosol s.m. 1. Solucin coloidal na que a fase dispersora

gasosa e a fase dispersa slida ou lquida. 2. Embalaxe dun producto que debe ser usado en forma de
aerosol.

aerosolterapia s.f. Teraputica por medio de aerosois.

aerosporina s.f. Polimixina.
aerosttica s.f. Parte da fsica que estudia as leis dos
gases en equilibrio.

aerotaxe s.f. 1. Influencia atractiva e repelente exercida

polo osxeno sobre as bacterias aerobias e anaerobias,
respectivamente. 2. Movemento dun organismo en reaccin presencia de osxeno molecular.

aeroterapia s.f. Emprego do aire comprimido ou enrarecido con fins teraputicos.

aerotermoterapia s.f. Tratamento por medio de

correntes de aire quente.

aerotolerante adx. 1. Dos organismos anaerobios para os

que a presencia de osxeno libre non letal, pero que non
poden multiplicarse se non en anaerobiose. 2. Dos
microorganismos que s poden crecer cando o contido de
osxeno inferior atmosfrico.

psiconeurticos observados nos aviadores, caracterizado

por irritabilidade ou depresin lixeira.

aerotonmetro s.m. Instrumento para medi-la tensin

aerootite s.f. Odo do aviador, otite media producida

aerotropismo s.m. Reaccin de atraccin ou de repulsin

polas diferencias de presin entre a caixa timpnica e o

ambiente. Tamn se di barotite.

aeropata s.f. Estado producido por cambios na presin

atmosfrica, como a enfermidade das alturas ou a enfermidade por descompresin rpida despois da permanencia no aire comprimido. Tamn se di aeremia, parlise dos mergulladores.

aeroperitoneo s.m. Pneumoperitoneo.

aeropiecismo s.m. Conxunto de accidentes provocados
pola variacin da presin do aire. Tamn se di aeremia,
aeropata.

aeropiezoterapia s.f. Uso teraputico de aire rarificado

ou comprimido.

aeroplancto s.m. Conxunto de organismos, bacterias,

esporas, pole, etc., transportados polo aire.

aeropletismgrafo s.m. Aparello para o rexistro dos

cambios de volume do trax durante a respiracin, pletismgrafo.

aeroporotoma s.f. Operacin para introducir aire nas

vas areas, como a traqueotoma ou a intubacin.

aerose s.f. Produccin de aire ou gases nos tecidos orgnicos.

aerosialofaxia s.f. Costume de deglutir constantemente

aire e saliva. Tamn se di sialoaerofaxia.

aerosinusite s.f. Afeccin sinusal producida por variacins da presin atmosfrica.

dos gases no sangue e noutros lquidos orgnicos.

dos microorganismos cara osxeno, aerotaxe.

aerouretroscopia s.f. Exame da uretra despois de dilatala con aire.

aeroxnese s.f. Produccin de gas.

aerxeno-a adx. Productor de gas.
afacer v. 1. Habituar, facer adquirir ou tomar un costume.
2. Adaptar, aclimatar, acomodar.

afacia s.f. Afaquia.

afaco-a adx. Que non ten cristalino.
afagocidia s.f. Accin bactericida dos leucocitos excluda
a fagocitose.

afalaxase s.f. Perda dos segmentos terminais dos dedos,

como ocorre na lepra.

afalxesia s.f. Tacto doloroso, hipersensibilidade pola que

se produce dor contacto, hafalxesia.

afaquia s.f. Falta do cristalino.

afquico-a adx. Afaco.
afasia s.f. 1. Perda total ou parcial da funcin de palabra,
sexa da funcin da expresin verbal, da funcin de
compresin, da linguaxe falada ou escrita. 2. Indecisin
do nimo diante dunha dificultade. // A. amnsica. Afasia
anmica. / A. anmica. Afasia na que se conservan a
compresin e a repeticin. Tamn se di afasia amnsica.
/ A. atxica. Afasia expresiva. / A. auditiva. Afasia por
enfermidade do centro auditivo do cerebro, xordeira
verbal. / A. de Broca. Afasia expresiva. / A. de conduc-

afsico-a
cin. Afasia na que hai compresin normal da linguaxe
falada pero as palabras reptense incorrectamente. / A.
expresiva. Afasia na que hai trastorno da capacidade para
escribir e falar por lesin do centro cortical, de maneira
que o paciente comprende as palabras escritas e faladas e
sabe o que desexa dicir, pero non pode emiti-las palabras.
Tamn se di afasia atxica, afasia de Broca, afasia
motora, afasia frontocortical e afasia verbal. / A.
fluente. Afasia na que a fala est ben articulada e
gramaticalmente correcta, pero non ten contido. / A.
global. A que afecta tdalas funcins da linguaxe ou a
comunicacin. Tamn se di afasia central, afasia
cortical, afasia expresiva-receptiva e afasia pictrica.
/ A. grafomotora. Afasia na que o suxeito non pode
expresarse por escrito. / A. mixta. Afasia global. / A.
motora. Afasia expresiva. / A. nominal. Afasia caracterizada polo emprego defectuoso dos nomes dos obxectos.
/ A. receptiva. Incapacidade para comprende-los
smbolos da fala escrita, falados ou tctiles, por enfermidade dos centros auditivos e visuais da linguaxe, como
ocorre na cegueira verbal. Tamn se di afasia imprevisiva, afasia sensorial, afasia temporoparietal e afasia
de Wernicke. / A. sensitiva. Afasia receptiva. / A. total.
Afasia global. / A. visual. Alexia. / A. xergal. Forma de
afasia receptiva na que se emiten frases sen sentido.

afsico-a adx. Que sofre afasia.

afasilogo-a s. Persoa especializada na afasioloxa, por
exemplo un neurlogo ou un psiclogo.

afasioloxa s.f. Estudio cientfico da afasia e das lesins

neurolxicas especficas que a producen.

afaticacin s.f. Fatiga, debilidade, falta de respiracin

por doenza, traballo, preocupacins, etc.

afaticado-a adx. Fatigado, canso, falto de forzas.

afaticar v. Causar fatiga, cansar, debilitar.
afaxia s.f. Imposibilidade de deglutir, disfaxia extrema,
aglucin. // A. lxera. Renuncia consciente a tragar a
causa da dor.

afebril adx. Sen febre, apirtico.

afeccin s.f. 1. Estado morboso, enfermidade. 2. Senti-

20

afectomotor-a

adx. Caracterizado
emocional e actividade muscular.

por

desorde

afefobia s.f. Temor morboso a ser tocado.

afemestesia s.f. Forma de afasia motora pola que se ten
perdida a facultade de expresa-las ideas con palabras,
cegueira e xordeira verbais.

afemia s.f. Afasia.

aferente adx. Centrpeto, que conduce cara centro, aplicado s nervios, arterias, veas e linfticos.

afrese s.f. 1. Amputacin, escisin. 2. Calquera procedemento no que se extrae sangue dun doador, se separa e
conserva parte dela (plasma, leucocitos, plaquetas, etc.) e
o resto vlvese transfundir no doador. Incle leucofrese,
trombocitofrese, etc. Tamn se di frese.

afermentia s.f. Falta de fermentos, aplcase especialmente anaclorhidria con pobreza de pepsinxeno.

afervoante adx. Escalafriante.

afervoar v. Ter un aumento de febre.
afibrinoxenemia s.f. Deficiencia ou falta de fibrinxeno
(factor de coagulacin) en sangue. // A. conxnita. Alteracin hemorrxica pouco comn, probablemente transmitida por un xene autosmico recesivo, caracterizada
por incapacidade para a coagulacin sangunea.

afilctico-a adx. Pertencente ou relativo anafilaxe ou

caracterizado por ela.

afilantropa s.f. Carencia de sentimentos sociais.

afilaxe s.f. Ausencia de filaxe ou inmunidade.
afilopona s.f. Temor morboso traballo ou s exercicios
fatigosos. Tamn se di ponofobia.

afinidade s.f. 1. Atraccin qumica. 2. Tendencia que os

tomos dos elementos manifestan para combinarse entre
si. 3. Analoxa, semellanza. // A. electiva. Forza pola que
un corpo se une perfectamente con outro. / A. morbosa.
Tendencia de certas afeccins a existir simultaneamente
ou como secuelas doutra.

mento ou emocin, distintos do intelecto ou vontade. 3.

Alteracin psicolxica ou fsica. 4. Padecemento.

afirburarse v. Andar ou estar decado e dbil pola calor,

afectabilidade s.f. Emotividade, facultade de expresar

afistulado-a adx. 1. Transformado en fstula. 2. Cheo de

emocin ou sentimento, sensibilidade emocional.

afectacin s.f. Manierismo.

afectado-a adx. Que presenta unha enfermidade, estado
morboso ou afeccin.

afectividade s.f. 1. Capacidade individual para experimentar sentimentos e emocins. 2. Facultade afectiva e
ton sentimental. 3. Sensibilidade s estmulos afectivos.

afecto s.m. 1. Estado emocional, sentimentos e manifestacins externas que acompaan a un pensamento. 2.
Achaque, doenza habitual.

afecto-a adx. Afectado, doente, dorido, achacoso.

fame ou fatiga.
fstulas.

afistular v. 1. Cubrir de fstulas, chagar. 2. Corromper. //

3. Cubrirse de fstulas.

aflatoxicose s.f. Micotoxicose que afecta a animais

alimentados con farias contaminadas con fungos Aspergillus. Tamn se coece por enfermidade X.

aflatoxina s.f. Metabolitos txicos producidos por fungos

do xnero Aspergillus que poden contaminar cereais,
cacahuetes, etc. e causar intoxicacins alimentarias
epidmicas. Pnsase que estn en relacin co cancro
primario de fgado.

21

aflixir v. Fatigarse, arquexar traballar ou subir unha

costa.

afloxstico-a adx. Antifloxstico, que arde sen chama,

que non se inflama.

afluorose s.f. Ausencia ou diminucin de fluor na alimentacin infantil, caracterizada por microodontismo, aplasias do esmalte, caries masivas e fracturas dentarias.

afluxo s.m. Movemento dun lquido do organismo para

unha parte deste.

fobo-a adx. Que non ten fobias.

afogadizo-a adx. Falto de aire, de respiracin, de ventilacin.

afogado-a adx. e s. Morto por asfixia, especialmente na

auga.

afogadura s.f. Afogamento.

afogamento s.m. 1. Acto ou efecto de afogar ou afogarse.
2. Sufocacin, opresin, angustia, afogadura.

afogar v. 1. Quitarlle a vida a unha persoa ou animal

somerxndoo na auga. 2. Cubrir algun cunha cousa que
non lle permita respirar. 3. Privar da vida a algun tapndolle a boca e o nariz. 4. Abafar. 5. Estrangular. 6.
Sufocar a excesiva calor. 7. Perde-la vida por submersin.

afogo s.m. 1. Opresin que impide respirar con liberdade,

acoro. 2. Ansiedade, desgusto, pena.

afogueira s.f. Afogo, fatiga.

afolsear v. Respirar con dificultade, arquexar, afonsear.
afonese s.f. Falta de son de percusin, matidez.
afona s.f. Perda completa ou parcial da voz por algunha
enfermidade, sobre todo da garganta. // A. espstica. A
producida por espasmo dos msculos larnxeos falar. /
A. histrica. Perda da voz normal, debida a histerismo. /
A. paraltica. A debida a parlise ou lesin das cordas
vocais. / A. paranoica. Mutismo obstinado dos enfermos
mentais.

afnico-a adx. Que padece afona.

fono-a adx. Que non ten son, afnico.
afonoxelia s.f. Imposibilidade de rir ruidosamente.
afonsear v. Afolsear.
aforcado-a adx. e s. Colgado ou axustizado na forca cun
lazo.

aforcadura s.f. Acto de violencia no que o corpo, suxeito

polo pescozo por medio dun lazo inserto nun punto fixo,
exerce unha traccin o suficiente enrxica para causar de
repente a perda do coecemento, o paro das funcins
vitais e a morte. // A. atpica. Aforcadura na que o n do
lazo , con relacin colo, anterior ou lateral. / A.
completa. Aforcadura na que o corpo queda completamente suspendido. / A. incompleta. Aforcadura na que o
corpo da vctima est apoiado no chan ou noutra super-

aftose
ficie repousando parte do seu peso. / A. tpica. Aforcadura na que o n do lazo est situado na caluga.

aforcamento s.m. Aforcadura.

aforcar v. 1. Quitarlle a algun a vida colgndoo ou
suspendndoo na forca por un lazo. 2. Suicidarse colgndose polo pescozo, enforcarse.

aforese s.f. 1. Separacin dunha parte. 2. Incapacidade de

resistencia, por exemplo dor. 3. Falta de segregacin
sudoral.

aforia s.f. Esterilidade.

afosforose s.f. Deficiencia ou falta de fsforo no organismo.

afosia s.f. Sensacin visual subxectiva debida falta ou

interrupcin de luz, fosia.

afotestesia s.f. Diminucin da sensibilidade da retina

luz, debida a unha exposicin prolongada s raios
solares.

aftico-a adx. Sen luz, completamente escuro.

afrasia s.f. 1. Incapacidade para falar ou articula-las palabras ordenadas en frases. 2. Mutismo de calquera clase. //
A. paranoica. Mutismo voluntario nos alienados.

afrenia s.f. 1. Ausencia de diafragma. 2. Demencia.

a frigore Locucin latina, que indica que unha enfermidade debida ou atribuda a un arrefriado.

afrodisia s.f. Esaxeracin do apetito xensico. Tamn se

di ninfomana, satirase.

afrodisaco-a adx. 1. Excitante dos apetitos sexuais //

s.m. 2. Frmaco que ten esta propiededade.

afrodisioloxa s.f. Estudio das enfermidades venreas,

cipridoloxa.

afronesia s.f. Demencia, tolemia. Tamn se di afrona.

afrona s.f. Afronesia.
afrontar v. Pr en contacto os bordos dunha ferida.
afrouxamento s.m. En psiquiatra, trastorno do pensamento no que a asociacin de ideas acrtase, fragmntase
e altrase de maneira que carecen de relacin lxica,
observado na esquizofrenia.

afta s.f. 1. lcera pequena na mucosa da boca, s veces

traumtica e outras acompaando a sndrome caquctica
2. Estomatite aftosa dos nenos, muguet. // A. contaxiosa
ou epizotica. Lesins en ps e boca asociadas, glosopeda. / A. de Bednar. lceras traumticas no padal dos
lactantes, relacionadas coa presin da lingua na succin.
/ A. serpens. Cancro oral.

afteuxia s.f. Incapacidade de expresar sons articulados.

aftoide adx. Semellante s aftas ou muguet.
aftonxa s.f. Trastorno psicosomtico da linguaxe, producido por unha cambra dos msculos fonadores falar.

aftose s.f. Calquera estado caracterizado por aftas.

afusin

afusin s.f. 1. Accin teraputica que consiste en verter

auga fra ou quente dende certa altura sobre unha parte ou
todo o corpo do doente. 2. Bao, aspersin. 3. Acto de
botar un lquido en calquera remedio.

Ag. Smbolo qumico da prata.

agalactia s.f. Ausencia ou diminucin da segregacin de
leite despois do parto. Tamn se di agalactose, agalorrea, alactia.

agamia s.f. 1. Calidade do que asexuado. 2. Reproduc-

22

aglaucopsia s.f. Cegueira para a cor verde.

aglicemia s.f. Falta de azucre no sangue.
aglicona s.f. Grupo non hidrocarbonado da molcula dun
glicsido. Tamn se di xenina.

aglicosrico-a adx. Libre de glicosuria.

aglobulia s.f. Diminucin da proporcin de glbulos
vermellos no sangue. Tamn se coece como oligocitemia.

cin asexual sen gametos. 3. Ausencia de rganos

sexuais.

aglomerado-a adx. 1. Agrupado nunha masa. // s.m. 2.

agmico-a adx. Que ten ou padece agamia.

agammaglobulinemia s.f. Estado de deficiencia inmu-

aglosia s.f. 1. Falta conxnita da lingua. 2. Imposibilidade

nolxica que se caracteriza por concentracin moi baixa

de tdalas clases de globulina gamma no sangue, e que
aumenta a susceptibilidade s enfermidades infecciosas
que atacan os mecanismos de defensa relativos inmunoglobulina, podendo ser conxnita ou adquirida. Tamn
se di hipogammaglobulinemia.

gamo-a adx. Agmico, asexuado.

agamobio s.m. Perodo ou xeracin asexual na alternancia de xeracins, gamobio.

Agamofilaria Xnero de parasitos nematodos pouco

coecidos, encntranse s veces en ulceracins e
tumores.

agamogonia s.f. Agamoxnese.

agamoxnese s.f. Reproduccin sen cpula, agamia.
agangliona adx. Pertencente ou relativo falta de clulas
ganglionares ou caracterizado por ela.

aganglionose s.f. Falta conxnita de clulas ganglionares

parasimpticas, por exemplo no megacolon conxnito.

gar-gar s.m. Substancia mucilaxinosa, semellante

cola obtida de certas algas, coa propiedade de presentar
fusin a 100C e solidificar en xel a 40C, moi resistente
s enzimas dixestivos, pero que se hidroliza facilmente
cos cidos. Emprgase como xel para preparar medios de
cultivo para microorganismos, como laxante de masa,
para elaborar emulsins e como medio de sostn para a
inmunodifusin e a inmunoelectroforese.

agaricina s.f. Principio txico do agrico branco, po

soluble en alcohol, empregado para diminu-las segregacins excesivas (diarrea, broncorrea, suores nocturnas).

agarrar v. Facerse crnica unha doenza.

agastar v. Sentir dor, angustia.
agastria s.f. Ausencia de estmago.
agstrico-a adx. Que non ten aparello dixestivo.
agastroneuria s.f. Falta de tonicidade nerviosa do estmago.

agavante s.m. Esmorecemento, desmaio, sncope.

agger (lat) s.m. Eminencia.

Esta mesma masa.

de falar.

aglosostoma s.f. 1. Falta da lingua e oclusin da boca. 2.

Boca sen lingua.

aglucin s.f. Afaxia.

agluticin s.f. Aglucin.
aglutina s.f. Aglutinina.
aglutinable adx. Que se pode aglutinar.
aglutinacin s.f. 1. Proceso de adherencia dos bordos
dunha ferida. 2. Accin dunha substancia aglutinante. 3.
Proceso segundo o cal clulas ou bacterias distribudas
nun lquido se aglomeran en glbulos ou masas, inducido
por substancias especficas chamadas aglutininas. // A.
de grupo. Aglutinacin cruzada debida a anticorpos
especficos para antxenos comns a varios microorganismos. / A. flaxelar. Aglutinacin H. / A. H. Tipo de
aglutinacin bacteriana debida accin dos anticorpos
anti-H sobre os antxenos flaxelares. / A. macroscpica
ou microscpica. A que pode verse a simple vista nun
tubo de ensaio e a que require o uso do microscopio,
respectivamente. / A. O. Tipo de aglutinacin bacteriana
debida accin dos anticorpos anti-O sobre os antxenos
somticos (O). / A. somtica. Aglutinacin O.

aglutinante adx. 1. Que aglutina. 2. Que promove a cicatrizacin por adhesin. // s.m. 3. Emplasto con verniz
adherente que mantn unidas as partes durante o proceso
de cicatrizacin.

aglutinativo-a adx. Aglutinante.

aglutinina s.f. 1. Anticorpo capaz de produci-lo agrupamento das bacterias ou doutras clulas que estimularon a
sa produccin, in vivo ou in vitro. 2. Calquera substancia que non sexa un anticorpo, capaz de aglutinar
partculas. // A. anti-Rh. Aglutinina que se produce
nunha muller Rh-negativa embarazada dun feto Rh-positivo ou despois de mltiples transfusins con sangue Rhpositivo. / A. quente. Anticorpo que acta mellor a 37 C.
/ A. de grupo. A que ademais dunha accin especfica
produce unha reaccin cruzada sobre especies afns
bacteria causal. / A. especfica, maior ou principal. A
que exerce a sa accin na bacteria especfica productora
da enfermidade. / A. fra. A que acta a baixa temperatura, de 0 a 20 C. / A. H ou O. A producida polo flaxelo
ou polo corpo, respectivamente, dun microorganismo. /

23

agramatismo

A. inmune. A especfica que existe no sangue despois da

curacin da enfermidade ou a inxeccin de vacinas. / A.
normal. Aglutinina especfica producida espontaneamente sen infeccin nin inxeccin de vacinas. / A.
plaquetaria. Aglutinina dirixida contra plaquetas, observada en varias afeccins e que a sa presencia quizais
non garde relacin invariable con trombocitopenia
demostrable. / A. salina. Anticorpo antiRh que provoca a
aglutinacin dos eritrocitos Rh+ cando estn suspendidos
nunha solucin salina ou nun medio proteico.

-agogo Sufixo grego que indica derivacin ou conduccin

aglutinforo s.m. Constitunte da aglutinina que se lle

agonfase s.f. Carencia ou frouxidade dos dentes.

agonfose s.f. Agonfase.
agona s.f. 1. Estado intermedio entre a vida e a morte,

atribe a propiedade aglutinante.

aglutinoide s.m. Forma inactiva de aglutinina, pero que

se une co seu aglutinxeno.

aglutinomoide s.m. Aglutinina quentada pero que

conserva o seu poder aglutinante.

aglutinoscopio s.m. Aparello para examina-la reaccin

de aglutinacin nos tubos onde se efecta.

aglutinoxnico-a adx. 1. Pertencente ou relativo

produccin de aglutininas. 2. Que produce aglutininas.

aglutinxeno s.m. 1. Substancia que acta como antxeno e estimula a produccin de aglutinina. 2. Suspensin de clulas empregadas nas probas de aglutinacin. //
A. A e B. Aglutinxenos dos glbulos vermellos
humanos cos que reaccionaran as correspondentes isoaglutininas alfa e beta, para defini-los catro grupos sanguneos que son transmisibles por herdanza.

aglutmetro s.m. Aparello para realiza-la reaccin de

Gruber-Widal sen necesidade de usar microscopio.

aglutoxnico-a adx. Que provoca a formacin de aglutininas.

agmatina s.f. Base guanidinabutilamina do esperma do

arenque, que ten accin sobre a contraccin do tero,
pero menor c da ergotamina.

agminado-a adx. Agrupado, aplicado en anatoma, a

diversos rganos reunidos, en oposicin s da mesma
especie que estn illados.

agnacia s.f. Falta conxnita da mandbula.

agnatia s.f. Agnacia.
agnato-a adx. Que non ten mandbula.
agnea s.f. Agnosia.
agnina s.f. Lanolina.
agnosia s.f. Perda da capacidade para recoece-lo significado dos estmulos sensoriais. As variantes corresponden
s diversos sentidos: auditiva, visual, olfactiva, gustativa
e tctil. // A. cronolxica. Perda da comprensin da sucesin e duracin dos acontecementos. / A. dixital. Perda
da capacidade de indica-los dedos propios ou doutra
persoa.

agnoxnico-a adx. De orixe e etioloxa descoecidas.

dunha substancia e entra na formacin de palabras como

emenagogo, colagogo, etc.

agonadismo s.m. Ausencia total de tecido gonadal e

conductos xenitais internos en individuos fenotipicamente femias con xenitais externos femininos normais e
cromatina sexual negativa. Debe diferenciarse da
axenesia gonadal ou axenitalismo, nos que existen
conductos xenitais internos derivados do conducto de
Mller.

extincin gradual da vida. 2. Dor grave ou sufrimento

extremo, ansia, indisposicin espiritual e fsica, afliccin.
3. Mgoa, tristeza, pesar, nostalxia. 4. Decadencia, fin.
5. Falta de respiracin.

agoniado-a adx. 1. Que sente agona. 2. Moi indisposto,

atormentado.

agoniar v. 1. Causa-la agona que precede morte. 2.

Aflixir fsica e espiritualmente. 3. Causar agona,
angustia, afliccin, indisposicin, malestar. 4. Aflixirse,
indisporse.

agnico-a adx. 1. Que se encontra en agona, que se

presenta no momento da morte ou pouco tempo antes
dela. 2. Relativo a unha infeccin terminal.

agonista-a adx. 1. Dos msculos esenciais para un movemento. 2. En farmacoloxa, que estimula a actividade
fisiolxica dos receptores celulares que reaccionan, en
condicins normais, s substancias naturais.

agonizar v. 1. Causar agona a algun. 2. Estar en agona,

moribundo.

agorafobia s.f. Temor de estar s nun espacio extenso e

libre, que leva individuo a non deixa-lo lugar de vida
familiar.

-agra Sufixo grego que indica xeralmente dor intensa,

especialmente gotosa, por exemplo podagra.

grafe s.f. Pequena tira metlica estreita, de extremos

encorvados e dentados, que se emprega para uni-los
bordos de feridas superficiais da pel, sen suturalos. V.
grampa.

agrafia s.f. Incapacidade na escritura a causa de lesins

cerebrais centrais.

agrfico-a adx. Pertencente ou relativo agrafia, que a

padece ou que da sa natureza.

agramafasia s.f. Afasia agramtica. Agramatismo.

agramatismo s.m. Trastorno afsico caracterizado pola
incapacidade para construr frases intelixibles, articulando palabras pero non na secuencia lxica da linguaxe.
Tamn se di agramatismo expresivo de Isserlin, agramatismo motor, afasia agramtica, telegramatismo,
estilo telegrfico, agramafasia.

agranulocito

agranulocito s.m. Leucocito sen granulacins, linfocito,

monocito.

agranulocitose s.f. 1. Enfermidade aguda grave caracterizada por leucopenia e aparicin de lceracins infectadas da boca, farinxe e doutras mucosas e da pel, producida como resposta txica ou inmunoalrxica ante algns
frmacos: sedantes, sulfamidas, arsenicais, benzol, antibiticos, citoststicos e radioterapia. 2. Diminucin de
leucocitos polimorfonucleares en sangue por debaixo de
500 mm3.

agranuloplsico-a adx. Que forma unicamente clulas

sen grnulos, que non forma clulas granulosas. Tamn
se di agranuloplstico.

agranuloplstico-a adx. Agranuloplsico.

agranulose s.f. Agranulocitose.
agravacin s.f. Empeoramento ou exacerbacin nunha
enfermidade.

agravado-a adx. Que recaeu na sa enfermidade.

agravamento s.m. Acto ou efecto de agravar ou agravarse, agravacin.

agravar v. 1. Tornar mis grave ou peor. 2. Prse grave ou

mis grave, ou peor unha situacin.

agraz s.m. 1. Uva ou conxunto de uvas verdes que se

empregan na preparacin de bebidas refrescantes polo
seu zume agre debido presencia de tartaratos cidos. 2.
Zume da uva verde. Tamn se di agrazo.

agrazo s.m. Agraz.

agre adx. 1. Acre, acedo, amargo. 2. fig. Desabrido,
spero.

agregacin s.f. 1. Acto ou efecto de agregar ou unir. 2.

Conxunto de materiais que forman un corpo. 3. Aglomeracin de partculas ou molculas que determina o estado
dalgunha materia. 4. Conxunto de bacterias ou outras
clulas suspendidas nun lquido. // A. familiar. Concentracin de casos dunha enfermidade en familias, aparicin de mis casos dun trastorno en familiares dunha
persoa que padece unha alteracin en familias testemua.
/ A plaquetaria. Fenmeno que se produce trala adhesin das plaquetas colxeno, no que, pola accin do
ADP liberado, as plaquetas aglomranse entre si
formando un trombo branco.

agregado s.m. Masa formada pola reunin de elementos

individuais.

agremia s.f. Estado do sangue que caracteriza a gota.

agresina s.f. Substancia que se supn que elaborada no
corpo das bacterias e que inhibe os mecanismos de resistencia do hspede, principalmente paralizando os mecanismos de defensa representados polos leucocitos.

agresin s.f. En bioloxa, todo o que atenta contra o equilibrio ou a integridade orgnica.

24
humanas, accin fsica ou verbal dirixida con hostilidade
cara a outra persoa. 3. Capacidade dun microorganismo
invasor de atacar e vence-las defensas do organismo
invadido. 4. Patrn de conducta que denota hostilidade e
ataque cara outro ou cara a si mesmo, para a psicanlise intimamente ligada desenvolvemento do suxeito e
sexualidade e vinculada co concepto de pulsin de
morte, que conduce afirmacin do eu.

agretar v. Ter sabor agre.

agreto s.m. Sabor un pouco agre.
agretoso-a adx. Que ten agreto. Acedo.
agria s.f. Erupcin pustulosa tenaz.
agridoce adx. Que ten sabor agre e doce mesmo tempo
agriotimia s.f. Tolemia ou mana furiosa.
agripa s.m. Persoa que naceu en presentacin podlica.
agripado-a adx. Doente da gripe.
agripallado-a adx. Con gripe. Que contraeu a gripe.
agripallarse v. Contrae-la enfermidade da gripe.
agripnia s.f. Insomnio, ahipnia, ahipnose.
agripnocoma s.m. Insomnio letrxico, coma vxil.
agripnodo-a adx. Agripntico.
agripntico-a adx. Que provoca insomnio, droga que
impide o sono.

agromana s.f. Paixn morbosa a deambular polos

campos.

agudeza s.f. 1. Claridade, sutileza nos sentidos, especialmente da vista, odo e olfacto. 2. Carcter agudo dunha
enfermidade.

agudo-a adx. 1. Das enfermidades que teen un curso

breve e relativamente grave, contrario de crnico. 2.
Sutil, penetrante.

ageira s.f. Bolsa de auga que se atopa no fgado. Vescula biliar.

agulla s.f. Instrumento metlico longo e rematado en

punta, utilizado para suturar, puncionar, inxectar,
inocular, etc.

agullada s.f. Picadura de agulla.

ahipnia s.f. Insomnio, agripnia.
ahipnose s.f. Ahipnia.
AIDS Sndrome de inmunodeficiencia adquirida. SIDA.
ailurofilia s.f. Elurofilia.
ailurofobia s.f. Elurofobia.
ainho s.m. Constriccin fibrosa que se desenvolve nas
pregaduras interdixitais pola que a deda pequena do p, e
s veces outras dedas, caen espontaneamente, doenza
lenta e de orixe descoecida, dactilose espontnea.

agresividade s.f. 1. Compoente dos seres vivos que os

aire s.m. 1. Mestura de gases que constite a atmosfera

impulsa a competir cos demais. 2. Nas relacins

terrestre, composta dunha parte de osxeno, catro de

25
nitrxeno e pequenas cantidades de dixido de carbono,
argon, e outros gases raros. 2. Erupcin cutnea en forma
de gran. 3. Certa irritacin dos ollos atribuda a algunha
corrente de aire. // A. alcalino. Amonaco voltil. / / A.
complementario. Capacidade inspiratoria, aire que pode
ser introducido nos pulmns por unha inspiracin
forzada. / A. comprimido. Aire cunha presin superior
atmosfrica. / A. confinado. Por oposicin aire libre,
aire mis ou menos viciado pola respiracin e combustin. / A. de reserva. Volume expiratorio de reserva. / A.
enrarecido. Aire que ten menor presin c atmosfrica. /
A. estacionario. O que permanece nos pulmns durante
a respiracin normal. / A. funcional. O que entra e sae
dos pulmns durante a respiracin normal. / A. lquido.
Aire licuado por medio dunha gran presin, que produce
unha friaxe intensa evaporarse. Empregouse para
producir anestesia local e no tratamento da neuralxia e o
zster. / A. mnimo. O que queda nos pulmns despois de
abri-lo trax. / A. residual. Aire que permanece nos
pulmns despois dunha expiracin forzada. / A. suplementario. Volume expiratorio de reserva, aire que pode
ser expelido cunha expiracin forzada. / A. viciado. O
que contn menor cantidade de osxeno.

akatama s.f. Acatama.

akatisia s.f. Acatisia.
Al Smbolo qumico do aluminio.
alacadar v. Alasar, inar.
alactase s.f. Alactasia.
alactasia s.f. Falta do enzima lactase.
alactia s.f. Agalactia.
alado-a adx. Das omoplatas (scapulae alatae) sobresantes nas persoas que teen o trax estreito.

alalia s.f. Defecto ou imposibilidade da linguaxe, debido

a unha afeccin local dos rganos vocais ou por lesins
nerviosas perifricas. // A. cfica. Xordomudez. / A.
idioptica. Xordomudez. / A. mental ou relativa. Forma
observada nos nenos por tartamudez extrema.

alanina s.f. cido aminopropinico, aminocido non

indispensable para o home, presente en moitas protenas
e preparado sinteticamente. A forma beta parte do cido
pantotnico ou vitamina B3.

alantase s.f. Botulismo.

alantina s.f. Inulina.
alantocorion s.m. Corion autntico, distinto do corion
primitivo, composto da fusin da parede anterior do saco
alantoico co corion primitivo.

alantoide adx. 1. Parecido alantoide. 2. En forma de

morcilla. 3. Do animal (mamfero, ave, rptil) no que o
embrin pose alantoide.

alantoidoanxiopago s.m. Onfaloanxiopago.

alantona s.f. Substancia cristalizable, diureido do cido
glioxlico do lquido alantoico, urina dos neonatos e

albulactina
segregacins de certas larvas de moscas, que pode tamn
formarse pola oxidacin do cido rico. Empregouse
para estimula-la formacin epitelial nas feridas e lceras.

alantol s.m. Lquido oleoso, aromtico, sucedneo da

creosota na bronquite. Tamn se di inulol.

alantotoxina s.f. Veleno dos embutidos ptridos,

ptomana que se forma durante o proceso de descomposicin ou toxina secretada polo Bacillus botulinus.

alantoxnese s.f. Desenvolvemento da alantoide.

alanzar v. 1. Lanzar. 2. Vomitar.
alapurina s.f. Lanolina.
alaquestesia s.f. Sensacin de tacto experimentada nun
punto distante da rexin tocada.

alar adx. 1. Relativo axila ou axilar. 2. Relativo a unha

ala.

alasar v. 1. Tornar laso, alongar. 2. Afrouxar. Diminu-la

presin, a tensin. 3. Arquexar, sufocarse andar.

alasoterapia s.f. Tratamento das enfermidades pola

produccin de cambios ou alteracins biolxicas do
estado xeral.

alastrim s.m. Forma leve de varola observada en moitos

pases tropicais, producida por unha cepa menos virulenta. Tamn se di amaas, milk-pox, paravarola, sarna
cubana, pseudovarola, varola branca, varola de
India Occidental.

albamicina s.f. Novobiocina.

albedo s.m. 1. Lnula da unlla. 2. Brancura. 3. Relacin
entre a corrente neutrnica que sae dun medio e a que
entra a travs dunha superficie lmite. 4. Relacin entre a
enerxa luminosa que difunde por reflexin unha superficie e a enerxa incidente. // A. retinae. Edema de retina.

albicans adx. (lat.) Relativo s corpos brancos mamilares

na base do cerebro e corpo amarelo do ovario en estado
cicatrizal ou involutivo.

albiduria s.f. Urina plida ou branca, quiluria.

albinismo s.m. Alteracin da pigmentacin na pel, pelo e
ollos, debida anomala conxnita na conversin da tirosina en melanina, que se d con fotofobia e astigmatismo.
Tamn se di acroma, acromodermia, acromatosia,
leucodermia. // A. adquirido. Vitilixe. / A. parcial.
Ausencia conxnita de pigmentacin en determinadas
zonas.

albino-a adx. Que sofre albinismo.

albinoidismo s.m. Falta conxnita de pigmento no pelo,
pel e ollos, pero menos intensa c albinismo.

albinuria s.f. Albiduria.

albo,-a adx. Branco, aplicado a certas enfermidades ou
partes anatmicas.

albocinreo-a adx. Que contn substancia gris e branca.

albulactina s.f. Lactalbumina.

albume

albume s.m. 1. Clara do ovo. 2. Albumina. 3. Tecido

nutritivo rico en substancias alimentares, que envolve o
embrin en moitas plantas.

albumina s.f. 1. Substancia viscosa, esbrancuxada, que

calla pola accin da calor e existe en gran cantidade na
clara de ovo, no soro do sangue e nos lquidos dos organismos animais e vexetais, que contn carbono, hidrxeno, osxeno, nitrxeno e xofre, pero a sa composicin
exacta anda non se determinou. Peso molecular 68.000.
2. Protena soluble na auga. // A. de Bence-Jones.
Especie de albumina na urina da pseudoalbuminuria,
cando precipita pdese redisolver pola ebulicin. / A. de
ovo. Glicoprotena que forma o 20% da clara do ovo de
galia. Tamn se di ovoalbumina. / A. humana. Soroalbumina humana normal. / A. normal do soro. Preparado
estril de soroalbumina, obtido por separacin fraccionada do sangue dos doadores humanos sans, formada por
non menos do 96% do volume total por albumina.
Emprgase como medicamento para soste-lo volume
sanguneo no tratamento de choque, a lipoproteinemia, a
hiperbilirrubinemia e a eritroblastose fetal e adminstrase
por va intravenosa. / A. srica. Protena do plasma
sanguneo humano, soroalbumina.

albuminado-a adx. Que ten albumina ou albume.

albuminar v. Aplicar albumina.
albuminato s.m. Producto da reaccin entre albumina
nativa e unha base ou un cido diludos. Tamn se di
albumina derivada e protena derivada.

albuminaturia s.f. Presencia dunha cantidade excesiva

de albuminatos na urina.

albuminaxe s.f. Aplicacin de albumina.

albuminemia s.f. Presencia de albumina no sangue.
albuminfero-a adx. Que leva ou produce albumina.
albuminiforme adx. Semellante albumina.
albuminmetro s.m. Instrumento para medi-la cantidade
de albumina existente nun lquido, especialmente na
urina. O mis empregado o de Esbach, co reactivo do
mesmo autor.

albuminparo-a adx. Productor de albumina.

albuminismo s.m. Albuminose.
albuminocolia s.f. Presencia de albumina ou de protenas na bile.

albuminoide adx. 1. Que semellante ou da natureza da

albumina. // s.m.pl. 2. Combinacin xeralmente de
carbono, osxeno, hidrxeno, nitrxeno e xofre que
forman proteinoides ou escleroprotenas, como a queratina, elastina, colxeno, fibrona,etc., caracterizados pola
sa insolubilidade en auga, en solucins salinas diludas,
en cidos ou lcalis diludos, en alcohol absoluto ou 7080 %, etc., presentes en tdalas clulas.

albuminlise s.f. Protelise.

26

albuminolisina s.f. Lisina que produce a desintegracin

das albuminas. Sensibilisina. Anafilactina.

albuminmetro s.m. Albuminmetro.

albuminona s.f. Principio de varios albuminoides,
soluble en alcohol e que non calla pola calor.

albuminoptise s.f. Presencia de albumina no esputo.

albuminorrea s.f. Excesiva segregacin de albuminas.
albuminorreaccin s.f. Positividade no esputo s reactivos da albumina. A presencia de albumina indica inflamacin pulmonar ou bronquial.

albuminosa s.f. Albumosa.

albuminoscopio s.m. Instrumento para determina-la
presencia e cantidade de albumina no sangue.

albuminose s.f. Aumento anormal dos elementos albuminosos do sangue, estado que resulta dese aumento.

albuminoso-a adx. 1. Que contn albumina. 2. Que ten

os caracteres, as propiedades da albumina.

albuminoxenia s.f. Proceso formativo das albuminas.

albuminurtico-a adx. e s.m. Que causa ou agrava a
albuminuria, substancia que produce unha descarga de
albumina na urina.

albuminuria s.f. Presencia de protena na urina, especialmente da albumina debido a alteracins renais que
permiten o seu paso do sangue, soroalbumina, urina. //
A. accidental. Albuminuria adventicia. / A. adventicia.
A que non debida a unha enfermidade renal, senn
mestura de sangue, pus, etc., coa urina despois de sar do
glomrulo renal. / A. alimentaria. Albuminuria diettica.
/ A. anoxmica. A debida isquemia renal. / A.
cardaca. A producida por insuficiencia cardaca conxestiva. / A. cicatrizal. Forma na que a descamacin epitelial substituda por un tecido incapaz de restrinxi-la
transudacin da albumina. / A. cclica. Aparicin, en
horas determinadas de cada da, dunha pequena cantidade de albumina na urina, que se observa principalmente na xente nova. / A. clinosttica. Albuminuria
hiposttica. / A. colicuativa. Albuminuria principio
leve e que aumenta subitamente durante a convalecencia,
que se observa na febre tifoide. / A. da adolescencia.
Albuminuria cclica ou ortosttica. / A. diettica ou
dixestiva. A producida polo uso de certos alimentos. / A.
esencial. Albuminuria funcional non asociada cunha
afeccin renal, que comprende as formas cclicas e
postural. / A. espuria. Albuminuria adventicia. / A. exsudativa. Forma mixta debida filtracin de albumina polo
ril e presencia de productos inflamatorios na urina. / A.
falsa. Albuminuria adventicia. / A. febril. A debida
febre. / A. fisiolxica. Mnima presencia de albumina na
urina sen afeccin renal. / A. funcional. Aquela que non
verdadeiramente patolxica, como a gravdica ou a da
adolescencia, tamn chamada cclica, intermitente e transitoria. / A. gravdica. Albuminuria benigna do embarazo normal. / A. hematxena ou hmica. Variedade
debida a un estado anormal do sangue. / A. hiposttica.

27
Forma de albuminuria postural que desaparece cando o
paciente est de p. / A. intermitente. Albuminuria
cclica. / A intrnseca. Albuminuria verdadeira. / A.
lordtica. A ortosttica debida deformidade da
columna vertebral. / A. mixta. Albuminuria serosa, que
ocorre cunha albuminuria adventicia. / A. nefrxena. A
producida por enfermidade renal. / A. ortosttica ou
orttica. Variedade que desaparece co repouso na cama,
pero que aparece cando o individuo se levanta. / A.
palpatoria. A temporal pola palpacin bimanual dos
riles. / A. paroxismal. Albuminuria cclica. / A. pixena.
A falsa producida pola mestura de pus coa urina. / A.
posrenal. Albuminuria a partir da pelve renal. / A.
postural. A debida posicin do corpo: hiposttica ou
ortosttica. / A. prerrenal. A debida enfermidade fra
dos riles: corazn, fgado, tiroide. / A. recorrente. Albuminuria cclica. / A. renal. A producida por unha afeccin dos riles. / A. residual. Persistencia de albuminuria
despois de nefrite. / A. srica ou verdadeira. A que se
caracteriza pola presencia na urina dalgn elemento albuminoide do sangue. / A. transitoria. Albuminuria cclica
ou intermitente. / A. tubular. A que se presenta nas enfermidades renais intersticiais.

albumoide s.m. Albuminoide.

albumosa s.f. Metabolito da albumina, que non calla pola
calor, e convrtese, por dixestin mis avanzada, en
peptona. // A. de Benze- Jones. Protena de BenzeJones.

albumoscopio s.m. Instrumento usado para determina-la

presencia e cantidade de albumina na urina.

albumosemia s.f. Presencia de albumosa en sangue.

albumosuria s.f. Presencia de albumosa na urina. Peptonuria. Propeptonuria.

albunimetra s.f. Determinacin da cantidade de albumina existente nun lquido.

albura s.f. Calidade do que albo, brancura.

alburuxe s.m. nimo, aptitude, disposicin.
albuxe s.m. 1. Opacidade da crnea por depsito de
pequenas granulacins de graxas, mis opaca c nubcula e menos c leucoma. Tamn se di belida. 2. Trastorno trfico das unllas caracterizado pola formacin
nelas de pequenas manchas brancas transversais. 3. Clara
do ovo.

albuxnea s.f. Capa grosa, branca, de tecido fibroso, que

cobre unha parte, especialmente a membrana densa,
branca, que envolve o testculo. Tamn se di tnica albuxnea do testculo. // A. oculi. Esclertica. / A. ovarii.
Capa exterior da estroma do ovario. / A. penis. Envoltura
exterior do corpo cavernoso.

albuxneo a adx. 1. Abrancazado. 2. Relativo ou parecido branco dos ollos.

albuxineotoma s.f. Incisin da tnica albuxnea do

testculo.

alcaloide

albuxinite s.f. Inflamacin dunha tnica albuxnea, especialmente a do testculo.

albuxinoso-a adx. Albuxneo.

alcachofa s.f. Planta da familia das compostas, da que
comestible o receptculo da inflorescencia e a base das
brcteas, moi ricas en vitamina C; tamn se empregan as
follas que conteen un principio amargo, a cianirina,
como laxante, colagogo e diurtico.

alcalemia s.f. Alcalinidade do sangue, diminucin da

concentracin de hidroxenins no sangue con aumento
do pH.

alcalescencia s.f. O proceso de alcalinizacin.

lcali s.m. Substancia bsica que cede hidrxidos (OH-) e
forma sales cos cidos. // A. fixo. Os xidos dos metais
alcalinos. / A. mineral. A sosa, mestura de hidrxido e
carbonato de sodio / A. vexetal. A potasa, mestura de
hidrxido e carbonato de potasio. / A. voltil. O
amonaco.

alcalimetra s.f. Dosaxe qumica dos lcalis nunha substancia.

alcalmetro s.m. Instrumento para medi-la proporcin de

lcali contida nunha substancia.

alcalinidade s.f. Propiedade ou estado do que alcalino.

alcalinismo s.m. 1. Abuso de substancias alcalinas. 2.
Efectos dese abuso. 3. Alcalose.

alcalinizacin s.f. Accin e efecto de comunicarlle a

unha substancia as propiedades dos lcalis ou de someter
a un enfermo medicacin alcalina, alcalizacin.

alcalinizar v. Transmitir propiedades alcalinas a unha

substancia, alcalizar.

alcalino-a adx. Que ten a reaccin ou propiedades dun

lcali. // pH alcalino. pH maior de 7.

alcalinofaxia s.f. Uso non axeitado dos alcalinos na

hiperclorhidria.

alcalinuria s.f. Estado alcalino da urina.

alcalin s.m. In hidrxilo.
alcalipenia s.f. Estado de diminucin da reserva alcalina
no organismo. Tamn se di acidose.

alcaliterapia s.f. Administracin de alcalinos no tratamento da hiperclorhidria e a lcera gstrica.

alcalxeno-a adx. Que produce alcalinidade.

alcalizacin s.f. Alcalinizacin.
alcalizador s.m. Axente que neutraliza os cidos ou
provoca alcalinizacin.

alcalizar v. Alcalinizar.
alcaloide adx. 1. Relativo s compostos orgnicos que,
como os alcaloides, se combinan cos cidos para formar
sales. // s.m. 2. Calquera das substancias nitrxenas
bsicas que se presentan nas plantas, que adoitan ser moi
amargas e moitas son farmacoloxicamente activas, como

alcalometra
atropina, cafena, morfina, nicotina. 3. Substancia obtida
por sntese, como por exemplo a procana.

alcalometra s.f. Avaliacin dosimtrica dos alcaloides.

Tamn se di alcaloidometra, dosaxe, dosimetra.

alcalose s.f. Trastorno fisiopatolxico caracterizado por

perda de ins H ou por exceso de bases nos lquidos do
organismo, aumento da reserva alcalina do sangue.
Tamn se di alcalemia, alcalinismo. // A. compensada.
Estado no que os mecanismos de compensacin volveron
o pH a cifras normais. / A. hipopotasmica. Variedade
de alcalose metablica relacionada con baixa concentracin srica de potasio. / A. metablica. Alcalose por
exceso de bases. / A. pola altura. Aumento da alcalinidade do sangue e os tecidos por exposicin a grandes
alturas. / A. respiratoria. Dficit non compensado de
anhdrido carbnico debido a hiperventilacin.

alcaltico-a adx. Pertencente ou relativo alcalose ou

caracterizado por ela.

alcalxeno-a adx. Alcalxeno.

alcalurtico-a adx. Alcalizador da urina.
alcamina s.f. Alcohol que contn un grupo amino.
alcanfor s.m. 1. Substancia branca, slida, cristalina,
extrada da canforeira e empregada en teraputica e
tamn na fabricacin de celuloide e noutras industrias,
poderoso irritante e estimulante local, de accin xeral
excitante dos centros respiratorios, vasomotor e cardaco,
antiespasmdico e diafortico. 2. Calquera substancia
que ten caractersticas semellantes s do alcanfor. Tamn
se di cnfora.

alcanforceo-a adx. Que ten sabor, olor ou outras calidades do alcanfor.

alcanforado-a adx. Que est composto ou mesturado

con alcanfor.

alcanfrico (cido) s.m. Substancia cristalizada, incolora, C8H14(COOH)2, procedente do alcanfor.

alcanforismo s.m. Intoxicacin polo alcanfor, caracterizada por convulsins, coma a gastrite.

alcanina s.f. Substancia colorante resinosa que se

emprega para colorar ungentos, e para preparar papel
tornasol. Tamn se di ancusina.

alcano s.m. Hidrocarburo saturado da serie do metano, no

que tdolos tomos de carbono estn unidos por enlaces
simples. Tamn se di parafina ou olefina.

alcaptona s.f. Producto da desintegracin incompleta da

albumina, cido homoxentsico.

alcaptonuria s.f. Presencia de alcaptona na urina, que

adoita ter cor vermella escura engadir un lcali ou coa
exposicin aire.

alcarava s.f. Planta aromtica da familia das umbelferas

que serve como condimento e un estimulante do
apetito.

28

alcohol s.m. 1. Etanol, lquido transparente, incoloro,

mbil e voltil, mesturable coa auga, ter e cloroformo,
obtido por fermentacin de carbohidratos con fermentos.
Tamn se di alcohol etlico. 2. Preparado que contn non
menos de 92,3% e non mis de 93,8% en peso de
C2H5OH, que corresponde a non menos de 94,95 e non
mis de 96% en volume, a 15,56 C, que se emprega
como antiinfeccioso tpico e solvente. 3. Calquera
membro dunha clase de compostos orgnicos formados a
partir de hidrocarburos por substitucin dun ou mis
tomos de hidrxeno por un nmero igual de radicais
hidroxilo. Divdense en monovalentes, divalentes, trivalentes, etc., segundo o nmero de radicais hidroxilo que
presentan. Clasifcanse en primarios, secundarios ou
terciarios, segundo o radical hidroxilo estea unido a un
tomo de carbono que presenta enlaces covalentes con
un, dous ou tres tomos de carbono adicionais. // A.
absoluto. O que non contn mis do 1% do seu peso de
auga. / A. de madeira. Metanol. / A. deshidratado.
Alcohol absoluto. / A. desnaturalizado. Alcohol non
axeitado para bebelo ou para usos mdicos engadirlle
metanol ou acetona, pero que si pode empregarse con fins
industriais ou como disolvente. / A. iodado. Tintura de
iodo. / A. metlico. Metanol. / A. para friccin. Preparado de acetona, metilisobutilcetona e 68,5 a 71,5% de
alcohol etlico, emprgase como rubefaciente. / A. rectificado. Esprito do vio. / A. vnico. Alcohol etlico.

alcoholado s.m. Preparacin teraputica que resulta da

accin do alcohol sobre diversas substancias. Tamn se di
tintura alcohlica.

alcoholase s.f. Enzima que converte o cido lctico en

alcohol, alcoholoxidase.

alcoholato s.m. 1. Preparacin teraputica que resulta da

destilacin do alcohol sobre unha ou varias substancias
medicamentosas. 2. Composto no que o alcohol parece
desempea-lo papel dun cido.

alcoholatura s.m. Medicamento que resulta da accin

disolvente do alcohol sobre plantas frescas, tintura alcohlica.

alcoholemia s.f. Presencia de alcohol no sangue.

alcohlico-a adx. 1. Relativo alcohol. 2. Que contn
alcohol. // s. 3. Individuo que padece alcoholismo.

alcoholificacin s.f. Transformacin en alcohol, por

fermentacin.

alcoholificar v. Transformar en alcohol.

alcoholmetro s.m. Instrumento para medi-la proporcin
de alcohol nun lquido.

alcoholismo s.m. 1. Vicio de inxerir bebidas alcohlicas.

2. Estado patolxico causado polo abuso das bebidas
alcohlicas. // A. agudo. Ebriedade que resulta da inxestin excesiva de alcohol etlico, que orixina depresin
dos centros do sistema nervioso. / A. crnico. Inxestin
excesiva duradeira e continuada de alcohol etlico, que se
caracteriza por diversos estados como anorexia, diarrea,

29
perda de peso, trastornos mentais, cambios da personalidade, neuropata perifrica e alteracins hepticas.

alcoholizable adx. Que pode ser convertido en alcohol.

alcoholizacin s.f. 1. Acto ou efecto de alcoholizar ou
alcoholizarse. 2. Tratamento pola aplicacin ou inxeccin
de alcohol, especialmente nas neuralxias.

alcoholizado-a adx. 1. Tratado ou mesturado con alcohol.

2. Bbedo, ebrio, embriagado.

alcoholizar v. 1. Produci-la alcoholizacin. 2. Mesturar

con alcohol. 3. Embriagar. 4. Embriagarse.

alcoholofilia s.f. Desexo patolxico de bebidas alcohlicas. Dipsomana. Tamn se di alcoholomana.

alcoholomana s.f. Alcoholofilia.

alcoholuria s.f. Presencia de alcohol na urina.
alclise s.f. Lise ou desintegracin do alcohol.
alcosol s.m. Solucin coloidal alcohlica.
alcuronio s.m. Frmaco sinttico con actividade semellante tubocurarina.

aldehido s.m. Calquera membro dun grupo numeroso de

aleuronato

alelo s.m. Calquera dunha serie de dous ou mis xenes que

pode ocupar un locus cromosmico e que controla o
mesmo carcter. // A. dominante. O que necesita unha
soa dose para manifestarse. / A. mltiples. Aqueles que
teen mis de das formas alternantes posibles nun locus
dado / A. recesivo. O que necesita dobre dose para manifestarse. / A. silencioso. O que non ten expresin demostrable.

alelotaxia s.f. Desenvolvemento nun rgano de varios

tecidos embrionarios.

alenfia s.f. Carencia de linfa.

alentese s.f. Penetracin ou presencia de corpos alleos no
organismo.

alento s.m. Aire que sae dos pulmns durante a expiracin.

alergodermia s.f. Enfermidade alrxica da pel.

alergodiagnstico s.m. Exame do estado de sensibilizacin alrxica mediante a cutirreaccin con alrxenos.

alerglogo-a s. Mdico especializado nas enfermidades

alrxicas.

compostos orgnicos que conteen o grupo -CHO, son

compostos intermedios entre alcohol e cido, derivados
de alcohois primarios por oxidacin.

alergometra s.f. Determinacin do estado alrxico.

alergose s.f. Enfermidade alrxica, como a asma, febre do

aldol s.m. Aldehido oxibutrico beta, lquido que ten

alerxnico-a adx. Que produce alerxia.

alrxeno s.m. Substancia de natureza txica que produce

propiedades hipnticas e soporferas.

aldolase s.f. Enzima muscular que acta como catalizador

na produccin de fosfatos a partir da fructosa.

aldopentosa s.f. Calquera azucre de cinco tomos de

carbono e un aldehido, como a arabinosa.

aldosas s.f.pl. Monosacridos que conteen un grupo

aldehido, entre os que estn comprendidas as quetosas,
aldohexosas e aldopentosas.

aldosterona s.f. Hormona mineralocorticoide principal

secretada polo crtex suprarrenal, que regula o equilibrio
de electrlitos e de auga provoca-la retencin de sodio
e a perda de potasio polo ril, e ten un grupo aldehido no
C18.

aldosteronismo s.m. Produccin excesiva de aldosterona.

aldoxima s.f. Composto formado pola unin dun aldehido coa hidroxilamina.

aleatorio-a adx. Casual, fortuto, accidental, dependente

feo, eccema, urticaria, etc.

alerxia. Tamn se di anafilactxeno, sensibilinxeno.

alerxia s.f. 1. Alteracin da capacidade de reaccin do

organismo. 2. Conxunto de fenmenos de carcter respiratorio, nervioso ou eruptivos producidos no organismo
como manifestacin dunha sensibilidade especial a certas
substancias.

alrxide s.m. Manifestacin cutnea da alerxia.

alerxizacin s.f. Introduccin no corpo de substancias
alerxnicas.

aletia s.f. Alecia.

aleucemia s.f. Aleucia.
aleucia s.f. 1. Falta de leucocitos no sangue, leucopenia.
2. Variedade de leucemia na que o reconto de leucocitos
normal ou est diminudo, dicir: leucemia sen leucocitose. Tamn se di mielose aleucmica e linfadenose
aleucmica. // A. hemorrxica. Anemia aplsica grave
con leucopenia, trombopenia e ditese hemorrxica.

de factores incertos, aplicado s variables de carcter

estatstico.

aleudrina s.f. ter carbmico do alcohol diclorisoprop-

alecia s.f. Dificultade ou imposibilidade de esquecer.

alecito-a adx. Sen vitelo, que ten moi pouca xema como

aleurona s.f. Grans de materias proteicas que forman os

o ovo dos mamferos.

allico-a adx. Pertencente ou relativo s alelos, orixinado

por xenes alternantes.

lico. Emprgase como analxsico e hipntico.

rganos de reserva dos vexetais, e especialmente nas
sementes.

aleuronato s.m. Faria de trigo que contn glute e que se

emprega na preparacin de pan para diabticos.

alevado-a

alevado-a adx. Que ten trastornadas as facultades

mentais.

alexetrico-a adx. Que defende contra a infeccin ou

envelenamento.

alexia s.f. Imposibilidade de ler a causa dunha lesin do

30

alfol s.m. Salicilato de naftol alfa, antisptico que se

empregou na cistite gonorreica e no reumatismo articular
agudo.

alfos s.m. 1. Lepra. 2. Variedade de psorase. 3. Afeccin

pustulosa da pel con formacin de cotras brancas.

cerebro. Tamn se di cegueira verbal. // A. afsica.

Alexia no contexto dunha sndrome afsica. / A. agnsica. Defecto no recoecemento visual de palabras e
letras sen dificultade na escritura ou defectos afsicos. /
A. frstica. Imposibilidade de ler frases podendo ler
letras e palabras. / A. literal. Defecto na lectura de letras.
/ A. musical. Perda de capacidade de ler msica. / A.
verbal. Defecto na lectura de palabras.

alfose s.f. Alfodermia.

alfozono s.m. Po branco cristalizado, derivado da auga

alexifrmaco adx. 1. Que preserva dos efectos dun

algabizo s.m. Corpsculo que entra na plpebra e irrita o

veleno. // s.m. 2. Antdoto ou remedio contra o envelenamento.

alexipirtico-a adx. Que prevn a febre, medicamento

febrfugo.

alexitrico-a adx. Que cura as picaduras dos animais

pezoosos.

alezo s.m. 1. Tea en forma de faixa coa que se lles suxeita

o ventre s purperas. 2. Tea pregada coa que se protexe
a cama de lquidos e deposicins.

alfa s.f. 1. Primeira letra do alfabeto grego. 2. En qumica,

primeiro dunha serie de corpos ismeros.

alfa1-antitripsina s.f. Glicoprotena producida polo

hepatocito, a carencia da cal leva a un grave trastorno
heptico.

alfa-fetoprotena s.f. Globulina producida normalmente

osixenada, empregado como xermicida.

alga s.f. Planta criptgama celular que vive na superficie

ou no fondo das augas doces ou salgadas, da que
algunhas especies son alimenticias e outras antihelmnticas.
ollo.

algalia s.f. Sonda uretral oca.

alganestesia s.f. Analxesia.
algoalucinose s.f. Falsa dor no toco dos amputados, no
membro pantasma.

algocomio s.m. Centro onde se internan os doentes para o

tratamento da sa dor.

algodn s.m. Froito do algodoeiro que se emprega na

industria txtil. As races desta planta son diurticas e
emenagogas.

algofilia s.f. Que busca sensacins dolorosas. Algomana.

algofobia s.f. Temor patolxico dor.
alglogo-a s. Mdico especialista no estudio e o tratamento da dor.

polos hepatocitos fetais, que desaparece nacer, e, patoloxicamente, elaborada polo carcinoma hepatocelular.

algoloxa s.f. Ciencia que estudia a dor, as sas manifes-

alfaterapia s.f. Tratamento a base dos raios alfa das subs-

algomana s.f. Algofilia.

algomelia s.f. Dor nas extremidades.
algomenorrea s.f. Menstruacin dolorosa.
algmetro s.m. Alxesmetro.
algopareunia s.f. Coito doloroso.
algopoitico-a adx. Algoxnico.
algor s.m. (lat.) Sensacin intensa de fro, calafro. // A.

tancias radioactivas.

alfatocoferol s.m. Vitamina E.

alfelasma s.m. Leucoplaquia.
alfereca s.f. Enfermidade caracterizada por convulsins
e acompaada a veces con perda de coecemento, semellante epilepsia. // Accidente de a. Popularmente,
derramo cerebral.

*alferesa s.f. V. alfereca.

alfilusia s.f. 1. Apoplexa. 2. Parlise.
alfinete s.m. Peza de metal semellante a unha agulla,
acabada en punta nun dos extremos e nunha cabeza no
outro, empregado en cirurxa (os alfinetes de aceiro ou de
prata) como sutura, para a unin de partes brandas

alfitedn-ona adx. Alfitomorfo.

alfitomorfo-a adx. Que ten aspecto farinceo, aplicado a
certos fungos parasitos.

alfodermia s.f. Leucodermia, acromodermia, acromatose. Tamn se di alfose.

tacins e tratamento.

mortis. Descenso da temperatura corporal despois da

morte.

algose s.f. Afeccin producida por algas, presencia de

algas nalgunha parte do corpo.

algospasmo s.m. Cambra muscular dolorosa.

algostase s.f. Detencin ou cese da dor.
algotrofia s.f. Nutricin irregular dunha parte a expensas
doutra.

algoxnese s.f. Produccin de dor, algoxenia.

algoxenia s.f. Algoxnese.
algoxnico-a adx. Que produce dor.

31

aliceo-a adx. Semellante allo ou que ten o seu olor ou

sabor.

aliaxe s.f. Mestura slida de dous ou mis metais ou metaloides por fusin, que pode ser binaria, ternaria, cuaternaria, segundo sexa o nmero de metais que a compoen,
e pode ser clasificada polo seu comportamento unha vez
solidificada.

alices s.f.pl. Manchas vermellas na varola que aparecen

antes das pstulas.

alicuorrea s.f. Falta de fluxo do lquido cefalorraqudeo

nunha puncin lumbar correcta.

alcuota s.f. e adx. Parte que est contida nun todo un

nmero exacto de veces.

alienacin s.f. Alteracin ou trastorno mental, na consideracin social e legal, indicando que o enfermo mental
estrao a si mesmo.

alienar v. 1 Alucinar, perturbar. 2. Enlouquecer.

alienia s.f. Falta conxnita ou adquirida do bazo.
alienismo s.m. 1. Estudio ou tratamento das desordes
mentais. 2. Trastorno mental. 3. Prctica de psiquiatra
forense.

alienista s. Mdico especialista no estudio e tratamento

da alienacin mental, antigamente psiquiatra.

alifafe s.m. 1. Tumor acuoso que adoitan cria-las cabaleras nos xarretes. 2. Achaque habitual, doenza crnica
que padece algunha persoa.

aliftico-a adx. 1. Relativo a unha graxa. 2. En qumica,

dos compostos orgnicos nos que os tomos de carbono
se unen formando cadeas abertas.

alifaz s.m. Olor ou sabor desagradable dun alimento.

alifazarse v. Encherse de achaques.
aliforme adx. 1. En forma de ala.2. En forma de allo.
alilamina s.f. Lquido da esencia da mostaza.
alilo s.m. Radical monovalente C3CH5 ou CH2:CH.CH2.
Os seus compostos atpanse no allo, na mostaza e
noutras plantas.

alimentacin s.f. 1. Accin de dar ou recibir alimento. 2.

Conxunto de substancias das que un individuo acostuma
alimentarse. 3. Abastecemento, fornecemento, sustento.
// A. artificial. 1. Alimentacin por outras vas ou por
outros medios distintos dos ordinarios. 2. A dun neno,
con alimentos que non son o leite materno.

alimentario-a adx. Relativo s alimentos, s materiais

nutritivos ou s rganos da dixestin.

alimenticio-a adx. Nutritivo, que alimenta.

alimento s.m. Substancia que por medio das transformacins dixestivas serve para nutri-los seres vivos, crear
tecidos ou producir calor corporal.

alimentoterapia s.f. Tratamento diettico ou por alimentacin sistemtica.

alcrino-a

alinasal adx. Relativo aleta do nariz.

alinfocitose s.f. Desaparicin ou diminucin de linfocitos
no sangue.

alinfoplasia s.f. Aplasia ou hipoplasia do tecido linfoide.

// A. tmica. Displasia tmica linfopnica caracterizada
polo aumento do tecido conectivo e ausencia de linfocitos e corpsculos de Hassall, con deficiencia de linfocitos nos ganglios linfticos, no bazo e no tubo dixestivo.

alismo s.m. Intranquilidade, ansiedade, especialmente nos

enfermos mentais.

aliteracin s.f. Repeticin afectada das mesmas letras,

slabas ou sons, na mesma frase, para producir un efecto
de harmona.

aliterar v. 1. Dispor en aliteracin. 2. Facer aliteracin.

aliviado-a adx. Tranquilo, despois de sufrir unha dor.
aliviamento s.m. Alivio.
alivio s.m. Diminucin da intensidade ou gravidade dunha
enfermidade ou sntoma, aliviamento.

alixeiramento s.m. Sensacin de menor distensin abdominal producida polo descenso do tero na cavidade da
pelve, que ocorre das ou tres semanas antes do parto.

allo s.m. Planta da familia das liliceas, debe as sas

propiedades a unha esencia sulfurada, que por eliminarse
polas vas respiratorias se recomendou como antisptico
das mesmas e como expectorante.

almiscre s.m. 1. Substancia aromtica que se extrae

dunhas glndulas que ten no ventre o mamfero chamado
almiscareiro. 2. Producto semellante obtido doutros
animais ou preparado artificialmente. 3. Perfume, aroma.

almorrs s.f.pl. Tumor vascular que se forma no ano.

Tamn se di almorreiras. V. hemorroide.

alo- Prefixo que significa outro, distinto.

aloanticorpo s.m. Anticorpo producido por un individuo
que reacciona con antxenos doutro individuo da mesma
especie. Tamn se di isoanticorpo.

aloantxeno s.m. Antxeno da mesma especie pero de

individuo de distinto xenotipo. Tamn se di isoantxeno.

alobiose s.f. 1. Estado de reactividade alterada que manifesta un organismo en condicins diferentes de ambiente.
2. Supervivencia de clulas ou tecidos privados das sas
funcins.

alocntrico-a adx. Que considera mis s outros que a si

mesmo. Oposto a egocntrico.

alocinesia s.f. 1. Desorde da motilidade na que o paciente

move o membro oposto que se lle ordena mover. 2.
Movemento pasivo ou reflexo.

alocintico-a adx. Relativo alocinesia.

alocrtex s.m. Porcin do crtex cerebral mis primitiva,
non disposta en capas.

alcrino-a adx. V. heterocrinia.

alocroico-a

alocroico-a adx. Variable de cor.

alocrosmo s.m. Cambio ou variacin de cor, como en
certos minerais.

alocromasia s.f. 1. Cambio de cor do cabelo ou da pel. 2.

Formacin doutros axentes colorantes a partir dun inestable en solucin. 3. Visin de cores diferente real. V.
discromatopsia.

alocromotriquia s.f. Cambio espontneo da cor do

cabelo por unha enfermidade orgnica.

alodinia s.f. 1. Dor que se orixina por un estmulo non

nocivo aplicado pel normal. 2. Desprazamento da
sensacin dolorosa lugar homlogo do outro lado do
corpo.

alodiploide adx. 1. Que ten dous grupos de cromosomas

derivados de diferentes especies paternas, como ocorre
nos organismos hbridos. 2. Relativo individuo ou
clula que ten dous grupos de cromosomas. Tamn se di
aloploide, alopoliploide.

alodiploida s.f. Estado no que se teen os cromosomas

en nmero diploide, derivados de especies paternas diferentes, como ocorre nos hbridos. Tamn se di aloploida
e alopoliploida.

loe s.m. Zume das follas de varias plantas liliceas do

xnero loe, que ten propiedades purgantes e un ingrediente da tintura composta de benzona.

aloenxerto s.m. Enxerto de tecidos entre individuos da

mesma especie, pero de distinto xenotipo. Tamn se di
enxerto alxeno e homoenxerto.

aloerotismo s.m. Inclinacin sexual cara a outro individuo, en oposicin a autoerotismo.

aloftalma s.f. Heteroftalma.

alogamia s.f. Fertilizacin cruzada.
aloinmune adx. Especificamente inmune a un antxeno
alxeno.

alombado-a adx. Que se alomba polo paso dos anos.

alombarse v. Dobrarse o corpo co paso dos anos.
alopecia s.f. Perda de pelo, calvicie.
alotransplante s.m. Homotransplante, transplante dun
aloenxerto.

aloxnico-a adx. 1. Que pose tipos celulares antixenicamente diferentes. 2. En embrioloxa e transplantes, refrese a individuos ou tecidos que son da mesma especie
pero antixenicamente diferentes. Tamn se di homlogo.

aloxia s.f. Incapacidade para falar a causa dunha lesin

nerviosa central.

alporca s.f. Escrfula dos ganglios do pescozo que pode

rebentar e converterse en chaga.

alucinacin s.f. Percepcin dun obxecto ou feito sen

existencia real.

32

alucinose s.f. Sndrome de orixe orgnica caracterizada

por alucinacins.

alvolo s.m. Cavidade pequena. // A. dental. Oco nos

sos mandibulares onde se sitan os dentes. / A.
pulmonar. Dilatacin terminal da rbore bronquial onde
se realiza o intercambio gasoso.

lxebra cirrxica loc. Reduccin das fracturas.

alxednico-a adx. Relativo pracer e dor mesmo
tempo.

alxesia s.f. Sensibilidade dor, hiperestesia.

alxesicronmetro s.m. Instrumento para rexistra-lo
tempo necesario para producir dor.

alxesmetro s.m. Instrumento para medi-la sensibilidade

dolorosa. Tamn se di algmetro.

alxestesia s.f. Sensacin dolorosa.

alxia s.f. Dor sen lesin.
-alxia Sufixo que indica dor.
lxico-a adx. Referente dor. Causado por excitacin
dolorosa.

alxidez s.f. 1. Estado ou calidade de lxido. 2. Gran frialdade do corpo, especialmente das extremidades.

lxido-a adx. 1. Moi fro, xeado, glacial, aplicado enfermidade ou perodo desta caracterizado por fro intenso. 2.
De maior gravidade, aplicado perodo dunha enfermidade.

alxinurese s.f. Miccin dolorosa.

alxiometablico-a adx. Relativo s cambios metablicos que resultan dun estmulo doloroso.

alxiomuscular adx. Relativo s movementos musculares

dolorosos ou que os produce.

amacrina s.f. Clula nerviosa que non ten cilindroeixe.

amlgama s.f. Aliaxe de mercurio con outros metais,
pode ser slida ou semilquida. // A. dentaria. Aliaxe de
mercurio, prata e estao empregada para obtura-la carie
dental, discutido o seu emprego a causa da sa toxicidade.

amargo-a adx. Que desagradable ou repugna gusto,

do sabor do fel ou da quinina.

amartrite s.f. Inflamacin de varias articulacins dunha

vez.

amastia s.f. Ausencia das mamas.

amaurose s.f. Cegueira, especialmente cando non existe
lesin no ollo senn que a lesin ocorre en estructuras do
sistema nervioso. // A. conxnita. A que existe dende o
nacemento. / A. txica. A producida por un veleno como
alcohol metlico, tabaco, etc.

ambivalencia s.f. Existencia simultnea de dous valores

diferentes, de das significacins opostas, de emocins
ou sentimentos contradictorios no individuo.

33

amnesia

ambulancia s.f. Vehculo especialmente acondicionado

amgdala s.f. rgano linftico da orofarinxe. // A.

para transportar enfermos, est dotado de padiola e material sanitario diverso.

farnxea. A situada na porcin nasal da farinxe. / A.

lingual. Conxunto de ndulos linfticos na base da
lingua. / A. palatina. A propiamente dita, atpase entre
os piares do veo do padal, son das glndulas.

ambulatorio-a s.m. 1. Instalacin onde se presta asistencia mdica a doentes en rxime aberto, dicir, que non
teen que quedar internados. // adx. 2. Que non obriga
paciente a estar na cama, aplicado a unha forma de enfermidade ou a un tratamento.

ameba s.f. Protozoo constitudo por unha soa clula, que

amigdalectoma s.f. Extirpacin das amgdalas. Tamn

se di tonsilectoma.

amigdalite s.f. Inflamacin das amgdalas, xeralmente

asociada a hipertrofia. Tamn se di tonsilite.

cambia constantemente de forma e se move mediante

pseudopodos.

amigdalogloso -a adx. 1. Relativo amgdala e lingua.

amebase s.f. Infeccin producida por amebas, por

amigdallito s.m. Clculo orixinado nunha amgdala.

amilceo-a adx. Que contn amidn ou semella esa subs-

exemplo disentera amibiana, absceso heptico.

amebicida adx. Destructor de amebas.

ameboide adx. Que semella unha ameba ou os seus
movementos.

ameburia s.f. Emisin de amebas coa urina.

*ameixuga s.f. V. sambesuga.
amelia s.f. Ausencia de extremidades no feto.
amelo s.m. Feto malformado que non ten membros.
ameloblasto s.m. Clula que produce o esmalte dental.
Tamn se di adamantoblasto.

ameloblastoma s.m. Adamantinoma.

ameloblastoma s.m. Tumor do rgano do esmalte dental.
Tamn se di adamantinoma.

ameloxnese s.f. Formacin do esmalte dental.

amencia s.f. Ausencia de intelixencia.
amenia s.f. Ausencia de menstruacin. Tamn se di
amenorrea.

amenorrea s.f. Ausencia patolxica ou fisiolxica de

menstruacin

ametria s.f. Ausencia de tero.

ametropa s.f. Incapacidade do ollo para realiza-la
acomodacin co que as imaxes non se forman debidamente na retina.

amida s.f. Composto qumico derivado do amonaco.

amidn s.m. Fcula extrada da pataca e os cereais,
empregada en alimentacin e en industria, e como
emoliente en po e pomada, que converten en maltosa a
saliva e o zume pancretico.

amidn-sintase s.f. Enzima que cataliza a sntese do

amidn. Tamn se di amilosa-sintase.

amidopirina s.f. Antipirtico e analxsico coecido

como Piramidn.

amielia s.f. Ausencia conxnita da medula espial.

amielnico-a adx. Que non ten mielina.
amielo s.m. Monstro fetal que non ten medula espial.

// s.m. 2. Msculo.

tancia.

amilase s.f. Enzima que hidroliza os polisacridos como

o amidn ou o glicxeno, e que est presente na saliva e
o zume pancretico.

amilasuria s.f. Presencia de amilase na urina.

amiloidose s.f. Enfermidade producida polo depsito
intersticial dunha substancia translcida, xelatinosa,
constituda por protenas, en diferentes tecidos e rganos,
de orixe descoecida ou asociada a enfermidades inflamatorias, infeccins ou neoplasias. Tamn se di dexeneracin amiloide e amilose.

amilorrea s.f. Eliminacin excesiva de amidn coas

deposicins.

amilose s.f. Amiloidose.

aminocido s.m. Substancia qumica orgnica que
contn os grupos amino (NH2) e carboxilo (COOH), que
son os principais compoentes das protenas. // A. esencial. Aminocido que non pode ser sintetizado polo organismo animal.

aminofilina s.f. Derivado da teofilina que se emprega

como diurtico, broncodilatador ou estimulante cardaco.

aminoglicsido s.m. Nome xenrico dun grupo de antibiticos (estreptomicina, kanamicina, neomicina, xentamicina, tobramicina, etc.) activos para gramnegativos,
que non se absorben por va oral e presentan ototoxicidade e nefrotoxicidade.

aminotransferase s.f. Transaminase, enzima que cataliza a transferencia dun grupo amino dun aminocido a
un cetocido, e que cando se atopa en niveis elevados no
sangue indica lesin heptica. Entre os mis importantes
estn a GOT (glutmico oxalactica transaminase), a
GPT (glutmico pirvica transaminase).

amiotrofia s.f. Atrofia muscular.

amnesia s.f. Perda ou alteracin da memoria a consecuencia de lesins patolxicas ou do envellecemento.
Dependendo dos centros nerviosos onde asente a lesin a
incapacidade para evoca-los recordos ser selectiva ou
non.

amnsico-a

amnsico-a adx. 1. Relativo amnesia. // s. 2. Persoa que

padece amnesia.

amnio s.m. Conxunto de membranas fetais que forman o

saco pechado que contn o embrin de rptiles, aves e
mamferos e o lquido que o envolve.

amniocentese s.f. Puncin do amnio para extraer lquido

amnitico con fins diagnsticos.

amniorrea s.f. Sada de lquido amnitico por rotura

completa ou incompleta das membranas fetais.

amnioscopia s.f. Tcnica de observacin directa do feto

e o lquido amnitico que se realiza introducindo un
endoscopio a travs da vaxina e o pescozo uterino ou
incidindo as paredes abdominal e do tero.

amnioscopio s.m. Aparello provisto de luz que se introduce na cavidade amnitica para o seu exame.

amniota s.m. Animal que desenvolve membranas amniticas, como o caso de rptiles, aves e mamferos.

34

anabolito s.m. Calquera substancia formada como resultado dos procesos anablicos.

anabrose s.f. Ulceracin superficial.

anacidez s.f. Ausencia de acidez, especialmente no zume
gstrico por ausencia de cido clorhdrico.

anacrtico-a adx. Forma abreviada de anadicrtico, refrese onda ascendente do trazado do pulso que dobre
pola existencia de das ou mis expansins da arteria con
cada latexo.

anacrotismo s.m. Caracterstica da onda do pulso que

presenta unha ou mis elevacins na parte ascendente,
tpico da insuficiencia artica.

anadrenalismo s.m. Ausencia da funcin suprarrenal.

anaerobio-a adx. Que pode vivir en ausencia de osxeno.
//A. facultativo. Anaerobio que pode vivir en ausencia
ou en presencia de osxeno. / A. obrigado. Anaerobio
que s vive en ausencia de osxeno.

amonaco s.m. Gas incoloro, de olor irritante, soluble en

anaerobiose s.f. Vida nunha atmosfera sen osxeno libre.

anaerxeno-a adx. Que non produce gas.
anafase s.f. Fase da mitose ou da meiose, na que os

auga e composto de nitrxeno e hidrxeno que se

emprega como estimulante da respiracin e a expectoracin.

anafilctico-a adx. 1. Pertencente ou relativo anafi-

amnitico-a adx. Relativo amnio ou s vertebrados

amniotas.

amorfia s.f. 1. Calidade de amorfo. 2. Deformidade orgnica.

amorfo-a adx. 1. Que non ten forma regular ou ben definida. 2. En qumica, que non est cristalizado.

amoucharse v. Encollerse por enfermidade ou outro

motivo parecido.

amoxicilina s.f. Antibitico da familia da penicilina.

AMP Siglas de adenosinmonofosfato.
AMPc Siglas de adenosinmonofosfato cclico.
ampicilina s.f. Antibitico da familia da penicilina.
amputacin s.f. Separacin completa, espontnea ou
traumtica, dunha parte saliente do corpo, especialmente
a operacin cirrxica na que se secciona completamente
un membro inclundo o so e as partes brandas. Cando
coincide cunha articulacin denomnase desarticulacin.

amusia s.f. Perda da capacidade para entender e reproducir sons musicais. Tamn se di afasia musical.

ana Nas receitas maxistrais significa que cando hai mis

dunha substancia, a cantidade de cada unha delas partes
iguais.

ana- Prefixo que significa cara a, arriba, atrs, contra,

exceso, de novo, sobre.

anabolismo s.m. Formacin no organismo de compostos

qumicos complexos a partir doutros mis sinxelos, por
exemplo protenas a partir de aminocidos, xeralmente
con consumo de enerxa; o contrario de catabolismo.

cromosomas emigran da placa ecuatorial cara s polos da

clula.
laxia. 2. Que sensible e reacciona de maneira esaxerada
ante a inoculacin de protenas ou outro material estrao.

anafilaxia s.f. 1. Resistencia diminuda a unha toxina ou

hipersensibilidade inducida como resultado da inoculacin previa do mesmo material, tipo de reaccin inmunolxica (alrxica) iniciada pola combinacin antxeno-anticorpo e caracterizada pola contraccin do msculo
liso e a dilatacin capilar mediada pola liberacin de
histamina, serotonina e outras substancias farmacoloxicamente activas. 2. Choque anafilctico.

anaforese s.f. 1. Diminucin da actividade das glndulas

sudorparas. 2. Movemento das partculas con carga
negativa (anins) dunha solucin ou suspensin, cara
nodo na electroforese.

anaforia s.f. Tendencia dos ollos cando estn en repouso

a moverse cara arriba.

anal adx. Pertencente ou relativo ano.

analptico-a adx. Axente ou medicamento estimulante
do sistema nervioso central.

anlise s.f. 1. Proceso polo que posible determina-la

composicin dunha substancia. 2. Exame e estudio dun
todo para coece-las partes que o compoen. // A. colormetra. Anlise cuantitativa fundada na medicin da
intensidade dunha cor. / A. cualitativa. Determinacin
da natureza dos compoentes dun composto. / A. cuantitativa. Determinacin das cantidades proporcionais dos
constituntes dun composto. / A. gravimtrica. Anlise
cuantitativa dun corpo por pesadas.

analista s. Persoa que realiza determinacins analticas.

35

anlogo-a adx. e s. 1. Semellante funcionalmente pero de

orixe ou estructura diferentes. 2. Que ten a mesma
funcin pero estructura distinta. 3. En qumica, que
semella outro en estructura pero que non necesariamente un ismero.

analxesia s.f. Estado no que os estmulos nociceptivos se

perciben pero non se interpretan como dolorosos, vai
acompaado de sedacin sen perda da conciencia.

analxsico-a s.m. 1. Composto capaz de producir analxesia, dicir, de diminu-la dor mediante a alteracin da
percepcin dos estmulos nociceptivos sen producir anestesia nin perda da conciencia. // adx. 2. Pertencente ou
relativo analxesia.

analxesina s.f. Antipirina.

anamnese s.f. 1. Acto de recordar. 2. Parte da historia
clnica dun paciente que contn os datos familiares e
persoais relativos enfermidade.

ananismo s.m. Defecto conxnito do crecemento que ten

a sa orixe en lesins hipofisarias, hipotalmicas, renais,
hepticas e outras. // A. hipofisario. A causa principal
a falta de produccin da hormona hipofisaria do crecemento (GH). / A. hipotalmico. Ten a sa orixe nunha
lesin do hipotlamo e dbese falta da hormona liberadora da hormona do crecemento (GH-GR) ou a un exceso
de somatostatina (GH-IH).

anano s.m. De estatura ou tamao mis baixo do normal.

// A. focomlico. Individuo que ten as difises das extremidades anormalmente curtas. / A. normal. Individuo de
tamao pequeno pero proporcionado.

anaplasia s.f. Indiferenciacin das clulas, perda da diferenciacin estructural como ocorre na maiora das
neoplasias malignas.

anapfise s.f. Apfise espial accesoria dunha vertebra.

anasarca s.f. Infiltracin xeneralizada de lquido de
edema que afecta a todo o organismo. Tamn se di hidropisa.

anastomose s.f. 1. Comunicacin natural entre vasos

sanguneos ou outras estructuras tubulares. 2. Unin
cirrxica de das estructuras ocas ou tubulares. 3. Formacin cirrxica ou patolxica dunha comunicacin entre
espacios ou rganos separados normalmente.

anastomtico-a adx. Pertencente ou relacionado cunha

anastomose.

anatoma s.f. 1. Ciencia que estudia a estructura ou

morfoloxa dos organismos. 2. Estructura dun organismo.
3. Diseccin dun corpo.

anatmico-a adx. Relacionado coa anatoma, estructural.

anatoxina s.f. Toxina que foi inactivada perdendo a sa
accin txica pero conservando as propiedades inmunizantes.

anatoxiterapia s.f. Teraputica por medio de anatoxinas.

anestesiar

anatripsia s.f. Uso teraputico das fregas anda que non

se aplique simultaneamente un medicamento.

anatrptico-a adx. 1. Pertencente ou relativo anatripsia.

// s. 2. Medicamento para ser aplicado mediante fregas.

anaxnese s.f. Estado de reparacin ou rexeneracin

tisular.

anxeno s.m. Fase do ciclo de crecemento do pelo.

ancin- adx. e s. De moita idade, vello.
anconite s.f. Inflamacin da articulacin do cbado ou do
olcrano.

ancoraxe s.f. 1. Fixacin cirrxica dos rganos abdominais ou pelvianos prolapsados ou lasos. 2. Parte na que se
axusta algo, por exemplo en odontoloxa a peza dental
onde se axusta a dentadura removible ou un material de
restauracin.

andro- Prefixo que significa masculino, home.

androblastoma s.m. Tumor testicular.
androcito s.m. Espermatocito.
androide adx. Semellante a un home na sa forma ou
estructura.

androloxa s.f. Rama da medicina que trata das enfermidades propias do sexo masculino, en especial trastornos
da funcin sexual e a reproduccin do home.

andropausa s.f. Climaterio masculino.

androsterona s.f. Metabolito esteroide que se atopa na
urina do home de accin androxnica dbil.

androxnico-a adx. Que pose efecto masculinizante.

anel s.m. 1. rgano, zona ou materia en forma anular ou
circular. 2. En qumica, serie de tomos unidos entre si
nunha cadea continua ou pechada.

anemia s.f. Estado no que o nmero de glbulos vermellos por mm3, a cantidade de hemoglobina en 100 ml de
sangue ou o volume de glbulos vermellos por cada 100
ml de sangue son inferiores s cifras normais, o que
indica a menor capacidade dun volume determinado de
sangue para transportar osxeno. As manifestacins
clnicas son: palidez de pel e mucosas, dispnea, taquicardia e fatiga entre outras.

anencefalia s.f. Desenvolvemento conxnito defectuoso

do cranio e do cerebro, ausencia de cerebro.

anentrico-a adx. Que non pose intestinos, dise dalgns

parasitos como a tenia.

anerosia s.f. Falta de ereccin do pene no home.

anerxia s.f. Ausencia demostrable da reaccin de sensibilizacin a substancias que deberan ser antixnicas.

anestesia s.f. 1. Estado caracterizado pola abolicin da

sensibilidade como resultado de depresin farmacolxica
da funcin nerviosa ou dunha enfermidade neurolxica,
perda da sensibilidade dolorosa. 2. Anestesioloxa.

anestesiar v. Someter influencia de anestsicos.

anestsico-a

anestsico-a adx. 1. Insensible tacto e dor. // s.m. 2.

Substancia que produce anestesia.

anestesilogo-a s. Persoa especializada en anestesia,

capacitada legalmente para administrar anestsicos e
realiza-las tcnicas desta especialidade.

anestesioloxa s.f. Especialidade mdica que trata dos

aspectos farmacolxicos, fisiolxicos e clnicos da
tcnica anestsica e doutras reas como reanimacin e
terapia da dor.

anestesista s. Persoa que administra un anestsico.

Tamn se di anestesilogo.

aneurisma s.m. Dilatacin localizada dun vaso sanguneo, case sempre dunha arteria con rotura ou non das sas
paredes. // A. abdominal. Aneurisma da aorta abdominal. / A. artico. Aneurisma da aorta en calquera
rexin anatmica. / A. disecante. Aneurisma producido
pola rotura incompleta da parede arterial que s afecta
capa ntima onde penetra o fluxo de sangue producindo o
desdobramento ou diseccin da parede. / A. torcico.
Dilatacin adquirida da parede artica.

aneurismtico-a adx. Relacionado cun aneurisma.

aneurismorrafia s.f. Restauracin das dimensins
normais da luz dun vaso aneurismtico mediante peche
por sutura da dilatacin sacular.

anexectoma s.f. 1. Extirpacin de calquera anexo. 2. En

xinecoloxa, escisin dunha trompa de Falopio e dun
ovario, que pode ser bilateral.

36

anftero-a adx. Anfotrico.

angarellas s.f.pl. Padiola.
*anguixola s.f. V. sambesuga.
ngulo s.m. 1. Punto de unin de das lias ou planos ou
o espacio limitado por eles. 2. Flexin ou curvatura
dunha estructura ou dun rgano, por exemplo o ngulo do
colon.

anhidrase s.f. Enzima que cataliza a eliminacin de auga

dun composto.

anhidremia s.f. Deficiencia de auga ou sales no sangue.

anhdrido s.m. xido que pode combinarse coa auga
para formar un cido, ou que deriva dun cido mediante
a extraccin de auga. // A. carbnico. CO2. Dixido de
carbono. Gas incoloro, inodoro, mis denso c aire,
transportado polo sangue venoso para a sa eliminacin
coa respiracin.

anhidro- Prefixo que en qumica indica a extraccin de

auga.

anhidro-a adx. Que non contn auga, especialmente a de

cristalizacin.

anhidrose s.f. Ausencia de sudacin.

anhidrtico-a adx. Que inhibe a segregacin de suor.
Antihidrtico.

anictrico-a adx. Sen ictericia.

anilina s.f. C6H5NH2. Lquido incoloro, soluble na auga,

unidas por discos de fibrocartilaxe, por exemplo as vertebras ou a snfise pbica.

no ter e no alcohol que se obtn do alcatrn da hulla e o

ndigo e preprase na industria por reduccin do nitrobenzol. velenoso, pero empregouse no tratamento da
corea e da epilepsia e na actualidade unha das primeiras
materias primas para a obtencin de colorantes artificiais
empregados en tcnicas histolxicas e bacteriolxicas e
na industria. causa de graves intoxicacins con depresin da medula sea e metahemoglobinemia. Tamn se di
aminobenceno, amidobenceno e fenilamina. // A.
benzoica. Benzanilida.

anfister s.m. Figura formada durante a mitose polos

anilinismo s.m. Intoxicacin aguda ou crnica por expo-

dous steres e as lias fusiformes que os unen. Tamn se

di dister.

sicin a colorantes de anilina caracterizada por metahemoglobinemia e anemia aplsica, vertixe, debilidade
muscular, cianose e trastornos dixestivos. Tamn se di
anilismo

anexo s.m. Apndice, parte accesoria dun rgano ou

dunha estructura principal. // A. cutneos. Os pelos e as
unllas. / A. do feto. Cordn umbilical, amnio e placenta.
/ A. do ollo. O aparello lacrimal e as plpebras.

anfi- Prefixo que significa mbolos dous lados, dobre,

redor de.

anfiartrose s.f. Articulacin na que as superficies estn

anficrania s.f. Dor neurlxica nos dous lados da cabeza.

anfitimia s.f. Estado mental no que alternan episodios de
depresin e euforia.

anfrico-a adx. Que semella o rudo que se produce

cando se sopra na boca dunha botella.

anforiloquia s.f. Presencia de sons anfricos falar.

anforofona s.f. Voz anfrica.
anfotrico-a adx. Que ten das caractersticas opostas,
especialmente a capacidade de comportarse como un
cido ou como unha base, reaccionando indistintamente
co papel tornasolado vermello e azul. Tamn se di anftero.

anilinfilo-a adx. 1. Que se tingue facilmente cos colorantes de anilina. // s.m. 2. Elemento ou clula que ten
esta propiedade.

anilipirina s.f. Composto de antipirina e acetanilida,

empregado como antisptico e analxsico no reumatismo
e na gripe.

anilismo s.m. Anilinismo.

nima s.f. 1. Alma. 2. Principio activo dun medicamento.
3. Para Jung, inconsciente ou ser interno do individuo, a
diferencia da personalidade que presenta mundo, e
tamn compoente feminino da personalidade do home.

37

animacin s.f. 1. Acto ou efecto de animar ou animarse.

2. Manifestacin dos actos caractersticos da vida animal.
3. Diversa expresin nas accins, palabras ou movementos. // A. suspendida. Estado pasaxeiro de morte
aparente.

animal s.m. 1. Organismo vivo que pose sensibilidade e

capacidade de se mover sa vontade e que necesita
osxeno e alimentos orgnicos para sobrevivir. // adx. 2.
Pertencente ou relativo a este organismo. // A. control.
Animal testemua. / A. de Houssay. Animal de experimento, sen hipfise nin pncreas. / A. descerebrado.
Animal que lle quitaron os hemisferios cerebrais. / A.
espial ou medular. Animal que lle seccionaron a
medula. / A. experimental. Animal sobre o que se practican experimentos. / A. normal. Animal usado nos experimentos de bacterioloxa, que nunca foi infectado,
natural nin artificialmente, animal testemua ou de
control. / A. talmico. Animal que lle seccionaron o
talo cerebral inmediatamente por riba do tlamo. / A.
testemua. Animal normal.

animalidade s.f. Conxunto das calidades ou facultades

que teen os seres que forman o reino animal.

animismo s.m. 1. Doutrina de Stahl que sostn que a alma

a orixe dos procesos normais e patolxicos. 2. Atribucin de vida propia a obxectos inanimados, caracterstica
do pensamento do neno pequeno.

nimus s.m. Na psicanlise de Jung, o compoente

masculino ou alma masculina da personalidade dunha
muller.

anincretinose s.f. Falta ou deficiencia dunha secrecin

interna.

anin s.m. In que leva unha carga negativa porque ganou

un ou mis electrns e que na electrlise se dirixe polo
positivo ou nodo. Os anins inclen tdolos metaloides,
os radicais cidos e o in hidroxilo e indcanse cun signo
menos.

aniridia s.f. Falta conxnita do iris.

ans s.m. 1. Planta herbcea umbelfera, usada na fabricacin de xaropes e bebidas alcohlicas. 2. Semente desta
planta. 3. Licor fabricado con esta planta.

anisado-a adx. Aromatizado con ans.

anisato s.m. Sal do cido ansico, antisptico e antipirtico.

Anisakis Xnero de nematodos que infestan aves, peces e

mamferos.

anisaquiase s.f. Manifestacin alrxica producida no

home pola inxesta de peces infestados por anisakis.

aniseicona s.f. Estado no que difiren en dimensins e

forma as imaxes dun ollo coas do ollo oposto.

ansico (cido) s.m. cido cristalizado,C8H8O3, obtido

do ans e o fincho, que forma anisatos.

aniso- Prefixo coa significacin de desigual.

anisostnico-a

anisocariose s.f. Desigualdade no tamao dos ncleos

das clulas.

anisocitose s.f. Desigualdade no tamao de clulas que

habitualmente son uniformes, en especial dos glbulos
vermellos.

anisocoria s.f. Desigualdade no dimetro das pupilas.

anisocroma s.f. Variacin na cor dos glbulos vermellos
debido hemoglobina.

anisodactilia s.f. Desigualdade na lonxitude dos dedos

correspondentes dunha man cos da outra.

anisodctilo-a adx. Que ten os dedos correspondentes

dunha man cos da outra desiguais.

anisodonte adx. Que ten os dentes desiguais.

anisofigmia s.f. Pulso de amplitude desigual pero
rtmico.

anisoforia s.f. Estado no que os eixes visuais de mbolos

dous ollos non se atopan no mesmo plano horizontal.

anisogamtico-a adx. Caracterizado por producir

gametos diferentes en dimensins e estructura.

anisogameto s.m. Gameto que difire en dimensin e

estructura co outro co que se une.

anisogamia s.f. 1. Fusin de gametos desiguais. 2.

Condicin sexual na que os gametos difiren en estructura
e tamao, como nos parasitos do paludismo.

anisognato-a adx. De mandbulas moi desiguais de

tamao.

anisomastia s.f. Desigualdade de tamao das mamas.

anisomera s.f. Desigualdade de partes ou rganos.
anisometra s.f. Anomala e irregularidade nas dimensins dos glbulos vermellos.

anisometropa s.f. Diferencia no poder de refraccin de

mbolos dous ollos.

anisomielia s.f. Desigualdade entre membros pares.

anisomiopa s.f. Diferencia salientable da miopa entre
os dous ollos dun mesmo paciente.

anisomorfia s.f. Irregularidade na forma dos glbulos

vermellos do sangue.

anisopa s.f. Desigualdade de visin en mbolos dous

ollos. Tamn se di anisopsia.

anisopiese s.f. Variacin da presin sangunea en

distintas partes do corpo.

anisopsia s.f. Anisopa.

anisorritmia s.f. Falta de sincronismo entre os ritmos
auricular e ventricular.

anisostenia s.f. Forza desigual entre msculos pares.

anisostnico-a adx. Dos msculos pares que teen forza
desigual.

anisotermia

anisotermia s.f. Desigualdade da temperatura cutnea en

partes simtricas do corpo.

anisotnico-a adx. 1. Que amosa variacin no ton ou na

tensin. 2. Que ten presin osmtica diferente da solucin coa que se compara.

anisotropa s.f. 1. Calidade ou condicin de ser anisotrpico. 2. Teora segundo a que as diversas partes do animal
estaran preformadas no ovo.

anisotrpico-a adx. 1. Que ten propiedades diferentes en

direccins distintas, por exemplo en calquera unidade
que carece de simetra esfrica. 2. Que pose refraccin
dobre ou que ten poder de polarizacin dobre.

anistropo-a adx. Anisotrpico.

anisuria s.f. 1. Alternancia de oliguria e poliria. 2.
Eliminacin pola urina de compostos anisados, por
exemplo cido ansico.

anite s.f. Inflamacin do ano. Tamn se di proctite.

ano s.m. Orificio terminal do tubo dixestivo, polo que se
expelen os excrementos. // A. artificial ou contra
natura. Abertura cirrxica ou espontnea do intestino na
parede do abdome. / A. de Rusconi. O blastoporo. / A.
imperforado. Persistencia da membrana anal, de
maneira que o ano permanece pechado.

anoblepsia s.f. Sntoma caracterizado pola fixacin da

mirada cara arriba.

anociacin s.f. Mtodo de Crile para diminu-lo efecto do

38

Anfele Xnero de mosquitos que transmiten o paludismo.

anoforia s.f. Anotropa.

anoftalma s.f. Falta conxnita dos ollos.
anoftalmo-a adx. Que naceu sen ollos.
anoia s.f. 1. Idiotez, demencia. 2. Estupor agudo.
anomala s.f. Desviacin da norma, en especial por
consecuencia de defectos conxnitos ou hereditarios.

anmalo-a adx. Irregular, estrao, que se afasta do tipo

normal.

anomalopa s.f. Defecto parcial na visin das cores, con

conservacin s veces da percepcin das catro cores
bsicas. Tamn se di anomalopsia.

anomalopsia s.f. Anomalopa.

anomaloscopio s.m. Instrumento para o exame da
cegueira para as cores.

anomalotrofia s.f. Nutricin anormal.

anomia s.f. 1. Variedade de afasia caracterizada pola
imposibilidade de nomea-los obxectos ou de recoece-los seus nomes. 2. Debilitamento das normas ou os
valores sociais, ou as normas individuais, que produce
ansiedade, illamento e desorientacin persoal.

anomocfalo-a adx. Que presenta na cabeza algunha

deformidade.

choque cirrxico pola asociacin da anestesia local dos

troncos nerviosos coa anestesia xeral. Tamn se di
anociasociacin.

anomocroma s.f. Alteracin ou irregularidade na colo-

anociasociacin s.f. Anociacin.

anoclesia s.f. Tranquilidade.
anococcxeo-a adx. Relativo ano e cccix.
anocromasia s.f. 1. Estado no que a hemoglobina das

annfalo-a adx. Que non ten embigo.

anonicose s.f. Falta conxnita das unllas. Tamn se di

hemacias se acumula na periferia destas deixando plido

o centro. 2. Falta de coloracin nas clulas ou tecidos.

anodermo s.m. Revestimento epitelial do conducto anal.

andico-a adx. 1. Relativo nodo. 2. Ascendente.
anodinia s.f. Falta de dor.
anodinina s.f. Antipirina.
andino-a adx. 1. Que fai cesa-las dores, calmante. // s.m.
2. Axente ou frmaco que calma a dor, nos que se inclen
opio, morfina, codena, aspirina e outros. Tamn se di
acesdino.

nodo s.m. Electrodo ou polo positivo que atrae ins

negativos.

anodoncia s.f. Falta conxnita dos dentes, que pode

afectar a tdolos dentes (anodoncia total) ou s a algns
(anodoncia parcial, hipodoncia) e denticin caduca e
permanente, ou soamente s dentes permanentes.

anoesia s.f. Falta de entendemento, idiotez.

racin da pel.

anoniquia.

anoniquia s.f. Anonicose.

anoperineal adx. Relativo ano e perineo.
anoplastia s.f. Intervencin plstica ou reconstructora do
ano.

anopsia s.f. 1. Cegueria a pesar da integridade do aparello

de recepcin (retina, nervio ptico). Tamn se di
ablepsia, ambliopa. 2. Estrabismo no que o ollo se
volve cara a arriba. Tamn se di anoforia, anotropa.

anorco s.m. Individuo sen testculos ou con testculos non

descendidos.

anorctico-a adx. 1. Pertencente ou relativo anorexia.

2. Que sofre anorexia.

anorexia s.f. Reduccin ou perda do apetito. // A. mental

ou nerviosa. Sndrome psiquitrica caracterizada por
incapacidade grave e duradeira para comer ou renuncia a
facelo, acompaada de vmitos espontneos ou provocados, que leva adelgazamento extremo, cursa ademais
con alteracins das funcins sexuais e outros cambios
biolxicos.

39

anoxihmico-a

anorexxeno-a adx. 1. Que produce anorexia, anorctico.

anosognosia s.f. Perda da capacidade para recoecer ou

// s.m. 2. Axente que dimine o apetito ou produce

anorexia. Tamn se di anorexiante.

darse conta dun defecto funcional dunha extremidade

afecta de parlise, garda relacin con lesins do hemisferio non dominante e con hemiparesia esquerda, pero
pode ocorrer con outras lesins cerebrais.

anorgnico-a adx. Independente dunha lesin orgnica,

como algns sopros cardacos. Tamn se di inorgnico.

anorgasmia s.f. Falta de orgasmo ou de pracer no acto

sexual.

anormal adx. 1. Que se afasta da norma, anmalo, irregular. 2. Que ten un desenvolvemento fsico, mental ou
intelectual defectuoso. // s.m. 3. Individuo anormal ou
deficiente mental.

anormalidade s.f. 1. Calidade do que anormal. 2.

Malformacin ou deformidade.

anorquia s.f. Falta conxnita dos testculos. Tamn se di

anorquidia, criptorquidia.

anorquidia s.f. Anorquia.

anrquido-a adx. Que non ten testculos no escroto.
anorrectal adx. Relativo ano e recto ou zona onde
mbolos dous se unen.

anorrecto s.m. Ano e recto considerados como unidade.

anorrorrea s.f. Falta ou diminucin dunha secrecin
serosa.

anortografa s.f. Perda da facultade para escribir correctamente.

anortopa s.f. Distorsin da visin. Tamn se di estrabismo.

anortoscopio s.m. Instrumento para combinar dous

debuxos inconexos nunha imaxe visual perfecta.

anortose s.f. Falta de erectilidade do pene, unha forma

de impotencia.

anoscopia s.f. Exame do ano e da porcin inferior do

recto cun anoscopio.

anoscopio s.m. Espculo que se emprega para o exame da

porcin inferior do recto e o ano.

anosfrasia s.f. Anosmia. Tamn se di anosfresia.

anosfresia s.f. Anosfrasia.
anosia s.f. Sade completa, estado sen enfermidade.
anosigmoidoscopia s.f. Exame endoscpico do ano,
recto e colon sigmoide.

anosmtico-a adx. Que carece do sentido do olfacto ou

o ten imperfecto.

anosmia s.f. Falta do sentido do olfacto. Tamn se di

aosmia, anodmia, anosfrasia, anestesia olfactiva.

ansmico-a adx. 1. Pertencente ou relativo anosmia. 2.

Sen olor. Tamn se di asmico.

anosodiaforia s.f. Indiferencia para a existencia dunha

enfermidade.

anospinal adx. Pertencente ano e medula espial.

anosteoplasia s.f. Anostose.
anostose s.f. 1. Desenvolvemento seo defectuoso. 2.
Atrofia senil ou morbosa dos sos.

anotia s.f. Falta conxnita das orellas.

anoto s.m. Individuo que carece de orellas.
anotropa s.f. Versin patolxica e non voluntaria dos
ollos cara arriba. Tamn se di anoforia, anopa.

anovaria s.f. Ausencia ou aplasia dos ovarios. Anovarismo.

anovarismo s.m. Ausencia de ovarios. Anovaria.

anovaxinal adx. Pertencente ano e vaxina, ou que
comunica coa canle anal e coa vaxina, por exemplo unha
fstula anovaxinal.

anovesical adx. Pertencente ou relativo ano e vexiga

urinaria.

anovulacin s.f. Suspensin ou cesamento da ovulacin.

Tamn se di anovulia.

anovular adx. Que non se acompaa do desprendemento

dun vulo.

anovulatorio-a adx. e s.m. Que inhibe a ovulacin.

anovulia s.f. Anovulacin.
anovulomenorrea s.f. Menstruacin sen ovulacin.
anoxia s.f. Estado de osixenacin insuficiente, en especial
cando existe insuficiencia do subministro de osxeno s
tecidos a pesar da perfusin axeitada destes polo sangue.
// A. anmica. Anoxia por diminucin da concentracin
de hemoglobina ou do nmero de hemacias no sangue. /
A. anxica. Anoxia debida a un trastorno na fonte de
osxeno. / A. de altura. Deficiencia de osxeno nas
grandes altitudes. / A. histolxica. Anoxia que resulta
dun trastorno dos tecidos que dificulta a utilizacin de
osxeno. / A. por estase. Anoxia que resulta do fluxo
sanguneo insuficiente polos capilares, con difusin
anormal de osxeno nos pulmns e presin parcial baixa
de osxeno nos tecidos.

anoxibiose s.f. Anaerobiose.

anxico-a adx. Pertencente ou relativo anoxia ou caracterizado por ela.

anoxihemia s.f. Diminucin do osxeno no sangue.

Tamn se di anoxia.

anoxihmico-a adx. Caracterizado pola falta dunha

proporcin normal de osxeno no sangue ou producido
por ela.

anquil-, anquilo-

anquil-, anquilo- Prefixo que significa adherencia,

soldadura, asa, ngulo.

anquilenteria s.f. Adherencia accidental dos intestinos.

anquiloblfaron s.m. Adherencia entre si dos bordos
ciliares das plpebras. Tamn se di simblfaron.

anquilocia s.f. Anquilotia.

anquilocolpo s.m. Atresia ou imperforacin da vaxina.
anquilocoria s.f. Inmobilidade pupilar por sinequias.
anquilodactilia s.f. Adherencia entre si dos dedos da
man ou do p. Tamn se di sindactilia.

anquilodere s.m. Cabaleiro. Cabalo.

anquilodoncia s.f. Soldadura dos dentes.
anquilofobia s.f. Temor patolxico anquilose nos casos
de fractura ou enfermidade dunha articulacin.

anquiloglosia s.f. Curtidade do freo da lingua, que dificulta os movementos desta.

anquilomela s.f. Sonda curva.

anquilmelo s.m. Monstro fetal que ten as pernas adheridas.

anquilomerismo s.m. Adherencia anormal dunha parte

calquera.

anqulope s.m. Anqulops.

anquilopodia s.f. Anquilose do nocello.
anquilopotico-a adx. Caracterizado por anquilose ou
que a produce.

anquiloproctia s.f. Estreiteza ou estenose cicatricial do

ano.

anqulops s.m. Tumoracin preto do ngulo palpebral

interno debida ctase do dacriocisto. Tamn se di
anqulope.

anquiloquilia s.f. Adherencia dos labios entre si.

anquilorrinia s.f. Adherencia da ala do nariz tabique.
anquilose s.f. Limitacin dos movementos ou inmobilidade dunha articulacin mbil por enfermidade, lesin
ou procedementos cirrxicos. // A. artificial. Fixacin
cirrxica dunha articulacin. Artrodese. / A. fibrosa.
Mobilidade diminuda dunha articulacin por crecemento
de tecido fibroso. Tamn se di anquilose falsa, anquilose
espuria e anquilose extracapsular. / A. intracapsular.
Anquilose debida a adherencias fibrosas na superficie
dunha articulacin. / A. muscular. A debida a contraccin muscular. / A. sea ou verdadeira. Unin anormal
dos sos dunha articulacin. Tamn se di sinostose.

anquilostoma s.m. Parasito nematodo do xnero Ancylostoma.

anquilostomase s.f. Enfermidade causada pola

presencia no intestino de anquilostomas que cursa con
anemia, debido s continuas pequenas hemorraxias que
nas paredes do intestino provocan os parasitos e os

40
velenos hemolticos que segregan, e con trastornos dixestivos. Tamn se di anquilostomose.

anquilostomose s.f. Anquilostomase.

anquilotia s.f. Oclusin do orificio auditivo externo.
Tamn se di anquilocia.

anquilotoma s.f. Seccin do freo da lingua para corrixir

unha anquiloglosia.

anquiltomo s.m. 1. Instrumento para anquilotoma,

anquiloglostomo. 2. Calquera coitelo curvo.

anquilouretria s.f. Estenose cicatricial ou estreiteza da

uretra.

ansia s.f. 1. Afliccin, angustia, congoxa, desgusto que

causa grande inquietude. 2. Nusea, esforzos angustiosos
para vomitar.

ansiar v. 1. Causar ansia ou ansiedade a algun. 2.

Oprimir, angustiar. 3. Ter ou padecer ansias. 4. Respirar
con dificultade e ruidosamente. 5. Angustiarse,
agoniarse.

ansiedade s.f. 1. Temor dun suxeito ante un perigo real ou

imaxinario acompaado de cambios fisiolxicos (taquicardia, suoracin, tremor, etc.). 2. Axitacin, angustia,
inquietude de nimo. 3. Estado patolxico de axitacin e
inquietude que acompaa moitas doenzas con opresin
na rexin precordial.

ansioltico-a adx. 1. Que dimine ou calma a ansiedade.

// s.m. 2. Frmaco que ten esta propiedade.

ant- Prefixo que significa oposicin ou contrariedade.

antafrodisaco-a adx. Anafrodisaco.
antagonismo s.m. Oposicin ou contrariedade entre
cousas semellantes, por exemplo, entre msculos, medicamentos ou organismos. Incompatibilidade.

antagonista adx. 1. Relativo s msculos que nunha

mesma rexin anatmica actan en sentido contrario,
como os flexores e extensores, ou s nervios que animan
funcins contrarias nun mesmo rgano, como o sistema
simptico e parasimptico. 2. Relativo s substancias ou
frmacos de accin contraria que tenden a neutralizarse
nos seus efectos. 3. Relativo dente que se articula co
seu oposto do outro maxilar.

antlxico-a adx. Que alivia a dor, andino. Tamn se di

analxsico.

ante- Forma prefixa que significa prioridade en tempo ou

espacio.

ante mortem (lat.) Antes da morte.

ante partum (lat.) Antes do parto.
anteboca s.f. Parte anterior da boca.
antebrazo s.m. Segmento do membro superior entre o
pulso e o cbado.

antecedente adx. 1. Anterior. // s.m. 2. Dato, circunstancia, persoal ou familiar, que interesa rexistrar na

41
historia patolxica do doente pola sa posible relacin co
estado actual.

antecubital adx. Situado diante do cbado.

antecurvatura s.f. Anteflexin lixeira.
antefebril adx. Antes da aparicin da febre.
antefiltico-a adx. Remedio ou axente contra os pesadelos.

anteflexin s.f. 1. Curvatura anormal cara a diante. 2.

Curvatura normal do tero cara a diante.

antehlice s.m. Relevo curvo situado na cara externa do

pavilln da orella, anterior e inferior hlice. Tamn se
di antihlice.

antehipfise s.f. Lobo anterior da hipfise. Tamn se di

adenohipfise, prehipfise.

antelocacin s.f. Desviacin dun rgano cara a diante.

antelona s.f. Substancia obtida do intestino delgado
(enterogastrona) ou da urina (urogastrona).

antemtico-a adx. Antihemtico.

antenatal adx. Que ocorre antes do nacemento, prenatal.
anteollos s.m.pl. Lentes dispostas nun marco que as
suxeita na posicin axeitada diante dos ollos, serven para
resgardar da luz ou mellora-la visin dos ollos doentes.

anteparto s.m. Perodo de tempo inmediatamente anterior parto.

antepectoral adx. 1. Pertencente ou relativo parte anterior do peito. 2. Situado na parte anterior do peito.

antepirtico-a adx. Que ocorre antes da etapa febril.

antepituitario-a adx. Relativo lobo anterior da hipfise.

anteposicin s.f. Desprazamento cara a diante.

anteprstata s.f. Glndula bulbouretral ou de Cowper.
anteprostatite s.f. Inflamacin da glndula de Cowper.
Tamn se di cowperite.

antertico-a adx. Emoliente.

anterior adx. 1. Que est situado diante ou fronte, que
pertence parte frontal dun rgano, que se dirixe cara
extremo ceflico do corpo. 2. Previo, que precede no
lugar ou no tempo. 3. Da superficie ventral do corpo.

antero- Prefixo que significa diante.

anteroclusin s.f. Alteracin da oclusin dental, na que o

antiarcnolisina

anterolateral adx. Situado diante e nun lado.

anteromedio a adx. Situado diante e na lia media.
anteroposterior adx. Que se estende cara a diante.
anteropulsin s.f. 1. Propulsin. 2. Tendencia a caer cara
a diante.

anterosuperior adx. Situado diante e arriba.

anterxia s.f. Antagonismo, resistencia.
antrxico-a adx. Antagonista, antirxico.
anteversin s.f. 1. Desvo en masa, non curvado en
ngulo, de calquera rgano cara a diante. 2. Posicin
normal do tero.

anti- Forma prefixa coa significacin de oposicin, fronte

a, contra a.

antiabortivo-a adx. e s.m. Que impide o aborto ou facilita a xestacin.

anticido-a adx. e s.m. Que corrixe a acidez, xeralmente

do estmago.

antiadrenrxico-a adx. 1. Que se opn s efectos do

sistema nervioso simptico. // s.m. 2. Axente que ten esta
accin. Tamn se di simpaticoltico.

antiafrodisaco-a adx. Anafrodisaco.

antiaglutinina s.f. Anticorpo especfico que inhibe ou
destre a accin dunha aglutinina.

antiagresina s.f. Anticorpo especfico inducido pola

administracin repetida dunha agresina, que se opn
accin desta.

antiagrpnico s.m. Hipntico.

antialcalino-a adx. Que neutraliza a alcalinidade.
antialcohlico-a adx. Contrario alcohol.
antilxico-a adx. Antlxico.
antiamebiano-a adx. 1. Que destre ou inhibe o crecemento das amebas. // s.m. 2. Axente que ten esta accin.

antianafilaxe s.f. Estado oposto anafilaxe, no que non

se obtn a reaccin anafilctica pola presencia de anticorpos libres en sangue, estado de insensibilidade ou
desensibilizacin s antxenos.

antiandrxeno-a adx Que ten a capacidade de inhibi-los

efectos biolxicos das hormonas andrxenas.

antianmico-a adx. 1. Relativo a factores ou substancias

que corrixen ou preveen a anemia. // s.m. 2. Axente que
ten esta accin.

arco do maxilar inferior se atopa diante da sa posicin

normal. Tamn se di mesioclusin.

antianticorpo s.m. Anticorpo especfico para outro anti-

anteroexterno-a adx. Situado diante e na parte exterior.

antergrado-a adx. Que se move ou estende cara a

antiantitoxina s.f. Anticorpo que inhibe ou contrarresta

diante. Tamn se di antegrado.

anteroinferior adx. Situado diante e abaixo.

anterointerno a adx. Situado diante e na parte interna.

corpo.
os efectos dunha antitoxina.

antiapopltico-a adx. Que prevn ou remedia a

apoplexa.

antiarcnolisina s.f. Antdoto do veleno da araa.

antiarrtmico-a

antiarrtmico-a adx. 1. Que impide ou alivia as arritmias cardacas. // s.m. 2. Axente que ten esta accin.

antiartrtico-a adx. Que alivia a artrite.

antiasmtico-a adx. Que prevn ou cura os ataques de
asma.

antiautolisina s.f. Anticorpo dirixido contra unha autolisina.

antibacteriano-a adx. Que destre as bacterias ou

impide o seu crecemento ou reproduccin.

antibacterioltico-a adx. Que contrarresta a accin

bacterioltica.

antibquico-a adx. Antitusxeno.

antibiograma s.m. Rexistro da sensibilidade ou resistencia in vitro dun xerme ante os diferentes antibiticos.
Tamn se di antibioticograma.

antibiose s.f. Asociacin entre dous ou mis organismos,

que resulta nociva para un deles, ou entre un organismo e
un antibitico producido por outro, oposto a simbiose.

antibitico-a adx. 1. Que destre a vida. 2. Relativo

antibiose. // s.m. 3. Substancia qumica elaborada por
algns microorganismos (bacterias e fungos) que ten a
facultade, en solucins diludas, de inhibi-la actividade, o
desenvolvemento, ou de matar outros microorganismos,
que na actualidade tamn se obtn de substancias naturais
ou de productos sintticos.

antibioticograma s.m. Antibiograma.

antibiotina s.f. Avidina.
antiblstico-a adx. Que retarda ou anula o desenvolvemento, aplicado s medicamentos que actan inhibindo o
crecemento das bacterias, a accin das vitaminas e a
mitose celular.

antiblenorrxico-a adx. 1. Que prevn ou cura a blenorraxia. // s.m. 2. Medicamento que ten esta accin.

antibrmico-a adx. 1. Desodorizante. // s.m. 2. Substancia que desodoriza.

anticalculoso-a adx. Que prevn ou elimina os clculos,

antiltico.

anticanceroso-a adx. Que combate o cancro.

anticarioso-a adx. Que prevn a carie.
anticarixeno-a adx. Que inhibe a produccin de carie.
anticatafilaxe s.f. Estado no que est inhibida a catafilaxe.

anticatalase s.f. Anticorpo que ten unha accin antagnica da catalase.

anticatalista s.m. Anticatalizador.

anticatalizador s.m. Substancia que retarda a accin dun
catalizador actuando sobre o mesmo. Tamn se di anticatalista.

anticatarral adx. Que cura ou prevn o catarro.

42

antictodo s.m. 1. Parte do tubo oposta ctodo. 2.

Pequeno disco de platino, iridio ou tungsteno, no centro
do tubo, sobre o que se concentran os raios catdicos.

anticustico-a adx. Que contrarresta os efectos dos custicos.

anticefallxico-a adx. Que cura ou prevn a cefalalxia.

anticetxeno-a adx. Que inhibe a produccin de corpos
cetxenos ou que acelera a sa utilizacin.

anticimtico-a adx. Que se opn s accins dos

fermentos ou de xermes semellantes a fermentos.

anticinase s.f. Anticorpo que inhibe a accin da cinase.

anticinese s.f. Tendencia dos seres vivos a resistir e dirixirse en sentido oposto a unha forza rotatoria.

anticipacin s.f. 1. Aparicin, antes do momento sinalado, dun sntoma ou signo peridicos. 2. En xentica,
tendencia de certas enfermidades hereditarias a aparecer
progresivamente a idade mis temper nas xeracins
sucesivas.

anticipante adx. Que se reproduce a intervalos cada vez

mis curtos ou que aparece antes do tempo previsto.

anticitase s.f. Anticomplemento.

anticitolisina s.f. Anticorpo especfico que inhibe ou
destre a actividade dunha citolisina.

anticitotoxina s.f. Anticorpo especfico que inhibe ou

destre a actividade dunha citotoxina.

anticlinal adx. Que se inclina en direccins opostas, por

exemplo lados opostos de estructuras triangulares.

anticlortico-a adx. Que se emprega para a clorose.

anticnemio s.m. Canela, tibia.
anticoagulante adx. 1. Que evita ou retarda a coagulacin do sangue. // s.m. 2. Substancia que, in vitro ou in
vivo, inhibe, retarda ou anula a coagulacin do sangue. //
A. circulante. Substancia presente no sangue que inhibe
a coagulacin normal deste e causa sndromes hemorrxicas.

anticoagulina s.f. Substancia que suprime, retarda ou

contrarresta a coagulacin do sangue.

anticodon s.m. Triplete de nucletidos no RNA de transferencia que complementario do codon no RNA mensaxeiro e determina o aminocido.

anticolaxenase s.f. Enzima que neutraliza a accin da

colaxenase.

anticolelitxeno-a adx. Que impide a formacin de

clculos vesiculares.

anticolestermico-a adx. 1. Que dimine a concentracin de colesterol no sangue. // s.m. 2. Axente que
produce reduccin da concentracin de colesterol no
sangue, por exemplo sitostero e clofibrato. Tamn se di
anticolesterolmico.

anticolesterolmico-a adx. Anticolestermico.

43

anticolibacilar adx. til contra o colibacilo e as infeccins que produce.

anticolinrxico-a adx. Axente que bloquea o paso dos

impulsos a travs dos nervios parasimpticos, parasimpaticoltico, antiadrenxico.

anticolinesterase s.f. Frmaco que impide a hidrlise da

acetilcolina pola acetilcolinesterase e desta maneira
permite que se acumulen concentracins altas de acetilcolina nos sitios reactivos. Inhibidor da acetilcolinesterase.

anticomplemento s.m. Substancia que resiste ou contrarresta un complemento.

anticoncepcional adx. 1. Oposto concepcin. // s.m. 2.

Medio, prctica ou axente que impide a fecundacin,
contraceptivo.

anticonceptivo-a adx. e s.m. Que impide a fecundacin.

anticontaxioso-a adx. Que evita o contaxio.
anticonvulsivo-a adx. e s.m. Que combate as convulsins.

anticorpo s.m. Molcula de inmunoglobulina que ten

unha cadea especfica de aminocidos, pola que reacciona s co antxeno que orixinou a sa sntese nas
clulas da serie linfoide ou cun antxeno relacionado.
Segundo o mecanismo de accin os anticorpos clasifcanse como aglutininas, bacteriolisinas, hemolisinas,
opsoninas, precipitinas, etc. Algns, unirse co antxeno,
desencadean a reaccin do complemento (fixacin do
complemento). In vivo, a reaccin antxeno-anticorpo
confire proteccin fronte a enfermidades infecciosas,
pero s veces produce perigosas reaccins de hipersensibilidade. // A. antinuclear. Dirixido contra estructuras
do ncleo. / A. circulante. Anticorpo presente no plasma
sanguneo. / A. citfilo. Anticorpo capaz de fixarse na
membrana celular dotando desa maneira a clula de actividade contra o antxeno. / A. fro. O que mis activo a
20 ou 4 C. / A. hstico. Dirixido contra estructuras das
propias clulas do organismo (antimitocondriais, antimsculo liso) en certas enfermidades de natureza autoinmune. / A. incompleto. Anticorpo que se fixa superficie
das bacterias ou das hemacias sen produci-la sa aglutinacin. / A. quente. O que mis activo a 37 C.

anti-D s.m. Anticorpo que reacciona contra o antxeno D

principal dos grupos sanguneos Rh.

antidepresivo-a adx. 1. Que acta contra a depresin. //

s.m. 2. Axente que estimula o estado de nimo dun
paciente deprimido. // A. tricclicos. Frmacos empregados no tratamento da depresin endxena ou psictica
que teen na sa estructura un anel tricclico, entre os que
se inclen imipramina, anitriptilina, nortriptilina, protriptilina, desipramina e doxepina.

antiescrofuloso-a

antidiftrico-a adx. Que prevn ou cura a difteria.

antidifusor s.m. Dispositivo empregado en radioloxa
para elimina-las radiacins secundarias.

antidinmico-a adx. Que reduce a forza.

antidnico-a adx. Que prevn a vertixe.
antidipsia s.f. Intolerancia inxestin de lquidos.
antidisentrico-a adx. e s.m. Que cura ou prevn a
disentera.

antidiurese s.f. Supresin da segregacin urinaria.

antidiurtico-a adx. e s.m. Que inhibe a produccin de
urina.

antidiuretina s.f. Vasopresina.

antidotal adx. Que se emprega como antdoto.
antidotario s.m. 1. Formulario de receitas. 2. Lugar
destinado para os contravelenos e antdotos.

antdoto s.m. Axente que produce no organismo efectos

sistmicos contrarios s dunha toxina ou dun veleno.
Tamn se di antifrmaco e contraveleno. // A. fisiolxico. O que contrarresta os efectos dun veleno producir
efectos contrarios. / A. mecnico. O que impide a absorcin do veleno. / A. qumico. O que reacciona co veleno
modificando a sa natureza qumica.

antidrmico-a adx. Relacionado coa propagacin dos

impulsos nunha direccin oposta normal longo dun
eixe.

antieccemtico-a adx. e s.m. Que se emprega contra o

eccema.

antiemtico-a adx. e s.m. Que detn ou prevn as

nuseas e o vmito.

antiendotoxina s.f. Anticorpo que inhibe a actividade

das endotoxinas das bacterias.

antienzima s.m. Axente que retarda, inbibe ou destre a

actividade dun enzima, que se forma no soro sanguneo
dun animal inducido pola administracin repetida dun
enzima.

antiepilptico-a adx. e s.m. Remedio contra a epilepsia.

antiepitelial adx. Que destre as clulas epiteliais.
antiertico-a adx. Anafrodisaco.
antirxico-a adx. Antagonista, antrxico.
antiescabitico-a adx. Eficaz contra a sarna.
antiescabioso-a adx. Eficaz contra a sarna.
antiesclertico-a adx. Que prevn ou remedia a esclerose.

antidiarreico-a adx. Que combate a diarrea.

antidiastase s.f. Substancia formada no soro sanguneo

antiescorbtico-a adx. Eficaz para aliviar ou impedi-lo

pola inxeccin dunha diastase e que se opn accin

desta.

antiescrofuloso-a adx. e s.m. Que combate o escrofu-

escorbuto.
lismo.

antiespasmdico-a

antiespasmdico-a adx. e s.m. Que serve para calma-los

espasmos. Tamn se di antiespstico.

antiespstico-a adx. Antiespasmdico.

antiestafiloccico-a adx. Que destre os estafilococos.
antiestafilolisina s.f. Substancia que antagoniza a accin
das estafilolisinas estafiloccicas.

antiestreptoccico-a adx. Que antagoniza ou inhibe os

estreptococos.

antiestreptolisina s.f. Membro dun grupo de anticorpos

inducidos polas estreptolisinas dos estreptococos do
grupo A. A sa determinacin no laboratorio serve para
establece-lo diagnstico e prognstico de infeccin
estreptoccica.

antiestrxeno-a adx. Que inhibe a actividade estroxnica.

antifagoctico-a adx. Que contrarresta ou se opn

fagocitose.

antifrmaco s.m. Contraveleno, antdoto.

antifaxina s.f. Compoente especfico das bacterias que
as fai resistentes fagocitose.

antifebril adx. e s.m. Que calma a febre. Tamn se di

antipirtico ou antitrmico.

antifebrina s.f. Acetanilida.

antifermentativo-a adx. Que impide o proceso de
fermentacin.

antifermento s.m. Substancia que neutraliza ou inhibe a

accin dun fermento ou enzima, antienzimtico.

antifibrinolisina s.f. Anticorpo inducido por unha fibrinolisina que inhibe. Tamn se di antiplasmina.

antifibrinoltico-a adx. Que inhibe a fibrinlise.

antiflatulento-a adx. Que elimina os gases do intestino.
Tamn se di carminativo.

antiflogose s.f. Accin dos antifloxsticos.

antifloxstico-a adx. Antiinflamatorio.
antfono s.m. Aparello que se adapta conducto auditivo
externo e protexe o tmpano dos rudos violentos.

antiftiraco-a adx. Eficaz contra os piollos. Tamns se di

antipediculoso.

antifnxico-a adx. 1. Que impide o desenvolvemento

dos fungos. // s.m. 2. Frmaco con esta accin.

antigalactagogo-a adx. Antigalctico.

antigalctico-a adx. Que dimine a segregacin do leite.
Tamn se di antigalactagogo.

antiglobulina s.f. Anticorpo dirixido contra a fraccin

globulnica do soro.

antigonorreico-a adx. Propio contra a gonorrea ou

blenorraxia. Tamn se di antiblenorrxico.

antihlice s.f. Antehlice.

44

antihelmntico-a adx. Que destre ou fai expulsa-las

lombrigas intestinais. Tamn se di antisclico, vermfugo, vermicida.

antihemolisina s.f. Anticorpo dirixido contra unha

hemolisina.

antihemoltico-a adx. Que impide ou prevn a hemlise.

antihemorrxico-a adx. Que prevn ou detn a hemorraxia. Tamn se di hemosttico.

antihemorroidal adx. Eficaz contra as hemorroides.

antihialuronidase s.f. Antienzima que se opn accin
da hialuronidase.

antihidrtico-a adx. Anhidrtico.

antihipercolesterolmico-a adx. 1. Que dimine ou
impide concentracins excesivas de colesterol no sangue.
// s.m. 2. Frmaco que ten esta accin.

antihipertensivo-a adx. 1. Que contrarresta a elevada

tensin arterial. // s.m. 2. Frmaco que ten esta accin.

antihipntico-a adx. Que combate o sono.

antihipotensor-a adx. Que contrarresta a tensin arterial
baixa.

antihistamina s.f. Frmaco que contrarresta a accin da

histamina e pode ser de das clases segundo acte
bloquea-los receptores H1 ou H2. Os empregados de
maneira convencional na alerxia actan sobre os receptores H1 de histamina. Tamn se di antihistamnico.

antihistamnico-a adx. 1. Que contrarresta os efectos da

histamina. // s.m. 2. Antihistamina.

antihixinico-a adx. Que se opn s principios hixinicos.

antihormona s.f. Substancia demostrable no soro que

impide os efectos dunha hormona, anticorpo especfico
inducido por unha hormona determinada. Tamn se di
calona, coliona.

antiictrico-a adx. Que evita ou cura a ictericia.

antiinfeccioso-a adx. 1. Contrario infeccin. // s.m. 2.
Substancia que ten esta propiedade.

antiinflamatorio-a adx. 1. Que reduce ou impide a

inflamacin actuando sobre os mecanismos corporais sen
actuar sobre o axente causante. // s.m. 2. Frmaco que ten
esta accin.

antiinio s.m. Polo frontal da cabeza, punto medio da

fronte mis lonxe do inio.

antiinmune adx. Que impide a inmunidade.

antiinsulina s.f. Substancia contraria accin da insulina.

antiinvasina s.f. Enzima do plasma sanguneo normal do

home e dos animais que contrarresta a accin da hialuronidase das bacterias patxenas, combatendo desta
maneira a invasin daqueles organismos que producen
hialuronidase.

45

antilactase s.f. Antienzima dirixido conta a lactase.

antiletrxico-a adx. Que impide o sono, que prevn a
tendencia letarxia.

antileucocidina s.f. Anticorpo especfico da leucocidina

dos estreptococos. Tamn se di antileucotoxina.

antileucoctico-a adx. Que destre os leucocitos.

antileucotoxina s.f. Antileucocidina.
antilipase s.f. Substancia que contrarresta a accin dunha
lipase.

antilipmico-a adx. Que contrarresta a concentracin

alta de lpidos no sangue.

antilipotrpico-a adx. Que favorece a dexeneracin

graxa do fgado.

antlise s.f. Inhibicin ou supresin da lise, a accin das

antilisinas.

antilsico s.m. Medicamento contra a hidrofobia. Tamn

se di antirrbico.

antilisina s.f. Anticorpo producido pola inxeccin duna

lisina.

antiltico-a adx. 1. Pertencente ou relativo antlise. 2.

Que combate a formacin de clculos ou que os disolve.

antiloxa s.f. Asociacin de sntomas contradictorios que

impiden a formacin de diagnstico.

antilutico-a adx. Antisifiltico.

antimalrico-a adx. Eficaz no tratamento do paludismo.
Tamn se di antipaldico.

antimeftico-a adx. Que purifica a atmosfera, propio

para combate-las emanacins fedorentas.

antimeningoccico-a adx. Contrario meningococo ou

infeccin meningoccica.

antmero s.m. Unha das partes simtricas dun organismo

bilateral. Tamn se di homotipo.

antimetabolito s.m. Substancia que garda ntima semellanza estructural con outra necesaria para a funcin
normal (metabolito esencial) e que acta interferi-la
utilizacin desta.

antimetropa s.f. Estado no que un ollo presenta hipermetropa e o outro miopa. Tamn se di heterometropa.

antimictico-a adx. Que mata os fungos, impide o seu

crecemento ou reproduccin. Tamn se di antimictico e
funxicida.

antimictico-a adx. Antimictico, funxicida.

antimicrobiano-a adx. e s.m. Que impide o desenvolvemento dos microbios. Tamn se di antimicrfito, antibactrico, xermicida.

antimicrfito-a adx. e s.m. Antimicrobiano, antibactrico, xermicida.

antimidrisico-a adx. e s.m. Que se opn accin dos

dilatadores da pupila.

antirgano-a

antimitico-a adx. e s.m. Oposto accin dos miticos.

antimittico-a adx. e s.m. Oposto divisin celular
mittica e unha das accins ideais que debe ter un preparado anticanceroso.

antimongolismo s.m. Sndrome clnica oposta

sndrome de Down como as relacionadas con perda de
cromosomas do grupo G (21 e 22) ou monosoma 21,
caracterizada por oblicuidade antimongoloide dos ollos,
cabeza e nariz pequenos e atraso mental e do crecemento.

antimongoloide adx. Oposto a un trazo caracterstico do

mongolismo, como a inclinacin antimongoloide da
fendedura palpebral.

antimonial adx. Pertencente ou relativo antimonio ou

que o contn.

antimonio s.m. Estibio, elemento metlico que forma

sales, algns medicinais e algns txicos para a pel ou as
mucosas, ou deprimen o corazn ou son irritantes
gastrointestinais. O seu smbolo Sb.

antimrfico-a adx. En xentica, que antagoniza ou

inhibe unha actividade normal, pertencente ou relativo a
un antimorfo.

antimorfo s.m. Xene mutante que acta para antagonizar

ou inhibi-la influencia do seu alelo.

antinarctico-a adx. Que contrarresta a depresin narctica ou narcose.

antinauseoso-a adx. e s.m. Que impide ou alivia as

nuseas.

antinefrtico-a adx. Que acta contra as inflamacins

dos riles.

antineoplsico-a adx. Que inhibe ou impide a evolucin

das neoplasias frea-la maduracin e proliferacin das
clulas malignas, antitumoral, como algunhas hormonas,
varios quimioterpicos e as radiacins.

antineoplaston s.m. Calquera dos pptidos illados na

urina que inhiben a divisin celular nalgunhas clulas
cancerosas pero non en clulas normais.

antineurlxico-a adx. Que acta contra a neuralxia.

antineurtico-a adx. Que acta contra a neurite.
antineurotoxina s.f. Substancia que impide a accin
dunha neurotoxina.

antinio s.m. Polo frontal da cabeza, o punto frontal medio

mis lonxe da caluga (inio).

antiodontlxico-a adx. Que alivia ou cura a dor de

dentes.

antiofdico-a adx. e s.m. Remedio ou axente contra o

veleno das serpes, antipezooso.

antionctico-a adx. Antitumoral.

antiopsonina s.f. Anticorpo dirixido contra as opsoninas.
antirgano-a adx. e s.m. Que acta contra os tecidos dun
rgano.

antiorgstico-a

antiorgstico-a adx. Que convn contra o estado de

excitacin ou de orgasmo, anafrodisaco, sedante.

antiotoma s.f. Amigdalotoma.

antiovulatorio-a adx. e s.m. Que inhibe a ovulacin.
Anovulatorio.

antioxidante s.m. Calquera substancia natural ou de

sntese que se engade a un producto para impedir ou
retarda-lo seu deterioro por accin do osxeno atmosfrico. Levan antioxidantes o caucho, as tinguiduras, os
aceites vexetais e os alimentos preparados.

antioxidase s.f. Substancia que inhibe a accin dunha

oxidase.

antipaldico-a adx. e s.m. Que acta contra o paludismo, antimalrico.

antiparaltico-a adx. e s.m. Que remedia os sntomas

paralticos.

antiparasitario-a adx. e s.m. Que destre os parasitos.

antiparkinsoniano-a adx.e s.m. Eficaz no tratamento
do Prkinson.

antipatxeno-a adx. e s.m. Que acta contra un axente

patxeno.

antipedicular adx. e s.m. Que destre os piollos. Tamn

se di antipediculoso ou antipedicultico.

antipediculoso-a adx. V. antipeducular.

antipedicultico-a adx. V. antipeducular.
antipepsina s.f. Antienzima que contarresta a accin da
pepsina.

antiperidico-a adx. Que impide a recorrencia dunha

enfermidade ou dun sntoma, antitpico.

antiperistalse s.f. Accin peristltica de abaixo cara

arriba, peristalse invertida. Tamn se di antiperistaltismo.

antiperistltico-a adx. 1. Relativo peristalse ou que a

provoca. 2. Que dimine a accin peristltica.

antiperistaltismo s.m. Peristaltismo invertido.

antipestoso-a adx. Que prevn ou cura a peste.
antipezoento-a adx. Antipezooso.
antipezooso-a adx. e s.m. Que contrarresta a accin do

46

antipirtico-a adx. 1. Que dimine a febre. 2. Tratamento sintomtico da febre mis que da enfermidade
bsica. // s.m. 3. Medicamento que fai diminu-la febre.
Tamn se di antifebril, antitrmico ou febrfugo.

antipirina s.f. Base orgnica sinttica, fenildimetilpirazolona, soluble na auga, no cloroformo e no alcohol, de
accin antipirtica e analxsica, que se emprega na febre
tifoide, pneumona, tise, reumatismo ou neuralxias.
Tamn se di anodinia, analxesina, fenazona, pirazolina, dimetiloxiquinicina, dihidrodimetilfenilpiracina.

antipirtico-a adx. 1. Que ten eficacia teraputica contra

as queimaduras. // s.m. 2. Axente eficaz no tratamento
das queimaduras.

antiplsico-a adx. 1. Contrario proceso de reparacin e

cicatrizacin. // s.m. 2. Axente que dimine a plasticidade
do sangue, que prevn os exsudados.

antiplasmina s.f. Substancia presente no sangue que

inhibe a plasmina.

antiplstico-a adx. 1. Antiplsico, contrario proceso de

cicatrizacin. 2. Que suprime a formacin de eritrocitos e
outras clulas.

antipneumoccico-a adx. e s.m. Que destre os pneumococos.

antpoda adx. e s.m. Diametralmente oposto, antagonista.

antipolicitmico-a adx. Eficaz contra a policitemia.
antipraxe s.f. Antagonismo de accins, funcins ou
sntomas.

antiprecipitina s.f. Anticorpo especfico que inhibe ou

impide os efectos dunha precipitina.

antiprotease s.f. Antiplasmina.

antiprotozoario-a adx. e s.m. Que destre protozoarios
ou inhibe o seu crecemento ou a sa reproduccin.

antiprotrombina s.f. Anticoagulante que impide a

conversin de protrombina en trombina, por exemplo a
heparina.

antiprurtico-a adx. Antiprurixinoso. Tamn se di antipruritoso.

antipruritoso-a adx. Antiprurixinoso. Tamn se di antiprurtico.

veleno das serpes. Tamn se di antiofdico, antiveleno

ou antipezoento.

antiprurixinoso-a adx. Que cura ou alivia o prurito.

antipico-a adx. Que prevn ou impide a supuracin.

antipsictico-a adx. 1. Que acta contra a psicose. // s.m.

Tamn se di antipixeno.

antipixeno-a adx. Que impide a supuracin. Tamn se

di antipico.

antipirlxico-a adx. Antipirtico e antlxico mesmo

tempo.

antipirese s.f. 1. Efectivo contra a febre. 2. Emprego de

axentes que teen esta accin.

Tamn se di antiprurtico, antipruritoso.

2. Axente con esta accin. 3. Grupo de frmacos que se
utilizan no tratamento das psicoses, no que se inclen
principalmente as fenotiacinas e butirofenonas. Tamn se
di neurolptico.

antipsorisico-a adx. Eficaz contra a psorase.

antipsrico-a adx. 1. Que cura a psorase. 2. Antiprurixinoso.

47

antiptrido-a adx. Que impide a putrefaccin. V. antisptico e desinfectante.

antiqueirotona s.f. Flexin espasmdica do polgar.

antiquimosina s.f. Antirrenina.
antiquiro s.m. Dedo polgar.
antirrbico-a adx. Que prevn ou combate a rabia ou
hidrofobia. Tamn se di antilsico.

antirraqutico-a adx. Que favorece a curacin do raquitismo, como a vitamina D.

antirrenina s.f. Antienzima que impide os efectos da

renina e impide a coagulacin do leite. Tamn se di
antilab, antiquimosina.

antirreumtico-a adx. e s.m. Que suprime as manifestacins do reumatismo.

antisclico-a adx. e s.m. Antihelmntico.

antisecretorio-a adx. e s.m. Que inhibe ou dimine a
segregacin, secretoinhibitorio.

antisensibilina s.f. Antianafilactina.

antisensibilizacin s.f. Estado producido nas cobaias
por unha inxeccin de soro normal de coello, o que
impide sensibilizar pasivamente cobaia co soro inmune
de coello.

antitrago

antisudoral adx. Que prevn ou dimine a suor excesiva.

Tamn se di antisudorfico.

antisudorfico-a adx. Antisudoral.

antisulfamida s.f. Substancia que se opn accin
bacteriosttica das sulfamidas, das que a mis importante
o cido paraaminobenzoico, factor esencial do metabolismo microbiano.

antitabtico-a adx. Curativo da tabe ou dirixido contra

esta enfermidade.

antitenar s.f. Eminencia no bordo interno ou cubital da

man ou do p, hipotenar.

antitrmico-a adx. e s.m. Antipirtico, antifebril.

antitetnico-a adx. e s.m. Que cura ou prevn o ttano.
antitetanolisina s.f. Anticorpo especfico contra a tetanolisina.

antitfico-a adx. e s.m. Que cura ou prevn a febre

tifoide. Tamn se di antitifidico.

antitifidico-a adx. e s.m. Antitfico.

antitiroide adx. Que impide o funcionamento da glndula tiroide, en especial a sa sntese de hormona tiroide.

antitsico-a adx. e s.m. Antituberculoso.

antitnico-a adx. e s.m. 1 Que dimine o ton ou a tonici-

antisensibilizador s.m. Antiamboceptor.

antisepsia s.f. Prevencin da infeccin mediante a inhibi-

dade muscular ou vascular. 2. Que contrarresta os efectos

dos tnicos.

cin do crecemento dos xermes patxenos, en especial

por medio de axentes qumicos, desinfeccin. // A. fisiolxica. Autoantisepsia.

antitxico-a adx. 1. De utilidade contra un veleno,

antisptico-a adx. 1. Que impide a infeccin ou putre-

antitoxina s.f. Anticorpo inducido pola toxina dun micro-

faccin. // s.m. 2. Substancia que inhibe o crecemento de

microorganismos ou destre os xermes infectivos.

organismo (xeralmente esotoxina bacteriana como a tetnica ou a diftrica), por unha zootoxina (velenos de
animais como serpes, araas, abellas) ou por unha fitotoxina (dalgunhas sementes) que ten a capacidade de
combinarse coa toxina e neutralizala. Nalgns casos estes
anticorpos teen gran poder protector, polo que se induce
a sa produccin mediante vacinacin en animais (soros
heterlogos) ou en voluntarios humanos (inmunoglobulinas hiperinmunes especficas) para podelos empregar
con fins profilcticos ou teraputicos. // A. diftrica.
Soro heterlogo (obtido xeralmente no cabalo) til no
tratamento da difteria. / A. tetnica. Trtase xeralmente
de globulina hiperinmune especfica. Emprgase na
profilaxe de individuos non vacinados e no tratamento da
enfermidade.

antisialagogo-a adx. e s.m. Antisilico.

antisilico-a adx. e s.m. Que inhibe ou detn a segregacin salivar, que ten esta accin. Tamn se di antisialagogo.

antisidrico-a adx. Que contrarresta a accin fisiolxica

do ferro.

antisifiltico-a adx. Que cura ou prevn a sfilis.

antisocial adx Que viola a orde social.
antisoro s.m. Soro inmune que contn un ou mis anticorpos especficos para un antxeno. Pode prepararse co
sangue de animais ou persoas que foron estimulados con
inxeccins de material antixnico ou con contacto natural
co antxeno. Tamn se di soro precipitante.

antistalse s.f. Antiperistalse.

antistase s.f. Oposicin, antagonismo.
antisttico-a adx. Antagonista.
antisubstancia s.f. Anticorpo.

contraveleno. 2. Relativo a unha antitoxina ou que ten as

sas propiedades. // s.m. 3. Antdoto.

antitoxinxeno-a adx. e s.m. Relativo antxeno que

estimula a produccin de antitoxinas nos animais ou nas
persoas, que pode ser unha toxina ou un toxoide.

antitoxxeno-a adx. e s.m. Que provoca a formacin de

antitoxinas.

antitrago s.m. Prominencia do pavilln da orella fronte

trago.

antitricomonisico-a

antitricomonisico-a adx. e s.m. Eficaz contra Trichomonas.

antitripanosomisico-a adx. e s.m. Que combate a

tripanosomase.

antitripsina s.f. Anticorpo do soro sanguneo que ten

unha accin inhibidora sobre a tripsina.

antitrptico-a adx. Que contrarresta os efectos da tripsina.

antitrombina s.f. Substancia que neutraliza a accin da

trombina e desta maneira limita a coagulacin. Cocense 6 antitrombinas naturais que se nomean mediante
nmeros romanos.

antitromboplastina s.f. Calquera axente ou substancia

que impide ou dificulta a interaccin dos factores da
coagulacin sangunea xerar protrombinase (principio
de conversin da protrombina).

antitrpico-a adx. Correspondente pero orientado en

sentido oposto, como as luvas esquerda e dereita.

antitropo s.m. Estructura que forma un par simtrico con

outra, como o polgar dereito en relacin co esquerdo.

antituberculina s.f. Anticorpo que se forma despois da

inxeccin de tuberculina no corpo do animal.

antituberculoso-a adx. 1. Que ten eficacia teraputica

contra a tuberculose. // s.m. 2. Axente que ten esta accin.

antitularense adx. e s.m. Eficaz contra a tularemia.

antitusivo-a adx. e s.m. Que calma a tose ou a evita.
antiulceroso-a adx. Que impide a formacin de lceras
ou facilita a sa cicatrizacin.

antiurtico-a adx. Que prevn ou impide o depsito de

uratos.

antiurease s.f. Anticorpo que inhibe a actividade da

urease.

antivarilico-a adx. Eficaz contra a varola.

antiveleno s.m. Substancia proteincea empregada no
tratamento do envelenamento por un veleno animal.
Antdoto, contraveleno.

antivenreo-a adx. Que prevn ou cura as enfermidades

venreas. Tamn se di antisifiltico, anafrodisaco.

antivermicular adx. Antihelmntico.

antiverminoso-a adx. Antihelmntico. Tamn se di antivermicular.

antiviral adx. Que destre virus ou inhibe a sa duplicacin. Tamn se di antivrico.

antivrico-a adx. Que se opn desenvolvemento dos

virus. Tamn se di antiviral ou antivirulento.

antivirulento-a adx. 1. Que non virulento. 2. Antivrico.

antivitamina s.f. Substancia que impide que unha vitamina exerza os seus efectos fisiolxicos.

48

antiviviseccionista adx. Oposto a viviseccin.

antixenemia s.f. Aparicin dun antxeno (por exemplo
antxeno da hepatite B) no sangue.

antixenmico-a adx. Que amosa antixenemia.

antixenicidade s.f. Capacidade de reaccionar cos antxenos inducidos nunha resposta inmunitaria.

antixnico-a adx. 1. Que ten propiedades de antxeno. 2.

Relativo reaccin dos tecidos contra os corpos estraos.

antxeno s.m. Calquera substancia que ten a facultade de

producir resposta inmunitaria especfica e de reaccionar
cos productos desta resposta, dicir, cun anticorpo especfico, linfocito T especificamente sensibilizado, ou
mbolos dous. Son substancias antxenas as protenas e
os polisacridos de elevado peso molecular. Os antxenos
poden ser substancias solubles ou partculas (bacteria e
clulas). A sa abreviatura Ag. // A. carcinoembrionario. Glicoprotena srica empregada como marcador
da neoplasia do colon. / A. central da hepatite B.
HBcAg. Antxeno producido no ncleo dos hepatocitos
na hepatite B, contn DNA da partcula de Dane. Tamn
se di antxeno do core do virus da hepatite B. / A. de
Australia. Antxeno de superficie do virus da hepatite B.
/ A. de superficie do virus da hepatite B. HBsAg. Antxeno presente no soro dos enfermos de hepatite B.
Corresponde parte exterior (lipoproteica) da partcula
de Dane. Tamn se di antxeno de Australia. / A.
flaxelar. Antxeno H. / A. H. Antxeno dos flaxelos das
bacterias mbiles. / A. HLA. Grupos de antxenos de
histocompatibilidade presentes na superficie das clulas
nucleadas, sanguneas e hsticas, moi importantes no
fenmeno do rexeitamento dos transplantes e en certas
enfermidades crnicas. / A. K. Antxeno exterior
parede, propio das bacterias con cpsula. / A. O. Antxeno do soma bacteriano, un polisacrido especfico da
parede das bacterias gramnegativas. / A. Vi. Antxeno
presente na cpsula dalgunhas bacterias relacionado co
seu grao de virulencia.

antixenoterapia s.f. Tratamento das enfermidades por

estimulacin da inmunidade empregar antxenos, que
comprende a vacinoterapia, bacterioterapia, proteinoterapia, etc.

antixeroftlmico-a adx. Eficaz contra a xeroftalma,

que evita o resecamento da conxuntiva, como a vitamina
A.

antixertico-a adx. Que contrarresta ou prevn a xerose.

antlia s.f. Bomba ou xiringa. // A. estomacal. Bomba
estomacal.

antlofobia s.f. Temor morboso s inundacins.

antocianina s.f. Calquera dos pigmentos de flores azuis,
vermellas, ou violetas, glicsidos que por hidrlise ceden
antocianidina e un azucre.

antocolagogo-a adx. Que inhibe a segregacin da bile.

antodondlxico-a adx. Antiodontlxico.

49

antofobia s.f. Repulsin ou temor morboso s flores.

antollo s.m. 1. Acto ou efecto de pr diante dos ollos. 2.
Desexo vehemente de algo, especialmente o que teen
algunhas mulleres embarazadas. 3. Mancha na pel do
neno que acaba de nacer que popularmente se cre que
representa o desexado pola nai durante o embarazo. 4.
Aparencia enganosa, visin.

antomana s.f. Mana ou paixn polas flores.

antracemia s.f. 1. Asfixia producida por intoxicacin
polo xido de carbono. 2. Presencia no sangue do Bacillus Anthracis.

antraceno s.m. Hidrocarburo obtido do po de alcatrn da

hulla. Emprgase na industria dos colorantes.

antropocentrismo

antraquinona s.f. Producto de oxidacin do antraceno,

que sa vez d orixe s purgantes antraquinnicos
(ruibarbo, loe, casca, sen).

antrarrobina s.f. Derivado dos colorantes do antraceno

que se emprega, en forma de pomada, na psorase e
outras enfermidades da pel. Tamn se di dioxiantranol.

ntrax s.m. Enfermidade que aparece no home a partir

dunha infeccin polo Bacillus anthracis do tecido subcutneo, producindo induracins dolorosas e furnculos
que acaban supurando, acompaadas de sntomas xerais.
// A. maligno. Carbuncho do ser humano. / A. pulmonar.
ntrax maligno de localizacin pulmonar. / A. renal.
Absceso emblico do crtex renal. / A. sintomtico.
Enfermidade do gando vacn caracterizada por tumefaccins e ndulos subcutneos enfisematosos, producida
polo Clostridium chauvaei.

antracia s.f. Formacin de carbuncho.

antrcico-a adx. Relativo ou semellante ntrax.
antracilina s.f. Clase de productos de fermentacin do

antrectoma s.f. Escisin cirrxica das paredes dun

fungo Streptomyces peucetius, que incle doxorrubicina

e daunomicina, que se empregan como axentes antineoplsicos.

ntrico-a adx. Antral.

antrite s.f. Inflamacin dun antro, en especial do antro

antracina s.f. Ptomana txica dos cultivos do bacilo do

antro s.m. Cavidade ou espacio, en especial cando ten

ntrax.

antracio-a adx. Relativo ou semellante ntrax.

antraco- Prefixo que indica relacin co carbn ou co
ntrax.

antracoide adx. 1. Semellante ntrax ou carbuncho. //

s.m. 2. ntrax pequeno.

antracoma s.m. Carbuncho, ntrax maligno.

antracmetro s.m. Instrumento para medi-la cantidade
de anhdrido carbnico que hai no aire.

antraconecrose s.f. Transformacin necrtica dun tecido

antro, en especial do antro mastoide.

maxilar.
paredes seas. // A. auricular. A cavidade timpnica. / A.
bucinoso. Labirinto. / A. cardial. Dilatacin anormal do
esfago preto do estmago. / A. de Highmore ou
maxilar. Gran cavidade ou seo do maxilar que comunica
coa fosa nasal. / A. de Valsalva ou mastoide. Espacio na
apfise mastoide do temporal que comunica co tmpano
e as celas mastoides. / A. de Willis ou pilrico. Pequeno
fondo de saco do estmago preto do ploro. / A.
etmoidal. O seo etmoidal. / A. timpnico. Antro
mastoide.

antroaticotoma s.f. Operacin de abri-lo antro e o tico

do labirinto.

antracose s.f. Variedade de pneumoconiose producida

antrocele s.f. Acumulacin de lquido no antro maxilar.

antrodinia s.f. Dor localizada nunha cavidade profunda

pola inhalacin de po de carbn e o seu depsito nos

pulmns. // A. lingual. Lingua negra ou glosofitia.

antrforo s.m. Supositorio, forma medicamentosa que se

nunha masa negra e seca. Tamn se di antranecrose.

antracosilicose s.f. Combinacin de antracose e silicose.

Asma dos mineiros.

antracoterapia s.f. Emprego de po de carbn en teraputica.

antractico-a adx. 1. Relativo antracose. 2. Relativo

ntrax ou afectado por el.

antral adx. Pertencente ou relativo a un antro, por

exemplo o antro gstrico. Tamn se di ntrico.

antralina s.f. Composto sinttico que se aplica topica-

do corpo.
funde temperatura do corpo.

antronalxia s.f. Dor no seo maxilar.

antronasal adx. Relativo antro maxilar e s fosas
nasais.

antropilorite s.f. Inflamacin do antro pilrico.

antropo- Prefixo do gr. nthropos, coa significacin de
home.

antropobioloxa s.f. Parte da antropoloxa que estudia o

home desde o punto de vista funcional ou dinmico.
Bioloxa do home

mente na pel como tratamento da dermatofitose, do

eccema crnico, da alopecia areata e doutras dermopatas. Tamn se di ditranol.

antropocntrico-a adx. Relativo teora do antropocen-

antranecrose s.f. Transformacin necrtica dun tecido

antropocentrismo s.m. 1. Doutrina que considera o

nunha masa negra e seca, gangrena seca. Antraconecrose.

home como o centro ou a medida do Universo. 2.

trismo, na que o home o centro do Universo.

antropfago-a

50

Doutrina que considera o Universo en termos de experiencias ou valores humanos.

antroposomatoloxa s.f. Suma de coecementos rela-

antropfago-a adx. e s.m. Que, ou aquel que come carne

antropotoma s.f. Anatoma humana.

antropoxenia s.f. Evolucin e desenvolvemento do

humana.

antropofaxia s.f. Canibalismo, costume que teen algns

pobos de comer carne humana.

antropofilia s.f. Tendencia de certos insectos a ataca-lo

home.

antropoflico-a adx. Dos mosquitos que prefiren os seres

humanos a outros animais.

antropofobia s.f. Temor patolxico compaa doutras

persoas. Tamn se di apantropa, misantropa.

antropfobo-a adx. Que odia ou evita os homes.

antropografa s.f. Rama da antropoloxa que trata da
distribucin xeogrfica das razas humanas, etnografa.

antropoide adx. 1. Que garda semellanza cos homes. //

s.m. 2. Grandes macacos superiores, son monos sen cola,
inclen: chimpanc, xibn, gorila e orangutn.

antroplogo-a s. Especialista en antropoloxa, antropoloxista.

antropoloxa s.f. Ciencia natural que ten por obxecto o

estudio e a clasificacin dos caracteres fsicos dos grupos
humanos.

antropoloxista s. Antroplogo.
antropometra s.f. Parte da antropoloxa que trata das
medidas e proporcins do organismo humano.

antropomtrico-a adx. Pertencente ou relativo antropometra ou relacionado con ela.

antropmetro s.m. Instrumento para medi-las dimensins do corpo.

antropomrfico-a adx. 1. Que semellante home. 2.

Pertencente ou relativo antropomorfismo.

antropomorfismo s.m. 1. Crenza ou doutrina que lle

atribe a Deus ou s deuses formas ou calidades
humanas. 2. Estado do esprito no cal o home representa
tdolos seres a semellanza del mesmo. 3. Tendencia para
considerar nas cousas da Natureza calidades humanas.

antropomorfo-a adx. e s.m. Que ten forma humana.

antropomorfoloxa s.f. Tratado da forma das diversas
partes do corpo do home.

antroponoma s.f. Ciencia que trata das leis do desenvolvemento humano en relacin co medio e con outros
organismos.

antroponosoloxa s.f. Nosoloxa humana.

antropopata s.f. Atribucin de paixns e sentimentos
humanos a outros seres ou obxectos non humanos.

antroposcopia s.f. Exame da configuracin externa do

home.

antroposofa s.f. Coecemento da natureza humana.

tivos corpo humano.

home.

antropoxeografa s.f. Rama da xeografa que estudia o

home e as sas relacins co ambiente.

antropozoico-a adx. Propio do tempo no que o home

apareceu na superficie da terra.

antropozoonose s.f. Enfermidade dos animais ou do

home que se pode transmitir dunha especie a outra.
Tamn se di zoonose.

antrosalpinxite s.f. Otite seca esclerosa.

antroscopio s.m. Instrumento para o exame de antros, o
maxilar especialmente.

antrostoma s.f. Apertura cirrxica dun antro para a sa

drenaxe.

antrotimpanite s.f. Inflamacin crnica purulenta do

antro mastoide e o odo medio.

antrotipo s.m. Biotipo.

antrotoma s.f. Abertura cirrxica dun antro.
anucleado-a adx. Que non ten ncleo ou un tecido non
celular.

anuclear adx. Que carece de ncleo, como as clulas que

perderon o ncleo, por exemplo os eritrocitos, ou sen
clulas. Tamn se di anucleado.

anulacin s.f. Acto ou efecto de anular. // A. retroactiva.

Mecanismo de defensa inconsciente polo que un individuo repite inversa un feito para anulalo cando o
considera inaceptable, ten carcter compulsivo e propio
da neurose obsesiva.

anular adx. 1. En forma de anel ou relativo a un anel. //

s.m. 2. Cuarto dedo da man.

anuloplastia s.f. Reparacin plstica dunha vlvula

cardaca.

anulorrafia s.f. Oclusin dun anel herniario ou saco por

medio de suturas.

anulorrafia s.f. Peche dun anel herniario mediante

suturas.

anurese s.f Inacapacidade para emitir urina. // A. anxioneurtica. A que ten por causa trastornos vasomotores./
A. calculosa. Supresin da urina por un clculo renal. /
A. falsa. A producida por obstruccin das vas urinarias,
retencin da urina na vexiga urinaria. / A. verdadeira. A
producida pola falta de segregacin no ril. Tamn se di
anuria.

anuria s.f. Supresin ou diminucin da segregacin da

urina. Tamn se di anurese.

anuro-a adx. Que non ten cola.

51

anxioqueratose

anuros s.m.pl. Anfibios caracterizados por te-la cabeza

anxioedema s.m. Alteracin do sistema vasomotor que

fundida co corpo, sen pescozo e sen rabo, como os sapos

e as ras.

produce vasoespasmo ou vasoparlise e edema, edema

anxioneurtico, anxioneuroedema.

anusite s.f. Inflamacin do ano.

anxete s.f. Vasculite, inflamacin dun vaso sanguneo

anxioestenose s.f. Estreitamento dun ou varios vasos

(arterite, flebite) ou dun vaso linftico (linfanxite).

anxi- Prefixo que indica relacin cos vasos sanguneos ou

linfticos.

anxiectasia s.f. Dilatacin dun vaso sanguneo ou linftico.

anxiectsico-a adx. Caracterizado pola presencia de

vasos dilatados.

anxiectoma s.f. Reseccin dun segmento dun vaso

sanguneo.

anxietas tibiarum (lat.) Estado doloroso ou de intranquilidade que obriga a cambios continuos na posicin dos
membros inferiores, por culpa do aumento da sensibilidade muscular.

anxina s.f. 1. Grave dor constrictiva, dor producida por

sanguneos.

anxiofibrose s.f. Fibrose das paredes dos vasos sanguneos.

anxiografa s.f. Radiografa dos vasos sanguneos

despois da inxeccin endovenosa dun contraste opaco. //
A. por subtraccin dixital. A radiografa asistida por
ordenador que permite ve-lo sistema cardiovascular,
realizando das radiografas, unha sen contraste e outra
despois da administracin endovenosa dunha substancia
radioopaca. A computadora permite a fusin das das
radiografas e a eliminacin das imaxes que non conteen
contraste que corresponden s tecidos brandos e s sos.

anxiogrfico-a adx. Relacionado coa anxiografa.

anxiograma s.m. Anxiografa.
anxilise s.f. Obliteracin dun vaso sanguneo como
ocorre cos vasos do cordn umbilical no neonato.

isquemia, a mis comn, a anxina de peito por isquemia

miocrdica. 2. Termo popular para designar dor na gorxa
debido a amigdalite.

anxilito s.m. Formacin calcaria nun vaso sanguneo;

anxiniforme adx. Que se manifesta en forma de anxina.

anxinoide adx. Semellante a unha anxina, especialmente

anxioloxa s.f. Parte da medicina que estudia os vasos

anxina de peito.

anxinoso-a adx. Pertencente ou relativo anxina.

anxio- Prefixo que indica relacin cos vasos sanguneos
ou linfticos.

arterilito nun vaso arterial, fleblito nun conducto

venoso.
sanguneos e linfticos.

anxioma s.m. Tumoracin debida proliferacin de

vasos sanguneos ou linfticos.

anxiomalaca s.f. Abrandamento das paredes dos vasos

con perda da elasticidade normal da capa media.

anxioblasto s.m. Clula e tecido embrionario dos que

anxiomatoide adx. Semellante a un tumor de orixe

derivan as clulas sanguneas embrionarias e o endotelio

vascular.

anxiomatose s.f. Estado patolxico caracterizado pola

anxioblastoma s.m. Tumor do sistema nervioso central

formado por vasos sanguneos. Hemanxioblastoma.

anxiocardeite s.f. Inflamacin do corazn o dos grandes

vasos.

anxiocardiografa s.f. Radiografa que se realiza inxectando por va endovenosa unha substancia radioopaca
para ve-lo corazn e os grandes vasos. Tamn se di
cardioanxiografa.

anxiocardiopata s.f. Enfermidade que afecta o corazn

e os grandes vasos.

anxiocintico-a adx.Vasomotor, que induce contraccin

ou dilatacin dos vasos.

anxiodinia s.f. Dor nun vaso sanguneo.

anxiodisplasia s.f. Dilatacin dexenerativa do sistema
vascular.

anxiodistrofia s.f. Defecto na formacin ou no crecemento do sistema vascular.

vascular.
presencia de mltiples anxiomas.

anxiomegalia s.f. Agrandamento dos vasos sanguneos

ou linfticos.

anxiomiopata s.f. Calquera enfermidade dos vasos que

afecta a capa muscular.

anxioneuroedema s.m. Anxioedema.

anxioneurose s.f. Vasoneurose, enfermidade ou lesin do
centro vasomotor.

anxiopata s.f. Calquera enfermidade dos vasos sanguneos ou linfticos. Tamn se di anxiose.

anxioplastia s.f. Cirurxa reparadora dos vasos sanguneos.

anxioqueratoma s.m. Enfermidade da pel caracterizada

pola proliferacin de tumores anxiomatosos e engrosamento da capa crnea.

anxioqueratose s.f. Estado patolxico caracterizado

pola presencia de mltiples anxioqueratomas.

anxiosarcoma

anxiosarcoma s.m. Neoplasia maligna da mama e da pel

orixinada por clulas endoteliais dos vasos sanguneos.

anxioscopia s.f. Exame dos vasos cun microscopio ou

dos vasos retinianos cun oftalmoscopio.

anxiose s.f. Anxiopata.

anxiosocopio s.m. Microscopio adaptado para estudiar
vasos capilares.

anxiotensina s.f. Substancia con actividade vasoconstrictora producida pola accin enzimtica da renina sobre un
anxiotensinxeno. // A. II. Forma fisioloxicamente activa
da anxiotensina, un potente axente vasopresor e estimulante da produccin e liberacin de aldosterona.

anxiotribo s.m. Instrumento empregado para deter unha

hemorraxia esmaga-lo vaso e os tecidos que o rodean.

anxiotripsia s.f. Tcnica para deter unha hemorraxia

mediante o uso do anxiotribo.

aorta s.f. Arteria grande de tipo elstico, que constite o

tronco principal do sistema arterial sistmico. Sae do
ventrculo e remata a nivel da IV vrtebra lumbar, onde
se bifurca para forma-las ilacas primitivas. As sas
partes son: aorta ascendente, arco ou caxato artico e
aorta descendente cunha porcin torcica e outra abdominal.

aortactia s.f. Aortoestenose.

aortalxia s.f. Dor na rexin da aorta debida a aneurisma
ou outra patoloxa da arteria.

aortarctia s.f. Aortostenose.

aortectase s.f. Dilatacin ou aneurisma da aorta.
aortectoma s.f. Extirpacin dun segmento da aorta.
aorteurisma s.f. Aneurisma ou dilatacin da aorta.
aortismo s.m. Tendencia constitucional a padecer enfermidades da aorta. // A. abdominal. Aneurisma pantasma,
estado no que a aorta palpable e o doente se queixa das
sas pulsacins.

aortite s.f. Inflamacin da aorta.

aortoclase s.f. Rotura da aorta. Tamn se di aortorrexe.
aortocoronario-a adx. Pertencente ou relativo aorta e
s arterias coronarias ou que as comunica.

aortoestenose s.f. Estreiteza ou estenose da aorta.

aortografa s.f. Radiografa da arteria aorta despois da
inxeccin de contraste iodado hidrosoluble, mediante
tcnicas de cateterizacin.

aortograma s.m. Placa radiogrfica obtida por aortografa.

aortlito s.m. Clculo ou depsito calcario na aorta.

aortomalaca s.f. Abrandamento anormal da aorta.
aortopata s.f. Afeccin da aorta.
aortoptose s.f. Desprazamento da aorta abdominal cara
abaixo.

52

aortorrafia s.f. Sutura da aorta.

aortorrexe s.f. Aortoclase.
aortosclerose s.f. Esclerose da aorta.
aortostenose s.f. Estreiteza ou estenose da aorta.
aortotoma s.f. Incisin na aorta.
aosmia s.f. Anosmia.
apaconitina s.f. Base txica derivada da aconitina.
apalestesia s.f. Palanestesia.
apaloniquia s.f. Alteracin das unllas caracterizada pola
falta de cornificacin.

apalpable adx. Que se pode apalpar. Tamn se di

palpable.

apalpar v. Tocar varias veces a algun ou algo con certa

presin dos dedos para examinalo, exploralo, recoecelo,
ou por pracer ou entretemento. Tamn se di palpar.

apancretico-a adx. Que non ten relacin co pncreas

ou debido sa ausencia.

apancria s.f. Falta do pncreas.

apandria s.f. Aversin morbosa sexo masculino.
apantropa s.f. Antropofobia, misantropa.
aparaltico-a adx. Que non presenta parlise.
aparatiroidismo s.m. Ausencia ou deficiencia das glndulas paratiroides. Tamn se di aparatirose

aparatirose s.f. Aparatiroidismo.

aparello s.m. 1. Conxunto de elementos que actan en
conxunto para realizar unha funcin. 2. Instrumento ou
conxunto de instrumentos adaptados cun fin especial. 3.
Apsito, vendaxe ou mquina que se aplica corpo co fin
de curar unha enfermidade ou lesin, ou corrixir unha
deformidade. // A. acstico, biliar, circulatorio, dixestivo, xenitourinario ou uroxenital, respiratorio, visual
ou vocal. Conxunto de partes e rganos que realizan as
diversas funcins expresadas por estes termos. / A.
contador de Burker. Modificacin do contaclulas de
Thoma-Zeiss, no que hai das cmaras cubertas por un s
cobreobxectos, co que se poden contar simultaneamente
as clulas brancas e vermellas. / A. de Beckmann.
Aparello que determina o peso molecular dunha solucin
diminundo o punto de conxelacin ou elevando o punto
de ebulicin. / A. de Clover. Utensilio empregado na
administracin do ter ou cloroformo. / A. de FellDwyer. Instrumento para practica-la respiracin artificial
e preve-lo colapso dos pulmns nas operacins de trax.
/ A. de Finsen. Sistema de lentes para a aplicacin dos
raios ultravioleta en fototerapia. / A. de Golgi. Rede
intracelular de fibras finsimas que se tinguen de negro co
cido smico e se destre polos disolventes dos lipoides,
/ A. de Kirschner. Aparello empregado para a traccin
esqueltica nas fracturas da perna. / A. lagrimal. Glndula, canalculos e saco lacrimais. / A. psquico.
Concepto de Freud usado como modelo terico para

53
explica-la estructuracin do psiquismo humano en
sistemas (consciente, preconsciente, inconsciente) e
instancias (eu, supereu, ello), e as formas de circulacin
e regulamentacin da enerxa psquica.

aparente adx. 1. Que se amosa vista. Patente. 2. Simulado, que parece certo e non o . 3. Semellante, non real.
V. morte aparente.
apareunia s.f. Imposibilidade para a prctica do coito.

apata s.f. Ausencia de emocin con actividade reducida,

impasibilidade ou indiferencia afectiva.

apatismo s.m. Lentitude para responder s estmulos,

oposto a eretismo.

apatxeno-a adx. Non patxeno.

apatropina s.f. Substancia txica derivada da atropina
pola accin do cido ntrico.

apeidose s.f. 1. Modificacin progresiva das manifestacins caractersticas dunha enfermidade. 2. Mecanismo
polo que causas distintas provocan unha mesma lesin.

apeirofobia s.f. Temor morboso infinito.

apendalxia s.f. Dor na rexin do apndice, apendicite
falsa.

apendicalxia s.f. Apendalxia.

apndice s.m. Parte adherida a unha estructura principal,
especificamente o apndice vermiforme // A. auricular.
Prolongacin cara a diante dunha aurcula cardaca. / A.
cecal. Apndice vermiforme. / A. da pel. Pelos, unllas,
glndulas sebceas e sudorparas. / A. de Morgagni.
Lobo piramidal da glndula tiroide. / A. do cerebro. A
glndula pituitaria. / A. do feto. Amnio, saco vitelino,
placenta membranosa e cordn umbilical. / A. do fgado.
Lmina do tecido conxuntivo fibroso na parte posterior
do extremo esquerdo do fgado. / A. do ollo. Cellas,
plpebras, pestanas, aparello lacrimal e conxuntiva. / A.
do ovario. O paraovario. / A. do testculo. Resto do
conducto de Mller en forma de quiste, inserto na cabeza
do epiddimo ou dun oviducto. / A. ensiforme. A apfise
xifoide. / A. epiploico. Bolsas peritoneais unidas intestino groso, que conteen graxa. / A. inactivo. Apndice
cecal que ser extirpado non amosa sinais de inflamacin, anda que o doente sufrira ataques de apendicite
manifestos. / A. residual. Porcin de apndice que queda
despois do absceso do rgano tratado pola drenaxe. / A.
uterinos. Ligamentos, ovarios e trompas. / A. vermicular. Apndice vermiforme. / A. vermiforme. Divertculo do cego, en forma de verme. / A. xifoide. Apfise
xifoide do esterno.
apendicectasia s.f. Dilatacin do apndice.

aperistico-a

apendicite s.f. Inflamacin do apndice vermiforme.

Tamn se di apofiste, epitiflite, ecfiadite. // A.
aguda. Inflamacin aguda do apndice debida a infeccin bacteriana, que pode ser precipitada por obstruccin
da luz por un fecalito, que cursa con dor clica no
cadrante inferior dereito e acostuma ir acompaada de
reaccin peritoneal. / A. crnica. Persistencia dos
sntomas debido a adherencias fibrosas cicatriciais logo
da remisin dunha apendicite aguda. / A. esquerda ou
sinistra. Forma na que os sntomas son mis pronunciados na parte esquerda do abdome, pola excesiva lonxitude do apndice, disposto transversalmente. / A. estercorcea. A producida por materias fecais na luz do
apndice. / A. txica ou toxmica. Forma moi aguda de
apendicite con repercusin grave do estado xeral por
septicemia, ademais das complicacins peritoneais. / A.
verminosa. Apendicite debida presencia de vermes no
apndice.

apendicocecostoma s.f. Operacin de drena-lo apndice no cego.

apendicocele s.f. Hernia do apndice.

apendicoenterostoma s.f. Formacin dunha abertura
artificial entre o apndice e o intestino. Tamn se di
apendicostoma.

apendicografa s.f. Radiografa do apndice cecal.

apendiclise s.f. Operacin de libera-lo apndice das
sas adherencias na apendicite crnica.

apendicolitase s.f. Presencia de clculos na luz do

apndice.

apendiclito s.m. Concrecin de moco, bacterias e

elementos celulares ou de materia fecal que se descobre
s veces no interior do apndice inflamado.

apendicopata s.f. Afeccin do apndice.

apendicose s.f. Apendicopata, especialmente a dexenerativa non inflamatoria.

apendicostoma s.f. Formacin dunha anastomose entre

o apndice e o intestino. Tamn se di apendicoenterostoma.

apendicotoma s.f. Apendicectoma.

apendiculorradiografa s.f. Apendicografa.
apepsia s.f. Abolicin ou diminucin do poder dixestivo,
do estmago especialmente. Tamn se di aquilia. // A.
aclorhdrica. Falta de segregacins dixestivas do estmago. / A. histrica ou nerviosa. Anorexia nerviosa.

apepsinia s.f. Ausencia de pepsina ou pepsinxeno nas

segregacins gstricas.

apendicectoma s.f. Extirpacin cirrxica do apndice

vermiforme. Tamn se di apendectoma, apendico-

apercepcin s.f. Comprensin, facultade de interpretar

toma, ecfiadectoma, epitiflectoma, prosfisectoma.

aperidico-a adx. Sen perodos definidos ou regulares,

apendicemia s.f. Septicemia de orixe apendicular.

apendicismo s.m. Enfermidade crnica do apndice

vermicular e os tecidos que o rodean.

calquera contido psquico.

aplicado a un galvanmetro.

aperistico-a adx. Sen peristeo, que se practica sen

deixar peristeo.

aperistalse

aperistalse s.f. Ausencia de peristaltismo. Tamn se di

aperistaltismo.

aperitivo-a adx. 1. Que abre paso, que restablece a liberdade das vas dixestivas, purgante suave. 2. Estimulante
do apetito.

apersonificacin s.f. Ilusin na que a persoa se identifica con outra.

apertmetro s.m. Aparello para medi-lo ngulo de abertura dos obxectivos microscpicos.

apetito s.m. Desexo consciente de satisfacer necesidades

fsicas ou metais, especialmente de alimentarse.

apexiano-a adx. Apical.

apexgrafo s.m. Instrumento para localiza-lo vrtice
dunha raz dental. Tamn se di apexgrafo.

apical adx. Relativo unha punta ou vrtice ou localizado

entre eles.

apicectoma s.f. Escisin dun vrtice (dunha raz dental,

do vrtice pulmonar ou do rochedo do temporal).

apicite s.f. Inflamacin dun vrtice (pulmonar, dentario

ou do rochedo do temporal).

apicnomorfo-a adx. Das clulas nerviosas que non teen

elementos cromatfilos agrupados dun modo compacto.

apiclise s.f. Operacin de despega-la folla parietal da

54

apituitarismo s.m. Estado producido pola atrofia ou

extirpacin total do corpo pituitario. Tamn se di enfermidade de Simmonds.

aplacentario-a adx. Que non ten placenta.

aplantico-a adx. Sen aberracin de esfericidade.
aplanatismo s.m. Calidade de aplantico.
aplasia s.f. Desenvolvemento incompleto ou defectuoso
dun rgano ou dun tecido, atrofia, axenesia, hipoplasia.

aplsmico-a adx. Que non contn protoplasma.

aplestia s.f. Fame insaciable, voracidade, acoria.
apnea s.f. Ausencia de respiracin. Tamn se di
apneustia.

apneumatose s.f. Colapso dos alvolos pulmonares.

Tamn se di atelectasia.

apneumia s.f. Falta conxnita dos pulmns.

apneuse s.f. Forma anormal de respiracin consecutiva
escisin da porcin superior da ponte (centro pneumotxico) consistente en que a inspiracin moi longa e a
expiracin curta.

apneustia s.f. Apnea.

apo- Prefixo do gr. ap, que significa: orixe ou derivacin,
separacin, declinacin ou remisin, conclusin.

pleura que rodea o vrtice dun pulmn tuberculoso e

replecin da cavidade por autoplastia muscular ou
adiposa ou por plombaxe, provocando desta maneira o
esmagamento do vrtice pulmonar. Tamn se di pneumlise extrapleural, operacin de Tuffier.

apoaconitina s.f. Apaconitina.

apoatropina s.f. Apatropina.
apobiose s.f. Morte, especialmente a morte local dunha

apicostoma s.f. Operacin de practicar unha abertura a

apocamnose s.f. Fatigabilidade excesiva na miastenia ou

travs da enxiva e o maxilar ata a raz dun dente, para

escindila.

apicotoma s.f. Puncin do vrtice do rochedo do

temporal ou dunha raz dental. Tamn se di apicectoma.

apinealismo s.m. Estado producido pola ausencia da

glndula pineal.

apiol s.m. Esencia obtida do perexil, (apium sativum),

empregada nas alteracins menstruais. Tamn se di
alcanfor do perexil.

apiolina s.f. Principio derivado do perexil: emenagogo.

apixeno-a adx. Que non produce pus.
apirexia s.f. Ausencia de febre.
apirxeno-a adx. Que non produce febre.
apisinacin s.f. Envelenamento pola picadura das
abellas.

apiterapia s.f. Emprego teraputico do veleno das

abellas. Tamn se di melisoterapia.

parte do organismo.
noutros estados.

apocarterese s.f. Suicidio por inanicin.

apocatarse s.f. Purgacin, evacuacin en calquera
sentido, catarse.

apocatstase s.f. Retorno a un estado anterior, especialmente remisin ou regresin dun absceso ou tumor.

apcema s.f. Tisana composta.

apocenose s.f. 1. Evacuacin ou fluxo aumentado de
sangue e outros humores. 2. Evacuacin parcial.

apociese s.f. Fin da xestacin, parto.

apocleise s.f. Anorexia, aversin comida.
apocodena s.f. Alcaloide derivado da codena por
subtraccin de auga // A. (Clorhidrato de). Sal de
apocodena, expectorante, emtico, de calidades anlogas
s da codena.

apcope s.m. Ferida con perda de substancia, amputacin, fractura con perda de so.

apitoxina s.f. Fraccin activa do veleno das abellas. Elec-

apcrino-a adx. Dun tipo de segregacin na que unha

troforeticamente demostrouse que contn histamina,

toxinas, hialuronidase e outras protenas activas.

porcin do protoplasma celular se desprende e se incorpora s productos segregados.

55

apocromtico-a adx. Sen cor, sen aberracin cromtica

nin de esfericidade.

apodacrtico-a adx. Que cohibe as bgoas.

apodctilo-a adx. Sen concurso directo dos dedos.
Tamn se di apodactlico.

apodemialxia s.f. Desexo patolxico de abandona-lo

fogar ou a patria, oposto a nostalxia.

apodeshidrase s.f. Apofermento da deshidroxenase.

apodia s.f. Ausencia de ps.
apoenzima s.m. Parte proteica dun enzima que necesita
do coenzima para formar un enzima completo, en
contraste coa porcin non proteica.

apoeritena s.f. Substancia do zume gstrico normal, que

se combina coa cianocobalamina para formar eritena.

apofermento s.m. Apoenzima.

apoferritina s.f. Protena da parede intestinal que participa na primeira etapa da absorcin do ferro contido nos
alimentos, precursora da ferritina.

apofilctico-a adx. Relativo apofilaxe.

apofilaxe s.f. Diminucin da capacidade inmune dos
lquidos corporais, como se observa na fase negativa do
tratamento con axentes inmunizantes. Inmunodepresin.

apfise s.f. Prominencia ou sobrecrecemento natural de

so que serve para a insercin dun msculo. // A. acromial. Acromio. / A. alveolar. Bordo do maxilar que
contn os dentes. / A. articulares superiores e inferiores. Apfises das caras superior e inferior das vrtebras, que serven para articularse entre si. / A. basilar.
Corpo basilar, proxeccin do so occipital por diante do
buraco deste mesmo nome, que se articula co esfenoide.
/ A. capitular. Cara articular do corpo dunha vrtebra
que se articula coa cabeza dunha costela. / A. cigomtica. 1. Eminencia por medio da que o maxilar se articula
co so cigomtico. 2. Apfise da porcin escamosa do
so temporal, que forma unha proxeccin delgada que se
articula co so cigomtico e constite o arco cigomtico
ou cigoma. / A. coracoide. Proxeccin en forma de pico
de corvo no ngulo lateral e superior da escpula. / A.
coronoide. 1. Grande eminencia ancha no extremo superior do cbito diante do olcrano. 2. Prominencia cnica
que ascende dende a parte superior e anterior da rama da
mandbula. / A. costal. Apfise transversa das vrtebras
lumbares. / A. costiforme. Apfise unciforme. / A. espiosa. Porcin de vrtebra que se proxecta cara a atrs
dende o arco, dando insercin s msculos. / A. estiloide.
1. Eminencia cnica detrs da cabeza do peron. 2.
Proxeccin na parte externa do extremo inferior do radio
e outra no lado interno do extremo inferior do cbito. 3.
Espia longa que se estende cara a abaixo dende a superficie ou cara inferior do so temporal. / A. frontal. 1.
Apfise do bordo anterior do maxilar, que se articula coa
escotadura etmoidal do frontal. A lmina sea do bordo
anterosuperior do so cigomtico que contribe formacin da rbita. 2. Apfise ascendente do so cigomtico

aponeurosite
que se une coa apfise cigomtica do so frontal. / A.
frontosfenoidal. Apfise frontal. / A. mamilar. 1. Tubrculo en cada apfise articular superior das vrtebras
lumbares. 2. Bulbo olfactivo. / A. mastoide. Proxeccin
cnica na base da porcin mastoide do so temporal. / A.
odontoide. Apfise do axe, semellante a un dente, que se
articula co atlas. / A. orbitaria. 1. Extremos interno e
externo do arco orbitario do so frontal. 2. Apfise
frontal. / A. palatina. Apfise na cara interna do so
maxilar, que forma parte do padal seo. / A. temporal.
ngulo posterior por medio do que o so cigomtico se
articula coa apfise cigomtica do temporal. / A. transversa. Apfise situada a cada lado nas vrtebras. / A.
unciforme. 1. Proxeccins en forma de gancho situadas
no etmoide e no so ganchudo do carpo. 2. Especie de
gancho no extremo anterior da circunvolucin do hipocampo. / A. vocal. Apfise da cartilaxe aritenoide, no que
se insire un ligamento vocal. / A. xifoide. Apfise situada
na parte inferior do esterno. / A. xugular. Apfise do
occipital no buraco xugular.

apofisite s.f. Inflamacin de calquera apfise.

apoflegmtico-a adx. Que promove a expulsin de
mucosidades ou flegmas das vas areas. Tamn se di
bquico, expectorante.

apogalactia s.f. Desteta.

apogamia s.f. Reproduccin asexual, partenoxnese.
apolar adx. Que non pose prolongacins, aplicado a
certas clulas nerviosas embrionarias que non comezaron
a desenvolvelas.

apolepismo s.m. Escamacin.

apolepse s.f. Supresin dun acto natural, cesacin dunha
funcin.

apolexe s.f. Vellez, decrepitude.

apomixe s.f. Apogamia, partenoxnese.
apomorfina s.f. Alcaloide, derivado da morfina por
deshidratacin, que se emprega como relaxante en inxeccins hipodrmicas. // Clorhidrato de a. Composto cristalino agrisado, de propiedades idnticas s da apomorfina.

aponeurectoma s.f. Escisin da aponeurose dun

msculo.

aponeuroloxa s.f. Tratado que recolle os coecementos

relativos s aponeuroses.

aponeurorrafia s.f. Sutura de calquera aponeurose.

Tamn se di fasciorrafia.

aponeurose s.f. Vaa fibrosa aplanada ou expansin

tendinosa que serve de orixe ou inserccin dos msculos
anchos ou planos. Para outros msculos son membranas
fibrosas de envoltura e denomnanse fascias.

aponeurosite s.f. Inflamacin dunha aponeurose.

aponeurotoma

aponeurotoma s.f. 1. Seccin dunha aponeurose, especialmente da plantar. Tamn se di fasciotoma. 2. Diseccin ou estudio das aponeuroses.

aponia s.f. 1. Analxesia. 2. Sen fatiga.

aponoia ou aponea s.f. Amencia.
apoplasmia s.f. Deficiencia do plasma sanguneo.
apoplectiforme adx. Semellante apoplexa, aplicado s

56

apotanasia s.f. Prolongacin da vida, acto de pospoer a

morte, contrario eutanasia.

apotelesma s.f. Fin dunha enfermidade.

apotema s.f. Precipitado causado nunha infusin polo
fervor prolongado ou o contacto co aire.

aptese s.f. 1. Reduccin dunha fractura ou luxacin. 2.

Reposicin do cordn umbilical prolapsado.

ataques de curta duracin que se observan na parlise

xeral, esclerose en placas, etc., sen verdadeira hemorraxia cerebral. Tamn se di apoplectoide.

poto-a adx. Que non bebe alcohol, abstemio.

apotoxina s.f. Veleno que produce sntomas de anafilaxe.

apoplectoide adx. Apopletiforme.

apoplexa s.f. 1. Accidente cerebrovascular e a sa sinto-

apotrfico-a adx. Que medra nun extremo, aplicado a

matoloxa, producido por embolia ou hemorraxia cerebral. 2. Extravasacin do sangue nun rgano.

apotropaico-a adx. Profilctico, no sentido de preve-las

apoprotena s.f. Parte proteica das lipoprotenas.

apopsiquia s.f. Esvaecemento, desmaio, sncope.
apoptose s.f. 1. Fagocitose de elementos celulares frag-

apoxemena s.f. Substancia extrada dunha cavidade

mentados. 2. Cada do pelo ou cotras.

aporinose s.f. Enfermidade carencial ou avitaminose.

aporioneurose s.f. Neurose de angustia.
aporisma s.m. 1. Equimose. 2. Hematoma subcutneo
que se forma na sangra cando non coincide a seccin da
vea coa seccin cutnea.

aporrinose s.f. Epistaxe.

aporripse s.f. Lanzamento das roupas da cama, sntoma
observado nos estados de delirio.

aposepse s.f. Putrefaccin completa.

aposfacelose s.f. Gangrena seca por excesiva compresin
dunha vendaxe.

aposia s.f. Ausencia de sensacin de sede. Tamn se di

adipsia.

aposicia s.f. Repugnancia polos alimentos, anorexia.

aposicin s.f. 1. O feito de poer en contacto. 2. Condicin de estar colocados ou situados xuntos os rganos
adxacentes.

apostico-a adx. Que dimine o apetito, que produce

repugnancia pola comida.

apsito s.m. Material de cura que se aplica enriba dunha

lesin xeralmente con fins de proteccin.

aposoma s.m. Inclusin citoplasmtica producida pola

clula mesma.

apospstico-a adx. Revulsivo, derivativo.

apostase s.f. 1. Formacin dun absceso. 2. Final ou crise
dunha enfermidade.

apostema s.f. Absceso. // A. acuosa. Hidrartrose.

apostia s.f. Ausencia de prepucio.

Tamn se di anafilotoxina.
certas clulas.
malas influencias, con amuletos por exemplo. Tamn se
di apotropiaco.
periodontal no tratamento da periodontite.

apoxese s.f. Raspado, curetaxe.

aprctico-a adx. Relativo apraxia. Tamn se di aprxico.

apraxia s.f. Alteracin dos movementos voluntarios sen

que existan defectos dos efectores centrais ou perifricos,
de xeito que os doentes non poden executar movementos
cun fin determinado (por exemplo, a actividade xestual)
anda que teen preservadas a sensibilidade e a coordinacin muscular. // A. aferente. Defecto aprxico debido
interrupcin das normais aferencias cutneo-cinestsicas
sobre as que se sustenta a organizacin xestual. Tamn se
di apraxia cinestsica, apraxia posicional. / A. bucofonatoria. Apraxia que afecta os xestos orais e fonatorios
normais da fala. / A. constructiva. Desorganizacin ou
incapacidade de realizar xestos encamiados realizacin de tarefas de copia de modelos ou de debuxo espontneo, as como tamn a construccin con cubos, bloques
de madeira, paos, etc. / A. da marcha. Incapacidade na
realizacin do programa de movementos integrado no
acto da marcha. / A. da fala. Apraxia bucofacial que
afecta s xestos da fala. / A. do tronco. Incapacidade
para o manexo adecuado da motricidade do tronco no
espacio, por exemplo en relacin coa cama. / A. do
vestido ( ou de vestirse). Desorganizacin dos xestos
que concirnen selectivamente acto de vestirse, que nos
casos puros presntase en ausencia de apraxia ideatoria
ou ideomotriz. / A. oculomotora de Cogan. Ausencia
conxnita da mirada lateral conxugada que se compensa
mediante un xiro violento da cabeza no sentido desexado,
para contrarresta-lo desprazamento pasivo que sofren os
globos oculares en sentido oposto e despois a cabeza
retorna posicin primitiva.

aprehensin s.f. Proceso polo que un obxecto relativamente simple se converte en contido mental.

aprensin s.f. Temor dun perigo inminente.

57

apretans s.m. Aparello que serve para exercer constriccin continua nunha ligadura.

aproccia s.f. Imperforacin do ano. Tamn se di aproctia.

aprosexia s.f. Incapacidade para fixa-la atencin e
preguiza intelectual debidas a defectos neurosensoriais
ou a debilidade mental.

aprosodia s.f. Ausencia na linguaxe do ton e ritmo, e das

variacins normais do acento.

aprosopia s.f. Falta parcial ou completa da cara.

apselafesia s.f. Ausencia das sensacins tctiles superficiais con conservacin das profundas.

apsiquia s.f. 1. Falta ou perda do coecemento. 2. Esvaecemento ou desfalecemento.

apsitiria s.f. Perda da facultade de bisbar.

aptialia s.f. Carencia ou falta de saliva. Xerostoma.
Tamn se di aptialismo e asialismo.

apudoma s.m. Tumor de clulas do sistema APUD en

diferentes rganos secretores de hormonas (catecolaminas e os seus precursores).

apus s.m. Monstro fetal que non ten ps, feto podo.
aqueilia s.f. Ausencia de beizos.
aqueiria s.f. Ausencia de mans, aquiria.
aquilanemia s.f. Anemia pola aquilia gstrica, anemia
aqulica.

aquilia s.f. Falta ou deficiencia de quilo. // A. gstrica

hemorrxica. Falta do zume gstrico e presencia de
sangue microscpico no estmago. / A. pancretica.
Falta ou defecto da segregacin pancretica.

aquilobursite s.f. Inflamacin e engrosamento das

bolsas redor do tendn de Aquiles, especialmente da
bolsa sinovial situada diante deste.

aquilodinia s.f. Dor do tendn de Aquiles. Enfermidade

de Albert.

aquilorrafia s.f. Operacin de sutura-lo tendn de

Aquiles.

araa

arabinosa s.f. Azucre de goma, hidrato de carbono cristalizable, que se obtn da pectina dos vexetais e se utiliza
na preparacin de medios de cultivos.

arabinose s.f. Intoxicacin pola arabinosa que produce,

ordinariamente, nefrose.

arabinosido de citosina s.m. Citarabina.

arabinosuria s.f. Presencia de arabinosa na urina.
arabita s.f. Substancia cristalizable doce, obtida reducindo a arabinosa pola amlgama de sodio, que non
reduce a solucin de Fehling.

arabitol s.m. Alcohol obtido a partir da reduccin da

arabinosa.

aracnidismo s.m. Intoxicacin sitmica producida pola

picadura de araas velenosas. Tamn se di aracnoidismo.

aracnite s.f. Inflamacin da aracnoide, de orixe bacteriana, qumica ou neoplsica, leptomeninxite externa,
meninxite serosa. Tamn se di aracnoidite.

aracnodactilia s.f. Dedos de araa, lonxitude esaxerada

dos dedos da man e do p, con delgadeza dos sos.
Tamn se di dolicostenomelia, sndrome de Marfan.

aracnofobia s.f. Temor morboso s araas.

aracnogastria s.f. Ventre de araa, protuberancia do
abdome, especialmente a ascite, en persoas fracas.

aracnoide s.f. Membrana serosa mennxea central, entre

a piamter e a duramter, separada da membrana mis
interna polo espacio subaracnoide. Tamn se di
membrana media, meninxe serosa.

aracnoidismo s.m. Envelenamento por picadura de arcnidos.

aracnoidite s.f. Aracnite.

aracnoidose s.f. Alteracin da aracnoide, de carcter
dexenerativo.

aracnolisina s.f. Principio activo hemoltico do veleno

das araas.

aracnopa s.f. Aracnoide e piamter consideradas como

un s rgano, piaracnoide

aquilotenoma s.f. Divisin cirrxica do tendn de

aracnopsia s.f. Visin de moscas voantes semellantes

Aquiles. // A. plstica. Elongacin do tendn de Aquiles

por unha operacin plstica.

arame s.m. Fo de metal flexible empregado en cirurxa

aquimia s.f. Ausencia de quimo.

Ar Smbolo do argon.
arabana s.f. Azucre da goma arbiga.
arabanase s.f. Enzima que cataliza a hidrlise da arabana
ou arabinosa.

arabina s.f. Hidrato de carbono amorfo que, unido

calcio, potasio ou manganeso, o principal compoente
da goma arbiga. Tamn se di cido arbico, goma
carbohidratada.

tea de araa. Tamn se di miiodesapsia.

como medio de sutura, de suxeicin de fragmentos seos,
tratamento dos aneurismas, ortodoncia, etc. // A. de Kirschner. Arame de aceiro para a transfixin e traccin
esquelticas das fracturas, introducido a travs das partes
brandas.

araa s.f. Arcnido do que hai numerosas especies que

teen todas quelceros ganchudos con glndulas velenosas. // A. vascular. Pequenas formacins telanxiectsicas constitudas por unha elevacin anxiomatosa no
centro do que parten, radialmente en tdalas direccins,
finsimos vasos ondulados.

rbore

rbore s.f. En medicina, estructura que recorda a ramificacin vexetal (rbore alveolar, porcin terminal alveolar
dun bronquolo, cino pulmonar). // . da vida do cerebelo. Aspecto arborescente que presentan as prolongacins da substancia gris e branca na seccin vertical dos
lobos do cerebelo.

arborescente adx. Que ten o aspecto ramificado dunha

rbore.

arborizacin s.f. Ramificacin terminal de certas expansins das clulas nerviosas. // A. dos vasos capilares.
Forma na que aparecen os vasos capilares por efecto
dunha inflamacin.

arcada s.f. 1. Estructura anatmica semellante a unha

serie de arcos, arco. 2. Nusea. // A. alveolar ou
dentaria. Curva formada pola serie de alvolos no bordo
libre dos maxilares superior e inferior. / A. de Flint. Serie
de arcos vasculares na base das pirmides renais. / A. de
Riolan. Anastomoses dos vasos intestinais no mesenterio.

arciforme adx. En forma de arco, arqueado, especialmente as fibras nerviosas do bulbo.

arco s.m. Porcin dunha lia curva, rgano ou porcin de

rgano desta forma. // A. abdominotorcico. Lia das
costelas falsas que marcan o lmite inferior do trax. / A.
anastomtico. Lia curva formada por dous vasos que se
anastomosan, como os vasos do mesenterio. / A. anterior
e posterior do atlas. Das lminas arciformes que coas
masas laterais constiten a vrtebra atlas. / A. articos.
Serie de cinco pares de arcos arteriais do embrin. / A.
branquiais. Catro pares de arcos cartilaxinosos do
embrin na rexin do colo. / A. cigomtico. O formado
polo pmulo e apfise cigomtica do temporal. / A.
crural. Ligamento de Poupart ou inguinal. / A. crural
profundo. Fita de fibras arqueadas diante da vaa dos
vasos femorais. / A. da aorta. Parte curva da aorta entre
as porcins ascendente e descendente (caxato). / A. de
Falopio. Ligamento de Falopio ou de Poupart. / A. de
fractura. Semicrculo de madeira que se coloca debaixo
das cubertas da cama dun ferido para preservalo do
contacto e peso daquelas. / A. de Treitz. Arco composto
pola arteria clica superior esquerda e a vea mesentrica,
situado entre a porcin ascendente do duodeno e o seu
bordo interno e o bordo do ril esquerdo. / A. dentario.
Arco formado polas apfises alveolares de cada mandbula, que contn os dentes e est cuberto pola enxiva ou
polas coroas dentarias. / A. do carpo. Pequenas arterias
anteriores e posteriores, que cruzan transversalmente o
pulso e anastomosan as arterias radical e cubital. / A. do
padal. Arco formado polo teito da boca dende os dentes
dun lado s do outro. / A. dunha vrtebra. Porcin
arqueada dunha vrtebra, que comprende o burato
espinal. / A. glosopalatino. Piar anterior do istmo das
fauces. / A. gtico. Arco do padal de elevacin anormal.
/ A. hemal. Arco formado polo corpo e a apfise dunha
vrtebra, un par de costelas e o esterno, e tamn a suma
de tales arcos. / A. hioide. O segundo arco bronquial que
persiste na apfise estiloide, o ligamento estilohioide e a

58
hasta menor do hioide. / A. malar. Arco cigomtico. / A.
mandibular. Arco branquial do que se desenvolven os
sos maxilares xunto co martelo e a bigornia. / A. nasal.
Arco formado polos sos e a apfise ascendente do
maxilar superior. / A. orbitario. Rebordo sante da
parede superior da rbita, que forma parte do so frontal
e termina a cada lado nas apfises orbitarias. / A. palatinos. Os piares das fauces, anterior ou glosopalatino e
posterior ou faringopalatino. / A. palmar profundo.
Arco arterial da palma da man, formado pola arteria
radial e a comunicante da cubital. / A. palmar superficial. Arco arterial palmar que forman a terminacin da
arteria cubital e unha rama da radial. / A. plantar. Arco
formado pola arteria plantar externa e a dorsal do p. / A.
pubiano. O formado pola ramas do isquion e do pube a
cada lado. / A. reflexo. Va nerviosa que segue a un acto
reflexo, constituda polo nervio aferente que leva o
impulso, o centro nervioso e o nervio eferente que o
conduce a un rgano perifrico. / A. senil. Xerontoxon,
opacidade amarelada da superficie da crnea pola dexeneracin adiposa das clulas corneais. / A. superciliar.
Eminencia sea arqueada na cara anterior do frontal
debaixo da eminencia frontal, correspondente cella.

arcocele s.f. Hernia ou prolapso do recto.

arcoplasma s.m. Substancia constitunte da esfera da
atraccin e de toda a figura acromtica.

arcoptose s.f. Prolapso do recto.

arcorraxia s.f. Hemorraxia polo recto ou ano.
arcorrea s.f. Fluxo ou derramo lquido polo ano.
arcosirinx s.f. 1. Fstula do ano. 2. Cnula anal.
arcostenose s.f. Estenose do ano ou recto: por exemplo
estreiteza cicatrizal.

arctacin s.f. Contraccin ou estreiteza dun conducto ou

orificio.

ardanestesia s.f. Termoanestesia.

ardencia ou ardenta s.f. Sensacin de calor, especialmente a producida pola esofaxite de refluxo.

ardente adx. Que queima, que produce unha sensacin

intensa de calor, febril. Tamn se di urente.

ardor s.m. Sensacin de calor intensa. // A. urinae. Dor

urente na uretra na miccin. / A. venereus. Desexo
sexual intenso. / A. ventriculi. Pirose.

rea s.f. 1. Superficie ou espacio limitado plano, zona. 2.

Zona irrigada por unha arteria ou innervada por un
nervio. 3. Parte dun rgano que pose unha funcin especial. 4. Zona sen pelo, alopecia.

area s.f. Clculo de pequeno tamao procedente do ril

ou da vexiga. // A. intestinal. Materia areosa composta
de xidos de cal e fsforo, bacterias, pigmentos biliares,
etc., formada no intestino, que vai acompaada de clicos
e evacuacin de mucosidades.

arola s.f. 1. Espacio diminuto ou intersticio entre as

fibras, lminas ou capilares de certos rganos ou tecidos.

59
2. Zona pigmentada, despigmentada ou eritematosa que
rodea algo.

areolite s.f. Inflamacin da arola mamaria.

areometra s.f. Determinacin da densidade dos corpos
lquidos por medio do aremetro. Tamn se di hidrometra.

aremetro s.m. Hidrmetro.

aretico-a adx. Que ten a propiedade de enrarecer ou
rarefecer, dilunte.

argambliopa s.f. Ambliopa debida prolongado

desuso da visin.

argon s.m. Elemento gasoso mis inerte da atmosfera.

Smbolo Ar. Peso atmico 39,94.

ariaritenoide adx. 1. Relativo s das cartilaxes aritenoides. // s.m. 2. Msculo.

ariepigltico-a adx. Aritenoepigltico.

aril- Prefixo que designa un radical orgnico derivado dun
composto aromtico, dos cales bencilo, fenilo ou naftilo
son algns dos mis importantes.

arquipalio
compostos de cadea pechada ou cclicos ou carbocclicos. 3. Substancia medicinal olorosa con propiedades
estimulantes: canela, xenxibre, esencias, etc.

arpn s.m. Instrumento empregado para extraer pequenas

porcins de tecido vivo para o seu estudio histolxico.

arqueado-a adx. En forma de arco.

arquencfalo s.m. 1. Cerebro primitivo. 2. Vescula cerebral anterior ou prosencfalo.

arquntero s.m. Intestino primitivo, cavidade formada

pola invaxinacin da vescula blastodrmica durante o
perodo da gstrula e que se abre polo blastoporo. Tamn
se di celenterio ou celentern.

arqueocito s.m. Clula libre ou ameboide.

arquetipo s.m. Tipo ou forma ideal, orixinal ou principal.
Tamn se di arquicentro, prototipo.

arquiblasto s.m. 1. Material formativo ou protoplasma

dun ovo. 2. Parte fundamental ou parenquimatosa das
capas blastodrmicas, distinta do parablasto ou porcin
accesoria ou conxuntiva.

arquiblastoma s.m. Tumor derivado da substancia

aristocardia s.f. Desviacin do corazn cara esquerda.

aristol s.m. Biioduro de timol, po vermello pardento,

arquiblstica ou parenquimatosa (mioma, neuroma,

epitelioma, etc).

usado como antisptico e desodorizante, sucedneo do

iodoformo.

arquicarion s.m. Ncleo do vulo fecundado.

arquicentro s.m. Arquetipo.
arquicerebelo s.m. Parte do cerebelo filoxeneticamente

aritenectoma s.f. Aritenoidectoma.

aritenoepigltico-a adx. Relativo cartilaxe aritenoide
e epiglote.

aritenoide adx. 1. En forma de funil. // s.m. 2. Msculo.

3. Cartilaxe aritenoide.

aritenoidectoma s.f. Escisin cirrxica dunha cartilaxe

aritenoide.

aritenoidite s.f. Inflamacin dos msculos ou cartilaxes

aritenoides.

aritenoidopexia s.f. Fixacin cirrxica da cartilaxe aritenoide.

mis antiga. Tamn se di lobo floculonodular do cerebelo. Comprende, no home, o ndulo e o flculo do
crtex cerebeloso, e os ncleos do teito da rexin central.

arquicito s.m. vulo fertilizado antes de que se efecte a

segmentacin.

arquictula s.f. vulo fecundado, no estadio no que

comeza a distinguirse o ncleo.

arquicrtex s.m. Porcin olfactiva do rinencfalo, que

comprende o hipocampo e que o seu desenvolvemento
anterior do neocrtex. Tamn se di arquipalio.

aritmomana s.f. Impulso patolxico e irresistible de

arquigastro s.m. Conducto dixestivo primitivo do

contar, obsesin ou angustia producida por certos

nmeros.

arquigstrula s.f. 1. Gstrula na sa forma primitiva de

*arixol s.m. V. tiriz, oriz.

armamento s.m. Conxunto dos medios teraputicos

arquigonocito s.m. Primitiva clula xerme, formada na

(libros, aparellos, medicinas, utensilios cirrxicos, etc.)

dun mdico ou dunha institucin.

arquilo s.m. 1. Materia primitiva, a esencia da materia. 2.

armila s.f. 1. Ligamento anular do pulso. 2. Ganglio de

Gasser.

ARN cido ribonucleico. RNA.

aroma s.m. Fragrancia, recendo, especialmente o dun
medicamento ou especia, ou dos artigos de alimento ou
bebida.

aromtico-a adx. 1. Que ten un olor agradable. // s.m. 2.

Composto de carbono orixinado do benceno, serie ou

embrin.
desenvolvemento. 2. Gstrula dos mamferos.
segmentacin do vulo fecundado.
Colorante violeta.

arquimrula s.f. Masa de clulas orixinada da divisin

do arquicito, que precede arquiblstula e arquigstrula.

arquineurona s.f. Neurona motriz central.

arquiocroma s.f. Clula nerviosa na que a sa substancia
cromtica est disposta en forma de rede.

arquipalio s.m. Arquicrtex.

arquiplasma

arquiplasma s.m. Materia viva mis primitiva. Tamn se

di arquisoma, idiosoma, arcoplasma.

arquipsiquismo s.m. Funcins psquicas automticas e

instintivas correspondentes zona do arquipalio.

arquisoma s.m. Arquiplasma.

arquite s.f. Inflamacin do ano. Tamn se di proctite.
arrea s.f. Supresin ou curacin dun fluxo ou derramo.
arreflexia s.f. Falta de reflexos.
arrefriado s.m. Afeccin catarral das vas areas supe-

60

arseniato s.m. Sal de cido arsnico.

arsenicalismo s.m. Arsenase. Tamn se di arsenismo.
arsenicase s.f. Intoxicacin, aguda ou crnica, polo arsnico ou os seus preparados. Tamn se di arsenicismo.

arsnico s.m. 1. Elemento qumico slido que ten sales

medicinais e txicos. Os sales medicinais usronse no
paludismo crnico, anemia, asma, escrfula e eccema
crnico e os seus compostos orgnicos na sfilis e enfermidades protozoarias. Na actualidade, s se usan no
tratamento da tripanosomase. Smbolo As. Peso atmico
74,9. Peso especfico 5,8. 2. Anhdrido arsenioso.

riores, de orixe vrica, s veces con compoentes alrxicos, que se d especialmente por exposicin fro ou
humidade.

arsenioso-a adx. Que contn arsnico na sa valencia

arreico-a adx. Relativo arsnico, arsenical.

arrenoblastoma s.m. Adenoma do ovario con clulas

arsenito s.m. Sal de cido arsenioso.

arseniuro s.m. Combinacin do arsnico cun ou mis

semellantes s do testculo e produccin de caracteres

sexuais masculinos secundarios. Tamn se di tumor de
clulas de Sertoli-Leyding.

arrenoma s.m. Arrenoblastoma.

arrenomimtico-a adx. Aplcase a certos fenmenos

menor ou trivalencia.

metais.

arsenizacin s.f. Tratamento con compostos arsenicais.

arsenoblasto s.m. Elemento masculino da clula sexual.
Tamn se di arrenoplasma.

que se producen na muller semellantes s naturais no

home: hirsutismo, voz grave, hipertrofia do cltoris, etc.

arsenofaxia s.f. Costume de inxerir arsnico.

arsenomelanose s.f. Coloracin pardenta da pel produ-

arrenoplasma s.m. Elemento ou idioplasma masculino.

arrenotocia s.f. Produccin de machos exclusivamente.
arrenoxnico-a adx. Productor de caracteres mascu-

arsenorresistente adx. Que resiste a accin do arsnico.

arsenoterapia s.f. Tratamento das enfermidades por uso

linos.

arriboflavinose s.f. Estado de deficiencia de riboflavina

na alimentacin, caracterizada por boqueiras, lesins da
crnea e dermatite seborreica.

arrigose s.f. Ausencia da sensacin de fro.

arrinencefalia s.f. Falta conxnita do rinencfalo, a
mido xunto con ciclopa e etmocefalia.

cida polos compostos arsenicais.

do arsnico e preparacins arsenicais.

arsenxido s.m. Composto txico, xido aminohidroxifenilarsenioso, que se forma nos tecidos pola reduccin
da arsfenamina despois do tratamento mixto hidrarxiroarsenical.

arsfenamina s.f. Composto que se empregou no tratamento da sfilis e outras treponematoses. Tamn se di
salvarsn.

arrinia s.f. Carencia conxnita do nariz.

arritmia s.f. Perda do ritmo, especialmente a irregulari-

arsicodilo s.m. Cacodilato de sodio, po branco indicado

dade dos latexos cardacos, como as extrasstoles,

bloqueo cardaco, flter auricular, fibrilacin auricular,
pulso alternante, taquicardia paroxismal, etc. // A. respiratoria. Irregularidade dos latexos cardacos coincidente
cos movementos respiratorios de inspiracin e expiracin. / A. sinusal. Irregularidade do latexo cardaco
debida a interferencias nos impulsos orixinados no n
sinoauricular. / A.vagal. A que depende da estimulacin
do pneumogstrico.

arsonvalizacin s.f. Uso teraputico das correntes de

arritmocinese s.f. Incapacidade para executar movementos voluntarios alternantes, mantendo a orde e o
ritmo.

arsenal s.m. En cirurxa, conxunto de aparellos necesarios para practica-la cirurxa en xeral ou dalgunha das
sas ramas. // A. teraputico. Conxunto de medicamentos e axentes teraputicos.

arsenase s.f. Intoxicacin crnica arsenical.

nas enfermidades da pel.

alta frecuencia.

artefacto s.m. 1. Producto artificial. 2. Estructura ou

cambio que non natural, senn debido manipulacin.
3. En histoloxa e microscopia, tecido que foi alterado
mecanicamente.

arteria s.f. 1. Tubo oco, traquea. 2. Calquera dos

conductos que transportan o sangue expelido das cavidades ventriculares do corazn e, ags as arterias pulmonares e a umbilical, transportan sangue vermello osixenado. Unha arteria consta de tres capas ou tnicas: unha
capa exterior (tnica adventicia), composta de tecido
conxuntivo e fibras elsticas; unha capa media (tnica
media, propia ou amarela), formada de fibras elsticas
transversais e fibras musculares, e unha capa interior
(tnica ntima), formada de clulas endoteliais rodeadas
de fibras lonxitudinais elsticas e tecido conxuntivo. // A.

61

arterioxerose

aberrante. Arteria anmala, especialmente a que une a

arteria braquial coas do antebrazo. / A. anastomtica. A
que establece a comunicacin entre das arterias. / A.
medular. Arteria nutricia destinada porcin medular ou
parenquimatosa dun rgano. / A. nutricia. Arteria que
leva o sangue interior dos sos e pasa polos buratos
nutricios. / A. terminal. Arteria que non se divide en
ramas, senn que termina directamente en capilares.

arterionecrose s.f. Necrose dunha arteria ou arterias.

arteriopata s.f. Afeccin arterial.
arterioplania s.f. Curso anmalo dunha arteria.
arterioplastia s.f. Cirurxa plstica das arterias.
arteriopresor-a adx. Que produce aumento da presin

arteriactia s.f. Contraccin dunha arteria, estreiteza do

arteriorrafia s.f. Sutura dunha arteria.

arteriorraxia s.f. Hemorraxia arterial.
arteriorrexe s.f. Rotura dunha arteria.
arteriosclerose s.f. Dureza e engrosamento das paredes

calibre dunha arteria.

arteriagra s.f. Afeccin gotosa nunha arteria.

arterial adx. Das arterias.
arterializacin s.f. 1. Accin de volver arterial. 2.
Proceso de osixenacin do sangue venoso efectuado nos
pulmns. 3. Conversin dunha estructura venosa para
que funcione como unha arterial.

arterase s.f. Dexeneracin das paredes arteriais.

arteriectase s.f. Dilatacin anormal das arterias.
arteriectoma s.f. Reseccin dun segmento arterial
arteriectopa s.f. Situacin anmala dunha arteria.
arteriocalasia s.f. Relaxacin ou atona das paredes arteriais.

arteriocapilar adx. Relativo s arterias e s capilares.

arterioclise s.f. Inxeccin intrarterial.
arteriodiastase s.f. Separacin das arterias que normalmente estn xuntas.

arteriofibrose s.f. Estenose das arterias e capilares por

fibrose inflamatoria da ntima. Fibrose arteriocapilar.

arterioflebotoma s.f. Sangra pola escarificacin do

tegumento, sangra local

arteriografa s.f. 1. Descricin das arterias. 2. Rexistro

grfico do pulso arterial. 3. Radiografa das arterias
despois da inxeccin dun medio de contraste opaco s
raios X. Tamn se di vasografa arterial. // A. selectiva.
Visualizacin dunha arteria determinada por inxeccin
dun medio de contraste radiopaco directamente nesa
arteria ou na rexin a explorar.

arteriograma s.m. Imaxe radiogrfica dunha arteria ou

dun territorio arterial.

arterola s.f. Pequena rama arterial.

arterilito s.m. Concrecin calcaria nunha arteria.
arterioloxa s.f. Ciencia, ou parte da anatoma que se
dedica estudio das arterias.

arteriomalaca s.f. Abrandamento anormal das paredes

arteriais.

arterimetro s.m. Aparello empregado para medir todo

cambio de calibre nas arterias pulstiles.

arteriomiomatose s.f. Desenvolvemento irregular de

fibras musculares nas paredes dunha arteria, que produce
o seu engrosamento.

sangunea nas arterias.

vasculares inducidos por moitos factores, como hipertensin arterial, hipercolesterolemia, tabaquismo, caracterizada por formacin de placas de ateroma, resultado da
inflamacin crnica, especialmente da tnica ntima, con
tendencia obliteracin do vaso. // A. cerebral. A das
arterias do cerebro. / A. difusa. A que afecta a tdolos
vasos do organismo. / A. hipertensiva. Enfermidade
hipertensiva que estimula o aumento do tecido elstico e
a substitucin do tecido muscular por tecido fibroso. / A.
nodular. Enfermidade das arterias caracterizada pola
formacin de ndulos fibrosos nas capas medias. / A.
obliterante. A que produce estreiteza e oclusin crnica
progresiva da luz arterial, afectando especialmente s
extremidades. / A. senil. Arteriosclerose da vellez.

arteriose s.f. Enfermidades arteriais con lesins fundamentalmente de tipo dexenerativo, como a arteriosclerose.

arterioso-a adx. Que ten a estructura dunha arteria, anda

que o sangue que contn sexa venoso, como a vea arteriosa ou arteria pulmonar.

arteriospasmo s.m. Espasmo dunha arteria.

arteriostenose s.f. Estreiteza da luz das arterias, que
pode ser temporal, debido vasoconstriccin, ou permanente, por arteriosclerose.

arteriosteose s.f. Osificacin, depsito calcario na capa

media das arterias.

arteriostrepsia s.f. Torsin dunha arteria para cohibi-la

hemorraxia.

arteriotoma s.f. Seccin cirrxica dunha arteria para a

extraccin do sangue, sangra arterial, ou ben para a
extraccin dun mbolo, embolectoma.

arteriotona s.f. Ton da parede arterial.

arteriovenoso-a adx. Arterial e venoso mesmo tempo,
relativo ou que afecta arteria e vea.

arterioversin s.f. Eversin cirrxica dos extremos

dunha arteria que sangra, co fin de dete-la hemorraxia.

arterioxnese s.f. Formacin das arterias.

arterioxerose s.f. Endurecemento fisiolxico das arterias
por efecto da idade.

arterite

arterite s.f. Inflamacin das paredes dunha arteria. // A.

hiperplstica. Arterite con neoformacin do tecido
conxuntivo. / A. nodosa. Periarterite nodosa ou enfermidade de Kussmaul. / A. obliterante. Endarterite que d
como resultado a obliteracin ou oclusin da luz do vaso.
/ A. temporal. Arterite das arterias temporais. Tamn se
di enfermidade de Horton.

arterizacin s.f. Aumento de fibras elsticas e muscu-

62
montar dentes artificiais en relacins axeitadas de oclusin e articulacin.

artificial adx. Feito pola man do home, que non natural

nin patolxico.

artistoma s.f. 1. Nitidez na articulacin das palabras. 2.

Adaptacin exacta dunha abertura, especialmente dunha
incisin cirrxica, seu propsito.

lares nas paredes dunha vea sometida a unha presin

maior do normal. Tamn se di arterializacin.

artraga s.f. Afeccin gotosa das articulacins.

artralxia s.f. Neuralxia ou dor dunha articulacin. Artro-

articulacin s.f. 1. Unin de dous ou mis sos. 2. En

neuralxia, artrodinia, neuralxia articular. // A. saturnina.

Artralxia por intoxicacin con chumbo.

odontoloxa, modo de dispoer un dente artificial para

que se acomode s distintas posicins da boca. 3. Pronunciacin clara e distinta das palabras. // A. anfidiartrodial. Anfidiartrose. / A. artrodial. Artrodia. / A. atlantoepistrfica. Articulacin atlantoaxoide. / A. biaxil.
Articulacin con dous eixes principais de movemento,
que estn en ngulo recto / A. bilocular. Articulacin
dividida en das cavidades pola cartilaxe interarticular. /
A. capitular. As articulacins entre as vrtebras e as
cabezas das costelas. / A. carpiana. Articulacin do
pulso. / A. coclear. Forma da articulacin que permite o
movemento lateral. / A. composta. Articulacin de mis
de dous sos. / A. condiloide. Articulacin elipsoide. / A.
confluente. Linguaxe na que as slabas se emiten simultaneamente. / A. de Chopart. Unin dos sos calcneo e
astrgalo cos demais do tarso, articulacin mediotarsal
ou tarsina media. / A. de Lisfranc. Articulacin tarsometatarsiana. / A. diartrodial. Diartrose. / A. elipsoide.
Articulacin con dous eixes de movemento, mbolos
dous no mesmo so. / A. enartroidal. Articulacin esferoidal. / A. esferoidal ou esferoide. Articulacin con
superficies esfricas. / A. espiral. Articulacin coclear. /
A. falsa. Pseudoartrose. / A. irritable. Articulacin
suxeita a ataques de inflamacin sen causa apreciable,
normalmente a consecuencia dunha escordadura. / A.
mixta. Anfiartrose. / A. movible. Diartrose. / A.
multiaxil. Articulacin esferoidal. / A. por encaixe recproco. Diartrose que ten as superficies articulares concavoconvexas que se corresponden inversamente. / A. rotatoria. Xnglimo lateral ou trocoide. / A. seca. Artrite
crnica. / A. sellar. Articulacin por encaixe recproco. /
A. simple. Articulacin dos sos. / A. sinartroidal.
Sinartrose. / A. trocoide. Articulacin rotatoria. / A.
uncovertebral. Pequena artrodia entre os extremos laterais dos corpos vertebrais cervicais. / A. uniaxil. Articulacin que se move nun eixe soamente. / A. unilocular.
Articulacin cunha soa cavidade. / A. xinglimoide.
Xnglimo, variedade de diartrose que permite movementos de rotacin e de esvaramento.

articulado-a adx. 1. Dividido ou unido por articulacins.

2. Enunciado en palabras e frases.

articulador s.m. Utensilio para efectuar unha unin

semellante a unha articulacin. // A. dental. Marco oclusivo, aparello mecnico que representa as articulacins
temporomandibulares e as ramas seas, destinado a

artrecose s.f. Ulceracin dunha articulacin.

artrectase s.f. Dilatacin dunha cavidade articular.
artrectoma s.f. Reseccin dunha articulacin. Sinovectoma.

artredema s.m. Edema dunha articulacin.

artremia s.f. Conxestin sangunea dunha articulacin.
artrempiese s.f. Supuracin nunha articulacin, artrite
supurativa. Tamn se di piartrose.

artrestesia s.f. Sensibilidade articular, percepcin dos

movementos articulares.

artrifluente adx. Relativo s abscesos pola conxestin

que provn dunha articulacin enferma.

artrite s.f. Reumatismo articular, inflamacin dunha ou

varias articulacins, de orixe infecciosa, inmunolxica ou
metablica. // A. aguda. A caracterizada por dor, calor,
arroibamento e tumefaccin, de curso agudo. / A. anquilopotica. Artrite crnica que produce a soldadura
fibrosa das superficies articulares. / A. blenorrxica ou
gonorreica. Artrite aguda debida s gonococos. / A.
crnica. Inflamacin dunha ou varias articulacins,
secuela dun reumatismo agudo, de gota crnica ou de
tuberculose ou sfilis. As demais formas de artrite agrpanse baixo das formas principais: reumatismo articular
crnico primario, poliartrite crnica anquilosante que
inmobiliza e deforma os tecidos sen que os sos sexan
directamente interesados, e osteoartrose deformante,
artrite reumatoide atrfica infecciosa, deformante proliferativa, focal, psorisica, reumatismo nodoso ou crnico
deformante, enfermidade de Marie-Strmpell, de Felty,
de Still, na que hai desgaste das superficies articulares e
produccin de ostefitos e econdrose. / A. gotosa. Artrite
debida gota. / A. psorisica. A asociada a psorase, con
predileccin polas articulacins de mans e ps. / A. reactiva. Artrite autoinmune que aparece no curso de infeccins localizadas, especialmente intestinais e urinarias. /
A. reumatoide. Artrite crnica. / A. seca. Artrite crnica
sen exsudacin de lquido. / A. sifiltica. Forma asociada
coa sfilis ou debida a ela. / A. supurada. Forma caracterizada pola infiltracin purulenta da articulacin,
debida a mido traumatismo ou piohemia. / A.
urtica. Artrite crnica debida excesiva formacin de
cido rico. / A. uretral. Artrite blenorrxica.

63

artrotopa

artrtico-a adx. 1. Pertencente ou relativo artrite ou

artrmetro s.m. Aparello para medi-lo grao de extensin

artritismo. // s. 2. Persoa afectada de artrite ou artritismo.

de movementos dunha articulacin. Tamn se di gonimetro.

artrtide s.f. Manifestacin cutnea dependente do artritismo.

artritismo s.m. Ditese peculiar ou estado do organismo

que predispn a un grupo de enfermidades: gota, diabete,
obesidade, asma, calculose, artrite crnica, dermatose,
etc. Ditese artrtica, braditrofia.

artro- Prefixo do gr. rthron, articulacin.

artrocace s.m. Necrose dunha articulacin.
artrocatadise s.f. Afundimento do fondo do acetbulo,
con protrusin da cabeza femoral na pelve, que d como
resultado a limitacin dos movementos da articulacin.

artrocele s.f. 1. Hernia da membrana sinovial. 2. Tumefaccin dunha articulacin.

artrocentese s.f. Puncin dunha articulacin.

artroclasia s.f. Rotura dunha anquilose para asegura-lo
movemento libre dunha articulacin.

artrocleise s.f. Anquilose ou a produccin desta. Artrodese. Tamn se di artroclise.

artrocondrite s.f. Inflamacin das cartilaxes dunha articulacin.

artrodese s.f. Fixacin cirrxica dunha articulacin,

anquilose artificial. Artrocleise, operacin de Albert.

artrodia s.f. Articulacin de superficies articulares planas

ou case planas, que permite movementos de escorregamento das superficies articulares como as das apfises
articulares das vrtebras entre si.

artrodinia s.f. Artralxia.

artrofito s.m. Corpo estrao articular, excrecencias anormais na articulacin. Tamn se di artrlito, rato articular.

artrografa s.f. Descricin das articulacins. Radiografa

dunha articulacin.

artronco s.m. 1. Tumefaccin ou tumor dunha articulacin. 2. Corpo libre articular.

artroneuralxia s.f. Artralxia.

artropata s.f. Enfermidade que afecta a unha articulacin. // A. de Charcot. Alteracin articular deformante e
indolora observada na tabe, siringomiela, etc. / A. deformante. Proceso infludo por factores xerais (herdanza,
constitucin, cadro endcrino) e constitudo por unha
lesin da cartilaxe diartrodial. / A. esttica. Trastorno
dunha articulacin das extremidades logo da afeccin
doutra articulacin na mesma extremidade. / A. neuroptica. Artropata de Charcot. / A. osteopulmonar.
Aumento e tumefaccin dos extremos dos sos longos
despois dunha enfermidade pulmonar, enfermidade de
Marie. / A. tabtica. Artropata propia dos pacientes con
tabe dorsal.

artropatoloxa s.f. Ciencia que estudia as enfermidades

articulares.

artropiose s.f. Supuracin de pus dunha articulacin.

artroplastia s.f. Reparacin cirrxica das articulacins,
creando articulacins artificiais para corrixir anquiloses.

artropneumorradiografa s.f. Radiografa dunha articulacin despois dunha inxeccin de aire.

artrorrafia s.f. Sutura da cpsula articular para obte-la

limitacin dos movementos nas articulacins paralticas
ou pndulas.

artrorraxia s.f. Hemorraxia dunha articulacin.

artrorreumatismo s.m. Reumatismo articular.
artrosclerose s.f. Esclerose ou rixidez dunha articulacin.

artroscopia s.f. Exame directo do interior dunha articulacin por medio dun instrumento especial, o artroscopio.

artrogripose s.f. Defecto conxnito caracterizado por

artroscopio s.m. Endoscopio para o exame do interior

flexin ou contractura permanente das articulacins. // A.

conxnita mltiple. Anquilose fibrosa xeneralizada
conxnita das articulacins superiores e inferiores.

artrose s.f. 1. Articulacin. 2. Afeccin crnica dexenera-

artrlise s.f. Operacin que consiste en secciona-la

das articulacins.
tiva das articulacins. // A. deformante. Osteoartropata
distrfica, artrite deformante.

cpsula e os ligamentos dunha articulacin anquilosada

con obxecto de restablece-los movementos.

artrosinovite s.f. Inflamacin da membrana sinovial

artrolitase s.f. Gota.

artrlito s.f. Depsito calculoso ou corpo nunha articula-

artrostoma s.f. Abertura cirrxica dunha articulacin co

cin. Tamn se di tofo artrtico, artrofito, rato articular.

artrotifo s.m. Tifo ou febre tifoide que se inicia con

artroloxa s.f. Parte da anatoma que trata das articula-

artrotoma s.f. Incisin cirrxica dunha articulacin.

artrotopa s.f. Torsin dunha articulacin. Tamn se di

cins.

artromeninxite s.f. Sinovite.

dunha articulacin.
propsito de drenaxe.
sntomas semellantes s do reumatismo articular agudo.

escordadura, torcedura.

artrxeno-a

artrxeno-a adx. Formado nunha articulacin ou que

forma unha articulacin.

arxema s.f. lcera da crnea superficial, redondeada e

abrancazada, que comeza por unha flictena case transparente e que coa sa rotura deixa unha escavacin a penas
visible.

arxentacin s.f. 1. Coloracin cun sal de prata. 2.

Arxiria.

arxentafn adx. Arxirfilo.

arxentafinoma s.m. Tumor carcinoide do tubo dixestivo
constitudo por clulas cromarxentafns.

arxentamina s.f. Etildiaminofosfato de prata, lquido

incoloro, bactericida e desinfectante.

arxnteo-a adx. De prata, prateado ou semellante prata.

arxntico-a adx. Cualificacin dos compostos nos que
entra a prata na sa maior valencia. Tamn se di arxentino.

arxentfilo-a adx. Arxirfilo

arxinase s.f. Enzima heptico que descompn a arxinina
en urea e ornitina.

64

ascomicetos s.m.pl. Subdivisin de fungos da divisin

eumicotas. As sas esporas sexuadas frmanse no interior dun saco (asco) e comprende xneros de grande interese en patoloxa, como Aspergillus e os dermatofitos, as
como Saccharomyces ou fermentos verdadeiros.

ascorbemia s.f. Ascorbicemia.

ascorbicemia s.f. Presencia de cido ascrbico ou vitamina C no sangue. A taxa normal de 12 mg/100ml.

ascrbico-a adx. Antiescorbtico. // cido a. Composto

cristalino, C6H8O6, do zume da laranxa, limn e outros
vexetais e do crtex suprarrenal, que representa o principio antiescorbtico ou vitamina C. Tamn se di cido
avitamnico, cido cevitmico.

ascorburia s.f. Presencia de cido ascrbico na urina.

asemasia s.f. Asemia.
asemia s.f. Imposibilidade de empregar (asemia expresiva) ou entender (asemia perceptiva) as palabras ou
signos correspondentes s ideas. Comprende tdolos
trastornos afsicos, agrficos, alxicos e ammicos.
Asimbolia. Tamn se di asemasia

asente s.m. Planta aromtica da familia das compostas, da

unha das hexonas, cido aminoguanidino-valerinico

producido na dixestin das protenas.

que se empregan as flores como tnico e estimulante,

febrfugo, antihelmntico e emenagogo. Adminstrase en
po, en infusin, en cocemento, en forma de vio e de
auga destilada.

arxininuria s.f. Aminoacidopata conxnita con elimina-

asento s.m. Lugar ou parte do corpo onde radica a altera-

arxinina s.f. Compoente de moitas protenas animais,

cin aumentada de arxinina pola urina que cursa con

convulsins, hepatomegalia e pelo seco e frxil.

arxinosuccinicaciduria s.f. Presencia de cido arxinosuccnico na urina, caracterstica dun erro metablico
innato, que se acompaa de atraso mental.

arxiremia s.f. Presencia de sales de prata no sangue.

arxiria s.f. Coloracin agrisada da pel e das mucosas, que
se produce pola inxestin continuada das preparacins de
prata. Tamn se di arxirase.

arxirismo s.m. 1. Envelenamento producido pola inxestin ou simplemente polo manexo de sales de prata. 2.
Arxiria.

arxirfilo a adx. Que se tingue ou impregna facilmente

dos sales de prata.

arxirol s.m. Peptonato, caseinato ou vitelinato de prata,

que contn o 20% deste, po amorfo, escuro, soluble na
auga, usado na blenorraxia, conxuntivite, larinxite, etc.,
en solucin 0,5% ou 2,5%.

arxirose s.f. Arxiria.

asclepiadina s.f. Glicsido amargo de varias especies do
xnero Asclepias, emtico, aperitivo e sudorfico e moi
txico.

asco s.m. Estructura mictica formada no curso da reproduccin sexual dos fungos da divisin ascomicetos, con
forma de saco, que contn as ascosporas.

cin material, causa dos trastornos morbosos.

asepse s.f. Asepsia.

asepsia s.f. 1. Ausencia de materia sptica, estado libre de
infeccin. 2. Condicin na que estn ausentes os organismos patxenos vivos, estado de esterilidade. 3.
Mtodo de previ-las infeccins destrundo ou evitando os
axentes infectivos, en especial por medios fsicos. Tamn
se di asepse.

asepticismo s.m. Principios e prcticas da cirurxa asptica.

asexual adx. Que non ten sexo.

asexualizacin s.f. Esterilizacin por castracin ou
vasectoma.

asfalxesia s.f. Sensacin dolorosa no hipnotismo tocar

certos obxectos.

asfigmia s.f. Desaparicin transitoria do pulso.

asfixia s.f. Literalmente falta de pulso, hoxe soamente
empregado no sentido de supresin da funcin respiratoria, por calquera causa que se opoa cambio gasoso
entre o sangue e o aire ambiente, apnea, sufocacin. // A.
azul. Asfixia lvida.

asialia s.f. Falta ou deficiencia de saliva e consecutiva

secura da boca. Tamn se di aptialismo e xerostoma.

asiderose s.f. Diminucin anormal das reservas de ferro

no organismo.

65

asociacin

asilabia s.f. Variedade de cegueira verbal na que o

asistmico-a adx. Difuso, non confinado a ningn

paciente recoece as letras, pero incapaz de deletrealas

e de formar slabas con elas.

sistema de fibras nerviosas, aplicado a certas afeccins

nerviosas.

asilo s.m. Establecemento onde se coidan persoas desam-

asistolia s.f. Sstole incompleta ou imperfecta, insufi-

paradas ou necesitadas, especialmente ancins. Neste

caso tamn se denomina residencia da terceira idade.

ciencia cardaca para realizar unha sstole completa.

Tamn se di asistolismo, amiocardia.

asimbolia s.f. Perda da facultade de recoece-los

asitia s.f. 1. Perda do apetito. Anorexia. 2. Estado provo-

smbolos ou signos correspondentes s ideas, asemia,

asemasia.

asma s.f. Dificultade para respirar. // A. alrxica, anafi-

asimetra s.f. Falta de simetra, disimilitude nas partes ou

rganos correspondentes s lados opostos do corpo que
normalmente son semellantes. // A. cromtica. Diferencia de cor dos iris de mbolos dous ollos.

asimetropa s.f. Anisometropa.

asimilacin s.f. 1. Incorporacin dos materiais nutritivos
dixeridos da comida nos tecidos do organismo, anabolismo, metamorfose progresiva. 2. Incorporacin da
informacin e as experiencias percibidas estructura
cognoscitiva preexistente. // A. da pelve. Alongamento
da pelve debido a que as vrtebras lumbares ou coccxeas
toman o aspecto de vrtebras sacras. / A. mental. Recepcin e apreciacin correcta das impresins sensoriais. /
A. primaria. Quilificacin. / A. secundaria. Preparacin
dos elementos alimenticios para a asimilacin normal
polo aparello hematopotico. / A. social. Incorporacin a
unha vida cultural comn de distintas xentes nun mesmo
territorio ou fusin dun grupo minoritario inmigrante a
unha sociedade preexistente.

Asimina Xnero de arbustos e rbores anonceas da

Amrica do Norte. A Asimina triloba ou anona ten un
froito comestible de propiedades medicinais.

asinclitismo s.m. Presentacin oblicua do polo fetal no

parto. // A. anterior. Oblicuidade de Naegele. / A. posterior. Oblicuidade de Litzmann.

asincronismo s.m. 1. Ocorrencia en tempos distintos de

fenmenos normalmente sincrnicos. 2. Coordinacin
alterada.

asindese s.f. Modo de falar inconexo, dos esquizofrnicos.

asinequia s.f. Falta de continuidade na estructura ou na

funcin.

asinerxia s.f. Trastorno da facultade de asociacin dos

movementos elementais nos actos complexos, falta de
coordinacin entre partes ou rganos que en estado
normal actan harmonicamente, signo de lesins cerebelosas. Tamn se di ataxia.

asinesia s.f. Ofuscamento da intelixencia, estupidez.

asinodia s.f. Impotencia sexual.
asinovia s.f. Falta de segregacin sinovial.
asintomtico-a adx. Que non ten sntomas.
asintrofia s.f. Falta de simetra no desenvolvemento.

cado pola falta de alimento.

lctica. Asma bronquial de causa alrxica ou anafilctica.
/ A. atpica. Asma alrxica. / A. bronquial. Enfermidade debida estreiteza difusa das vas areas producida
polo espasmo do musculo liso bronquial, edema e a
presencia de moco na sa luz, producida por diversas
causas, en moitos casos o seu mecanismo inmunoalrxico, e caracterzase por ataques de dispnea expiratoria
de duracin variable, con tose, sibilancias e sensacin de
opresin no peito. / A. cardaca. Dispnea debida insuficiencia aguda do miocardio. / A. de Heberden. Anxina
de peito. / A. de Kopp. Espasmo da glote, larinxite estridulosa. / A. dos mineiros. Antracose. / A. de Millar.
Larinxite estridulosa. / A. de Pott. Asma tmica. / A. de
Wichmann. Larinxismo estriduloso. / A. dispptica.
Asma dependente dun trastorno dixestivo. /A. do feo.
Febre do feo. / A. enfisematosa. Enfisema dos pulmns
con paroxismos asmticos./ A. esencial. Asma de causa
inaparente ou descoecida. / A espasmdica. Asma bronquial. / A. extrnseca. Asma de mecanismo inmunoalrxico, como resposta contacto con alrxenos respiratorios. / A. hmida. Asma con expectoracin profusa. / A.
intrnseca. Asma na que non se puido demostrar reaccin
inmunoalrxica nin a influencia de factores ambientais. /
A. nasal. Asma acompaada de patoloxa rinosinusal. /
A. nerviosa. Asma esencial asociada a trastornos
emocionais. / A. reflexa. Asma debida a algunha accin
reflexa. / A. renal. Asma reflexa causada por unha enfermidade renal. / A. saturnina. A producida pola intoxicacin do chumbo. / A. sexual. Asma debida a trastornos
sexuais. / A. sintomtica. Pseudoasma, calquera das
variedades de asma distintas da bronquial ou verdadeira,
como a asma diabtica, artrtica, herptica, txica,
urmica, etc. / A. tmica. Trastorno respiratorio infantil
asociado co aumento e persistencia do timo e tendencia
morte sbita. / A. verdadeira. Asma.

asmatoloxa s.f. Rama da medicina que estudia o diagnstico e tratamento da asma.

asmxeno-a adx. Que d orixe ou produce ataques de

asma.

asociacin s.f. Unin, conexin de persoas, cousas ou

ideas por algn factor comn. // A. das ideas. Proceso
voluntario ou automtico polo que unha impresin
mental esperta outras impresins mis ou menos ligadas
coa primeira. / A. de movementos. Estimulacin involuntaria de funcins motoras de partes similares, sincinese. / A. libre. Mtodo fundamental da tcnica psicanaltica que consiste en que o paciente exprese, sen

asociado-a
seleccin de ningunha clase, todo tipo de ideas ou sentimentos que xurdan espontaneamente ou a partir de soos,
recordos, palabras, sensacins, etc. / A. medicamentosa.
Mestura metdica e razoada de substancias medicinais,
con obxecto de obter efectos mltiples ou aumenta-la
accin que un medicamento non podera realizar. / A.
microbiana. Reunin de das ou mis clases de bacterias, causa, polo comn, de aumento da virulencia.

asociado-a adx. Acompaado, que, inconsciente ou

voluntariamente, acompaa a outro.

asoma s.m. Feto malformado que presenta cabeza imperfecta e tronco rudimentario.

asomnia s.f. Insomnio.

asonancia s.f. Tendencia patolxica aliteracin na
linguaxe.

asonia s.f. Amusia, xordeira musical.

aspalasoma s.m. Malformacin conxnita, variedade de
celosoma, que presenta eventracin lateral ou abdominal
media e outras alteracins.

asparamida s.f. Asparaxina.

asparaxina s.f. Alcaloide, amida do cido asprtico, das
sementes da esparragueira e que se atopa tamn nas
races de regalicia e de malvarisco e en xeral naquelas
partes vexetais que se desenvolveron na escuridade.

asparaxinase s.f. Enzima que cataliza a hidrlise da

asparaxina en cido asprtico e amonaco. En tanto que
as clulas normais sintetizan a sa propia asparaxina,
certas clulas neoplsicas necesitan tomala do medio, de
aqu o fundamento do emprego da asparaxinase no tratamento de certos tipos de neoplasias.

asparaxnico (cido) s.m. cido bibsico da asparaxina.

asprtico-a adx e s.m. Asparaxnico.

aspstico-a adx. Que non espasmdico ou espstico.
aspecfico-a adx. Que non especfico.
aspiracin s.f. 1. Extraccin, mediante succin, dun gas
ou dun lquido dunha cavidade corporal ou dun envase. 2.
Succin inspiratoria cara s vias respiratorias de lquidos
ou corpos alleos.

aspirina s.f. Nome comercial do cido acetil saliclico,

analxsico, antipirtico e antiinflamatorio de ampla utilizacin.

astenobiose s.f. Actividade biolxica reducida semellante

hibernacin, pero independente da temperatura ou da
humidade.

astenocoria s.f. Pereza ou debilidade do reflexo pupilar.

astenmetro s.m. Instrumento para medi-lo grao de
astenia muscular ou de astenopa.

astenope adx. Persoa afectada de astenopa

astenopa s.f. Debilidade ou cansazo dos rganos visuais,
acompaado de dor nos ollos, cefalalxia, escurecemento

66
da visin, etc. Copiopa. // A. acomodativa. Astenopa
debida fatiga do msculo ciliar. / A. muscular. A
producida pola debilidade ou incoordinacin dos
msculos do globo do ollo. / A. nerviosa ou retinal.
Variedade producida por hiperestesia, anestesia ou por
calquera outra anomala da retina ou por trastornos
nerviosos xerais. / A. tarsal. Astenopa debida astigmatismo irregular, pola presin das plpebras sobre a
crnea.

astenospermia s.f. Vitalidade nula ou deficiente dos

espermatozoides.

ster s.m. Estructura estrelada que rodea o centrolo na

mitose.

astereognosia s.f. Perda da facultade de recoece-los

obxectos polo tacto.

asterin s.m. Punto de converxencia na superficie do

cranio dos sos parietal, occipital e porcin mastoide do
temporal.

asterixe s.m. Tremor por sacudidas, irregular e bilateral,

de flexin-extensin do pulso, debido a unha interrupcin momentnea e brusca do ton muscular, que se
observa especialmente no coma heptico.

asternal adx. 1. Que non est unido ou articulado co

esterno, como as costelas falsas ou asternais. 2. Que
presenta asternia.

asternia s.f. Falta de esterno.

asteroide adx. En figura de estrela, semellante a unha
estrela.

astigmatismo s.m. Defecto da curvatura dos medios

refrinxentes do ollo que impide a converxencia nun s
foco de raios luminosos de diferentes meridianos. // A.
adquirido. O debido a algunha afeccin ou traumatismo
do ollo. / A. anormal ou contra regra. Astigmatismo no
que o meridiano no que a refraccin maior o horizontal. / A. composto. Aquel onde se asocian hipermetropa duns dimetros con miopa doutros. / A. corneal.
O debido irregularidade na curvatura ou poder refrinxente da crnea. / A. hipermetrpico ou hiperpico.
Aquel no que a curvatura dun meridiano hiperpica
mentres a do meridiano que forma ngulo recto con el
emtrope ou normal. No astigmatismo composto hipermetrpico o ollo hipermtrope en tdolos meridianos e
as lias horizontais son de ordinario as mis dispares. No
astigmatismo composto mipico o ollo miope en
tdolos meridianos, e as lias verticais son as mis
distintas. / A. irregular. Astigmatismo no que as diferentes porcins do mesmo meridiano teen distinto poder
refrinxente. / A. lenticular. O debido a algunha imperfeccin do cristalino. / A. mipico. Aquel no que a curvatura dun meridiano mipica mentres que a do meridiano
que forma ngulo recto con el emtrope. / A. mixto.
Astigmatismo no que un meridiano principal mipico e
outro hiperpico. / A. normal ou de regra. Astigmatismo
no que o meridiano onde ocorre a maior refraccin
vertical ou case vertical. / A. regular. Astigmatismo no

67
que o poder refrinxente do ollo polo xeral constante en
cada meridiano e aumenta ou dimine uniformemente
dun meridiano a outro.

astigmatmetro s.m. Astigmatoscopio

astigmatoscopio s.m. Instrumento para descubrir e
medi-lo astigmatismo.

astigmgrafo s.m. Aparello que mide e rexistra o astigmatismo.

astigmmetro s.m. Instrumento para medi-lo grao de

astigmatismo.

astoma s.f. Falta da abertura bucal.

astragalectoma s.f. Reseccin do astrgalo.
astrgalo s.m. so do tarso que se articula por arriba coa
tibia e o peron, formando a articulacin do nocello.

astrapefobia s.f. Temor morboso s tempestades. Tamn

se di ceraunofobia.

astriccin s.f. 1. Acto ou efecto de astrinxir, accin dunha

substancia astrinxente. 2. Retraemento.

astrictivo-a adx. Astrinxente.

astricto-a adx. 1. Unido, apertado. 2. Ligado, preso,
vinculado. 3. fig. Sometido, dependente.

astrinxencia s.f. 1. Calidade do que astrinxente. 2.

Contraccin.

astrinxente adx. 1. Que astrinxe. 2. Que produce sequidade e constriccin. // s.m. 3. Substancia que ten estes
efectos, aplicado a un sabor amargo que acta astrinxindo
a mucosa bucal.

astrinxir v. Apertar, contraer, encoller, estreita-los vasos

sanguneos, os tecidos, etc.

astrixencia s.f. Calidade de astrinxente.

astro- Prefixo do gr. stron, estrela, astro.
astroblasto s.m. Clula que d orixe astrocito.
astroblastoma s.m. Tumor cunhas clulas equiparables a
astrocitos maduros.

astrocele s.m. Espacio oco na astrosfera, no que est

situado o centrosoma.

astrocintico a adx. Relativo s movementos da esfera

de atraccin na cariocinese.

astrocito s.m. 1. Clula en forma de estrela, especialmente clula adulta da neurogla, clula de Deiters, clula
de Cajal, clula araa. 2. Clula ou corpsculo seo, pola
sa forma estrelada.

astrocitoma s.m. Tumor do sistema nervioso central,

formado por astrocitos. Segundo a sa malignidade clasifcanse en grao I (que responde s formas clsicas), grao
II (V. astroblastoma) e graos III e IV (V. glioblastoma
multiforme).

astrofobia s.f. Temor morboso s astros ou firmamento.

ataxia

astrogla s.f. Tecido de neurogla da substancia gris,

composto de astrocitos. Tamn se di macrogla.

astrosfera s.f. Esfera de atraccin na cariocinese, ster

con exclusin do centrosoma.

asubiote s.f. Planta anual da familia das labiadas, de

flores e follas con propiedades antiespasmdicas e estimulantes.

asulfurose s.f. Estado de deficiencia de xofre no organismo.

asuprarrenalismo s.m. Falta ou deficiencia da actividade suprarrenal.

asurrenalismo s.m. Asuprarrenalismo.

At Smbolo do astatinio ou astato
atacador s.m. Instrumento empregado en odontoloxa
para colocar e condensa-la amlgama nunha obturacin
dentaria.

atactilia s.f. Perda da sensibilidade tctil.

atador-a s. V. compoedor.
atalamia s.f. Ausencia ou escasa profundidade da cmara
anterior, con adiantamento do iris.

atalpose s.f. Incapacidade de percibir sensacins de calor.

ataque s.m. Acceso repentino dunha enfermidade ou mal
fsico ou psquico, en especial dalgunha afeccin suxeita
a recidivas.

ataraxia s.f. Tranquilidade moral, estado apracible do

nimo.

atarxico-a adx. 1. Que produce calma. // s.m. 2. Medicamento que se utiliza nos estados de ansiedade, inquietude e tensin de orixe non psictica, como o meprobamato, a hidroxicina, as benzodiacepinas, etc.

atavismo s.m. Herdanza de caracteres dos antepasados

remotos, reaparicin nun descendente dunha caracterstica calquera dun ascendente que quedara latente durante
unha ou varias xeracins. Tamn se di herdanza ancestral, reversin.

ataxafasia s.f. Posibilidade de dicir palabras, pero non

frases.

ataxia s.f. Trastorno do movemento voluntario, que

aparece incoordinado, estando conservada a forza
muscular. A alteracin de calquera dos mecanismos que
interveen na realizacin do movemento voluntario, dificultando a sa normal execucin, determinar a ataxia. A
lesin das races posteriores da medula ou dos cordns
posteriores medulares determinar unha alteracin da
sensibilidade profunda consciente (palestesia ou vibratoria, artrocintica ou posicional, grafostesia), que non
informa-los centros nerviosos da posicin de cada un dos
segmentos do corpo, dificultar a execucin do movemento. A alteracin dos feixes espinocerebelosos medulares que transmiten a sensibilidade profunda inconsciente e a lesin do cerebelo, determinan unha alteracin
na coordinacin do movemento, con falta de mesura

ataxigrafo

68

deste no espacio e no tempo (discronometra) ou con

descomposicin do movemento (tremor atxico). // A.
alcohlica. Estado parecido ataxia locomotriz, debido
alcoholismo crnico. / A. dinmica. Ataxia na realizacin dos movementos. / A. esttica. Falta de coordinacin muscular durante o repouso. / A. ptica. Incoordinacin manual pola mala utilizacin da informacin
visual. un dos elementos da trade da sndrome de
Balint (ataxia ptica, parlise de fixacin da mirada, trastorno espacial da atencin).

atelorraque s.f. Atelorraquidia.

atelorraquidia s.f. Desenvolvemento incompleto da

ataxigrafo s.m. Medio para aprecia-lo grao de extensin

atermancia s.f. Calidade de atrmano.

atrmano-a adx. Que absorbe a calor radiante e non

das desviacins na ataxia co paciente de p e os ollos

pechados.

ataxiagrama s.m. Lia trazada por un enfermo atxico

no ataxigrafo.

ataximetro s.m. Ataxigrafo.

ataxiamnsico-a adx. Caracterizado por ataxia e
amnesia vez.

ataxoadinamia s.f. Ataxia asociada con adinamia, ataxia

asociada con debilidade muscular.

ataxofemia s.f. Falta de coordinacin dos msculos da

linguaxe.

ataxofobia s.f. 1. Temor esaxerado desorde ou irregularidade. 2. Temor morboso a padecer ataxia locomotriz.

atefobia s.f. Temor morboso runa ou desgracia.

atelectasia s.f. 1. Falta de expansin ou dilatacin. 2.
Expansin imperfecta dos pulmns nos neonatos,
colapso parcial do pulmn. // A. masiva do pulmn.
Colapso pulmonar masivo ou postoperatorio.

ateleiose s.f. Detencin do desenvolvemento, forma de

infantilismo, con desenvolvemento sexual ou sen el, na
que se conservan na vida adulta moitos dos caracteres da
infancia.

atelencefalia s.f. Desenvolvemento defectuoso do

cerebro.

atelia s.f. 1. Desenvolvemento imperfecto en xeral. 2.

Falta conxnita da mamila.

atelo- Prefixo do gr. atels, incompleto, inacabado.

atelocardia s.f. Desenvolvemento imperfecto do
corazn.

atelocefalia s.f. Desenvolvemento imperfecto da cabeza.

ateloglosia s.f. Desenvolvemento imperfecto da lingua.
atelomielia s.f. Desenvolvemento incompleto da medula
espial.

atelopodia s.f. Desenvolvemento incompleto dos ps.

ateloprosopia s.f. Desenvolvemento defectuoso da cara.
ateloqueilia s.f. Desenvolvemento conxnito incompleto
do labio.

ateloquiria s.f. Desenvolvemento incompleto dunha ou

mbalas das mans.

columna vertebral. Tamn se di atelorraque.

atelostoma s.f. Desenvolvemento imperfecto da boca.

atenuacin s.f. Acto ou proceso de debilitacin, especialmente da toxicidade dun virus ou dun microorganismo.

atermal adx. Fro, aplicado s mananciais de auga que

teen unha temperatura inferior a 15 C.

permite o seu paso.

atermia s.f. Falta de calor ou de temperatura. Tamn se di

apirexia.

atermosistltico-a adx. Relativo s msculos que non

se contraen pola accin da calor ou do fro

ateroma s.m. 1. Quiste sebceo. 2. Ateromatose.

ateromatose s.f. Dexeneracin das paredes arteriais, con
produccin de masas amareladas de induracin e abrandamento. Tamn se di aterose.

ateromatoso-a adx. Afecto de ateroma ou da sa natureza.

aterosclerose s.f. Forma mis comn de arteriosclerose,

caracterizada anatomicamente polo depsito da materia
lipoide na tnica ntima.

atetoide adx. Semellante atetose.

atetose s.f. Trastorno caracterizado por movementos
continuos involuntarios bastante lentos e extravagantes,
de dedos e mans principalmente, debido polo comn a
unha lesin do corpo estriado. Tamn se di corea
posthemiplxica, enfermidade de Hammond. // A.
conxnita dobre. Paraplexa espasmdica propia da
infancia. / A. pupilar. Hippus.

atiaminose s.f. Deficiencia ou falta de tiamina.

aticite s.f. Inflamacin do tico do tmpano.
tico s.m. Rexin posterior e superior da caixa do
tmpano.

aticoantrotoma s.f. Operacin de abri-lo tico e o antro

mastoide.

aticotoma s.f. Abertura cirrxica do tico.

atimia s.f. 1. Perda da consciencia ou coecemento. 2.
Demencia. 3. Atimismo.

atimismo s.f. Falta de timo, e estado producido pola falta

ou extirpacin deste rgano.

atipia s.f. Estado ou condicin de non conformidade cun

tipo.

atpico-a adx. Irregular, non conforme co tipo, especialmente tumores nos que as sas clulas teen forma e
disposicin sen analoxa no organismo, febres intermi-

69

atransferrinemia

tentes que teen accesos que se suceden de maneira irregular e cepas microbianas de tipo non usual.

4. Unidade de presin do aire que equivale presin

dunha dina sobre un centmetro cadrado.

atireose s.f. Falta da glndula tiroide ou hipofuncin da

atmoterapia s.f. 1. Atmiatra. 2. Tratamento pola educa-

mesma, cretinismo, mixedema. Tamn se di atiria.

atiria s.f. Atireose.

atiroidemia s.f. Estado anormal do sangue, debido
atiroidismo.

atiroidia s.f. Atireose.

atiroidismo s.m. Atireose.
atlantoaxil adx. Relativo atlas e axe.
atlantomastoide adx. 1. Relativo atlas e apfise
mastoide. // s.m. 2. Msculo oblicuo superior da cabeza.

atlantoodontoide adx. Relativo atlas e apfise odontoide do axe.

atlas s.m. Primeira vrtebra cervical, que sostn a cabeza.

atltico-a adx. Das partes, rganos ou modos de ser que
pola sa disposicin ou alteracin se asemellan s
propios dun atleta.

atldimo s.m. Monstro fetal con das cabezas e un corpo.

atloide adx. Pertencente ou relativo atlas.
atloidooccipital adx. 1. Relativo atlas e occipital. //
s.m. 2. Msculo recto posterior menor da cabeza.

atm Abreviatura de atmosfera.

atmiatra s.f. Tratamento polos vapores medicamentosos.
Tamn se di atmidiatra, pneumoterapia.

atmidiatra s.f. Atmiatra.

atmocause s.f. Tratamento pola aplicacin directa do
vapor sobrequentado, usado principalmente nas afeccins uterinas, vaporizacin.

atmocauterio s.m. Instrumento para a prctica da atmocause.

atmgrafo s.m. Instrumento para rexistra-los movementos respiratorios.

atmlise s.f. 1. Separacin dos gases dunha mestura polo

seu paso travs dunha lmina porosa. 2. Desintegracin
dun tecido orgnico polos vapores de lquidos voltiles,
tales como bencina, ter, alcohol, etc.

atmoloxa s.f. Ciencia dos vapores e da evaporacin.

atmmetro s.m. Instrumento para medi-los vapores

cin metdica da respiracin.

atocia s.f. Esterilidade da muller.

atomicidade s.f. Valencia dun tomo ou radical.
atomizacin s.f. Reduccin dun lquido a finsimas partculas, pulverizacin.

atomizador s.m. Pulverizador de lquidos.

tomo s.m. 1. Parte menor invisible fsica e quimicamente, que xunto con outra ou outras da sa especie
constite a molcula. 2. Menor cantidade posible dun
elemento que conserva as propiedades qumicas deste,
que na actualidade se considera constitudo por un ncleo
central, cargado positivamente, rodeado de electrns
negativos, do que o nmero e a disposicin determinan as
propiedades do tomo.

atona s.f. Falta de forza ou ton normal, especialmente

dun rgano contrctil. // A. gstrica. Deficiencia
funcional da tnica muscular do estmago. / A.
muscular conxnita. Enfermidade de Oppenheim.

atopa s.f. 1. Desprazamento, ectopa. 2. Fenmeno de

hipersensibilidade humana suxeito influencia herdada,
que sera o fundamento da asma esencial e estados
anlogos.

atopognosia s.f. Perda da facultade de localizar correctamente unha sensacin, perda total da memoria no referente s movementos.

atopomenorrea s.f. Menstruacin vicaria.

atoquia s.f. Atocia.
atordamento s.m. Trastorno por efecto dun golpe, dunha
emocin, etc., con ofuscamento mental e vertixe.

atxico-a adx. Que non velenoso ou non debido a un

txico.

ATP Adenosintrifosfato.
atrabile s.f. Humor espeso, negro, que se supoa que
segregaban as cpsulas suprarrenais e que lle atribuan
a melancola e a hipocondra.

atraccin s.f. Forza, acto ou proceso que leva un corpo

manchas que nunha superficie fra produce o vapor de

aire expirado polas fosas nasais, para demostra-lo grao de
permeabilidade nasal.

cara outro, da que son formas a afinidade, a cohesin e

a gravitacin. // A. capilar. Forza que atrae as partculas
dun lquido colocado nun tubo capilar. / A. elctrica.
Tendencia dos corpos cargados con electricidades
opostas a dirixirse un cara outro. / A. magntica.
Influencia dun imn sobre o ferro e outros elementos. / A.
qumica. Tendencia dos tomos dun elemento a unirse
cos doutro.

atmosfera s.f. 1. Masa de aire que rodea a Terra. 2.

atransferrinemia s.f. Ausencia conxnita de transferrina

Presin de aire sobre a Terra nivel do mar. 3. Ambiente

gasoso especial, natural ou artificial, que rodea un corpo.

caracterizada pola presencia de anemia hipocroma

intensa.

exhalados, ou a cantidade de auga evaporada nun tempo

dado, para aprecia-la humidade da atmosfera.

atmorrinmetro s.m. Aparello para imprimir e medi-las

atraquelia

atraquelia s.f. Anomala caracterizada pola falta ou curtidade extrema do colo.

atraso s.m. Diminucin do ritmo dos procesos fsicos ou

mentais.

atremia s.f. 1. Ausencia de tremor. 2. Especie de acinesia

70

atriplicismo s.m. Intoxicacin producida pola inxestin

dunha especie de espinaca do xnero Atriplex, moi semellante enfermidade de Raynaud e eritromelalxia.

atriquia s.f. Falta conxnita de pelo ou cabelo. Alopecia.

Tamn se di atriquase.

lxera, na que o paciente pode executar tdolos movementos estando deitado na cama, pero non pode andar nin
estar de p (Neftel).

atriquase s.f. Atriquia.

atrofedema s.f. Enfermidade crnica hereditaria, proba-

atrepsia s.f. Atrofia infantil xeral dos primeiros meses da

atrofia s.f. 1. Diminucin do volume e peso dun rgano

vida.

atresia s.f. Oclusin dunha abertura natural. // A. do ano.

Imperforacin do ano. / A. do iris. Oclusin da pupila.

atrtico-a adx. Relativo ou pertencente atresia.

atreto- Prefixo do gr. tretos, imperforado.
atretoblefaria s.f. Simblfaro.
atretocfalo s.m. Monstro fetal sen aberturas nasais nin
bucal.

atretocistia s.f. Atresia da vexiga.

atretocormo s.m. Monstro fetal sen ningunha abertura.
atretogastria s.f. Imperforacin do estmago.
atretolemia s.f. Oclusin da larinxe ou do esfago
atretometra s.f. Imperforacin do tero.
atretoproccia s.f. Imperforacin do ano ou do recto.
Tamn se di atretoproctia.

atretoproctia s.f. Atretoproccia.

atretopsia s.f. Imperforacin da pupila.
atretorrinia s.f. Atresia das fosas nasais.
atretostoma s.f. Imperforacin da boca.
atreturetria s.f. Imperforacin da uretra.
atricin s.f. 1. Escoriacin superficial, abrasin. 2. O
maior grao de contusin, ou aplanamento, dunha parte
calquera.

atrio s.m. 1. Aurcula do corazn. 2. Parte principal da

caixa timpnica situada debaixo da cabeza do martelo. //
A. da larinxe. Parte da larinxe por enriba das cordas
vocais falsas. / A. da vaxina. O vestbulo da vaxina.

atriograma s.m. Porcin do electrocardiograma correspondente actividade da aurcula. Tamn se di auriculograma.

atrionector s.m. N sinoaruricular.

atrioseptopexia s.f. Reparacin cirrxica dun defecto no
tabique interauricular.

atritomo s.m. Instrumento para a seccin das conexins

entre a aurcula e o ventrculo.

atrioventricular adx. Relativo a un atrio ou aurcula do

corazn e o ventrculo.

blemente de orixe anxioneurtica.

por defecto de nutricin. 2. Por extensin, reduccin do
volume da clula, tecido ou rgano de orixe patolxica. //
A. adiposa. Emaciacin por falta de tecido adiposo, infiltracin adiposa consecutiva atrofia dos elementos dun
rgano. / A. amarela aguda do fgado. Ictericia grave de
causa non ben coecida, con atrofia e coloracin amarela
do fgado, xeralmente fatal. / A. amarela subaguda do
fgado. Ictericia grave prolongada cirrxena. / A.
branca. Atrofia dun nervio no que s queda un tecido
conxuntivo. / A. concntrica. Atrofia dunha parte consecutiva destruccin ou extirpacin doutra parte. / A.
dexenerativa. Atrofia dunha parte, debida dexeneracin das sas clulas. / A. inflamatoria. Atrofia da parte
fundamental dun rgano producida pola hipertrofia dos
elementos fibrosos pola inflamacin. / A. intersticial.
Resorcin da materia mineral dos sos, de sorte que s
queda a porcin orgnica dos mesmos. / A. lineal.
Atrofia da capa papilar da pel que produce a aparencia de
lias brancas e azuis. / A. muscular isqumica. Contractura de Wolkman. / A. muscular progresiva. Enfermidade crnica caracterizada pola diminucin gradual da
masa muscular, da que existen tres variedades: a espinal,
que se refire a unha lesin dos centros medulares, como
a poliomielite anterior crnica; a mioptica ou distrofia
muscular progresiva sen alteracin do sistema nervioso,
que corresponde atrofia muscular progresiva tipo
Duchenne ou pseudohipertrofia muscular, e a neural, ou
neurite intersticial crnica de Dejrin-Sottas, dexeneracin das races espinais, cornos anteriores e cordns
posteriores da medula e nervios perifricos. / A. neurtica. Atrofia debida a unha afeccin dos nervios. / A.
neuroptica. Atrofia do tecido muscular debida a unha
afeccin do sistema nervioso. / A. olivopontocerebelosa.
Atrofia destas partes, con ataxia, asinerxia e marcha vacilante, en idade avanzada, xeralmente. / A. sea de
Sudeck. Resorcin aguda do so nun segmento do
membro, por traumatismo, conxelacin ou lesin
nerviosa, con trastornos xerais e edema local. / A.
papilar. Estase papilar. / A. parda. Forma na que se
conserva o pigmento normal e se engade novo pigmento,
que se observa principalmente no corazn, msculos e
fgado. / A. pigmentaria. A que se caracteriza polo depsito do pigmento nas clulas atrofiadas. / A. por compresin. Atrofia dunha parte debida presin constante. / A.
por desuso ou inaccin. A producida por falta de exercicio normal. / A. senil Involucin fsica e mental propia
da idade avanzada ou debida a unha enfermidade que
acelera o avellentamento. / A. serosa. Atrofia con efusin

71
de lquido seroso. / A. simple. Atrofia debida diminucin do tamao das clulas individuais. / A. trofoneurtica. Atrofia debida a unha afeccin dos nervios ou do
centro que innerva unha parte. / A. vermella. 1. Atrofia,
principalmente do fgado, debida conxestin crnica
por afeccin valvular cardaca. 2. Atrofia fisiolxica da
vellez.

atrofoderma s.m. Atrofia da pel ou dunha porcin dela.

auga

audimutismo s.m. Mudez conxnita sen xordeira nin

atraso mental. Tamn se di audimudez.

audiocirurxa s.f. Cirurxa otolxica.

audioelectroencefalograma s.m. Exploracin dos
potenciais evocados corticais de orixe auditiva.

audiofrecuencia s.f. Calquera das frecuencias de onda

empregadas na transmisin dos sons correspondente s
frecuencias comprendidas entre 15 e 20.000 Hz.

// A. neurtica. Aspecto brillante da pel observado nos

casos de interrupcin da innervacin cutnea. / A. senil.
Atrofia fisiolxica da pel en idade avanzada.

audiograma s.m. Rexistro da agudeza auditiva dun indi-

atrofodermatose s.f. Grupo de afeccins cutneas, do

audioloxa s.f. Ciencia que estudia os fenmenos da audi-

que os sntomas salientables son a atrofia dalgn dos

elementos da pel.

atrombasia s.f. Coagulacin nula ou deficiente do

sangue. Tamn se di atrombia.

atrombia s.f. Atrombasia.

atropina s.f. D,L-Hiosciamina, alcaloide da beladona,
bloqueante do sistema nervioso parasimptico, por antagonizar competitivamente as accins da acetilcolina.
Produce relaxacin da musculatura lisa extravascular
(por exemplo intestinal), dilatacin pupilar (midrase) e
parlise da acomodacin (cicloplexa), diminucin das
segregacins (saliva, suor), taquicardia. A doses elevadas
provoca accins manifestas no sistema nervioso central
(excitacin, mana) mentres que a doses teraputicas estimula a respiracin. Emprgase na medicacin preanestsica, en oftalmoloxa no exame do fondo do ollo, na
lcera pptica, nos clicos gastrointestinais ou ureterais,
na intoxicacin por Amanita muscaria e por inhibidores
irreversibles da colinesterase, e na enfermidade de
Parkinson.

atropinismo s.m. Intoxicacin debida atropina ou

beladona. Tamn se di atropismo.

atropinizacin s.f. 1. Atropinismo. 2. Suxeicin

influencia da atropina.

atropismo s.m. Atropinismo.

atroscina s.f. Alcaloide, ismero da hioscina, pero mis
activo como midrisico.

ATS s. Sigla correspondente a axudante tcnico sanitario,

enfermeiro, agora coecido tamn como DUE (diplomado en enfermera).

Au Smbolo do ouro.
audibilidade s.f. 1. Calidade de audible. 2. Intensidade
fisiolxica dun son entre os lmites de a penas perceptible
e de sensacin dolorosa pola sa forza.

audicin s.f. Acto de or que pode ser pasivo ou activo,

auscultacin. // A. coloreada ou cromtica. Sensacin
de cor producida por un son, variedade de cromestesia. /
A. gustativa ou gustatoria. Estado no que certos sons
dan orixe a unha sensacin gustativa.

audfono s.m. Utensilio de diversas clases que lles facilita

a audicin s xordos.

viduo.
cin e os seus trastornos.

audiometra s.f. Conxunto de tcnicas para a medida da

audicin. // A. de grupo. A utilizada para determinar
lmites auditivos de grupos humanos (colexios, etc.). / A.
obxectiva. Conxunto de tcnicas que non esixen a
resposta voluntaria e consciente. As mis usuais son:
audiometra por potenciais evocados corticais, electrococleografa, respostas evocadas do tronco cerebral, reflexo
estapedial e audiometra por reflexos condicionados. / A.
subxectiva. A que esixe respostas voluntarias e conscientes por parte do paciente.

audimetro s.m. Instrumento electrnico destinado

medida da audicin.

auditivo-a adx. Relativo odo, auditorio.

auditognose s.f. Sentido polo que se comprenden e interpretan os sons.

auditorio-a adx. 1. Relativo sentido ou rganos da

audicin. // s.m. 2. Local adecuado para dar conferencias
cientficas e outras actividades audibles.

auga s.f. 1. Lquido transparente, incoloro, inodoro e inspido, cando est en estado puro, H2O ou protxido de
hidrxeno, elemento esencial en tdolos tecidos e
lquidos orgnicos e de moitas outras substancias, que se
utiliza como estndar de densidade e de calor especfica,
conxlase a 0 C e ferve a 100 C. 2. En farmacia,
lquidos como solucins acuosas (hidrolados), alcohois
destilados, etc. // s.f.pl. 3. Lquido amnitico. // A. bacteriosttica para inxeccin. Auga estril para inxeccin,
que contn un ou mis axentes antimicrobianos axeitados. / A. branda. A que contn escasa cantidade de
materia mineral. / A. cra. Auga demasiado cargada de
carbonatos ou de sulfato de cal, que coce mal os legumes
e non disolve o xabn. / A. de cristalizacin. A que un
ingrediente de moitos sales, e que forma unha parte
estructural do cristal. / A. destilada. A purificada obtida
por destilacin nun alambique. / A. doce. Auga, potable
ou non, na que o contido en sales tal que non chega a
darlle sabor. / A. dura. Auga cra. / A. esterilizada.
Auga mantida en ebulicin por algns minutos en determinadas condicins para privala de tdolos xermes, patxenos ou non. / A. fisiolxica. Solucin salina fisiolxica. / A. forte. cido ntrico comercial. / A. fretica.
Auga subterrnea infiltrada a travs das capas superfi-

augadilla
ciais porosas do terreo, que escorrega e se deposita sobre
unha capa de terreo impermeable pouco profunda. / A.
incrustante. Auga que ten en disolucin un exceso de
carbonato de cal polo cido carbnico libre que tamn
est disolto nela, e, desprenderse o gas aire libre, o
carbonato de cal depostase nos obxectos mergullados na
auga. / A. lixeira. Auga na que o hidrxeno ten a composicin isotpica natural. / A. nai. Residuo dunha solucin
salina que cristalizou. / A. medicinal. Auga natural ou
artificial empregada para fins teraputicos. / A. menores.
Eufemismo por urina. / A. mineral artificial. Auga na
que se disolven diversas substancias minerais, segundo a
clasificacin das augas minerais naturais que se pretende
imitar. / A. mineral ou mineromedicinal. Auga que ten
en disolucin principios minerais dos que se cargou pola
sa filtracin a travs dos terreos, especialmente a que se
emprega en bebida cun fin teraputico. / A. osixenada.
Solucin de bixido de hidrxeno, lquido incoloro,
inodoro, que pode desprender dez veces o seu volume de
osxeno ( ou 3 % en peso), oxidante, descolorante e antisptico. / A. pesada. Auga que contn deuterio (2H). / A.
potable. Auga que serve para a bebida. / A. residual.
Mestura de augas brancas e negras. As primeiras constitudas pola auga de chuvia e rega, e as segundas, por
excretas humanas, augas domsticas e augas industriais.
/ A. salobre. A que polos sales que contn non axeitada
para a bebida. / A. telrica. A que transcorre pola superficie da Terra. / A. termal. A que ten unha temperatura
entre 30 e 40 C. / A. unida. A retida polas partculas
coloidais ou micelas.

augadilla s.f. Humor claro semellante auga, que se

forma nos grans ou chagas.

augardente s.f. Alcohol diludo en auga, particularmente

o producto da destilacin do vio que tamn se pode
producir por destilacin do bagazo de uvas ou doutros
froitos despois de ser fermentados // A. alemn. Tintura
de xalapa composta con turbit e Escamoneade alepo,
purgante forte, da que se emprega unha dose de 15 a 30
gr nun lquido azucrado.

augarrs s.f. Esencia de trementina, lquido que resulta

da destilacin da resina.

augnato s.m. Feto con mandbula inferior dobre.

aura s.f. Sensacin ou fenmeno particular que precede
ataque dunha enfermidade ou paroxismo, especialmente
a un ataque epilptico, que pode ser de carcter motor,
sensitivo, sensorial, vasomotor, segregatorio ou psquico.
// A. asmtica. Ataques premonitorios de opresin, flatulencia, etc., que preceden a un ataque de asma bronquial.
/ A. auditiva. Sensacin auditiva que algunhas veces
precede ataque de epilepsia. / A. cinestsica. Sensacin
de movemento nalgunha parte do corpo, con movemento
real da mesma ou sen el. / A. epigstrica. Sensacin
dolorosa no epigastrio que s veces precede ataque
epilptico.

aural adx. 1. Relativo odo. 2. Relativo aura.

72

aurantase s.f. Coloracin amarela de ouro da pel producida pola inxestin de grandes cantidades de laranxas,
cenorias, etc. Tamn se di pigmentacin carotinoide.

aureomicina s.f. Marca rexistrada dunha tetraciclina.

aurcula s.f. 1. Pavilln dunha orella. 2. Cada unha das
das cavidades dereita ou esquerda, na parte superior do
corazn, que reciben o sangue das veas, atrio.

auricular adx. 1. Relativo a unha aurcula ou odo. //

s.m. 2. Punto craniomtrico correspondente abertura do
conducto auditivo externo.

auriculograma s.m. Atriograma.

auriculopalpebral adx. Relativo pavilln auricular e
s plpebras.

auriculotemporal adx. Relativo orella e temporal.

auriculoventricular adx. Relativo a unha aurcula e un
ventrculo

auriforme adx. En forma de orella.

auripuntura s.f. Puncin cirrxica da membrana timpnica. Tamn se di miringocentese, otocentese.

auriscalpo s.m. Instrumento para a extraccin do cerume

e materia estraa do conducto auditivo externo.

aurismo s.m. Intoxicacin crnica por sales de ouro,

crisase.

aurocromodermia s.f. Coloracin da pel pola inxeccin

de preparacins de ouro

aurmetro s.m. Utensilio para aprecia-la agudeza auditiva por medio dunha varia axustable cabeza, sobre a
que esvara un reloxo.

aurosol s.m. Ouro coloidal.

auroterapia s.f. Crisoterapia.
aurotioglicosa s.f. Composto urico en forma de po
amarelado, inodoro, facilmente soluble en auga, que se
usa no tratamento da artrite reumatoide.

auscultacin s.f. Mtodo de exame fsico que consiste en

escoita-los sons que se producen dentro do corpo, especialmente no corazn e vasos e aparello respiratorio. // A.
inmediata. A que se practica sen interposicin do estetoscopio. / A. mediata. Auscultacin con interposicin
dun instrumento, o estetoscopio. / A. obsttrica. Auscultacin no embarazo para o estudio dos rudos do corazn
fetal.

ausencia s.f. 1. Falta ou privacin dalgunha cousa. 2.

Atenuacin ou suspensin moi breve da conciencia,
xeralmente de 2 a 15 seg, que acompaa certas descargas
epilpticas. Durante unha ausencia pode observarse unha
descarga electroencefalogrfica rtmica de complexos
punta-onda a 3 c/seg, sendo expresin dunha ausencia
tpica. Se a descarga dun tipo diferente flase de
ausencia atpica.

autacoide s.m. Substancia orgnica especfica formada

polas clulas dun rgano que pasan circulacin xeral e

73

autofona

producen noutros rganos efectos semellantes s dos

frmacos. Comprende os productos de segregacin
interna, como hormonas, calonas, etc.

autocatlise s.f. Fenmeno producido por algns

autarcese s.f. Autoproteccin, resistencia infeccin

autocinese s.f. Movemento voluntario.

autocistoplastia s.f. Operacin plstica na vexiga con

pola actividade normal das clulas orgnicas, distinta da

inmunidade debida a anticorpos, inmunidade activa.

autcico-a adx. Dos parasitos que pasan tdolos perodos

da sa existencia nun mesmo hspede. Tamn se di
autecio.

autecio-a adx. Autcico.

autemesia s.f. Vmito idioptico ou funcional.
autismo s.m. Fenmeno psicopatolxico caracterizado
pola tendencia a desinteresarse do mundo exterior e a
ensimesmarse. // A. infantil precoz. Psicose que aparece
nos primeiros anos da vida, caracterizada polo illamento,
falta de relacin cos outros, estereotipias e graves trastornos no desenvolvemento da linguaxe.

autista adx. e s. 1. Afectado de autismo. 2. Cun concepto

esaxerado de si mesmo que o aparta da realidade.

auto- Prefixo do gr. auts, mesmo, propio.

autoactivacin s.f. Activacin dunha glndula pola sa
propia segregacin.

autoaglutinacin s.f. Aglutinacin espontnea das

hemacias polo propio soro.

autoaglutinina s.f. Aglutinina srica, xeralmente crioaglutinina, que aglutina os eritrocitos ou plaquetas do
mesmo individuo.

autoalerxia s.f. Sensibilidade dun organismo polos seus

propios compoentes.

enzimas de substancias que aumentan a sa propia actividade.

enxertos do corpo do paciente.

autocitotoxina s.f. Citotoxina para o organismo no que

se ten formado.

autoclase s.f. Destruccin dunha parte por causas desenvolvidas dentro da mesma.

autoclave s.m. Aparello para a esterilizacin por vapor

baixo presin que vai provisto dunha chave e dun manmetro para regula-la presin e, por conseguinte, a temperatura a que se desexa somete-los xermes.

autocolecistectoma s.f. Invaxinacin da vexiga biliar

no intestino, con segregacin e expulsin final daquel
rgano.

autoctona s.f. Calidade de autctono. Independencia

funcional orixinada no rgano mesmo.

autodrmico-a adx. Aplcase s enxertos feitos coa pel

do mesmo paciente.

autodesensibilizacin s.f. Desensibilizacin co sangue

do propio paciente.

autodiploide adx. Que pose dous pares de cromosomas

como resultado da replicacin dos cromosomas do par
haploide.

autodixestin s.f. 1. Autlise. 2. Dixestin das paredes

do estmago polo propio zume gstrico, observable en
certas enfermidades ou como alteracin necrpsica.

autoanafilaxe s.f. Anafilaxe producida pola inxeccin do

autodrenaxe s.f. Drenaxe dunha cavidade pola sada do

propio soro ou polas reaccins intraorgnicas de substancias derivadas do mesmo organismo.

lquido por un conducto practicado nos mesmos tecidos

do paciente.

autoanlise s.f. Anlise e interpretacin, por parte do

autoenxerto s.m. Enxerto tomado do corpo do mesmo

propio individuo, do estado mental subxacente seu trastorno, empregado como medio de tratamento.

autoanalizador s.m. Aparello que permite a anlise

automtica de datos bioqumicos, como por exemplo
glicemia, uremia, colesterolemia, etc.

autoanticomplemento s.m. Anticorpo dirixido contra

algn compoente da va do complemento.

autoanticorpo s.m. Anticorpo inducido polos determinantes dalgunhas clulas do propio individuo ou capaz de
reaccionar con elas, e que provoca s veces manifestacins patolxicas (por exemplo endocardite reumtica).

autoantisepsia s.f. Antisepsia fisiolxica, conxunto de

medios de defensa do organismo contra a infeccin.

autoantitoxina s.f. Anticorpo producido polo organismo,

que serve para protexelo contra a accin biolxica das
toxinas.

autoaudible adx. Aplcase os rudos cardacos odos polo

propio paciente.

doente, autoplastia.

autoepilacin s.f. Cada espontnea do cabelo.

autoeritrofagocitose s.f. Fagocitose dos glbulos
vermellos por leucocitos do mesmo organismo.

autoerotismo s.m. Excitacin sexual sen participacin

doutra persoa.

autofaxia s.f. 1. Acto nos alienados de come-la sa propia

carne. 2. Nutricin do organismo polo consumo dos
materiais orgnicos dos seus propios tecidos no xaxn.

autofecundacin s.f. Autogamia.

autofilia s.f. 1. Opinin extremadamente favorable de si
mesmo por defecto de autocrtica. 2. Egosmo. 3.
Tendencia s manifestacins alrxicas por herdanza dun
sistema nervioso autnomo sensitivo.

autofobia s.f. Temor morboso soidade, a si mesmo.

autofona s.f. 1. Resonancia da propia voz do doente nas
enfermidades do odo medio e fosas nasais. Tamn se di

autogamia
timpanofona. 2. Estado no que a voz dun doente lle
parece a este mesmo anormal, demasiado alta.

autogamia s.f. 1. Autofecundacin, fecundacin na

74

autlise s.f. Autodesintegracin dos tecidos, desintegracin ou dixestin dos tecidos por fermentos segregados
polas propias clulas. Autodixestin.

mesma clula pola unin de das masas de cromatina,

derivadas do mesmo ncleo primitivo. 2. Conxugacin
de clulas intimamente afns. Tamn se di automixe.

autolisina s.f. Lisina desenvolvida nun organismo e

autognose s.f. Coecemento adquirido pola observacin

automatismo s.m. 1. Execucin de actos complexos e

de si mesmo.

autogonia s.f. Autoxnese.

autografismo s.m. Dermografismo.
autograma s.m. Marca ou sinal formado na pel pola
presin dun corpo obtuso.

autohemaglutinacin s.f. Aglutinacin dos eritrocitos

por unha hemaglutinina producida polo mesmo individuo.

autohemlise s.f. Hemlise dos corpsculos sanguneos

dun individuo inducida polo soro do mesmo.

autohemopsonina s.f. Anticorpo opsonizante que acta

contra as hemacias do propio individuo.

autohemoterapia s.f. Inxeccin doente do seu propio

sangue ou de compoentes deste. Tamn se di autotransfusin.

autohipnose s.f. Hipnotismo que se produce no mesmo

individuo.

autoinfeccin s.f. Infeccin dun organismo por xermes

que xa existan no seu interior.

autoinfusin s.f. Accin de forza-lo sangue a dirixirse

cara corazn pola vendaxe das extremidades, comprensin da aorta, etc.

autoinmunizacin s.f. Inmunizacin efectuada por

procesos naturais dentro do organismo.

autoinoculacin s.f. Inoculacin nun organismo de

material orgnico procedente del.

autointoxicacin s.f. Intoxicacin por un txico xerado

no mesmo organismo e non eliminado. // A. intestinal.
Estado de alteracin debido acumulacin no sangue de
txicos procedentes do intestino, habitual nas hepatopatas crnicas.

autolavado s.m. Lavado que unha persoa efecta en si

mesma ou no seu propio estmago, vexiga, recto, etc.

autolesionismo s.m. Autoprovocacin voluntaria dunha

capaz de destru-las clulas ou tecidos do mesmo organismo.

coordinados sen volicin consciente. 2. Doutrina pola
que tdolos procesos mentais dependen da actividade
propia cerebral.

automatgrafo s.m. Instrumento para rexistra-los movementos involuntarios.

automisofobia s.f. Temor morboso sucidade persoal.

automixe s.f. Autogamia.
automutilacin s.f. Mutilacin producida por si mesmo,
frecuente nalgns enfermos mentais, autoquiria.

autonarcose s.f. 1. Anestesia que por si mesmo obtn o

suxeito pola inhalacin dun narctico. 2. Insensibilidade
debida autosuxestin.

autonefrectoma s.f. Eliminacin natural, completa ou

parcial, dun ril por obstruccin dun cliz ou dun urter

autonoma s.f. 1. Autodivisin ou mutilacin espontnea

dalgn rgano que verifican sobre si mesmos moitos
animais para escapar dun perigo. 2. Operacin cirrxica
practicada sobre si mesmo. 3. Fisin. 4. Independencia
funcional.

autonmico-a adx. Autnomo.

autnomo-a adx. Que ten funcin independente. Tamn
se di autonmico.

autonomotrpico-a adx. Que ten afinidade polo sistema

nervioso autnomo.

autopata s.f. 1. Enfermidade idioptica sen causa exterior aparente. 2. Especie de egosmo que fai a un insensible s alegras ou penas dos demais.

autoplastia s.f. Restauracin de partes enfermas ou lesionadas por outras tomadas dun lugar distinto do corpo do
mesmo doente. // A. peritoneal. Peritonizacin.

autopoliploide adx. 1. Cun nmero de cromosomas

mltiplo do haploide, procedentes todos eles da mesma
especie. 2. Con clulas autopoliploides.

lesin, xa por suicidio frustrado, para eximirse dun deber,

para imputa-lo dano a unha causa ou mecanismo falsos,
sintomtica da enfermidade mental, etc.

autoprecipitina s.f. Precipitina que acta sobre o soro do

autoleucocitoterapia s.f. Tratamento dun doente pola

mente a proteccin do organismo polo desenvolvemento

de autoantitoxinas.

inxeccin dos seus propios leucocitos.

autolimitacin s.f. Calidade do proceso patolxico que

segue un curso de curacin espontnea.

autolisado s.m. Substancia producida por autlise, por

exemplo os derivados dos tecidos cancerosos empregronse no tratamento do cancro.

animal no que se desenvolveu.

autoproteccin s.f. Proteccin de si mesmo, especial-

autopsia s.f. Exame dun cadver e diseccin dos diferentes rganos co fin de establece-las causas da morte.
Tamn se di necropsia.

autoquiria s.f. Perda do instinto de integridade, pola que

o doente efecta sobre si mesmo mutilacins: arrinca-

75
mento dos dentes, das unllas, dos pelos, etc., automutilacin.

autorrafia s.f. Oclusin dunha ferida polo uso de tiras de

tecido tomadas dos colgallos da mesma ferida.

autorreinfusin s.f. Introduccin nas veas de sangue ou

avanzamento

autotrfico-a adx. Que se nutre por si mesmo, que non

require carbono nin nitrxeno orgnicos para o seu
desenvolvemento, pero que pode formar hidratos de
carbono e protenas do anhdrido carbnico e os sales
inorgnicos.

soro que se acumulou nalgunha cavidade do corpo do

propio doente.

autotuberculina s.f. Tuberculina derivada dos cultivos

autoscopia s.f. 1. Exame dos propios rganos. 2. Exame

autovacina s.f. Vacina autxena. Vacina preparada con

obtidos do esputo do mesmo doente en quen se emprega.

directo do interior da larinxe sen interposicin do espello.

3. Alucinacin visual dun mesmo.

cultivos de xermes illados de segregacins ou tecidos do

propio doente no que se emprega.

autoscopio s.m. Instrumento para a observacin dos

autovacinacin s.f. Emprego de autovacinas.

autoxnese s.f. 1. Xeracin espontnea, abioxnese. 2.

rganos da mesma persoa que examina.

autosensibilizacin s.f. Sensibilizacin dun organismo

polo soro ou tecido do mesmo.

autoseroterapia s.f. 1. Tratamento de certas enfermidades pola inxeccin do soro sanguneo do mesmo
doente. 2. Mtodo de Gilbert, de Xenebra, para o tratamento da pleuresa serofibrinosa pola inxeccin subcutnea dalgns centmetros cbicos do propio exsudado
pleurtico.

autosexualidade s.f. Masturbacin ou excitacin en

zonas erxenas.

autsito s.m. 1. Monstro capaz de vida independente. 2.

Membro dunha monstruosidade dobre que se nutre polos
seus propios rganos e alimenta tamn o outro membro,
denominado parasito.

autosmia s.f. Percepcin do propio olor.

autosoma s.m. Cromosoma non sexual (1 22).
autosomatognose s.f. Sensacin que se experimenta
despois da amputacin dunha parte, de posula anda.

autosmico-a adx. Dos xenes, alelos ou carcteres loca-

Produccin dentro do mesmo organismo.

autxeno-a adx. Que deriva ou se orixina no mesmo

organismo, aplicado a vacinas bacterianas, denota as que
se confeccionaron con bacterias do mesmo paciente
que se trata con elas, a distincin das vacinas stock feitas
de bacterias tipo.

auxanografa s.f. Mtodo para determina-los medios

mis convenientes para un microbio, pola colocacin de
gotas de varias solucins de medios nutricios nun cultivo
en placa escasamente nutritivo. Os microbios desenvlvense nas colonias mis numerosas nos puntos que
contean os mellores medios de cultivo.

auxanograma s.m. Placa de cultivo usada na auxanografa.

auxanoloxa s.f. Auxoloxa.

auxesia s.f. Aumento, crecemento.
auxo- Prefixo do gr. axe, aumento, crecemento.
auxoamilase s.f. Substancia que acelera a accin da
amilase.

lizados nun autosoma. // A. dominante. Xene ou alelo

que necesita s unha dose para expresarse. / A. recesivo.
Xene ou alelo que necesita dobre dose para expresarse.

auxocardia s.f. 1. Aumento diastlico normal do

autosoro s.m. Soro que se emprega para o mesmo doente

auxocito s.m. 1. Clula relacionada co desenvolvemento

do que se extraeu.

autospermotoxina s.f. Toxina capaz de aglutina-los

espermatozoides do animal en que se formaron.

autosplenectoma s.f. Atrofia marcada do bazo, secundaria a anemias hemolticas crnicas.

autosterilizacin s.f. Perda progresiva da vitalidade ou

virulencia dos microbios nos focos spticos antigos,
tendencia a desaparecer que teen certos xermes despois
dalgn tempo.

autotoxina s.f. Todo principio patxeno desenvolto nun

organismo por metamorfose celular.

autotransfusin s.f. 1. Autoinfusin. 2. Autohemotransfusin.

autotransplante s.m. Operacin de tomar unha porcin

de tecido dunha parte do corpo e enxertalo noutra parte
do mesmo corpo.

corazn, en oposicin a meiocardia, diminucin durante

a sstole. 2. Dilatacin do corazn.
ou reproduccin. 2. Espermatocito de primeira orde.

auxoloxa s.f. Ciencia que estudia o crecemento.

auxotnico a adx. 1. Que se contrae ante unha resistencia crecente. 2. Que reforza a accin tnica dun
composto.

auxotrfico-a adx. Auxtrofo.

auxtrofo-a adx. Que carece da capacidade de sintetizar
algns dos factores do crecemento, en xeral como consecuencia dunha mutacin do prottrofo correspondente.

A-V Abreviatura de auriculoventricular e arteriovenoso.

avalvular adx. Desprovisto de vlvulas.
avanzamento s.m. Desprendemento ou desinsercin dun
msculo ou tendn, seguido de insercin nun punto mis
avanzado, principalmente unha operacin para o estrabismo e para a retrodesviacin do tero. // A. capsular.

avascular
Insercin artificial dunha parte da cpsula de Tenon, de
xeito que leve mis adiante a insercin dun msculo
ocular. / A tendinoso. Avanzamento aplicado a un
tendn.

avascular adx. Desprovisto de vasos.

avascularizacin s.f. Expulsin do sangue dunha parte,
como a que se verifica por unha vendaxe elstica.

avea s.f. Planta gramnea. A avea comn (A. sativa) ten

sementes que son nutritivas e estimulantes e dela obtense
a faria alimenticia.

avellentado-a adx. Que ten aspecto de vello ou que se

puxo vello prematuramente.

76

axenitalismo s.m. Falta conxnita dos rganos xenitais,

carencia de segregacin interna dos testculos ou dos
ovarios, conxnita ou por castracin.

axenosomia s.f. Monstruosidade caracterizada pola falta

de rganos xenitais e eventracin.

axente s.m. Poder, principio ou substancia capaz de actuar

sobre o organismo. // A. alquilante. O que produce alquilacin. / A. bacterioltico. Bacterifago. / A. quelante.
Composto qumico capaz de fixar dentro da sa molcula
ins metlicos formando compostos estables chamados
quelatos. / A. tensioactivo. Substancia que dimine a
tensin superficial da auga e por iso limpa, coma o
xabn. V. surfactante.

avellentar v. 1. Facer vello ou mis vello do que . 2.

axerasia s.f. Vellez exenta dos achaques propios da idade,

Poerse vello ou ter sntomas propios da vellez prematuramente.

axermia s.f. Cesamento da produccin de clulas xermi-

avenlito s.m. Clculo intestinal ou enterlito nos nenos,

composto de sementes e fosfatos trreos.

aventamento s.m. Prctica supersticiosa con supostas

propiedades curativas, que consiste en axitar un pano
mortuorio, suxeitado entre catro homes, sobre o enfermo
deitado sobre o chan da igrexa.

avicular adx. 1. En forma de navecia. // s.m. 2. so

escafoide.

avidina s.f. Glicoprotena, presente na clara do ovo, que

inactiva a biotina, vitamina hidrosoluble pertencente
complexo B.

avirulento-a adx. Non virulento.

avitaminose s.f. Estado morboso producido pola
carencia ou deficiencia de vitaminas na dieta alimentaria.

avivamento s.m. Operacin de refrescar ou aviva-los

bordos dunha chaga ou ferida.

avulsin s.f. Extraccin ou arrincamento dunha parte ou

rgano. // A. frnica. Arrincamento dunha porcin do
nervio frnico a travs dunha incisin na base do colo,
con obxecto de paraliza-lo lado correspondente do
diafragma e asegura-lo colapso do pulmn nas lesins da
base do mesmo (cavernas, bronquiectasia, abscesos,
etc.).

axantopxia s.f. Cegueira para a cor amarela.

axnese s.f. Axenesia.
axenesia s.f. 1. Atrofia dunha parte do organismo por
parada no desenvolvemento na fase embrionaria. Tamn
se di aplasia. 2. Imposibilidade de xerar, esterilidade ou
impotencia. // A. cortical. Idiotez amaurtica familiar.

axenia s.f. Vida sen xermes, non contaminada.

axnico-a adx. 1. Que se desenvolveu libre doutro organismo. 2. Puro, non contaminado. 3. Nado e criado en
condicins experimentais tales que non foron parasitados
por ningn microorganismo.

aspecto de mozo na vellez.

nais (espermatozoides ou vulos).

axeroftol s.m. Vitamina A.

axeusia s.f. Falta do sentido do gusto.
axeustia s.f. Axeusia.
axiafobia s.f. Temor morboso s ras.
axial adx. Axil
axifoidia s.f. Ausencia de apndice xifoide.
axfugo-a adx. Centrfugo.
axil adx. Relativo a un eixe.
axila s.f. Oco ou fosa que se encontra debaixo da unin do
brazo co ombreiro. Tamn se di sobaco.

axilema s.m. Vaa dun cilindroeixe, axolema.

axirado-a adx. Que ten tolemia. Tamn se di aloucado.
axiria s.f. Anomala conxnita do cerebro, caracterizada
pola deficiencia das circunvalacins.

axis s.m. 1. Eixe. 2. Segunda vrtebra cervical. A apfise

odontoide desta mesma vrtebra srvelles dalgn modo
de eixe s movementos da cabeza. Tamn se di epistrfeo.

axita s.f. Calquera dos filamentos terminais dun cilindroeixe.

axitacin s.f. 1. Malestar con inquietude e actividade

aumentada, con certo grao de ansiedade, temor e tensin.
2. Proceso de movemento nun sistema heteroxneo para
producir un corpo uniforme, xeralmente aplicado
mestura de dous lquidos, disolucin dun slido nun
lquido ou a un lquido homoxneo con obxecto de
mante-la sa masa uniforme nalgn aspecto. // A. epileptiforme. Excitacin motriz grave debida a un estado de
embriaguez patolxica en personalidades psicpatas.

axitofasia s.f. Excesiva rapidez da linguaxe con omisin

inconsciente de palabras ou slabas.

axitografa s.f. Rapidez extrema da escritura, con

omisin patolxica inconsciente de palabras ou slabas.

77

axitolalia s.f. Axitofasia.

axo- Prefixo do gr. xon, eixe.
axodendrita s.f. Cada unha das fibrias laterais non
medulares do cilindroeixe dunha clula nerviosa, o
contrario de citodendrita.

axfugo-a adx. Que se afasta dun cilindroeixe.

axoide adx. Relativo vrtebra axis.
axolema s.m. Axilema.
axlise s.f. Dexeneracin ou desintegracin do cilindroeixe dunha clula nerviosa.

axolote s.m. Larva de salamntiga moi usada en experimentos de laboratorio.

axmetro s.m. Instrumento para medir un eixe, especialmente para axusta-los anteollos s eixes pticos.

axonmetro s.m. Aparello para determina-lo eixe dunha

lente cilndrica ou localiza-lo eixe de astigmatismo.

axonotmese s.f. Lesin das fibras nerviosas sen seccin

completa do nervio a diferencia da neurotmese.

axpeto-a adx. Que se dirixe cara cilindroeixe, centrpeto.

axoplasma s.m. Materia que rodea as fibrias do cilindroeixe. Tamn se di neuroplasma.

axopodio s.m. Pseudpodo que pose un elemento

central de sostn ou axostilo.

axospongo s.m. Estructura reticular que forma o cilindroeixe dunha clula nerviosa.

axostilo s.m. Elemento central dun axopodio.

azaserina s.f. Axente citosttico, pertencente grupo de
antimetabolitos, usado como inmunosupresor en enfermidades autoinmunes e nalgns procesos neoplsicos.

azatioprina s.f. Anlogo das purinas que se emprega

como supresor das respostas inmunitarias, por exemplo
no fenmeno de rexeitamento nos transplantes de
rganos, etc.

azidotimidina s.f. Zidovudina.

azoamilia s.f. Imposibilidade para as clulas hepticas de
almacenar unha cantidade normal de glicxeno.

azurfilo-a
de cloruro sdico, fixacin hstica de cloro e azoturia. /
A. prerrenal. Azoemia extrarrenal.

azoico a adx. 1. Que contn o grupo -N=N-. 2. Ntrico.

3. Desprovisto de organismo viventes.

azmetro s.m. Instrumento para medi-la proporcin de

compostos nitroxenados nunha solucin. Tamn se di
uremetro.

azoospermia s.f. 1. Falta de espermatozoides no seme. 2.

Vitalidade nula ou deficiente dos espermatozoides.

azorrea s.f. Exceso de materias nitroxenadas na urina ou

nas feces. Tamn se di azotorrea.

azotermia s.f. Aumento da temperatura por substancias

nitroxenadas no sangue.

azotorrea s.f. Azorrea.

azoturia s.f. Azoria.
azougue s.m. Mercurio.
azoria s.f. Exceso de urea ou doutros compostos nitroxenados na urina. Tamn se di azoturia.

AZT Zidovudina.
azucre s.m. Hidrato de carbono cristalizable, soluble na
auga e no alcohol, de sabor doce, de orixe animal ou
vexetal. Os principais grupos de azucres son os disacridos, que teen por frmula C12H22O11 e os monosacridos, C6H12O6. Os disacridos teen por tipo a sacarosa
ou azucre de cana, e os monosacridos a glicosa ou
dextrosa, tamn coecida como azucre de uva. // A. de
leite. Lactosa. / A. invertido. Mestura a partes iguais de
glicosa e de fructosa, empregada principalmente en
confeitera, presente en estado natural no mel e obtido
por hidrlise da sacarosa.

azul adx e s.m. Da cor do ceo, quinta das sete cores do

espectro. // A. de metileno. Materia colorante azul derivada da brea de hulla, empregada en histoloxa e bacterioloxa, e en teraputica como antisptico local ou
urinario e nas metahemoglobinemias. / A. de toluidina.
Colorante bsico usado en histoloxa e bacterioloxa que
neutraliza a accin da heparina. / A. (enfermidade).
Cianose.

azulina s.f. Cor de anilina.

azur s.m. 1. Azul. 2. xido de cobalto. 3. Colorante de
metiltionina.

zoe s.m. Nitrxeno.

azoemia s.f. Presencia de urea ou doutros corpos nitroxe-

azurina s.f. Acetato de sodio e teobromina, usado como

nados no sangue. // A. extrarrenal. Exceso de nitrxeno

non proteico no sangue en ausencia de afeccin renal. /
A. hipoclormica. Estado caracterizado por deficiencia

azurfilo-a adx. Que se tingue facilmente cos colorantes

diurtico.
azuis de anilina.

B
b Abreviatura de bacilo e bacteria.
B Smbolo qumico do boro
Ba Smbolo qumico do bario.
baba s.f. 1. Cuspe que fle da boca.
babar v. 1. Botar baba. 2. Mollarse con baba.
bacallao s.m. Peixe malacopterixio. En medicina o aceite
que subministra o seu fgado emprgase en teraputica.

bacilceas s.f.pl. Familia de bacterias, grampositivas,

productoras de endosporas e que teen forma bacilar. A
este grupo pertenecen os xneros Bacilus e Clostridium.

bacilar adx. Pertencente ou relativo s bacilos ou que

teen forma de bastn.

bacilemia s.f. Presencia de bacilos no sangue.

bacilicida adx.e s. Destructor de bacilos, axente ou droga
que ten esta accin.

bacilicultura s.f. Cultivo de bacilos.

bacilfero-a adx. Que ten bacilos portador de bacilos
capaces de transmiti-la enfermidade, en especial a tuberculose.

baciliforme adx. Que ten forma de bacilo ou bastn.

bacilparo-a adx. Que produce bacilos.
bacilixnico -a adx. Que contamina con bacilos, especialmente con bacilos tuberculosos. Tamn se di bacilxeno.

bacilizar v. Contaminar con bacilos.

bacilo s.m. 1. Bacteria en forma de bastoncio formador
de esporas da orde Eubacteriais. 2. Microorganismo do
xnero Bacillus. // B. de Battey. Micobacteria atpica
non cromoxnica que produce una enfermidade semellante tuberculose no ser humano. / B. de Bordet
Gengou. Bordetela Pertussis / B. de Coli. Escherichia
Coli. / B. de Dderlein. Bacilo normal da vaxina humana
que desdobra os glcidos e produce cido lctico. / B. de
Ducrey. Haemophilus Ducrey. / B. de Eberth. Salmonella Typhi. / B. de Fick. Proteus vulgaris. / B. de
Flexner. Shigella Flexneri. / B. de Frnkel. Sreptococcus pneumoniae / B. de Friedlnder. Klebsiella

pneumoniae. / B. de Grtner. Salmonella Enteritidis. /

B. de Hansen. Mycobacterium leprae. / B. de Johne.
Mycobacterium paratuberculosis. / B. de Klebs-Lffler.
Corynebacterium diphtheriae. / B. de Koch. Mycobacterium tuberculosis. / B. de Koch-Weecks. Haemophilus
aegyptus. / B. de Morax-Axenfeld. Moraxella lacunata.
/ B. de Morgan. Proteus Morgani. / B. do muermo.
Pseudomona mallei. / B. de Nocard. Salmonella Typhimurium. / B. de Pfeiffer. Haemophilus influenzae. / B. de
Schaudinn. Treponema pallidum. / B. de Sonne-Duval.
Shigella sonnei. / B. tfico. Salmonella typhi. / B. tuberculoso. Mycobacterium tuberculosis.

bacilofilia s.f. Susceptibilidade morbosa polos bacilos.

bacilofobia s.f. Temor morboso s microbios.
baciloscopia s.f. Investigacin de microorganismos en
mostras corporais para o diagnstico de enfermidades
producidas por bacilos, en especial, anlise do esputo
para o diagnstico de tuberculose. Tamn se di bacterioscopia.

bacilose s.f. Infeccin por bacilos.

bacilxeno-a adx. Causado por bacilos.
baciluria s.f. Presencia de bacilos na urina. Tamn se di
bacteriria.

Bacillus Xnero de microorganismos da familia Bacilaceae que incle bacterias grandes, grampositivas, aerobias e que elaboran esporas. // B. abortus. Microorganismo que causa aborto contaxioso no gando
(enfermidade de Bang ou brucelose). / B. anthracis.
Axente etiolxico do carbnculo. / B. dysenteriae.
Shigella dysenteriae. / B. enteritidis. Salmonella enteritidis. / B. leprae. Mycobacterium leprae. / B. mallei.
Pseudomona mallei. / B. pneumoniae Klebsiella pneumoniae. / B. pseudomallei. Pseudomona pseudomallei. /
B. Pyocyaneus. Pseudomona aeruginosa. / B. subtilis.
Forma saprfita do chan e as augas. / B. tetani. Clostridium tetani. / B. typhi ou typhosus. Salmonella typhi. /
B. welchii. Clostridium perfringens.

baco s.m. Fosas ilacas ou dos cadrs.

bacitracina

bacitracina s.f. Polipptido antibacteriano obtido a partir

do B. licheniformis ou subtilis, eficaz contra moitas
bacterias grampositivas.

bacteremia s.f. Bacteriemia.

bacteria s.f. Microorganismo unicelular que pose unha

80

bacteriofxico-a adx. Pertencente ou relativo bacteriofaxia ou que capaz de producila.

bacteriofobia s.f. Temor morboso s microbios.

bacterioide adx. En forma de bacteria ou semellante a
elas. Tamn se di bacteriforme.

membrana celular que mantn unha morfoloxa constante, multiplcase xeralmente por divisin celular, pode
ser aerobio ou anaerobio, mbil ou inmbil, e de vida
libre, saprfito, parasito ou patxeno.

bacterilise s.f. Destruccin de bacterias e liberacin do

bacteriano-a adx. Pertencente ou relativo s bacterias ou

combina coas clulas bacterianas e provoca a sa

destruccin en presencia do complemento.

producido por elas.

bactericida adx. Que destre bacterias.

bactericidina s.f. Substancia que destre bacterias.
Incle os anticorpos. Tamn se di bacteriocidina.

bactericolia s.f. Presencia de bacterias nas vas biliares.

bactride s.f. Erupcin cutnea producida por infeccin
bacteriana noutro sitio do corpo.

bacteriemia s.f. Presencia de bacterias patxenas no

sangue. Bacteremia.

bacteriforme adx. Bacterioide.

bacterinacin s.f. Tratamento con vacinas bacterianas.
Tamn se di bacterinizacin.

bacterinia s.f. Enfermidade secundaria administracin

de vacinas bacterianas.

bacterinizacin s.f. Bacterinacin.

bacterioaglutinina s.f. Substancia que produce a aglutinacin das bacterias.

seu contido celular por medio de solucins hipotnicas

ou do anticorpo especfico unido complemento.

bacteriolisina s.f. Anticorpo antibacteriano que se

bacterioltico-a adx. Pertencente ou relativo bacterilise ou que a produce.

bacterilogo -a s. Persoa experta en bacterioloxa.

bacterioloxa s.f. Rama das ciencias que estudia as
bacterias, dicir, os microorganismos con estructura
procariota // B. hixinica ou sanitaria. Estudia a prevencin das infeccins. / B. mdica ou patolxica. Estudia
os efectos e enfermidades producidos polas bacterias e as
sas toxinas. / B. sistemtica. A que trata da clasificacin
das bacterias.

bacteriopexia s.f. Inmobilizacin das bacterias polos

histiocitos ou outras clulas fagocticas.

bacterioprecipitina s.f. Precipitina producida no corpo

pola accin de bacterias.

bacterioprotena s.f. Substancia albuminosa ou proteica

contida nas bacterias, que produce febre e inflamacin,
endotoxina.

bacteriopsonina s.f. Anticorpo que interacta coas

bacteriocidina s.f. Substancia bactericida.

bacteriocina s.f. Substancia proteica segregada por

bacterias para volvelas mis susceptibles inxestin

polos fagocitos.

bacterias que posen plsmidos bacteriocinoxnicos, que

exerce un efecto letal sobre outras bacterias afns, con
actividade mis especfica e potente c dos antibiticos.

bacterioscopia s.f. Estudio microscpico de mostras

bacteriocinxeno-a adx. Que orixina bacteriocinina,

bacteriose s.f. Enfermidade causada por bacterias.

bacteriostase s.f. Detencin do desenvolvemento ou

referido a plsmidos bacterianos que sintetizan bacteriocinina.

bacterioclase s.f. Rotura das bacterias.

bacterioclorofila s.f. Forma de clorofila que se presenta
en certas bacterias e capaz de realizar fotosntese.

bacteriodiagnose s.f. Diagnstico bacteriolxico.

bacterifago s.m. Virus con afinidade especfica para as
bacterias, onde se reproducen (bacteria lisxena). Atribeselles un importante papel na transmisin de informacin xentica dunha bacteria a outra, podendo se-los difusores da transmisin dos factores de resistencia s
antibiticos. Tamn se di fago.

bacteriofagoterapia s.f. Tratamento por bacterifagos.

bacteriofaxia s.f. Destruccin das clulas bacterianas
polas clulas orgnicas fagocticas, bacterilise.

corporais na procura de bacterias. Tamn se di baciloscopia.

inhibicin da multiplicacin das bacterias.

bacteriosttico-a adx. Que inhibe o desenvolvemento

ou a multiplicacin das bacterias, pertencente ou relativo
bacteriostase.

bacterioterapia s.f. Tratamento das enfermidades infecciosas pola administracin dunha vacina bacteriana.

bacteriotoxemia s.f. Presencia de toxinas bacterianas no

sangue.

bacterixeno-a adx. De orixe bacteriana.

bacteriria s.f. Presencia de bacterias na urina. Tamn se
di baciluria.

bacteroide adx. 1. Semellante a unha bacteria. // s.m. 2.

Microorganismo do xnero Bacteroides. // s.m.pl. 3.
Bacterias moi pleomrficas en forma de bastn.

81

baln

bacteropexia s.f. Bacteriopexia.

bafarada s.f. 1. Golpe ou exhalacin de aire, bafo, calor,

balanorraxia s.f. Balanite con abundante segregacin de

fume. 2. Cheiro forte ou desagradable que desprende algo

ou algun.

balanorrea s.f. Balanoblenorrea.

balantidase s.f. Infeccin con parasitos protozoarios do

bafexada s.f. 1. Bafexo. 2. Respiracin dificultosa.

bafexar v. Expele-lo bafo.
bafexo s.m. Acto ou efecto de bafexar.
bagazose s.f. Trastorno respiratorio debido inhalacin
de po do bagazo, residuo da cana de azucre.

bgoa s.f. Lquido segregado pola glndula lacrimal.

Tamn se di lgrima.

bagoar v. Chorar.
bagoxada s.f. Segregacin frecuente de bgoas, procedentes dun estado emocional.

bagulla s.f. Bgoa, especialmente en plural.

bagullar v. Chorar, botar bgoas, encherse os ollos de
bgoas.

baixa s.f. Situacin laboral certificada por un mdico

causada por lesin, enfermidade ou por outros motivos.

baixeza s.f. 1. Calidade de baixo. 2. fig. Abatemento,

apoucamento.

balance s.m. Diferencia entre os ingresos e as perdas

dunha substancia ou elemento determinado. V. equilibrio. // B. calrico ou enerxtico. Relacin entre a cantidade de calor producida e a perdida no organismo. / B.
hdrico ou lquido. Relacin entre a inxesta e a excrecin
de auga e electrlitos no organismo./ B. de nitrxeno.
Relacin entre a inxesta e a excrecin de nitrxeno.

balanutica s.f. Teraputica pola administracin de

baos. Tamn se di balneotecnia.

balnico-a adx. Pertencente ou relativo glande do pene

ou extremo do cltoris.

balanite s.f. Inflamacin da glande, asociada xeralmente

coa do prepucio (postite), que garda relacin con fimose.
// B. gangrenosa. Infeccin rapidamente destructora do
glande e tdolos xenitais externos causada por unha espiroqueta.

blano s.m. Porcin terminal bulbosa da pene. Tamn se

di glande.

balanoblenorrea s.f. Inflamacin do glande de orixe

gonorreica. Tamn se di balanorrea.

balanocele s.f. Hernia da glande por unha rotura do

prepucio na fimose gangrenosa.

balanoclamidite s.f. Inflamacin da glande clitordea e

da sa cuberta, balanopostite da muller.

balanoplastia s.f. Cirurxa plstica da glande.

balanopostite s.f. Inflamacin da glande e do prepucio.
balanoprepucial adx. Relativo glande e prepucio.

pus.

xnero Balantidium. Tamn se di balantidiose.

balantidiose s.f. Balantidase.

Balantidium Xnero de protozoarios ciliados que se

presentan no intestino de vertebrados e invertebrados. //
B. coli. O protozoario parasito mis grande do ser
humano, existente habitualmente no intestino do porco,
do que se contamina o home, anda que tamn se ten visto
nos orangutns e monos. No home manifstase como
unha disentera amebiana.

balanza s.f. Aparello para pesar.

balbismo s.m. Movementos, tics, frecuentes nas persoas
con tartamudez.

balbucir v. 1. Falar dubidando. 2. Tatexar.

baldado-a adx. Referido a persoas, imposibilitado de
move-los ps ou os brazos.

baldar v. Imposibilitar unha enfermidade ou un accidente

o uso dun ou de tdolos membros.

balismo s.m. Movementos violentos causados por

contraccins dos msculos proximais das extremidades,
como consecuencia da destruccin de ncleos grises da
base e as sas conexins fibrosas. Tamn se di parlise
axitante, corea.

balistocartografa s.f. Exploracin grfica mecnica

que obxectiva nun trazado, chamado balistocardiograma,
os movementos que lle imprimen corpo os impactos da
columna de sangue circulante polo corazn e polos
grandes vasos, usada, por exemplo para determina-lo
grao de elasticidade da aorta en casos de ateromatose ou
estreitezas.

balistofobia s.f. Temor morboso s proxects.

balneacin s.f. Administracin de baos como medida
teraputica. Tamn se di balneoterapia. // B. interna.
Bao interno, consiste na inxestin de grandes cantidades
de lquido e na administracin de enemas.

balneario-a adx. 1. Relativo s baos, especialmente s

minerais. // s.m. 2. Establecemento ou dependencia onde
se poden tomar baos.

balneoloxa s.f. Ciencia dos baos e das augas minerais e

emprego teraputico destes.

balneotecnia s.f. Arte de preparar e administrar baos.

balneoterapia s.f. Tratamento das enfermidades mediante os baos e augas minerais.

baloco-a s. Dixital ou estraloque.

baln s.m. 1. Recipiente flexible para encerrar gases,
especialmente osxeno, e poder administralo en inhalacins. 2. Globo de vidro para servicio nos laboratorios,
matraz.

balonizacin

balonizacin s.f. 1. Distensin dunha cavidade. 2.

82

bandounas s.f.pl. Cobertura do intestino. Tamn se di

peritoneo.

Proceso cutneo que se observa no zona e a varicela, no

que as clulas malpixianas inchan, os seus ncleos multiplcanse e forman bolsas que rematan por estoupar.

bandullo s.m. Ventre ou conxunto das vsceras abdomi-

balonizar v. Distender unha cavidade con gas ou cun

bao s.m. 1. Acto ou efecto de baar ou baarse. 2. En

lquido para facilita-lo seu exame.

balor s.m. Vexetacin criptogmica que se forma na

superficie das materias orgnicas en descomposicin.

balorento-a adx. Que ten balor.

blsamo s.m. 1. Zume semilquido, resinoso e oloroso, de
orixe vexetal que contn aceites voltiles e steres. 2.
Preparado que ten por excipiente alcohol ou unha materia
graxa. 3. Preparacin farmacutica que se aplica de
forma tpica como calmante. // B. de Per. Lquido
obtido de Myrosylon pereirae empregado como protector
local e rubefaciente, que se aplica topicamente na pel en
pomada ou en solucin alcohlica. / B. de tol. Obtido de
Myrosylon balsamum empregado como un ingrediente da
tintura de benxu composta e como expectorante.

ballo s.m. Bazo.

bancal adx. Que ten as pernas tortas, forma de genu
valgo.

banco s.m. Depsito de material ou de tecidos humanos

para ser utilizados posteriormente por outros individuos,
institucin creada para a recoleccin e conservacin
destes productos humanos. Dependendo do tipo de material existen bancos de arterias, sos, ollos, pel, sangue,
seme, etc. // B. de Hipcrates. Mquina antiga para a
reduccin de luxacins e fracturas da coxa, nas que se
practicaban a extensin e contraextensin por medio de
cordas enroladas en cilindros xiratorios.

banda s.f. 1. Parte, estructura ou aditamento disposto a

maneira de cinta. Tamn se di brida, cinta, disco, faixa
e lia. 2. En anatoma, parte delgada, estreita e longa que
conecta das ou mis partes. 3. En odontoloxa, cinta de
metal para rodea-la coroa dun dente. 4. En citoxentica,
partes do cromosoma que poden diferenciarse con
tcnicas de tincin. // B. A. Banda ancha escura na fibra
muscular estriada. / B. aponeurtica ou ligamentosa.
Fascia. / B. atrioventricular. Fascculo de His. / B. de
Clado. Ligamento suspensorio do ovario. / B. de Henle.
Fibras da aponeurose anterior do msculo transverso
abdominal. / B. de Remak. O cilindroeixe. / B. do colon.
Cintas ou tenias musculares do intestino groso. / B. fonatoria. Corda vocal. / B. H. Estra branca que subdivide a
banda A na fibra muscular estriada. / B. I. Banda ancha
brillante na fibra muscular estriada. / B. M. Fina banda
no centro da banda H na fibra muscular estriada. / B. Q.
Banda A. / B. Z. Fina membrana que separa en das
partes a banda I da fibra muscular estriada.

bandeado s.m. Bandeo

bandeo s.m. O proceso de tincin dos cromosomas en
metafase. Tamn se di bandeado.

nais.
medicina, inmersin nun medio slido, lquido ou
gasoso, ou a aplicacin destes medios dalgunha maneira,
a unha parte ou a todo o corpo, con fins teraputicos. 3.
Dependencia ou local onde se toman os baos. 4. Substancia coa que se realiza o bao. // B. cido. Bao de
auga cun cido mineral, empregado contra a suor excesiva. / B. alcalino. Bao nunha solucin dbil de bicarbonato, til nas enfermidades da pel. / B. antipirtico. O
que se administra contra a febre. / B. arsenical. Bao
quente nunha solucin arsenical dbil, empregado nas
afeccins reumticas. / B. astrinxente. Bao nun lquido
que contea cido tnico, alume ou outro astrinxente. / B.
coloidal. Bao que contn xelatina, amidn ou farelo,
empregado contra as dermatites txicas. / B. de aire.
Exposicin teraputica do corpo espido aire, que ordinariamente quente ou cargado de vapor. / B. de aire
comprimido. Permanencia do individuo nunha cmara
de aire comprimido. / B. de amidn. Bao empregado no
prurito e no eccema. / B. de area. 1. Inmersin do corpo
en area seca e quente. 2. Inmersin do corpo na area
hmida da beira do mar. / B. de barros ou lama. Inmersin na lama ou no limo de certos mananciais minerais ou
no barro das salinas. / B. de Brand. Bao fro, a unha
temperatura redor dos 20 C, no que o enfermo friccionado enerxicamente. / B. de Charcot. Bao que se
toma de p con auga quente ata o nocello e mollando o
corpo cunha esponxa embebida en auga fra, seguido
dunha friccin cunha toalla forte. / B. de farelo. Bao
que se prepara facendo ferver farelo. calmante e
emoliente. / B. de leite. Emoliente e cosmtico. / B. de
luz. Exposicin total ou parcial do corpo s raios luminosos, s solares ou a outros. / B. de Mara. Recipiente
que contn auga quentada lume, na que se mergulla o
vaso onde se atopa a substancia que se quere evaporar ou
destilar. / B. de Nauheim. Aquel no que o paciente
mergullado en auga quente carbonatada. / B. de ps.
Tamn chamado pediluvio. / B. de sangue. Bao en
sangue fresco dun animal. / B. de sauna. Bao de calor
seca que se toma espido nun cuarto chamado sauna e vai
seguido de reiterados golpes e ducha fra. / B. de sol.
Exposicin directa do corpo espido s raios solares. / B.
de suor. Perspiracin profusa producida por baos de
auga quente ou turcos. / B. de terra. Colocacin do
paciente dentro dunha masa de terra ou area, ordinariamente quente. / B. de vapor. Exposicin do paciente
vapor de auga, alcohol ou doutras substancias na estufa
hmida, til nas afeccins reumticas crnicas. / B.
Dowsing. Bao de luz elctrica, empregado no tratamento dos artrpatas, gotosos e neurlxicos. / B. electroteraputico. Bao teraputico a travs do que pasa unha
corrente elctrica. / B. fresco. Bao cunha temperatura
entre 18 e 25 C, tnico. / B. fro. Bao cunha temperatura menor entre 12 e 18 C. / B. indio. Bao turco

83
combinado con masaxe. / B. interno. Tamn se di balneacin interna. / B. iodado. Bao tnico xeral resolutivo
composto de iodo. / B. permanente. Bao teraputico,
no que o paciente permanece moito tempo, usado no
tratamento dos estados de axitacin. / B. quente. Bao
cunha temperatura entre 30 e 38 C. / B. qumico.
Aparello para regula-la temperatura nalgunhas operacins qumicas, no que a substancia que se debe quentar
rodeada con auga, area ou outra materia. / B. romano.
Mtodo de termoterapia consistente no paso a travs de
tres departamentos: o primeiro a 60 C, o segundo a 80 C
e o terceiro temperatura do ambiente. / B. ruso. Bao
de vapor quente seguido de friccin e inmersin en auga
fra. / B. temperado. Bao cunha temperatura entre 25 e
30 C, esencialmente hixinico. / B. turco. Bao no que
o individuo pasado sucesivamente por cmaras de
temperatura cada vez mis elevada, logo friccionado e
por fin adminstraselle unha ducha quente seguida doutra
fra.

bar s.m. Unidade de medida da presin atmosfrica.

baragnose s.f. Incapacidade para calcula-los pesos dos
obxectos.

baranestesia s.f. Perda da sensibilidade presin.

barba s.f. 1. Conxunto de pelos que se desenvolven no
queixo e na face do home ou no focio doutros animais.
2. Parte inferior da cara debaixo da boca. Tamn se di
queixo.

barbada s.f. Papada.

barbadela s.f. Barbela, papada.
barbela s.f. 1. Barba do home. 2. Queixo das persoas.
barbital s.m. cido dietilbarbitrico, con efectos hipnticos sedantes, que se administra por va oral.

barbitrico s.m. Frmaco derivado do cido barbitrico

ou malonilurea, con propiedades sedantes, hipnticas,
anestsicas e anticonvulsivantes. Os barbitricos clasifcanse, de acordo coa duracin da sa accin e indicacins, en: a) Barbitricos de accin prolongada, como o
fenobarbital, empregados como sedantes e anticonvulsivantes. b) Barbitricos de accin curta ou intermedia,
como o amobarbital, o secobarbital, o pentoparbital,
empregados preferentemente como hipnticos. c) Barbitricos de accin ultracurta, como o tiopental ou o hexobarbital, que se usan como anestsicos xerais por va
intravenosa.

barbiturismo s.m. Estado de intoxicacin por barbitricos.

barestesia s.f. 1. Sensibilidade para a presin ou o peso.

2. Facultade de percibi-la diferencia de peso dos
obxectos.

barestesimetro s.m. Instrumento para determina-la

sensibilidade peso ou presin.

baria s.f. Unidade de medida de presin.

bariacusia s.f. Dureza de odo.

barotite

barialxia s.f. Dor producida pola presin. Tamn se di

bariodinia.

brico a adx. 1. Pertencente ou relativo bario. 2. Capacidade para diferencia-lo peso ou a presin.

barifona s.f. Calidade de voz de tonalidade baixa, grave

e potente.

bariglosia s.f. Defecto na articulacin das palabras que

fai a fala inintelixible. Tamn se di barilalia.

barilalia s.f. Linguaxe difcil ou pesada. Tamn se di

bariglosia.

barimastia s.f. Mamas excesivamente voluminosas ou

pesadas.

bario s.m. Elemento qumico metlico, do que os sales

solubles son txicos. Smbolo Ba. Nmero atmico 56.
Peso atmico 137. // Sulfato de B. Sal insoluble, BaSO4,
opaco s raios X, utilizado en inxestin e enemas para o
exame radiolxico do conducto gastrointestinal. Tamn
se di barita sinttica.

bariodinia s.f. Barialxia.

bariopostesia s.f. Diminucin da sensibilidade presin.
barita s.f. xido de bario, BaO.
baritose s.f. Pneumoconiose por inhalacin de po de
bario.

baro- Prefixo grego coa significacin de peso.

baroagnose s.f. Baragnose.
baroelectrostesimetro s.m. Aparello que mide a
presin necesaria para conseguir unha sensacin dolorosa.

barognose s.f. Facultade que permite estima-lo peso das

cousas. Percepcin consciente da sensacin de peso ou
presin.

bargrafo s.m. Barmetro que pose un rexistro das

presins que mide.

barmetro s.m. Aparello para medi-la presin atmosfrica.

baronarcose s.f. Anestesia con presin gasosa superior

atmosfrica.

barorreceptor s.m. Terminacin nerviosa que estimulada por variacins de presin. Os mis coecidos estn
situados na parede do caxato artico e a nivel do seo
carotdeo, e son sensibles presin arterial. Tamn se di
presorreceptor.

barotaxe s.f. Estimulacin que sobre a materia viva e o

desenvolvemento dos organismos exercen a gravidade ou
os cambios de presin. Tamn se di barotropismo.

baroterapia s.f. Tratamento dalgunhas enfermidades

polo aire comprimido. Tamn se di aeroterapia.

barotite s.f. Estado patolxico do odo producido por

exposicin a diferentes presins atmosfricas. // B.
media. Inflamacin traumtica do odo medio causada

barotrauma

84

pola diferencia de presin entre a atmosfera e o aire na

cavidade do odo medio que se manifesta por otalxia,
zunidos e perda da audicin.

basal adx. 1. Pertencente a unha base ou situado cerca

barotrauma s.m. Lesin no odo medio e seos paranasais

basalioma s.m. Epitelioma de clulas basais.

base s.f. 1. Parte inferior ou fundamento dunha cousa. 2.

producida por desequilibrio entre a presin atmosfrica e

a presin nesas cavidades.

barotropismo s.m. Barotaxe.

barra s.f. 1. Segemento metlico que conecta das ou
mis partes dunha dentadura parcial remobible. 2.
Segmento de tecido ou so que une estructuras similares.
3. Obstruccin, rebordo. 4. Sntoma que consiste en
sensacin de peso. // B. de Mercier. Rebordo interureteral de tecido fibromuscular que provoca retencin
urinaria. / B. epigstrica. Sensacin de peso continuo no
estmago. / B. frontal. Variedade de cefalalxia con
sensacin de presin por corpo duro na rexin frontal. /
B. media. Formacin fibrosa da prstata que causa
obstruccin da uretra posterior. / B. vesical. Rebordo no
lado posterior do trgono da vexiga urinaria.

barreira s.f. 1. Obstruccin, impedimento. 2. En psiquiatra, axente que impide a resolucin do conflicto. // B.
dos boticarios. Vlvula ileocecal / B. hematoacuosa.
Mecanismo fsico que impide o intercambio de materiais
entre as cmaras do ollo e o sangue. / B. hematoenceflica. Barreira de membranas entre os vasos sanguneos e
o lquido cefalorraqudeo que impide o paso de bacterias,
de toxinas e de moitos frmacos parnquima do sistema
nervioso central. / B. hematogasosa. Membrana alveolocapilar. / B. placentaria. Separacin placentaria do
sangue fetal e o sangue materno.

barro s.m. Lodo, lama ou limo empregado no tratamento

das afeccins reumticas e artrticas en aplicacins
locais.

barros s.m.pl. Erupcin de pequenas pstulas, ou espias

que nacen no rostro.

barroso-a adx. Que ten barro no rostro.

bartolinite s.f. Inflamacin dos conductos ou das glndulas de Bartholin.

bartonelceas s.f.pl. Familia de bacterias da orde rickettsiais, microorganismos pequenos, en forma de bastn,
cocoides, anulares ou en disco, con filamentos, miden
menos de 3 e parasitan os eritrocitos.

bartonelemia s.f. Presencia no sangue de microorganismos do xnero Bartonella.

bartonelase s.f. Infeccin con Bartonella, febre de

Oroya, verruga peruana ou enfermidade de Carrin.
Tamn se di bartonelose.

bartonelose s.f. Bartonelase.

Bartonella Xnero de bacterias gramnegativas da familia
bartonelceas, s coecidas no continenete sudamericano, que se multiplican nos eritorcitos, polo que se
atopan no sangue e rganos hematopoiticos.

baruria s.f. Urina que ten maior densidade do normal.

dela. 2. Relativo conta dunha funcin orgnica durante

o repouso ou o xaxn.

Ingrediente principal dun composto, por exemplo nunha

receita maxistral a substancia principal. 3. En qumica,
parte non cida dun sal, dicir, substancia capaz de
aceptar ou incorporar protns (H+) e de combinarse cos
cidos para formar sales. // B. aloxrica. Purina. / B. da
dentadura. Material no que se fixan os dentes dunha
prtese e que se apoia sobre os tecidos de sostemento
cando se coloca a prtese na boca. / B. da vexiga. Cara
inferior ou fondo da vexiga urinaria. / B. de pomada.
Vehculo para substancias medicinais destinadas aplicacin tpica. / B. de sustentacin. Espacio comprendido
entre os puntos extremos de mbolos dous ps durante a
bipedestacin. / B. do cerebro. Cara inferior deste
rgano. / B. do corazn. Superficie do corazn que mira
cara a arriba e atrs, constituda polas aurculas. / B. do
cranio. Parede inferior da caixa cranial, dividida en fosas
e provista do gran burato occipital e doutras aberturas
para dar paso s nervios craniais. / B. do nariz. Cara
horizontal que representa a base da pirmide nasal, co
tabique e os orificios nasais. / B. do pulmn. Cara inferior ou diafragmtica deste rgano. / B. nitroxenada.
Molcula que pose nitrxeno e acta como aceptor de
protns.

basedoide adx. Basedovoide.

basedovismo s.m. Enfermidade de Basedow.
basedovoide adx. Estado semellante enfermidade de
Basedow.

basi-, basio- Prefixos do latn basis, coa significacin de

base.

basial adx. Pertencente ou relativo basio.

basialveolar adx. Que se estende desde o basio punto
alveolar.

basiaracnite s.f. Inflamacin da porcin basilar da aracnoide.

basiator s.m. Msculo orbicular dos beizos.

basicidade s.f. 1. Calidade de ser unha base ou bsico. 2.
Poder de combinacin dun cido. Mdese polo nmero de
tomos de hidrxeno que poden ser substitudos.

bsico-a adx. 1. Pertencente ou relativo a unha base ou

que ten as propiedades desta. 2. Capaz de neutraliza-los
cidos. 3. Esencial, fundamental.

basicranial adx. Pertencente ou relativo base do cranio.

basicromatina s.f. Porcin basfila da cromatina dunha
clula.

basicromiolo s.m. Cada unha das partculas basfilas que

forman a cromatina do ncleo.

85

basidio s.m. rgano dalgns fungos que despois da cariogamia e a meiose leva a basidiospora.

basidiospora s.f. Espora formada sobre un basidio.

basidixital adx. Relativo base dos dedos, metacarpiano
ou metatarsiano.

basifacial adx. Relativo parte inferior da cara.

basifobia s.f. Basofobia.
basihial s.m. Basihiode.
basihiode s.m. 1. Corpo do so hioide. 2. Nalgns animais inferiores, cada un dos sos laterais que son os seus
homlogos. Tamn se di basihial.

basilar adx. Pertencente ou relativo base dunha estructura.

basilateral adx. Que basilar e lateral mesmo tempo.

basilema s.m. Membrana basal, neurogla.
baslise s.f. Basiotripsia.
basiloma s.m. Carcinoma de clulas basais. // B. terebrante. Epitelioma invasor de clulas basais.

basio s.m. Punto medio sobre o bordo anterior do burato

occipital, oposto opistio.

basioccipital adx. Pertencente ou relativo apfise

basilar do so occipital.

basifilo-a adx. Basfilo.

basiogloso s.m. Porcin de msculo hiogloso que se
insire na base do so hioide.

basitribo s.m. Ferramenta cirrxica para realiza-la

basiotripsia.

batracoide

basgrafo s.m. Instrumento para rexistrar alteracins da

marcha.

bastardo-a s. 1. Fillo ilextimo. 2. Especie hbrida, de

calidade inferior. // adx. 3. Que vara en sntomas ou
intensidade. 4. Fig. Que non natural, que est adulterado ou dexenerado.

bastn s.m. Bacilo.

bastonetes s.m.pl. 1. Formacin cilndrica fina e recta. 2.
Elementos anatmicos, especialmente os que tendo
aspecto de bastn forman, cos conos, a capa fotorreactiva
da retina. 3. Bacilos.

batarismo s.m. Tartamudez.

bater v. 1. Palpitar. 2. Tremer.
batianestesia s.f. Perda da sensibilidade profunda.
baticardia s.f. Condicin na que o corazn ocupa unha
posicin inferir normal, pero que est fixo, a diferencia da cardioptose.

baticentese s.f. Puncin cirrxica. Tamn se di batistixe.

batido s.m. Latexo, palpitacin.
batiestesia s.f. Sensibilidade profunda, das estructuras
por baixo da pel, como a sensibilidade muscular ou articular.

batigastria s.f. Gastroptose.

batihiperestesia s.f. Aumento da sensibilidade profunda.
batihipoestesia s.f. Diminucin da sensibilidade
profunda.

batimetra s.f. Medida da profundidade das cavidades

naturais ou artificiais.

basiotripsia s.f. Esmagamento cirrxico da cabeza do

batimorfia s.f. Aumento da profundidade dos ollos

feto cando est morto, co fin de reducila e facilita-la

extraccin.

miopes, dicir aumento da distancia entre a crnea e a

retina.

basitemporal adx. Pertencente ou relativo parte infe-

batipnea s.f. Respiracin profunda.

batmismo s.m. Forza que acta nos procesos de nutricin

rior do so temporal.

basocito s.m. Leucocito basfilo.

basocitopenia s.f. Leucocitopenia basoflica.
basofilia s.f. 1. Afinidade polos colorantes bsicos. 2.
Reaccin s colorantes bsicos dos glbulos vermellos
dexenerados ou inmaturos, nos que se desenvolven
grnulos basfilos. 3. Aumento anormal no sangue de
leucocitos basfilos. Tamn se di basocitose.

basofilismo s.m. Aumento anormal de clulas basfilas.

// B. pituitario. Enfermidade de Cushing.

basfilo-a adx. 1. Relativo basofilia. Tamn se di basoflico. // s.m. 2. Elemento que se tingue facilmente cos
colorantes bsicos. 3. Clula con grnulos que se tinguen
cos colorantes bsicos (leucocito, mastocito).

basofobia s.f. Medo patolxico de caer andar. Tamn se

di estasibasifobia.

e de crecemento.

batmotrpico-a adx. Que infle na excitabilidade

nerviosa muscular en resposta s estmulos, aplicado s
accins que sobre o msculo cardaco exercen determinados medicamentos.

batmotropismo s.m. Influencia sobre a excitabilidade do

tecido muscular.

batofobia s.f. Temor s lugares profundos ou temor de

mirar cara abismo desde o alto.

batraco s.m. Rnula.

batracocfalo -a adx. Que ten a cabeza semellante
dunha ra.

batracofobia s.f. Temor s ras.

batracoide adx. Semellante ra.

batracoplastia

batracoplastia s.f. Operacin cirrxica plstica para a

cura da rnula.

batracotoxina s.f. Alcaloide esteroide moi potente,

segregado por unha ra sudamericana que produce parlise da conduccin nerviosa axnica por aumento da
permeabilidade in sodio, que sa vez induce unha
despolarizacin persistente.

batrocefalia s.f. Anomala conxnita caracterizada por

sada posterior a maneira de escaleira do cranio, causada
por osteoxnese excesiva da sutura lambdoidea.

bazo s.m. rgano ganglionar, brando, oval, situado no

hipocondrio esquerdo, entre a curvatura maior do estmago e as falsas costelas, por riba e diante do ril
esquerdo. o rgano mis grande do sistema linftico,
formador de sangue no comezo da vida e logo rgano de
almacenamento de glbulos vermellos (funcins hematopotica e hemoltica). // B. accesorio. Porcin desprendida e libre do bazo que se atopa no peritoneo. / B.
errante ou flotante. Bazo desprazado e mbil.

bazuncho-a adx. 1. Que ten ventre grande. 2. Pequeno e

barrigudo. // s.m. 3. Ventre grande, boxo.

bazuqueo s.m. Rudo producido move-lo estmago e

remexe-lo lquido que contn.

86

belida s.f. 1. Mancha que se forma na crnea do ollo.

Tamn se di catarata. 2. Doenza dos ollos. Tamn se di
belide ou albuxe.

belide s.f. Belida.

belio s.m. Expresin de potencia elctrica ou acstica,
decibelio.

belonefobia s.f. Temor patolxico s agullas e alfinetes.

belonoide adx. En forma acicular ou de agulla. Tamn se
di estiloide.

bencedrina s.m. Anfetamina.

benceno s.m. C6H6, hidrocarburo aromtico obtido da

brea de hulla por destilacin a partir do que se sintetizan

outros compostos orgnicos (colorantes, medicamentos,
etc) que se empregou como antisptico pulmonar, como
tenicida e parasiticida e tense preconizado nas leucemias.
Tamn se di benzol, bencina cristalizable.

bencilo s.m. Radical hidrocarbonado do alcohol benclico. // Benzoato de b. Bencilbenzoato. Producto sinttico que se administra en solucin alcohlica 20% topicamente na pel como escabicida. / Bromuro de b. Gas
lacrimxeno

bencina s.f. Lquido constitudo por hidrocarburos da

serie do metano, procedente da destilacin do petrleo,
moi voltil, do que os vapores mesturados co aire son
moi inflamables, e que se ten usado como tenicida.

Be Smbolo do berilio.
beberaxe s.f. Cocemento medicinal de herbas.
bebida s.f. 1. Lquido que se bebe para calma-la sensacin

beneceptor s.m. rgano ou mecanismo nervioso que

de sede e axudar inxestin dos alimentos. 2. Hbito de

beber moito.

transmite estmulos de carcter beneficioso, oposto a

nociceptor.

beceira s.f. Fenda que se forma nos beizos a causa do

beneficio s.m. Utilidade, proveito. // B. da enfermidade.

vento fro.

bedelatoma s.f. Seccin dunha samesuga mentres est

adherida corpo, para prolonga-la sada do sangue.

bedelepitese s.f. Aplicacin de samesugas.

bedlamismo s.m. Loucura.
befenio s.m. Quimioterpico eficaz nas infestacins por
vermes.

beizo s.m. Cada unha das partes carnosas que no rostro

humano e noutros animais cobren os dentes e forman a
entrada da boca. Tamn se di labio.

beizudo-a adx. Que ten beizos grosos.

beladona s.f. Planta solancea perenne nativa do centro e

Utilizacin da enfermidade ou os seus sntomas para

satisfacer tensins do ego. Orixina necesidade de estar
enfermo e resistencia tratamento.

benignidade s.f. 1. Calidade do que benigno. 2. Afabilidade, agrado, dozura, indulxencia, piedade, bondade. 3.
Carcter pouco perigoso ou maligno.

benigno-a adx. 1. Que non maligno, que non presenta

gravidade, non perigoso, non recorrente. 2. Favorable
para o restablecemento. 3. Suave, agradable.

benseracida s.f. Inhibidor da descarboxilase que non

atravesa a barreira hematoenceflica e s acta na periferia, usado conxuntamente coa levodopa no tratamento
da enfermidade de Prkinson.

sur de Europa e Asia que contn varios alcaloides anticolinrxicos e das sas follas e races extrense os seus
principios activos (atropina e beladonina), con propiedades narcticas, antiespasmdicas e estimulantes respiratorias e cardacas. antdoto dos inhibidores da colinesterase.

benxu s.m. Benzona, resina do Styrax benzoin, rbore de

beladonina s.f. Alcaloide da beladona.

belfo-a adx. Que ten o beizo inferior mis sado c supe-

xica da quinolena que se empregou na gota, reumatismo

e ataxia locomotriz, e disolvente do cido rico.

rior e mis groso.

Tailandia, Indochina, e outras rexins asiticas.

benzaldehido s.m. Aldehido contido na esencia das

amndoas amargas que serve como axente saborizante de
medicamentos que se administran por va oral.

benzanalxeno s.m. Substancia antisptica e antineurl-

benzoato s.m. Sal do cido benzoico.

87

benzocana s.f. Substancia branca cristalina, anestsico

local de aplicacin tpica sobre a pel e as mucosas.

benzocol s.m. Base dun reactivo para o diagnstico da

sfilis.

benzodiacepina s.f. Calquera dun numeroso grupo de

tranquilizantes menores que teen unha estructura molecular comn e actividades farmacolxicas semellantes:
sedantes, antiansiosas, hipnoinductoras, relaxantes
musculares e anticonvulsivantes.

benzofenol s.m. Fenol.

benzoico -a adx. Relacionado coa benzona ou derivado

bezoar

berilio s.m. Elemento metlico, de peso atmico 9,012,

nmero atmico 4 e smbolo Be.

beriliose s.f. Intoxicacin por berilio. Os vapores dos

sales de berilio e o fino po dos seus compostos son inhalados e producen lesin pulmonar (pneumoconiose), e
tamn pode introducirse na pel ou no tecido subcutneo a
travs de laceracins ou puncins.

besiclmetro s.m. Instrumento para medi-la fronte e

adapta-la ponte dos anteollos.

bestialidade s.f. Relacin sexual cun animal. Tamn se di

bestialismo.

dela. // cido b. Antisptico das vas urinarias e respiratorias que se obtn do benxu e doutros blsamos.

bestialismo s.m. Bestialidade.

beta s.m. 1. Segunda letra do alfabeto grego. 2. En

benzoilguaiacol s.m. Benzoato de guaiacol, que substi-

qumica, un dos ismeros ou posicin dos tomos substituntes en certos compostos. 3. Electrn de alta velocidade producido pola aceleracin elctrica ou magntica
responsable da radiacin beta.

tuu a creosota na teraputica antiga da tuberculose.

benzolo s.m. Radical C 6H5CO do cido benzoico e dunha

extensa serie de compostos. // (Perxido de) b. Emprgase para induci-lo esfolamento da pel e promove-la
eliminacin de comedns.

benzona s.f. Blsamo que se emprega como antisptico

tpico e en inhalacin na inflamacin das vas respiratorias como estimulante da expectoracin. Tamn se di
benxu.

benzol s.m. Benceno.

benzolismo s.m. Intoxicacin polo benzol ou os seus
vapores.

benzonatato s.m. C30H53NO11, substancia que se administra por va oral contra a tose.

benzopireno s.m. Hidrocarburo, C20H12, substancia cristalina, amarela, cancerxena.

benzopirina s.f. Benzoato de antipirina.

benzoquinamida s.f. C22H32N2O5, frmaco que se

emprega por va intramuscular como antiemtico e que

tamn pose accins antihistamnicas, anticolinrxicas e
sedantes.

benzosulfidina s.f. Sacarina.

benzoterapia s.f. Tratamento con benzoatos, en especial
o benzoato de sodio para o absceso de pulmn.

benzotropina s.f. C25H25NO, parasimpaticoltico que se

emprega no tratamento dos trastornos parkinsonianos.

bequestesia s.f. Sensacin na gorxa que obriga a tusir.

bquico -a adx. 1. Pertencente ou relativo tose. 2. Bo
contra a tose. // s.m. 3. Remedio contra a tose.

berce s.m. 1. Pequena cama na que se deitan os nenos. 2.

Primeira infancia.

beriberi s.m. Enfermidade causada por inxesta insuficiente de tiamina (vitamina B1), que se manifesta por
polineurite perifrica grave con predominio da parlise,
insuficiencia cardaca e edema, e endmica en moitos
pases tropicais e subtropicais.

betaalaninemia s.f. Defecto conxnito da b-alanina-a-cetoglutrico transaminase que se manifesta con somnolencia, hipotona e hiporreflexia.

betacismo s.m. Uso excesivo do son [b] falar.

betahidroxibutrico s.m. cido resultante da oxidacin
incompleta dos cidos graxos no organismo que constite
coa acetona e o cido acetoactico os corpos cetnicos.

betana s.f. 1. Producto da oxidacin da colina que ten

actividade lipotrpica, empregado no tratamento da debilidade e dexeneracin musculares. 2. Derivado trimetilo
de aminocidos, como a carnitina.

betalactamase s.f. Enzima producido pola maiora das

bacterias, grampositivas e gramnegativas que ten a
propiedade de inactivar tdolos antibiticos do grupo das
penicilinas e das cefalosporinas.

betametasona s.f. Glicocorticoide sinttico, o mis

activo dos esteroides antiinflamatorios, que se administra
por va oral e tpica, a travs da pel.

betamimticos s.m.pl. Derivados da adrenalina, utilizados para o tratamento da ameaza de parto prematuro ou
cando existe sufrimento fetal intraparto.

betanecol s.m. Derivado da colina resistente accin da

acetilcolinesterase, empregado no ileo paraltico ou a
retencin urinaria, coas mesmas propiedades c acetilcolina.

betanidina s.f. Antihipertensivo semellante guanetidina.

betatrn s.m. Aparello que, por medio da induccin

magntica, serve para acelera-los electrns e aplicar esta
enerxa para a radiacin de neoplasias profundas. Tamn
se di reotrn.

bezo s.m. Bordo granuloso dunha ferida infectada.

bezoar s.m. Corpo estrao no estmago, concrecin
calculosa de natureza variada que se atopa no estmago e
intestino dalgns animais e no home. Se est constituda

BHE
por un ncleo de pelos chmase tricobezoar, se ten froitos
e fibras vexetais fitobezoar, se mixto tricofitobezoar.

BHE Siglas de barreira hematoenceflica.

bi- Prefixo do latn bis coa significacin de dous, das
veces.

Bi Smbolo do bismuto.
biacromial adx. Pertencente ou relativo s das apfises
acromiais.

biarticular adx. Pertencente ou relativo a das articulacins.

biastigmatismo s.m. Variedade de astigmatismo por

defecto da curvatura corneal e do cristalino, das anomalas que coexisten nun ollo.

biauricular adx. 1. Pertencente ou relativo a mbalas

das aurculas ou puntos auriculares. 2. Que se adapta s
dous odos.

bibsico-a adx. Dibsico. Que pose dous tomos de

hidrxeno substitubles por bases.

bibern s.m. Botella pequena cun teto de goma adaptado

que se emprega para a lactacin artificial.

bibliocleptomana s.f. Cleptomana especial para os

libros.

bibliofobia s.f. Temor patolxico s libros.

bibliomana s.f. Paixn esaxerada polos libros.
biblioterapia s.f. Emprego da lectura de libros no tratamento de afeccins nerviosas.

bicameral adx. Que ten das cmaras ou compartimentos.

bicmero a adx. Bicameral.

bicarbonatemia s.f. Exceso de bicarbonato no sangue.
bicarbonato s.m. 1. Todo sal que contn o anin HCO3-.

2. Hidroxenocarbonato de sodio, empregado popularmente para combate-las indisposicins de estmago. // B.

plasmtico. Bicarbonato contido no sangue, que constite o ndice de reserva alcalina. Tamn se di bicarbonato sanguneo.

bicaudado-a adx. Bicaudal.

bicaudal adx. Que ten das colas ou apndices. Tamn se
di bicaudado.

bicfalo -a adx. Que ten das cabezas. Tamn se di dicfalo.

bicelular adx. Composto por das clulas ou que ten das

clulas.

bceps adx. 1. Que ten das cabezas. // s.m. 2. Msculo

con das orixes ou cabezas.

88

biciliado-a adx. Que pose dous cilios.

bicipital adx. 1. Que ten das cabezas. 2. Pertencente ou
relativo msculo bceps.

bico do peito V. mamila.

bicncavo-a adx. Que ten das superficies cncavas,
como lados opostos dunha estructura.

biconvexo-a adx. Que ten das superficies convexas,

como lados opostos dunha estructura.

bicorne adx. Que ten dous apndices semellantes a

cornos, por exemplo o tero.

bicspide adx. 1. Que ten das cspides ou puntas. // s.m.

2. Dente premolar. // s.f. 3. Vlvula bicspide.

bid Abreviatura que significa das veces da.

bidentado-a adx. 1. Que ten dous dentes. 2. Que
dentado por dous lados.

bidermoma s.m. Variedade de teratoma composto por

clulas e tecidos derivados de das capas xerminativas.

bidestilado-a adx. Que foi destilado das veces

bieita s.f. 1. Furuncho que non forma bostela. 2. Furuncho
de mal carcter.

bielectrlise s.f. Electrlise de das substancias mesmo

tempo.

bifacial adx. Que ten das caras ou superficies.

bfido-a adx. Fendido en das partes.
Bifidobacterium Xnero de bacterias bacilares grampositivas da familia actinomicetceas, saprfitas do aparello
dixestivo do home e dos animais, que se atopan nas feces
e fermentan a glicosa, con produccin de cido actico e
lctico.

bifilar adx. Provisto de dous fos ou fibras.

bifocal adx. Que ten dous focos. Aplcase principalmente
s lentes.

biforado-a adx. Que ten dous buratos ou aberturas.

bifurcacin s.f. Punto de divisin dunha estructura en
das plas.

bifurcado a adx. 1. Que ten figura de forca. 2. Que se

divide en das plas.

biioduro s.m. Ioduro que ten dous tomos de iodo en cada

molcula.

bilabio s.m. Instrumento para extraer pequenos clculos e

corpos alleos da vexiga e a uretra. Tamn se di bilabo.

bilabo s.m. Bilabio.

bilateral adx. 1. Que ten das caras ou dous lados. 2.
Pertencente ou relativo a dous lados.

biceptor s.m. Que ten dous receptores.

bicigomtico-a adx. Pertencente o relativo s dous

bilateralismo s.m. Simetra bilateral.

bile s.f. Lquido segregado polo fgado e vertido no intes-

puntos craniomtricos mis prominentes en mbolos

dous arcos cigomticos.

tino a travs das vas biliares, substancia mis ou menos

viscosa, amarelo-verdosa, de sabor amargo, que contn

89
auga, moco, colesterol, fosfolpidos, sales e varios
pigmentos, e alcalina polo seu contido en bicarbonato.
Tamn se di fel. // B. A, B, C. Bile obtida do coldoco, da
vescula biliar e do conducto heptico, respectivamente. /
B. branca. Lquido incoloro que se atopa s veces na
obstruccin de vescula biliar e que se considera debido a
unha hipersecrecin mucosa das vas biliares. / B. cstica.
Bile retida por algn tempo na vexiga biliar.

bilemia s.f. Presencia de pigmentos biliares no sangue,

colemia.

bilharzia s.f. Schistosoma.

bilharzase s.f. Infestacin por Schistosoma, esquistosomase. Tamn se di bilharziose.

bilharziose s.f. Bilharzase.

bili- Prefixo latino que significa bile.
biliacin s.f. Segregacin de bile.
biliar adx. 1. Pertencente ou relativo bile. 2. Que contn
bile. // s.m.pl. 3. cidos biliares, compostos conxugados
do colesterol coa glicina ou a taurina.

bilifaccin s.f. Bilificacin.

bilifecia s.f. Presencia de bile nas feces.
bilificacin s.f. Formacin ou segregacin de bile.
bilina s.f. Constitunte da bile, composto case na sa totalidade polos sales sdicos dos cidos biliares normais.

bilinxeno s.m. Urobilinxeno.

biliografa s.f. Estudio radiolxico das vas biliares trala
inxeccin intravenosa dun medio de contraste.

biliosptico-a adx. Que ten infeccin das vas biliares.

bilioso-a adx. Que ten moita bile, aplicado principalmente a un estado patolxico indeterminado que se manifesta por malestar, intolerancia dixestiva, estrinximento,
etc., atribudo a unha segregacin excesiva de bile.

bilirrubina s.f. Pigmento biliar que se atopa en forma de

sal sdico na bile e en forma de sal clcico insoluble nos
clculos biliares. Pdese atopar na urina e nos tecidos
orgnicos cando existe ictericia. Frmase a partir da
hemoglobina da destruccin dos glbulos vermellos polo
sistema reticuloendotelial.

bilirrubinemia s.f. Presencia excesiva de bilirrubina no

sangue.

bilirrubinuria s.f. Presencia de bilirrubina na urina.

biliria s.f. Presencia de bile ou de pigmentos biliares na
urina.

biliverdina s.f. Pigmento verde, formado por catabolismo da bilirrubina.

bilixnese s.f. Bilixenia.

bilixenia s.f. Produccin de bile, bilificacin. Tamn se di
bilixnese.

bioactivo-a

bilma s.f. Emplasto feito con augardente, incenso e outros

compoentes.

bilmar v. 1. Pr bilmas. 2. Enfaixar, comprimir unha parte

do corpo. 3. Vendar unha ferida.

bilobulado-a adx. Bilobular.

bilobular adx. Que ten dous lobos.
bilocular adx. Que ten das cavidades ou compartimentos.

biloma s.m. Acumulacin encapsulada de bile na cavidade peritoneal.

bimalar adx. Pertencente ou relativo a mbolos dous

pmulos ou sos malares.

bimanual adx. Que se realiza con mbalas das mans.

bimstico-a adx. Que ten das mamas.
bimastoide adx. Relativo s das apfises mastoides.
bimaxilar adx. Pertencente ou relativo s dous maxilares.
binario -a adx. 1. Composto por dous elementos ou por
das partes iguais. 2. Dun sistema numrico de base das.

binaural adx. Pertencente ou relativo a mbolos dous

odos.

binocular adx. 1. Pertencente ou relativo s dous ollos ou

que se realiza con mbolos dous ollos, por exemplo
visin binocular. 2. Que ten das pezas oculares, por
exemplo un microscopio.

binculo -a adx. Que serve para mbolos dous ollos, aplicado a unha vendaxe que ocle os dous ollos.

binoftalmoscopio s.m. Oftalmoscopio para o exame

simultneo de mbolos dous fondos oculares.

binomial adx. Composto de dous termos, como o xnero

e a especie para nomea-los microorganismos.

binmica s.f. Bionoma.

binoscopio s.m. Instrumento para facilita-la visin binocular no estrabismo.

bintico -a adx. Relativo a mbolos dous odos, biauricular, binaural.

binovular adx. Pertencente ou relativo a dous vulos ou

derivado destes.

binucleacin s.f. Formacin de dous ncleos nunha

clula, por divisin do ncleo sen divisin do citoplasma.

binucleado-a adx. 1. Que ten dous ncleos. // s.m.pl. 2.

Orde de protozoos flaxelados que comprende os hermosporidios e tripanosomas.

binuclear adx. Binucleado.

binucleolado -a adx. Que pose dous nuclolos.
bio- Prefixo coa significacin de vida.
bioactivo-a adx. Que ten efecto sobre os tecidos vivos ou
produce reaccin neles.

bioacstica

bioacstica s.f. Rama das ciencias que trata da comunicacin por sons entre os animais.

bioamina s.f. Amina bixena segregada por neuronas.

bioaminrxico-a adx. Pertencente ou relativo s
neuronas que segregan bioaminas.

bioblasto s.m. Reproductor de vida, elemento fundamental relacionado coa actividade celular, como as mitocondrias. Tamn se di organitos, organelas.

biocatalizador s.m. Grupo de substancias orgnicas que

non posen propiedades enerxticas nin plsticas, pero
que son indispensables para a vida do organismo pola sa
accin de facilitadores ou aceleradores das reaccins,
semellante dos catalizadores de qumica orgnica.

biocenose s.f. Comunidade de vida, relacins dos

diversos organismos que viven en comunidade.

biociclo s.m. Repeticin cclica de certos fenmenos

observada nos seres vivos.

biocida adx. Que destre organismos vivos.

biociencia s.f. Bioloxa e ciencias aplicadas (fsica,
qumica, etc.).

biocintica s.f. Rama das ciencias que estudia os movementos dos organismos en desenvolvemento.

biocitocultivo s.m. Cultivo de clulas vivas.

biocitoneuroloxa s.f. Estudio das clulas nerviosas
vivas.

bioclimatoloxa s.f. Estudio das influencias climticas

sobre os seres vivos.

biocoloide s.m. Coloide de orixe vexetal ou animal.

biocompatible adx. Harmnico coa vida, que non ten
efecto txico ni prexudicial sobre as funcins biolxicas.

biodegradable adx. Que sofre degradacin, aplicado s

substancias susceptibles de ser atacadas polos seres
vivos, especialmente por microorganismos, convertndose noutras substancias de propiedades distintas.

biodegradacin s.f. Serie de procesos polos que os seres

vivos fan que algns productos qumicos sexan menos
nocivos para o ambiente.

biodinmica s.f. 1. Enerxa dos seres vivos. 2. Ciencia

que trata da forza e enerxa da materia viva.

biodispoibilidade s.f. Grao en que unha droga ou outra

substancia queda dispoible para o tecido receptor
despois da sa administracin.

bioelemento s.m. Elemento que entra na constitucin dos

seres viventes.

bioenerxtica s.f. Rama da bioqumica que estudia a

90
potenica ou efectos fisiolxicos, en contraposicin a un
ensaio fsico ou qumico.

bioequivalencia s.f. Calidade de bioequivalente.

bioequivalente adx. Que ten a mesma potencia e biodispoibilidade semellante na mesma dose que outra mostra
dunha substancia dada.

bioespectroscopia s.f. Espectroscopia de tecidos vivos.

bioestatstica s.f. Estatstica aplicada s fenmenos
vitais, que traballa con datos biolxicos ou mdicos.

bioestereomtrica s.f. Anlise das caractersticas espaciais e temporo-espaciais da forma e da funcin biolxicas mediante mapas tridimensionais do corpo.

biofaxia s.f. Inxestin ou absorcin de materia viva.

biofilaxe s.f. Conxunto de reaccins inespecficas de
defensa que desenvolve o organismo contra a invasin de
noxas patxenas.

biofilia s.f. Amor vida, instinto de conservacin individual.

biofsica s.f. Rama das ciencias que trata da aplicacin de

mtodos e teoras fsicas s procesos vitais.

biofisioloxa s.f. Parte da Bioloxa que comprende a

organoxenia, a morfoloxa e a fisioloxa.

biofobia s.f. Fobia producida pola convivencia con outras

persoas ou animais.

biforo s.m. Portador de vida, bixeno e bioblasto,

elemento molecular vital.

biofotmetro s.m. Instrumento para medi-la adaptacin

do ollo escuridade.

bigrafo s.m. Instrumento para analizar e facer visibles os

movementos dos animais.

bilise s.f. Descomposicin qumica da materia orgnica

pola accin dos organismos viventes.

bilogo-a s. Persoa experta en bioloxa. Tamn se di

bioloxista.

bioloxa s.f. Ciencia que estudia os organismos vivos, os

fenmenos vitais e as sas leis. // B. de radiacin.
Estudio cientfico dos efectos da radiacin ionizante
sobre os organismos vivos. / B. molecular. Estudio das
estructuras moleculares e acontecementos subxacentes
dos procesos biolxicos, inclundo a relacin entre xenes
e caractersticas funcionais que determinan.

biolxico-a adx. Pertencente ou relativo bioloxa.

bioloxista s. Persoa que estudia bioloxa ou especialista
nesta ciencia. Tamn se di bilogo.

utilizacin da enerxa e as reaccins qumicas nos tecidos

vivos.

bioluminescencia s.f. Facultade que teen algunhas

bioenerxa s.f. Forza ou enerxa vital.

bioensaio s.m. Administracin a un animal, tecido ou

biomatemtica s.f. Rama das ciencias que trata da apli-

organismo vivo, dunha substancia para determina-la sa

clulas vivas de producir unha luz fra.

cacin de mtodos e teoras matemticas s procesos
vitais

91

biomecnica s.f. Aplicacin das leis mecnicas s estructuras vitais, especialmente aparello locomotor.

biomedicina s.f. Medicina clnica baseada nos principios

das ciencias naturais (bioloxa, bioqumica, biofsica,
etc.).

biomdico-a adx. Pertencente ou relativo aplicacin

das ciencias naturais estudio da medicina.

biometra s.f. 1. Clculo da esperanza de vida. 2. Ciencia

que aplica os mtodos estatsticos e matemticos s fenmenos biolxicos. 3. Anlise matemtica de feitos biolxicos.

biomicroscopia s.f. 1. Exame microscpico dos tecidos

bitico-a
Estudio das clulas escamadas tras raspar unha rexin
corporal. / B. superficial. Exame microscpico de
clulas obtidas por legrado da superficie de lesins
sospeitosas, en particular no colo uterino.

bioptomo s.m. Instrumento cortante empregado para

obter mostras para biopsia.

bioqumica s.f. Rama das ciencias que estudia as reaccins qumicas dos seres vivos e dos procesos vitais.

biorbitario -a adx. Pertencente ou relativo a mbalas

das rbitas.

birgano s.m. rgano fisiolxico oposto concepto de

rgano morfolxico ou idrgano.

vivos. 2. Exame da crnea coa lmpada de fendedura

asociada cun microscopio corneal.

biorreversible adx. Que ten a facultade de converterse

biomolcula s.f. Molcula producida por unha clula

na forma qumica bioloxicamente activa orixinal por

procesos dentro do organismo, aplicado a frmacos.

viva.

biomutacin s.f. 1. Mutacin espontnea ou inducida

que conduce a modificacins xenticas no individuo uni
ou pluricelular. 2. Adquisicin de caractersticas diferentes por un microorganismo cando inxectado nun
corpo animal.

bionecrose s.f. Dexeneracin dos feixes de colxeno da

derme. Tamn se di necrobiose.

biosa s.f. Azucre que contn dous tomos de carbono,

disacrido.

bioscopia s.f. 1. Exame en vida. 2. Exame do corpo para

demostra-la existencia de vida. 3. Exame do feto morto
no acto do nacemento para comproba-lo seu grao de
viabilidade.

biosfera s.f. 1. Conxunto formado por tdalas rexins da

ticas dos seres vivos e as aplicacins destes coecementos mecnica.

Terra que ocupan e habitan os seres vivos. 2. Conxunto

formado polos seres vivos e o medio no que se desenvolven.

bionoma s.f. 1. Ciencia que trata das leis que regulan as

biosntese s.f. Formacin dun composto qumico nos

binica s.f. Ciencia que estudia as funcins e caracters-

funcins vitais. 2. Estudio das relacins dos seres vivos

co medio que os rodea, ecoloxa. Tamn se di binmica.

bionose s.f. Enfermidade producida por axentes vivos,

como bacterias ou parasitos.

bionte s.m. Organismo vivo individual, ser vivo.

bioplasma s.f. Parte mis esencial ou vital do protoplasma, en oposicin a paraplasma.

bioplstico-a adx. Que pose a propiedade de autorreparacin das clulas vivas.

biopsia s.f. 1. Proceso de extraccin de mostras de tecidos

para o seu exame. 2. Exame do organismo vivo, en oposicin a necropsia. 3. Peza para anlise, obtida dun organismo vivo con fins diagnsticos. // B. cirrxica. Extraccin operatoria dun fragmento hstico, un ndulo ou un
ganglio linftico, para biopsia postoperatoria. / B. endoscpica. A efectuada no curso dunha endoscopia, con
extraccin dunha mostra para exame histolxico. / B.
esternal. Puncin esternal. / B. extempornea. Biopsia
preoperatoria. / B. peroperatoria. A efectuada no curso
dunha intervencin cirrxica, na que o cirurxin agarda o
dictame do histopatlogo para proceder en consecuencia.
/ B. por agulla. O tecido obtense dos restos que quedan
na luz da agulla despois de realizar unha puncin do
rgano a estudiar. / B. por aspiracin. Biopsia de material obtido por aspiracin a travs dunha agulla, biopsia
por puncin, biopsia por agulla. / B. por raspado.

procesos fisiolxicos dun organismo vivo.

biosinttico-a adx. Pertencente ou relativo biosntese.

biosmose s.f. Osmose que se efecta a travs de
membranas vivas.

biosofa s.f. Ciencia da vida, fisioloxa.

biosttica s.f. Bioloxa esttica, ciencia da estructura dos
organismos en relacin coas sas funcins.

biota s.f. Conxunto de de fauna e flora dunha rexin.

biotaxia s.f. 1. Propiedades de seleccin e disposicin das
clulas vivas. 2. Clasificacin dos organismos viventes
de acordo coas sas caractersticas anatmicas. Tamn se
di taxonoma.

biotelemetra s.f. Rexistro e medicin de fenmenos

vitais dos organismos vivos situados a distancia do dispositivo de medicin.

bioterapia s.f. Mtodo teraputico mediante cultivos

vivos ou por productos orgnicos (bile, zume gstrico,
etc.) derivados dos seres vivos.

bitica s.f. Ciencia relacionada coas funcins, calidades e

actividades dos seres vivos.

bitico-a adx. 1. Pertencente ou relativo vida ou

materia viva. 2. Pertencente ou relativo a unha biota. 3.
Bintico ou biauricular.

biotina

92

biotina s.f. Composto cristalino, incoloro, que pertence

bpede adx e s.m. 1. Que ten dous ps ou utiliza normal-

complexo vitamnico B necesario para tdalas formas de

vida.

mente dous membros locomotores ou dous ps. // s.m. 2.

Conxunto de cada par de patas dun cuadrpede.

biotipo s.m. 1. Grupo de individuos que posen o mesmo

bipedestacin s.f. Circunstancia de ter dous ps.

bipennado -a adx. Bipenniforme.
bipenniforme adx. Relativo s msculos que teen

xenotipo. 2. Calquera das cepas dunha especie de microorganismos que teen caractersticas fisiolxicas
comns.

biotipoloxa s.f. Estudio cientfico dos tipos antropolxicos e das sas diferencias constitucionais e hereditarias.

biotoma s.f. Anatoma dos seres vivos.

biotoxicoloxa s.f. Rama da toxicoloxa que estudia os
txicos elaborados polos seres vivos, o seu recoecemento, os efectos e o tratamento dos trastornos por eles
producidos.

biotoxina s.f. Toxina producida por un organismo vivo ou

derivada del.

biotransformacin s.f. Serie de alteracins qumicas

dun composto que ocorren no interior do corpo por actividade enzimtica.

biotripsia s.f. Desgaste da pel, observado algunhas veces

nos ancins.

biotropismo s.m. 1. Exaltacin da virulencia dos microorganismos ou reduccin da resistencia orgnica fronte a
xermes saprfitos. 2. Resposta que orienta cara direccin do estmulo a unha clula ou grupo delas.

biovular adx. Derivado de dous vulos distintos, que ten

dous vulos.

bioxnese s.f. 1. Doutrina que establece que os seres

vivos s poden orixinarse doutros seres vivos. 2. Orixe da
vida ou dos organismos viventes.

bioxenia s.f. Estudio do desenvolvemento dos seres

viventes, que comprende a ontoxenia e a filoxenia.

fibras a cada lado dun tendn dispostas como as barbas

que se observan sobre o eixe dunha pluma. Tamn se di
bipennado.

biperidina s.f. Anticolinrxico sinttico de accin antisecretora, espasmoltica e midritica, empregado no tratamento dos trastornos parkinsonianos e tamn til no
tratamento das reaccins extrapiramidais por drogas.

bipolar adx. 1. Que ten dous polos. 2. Pertencente ou

relativo a mbolos dous polos. 3. Das neuronas con das
prolongacins.

birollo -a adx.e s. Que padece estrabismo.

birrefrinxencia s.f. 1. Calidade de transmiti-la luz en
forma desigual en diferentes direccins, dobre refraccin.
2. En compostos orgnicos indica que as molculas estn
orientadas entre si.

birrinia s.f. Nariz dobre.

bis- Prefixo latino que indica dous ou das veces.
bisacromial adx. Biacromial.
bisalbuminemia s.f. Presencia de das fraccins de
albumina no sangue, que se diferencian na sa mobilidade electrofortica.

biseccin s.f. Divisin en das partes mediante un corte.

bisexual adx. 1. Que ten gnadas de mbolos dous sexos,
hermafrodita. 2. Relativo s dous sexos. 3. Que se sente
sexualmente atrado polos dous sexos (heterosexual e
homosexual).

bixeno-a adx. 1. Que se orixina en fenmenos biol-

bisexualidade s.f. 1. Condicin de bisexual. Afeccin

xicos, como unha amina bixena. 2. Orixinador ou

productor de vida. 3. Das protenas que representan a
base molecular da vida.

sexual a mbolos dous sexos. 2. Presencia das calidades

de mbolos dous sexos no mesmo individuo. Hermafroditismo.

bpara adx.e s.f. Que pariu das veces.

biparenteral adx. Derivado de dous proxenitores, macho

bisilaco-a adx. Pertencente ou relativo a mbolos dous

e femia.

biparietal adx. Pertencente ou relativo s das eminencias parietais.

bparo -a adx. 1. Que produce dous vulos ou descendencia dobre. 2. Que ten dous ou mis pedicelos laterais
en cada ramificacin.

biparticin s.f. 1. Divisin en das partes. 2. Biseccin.

bipartido -a adx. Que ten das partes ou divisins.
bipartir v. 1. Partir ou dividir en das partes ou
segmentos. 2. Biseccionar. 3. Bifurcar.

sos ilacos ou a puntos das cristas ilacas que se corresponden entre si.

bisinose s.f. Enfermidade pulmonar aguda ou crnica que

ocorre en obreiros txtiles do algodn e nos que preparan
lio ou cnabo, debida inhalacin de po destes materiais.

bismutismo s.m. Intoxicacin polo bismuto.

bismuto s.m. Metal de cor branca prateada, de nmero
atmico 83, peso atmico 208,98 e smbolo Bi. // Subgalato de b. Sal de bismuto utilizado como astrinxente e
protector da mucosa intestinal no tratamento de colite
ulcerosa, disentera e diarrea.

93

bismutomana s.f. Hbito patolxico de inxerir grandes

doses de subnitrato de bismuto que adquiren algns
doentes das vas dixestivas.

bismutose s.f. Intoxicacin crnica por bismuto caracterizada por estomatite, dermatite, diarrea e anuria. Bismutismo.

bismutoterapia s.f. Emprego teraputico dos sales de

bismuto.

bisoptise s.f. Tise ou consuncin debida inhalacin de

po ou filamentos de lio ou algodn.

bisotise s.f. Bisoptise.

bistur s.m. Instrumento utilizado en cirurxa para corte
ou diseccin, consistente nunha folla, longa e estreita,
articulada co mango. // B. elctrico. Electrodo romo ou
puntiforme, conectado a un xerador de corrente de alta
frecuencia co que se obtn corte, coagulacin e hemostase.

bitemporal adx. Relativo s das sens ou s dous sos

temporais.

bitonal adx. De dous tons, diplofnico.

bitrocantreo-a adx. Relativo a mbolos dous trocnteres.

bitrpico-a adx. Que ten afinidade por dous tecidos ou

organismos.

bivalencia s.f. En qumica, valencia equivalente dobre

da do tomo de hidrxeno, divalencia.

bivalente adx. 1. Que ten unha valencia de dous, caracterizado por bivalencia. 2. Par de cromosomas homlogos
asociados durante a etapa citxena da primeira profase
meitica, que se desdobran en das cromtides para
formar unha ttrada. Tamn se di divalente.

bivalvo-a adx. Que ten das valvas ou vlvulas.

biventral adx. Que ten dous ventres, digstrico.
biventricular adx. Pertencente ou relativo s dous
ventrculos.

bivitelino -a adx. Con dous ncleos.

bixeminado -a adx. Bixmino.
bixeminia s.f. Ocorrencia en pares, especialmente a de
dous latexos en sucesin rpida. Tamn se di bixeminismo.

bixeminismo s.m. Bixeminia.

bixmino -a adx. Xemelgo. Tamn se di bixeminado.
blastema s.m. 1. Masa celular primitiva da que derivan
tecidos e rganos, tecido embrionario. 2. Grupo de
clulas que d orixe a un novo individuo, na reproduccin asexual, ou a un rgano ou parte deste, no desenvolvemento normal ou na rexeneracin.

blstida s.f. Primeiro indicio de organizacin no ncleo

do vulo fecundado.

blastomatose

blastina s.f. Substancia estimulante do crecemento

celular.

blasto s.m. Etapa inmatura no desenvolvemento celular

antes da aparicin das caractersticas definitivas das
clulas

blasto-, -blasto Prefixo e sufixo coa significacin de

xerme, renovo e particularmente relacionado co estado
embrionario. Tamn fai referencia a un elemento formativo, clula ou capa.

blastocele s.m. Cavidade chea de lquido da masa de

clulas (blstula) producida por desdobramento dun ovo
fecundado.

blastocisto s.m. Producto da concepcin na etapa posterior mrula. Tamn se di blstula.

blastocito s.m. Clula embrionaria do estadio de mrula

ou blstula dun embrin que anda non se diferenciou.

blastocitoma s.m. Tumor composto de tecido non diferenciado. Tamn se di blastoma.

blastoderma s.m. Masa de clulas producidas por

segmentacin do ovo fecundado que forman a esfera oca
da blstula ou o acumulamento celular encima do vitelo
segmentado na discoblstula dos ovos telolecitos. As
clulas ou blastmeros dispense en estratos (ectoderma, mesoderma e endoderma, ou epiblasto, mesoblasto e endoblasto) redor da cavidade (vescula blastodrmica ou blstula). Tamn se di membrana
xerminativa. // B. bilaminar, trilaminar. Perodo do
desenvolvemento no que o embrin est representado
polas das ou tres follas primitivas, respectivamente.

blastodisco s.m. Estructura convexa formada polas blastmeras no polo animal dun ovo que se segmenta de
forma incompleta.

blastfilo s.m. Capa ou folla embrionaria primaria (ectoderma, endoderma).

blastforo s.m. Porcin de espermatoblasto que non se

converte en espermatozoide.

blastoftoria s.f. Dexeneracin ou alteracin das clulas

xerminais.

blastlise s.f. Disolucin ou destruccin da materia

xerminativa.

blastoma s.m. Carcinosarcoma de tecido embrionario,

composto por clulas indiferenciadas derivadas do blastema, blastocitoma. // B. autctono. Tumor que se
orixina nun corpo pola proliferacin das clulas pertencentes a este. / B. heterctono, teratxeno. Tumor
formado dunha orde de clulas non procedente dos
tecidos do hspede, senn dos tecidos doutro individuo
includo no hspede.

blastomatoide adx. Semellante blastoma.

blastomatose s.f. Formacin de blastomas, formacin
tumoral.

blastmero

blastmero s.m. Clula formada por segmentacin do

vulo fecundado.

blastomicetos s.m.pl. 1. Clase de fungos do xnero Blastomyces. 2. Organismo semellante fermento.

blastomicose s.f. Enfermidade granulomatosa crnica

94

blefarite s.f. Inflamacin das plpebras. // B. angular.

Blefarite ulcerosa que afecta comisura interna e
bloquea o punto lacrimal. / B. escamosa. Blefarite
marxinal na que os bordos das plpebras estn cubertos
de escamas. / B. ulcerosa. Forma ulcerosa de blefarite
marxinal.

causada por fungos do xnero Blastomyces, adquirida

case sempre por va pulmonar, que se inicia como infeccin respiratoria e despois se disemina pel (blastomicose cutnea), s sos, tecidos subcutneos, fgado, bazo
e riles (blastomicose xeneralizada).

blefaroadenite s.f. Blefaradenite.

blefaroadenoma s.m. Adenoma da plpebra.
blefaroateroma s.m. Tumor enquistado ou quiste

blastoneuroporo s.f. Abertura transitoria formada pola

blefarocalasia s.f. Relaxacin da pel da plpebra, debida

unin do blastoporo e o neuroporo.

blastopata s.f. Alteracin ou malformacin producida no

perodo de blstula.

blastoporo s.m. Abertura dentro do arquntero formada

pola invaxinacin da blstula para orixinar unha gstrula.
Tamn se di ano de Rusconi, protostoma, arquistoma.

blastoquilo s.m. Lquido contido no blastocele.

blastospora s.f. Espora formada por xemacin como
ocorre nos fermentos.

sebceo da plpebra.
atrofia do tecido intersticial. Tamn se di dermatlise
palpebral.

blefarociliar adx. Relativo s pestanas ou rexin palpebral onde estn implantadas.

blefaroclese s.f. Oclusin anormal das plpebras.

blefaroclono s.m. Espasmo clnico do msculo orbicular
das plpebras.

blefaroconxuntivite s.f. Inflamacin das plpebras e

conxuntiva, conxuntivite palpebral.

blastoxenia s.f. Blastoxnese.

blstula s.f. 1. Perodo do desenvolvemento embrionario

blefarocromidrose s.f. Excrecin de suor coloreada

consecutivo segmentacin do ovo, cando as blastmeras se constituron en blastoderma. 2. Estructura esfrica formada nesta etapa que consta dunha soa capa de
clulas (blastoderma) que rodean unha cavidade chea de
lquido (blastocele). Tamn se di blastocisto, blastosfera, vescula xerminativa ou blastodrmica, mrula
vesicular.

blefarodermatite s.f. Inflamacin da cute palpebral.

blefarodiastase s.f. Separacin excesiva das plpebras.
blefarofimose s.f. Estreiteza anormal da abertura palpe-

blastulacin s.f. Formacin da blstula.

blatoxnese s.f. 1. Desenvolvemento dun individuo a
partir de blastema, dicir, por reproduccin asexual.
Reproduccin por xemacin. 2. Transmisin dos caracteres hereditarios polo plasma xerminativo. 3. Transformacin morfolxica de linfocitos pequenos en clulas
mis grandes semellantes a clulas blsticas, que ocorre
por exposicin a fitohemaglutinina ou a antxenos fronte
s que est inmunizado o doador.

blefar-, blefaro- Prefixos que denotan relacin coas

plpebras ou coas pestanas.

blefaradenite s.f. Inflamacin das glndulas de

Meibomio, blefarite ciliar.

blefarectoma s.f. Extirpacin dunha lesin nas plpebras.

blefaredema s.m. Edema das plpebras.

blefarelose s.f. Entropio.
blefrico -a adx. Pertencente ou relativo s plpebras.
blefrides s.f.pl. Pestanas.
blefarismo s.m. Espasmo das plpebras que consiste en
chisca-lo ollo continuamente.

polas plpebras.

bral en direccin horizontal causada por desprazamento

cara a fra dos cantos internos.

blefarofriplastia s.f. Cirurxa plstica da cella e

plpebra.

blefaroftalma s.f. Inflamacin das plpebras e do ollo,

conxuntivite.

blefarolitase s.f. Formacin de concrecins marxinais

nas plpebras.

blefaromelasma s.m. Coloracin escura da pel das

plpebras.

blefaromicose s.f. Invasin das plpebras por tricfitos.

blefaroncose s.f. Tumoracin das plpebras.
blefaronise s.f. Operacin do entropio.
blefaropaquia s.f. Engrosamento anormal da plpebra.
blefaropaquinise s.f. Blefaropaquia.
blefaropiorrea s.f. Oftalma purulenta.
blefaroplastia s.f. Cirurxa plstica das plpebras.
blefaroplasto s.m. 1. Grnulo redondeado ou oval que
forma parte do cinetoplasto, de onde nace o axonema. 2.
Delgado bastoncio no citoplasma das clulas ependimarias no ependiomoma.

blefaroplexa s.f. Parlise dunha ou mbalas das plpebras. Tamn se di blefaroptose.

95

blefaropoese s.f. Cirurxa reparadora da plpebra.

blefaroptose s.f. Cada da plpebra superior causada por
parlise. Tamn se di ptose palpebral.

blefarorrafia s.f. Operacin de sutura-las plpebras, na

comisura ou nos bordos, tarsorrafia.

blefarosfinterectoma s.f. Escisin do esfnter palpebral, operacin de extirpar algunhas fibras do msculo
orbicular xunto coa pel supraxacente, que se practica para
remedia-la presin da plpebra sobre a crnea no blefarospasmo.

blefarosinequia s.f. 1. Crecemento conxunto das plpebras. 2. Adherencia das plpebras entre si.

blefarospasmo s.m. Espasmo tnico do msculo orbi-

boca

blenostase s.f. Supresin dunha segregacin anormal de

moco ou correccin da segregacin excesiva.

blenosttico-a adx. Que corrixe a excesiva segregacin

de moco.

blenotrax s.m. Acumulacin de moco no peito.

blenotorrea s.f. Derramo mucoso polo odo.
blenxeno -a adx. Que produce moco. Tamn se di
mucparo.

blenuretria s.f. Blenorraxia.

blenuria s.f. Excrecin de moco coa urina.
bleomicina s.f. Mestura de antibiticos polipeptdicos

cular das plpebras, que produce oclusin mis ou menos

completa das mesmas, blefarismo e pode ser esencial ou
sintomtico dunha lesin do V par cranial.

que presentan propiedades antineoplsicas obtida a partir

de productos de fermentacin dun Streptomyces, que
inhibe a divisin celular, a incorporacin de timidina no
DNA e a sntese de DNA.

blefarospato s.m. Pequenas pinzas que serven para

blepsopata s.f. Debilidade ou cansazo dos ollos. Tamn

suxeita-la plpebra.

se di astenopa.

blefarstato s.m. Instrumento empregado para manter

bloqueo s.m. 1. Obstruccin ou interrupcin da conducti-

separadas as plpebras durante as operacins cirrxicas

no ollo.

bilidade dunha va nerviosa, especialmente da excitacin

cardaca. 2. Para Freud, detencin sbita dunha asociacin, producida cando se bordea un complexo. 3. Diminucin da capacidade das clulas reticuloendoteliais para
a fagocitose de material inocuo coma carmn ou negro de
fume introducido por inxeccin intravenosa. 4. Prevencin dalgunhas accins enzimticas ou fisiolxicas por
medio de drogas. 5. Prevencin dos efectos dalgunhas
drogas por outro axente, por exemplo o efecto da nalorfina sobre a herona. // B. articular. Perturbacin da
amplitude de movementos dunha articulacin. / B. auriculoventricular. Interrupcin na conduccin do impulso
cardaco desde a aurcula ventrculo, por alteracin no
ndulo auriculoventricular ou no fascculo de His. / B.
cardaco. Defecto da conduccin do estmulo cardaco. /
B. de rama. Trastorno da conduccin do impulso
cardaco que se localiza nunha das ramas do fascculo de
His e que se traduce por unha prolongacin do complexo
QRS no electrograma. / B. do pensamento. Detencin
sbita no curso das ideas ou en medio dunha sentencia,
sen defecto intelectual ou trastornos sensoriais. / B. do
sistema reticuloendotelial. Impregnacin das clulas
reticuloendoteliais, con materias capaces de inhibi-las
sas actividades. / B. paravertebral. Infiltracin do
ganglio estrelado con solucin anestsica. / B. renal.
Anuria debida suspensin das funcins do tbulo renal.
/ B. sinoauricular. Ausencia da formacin ou transmisin do impulso sinusal, con falta da onda P. / B. ventricular. Obstruccin inflamatoria dos orificios de
Magendie e Luschka, que impide a comunicacin dos
ventrculos cerebrais co espacio subaracnoide.

blefarostenose s.f. Estenose anormal da abertura palpebral. Tamn se di blefarofimose.

blefarotoma s.f. Incisin cirrxica da plpebra. Tamn

se di tarsotoma.

blefaroxise s.f. Raspado da cara interna das plpebras, no

tracoma.

blen-, blena-, bleno- Prefixos que indican mucosidade.

blenadenite s.f. Inflamacin de glndulas mucosas.
blenelitria s.f. Catarro vaxinal. Tamn se di leucorrea.
blenemese s.f. Vmito de moco.
blenentera s.f. Diarrea mucosa, catarro intestinal.
blenocele s.f. Orquite blenorrxica.
blenocistite s.f. Cistite catarral crnica.
blenoftalma s.f. Conxuntivite purulenta.
blenoide adx. Semellante moco, mucoide, mixoide,
muciforme.

blenoma s.m. Mixoma.

blenometrite s.f. Catarro uterino.
blenorraxia s.f. 1. Segregacin excesiva de moco. 2.
Blenorrea.

blenorrea s.f. Derramo ou segregacin de fluxo nunha

superficie mucosa especialmente da uretra ou da vexiga.
Denomnase gonorrea cando est orixinada polo gonococo e blenorrea de inclusin cando afecta mucosa
conxuntival. Tamn se di purgacins, blenorraxia,
blenuretria.

blenorrinia s.f. Coriza.

boca s.f. 1. Abertura, especificamente abertura anterior ou

proximal do aparello dixestivo, limitada polos beizos e
que contn a lingua e os dentes. 2. Abertura ou corte que
semelle a boca do rostro antes descrita.

bocado

bocado s.m. 1. Porcin de comida que cabe naturalmente

na boca. 2. Mordedura ou ferida cos dentes.

bocexar v. Abri-la boca en sinal de tedio, fame ou fatiga.

96
nenos. / B. de Marchi. Segmentos ovoides de mielina,
producidos por dexeneracin, que se tinguen de pardo
polo mtodo de coloracin de Marchi. / B. mictica.
Asperxiloma.

Patoloxicamente, entre outros procesos, ocorre na anoxia

cerebral.

Boletus Xnero de fungos himenomicetos, familia dos

bocexo s.m. Abertura espasmdica da boca, con aspira-

poliporceos, con algunhas especies comestibles e outras

velenosas.

cin seguida de expiracin prolongada do aire motivada

xeralmente pola fame, tedio ou fatiga, que adoita acompaarse moitas veces dun estremecemento xeral.

bocio s.m. Aumento de tamao da glndula tiroide non

debido a neoplasia, endmico en rexins de montaa,
onde a inxesta de iodo non ptima, e espordico no
resto. // B. aberrante. Aumento de tamao dunha glndula tiroide ectpica ou supernumeraria. / B. adenomatoso. Aumento de tamao dunha glndula tiroide causado
por adenoma ou por ndulos coloides mltiples. Tamn
se di bocio nodular, bocio multinodular. / B. agudo ou
epidmico. Bocio de etioloxa vrica. / B. difuso. Hiperplasia uniforme e simtrica da tiroide, sen nodulacins. /
B. esternal. Bocio no que unha parte da glndula est
detrs do esterno./ B. exoftlmico. Hipertrofia tiroidea
acompaada de protrusin dos ollos, V. enfermidades
de Basedow. Tamn se di de Graves, hipertiroidismo,
tirotoxicose. / B. fibroso. Bocio de consistencia moi
dura producido por unha hiperplasia da cpsula, parnquima e estructuras adxacentes. Tamn se di bocio
leoso, estruma de Riedel. / B. folicular. Bocio parenquimatoso./ B. intratorcico. Bocio no que unha parte
da glndula tiroide est na cavidade torcica. / B. lingual.
Aumento de tamao do extremo superior do conducto
tirogloso que forma un tumor na parte posterior do dorso
da lingua. / B. parenquimatoso. Bocio caracterizado
polo aumento dos folculos e proliferacin do epitelio. /
B. qustico. Aumento de tamao da glndula tiroide que
contn quistes formados por dexeneracin mucoide ou
coloide. / B. retrosternal. Bocio intratorcico detrs do
esterno. / B. simple. Aumento de tamao debido hiperplasia da glndula tiroide con funcin tiroidea normal. /
B. subesternal. Bocio que se estende cara a abaixo ata
detrs do esterno. / B. txico. O que determina un estado
de hipertiroidismo por segregacin excesiva de hormonas
tiroides.

bocioso-a adx. Pertencente ou relativo bocio.

bocioxenicidade s.f. Capacidade de producir bocio.
bocixeno-a adx. Bocxeno.
bocxeno-a adx. Que produce bocio. Tamn se di bocixeno.

bocha s.f. Vexiga, producida por unha queimadura ou

polo rozamento continuo dun obxecto sobre a pel.

boche s.m. Pulmn dun animal.

bchega s.f. Bocha.
bla s.f. Masa mis ou menos esfrica. // B. adiposa de
Bichat. Masa lobulada de graxa que ocupa o espacio
entre o maseter e o bucinador, mis desenvolvida nos

bolo s.m. 1. En farmacia, plula maior cs ordinarias. 2.

Material de contraste ou medicamento, inxectado con
rapidez no aparello circulatorio por unha embolada. // B.
alimenticio. Masa de alimento mastigado e insalivado,
en estado de ser deglutido na bucofarinxe ou no esfago.
/ B. fecal. Fecaloma. / B. histrico. Sensacin de opresin no pescozo que sobe desde o epigastrio, experimentada polos histricos. Tamn se di globo histrico.

bolmetro s.m. 1. Antigo aparello empregado para medi-la forza do latexo cardaco, a diferencia da presin arterial. 2. Aparello para determinar graos mnimos da calor
radiada por un obxecto.

bolsa s.f. 1. Cavidade, saco ou funda dentro do corpo,

ocupada por un lquido viscoso situada entre tecidos para
que non ocorra friccin (por exemplo a bolsa mucosa ou
sinovial). 2. Cavidade en forma de saco chea de pus. //
s.f.pl. 3. Escroto. // B. adventicia. Quiste anormal debido
rozamento ou a outra causa mecnica, que contn
lquido semellante sinovia. / B. das augas. Saco
formado polas membranas fetais, que contn o lquido
amnitico. / B. de colostoma. Recipiente que se coloca
sobre a boca dunha colostoma para recibi-las feces. / B.
de urina. Recipiente onde se almacena a urina nos
pacientes incontinentes que estn sondados. /B. mucosa.
Bolsa sinovial, saco pechado tapizado de epitelio e cheo
dun lquido claro e viscoso, interposto nas superficies que
esvaran unha sobre outra, especialmente musculares ou
tendinosas. Denomnanse segundo a sa situacin:
gltea, rotuliana, etc. / B. omental ou epiploica. Transcavidade dos epploons. saco peritoneal detrs do estmago, comunicado coa cavidade peritoneal xeral polo
orificio epiploico de Winslow. / B. serosa ou sinovial.
Bolsa mucosa.

bomba s.f. 1. Aparello para facer entrar ou sar lquidos

ou gases de calquera parte. 2. Aparello de vidro para
extraer leite do seo das mulleres. 3. Aparello con
protector de metal que contn calquera elemento radioactivo. // B. de Alvegniat. Bomba de mercurio, que se
emprega para medi-los constituntes gasosos libres do
sangue. / B. de calcio. Mecanismo de transporte activo de
calcio (Ca++) a travs dunha membrana contra un
gradiente de concentracin. / B. de Lindberg. Bomba
pola que se conservan vivos os rganos ou partes extrados do corpo. / B. de sodio ou de sodio-potasio. Mecanismo de transporte activo e intercambio de sodio-potasio nas clulas para mante-la baixa concentracin de
sodio e a elevada de potasio con respecto medio circundante. / B. dental. Aparello para extrae-la saliva da boca
nas operacins dentais. / B. gstrica ou estomacal.
Bomba para extraer por succin o contido do estmago.

97

bombear v. Extraer ou introducir forzadamente lquidos

ou gases.

bombeo s.m. Procedemento de anestesia espinal no que se

mestura o contido da xiringa co lquido cefalorraqudeo
aspirado con esta e logo, por sucesivas inxeccins e aspiracins, inxctase o conxunto. Tamn se di barbotaxe.

bombn s.m. Preparacin mdica, xeralmente en forma

de confeitos.

boopa s.f. 1. Mirada lnguida dos pacientes histricos. 2.

Mirada dos ambiopes e das ametropas fortes. Tamn se
di boopsia.

boopsia s.f. Boopa.

boqueada s.f. 1. Aspiracin forte que precede a morte. 2.
Acto de abri-la boca os moribundos. 3. Accin de
boquear.

boquear v. 1. Estar abrindo a boca. 2. Estar agonizando,

dando boqueadas, expirando. 3. Estar acabando unha
cousa.

boqueira s.f. 1. Alteracin consistente en erosins superficiais e fendas das comisuras labiais debida infeccin
por estreptococo ou estafilococo. 2. Por ext., afeccin
inflamatoria da comisura dos beizos, xa sexa de orixe
mictica (cndida), carencial (avitaminose), alrxica ou
mecnica (peche excesivo dunha boca sen dentes).

boquexar v. Abrir a boca co sono, aburrimento, fame ou

fatiga.

boquexo s.m. Acto ou efecto de boquexar, inspiracin

profunda que se fai coa boca aberta mentres algun se
espreguiza.

borato s.m. Sal do cido brico.

brax s.m. Borato de sodio usado como antisptico tpico
nas afeccins da boca e gorxa.

borborigmo s.m. Rudo xordo producido pola propulsin

da mestura de gases e lquidos a travs do intestino.
Tamn se di borborismo.

borborismo s.m. Borborigmo.

bordo s.m. 1. Marxe, beira ou lmite de algo. 2. En
anatoma, lmite dunha estructura. // B. ciliar. Bordo perifrico do iris. / B. en cepillo. Caracterstica dalgunhas
clulas que desenvolven prolongacins cilndricas moi
pequenas para aumenta-la rea da sa superficie libre. /
B. pupilar. Bordo libre do iris, que forma a pupila. / B.
xenxival. Parte da enxiva que rodea o pescozo dun dente.

boricado-a adx. Que contn cido brico.

brico-a adx. Derivado do boro. // (cido) b. cido de
frmula H3BO3 ou B(OH)3, substancia branca, que cristaliza en escamas, empregada como antisptico e detersivo nas ulceracins da pel e mucosas, usada principalmente en locins (auga brica) e pomadas (vaselina
brica).

borismo s.m. Intoxicacin polos compostos de boro.

botn

borleta s.f. Digitalis Purprea.

boro s.m. Elemento non metlico que d lugar s boratos
e cido brico, de nmero atmico 5, peso especfico
2,45, peso atmico 10,81 e smbolo B.

boroformalina s.f. Boroformol.

boroformol s.m. Composto de hidrxido de aluminio e
cidos brico e frmico, en forma de escamas brancas.
Antisptico e desodorizante usado en xinecoloxa e nas
enfermidades de nariz e gorxa. Tamn se di boroformalina.

borosalicilato s.m. Po que contn 32 partes de salicilato

de sodio, 25 partes de cido brico e un pouco de auga,
que se usa como analxsico, antisptico e desodorizante,
indicado na gota, reumatismo, corea e pleuresa. Tamn
se di borosalil.

borradura s.f. Modificacin que sofre o colo uterino no

parto, no perodo de dilatacin, ata desaparecer, permanecendo s moi delgado o orificio externo.

borrecas s.f.pl. Pequenas inchazns que se forman na pel

coas picaduras dalgns insectos.

Borrelia Xnero de bacterias da familia Treponemataceae, que parasitan moitos animais, producindo febre
recorrente nas aves, mamferos e no home. A transmisin
faise xeralmente por picadura de piollos ou carrachas. //
B. recurrenti Organismo productor da febre recorrente
transmitida polo piollo do corpo humano, que incle
tdalas espiroquetas da febre recorrente.

borsalil s.m. Borosalicilato.

botnica s.f. Ciencia que ten por obxecto o coecemento,
a descricin e a clasificacin dos vexetais.

botnico -a adx. 1. Pertencente ou relativo botnica. //

s. 2. Persoa que versada na ciencia da botnica.

botar v. Supurar unha chaga, un tumor, unha ferida.

botica s.f. Oficina, tenda e laboratorio onde se preparan e
dispensan os medicamentos. Tamn se di farmacia.

boticario-a s. 1. O que profesa a farmacia e a exerce. 2.

O que, debidamente autorizado, prepara ou vende medicamentos. Tamn se di farmacutico.

botn s.m. 1. Elevacin da epiderme e derme, de forma

redondeada e aplanada. 2. Bostela, pequeno tumor sobre
a pel. 3. Conxunto de das pezas, macho e femia, que
axustan entre si a presin ou a rosca, utilizado en cirurxa
para anastomoses intestinais ou grastroentricas. // B.
caudal. Mameln primitivo do embrin destinado a
forma-lo apndice caudal. / B. de Alepo. Leishmaniose
dermicoepidrmica que ten recibido diferentes nomes
segundo a localidade, rexin ou rea xeogrfica onde se
atopa, furnculo oriental. / B. de Amboina. Frambesia. /
B. de camisa Absceso con forma de botn de camisa,
cunha bolsa e un istmo. / B. de episclerite. Ndulo doloroso, duro, violceo, na rexin ciliar a 2-3 cm do limbo,
xeralmente no lado temporal. Normalmente non se
ulcera, pero pode deixar manchas grises sobre as que se

botridio
adhire a conxuntiva. / B. de lume. Cauterizacin superficial con ferro candente ou co termocauterio que se
empregaba como revulsivo. / B. de mezcal. Rebento de
Lophophora williamsii, que contn mezcalina, alcaloide
con propiedades astiespasmdicas e excitantes do crtex
cerebral. As doses excesivas provocan alucinacins
cromatpsicas, auditivas, olfactivas e do sentido de posicin, por intoxicacin cortical. / B. drmico ou intradrmico. Infiltracin nodular da pel cun anestsico local,
como preliminar a anestesias locais e rexionais, e a
puncins exploradoras ou evacuadoras de cavidades ou
rganos profundos. / B. diafragmtico ou de Mussy.
Punto doloroso na pleurite costodiafragmtica, definido
pola interseccin dunha lia que contina a X costela e
outra que prolonga o bordo do esterno. / B. gustativo.
rganos bulbiformes situados nas terminacins dos
nervios do gusto (lingual e glosofarnxeo). Corpsculo
do gusto ou de Schwalbe. / B. peritoneal. Aparello utilizado para drenar lquido asctico cara espacio subcutneo. / B. sinptico. Terminacin dos eixes.

botridio s.m. Botrio.

botriforme adx. Botrioide.
botrio s.m. 1. Ventosa en forma de fosia ou suco que se
ve na cabeza dalgunhas tenias e que as caracteriza. 2.
Pequena lcera na crnea, que deixa unha escavacin
visible por iluminacin lateral.

botriocefalase s.f. Infestacin con tenias do xnero

Bothriocephalus.

botrioide adx. Semellante a un acio de uvas.

botriomicoma s.m. Pequeno tumor pedicular semellante
a unha framboesa, que se observa na botriomicose,
granuloma pixeno.

botriomicose s.f. Enfermidade causada por bacterias que

98

bovovacina s.f. Vacina de bacilos tuberculosos do home

atenuados, usada por Behring, como inoculacin protectora contra a tuberculose bovina.

boxo s.m. Panza, ventre grande.

bozo s.m. Parte exterior da boca.
Br Smbolo do bromo.
bradi- Prefixo coa significacin de lento.
bradiacusia s.f. Dureza do odo. Tamn se di bradiecoia.
bradiarritmia s.f. Bradicardia asociada irregularidade
no ritmo cardaco.

bradiartria s.f. Bradilalia.

bradibasia s.f. Marcha lenta e a pequenos pasos.
bradicardia s.f. Lentitude anormal do latexo cardaco
con diminucin da frecuencia do pulso por debaixo de 60
pulsacins por minuto. // B. cardiomuscular. A debida a
enfermidade do miocardio. / B. central. A que depende
dunha afeccin do sistema nervioso central. / B. clinosttica. A que se asocia diminucin da presin
sangunea na posicin de decbito. / B. de Branham.
Lentitude do pulso debida a unha comunicacin arteriovenosa. / B. esencial. Enfermidade de Stokes-Adams. /
B. nodal. Ocorre cando a estimulacin cardaca se
orixina no ndulo auriculoventricular. / B. postinfectiva.
Bradicardia txica durante unha enfermidade infecciosa,
por exemplo a influenza. / B. sinusal. Bradicardia por
diminucin da frecuencia de despolarizacin do marcapaso sinusal normal.

bradicrdico-a adx. 1. Pertencente ou relativo bradicardia ou caracterizado por ela. 2. Axente que ten a
accin de diminu-la frecuencia do pulso.

producen lesins semellantes a micetomas. // B. hminis.

Granuloma pioxnico.

bradicinesia s.f. 1. Lentitude anormal do movemento. 2.

botuliforme adx. En forma de salchicha.

botulina s.f. Neurotoxina producida polo Clostridium

bradicintico-a adx. 1. Caracterizado ou executado por

botulinum. Contamina algunhas veces as conservas

alimenticias.

botulnico-a adx. Pertencente ou relativo Clostridium

botulinum ou sa toxina.

botulismo s.m. Tipo de intoxicacin alimenticia causada

por unha neurotoxina producida por proliferacin de
Clostridium botulinum en alimentos enlatados ou conservados en forma inadecuada que logo son inxeridos,
caracterizada por vmitos, dor abdominal, sntomas
nerviosos de orixe central, sequidade da boca e larinxe,
dispepsia, tose, midrase, ptose palpebral, etc. Chmase
alantase cando se refire intoxicacin por embutidos.

bveda s.f. Parte convexa pola sa cara superior e exterior

e cncava pola cara inferior, teito. // B. cranial. Parte
superior do cranio, calvario. / B. palatina. Padal.

bovinoide adx. Semellante bovino, aplicado a unha

forma de bacilo tuberculoso propio do home.

Retardo nas respostas fsicas e mentais.

movementos lentos. 2. Que mostra os detalles dunha
accin motora por pelculas tomadas con rapidez e
proxectadas moi lentamente.

bradicinina s.f. Polipptido endxeno formado por nove

aminocidos (arxinina, prolina, prolina, glicina, fenilalanina, serina, prolina, fenilalanina e arxinina) contido nas
plaquetas e liberado pola accin da tripsina ou certos
velenos de serpes, vasodilatador moi potente, que
aumenta a permeabilidade capilar, descende a tensin
arterial e estimula os receptores da dor.

bradicrtico-a adx. Caracterizado pola lentitude do

pulso.

bradidiastalse s.f. Movemento intestinal lento.

bradidistole s.f. Prolongacin anormal da distole.
bradiecoia s.f. Xordeira parcial. Bradiacusia.
bradifasia s.f. Bradilalia.
bradifaxia s.f. Lentitude anormal comer.

99

bradifemia s.f. Bradilalia.

bradifrasia s.f. Bradilalia.
bradifrenia s.f. Lentitude anormal das funcins intelectivas e afectivas.

bradiglosia s.f. Bradilalia

bradilalia s.f. Articulacin anormalmente lenta das palabras debido a lesin do cerebro. Tamn se di bradiartria,
bradifasia, bradifemia, bradifrasia e bradiglosia.

bradilexia s.f. Lentitude anormal na lectura que non

producida por descoecemento do alfabeto, nin por
defecto visual nin diminucin da intelixencia.

bradiloxa s.f. Lentitude anormal da linguaxe, debida

braquimorfo-a
bismuto. / B. de prata ou de chumbo. Cerusa. / B. do
ollo. Esclertica.

brando -a adx. 1. Que cede facilmente presin. 2.

Tratndose dunha enfermidade, dor que molesta pouco,
que non produce gran malestar. 3. Do tubo radixeno
pouco resistente paso da corrente. // Raios brandos. En
radioloxa, raios pouco penetrantes de maior lonxitude de
onda cs duros.

branquioma s.m. Tumor que ten a sa orixe nos restos

epiteliais includos no momento da regresin dos arcos
branquiais.

branquimera s.f. Segmento do embrin, do que se

desenvolven os arcos branquiais.

lentitude do pensamento, como ocorre nalgunhas alteracins mentais.

branquixeno-a adx. Formado dun arco ou fendedura

bradinose s.f. Enfermidade crnica.

bradipepsia s.f. Dixestin lenta e difcil.
bradipnea s.f. Lentitude anormal dos movementos respi-

braqui- Prefixo coa significacin de curto.

braqui-, braquio- Prefixos coa significacin de brazo.
braquial adx. Pertencente ou relativo brazo.
braquialxia s.f. Dor neurlxica nun ou mbolos dous

ratorios.

bradipraxia s.f. Lentitude das accins.

bradipsiquia s.f. Lentitude nas reaccins psquicas ou
mentais.

bradirritmia s.f. Lentitude do pulso, bradicardia.

bradisfigmia s.f. Lentitude anormal do pulso. Tamn se
di bradicardia.

bradispermatismo s.m. Lentitude anormal na exaculacin seminal.

bradistalsia s.f. Peristalsia anormalmente lenta.

bradistesia s.f. Lentitude ou atordamento na percepcin
das sensacins.

braditaquicardia s.f. Ataques alternantes de bradicardia

e taquicardia como ocorre na sndrome do seo enfermo.

braditeleocinesia s.f. Fenmeno de incoordinacin

motora, polo que unha accin detida subitamente antes
de cumpri-lo seu obxectivo e logo realizada lenta e dificilmente.

braditocia s.f. Parto lento ou prolongado.

braditrofia s.f. Retardo ou lentitude dos procesos nutritivos.

bradiria s.f. Emisin anormalmente lenta da urina.

bragueiro s.m. Dispositivo elstico, de tea ou metlico,
destinado a manter reducidas as hernias dentro da cavidade abdominal.

branco -a adx. 1. De cor resultante da reunin das sete do

espectro. 2. Pertencente especie caucsica. // s.m. 3.
Obxecto ou rea cara a onde se dirixe algo como por
exemplo a placa dun tubo de raios X. 4. Clula ou rgano
afectado por un axente particular. // B. de afeite. Subnitrato de bismuto. / B. de balea. Esperma de balea. / B. de
Espaa Carbonato de cal. / B. de perla. Tricloruro de

branquial.

brazos.

braquiauquenia s.f. Curtidade do pescozo.

braquibasia s.f. Marcha pesada, lenta, a pasos curtos.
braquibraquio-a adx. e s. De brazos curtos.
braquicfalo-a adx. Que ten a cabeza curta, aplanada na
parte posterior, que ten un ndice ceflico maior de 80.

braquicrnico-a adx. Agudo, de curta duracin.

braquidactilia s.f. Curtidade anormal dos dedos da man
ou do p.

braquiesfago s.m. Esfago curto.

braquifacial adx. Que ten a cara ancha e curta.
braquifalanxia s.f. Curtidade anormal das falanxes dos
dedos. Tamn se di branquidactilia.

braquiglosia s.f. Curtidade da lingua.

braquignatia s.f. Curtidade anormal da mandbula inferior.

braquilneo-a adx. Braquimorfo.

braquimetacarpia s.f. Curtidade anormal dos sos
metacarpianos.

braquimetatarsia s.f. Curtidade anormal dos sos metatarsianos.

braquimtrope s. Persoa afecta de miopa.

braquimetropa s.f. Miopa.
braquimiona s.f. Limitacin anormal dos movementos
por curtidade muscular.

braquimorfo-a adx. Tipo de constitucin caracterizado

pola curtidade e anchura do corpo. Tamn se di pcnico e
brevilneo.

braquioceflico-a

braquioceflico-a adx. Relativo ou pertencente brazo

e cabeza.

braquiocirtose s.f. Encorvadura do brazo.

braquiocrural adx. Pertencente ou relativo brazo e
coxa.

braquiocubital adx. Pertencente ou relativo brazo,

antebrazo e cbado.

braquiorradial s.m. Msculo supinador longo.

braquiotoma s.f. Amputacin do brazo na embriotoma.
braquiplexo s.m. Plexo braquial.
braquipnea s.f. Respiracin curta, superficial.
braquiqueilia s.f. Curtidade anormal dos beizos.
braquisquelo -a adx. e s. De pernas curtas.
braquistafilino -a adx. e s. Que ten curto o padal ou a
campaa.

braquiterapia s.f. En radioterapia, tratamento con radia-

100

brevilneo-a adx. De lias ou dimensins curtas. Tamn

se di braquimorfo e pcnico.

bricomana s.f. Costume non consciente de rincha-los

dentes. Tamn se di bruxismo.

brida s.f. 1. Freo. 2. Banda que atravesa a luz dun

conducto ou a superficie dunha lcera. 3. Tecido fibroso
e vascular que se estende na cavidade das serosas dunha
a outra membrana por consecuencia da inflamacin
destas, moi frecuente despois de cirurxa abdominal no
peritoneo, neomembrana.

briocito s.m. Clula en proliferacin.

bromatlogo -a s. Persoa especializada en bromatoloxa.
bromatoloxa s.f. Rama das ciencias que trata dos
alimentos.

bromatoterapia s.f. Uso teraputico dos alimentos.

bromatotoxina s.f. Toxina formada nos alimentos por
diversas causas.

cin ionizante aplicada superficie do corpo ou localizada a curta distancia da rea corporal sometida a tratamento, normalmente inferior a 10 cm.

bromatotoxismo s.m. Bromatoxismo.

bromatoxismo s.m. Intoxicacin alimentaria.
bromhidrose s.f. Suor que cheira mal, producida por

braquitpico -a adx. Braquimorfo.

brazal s.m. Peza adaptable brazo.
brazalete s.m. Brazal pequeo para adaptar pulso.
brazo s.m. 1. Parte do membro superior comprendida

fermentacin bacteriana, asociada xeralmente hiperhidrose. Tamn se di osmhidrose, suor ftida.

entre o ombreiro e o cbado. 2. Apndice, extremidade

superior dunha estructura. 3. En odontoloxa, parte da
abrazadeira pola que se sostn no seu lugar unha prtese.
4. En xentica, unha das partes do cromosoma mittico a
cada lado do centrmero.

brfico-a adx. Embrionario.

brefoplastia s.f. Transplante de tecidos embrionarios ou
infants a organismos adultos.

bromhidrosifobia s.f. Repulsin polos olores do corpo.

brmide s.f. Erupcin cutnea producida polo bromo ou
polos seus compostos. Tamn se di bromodermia.

bromismo s.m. Estado de intoxicacin producido polo

abuso do bromo ou dos seus compostos caracterizado por
sntomas neurolxicos e erupcins cutneas.

bromo s.m. Elemento lquido, vermello apardazado, de

vapores sufocantes. A maiora dos seus compostos son
sedantes e a solucin acuosa saturada de bromo (auga de
bromo) tense empregado como desinfectante. Smbolo
Br. Peso atmico 79,909. Peso especfico 2,99.

brefotrpico-a adx. Relativo nutricin dos nenos.

bregma s.m. Punto craniomtrico determinado pola unin

bromobencilcianuro s.m. Un dos gases de guerra lacri-

das suturas saxital e frontal, correspondente fontanela

anterior. Tamn se di sincipicio.

bromodermia s.f. Afeccin cutnea debida bromo.

bregmtico-a adx. Pertencente ou relativo bregma.

bregmatodimia s.f. Monstruosidade caracterizada pola

bromoformo s.m. Lquido incoloro, CHBr3, tribromo-

unin de dous xemelgos polo bregma.

breixo s.m. Planta ericcea que se ten empregado como

diurtica.

bretilio s.m. Composto de carcter bsico que inhibe as

respostas estimulacin nerviosa adrenrxica, sen
impedi-las respostas s catecolaminas esxenas ou estimulacin dos nervios colinrxicos. Utilizouse como antihipertensor e agora sase como antiarrtmico en certos
casos de fibrilacin ou taquicardia ventricular.

brevicollis adx. De pescozo curto.

mxenos.
Tamn se di brmide.
metano ou bromuro de formilo, anestsico antiespasmdico e sedante da tose.

bromohiperhidrose s.f. Bromhidrose excesiva.

bromomana s.f. Alteracin mental producida polo
abuso dos compostos do bromo.

bromomenorrea s.f. Fluxo menstrual de olor ftido.

bromopnea s.f. Alento ou respiracin ftidos.
bromosulftalena s.f. Sal sdico da tetrabromosulftalena, colorante empregado nas probas funcionais hepticas.

101

bromuracin s.f. Administracin de grandes doses de

bromuro.

bromuro s.m. Composto binario de bromo, especificamente sal (ou ster) do cido bromhdrico no que o
bromo leva a carga negativa (H+Br- ) que produce depresin do sistema nervioso central, empregado moito polo
seu efecto sedante. A sobredose causa trastornos mentais
e na actualidade case non se utiliza.

broncoadenite s.f. Inflamacin dos ganglios bronquiais.

broncoalveolite s.f. Broncopneumona.
broncoasperxilose s.f. Infeccin bronquial por Aspergillus.

broncoblastomicose s.f. Infeccin bronquial por Blastomyces.

broncoblenorrea s.f. Catarro bronquial con profusa

segregacin de moco.

broncocandidase s.f. Candidase do aparello respiratorio da que se coecen das formas, unha leve apirtica
e outra grave, case sempre mortal que recorda a tuberculose.

broncocavernoso-a adx. Bronquial e cavernoso vez.

broncocele s.f. Dilatacin localizada dun bronquio.
broncoclise s.f. Inxeccin ou instilacin de substancias
medicamentosas nos bronquios.

broncoconstriccin s.f. Reduccin do calibre dos bronquios por contraccin da sa musculatura. Tamn se di
broncostenose.

broncoconstrictor-a adx. Que estreita a luz dos bronquios e reduce o paso de aire s pulmns.

broncodilatacin s.f. Accin e efecto de aumenta-lo

calibre dun bronquio.

broncodilatador-a adx. Que dilata a luz dos bronquios.

broncoectasia s.f. Bronquiectasia.
broncoegofona s.f. Egobroncofona.
broncoesofxico-a adx. Pertencente ou relativo
esfago e s bronquios, ou que comunica a mbolos
dous, por exemplo unha fstula.

broncofibroscopia s.f. Exame instrumental dos bronquios mediante un broncofibroscopio.

broncofibroscopio s.m. Aparello que permite ve-la luz

dos bronquios, broncoscopio flexible dotado de fibra
ptica.

broncofona s.f. Resonancia da voz percibida por auscultacin sobre os bronquios grosos sans. Oda noutra parte
do trax signo de pneumona e indica solidificacin do
tecido pulmonar. Tamn se di sopro tubrico.

broncografa s.f. Exame radiolxico dos bronquios

despois de inxectar neles un medio de contraste.

broncograma s.m. Radiografa dos bronquios, obtida

por broncografa.

broncospasmo

broncolitase s.f. Estado no que se atopan clculos (bronclitos) na luz da rbore bronquial.

bronclito s.m. Clculo bronquial.

broncoloxa s.f. Estudio e tratamento das enfermidades
da rbore traqueobronquial.

broncomalaca s.f. Alteracin na cartilaxe da parede da

traquea ou dos bronquios, que s veces causa atelectase
ou enfisema obstructivo, que pode ser conxnita ou
adquirida.

broncomicose s.f. Afeccin bronquial debida a fungos,

particularmente infeccin pulmonar causada por Cndida
albicans.

broncomonilase s.f. Broncocandidase, broncomicose.

broncomotor-a adx. Que afecta calibre dos bronquios.
broncomucotrpico-a adx. Que aumenta a segregacin
da mucosa respiratoria.

broncopata s.f. Enfermidade das vas areas pulmonares.

broncoplastia s.f. Cirurxa plstica da traquea e dos

bronquios, peche cirrxico dunha fstula bronquial.

broncopleural adx. Pertencente ou relativo a un bronquio e pleura, ou comunicacin entre un bronquio e a

cavidade pleural.

broncopleuropneumona s.f. Broncopneumona complicada con pleurite.

broncoplexa s.f. Parlise dos msculos das paredes

bronquiais.

broncopneumona s.f. Inflamacin difusa dos pulmns

que xeralmente comeza a nivel dos bronquios terminais,
que quedan obstrudos por exsudado mucopurulento, e se
estende mis tarde s pulmns, nos que forma zonas de
condensacin. Ocorre despois de infeccin das vas
respiratorias altas ou secundaria a infeccins especficas
e cursa con febre, tose e dispnea.

broncopulmonar adx. Pertencente ou relativo s bronquios e s pulmns, bronquial e pulmonar vez.

broncorradiografa s.f. Radiografa dos bronquios trala

inxeccin dun contraste.

broncorrafia s.f. Sutura dun bronquio seccionado.

broncorraxia s.f. Hemorraxia dos bronquios.
broncorrea s.f. Segregacin excesiva de moco polos
bronquios. Tamn se di broncoblenorrea, blenorrea
pulmonar.

broncoscopia s.f. Exame do intrerior da rbore bronquial.

broncoscopio s.m. Instrumento para examina-lo interior

dos bronquios.

broncospasmo s.m. Espasmo do msculo liso da parede

bronquial que produce unha broncostenose e reduce a
entrada do aire pulmn.

broncospirografa

broncospirografa s.f. Rexistro grfico dos resultados

broncospiromtricos.

102
subaguda dos bronquolos con obliteracin conxunta dos
mesmos. / B. vesicular. Broncopneumona.

broncospirometra s.f. Determinacin da capacidade

bronquolo s.m. Subdivisin mis fina da rbore bron-

vital e outras funcins de cada pulmn separadamente

mediante a combinacin de broncoscopia e espirometra.

quial diferenciado dos bronquios por non ter placas de

cartilaxe e as sas clulas epiteliais seren cuboides en vez
de cilndricas. // B. respiratorio ou terminal. Subdivisin final da rbore bronquial que se abre no alvolo
pulmonar. Tamn se di bronquolo alveolar.

broncostenose s.f. Estreiteza ou diminucin anormal do

calibre dos bronquios cicatricial ou por broncospasmo.
Tamn se di bronquiarctia e broncoconstriccin. // B.
espasmdica. Contraccin espasmdica dos msculos
bronquiais, broncospasmo.

broncostoma s.f. Abertura cirrxica dun bronquio.

broncotetania s.f. Espasmo da musculatura bronquial de
orixe tetnica que sobrevn en forma de accesos
dispneicos.

broncotifo s.m. Tifo con complicacins bronquiais.

broncotoma s.f. Incisin cirrxica dun bronquio.
bronctomo s.m. Instrumento cortante, semellante a un
trocar, empregado na prctica da broncotoma.

broncotraqueal adx. Relativo s bronquios e traquea.

broncovesicular adx. Pertencente ou relativo s bronquios e s alvolos. Tamn se di broncoalveolar.

broncxeno-a adx. Orixinado nun bronquio.

bronquial adx. Pertencente ou relativo a un ou mis
bronquios.

bronquiarctia s.f. Broncostenose.

bronquiectasia s.f. Dilatacin dun ou de varios bronquios, conxnita ou adquirida por enfermidade inflamatoria crnica, e obstruccin do mesmo bronquio, caracterizada por alento ftido e tose paroxstica con abundante
expectoracin mucopurulenta. // B. cilndrica. A que
afecta tubo bronquial uniformemente. / B. fusiforme.
A dilatacin da parte distal do bronquio que semella un
agrandamento bulboso terminal. / B. saculada. Dilatacin que semella bolsas irregulares.

bronquilectasia s.f. Dilatacin dos bronquolos.

bronquiloquia s.f. Pectoriloquia de ton agudo, debida
consolidacin pulmonar.

bronquio s.m. Cada unha das das plas principais da

traquea e as subdivisins das mesmas, estructura tubular
provista dunha capa fibrosa externa con placas de cartilaxe hialina, unha capa media de msculo liso e unha
capa interna mucosa de clulas epiteliais cilndricas
ciliadas.

bronquiocele s.f. Dilatacin ou engrosamento dun bronquio. Tamn se di broncocele.

bronquilise s.f. Destruccin das paredes bronquiais.

bronquiolite s.f. Inflamacin dos bronquolos terminais
de etioloxa viral, propia da primeira infancia, que cursa
con intensa dispnea respiratoria. // B. exsudativa. Inflamacin dos bronquolos, con exsudacin e esputos grises
espesos. / B. fibrosa obliterante. Inflamacin aguda ou

bronquiospasmo s.m. Broncospasmo.

bronquixeno -a adx. Broquixnico.
bronquite s.f. Inflamacin dun ou mis bronquios con
afectacin da sa mucosa. // B. aguda. Estado de curso
breve e mis ou menos grave, debido accin do fro, a
infeccin, a inhalacin de substancias irritantes ou a
enfermidades xerais, caracterizado por febre, dor no
peito, especialmente tusir, dispnea e tose. / B. asmatiforme ou espasmdica. Bronquite con dispnea expiratoria, causada ou agravada polo broncoespasmo. / B.
capilar. Broncopneumona, bronquiolite. / B. caseosa.
Forma de bronquite que algunhas veces acompaa
tuberculose pulmonar e na que os alvolos estn cheos de
clulas que sofren dexeneracin caseosa. / B. catarral.
Bronquite aguda con derramo mucopurulento profuso. /
B. convulsiva. Tose ferina. / B. crnica. Forma de longa
duracin, con tendencia mis ou menos acentuada s
agudizacins, debida irritacin bronquial crnica por
inhalacin de aire contaminado con po ou gases txicos,
caracterizada polos accesos de tose, con expectoracin
unhas veces escasa e outras abundante, de predominio
matutino durante mis de dous meses ano, tpica do
tabaquismo crnico. / B. crupal. Bronquite con tose
violenta e paroxismos de dispnea, nos que se expectoran
cilindros ou modelos bronquiais con cristais de Charcot-Leyden e clulas eosinfilas. Tamn se di bronquite
exsudativa, fibrinosa, membranosa ou plstica / B.
eosinfila. A caracterizada pola abundancia de clulas
eosinfilas na expectoracin. / B. epidmica. Gripe. / B.
epidmica capilar. Forma perigosa observada algunhas
veces nas epidemias de xarampn. / B. estafiloccica ou
estreptoccica. Bronquite debida s estafilococos ou s
estreptococos. / B. mecnica. Bronquite producida pola
inhalacin de po ou partculas slidas. / B. membranosa.
Bronquite crupal. / B. productiva. Bronquite acompaada de abundante expectoracin. / B. pseudomembranosa. Bronquite crupal. / B. seca. Catarro bronquial seco.
/ B. secundaria. Bronquite que complica algunha enfermidade aguda ou que expresin local dunha alteracin
constitucional. / B. unilateral. Forma de bronquite, ordinariamente tuberculosa, con predominio das lesins nun
vrtice. / B. vesicular. Bronquite na que a inflamacin se
estende s alvolos.

bronqutico-a adx. e s. Pertencente ou relativo bronquite ou persoa que padece bronquite

bronquixnico -a adx. De orixe bronquial. Tamn se di

bronquixeno.

103

brontofobia s.f. Temor patolxico s tronos, lstregos e

tempestades.

brote s.m. 1. Formacin que medra a partir doutra maior.

2. Excrecencia de tecido embrionario ou de neoformacin. 3. Agudizacin dun proceso patolxico que se
atopaba en fase de remisin.

brotoexa s.f. Erupcin cutnea, acompaada de prurito.

brouca s.f. Noca, caluga.
broulla s.f. 1. Especie de gran que se forma na pel pola
picadura dun insecto. 2. Pintas vermellas do xarampn.

brucelose s.f. Infeccin xeneralizada do home que afecta

primariamente o sistema reticuloendotelial, causada por
especies do xnero Brucella, (B. abortus, B. melitensis,
B. suis e B. canis) axente productor do aborto infeccioso
do gando. Estes animais infectados constiten o seu
reservorio e contaxian o home por contacto directo ou a
travs dos seus productos. Os sntomas inclen febre de
tipo variable, malestar e cefalalxias. Tamn se di febre
ondulante, febre de Malta, brucelemia, septicemia
melitense.

Brucella Xnero de microorganismos da familia Bruce-

bulbo

buccula s.f. Repregamento carnoso ou graxo coecido co

nome de dobre barba.

bucelacin s.f. Detencin dunha hemorraxia pola aplicacin ou taponamento con compresas.

bucinador s.m. Msculo que forma a meixela.

bucnemia s.f. Tumefaccin inflamatoria difusa e tensa da
perna.

buco- Prefixo que denota relacin coa meixela.

bucocervical adx. Relativo pescozo e cara bucal dun
dente.

bucofarnxeo -a adx. Relativo boca e farinxe.

bucoglosofarinxite s.f. Inflamacin da boca, da lingua e
da farinxe. // B. seca. Sndrome de Sjgren.

bucolabial adx. Relativo s meixelas e s labios.

bucolingual adx. Relativo s meixelas e lingua.
bucooclusin s.f. Mala oclusin na que o arco dental ou
un grupo de dentes ten posicin bucal.

bucoversin s.f. Posicin dun dente na que o apoio bucal

est na lia de oclusin.

llaceae, orde Eubacteriais, clulas cocobacilos, gramnegativas, non mbiles, con formas cocoide ou de bastn
curto. Algunhas especies son patxenas para o home e os
animais, por exemplo B. abortus, B. melitensis, B. suis.

buffer s.m. Amortecedor.

bufonina s.f. Principio txico da segregacin glandular

brucina s.f. Alcaloide txico moi amargo, branco, da noz

bufotenina s.f. Substancia hipertensora, hidroxiindol-

da pel do sapo.

vmica e outras especies do xnero Strychnos, coas

propiedades da estricnina, pero menos txica e activa.

etildimetilamina, das glndulas cutneas do sapo Bufo

bufo.

bruxismo s.m. Accin de rincha-los dentes, sobre todo

bufotoxina s.f. Toxina derivada da pel de lagartos e de

pola noite durante o sono, debido a mala oclusin dental

e factores de liberacin de tensins. Tamn se di bruxomana.

buftalma s.f. Crecemento e distensin das tnicas

bruxo-a s. 1. Persoa que ten pauto co demo, polo que

pode facer meigallos, adivia-lo futuro, etc. 2. Persoa que
adivia o futuro mediante as cartas. 3. Persoa que se
considera que ten poderes para curar enfermidades.

bruxomana s.f. Bruxismo, bricomana.

bubn s.m. 1. Tumefaccin inflamatoria dun ganglio
linftico, da axila ou da virilla, debido a infeccins como
peste, sfilis, gonorrea e tuberculose. 2. Tumor grande
cheo de pus.

bubnico-a adx. Pertencente ou relativo bubn.

bubonocele s.f. Hernia inguinal que forma tumor na
ingua.

bubnulo s.m. Pequeno ndulo inflamatorio longo dos

linfticos cordais do pene, que adoita ser mltiple e se
supuran constiten o que se denomina chancro de Nisbet.

buboso -a adx. e s.m. Semellante a bubn.

bucal adx. 1. Relativo ou pertencente boca, que se introduce nela ou que se aplica na boca. Tamn se di oral. 2.
Pertencente ou relativo cara dos dentes que mira cavidade bucal ou cara lingua.

sapos.
fibrosas do ollo, hidroftalma de grao elevado, glaucoma
infantil. Tamn se di crnea globosa, queratoglobo,
megoftalmos.

buftalmos s.m. Buftalma.

bugoso-a adx. Que padece sfilis.
bulbar adx. 1. Relativo a un bulbo. 2. Pertencente
medula oblonga ou bulbo.

bulbiforme adx. En forma de bulbo.

bulbite s.f. Inflamacin do bulbo da uretra.
bulbo s.m. Calquera estructura redondeada ou fusiforme.
// B. arterioso. A mis anterior das tres partes do vaso
cardaco primitivo do embrin. / B. auditivo. Labirinto e
caracol membranosos. / B. da aorta Porcin mis grosa
da aorta, no punto onde sae do corazn / B. dentario.
Ensanchamento ovoide no fondo do folculo dental. / B.
do pene. Porcin dilatada da uretra esponxosa. / B.
duodenal. Porcin inicial do duodeno, a partir do esfnter
pilrico, pilleus ventriculi. / B. gustativo. Placas ou
rganos terminais do nervio gustativo nas papilas da
lingua. / B. olfactivo. Expansin do nervio olfactivo na
cara inferior de cada lobo anterior do cerebro. / B. piloso.
O extremo proximal dun cabelo ou pelo. / B. raqudeo.

bulbocavernoso
Porcin da medula que se prolonga desde a ponte ata o
buraco occipital. / B. terminal. Corpo ovalado ou esfrico situado na terminacin da fibra nerviosa e disperso
na pel, mucosas, msculos, articulacins e tecido conectivo dos rganos internos. Son rganos sensitivos. / B.
uretral. Bulbo do pene. / B. vestibulovaxinal. rganos
cilindroides debaixo da membrana mucosa, un a cada
lado do vestbulo da vaxina, erctiles, que equivalen
bulbo da uretra no home.

bulbocavernoso s.m. Msculo acelerador da emisin da

urina.

bulboide adx. En forma de bulbo.

bulbonuclear adx. Relativo bulbo raqudeo e s seus
ncleos nerviosos.

bulbopontino-a adx. Da porcin do encfalo constituda

pola ponte e rexin adxacente do bulbo.

bulboso -a adx. 1. Que ten a forma dun bulbo. 2. Producido ou orixinado nun bulbo.

bulbouretral adx. Pertencente ou relativo bulbo da

uretra.

bulese s.f. Vontade ou acto da vontade.

bulimia s.f. Aumento anormal da sensacin de fame.
Tamn se di cinorexia, hiperorexia, polifaxia.

bullo s.m. V. verruga.

bulmico-a adx. e s. Pertencente ou relativo bulimia ou
persoa que a padece.

104
simptico, caudal e epidural, e produce analxesia duradeira.

burbulla s.f. 1. Formacin vesiculosa na pel, ampola

subcutnea. 2. Elementos constitutivos dos estertores
hmidos odos por auscultacin pulmonar.

bureta s.f. Tubo de vidro graduado para determinar cantidades de lquidos cando se fan anlises volumtricas.

bursa s.f. Bolsa, especialmente bolsa mucosa. // B. de

Fabricius. rgano linfoide das aves novas, situado
fronte cloaca e no que os linfocitos B precursores
maduran adquirindo a capacidade de producir inmunoglobulinas. Anda non se identificou o seu equivalente
nos mamferos.

bursite s.f. Inflamacin dunha bolsa. // B. de Duplay.

Bursite subdeltoide. / B. epiploica ou omental. Inflamacin seropurulenta da bolsa omental. / B. retrocalcnea.
Aquilodinia. / B. de Tornwaldt. Inflamacin da tonsila
ou amgdala de Luschka, acompaada da formacin dun
quiste que contn pus e de estenose nasofarnxea.

burslito s.m. Formacin calculosa nunha bolsa serosa.

buspirona s.f. Azaspirodecanodiona, frmaco ansioltico
que non produce dependencia fsica e parece ter menos
efectos indesexables que as benzodiacepinas.

busto s.m. Parte do corpo humano da cintura para arriba.

busulfanocito s.m. Clula do epitelio bronquialveolar
alterada pola accin do busulfn.

butesina s.f. Anestsico local, paraaminobenzoato de

bulsectoma s.f. Escisin cirrxica dunha bolsa.

bulsiforme adx. En forma de bolsa.
bulsopata s.f. Afeccin da bolsa.
BUN Siglas do ingls de nitrxeno ureico en sangue.
bungarotoxina s.f. Polipptido obtido do veleno de

butilo s.m. Hidrocarburo radical monovalente, C4H9.

butrico -a adx. Derivado da manteiga. // cido B. cido

cobra (xnero Bungarus), que se combina de forma especfica e irreversible cos receptores da acetilcolina na
placa motriz e nos ganglios vexetativos.

producido pola putrefaccin das protenas que se atopa

na manteiga, na suor, nas feces e na urina e vestixios no
bazo e no sangue.

bunio s.m. Prominencia anormal da cara interna da cabeza

butirina s.f. 1. Glicrido que existe na manteiga, lquido

do primeiro metatarsiano acompaada de tumefaccin da

bolsa mucosa da articulacin metatarsofalnxica, con
engrosamento da pel e desviacin do dedo gordo do p
cara a fra. Tamn se di xoanete. // B. de xastre. Bunionete.

graxo de sabor acre e amargo. 2. Aminocido derivado do

cido butrico.

bunionectoma s.f. Extirpacin da cabeza do primeiro

metatarsiano prominente.

bunionete s.m. Agrandamento da superficie externa da

cabeza do quinto metatarsiano. Tamn se di bunio de
xastre.

bunodonte adx. Que ten cspides redondeadas nos

dentes molares, oposto a lofodonte.

bunogastria s.f. Ventre ou abdome prominente.

bupivacana s.f. Anestsico local, Marcain, empregado
para bloquea-los nervios perifricos, infiltracin e bloque

butilo. Emprgase tamn o picrato de butesina, que lle

engade as propiedades antispticas do cido pcrico, para
a anestesia de superficie en queimaduras, lceras, etc., en
pomada 1%.

butirofenona s.f. Membro dun grupo de frmacos que, se

ben non se semellan estructuralmente s fenotiacinas,
comparten a meirande parte das propiedades farmacolxicas destas. O seu prototipo o haloperidol e o seu
emprego mis importante o tratamento das psicoses.

butirmetro s.m. Aparello para medi-la proporcin de

manteiga no leite.

butiroscopio s.m. Butirmetro.

butiroso -a adx. 1. De aspecto manteigoso. 2. Que contn
manteiga.

buxa s.f. 1. Candea, masa de cera ou substancia semellante que ten forma cilndrica e ten mecha para arder, co
fin de dar luz ou calor. 2. Sonda, instrumento cilndrico,

105
delgado,flexible, oco ou slido, co que se calibran ou
dilatan porcins estreitas dalgns rganos tubulares,
como a uretra. Tamn se di candea. 3. Masa cilndrica
de material empregado como filtro en microbioloxa. //
B. bulbar A de extremo avultado. / B. filiforme A de moi
pequeno tamao para explorar seos de vas mltiples
falsas.

buzo s.m. Bozo.

by-pass

by-pass s.m. 1. Derivacin temporal do fluxo sanguneo

durante unha intervencin cirrxica. 2. Creacin dun
novo fluxo, anastomose cirrxica nun vaso cun enxerto
de arteria, vea ou tubo de substancia plstica (Dacron),
para restitu-la circulacin nun segmento vascular obturado ou estenosado. // B. extracorpreo. Derivacin fra
do corpo do sangue, a unha mquina que a bombea cando
se realizan intervencins sobre o corazn, circulacin
extracorprea.

C
c 1. No electrocardiograma, derivacin precordial. 2.
Smbolo de complemento. 3. Letra latina que significa
100. 4. En fsica e electricidade, abreviatura do coulomb.
5. Abreviatura de contraccin, ctodo, cilindro, cervical,
clon, contacto. 6. Abreviatura do curio.

C 1. Smbolo do carbono. 2. Despois dunha cifra de

temperatura indica graos centgrados. // C13 . Istopo
natural do carbono, de peso atmico 13, empregado nas
reaccins qumicas dos tecidos vivos. / C14. Istopo
radioactivo do carbono producido electroliticamente, de
uso na investigacin do cancro e do metabolismo.

ca Abreviatura de cancro.
Ca Smbolo do calcio.
cabelo s.m. Pelo que medra na cabeza das persoas, encima
da bveda cranial.

cabestro s.m. 1. Freo sublingual. 2. Vendaxe da mandbula.

cabeza s.f. 1. En xeral, extremidade superior ou anterior

dunha estructura ou dun corpo animal. 2. Parte do organismo que contn o encfalo e os rganos da vista, do
odo, do gusto e do olfacto, constituda polo conxunto de
cranio e cara. 3. Extremo superior, anterior ou maior,
expandido ou arredondado, de calquera corpo, rgano ou
estructura anatmica. 4. Extremo arredondado dun so.
5. Extremo dun msculo unido parte menos movible do
esqueleto. // C. articular. Extremo mis ou menos esfrico dun so, polo que se articula con outro so. / C.
cadrada. Cabeza de gran tamao e forma cadrada por
engrosamento das eminencias parietal e frontal, que pode
verse en nenos raquticos. / C. de medusa. Aspecto
semellante dunha cabeza de medusa da rede venosa
superficial da parede anterior do abdome na hipertensin
portal. / C. do fmur. Parte redondeada do extremo superior do fmur, que se introduce no acetbulo. / C. do
mero. Porcin superior do mero, que forma parte da
articulacin do ombro. / C. en sela. Clinocefalia.

cacaraa s.f. Sinal que deixa a varola no rostro. Tamn

se di cacaraada.

cacaraada s.f. Cacaraa.

cacaraado-a adx. Que ten cacaraa.

cacestesia s.f. Calquera sensacin patolxica ou calquera

trastorno da sensibilidade.

cacidrose s.f. Sudacin anormal ou de mal olor. Tamn se

di bromidrose, caquidrose.

caco- Prefixo coa significacin de malo ou enfermo.

cacocolia s.f. Alteracin da bile.
cacodemonomana s.f. Enfermidade mental pola que se
ten a crenza de estar posudo polos demos.

cacodilato s.m. Sal ou ster do cido cacodlico.

cacodlico (acido) s.m. (CH3)2AsO-OH, dimetilarsnico,

composto cido de arsnico. O cido cacodlico e os seus

sales teen as mesmas indicacins c arsnico nas enfermidades da pel.

cacodilo s.m. Aceite que resulta da destilacin conxunta

do cido arsenioso e o acetato de potasio.

cacodoncia s.f. 1. Enfermidade dos dentes. 2. Denticin

irregular.

cacofaxia s.f. Feito de comer mal por alteracin do

sentido do gusto.

cacofona s.f. Voz desagradable anormal, resultante da

unin de fonemas ou de slabas de palabras diferentes.

cacomelia s.f. Deformidade conxnita dunha extremidade.

cacomorfose s.f. Calquera deformidade ou malformacin.

cacopata s.f. Enfermidade maligna.

cacoplasia s.f. Rexeneracin imperfecta.
cacoquilia s.f. Alteracin dos zumes dixestivos.
cacoquimia s.f. Caquexia.
cacosmia s.f. Alteracin da percepcin dos olores pola
que se perciben olores desagradables que non existen en
realidade ou os repugnantes ou ftidos se perciben como
agradables, que se d na histeria. unha variedade de
parosmia.

cacosoma s.f. Deformidade ou malformacin do corpo.

cacostoma

cacostoma s.f. 1. Estado ftido ou gangrenoso da boca.

2. Fetidez do alento. Halitose.

cacotanasia s.f. Aplicacin de todo tipo de recursos teraputicos, mesmo os mis enrxicos, en circunstancias nas
que non hai esperanza de salvacin para o doente, o
oposto a eutanasia.

cacotimia s.f. 1. Trastorno das facultades mentais. 2.

Trastorno da funcin do timo.

cacotriquia s.f. Mal estado dos pelos.

cacotrofia s.f. Alteracin do trofismo, mala nutricin ou
desnutricin.

cacoxnese s.f. Anormalidade na estructura, monstruosidade.

cacoxenia s.f. Cacoxnese.

cacoxnica s.f. Raza dexenerada, oposto a euxnica ou
aristoxnica.

cacoxeusia s.f. Gusto desagradable, que pode ser manifestacin de epilepsia idioptica ou ilusin somtica nas
psicoses. Tamn poden padecela pacientes que reciben
axentes neurolpticos ou litio.

cacume s.m. 1. Punta ou vrtice dun rgano. 2. Parte do

proceso vermiforme superior do cerebelo.

cadver s.m. Corpo morto, en xeral corpo humano preservado para o estudio anatmico.

cadavrico-a adx. Pertencente ou relativo cadver.

cadaverina s.f. Base nitroxenada, pentametilendiamina,
producida por descarboxilacin bacteriana da lisina,
lquido espeso de olor ftido que se forma durante a
descomposicin ptrida dos corpos orgnicos por Vibrio
proteus e Vibrio cholerae.

cadea s.f. 1. Serie de elementos unidos entre si, xeralmente de maneira lineal ou terminoterminal. 2. En
qumica orgnica, serie de tomos dun composto
mantidos en posicin por unha ou mis unins covalentes. 3. En bacterioloxa, serie de varias bacterias
unidas polos seus extremos. // C. aberta, aliftica,
acclica. A que forman varios tomos unidos en forma de
cadea lineal. / C. lateral. Serie de tomos unidos a unha
cadea mis grande ou a un anel. / C. lixeira. Conxunto de
das protenas dispostas en forma lineal que forman a
parte mis externa da molcula de inmunoglobulina. / C.
pechada, aromtica, cclica. A que forman varios
tomos unidos en forma de anel. / C. pesada. Conxunto
de catro ou cinco protenas dispostas en forma lineal que
forman a parte interna da molcula de inmunoglobulina.
/ C. ramificada. Cadea aberta de tomos, xeralmente de
carbono, cunha ou mis cadeas laterais unidas.

cadeira s.f. 1. Asento. 2. Rexin lateral da pelve desde a

cintura ata a coxa, e mis estrictamente, a articulacin co
membro inferior. // Articulacin da c. Articulacin
coxofemoral. / C. de rodas. Asento utilizado na mobilizacin de persoas con dificultade ou imposibilidade para
camiar / C. en resorte. Disposicin da articulacin

108
coxofemoral que produce en certos movementos un
estalo seco e ruidoso e que debido a unha contraccin
do msculo glteo maior. / so da c. so coxal.

cadmio s.m. Metal bivalente, semellante estao polo

seu aspecto e propiedades, que se empregou como antisptico ocular e os seus sales son velenosos. Smbolo Cd.
Nmero atmico 48. Peso atmico 112,4.

cadmiose s.f. Pneumoconiose orixinada por inhalacin de

po de cadmio.

cadrado -a adx. Que ten catro lados iguais e catro

ngulos rectos.

cadro s.m. Disposicin metdica de datos, cifras, resultados, obxectos ou feitos para seren apreciados en
conxunto, moitas veces dispostos nun grfico para
observa-la relacin existente entre eles. // C. clnico.
Conxunto de sntomas e signos que caracterizan unha
enfermidade ou sndrome.

caduca s.f. Tecido membranoso reticulado constitudo

pola mucosa uterina hipertrofiada durante a xestacin e
que se expulsa despois do parto. Tamn se di decidua. //
C. menstrual. Membrana mucosa uterina hiperemiada e
tumefacta durante o perodo menstrual.

caduceo s.m. Vara con das alas estendidas na parte superior e das serpentes entrelazadas, atributo de Mercurio e
smbolo da profesin mdica.

caducidade s.f. Calidade de caduco, vellez, debilidade,

ltimo perodo da vida.

caduco a adx. 1. Pouco duradeiro. 2. Moi vello e coas

facultades diminudas.

caf s.m. 1. rbore tropical que d un froito que ten como

semente o gran de caf. Tamn se di cafeto. 2. Semente
desa rbore. 3. Infusin de sementes secas desa rbore
con efectos tnicos e estimulantes.

cafena s.f. Alcaloide, C8H10N4O2, trimetilxantina, po

branco, inodoro e amargo, soluble na auga e no alcohol,

que se obtn do caf, guaran, mate, etc, estimula o
sistema nervioso central, o sistema cardiovascular e ten
efecto diurtico nos riles.

cafeinismo s.m. Intoxicacin por abuso do caf que se

manifesta por insomnio, intranquilidade, excitacin,
taquicardia, tremor e hiperdiurese. Tamn se di cafesmo.

cafesmo s.m. Cafeinismo, intoxicacin por caf.

cafeona s.f. Principio que se forma na torrefaccin do
caf e que este debe o seu aroma. Tamn se di cafeol.

cairo s.m. Dente canino.

caixa s.f. 1. En anatoma, espacio pechado de paredes
seas, como a caixa do cranio, do tambor ou do tmpano.
2. Recipiente pouco profundo de madeira, vidro, metal,
etc, para conter algo, como instrumentos para operacins,
autopsias ou reactivos, que recibe diversos nomes
segundo o obxecto que se destina o contido, como caixa
de amputacins, de autopsias, de reactivos, etc. // C. de
evaporacin. Recipiente de laboratorio, largo e pouco

109
profundo, no que se evapora unha substancia. / C. de
fractura. Caixn longo sen tapa e aberto polos extremos,
ou canle de madeira ou arame, onde se coloca un membro
fracturado. / C. de Petri. Recipiente pouco profundo de
vidro, no que se desenvolven cultivos bacterianos.

cal s.m. xido de calcio, CaO, que se obtn calcinando os

carbonatos clcicos naturais, denominado tamn cal vivo,
custico. Engadndolle auga frmase hidrato clcico
Ca(OH)2, con elevacin de temperatura, e denomnase
cal morto.

cal-, cali- Prefixos relativos potasio.

Cal. Abreviatura de gran calora.
cal. Abreviatura de pequena calora.
cala s.f. Sonda, tenta, dren, supositorio.
calacio s.m. Pequeno tumor do bordo libre da plpebra,
especialmente da superior, formado pola distensin e
inflamacin dunha glndula de Meibomio.

calafro s.m. Tremor xeral do corpo con sensacin de fro

calcinose

calcaneovalgocavo s.m. P zambro, valgo e cavo que s

toca o chan polo taln .

calcaneovaro-a adx. Co p calcneo e varo vez.

calcanodinia s.f. Dor ou neuralxia do taln. Tamn se di
talalxia.

calcaar s.m. Parte inferior do taln. Tamn se di

calcao.

calcao s.m. Calcaar.

calcarino-a adx. En forma de esporn.
calcario-a adx. Que contn cal.
calcariria s.f. Presencia de sales de cal na urina. Tamn
se di calciria.

calcaroide adx. Semellante cal, aplicado a certos depsitos no tecido cerebral, de aspecto de calcificacin pero
sen as reaccins especficas do calcio.

calcemia s.f. Presencia normal de calcio no sangue que,

en cifras normais redor de 10 mg por 100 ml.

calamidade s.f. 1. Desgracia, feito adverso que atinxe a

calcibilia s.f. Presencia de calcio na bile.

calcicose s.f. Enfermidade pulmonar debida inhalacin

gran nmero de persoas. 2. Persoa intil, que non vale

para nada.

de pos de cal ou de mrmore. unha variedade de pneumoconiose. Tamn se di tise dos marmoristas.

calamina s.f. Carbonato de cinc nativo. // C. preparada.

calcifames s.f. 1. Fame de calcio. 2. Estado de necesidade

e de calor, xeralmente indicio do comezo dunha febre.

de sales de calcio por hipocalcemia extrema.

xido de cinc cunha pequena proporcin de xido frrico

que se presenta en forma de po e se aplica topicamente no
tratamento de dermopatas como astrinxente e secante.

calciferol s.m. Ergocalciferol, vitamina D2, que se

calamitoso-a adx. Cheo de calamidades, funesto, catas-

calcificacin s.f. 1. Proceso polo que un tecido endurece

trfico.

calarosa s.f. Azucre invertido derivado da sacarosa, que

ten os mesmos usos c glicosa.

calase s.f. Calasia.

calasia s.f. Inhibicin e relaxacin de calquera contraccin muscular previa, sostida xeralmente dun grupo
sinrxico de msculos ou dos dun orificio corporal.

calasodermia s.f. Dermatlise.

calcanete s.f. Inflamacin do so calcneo.
calcneo s.m. so curto, cuadrangular e irregular, situado
na parte posterior do p, que forma parte do tarso e
corresponde parte inferior do taln.

calcneo-a adx. 1. Pertencente ou relativo so calcneo

ou taln. 2. Do p zambro que s toca o chan polo
taln.

calcaneoapofisite s.f. Dor e inflamacin no punto de

insercin do tendn de Aquiles no calcneo.

calcaneoastragalino-a adx. Pertencente ou relativo s

sos calcneo e astrgalo.

calcaneocavo -a adx. Co p calcneo e cavo vez.

calcaneoplantar adx. Relativo calcneo e planta do
p.

produce por bombardeo con electrns do ergosterol.

debido depsito de sales de calcio, infiltracin calcaria.
2. Proceso fisiolxico da osificacin. // C. distrfica.
Depsito de calcio en tecidos anormais como tecido cicatricial ou placas aterosclerticas, sen modificacins do
calcio sanguneo. / C. metasttica. A producida en
tecidos non seos en situacins de hipercalcemia.

calcificar v. Depositar sales de calcio.

calcifilia s.f. Estado no que os tecidos manifestan unha
afinidade especial polos sales de calcio tendendo absorcin e fixacin destes sales do sangue, aplicado s
tecidos que sofren procesos de calcificacin.

calciforme adx. En forma de cliz.

calcmetro s.m. Instrumento para aprecia-la cantidade de
calcio nun lquido, como no sangue.

calcinacin s.f. Proceso de calcinar. Exposicin dunha

substancia a moi elevada temperatura, co fin de privala
dos seus compoentes volatizables pola calor.

calcinar v. Expulsar auga e materia voltil por accin da

calor.

calcinose s.f. Estado caracterizado polo depsito de sales

de calcio nos tecidos como resultado de alteracin no
metabolismo do calcio e do fsforo xeralmente. // C.
circunscrita. Depsito de sales de calcio no tecido
subcutneo. / C. cutnea. Depsitos de sales de calcio na

calcio
pel, en forma de ndulos, placas e tumores. / C. cutnea
metablica. Calcinose de orixe metablica. / C. cutnea
metastsica. Calcificacins metastticas da pel por
aumento do calcio e fsforo no soro. / C. cutnea traumtica. Depsito de calcio na pel, de orixe traumtica. /
C. xeneralizada. Produccin de depsitos de sales de
calcio na pel, tecido muscular e celular subcutneo, calcinose universal.

calcio s.m. Elemento metlico do grupo dos alcalinotrreos que se atopa en case tdolos tecidos organizados.
Smbolo Ca. Nmero atmico 20. Peso atmico 40,09. //
Ca45. Calcio-45, istopo radioactivo de vida media 164
que se usa como trazador.

calciol s.m. Colecalciferol.

calciorraquia s.f. Presencia de sales de calcio no lquido
cefalorraqudeo.

calcistato s.m. Mecanismo polo que a produccin de

hormona paratiroide aumenta cando o calcio srico
baixo e dimine cando alto.

calciotropismo s.m. Capacidade de reaccin das clulas

accin do calcio.

calcipenia s.f. Estado no que insuficiente a cantidade de

sales de calcio nos tecidos e lquidos do organismo.

calcipexia s.f. Fixacin dos sales de calcio nos tecidos

orgnicos, causa de tetania nos lactantes.

calciprivia s.f. Ausencia ou privacin de calcio na dieta.

calciterapia s.f. Emprego teraputico dos sales de calcio,
medicacin recalcificante, calicoterapia.

calcitonina s.f. Hormona segregada polas clulas C para-

110
nunha articulacin ou preto dela, xeralmente composto
de urato sdico e algunhas veces de urato clcico. / C.
aural. Concrecin de cerume no conducto auditivo
externo. / C. biliar. Concrecin atopada principalmente
nos conductos biliares e na vescula biliar, e algunhas
veces no fgado, composto de colesterina, pigmentos
biliares e outras materias orgnicas mesturadas con sales
minerais. / C. bronquial. Bronquilito, concrecin nos
bronquios. / C. coraliforme. Clculo ramificado en
forma de coral, formado na pelve do ril. / C. esencial. O
que se orixina do mesmo tecido ou lquido sen ncleo de
corpo alleo. / C. estomquico. Bezoar ou calquera outra
concrecin do estmago, gastrlito. / C. lacrimal.
Dacrilito. / C. nasal. Rinlito. / C. orgnico. O que ten
un ncleo formado de epitelio, sangue, etc. / C. ovrico.
Corpo lteo calcificado e engrosado. / C. pancretico.
Concrecin de carbonato de calcio con outras sales e
materias orgnicas no conducto do pncreas. / C.
pigmentario. Clculo biliar formado de pigmentos e
pequena cantidade de fosfatos clcicos e vestixios de
colesterina. / C. prepucial. Postlito. / C. prosttico.
Concrecin formada na prstata, composta principalmente de carbonato e fosfato de cal. / C. renal. Clculo
urinario no ril. / C. salival. Concrecin nun conducto
salival, composta principalmente de sales de cal. / C.
sanguneo. Fleblito. / C. tonsilar. Concrecin calcaria
nunha amgdala. / C. urinario. Os mis importantes e
comns compostos, por orde de frecuencia, de cido
rico, uratos de amonio, potasa, sosa e cal, fosfato
amnico-magnsico, xantina, fosfato e carbonato de cal e
magnesio, oxalato de cal e cistina, poden ser renais,
pilicos, ureterais, vesicais e uretrais. / C. uterino.
Concrecin intrauterina, formada principalmente pola
dexeneracin calcaria dun tumor.

foliculares da tiroide, pola paratiroide e polo timo, que

aumenta o depsito de calcio e fosfato nos sos. Tamn
se di tirocalcitonina.

calculose s.f. Tendencia ou disposicin formacin de

calciria s.f. Excrecin urinaria de sales de calcio. Tamn

caldo s.m.1. Preparacin utilizada como alimento, feita

se di calcariria.

calcodinia s.f. Taln doloroso.

calcoglobulina s.f. Globulina presente no tecido calcificado.

calcoide s.m. Tumor ou neoplasia calcaria da polpa

dentaria.

calcose s.f. Presencia de depsitos cpricos nos tecidos.

Tamn se di calquite. // C. do cristalino. Catarata debida
a un corpo estrao intraocular de cobre.

calcosferitas s.f.pl. Grnulos formados no proceso de

calcificacin pola unin de partculas de calcio e a calcoglobulina da substancia intercelular.

clculo s.m. Concrecin anormal que se forma en

calquera parte do corpo, mis comunmente nos lquidos
segregados no tracto urinario e biliar, que contn xeralmente sales de cidos orgnicos ou inorgnicos e outras
substancias como colesterol e minerais. // C. alvino.
Concrecin no intestino formada polo endurecemento de
porcins do contido fecal. / C. artrtico. Depsito gotoso

clculos. Tamn se di litase.

polo cocemento en auga de carne, peixe ou verduras. 2.
En microbioloxa, lquido que se utiliza como medio de
cultivo para favorece-lo crecemento das colonias que se
sementan.

calibeado-a adx. 1. Que contn ferro ou aceiro. // s.m. 2.

Axente teraputico que contn ferro. Tamn se di ferruxinoso, marcial.

calibracin s.f. Accin de estandarizar ou calibrar un

instrumento ou un procedemento de laboratorio.

calibrar v. 1. Graduar ou estandarizar calquera instrumento de medicin. 2. Medi-lo dimetro dun tubo.

calicose s.f. Pneumoconiose debida inhalacin de

pequenas partculas minerais ou de pedra. Tamn se di
mal de San Roque, tise dos canteiros e enfermidade do
pedernal.

calicoterapia s.f. Calciterapia.

calicrena s.f. Enzima da fraccin globulnica do sangue,
que d lugar liberacin de bradicinina e doutros
pptidos vasodilatadores.

111

calicreinxeno s.m. Profermento, precursor da cali-

calormetro

calona s.f. Autacoide de accin deprimente ou inhibidora,

contraria hormona. Tamn se di coliona.

crena, presente normalmente no sangue e en moitos

tecidos dotados dun sistema de microcirculacin ben
desenvolvido, como o intestino delgado.

calopsia s.f. Ilusin que fai ve-los obxectos mis belos do

calculo s.m. Parte ou rgano en forma de copa ou cliz.

calor s.f. 1. Forma de enerxa cintica dos tomos comu-

// C. gustativo. Papila gustativa. / C. oftlmico. Vescula

ptica do embrin.

caliectasia s.f. Dilatacin dos clices renais.

caliemia s.f. Potasemia. Presencia de potasio no sangue.
calinoplastia s.f. Correccin de defectos da boca e os
labios, especialmente por cirurxa plstica do ngulo da
boca.

caliopenia s.f. Estado de insuficiencia de potasio no organismo.

caliorrafia s.f. 1. Sutura dun cliz. 2. Cirurxa reconstructiva dun cliz dilatado ou obstrudo para mellora-la
drenaxe urinaria que pode requiri-la combinacin de
dous ou mis clices ou o movemento de toda a mucosa
da pelve para reconstru-lo sistema de drenaxe calicial.

calismo s.m. Potasismo.

calista s. Pedicuro.
calite s.f. Ostete crnica nos calos de fracturas antigas.
caliria s.f. Eliminacin de potasio pola urina.
cliz s.m. rgano ou cavidade en forma de flor ou funil,
especialmente calquera dos infundbulos maiores ou
menores da pelve do ril onde se proxectan os orificios das
pirmides.

calleiro s.m. 1. Cerebro. 2. Dor forte dos riles. // Mal do

c. Insolacin.

callo s.m. Materia contida na calleira dos ruminantes,

que realmente son.

nicable dun corpo a outro. 2. Sensacin producida pola
proximidade do lume ou dun obxecto incandescente. 3.
Un dos catro signos da inflamacin enunciados por
Celsius. // C. animal. A que produce a economa para
resisti-las influencias da temperatura ambiente, calorificacin. / C. atmica. Cantidade de calor necesaria para
eleva-la temperatura dun tomo de 0C a 1C. / C.
conductiva ou de conduccin. A transmitida por
contacto directo. / C. convectiva. A transportada por un
medio quente. / C. de cristalizacin. Cantidade de calor
liberada ou absorbida por mol cando unha substancia
pasa estado cristalino. / C. especfica. Para cada substancia, a cantidade de calor (caloras) necesaria para
elevar 1 C a temperatura dunha unidade de peso. / C.
molecular. Producto do peso molecular dunha substancia
multiplicado pola sa calor especfica. / C. radiante.
Calor desprendida dun corpo, transmitida polo espacio en
forma de ondas. / Golpe de c. Enfermidade grave producida por exposicin a temperaturas altas e caracterizada
por cefalea, vertixe, taquicardia, febre, pel seca e signos
de choque.

calorescencia s.f. Conversin dos raios calricos en

luminosos.

calora s.f. Unidade de enerxa calrica, equivalente a

4,1873 joule. // C. pequena. Cantidade de calor necesaria
para elevar 1 C a temperatura de 1 g de auga. / C.
grande ou quilocalora. Cantidade de calor necesaria
para elevar 1 C a temperatura de 1 kg de auga.

especialmente mentres anda maman, e que se emprega

para calla-lo leite.

caloricidade s.f. Calorificacin.

calrico-a s.f. 1. Relativo a unha calora. 2. Relativo

calln s.m. Cogulo de leite, sangue ou outro lquido.

calmante adx. 1. Que alivia a excitacin, irritacin ou

calorificacin s.f. Produccin e mantemento da calor

dor. // s.m. 2. Calquera medio ou axente qumico con esta

accin. Tamn se di lenitivo, sedante, analxsico.

calmetizacin s.f. Vacinacin polo BCG.

calo s.m. 1. Endurecemento circunscrito da pel e hipertrofia da capa crnea debida friccin, presin ou outra
irritacin, que se forma nos dedos das mans e dos ps. 2.
Exsudado plstico redor dos fragmentos dun so roto,
que cumpre o traballo de reparacin e constite logo a
cicatriz.

calomana s.f. Crenza ilusoria sobre a propia beleza

persoal.

calomel s.m. HgCl, coecido como cloruro mercurioso,

monocloruro de mercurio, protocloruro de mercurio ou
subcloruro de mercurio, po branco, insoluble, inspido
que se emprega como antisptico intestinal e laxante.
Tamn se di calomelanos vapor, mercurio doce.

calor.
animal.

calorfico-a adx. Que produce ou distribe calor.

calorimetra s.f. Medicin das cantidades de calor absorbida ou desprendida por unha reaccin ou un grupo de
reaccins, como ocorre nun organismo. // C. animal.
Medida da cantidade de calor producida por un animal
nun tempo dado, pola diferencia entre a cantidade de
carbono e hidrxeno contida nos alimentos e a cantidade
daqueles elementos nas excrecins, que indica a suma de
carbono e hidrxeno oxidados no organismo. / C.
directa. Medicin da calor producida por un animal
encerrado nunha pequena cmara. / C. indirecta. Deduccin do nmero de caloras metabolizadas da cantidade
de cido carbnico eliminado e do osxeno consumido.

calormetro s.m. Instrumento para determina-las cantidades de calor que producen os seres vivos ou as reaccins qumicas.

caloriscopio

caloriscopio s.m. Tboa que mostra os valores calricos

das mesturas alimenticias para nenos.

calorxeno -a adx. Calorfico.

calosidade s.f. Dureza da especie do calo, menos
profunda, debida friccin, presin ou outros irritantes.

caloso -a adx. 1. Que ten calos. 2. V. corpo caloso.

calosomarxinal adx. Pertencente corpo caloso e
fenda marxinal.

calostracin s.f Diarrea infantil atribuda accin do

costro.

calostrorrea s.f. Segregacin anormalmente abundante

de costro.

calota s.f. Parte superior da bveda cranial.

calquite s.f. Calcose, inflamacin dos ollos, producida
despois de refregalos coas mans nas persoas que teen
traballado o latn e outros metais que contean cobre.

calva s.f. Parte da cabeza que lle caeu o pelo, calvicie.

calvicie s.f. Calva definitiva. Tamn se di acomia,
alopecia, atriquia.

cama s.f. Leito. // C. hospitalaria. Praza nun hospital.

cmara s.f. 1. Caixa ou compartimento pechados, especialmente se conteen unha lente, un obturador, pelculas
ou placas fotosensibles para fotografa. 2. En anatoma,
calquera cavidade, pechada ou antro ou ben aberta ou
ventrculo. // C. acuosas. Cmaras anterior e posterior do
ollo, separadas polo iris, que conteen o humor acuoso. /
C. contadora. Hemocitmetro, aparello para contar
clulas hemticas. / C. do corazn. Cavidade da aurculas e do ventrculo. / C. escura. Caixa combinada con
lente e pantalla, usada principalmente en fotografa, onde
se revelan radiografas e pelculas fotosensibles / C.
hiperbrica. Compartimento no que se lle proporciona
paciente O2 a maior presin c atmosfrica no tratamento
da gangrena gasosa, doutras infeccins anaerobias, insuficiencia circulatoria e enfermidade por descompresin. /
C. ocular. Cmara acuosa ou vtrea. / C. retiniana.
Cmara para fotografa-lo fondo do ollo. / C. vtrea.
Espacio do ollo que contn o humor vtreo.

112

cameceflico-a adx. Que presenta camecefalia. Tamn

se di camecfalo.

camecfalo-a adx. Cameceflico.

cameloide adx. Semellante camelo, aplicado s eritrocitos de forma oval ou eliptocitos, por ser estes normais
no camelo.

cameprosopia s.f. Estado no que a cara mis ancha e

curta.

camerrinia s.f. Platirrinia.

camisa s.f. Vestidura interior longa con mangas. // C. de
forza. Dispositivo en forma de camisa con mangas moi
longas, que serve para suxeita-las persoas axitadas
amarrando as mangas s costas. / Catter en c. Cadrado
de gasa adherido a un catter que atravesa o seu centro.

camp s.f. Vaso de cristal desta forma. // C. graduada.

Vaso ou tubo de cristal no que se gravaron certo nmero
de divisins. / Son de c. Son que se percibe no pneumotrax.

*campanilla s.f. V. campaa.

campaa s.f. vula, pinguelo.
campilodactilia s.f. Deformidade de orixe conxnita das
articulacins interfalnxicas dun ou mis dedos pola que
estes permanecen flexionados. Tamn se di camptodactilia, estreblodactilia.

campilorraquia s.f. Deformidade da columna vertebral.

campimetra s.f. Medida do campo visual.
campmetro s.m. Aparello manual, porttil, especie de
pantalla, usado para medi-lo campo visual central.

campo s.m. 1. Zona ou rea definida de superficie plana,

Alteracin patolxica estructurada, de causa e significacin incertas.

considerada en relacin con algn obxecto. 2. En embrioloxa, grupo de factores s que un sistema debe a sa
organizacin tpica. 3. En fsica, espacio sensible a unha
accin determinada, forzas elctricas ou magnticas. // C.
auditivo. Espacio dentro do que se perciben os sons. / C.
magntico. Esfera de influencia dun imn. / C. microscpico. rea de visin dun microscopio. / C. nervioso.
Distribucin rexional das terminacins nerviosas. / C.
operatorio. Rexin esteril na que se practica unha intervencina cirrxica. / C. visual. Porcin de espacio que o
ollo fixo pode ver.

cambra s.f. 1. Espasmo doloroso e transitorio, dun

camptocormia s.f. Deformidade consistente na flexin

msculo ou msculos, especialmente do papo da perna

ou da tnica muscular do estmago. 2. Neuropata profesional, espasmo dos grupos musculares sometidos a unha
actividade continua. Tamn se di cambra da costureira,
cambra dos escribentes, etc. // s.f.pl. 3. Tremor mercurial dos mineiros de Almadn. 4. Dores dos membros
abdominais durante o parto, por compresin dos nervios
obturadores e plexos sacros pola cabeza fetal.

camptodactilia s.f. Campilodactilia.

camptomelia s.f. Deformidade caracterizada por flexin

cambio s.m. 1. Variacin, mudanza, variabilidade. 2.

esttica do tronco cara a adiante que se pode ver s veces

no paciente histrico que incapaz de endereitarse.
Tamn se di camptospasmo.

dos sos longos das extremidades, displasia esqueltica.

camecefalia s.f. Cabeza plana, cun ndice vertical de 70

camptospasmo s.m. Camptocormia.

Campylobacter Xnero de bacterias que contn bacilos

ou menos, semellante a tapinocefalia. Tamn se di platicefalia.

gramnegativos, non esporulados, cunha flaxelacin polar

nica. Son mbiles cun movemento caracterstico en

113

cantaridina

espiral e a meirande parte son saprfitas nos rganos

reproductores e no aparello dixestivo.

cancerofobia s.f. Temor patolxico a contraer ou a

cana s.f. Cabelo que se volveu branco.

canabina s.f. 1. Resina. 2. Alcaloide hipntico. 3. Glic-

cancerlogo -a s. Especialista no tratamento do cancro.

sido de Cannabis indica.

canabinol s.m. Esencia, C21H24O2, derivada de Cannabis

indica, que semella se-lo principio mis activo do cnabo

e o compoente mis eficaz do haxix.

canabinomana s.f. Canabismo.

canabismo s.m. Intoxicacin producida polo abuso de
Cannabis, marihuana ou haxix.

cnabo s.m. Planta herbcea da familia cannabceas,

xnero Cannabis, que na sa especie C. sativa pose nas
sas inflorescencias femininas unha resina, a cannabina,
que ten efectos sobre o sistema nervioso central, producindo un aumento da sensacin de benestar ou euforia,
somnolencia, relaxacin e, s veces, risas espontneas, e
tamn sobre o sistema cardiovascular, con aumento da
frecuencia cardaca e avermellamento conxuntival. A
doses maiores depara trastornos da memoria e dificultades para efectuar certas tarefas (por exemplo conducir).
En doses mis altas provoca un estado de alucinacins e
sentimentos paranoides. Tamn se di haxix, grifa ou
marihuana.

canadol s.m. Hidrocarburo voltil do petrleo usado

como anestsico local pola sa accin refrixerante.

canaliculite s.f. Inflamacin dun canalculo, especialmente do canalculo lacrimal, de orixe infecciosa. // C.
tarsiana. Inflamacin dos conductos secretorios das
glndulas de Meibomio, tarsite periglandular.

canalculo s.m. 1. Conducto pequeno. 2. Calquera dos

diminutos conductos que se estenden s lagoas seas. //
C. auricular. Canalculo mastoide. / C. biliar. Capilar
biliar entre as clulas hepaticas. / C. lacrimal. Conducto
que vai desde o punto lacrimal do bordo de cada plpebra
saco do mesmo nome.

canalizacin s.f. 1. Formacin de canles ou conductos en

calquera tecido, naturais ou patolxicos. 2. Formacin
cirrxica de conductos ou buratos, para a drenaxe sen
tubos. 3. Creacin de novas vas, principalmente vasos
sanguneos, a travs dun cogulo obstructor.

cancasmo s.m. Risa histrica, caquinacin.

canceloso -a adx. Esponxoso, aplicado so de estructura reticular.

cancericida adx. Que destre clulas cancerosas, carcinoltico.

cancerismo s.m. Tendencia a desenvolver neoplasias

malignas.

cancerxeno -a adx. Carcinxeno, capaz de provocar

cancro.

cancerizacin s.f. Malignizacin, transformacin das

clulas dun tecido san en clulas neoplsicas.

padecer algn tumor maligno.

Tamn se di onclogo.

canceroso-a adx. Relativo ou pertencente a unha

neoplasia maligna, ou afectado por este proceso.

cancriforme adx. Semellante cancro, cancroide.

cancro s.m. Neoplasia maligna, que invade tecidos
vecios e pode dar metstases a distancia.

cancrocirrose s.f. Combinacin de cirrose heptica ou

pulmonar e cancro.

cancrofobia s.f. Cancerofobia.

cancroide adx. 1. Que semella cancro. // s.m. 2. Epitelioma da pel, relativamente benigno, con tendencia
cornificacin. 3. Variedade de queloide. // C. folicular.
Cancroide orixinado nos folculos pilosos da pel.

candea s.f. 1. Instrumento cilndrico, flexible, para

explorar ou dilata-las vas urinarias. 2. Preparacin
farmacutica en pasta que se introduce na uretra, no
recto, na vaxina ou noutro conducto e que fundirse coa
calor libera a substancia activa.

Cndida Xnero de fungos semellantes s lvedos, moi

comn na natureza. // C. albicans. Fungo do muguet.

candidemia s.f. Presencia de clulas da especie Candida

no sangue perifrico.

candidiase s.f. Micose cosmopolita do home e animais,

localizada nas mucosas (en nenos lactantes moi
frecuente o muguet bucal), pel, rganos internos, ocasionada por especies do xnero Candida. A especie patxena
mis frecuente a C. albicans.

canela s.f. 1. Calquera dos sos longos do antebrazo ou da

perna, especialmente a tibia. 2. Cortiza interna seca de
varias especies de laurceas. Ten propiedades aromticas,
carminativas e astrinxentes.

canibalismo s.m. Costume de comer carne humana.

Tamn se di antropofaxia.

canicie s.f. Dilucin gradual do pigmento no pelo que

produce unha gama de cor de normal a branca e que se
percibe como gris. Tamn se di poliose.

canino -a adx. 1. Relativo can. // s.m. 2. Dente. 3.

Msculo elevador dos ngulos da boca.

canle s.f. 1. Cal ou fenda escavada nun so ou noutra

parte. 2. Farinxe ou tragadeira.

canon s.m. Regra ou mdulo das proporcins da figura

humana conforme a un tipo.

cantarase s.f. Infestacin por larvas de colepteros.

cantride s.f. Insecto coleptero, mosca espaola, mosca
rusa.

cantaridina s.f. Txico irritante da pel e do aparello

xenitourinario contido nas cantrides.

cantaridismo

cantaridismo s.m. Estado txico por cantaridina.

cantectoma s.f. Escisin cirrxica dun canto ou ngulo
do ollo.

cantite s.f. Inflamacin do ngulo ou ngulos do ollo.

canto s.m. ngulo que forman as plpebras, interno ou
nasal e externo ou temporal.

cantoplastia s.f. Cantlise, cirurxa plstica da abertura

palpebral para agrandala ou para restaurar un canto
defectuoso.

cantorrafia s.f. Sutura das plpebras nun dos cantos.

cantotoma s.f. Divisin cirrxica dos ngulos do ollo.
cnula s.f. Tubo que se introduce nunha cavidade natural
ou accidental do corpo, xeralmente cun trocar que se
adapta sa luz e logo se retira, que presenta calibre,
forma e materiais variables e est aberto por mbolos
dous extremos. // C. de perfusin. Cnula dobre, usada
para irrigar unha cavidade, onde o lquido de lavado entra
por un dos tubos e sae polo outro.

caoln s.m. Arxila branca fina, silicato de alumina hidratado, usada nas enfermidades da pel e do estmago, en
farmacia para cubrir plulas e en pomadas e en odontoloxa para darlles resistencia e opacidade s dentes de
porcelana.

caolinose s.f. Enfermidade producida pola inhalacin de

po de caoln.

capa s.f. 1. Estrato de espesura case uniforme, corpo plano

e extenso que se atopa sobre outro sen continuidade. 2.
Cobertura ou envoltura externa dun rgano ou unha
parte. // C. basilar. A capa dos conos e bastonetes da
retina. / C. crnea. Estrato crneo da pel. / C. de
Malpighi. Estrato mucoso da pel. / C. mucosa. Capa
interna da epiderme. / C. pigmentaria. A mis externa
das dez capas da retina ou superficie interna do rgano
ciliar.

capacidade s.f. 1. Poder ou facultade de reter, manter ou

conter. 2. Contido cbico potencial dunha cavidade ou
receptculo. 3. Disposicin mental para comprender. 4.
Habilidade, facultade ou poder de facer algo. // C.
cranial. Extensin ou espacio dentro do cranio. / C.
respiratoria. V. C. vital. / C. trmica. Cantidade de
calor absorbida por un corpo elevar 1 C a sa temperatura. / C. testamentaria. Grao de capacidade mental
requirida para facer un testamento vlido. / C. vital.
Volume do aire que pode ser expirado dos pulmns
despois dunha inspiracin mxima.

capacitacin s.f. Proceso fisiolxico polo que os espermatozoides exaculados no tracto xenital feminino
adquiren a facultade de fecundar vulos.

caparrosa s.f. 1. Variedade comercial de sulfato de cobre,

de cinc ou de ferro (azul, branca ou verde, respectivamente). 2. Acne roscea.

capelina s.f. Vendaxe en forma de pucho ou casquete,

para a cabeza ou para o toco dun membro.

114

capilar adx. 1. Relativo ou semellante a un cabelo. 2.

Relativo a un vaso capilar. // s.m. 3. Vaso pequeno como
un pelo que forma redes. // C. biliar. Canalculos biliares
ou colnxicos. / C. de Meigs. Capilares miocrdicos. / C.
linftico. Plas mis diminutas dos vasos linfticos. / C.
sanguneo. Calquera dos diminutos vasos que conectan
as arteriolas coas vnulas e forman unha rede case en
tdalas partes do corpo. As paredes dos capilares estn
formadas dunha capa simple de clulas endoteliais e a
travs destas paredes efectanse os intercambios entre o
sangue e os tecidos. / C. sinusoidal. Sinusoide.

capilarectasia s.f. Dilatacin dos vasos capilares, xeralmente os sanguneos.

capilaridade s.f. 1. Calidade de capilar. 2. Propiedade

dos slidos de facer subir polas sas paredes ou polos
seus poros o lquido que o molla, como a auga, e de
formar seu redor un oco ou baleiro co lquido que non
o molla, como o mercurio.

capilarite s.f. Inflamacin dos vasos capilares.

capilaroscopia s.f. Exame microscpico dos capilares
sanguneos no suxeito vivo. Tamn se di microanxioscopia.

capilicio s.m. Coiro cabeludo.

capilicultura s.f. Tratamento curador ou preventivo da
calvicie.

capiliforme adx. En forma de cabelo.

capiluvio s.m. Bao, locin de cabeza.
capistracin s.f. Antigamente, fimose.
capistro s.m. Vendaxe para a cabeza, capelina cunha ou
das voltas para fixa-la mandbula.

capital adx. 1. Relativo cabeza ou mis alto dun

corpo. 2. Da maior importancia.

capitiluvio s.m. Capiluvio.

capitonaxe s.f. Procedemento operatorio para pechar
unha cavidade qustica por medio dunha sutura con
puntos que abarcan todo o grosor parietal. Tamn se di
sutura de colchoeiro.

capnfilo -a adx. Das bacterias que se desenvolven

mellor en presencia de anhdrido carbnico.

capngrafo s.m. Instrumento que d un grfico do

contido de anhdrido carbnico do aire expirado.

capnograma s.f. Rexistro do contido de anhdrido carbnico do aire expirado.

capreomicina s.f. Antibitico polipeptdico activo fronte

bacilo tuberculoso.

cprico -a adx. Semellante ou de olor similar da cabra.

// cido c. Principio cristalino graxo da manteiga, aceite
de coco e outras graxas vexetais e animais.

capriloquia s.f. Egofona.

115

carafuncho

caprino -a adx. 1. Da voz ou son egofnico. // s.f. 2.

capsulotoma s.f. Incisin dunha cpsula, especialmente

Calquera dos steres da glicerina co cido caprlico, especialmente a tricaprina da manteiga ordinaria.

a do cristalino na operacin da catarata. // C. renal. Incisin da cpsula renal.

caprizante adx. 1. Que salta como unha cabra. 2. Co

capsultomo s.m. Instrumento cortante para incidi-la

pulso irregular que despois dunha pulsacin interrompida

salta con mis forza na seguinte.

caproico s.m. cido graxo, C6H12O2, que en estado libre

cpsula do cristalino.

captacin s.f. Absorcin por un tecido dalgunha substancia, material alimenticio, mineral, etc., e a sa retencin temporal ou permanente.

se atopa na suor, no vinagre de madeira, nalgunhas froitas

e plantas, etc. Prodcese en varias fermentacins e na
oxidacin dalgunhas graxas.

captopril s.m. Frmaco que inhibe o enzima conversor da

caproilamina s.f. Ptomana txica, ou hexilamina, do

captura s.f. Accin de atrapar e reter unha partcula ou un

fermento descomposto e do aceite de fgado de bacallao

rancio.

cpsida s.f. Cuberta proteica dos virus, que envolve e

protexe o cido nucleico e antixnica.

cpside s.f. Cpsida.

capsite s.f. Capsulite.
capsmero s.m. Cada unha das subunidades da capa de
polipptidos que constiten a cpside dun virus, que
presenta nmero e disposicin caractersticos para cada
especie de virus.

cpsula s.f. 1. Tecido que envolve un rgano, unha articulacin ou calquera outra parte. 2. Masa xelatinosa
redor de certas bacterias. 3. Presentacin farmacutica na
que a droga est contida nunha caixia soluble de xelatina. // C. acuosa. Membrana de Descemet. / C. adiposa.
A graxa que rodea e sostn o ril. / C. anterior. Porcin de
cpsula do cristalino que cobre a cara anterior deste
rgano. / C. articular. Saco fibroso tapizado de
membrana sinovial que rodea unha articulacin. / C.
auditiva. Cartilaxe do embrin que d orixe odo
externo. / C. cartilaxinosa. A matriz dunha cartilaxe
hialina que contn clulas cartilaxinosas. / C. de Glisson.
Envoltura de tecido conxuntivo que envolve o fgado. /
C. de Tenon. Vaa fibrosa que rodea o globo ocular. / C.
do corazn. Pericardio. / C. interna. Estructura de substancia branca que une o crtex cerebral, o talo enceflico
e a medula espial. / C. sinovial. Membrana articular
sinovial. / C. suprarrenal. Glndula suprarrenal. / C.
tumoral. Capa de tecido fibroso que envolve un tumor,
especialmente benigno.

capsulacin s.f. Introduccin dun medicamento nunha

cpsula.

capsulectoma s.f. Escisin da cpsula que rodea un

rgano ou formacin, xeralmente articular.

capsulite s.f. Inflamacin dunha cpsula, especialmente a

de Tenon. Tamn se di perioftalmite. // C. do labirinto.
Otosclerose. / C. heptica. Perihepatite.

capsulolenticular adx. Relativo cristalino do ollo e

sa cpsula.

capsulorrafia s.f. Sutura dunha cpsula articular.

anxiotensina, empregado como hipotensivo.

impulso.

caquctico-a adx. 1. Relativo caquexia. // s. 2. Persoa

afectada de caquexia.

caquexia s.f. Perda de peso e estado de desnutricin

extrema. Tamn se di cacoquimia. // C. nerviosa. A de
orixe mental.

caquidrose s.f. Sudacin ftida.

caquinacin s.f. Cancasmo.
cara s.f. 1. Parte anterior da cabeza, desde o principio da
fronte ata a punta do queixo inclusive. 2. Cada unha das
superficies que limitan unha parte ou un rgano. // C. de
la chea. Facies inchada da enfermidade de Cushing. / C.
ventral da man. Cara palmar da man.

caracol s.m. Cclea, cavidade do odo interno que contn

rganos do sentido do odo.

carcter s.m. 1. Sinal, marca, signo, modo de ser. 2. En

psicoloxa e psiquiatra, trazos psicolxicos e modos de
conducta relativamente constantes e propios dun individuo. 3. En herdanza, trazo distintivo. // C. adquirido.
Modificacin producida nun organismo como resultado
da sa propia actividade ou do ambiente. / C. dominante.
Na lei de Mendel, carcter que pode desenvolverse pola
accin dun s xene e aparece na primeira xeracin filial
e nas tres cuartas partes da segunda. / C. recesivo. Na lei
de Mendel, o que require dous xenes para o seu desenvolvemento e a mido non aparece na primeira xeracin
filial, pero si en parte da segunda. / C. sexual. Carcter
en conexin directa ou indirecta, coa reproduccin. / C.
sexuais primarios. As glndulas sexuais (testculos ou
ovarios) que diferencian cada un dos sexos desde o nacemento. / C. sexuais secundarios. Os caracteres propios
do sexo masculino (barba na cara, voz grave) e os do
sexo feminino (mamas, depsitos de graxas, voz aguda)
que se desenvolven na pubertade. / C. ligado sexo.
Carcter hereditario transmitido polos cromosomas
sexuais.

caracteroloxa s.f. Estudio do carcter considerado illadamente e da formacin da personalidade.

carafuncho s.m. Zoonose transmisible home producida

polo Bacillus anthracis, que cursa como infeccin
pixena profunda da pel e do tecido subcutneo. Existe
unha forma pulmonar (carbuncose pulmonar), pola inha-

caramelo
lacin de esporas de B. anthracis, e unha forma intestinal
(carbuncose intestinal), debida consumo de carne infectada. Tamn se di ntrax maligno, pstula maligna.

caramelo s.m. Azucre queimado, substancia escura que

se obtn quentando o azucre cun lcali, usada en preparacins farmacuticas como axente colorante ou aromtico.

carapato s.m. Aceite de rcino.

caratoma s.f. Decapitacin, decolacin.
carbacol s.m. ster da colina resistente acetilcolinesterase, con propiedades semellantes s da acetilcolina, de
uso tpico no tratamento do glaucoma.

carbamacepina s.f. Anticonvulsivo e analxsico empregado no tratamento de certos tipos de epilepsia e na

neuralxia do trixmino.

carbenicilina s.f. Penicilina.

carbidopa s.f. Alfa-metildopahidracina empregada
asociada a levodopa no tratamento da enfermidade de
Prkinson.

carbimazol s.m. Inhibidor da sntese das hormonas

tiroides.

carbohemia s.f. Oxidacin imperfecta do sangue.

carbohemoglobina s.f. Hemoglobina combinada co
anhdrido carbnico.

carbohidrase s.f. Enzima que hidroliza hidratos de

carbono e os converte en azucres simples.

carbohidrato s.m. Hidrato de carbono.

carbohidraturia s.f. Exceso de hidratos de carbono na
urina.

carbol s.m. Fenol.

carblico -a adx. Fnico.
carbolismo s.m. Intoxicacin polo cido fnico ou carblico.

carbolizar v. Mesturar con cido carblico (fenol) ou

engadilo.

carboluria s.f. Presencia de fenol na urina.

carbometra s.f. Carbonometra.
carbmetro s.m. Instrumento empregado para determina-la proporcin de anhdrido carbnico no aire.

carbomicina s.f. Antibitico bacteriosttico contra

xermes grampositivos.

carbn s.m. Producto da combustin incompleta da

materia orgnica, especialmente a madeira. // Aceite de
c. Petrleo. / C. activado. Carbn vexetal quentado para
aumenta-las sas propiedades absorbentes e desinfectantes. Tamn se di carbn medicinal. sase como antdoto en varias formas de envelenamento e en procesos de
purificacin da industria ou da investigacin. / C.
animal. Variedade obtida pola combustin incompleta de
tecidos animais, especialmente os sos. / C. medicinal.

116
Preparacin farmacutica de carbn. / C. mineral.
Grafito, antracita. / C. vexetal. Carbn de lea, empregado como desodorizante, absorbente e antifermentativo
na dispepsia, diarrea e disentera e tamn como dentfrico.

carbonatado-a adx. Que contn cido carbnico ou se

converteu en carbonato.

carbonato s.m. 1. Sal de cido carbnico, cido ou

neutro, segundo se substita por metal un ou dous tomos
de hidrxeno do cido. 2. O in CO3=.

carbonemia s.f. Acumulacin de anhdrido carbnico no

sangue.

carbnico-a adx. Pertencente ou relativo carbono. //

cido c. 1. Corpo inestable, CO3H2, que resulta de
disolve-lo dixido de carbono ou anhdrido carbnico en
auga, formando carbonatos. 2. Nome incorrecto do anhdrido carbnico CO2.

carbonilo s.m. Radical divalente (CO-) de cetonas, aldehidos e cidos orgnicos.

carbonizacin s.f. Conversin dunha materia orgnica

en carbn.

carbono s.m. Elemento non metlico tetravalente,

presente en tdolos compostos de tipo orgnico, nos
tecidos vivos e na atmosfera como CO2, que se atopa en
estado puro no diamante e menos puro no carbn, grafito
e antracita. O seu estudio constite a maior parte da
qumica orgnica. Pose a caracterstica nica de formar
catro enlaces covalentes, combinndose facilmente
consigo mesmo e con outros elementos non metlicos
para constitur hidrocarburos, carbohidratos, alcohois,
aminocidos, etc. Smbolo C. Peso atmico 12. Nmero
atmico 6. // Dixido de c. CO2, gas carbnico, anhdrido
carbnico que forma coa auga cido carbnico e respirado puro produce a morte por asfixia ou sufocacin.
Emprgase, s ou asociado osxeno, en anestesioloxa.
/ Hidratos de c. Compostos de carbono en grupos de seis
tomos e de hidrxeno e osxeno na proporcin para
formar auga, que representan unha das tres categoras de
alimentos indispensables e comprenden os monosacridos, os disacridos, os trisacridos e os polisacridos. /
Monxido de c. Gas incoloro e moi txico, CO, xido de
carbono, que se forma cando se queima o carbn con
escasa cantidade de osxeno. sa toxicidade dbense os
graves accidentes a que dan lugar os braseiros, estufas, e
outros lumes mal prendidos. / C. radioactivo. Istopos
do carbono dos que os mis coecidos son o carbono 12,
que o estndar de masa atmica, 98,89% de carbono
natural, o carbono 13, empregado para ser detectado nos
tecidos vivos e estudiar as rganos e funcins, e o
carbono 14 beta-emisor empregado en estudios metablicos. / Tetracloruro de c. Lquido voltil, CCl4, que se
utilizou como anestsico e como antihelmntico.

carbonometra s.f. Medicin mediante a precipitacin

de carbonato de calcio en auga de cal, da cantidade de
anhdrido carbnico inhalado pola respiracin ou existente na atmosfera dun local.Tamn se di carbometra.

117

carbonuria s.f. Presencia de compostos de carbono na

urina.

carbxeno s.m. Mestura de osxeno e cido carbnico.

carboxenoterapia s.f. Emprego teraputico do carbxeno nas asfixias e intoxicacins por gases txicos.

carboxihemoglobina s.f. (HbCO) monxido de carbonohemoglobina, combinacin de xido de carbono e

hemoglobina, que se atopa no sangue despois da intoxicacin por aquel gas. Non permite a transferencia normal
de osxeno e anhdrido carbnico durante a circulacin
do sangue e, por conseguinte, provoca diversos graos de
asfixia ata a morte.

carboxilase s.f. Enzima que cataliza a descarboxilacin

do cido pirvico e a sa transformacin en acetaldehido
e dixido de carbono, reaccin que constite unha das
etapas da fermentacin dos azucres polos lvedos na
produccin de bebidas alcohlicas (vio, cervexa, etc).
Tamn se di piruvato-descarboxilase.

carboxilo s.m. Radical ou grupo monovalente, -COOH,

que existe en case tdolos cidos orgnicos.

carboximetilcelulose s.f. Derivado sinttico da celulosa, con propiedades laxantes.

carboxipeptidase s.f. Enzima proteoltico da segregacin pancretica que converte as protenas dos alimentos
en polipptidos, pptidos mis pequenos e aminocidos.

carbuncose s.f. Estado caracterizado polo desenvolvemento de carafunchos.

carbnculo s.m. Carafuncho.

carbunculose s.f. Carbuncose.
carburo s.m. Composto de carbono con outro elemento
mis electropositivo ca el. // C. de hidrxeno. Hidrocarburo.

carcinectoma s.f. Escisin dun carcinoma.

carcinelcose s.f. 1. Ulceracin maligna ou cancerosa. 2.
Cancro ulcerado.

carcinemia s.f. Anemia cancerosa.

carcinofilia s.f. Afinidade polo tecido canceroso.
carcinofobia s.f. Temor patolxico a padecer cancro.
carcinoide s.m. 1. Tumor de aspecto carcinomatoso. 2.
Tumor circunscrito e amarelo do intestino delgado, apndice vermicular e estmago.

carcinlise s.f. Destruccin ou disolucin das clulas

cancerosas.

carcinoma s.m. Calquera dos diferentes tipos de

neoplasia maligna derivada de clulas epiteliais neoformadas, con anaplasia en maior ou menor grao e con capacidade de provocar metstases a distancia en calquera
momento da sa evolucin. Pode ocorrer en calquera
lugar do organismo onde haxa epitelio, anda que os
sitios mis frecuentes son a pel e o intestino delgado en
mbolos dous sexos, os bronquios, estmago e prstata

cardiectomizado-a
no home, e a mama e o colo uterino na muller. Cando
deriva dun epitelio glandular tende formacin de glndulas normais e cocese como adenocarcinoma.

carcinomatoide adx. Semellante carcinoma.

carcinomatose s.f. Carcinose, estado debido diseminacin xeneralizada de carcinomas en diversos rganos
polo corpo.

carcinose s.f. 1. Carcinomatose. 2. Cancro ou tumor

maligno dunha rexin relativamente grande do corpo. //
C. miliar. Forma de diseminacin do cancro semellante
tuberculose miliar.

carcinoso -a adx. Canceroso.

carcinoxnese s.f. Produccin do cancro.
carcinoxenia s.f. Carcinoxnese.
carcinxeno-a adx. Capaz de inducir un cancro ou dexeneracin neoplsica nos animais de experimentacin ou
no home.

cardi-, cardio- Prefixo co significado de corazn ou

cardia.

cardia s.m. Orificio esofxico do estmago.

-cardia Sufixo coa significacin de corazn.
cardaco-a adx. 1. Relativo corazn.// s.m. 2. Medicamento ou axente para restaura-las forzas cardacas. // s. 3.
Persoa afectada de enfermidade cardaca.

cardiagra s.f. Gota ou dor no corazn.

cardial adx. Relativo cardia.
cardialxia s.f. 1. Incmoda sensacin no estmago,
gastralxia, epigastralxia. 2. Dor precordial, cardiodinia.

cardimetro s.m. Instrumento para medi-la distancia

entre o cardia e os dentes incisivos.

cardiamorfia s.f. Deformidade ou malformacin do

corazn.

cardianastrofia s.f. Transposicin conxnita do corazn

cara lado dereito.

cardianestesia s.f. Falta de sensacin no corazn.

cardianeuria s.f. Falta de ton no corazn.
cardiasma s.f. Asma cardaca.
cardiastenia s.f. Debilidade do corazn.
cardiataxia s.f. Incoordinacin dos movementos cardacos.

cardiatelia s.f. Atelocardia. Desenvolvemento incompleto do corazn.

cardiatrofia s.f. Atrofia do corazn.

cardiectasia s.f. 1. Dilatacin do corazn. 2. Dilatacin
do cardia.

cardiectoma s.f. 1. Escisin do corazn. 2. Escisin ou

reseccin do cardia do estmago.

cardiectomizado-a adx. Que ten resecado o cardia.

cardielcose

cardielcose s.f. 1. Ulceracin do corazn. 2. Ulceracin

do cardia.

cardieurisma s.m. Aneurisma do corazn, cardiectasia.

cardioacelerador-a adx. Que acelera os latexos do
corazn.

cardioanxioloxa s.f. Estudio do corazn e dos vasos.

cardioartico -a adx. Relativo corazn e aorta.
cardiocairgrafo s.m. Aparello para sincroniza-las
exposicins radiogrficas cos movementos do corazn
nas fases seleccionadas do ciclo cardaco nas exploracins torcicas.

cardiocele s.f. Hernia do corazn a travs do diafragma

ou dunha abertura no trax.

cardiocentese s.f. Puncin do corazn.

cardiocintico -a adx. 1. Que infle sobre a accin do
corazn. // s.m. 2. Axente con esta accin.

cardioclase s.f. Rotura do corazn. Tamn se di cardiorrexe.

cardiodemia s.f. Adipose cardaca, dexeneracin graxa

do corazn.

cardiodilatador s.m. Instrumento para dilata-lo cardia

na estenose ou espasmo deste orificio.

cardiodinmica s.f. Dinmica do corazn.

cardiodinia s.f. Dor na rexin do corazn. Cardialxia.
cardiofobia s.f. Temor patolxico a padecer enfermidades cardacas.

cardiofona s.f. Fonocardiografa.

cardifono s.m Estetoscopio que permite o-lo son das
contraccins do msculo cardaco.

cardiografa s.f. 1. Rexistro e estudio dos movementos

do corazn. 2. Radiografa do corazn.

cardigrafo s.m. Instrumento construdo sobre o principio do esfigmgrafo que se coloca na rexin cardaca e
indica e rexistra graficamente a forza e forma das sstoles
e distoles das aurculas e ventrculos.

cardiograma s.m. 1. Trazado obtido co cardigrafo. 2.

Calquera rexistro derivado do corazn coa adicin dun
prefixo como apex-, electro-, eco-, fono-, etc.

cardiohepatomegalia s.f. Agrandamento do corazn e

do fgado.

cardioinhibitorio-a adx. Que detn o movemento do

corazn.

cardilise s.f. Operacin para separa-las adherencias do

pericardio resecando unha parte do esterno ou das
costelas. Tamn se di toraclise precordial.

cardiolisina s.f. Citotoxina que acta sobre o msculo

cardaco.

cardilito s.m. Concrecin ou clculo dentro do corazn,

ou rea de dexeneracin calcaria nas paredes.

118

cardilogo -a s. Mdico especializado no diagnstico e

tratamento das enfermidades do corazn.

cardioloxa s.f. Parte da medicina que estudia o corazn.

cardiomalaca s.f. Amolecemento das fibras musculares
do corazn.

cardiomegalia s.f. Agrandamento do tamao do

corazn. Tamn se di macrocardia, megacardia. // C.
glicxena. Hipertrofia cardaca debida a almacenamento
anormal de depsitos de glicxeno nas clulas musculares.

cardiometra s.f. Medicin das dimensins do corazn

ou da forza da accin cardaca.

cardiomiolipose s.f. Dexeneracin graxa do msculo

cardaco.

cardiomiopata s.f. Miocardiopata, enfermidade do

miocardio.

cardiomiopexia s.f. Operacin que consiste en fixar un

colgallo do msculo pectoral sobre o miocardio, para
induci-la revascularizacin cardaca.

cardiomiotoma s.f. Seccin da tnica muscular do

cardia esofxico. Tamn se di esofagomiotoma.

cardiomuscular adx. Relativo msculo cardaco.

cardionecrose s.f. Necrose do miocardio.
cardionector-a adx. Que regula os latexos cardacos,
aplicado n sinoauricular (atrionector) e feixe de His
(ventriculonector).

cardionfrico -a adx. Cardiorrenal.

cardioneurose s.f. Neurose cardaca, falsa anxina de
peito.

cardionose s.f. Cardiopata.

cardiopalmia s.f. Palpitacins cardacas. Tamn se di
cardiopalmos.

cardiopalmos s.m. Palpitacins cardacas. Tamn se di

cardiopalmia.

cardiopaludismo s.m. Afeccin cardaca debida paludismo.

cardipata s. Persoa afectada de enfermidade cardaca.

cardiopata s.f. Calquera enfermidade conxnita ou
adquirida do corazn.

cardiopericardiopexia s.f. Procedemento cirrxico

para aumenta-la irrigacin sangunea do miocardio,
consistente en provocar unha pericardite adhesiva que
estimular a formacin de anastomoses entre vasos coronarios e colaterais pericrdicos.

cardiopericardite s.f. Inflamacin do corazn e do pericardio.

cardiopilrico -a adx. Relativo cardia e ploro.

cardioplastia s.f. Operacin plstica no cardia para a
correccin do cardiospasmo, esofagogastroplastia.

119

cardiopneumtico -a adx. Relativo corazn e respiracin ou pulmn.

cardiopneumgrafo s.m. Aparello que rexistra os

movementos cardiopneumticos.

cardioptose s.f. Desprazamento cara a abaixo do corazn

por hipotona dos grandes vasos.

cardiopulmonar adx. Pertencente corazn e s

pulmns. Tamn se di cardiopneumtico.

cardiorrafia s.f. Sutura na parede cardaca.

cardiorrenal adx. Relativo corazn e ril. Tamn se di
cardionfrico.

cardiorrexe s.f. Rotura do corazn, das sas vlvulas ou

das paredes musculares. Tamn se di cardioclase.

cardiosclerose s.f. Induracin fibrosa do corazn,

miocardite fibrosa.

cardioscopio s.m. Instrumento para a exploracin dos

movementos do corazn.

cardiosnfise s.f. Fixacin do corazn s partes prximas

por adherencia do pericardio co mediastino.

cardiospasmo s.m. 1. Espasmo do cardia. Acalasia do

esfago. 2. Espasmo do corazn.

cardiostenose s.f. Estenose ou estreiteza do corazn, dos

seus orificios ou do cardia.

cardiotacmetro s.m. Instrumento para medi-la rapidez

do corazn conta-lo nmero de latexos cardacos en
longos perodos de tempo.

cardiotaqumetro s.m. Cardiotacmetro.

cardioterapia s.f. Tratamento das enfermidades do
corazn.

cardiotireose s.f. Hipertiroidismo con complicacins

cardacas.

cardiotirotoxicose s.f. Cardiotireose.

cardiotoma s.f. 1. Diseccin do corazn. 2. Operacin
cirrxica que ten por obxecto incidi-lo cardia na estenose
do esfago.

cardiotnico-a adx. 1. Que exerce un efecto favorable

tnico sobre o corazn. // s.m. 2. Axente ou medicamento
que pose esta accin.

cardiotxico -a adx. Txico para o corazn, por envelenamento do msculo cardaco ou do seu sistema
conductor.

cardiotrofia s.f. Nutricin do corazn.

cardiotrofoterapia s.f. Tratamento metablico dos trastornos cardacos.

cardiovalvulite s.f. Inflamacin das vlvulas cardacas,

endocardite valvular.

cardiovalvulotoma s.f. Cardiovalvotoma, operacin

para corrixi-la estenose valvular cortando ou extirpando
unha parte da vlvula cardaca.

carie

cardiovalvultomo s.m. Instrumento para escindi-las

vlvulas e practicar valvulotomas.

cardiovascular adx. Relativo corazn e s vasos

sanguneos en xeral.

cardioversin s.f. Restauracin do ritmo cardaco

normal por medio dun choque elctrico externo.

cardiovolumetra s.f. Medicin do volume do corazn.

cardioxnese s.f. Desenvolvemento do corazn no
embrin.

cardioxnico -a adx. Que se orixina no mesmo corazn.

cardite s.f. Inflamacin do corazn. Tamn se di miocardite, pancardite. // C. reumtica. Pancardite debida a
febre reumtica que deixa secuelas por cicatrizacin das
vlvulas.

carena s.f. 1. En latn, quilla. 2. Parte ou rgano en forma

de quilla, correntemente, ngulo da bifurcacin traqueal.

carenado -a adx. En forma de quilla.

carencia s.f. 1. Falta ou privacin na racin alimenticia
dunha substancia indispensable, o que determina enfermidade, por exemplo avitaminose por carencia de vitaminas. 2. En psicoloxa, contribucin insuficiente en
determinadas reas, especialmente a afectiva.

careniforme adx. En forma de quilla, carenado.

carfoloxa s.f. Movemento involuntario das mans, como
se quixesen recoller pequenos obxectos no aire ou nas
roupas da cama, que se observa nos enfermos graves e en
estados de grande esgotamento e considrase como signo
preagnico. Tamn se di crocidismo, flocilacin, flocilexio.

carga s.f. 1. Desviacin do contido normal do organismo

de auga, sal ou calor. As cargas positivas indican cantidade en exceso, as cargas negativas cantidades por
debaixo do normal. 2. Administracin dunha substancia
coa finalidade de comproba-la sa funcin metablica. //
C. salina. Administracin de 2 gr. de sal, tres veces da,
durante catro das, como proba diagnstica no aldosteronismo primario. / C. tumoral. Masa total de tecido
tumoral que ten un paciente con cancro. / C. xentica.
Material xentico dunha clula.

cariapse s.f. Unin dos ncleos na conxugacin celular.

caribi s.m. Proctite gangrenosa epidmica.
carie s.f. 1. Antigamente, tuberculose dos sos ou articulacins, con necrose do so, que amolece, descolrase e
vlvese poroso e produce a inflamacin crnica do
peristeo e tecidos prximos formndose un absceso fro
cheo de lquido caseoso, ftido, semellante pus. 2.
Destruccin ou necrose dos dentes. // C. central.
Absceso crnico no interior do so. / C. necrtica.
Enfermidade na que se atopan anacos de so na cavidade
supurante. / C. seca. Forma de carie das articulacins e
extremos dos sos, ostete rarefaciente. / C. sifiltica.
Ostete de orixe sifiltica. / C. vertebral. Enfermidade de

carinquima
Pott, ostete tuberculosa das vrtebras e das cartilaxes
intervertebrais.

carinquima s.m. Zume nuclear dunha clula.

cario- Prefixo que indica relacin coa carie ou cun ncleo.
carioanabiose s.f. Formacin do ncleo das clulas
xigantes en contacto con corpos alleos.

cariocinese s.f. Mitose. Divisin celular que empeza na

cromatina do ncleo.

cariocito s.m. 1. Clula nucleada. 2. Normoblasto.

carioclase s.f. Rotura do ncleo celular.
cariocroma s.m. Clula nerviosa cun ncleo que colorea
intensamente, pero cun corpo que non tingue.

cariocromatfilo -a adx. Que ten ncleo colorable.

cariocromfilo -a adx. Cariocromatfilo.
cariodirese s.f. Divisin do ncleo celular da que
derivan as clulas multinucleadas.

carifago-a adx. Parasito celular que pose accin fagocitaria sobre o ncleo.

cariogamia s.f. Fusin dos ncleos de das clulas como

120

cariorrexe s.f. Rotura do ncleo celular, distribucin da

cromatina polo citoplasma en forma de grnulos
amorfos. Tamn se di carioclase.

cariostase s.f. Perodo de descanso do ncleo celular,

oposto a cariocinese.

carioteca s.f. Envoltura ou membrana do ncleo celular.

cariotipificacin s.f. Anlise cromosmica.
cariotipo s.m. Imaxe cromosmica completa dun individuo que presenta os cromosomas dispostos en parellas
en orde descendente e segundo a posicin do centrmero.
Tamn se di idiograma, cariograma.

carioxnese s.f. Desenvolvemento do ncleo das clulas.

cariozoico -a adx. Que existe ou habita no ncleo das
clulas.

cariozoo -a adx. Cariozoico.

carmn s.m. Materia colorante vermella derivada do
insecto cochinilla tratada con alume, empregada para
tinguir preparacins histolxicas.

carminativo -a adx. 1. Que prevn a formacin de gases

no tubo dixestivo ou facilita a sa expulsin. //s.m. 2.
Axente que prevn a flatulencia.

ocorre en fertilizacin ou conxugacin celular verdadeira.

carminfilo -a adx. Que se tingue facilmente con colo-

cariogmico-a adx. Relativo cariogamia ou caracteri-

carne s.f. Parte muscular do corpo animal, parte vermella

zado por ela.

cariogonas s.m. Ncleo reproductor dunha clula, a

distincin do trofoncleo. Tamn se di gonancleo.

cariolinfa s.f. Hialoplasma ou zume nuclear, parte lquida

do ncleo, a distincin da slida, cromatina e linina. Gran
parte do que se consideraba cariolinfa hoxe eucromatina. Tamn se di carioquilema, paralinina.

carilise s.f. Destruccin aparente do ncleo celular que

perde gradualmente a afinidade da sa cromatina polos
colorantes bsicos.

rantes de carmn.
dos msculos, en xeral, partes brandas do corpo (tecidos
musculares e adiposos).

carnificacin s.f. Modificacin dos tecidos de certos

rganos que lles d aparencia de carne ou tecido
muscular.

carniforme adx. Que semella carne.

carnisacin s.f. Carnificacin.
carnitina s.f. Vitamina B1-alfa-amino-beta-hidroxibutrico-trimetil-betana, inhibidor tiroide que se atopa no
msculo, fgado e extractos de carne, que estimula a
oxidacin e a sntese de cidos graxos.

carimito s.m. Cromosoma.

cariomitoma s.m. Rede de cromatina nuclear.

carnvoro -a adx. Zofago, que come ou se alimenta de

cariomitose s.f. Cariocinese, mitose.

carioplasma s.m. Protoplasma do ncleo celular, a

carnofobia s.f. Aversin anormal a comer carne.

carnosidade s.f. Excrecencia carnosa anormal, granula-

distincin do da clula ou citoplasma. Nucleoplasma.

carioplastina s.f. Substancia do ncleo, paracromatina.

carioplasto s.m. Ncleo celular arrodeado por unha

carne doutros animais.

cin ou vexetacin.

carnoso -a adx. Semellante carne ou formado de carne,

con moita carne.

banda estreita de citoplasma e unha membrana plasmtica.

carotenase s.f. Enzima que converte o caroteno en vita-

carioquilema s.m. Cariolinfa.

carioquinese s.f. Cariocinese.
cariorretculo s.m. Retculo nuclear, porcin fibrilar do

caroteno s.m. Pigmento alaranxado, C4OH56, de ampla

carioplasma, a diferencia da porcin lquida ou cariolinfa.

polo aumento do contido en caroteno. Tamn se di

aurantase e carotinose cutnea.

mina A.
distribucin en vexetais e animais, precursor da vitamina
A nos organismos animais. Tamn se di carotina.

carotenose s.f. Estado de pigmentacin da pel producido

121

cartico-a adx. 1. Estuporoso. 2. Relativo arteria cartide.

caroticotimpnico-a adx. Relativo conducto carotdeo e tmpano.

cartide s.f. Arteria principal do pescozo.

carotidinia s.f. Dor producida pola compresin da cartide primitiva, que se reflicte redor dos ollos e na
caluga. Tamn se di carotodinia.

carotina s.f. Caroteno.

carotinemia s.f. Presencia de caroteno no sangue, que s
veces causa pigmentacin da pel e que pode semellar
ictericia. Tamn se di xantemia.

carotinose s.f. Carotenose.

carpagra s.f. Gota do pulso.
carpectoma s.f. Escisin dun ou mis sos do carpo.
carpiano-a adx. Relativo carpo ou pulso.
carpo s.m. Pulso, conxunto dos oito sos carpianos: esca-

casmodia
elstico e fibrocartilaxe. // C. de crecemento. O destinado normalmente a converterse en so.

cartilaxina s.f. Compoente do tecido cartilaxinoso, que

por ebulicin se converte en condrina.

cartilaxinificacin s.f. Conversin en cartilaxe.

cartilaxiniforme adx. Semellante cartilaxe.
cartilaxinoide adx. Semellante cartilaxe.
carncula s.f. Pequena protuberancia carnosa, ou
calquera estructura que suxire esta forma. // C. de
Morgagni. O lobo medio da prstata. / C. himeneal ou
mirtiforme. Pequenas elevacins que rodean o orificio
vaxinal, que son restos da membrana do hime nas
mulleres que pariron. / C. lagrimal. Eminencia vermella
no ngulo interno do ollo.

casa s.f. Edificio para ser habitado. // C. de sade. Esta-

foide, semilunar, piramidal, pisiforme, trapecio, trapezoide, so grande e so ganchudo e as partes brandas que
constiten o segmento proximal da man.

blecemento no que se renen mellores condicins de

tratamento que no domicilio do enfermo. / C. de socorro.
Establecemento de beneficencia onde se auxiliaban os
accidentes e nos que haba un equipo mdico permanentemente para acudir en socorro da vecianza. / C. de
tolos. Manicomio.

carpoace s.m. Tuberculose da articulacin do carpo.

carpocarpiano-a adx. Mediocarpiano, relativo s das

casca s.f. Cortiza empregada en medicina.

cascadura s.f. Contusin, especialmente cando se loca-

filas de sos que forman o carpo.

carpofalnxico-a adx. Relativo pulso e s falanxes.

carpometacarpiano-a adx. Relativo carpo e metacarpo.

carpopedal adx. Que afecta carpo e p.

carpoptose s.f. Cada do pulso, parlise dos msculos
extensores da man e dos dedos.

carqueixa s.f. Arbusto da familia das papilonceas

(Chamaespartim tridentatum), de tronco ramificado e
sen follas, flores amarelas en umbela e froito leguminoso,
que florece de maio a xullo, con propiedades medicinais,
usado como laxante, diurtico, sudorfico e antitusivo,
ademais de empregarse contra a gota e a reuma. Tamn se
di lavacuncas. // C. boieira. Arbusto moi semellante
anterior (Halinium alyssoides), usado tradicionalmente
para estimula-lo apetito do gando vacn.

carraspeira s.f. Aspereza e sequidade da gorxa que dificulta a degluticin e enrouquece a voz. Tamn se di
rasquizo.

carteiro-a s. Persoa que adivia o futuro por medio das

cartas.

cartilagotrpico-a adx. Que ten afinidade pola cartilaxe.

cartilaxe s.f. Tecido conectivo non vascular, elstico e

flexible, que se atopa nas articulacins, paredes do trax,
estructuras tubulares (larinxe, vas areas) e as orellas e
na vida fetal constite a meirande parte do esqueleto que
logo substitudo por so. Existen tres tipos: hialino,

liza na mama.

casco s.m. 1. Unlla do p ou extremos dos dedos de

moitos animais, especialmente do cabalo, pezuo. 2.
Cranio. // C. ceflico. Aparello extraoral removible
usado como fonte de traccin aplicado s dentes e s
maxilares. / C. neurastnico. Sensacin de presin na
cabeza.

casease s.f. Enzima derivado de cultivos bacterianos,

capaz de disolve-la albumina e a casena do leite e o
queixo.

caseificacin s.f. 1. Accin e efecto de transformar ou

transformarse en casena. 2. Forma de necrose por coagulacin na que os tecidos se converten nunha materia
amorfa (caseum) de consistencia semellante queixo,
que se observa especialmente na tuberculose.

casena s.f. Principal protena do leite e o principal

compoente do queixo, pouco soluble en auga, soluble en
solucins diludas alcalinas ou salinas. Os seus sales,
caseinatos, sanse en medicina.

caseinxeno s.m. Protena do leite, que pola accin da

renina se converte en casena.

caseosa s.f. Proteosa producida na dixestin da casena.

caseose s.f. Caseificacin ou dexeneracin caseosa.
caseoso-a adx. Semellante queixo ou callo.
caseum (lat.) Materia con aspecto de queixo que resulta
da dexeneracin caseosa.

casmodia s.f. Bocexo excesivamente frecuente.

caso

caso s.m. 1. Especie patolxica individualizada. 2. Nunha

epidemia, cada unhas das invasins individuais.

caspa s.f. Escamias que se forman na pel e no coiro cabeludo debido exfoliacin normal ou patolxica da
epiderme.

casquete s.m. En cirurxa dentaria, casco de metal que

cobre ou circunda a coroa ou raz dun dente.

castracin s.f. 1. Esterilizacin, extirpacin das glndulas xenitais, dicir dos testculos no home e os ovarios
na muller. // Complexo de c. Temor a perde-lo pene. / C.
funcional. Atrofia gonadal producida polo tratamento
con hormonas sexuais.

castrofrenia s.f. Castracin ou roubo dos pensamentos.

castroide adx. e s.m. Eunucoide.
casustica s.f. Rexistro e estudio dos casos dunha enfermidade.

cata- Prefixo que significa cara a abaixo, baixo, contra,

debaixo.

catabase s.f. Perodo de declinacin dunha enfermidade.

catabasial adx. Do cranio que ten o basio mis baixo c
opistio.

catabiose s.f. Declinacin natural dos fenmenos vitais

nunha clula, senescencia.

catabolerxia s.f. Enerxa consumida nun proceso catablico.

catablico-a adx. Relativo catabolismo.

catabolismo s.m. Descomposicin no organismo dos
compostos qumicos complexos noutros mis sinxelos
con liberacin de enerxa, desasimilacin, desintegracin, o contrario a anabolismo.

catabolito s.m. Producto resultante do catabolismo.

catacause s.f. 1. Combustin espontnea. 2. Combustin
por reflexin.

catacinetomrico-a adx. Escaso en enerxa, oposto a

anacinetomrico.

cataclese s.f. Peche das plpebras por adhesin ou por

espasmo.

cataclona s.f. Serie de movementos convulsivos determinados por mecanismos psquicos.

catacrotismo s.m. No trazado esfigmogrfico, irregularidade do pulso na que hai unha ou mis expansins secundarias da arteria despois do latexo principal. Se hai unha
soa elevacin denomnase catadicrotismo, se hai das, e
polo tanto tres segmentos, ou tres con catro segmentos,
etc, catatricrotismo, catatetracrotismo ou catapolicrotismo, respectivamente.

catadicrostismo s.m. Catacrotismo.

catadicrtico-a adx. Caracterizado por catadicrostismo.
cataddimo s.m. Monstro dobre soldado pola parte superior.

122

catafasia s.f. Trastorno da linguaxe que consiste na repeticin involuntaria da mesma palabra ou frase.

catafilaxe s.f. Deterioro dos mecanismos naturais de

defensa do organismo contra a infeccin.

catfora s.f. Semicoma con intervalos de conciencia

parcial.

cataforese s.f. 1. Movemento nunha solucin das partculas cargadas positivamente cara ctodo. 2. Introduccin de substancias medicamentosas a travs da pel por
medio dunha corrente galvnica, electroforese catdica.
// C. anmica. Cataforese sobre unha parte que previamente se anemiou cunha venda de Esmarch.

cataforia s.f. Descenso do eixe visual, heteroforia.

catafrenia s.f. Demencia ou debilidade mental.
catagloso s.m. Espculo bucal, depresor da lingua.
catagmtico-a adx. 1. Que favorece a consolidacin
dunha fractura. // s.m. 2. Axente con esta accin.

catalase s.f. Enzima que desdobra o perxido de hidrxeno (auga osixenada) en auga e osxeno, peroxidase,
que existe practicamente en tdalas clulas, excepto en
certas bacterias anaerobias.

catalepsia s.f. Estado caracterizado por rixidez e perda da

sensibilidade no que os msculos non opoen ningunha
resistencia a seren movidos de forma pasiva e manteen
a posicin que se lles d, o suxeito non responde s estmulos, o pulso e a respiracin son lentos e a pel est fra.

cataleptiforme adx. Semellante catalepsia.

cataleptoide adx. Cataleptiforme.
catlise s.f. Efecto que exerce un catalizador sobre unha
reaccin qumica aumentando ou diminundo a velocidade da reaccin pero non participando nela.

cataltico-a adx. Relativo catlise.

catalizador s.m. Substancia que produce catlise, dicir,
que acelera ou retarda un proceso fsico ou qumico, pero
que non se consome nin sofre cambios.

catalizar v. Actuar como catalizador.

catamenia s.f. Fluxo uterino peridico, menstruacin,
menstruo.

catamenoxenia s.f. Induccin menstruacin.

catamnese s.f. Historia clnica do enfermo despois dunha
enfermidade, historia de seguimento.

catapasma s.f. Medicamento en po para ser esparexido

superficialmente nas superficies nas ou lceras.

cataplasia s.f. Metamorfose retrgrada, cambio dexenerativo no que os tecidos volven a unha fase anterior ou
embrionaria.

cataplasma s.f. Papa que se aplica quente sobre a superficie do corpo con fins teraputicos, preparada con
farias e polpas emolientes s que se engaden substancias
medicinais.

123

cataplexa s.f. Ataque transitorio de gran debilidade

muscular xeneralizada, de aparicin espontnea ou tras
estmulos emocionais, como risa esaxerada, asociado
frecuentemente con narcolepsia, parlise do sono e alucinacins hipnagxicas, constitundo a sndrome de Gelineau.

cataptose s.f. Cada sbita.

catarata s.f. Perda da transparencia do cristalino ou da
sa cpsula. // C. adherente. Catarata con adherencias
entre o iris e a cpsula do cristalino. / C. albuminrica.
Opacidade que acompaa s veces albuminuria crnica.
/ C. branda. A que non ten ncleo duro. / C. calcaria. A
que contn un depsito de cal. / C. capsular. Aquela coa
opacidade na cpsula. / C. capsulolenticular. A situada
vez na cpsula e no cristalino. / C. caseosa. A hipermadura. / C. central. Opacidade do centro do cristalino. / C.
completa. A que comprende todo o cristalino. / C.
complicada. A debida a unha afeccin doutras partes do
ollo. / C. conxnita. A orixinada antes do nacemento. / C.
cortical. Opacidade radiada nas capas corticais do cristalino. / C. diabtica. A que ocorre como complicacin da
diabete, sendo polo xeral branda, voluminosa, branca e
bilateral. / C. dura. A de ncleo duro formado xeralmente por un depsito de carbonato de cal. / C. estacionaria. Opacidade da lente cristalina que non se estende.
/ C. estrelada. Catarata cortical. / C. falsa. Catarata que
asenta na cara externa da neomembrana formada polo iris
inflamado. / C. fibroide. Variedade de catarata capsular
que non afecta cristalino. / C. glaucomatosa. Opacidade que depende do glaucoma. / C. gris. Catarata
cortical senil. / C. hipermadura. Aquela na que o cristalino se solidificou e se retraeu ou se converteu en lquido.
/ C. iatroxnica. A producida por frmacos que exercen
accin txica de tipo cataratoxnico se son administrados
durante un tempo relativamente longo. / C. incipiente.
Catarata nos seus primeiros perodos ou que ten sectores
de opacidade con espacios claros intercalares. / C.
infantil. Catarata zonular da primeira infancia, asociada
a mido con raquitismo ou convulsins. / C. inmatura.
Catarata incipiente, ou a que afecta s a unha parte do
cristalino ou da cpsula. / C. lenticular. Opacidade do
cristalino que non afecta cpsula. / C. lquida. A hipermadura na que o cristalino se converteu nun lquido
leitoso. / C. madura. Aquela na que o cristalino
completamente opaco e separable da sa cpsula. / C.
membranosa. A orixinalmente lquida que quedou reducida a unha pelcula pola perda de auga. / C. nuclear. A
que ten a opacidade no ncleo central da lente. / C. polar,
anterior e posterior. Cataratas capsulares situadas nos
polos anterior e posterior, respectivamente. / C.
primaria. A que se desenvolve independentemente
doutra afeccin. / C. progresiva. A non extrada que pasa
polos tres perodos: incipiente, maduro e hipermaduro. /
C. sangunea. Obstruccin da pupila por un cogulo
sanguneo. / C. secundaria. A que resulta da recidiva
despois de extrada a primaria por medio dunha operacin. / C. senil. Opacidade dura do ncleo do cristalino
que ocorre nos ancins, tipo de cataratas duras. / C.

catatona
subcapsular. A situada debaixo da cpsula do cristalino.
/ C. traumtica. A consecutiva a un traumatismo. / C.
verdadeira. Catarata que asenta no cristalino ou na cristaloide na sa cara interna. / C. xeral. Catarata completa.
/ C. xuvenil. Catarata branda nun individuo novo.

catarro s.m. Inflamacin simple dunha mucosa que se

acompaa de aumento da segregacin. // C. agudo. O de
aparicin recente e curso rpido, que evoluciona xeralmente curacin. / C. atrfico. Catarro crnico con
atrofia dos tecidos mucoso e submucoso. / C. auricular.
Otorrea. / C. bronquial. Bronquite. / C. conxuntivo.
Conxuntivite catarral. / C. crnico. O de longa evolucin. / C. endocervical. Endocervicite. / C. epidmico.
Influenza ou gripe. / C. hipertrfico. O crnico, con
engrosamento irregular, s veces papilar, dos tecidos
mucosos. / C. intestinal. Enterite. / C. larnxeo. Larinxite. / C. nasal. Rinite. Coriza. / C. outonal. Febre do
feo. / C. posnasal. Rinofarinxite crnica. / C . primaveral. Conxuntivite primaveral. / C. seco. Catarro con
secrecin escasa e viscosa. / C. uretral. Blenorraxia. / C.
uterino. Endometrite. / C. vaxinal. Vaxinite. / C.
venreo. Blenorraxia. / C. vesical. Cistite.

catarroso-a adx. 1. Pertencente ou relativo catarro.

Tamn se di catarral. // s. 2. Persoa que padece de
catarro.

catarse s.f. 1. Purgacin ou evacuacin. 2. Psicocatarse,

liberacin ou descarga da tensin emocional ou ansiedade volver a vivir emocionalmente o pasado baixo
gua psicanaltica, especialmente os feitos reprimidos
ligados a conflictos inconscientes ou acontecementos
traumticos.

catrtico-a s.m. 1. Purgante, axente que causa o movemento dos intestinos. // adx. 2. Relativo catarse.

catastalse s.f. Onda de contraccin cara a abaixo no tubo

dixestivo semellante peristaltismo comn pero non
precedida de onda de inhibicin.

catstase s.f. 1. Estado, constitucin, hbito. 2. Restauracin a un estado ou lugar normais. 3. Perodo de declinacin de sntomas dunha enfermidade .

catstato s.m. Producto ou substancia resultado do metabolismo en serie sucesiva.

catatase s.f. Extensin para a reduccin de fracturas.

catatimia s.f. Deformacin primaria da percepcin da
realidade baixo a influencia dunha tendencia afectiva
predominante.

catatona s.f. Sndrome caracterizada por perodos de

rixidez fsica, negativismo, excitacin e estupor, moitas
veces como forma de esquizofrenia. // C. estuporosa.
Aquela na que o paciente presenta decaemento fsico con
actitude negativa e un cadro de mirada fixa, rixidez e
cataplexa. / C. excitada. Catatona na que o paciente
est excitado, impulsivo e hiperactivo. / C. peridica.
Fases de excitacin catatnica que aparecen regularmente.

catatnico-a

catatnico-a adx. Relativo catatona ou caracterizado

por ela.

catatricrotismo s.m. Catacrotismo.

catatriquia s.f. Presencia dunha mecha de pelo separada
ou de aspecto diferente, que pode ser hereditaria.

catatropa s.f. Cataforia.

cataxelofobia s.f. Temor patolxico ridculo.
cataxnese s.f. Evolucin regresiva, produccin por
metamorfose retrgrada, involucin.

catxeno s.m. Fase de involucin no ciclo evolutivo do

folculo piloso.

cataxia s.f. Disociacin ou rotura dunha asociacin polimicrobiana patxena por axentes teraputicos ou soros.

catecol s.m. 1. Pirocatecol. 2. Raz das catecolaminas,

124
de patoloxa cardaca. / C. forzado. Paso a travs de
estreitezas.

cateterizacin s.f. Cateterismo.

cateterstato s.m.Aparello para conter e esterilizar catteres.

catgut s.m. Material absorbible que se emprega nas ligaduras e suturas cirrxicas feito con fibras colxenas da
submucosa do intestino de carneiro e outros animais,
preparado en forma de cordn ou fo esterilizado impreganado de varias substancias para aseptizalo, ou para
comunicarlle maior flexibilidade ou consistencia.

catiemofrenose s.f. Contractura do diafragma en inspiracin forzada.

catin s.m. Elemento electropositivo que pasa ctodo na

catecolaminas s.f. pl. Productos derivados do catecol

electrlise, que comprende tdolos metais e o hidrxeno

e indcase por medio dun punto ou signo + que se coloca
na parte dereita e superior do smbolo.

cunha cadea lateral de alquilamina, das que as mis

importantes son a adrenalina e noradrenalina e o seu
predecesor a DOPA (dihidrofenilanina), de accin simpaticomimtica.

catisofobia s.f. Acatisia.

catdico-a adx. Relativo ctodo.
ctodo s.m. Electrodo negativo, polo negativo dunha

catelectrotona s.f. Aumento da irritabilidade dun nervio

batera galvnica, ou cara que migran e son reducidos

os ins cargados positivamente.

productos derivados do catecol.

ou msculo cando est preto do ctodo, oposto anelectrotona.

catenario-a adx. Que se relaciona coa cadea dos ganglios

simpticos.

catenoide adx. Semellante a unha cadea.

catepsina s.f. Proteinase descuberta en moitos tecidos
animais, que intervn na autlise e autodixestin dos
mesmos.

catrese s.f. 1. Prostracin ou debilidade producida por

medicamentos. 2. Accin custica dbil.

catertico-a adx. 1. De accin custica. // s.m. 2. Custico dbil ou superficial, medio adecuado para destrur
fungosidades, lceras, etc., como o nitrato de prata,
alume calcinado, cidos, etc.

catter s.m. Instrumento tubular cirrxico para facer

entrar ou sar lquidos dunha cavidade do corpo ou para
distender un conducto. // C. de das vas. Catter con
das luces que permite irrigar e aspirar. / C. de SwanzGanz. Catter fino, moi flexible, fluxodirixido, cun baln
que o leva a travs do corazn ata unha arteria pulmonar
onde mide a presin arterial. / C. intraarterial. O que se
sita nunha arteria perifrica ou central. / C. intravenoso. O que se sita nunha vea perifrica ou central.

cateterismo s.m. Operacin de pasar un catter por un

conducto ou cavidade para exploracin, administracin
de lquidos ou medicin de diversos parmetros. // C.
cardiovascular. Introduccin dunha sonda especial
nunha vea, que avanza por esta baixo comprobacin
radioscpica e segue ata a vea cava superior e aurcula
dereita e desta, por medio de manipulacins, desprzase
a outras partes, utilizado como medio para o diagnstico

catlise s.f. Electrlise cunha agulla catdica.

catptrica s.f. Rama da fsica que trata da reflexin da
luz.

catptrico-a adx. Relativo luz reflectida.

catoptrofobia s.f. Temor patolxico a verse reflectido
nos espellos.

catoptromancia s.f. Arte de adiviar coa axuda do

espello.

catoptroscopio s.m. Instrumento para examina-los

obxectos pola luz reflectida.

catultico-a adx. Cicatrizante.

cauda s.f. Cola. // C. equina. Porcin terminal da medula
espial. / C. helicis. A parte inferior e dorsal da hlice da
orella.

caudacin s.f. 1. Posesin de cola. 2. Alongamento

extraordinario e anormal do cltoris.

caudado-a adx. Que pose unha cola.

caudal adx. 1. Pertencente ou relativo cola. 2. En direccin cola. 3. Situado mis preto da cola, o contrario de
cranial.

caudolenticular adx. Relativo s ncleos caudado e

lenticular do corpo estriado.

Caulobacter Xnero de bacterias bacilares que presentan

un apndice polar da mesma longura que o corpo da
bacteria, constitudo exclusivamente por parede e
membrana e que carece de contido citoplasmtico.
Presntanse libres ou reunidos en rosetas polos extremos

125

cavidade

dos pednculos, poden conter pigmentos carotenoides e

atpanse no chan e nas augas marias e correntes.

dunha masa tuberculosa, como as que se forman nos

pulmns.

cauma s.m. Febre, calor, queimadura.

caumestesia s.f. Sensacin de queimadura.
causa s.f. 1. Aquilo que produce un efecto ou estado. 2. O

caverniloquia s.f. Pectoriloquia de ton grave oda sobre

fundamento ou orixe de algo. 3. O que motiva unha

enfermidade. // C. accidental. A que s obra en condicins determinadas. / C. constitucional. A que reside
dentro do organismo desde onde acta a travs dalgn
proceso sistmico ou defecto conxnito. / C. determinante ou eficiente. A que por si soa ou con concurso
dunha causa predispoente produce directamente unha
enfermidade. / C. especfica. A que produce unha enfermidade definida ou especfica. / C. excitante. A determinante. / C. inmediata. A determinante que non remota
ou secundaria, toda causa que obra no comezo da enfermidade. / C. local. A que non xeral ou constitucional. /
C. predispoente. A que prepara ou dispn de antemn
o organismo para sufrir unha enfermidade sen que a
produza directamente. / C. primaria. A principal ou
orixinal. / C. prxima. A que precede inmediatamente e
produce a enfermidade. / C. remota. Toda causa que non
inmediata no seu efecto, predispoente, secundaria ou
ltima. / C. secundaria. A que contribe produccin da
enfermidade. / C. ltima. A causa mis remota, a que
pode considerarse como orixinal desde o punto de vista
do tempo.

causalxia s.f. Neuralxia caracterizada por unha sensacin

de queimadura e trastornos trficos cutneos, debida a
unha lesin directa (ferida ou traumatismo) ou indirecta
(vascular) dun nervio perifrico.

custico-a adx. 1. Queimante, pirtico ou corrosivo, que

exerce un efecto semellante a unha queimadura. 2. Que
ten sabor urente. // s.m. 3. Axente destructor do tecido
vivo que ten este efecto queimante, escartico ou caterrico. 4. Solucin dun lcali forte.

cauterio s.m. Axente empregado para escarificar,

queimar ou corta-la pel ou os tecidos, por medio da calor,
da corrente elctrica ou de substancias custicas.

cauterizacin s.f. Aplicacin teraputica dun custico.

cava s.f. Unha das veas mis importante do corpo. // C.
inferior. Recibe o sangue das extremidades inferiores e a
meirande parte dos rganos abdominais. / C. superior.
Recibe o sangue da cabeza, as extremidades superiores e
o trax.

cavascopio s.m. Celoscopio. Instrumento para iluminar e

examinar unha cavidade.

caveira s.f. sos da cabeza.

caverna s.f. 1. Cavidade anatmica con moitas cmaras
conectadas como as dos corpos cavernosos ou o corpo
esponxoso que forma o tecido erctil do pene o do
cltoris. 2. Cavidade patolxica que queda despois da
evacuacin do pus dun absceso ou do abrandamento

unha cavidade pulmonar.

cavernite s.f. Inflamacin nos corpos cavernosos do

pene. // C. fibrosa. Enfermidade de La Peyronie.

cavernoma s.m. Anxioma cavernoso.

cavernoscopia s.f. Exame dunha caverna por medio dun
fibroscopio.

cavernoso-a adx. 1. Que contn cavernas e espacios

ocos. 2. Relativo s cavernas ou s corpos cavernosos.

cavernostoma s.f. Abertura dunha caverna ou absceso

pulmonar para drenaxe.

cavidade s.f. 1. Espacio oco. 2. Perda de estructura

dentaria debido a unha carie. // C. abdominal. Espacio
limitado polas paredes abdominais, o diafragma e a
pelve, que contn as vsceras do aparello dixestivo, o
peritoneo e os rganos do aparello xenitourinario. / C.
amnitica. Saco pechado que rodea o embrin en desenvolvemento e que contn lquido amnitico. / C. aracnoide. Espacio entre a membrana aracnoide e a duramter. / C. areolar. Cela do tecido esponxoso dos sos. /
C. articular. Espacio comprendido entre os extremos
seos e a parede da cpsula articular. / C. bucal. Boca. /
C. celmica. Celoma. / C. cotiloide. Escavacin na cara
externa do so ilaco, que recibe a cabeza do fmur,
acetbulo. / C. cranial. Oco do cranio. / C. de segmentacin. Cavidade formada pola segmentacin dun ovo
fecundado, blastocele. / C. epidural. Espacio entre a
duramter e a parede sea do conducto raqudeo. / C.
epiploica. Cavidade peritoneal posterior. / C. esplncnica. Calquera das tres grandes cavidades do corpo:
cranial, torcica e abdominal. / C. faringonasal. A nasofarinxe. / C. glenoide. Cavidade na escpula, que se articula co mero. / C. linftica. Grandes espacios e
cisternas linfticos. / C. mastoide. Grande espacio
formado s veces pola coalescencia das clulas
mastoides, antro mastoide. / C. nasal. Fosa nasal. / C.
oral. Boca. / C. orbitaria. rbita. / C. pechada. Bolsa
serosa. / C. plvica. Espacio entre as paredes da pelve. /
C. pericrdica. Espacio entre o corazn e o pericardio. /
C. peritoneal. Espacio entre o peritoneo parietal e o
visceral. / C. polpar. Cmara central na coroa dun dente,
que contn a polpa dentaria. / C. serosa. Espacio, como
os comprendidos na pleura e o peritoneo, que non comunica co exterior e segrega soro, considerados por algns
como grandes espacios linfticos. / C. sigmoide. Cada
unha da das depresins (maior e menor) na cabeza do
cbito para a articulacin co mero e o radio, depresin
no extremo inferior do radio para a articulacin co cbito.
/ C. somtica. Celoma. / C. subaracnoide. Espacio
subaracnoide. / C. subdural. Espacio subdural. / C. torcica. Cavidade esplncnica situada encima do diafragma.
/ C. visceral. A que contn vsceras, cavidade esplncnica.

cavitacin

cavitacin s.f. Formacin de cavidades ou cavernas,

como ocorre no pulmn tuberculoso.

cavitario-a adx. 1. Que ten cavidades. 2. Pertencente ou

relativo a unha cavidade. 3. Dos parasitos que viven
dentro da cavidade enteral do hspede.

cavite s.f. Inflamacin da vea cava, celoflebite.

cavografa s.f. Inxeccin de contraste iodado hidrosoluble, para visualiza-la vea cava.

cavovalgo s.m. P cavo e valgo vez.

caxato s.m. Formacin anatmica semellante caxato de
pastor. // C. da aorta. Arco da aorta.

Cb Abreviatura do coulomb.
Cd Smbolo do cadmio.
Ce Smbolo do cerio.
cesmico -a adx. Caracterizado pola persistencia de
fisuras ou fendeduras embrionarias, despois do nacemento.

cebadura s.f. Alimentacin pola sonda gstrica, uso

dunha dieta alimenticia moi abundante.

cebocefalia s.f. Deformidade da cabeza e a cara na que os

trazos suxiren os dun mono, con nariz defectuoso ou
ausente e ollos moi aproximados.

cebola s.f. Bulbo comestible de sabor picante e cheiro

forte con efecto expectorante, diurtico e estimulante.

cec-, ceco- Prefixos que indican relacin co cego.

cecal adx. 1. Que remata en fondo de saco. 2. Relativo
cego.

cecectoma s.f. Escisin cirrxica dunha porcin do cego.

Tiflectoma.

ceceo s.m. Parasigmatismo, sigmatismo. Defecto de

pronunciacin das palabras que consiste en pronuncia-lo
s como z.

cecite s.f. Inflamacin do intestino cego. Tamn se di

tiflite, tifloenterite e tiflenterite.

cecocele s.f. Hernia do cego. Tamn se di tiflocele.

cecocolon s.m. Conxunto de cego e colon.
cecocolostoma s.f. Formacin dunha anastomose entre
o cego e o colon descendente.

cecofixacin s.f. Cecopexia.

cecoileostoma s.f. Ileocecostoma.
cecopexia s.f. Enteropexia do cego, operacin de fixacin
dun cego mbil. Tamn se di tiflopexia.

cecoplicacin s.f. Reduccin cirrxica da cavidade cecal

dilatada mediante a formacin dun prego na sa parede
que logo se sutura.

cecoptose s.f. Cada ou descenso do cego.

cecorrafia s.f. Sutura do cego. Tamn se di tiflorrafia.

126

cecosigmoidostoma s.f. Establecemento dunha comunicacin cirrxica entre o cego e o sigmoide.

cecostoma s.f. Formacin cirrxica dunha fstula ou dun

ano artificial desde o cego.

cecotoma s.f. Incisin no cego. Tamn se di tiflotoma.

cefadroxilo s.m. Substancia antibitica semisinttica de
amplo espectro derivada da cefalosporina C.

cefal- Prefixo grego co significado de cabeza.

cefalagra s.f. Cefalalxia artrtica, dor de cabeza gotosa.
cefalalxia s.f. Dor de cabeza, cefalea.
cefalea s.f. Cefalalxia, dor difusa de cabeza, non limitada
area de distribucin dun nervio.

cefaledema s.m. Edema cerebral.

cefalemia s.f. Conxestin do encfalo ou da cabeza.
cefalexina s.f. Antibitico de amplo espectro derivado da
cefalosporina C.

ceflico -a adx. Relativo cabeza ou cerebro, cerebral.

cefalina s.f. 1. Monoaminomonofosftido semellante
lecitina que se atopa no cerebro, no tecido nervioso ou na
xema de ovo. 2. Fraccin de fosfolpido extrada do
tecido cerebral e empregada como hemosttico e como
reactivo en probas de funcin heptica.

cefalite s.f. Encefalite.

cefalizacin s.f. 1. Concentracin ou iniciacin do desenvolvemento no extremo anterior do embrin. 2.
Tendencia filoxnica das funcins mis complexas do
sistema nervioso a localizarse nunha parte mis anterior
do cerebro.

cefalo- Prefixo grego co significado de cabeza.

cefalocaudal adx. Relativo cabeza e cola, ou eixe
maior do corpo. Tamn se di cefalocercal.

cefalocele s.f. Encefalocele.

cefalocentese s.f. Puncin cirrxica para a drenaxe dun
absceso da cabeza ou do lquido na hidrocefalia.

cefalocercal adx. Cefalocaudal.

cefalocisto s.m. 1. Quiste cerebral. 2. Verme cestodo.
cefaloclasia s.f. Cefalotripsia.
cefalocordio s.m. Porcin intracranial da corda dorsal
embrionaria.

cefaloddimo s.m. Monstro fetal, variedade de duplicidade anterior, que presenta das cabezas.

cefalodinia s.f. Dor de cabeza, cefalalxia, especialmente

a de orixe muscular.

cefalodiprosopo s.m. Xemelgos unidos asimtricos, coa

cabeza do autosito portadora doutra cabeza parasita mis
ou menos reducida.

cefalofarnxeo-a adx. 1. Relativo cabeza e farinxe. //

s.m. 2. Msculo constrictor superior da farinxe.

127

cefalogastro s.m. Porcin anterior do conducto entrico

do embrin.

cefaloglicina s.f. Antibitico semisinttico de amplo

espectro producido a partir de cefalosporina C.

cefalografa s.f. Radiografa cefalomtrica. Tamn se di

cefalograma.

cefalohematocele s.f. Cefalohematoma do neonato que

comunica cos seos da duramter a travs dos sos do
cranio. // C. de Stromeyer. Cefalohematocele subperistica que comunica coas veas e se enche de sangue durante
as expiracins forzadas.

cefalohematoma s.m. Hematoma debaixo do coiro cabeludo do neonato debido a un derramo do sangue debaixo
do pericranio.

cefalohemmetro s.m. Instrumento que mide a presin

arterial intracranial.

cefalohidrocele s.f. Acumulacin de lquido cefalorraqudeo debaixo da pel do cranio despois dun traumatismo
cranial. Meningocele falsa.

cefaloide adx. En forma de cabeza.

cefaloloxa s.f. Suma de coecementos relativos
cabeza.

cefalmelo s.m. Monstro fetal cun crecemento na cabeza

semellante a un brazo ou a unha perna.

cefalometra s.f. 1. Estudio cientfico das medicins da

cabeza en relacin con puntos de referencia, empregado
para avalia-lo crecemento e desenvolvemento facial. 2.
Determinacin da posicin de fisuras e circunvolucins
cerebrais por medidas da cabeza. Tamn se di craniometra.

cefalmetro s.m. Cefalstato, aparello usado para poe-la cabeza nunha posicin desexada que permita producir
pelculas ceflicas laterais e posteriores reproducibles.

cefalona s.f. Macrocefalia con hipertrofia do cerebro.

Tamn se di megalocefalia.

cefalpago s.m. Xemelgos unidos pola cabeza co resto do

corpo separado. Tamn se di cranipago.

cefalopata s.f. Enfermidade da cabeza. Tamn se di

encefalopata.

cefaloplvico-a adx. Relativo cabeza fetal e pelve

materna.

cefalopelvimetra s.f. Medicin radiogrfica das dimensins da pelve e a cabeza fetal. Tamn se di pelvicefalografa.

cefalopiose s.f. Absceso na cabeza ou absceso cerebral.

Tamn se di piocefalia.

cefaloplexa s.f. Parlise dos msculos da cabeza e da

cara.

cefalopona s.f. Cargacin da cabeza, fatiga cerebral.

cefamandol

cefaloridina s.f. Antimicrobiano de amplo espectro derivado da cefalosporina C.

cefalorraqudeo-a adx. Relativo cabeza e columna

vertebral. Tamn se di cerebrospinal.

cefaloscopia s.f. Cranioscopia, cerebroscopia.

cefalospinal adx. Relativo encfalo e medula.
cefalosporina s.f. Unha das varias substancias antibiticas obtidas do Cephalosporium acremonium e doutros
fungos, cun amplo espectro de actividade antibacteriana
e accin bactericida. // C. C. Cefalosporina que debe a
sa actividade antibitica cido 7-aminocefalospornico da sa molcula, a partir da que se obtiveron numerosos derivados semisintticos que se diferencian esencialmente na sa va de administracin e noutras
caractersticas farmacocinticas. Algunhas, como a cefalexina, a cefaloglicina e o cefalodroxilo, adminstranse
por va oral, pero a maior parte delas introdcese por va
parenteral (cefaloridina, cefalotina, cefazolina, cefamandol, cefoxitina, etc).

cefalosporinase s.f. Betalactamase.

cefalosporiose s.f. Infeccin con esportricos do xnero
Cephalosporium, que produce lesins semellantes a
gomas.

cefalstato s.m. Medio de suxeicin da cabeza. Tamn se

di cefalmetro.

cefalstilo s.m. Extremo cranial do notocordio.

cefalottano s.m. Ttano consecutivo a unha ferida da
cabeza.

cefalotina s.f. Cefalosporina.

cefalotoma s.f. 1. Decapitacin do feto morto para facilita-lo parto. Tamn se di craniotoma. 2. Diseccin da
cabeza.

cefaltomo s.m. Aparello para corta-la cabeza fetal nos

casos de distocia severa e feto morto.

cefalotorcico-a adx. Relativo cabeza e trax.

cefalotoracpago s.m. Xemelgo unido outro polas
rexins ceflica e a torcica que presentan das cabezas
e dous troncos mis ou menos desenvolvidos, con catro
brazos e catro pernas.

cefalotractor s.m. Frceps obsttrico.

cefalotribo s.m. Instrumento para a prctica da cefalotripsia en casos de distocia e feto morto.

cefalotripsia s.f. Esmagamento da cabeza do feto morto

para facilita-lo parto. Tamn se di cranioclase, craniotripsia.

cefalotriptor s.m. Cefalotribo.

cefalxiro-a adx. Que fai xira-la cabeza, aplicado a
nervios e msculos rotatorios da cabeza.

cefamandol s.m. Derivado da cefalosporina C.

cefoxitina

cefoxitina s.f. Derivado da cefamicina C semellante a

cefalosporina, inxectable.

cegarato-a adx. e s. Que non ve ben.

cego -a adx. 1. Privado da vista. // s.m. 2. Persoa que non
pode ver. 3. Porcin do intestino groso na que remata o
leo, que contina co colon ascendente e do seu fondo, no
home, parte o apndice vermiforme. // C. heptico.
Bolsa do intestino embrionario, orixe do fgado. / C.
mbil. Estado de mobilidade anormal do cego e porcin
inferior do colon ascendente.

cegueira s.f. 1. Perda do sentido da vista, que nos casos

de cegueira absoluta implica ausencia da percepcin da
luz. 2. Perda da apreciacin visual de obxectos anda que
a agudeza visual sexa normal. 3. Ausencia de apreciacin
dunha sensacin. // C. cortical. Cegueira debida a unha
lesin do centro visual cortical. / C. crepuscular.
Defecto da visin mis manifesto durante a noite, hemeralopa. / C. de Bright. Perda ou diminucin da visin en
relacin coa uremia. / C. literal. Cegueira verbal para as
letras individuais. / C. mental. Cegueira psquica. / C.
musical. Cegueira verbal para as notas musicais. / C.
obxectiva. Estado no que os obxectos vistos non
producen impresin na mente, agnosia tctil. / C. para as
cores, azul, vermella, verde. Imposibilidade de distinguir estas cores. Daltonismo. / C. psquica. Visin sen
recoecementos, trastorno observado na afasia sensorial
central. / C. silbica. Imposibilidade de distingui-las
slabas. / C. total. Cegueira absoluta, incluso imposibilidade de percepcin luminosa. / C. verbal. Imposibilidade de recoece-las palabras escritas como smbolo das
ideas, alexia.

celacin s.f. Ocultacin do embarazo, do parto ou dunha

enfermidade.

celario s.m. Membrana que tapiza a cavidade somtica ou

celoma. Tamn se di mesotelio ou epitelio do celoma.

-cele Sufixo grego coa significacin de tumor, hernia,

tumefaccin, quiste.

cele-, celi-, celio- Prefixos gregos coa significacin de

cavidade, ventre, oco, cncavo.

celectasia s.f. Distensin da cavidade abdominal.

celctomo s.m. Instrumento para escindir un anaco de
tumor para o seu exame microscpico.

celenterio s.m. Arquntero, celntero, gastrocele.

celntero s.m. Arquntero, celenterio, gastrocele.
celaco-a adx. Relativo cavidade abdominal.
celiadelfo s.m. Malformacin conxnita que d orixe a
xemelgos que estn unidos polo ventre.

celiagra s.f. Gota abdominal.

celialxia s.f. Dor no abdome.
celiectoma s.f. 1. Escisin cirrxica dun rgano abdominal. 2. Escisin das ramas celacas do pneumogstrico
no tratamento cirrxico da hipertensin esencial.

128

celiocentese s.f. Puncin do abdome.

celiocolpotoma s.f. Incisin da cavidade abdominal por
va vaxinal, celiotoma vaxinal.

celiodinia s.f. Celialxia.

celioelitrotoma s.f. Celiotoma vaxinal.
celioenterotoma s.f. Incisin do intestino a travs da
parede abdominal.

celiofima s.m. Celioma.

celiogastrotoma s.f. Abertura do estmago por unha
incisin do abdome.

celiohisterectoma s.f. Escisin do tero por va abdominal, operacin cesrea de Porro.

celiohisterotoma s.f. Abertura do tero por unha incisin abdominal, operacin cesrea.

celioma s.m. Tumor abdominal.

celiomialxia s.f. Dor dos msculos abdominais.
celiomiomectoma s.f. Extirpacin dun mioma uterino
por celiotoma.

celiomiosite s.f. Inflamacin dos msculos abdominais.

celionco s.m. Celioma.
celioparacentese s.f. Paracentese abdominal.
celiopiose s.f. Supuracin da cavidade abdominal.
celiopubeosquise s.f. Fisura conxnita do ventre a nivel
da pube, extrofia vesical.

celiorrafia s.f. Sutura da parede abdominal.

celiosalpinxectoma s.f. Escisin dunha trompa de
Falopio por unha incisin abdominal.

celioscopia s.f. Exame da cavidade peritoneal. Tamn se

di peritoneoscopia.

celioscopio s.m. Instrumento para a iluminacin e exame

das cavidades do corpo.

celiosquise s.f. Fisura da parede abdominal.

celiotoma s.f. Incisin cirrxica da cavidade abdominal.
Tamn se di laparotoma.

celite s.f. Calquera inflamacin abdominal.

cella s.f. 1. Lia semilunar de pelos que cobre o bordo
superior da rbita ocular. 2. Pelo individual da cella.

celo- Prefixo que denota relacin cunha cavidade.

celo s.m. Conxunto de fenmenos indicativos da excitacin sexual nos animais irracionais. Tamn se di estro.

celofn s.m. Derivado da celulosa que serve para a construccin de filtros, vendaxes e compresas.

celoflebite s.f. Inflamacin da vea cava. Tamn se di

cavite.

celoidina s.f. Colodin slido empregado nos traballos de

microscopia para a inclusin de preparacins.

129

celoma s.m. 1. Cavidade do corpo do embrin, comprendida entre o mesoderma esplncnico e o somtico, da que
se orixinan as principais cavidades do tronco. 2. Cavidade xeral do corpo do adulto. // C. extraembrionario.
Cavidade limitada polo mesoderma corinico e o amnio
e o saco vitelino.

celmico-a adx. Relativo celoma, ou cavidade corporal.

celona s.f. Vendaxe de celulosa impregnada de xeso.
celoniquia s.f. Coiloniquia.
celoscopia s.f. Celioscopia, exame de calquera cavidade
corporal cun instrumento ptico.

celosito s.m. Parasito intestinal.

celosoma s.f. Protrusin conxnita das vsceras abdominais ou torcicas, con defectos do esterno e as costelas ou
das paredes abdominais.

celosomo s.m. Malformacin fetal que presenta celosoma.

celotelio s.m. Antigamente, mesotelio.

celotipia s.f. 1. Idea delirante de celos. 2. Excesivo celo
na defensa ou propagacin de calquera idea ou causa.

celozoico s.m. Celosito. Parasito que habita en calquera

cavidade do corpo, dicir parasito extracelular.

clula s.f. 1. Elemento bsico da estructura de calquera

tecido organizado (vexetais ou animais) dotado de vida
propia, composto dunha masa protoplasmtica limitada
por unha membrana e que contn un ncleo. A sa forma
e estructura son moi variables, dependendo da sa
funcin. 2. Cela pequena ou cmara para o exame de
preparacins microscpicas. 3. Recipiente de vidro, cermica ou outro material slido dentro do que se levan a
cabo reaccins qumicas que xeran electricidade. // C. A.
Clula alfa do pncreas ou do lobo anterior da hipfise. /
C. acinar. Calquera clula segregadora que tapiza un
cino, aplicado s clulas do pncreas que producen
zume pancretico para distinguilas das clulas dos illotes
de Langerhans. / C. acinosa. Clula acinar. / C. adelomorfa. Variedade de clula transparente cilndrica
atopada nas glndulas do estmago, que se cre que
segrega pepsinxeno. / C. adiposa. Vescula nucleada
formada por unha membrana protoplasmtica e chea de
graxa. / C. area. Alvolo pulmonar. / C. alfa do
pncreas. Clula dos illotes de Langerhans que conteen
grnulos de glicagn. / C. amacrina. Clula sen prolongacins longas, como os esponxioblastos da capa nuclear
interna da retina. / C. ameboide. Toda clula que poida
moverse e cambiar de forma. / C. apolar. Clula nerviosa
sen prolongacins ou polos. / C. basal ou basilar. Clula
da capa profunda do epitelio. / C. basfila. A que ten
afinidade polos colorantes bsicos. / C. beta. Clula
constitunte dos illotes de Langerhans, que contn
grnulos de insulina. / C. bipolar. Clula nerviosa con
dous polos situados cada un deles na prolongacin do
outro. / C. branca do sangue. Leucocito. / C. blastodrmica. Cada unha das clulas que forman a membrana

clula
primitiva do embrin. / C. bronquial. Clula area. / C.
calciforme. Variedade de clula epitelial que contn
mucina e ten forma de cliz ou copa. / C. calcxera. Osteoblasto que contn depsitos calcarios e que se observa
durante o proceso de calcificacin. / C. cariocroma.
Clula nerviosa que contn moita cromatina no ncleo e
pouca no citoplasma. / C. cartilaxinosa. Clula includa
nas lagoas das cartilaxes. / C. cebada. Variedade de
clula conectiva que no seu protoplasma ten gran nmero
de grnulos basfilos grosos e irregulares que se tinguen
de vermello metacromtico coa tionina e o violeta de
metilo. / C. cianfila. Variedade de clula plasmtica. /
C. ciliada. Clula con pestanas mbiles. / C. cilndrica.
Toda clula epitelial con forma de cilindro. / C. clara. A
presente nos bronquolos terminais segregadora do factor
surfactante. / C. conxuntiva. Clulas do tecido conxuntivo que presentan expansins ramificadas, e que se anastomosan unhas con outras formando unha verdadeira
rede. / C. cordonal. Clulas nerviosas da substancia gris
da medula espial cuns cilindroeixes que van s cordns
do mesmo lado ou do oposto. / C. crnea. Clula epitelial que perdeu o protoplasma e ten bordos agudos. / C.
cromafn. Clulas que teen afinidade especial polos
colorantes constitudos por sales de cromo. / C. cromatfora. Clula abundante en grnulos de pigmento, na pel
escura, raz do pelo e no grosor da plpebra nos individuos morenos. / C. cromfoba. Clula da porcin anterior ou glandular da hipfise, que non se tingue polas
substancias colorantes. / C. cuboide. A epitelial, cuns
dimetros, transversal e vertical, case iguais. / C. da
caduca. Clula decidual. / C. da lepra. Clula nun
ndulo leproso que se converteu nun saco que contn
protoplasma dexenerado e bacilos. / C. de Alzheimer.
Astrocito dexenerado. / C. de Aschoff. Clula xigante
nun ndulo reumtico. / C. de Cajal. Clulas especiais
no estrato mis superficial do crtex cerebral, que
presentan das e mis prolongacins cilindraxs, astrocito. / C. de Erhlich. Clulas cebadas. / C. de fibra
contrctil. Clulas fusiformes e ncleo central ou excntrico que, reunidas en fascculos, forman a fibra muscular
lisa. / C. de Gaucher. Clulas grandes cun ou mis
ncleos e protoplasma homoxneo, que aparecen no bazo
na anemia esplnica familiar. / C. de Gley. Clula do
tecido intersticial do testculo, clula de Leydig. / C. de
Golgi. Astrocito, clula de neurogla con numerosas
prolongacins radiadas en tdolos sentidos. / C. de
Henle. Clula grande nucleada granular dos tubos seminferos. / C. de Hodgkin. Clula anloga de ReedSternberg, pero provista dun s ncleo. Non especfica
da enfermidade de Hodgkin. / C. de insuficiencia
cardaca. Nos esputos, clulas alveolares grandes con
grnulos pardos de hemosiderina, signo de repetidos
episodios de hemoptise con acumulacin intraalveolar de
glbulos vermellos. / C. de Kupffer. Clulas estreladas
de natureza reticuloendotelial nas paredes dos sinusoides
do fgado, que contriben elaboracin da bilirrubina a
partir dos glbulos vermellos destrudos. / C. de Lagerhans. Clula estrelada nas partes mis profundas da zona
xerminativa da epiderme. / C. de Langhans. Clulas

clula
epiteliais poligonais que constiten a capa de Langhans.
/ C. de Leydig. Clula intersticial do testculo que se
atribe a segregacin interna do rgano. / C. de
Malpighi. Clulas espiosas do estrato de Malpighi. / C.
de Meynert. Clulas piramidais solitarias no crtex cerebral, redor da cisura calcarina. / C. de Mikulicz.
Clulas no rinoscleroma, que conteen os bacilos da
enfermidade. / C. de Nageotte. Escavacin nun portaobxectos de vidro, que ten gravada no fondo unha cuadrcula para conta-los elementos celulares contidos en 1
mm3 de lquido examinado. / C. de Neumann. Clula
vermella nucleada da medula sea que forma os eritrocitos. / C. de Niemann-Pick. Clulas grandes, ovais ou
poligonais, de protoplasma vacuolado, atopadas no bazo
nas enfermidades do mesmo nome. / C. de Purkinje.
Clulas nerviosas dun corpo groso, piriforme, con
prolongacins protoplasmticas dirixidas cara periferia
e o cilindroeixe cara profundidade, situadas entre os
estratos molecular e granuloso do cerebelo. / C. de ReedSternberg. Clula grande provista de dous ncleos
dispostos simetricamente con nuclolos prominentes,
caracterstica do linfoma tipo Hodgkin. / C. de Schwann.
Unha das clulas que compoen a vaa de Schwann. / C.
de Sertoli. Clulas alongadas en forma de columna
situadas nos tubos seminferos, que desempean unha
funcin nutritiva e que, coas espermtides, forman un
corpo complexo, o espermatforo. / C. de Unna. Fibroblasto. / C. de Virchow. Clulas da lepra. / C. decidual.
Clula grande nucleada de contido granular, que procede
do tecido conxuntivo da mucosa uterina. / C. delomorfa.
Clula segregadora do cido no estmago, clula granulosa situada entre a membrana basal dos tbulos das glndulas cardiais e as clulas adelomorfas. / C. do esmalte.
Ameloblasto. / C. do tecido conxuntivo. Elemento
celular de varias formas do tecido conxuntivo. / C.
emigrante. Leucocito que atravesou a parede dun vaso
sanguneo. / C. en descanso. A que non ofrece cariocinese. / C. endotelial. Forma de clula plana que tapiza
tdalas cavidades serosas e linfticas. / C. ependimaria.
Clula de neurogla no interior do eixe cerebrospinal. / C.
epiteliode. Clula nova do tecido conxuntivo que por
mutua compresin aparece aplanada, que se observan nos
procesos inflamatorios crnicos e no tubrculo. / C. escamosa. Clula epitelial plana. / C. esfenoidal. Cavidade
ou seo do esfenoide. / C. espermtica. Espermatozoide.
/ C. espiosa. Clula da capa profunda do epitelio pavimentoso estratificado, que pose mltiples prolongacins
que enlazan con outras de clulas similares. / C. esqueletxena. Osteoblasto. / C. etmoidal. Cavidade ancha,
principalmente nas masas laterais do so etmoide. / C.
falciforme. Corpsculo vermello en forma de fouce,
drepanocito, caracterstico dunha forma de anemia. / C.
fenestrada. Clula multipolar dos ganglios nerviosos,
redor da cal as prolongacins dendrticas e os cilindroeixes forman unha rede fenestrada. / C. feocroma. Clula
da substancia medular da glndula suprarrenal, que se
tingue intensamente cos sales de cromo. / C. fibrosa.
Fibroclula. / C. filla. Toda clula formada pola divisin
dunha clula nai. / C. flaxelada. Clula mbil que ten

130
flaxelos ou cilios longos para a propulsin. / C. fusiforme. Clulas nerviosas, de ordinario bipolares, en
forma de fuso, do estrato molecular do crtex cerebral. /
C. gametoide. Clula cancerosa semellante s clulas
reproductoras. / C. ganglionar. Forma de clula nerviosa
grande, atopada especialmente nos ganglios espiais. / C.
glandular. Clula que elabora un producto de secrecin.
/ C. glial. Clula da neurogla. / C. globulxena. Eritroblasto. / C. granulosa. Leucocito. / C. gustativa ou
gustatoria. Clula dos botns gustativos ou corpsculos
do gusto, cuberta polas clulas protectoras. / C. heptica.
Clula epitelial poligonal que contribe a constitur un
cino do fgado. / C. lacrimoetmoidal. Clula etmoidal
situada debaixo do so lacrimal. / C. lacunar. Clula
provista dun ncleo grande vesiculoso e citoplasma
rodeado dun halo claro caracterstico. / C. linfoide.
Leucocito emigrante. / C. mastoide. Seo da apfise
mastoide. / C. mieloide. Osteoclasto ou clula xigante da
medula sea. / C. migratoria. Leucocito. / C. mioepitelial. Elemento muscular no glomrulo das glndulas
sudorparas. / C. mioide. Clula do timo, semellante s
fibras musculares estriadas. / C. mitral. Clula piramidal
que forma unha das capas do bulbo olfactivo. / C.
mucosa. A que segrega moco ou mucina. / C. muscular
lisa. Fibroclula nucleada, alongada e contrctil, peculiar
do msculo liso. / C. nai. 1. Clula capaz de especializarse en varias lias celulares subsidiarias. 2. Clula
pluripotencial que dara orixe a tdalas clulas sanguneas. / C. nerviosa. Clula do sistema nervioso, especialmente as clulas ganglionares ou as clulas especiais
do sistema nervioso, neurona ou neurodendro. / C.
normal. Toda clula que existe naturalmente nunha parte
ou rgano san. / C. nucleada. A que ten ncleo. / C.
palatina. Porcins de clulas etmoidais que se estenden
so palatino. / C. parietal. Un dos tipos de clulas que
constiten as glndulas da mucosa do fondo e corpo
gstrico, productoras do cido clorhdrico. Clula delomorfa. / C. pptica. Clula adelomorfa do estmago. / C.
reticular. Clulas do tecido que constiten a armazn
dos ganglios linfticos, bazo e medula sea. / C. seminal.
Clula epitelial dentro dos tubos seminferos, que agrupa
as clulas de Sertoli e as espermatoxnicas. / C. sexual.
Clulas grandes do epitelio xerminativo en estadios
distintos de maduracin. / C. siderfila. Clula con
granulacins que fixan os sales de ferro. / C. somtica.
Clula do somatoplasma, non diferenciada. / C. somatocroma. Clula nerviosa que, polo azul de metileno, se
tingue uniformemente, tanto o seu ncleo como o seu
citoplasma. / C. tegumentaria. Clula que cobre unha
estructura delicada. / C. tendinosa. Fibroblastos
dispostos en fila entre os fascculos primarios dos
tendns. / C. totipotencial. A que capaz de desenvolverse en calquera variedade celular. / C. unipolar. Clula
nerviosa cunha soa prolongacin protoplasmtica. / C.
vasoformativa. Clula que se une con outras para formar
vasos sanguneos. / C. vermella do sangue. Corpsculo
vermello, eritrocito, hemacia. / C. vibrtil. Clula
ciliada. / C. visual. Elementos neuroepiteliais da retina,
bastns e conos. / C. WI-38. As primeiras clulas

131
humanas normais derivadas de tecido pulmonar fetal,
cultivadas continuamente. / C. xerme. A que, desenvolverse, forma un espermatozoide ou un vulo, especialmente este ltimo. / C. xigante. 1. Clula moi grande,
con moitos ncleos, da medula sea. 2. Variedade de
clula patolxica que se atopa no centro do folculo
tuberculoso e outros procesos.

celular adx. 1. Relativo s clulas, derivado delas ou

compostos por elas. 2. Que ten numerosos compartimentos ou intersticios. // Tecido c. Tecido conxuntivo.

celularidade s.f. Grao, calidade ou condicin das clulas

presentes.

celulase s.f. Enzima que cataliza a hidrlise da celulosa,

segregada por certas bacterias e fungos e pola mucosa do
tracto dixestivo dos herbvoros.

celulicida adx. Que destre clulas.

celulfero-a adx. Que produce ou leva clulas.
celuliforme adx. En forma de clula.
celulfugo-a adx. Que se aparta dunha clula ou do corpo
celular, aplicado s prolongacins dalgunhas clulas ou
de certas clulas que son repelidas por outras.

celulpeto-a adx. Que se move cara a unha clula ou un

corpo celular, ou que se estende en direccin a eles.

celulite s.f. Inflamacin difusa do tecido conxuntivo.

Refrese xeralmente tecido celular subcutneo. // C.
aguda do coiro cabeludo. Inflamacin localizada no
coiro cabeludo sen supuracin. / C. disecante. Perifoliculite disecante do coiro cabeludo. / C. orbitaria. Inflamacin do tecido celular da rbita. / C. plvica. Inflamacin do tecido celular redor do tero, parametrite, ou do
recto, periproctite.

celulocutneo-a adx. Pertencente ou relativo tecido

celular e pel.

celulofibroso-a adx. Celular e fibroso mesmo tempo.

celuloide s.m. Substancia que en gran parte se compn de
piroxilina e alcanfor, usada en odontoloxa e cirurxa.

celuloma s.m. Tumor de clulas.

celuloneurite s.f. Neuronite.
celulorradiculoneurite s.f. Polirradiculoneurite.
celulosa s.f. 1. Composto orgnico mis abundante que
constite a base da fibra vexetal formando as membranas
das clulas. Atpase case pura no algodn hidrfilo. 2.
Capa celular.

celulotxico-a adx. 1. Producido por toxinas celulares. 2.

Txico para as clulas.

cementacin s.f. 1. Proceso de unir con cemento. 2. En

odontoloxa, restaurar con cemento as caries dentarias.

cementite s.f. Inflamacin do cemento dun dente.

cemento s.m. 1. Toda substancia que serve para pegar ou
unir entre si corpos slidos. 2. A capa de tecido seo

cenotoxina
modificado que cobre a raz dun dente. 3. En odontoloxa, material non metlico usado para repara-los dentes.

cementoblasto s.m. Clula da que se desenvolve o

cemento dentario.

cementoblastoma s.m. Cementoma verdadeiro, tumor

odontoxnico benigno de cementoblastos que aparece
como unha lesin radiolcida-radiopaca na raz dun
dente.

cementocito s.m. Clula con numerosas prolongacins,

presente no cemento secundario do dente.

cementoclasia s.f. Destruccin ou desintegracin do

cemento dentario por cementoclastos.

cementoclasto s.m. Clula xigante multinucleada idntica cementoblasto dedicada destruccin do cemento
dentario.

cementoma s.m. Tumor benigno productor de cemento

que pode ser de distintos tipos (displasia cementaria
periapical, fibroma osificante central, cementoblastoma,
masa cemental esclertica).

cementoperiostite s.f. Piorrea alveolar.

cementose s.f. Desenvolvemento do cemento ou dun
cementoma.

cenadelfo s.m. Malformacin conxnita na que os

xemelgos teen unha parte comn que contn un ou mis
rganos necesarios para a vida.

cenencefalocele s.f. Encefalocele ou protrusin dunha

parte do cerebro sen lquido.

cenestesia s.f. Sensacin xeral da existencia corporal

orixinada polo funcionamento dos rganos, sexto
sentido, sentido da existencia. Tamn se di coenestesia.

cenestesiopata s.f. Perda ou trastorno da cenestesia.

cenestopata s.f. Sensacin de malestar xeral non relacionada con ningn rgano nin parte do corpo.

ceno- Prefixo que significa baleiro, compartido en comn,

novo.

cenobio s.m. Colonia de organismos unicelulares ou

clulas independentes que se manteen unidas por unha
cuberta comn.

cenofobia s.f. Temor patolxico baleiro ou s grandes

espacios.

cenopsquico -a adx. De nova aparicin no desenvolvemento mental.

cenosito s.m. Parasito facultativo que pode vivir fra do

hspede habitual.

cenotipo s.m. Tipo comn ou primitivo do que se

orixinan tdalas formas.

cenotofobia s.f. Temor s novidades, cainofobia,

neofobia.

cenotoxina s.f. Toxina da fatiga, producida pola contraccin muscular.

cenoxnese

cenoxnese s.f. Proceso ontoxnico que non reproduce os

caracteres dos antepasados, oposto a palinxnese.

censura s.f. Barreira psquica que impide que desexos

inconscientes cheguen sistema preconsciente-consciente.

centenario-a adx. Que ten ou supera os cen anos.

centeo s.m. Planta gramnea e a sa semente. // Corniz
ou caruncho do c. Fase invernal, resitente, do fungo
Claviceps purpurea, que transforma e substite o gran do
centeo, do que se extrae una substancia (ergotina) que ten
a propiedade de contrae-las fibras musculares lisas e as
arterolas, sendo empregada para acelera-lo parto e
cohibi-la hemorraxia despois del.

-centese Sufixo que indica puncin ou perforacin da

parte sinalada polo prefixo.

centesimal adx. Dividido en centsimas.

centigramo s.m. Peso da centsima parte dun gramo. A
sa abreviatura cg.

centinormal adx. Que ten unha centsima parte da

concentracin normal.

centipoise s.m. Centsima de poise. A sa abreviatura

cp.

centomana s.f. Hbito patolxico de picarse.

central adx. Situado no centro ou pertencente a un centro,
oposto a perifrico.

centrifugacin s.f. Aplicacin dunha forza rotatoria

rpida con obxecto de separa-los elementos celulares
suspendidos nun lquido.

centrifugador s.m. Aparello de laboratorio, propio para

a centrifugacin.

centrfugo-a adx. 1. Relativo direccin da forza que

afasta un obxecto do eixe de rotacin. 2. Que se afasta do
centro, eferente. 3. Relativo s nervios motores e segregadores.

centrpeto-a adx. 1. Relativo direccin da forza que

atrae un obxecto eixe de rotacin. 2. Que se dirixe cara
centro, aferente. 3. Relativo s nervios sensitivos.

centripicio s.m. Porcin da cabeza entre o occipicio e o

sincipicio.

centro s.m. 1. Punto medio dunha parte ou rgano, en

xeral o interior dun corpo. 2. Grupo de clulas nerviosas
que rexen unha funcin especfica. // C. abdominal.
Epigastrio. / C. acelerador. Centro situado no bulbo
raqudeo (medula oblongada), que enva fibras aceleradoras corazn. / C. acstico ou auditivo. Esfera acstica, zona na circunvolucin temporal superior na que se
perciben os sons. No lado esquerdo a porcin posterior
deste centro preside o recoecemento dos sons como
palabras e a sa identificacin co significado respectivo:
o centro de Wernicke. / C. anospial. Centro para a
contraccin e para a relaxacin do esfnter anal (centro da
defecacin) e do reflexo anal, situado na intumescencia

132
lumbosacra da medula espial. / C. automtico. Grupo
de clulas na medula espial, que produce movementos
independentes da vontade ou dos reflexos. / C. calorfico. Centro no ncleo caudado da medula, que preside a
produccin da calor. / C. cardioacelerador. Centro
acelerador. / C. cardioinhibitorio. Centro do bulbo
raqudeo que acta sobre o corazn por medio do vago. /
C. cardiomotor. Ndulo auriculoventricular, seguindo a
teora de que o impulso cardaco se orixina neste punto. /
C. cerebral. rea do crtex cerebral que ten funcin ou
estructura especializada, grupo de clulas no encfalo
que teen funcin especial. / C. cintico. As centrosferas
dun vulo fecundado. / C. convulsivo. Centro situado no
bulbo raqudeo, no chan do IV ventrculo, que produce
convulsins se estimulado. / C. cortical. Calquera das
zonas do crtex cerebral destinadas a funcins especiais
de sensibilidade, movemento, coordinacin, etc. / C. da
acomodacin. Centro dos movementos do msculo
ciliar, porcin do ncleo do nervio oculomotor no vrtice
do III ventrculo. / C. da cor. Centro para a percepcin
das cores, que se considera situado no crtex occipital. /
C. da defecacin. Centro anospial. / C. da degluticin.
Centro situado no bulbo raqudeo (medula oblonga) que
preside esta funcin. / C. da ereccin. Centro da exaculacin. / C. da exaculacin. Centro que preside a ereccin do pene e a descarga normal do seme, situado na
rexin lumbar da medula, regulado sa vez desde o
bulbo. / C. da linguaxe. Centro de Broca na circunvolucin frontal inferior. / C. da mastigacin. Parte do centro
facial. / C. da miccin. O que preside a vexiga e inhibe
o ton do esfnter vesical, situado na intumescencia
lumbosacra. / C. da respiracin. Centro que coordina os
movementos respiratorios, situado no bulbo. / C. da salivacin. Centro situado no chan do IV ventrculo, que
preside a secrecin salival. / C. da tose. Centro no bulbo
raqudeo, situado encima do centro respiratorio, en conexin co acto de tusir. / C. dos nomes. rea no lobo
temporal superior que preside o recordo dos nomes. / C.
de asociacin. Centro cortical de orde psquica, de
funcin coordinativa e asociativa. / C. de Broca. Centro
da linguaxe. / C. de gravidade. Punto polo que pasa
constantemente a resultante das forzas paralelas aplicadas a un corpo, no home corresponde vertebra SII. /
C. de Kupressov. Centro medular para o esfnter da
vexiga. / C. de Lumsden. rea na parte superior da
ponte, que inhibe ritmicamente a inspiracin con independencia do vago. / C. de nivel baixo. O relativo a toda
clase de accin automtica. / C. de nivel elevado. O que
preside o pensamento, a razn, etc. / C. de nivel medio.
Todo o que acta como centro de asociacin, como regulador do movemento muscular. / C. de osificacin. Punto
de osificacin. / C. de parturicin. Centro para a
contraccin do tero e expulsin fetal, corresponde
centro da ereccin do sexo masculino. / C. de reflexos
cutneos. Serie de centros na substancia gris da medula
que, xunto cos centros musculotendinosos, comprenden
case tdolos centros reflexos da medula. / C. do esbirro.
Porcin do centro respiratorio. / C. diabtico. Centro
glicoxnico. / C. dominante. O principal dun grupo que

133
ten unha funcin comn. / C. do pestanexo ou para
chiscar de ollo. Centro reflexo no bulbo raqudeo, que
preside o pestanexo. / C. do vmito. Centro no bulbo que
se se estimula provoca o vmito. / C. espial. Calquera
dos puntos da substancia gris da medula, dos que, ser
excitados, dependen os movementos de msculos determinados, subordinados ou independentes dos centros
superiores cerebrais. / C. fibrilar. microscopio electrnico, compoente do nuclolo formado por filamentos
tamn moi ricos en ARN. / C. frnico. Centro tendinoso
do diafragma. / C. ganglionar. Toda masa de substancia
gris entre os ventrculos laterais e a decusacin das pirmides anteriores: tlamo, corpos estriados e outros
ncleos basais. / C. glosocinestsico. Centro na parte
posterior da circunvolucin frontal media esquerda, que
preside os movementos relativos linguaxe articulada. /
C. glicoxnico. O situado na parte posterior do chan do
IV ventrculo. A sa puncin provoca glicosuria. / C.
inhibitorio. Todo centro que restrinxe calquera proceso
ou funcin ou inhibe outros centros. / C. motor. Todo
centro que preside, orixina, inhibe ou mantn un impulso
motor. / C. musculotendinoso. Centros para os reflexos
do clono do p, nocello, reflexo rotuliano e para os
reflexos dos flexores e extensores da extremidade superior, situados todos na medula espial. / C. nervioso.
Toda porcin de substancia gris, que orixina, mantn,
inhibe ou regula un impulso motor ou unha funcin ou
proceso orgnico. / C. pneumotxico. Centro na parte
superior da ponte, que inhibe ritmicamente a inspiracin,
independentemente do vago. / C. ptico. Punto nunha
lente onde se cruzan os raios. / C. pupilar. Centro ciliospial que dilata a pupila. / C. reflexo. Todo centro no
encfalo ou medula no que unha impresin sensorial se
converte en impulso motor, que son numerosos. / C.
sudorfico. Centros na medula que regulan a diaforese,
cun centro dominante no bulbo. / C. tctil. Centro para o
sentido do tacto, situado na rexin do hipocampo. / C.
tendinoso do diafragma. Aponeurose central do
diafragma. / C. termoltico. Centro para a disipacin ou
perda da calor, situado no bulbo e tuber cinereum. / C.
termotxico. Centros cerebrais que sosteen o equilibrio
entre a produccin e a perda de calor, que se atopan especialmente no mesencfalo por dentro do tlamo e no
tuber cinereum. / C. termoxnico. Centro calorfero,
centro para a produccin fisiolxica de calor, situados na
medula e en rexins mis elevadas, no corpo estriado e
no tlamo. / C. trfico. Todo centro nervioso que regula
ou infle na nutricin. / C. vasomotor. Centro no tuber
cinereum, bulbo e medula, que regulan o calibre dos
vasos sanguneos. / C. xenital ou xenitoespinal. Centro
de ereccin no sexo masculino ou o de parturicin no
feminino, que se considera que est situado na medula
cerca da vrtebra LII. / C. xerminal. rea no tecido
linfoide, no que se forman a meirande parte dos linfocitos.

centroblasto s.m. Linfocito, de ncleo grande, con dous

nuclolos perifricos. Tamn se di xerminoblasto.

cera

centrocinesia s.f. Movemento excitado por un estmulo

de orixe central.

centrocintico-a adx. 1. Relativo centrocinesia. 2.

Excitomotor.

centrocito s.m. 1. Linfocito transformado, cun ncleo

segmentado, presente nos centros xerminais dos folculos
linfoides. Tamn se di xerminocito. 2. Clula caracterstica das lesins do lique plano, que contn no protoplasma grnulos simples e dobres de tamao variable que
se tinguen con hematoxilina.

centrodesmo s.m. Materia que une s centrosomas

dunha clula e forma o comezo do fuso central.

centrofosia s.f. Sensacin visual orixinada nos centros

visuais.

centrolecito -a adx. Dos ovos que dispoen o deutoplasma no centro rodeado por unha capa perifrica de
protoplasma ovular.

centrmero s.m. Cinetocoro, parte estreita non tinxible

do cromosoma pola que se separaran as das cromtidas.
A sa posicin constante para cada cromosoma: preto
dun extremo (acrocntrico), preto do centro (metacntrico) ou intermedia (submetacntrico).

centroplasma s.m. Protoplasma dunha centrosfera.

centrosclerose s.f. Osteosclerose das cavidades centrais
dos sos.

centrosfera s.f. Esfera de atraccin na cariocinese ou

mitose.

centrosoma s.m. Corpsculo que dirixe a actividade na

cariocinese. Tamn se di centrolo, corpsculo central,
centrosfera, microcentro, esfera de atraccin.

centrotaxe s.f. Orientacin do filamento de cromatina

nuclear cara centrosoma.

cepa s.f. 1. Poboacin de microorganismos homoxneos

que posen un conxunto de caractersticas definidas. 2.
En bacterioloxa, grupo de organismos con ascendencia
coecida, estirpe. // C. lisxena. Cepa bacteriana que
acolle un fago temperado.

ceptor s.m Receptor que recibe os estmulos exteriores e

os transmite s centros nerviosos.

cera s.f. 1. Substancia plstica que segregan algns

insectos, en especial as abellas (cera animal). 2. Calquera
substancia graxa de orixe animal, vexetal ou mineral que
se manten slida a temperatura ambiente, de propiedades
fsicas iguais s da cera de abella. A cera empregada en
farmacia xeralmente a de abella, usada para a confeccin de ungentos e ceratos. 3. steres de cidos graxos
de alto peso molecular con alcohois monohdricos ou
dihdricos que son slidos a temperatura ambiente. // C.
de so. Mestura de cera, aceite e antispticos, usada para
obstrur pequenas cavidades seas e cohibi-las sas
hemorraxias. / C. de odo. Cerume. / C. mineral. Parafina natural.

ceramida

ceramida s.f. Composto lpido que conten esfingosina e

un cido graxo de cadea longa.

cerasina s.f. 1. Glicolpido constitudo por galactosa,

esfingosina e cido lignocrico. 2. Substancia presente na
goma da cerdeira e na doutras rbores. 3. Cerebrsido
normal no sistema nervioso que, en casos patolxicos, se
acumula en diversos rganos.

cerato- Prefixo derivado do grego keras, -atos, corno, que

indica relacin coa crnea, cornos ou con substancias
crneas. Tamn se di querato.

cerato s.m. Preparacin medicinal de aplicacin externa,

que ten como excipiente unha mestura de cera e aceite, a
diferencia das pomadas que conteen graxas, e dos
ungentos que conteen resinas, mis brando c
emplasto, e actualmente pouco usado.

ceraunofobia s.f. Temor patolxico s raios. Tamn se di

astrofobia.

ceraunogrfico-a adx. Que leva a marca do raio, aplicado s impresins de obxectos prximos que deixa o
raio nos corpos que fere.

ceraunoneurose s.f. Trastorno nervioso traumtico

causado polo raio.

ceraunoparlise s.f. Parlise determinada polo raio.

cercaria s.f. Forma larval con cola, de certos vermes
trematodos.

cercenamento s.m. Separacin dun tecido superfluo.

cerclaxe s.f. 1. Procedemento para trata-las fracturas
seas, especialmente da rtula, que consiste en rodea-lo
so cunha crina ou arame para manter unidos os fragmentos. 2. Operacin de desprendemento de retina na
que a coroide e o epitelio pigmentado da retina se poen
en contacto coa retina sensitiva desprendida mediante
unha banda que rodea a esclertica, por atrs da insercin
do msculo recto do ollo. 3. Colocacin dunha sutura non
absorbible redor dun orificio cervical incompetente.

134
ou hemisferios unidos polo vermis que ten a funcin de
coordina-lo movemento.

cerebeloso-a adx. Pertencente ou relativo cerebelo.

cerebracin s.f. 1. Actividade funcional do cerebro. 2.
Fenmeno polo que unha actividade nerviosa sinxela
(por exemplo un reflexo) pasou a ser controlada por
centros mis altos (cerebro). // C. inconsciente. Accin
mental da que o individuo non ten conciencia.

cerebralidade s.f. Forza ou vigor intelectual.

cerebrastenia s.f. Debilidade mental asociada con
lesins cerebrais. Tamn se di encefalastenia.

cerebriforme adx. 1. Semellante cerebro ou substancia cerebral. 2. Que ten cisuras ou circunvolucins
coma o cerebro.

cerebrfugo-a adx. Que conduce os impulsos dende o

cerebro, centrfugo ou eferente.

cerebrina s.f. Cerebrsido do tecido nervioso, tamn

atopado na xema de ovo, bazo, e outros tecidos.

cerebrpeto-a adx. Que conduce ou procede cara

cerebro, aferente ou centrpeto.

cerebrite s.f. Inflamacin difusa, non supurada, do

cerebro. Tamn se di encefalite. // C. saturnina. Inflamacin cerebral debida intoxicacin por chumbo.

cerebro s.m. Todo o que queda dentro do cranio ags o

bulbo, a ponte e o cerebelo, porcin principal do encfalo, que ocupa a parte superior do cranio e consta de
das metades denominadas hemisferios, unidas na base
por unha masa de substancia branca, o corpo caloso.

cerebroide adx. Semellante substancia cerebral.

cerebroma s.m. Encefaloma, neoformacin que se atopa
especialmente na substancia branca do encfalo. Tamn
se di neuroglioma.

cerebromalaca s.f. Encefalomalaca, amolecemento

cerebral.

cercocisto s.m. Cisticerco.

cerdeira s.f. rbore da familia das rosceas, Prunus

cerebromennxeo-a adx. Relativo cerebro e s sas

cerasus, da que se preconizou a cortiza como sucednea

da quina, e da que o froito, a cereixa, refrescante, acidulado e laxante.

cerebropata s.f. Encefalopata., enfermidade do

cerealina s.f. Enzima contido na semente dos cereais,

capaz de transforma-lo amidn en dextrosa.

cerebelar adx. Cerebeloso.

cerebelfugo-a adx. Que procede ou se aparta do cerebelo.

cerebelpeto-a adx. Que se dirixe cara cerebelo.

cerebelite s.f. Inflamacin do cerebelo.
cerebelo s.m. Porcin do encfalo que ocupa a parte
posterior e inferior do cranio, situada sobre a ponte e o
bulbo e por debaixo do cerebro, dividido en das metades

membranas.
cerebro. // C. psquica toxmica. Psicose de Korsakow.

cerebrosa s.f. D-Galactosa, azucre obtido por hidrlise de

diversos cerebrsidos.

cerebrosclerose s.f. Encefalosclerose, forma de inflamacin crnica dos hemisferios cerebrais. Tamn se di arteriosclerose cerebral.

cerebroscopia s.f. 1. Exame ocular co oftalmoscopio

para descubrir afeccins cerebrais. 2. Exame post mortem
do cerebro.

cerebrose s.f. Afeccin ou enfermidade do cerebro.

cerebrsidos s.m.pl. Grupo de compostos atopados na
vaa mielnica do tecido nervioso.

135

cerebrosidose s.f. Lipoidose na que existe unha acumulacin de glicocerebrsidos, como na enfermidade de
Gaucher.

cerebrospial adx. Relativo cerebro e medula

espial. Tamn se di cefalorraqudeo.

cerebrostoma s.f. Formacin dunha abertura cirrxica

no cerebro.

cerebrosuria s.f. Presencia de cerebrsido na urina.

cerebrotoma s.f. 1. Incisin da substancia cerebral. 2.
Anatoma ou diseccin do cerebro.

cerebrotona s.f. Tipo de personalidade con predominio

dos procesos intelectivos caracterizado por trazos de
restriccin, inhibicin e desexos de ocultamento.

creo-a adx. Relativo ou semellante cera.

cerina s.f. cido certico ou cerotnico, cido graxo da
cera de abellas e outras ceras.

cerio s.m. Elemento metlico, do que se empregan os

sales, case unicamente o oxalato, po branco insoluble,
sedante e tnico, usado na irritabilidade gstrica, nos
vmitos das embarazadas e na tose reflexa. Smbolo Ce.
Peso atmico 140,25.

ceriterapia s.f. Tratamento consistente en tomar baos de

parafina lquida.

cero s.m. 1. Nada. 2. En termometra, o punto que corresponde conxelacin da auga destilada na escala centgrada. // C. absoluto. A temperatura mis baixa posible,
na que se supn que a forma de movemento que constite
a calor xa non existe, fixada en 273 C.

cerolisina s.f. Enzima que lisa a cera.

ceroma s.m. Tumor de tecido que sufriu a dexeneracin
crea.

ceroplastia s.f. Realizacin de modelos en cera, de

cestodos

ceruminose s.f. Segregacin excesiva de cerume.

cerusa s.f. Carbonato bsico de chumbo, txico, que se
pode utilizar para confeccionar un ungento.

cervexa s.f. Bebida feita de cereais fermentados.

cervical adx. Concernente ou relativo a un colo.
cervicartria s.f. Espondilartrite cervical.
cervicite s.f. Inflamacin do colo uterino.
cervicoacromial adx. Relativo pescozo e acromio.
cervicoauricular adx. Que pertence pescozo e orella.
cervicoaxilar adx. Relativo pescozo e axila.
cervicobraquial adx. Relativo pescozo e brazo.
cervicobucal adx. Relativo superficie bucal do colo
dun dente molar. Tamn se di bucocervical.

cervicodinia s.f. Dor no pescozo, mialxia cervical.

cervicodorsal adx. Relativo pescozo e dorso.
cervicoescapular adx. Relativo pescozo e escpula.
cervicofacial adx. Relativo pescozo e cara.
cervicolabial adx. Relativo superficie labial do colo
dos caninos ou incisivos. Tamn se di labiocervical.

cervicooccipital adx. 1. Relativo pescozo e occipicio. 2. Dunha forma de neuralxia que radica nos
nervios cervicais e occipitais.

cervicotorcico-a adx. Relativo pescozo e trax.

cervicovaxinal adx. Relativo colo uterino e vaxina.
cervicovesical adx. Relativo colo uterino e vexiga, ou
colo da vexiga.

cerviz s.f. Parte posterior do pescozo, caluga.

cesrea s.f. Incisin nas paredes abdominal e uterina para

certificable adx. 1. Susceptible de ser certificado. 2. Que

a extraccin do feto, placenta e membranas fetais cando

a va vaxinal non est indicada. Tamn se di laparohisterotoma abdominal, histerotoma, cesarotoma.

por lei debe ser comunicado s autoridades sanitarias,

como as enfermidades infecciosas ou laborais.

cesarotoma s.f. Cesrea.

cesio s.m. Elemento metlico, monovalente, que pertence

certificacin s.f. Declaracin que realiza un mdico do

grupo de metais alcalinos. Smbolo Cs. Nmero

atmico 55. Peso atmico 132,8. // Bomba de c. Aparello
de irradiacin gammaterpica que emprega o cesio
radioactivo. / C-137. Istopo radioactivo empregado en
radioterapia do cancro.

mostras anatmicas ou de lesins cutneas.

estado de sade dunha persoa, xeralmente nun documento oficial.

certificado s.m. Documento oficial para notificarlles

certas enfermidades s autoridades sanitarias.

certificar v. Dar informacin, notificar, especificamente,

informa-las autoridades sanitarias da existencia dunha
enfermidade contaxiosa ou doutro tipo, pero denunciable.

cerleo-a adx. Azul.

ceruloplasmina s.f. Globulina alfa do sangue, vectora de
case a totalidade do cobre plasmtico.

cerume s.m. Segregacin crea das glndulas sebceas do

conducto auditivo externo, que s veces espesa e forma
un tapn, cera do odo.

cesta s.f. Estructura reticular que forman as prolongacins

de certas clulas nerviosas redor doutras clulas
nerviosas, especialmente no crtex cerebeloso. // C. para
clculos. Instrumento que se pasa travs dun endoscopio para capturar e extrae-los clculos urinarios. / C.
plvica. Aparello ortopdico que sostn e fixa corpo
orteses e prteses de membro inferior.

cesteretismo s.m. Irritabilidade da vexiga.

cestodos s.m.pl. Vermes planos, acintados, segmentados,
hermafroditas, parasitos, que carecen de intestino e

cestoide
posen varios rganos de fixacin chamados esclex,
parasitos dos vertebrados cando son adultos, atopndose
no intestino delgado. Son deste grupo as tenias e o Echinococcus.

cestoide adx. Semellante a unha cinta.

cetina s.f. Compoente principal do esperma de balea.
cetoacidose s.f. Acidose metablica causada pola hiperproduccin de corpos cetnicos como consecuencia da
sntese de glicosa a partir da reserva graxa do organismo,
que ocorre no xaxn ou en enfermidades como a diabete,
especialmente na sa variedade xuvenil ou tipo I.

cetoaciduria s.f. Excrecin de urina cun contido elevado

de cidos cetnicos.

cetlise s.f. Disolucin ou desintegracin das cetonas.

cetoltico-a adx. Que causa a disolucin ou desdobra as
cetonas.

cetona s.f. Acetona, substancia orgnica que pose o

grupo carbonilo CO.

cetonemia s.f. Presencia de concentracins recoecibles

de corpos cetnicos no sangue.

cetnico-a adx. Relativo cetona ou que ten as sas

caractersticas.

cetonuria s.f. Aumento de excrecin de corpos cetnicos

na urina.

cetosa s.f. Azucre que contn o grupo carbonilo -CO.

cetose s.f. Estado caracterizado polo aumento de produccin de corpos cetnicos que, de acumulrense, causan
acidose. Tamn se di cetoacidose.

cetosteroide s.m. Composto orgnico que contn o grupo

136
medra rapidamente producindo pus. A segregacin
contaxiosa e autoinoculable. / C. crnico. Forma de
chancro simple da vulva, ordinariamente non contaxioso.
/ C. de Hunter. Chancro duro. / C. de Nisbet. Absceso
nodular no pene despois de linfanxite aguda por chancro
brando, bubnulos. / C. de Ricord. Lesin inicial apergamiada da sfilis. / C. de Rollet. Chancro mixto. / C.
dos nenos. Afta. / C. duro. lcera que constite a lesin
primaria da sfilis, na que a base e os bordos son manifestamente duros e produce unha lixeira segregacin que,
inoculada a outra persoa, orixina a sfilis. / C. indurado.
Chancro duro. / C. infectante. Chancro sifiltico. / C.
masivo. Chancro sifiltico debido a unha vasta inoculacin en superficie. / C. mixto. Chancro que principio
ten as caractersticas de brando, pero que logo adquire as
do sifiltico, por estar infectado dobremente co bacilo de
Ducrey e a espiroqueta sifiltica. / C. non infectante.
Chancro brando. / C. verdadeiro. Chancro sifiltico.

chancroide s.m. Chancro brando.

chancroso-a adx. Da natureza do chancro.
chapa s.f. Enfermidade caracterizada por ndulos subcutneos, do tamao do ovo de pomba, que rompen e
deixan sar un material de aspecto graxo e forman
lceras, estando a erupcin precedida de dores musculares e articulares graves.

chapeta s.f. Mancha vermella nas meixelas, asociada a

diversas enfermidades, especialmente cardacas e hepticas.

chapuzadura s.f. Son do lquido batido que se produce

golpea-la cavidade abdominal coa man plana, cando
existen mesmo tempo hipotona e contido lquido
gastrointestinal.

funcional -CO (carbonilo), caracterstico das cetonas. En

condicins normais atpanse na urina metabolitos de
hormonas androxnicas e adrenocorticais con este trazo
estructural, e, cando se trata de tumores ovricos ou
suprarrenais, en cantidaes excesivas.

chato-a adx. Que ten o nariz case plano, como aplanado.

cetoxnese s.f. Produccin de corpos cetnicos por

cheilite s.f. Queilite.

cheiralxia s.f. Quiralxia.
cheiroscopio s.m. Queiroscopio.
chiasma s.f. Quiasma.
chi-cadrado s.m. Tcnica estatstica que serve para

oxidacin das graxas e algns aminocidos.

cetoxentico-a adx. Que produce ou pode ser convertido

en cetonas. Tamn se di cetxeno.

cetxeno-a adx. Cetoxentico, do rxime alimenticio que

produce corpos cetnicos.

cevitmico-a adx. Ascrbico.

chagoma s.m. A lesin cutnea na Enfermidade de
Chagas aguda.

chancrela s.f. Chancro brando.

chancriforme adx. Semellante chancro.
chancro s.m. Pequena lcera con tendencia a estenderse e
corroe-las partes inmediatas. // C. brando ou chancroide. lcera venrea, non sifiltica, debida bacilo de
Ducrey, que comeza por unha pstula nos xenitais e
despois dun perodo de incubacin de tres a cinco das

Tamn se di nacho, nafro.

checheo s.m. Vicio de pronunciacin no que se substite

o s polo ch.

determinar se unha distribucin se debe casualidade ou

a factores experimentais.

chincha s.f. Insecto parasito (Cimex lectularius), transmisor de diversas enfermidades. Cimex. Tamn se di
chinche, percebella.

Chlamydia Xnero de bacterias, cocoides, gramnegativas, parasitos intracelulares obrigados, sensibles s

tetraciclinas. Son saprfitos do home e dos animais superiores.

chochear v. Te-las facultades mentais debilitadas a causa

da idade avanzada.

137

chocheira s.f. Condicin da persoa que chochea.

CHOP Acrnimo de ciclofosfamida, doxorrubicina,
vincristina e prednisona, asociacin medicamentosa para
o tratamento de linfomas.

choque s.m. 1. Colapso circulatorio, sndrome consecutiva insuficiencia cardiocirculatoria primaria ou secundaria, caracterizada clinicamente por hipotensin arterial,
hipotermia cutnea, taquicardia, hiperpnea, palidez,
sudacin. 2. Accin e efecto de chocar. // C. anafilctico.
O inducido por exposicin a un antxeno que esperta
unha reaccin de hipersensibilidade tipo I. / C. do
corazn. Sacudemento na parede torcica debido
contraccin ventricular. / C. elctrico. Mtodo utilizado
no tratamento dalgns trastornos do ritmo cardaco
(flutter auricular, taquicardia ventricular, fibrilacin
ventricular, etc.), que consiste na aplicacin externa
dunha descarga elctrica breve pero de alta enerxa de
corrente alterna ou continua. Tamn se di cardioversin,
desfibrilacin, electrochoque. / C. en cpula. Sensacin de bla que experimenta a man que palpa a rexin
precordial na insuficiencia artica. / C. hipoglicmico.
Estado que resulta da brusca diminucin da glicosa
sangunea, coma hipoglicmico. / C. rotuliano. Sensacin tctil, e s veces auditiva, que se experimenta empurrando bruscamente a rtula contra os cndilos femorais,
cando existe derramo sinovial. / C. sptico. O producido
nas infeccins. / C. traumtico. Estado de depresin e
colapso consecutivo a traumatismos graves.

cian-, ciano- 1. Prefixos que significan azul. 2. En

qumica, compostos que conteen o grupo cianuro (CN).

cianocobalamina s.f. Composto de cianuro e cobalamina na vitamina B12.

ciclencefalia

citica s.f. Inflamacin do nervio citico, caracterizada

por dor e parestesias da coxa e da perna, debida xeralmente compresin da raz nerviosa por un disco intervertebral lumbar herniado. De persisti-la compresin
ocorren anestesia, perda dos reflexos osteotendinosos e
atrofia muscular.

ciatiforme adx. En forma de cliz ou copa.

ciberntica s.f. Ciencia que estudia os mecanismos de
control e comunicacin en sistemas viventes e non
viventes.

cibofobia s.f. Rexeitamento patolxico s alimentos,

medo a comer.

cicatrectoma s.f. Extirpacin dunha cicatriz.

cicatricial adx. Relativo a unha cicatriz ou da sa natureza.

cicatrcula s.f. 1. Cicatriz pequena e superficial. 2.

Mancha branca da xema do ovo de galia, que corresponde blastodisco.

cicatriz s.f. Tecido de reparacin organizado (fibroso) que

substite os tecidos normais destrudos por lesins ou por
enfermidades. // C. filtrante. A consecutiva a unha
operacin por glaucoma, pola que se filtra o humor
acuoso. / C. hipertrfica. Cicatriz elevada, semellante a
un queloide, dura, rxida, case nunca dolorosa que xeralmente mostra regresin espontnea. / C. viciosa. A que
pola sa contraccin produce deformidade ou altera o
funcionalismo dunha parte.

cicatrizacin s.f. Proceso de formacin dunha cicatriz

que pode efectuarse por primeira ou segunda intencin,
segundo que o proceso sexa rpido, asptico e as beiras
da ferida confronten, ou mis lento, con infeccin e perda
de substancia.

cianopa s.f. Cianopsia.

cianopsia s.f. Visin azul, estado no que tdolos obxectos

cicatrizante adx. 1. Que causa ou favorece a cicatriza-

se ven de cor azul. Pode ocorrer temporalmente despois

de extraer unha catarata.

cicerismo s.m. Sndrome clnica consistente en ataxia,

cianoptose s.f. Elongacin excesiva da vula.

cianorrafia s.f. Estafilorrafia.
cianose s.f. Coloracin azul da pel e mucosas, especialmente a debida a anomalas cardacas e enfermidades
pulmonares, causada pola osixenacin deficiente do
sangue que se manifesta cando a hemoglobina reducida
no sangue supera os 5 g. por 100 ml. // C. falsa. Debida
presencia no sangue dun pigmento anormal (metahemoglobina) e non por unha deficiente osixenacin.

ciantico-a adx. Relativo cianose ou caracterizado por

ela. Tamn se di cianocroico, cianosado.

cianotoma s.f. Amputacin total ou parcial da vula.

cianuria s.f. Emisin de urina azul.
cianuro s.m. 1. Sal de cido cianhdrico. 2. Radical
(-CN). 3. In (CN-), moi velenoso e que forma cido
cianhdrico na auga.

cin. // s.m. 2. Axente ou substancia con esta accin.

contracturas, convulsins e coma mortal, debida dieta
exclusiva ou predominante de garavanzos cocidos.

ciclamato s.m. Sal ou ster do cido ciclmico. Os seus

sales de calcio e de sodio utilzanse como edulcorantes
artificiais.

ciclamina s.f. Glicicamida, glicsido da artanita ou

Cyclamen europaeum, txico, purgante e emtico forte.

cicln adx. Que ten un s testculo.

ciclartrodial adx. Relativo a unha ciclartrose.
ciclartrose s.f. Articulacin que permite a rotacin, denominada tamn diartrose rotatoria e trocoide.

ciclectoma s.f. Escisin dunha porcin do corpo ciliar ou

do bordo ciliar da plpebra.

ciclencefalia s.f. Estado do feto malformado caracterizado por escaso desenvolvemento e un grao variable de
fusin de mbolos dous hemisferios cerebrais que

cclico-a
presenta ademais fusin dos ollos e ausencia de rganos
olfactivos. Tamn se di ciclocefalia.

cclico-a adx. 1. Relativo a un ciclo ou que ocorre periodicamente. 2. En qumica orgnica, continuo, sen fin,
como nun anel, aplicado s compostos da serie aromtica
ou de cadea pechada. 3. En patoloxa, de evolucin sucesiva como os sntomas de certos trastornos mentais.

ciclite s.f. Inflamacin do corpo ciliar. // C. heterocrmica. Inflamacin crnica na que o iris do ollo afectado
perde pigmentacin. / C. plstica. Inflamacin do corpo
ciliar e de todo o tracto uveal con exsudacin fibrinosa na
cmara anterior e no humor vtreo. / C. pura. Inflamacin do corpo ciliar sen complicacin por parte do iris. /
C. purulenta. Inflamacin supurativa do corpo ciliar. /
C. serosa. Inflamacin simple do corpo ciliar.

ciclo s.m. 1. Serie regular de cambios que implica un

retorno estado primitivo e a sa repeticin. 2. Sucesin
de sntomas. 3. Perodo determinado na vida dun protozoario. 4. Unha compresin e unha rarefaccin sucesivas
dunha onda. // C. anovulatorio. Ciclo sexual no que non
se libera ningn vulo. / C. asexual ou sexual. Perodo
de reproduccin asexual ou sexual na vida dun protozoario ou doutro organismo. / C. biliar de Schiff. Ciclo no
que os sales biliares segregados coa bile son absorbidos
polas vilosidades intestinais e de novo levados fgado,
onde se usan outra vez. / C. cardaco. Perodo de actividade cardaca que comprende a sstole, a distole e as
pausas entrmbalas das. Comeza con calquera fenmeno e chega ata o momento que dito fenmeno se
repite. / C. celular. Perodo de tempo que comprende a
mitose e a interfase dunha clula. / C. citoplsmico.
Perodo da vida dun parasito, durante o que este mora no
citoplasma da clula hspede. / C. de Krebs. Conxunto
de reaccins enzimticas comns catabolismo oxidativo final dos hidratos de carbono, graxas e aminocidos,
nas que, co concurso de cidos di e tricarboxlicos, o
acetilcoenzima A, formado en distintas fases do metabolismo intermediario, transformado, a travs dunha sucesin que se repite de maneira cclica, en dixido de
carbono e auga. Unha das principais fontes de acetil-CoA
o cido pirvico procedente da degradacin anaerobia
da glicosa e dos hidratos de carbono en xeral. / C. do
pelo. As fases de crecemento (anxena), de regresin
(catxena) e de desprendemento (telxena) na vida dun
pelo. / C. endxeno. Perodo da vida dun protozoario
parasito transcorrido dentro do corpo dun hspede vertebrado. / C. esxeno. Perodo da vida dun parasito protozoario transcorrido no corpo do hspede invertebrado./
C. esporxeno. Estadio de espora dun parasito protozoario. / C. esquizoxentico. Perodo da vida dun protozoario dedicado multiplicacin por divisin. / C.
humano. Perodo esquizoxnico da vida dun parasito
protozoario transcorrido no corpo humano. / C. intranuclear. Perodo da vida dun microorganismo transcorrido
dentro do ncleo da clula hspede. / C. mastigatorio.
Curso completo do movemento da mandbula durante un
s golpe mastigatorio. / C. menstrual. Serie de cambios
que se repiten periodicamente no ovario, tero e outros

138
rganos sexuais accesorios, asociados co menstruo e os
perodos intermenstruais. / C. ooxentico ou ovrico.
Ciclo sexual desde o desenvolvemento do folculo de De
Graaf ata a regresin do corpo lteo. / C. vital. Vida
completa dun parasito do sangue, que comprende os
ciclos endxeno e esxeno, toda a historia vital dun organismo vivo. / C. xensico. Perodo reproductivo na vida
da muller.

ciclo-, cicl- 1. Prefixos que denotan crculo ou ciclo,

tamn usados para referirse corpo ciliar. 2. En qumica,
molcula en anel, continua, sen fin, ou formacin dunha
estructura deste tipo entre das partes dunha molcula.

ciclocefalia s.f. Ciclencefalia.

ciclocoroidite s.f. Inflamacin da coroide e o corpo
ciliar.

ciclodilise s.f. Procedemento cirrxico que consiste en

establecer unha comunicacin entre a cmara anterior do
ollo e o espacio supracoroide coa fin de reduci-la tensin
intraocular no glaucoma.

ciclodiatermia s.f. Destruccin dunha parte do corpo

ciliar mediante diatermia, que se emprega en casos de
glaucoma absoluto.

cicloforia s.f. 1. Circulacin dos lquidos no corpo. 2.

Rotacin do globo ocular cara a fra ou cara a dentro por
debilidade dos msculos oblicuos do ollo, heteroforia
rotatoria. // C. acomodativa. A debida astigmatismo
oblicuo.

cicloformo s.m. Paraaminobenzoato de isobutilo, empregado como anestsico local.

cicloformetro s.m. Instrumento que serve para medi-la

cicloforia.

ciclofosfamida s.f. Axente alquilante de actividade antitumoral do grupo das mostazas nitroxenadas, tamn
supresor da actividade das clulas B e da formacin de
anticorpos, empregado para o tratamento das enfermidades autoinmunes.

ciclofrenia s.f. Psicose manacodepresiva. Tamn se di

ciclotimia.

ciclograma s.m. Rexistro grfico do campo visual obtido

co cicloscopio.

cicloheximida s.f. Antibitico obtido do Streptomyces

griseus, activo sobre algns fungos e fermentos, inhibidor da sntese de protena por bloqueo da formacin do
enlace peptdico, que se liga s subunidades maiores dos
ribosomas. Tamn se di actidiona.

cicloide adx. e s.m. 1. Que suxire ciclotimia, que tende a

ter perodos de grandes variacins anmicas, pero dentro
de lmites normais. 2. Relativo composto qumico orgnico que contn un anel de tomos.

ciclomastopata s.f. Afeccin da mama caracterizada

polo desenvolvemento excesivo do tecido conxuntivo ou
por proliferacin epitelial que s veces se localiza en
forma de tumor.

139

ciclonopata s.f. Sensacin de malestar experimentada

polos cambios baromtricos ou polo mal tempo.

ciclonose s.f. Ciclonopata.

cclope s.m. Monculo, monoftalmo, individuo con
ciclopa, malformacin fetal que presenta atrofia do
aparello nasal e un s ollo na lia media ou dous ollos
unidos.

ciclopentanofenantreno s.m. Hidrocarburo resultante

da fusin de tres aneis bencnicos e un ciclopentano.
Representa a estructura qumica bsica de esterois e esteroides.

ciclopa s.f. Ciclocefalia, sinoftalma, defecto conxnito

no que as das rbitas se unen formando unha soa cavidade que contn un s ollo, xeralmente asociado a ciclencefalia.

cicloplexa s.f. Parlise do msculo ciliar que imposibilita a acomodacin.

ciclopropano s.m. Trimetileno, gas incoloro, inflamable,

anestsico xeral que produce unha anestesia rpida e
profunda, segura e agradable.

cicloqueratite s.f. Inflamacin da crnea e o corpo ciliar.

ciclose s.f. Movemento do protoplasma e dos plstidos
contidos na clula protozoaria.

cicloserina s.f. Antibitico de amplo espectro obtido do

Streptomyces orchidaceus.

ciclospasmo s.m. Contraccin permanente do msculo

ciliar, que produce espasmo da acomodacin.

ciclosporina s.f. Frmaco inmunosupresor, producido

polo fungo Tolypocladium inflatum, que se utiliza na
prevencin do rexeitamento nos transplantes.

ciclstato s.m. Cilindro de vidro no que un animal

xirado sobre un eixe vertical nun experimento.

cicloterapia s.f. Emprego da bicicleta no tratamento de

certas enfermidades.

ciclotiacida s.f. Tiacida.

ciclotimia s.f. Estado caracterizado por fases peridicas
de axitacin e depresin pero dentro de lmites normais.

ciclotoma s.f. Seccin cirrxica do msculo ciliar.Tamn

se di ciliarotoma.

cicltomo s.m. Instrumento cortante empregado na ciclotoma e outras operacins no ollo.

ciclotrn s.m. Aparello radioscilador usado especialmente para bombardea-los ncleos de tomos con
neutrns e producir radioactividade artificial con ins de
alta velocidade (protns e deuterns).

ciclotropa s.f. Cicloforia permanente, esencial.

cicloxenia s.f. Ciclo de desenvolvemento dun microorganismo.

cicuta s.f. Conio, planta umbelfera velenosa, de aspecto

semellante perexil, co que se confunde s veces. Das

cigomaxilar
sas variedades, a cicuta maior (Cicuta maculata) a
nica que se ten empregado en medicina como sedante e
narctica.

cicutina s.f. Alcaloide lquido de Conium maculatum,

obtido tamn por sntese.

cicutismo s.m. Envelenamento pola cicuta acutica.

cicutoxina s.m. Principio activo txico da cicuta acutica.
un corpo amorfo, apegadizo, de reaccin cida e sabor
repugnante.

CID Sigla de coagulacin intravascular diseminada.

ciema s.m. Producto da concepcin nos seus primeiros
tempos.

ciemocardia s.f. Embriocardia.

ciemoloxa s.f. Embrioloxa.
ciese s.f. Antigamente, embarazo ou preez.
ciesedema s.m. Inchazn peculiar, especialmente da cara,
que se observa nas mulleres embarazadas.

ciesiognose s.f. Diagnstico do embarazo.

ciesioloxa s.f. Suma de coecementos relativos embarazo.

citico-a adx. Relativo xestacin.

cifoscoliose s.f. Combinacin de cifose e escoliose.
cifose s.f. Deformidade en flexin da columna vertebral
caracterizada por aumento da curvatura con prominencia
dorsal, moitas veces acompaada de patoloxa cardiopulmonar como complicacin da deformidade vertebral.

ciftico-a adx. e s. Relativo cifose ou que a padece.

ciftono s.m. Aparello para reducir deformidades na
tuberculose vertebral.

cigapofisario-a adx. Pertencente ou relativo a unha

apfise articular.

cigapfise s.f. Apfise articular dunha vrtebra.

cigoblasto s.m. Esporozoito, xerme ou espora liberados
dun cigoto.

cigocito s.m. Cigoto.

cigodactilia s.f. Sindactilia.
cigolabial s.m. Msculo cigomtico menor.
cigoma s.m. 1. so cigomtico, malar ou pmulo. 2. Arco
cigomtico, arco formado pola apfise cigomtica do
temporal e o pmulo.

cigomtico -a adx. 1. Pertencente ou relativo cigoma.

// s.m. 2. Msculo.

cigomaticoauricular adx. e s.m. Msculo auricular

inferior.

cigomaticomaxilar adx. 1. Relativo cigoma e

maxilar. // s.m. 2. Msculo maseter.

cigomaxilar s.m. 1. Punto craniomtrico no extremo

inferior da sutura cigomtica. 2. Cigomaticomaxilar.

cigomorfo -a

cigomorfo -a adx. Organizado de xeito semellante, unido

normal ou teratoloxicamente.

cigoneuro s.m. Clula nerviosa conectada con outras

clulas nerviosas.

cigoplasto s.m. Corpo en conexin co ncleo, que en

certos protozoos d orixe s flaxelos.

cigose s.f. Verdadeira conxugacin ou unin sexual de

dous organismos unicelulares que consiste esencialmente
na fusin dos ncleos das das clulas.

cigospora s.f. Cigosperma. Entre os Phycomicetos,

espora sexual de paredes grosas producto da fusin de
das estructuras morfoloxicamente idnticas (hifas).

cigoto s.m. 1. Individuo que se desenvolve a partir dun

vulo fertilizado ou fecundado. 2. Clula diploide resultante da conxugacin de dous gametos (espermatozoide e
vulo), vulo fecundado.

cigotoblasto s.m. Xerme ou espora liberados dun cigoto.

cigotmero s.m. Esporoblasto.
cili-, cilio- Prefixos relativos a cilio ou que significan
ciliar en calquera sentido.

ciliado -a adx. Provisto de pestanas ou flaxelos.

ciliar adx. 1. Relativo a calquera cilio ou prolongacin de
tipo piloso, especificamente s pestanas. 2. Relativo a
algunhas estructuras do ollo (por exemplo o corpo ciliar).

ciliaroscopio s.m. Instrumento para examina-la rexin

ciliar do ollo.

ciliarotoma s.f. Incisin cirrxica na zona ciliar, ciclotoma.

ciliectoma s.f. 1. Extirpacin dunha porcin do bordo

ciliar da plpebra, coas races das pestanas. 2. Extirpacin dunha porcin do corpo ciliar, ciclotoma.

cilindriforme adx. Semellante a un cilindro.

cilindro s.m. 1. Slido en forma de columna, por exemplo
o molde dunha estructura tubular (tbulo renal, bronquolo) que pode observarse en cortes histolxicos, na
urina ou no esputo, composto polo espesamento do
lquido segregado nestes rganos. 2. Tipo de lente. 3.
Recipiente cilndrico de metal para almacenar gases a
presin. Tamn se di bala (bala de osxeno).

cilindroadenoma s.m. Neoplasia epitelial orixinada pola

dexeneracin hialina dun adenoma, que se pode formar
nos conductos glandulares da pel, os salivares ou os bronquiais.

cilindroartrose s.f. Articulacin na que as superficies

articulares son cilndricas.

cilindrocefalia s.f. Forma alongada ou cilndrica do

cranio.

cilindrocelular adx. Composto de clulas cilndricas.

cilindrodendrita s.f. Rama colateral dun cinlindroeixe,
paraxon.

140

cilindroeixe s.m. Prolongacin dunha clula nerviosa,

interpretando a fibra nerviosa mielnica como un cilindro
cun eixe, o axon, que constite a parte esencial conductora, axon, neurita, neuraxon.

cilindroide s.m. Cilindro falso ou mucoso da urina, que

non un molde dun tbulo urinario.

cilindroma s.m. Cilindroadenoma.

cilindruria s.f. Presencia de cilindros na urina.
cilio s.m. 1. A plpebra ou o seu bordo libre. 2. Pestana. 3.
Extensin mbil da superficie dunha clula ou dunha
bacteria.

ciliospinal adx. Relativo corpo ciliar e medula, en

particular centro da rexin cervicodorsal da medula que
rexe a dilatacin da pupila.

ciliotoma s.f. Incisin cirrxica dos nervios ciliares.

cilose s.f. 1. Estremecemento espasmdico da plpebra. 2.
Cilosoma.

cilosoma s.m. Defecto conxnito unilateral da parede

abdominal inferior con escaso desenvolvemento da perna
do mesmo lado. Tamn se di cilose.

cilsomo s.m. Feto malformado que presenta cilose.

cim-, cimo- Prefixos que indican relacin con fermentacin, enzimas.

cimase s.f. Enzima ou fermento soluble, especificamente

o enzima intracelular do fermento que cataliza a fermentacin acohlica (Cimase de Buchner).

cimba s.f. Parte superior do odo externo por riba da raz

da hlice.

cimbiforme adx. En forma de bote, navicular.

cimbocefalia s.f. Forma bilocular do cranio, por depresin profunda na rexin bregmtica. Tamn se di clinocefalia, escafocefalia.

cimboide adx. Cimbiforme.

cimeno s.m. Hidrocarburo que existe nas esencias de alcaravea, comio, santnico, tomio, eucalipto e outras.
Tamn se di cimol.

cimetidina s.f. Composto qumico anlogo e antagonista

da histamina que bloquea os receptores H2 da histamina
e inhibe a segregacin de cido gstrico, empregada no
tratamento das sndromes que cursan con hiperclorhidria
como a lcera gastroduodenal e a sndrome de Zollinger-Ellison.

cimetoloxa s.f. Cimoloxa.

Cimex Xnero de insectos hempteros que pertence a
chincha comn (C. lectularius), que infestan as vivendas
humanas e a sa picada produce urticaria.

cmico -a adx. Relativo s fermentos organizados.

cimina s.f. Enzima.
cimocida adx. e s. Destructor de fermentos.

141

cimocito s.m. Clula que produce fermentacin, cimxeno.

cimfito s.m. Bacteria que produce fermentacin.

cimforo -a adx. e s.m. 1. Do grupo de tomos na molcula dun enzima do que depende o seu efecto especfico.
2. Activo nun enzima.

cimgrafo s.m. Instrumento para rexistrar variacins ou

ondulacins arteriais ou outras, quimgrafo.

cimograma s.m. 1. Estudio do espectro de fermentacin

dos carbohidratos dun microorganismo. 2. Tiras de papel,
xeles, etc., nas que se fixan enzimas separados electroforeticamente ou por medios histoqumicos.

cimohidrlise s.f. Cimlise.

cimoide s.m. 1. Semellante a un enzima. 2. Toxina derivada dun tecido descomposto.

cimol s.m. Cimeno.

cimlise s.f. 1. Fermentacin ou dixestin por medio de
enzimas. 2. Destruccin ou disolucin dun fermento.

cimoloxa s.f. Tratado dos fermentos. Enzimoloxa.

cimmetro s.m. Cimosmetro.
cimonematose s.f. Infestacin con fungos do xnero
Zymonema. Tamn se di blastomicose.

cimoplsico -a adx. Formado de fermentos.

cimoplasma s.f. Trombina.
cimoprotena s.f. Protena con poder cataltico ou
fermentativo, como a papana, pepsina, catalase, etc.

cimoscopio s.m. Aparello para que mide o CO2 producido polo poder cimtico dun fermento.

cimose s.f. 1. Fermentacin. 2. Enfermidade infecciosa ou

contaxiosa. // C. gstrica. Formacin de cidos orgnicos no estmago, debido accin dos fermentos.

cimosmetro s.m. Instrumento para medi-los graos de

fermentacin.

cimostnico-a adx. Que aumenta a actividade dun

fermento.

cimosttico-a adx. Cimostnico.

cimotecnia s.f. Estudio e tcnica das fermentacins, rama
da qumica que trata da aplicacin industrial das fermentacins.

cimoxnese s.f. Transformacin dun proenzima (cimxeno) nun enzima activo.

cimxeno s.m. 1. Proenzima, precursor inactivo dun

enzima. 2. Bacteria que produce fermentacin.

cinabrio s.m. Vermelln, bisulfuro vermello de mercurio.

cinaldehido s.m. Aldehido cinmico.
cinamato s.m. Sal ou ster do cido cinmico.

cinconina

cinamena s.f. Cinamato de bencilo, lquido oleoso, dos

blsamos de Tol e Per, do estoraque e do benxu de
Sumatra.

cinameno s.m. Estireno.

cinmico-a adx. Relativo canela.
cinamilo s.m. Radical monovalente do alcol cinamlico e
doutros moitos compostos da serie aromtica.

cinamol s.m. Esencia de canela rectificada, estirol.

cinamomo s.m. Substancia aromtica que algns cren
que a mirra e outros a canela.

cinanestesia s.f. Trastrono da sensibilidade profunda na

que se produce unha perda da facultade de percibi-la
direccin de movemento coa conseguinte ataxia.

cinanquia s.f. Afeccin grave da gorxa, con sufocacin

intensa, esquinancia.

cinantropa s.f. Delirio no que o enfermo ladra porque se

considera transformado en can.

cinase s.f. Proenzima existente en varios tecidos, que

activa o enzima especfico dos mesmos, enterocinase,
trombocinase.

cinc s.m. Elemento metlico de cor branca azulada.

Moitos dos seus sales son medicinais e outros txicos,
utilzanse como astrinxentes, antiperspirantes e antispticos suaves e moitas das sas propiedades dbense
capacidade do cinc de precipita-las protenas. Smbolo
Zn. Nmero atmico 30. // C. branco. xido de cinc. /
Cinc 65. Istopo radioactivo de 245 das de vida media,
que se usa como marcador en estudios do metabolismo
do cinc.

cincana s.f. Isopropilhidrocuprena, anestsico empregado na prctica urolxica en solucin 0,1%.

cincalismo s.m. Intoxicacin crnica por cinc.

Cinchona Xnero de rbores da familia das rubiceas,
indxenas da Amrica do Sur, que teen na sa cortiza a
quina.

cinclise s.f. Pestanexo ou respiracin rpidos.

cincfeno s.m. cido fenilquinolincarbnico, analxsico,
antipirtico e uricosrico que se considera unha droga
perigosa porque pode producir lesins hepticas e
gstricas e sase en animais de laboratorio para producir
lceras gstricas.

cincomesino -a adx. Relativo feto de cinco meses.

cinconamina s.f. Alcaloide da quina, axente txico e
antipirtico.

cinconidina s.f. Alcaloide dalgunhas especies de quina,

ismero da cinconina.

cinconina s.f. Alcaloide cristalino branco, de sabor

amargo, preparado de moitas variedades de Cinchona,
tnico e antipaldico, empregado como a quinina e nas
mesmas doses.

cinconismo

cinconismo s.m. Envelenamento polos sales de cincona,

quinidina ou quinina, caracterizado por cefalalxia,
zunidos de odos, xordeira e ocasionalmente choque
anafilactoide.

cinconoloxa s.f. Estudio da botnica e cultivo das

quinas, dos seus alcaloides e efectos.

cincopirina s.f. Sal de cloruro de cinc e antipirina que se

142
rixidez que impeda os seus movementos, anda, salta ou
fala espontaneamente.

cinesialxia s.f. Cinesalxia.

cinesiatra s.f. Cinesiterapia.
cinesmetro s.m. Instrumento para a medicin cuantitativa dos movementos.

empregou como o cloruro de cinc, pero menos custica

e txica.

cinesioloxa s.f. Ciencia dos movementos, especialmente

cincoporoplasto s.m. Preparacin plstica para aplicar a

unha ferida, sobre a que forma unha cuberta protectora.

cinesimetro s.m. Cinesmetro.

cinesioneurose s.f. Trastorno funcional nervioso caracte-

cine- Prefixo que denota movemento.

cineanxiografa s.f. Pelcula radiogrfica do corazn, os

cinesismo s.m. Autointoxicacin polo aumento de meta-

grandes vasos, os seu movementos e a circulacin do

sangue por eles despois de inxectar un medio de
contraste,

cinesiterapia s.f. Tratamento das enfermidades polos

cinedensigrafa s.f. Rexistro do pulso arterial pulmonar

cinesdico -a adx. Relativo conduccin de impulsos

por medio dunha clula fotoelctrica situada diante do

enfermo durante a radioscopia que se ten utilizado no
diagnstico do cancro de pulmn.

cinemascopia s.f. Emprego do cinematgrafo para o

estudio dos movementos do corpo.

cinemtica s.f. En fisioloxa, a ciencia que estudia os

movementos das partes do corpo, cintica.

cinematizacin s.f. Cineplastia, amputacin cineplstica.

cinematografa s.f. Fotografa de obxectos en movemento, procedemento que aplicndoo radiografa con
medios de contraste representa o movemento dos
rganos, til para o diagnstico de enfermidades dixestivas ou circulatorias.

cinematorradiografa s.f. Radiografa cinematogrfica.

cinemia s.f. Movemento ou circulacin do sangue, especialmente sada de sangue do corazn.

cineplastia s.f. Tipo de amputacin na que o toco se

forma de modo que poida utilizarse como potencia
motora.

cinerxtico -a adx. Relativo enerxa cintica.

cinesalxia s.f. Dor muscular que aparece polo movemento.

cinescopio s.m. Instrumento para medi-la refraccin

os hixinicos e teraputicos.

rizado por tics e espasmos musculares.

bolitos asociado a fatiga ou excesos fsicos.
movementos e o exercicio muscular.
motores.

cinesofobia s.f. Temor patolxico movemento.

cinestesia s.f. 1. Percepcin sensorial do movemento
muscular, peso, posicin, etc, dos nosos membros,
sentido muscular. 2. Ilusin de moverse no espacio.

cinestesimetro s.m. Instrumento para medir ou

examina-la sensibilidade muscular.

cintica s.f. Estudio do movemento, a aceleracin ou a

velocidade de cambio. Tamn se di cinemtica. // C.
qumica. Estudio da velocidade das reaccins qumicas.

cinetismo s.m. Facultade de practicar ou inicia-la accin

muscular.

cinetocardigrafo s.m. Aparello que rexistra os

impulsos precordiais debidos movemento cardaco.

cinetocardiograma s.m. Rexistro grfico das vibracins

da parede torcica, producidas pola actividade cardaca.

cinetocoro s.m. Centrmero.

cinetogrfico -a adx. Que rexistra graficamente os
movementos, cinematogrfico.

cinetoncleo s.m. 1. Microncleo ou centrosoma dunha

clula, a distincin do ncleo principal ou trofoncleo. 2.
Nos flaxelados, centrosoma do que parte o flaxelo.

cinetorradioterapia s.f. Radioterapia na que o tubo se

ocular, por medio do cal o suxeito observa un obxecto

fixo a travs dunha fendedura nun disco movible.

move en relacin co paciente ou este movido ante

aquel, que permanece fixo, co obxecto de lograr doses
elevadas profundas sen sobrecarga-la pel.

cinese s.f. Movemento, en particular o inducido por un

cinetoscopia s.f. Fotografa seriada que expn os move-

estmulo, cinesia.

mentos.

cinesia s.f. 1. Cinese. 2. Cinetose, trastorno debido

cinetose s.f. Trastorno debido movemento. Tamn se di

movemento, que comprende o mareo en relacin cos

medios de transporte. // C. paradxica. Fenmeno que se
observa na enfermidade de Prkinson, polo que nun
momento determinado o enfermo, como liberado da

cinetoterapia s.f. Cinesiterapia.

cinetoxnico-a adx. Que causa ou produce movemento.

cinesia.

143

cinetxeno-a adx. Cinetoxnico.

cngulo s.m. 1. Estructura en forma de cinto ou faixa. 2.
Feixe de fibras de asociacin que conectan os ncleos
talmicos co crtex cerebral. // C. dentario. Rebordo na
cara lingual dos dentes incisivos e caninos, cerca do colo
do dente. / C. das extermidades inferiores. Cintura
pelviana. / C. das extermidades superiores. Cintura
escapular.

cinina s.f. Polipptido natural con actividade vasodilatadora, como a bradicinina, a calicrena, etc.

cinocfalo s.m. Malformacin fetal que presenta cabeza

semellante dun can.

cinocentro s.m. Centrosoma.

cinodon s.m. Dente canino.
cinofobia s.f. Temor patolxico s cans.
cinoplasma s.m. Protoplasma funcional, substancia
motora dunha clula, arcoplasma ou ergastoplasma.

cinotoxina s.f. 1. Toxina da fatiga. 2. Ponxeno. 3. Principio cristalizable, amargo, do Apocynum cannabium.

cinta s.f. 1. Tira longa e aplanada. 2. Tenia. 3. Tira plana e

delgada de aponeurose, tendn ou material sinttico
usada para ligar ou suturar.

cintia s.f. 1. Tira longa e aplanada, mis estreita c cinta.

2. Formacin anatmica fina e alongada. // C. olfactoria.
Tracto olfactorio. Banda branca semellante a un nervio
composta principalmente por fibras nerviosas adosada
cara ventral do lobo frontal. / C. ptica. Tracto ptico.

cintura s.f. 1. Cinto. 2. Parte do corpo entre as costelas e

a pelve. // C. escapular ou torcica. Anel seo, incompleto por detrs, que serve de unin e sostemento s
extremidades superiores. / C. plvica. Arco seo
formado polos coxais e o sacro.

cinza s.f. Residuo da combustin, especialmente das substancias orgnicas.

cioforia s.f. Embarazo, xestacin.

cin s.m. Antigamente, uvla.
cionectoma s.f. Escisin da vula ou dunha porcin da
mesma.

cionina s.f. Hormona estimulante de orixe placentaria.

cionite s.f. Inflamacin da vula. Estafilite.
ciopina s.f. Pigmento do pus azul.
ciotrofia s.f. Nutricin do feto.
cipridofobia s.f. Ciprifobia.
cipridoloxa s.f. Tratado das enfermidades venreas.
Tamn se di venereoloxa.

cipridopata s.f. Enfermidade venrea.

ciprifobia s.f. Temor patolxico a contraer enfermidade
venrea ou contacto sexual. Tamn se di cipridofobia.

circulacin

ciprofloxacina s.f. Fluorquinolona sinttica de amplo

espectro antibacteriano, activa fronte a xermes gramnegativos e grampositivos.

ciproheptadina s.f. Potente antagonista da serotonina e

da histamina empregada en certas enfermidades alrxicas, na sndrome carcinoide e como estimulante do
apetito.

ciproterona s.f. Esteroide sinttico capaz de inhibi-los

efectos biolxicos exercidos por hormonas andrxenas
endxenas ou esxenas, antiandrxeno.

ciptestesia s.f. Percepcin subconsciente de fenmenos

non perceptibles ordinariamente polos sentidos.

circadiano-a adx. Relativo s variacins ou s ritmos

biolxicos nun ciclo de 24 horas.

circinado-a adx. Circular, en forma de anel.

circuto s.m. 1. Traxectoria ou curso do fluxo de corrente
elctrica ou doutra clase. O circuto denomnase pechado
cando continuo, e aberto cando non continuo. 2. En
cirurxa, toda comunicacin entre dous conductos que
acurta o camio que se debe seguir.

circulacin s.f. Movemento en crculo ou de curso

regular que leva de novo punto de partida, usualmente
refrese circulacin do sangue. // C. alantoide. Circulacin no feto polos vasos umbilicais. / C. arterial. Transporte do sangue no sistema arterial. / C. colateral. A que
se efecta por conductos secundarios despois da obstruccin do tronco principal. / C. compensadora. Circulacin colateral. / C. coronaria. A do msculo cardaco. /
C. cruzada. Circulacin que se establece subministrando
sangue dun animal a outro. / C. derivativa. Paso do
sangue das arterias s veas sen intermediacin dos capilares, polos conductos chamados derivativos. / C. extracorprea. Tcnica utilizada en cirurxa cardaca que fai
posible a circulacin do sangue fra do corpo por medio
dun aparello que suple temporalmente as funcins cardacas e pulmonares, ou a circulacin do sangue ril artificial para a sa depuracin. / C. fetal. A que se efecta
no feto, na que o sangue arterial da placenta pasa pola vea
umbilical e chega cava inferior polo conducto de
Arancio e as das aurculas cardacas comuncanse entre
si e a placenta pola arteria umbilical. / C. linftica. Paso
da linfa polos vasos e ganglios linfticos. / C. local.
Circulacin capilar, considerada en cada rgano ou
rexin. / C. maior. A circulacin xeral, en distincin da
articulacin menor ou pulmonar. / C. menor. A circulacin pulmonar. / C. placentaria. Circulacin fetal. / C.
portal ou da vea porta. Paso do sangue venoso desde o
conducto dixestivo e bazo polo interior do fgado e, finalmente, polas veas hepticas vea cava inferior. / C.
pulmonar. A do sangue polos pulmns para a sa osixenacin. / C. sinusoidal. O fluxo de sangue polos tecidos
tapizados de endotelio soamente e sen a estructura propia
das arterias. / C. sistmica. Circulacin xeral. / C.
venosa. Transporte do sangue desde os capilares ata as
aurculas do corazn. / C. xeral. Traxecto do sangue por
todo o organismo menos o pulmn.

circular

144

circular adx. 1. Semellante a un crculo. 2. Peridico. //

cirola s.f. Froito de varias especies do xnero Prunus. //

C. do cordn. Envolvemento do cordn umbilical

redor do pescozo ou dun membro do feto.

C. pasa. Froito maduro e seco de Prunus domstico,

utilizado como alimento laxante.

crculo s.m. 1. rea ou superficie contida dentro dun anel

cirro s.m. Estructura formada por un acio de cilios fusio-

ou circunferencia. 2. Estructura ou grupo de estructuras

en forma de anel. 3. Disposicin en circunferencia de
certas arterias ou veas. // C. arterial do cerebro. Anastomose circular na base do cerebro formada pola cartide
interna, arterias cerebrais anterior e posterior, e as arterias
comunicantes posteriores. / C. pechado. Circuto para
administrar un anestsico en inhalacin, con nova reaspiracin completa e absorcin do anhdrido carbnico. / C.
semipechado. Circuto de administracin de anestsicos
en inhalacin con reaspiracin parcial e perda de gases
respirados a travs das vlvulas. / C. vicioso. 1. Sucesin
de accidentes no que a causa e o efecto inflen mutuamente agravando a situacin. 2. Antiperistaltismo, paso
do contido intestinal estmago pola abertura artificial,
nos casos de gastroenterostoma.

nados, que constite un dos rganos sensoriais ou locomotores de certos protozoarios ciliados.

circum- ou circun- Prefixos latinos que significan

redor, denotan un movemento circular.

circumanal adx. Perianal, periprctico, redor do ano.

circumbulbar adx. Peribulbar. Que rodea o globo ocular
ou o bulbo.

circumoral adx. Perioral. Que rodea a apertura oral.

circuncisin s.f. 1. Corte redor dunha parte anatmica.
2. Escisin total ou parcial do prepucio. Tamn se di
peritoma, postectoma, postetoma.

circunduccin s.f. 1. Movemento circular ou semicircular dun membro redor do eixe do corpo. 2. Cicloduccin, movemento circular, activo ou pasivo do ollo.

circunferencia s.f. Permetro, contorno, lmite externo

dunha rea circular. // C. articular do cbito. Parte da
cabeza do cbito que se articula coa escotadura cubital do
radio. / C. articular do radio. Parte da cabeza do radio
que se articula coa escotadura radial do cbito.

circunflexo-a adx. Curvo coma un arco, aplicado a

algunhas estructuras anatmicas, como arterias, veas,
nervios e msculos.

circunscrito-a adx. Limitado por unha lia, confinado a

un espacio reducido.

circunstancialidade s.f. Alteracin mental na que se

introducen na conversa circunstancias en exceso, sen
relacin algunha co tema principal do discurso. Obsrvase na esquizofrenia e en trastornos obsesivos.

circunvalado-a adx. Relativo a unha estructura rodeada

dun bordo ou parede, por exemplo as papilas gustativas.

circunvolucin s.f. Unha das elevacins redondeadas

prominentes na superficie do cerebro, limitada por
canles.

circunvolutivo-a adx. Dobrado redor de algo.

cirronose s.f. Enfermidade fetal que ten como caracterstica a coloracin amarela da pleura e do peritoneo.

cirrose s.f. 1. Enfermidade progresiva do fgado, que se

caracteriza por danos difusos das clulas do parnquima
heptico con rexeneracin nodular, fibrose e alteracins
da sa estructura, que se asocia con insuficiencia
funcional das clulas hepticas e interferencia na irrigacin sangunea do fgado, con produccin de ictericia,
hipertensin portal, ascite e finalmente insuficiencia
heptica. 2. Inflamacin intersticial crnica de calquera
rgano. // C. adiposa. Forma na que as clulas hepticas
se infiltran de graxa. / C. alcohlica. Variedade de cirrose
debida abuso das bebidas alcohlicas, caracterizada por
cambios graxos no fgado, seguidos de fibrose e atrofia. /
C. atrfica. Forma caracterizada pola diminucin do
tamao do fgado. / C. biliar. Enfermidade debida a
obstruccin biliar. Distnguese unha forma intraheptica
ou primaria, de mecanismo autoinmunitario (presencia
de anticorpos, antimsculo liso e antimitocondriais), e
unha forma extraheptica ou secundaria, debida
obstruccin prolongada dos conductos biliares. mbalas
das cursan con ictericia, esteatorrea, dor abdominal,
hepatosplenomegalia, etc. / C. cardaca. Cirrose por
conxestin crnica do fgado, secundaria a insuficiencia
cardaca. / C. de Laennec. Cirrose atrfica. / C. hipertrfica. Variedade na que o fgado aumenta de volume
polo desenvolvemento do tecido conectivo. / C. mixta.
Variedade que ofrece reunidos os caracteres de cirrose
atrfica e biliar. / C. multilobular. Cirrose atrfica. / C.
nodular difusa. Cirrose atrfica. / C. paldica. Forma
debida malaria, con lesins semellantes s propias da
cirrose alcohlica. / C. periportal. Cirrose atrfica. / C.
pigmentaria. Pigmentacin do fgado observada na
diabete bronceada, o alcoholismo e o paludismo. / C.
portal. Enfermidade dexenerativa e inflamatoria do
fgado, caracterizada pola dexeneracin do parnquima
heptico e por fibrose nos espacios interlobulares e
portais e redor dos mesmos, que producen a obstruccin da circulacin da vea porta. / C. sifiltica. Cirrose
causada pola sfilis. / C. txica. Cirrose producida por
envelenamento crnico (chumbo, tetracloruro de
carbono, etc.).

cirrtico-a adx. Relativo cirrose ou que a padece.

cirsectoma s.f. Escisin dunha porcin da vea varicosa.
cirsenquise s.f. Inxeccin de substancias esclerosantes
para o tratamento das varices.

cirsocele s.f. Varicocele.

cirsodese s.f. Ligadura de veas varicosas. Tamn se di
cirsodesia.

145

cirsodesia s.f. Cirsodese.

cirsoftalma s.f. Dilatacin varicosa dos vasos da
conxuntiva e esclertica.

cirsoide adx. Semellante a unha variz.

cirsnfalo s.m. Dilatacin varicosa das veas periumbilicais, cabeza de medusa.

cirsotoma s.f. Extirpacin das varices, cirsectoma.

cirstomo s.m. Instrumento cortante usado para operar
veas varicosas.

cirtgrafo s.m. Cirtmetro que se emprega para rexistra-

cistelcose
tecidos infectados. / C. xeral. A que trata enfermidades e
accidentes cirrxicos de tdalas clases.

cirurxin (f. cirurxi) s. Mdico especialista en

cirurxa.

cis- 1. Prefixo que significa deste lado, mis preto,

contrario de trasn-. 2. En xentica, denota a ubicacin de
dous ou mis xenes no mesmo cromosoma dun par
homlogo. 3. En qumica orgnica, forma de isomerismo
na que grupos funcionais similares estn unidos mesmo
lado do plano que incle dous tomos de carbono fixos
adxacentes.

cirtometra s.f. Obtencin do trazado da seccin hori-

cisa s.f. Desexo de alimentos raros no embarazo, antollo.

cisplatino s.m. Axente quimioteraputico con actividade

zontal do trax a diferentes alturas coa axuda do cirtmetro.

cistadenocarcinoma s.m. Neoplasia maligna derivada

-los movementos da parede torcica.

cirtmetro s.m. Instrumento para determina-la forma e o

tamao do trax.

cirtose s.f. 1. Cifose. 2. Distorsin dos sos.

cirurxa s.f. 1 Rama de medicina que se ocupa do tratamento das enfermidades, lesins e deformidades por
medio de operacins ou manipulacins. 2. Procedementos que integran unha operacin ou intervencin
cirrxica. // C. antisptica. Prctica cirrxica en concordancia cos principios da antisepsia. / C. asptica. Prctica cirrxica en consonancia cos principios da asepsia. /
C. cineplstica. A aplicada cinematizacin dos tocos. /
C. clnica. Prctica cirrxica na ensinanza clnica. / C.
cosmtica. Cirurxa con procedementos que teen por
obxecto mellora-la esttica do individuo. / C. da dor.
Tcnicas cirrxicas que teen como finalidade aliviar ou
facer desaparece-la dor. / C. de urxencia. A que trata dos
accidentes ou enfermidades cirrxicas de gravidade vital
que deben operarse inmediatamente ou en breve prazo. /
C. endoscpica. Cirurxa que se efecta introducindo
sistemas rxidos ou semirxidos no organismo, a travs de
orificios naturais ou incisins pequenas. / C. esttica.
Cirurxa cosmtica. / C. experimental. A baseada en
experimentos efectados de antemn en animais para a
sa aplicacin cirurxa humana. / C. fra. Cirurxa que
pode realizarse programndoa con tempo, xa que a afeccin a tratar non comporta ningn risco inmediato para o
paciente. / C. maior. Cirurxa relativa s operacins mis
importantes e perigosas. / C. menor. A relativa a procedementos ou operacins pouco importantes que podan
realizarse na consulta do cirurxin, no dispensario ou no
domicilio do paciente. / C. plstica. A que ten por
obxecto restablece-la integridade anatomofuncional de
lesins ou defectos orgnicos, conxnitos ou adquiridos,
sobre todo mediante plastias e enxertos. / C. radical.
Cirurxa na que se extirpa unha grande extensin de
rganos ou tecidos co fin de evita-la recidiva da enfermidade. / C. reconstructora. Cirurxa plstica. / C. sen
ingreso. Modalidade de tratamento que lle permite
paciente marchar casa despois da intervencin cirrxica. / C. sptica. A que se realiza sobre rganos ou

antitumoral.
do epitelio glandular con formacin de acumulacins
qusticas de segregacins retidas, no que as clulas
neoplsicas manifestan graos variables de anaplasia e
invasividade e hai extensin local e metastsica,
frecuente nos ovarios.

cistadenoma s.m. Neoplasia histoloxicamente benigna

derivada do epitelio glandular na que se forman acumulacins qusticas de segregacins retidas, e nalgns casos
toda a masa neoplsica pode ser qustica. Tamn se di
cistoadenoma. // C. adamantino. Ameloblastoma. / C.
mucinoso. Tumor multilocular de clulas epiteliais do
ovario con quistes de mucina. / C. papilar. Tumor de
patrn papilar e qustico / C. pseudomucinoso. Tumor
ovrico que contn pseudomucina. / C. seroso. Tumor
qustico maligno do ovario.

cistalxia s.f. 1. Dor ou neuralxia dunha vexiga, especialmente a urinaria. 2. Dor na vescula biliar.

cistatrofia s.f. Atrofia da vexiga.

cistauquenite s.f. Antigamente, cistite cervical.
cistauquenotoma s.f. Antigamente, cistidotraquelotoma, cistotraquelotoma, incisin do colo da vexiga.

cistectasia s.f. 1. Dilatacin dunha vexiga ou vescula. 2.

Incisin da porcin membranosa da uretra e dilatacin do
colo da vexiga para a extraccin dun clculo.

cistectoma s.f. 1. Extirpacin da vexiga urinaria. 2.

Extirpacin dun quiste. 3. Extirpacin da vescula biliar.
// C. de Bartholin. Cistectoma vulvovaxinal, extirpacin dun quiste da glndula vestibular maior. / C.
parcial. Extirpacin dunha parte ou un segmento da
vexiga. / C. radical. Extirpacin de toda a vexiga, os
tecidos graxos que a rodean e os ganglios linfticos
rexionais, que no home incle a prstata e as vesculas
seminais. / C. total. Extirpacin de toda a vexiga. / C.
vulvovaxinal. Cistectoma de Bartholin.

cistena s.f. Aminocido presente en case tdalas protenas e moi abundante na queratina.

cistelcose s.f. Ulceracin da vexiga.

cistencefalia

cistencefalia s.f. 1. Malformacin fetal na que o cerebro

ten a forma dun saco membranoso. 2. Grao extremo de
hidrocefalia conxnita.

cistendese s.f. Sutura dunha ferida da vexiga urinaria ou

biliar.

cisterna s.f. 1. Calquera cavidade ou espacio pechado que

146
acompaa de cistinemia e cistinuria, enfermidade hereditaria da primeira infancia, a mis comn dun grupo de
enfermidades con trastornos caractersticos de disfuncin
tubulorrenal dos que depende a gravidade, chamadas en
conxunto sndrome de Fanconi.

cistinuria s.f. Presencia de cantidade abundante de cistina

serve de reservorio de quilo, linfa ou lquido cefalorraqudeo. 2. Espacio ultramicroscpico localizado entre as
membranas dos sacos aplanados do retculo endoplasmtico, o complexo de Golgi ou as das membranas da
envoltura nuclear.

na urina, con outros aminocidos (lisina, arxinina e ornitina) debido a defectos dos sistemas de transporte destes
aminocidos no ril e no intestino, existente en enfermidades hereditarias coma a sndrome de Fanconi e a dexeneracin hepatolenticular.

cisternografa s.f. Estudio radiogrfico das cisternas

cististaxe s.f. Zumegamento de sangue desde a mucosa da

basais do cerebro despois da introduccin dun contraste

ou dunha pequena cantidade de aire no espacio subaracnoide. // C. con radionclidos. Estudio das cisternas da
base do cerebro cunha substancia gamma-emisora.

cisti- Prefixo coa mesma significacin que cisto-, quiste.

cisticectoma s.f. Reseccin do conducto cstico.
cisticerco s.m. Verme vesicular, forma larval da tenia que
vive no hspede intermedio, xeralmente un mamfero, e
consiste nunha especie de vexiga chea de lquido onde se
desenvolve o esclex.

cisticercoide s.m. Tenia larval que infesta xeralmente un

insecto, que consiste nunha vexiga pequena sen lquido
na que se atopa a cabeza da futura tenia adulta.

cisticercose s.f. Enfermidade causada por enquistamento

de larvas cisticercas, no home debida inxestin de carne
de porco infestada.

cstico -a adx. 1. Pertencente ou relativo a unha vexiga

(xa sexa a urinaria ou a biliar) // s.m. 2. Conducto cstico.

cisticolitectoma s.f. Extraccin dun clculo da vexiga

biliar por incisin do conducto cstico.

cisticolitotripsia s.f. Litotripsia no conducto cstico.

cisticotoma s.f. Incisin do conducto cstico.
cistcula s.f. Vescula biliar.
cistidotraquelotoma s.f. Cistauquenotoma.
cistifelia s.f. Vescula biliar.
cistifelotoma s.f. Colecistotoma.
cistfero -a adx. Que contn quistes. Tamn se di cistxero.

cistiforme adx. En forma de quiste ou vexiga.

cistina s.f. Dicistena formada por das molculas de
cistena unidas por unha ponte de disulfuro, dicir, un
producto da oxidacin da cistena na que dous grupos
(-SH) se converten en (-S-S-). Atpase s veces na urina
e orixina clculos.

cistinefrose s.f. Ril sacciforme ou qustico.

cistinemia s.f. Presencia de cistina no sangue.
cistinose s.f. Enfermidade por almacenamento de cistina
que se deposita nos tecidos en forma de cristais e se

vexiga.

cistite s.f. Inflamacin dunha vexiga, especialmente a

urinaria. // C. aguda. A producida por traumatismos, irritacin por corpos alleos, blenorraxia, etc, caracterizada
por sensacin de ardor na vexiga, dor na uretra e miccin
dolorosa e imperiosa. / C. alrxica. A debida a un
proceso alrxico con eosinofilia no sedimento. / C.
cervical. Inflamacin do colo da vexiga. / C. crnica. A
consecutiva cistite aguda non coidada, na que os
sntomas son semellantes s da forma aguda, anda que
atenuados, pero a enfermidade altera a sade xeral. / C.
folicular. Cistite crnica caracterizada por pequenos
ndulos mucosos debidos a infiltracin linfoctica con
formacin de folculos linfoides. / C. senil. A feminina
crnica, asptica.

cistitoma s.f. Incisin cirrxica da cpsula do cristalino.

Tamn se di cistotoma.

cisttomo s.m. Instrumento para a apertura da cpsula do

cristalino.

cistxero-a adx. Que contn quistes.

cisto- Forma prefixa coa significacin de vexiga, quiste,
saco.

cistoadenoma s.m. Cistadenoma.

cistoblasto s.m. Capa de clulas que tapiza a cavidade
amnitica do embrin primitivo no lado da capa envolvente.

cistobubonocele s.f. Hernia da vexiga polo conducto

inguinal.

cistocarcinoma s.m. Cistoepitelioma, carcinoma que

presenta dexeneracin qustica. s veces dselle este
nome incorrectamente cistadenocarcinoma.

cistocele s.f. Herniacin da vexiga urinaria. // C. vaxinal.

Herniacin da vexiga urinaria na vaxina.

cistocolostoma s.f. Formacin cirrxica dunha comunicacin entre a vexiga e o colon, por implantacin no
intestino groso do trgono vesical cos urteres.

cistodacrioma s. m. Tumor no saco lacrimal.

cistodinia s.f. Cistalxia.
cistoelitroplastia s.f. Cirurxa plstica dos traumatismos
e lesins vesicovaxinais.

147

cistoenterocele s.f. Protrusin herniaria de partes da

vexiga e do intestino.

cistoepiplocele s.f. Hernia que contn partes da vexiga e

do epploon.

cistoepitelioma s.m. Tumor que contn elementos qusticos e epiteliomatosos.

cistofibroma s.m. Fibroma con cavidades qusticas.

cistofotografa s.f. Fotografa do interior da vexiga.
cistografa s.f. Radiografa da vexiga despois da inxeccin intravenosa dunha solucin opaca que eliminada
pola urina. // C. antergrada. Radiografa das vas urinarias despois de inxectar medio de contraste na vexiga.

cistohipersarcose s.f. Engrosamento da capa muscular

da vexiga.

cistohisteropexia s.f. Fixacin da vexiga e do tero

parede abdominal.

cistoide adx. 1. Semellante a un quiste. // s.m. 2. Tumoracin de forma qustica, de materia branda, sen cpsula.

cistolipoma s.m. Lipoma enquistado.

cistolitectoma s.f. Extraccin dun clculo da vexiga.
cistolitase s.f. Vesicolitase, desenvolvemento de
clculos na vexiga.

cistlito s.m. Clculo da vexiga.

cistolutena s.f. Pigmento amarelo dos quistes do ovario.
cistoma s.m. Neoformacin que contn quistes, tumor
qustico.

cistomanometra s.f. Medicin da presin intravesical

mentres se enche e baleira a cavidade.

cistomerocele s.f. Cistocele crural ou femoral.

cistometra s.f. Cistometrografa, mtodo para medi-la
relacin presin/volume da vexiga.

cistmetro s.m. Instrumento para estudia-la funcin da

vexiga medindo a capacidade, presin intravesical e
urina residual.

cistometrograma s.f. Rexistro grfico da presin intravesical.

cistomioma s.m. Mioma que sufriu dexeneracin qustica.

cistostoma

cistopata s.f. Afeccin da vexiga urinaria.

cistopexia s.f. Ventrocistorrafia, vesicofixacin, unin
cirrxica da vexiga urinaria, da vescula biliar ou dunha
cistocele parede abdominal ou a outras estructuras de
soporte.

cistopielite s.f. Cistite complicada de pielite.

cistopielografa s.f. Radiografa da vexiga urinaria e da
pelve renal.

cistoplastia s.f. Cirurxa plstica da vexiga.

cistoplexa s.f. Cistoparlise, parlise da vexiga urinaria.
cistoproctostoma s.f. Cistorrectostoma.
cistoptose s.f. Prolapso dunha porcin da mucosa da
vexiga na uretra.

cistorradiografa s.f. Cistografa.

cistorrafia s.f. Sutura dunha ferida ou dun defecto da
vexiga.

cistorraxia s.f. Hemorraxia da vexiga.

cistorrea s.f. Catarro crnico da vexiga.
cistorrectostoma s.f. Formacin cirrxica dunha comunicacin entre o recto e a vexiga. Tamn se di vesicorrectostoma.

cistosarcoma s.m. 1. Sarcoma onde se formaron cavidades qusticas. 2. Cistadenoma de estroma sarcomatoso.
// C. filoide. Tumor da mama, xeralmente benigno, orixinado pola proliferacin nodular de tecido fibroadenomatoso, crece lentamente sobre un adenoma preexistente, e
s veces d metstases como un sarcoma.

cistoscopia s.f. Exame do interior da vexiga urinaria co

cistoscopio. //. C. acuosa Citoscopia na que se emprega
auga para distende-la vexiga // C. area Citoscopia na
que se emprega aire.

cistoscopio s.m. Endoscopio para examina-lo interior da

vexiga e realizar tomas diagnsticas de urina ou tecido.
Tdolos cistoscopios modernos, ademais de sistema
ptico e de iluminacin, posen dispositivos para a unin
de catteres para o cateterismo por separado dos urteres,
a toma de mostras de urina de cada urter e a utilizacin
dun sacabocados a fin de obter fragmentos de tecido para
biopsia, ou de cullerias para a reseccin endoscpica de
lesins vesicais.

cistomixoadenoma s.m. Adenoma con quistes ou focos

cistosigmoidoplastia s.f. Operacin que consiste en

de tipo qustico asociados con cambios mixomatosos no

estroma.

abocar unha vexiga atrofiada a unha porcin do

sigmoide, para aumenta-la capacidade daquela.

cistomixoma s.m. Mixoma que sufriu dexeneracin qus-

cistospasmo s.m. Contraccin espasmdica anormal da

tica.

cistomorfo-a adx. Semellante a un quiste ou a unha

vexiga.

cistonefrose s.f. Dilatacin qustica do ril.

cistoneuralxia s.f. Neuralxia da vexiga, cistalxia.
cistoparlise s.f. Cistoplexa.

vexiga urinaria.

cistosquise s.f. Fisura da vexiga.

cistostaxe s.f. Cististaxe.
cistosteatoma s.m. Quiste sebceo.
cistostoma s.f. Formacin dunha abertura ou fstula na
vexiga urinaria.

cistotoma

cistotoma s.f. Vesicotoma, creacin dunha abertura na

vexiga urinaria, que serve especialmente para a extraccin de clculos ou corpos estraos. // C. perineal. Cistotoma travs do perineo pola lia media ou polos lados
da mesma, hipocistotoma. / C. suprapbica ou hipogstrica. Cistotoma travs dunha incisin inmediatamente por riba da snfise pbica, epicistotoma. / C. vaxinovesical. Incisin do fondo da vexiga travs da
vaxina, colpocistotoma.

cisttomo s.m. 1. Cisttomo. Instrumento para a prctica

148

citobiotaxe s.f. 1. Disposicin ou ordenamento das

clulas vivas. 2. Influencia dunhas clulas sobre outras.

citoblasto s.m. Ncleo celular.

citocanibalismo s.m. Destruccin dunha clula por
outra.

citocentro s.m. Esfera de atraccin, centrosoma.

citocida adx. e s. Que causa a morte das clulas.
citocinese s.f. Citodirese, conxunto de cambios que se
efectan na clula durante divisin celular.

da cistotoma da vexiga urinaria ou da vescula biliar. 2.

Capsultomo, instrumento cirrxico para corta-la cpsula
do cristalino.

citoclase s.f. Fragmentacin ou destruccin celular.

cistoureterite s.f. Inflamacin da vexiga e os urteres.

cistoureteropielonefrite s.f. Inflamacin da vexiga, do

citoclese s.f. Citobiotaxe.

citocromo s.m. Hemoprotena (ferroporfirinprotena)

urter e da pelve renal.

cistouretrite s.f. Inflamacin da vexiga da urina e da

uretra.

cistouretrografa s.f. Radiografa da vexiga e da uretra

cheas dun medio de contraste opaco.

cistouretroscopio s.m. Instrumento para a exploracin

do interior da vexiga e da uretra posterior.

Tamn se di citoclasia.

relacionada cos mecanismos biolxicos da oxidacin que

representa o derradeiro elo na cadea de enzimas respiratorios encargados da transferencia de electrns procedentes da deshidroxenacin dos substratos osxeno. Os
citocromos clasifcanse en catro grupos (a, b, c, e d),
segundo as sas caractersticas espectroqumicas // C. c-oxidase. Enzima tisular moi difundido que oxida o citocromo C.

cistoxenia s.f. Produccin ou formacin de quistes.

cistrn s.m. Unidade xentica mis pequena, capaz de

citodendrita s.f. Dendrita celular distinta da axodendrita.

citodesma s.m. Tecido intercelular que a modo de ponte

determina-la sntese dun polipptido. Segundo os

conceptos clsicos, un xene pode constar de mis dun
cistrn, pero en bioloxa molecular moderna o cistrn
equivale esencialmente xene.

citodiagnstico s.m. Diagnstico do tipo e da causa do

cisura s.f. 1. Fendedura profunda, canle. 2. En neuroanatoma, suco da superficie do cerebro ou da medula
espial.

cisvestismo s.m. Costume de usar roupas non apropiadas

para a posicin ou a categora da persoa, anda que si
estn en consonancia co sexo.

citafrese s.f. Procedemento no que diversas clulas

poden ser separadas do sangue extrado e retidas, mentres
o plasma e outros elementos figurados do sangue son
retransfundidos doador.

citarabina s.f. Arabinosilcitosina (Ara-C) empregada

como antineoplsico e antivrico.

citarraxia s.f. Hemorraxia dun alvolo dentario.

citase s.f. 1. Alexina ou complemento, que segundo
Metchnikoff, era unha segregacin dixestiva do leucocito. 2. Fermento citoltico.

citster s.m. ster ou estrela, esfera de atraccin.

citemia s.f. Presencia no sangue de clulas anormais.
cito- Prefixo do gr. Ktos, que significa clula.
citoarquitectnico -a adx. Relativo disposicin das
clulas nun tecido.

citobioloxa s.f. Bioloxa celular, citoloxa.

une as clulas.
proceso patolxico, fundado no exame e cuantificacin
dos elementos celulares de calquera lquido corporal,
obtido de exsudados e segregacins ou lquidos de
lavado, sangue, lquido cefalorraqudeo, etc. // C. exfoliativo. O que estudia as clulas escamadas dunha cavidade por medio do exame do sedimento do lquido procedente do lavado da mesma.

citodirese s.f. Divisin celular, citocinese.

citofaxia s.f. Inxestin dunha clula por outra clula, o
fagocito.

citofilaxe s.f. Proteccin das clulas contra axentes

lticos, aumento da actividade celular.

citfilo-a adx. Que ten afinidade polas clulas.

citoglicopenia s.f. Deficiencia intracelular de glicosa.
citohemlise s.f. Destruccin dos glbulos vermellos.
citohialoplasma s.f. Antigamente, hialoplasma.
citohistoxnese s.f. Desenvolvemento estructural da
clula.

citoide adx. Semellante a unha clula.

citolema s.m. Membrana celular.
citolerxia s.f. Actividade celular.
citolinfa s.f. Antigamente, hialoplasma.
citlise s.f. Disolucin ou destruccin celular.

149

citolisina s.f. Anticorpo que asociado complemento

destre en parte ou totalmente unha clula animal.

citolisosoma s.m. Vacolo autofxico, estructura limitada por unha membrana que contn no seu interior restos
da propia clula (mitocondrias, ribosomas, etc.). Tamn
se di autofagosoma.

citlogo-a s.Experto en citoloxa.

citoloxa s.f. Bioloxa celular, citobioloxa, ciencia que
trata das clulas, da sa estructura e funcins. // C. exfoliativa. Citopatoloxa, estudio citolxico das clulas
exfoliadas dun rgano en comunicacin co exterior ou
facilmente accesible (vaxina, bronquios, estmago, etc.).

citomaquia s.f. Loita entre clulas, entre bacterias e as

clulas do organismo.

citomegalovirose s.m. Enfermidade producida por un

virus do grupo herpes (citomegalovirus), de presentacin
clnica no neonato por infeccin prenatal (calcificacins
intracerebrais, prpura, ictericia e hepatosplenomegalia),
ou en adultos inmunodeprimidos como na sndrome de
inmunodeficiencia adquirida, en enfermidades hematolxicas ou pola administracin de frmacos inmunosupresores. As afectacins mis caractersticas do adulto son a
pulmonar, a heptica, a intestinal e a do sistema nervioso
central. Na actualidade disponse de frmacos antivirais
para o seu tratamento.

citomegalovirus s.m.pl. Grupo de virus do xnero

Herpesvirus capaces de infecta-lo home e outros animais
que teen afinidade especial polas glndulas salivais e
outros rganos con formacin de inclusins caractersticas no citoplasma ou no ncleo. No home son o axente
causal da enfermidade das inclusins cetomeglicas
xeneralizadas.

citomembrana s.f. Membrana plasmtica.

citmera s.f. 1. Corpos que se forman na divisin do
trofozoto. 2. Parte da clula xerminal masculina
composta de citoplasma.

citometaplasia s.f. Cambio na forma ou na funcin das

clulas sen relacin cunha neoplasia.

citometra s.f. Medicin ou reconto de clulas, especialmente as sanguneas cun citmetro ou hemocitmetro.

citmetro s.m. Portaobxecto de vidro usado para contar

ou medir clulas.

citomicose s.f. Enfermidade granulomatosa crnica do

sistema reticuloendotelial que semella tuberculose,
producida por un fungo, o histoplasma. Tamn se di
histoplasmose.

citomitoma s.m. Microsoma.

citomorfose s.f. Cambio que sofren as clulas durante as
diversas fases da sa existencia.

citn s.m. Antigamente, pericarion.

citopatlogo -a s. Mdico experto en anatomopatoloxa,
especialmente en citoloxa.

citostase

citopatoloxa s.f. 1. Patoloxa celular, estudio das alteracins que se producen nunha enfermidade dentro de
clulas individuais ou de tipos celulares. 2. Citoloxa
exfoliativa.

citopatolxico-a adx. 1. Relativo s cambios celulares

nunha enfermidade. 2. Que ten relacin coa citopatoloxa.

citopatxeno-a adx. Pertencente a un axente ou substancia que causa enfermidade das clulas.

citopenia s.f. Reduccin do nmero de elementos celulares, no sangue especialmente.

citopexia s.f. Facultade do fgado de fixa-las clulas

normais ou patolxicas que lle leva o sangue.

citoplasma s.m. Substancia dunha clula con exclusin

do ncleo que contn varias organelas e inclusins dentro
dun protoplasma coloidal.

citoplastina s.f. Protoplasma celular.

citoplasto s.m. Citoplasma vivo intacto que queda logo
da enucleacin celular.

citopoese s.f. Formacin e desenvolvemento das clulas,

citoxnese.

citoquilema s.m. Parte mis lquida do citoplasma, hialoplasma.

citoqumica s.f. Histoqumica, qumica celular, estudio

da distribucin intracelular das substancias qumicas,
sitios de reaccin, enzimas, etc.

citorretculo s.m. Citomitoma.

citorrictoloxa s.f. Estudio dos microorganismos ultramicroscpicos denominados virus filtrables.

citoscirro s.m. Escirro ou cancro duro da vexiga.

citosclerose s.f. 1. Esclerose dun quiste ou vexiga. 2.
Esclerose das paredes vesicais.

citoscopia s.f. Citodiagnstico.

citose s.f. 1. Termo que xunto a un prefixo describe certos
trazos pertencentes s clulas; por exemplo isocitose e
anisocitose, de igual ou distinto tamao respectivamente;
policitose, aumento do nmero de clulas. 2. Estado no
que aumenta o nmero de clulas, como a citose do
lquido cefalorraqudeo na meninxite aguda.

citosina s.f. Base nitroxenada dos cidos nucleicos.

citosoma s.m. 1. Corpo da clula con exclusin do
ncleo. 2. Un corpsculo laminar que existe nas clulas
alveolares xigantes do pulmn.

citosponxio s.m. Rede celular ou esponxioplasma.

citostase s.f. Diminucin do movemento e acumulacin
de clulas sanguneas, especialmente polimorfonucleares, nos capilares, como resultado de inflamacin na
rexin, obstruccin dun capilar por acumulacin de
leucocitos.

citosttico -a

150

citosttico -a s.m. 1. Medicamento utilizado en terapu-

citrulina s.f. Producto importante do metabolismo das

tica antitumoral. // adx. 2. Pertencente ou relativo citostase.

protenas, aminocido formado a partir da ornitina

durante o ciclo da urea.

citostoma s.m. Boca celular, abertura bucal de certos

citrulinemia s.f. Enfermidade do metabolismo dos

protozoos.

citotctico-a adx. Relativo citotaxe.

citotactismo s.m. Citotropismo.
citotaxe s.f. Citotaxia.
citotaxia s.f. 1. Atraccin (citotaxia positiva) ou repulsin
(citotaxia negativa) das clulas entre si. 2. Coleccin e
funcin ordenativa das clulas.

citoterapia s.f. 1. Antixenoterapia. 2. Organoterapia. 3.

Emprego teraputico dos soros citotxicos.

citotese s.f. Reparacin de lesins celulares. Restauracin

das clulas lesionadas seu estado normal.

citotoxicidade s.f. Calidade de citotxico.

citotxico-a adx. Nocivo ou destructivo para as clulas,
referido efecto dun anticorpo non citoltico sobre o
antxeno especfico, case sempre media a accin do
complemento.

citotoxina s.f. Citolisina, substancia especfica que inhibe

ou impide a actividade celular ou causa a sa destruccin.

citotrpico -a adx. Relativo citotropismo. Tamn se di

citotctico (relativo citotactismo).

aminocidos na que se elevan as concentracins de citrulina no plasma, na urina e no lquido cefalorraqudeo, que
se manifesta con vmitos, intoxicacin por amonaco e
retardo mental desde a primeira infancia, de herdanza
autosmica recesiva.

citrulinuria s.f. Presencia, na urina, de citrulina como

manifestacin de citrulinemia.

cituria s.f. Presencia de clulas na urina.

cixin s.m. Punto craniomtrico en cada extremo do
dimetro cigomtico.

Cl Smbolo do cloro.
cladiose s.f. Dermatomicose, semellante esporotricose,
caracterizada por lesins verrugosas e linfanxite ascendente, causada por Scopulariopsis blochii.

cladosporiose s.f. Infeccin por fungos do xnero

Cladosporium.

claidectoma s.f. Reseccin parcial ou total da clavcula.

clamidospora s.f. 1. Espora cuberta. 2. rgano reproductor de certos fungos.

clamp s.m. Instrumento para comprimir unha estructura

ou colapsar un rgano tubular.

citotropismo s.m. 1. Movemento celular como resposta a

clangoroso -a adx. 1. Da voz aguda, fina e sibilante que

un estmulo externo. 2. Afinidade por clulas especficas,

especialmente a capacidade de virus, bacterias e
frmacos de exerce-los seus efectos sobre determinadas
clulas do corpo.

se observa nalgunhas estenoses larnxeas. 2. Do son

metlico do segundo rudo do corazn na aortite crnica.

citoxnese s.f. Desenvolvemento das clulas, reproduccin celular.

citoxenia s.f. Citoxnese.

citxeno -a adx. Que produce clulas.
citozoario s.m. Parasito protozoario que habita nunha
clula ou que ten a estructura dunha clula sinxela.

citozoico -a adx. Que vive dentro das clulas ou inserto

nelas, aplicado a certos protozoarios parasitos.

citozoo s.m. Citozoario.

citrato s.m. Sal ou ster de cido ctrico usado como anticoagulante porque se une s ins calcio .

ctrico (cido) s.m. cido cristalino tribsico, C6H8O7

do limn, cidra, bergamota e outras plantas, que forma
citratos, antiescorbtico, refrixerante e antirreumtico.

Citrobacter Xnero de bacterias da familia enterobactericeas, bacilos gramnegativos, mbiles, que utilizan a
lactosa. Podemos atopalos nas augas terrestres e son
patxenos ocasionais (oportunistas) de gastroenterite,
infeccins urinarias e sepse.

clarificacin s.f. Proceso de aclarar un lquido turbio.

clarificador s.m. Axente que serve para aclarar un
lquido turbio, por exemplo a albumina de ovo.

clarividencia s.f. 1. Percepcin extrasensorial de feitos

pasados, presentes ou futuros. 2. Facultade que permite
comprender e discernir con claridade as cousas.

clasificacin s.f. 1. Ordenacin, disposicin ou divisin

sistemtica en clases ou grupos. 2. Determinacin da
clase ou grupo que pertence algunha cousa. // C. de
Angle. Clasificacin en tres grupos das anomalas da
oclusin dentaria, segundo a posicin mesiodistal adoptada polos molares permanentes. / C. de Arneth. Clasificacin dos neutrfilos polimorfonucleares segundo o
nmero dos seus lobos nucleares. / C. de Bergey. Clasificacin bacteriana. / C. de Caldwell-Moloy. Clasificacin morfolxica das pelves femininas nos tipos xinecoide, androide, antropoide e platipeloide. / C. de
Rappaport. Clasificacin histolxica dos linfomas antes
da identificacin dos linfocitos T e B.

clasmatocito s.m. Clula grande do tecido conxuntivo,

que desprende parte das sas prolongacins como medio
de segregacin. Tamn se di endoteliocito e macrfago.

clasmatose s.f. Divisin do protoplasma en anacos.

151

clasmocito s.m. Clasmatocito.

clasmotoblasto s.m. Clula cebada, mastocito.
clstico -a adx. 1. Roto en anacos. 2. Que produce ou
causa divisin en partes.

clastomana s.f. Afeccin patolxica de rachalo todo,

monomana destructora.

claudicacin s.f. 1. Coxeira. 2. Trastorno intermitente

dunha funcin. // C. cerebral. Sntomas cerebrais intermitentes debidos a irrigacin sangunea insuficiente do
cerebro relacionados con estreiteza das arterias. / C.
intermitente isqumica. Entorpecemento, debilidade e
rixidez dolorosa dun membro inferior despois dalgn
tempo de marcha que desaparece co descanso do
membro, fenmeno debido diminucin do calibre da
luz das arterias por arteriosclerose. Tamn se di disbasia
anxiospstica, anxina cruris.

claustrofilia s.f. Afeccin patolxica a permanecer

pechado ou a pechalo todo, portas, vents, etc.

claustrofobia s.f. Temor patolxico a permanecer en

espacios pechados. Tamn se di clitrofobia.

claustrum s.m. (lat.) Claustro ou antemuro, capa delgada

climaterio

cleidoacromial adx. Pertencente clavcula e acromio.

cleidocostal adx. Relativo s clavculas e s costelas.
cleidocranial adx. Relativo s clavculas e cranio.
cleidorrexe s.f. Fractura das clavculas do feto, de xeito
accidental por traccins violentas no acto do parto, ou
intencionado para facilitalo.

cleidotoma s.f. Seccin dunha ou das das clavculas do

feto no parto difcil para permiti-la sada dos ombreiros.

cleidotripsia s.f. Esmagamento das clavculas fetais para

facilita-lo parto.

cleisagra s.f. Cleidagra.

cleise s.f. Oclusin, sobre todo cirrxica. // C. uterina.
Mtodo de tratamento da hemorraxia uterina posparto,
consistente no peche do colo uterino mediante sutura
continua proposto por J.M. Dexeus (1966), que se usa
como manobra de recurso.

-cleise Sufixo que significa peche.

cleisofobia s.f. Claustrofobia.
cleptofobia s.f. Temor patolxico a roubar ou ser
roubado.

de substancia gris por fra da cpsula externa do cerebro

que o separa da substancia branca da illa. // C. oris. Veo
do padal. / C. virginale. Hime.

cleptomana s.f. Impulso patolxico roubo, alienacin

clavacina s.f. Antibitico obtido dos cultivos do Aspergi-

clic s.m. Rudo breve, agudo, de timbre metlico, proto-

llus clavatus e outros fungos, bacteriosttico e bactericida contra os microorganismos grampositivos, idntico
pautilna e claviformina, demasiado txico para uso
teraputico.

clavicepsina s.f. Glicsido do caruncho do centeo.

clavicotoma s.f. Incisin ou seccin cirrxica da clavcula.

clavcula s.f. so longo e curvo que se articula co esterno

e a escpula formando a cintura escapular.

claviculado -a adx. Que est provisto de clavculas,

como os animais superiores.

claviformina s.f. Antibitico obtido dos cultivos de

Penicillium claviforme, idntico clavacina.

clavipectoral adx. Relativo clavcula e peito.

clavisternal s.m. 1. Primeira peza do esterno. // adx. 2.
Relativo clavcula e esterno.

clavulnico (cido) s.m. Clavam, C8H9NO5, frmaco

inhibidor das betalactamases bacterianas, que asociado a
un antibitico betalactmico sensible s betalactamases
permtelle exerce-la sa actividade antibacteriana.

cleid- cleido- Prefixo do gr. Kleidos, coa significacin de

clavcula.

cleidagra s.f. Dor gotosa na clavcula.

cleidartrite s.f. 1. Inflamacin da articulacin da clavcula. 2. Gota articular da clavcula.

caracterizada polo desexo de roubar.

sistlico, no fondo artico ou pulmonar, percibido nos
casos de alteracin dos vasos do pedculo do corazn.

clidagra s.f. Cleidagra.

clidartrite s.f. Cleidartrite.
clidectoma s.f. Cleidectoma.
clidoacromial adx. Cleidoacromial.
clidocostal adx. Cleidocostal.
clidocranalase s.f. Cleidocranalase.
clidocranial adx. Cleidocranial.
clidorrexe s.f. Cleidorrexe.
clidotoma s.f. Cleidotoma.
clidotripsia s.f. Cleidotripsia.
climacofobia s.f. Medo s escaleiras, a subir ou rubir.
climalrxeno s.m. Alrxeno constitudo por condicins
especiais de clima ou de terreo, como os provocadores de
asma (po, pole, humidade, etc).

climaterio s.m. 1. Conxunto de fenmenos que acompaan a cesacin da funcin reproductora da muller ou a
actividade testicular no home, caracterizado por cambios
hormonais, somticos e psicolxicos transitorios. 2.
Perodo na vida que coincide coa aparicin deste fenmeno, que culmina na menopausa na muller e na andropausa no home.

climtico -a

climtico -a adx. 1. Que ten relacin co clima. 2. Dun

bubn de causa descoecida, semellante ou idntico
linfogranuloma inguinal.

climatizacin s.f. Regulacin dos factores climticos de

determinado ambiente (salas de hospital, quirfanos, etc)
co fin de adaptalo para certos usos.

climatoloxa s.f. Rama da meteoroloxa que estudia os

climas e a influencia que exercen sobre o organismo.

climatopatoloxa s.f. Parte da climatoloxa que trata da

accin patolxica dos distintos climas sobre o organismo.

climatoterapia s.f. Tratamento das enfermidades polo

traslado do paciente a unha rexin de clima diferente.

clmax s.m. 1. Acme ou perodo de maior intensidade no

curso dun proceso ou enfermidade. 2. Orgasmo sexual.

clindamicina s.f. Antibitico derivado da lincomicina,

activo fronte a xermes grampositivos.

clnica s.f. 1. Institucin, edificio ou parte deste, onde se

ensina medicina por medio de demostracins xunto
cama dos enfermos. 2. Por extensin calquera institucin
onde se tratan enfermos, en forma ambulatoria ou ingresados. // C. da dor. Institucin dedicada a alivia-la dor
mediante procedementos anestsicos locais. / C. intermedia. Institucin para os pacientes que xa non necesitan
todo o que lles ofrece o hospital pero que anda non
poden volver sa casa, como os pacientes psiquitricos,
drogadictos, alcohlicos, etc. Tamn se di hospital de
da.

clnico-a adx. 1. Pertencente ou relativo cabeceira dun

paciente ou curso dunha enfermidade. 2. Pertencente ou
fundado na observacin e tratamento dos pacientes. 3.
Dos sntomas e o curso dunha enfermidade por oposicin
s achados do laboratorio. // s.m. 4. En medicina, profesional dedicado prctica clnica, a diferencia do que
traballa en campos non clnicos.

clinicopatolxico-a adx. Pertencente s signos e

sntomas manifestados por un paciente, e s resultados de
estudios de laboratorio na sa relacin cos achados do
exame macroscpico e histolxico de tecidos por medio
de biopsia, autopsia ou ambas.

clino- Prefixo que denota unha pendente, unha inclinacin

ou un ngulo.

clinocefalia s.f. Cimbocefalia, cabeza en sela de montar,

esmagamento ou afundimento conxnito do vrtice da
cabeza polo que a superficie superior do cranio cncava
e presenta o aspecto dunha sela de montar.

clinocefalismo s.m. Clinocefalia.

clinodactilia s.f. Curvatura ou desviacin permanente
dun ou mis dedos.

clinoide adx. Semellante a unha cama.

clinoloxa s.f. Estudio da declinacin ou retrogresin dun
organismo animal.

152

clinomana s.f. Inclinacin ou afeccin esaxerada a

permanecer na cama ou en decbito horizontal.

clinmetro s.m. Instrumento para medi-lo ngulo de

desviacin dos ollos na cicloforia que se emprega para
aprecia-lo grao de parlise dos msculos oculares,
clinoscopio.

clinoscopio s.m. Clinmetro.

clinosttico-a adx. Producido ou que ocorre cando o
paciente se atopa en posicin deitada.

clinostatismo s.m. Posicin deitada e fenmenos que

dela resultan.

clinoterapia s.f. Tratamento das enfermidades polo

descanso na cama, cura de repouso.

clise s.f. Inclinacin ou atraccin.

-clise Sufixo para indicar puncin ou inxeccin, por
exemplo venoclise.

clitin s.m. Punto craniomtrico na metade do bordo anterior do clivus do esfenoide.

clitocibina s.f. Antibitico derivado do fungo Clitocybe

gigantea.

clitoralxia s.f. Dor referida cltoris.

clitoridauxa s.f. Hipertrofia do cltoris.
clitordeo -a adx. Relativo ou pertencente cltoris.
clitoridextoma s.f. Escisin ou ablacin do cltoris.
clitoridite s.f. Inflamacin do cltoris.
clitoridotoma s.f. Seccin do cltoris, circuncisin na
muller.

cltoris s.m. rgano pequeno erctil, cilndrico, na parte

anterior da vulva, constitudo por das races que se unen
na lia media para forma-lo corpo, que termina por un
lixeiro ensanchamento, a glande do cltoris. o rgano
homlogo do pene masculino pero non est perforado
pola uretra nin ten corpo esponxoso. Tamn se di tentigo,
virga ou mentula muliebris.

clitorismo s.m. 1. Hipertrofia do cltoris. 2. Ereccin

prolongada e persistente do cltoris, xeralmente dolorosa,
anlogo priapismo. 3. Tribadismo.

clitorite s.f. Inflamacin do cltoris. Tamn se di clitoridite.

clitoromana s.f. Ninfomana.

clitorotoma s.f. Incisin cirrxica do cltoris. Tamn se
di clitoridotoma.

clitrofobia s.f. Claustrofobia.

cloaca s.f. 1. Cmara comn na que se baleiran o intestino, a vexiga e os conductos xenitais nalgns vertebrados, por exemplo as aves. 2. No estado embrionario,
cmara comn, tapizada por endoderma, onde se baleiran
o intestino e a alantoide. 3. Abertura dun foco de necrose
sea. 4. Conducto para a excreta dunha poboacin. // C.

153
conxnita ou persistente. Seo uroxenital. Comunicacin
conxnita dos conductos urinario, xenital e dixestivo.

cloasma s.m. Melanodermia ou melasma caracterizado

clorhidria

cloractico s.m. cido fortemente custico, producido

pola substitucin dun, de dous ou de tres tomos de
hidrxeno do cido actico polo cloro.

pola aparicin na cara de manchas de cor amarela escura,

de forma e tamao irregulares, nas mulleres grvidas,
menopusicas ou nas que toman anticonceptivos orais.

cloracin s.f. Purificacin das augas de consumo por

clofibrato s.m. ster etlico do cido p-clorofenoxiisobu-

erupcin acneiforme por contacto prolongado con

compostos clorados na que se forman tapns queratinosos nos orificios pilosebceos e se desenvolven
pequenas ppulas de 2-4 mm.

trico, axente antilipidmico que dimine os niveis plasmticos de colesterol, triglicridos e cido rico, empregado no tratamento da aterosclerose e certas
hiperlipidemias.

clomifeno s.m. Composto sinttico, anlogo dos estrxenos, que se emprega para induci-la ovulacin.

clon s.m. Colonia ou grupo de microorganismos (ou

microorganismo individual) ou colonia de clulas derivadas dun s organismo ou clula por reproduccin
asexual, todos con caractersticas idnticas.

clonacin s.f. Transplante dun ncleo desde unha clula

somtica a un vulo, onde forma un embrin, de xeito
que se poden reproducir en forma asexual moitos
embrins idnticos.

clonal adx. Pertencente a un clon.

clonar v. Producir unha colonia ou individuo coas caractersticas dun clon.

clona s.f. Contraccin muscular, mioclona.

clnico-a adx. 1. Pertencente ou relativo a un clon. 2.
Pertencente ou relativo a un clono, caracterizado por
contraccin e relaxacin alternada do msculo.

clonicotnico -a adx. Clnico e tnico mesmo tempo.

clonismo s.m. Sucesin de espasmos ou movementos
musculares.

clono s.m. Clonospasmo, sucesin rtmica de contraccins

e relaxacins dun msculo ou grupo de msculos como
resultado da extensin brusca e pasiva dos seus tendns.
// C. da deda gorda. Contraccin rtmica da primeira
deda producida pola extensin forzada da articulacin
metatarsofalnxica. / C. da man ou do pulso. Contraccin espasmdica dos msculos da man, producida pola
extensin pasiva forzada da man sobre o antebrazo. / C.
do p. Serie de sacudidas rtmicas do p producidas
cando este se flexiona de xeito forzado sobre a perna
estendida. / C. patelar ou rotuliano. Serie rtmica de
contraccins do cudriceps, que se produce cando se
abraza a rtula co polgar e o indicador dirixndoa forzadamente cara a abaixo unha ou mis veces e se mantn
nesta posicin. / C. xeneralizado. Serie de contraccins
xeneralizadas das extremidades, nas alteracins da va
piramidal.

clongrafo s.m. Aparello que rexistra os movementos

clnicos.

clonospasmo s.m. Clono.

clor- 1. Prefixo que indica verde. 2. Prefixo que indica
asociacin co cloro.

medio do cloro.

cloracne s.f. Acne clrica, acne do cloro ou do alcatrn,

clorado-a adx. 1. Relativo s compostos que conteen

cloro. 2. Que foi tratado con cloro.

cloral s.m. Lquido oleoso, incoloro, CCl3CHO, preparado pola accin do cloro sobre o alcohol. // Hidrato de
c. CCl3CH(OH)2, anestsico, hipntico e antiespasmdico.

cloralamida s.f. Cloralformamina, composto cristalino,

pouco soluble en auga, que se descompn no organismo
en cloral e formamida, hipntico lento, pouco usado.

cloralismo s.m. 1. Uso habitual do cloral como intoxicante. 2. Sndrome que causa o abuso do cloral.

cloralizacin s.f. 1. Cloralismo. 2. Anestesia polo uso do

cloral.

cloralomana s.f. 1. Inclinacin abuso habitual dos

preparados de cloral. 2. Cloralismo.

clorambucil s.m. Mostaza nitroxenada. Pdese empregar

por va oral.

clorambucilo s.m. Clorambucil.

cloramina s.f. Composto que contn cloro unido nitrxeno na forma NCl. // C. B. Antisptico non txico usado
na irrigacin das feridas substitundo a cloramina T. / C.
T. ou cloraceno. Substancia empregada na primeira
guerra mundial como xermicida e antisptico.

cloranemia s.f. Clorose. // C. aqulica. Anemia hipocrmica esencial.

cloranfenicol s.m. Antibitico illado de cultivos de

Streptomyces venezuelai, hoxe obtido sinteticamente,
eficaz contra xermes gramnegativos, grampositivos,
rickettsias e micobacterias, que pode ser txico para a
medula sea causando anemia aplsica e agranulocitose e
se administra por va oral e parenteral.

clorato s.m. Sal de cido clrico.

clordiacepxido s.m. Benzodiacepina.
cloremia s.f. 1. Clorose. 2. Exceso de cloruros no sangue,
cloruremia.

cloretilo s.m. Cloruro de etilo, anestsico xeral e local.

clorhidrato s.m. Sal formado pola combinacin do cido
clorhdrico cunha base.

clorhidria s.f. Cantidade de cido clorhdrico libre e de

cloro combinado coas materias orgnicas durante a
dixestin da comida de proba.

clorhdrico

clorhdrico s.m. Gas incoloro de olor picante, HCl, que

forma fumes en contacto co aire e, en solucin en 68
partes de auga, dixestivo e antidiarreico. A solucin
10% o cido clorhdrico diludo, que se emprega en
solucin concentrada como custico de verrugas e excrecencias. Tamn se di cido hidroclrico, cido muritico.

cloridemia s.f. Cloruremia.

cloridimetra s.f. Proceso de determinacin da cantidade
de cloruros no sangue, urina ou outros lquidos.

cloridmetro s.m. Aparello para determina-la cantidade

de cloruros en sangue, urina e outros lquidos.

cloriduria s.f. Clorurese, cloruria.

cloro s.m. Elemento gasoso, halxeno, verde amarelado,
de olor sufocante, txico e irritante, que polo seu poder
oxidante emprgase, en forma de hipoclorito ou en solucin acuosa, como desinfectante e branqueador. Smbolo
Cl. Peso atmico 35. Peso especfico 2,45.

cloroanemia s.f. Cloranemia. Clorose.

clorocito s.m. Glbulo vermello alterado que perdeu parte
da sa materia colorante.

clorfano s.m. Pigmento dos conos que capta a luz verde.

clorofenol s.m. Antisptico preparado pola accin do
cloro sobre o fenol.

cloroformismo s.m. 1. Costume de inhalar cloroformo.

2. Sndrome producida pola inhalacin do vapor de cloroformo.

cloroformizacin s.f. 1. Administracin de cloroformo.

2. Anestesia xeral polo cloroformo.

cloroformo s.m. Lquido voltil, incoloro, triclorometano, CHCl3, de olor etreo forte e de sabor doce urente,
anestsico xeral e relaxante muscular, que se administra
ordinariamente por inhalacin e como analxsico e pode
darse a pequenas doses pola boca e, en forma de linimento, no reumatismo, na cefalalxia e na neuralxia.
Tamn se usa como solvente.

cloroguanida s.f. Composto sinttico empregado no

tratamento do paludismo.

clorolabe s.m. Cromopigmento dos conos retnicos, que

154

clorometra s.f. Determinacin da cantidade de cloruros

nun lquido.

cloromicetina s.f. Cloranfenicol.

cloromieloma s.f. Cloroma con afectacin da medula
sea.

cloromielosarcomatose s.f. Cloromieloma.

cloronarcose s.f. Anestesia xeral con cloroformo.
cloropaludismo s.m. Clorose e paludismo crnico.
cloropenia s.f. Deficiencia de cloruros en sangue, hipocloremia.

cloropa s.f. Cloropsia.

cloroprivo-a adx. Debido falta ou perda de cloruros,
desprovisto de cloruros.

cloropsia s.f. Visin verde, estado no que tdolos

obxectos se ven de cor verde, como pode ocorrer na intoxicacin por dixital. Tamn se di cloropa.

cloroquina s.f. Axente antipaldico. sase tamn no

tratamento da amebase heptica e algunhas enfermidades da pel (lupus eritematoso, lique plano).

clororrea s.f. Fluxo vaxinal de cor verde.

clorosalol s.m. Salicilato de clorofenol, antisptico, usado
principalmente en aplicacins externas. Tamn se di
clorsalol.

clorose s.f. Anemia microctica hipocrmica crnica por

deficiencia de ferro, caracterizada por gran diminucin
de hemoglobina, desproporcionada diminucin do
nmero de glbulos vermellos en sangue. Tamn se di
enfermidade verde, cloranemia. // C. aqulica. Anemia
hipocrmica asociada hiposegregacion gstrica.

clorotetraciclina s.f. Tetraciclina.

clorotiacida s.f. Tiacida, diurtico de uso oral que inhibe
a reabsorcin tubulorrenal de sodio usada no tratamento
de edema debido a insuficiencia cardaca conxestiva,
enfermidade heptica, embarazo, tensin premenstrual e
drogas, as como no tratamento da hipertensin arterial
asociada a outras drogas.

clorovinildicloroarsina s.f. Gas de guerra irritante das

mucosas respiratorias. Tamn se di lewisita.

absorbe perfectamente a luz verde. A sa falta produce a

deuteranopa.

clorozono s.m. Axente desinfectante, branqueador, que

cloroleucemia s.f. Leucemia aguda acompaada de

clorpromacina s.f. Fenotiacina.

clorsalol s.m. Clorosalol.
clortalidona s.f. Tiacida.
cloruracin s.f. 1. Proporcin de cloruro sdico nos

cloromas.

cloroleucosarcomatose s.f. Cloroma.

clorolinfosarcoma s.m. Cloroma.
cloroma s.m. Cloroleucemia, cloromieloma, tumor
maligno caracterizado pola formacin de masas
compostas de mieloblastos, de cor verdosa, no peristeo
do cranio, a columna vertebral e as costelas, que afecta a
nenos e adultos novos.

clorometilcloroformato s.m. Gas txico de guerra.

contn hipoclorito sdico.

lquidos orgnicos. 2. Administracin de cloruro sdico

nos estados que o requiren.

cloruremia s.f. Presencia de cloruros no sangue.

cloruria s.f. Eliminacin de cloruros pola urina.
cloruro s.m. Sal metlico de cido clorhdrico.

155

clorurometra s.f. Determinacin dos cloruros nun

lquido. Tamn se di clorimetra.

Clostridium Xnero de bacterias bacilares, grandes (de

0,6-1,2 por 3-7 m), grampositivas, na sa meirande parte
anaerobias estrictas, que se atopan no chan, nos sedimentos de augas e no intestino do home e dalgns
animais. As sas esporas son moi resistentes s axentes
externos, calor, s radiacins e s axentes qumicos.
Algunhas producen exotoxinas moi potentes, e moitas
especies son patxenas para o home e os animais. Son os
axentes causais da gangrena gasosa, do botulismo, de
infeccins anaerobias (postoperatorias e postaborto) e do
ttano.

coana
dos tecidos pola aplicacin dunha corrente a travs dunha
agulla. / C. intravascular diseminada. Sndrome hemorrxica ocasionada polo consumo dos factores da coagulacin en fenmenos trombticos difusos do organismo.
Tamn se di coagulopata por consumo de factores. / C.
sangunea. Proceso que orixina a xelificacin do sangue
pola conversin dunha protena plasmtica soluble, o
fibrinxeno, noutra insoluble, a fibrina, pola accin da
trombina e dos factores plasmticos.

coagulante adx. 1. Coagulativo, que produce coagulacin ou espesa un lquido orgnico. // s.m. 2. Axente que
causa, estimula ou acelera a coagulacin, especialmente
con referencia sangue.

clotrimazol s.m. Axente quimioteraputico usado de

coagular v. 1. Converter un lquido ou unha substancia en

forma tpica para tratar infeccins causadas por fungos e

fermentos.

solucin nun slido ou xel. 2. Callar, pasar do estado

lquido de slido ou xel.

cloxacilina s.f. Penicilina.

clozapina s.f. Dibenzodiacepina, sedante con actividade

coagulase s.f. Enzima que produce a coagulacin.

coagulativo-a adx. Coagulante, asociado coa coagula-

antipsictica.

cm Abreviatura do centmetro.
cm2 Abreviatura do centmetro cadrado.
cm3 Abreviatura do centmetro cbico.
CMV Abreviatura de citomegalovirus.
cnemalxia s.f. Dor ou neuralxia da perna.
cnmico-a adx. Relativo perna ou canela.
cnemio-a adx. Cnmico.
cnemite s.f. Inflamacin da tibia.
cnemodctilo s.m. Msculo extensor da deda gorda do
p.

cnemoscoliose s.f. Curvatura lateral da perna.

Co Smbolo do cobalto.
coA Abreviatura de coenzima A.
coadura s.f. Accin e efecto de pasar un lquido polo
coador, filtracin.

coadxuvante adx. 1. Que contribe accin doutros

axentes. 2. Nas receitas, medicamento ou axente que ten
accin anloga e auxiliar do medicamento principal.

coaglutinina s.f. Substancia que por si soa non aglutina

un antxeno pero contribe sa aglutinacin cando est
recuberto por un anticorpo.

cin ou promotor dun proceso desta natureza.

coagulina s.f. Anticorpo formado no soro sanguneo dun

animal pola inxeccin de varias substancias no corpo
deste e capaz de precipita-la substancia da que parte e
que lle foi inxectada. Precipitina.

cogulo s.m. Masa insoluble, branda, semislida, grupo

ou callo, formada pola coagulacin dun lquido como o
sangue, a linfa, o leite, etc, pero especialmente o
primeiro. // C. ante mortem. O que se atopa na autopsia
e se formou en calquera cavidade cardaca ou nos
grandes vasos antes da morte. / C. da agona. O formado
no corazn durante o acto de morrer. / C. pasivo. O
formado nun saco aneurismtico despois do cesamento
da circulacin travs do aneurisma.

coagulmetro s.m. Aparello para medi-la velocidade da

coagulacin do sangue.

coagulopata s.f. Trastorno da coagulacin sangunea,

estado protrombtico e ditese hemorrxica causada por
trastornos ou carencia dos factores plasmticos que interveen na coagulacin, podendo ser conxnita (hemofilias, enfermidade de Willebrand) ou adquirida (hipoprotrombinemias hepatxenas, iatrxenas, etc). // C. de
consumo. Trastorno adquirido de etioloxa mltiple, no
que se produce diminucin da concentracin sangunea
de plaquetas e esgotamento do fibrinxeno e outros
factores da coagulacin (V e VIII) debido a coagulacin
intravascular diseminada.

coagulable adx. Susceptible de coagulacin.

coagulacin s.f. 1. Cambio de lquido a slido. 2. No

coagulotoma s.f. Electrotoma, escisin diatrmica na

sangue, proceso de formacin dun cogulo. 3. Conversin de calquera lquido nunha masa branda por mor das
modificacins isomricas sen alteracin na cantidade de
auga contida. 4. Transformacin dun sol nun xel, por
exemplo a coagulacin do branco do ovo mediante a
calor. 5. En cirurxa, desorganizacin de tecidos por
medios fsicos con fins teraputicos, como a electrocoagulacin ou a fotocoagulacin. // C. elctrica. Necrose

coaguloviscosmetro s.m. Instrumento para determina-

que as superficies de seccin quedan coaguladas.

-lo tempo de coagulacin e o grao de viscosidade do
sangue.

coalescencia s.f. Fusin ou adherencia de partes ou

superficies en contacto.

coana s.f. Nasofarinxe, abertura posterior das fosas

nasais.

coaptacin

156

coaptacin s.f. Unin ou adaptacin de superficies anormalmente separadas, como os bordos dunha ferida, os
extremos dun so fracturado, etc.

coartacin s.f. Estreiteza ou constriccin. // C. da aorta.

Estenose conxnita do caxato da aorta.

coarticulacin s.f. Sinartrose.

coartotoma s.f. 1. Incisin dunha estreiteza. 2. Uretrotoma interna.

cbado s.m. 1. Articulacin do antebrazo co brazo e as

partes brandas que a rodean. 2. ngulo formado pola
reunin de das partes rectas ou pola inflexin dunha
mesma parte. // C. dos mineiros. Inflamacin da bolsa do
olcrano, producido por apoia-lo peso do corpo sobre os
cbados nos traballos de minera. / C. de tenis. Epicondilite ou epicondilalxia por traumatismos repetidos nos
xogadores de tenis, bursite radioumeral.

cobaia s.f. 1. Mamfero roedor, coellio de Indias (Cavia

cobaya), orixinario do Per que til como animal de
laboratorio. 2. Por extensin, calquera outro animal de
experimentacin.

cobalamina s.f. Composto que contn o ncleo de dimetilbencimidazolilcobamida, comn s membros do grupo
vitamnico B .
12

cobalto s.m. Elemento metlico gris aceirado, compoente da vitamina B . Os seus compostos subministran
12
pigmentos ou colorantes como o azul cobalto. Smbolo
Co. Nmero atmico 27. Peso atmico 58,97. // C.58 e
C.60. Os istopos radioactivos (58C e 60C) emprganse o
primeiro como trazador metablico e o segundo en radioterapia do cancro. / Bomba de c. Aparello de irradiacin
gammaterpica que emprega o Co radioactivo.

cobra s.f. Serpe velenosa.

cobrasmo s.m. Envelenamento pola pezoa da cobra.
cobralisina s.f. Substancia hemoltica derivada do veleno
da serpe cobra.

cobre s.m. Elemento metlico maleable de cor vermella.

Os seus sales son txicos e algns deles empregronse
como astrinxentes. Smbolo Cu. Peso atmico 63,6.
Nmero atmico 29.

cobreado -a adx. Que ten a cor do cobre.

coca s.f. Erythroxylon coca, arbusto da familia das eritroxilceas, indxena da Amrica do Sur. Das sas follas
secas obtense non menos do 0,5% de alcaloides solubles
en ter e a fonte principal de cocana.

cocainismo s.m. Intoxicacin crnica polo abuso da

cocana como estimulante ou narctico.

cocainizacin s.f. Produccin de anestesia local por aplicacin tpica de cocana. // C. espial. Inxeccin de
cocana no espacio subdural medular, que produce a
anestesia dos membros inferiores e do tronco ata o trax,
conservndose a sensibilidade tctil, muscular e trmica.
Tamn se di raquicocainizacin.

cocainomana s.f. Abuso da cocana como estimulante.

Tamn se di cocainismo.

cocainmano -a adx. 1. Pertencente ou relativo cocainomana. 2. Que padece de cocainomana.

cocarboxilase s.f. Pirofosfato de tiamina, coenzima da

carboxilase.

coccialxia s.f. Dor no cccix, coccigodinia.

Coccidioide Xnero de fungos parasitos endomicetos
responsables da coccidiodomicose.

coccidioidomicose s.f. Coccidioidose.

coccidioidose s.f. Micose sistmica benigna, grave ou
mortal, debida a Coccidiodes immitis, de orixe respiratoria. Nas formas benignas de infeccin, as lesins limtanse tracto respiratorio superior e s pulmns, e nos
casos graves disemnase a outros rganos, sos, pel e
tecidos subcutneos, podendo conducir morte. Tamn
se di coccidiomicose.

coccidiomicose s.f. Coccidioidose.

coccidios s.m.pl. Subclase de protozoos da clase Telesporea, parasitos de case tdolos mamferos domsticos e
salvaxes e s veces do home, moi especficos con
respecto seu hspede. Na sa maiora non son patxenos, pero son xneros patxenos para o home son Isospora e Toxoplasma.

coccidiose s.f. Afectacin preferentemente intestinal

causada por parasitos do xnero Isospora, que cursa con
diarrea acuosa, anda que tamn se ten rexistrado coccidiose pulmonar en pacientes con SIDA.

coccigodinia s.f. Dor na rexin do cccix.

coccigotoma s.f. Seccin ou escisin do cccix.
coccin s.f. 1. Accin de cocer. 2. Perodo de maduracin
e declinacin das enfermidades.

cccix s.m. so pequeno na parte terminal da columna

vertebral.

cocceas s.f.pl. Familia de eubacteriais que comprende as

coccixectoma s.f. Escisin cirrxica do cccix.

coccxeo-a adx. 1. Relativo ou pertencente cccix. //

bacterias de formas esfricas: estreptococos, estafilococos, diplococos, micrococos, etc.

cocemento s.m. Lquido que resulta de ferver en auga

cocana s.f. Alcaloide cristalino, benzoilmetilecgonina

C17H21O4N obtido das follas de coca, con moderada actividade vasoconstrictora e potentes efectos psicotrpicos.
Os seus sales emprganse como anestsico local.

s.m. 2. Msculo.
unha ou mis substancias medicinais.

cochinilla s.f. 1. Insecto hemptero do que se extrae unha

materia colorante de cor vermella. 2. Materia colorante, o
carmn.

157

cociente s.m. Nmero de veces que unha cantidade est

contida noutra. // C. calrico. O obtido da divisin da
calor ambiente (en caloras) polo osxeno consumido (en
miligramos) nos procesos metablicos. / C. de albumina. Resultado da divisin da cifra de albumina no
plasma sanguneo pola cantidade de albumina presente
no sangue. / C. de crecemento. Fraccin ou porcentaxe
do total de enerxa alimentaria empregada para o crecemento dun animal novo. / C. de intelixencia. Medida da
intelixencia obtida dividindo a idade mental do suxeito,
apreciada pola escala de Binet-Simon ou outra proba
estandarizada de intelixencia, pola idade real e multiplicando o resultado por 100. Abrviase CI. / C. intelectual.
Cociente de intelixencia. / C. respiratorio (CR). Relacin basal entre o anhdrido carbnico producido polo
metabolismo dos tecidos e o osxeno consumido no
mesmo metabolismo. Para todo o organismo, o seu valor
normal 0,82 en condicins basais; neste caso (estado de
repouso) o CR igual relacin de intercambio respiratorio.

cclea s.f. 1. Parte ou rgano en forma espiral. 2. Cavidade cnica do rochedo do temporal que forma parte do
odo interno, constituda por un conducto en forma helicoidal (caracol) dividido pola lmina espiral en das
ramplas ou escalas, vestibular e timpnica.

coclear adx. Relativo cclea.

coclete s.f. Inflamacin da cclea ou caracol.
coclite s.f. Coclete.
coco s.m. 1. Froito comestible do coco. 2. Cochinilla. //
s.m.pl. 3. Bacterias redondeadas que segundo o seu modo
de agruparse denomnanse: diplococos (en parellas),
estafilococos (en acio), tetrxenos (por grupos de catro),
estreptococos (en cadeas), etc. Tamn se di bacteria
coccea.

cocobacilar adx. Relativo a un cocobacilo.

cocobacilo s.m. Bacilo en forma de coco.
cocoide adx. Semellante a un coco, globuloso.
cocomelasma s.m. Melanodermia granulosa da pel.
cocote s.m. Caluga.
cctel ltico s.m. Combinado de substancias analxsicas e
ansiolticas.

cocto- Prefixo que significa fervido ou modificado pola

calor.

coctolbil adx. Que se altera pola calor da auga en ebulicin.

coctoprecipitina s.f. Precipitina producida pola inxeccin dun antxeno quentado.

coctostbil adx.Que non se altera pola calor da auga en

ebulicin.

coctostable adx. Coctostbil.

codamina s.f. Alcaloide do opio.

cohabitacin

codehidrase s.f. Cofermento da deshidroxenase.

codena s.f. Alcaloide do opio, C18H21NO2 + H2O, metilmorfina, de accin hipntica menor c da morfina, que
non deprime a excitabilidade reflexa nin a peristalse
intestinal e tamn pode producir dependencia fsica e
psquica, pero en menor grao c morfina. // Fosfato de c.
Sal branco, cristalino, analxsico e antitusivo.

codificacin s.f. O primeiro dos tres pasos da memoria,

que incle procesos asociados con recibir ou rexistrar
brevemente estmulos mediante un ou mis sentidos e
con modificar esa informacin. O deterioro ou a perda
desta informacin (un tipo de esquecemento) prodcese
rapidamente se non se activan as fases seguintes de almacenamento e recuperacin.

cdigo s.m. 1. Xogo ou conxunto de regras, principios ou

normas ticas. 2. Sistema de signos que permite formular
e comprender unha mensaxe ou transmitir unha informacin. 3. Situacin de emerxencia que require membros
adestrados do persoal dun hospital ou o sinal para
convocar este equipo. // C. xentico. Conxunto de informacins transmitidas de clula a clula nos xenes.

codn s.m. Triplete, secuencia de tres nucletidos, nunha

cadea de DNA ou RNA, que codifica un aminocido
especfico.

coeficiente s.m. 1. Smbolo ou cifra representativa dun

valor. 2. Expresin da cantidade ou grao de calquera calidade posuda por unha substancia, ou o grao de cambio
fsico ou qumico producido normalmente nesa substancia en condicins dadas. 3. Frmula, cociente ou
factor que relaciona unha cantidade observada nunhas
condicins coa observada en condicins estndar.

coenzima s.m. Substancia que mellora a accin dos

enzimas ou necesaria para que exerzan a sa accin,
substancia dializable que se pode separar da porcin
proteica (apoenzima) do enzima. Varias vitaminas,
tiamina, pirodoxal, nicotinamida, riboflavina, son coenzimas.

cofactor s.m. 1. Coenzima. 2. tomo ou molcula esencial para a accin dunha molcula grande, como por
exemplo hem en hemoglobina ou magnesio na clorofila.

cofemia s.f. Xordeira verbal, logocofose.

cofermento s.m. Antigamente, coenzima.
cofia s.f. Membranas fetais que cobren a cabeza do feto
nacer.

cofocirurxa s.f. 1. Cirurxa audiolxica. 2. Audiocirurxa.

cofose s.f. Xordeira.

cognicin s.f. 1. Calidade de saber que incle percibir,
recoecer, xulgar, sentir, razoar e imaxinar. 2. Todo o
proceso mediante o que se adquiren coecementos.

cohabitacin s.f. 1. Accin de habitar xuntamente con

outra ou outras persoas. 2. Coito.

coherente

coherente adx. Da varola que ten pstulas que establecen contacto, pero non conflen.

cohesin s.f. Forza ou atraccin entre molculas ou masas

que as mantn unidas.

cohorte s.f. Grupo definido de poboacin seguido prospectivamente en estudio epidemiolxico.

coiloniquia s.f. Deformidade das unllas, que presentan

adelgazamento da cara exterior e adoitan ter forma de
culler.

coilorraque s.f. Curvatura lumbar acentuada de concavidade anterior.

coinonifobia s.f. Medo s espacios cheos de xente.

coiro s.m. Pelella dos animais, especialmente despois de
curtida. // C. cabeludo. Pel grosa que cobre o cranio do
home.

coitelada s.f. Ferida producida por un coitelo.

coitelo s.m. Instrumento cortante de diversas formas e
tamaos, de folla unida mango. // C. de amputacin. O
de grandes dimensins, dun s fo, rectilneo e terminado
en punta. / C. de Beer. O de folla triangular, empregado
na extraccin da catarata e para extirpa-lo estafiloma da
crnea. / C. de Farabeuf. Coitelo de folla curta e forte
unida a un mango longo, para a seccin de tendns e ligamentos. / C. de Graefe. Coitelo pequeno delgado que se
emprega na extraccin lineal da catarata. / C. de Groff.
Variedade de electrobistur. / C. de iridotoma ou iridotmico. Coitelo de Beer. Coitelo de Graefe. / C. elctrico. Electrtomo ou bistur elctrico, agulla ou lmina
longa e estreita que serve de electro a unha corrente de
alta frecuencia coa que se seccionan os tecidos. / C.
galvanocustico. O de platino sen fo, que se quenta a
1.500 C polo paso dunha corrente producida por unha
pila elctrica.

coito s.m. Xuntanza carnal do home e a muller, cpula,

cohabitacin.

coitofobia s.f. Temor patolxico coito.

cola s.f. 1. Apndice na parte posterior dos animais. 2.
Extremo dun rgano en oposicin outro (a cabeza). 3.
Pasta forte apegaenta, especie de xelatina. 4. Cotiledns
secos de Cola nitida e outras especies de Cola, que
contn cafena, teobromina, colatina, con accins estimulantes sobre o sistema cardaco e nervioso central. // C.
de cabalo. Terminal da medula espinal. / C. do epiddimo. Porcin en forma de cola na parte inferior do
epiddimo que leva conducto deferente, parte do reservorio de espermatozoides. / C. do Xapn. Xelosa. / C. do
pncreas. Extremo esquerdo do pncreas. / C. dunha
incisin. Principio e fin dunha incisin cirrxica da pel.

colagogo a adx. 1. Que aumenta e estimula a expulsin

da bile intestino por contraccin da vescula biliar.
Tamn se di colecrnico, colecintico. // s.m. 2. Axente
ou droga con esta accin.

158

colagoxia s.f. Sada da bile da vescula s vas biliares

exteriores.

colaluria s.f. Presencia de sales biliares na urina.

colalxia s.f. Colonalxia.
colanerese s.f. Aumento de produccin de cido clico
ou os seus conxugados.

colnico (cido) s.m. C24H40O2, esteroide orixinario dos

cidos biliares e ltimo grao de reduccin destes por

perdas de tdolos hidroxilos alcohlicos.

colanopoiese s.f. Formacin ou sntese polo fgado de

cido clico e dos seus conxugados, ou de sales biliares
naturais.

colantreno s.m. Hidrocarburo policclico, txico e carcinoxnico.

colanxiectasia s.f. Ectasia dos conductos biliares.

colanxiocistostoma s.f. Anastomose cirrxica dos
conductos biliares coa vescula na obstruccin do
conducto heptico.

colanxioenterostoma s.f. Anastomose cirrxica entre

un conducto biliar e o intestino.

colanxiografa s.f. Estudio radiolxico da vescula biliar

e vas biliares coa axuda dun contraste iodado hidrosoluble que despois da sa administracin, intravenosa ou
directa nas vas biliares, se elimina por va heptica. // C.
peroperatoria. Colanxiografa que se realiza por inxeccin directa de contraste nas vas biliares durante o acto
operatorio, para estudio de toda a rbore biliar. / C.
transpapilar. A consistente na cateterizacin da papila
de Vater por medio dun fibroduodenoscopio, travs do
que se inxecta contraste iodado hidrosoluble. / C. transparietoheptica. Colanxiografa que se realiza por
puncin dun canalculo biliar, para estudio das vas
biliares, soamente indicada nas ictericias obstructivas.

colanxiolo s.m. Pequeno conducto biliar, capilar biliar.

colanxioma s.m. Neoplasia orixinada nun conducto
biliar, especialmente intraheptico.

colanxiostoma s.f. Formacin dunha fstula biliar

abocando un conducto biliar pel ou vescula biliar.

colanxiotoma s.f. Incisin dun conducto biliar para a

extraccin de clculos.

colanxite s.f. Inflamacin dos conductos biliares. Tamn

se di anxiocolite.

colapso s.m. 1. Estado de prostracin extrema e depresin

das funcins cardiocirculatorias, similar choque hipovolmico e debido s mesmas causas. 2. Perda do ton das
paredes dunha estructura tubular con supresin da sa
luz. 3. Estado de profunda depresin fsica. 4. Fallo dun
sistema fisiolxico. // C. pulmonar. Atelectasia.

colapsoterapia s.f. Antigamente, tratamento da tuberculose pulmonar mediante a provocacin dun pneumotrax.

159

colar s.m. 1. Erupcin cutnea ou calquera outra lesin

colecistosonografa

colecistendise s.f. Colecistotoma para extraer un clculo

redor do colo. // 2. V. filtrar. // C. ortopdico. Aparello

mecnico en forma de colar destinado a mante-lo colo e
a cabeza nuha posicin determinada ou impedi-los seus
movementos.

colecistenterostoma s.f. Abocamento da vescula biliar

colasco s.m. Perda de bile no interior da cavidade perito-

colecistentoroanastomose s.f. Colecistentorostoma.

colecistentororrafia s.f. Sutura da vescula biliar e do

neal, coleperitoneo.

colateral adx. 1. Situado lado. 2. Secundario ou accesorio. 3. De certas arterias e nervios.

colato s.m. Sal de cido clico.

colaxenase s.f. Enzima que cataliza a hidrlise do colxeno.

colxeno s.m. Elemento proteico constitunte do tecido

conxuntivo, dos sos e cartilaxes, rico en glicina, alanina,
prolina, hidroxiprolina, pobre en xofre e que non pose
triptfano. O colxeno comprende unha familia de molculas xeneticamente distintas, das que se identificaron
seis tipos, cada un con diferentes cadeas polipeptdicas.

colaxenose s.f. Calquera das enfermidades que se carac-

da vescula biliar.
intestino.

intestino delgado.

colecistite s.f. Inflamacin da vescula biliar. // C. aguda.

Inflamacin aguda de orixe infecciosa da vescula biliar
ou polo impacto dun clculo no conducto cstico. / C.
crnica. Inflamacin de orixe mecnica secundaria a
colelitase. / C. enfisematosa. A debida a infeccin por
bacterias productoras de gas. / C. gangrenosa. Colecistite aguda causada por xermes anaerobios.

colecisto s.m. Vescula biliar.

colecistocinina s.f. Colecistoquinina.
colecistocolostoma s.f. Abocamento da vescula biliar
colon.

terizan por dexeneracin fibrinoide do colxeno (lupus

eritematoso, esclerodermia, enfermidade reumatoide).

colecistoduodenostoma s.f. Establecemento dunha

colchicina s.f. Alcaloide empregado no tratamento da

colecistoelectrocoagulectoma s.f. Obliteracin da

gota rica.

colchn s.m. Especie de saco cuadrilongo recheo de

materia elstica esmiuzada, ou peza desa mesma materia
sobre o que se dorme. // C. de aire, de auga, de silicona,
de xel. Saco enchido de distintos materiais, que se
emprega para previ-las lceras por decbito. / C. de
baleiro. Colchn que ten un dispositivo para extrae-lo
aire e adaptalo corpo do paciente politraumatizado para
facilita-lo transporte.

colcrn s.m. Ingrediente de moitas preparacins farmacuticas en pomada, composto basicamente de esperma
de balea.

cole- Prefixo do gr. chol, que denota relacin coa bile.

colecalciferol s.m. Vitamina D de orixe animal que se
atopa na pel e no pelo dos animais expostos luz do sol,
e tamn na manteiga, miolos, aceite de pescados e xema
de ovo.

coleccin s.f. Acumulacin de calquera lquido (pus,

sangue, urina, esxudados, etc.) nunha cavidade.

coleccionismo s.m. Afeccin a reunir e conservar

obxectos. // C. patolxico. Coleccionismo de obxectos
que non teen ningn valor.

colecintico-a adx. Colagogo.

colecistagogo-a adx. 1. Que estimula a evacuacin da
vexiga biliar. 2. Axente ou remedio con esta accin.

colecistalxia s.f. Clico vesicular.

colecistatona s.f. Atona da vescula biliar.
colecistectasia s.f. Distensin da vescula biliar.
colecistectoma s.f. Extirpacin da vescula biliar.

comunicacin entre a vescula biliar e o duodeno.

vescula biliar por electrocoagulacin.

colecistogastrostoma s.f. Abocamento da vescula

biliar parede do estmago.

colecistografa s.f. Estudio radiolxico da vescula biliar

despois da administracin dun contraste iodado por va
oral.

colecistoileostoma s.f. Establecemento dunha comunicacin entre a vescula biliar e o leo.

colecistlito s.m. Clculo da vescula biliar.

colecistolitotripsia s.f. Esmagamento ou trituracin dos
clculos biliares na vescula.

colecistoma s.f. Colecistotoma.

colecistonefrotoma s.f. Procedemento para aboca-la
vescula biliar pelve renal dereita para evita-la sada de
bile intestino, colecistopielostoma.

colecistopata s.f. Calquera enfemidade da vescula

biliar.

colecistopexia s.f. Sutura da vescula biliar parede

abdominal.

colecistoptose s.f. Descenso ou cada da vescula biliar.

colecistoquinina s.f. Hormona segregada pola mucosa
intestinal, que activa a mobilidade da vescula biliar.

colecistorrafia s.f. Sutura da vescula biliar.

colecistose s.f. Calquera enfermidade dexenerativa ou
inflamatoria crnica da vescula biliar.

colecistosonografa s.f. Exame ultrasnico da vescula

biliar, ecografa biliar.

colecistostoma

colecistostoma s.f. Abocamento permanente da vescula

biliar a travs da parede abdominal exterior.

colecistotoma s.f. Incisin cirrxica da vescula biliar.

colecistoxexunostoma s.f. Establecemento cirrxico
dunha comunicacin entre a vescula biliar e o xexuno.

colecrnico -a adx. Colagogo.

colecromerese s.f. Eliminacin de pigmentos biliares.
colecromo s.m. Pigmento biliar.
colecromopoese s.f. Sntese heptica de pigmentos
biliares.

colectoma s.f. Extirpacin dunha parte ou todo o colon.

coledocectoma s.f. Extirpacin dunha porcin do
conducto coldoco.

coledociano-a adx. Relativo coldoco.

coledociartia s.f. Estenose da vescula biliar.
coledocite s.f. Inflamacin do conducto biliar comn ou
coldoco.

coldoco s.m. Conducto biliar que verte a bile no

duodeno.

coledocoduodenostoma s.f. Abocamento entre o coldoco e o duodeno.

coledocoenterostoma s.f. Anastomose entre o coldoco e o intestino.

coledocografa s.f. Radiografa do conducto coldoco.

coledocohepatostoma s.f. Anastomose cirrxica do
coldoco e conducto heptico.

coledocolitase s.f. Presencia de clculos no coldoco.

coledocolitotoma s.f. Incisin do conducto coldoco
para a extraccin dun clculo.

coledocolitotricia s.f. Esmagamento e trituracin dun

clculo biliar dentro do conducto coldoco.

coledocolitotripsia s.f. Coledocolitotricia.

coledocoplastia s.f. Reparacin cirrxica do conducto
coldoco.

coledocorrafia s.f. Sutura dunha incisin no coldoco.

coledocostoma s.f. Abocamento do coldoco pel.
coledocotoma s.f. Incisin do coldoco.
coleglobina s.f. Hemoglobina dos pigmentos biliares,
biliverdinglobina, hemoglobina verde, verdoglobina,
composto pigmentado de globina e ferroporfirina, cun
anel aberto formado por segmentacin da ponte a-meteno
por a-metil osixenase, primeiro intermediario na degradacin de hemoglobina que logo se degrada sucesivamente a verdohemocromo, biliverdina e bilirrubina.

colehematina s.f. Bilipurpurina ou filoeritrina, pigmento

vermello da bile dos animais herbvoros, producto de
oxidacin da hematina.

160

colehemotrax s.m. Coleccin de bile e sangue na

pleura.

coleico-a adx. Relativo bile ou derivado dela, clico.

colelitase s.f. Formacin ou presencia de clculos
biliares.

collito s.m. Clculo biliar.

colelitoma s.f. Extraccin dun clculo biliar por medio
dunha incisin.

colelitotricia s.f. Trituracin ou esmagamento dos

clculos biliares.

colelitotripsia s.f. Colelitotricia.

colemese s.f. Vmito con contido biliar.
colemia s.f. Presencia de bile ou de sales biliares no
sangue. // C. simple familiar. Forma conxnita de ictericia hemoltica.
colemimetra s.f. Determinacin da cantidade de
pigmento biliar contido no soro sanguneo.

coleo- Prefixo que significa vaa e, especialmente, a

vaxina.

coleocele s.f. Colpocele, herniacin da vaxina.

coleocistite s.f. Inflamacin da vaxina e a vexiga.
coleoptose s.f. Prolapso da vaxina.
coleospastia s.f. Espamo da parede vaxinal. Tamn se di
vaxinismo.
coleostenose s.f. Estreiteza da vaxina.
coleotoma s.f. 1. Pericardiotoma. 2. Vaxinotoma,
colpotoma.

colepata s.f. 1. Calquera enfermidade das vas biliares. 2.

Contraccin irregular dos conductos biliares, colepata
espstica.

coleperitoneo s.m. Coleccin de bile no peritoneo que

pode provocar peritonite biliar.

colepoese s.f. Segregacin ou formacin da bile.

clera s.m. 1. Antigamente, enfermidade aguda grave que
tivese por sntomas principais os vmitos repetidos, as
deposicins acuosas frecuentes e a deshidratacin. 2.
Actualmente, enfermidade infecciosa epidmica aguda
humana causada polo Vibrio cholerae. O xerme xera
unha toxina que altera a permeabilidade da mucosa do
tracto intestinal, causando importante diarrea acuosa,
grave perda de lquido e electrlitos, e choque.

colerese s.f. Segregacin e excrecin de bile polo fgado,

diferente da sa expulsin pola vescula biliar ou colagoxia.

colrico-a adx. Bilioso.

coleriforme adx. Semellante clera.
colerinas s.f.pl. Formas leves de diarrea profusa e
vmitos que acompaan o clera epidmico.

161

colerxeno-a adx. Que produce o clera.

colerofobia s.f. Temor patolxico clera.
colerraxia s.f. Sada accidental de bile por laceracin
heptica.

colerrea s.f. Segregacin ou excrecin profusa de bile.

colescopia s.f. Exame do sistema ou funcin biliar.
colestano s.m. Hidrocarburo nai do colesterol.
colestanol s.m. Derivado do colesterol que se atopa nas
feces humanas.

colestase s.f. Detencin do fluxo de bile, debida a

obstruccin dos conductos biliares.

colestsico-a adx. Que tende a diminur ou dete-lo fluxo

de bile. Tamn se di colesttico.
colesteatoma s.m. Tumor benigno formado por clulas
epiteliais escamadas e colesterol que se desenvolve no
odo medio como consecuencia da otite media crnica
con metaplasia escamosa ou extensin de epitelio escamoso cara a dentro para tapizar unha cavidade qustica en
expansin.

colesteatose s.f. Dexeneracin adiposa do fgado con

acumulacin de steres do colesterol.

colesterase s.f. Fermento que cataliza o desdobramento

do colesterol.

colesterina s.f. Colesterol.

colesterinemia s.f. Presencia de colesterina ou colesterol
no sangue. Tamn se di colesteremia, colesterolemia.
colesterinose s.f. Colesterose.
colesterinuria s.f. Presencia de colesterina ou colesterol
na urina.

colesteroderma s.f. Xantoderma.

colesterol s.m. (C27H46O), esteroide mis abundante nos

tecidos animais, especialmente na bile, que se atopa no

plasma sanguneo esterificado con cidos graxos e unido
a protenas, desempeando un papel importante na patoxenia da formacin de ateromas nas arterias. Na pel o
precursor do deshidrocolesterol, precursor sa vez da
vitamina D.

colesterolemia s.f. Taxa de colesterol no sangue.

colesteroluria s.f. Colesterinuria.
colesterose s.f. 1. Colesterinose, estado debido a unha
alteracin do metabolismo dos lpidos caracterizada por
depsito de colesterol en cantidades anormais nos
tecidos. 2. Presencia de cristais de colesterol na cmara
anterior do ollo.

colestiramina s.f. Resina intercambiadora de ins que se

administra por va oral no tratamento das hipercolesterolemias.

coleterapia s.f. Tratamento de certas enfermidades pola

administracin de bile.

colculo

coletrax s.m. Coleccin de bile no espacio pleural.

colexnico -a adx. Productor de bile.
colgallo s.m. 1. Masa de tecidos que quedan colgados
porque non se separaron completamente do corpo,
colgallo accidental. 2. En cirurxa esttica e plstica,
porcin de tecido disposto para ser trasplantado, unida
resto dos tecidos e vascularizada a travs dunha base
estreita, colgallo pediculado.

colibacilar adx. Relativo colibacilo.

colibacilemia s.f. Presencia do colibacilo no sangue.
colibacilo s.m. Bacilo do colon ou Escherichia Coli.
colibacilose s.f. Enfermidade diarreica causada por
Escherichia coli.

colibaciluria s.f. Presencia de Escherichia coli na urina.

clica s.f. Unha das arterias abdominais.
clico -a adx. 1. Coleico, relacionado coa bile. 2. Relativo
colon. // s.m. 3. Dor aguda espasmdica, caracterstica
das vsceras abdominais e os seus conductos: vas
biliares, vas urinarias, tracto dixestivo, tero. // C.
cprico. Clico entre os traballadores do cobre. / C. de
chumbo ou dos pintores. Clico intestinal debido intoxicacin por chumbo, caracterizado por dor aguda,
retraemento, contractura do ventre e vmitos pertinaces.
/ C. do lactante. Paroxismo doloroso con choro e irritabilidade en nenos pequenos, debido a diferentes causas,
coma tragar aire, trastorno emocional ou sobrealimentacin. / C. meconial. Clico do neonato que se atribe a
ter inxerido meconio. / C. menstrual. Dor abdominal
intensa no perodo menstrual ou en casos de amenorrea. /
C. miserere. Obstruccin intestinal. / C. nefrtico.
Clico renal debido a litase. / C. salival. Ataques peridicos de dor na rexin dunha glndula ou conducto
salival, acompaados de inflamacin aguda da glndula e
producidos con ocasin de litase salival. / C. saturnino.
Clico de chumbo. / C. uterino. Cambra dolorosa do
msculo uterino que aparece s veces durante o perodo
menstrual ou asociado con enfermidade uterina.

colicodinia s.f. Dor no colon.

colicoplexa s.f. 1. Parlise do colon ou intestinal. 2.
Clico saturnino e parlise debidos a envelenamento por
chumbo.

colicuacin s.f. 1. Necrose ou dexeneracin licuefacta. 2.

Abundancia de excrecins.

coliculectoma s.f. Extirpacin cirrxica do colculo

seminal.

coliculite s.f. Inflamacin da uretra redor do colculo

seminal. Tamn se di verumontanite.
colculo s.m. Eminencia ou pequena elevacin sobre as
partes que a rodean. // C. caudal ou inferior. Cada unha
das eminencias situadas na rexin posterosuperior dos
pednculos cerebrais, por detrs da epfise, relacionados
coas vas pticas reflexas. / C. cranial ou superior. Cada
unha das das eminencias na rexin posterosuperior dos

coliflor
pednculos cerebrais, relacionados coas vas auditivas
reflexas. / C. seminal. Prominencia na porcin prosttica
da uretra, na que se abren o utrculo prosttico e os dous
conductos exaculadores. Tamn se di verumontanum,
caput gallinaginis, colculo seminal.

coliflor s.f. Papiloma venreo que, polo seu agrupamento,

parecido a esta hortaliza.

coliforme adx. Semellante Escherichia coli.

coli-grupo s.m. Grupo de bacterias aerobias, gramnegativas, que comprende membros dos xneros Escherichia
e Aerobacter.

colilisina s.f. Lisina da Escherichia coli.

colimacin s.f. 1. Accin e efecto de colimar. 2. Aliacin das diversas partes dun sistema ptico. 3. Procedemento que permite dirixi-la mirada cara a un lugar determinado por medio dun dispositivo especial, colimador,
existente nos aparellos pticos. 4. En radioloxa, proceso
de restrinxir e limita-lo feixe de raios X e a sa direccin
cara a unha rexin determinada. 5. En medicina nuclear,
o proceso de restrinxi-la deteccin de radiacins emitidas
por unha rea de interese determinada.

colimador s.m. Aparello dun coeficiente de absorcin

elevado usado en colimacin.

colimar v. En fsica, obter un feixe de raios paralelos a

partir dun foco luminoso.

colimetra s.f. Determinacin da cantidade de bacterias

coli que conteen as augas, ndice da sa calidade e potabilidade.

colimicina s.f. Polimixina, colistina.

colina s.f. Composto hidrosoluble amplamente distribudo

162

colistina s.f. Colimicina, mestura de antibiticos polipeptdicos cclicos dunha cepa de Bacillus polymyxa, separable en polimixinas.

colite s.f. Inflamacin do colon. / / C. ulcerosa. Ulceracin crnica do colon, con exacerbacins episdicas que
lle afecta de forma constante recto e pode estenderse
longo de todo o intestino. Pode presentar sangrado e
causa anemia, hipoproteinemia e desequilibrio hidroelectroltico, e algunhas veces complcase con perforacin ou
carcinoma do colon.

colitiflite s.f. Inflamacin do cego e do colon ascendente.

colitifo s.m. Tifoide no que existe unha ulceracin folicular do colon que se estende intestino delgado.

coliria s.f. Eliminacin de Escherichia coli na urina,

colibaciluria.

colo- 1. Prefixo que indica relacin coa bile. 2. Prefixo

referente colon

colo s.m. 1. Parte do corpo entre a cabeza e o trax. 2.

Calquera parte estreita dunha estructura despois dunha
porcin ensanchada. // C. anatmico. Suco na cabeza do
mero e o fmur inmediatamente debaixo da superficie
articular. / C. cirrxico. Constriccin do mero e o fmur
debaixo dos trocnteres. / C. da costela. Porcin aplanada da costela entre a cabeza e a tuberosidade. / C. da
escpula. Porcin estreita que marca a separacin entre a
apfise coracoide e o corpo do so. / C. da vexiga.
Prolongacin da rexin anteroinferior da vexiga en forma
de cono truncado, que se contina coa uretra. / C. do
dente. Porcin mis estreita do dente entre a coroa e a
raz. / C. do saco herniario. Porcin da hernia comprendida entre o orificio do saco e a parte en que este comeza
a dilatarse. / C. palmeado. Colo ensanchado por unhas
aletas laterais. / C. proconsular. O avultamento por
infarto ganglionar. / C. uterino ou do tero. Porcin
inferior e estreita do tero, comprendida entre o orificio
e o corpo.

nos tecidos animais e vexetais que forma parte do

complexo vitamnico B. Como a acetilcolina esencial
para a transmisin sinptica. Nos animais de laboratorio,
a falla deste factor causa fgado graxo ou cirrose heptica. En medicina sanse varios sales de colina. //
Cloruro de c. Axente lipotrpico. / Salicilato de c. Sal
de colina do cido saliclico, analxsico e antipirtico
pola sa condicin de salicilato.

coloboma s.m. Defecto conxnito nalgunha parte do ollo,

colinrxico-a adx. Das terminacins nerviosas parasim-

colocentese s.f. Puncin do colon para alivia-la sa

pticas que empregan acetilcolina como neurotransmisor.

colinesterase s.f. Membro dun grupo de enzimas que

hidrolizan a acetilcolina e os steres da colina.

colipiria s.f. Infeccin urinaria por E. coli con presencia

de bacterias e pus na urina.

colirio s.m. Orixinariamente, calquera preparacin para os

ollos. Actualmente, medicamento composto dunha ou
mis substancias disoltas ou diludas nun vehculo
acuoso de aplicacin tpica nas enfermidades dos ollos.

colisin s.f. Complicacin no parto de xemelgos cando

entran simultaneamente no estreito superior.

especialmente no iris. // C. do iris. Iridectoma, fisura

conxnita do iris asociada a fisura da coroide. / C. lobar.
Fisura do lobo da orella. / C. palpebral. Fisura vertical
conxnita no bordo das plpebras, esquizoblefaria.
distensin.

coloclise s.f. Irrigacin do colon.

coloclico-a adx. Relativo a das porcins do colon.
colocolostoma s.f. Establecemento dunha comunicacin
entre das porcins do colon.

colodin s.m. Lquido preparado disolver piroxilina en

ter e alcohol, coa consistencia dun xarope que, estendido nunha superficie, evaprase e forma unha pelcula
brillante elstica. Emprgase como protector nas feridas,
queimaduras, lceras, etc., e como vehculo para a aplicacin local de substancias medicinais. // C. con cido

163

colorrafia

saliclico. Axente queratoltico usado no tratamento de

calosidades e durezas.

ou zona determinados, s veces para o seu mellor

coidado.

colodispepsia s.f. Trastorno da dixestin por unha afec-

colnico-a adx. Relativo colon, clico.

colonizacin s.f. 1. Nidificacin. 2. Formacin de grupos

cin do colon.

coloenterite s.f. Enterocolite.

colohepatopexia s.f. Fixacin do colon fgado
mediante suturas.

coloide s.m. 1. Agregados de tomos ou molculas finamente divididos dispersados nun medio gasoso, lquido
ou slido, resistentes sedimentacin, difusin e filtracin, no que se diferencian dos precipitados. As partculas constitutivas deste estado non obedecen as leis de
gravidade e non atravesan as membranas animais ou
vexetais. O coloide predominantemente lquido chmase
tamn sol, e o de consistencia slida ou semislida denomnase xel. 2. Substancia que se atopa nas clulas e
tecidos en estado de dexeneracin coloidal. 3. A segregacin almacenada dentro dos folculos da glndula tiroide.
// adx. 4. Glutinoso, semellante liga ou cola.

coloidoclase s.f. Antigamente, coloidoclasia.

coloidoclasia s.f. Antigamente, rotura do equilibrio fsico
dos coloides orgnicos, choque coloidosttico.

coloidoma s.m. Tumor caracterizado pola presencia de

substancia coloide.

coloidopexia s.f. Fixacin dos coloides polos tecidos

orgnicos.

coloidoterapia s.f. Antigo tratamento das infeccins

pola inxeccin de metais en estado coloidal, produccin
do choque coloidoclstico con fins teraputicos.

collise s.f. Liberacin cirrxica das adherencias do

colon.

coloma s.m. Cancro coloide, carcinoma dexenerado con

aspecto de xelatina ou cola.

colon s.m. Porcin do intestino groso que se estende desde

o cego recto, no que se distinguen as porcins ascendente, transverso, descendente, e sigmoide, segundo a
sa disposicin anatmica. // C. irritable. Sndrome
caracterizada por dor abdominal de tipo clico e diarrea
en relacin con hiperperistaltismo.

colonalxia s.f. Dor no colon, colalxia.

colonectasia s.f. Dilatacin do colon. Temn se di megacolon.

colonectoma s.f. Extirpacin dunha porcin do colon.

colonia s.f. 1. Conxunto de clulas individuais ou organismos dunha mesma especie, que no seu ciclo evolutivo
forman agrupacins. 2. Grupo de clulas que se fan
crecer no laboratorio sobre unha superficie nutriente
slida, xurdindo cada unha da multiplicacin dunha
clula individual (colonia bacteriana, colonia de fungos).
3. Conxunto de individuos que polas sas caractersticas
fsicas, psquicas ou sociais se renen e viven nun lugar

compactos de poboacin do mesmo tipo de microorganismos, como as colonias que se desenvolven cando unha
clula bacteriana comeza a reproducirse. 3. Coidado de
persoas en grupos comunitarios.

colonmetro s.m. Aparello para conta-las colonias de

bacterias que se fan crecer sobre unha superficie plana.

colopata s.f. Afeccin do colon.

colopexia s.f. Enteropexia do colon.
colopexostoma s.f. Fixacin do colon e establecemento
dunha abertura parede abdominal

colopexotoma s.f. Fixacin e incisin do colon.

coloplicacin s.f. Operacin de diminu-la luz dun colon
dilatado pola formacin de pregamentos na sa parede.

coloproctite s.f. Inflamacin do colon e o recto.

coloptose s.f. Descenso ou cada do colon da sa posicin
anatmica, enteroptose.

colopuntura s.f. Colocentese.

coloracin s.f. 1. Efecto da tinguidura da pel, a urina, os
tecidos, por pigmentos como a bilirrubina, (c. ictrica),
por deficit da osixenacin do sangue (c. ciantica), por
estimulacin da melanoxnese (c. bronceada), etc. 2.
Procedemento polo que se utilizan colorantes ou unha
combinacin de colorantes e reactivos na tinguidura artificial das estructuras hsticas ou microorganismos, para
facilita-lo seu estudio microscpico. 3. En odontoloxa,
modificacin da cor dos dentes ou da base dunha dentadura artificial. // C. de Papanicolaou. Coloracin multicromtica usada principalmente en mostras citolxicas
exfoliadas e baseada en hematoxilina acuosa con mltiples colorantes de contraste en alcohol etlico 95%, moi
usada nos frotis xinecolxicos na deteccin de cancro. /
C. selectiva. Emprego dun colorante que ten afinidade
especial para determinados elementos ou estructuras. / C.
vital. 1. Coloracin de tecidos frescos ou vivos, especialmente a coloracin do sangue recentemente sado dun
vaso, antes de que as clulas sexan alteradas pola calor ou
o alcohol. 2. Coloracin dun tecido mediante a introduccin no organismo dunha materia colorante que posa
afinidade electiva por aquel tecido.

colorante s.m. e adx. Que d cor.

colorimetra s.f. Procedemento de anlise qumica cuantitativa, baseado na comparacin da cor cun estndar,
utilizando un colormetro e cuantificando o grao de
absorcin da luz.

colormetro s.m. Escala de varios tons de cor usada para

determina-la intensidade de cor dun lquido.Tamn se di
crommetro, cromatmetro.

colorrafia s.f. Sutura de colon.

colorrea

colorrea s.f. Colite mucosa.

colorrectite s.f. Inflamacin simultnea do colon e do
recto.

colorrectostoma s.f. Formacin cirrxica dunha nova

comunicacin entre o colon e o recto.

colosigmoidostoma s.f. Enteroanastomosse entre unha

porcin de colon e a asa sigmoide ou S ilaca.

colostoma s.f. Formacin cirrxica dunha comunicacin

permanente entre o colon e o exterior a travs da parede
abdominal, ano artificial. Tamn se di coloproccia.

colosucorrea s.f. Hipersecrecin da mucosa do intestino

groso.

colotoma s.f. Laparocolotoma, incisin do colon.

colotrax s.m. Bile na cavidade torcica.
colp-, colpo- Prefixos do gr. klpos, seo, referido
vaxina.

colpalxia s.f. Dor na vaxina.

colpaporrexe s.f. Rotura da unin do tero coa vaxina.
colpatresia s.f. Atresia ou oclusin da vaxina.
colpectasia s.f. Distensin ou dilatacin da vaxina.
colpectoma s.f. Escisin da vaxina.
colpeurise s.f. Dilatacin cirrxica da vaxina.
colpite s.f. Inflamacin da vaxina, vaxinite. // C. mictica. Candidiase vaxinal. / C. senil. Vaxinite debida a
atrofia da mucosa nas ancis.

colpocele s.f. Hernia do recto ou a vexiga que se proxecta

na vaxina. Tamn se di coleocele, vaxinocele.

colpoceliotoma s.f. Celiototoma vaxinal.

colpocistite s.f. Inflamacin da vaxina e a vexiga.
colpocistocele s.f. Hernia da vexiga na vaxina, con
prolapso da parede anterior desta ltima.

colpocistoplastia s.f. Operacin plstica para a restauracin da parede vesicovaxinal.

colpocistotoma s.f. Cistotoma vaxinal, talla vesicovaxinal.

colpocistoureterotoma s.f. Incisin dos urteres a

travs das paredes da vaxina e da vexiga.

colpocleise s.f. Oclusin cirrxica da luz vaxinal.

colpodesmorrafia s.f. Sutura dos msculos estriados
que forman o esfnter da vaxina.

colpodinia s.f. Colpalxia.

colpoepisiorrafia s.f. Colpocleise.
colpohiperplasia s.f. Engrosamento da mucosa vaxinal.
colpohisterectoma s.f. Extirpacin do tero por va
vaxinal.

colpohisteropexia s.f. Fixacin do tero por va vaxinal.

164

colpohisterotoma s.f. Incisin do tero por va vaxinal.

colpolaparotoma s.f. Laparotoma por va vaxinal.
colpomicose s.f. Infeccin vaxinal debida a fungos,
colpite mictica.

colpomiomectoma s.f. Miomectoma practicada pola

va vaxinal.

colpomiomotoma s.f. Colpomiomectoma.

colpomiotoma s.f. Colpomiomectoma.
colpopata s.f. Calquera afeccin vaxinal.
colpoperineoplastia s.f. Cirurxa plstica da vaxina e do
perineo, especialmente a operacin que ten por obxecto
estreita-la vaxina e aumenta-la resistencia do perineo
para remedia-lo prolapso vaxinal e uterino. Tamn se di
vaxinoperitoneoplastia.

colpoperineorrafia s.f. Sutura dunha esgazadura vaxinoperineal.

colpopexia s.f. Fixacin cirrxica da vaxina parede

abdominal.

colpoplastia s.f. 1. Reparacin cirrxica da vaxina. 2.

Creacin dunha vaxina artificial na ausencia deste
conducto.

colpoproctotoma s.f. Incisin do tabique rectovaxinal.

colpoptose s.f. Prolapso da vaxina.
colporrafia s.f. Sutura da vaxina, para reparar unha
rotura ou para estreita-lo conducto e remedia-lo prolapso
uterino.

colporraxia s.f. Hemorraxia vaxinal.

colporrea s.f. Fluxo vaxinal.
colporrexe s.f. Esgazadura da vaxina.
colposcopia s.f. Exame da vaxina e o colo uterino.
colposcopio s.m. Espculo vaxinal.
colpospasmo s.m. Contraccin espasmdica da vaxina.
colpstato s.m. Aparello usado para sostemento dunha
vaxina prolapsada ou como contencin dalgunha cousa
na vaxina, por exemplo un aplicador de istopos radioactivos.

colpostenose s.f. Estreiteza da vaxina.

colpostenotoma s.f. Incisin da vaxina para reparar
unha colpostenose.

colpostrictura s.f. Estreitamento cirrxico da vaxina,

colpodesmorrafia.

colpotermo s.m. Aparello elctrico para aplicacins de

calor na vaxina.

colpotoma s.f. Incisin cirrxica da vaxina. // C. anterior. Incisin do fondo de saco vaxinal anterior separando a vaxina da cara anterior do colo. / C. posterior.
Incisin do fondo de saco vaxinal posterior.

165

colpoureterotoma s.f. Incisin do urter a travs da

vaxina.

colpoxerose s.f. Secura anormal da mucosa vaxinal.

colquicina s.f. Un dos principios activos do clquico,
glicsido cristalizado velenoso, soluble en alcohol.

columbio s.m. Niobio.

columna s.f. Parte cilndrica en forma de piar, de funil ou
feixe. // C. da vaxina. Eminencias lonxitudinais longo
das paredes da vaxina na sa superficie interna. / C. de
Bertin. Prolongacins da substancia cortical do ril entre
das pirmides de Malpighi. / C. de Morgagni. Repregadura da mucosa na terminacin anal do recto. / C. de
Sertoli. Clula alongada sustentacular na capa parietal
dos tubos seminferos, que mantn unidas as clulas
espermatxenas. / C. vertebral. Raque, conxunto seo
formado polas vrtebras cervicais, torcicas, lumbares,
sacro e cccix.

coluria s.f. Eliminacin de bile ou pigmentos biliares pola

urina. Biliria.

colutorio s.m. Lquido medicamentoso para enxauga-la

boca e trata-las enfermidades das sas mucosas.

coma s.m. Estado de inconsciencia profunda da que non

posible saca-lo paciente, que pode deberse accin
dunha substancia txica inxerida ou formada no organismo, a traumatismo ou a enfermidade. // C. acidtico.
O secundario a un trastorno metablico. / C. alcohlico.
O provocado pola intoxicacin etlica. / C. carcinomatoso. Estado comatoso na fase terminal da caquexia
cancerosa. / C. diabtico. O que se desenvolve en casos
graves de diabete mellitus mal tratados, debido menor
metabolismo oxidativo do sistema nervioso central, que
sa vez resulta de cetoacidose grave, e posiblemente da
accin dos corpos cetnicos sobre os tecidos, e de alteracins do equilibrio hidroelectroltico, resultando mortal
se non se trata. / C. heptico. Coma da cirrose e a hepatite avanzada, o envelenamento ou calquera enfermidade
grave do fgado, que pode estar precedido por confusin
mental, delirio e tremor nas extremidades superiores,
podendo haber ou non ictericia e trastornos do metabolismo do amonaco, do nitrxeno e dos aminocidos.
Correspndese coa encefalopata heptica. / C. hiperosmolar. O producido por hiperosmolaridade plasmtica
que aparece en estados de deshidratacin e na diabete. /
C. hipofisario. Estado que aparece a consecuencia da
destruccin da hipfise como na hemorraxia do parto
(enfermidade de Sheehan). / C. hipoglicmico. O que
acompaa os descensos bruscos da glicemia. / C. irreversible. Supresin total e irreversible da actividade
cerebral. Coma sobrepasado. / C. mixedematoso. O que
aparece na hipofuncin tiroide. / C. sobrepasado. Coma
irreversible. / C. txico. O debido a barbitricos, tranquilizantes, etc. / C. urmico. Estado de letarxia debido
uremia. / C. vxil. Estado de semiconsciencia.

comatoso-a adx. Do que est en coma, en estado de

coma.

compatible

combustin s.f. Oxidacin rpida de calquera substancia

acompaada da produccin de calor e luz.

comechn s.f. 1. Sensacin irritante da pel que provoca

desexos de rascarse. 2. Sarna. 3. Prurito.

comedn s.m. Lesin primaria da acne comn, formada

polo folculo piloso cheo de queratina, escamas e sebo,
que se ve principalmente no nariz, nas meixelas e na
fronte. // C. do padal duro dos neonatos. Perlas de
Epstein ou ndulos de Bohn.

comensalismo s.m. Relacin simbitica na que unha

especie vive a expensas doutra sen danala.

comer v. 1. Inxerir alimento slido. 2. Mastigar e tragar

calquera substancia coma se fose alimento. 3. Corroer.

comida s.f. 1. Alimento consumido a intervalos regulares

ou con horarios especficos. 2. Alimento slido, nutriente
que se inxire para proporcionarlle organismo os
elementos necesarios. 3. Accin de comer. // C. de
Boyden. Comida que serve para determina-lo tempo de
evacuacin da vescula biliar, composta de tres ou catro
xemas de ovo mesturadas en leite con azucre e vio. / C.
de proba. Comida de composicin determinada para
explora-las funcins dixestivas, un tipo a comida de
Boyden.

comisura s.f. 1. ngulo ou punto de xuncin das plpebras, dos labios ou de calquera abertura ou fendedura. 2.
Feixe de fibras nerviosas que pasa dun lado a outro no
encfalo ou na medula espial. 3. Sutura cranial. // C.
labial. ngulo da boca. / C. labial pudenda. Unin dos
beizos menores ou ninfas. / C. palpebral. ngulo ou
canto interno ou externo das plpebras.

comisurotoma s.f. 1. Divisin cirrxica de calquera

comisura, banda fibrosa ou anel. 2. Mielotoma da lia
media. // C. mitral. Apertura do orificio da vlvula mitral
estreitado para alivia-la estenose mitral.

compacto-a adx. Denso, aplicado tecido seo, en

oposicin esponxoso.

comps s.m. Instrumento usado para medir dimetros e

contornos, do cranio, da pelve.

compatibilidade s.f. Condicin de compatible.

compatibilizacin s.f. Proceso de formar un grupo de
estudio e un grupo comparativo para un estudio epidemiolxico, comparables con respecto a factores estraos
ou que poidan causar confusins, como idade, sexo,
educacin.

compatible adx. 1. Dos elementos dunha frmula farmacutica debidamente constituda que son capaces de
mesturarse sen sufrir cambios qumicos destructivos nin
mostrar antagonismo. 2. Capaz de existir xunto con outra
entidade biolxica sen anulacin nin efectos deletreos
na sa funcin, como o sangue, tecidos e rganos que non
causan reaccin en transfusins nin rexeitamento en
transplantes. 3. Satisfactorio no matrimonio ou na actividade sexual.

compensacin

compensacin s.f. 1. Proceso no que unha tendencia

cambio nunha direccin dada contrarrestada por outro
cambio oposto, sen que sexa visible a modificacin
orixinal. 2. Mecanismo inconsciente co que o individuo
trata de suplir deficiencias reais ou imaxinarias. // C.
cardaca. Estado de hipertrofia do corazn suficiente
para contrarrestar un defecto mecnico valvular.

complementado-a adx. Unido co complemento para

que sexa activo.

complemento s.m. Substancia termolbil, normalmente

presente no soro, responsable da inmunidade humoral,
que destre certas bacterias e outras clulas sensibilizadas por un anticorpo especfico. un complexo de
protenas sricas que exercen a sa actividade a travs de
interaccins enzimticas. Abrangue 11 protenas distintas
ou 9 compoentes funcionais que se indican de C1 a C9,
e que reaccionan nunha secuencia definida desencadeada
polo complexo antxeno-anticorpo. O sistema complemento activado por IgG e IgM, polo veleno de cobra e
outros factores. Entre as sas funcins son caractersticas
a hemlise e a bacterilise en presencia de anticorpos
especficos, e importante o seu papel en moitas outras
reaccins biolxicas: fagocitose, opsonizacin, quimiotaxe, citlise inmune, etc. Cocense cadros patolxicos
consecutivos dficit hereditario dalgn dos compoentes.

complementfilo-a adx. Que pose afinidade por un

complemento, aplicado elemento do amboceptor que
se fixa o complemento.

complementoide s.m. Complemento que perdeu a sa

actividade por destruccin do grupo cimotxico, pero
capaz de unirse co amboceptor e de producir un anticomplemento cando se inxecta.

complexin s.f. 1. Constitucin do corpo. 2. Cor e

aspecto da cara.

complexo -a adx. 1. Complicado. // s.m. 2. Conxunto de

sntomas, sndrome. 3. En dermatoloxa, asociacin de
varias afeccins reunidas nun mesmo sector cutneo ou
mucoso. 4. En psiquiatra e psicanlise, conxunto organizado de sentimentos, pensamentos, percepcins e
recordos con forte carga afectiva que poden ser en parte
inconscientes e influr en actitudes ou conductas do
suxeito. 5. No trazado electrocardiogrfico, a parte que
representa a sstole dunha aurcula ou dun ventrculo. 6.
En qumica, combinacin estable de dous ou mis
compostos nunha molcula mis grande sen unin covalente. 7. Grupo de estructuras individuais que teen relacin anatmica, embriolxica ou funcional. // C. auricular. Onda P do electrocardiograma. / C. de Can.
Sentimento de rivalidade e hostilidade entre irmns. / C.
de Edipo. Conxunto de ideas asociadas, instintos e
temores observados nos nenos de sexo masculino de 3 a
6 anos que fan que o interese sexual se dirixa cara sa
nai e se acompae de sentimentos agresivos cara pai. /
C. inmunolxico. Antxeno combinado co seu anticorpo
especfico que tamn pode fixarse o complemento, e

166
que pode precipitar ou permanecer en solucin. / C.
Kuss. Imaxe radiolxica tpica da primoinfeccin tuberculosa con imaxe xusta e parahiliar do chancro de inoculacin e imaxes hiliares anormais (adenopatas hiliares). /
C. primario de Ranke. Complexo gangliopulmonar na
tuberculose. / C. QRS. Principal onda do electrocardiograma que corresponde sistole ventricular. / C. ventricular. Ondas Q, R, S e T do electrocardiograma.

compliancia s.f. Facilidade con que unha estructura pode

deformarse, o contrario de elasticidade.

complianza s.f. Compliancia.

complicacin s.f. 1. Fenmeno producido no curso
dunha enfermidade e que non parte dela anda que pode
tela como causa. 2. Coexistencia de das ou mis enfermidades nun mesmo paciente.

compoedor-a s. Curandeiro que compn sos, articulacins ou tendns que estn fra do sitio. Tamn se di
compostor, atador.

comportamento s.m. Maneira de ser ou de reaccionar

dun ser vivo.

composto-a adx. 1. Formado de das ou mis especies de

materiais. // s.m. 2. En qumica, substancia formada pola
unin covalente ou electrosttica de dous ou mis
elementos, que xeralmente teen caractersticas fsicas
diferentes. 3. En farmacia, preparacin que contn varios
compoentes. // C. acclico, aliftico. Composto constitudo por unha cadea aberta. / C. aromtico, cclico.
Composto de cadea pechada.

compostor-a s. V. compoedor.
compresa s.f. Anaco de gasa, lenzo ou outro material,
xeralmente esterilizado, que se coloca sobre unha parte
do corpo para cohibir hemorraxias, cubrir feridas, limita-lo campo operatorio, aplicar calor, fro ou medicacin,
etc.

compresin s.f. 1. Unin firme. 2. Presin aplicada sobre

un corpo de xeito que tende a aumenta-la sa densidade
e diminu-lo seu volume. 3. Diminucin dunha das
dimensins dun corpo baixo a accin de das forzas
externas dirixidas unha cara outra na mesma lia recta.
4. Presin metdica, exercida por medio da man, dunha
vendaxe ou instrumento con obxecto teraputico. // C.
dixital. Compresin dun vaso sanguneo cos dedos, co
obxecto de deter unha hemorraxia. / C. do cerebro.
Estado no que o cerebro comprimido por sos fracturados, tumores, cogulos sanguneos, abscesos, etc. / C.
inmediata. A que se exerce sobre os vasos sen intermedio das partes brandas. / C. instrumental. Compresin dos vasos sanguneos por medio de instrumentos. /
C. mecnica. Compresin exercida por un medio distinto
do dos dedos. / C. mediata. A que obra sobre os vasos
polo intermedio das partes brandas. / C. total. A que
suspende por completo o curso do sangue.

compresor -a adx. 1. Que comprime. // s.m. 2. Msculo

que causa a compresin de calquera estructura cando se
contrae. 3. Instrumento para exercer presin sobre unha

167

condensador

parte, especialmente nunha arteria, para evita-la perda de

sangue.

concoccin s.f. 1. Mestura de substancias medicinais

comprimido s.m. Preparacin farmacutica en forma de

concomitante adx. 1. Que acompaa, accesorio, unido

pastilla, na que a substancia medicinal est comprimida

por forte presin.

con outro. 2. Relativo a unha clase de estrabismo e certos

sntomas.

compulsin s.f. Impulso irresistible de executar un acto,

concordancia s.f. Coincidencia de das caractersticas,

que provoca ansiedade se non pode realizarse.

comn adx. 1. Non raro. 2. Que pertence a varios.

comunicante adx. Que comunica, aplicado a estructuras
que conectan entre si (nervios ou vasos).

conacin s.f. Conxunto de funcins voluntarias (impulso,

desexo, esforzo disciplinado) que teen un fin determinado, tendencia consciente a obrar.

concameracin s.f. Disposicin en forma de cmaras

conectadas.

concatenado-a adx. 1. Con disposicin en forma de

cadea. 2. Que forma unha secuencia.

concavidade s.f. Oco ou depresin de lados curvados

mis ou menos uniformemente, sobre calquera superficie.

cncavo-a adx. Que presenta unha depresin ou superficie oca.

concavocncavo-a adx. Bicncavo.

concentracin s.f. 1. Aumento da forza dunha solucin
por evaporacin da auga que contn. 2. Nmero de
tomos ou equivalentes da substancia disolta contidos
nunha unidade de volume da solucin. 3. Preparacin
feita precipitando e secando unha solucin para obter
unha droga. // C. de ins de hidrxeno. Grao da sa
concentracin nun soluto, que expresa a reaccin actual
deste. O seu smbolo pH. / C. plasmtica. Nmero de
tomos ou equivalentes da substancia a examinar,
contidos nunha unidade de volume de sangue. / C.
urinaria. Nmero de tomos ou equivalentes da substancia a medir, contidos nunha unidade de volume de
urina.

concentrado-a adx. 1. Reunido nun punto, condensado.

// s.m. 2. Substancia que aumenta a sa potencia pola
evaporacin das sas partes inactivas.

concntrico-a adx. Que ten un centro comn, que se

estende igualmente en tdalas direccins desde un centro
comn.

concepcin s.f. 1. Accin de concibir, fecundacin do

vulo polo espermatocito. 2. Concepto. 3. Accin de
formar unha idea ou nocin xeral.

concepto s.m. 1. Idea, opinin, xuzo. 2. Producto da

concepcin durante toda a xestacin. // C. imperativo.
Idea que domina as accins dun individuo.

conciencia s.f. 1 Coecemento exacto e reflexivo que o

individuo ten das cousas, de si mesmo, do medio que o
rodea e das sas modificacins. 2. Estado de alerta e de
resposta xeral medio.

preparadas por medio da calor. 2. Proceso dixestivo.

como por exemplo en irmns ou xemelgos, presentacin

do mesmo trazo en todos eles. A concordancia nun
mesmo individuo denomnase asociacin xentica e
sase como evidencia de dependencia.

concoscopio s.m. Instrumento para a exploracin das

cunchas ou cornetos do nariz.

conctomo s.m. Instrumento para a escisin das cunchas.

concrecin s.f. 1. Agregacin ou formacin de material
slido nunha cavidade ou nos tecidos dun organismo. 2.
Endurecemento ou solidificacin. // C. alvina. Bezoar ou
clculo no estmago ou intestino. / C. calcaria. Depsitos de carbonato e fosfato de cal que se forman no interior dalgns rganos. / C. calculosa. Clculo. / C. fibrinosa sangunea polipiforme. Cogulos de fibrina nas
vlvulas cardacas ateromatosas. / C. sea. Produccin
sea accidental. / C. pericrdica. Snfise do pericardio. /
C. tofcea. Acumulacin de sales calcarios e uratos
redor das articulacins nos gotosos.

concretismo s.m. Pensamento e conducta simples, incapacidade para entender conceptos abstractos, que ocorre
en nenos normais e demencias.

concuasantes adx. Relativo s dores expulsivas do parto.

concusin s.f. Contusin violenta sen signos exteriores
de traumatismo. // C. abdominal. Traumatismo abdominal producido en persoas mergulladas na auga por
violentas explosins no seo da mesma. / C. da medula
espial. Estado resultante de golpes na raque con trastornos funcionais medulares. / C. do cerebro. Estado
producido por cada ou un golpe sobre a cabeza con
inconsciencia, pulso dbil, palidez e frialdade e, s veces,
relaxacin dos esfnteres. / C. do labirinto. Xordeira e
zunidos producidos por un golpe ou explosin.

condensacin s.f. 1. Compresin, acto ou proceso de

facer mis compacto. 2. Paso do estado de gas de
lquido ou do estado de lquido de slido. 3. En psicanlise, proceso mental inconsciente no que un smbolo
representa moitas outras asociacins psquicas, un dos
modos principais de funcionamento do inconsciente e
aprciase especialmente nos soos. 4. En odontoloxa,
aplicacin dun material obturador, especialmente amlgama, nunha cavidade, con forza e direccin tales que o
exceso de mercurio se compacta na masa obturadora sen
deixar baleiros.

condensador s.m. 1. Vaso ou aparello para arrefriar gases

ou vapores e pasalos estado de lquido ou deste de
slido. 2. Instrumento ou lente dun microscopio que
serve para ilumina-los obxectos e poder observa-la
mostra. 3. En odontoloxa, instrumento manual ou elctrico que serve para empacar un material obturador na

condensante

168

cavidade dun dente. // C. elctrico. Instrumento para

acumular e restitur unha cantidade de electricidade.

condroadenoma s.m. Adenoma que contn elementos

condensante adx. Que condensa, aplicado a unha forma

condroanxioma s.m. Tumor que contn elementos de

de ostete.

condicionalismo s.m. Teora segundo a que tdolos

sucesos ou estados non dependen dunha soa causa, senn
de numerosas condicins ou factores condicionantes.

condicionamento s.m. 1. Proceso de adquirir, desenvolver, educar, establecer, aprender ou adestrar novas
respostas animais ou humanas. 2. Desenvolvemento de
mellores condicins fisiolxicas mediante exercicios
fsicos. 3. En psicoloxa, tcnica repetitiva que permite a
organizacin dunha nova conducta pola adquisicin de
reflexos condicionados. // C. clsico ou de Paulov. O
que asocia dous estmulos, un adecuado e outro inadecuado, obtndose finalmente a mesma resposta aplicando
s o estmulo inadecuado. / C. operante. Aquel no que se
reforza unha actitude desexada dndolle suxeito unha
recompensa cada vez que efecta a accin, chegando a
facerse finalmente a actitude automtica sen necesidade
de recompensa.

condilectoma s.f. Reseccin dun cndilo.

cndilo s.m. Superficie articular redondeada no extremo
dun so.

condiloartrose s.f. Articulacin por medio dun cndilo

por unha parte e unha cavidade glenoide por outra, articulacin condiloide.

condiloma s.m. Tumoracin branda semellante a unha

verruga cerca do ano ou da vulva, prepucio, etc., especialmente as ppulas planas hmidas da sfilis secundaria. // C. plano. Lesins de orixe sifiltica ou vrica.

condilomatose s.f. Estado de afeccin por condilomas.

condilotoma s.f. Incisin ou divisin dun cndilo.
condn s.m. Vaa ou cobertura para o pene como prevencin da concepcin ou da infeccin durante o coito.
Preservativo.

cartilaxinosos.
cartilaxe e anxioma.

condroblasto s.m. Clula embrionaria que d orixe

cartilaxe.

condroblastoma s.m. Tumor que nace na epfise dun so

longo, consistente en tecido celular moi semellante
cartilaxe fetal. Condroma.

condrocalcinose s.f. Calcificacin da cartilaxe. // C.

articular. Pseudogota, enfermidade caracterizada por
depsitos calcificados libres de urato e formados por cristais de hipofosfato de calcio no lquido sinovial, na cartilaxe articular e no tecido brando adxacente.

condrocarcinoma

s.m.
elementos cartilaxinosos.

Carcinoma

que

contn

condrocele s.f. Tumor cartilaxinoso, condroma.

condrocito s.m. Clula cartilaxinosa, clula de tecido
conxuntivo que ocupa unha lagoa dentro da matriz cartilaxinosa.

condroclasto s.m. Clula xigante que ten por funcin a

reabsorcin da cartilaxe.

condrocostal adx. Relativo s costelas e s cartilaxes

costais.

condrocranio s.m. Cranio cartilaxinoso ou embrionario,

as partes cartilaxinosas do cranio en desenvolvemento.

condrodermatite s.f. Inflamacin dunha cartilaxe e da

pel supraxacente. // C. nodular crnica do hlix. Formacin de ndulos dolorosos na orella, que s veces poden
ulcerarse pero son de carcter benigno.

condrodinia s.f. Condralxia, dor nunha cartilaxe.

condrodisplasia s.f. Condraloplasia.
condrodistrofia s.f. 1. Raquitismo fetal ou acondroplasia. 2. Trastorno da osteoxnese dos sos longos con
detencin do desenvolvemento, persistencia ou abrandamento da sas cartilaxes. // C. malcica. Condromalaca.

condr- V.condro-.
condral adx. Relativo cartilaxe, cartilaxinoso.
condraloplasia s.f. Existencia de cartilaxes en condi-

condroendotelioma s.m. Endotelioma que contn

cins anormais no esqueleto seo. Tamn se di condrodisplasia, discondroplasia.

condrofima s.m. Tumor cartilaxinoso ou tumor nunha

condralxia s.f. Dor nunha cartilaxe.

condrectoma s.f. Extirpacin cirrxica dunha cartilaxe.
condrificacin s.f. 1. Formacin de cartilaxe, condroxnese. 2. Conversin en cartilaxe.

condrina s.f. Substancia protenica, semellante xelatina,

obtida da cartilaxe por coccin.

condrio- V. condro-.
condrite s.f. Inflamacin da cartilaxe.
condro- Prefixo do gr. chndros, coa significacin de
cartilaxe.

elementos cartilaxinosos.
cartilaxe.

condrfito s.m. Excrecencia cartilaxinosa na superficie

articular dun so.

condrografa s.f. Descricin das cartilaxes.

condroide adx. Semellante cartilaxe.
condrolipoma s.m. Tumor que contn tecido cartilaxinoso e adiposo.

condroloxa s.f. Estudio das cartilaxes.

condroma s.m. Tumor constitudo por tecido cartilaxinoso. // C. externo. Pericondroma.

169

conducto

nosos de tipo tumoral nas epfises, especialmente das

falanxes, afeccin que adoita ser hereditaria.

C. area. Paso polo aire das ondas sonoras. / C. aerotimpnica. Transmisin do son odo interno polo aire e
o tmpano. / C. antidrmica. Conduccin nerviosa en
sentido contrario normal. / C. sea. Conduccin do son
a travs dos sos do cranio. / C. retardada. Grao lixeiro
de bloqueo cardaco no fascculo de His, que produce un
aumento de 0,2 seg. no intervalo entre as contraccins
auricular e ventricular. / C. sinptica. Conduccin
nerviosa a travs dunha sinapse.

condrmera s.f. Vrtebra cartilaxinosa embrionaria e o

conducta s.f. Acto ou forma de comportarse, actividade

condromalaca s.f. Abrandamento anormal das cartilaxes. // C. da larinxe. Laringomalaca, presencia de

cartilaxe larnxea branda que se observa en formas de
condromalaca sistmica. / C. fetal. Forma intrauterina
de condromalaca na que o feto nace con extremidades
brandas e pregables.

condromatose s.f. Presencia de mltiples focos cartilaxi-

seu compoente costal.

condromioma s.m. Mioma que contn elementos cartilaxinosos.

condromixoma s.m. Mixoma que contn elementos

cartilaxinosos.

condromixosarcoma s.m. Sarcoma que contn

elementos cartilaxinosos e mucosos.

condromucina s.f. Substancia homoxnea, densa, intercelular, da cartilaxe, composta por condroitn sulfato e
protenas. Tamn se di condromucoide.

condroosteodistrofia s.f. Osteocondrose, trastorno do

so e da cartilaxe que produce deformidade do esqueleto.

condroplastia s.f. Cirurxa plstica da cartilaxe.

condroporose s.f. Formacin de espacios ou seos na
cartilaxe durante o proceso de osificacin.

condroprotena s.f. Protena normal da cartilaxe,

condromucoide, condromucina.

condrosarcoma s.m. Sarcoma con elementos cartilaxinosos.

condrosarcomatose s.f. Produccin de condrosarcomas

mltiples.

condrose s.f. Formacin de tecido cartilaxinoso. Tamn

se di condroxnese.

condrseo-a adx. 1. Composto de cartilaxe e so. 2.

Relativo unin dunha cartilaxe e dun so.

condrosqueleto s.m. Esqueleto cartilaxinoso.

condrosternal adx. Relativo s cartilaxes costais e
esterno.

condrotoma s.f. Diseccin ou divisin cirrxica das

cartilaxes.

condrtomo s.m. Instrumento para corta-las cartilaxes.

condroxnese s.f. Formacin de cartilaxe.
condrxeno s.m. Substancia considerada como a base da
cartilaxe e do tecido crneo, que se coverte en condrina
pola ebulicin.

condroxifoide adx. Relativo apndice xifoide.

conduccin s.f. Accin de transmitir ou transportar certas
formas de enerxa (as ondas sonoras, da calor ou electricidade) e as impresins sensitivas ou motoras dun punto
a outro sen movemento aparente no corpo conductor. //

dunha persoa, especialmente a que pode ser observada,

comportamento.

conductal adx. Pertencente ou relativo conducta.

conductancia s.f. Poder conductor dunha masa de
materia, forma e dimensin determinadas. A sa unidade
de medida o mho, inverso do ohm que indica resistencia.

conductibilidade s.f. 1. Poder de transmisin ou transporte de certas formas de enerxa, como calor, son e electricidade, sen movemento aparente no corpo conductor.
2. En electricidade, o contrario de resistencia. 3. Propiedade dun protoplasma vivo de transmitir un estado de
excitacin, por exemplo nun msculo ou nervio. // C.
indiferente. Capacidade dos nervios sensitivos para
conduci-las impresins en sentido centrpeto e centrfugo.

conductismo s.m. Escola psicolxica que se basea no

estudio cientfico-experimental da conducta (behaviour),
promovida por Watson (1913) a partir dos conceptos
reflexolxicos de Paulov, que coloca en segundo plano a
herdanza, os instintos e a constitucin do suxeito,
centrndose prioritariamente na importancia da aprendizaxe.

conducto s.m. Pasaxe tubular relativamente estreita que

d sada a segregacins dunha glndula, conduce
calquera lquido (sangue, linfa), ou pola que discorre un
nervio. // C. abdominal. Conducto inguinal, pasaxe
oblicua a travs das capas da parede abdominal inferior
que d paso cordn espermtico no home e ligamento
redondo na muller. / C. auditivo externo. Conducto
desde o orificio externo do odo ata a membrana timpnica. / C. auditivo interno. Conducto no rochedo para os
nervios vestibulococlear e facial e para os vasos sanguneos. / C. biliar. Calquera dos conductos intra ou extrahepticos polos que circula a bile. / C. cstico. Conducto
excretor da vescula biliar, que se contina co coldoco. /
C. de Eustaquio. Conducto no rochedo que aloxa a
porcin externa da trompa de Eustaquio. / C. de Gasser.
Conducto de Mller. / C. de Havers. Conducto do tecido
seo compacto, que se anastomosan entre si e conteen
vasos sanguneos e linfticos, nervios e medula. / C. de
Henle. Tubo urinfero en asa. / C. de Luschka. Formacins tubulares na parede da vescula biliar. / C. de
Mller. Conducto embrionario que desemboca na cloaca
e forma o tero, a vaxina e o oviducto. / C. de Santorini.
Conducto excretor do pncreas menor ou de Willis. / C.

conductor -a
deferente. Conducto excretor do testculo, que nace na
cola do epiddimo, forma parte do cordn espermtico e
despois de recibi-lo conducto excretor da vescula
seminal transfrmase no conducto exaculador. / C.
exaculador. O que desde a vescula seminal leva o seme
uretra. / C. facial. Conducto para o nervio facial no
rochedo. Tamn se di acueducto de Falopio. / C.
femoral. Vaa aponeurtica que contn os vasos femorais na parte superior da coxa, por onde saen as hernias
crurais. / C. galactforo. Tubo lactfero da glndula
mamaria. / C. herniario. Conducto por onde pasa ou se
introduce unha hernia. / C. inguinal. Conducto musculoaponeurtico para o cordn espermtico (ligamento
redondo na muller) entre os aneis inguinais superficial e
profundo. Conducto abdominal. / C. lacrimal. Conducto
que parte dos puntos lacrimais e vai saco lacrimal. / C.
medular. Cavidade dun so longo, que contn a medula
sea. / C. nasal, nasolacrimal. Conducto seo do
maxilar, que aloxa o conducto prolongacin do saco
lagrimal. / C. nutricio. Conducto de Havers. / C. obsttrico. Espacio desde o fondo do tero ata o orificio
vulvar no parto. / C. pancretico. Conducto excretor do
pncreas que desauga no coldoco ou no duodeno. / C.
pancretico accesorio. Conducto excretor do pncreas
menor, conducto de Santorini menor ou suplementario. /
C. pelviano. Paso do estreito superior estreito inferior
da pelve. / C. salival. Conductos da saliva; o de Stenon
ou da partide, o de Wharton da glndula submandibular
e os sublinguais de Rivinus e Bartholin. / C. semicircular. Cada un dos tres longos conductos seos do labirinto, superior, posterior e externo ou lateral, que se abren
no vestbulo e que no seu interior conteen os denominados conductos semicirculares membranosos. / C. torcico. Conducto linftico esquerdo que ascende desde o
receptculo do quilo ata a unin das veas subclavia e
xugular interna esquerdas. Recolle a linfa das porcins do
corpo debaixo do diafragma e do lado esquerdo do corpo
por riba do diafragma. / C. venoso ou de Arancio. Vaso
sanguneo fetal que une a vea umbilical coa poscava. / C.
vertebral. 1. Conducto formado pola reunin das vrtebras no que se aloxa a medula espial. 2. Pasaxe das
apfises transversas das vrtebras cervicais para a arteria
vertebral.

conductor -a adx.1. Que pose conductibilidade, que

conduce. // s.m. 2. Calquera substancia que pose
conductibilidade. 3. Sonda acanalada de emprego cirrxico que dirixe a apertura dun seo ou unha fstula. 4.
Transmisor san dunha enfermidade hereditaria.

conectivo-a adx. Conxuntivo, conexivo.

confabulacin s.f. Facilidade para inventar contos e
responder a calquera pregunta sen ter en conta os feitos,
un sntoma de enfermidades como a amnesia, a sndrome
de Korsakoff, etc.

configuracin s.f. 1. Forma xeral dun corpo. 2. En

qumica, disposicin dos tomos dunha molcula.

conflicto s.m. Tensin ou sentimento que experimenta un

organismo cando se lle impide satisfacer unha necesi-

170
dade, un impulso ou unha motivacin. // C. psquico.
Existencia no individuo de das tendencias internas
contrarias. O conflicto pode ser latente, presentarse en
forma manifesta ou expresarse pola formacin de
sntomas.

confluencia s.f. 1. Punto ou lugar de reunin de diversos

conductos. 2. Accin de flur xuntos. // C. dos seos da
duramter. Prensa de Herfilo.

confluente adx. Que se rene ou acumula, como certas

lesins da pel, manchas, ppulas ou vesculas eruptivas
que se renen formando placas.

conformacin s.f. Configuracin.

confricacin s.f. 1. Reduccin a po dunha droga por friccin. 2. Frega recproca de das partes da pel, como as
pregaduras do pescozo.

confrontacin s.f. 1. Cotexo ou comparacin de dous

pacientes con fins diagnsticos. 2. Colocacin un fronte
a outro dos beizos dunha ferida antes de suturala.

confusin s.f. 1. Falta de orde, enredo. 2. Estado mental

no que as reaccins s estmulos ambientais non son
axeitadas, a persoa incapaz de orientarse en tempo e
espacio, sntese perplexa e presenta ansiedade e trastornos da memoria.

conglomerado -a adx. e s.m. Composto por varias partes

agregadas, en forma de acio ou pelota, nunha soa masa,
aplicado a glndulas, tumores e microorganismos.

conglutinacin s.f. 1. Adherencia normal de partes entre

si. 2. Aglutinacin de antxeno (glbulos vermellos)-anticorpo-complemento por soro bovino normal e outros
materiais coloidais.

conglutinina s.f. Coloide bovino, protena propia do soro

dos bvidos, que se une espontaneamente complexo
eritrocito-anticorpo-complemento e produce a sa aglutinacin.

congreso s.m. Reunin para un propsito deliberado,

reunin de profesionais para o intercambio de coecementos.

conhidrina s.f. Alcaloide cristalino da cicuta (Conium

maculatum).

conase s.f. Existencia de po ou areas na vescula e

conductos biliares, a diferencia da litase.

conicidade s.f. Disposicin dunha parte en forma de

cono. // C. do toco. Deformidade dos tocos de amputacin debida insuficiencia dos colgallos ou sa retraccin inflamatoria. / C. pelcida da crnea. Estafiloma
transparente.

conidio s.m. Espora asexual situada no extremo dun

fungo.

conidiforo s.m. Hifa especializada do micelio areo que

leva no seu extremo esporas asexuadas (conidios).

conidiospora s.f. Conidio.

171

conina s.f. Alcaloide da cicuta (Conium maculatum),

narctico, que se emprega s veces localmente contra a
dor. // Bromhidrato de c. Sal en cristais incoloros, inestables aire e luz, usada na asma cardaca.

conismo s.m. Intoxicacin por cicuta.

conina s.f. Conina.
conifago -a adx. e s.m. Macrfago alveolar que engloba
partculas de po, leucocito conifago.

coniofibrose s.f. Pneumoconiose, fibrose pulmonar

producida polo po inhalado.

coniolinfostase s.f. Forma de pneumoconiose na que os

linfticos estn obstrudos por po.

conioloxa s.f. Estudio cientfico do po, da sa influencia

e os seus efectos.

conimetro s.m. Aparello para conta-lo nmero de partculas de po na atmosfera.

coniose s.f. Calquera enfermidade producida pola inhalacin de po, pneumoconiose.

coniotoma s.f. Traqueotoma a travs do cono elstico

da larinxe ou membrana cricotiroide. Tamn se di intercritotirotoma.

conizacin s.f. Reseccin dunha porcin de tecido en

forma de cono, por exemplo, da mucosa cervical do
tero.

conminucin s.f. Rotura en pequenos fragmentos.

conminuto-a adx. Roto en anacos, xeralmente as fracturas seas en mltiples fragmentos.

conmocin s.f. Trastorno funcional recuperable producido por golpe ou concusin violenta. // C. cerebral.
Estado producido por golpes violentos na cabeza, con
vertixe, perda do coecemento, nuseas, pulso dbil e
respiracin lenta. / C. da medula. Estado producido por
golpes e choques que afectan a medula, con sntomas de
debilidade muscular, dor nos membros e costas, anestesia
e deterioro mental e fsico. / C. da retina. Alteracin da
visin por un golpe no ollo ou preto del. / C. do labirinto. Xordeira con zunidos, que resulta dun golpe ou
explosin preto do odo. / C. larnxea. Detencin respiratoria reflexa por golpe na larinxe. / C. testicular. Lipotimia por contusin grave do testculo.

connivente adx. Que pecha, que se aproxima, por

exemplo vlvula connivente.

cono s.m. Calquera rgano ou estructura con forma de

pirmide de base circular. // C. antipodal. Conxunto de
raios astrais dunha clula en divisin que se estenden
desde o centrolo en direccin oposta placa ecuatorial. /
C. arterioso. Infundbulo, ngulo anterior e superior do
ventrculo dereito do corazn. / C. axustante. Par de
conos ocos usados para medi-la distancia entre os eixes
oculares cando estes son paralelos. / C. de atraccin ou
de fertilizacin. Na superficie do vulo, o punto de
introduccin do espermatozoide. / C. medular. Extremo
inferior en punta da medula espial. / C. retinal. Clula

constante
fotosensible que, xunto cos bastoncios, forman a
segunda das dez capas da retina. Son: cono-l, clula
sensible lonxitude de onda longa (vermello), cono-m,
clula sensible lonxitude de onda media (verde) e cono-s, clula sensible lonxitude de onda curta (azul).

conoftalma s.f. Estafiloma crneo, queratocono.

conoide adx. Coniforme, con estructura en forma de
cono.

consanguneo-a adx. Que ten consanguinidade.

consanguinidade s.f. Parentesco natural de individuos
que descenden do mesmo tronco, parentesco de sangue.

consciente adx. 1. Que sente e pensa, que pose coecemento ou percepcin do seu propio ser, as sas accins e
o seu medio, que ten conciencia. 2. Que precisa a atencin do individuo, como un acto ou unha idea conscientes, non automticos nin instintivos. // s.m. 3. En
psicanlise, un dos sistemas constitutivos do aparello
psquico, que recibe as informacins do interior e do
mundo externo. 4. Conxunto de representacins (ideas,
sentimentos, etc) accesibles ego e presentes no campo
actual da conciencia.

consecutivo-a adx. Que ocorre ou se desenvolve despois.

consensual adx. Excitado por estmulo reflexo, que se fai
en resposta a un estmulo sen a cooperacin da vontade,
especialmente a reaccin de mbalas das pupilas polo
estmulo de s unha delas.

consentimento informado loc. Forma de consentimento, xeralmente escrito, que d un paciente ou o seu
representante legal para ser sometido a un procedemento
mdico ou cirrxico despois de coece-los beneficios,
riscos e complicacins potenciais, as como as alternativas tratamento proposto.

conservacin s.f. Preservacin da perda, dano ou deterioro das propiedades dos medicamentos ou da sade e
forza do individuo. // C. da enerxa. Principio de constancia da suma total de enerxa, segundo o que esta non
se crea nin se perde nos procesos qumicos, fsicos, nin
de conversin dunha forma de enerxa noutra.

consistencia s.f. 1. Grao de cohesin dun corpo, resistencia que opoen os corpos a ser divididos ou rotos. 2.
Estado dun lquido que se espesa.

consolidacin s.f. Solidificacin dunha masa densa e

firme, aplicado induracin do pulmn na pneumona,
formacin do calo na fractura, etc.

consolidante adx. 1. Que favorece a cicatrizacin, que

promove a unin das partes. // s.m. 2. Axente que ten esta
accin.

constante adx. 1. Inalterable. // s.f. 2. Dato, principio ou

feito non suxeito a cambios. // C. de Avogadro. Nmero
de molculas dunha molcula gramo, igual a 6.062 x
1023. / C. de desactivacin. Tempo que un corpo radioactivo tarda en perde-la metade da sa radioactividade.

constelacin

172

constelacin s.f. 1. Conxunto de factores, coas sas

contactlogo-a s. Mdico, ou titulado sanitario que se

influencias mutuas, que determinan unha accin ou

efecto particular. 2. En psicanlise, grupo emocional de
ideas que non poden reprimirse.

dedica prescricin de lentes de contacto para a correccin de defectos visuais.

constipacin s.f. Retraemento, estado no que os movementos do intestino son pouco frecuentes ou incompletos.

constipado -a adx e s. 1. Retrado, que sofre de constipacin. 2. Arrefriado.

constitucin s.f. 1. Tipo fsico do organismo, incluso o

hbito funcional, a actividade dos seus procesos metablicos, a forma e o grao da sa reaccin s estmulos e a
sa resistencia ataque de microorganismos patxenos.
2. En qumica, nmero e tipo de tomos dunha molcula
e a sa relacin entre si. // C. astnica. Constitucin
propia de individuos altos, delgados e con escasa dotacin muscular, nos que predominan os eixes lonxitudinais, dos que o patrn Don Quixote. / C. atltica.
Biotipo no que predomina o desenvolvemento msculoesqueltico. / C. pcnica. Obesos de estatura curta, nos
que predominan os eixes transversais, dos que o prototipo
Sancho Panza.

constriccin s.f. 1. Estreiteza, encollemento. 2. Sensacin de estar fortemente apertado.

constrictor-a adx. 1. Que liga ou aperta unha parte. //

s.m. 2. Msculo que contrae ou pecha unha cavidade,
esfnter. 3. Instrumento usado para facer compresin.

constructivo-a adx. Relativo a un proceso de construccin, anablico.

consulta s.f. 1. Xunta ou reunin de dous ou mis

mdicos para avalia-la natureza e a evolucin da enfermidade e deliberar sobre o diagnstico, prognstico e
tratamento dun paciente. 2. Lugar onde o mdico atende
o paciente, consultorio.

consultor s.m. Conselleiro, mdico ou cirurxin que non

est directamente a cargo do paciente pero acta como
asesor aconsellando profesional correspondente.

consultorio s.m. Local onde o mdico visita.

consumo s.m. Uso de algo, especialemnte a velocidade
coa que se usa.

consuncin s.f. Emaciacin e desgaste xeral do orga-

contactoloxa s.f. Rama da oftalmoloxa que trata os

defectos visuais con lentes de contacto crneas ou corneoconxuntivais.

contador s.m. Aparello destinado a medir magnitudes

fsicas ou radiacins. // C. de Geiger. Aparello empregado para medi-la radioactividade, constitudo por un
tubo que contn un gas nobre e percorrido longo por un
tubo cargado de electricidade positiva. As partculas
radioactivas ionizan as molculas do gas e liberan electrns que se aceleran polo campo electrnico presente no
tubo e a corrente resultante rexistrada e ampliada.

contaglbulos s.m. Hematmetro.

contagotas s.m. Instrumento de cristal ou doutra materia,
do que mana un lquido gota a gota.

contaminacin s.f. 1. Diminucin da calidade ou da

pureza de algo por contacto ou mestura con outra substancia, por exemplo, introduccin de organismos patxenos nunha ferida ou en qumica e farmacia, presencia
de calquera material que fai impura unha substancia ou
preparacin. 2. Accin de volver algo danio ou inapropiado como o depsito de substancias radioactivas en
lugares de onde poidan causar prexuzo ou risco de irradiacin. 3. Infeccin de persoas ou obxectos por
contacto. 4. En psicoloxa, fusin ou confusin de
termos.

contaminante s.m. 1. Impureza, calquera material de

natureza estraa asociado cunha substancia qumica, un
preparado farmacutico, un principio fisiolxico ou un
axente infeccioso. 2. Composto indesexable que produce
contaminacin (polucin).

contaxio s.m. Transmisin dunha enfermidade por

contacto, infeccin. // C. inmediato. Contaxio directo
como resultado do contacto real con enfermos. / C.
mediato. Contaxio indirecto por medio de persoas ou
obxectos que estiveron en contacto con enfermos. / C.
psquico. Comunicacin dun trastorno mental por imitacin.

contaxiosidade s.f. Calidade de contaxioso, grao maior

ou menor de transmisibilidade dunha infeccin.

nismo, especialmente por tise ou tuberculose pulmonar.

contaxioso-a adx. Comunicable, transmisible, relativo

contaclulas s.m. Hematmetro.

contacto s.m. 1. Aposicin de dous corpos. 2. Unin que

contencin s.f. Mantemento na sa posicin propia de

completa o circuto elctrico. 3. Persoa que est exposta

a contraer unha enfermidade infecciosa ou transmitila por
ter estado cun infectado. 4. En psicoloxa e psiquiatra,
tipo de relacin que establece o paciente co seu medio. //
C. directo ou inmediato. O establecido entre un individuo que padece unha enfermidade infecciosa e un san.
/ C. indirecto ou mediato. Transmisin dunha enfermidade infecciosa por intermedio do aire ou de obxectos
usados por un enfermo.

contaxio, transmisible por contacto con enfermos ou as

sas segregacins e excrecins.
partes anormalmente separadas, como hernias, fragmentos de sos fracturados ou luxacins.

contexto s.m. Ambiente ou medio que rodea un obxecto

sobre o que infle intimamente.

contido s.m. 1. O que est includo dentro doutra cousa.

2. En psicoloxa, forma dun soo tal como se presenta
conciencia. 3. Concentracin, como por exemplo,
contido de hemoglobina en sangue.

173

contigidade s.f. Estado de das partes que estn en

contacto, pero non unidas. // Solucin de c. Separacin
de partes que normalmente estn en contacto, dislocacin, luxacin.

continencia s.f. 1. Abstinencia, moderacin ou autocontrol dos apetitos, especialmente os sexuais. 2. Facultade
de rete-las feces e a urina ata o momento oportuno para a
sa eliminacin.

continente adx. 1. Que contn. 2. Que practica a continencia. // s.m. 3. Cousa que contn outra.

continuidade s.f. 1. Calidade de continuo, sen interrupcin. 2. Unin de partes tan completa que non posible
separalas sen esgazadura ou fractura. // Solucin de c.
Separacin pola fractura, rotura ou divisin de partes
normalmente continuas.

continuo-a adx. Que non ten remisin, intermisin nin

interrupcin, principalmente unha febre.

contorsionismo s.m. Amplitude esaxerada dos movementos articulares pasivos na hipotona.

contra- Prefixo latino que significa oposicin.

contraabertura s.f. Segunda abertura que se practica,

contraste
proporcionalmente de grosor noutro, ou de desenvolver
maior tensin.

contractura s.f. Contraccin involuntaria debida perda

do equilibrio muscular, por espasmo tnico ou fibrose
dunha parte ou por parlise da parte antagonista. // C. de
Dupuytren. Fibrose da aponeurose palmar que orixina
traccin dos dedos e os mantn en flexin permanente. /
C. de Volkmann. Contractura e atrofia muscular de orixe
isqumica, dos dedos e s veces do pulso, que se produce
despois dun traumatismo grave no cbado ou pola aplicacin dunha vendaxe demasiado apertada. / C. isqumica. Contractura debida falta de irrigacin sangunea
muscular por compresin dos vasos. / C. orgnica. A
debida xeralmente a unha fibrose dentro do msculo, que
persiste anda que o suxeito estea inconsciente. / C.
reflexa. Contractura dos esfnteres por lesin da mucosa
que os cobre.

contraestimulante adx. 1. Que anula o efecto dun estimulante. // s.m. 2. Axente ou frmaco que ten esta accin.

contrafeito-a adx. De corpo torcido ou corcovado.

contragolpe s.m. Fenmeno polo que resulta unha lesin
noutra parte afastada da que recibiu o traumatismo.

por exemplo nun absceso para facilita-la drenaxe,

contraincisin, contrapuncin.

contraincisin s.f. Segunda incisin adxacente a unha

contraccin s.f. 1. Manifestacin da funcin normal do

contraindicacin s.f. Calquera sntoma ou circunstancia

tecido muscular, consistente no acurtamento ou no

aumento da tensin dun msculo en resposta a un estmulo nervioso. 2. Aproximacin das molculas dun
corpo que dimine o volume e aumenta a densidade do
mesmo. 3. Latexo cardaco. // C. cicatrizal. Retraccin
dunha cicatriz ou deformidade debida mesma. / C.
clnica. Estado do msculo alternativamente contrado e
relaxado. / C. fibrilar. Contraccin illada de pequenas
fibras musculares sen efecto locomotor. / C. isomtrica.
Cambio da tensin dun msculo cos extremos fixos pola
aplicacin dun estmulo. / C. isotnica. Contraccin dun
msculo con aproximacin dos seus extremos. / C.
miottica. Contraccin e irritabilidade dun msculo que
se orixina polo estiramento pasivo sbito do mesmo ou
cando se golpea o seu tendn. / C. paradxica. Contraccin dun msculo producida pola aproximacin pasiva
dos seus extremos. / C. peristltica. Contraccin do tubo
dixestivo de arriba abaixo para favorece-lo curso natural
das materias. / C. tnica. Contraccin sostida dun
msculo para mante-la postura.

contracepcin s.f. Prevencin da fecundacin.

contraceptivo -a s.m. e adx. Axente ou mtodo que
prevn a concepcin.

contracoloracin s.f. Coloracin de contraste que se

aplica para facer mis visibles os efectos doutro colorante.

contractilidade s.f. Capacidade de contraerse, propiedade dunha substancia, especialmente o msculo, de

acurtarse ou diminur de tamao nun sentido e aumentar

primeira.
especial que fai imposible un modo de tratamento ( o uso
dun frmaco ou un procedemento cirrxico) que estaba
indicado pola enfermidade principal.

contralateral adx. 1. Asociado en accin cunha parte

similar no lado oposto. 2. Sentido no lado oposto a aquel
no que se efecta unha accin ou movemento, como a dor
provocada e certos reflexos.

contrapulsacin s.f. Procedemento para axudarlle

corazn insuficiente, por medio dun catter cun baln
colocado na aorta e activado por un mecanismo automtico dirixido polo electrocardiograma, que extrae sangue
arterial inmediatamente antes da contraccin ventricular
e durante ela, e devlvea circulacin durante a distole.

contrapuncin s.f. Contraincisin.

contraste s.m. 1 Diferencia, oposicin, anttese. 2.
Comparacin na que as diferencias se poen de relevo. //
C. simultneo. Realce da sensacin visual do branco
cando un obxecto branco se coloca lado doutro negro,
e o mesmo efecto con das cores complementarias. / C.
sucesivo. Efecto visual causado por mirar fixamente un
obxecto de cores vivas e logo unha superficie gris, a
superficie gris aparece tinguida das cores complementarias do obxecto mirado a primeira vez. / Medio de c.
Substancias que serven para facer visibles, zonas do
corpo humano, a travs dos raios X. Algunhas conteen
bario e utilzanse para a exploracin do tubo dixestivo,
outras conteen iodo hidrosoluble que se administran por
va oral ou intravenosa, absrbense e eliminarse
permiten estudiar conductos excretores (a va biliar, a
renal), ou iodo liposoluble para outras cavidades.

contrasuxestin

contrasuxestin s.f. 1. Suxestin que inhibe outra

previa. 2. En psiquiatra, procedemento no que se lle
suxire paciente o oposto do que se intenta conseguir.

contratoxina s.f. Soro normal de animais resistentes a

enfermidades particulares.

174
descontinua; de orixe cerebral ou espial e secundaria a
un mecanismo epilptico (convulsin epilptica),
anxica (convulsin durante unha sncope), txica
(convulsins estricnnicas) ou psquica (convulsins
histricas).

contratransferencia s.f. Conxunto de reaccins

convulsionante adx. 1. Que produce ou causa convul-

emocionais ou sentimentais inconscientes que xorden no

psicanalista inducidas polo seu paciente, intervencin
persoal en prexuzo da relacin obxectiva psicanalista-paciente buscada.

convulsiterapia s.f. Tratamento de certas psicoses polas

contraveleno s.m. Antdoto.

contravolicional adx. Contrario vontade, involuntario.
control s.m. Regulacin do mantemento dunha funcin,

convulsivante adx. Convulsionante.

convulsivo -a adx. Convulsionante.
conxelacin s.f. 1. Conxunto de alteracins locais ou

accin ou reflexo. // C. de calidade. Control de erros

analticos de laboratorio mediante protocolos e patrns
de referencia. / C. de natalidade. 1. Restriccin do
nmero de fillos por medio de medidas contraceptivas. 2.
Proxectos, programas ou mtodos para incidir sobre a
reproduccin, mellorando ou diminundo a fertilidade.

contundente adx. Que produce contusin.

contusin s.f. Lesin traumtica producida nos tecidos
vivos polo choque violento cun corpo obtuso, xeralmente
sen rotura da pel.

convalecencia s.f. Perodo intermedio entre o fin dunha

enfermidade e a recuperacin total da sade, no que o
organismo repara as perdas sufridas e se restablecen
tdalas funcins que se tian alterado.

conveccin s.f. Transmisin da calor en lquidos ou gases

polos movementos das capas quentadas desigualmente.

conversin s.f. 1. Cambio, transformacin. 2. Proceso

mental polo que as emocins se transforman en manifestacins fsicas.

converxencia s.f. 1. Accin e efecto de converxer cara a

un punto comn para unirse. 2. Movemento coordinado
dos ollos polo que os eixes pticos se renen nun obxecto
prximo e se obtn a formacin dunha imaxe.

converxente adx. Que se dirixe cara a un punto comn.

convexo-a adx. Da superficie que mis prominente no
medio que nos bordos.

convexobasia s.f. Base do cranio prominente cara cavidade. Imaxe propia da enfermidade de Paget.

convexocncavo-a adx. Convexo nun lado e cncavo

noutro.

convexoconvexo-a adx. Biconvexo.

convoluto-a adx. Enrolado sobre si mesmo ou redor
doutro corpo.

convulsibilidade s.f. Capacidade de convulsivo, disposicin s convulsins.

convulsin s.f. Espasmo violento ou serie de contraccins involuntarias da musculatura estriada do corpo que
pode ser tnica ou clnica, segundo sexa continua ou

sins. // s.m. 2. Axente ou droga con esta accin.

convulsins provocadas pola insulina, cardiazol, electrochoque, etc.

xerais producidas polo fro, especialmente a necrose

dunha parte extrema pola exposicin a baixas temperaturas. 2. Paso estado slido dun corpo que a temperatura ordinaria se atopa en estado lquido.

conxnito-a adx. Nacido co individuo, innato, que existe

desde o nacemento ou antes do mesmo e non adquirido.

conxestin s.f. Acumulacin excesiva ou anormal de

sangue nos vasos dunha parte. // C. activa. A producida
polo afluxo maior de sangue arterial e a dilatacin do
calibre dos vasos sanguneos, hiperemia. / C. fisiolxica.
A que ocorre nas glndulas segregadoras durante a sa
actividade funcional. / C. funcional. Conxestin fisiolxica durante a funcin dun rgano. / C. hiposttica.
Conxestin da parte inferior dun rgano pola accin da
gravidade cando a circulacin dbil. / C. neuroparaltica. A producida pola parlise das fibras constrictoras
dos nervios vasomotores. / C. neurotnica. A debida
irritacin dos nervios vasodilatadores. / C. pasiva.
Conxestin debida dificultade na sada do sangue
dunha parte, denominada tamn conxestin venosa. / C.
venosa. Conxestin pasiva.

conxestivo-a adx. Asociado con conxestin ou producido por ela.

conxugacin s.f. 1. Encaixamento. 2. Unin de dous

organismos para intercambia-la sa substancia nuclear. 3.
En qumica, unin de dous compostos que produce un
terceiro, como a combinacin dun producto txico con
outra substancia corporal para formar un producto non
txico, apto para ser eliminado. // C. bacteriana. Proceso
de recombinacin xentica propio de bacterias gramnegativas polo que unha bacteria (dadora ou macho) portadora do factor F ou R transfire informacin xentica, un
plsmido ou material do xenoma vehiculado por un plsmido a outra bacteria (receptora ou femia). O paso de
material xentico esixe contacto celular que se realiza
mediante pili ou fimbrias. Son susceptibles de transmisin caracteres moi diversos, como a resistencia a determinados antibiticos.

conxugado -a s.m. 1. Dimetro conxugado. // adx. 2.

Apareado ou encaixado igualmente.

175

cor

conxuntiva s.f. Delicada membrana que tapiza as plpe-

coprofilia s.f. 1. Afinidade patolxica por porcalladas en

bras (conxuntiva palpebral) e cobre a porcin anterior do

globo ocular (conxuntiva bulbar ou ocular), formando en
conxunto un saco conxuntivo con fondos cegos nas
pregaduras palpebrooculares.

xeral e especialmente polos excrementos. 2. Atraccin

dos microorganismos pola materia fecal onde viven.

conxuntivite s.f. Inflamacin da conxuntiva. // C. actnica. A producida polos raios ultravioleta (actnicos). / C.
aguda contaxiosa ou epidmica. Inflamacin mucopurulenta da conxuntiva en forma epidmica, producida
polo bacilo de Koch-Weeks. / C. angular. A localizada
preferentemente nos cantos oculares. / C. blenorrxica.
A debida gonococo, oftalma purulenta. / C. crupal.
Variedade caracterizada pola formacin dunha membrana
brancoagrisada. / C. dos neonatos. Oftalma purulenta. /
C. flictenular. Variedade caracterizada por pequenas
vesculas ou lceras rodeadas cada unha dunha zona
vermella. / C. folicular. Forma caracterizada pola formacin de corpos rosados redondeados no repregamento
retrotarsal. / C. petrificante. Variedade de conxuntivite
caracterizada pola formacin de depsitos de materia
calcaria e pola produccin de necrose.

conxuntivo -a adx. Que une, conectivo.

conxuntivoma s.m. Tumor conxnito da plpebra
formado de tecido conxuntivo.

conxuntivoplastia s.f. Queratoplastia con colgallos de

conxuntiva.

conxuro s.m. Frmula mxica coa que meigos, feiticeiros

ou mencieiros fan os seus ritos e feitizos.Tamn se di
esconxuro.

coordinacin s.f. Actividade harmnica das partes que

coprofrasia s.f. Coprolalia.

coprolagnia s.f. Aberracin sexual na que o pracer
provocado por unha visin ou imaxinacin do acto de
defecar ou a manipulacin de excrementos.

coprolalia s.f. Uso involuntario de palabras e frases relativas a excrementos, porcalladas e obscenidades.

coprlito s.m. Concrecin fecal dura.

coproloxa s.f. Escatoloxa, estudio fsico, qumico e
bacteriolxico das materias fecais, que se aplica exame
das funcins intestinais.

coproma s.m. Acumulacin de materias fecais no intestino, que simula un tumor abdominal. Tamn se di estercoroma, escatoma, fecaloma.

coproplanesia s.f. Sada dos excrementos por unha

ferida, unha fstula ou un ano artificial. Tamn se di
coproplana.

copropoese s.f. Formacin dos excrementos.

coproporfirina s.f. Tetrametil-tetrapropionil-porfirina,
producto de descomposicin da bilirrubina, e tamn da
hemoglobina, chamada as porque se illou por primeira
vez nas feces.

coprorrea s.f. Diarrea.

coprosclerose s.f. Endurecemento das materias fecais no
intestino.

cooperan nunha funcin, como a cooperacin de grupos

musculares baixo a direccin cerebral.

coprostase s.f. Impactacin fecal. Tamn se di copros-

copaba s.f. Blsamo de copaba, oleorresina vexetal

coprostasia s.f. Estancamento ou detencin das feces no

empregada como axente diurtico e expectorante.

copiopa s.f. Fatiga ocular. Astenopa.

copiopsia s.f. Copiopa.
coposdiscinesia s.f. Dificultade no movemento debida
fatiga ocasionada pola prctica habitual dunha accin
particular. Tamn se di cambra ou espasmo profesional.

copose s.f. Debilidade ou fatiga nas funcins.

copracrasia s.f. Coprocrasia.
copragogo -a adx. Purgante, catrtico.
copremese s.f. Vmito fecaloide ou estercorario.
copro- Prefixo coa significacin de sucidade, esterco,
excremento.

coprocrasia s.f. Incapacidade de rete-los excrementos.

coprocultivo s.m. Cultivo dos xermes das feces.
coprofaxia s.f. Inxestin de excrementos. Tamn se di
escatofaxia.

coprofemia s.f. Coprolalia.

tasia.
intestino, retraemento.

coprosterina s.f. Esterol saturado das feces, probablemente forma reducida de colesterol. Tamn se di coprosterol.

coprosterol s.m. Coprosterina.

cpula s.f. 1. En anatoma, rgano ou parte estreita que
conecta das estructuras. 2. Coito.

copulacin s.f. 1. Coito. 2. En protozooloxa, conxugacin dos elementos sexuais masculino e feminino.

coque s.m. Croque.

cor s.f. Impresin que a luz reflectida pola superficie dos
corpos produce no rgano da vista e que producto da
descomposicin desa luz. // C. complementaria. Cada
unha das cores que mesturadas producen a cor branca. /
C. incidental. Impresin de cor que conserva a retina
despois de desaparecido o obxecto causante da impresin. / C. primitiva. A que non se descompn noutras,
como unha calquera das sete cores do espectro solar. / C.
simple. Cor primitiva.

coracoacromial

coracoacromial adx. Relativo apfise coracoide e

acromio.

coracobraquial adx. 1. Relativo apfise coracoide e

brazo // s.m. 2. Msculo perforado de Casserio.

coracoclavicular adx. Inserto na apfise coracoide e na

clavcula.

coracoide adx. 1. Semellante peteiro dun corvo. 2.

Relativo apfise coracoide.

coracoidite s.f. Inflamacin traumtica da apfise coracoide.

coracopectoral adx. e s.m. Msculo pectoral menor.

coracorradial adx. e s.m. Relativo cabeza ou porcin
curta do msculo bceps.

coraliforme adx. Ramificado como coral, por exemplo

certos clculos pielocalicilares.

corazn s.m. rgano muscular oco, situado no trax,

axente principal da circulacin do sangue, que recibe das
veas e o enva s arterias. Est dividido en catro cavidades: das cavidades receptoras (aurculas) e das
excretoras (ventrculos), e funcionalmente en das
metades, dereita e esquerda, que se corresponden coa
circulacin venosa e a arterial. // Bloqueo do c. Estado
no que a interconexin auriculoventricular se atopa interrompida polo que aurculas e ventrculos latexan independentemente. / C. atltico. Hipertrofia do corazn sen
afeccin das vlvulas, observada algunhas veces nos
atletas. / C. bilocular. Corazn con defecto conxnito
dos tabiques auriculoventriculares, corazn de das cavidades. / C. dereito. Aurcula e ventrculo dereitos,
porcin do corazn correspondente circulacin
pulmonar. / C. esquerdo. Aurcula e ventrculo
esquerdos: porcin do corazn correspondente circulacin xeral. / C. horizontal. Posicin do corazn na radiografa, cando o seu eixe maior est inclinado entre 25 e
35 , que se observa principalmente en suxeitos de baixa
estatura e trax curto e ancho. / C. pulmonar. Afeccin
cardaca consecutiva a unha enfermidade pulmonar. / C.
trilocular. Corazn cun ventrculo e das aurculas.

corda s.f. 1. Parte ou rgano en forma de corda. 2.

Complicacin da blenorraxia que consiste nunha inflamacin do tecido celular esponxoso da uretra, de modo
que o pene forma unha especie de corda tirante. // C.
clica. Colon duro e contrado que se palpa no caso de
colite crnica con espasmo. / C. vocal. Bandas membranosas na larinxe, por medio das que se producen os sons
da voz. Divdense en pregos vestibulares ou cordas superiores, ou falsas, e pregos vocais ou cordas inferiores ou
verdadeiras. Estas ltimas estndense desde as s da
cartilaxe tiroide ata a cartilaxe aritenoide.

cordal adx. Relativo a unha corda ou cordn, e especialmente notocordio. // Moa c. Moa do xuzo.

cordectoma s.f. Extirpacin cirrxica dunha corda

vocal.

cordial adx. e s.m. Estimulante, licor aromtico doce.

176

cordiforme adx. En forma de corazn.

cordite s.f. 1. Inflamacin dunha corda en especial a
vocal. 2. Inflamacin do cordn espermtico, funiculite.
// C. fibrinosa. Cordite acompaada de exsudado fibrinoso que cursa como larinxite aguda. / C. nodosa ou
tuberosa. Cordite que se caracteriza pola formacin de
ndulos abrancazados nunha ou mbalas das cordas
vocais, en relacin co sobreesforzo da voz, ndulo dos
cantantes.

cordoma s.m. Neoplasia solitaria de crecemento lento

derivado dos restos do notocordio. Tamn se di encondrose fisaliforme, polas clulas con vacolas cheas de
moco, semellantes a pompas de xabn que contn .

cordn s.m. 1. En anatoma, calquera parte ou rgano

longo, redondeado e flexible. 2. En histoloxa, lia de
clulas tumorais co ancho dunha soa clula. // C. espermtico. Conxunto de rganos reunidos por tecido celular
laso, que van desde o conducto inguinal ata o testculo,
nos que se comprende o conducto deferente, as arterias
testicular, cremastrica e deferencial, as veas testiculares
e os linfticos e nervios do testculo. / C. suprapubiano.
Ligamento redondo. / C. umbilical. rgano longo e
flexible que contn a vea e as arterias umbilicais rodeadas pola xelatina de Wharton e que se estende desde a
placenta embigo do feto. / C. xenital. rgano embrionario e formado pola unin dos conductos de Wolff e de
Mller.

cordopexia s.f. 1. Fixacin dunha corda vocal desprazada. 2. Fixacin lateral dunha ou as das cordas vocais
para correccin dunha estenose larnxea por parlise.

cordosqueleto s.m. Porcin do esqueleto seo que se

forma redor do notocordio.

cordotoma s.f. 1. Seccin dunha corda vocal. 2. Seccin

do cordn anterolateral da medula, nos casos de dores
intolerables rebeldes a todo tratamento, tractotoma.

cordura s.f. Boa sade mental, con emocins e comportamentos normais.

core- Prefixo coa significacin de pupila.

corea s.f. Movementos involuntarios, bruscos, breves,
rpidos, irregulares e desordenados, que lle afectan a un
ou varios segmentos do corpo, sen ritmo nin propagacin
determinada, habitualmente das extremidades ou dos
msculos faciais. // C. crnica progresiva. Afeccin
hereditaria dos adultos e ancins, caracterizada por
movementos irregulares, trastornos da linguaxe e
demencia. Tamn se di corea de Huntington. / C. gravdica. Corea observada no embarazo. / C. histrica.
Corea maior. / C. maior. Histerismo con movementos
oscilatorios continuos e en certo modo regulares. / C.
menor. Corea de Sydenham. / C. senil. Corea de
Huntington. / C. simple ou de Sydenham. Corea que lles
afecta principalmente s nenos da segunda infancia anda
que tamn se observa en adultos (especialmente en
mulleres grvidas) e que xeralmente se acompaa de

177
signos de febre reumtica. Tamn se di corea menor,
baile ou danza de San Vito.

coreclise s.f. Obliteracin ou oclusin da pupila.

corectasia s.f. Dilatacin anormal da pupila.
corectoma s.f. Iridectoma
coredilise s.f. Pupila en forma de D que se produce
como consecuencia dunha dilatacin do iris.

corediastase s.f. Dilatacin da pupila.

coreiforme adx. Semellante corea.
coremorfose s.f. Formacin dunha pupila artificial.
corentena s.f. Perodo de illamento que se somete s

coriza

corioblastoma s.m. Corioepitelioma.

corioblastose s.f. 1. Neoformacin no corion. 2. Afeccin polimorfa da pel, como a lepra, o lupus, etc.

coriocapilar adx. Relativo rede capilar da porcin

interna da coroide, lmina coroidocapilar.

coriocarcinoma s.m. Corioepitelioma, neoplasia maligna derivada dos trofoblastos e citotrofoblastos sincitiais
placentarios, que pode seguir a calquera embarazo e
especialmente mora.

coriocele s.f. Protrusin herniaria a travs da coroide.

corioepitelioma s.m. Carcinoma corial, tumor formado

persoas procedentes de zonas ou pases sospeitosos de

infeccin.

pola proliferacin maligna do epitelio das vilosidades

coriais, que incle o corioadenoma, o coriosarcoma, o
coriocarcinoma e o sincitioma.

coreo- Prefixo relativo pupila.

coreoatetose s.f. Estado caracterizado por movementos

corioma s.m. Corioepitelioma.

coriomeninxite s.f. Meninxite cerebral con infiltracin

coreicos e atetsicos.

coreofrasia s.f. Perturbacin da linguaxe, caracterizada

pola emisin de frases sen forma nin sentido.

coreomana s.f. Mana danzante ou corea epidmica,

tarantismo.

coreometra s.f. Medicin da forma e tamao da pupila.

coremetro s.m. Aparello que se usa para medi-la pupila.
coreoplastia s.f. Cirurxa plstica da pupila, coreomorfose.

coreorrafia s.f. Sutura do iris para reformar unha pupila.

coreoscopio s.m. Instrumento para o exame da pupila.
corepraxia s.f. Operacin para centra-la pupila.
corestase s.f. Corectasia.
corestenoma s.m. Constriccin da pupila.
corestopa s.f. Situacin anormal da pupila.
coretomedilise s.f. Formacin dunha pupila artificial
por unha operacin combinada de corte e esgazadura do
iris, iridectomodilise.

coriceo-a adx. Semellante coiro no seu aspecto e

consistencia.

corial adx. Relativo corion.

coribantismo s.m. Delirio.
corificacin s.f. Transformacin natural dos cadveres
conservados en certas condicins, variedade de dexeneracin tisular entre a saponificacin e a momificacin.

corio- Prefixo relativo a calquera membrana, pero especialmente que contn o feto, o corion.

corioadenoma s.m. Tumor benigno dos vasos sanguneos placentarios, mola hidatiforme. // C. destructivo.
Mola maligna.

corioanxioma s.m. Tumor anxiomatoso do corion.

celular dos ventrculos. // C. linfoctica. Enfermidade

vrica aguda caracterizada por reaccin linfoctica
mennxea con vmitos, malestar e bradicardia.

corion s.m. 1. Saco corinico, membrana exterior do ovo

uterino que lle serve de envoltura protectora e nutricia.
Polo lado materno pose vilosidades en contacto co
sangue materno e avanza-lo embarazo convrtese en
placenta definitiva. 2. Cute verdadeira ou derme,
enderon. 3. Capa profunda vascular das mucosas subxacentes epitelio e derme da pel. // C. frondoso. Parte
do corion cuberta de vilosidades. / C. liso. Corion
membranoso na ltima fase do embarazo na que desaparecen as vilosidades. / C. primitivo. Membrana vitelina,
antes de forma-las vilosidades. / C. real ou segundo.
Capa formada pola folla externa do blastoderma,
composta de clulas procedentes da segmentacin do
vitelo.

corinico-a adx. Corial.

corionite s.f. Inflamacin do corion da pel, que se endurece e engrosa.

coriorretinite s.f. Inflamacin simultnea da coroide e a

retina.

coristoblastoma s.m. Coristoma.

coristoma s.m. Malformacin conxnita pseudotumoral
de crecemento limitado, constituda por tecidos maduros
que se dispoen de forma desordenada e que non existen
normalmente na zona onde se desenvolven.

coriza s.f. Inflamacin da mucosa nasal, asociada con

derramo mucoso ou mucopurulento polos orificios
nasais, que pode ser aguda e crnica. Tamn se di rinite.
// C. alrxica. Rinite nun individuo alrxico, debida
presencia dun axente que sensible. Tamn se di febre
do feo. / C. dos neonatos. Afeccin bastante grave, que
dificulta e ata impide a succin. / C. ftida. Ocena. / C.
idiosincrsica. Febre do feo. / C. polnica. Febre do feo.
/ C. posterior. Catarro da nasofarinxe.

crnea

178

crnea s.f. 1. Tecido transparente que forma a parte ante-

coroidite s.f. Inflamacin da coroide. Tamn se di uvete

rior externa do globo ocular, consistente en epitelio escamoso estratificado que contina co da conxuntiva. 2.
Estrato ou capa da pel.

posterior / C. anterior. A limitada coroide perifrica. /

C. areolar. A que se inicia redor ou preto da mcula
ltea e progresa cara periferia. / C. atrfica. Esclerocoroidite. / C. central. Variedade na que a exsudacin se
efecta na mcula ltea. / C. de Doyne. Coroidite dexenerativa hereditaria con formacin de placas abrancazadas na proximidade do disco ptico. / C. de Forster.
Variedade de coroidite central na que as manchas son
negras principio e logo vlvense brancas ensanchar. /
C. de Tay. Dexeneracin da coroide caracterizada por
puntos irregulares amarelos redor da mcula ltea, que
se cre debida a un estado ateromatoso das arterias. Obsrvase na vellez. Tamn se di coroidite guttata senilis. / C.
difusa ou diseminada. Variedade grave caracterizada
por manchas esparexidas no fondo do ollo. / C. exsudativa. A que se caracteriza por exsudados plsticos ou
serosos, en forma de manchas abrancazadas, amareladas
ou rosceas. / C. guttata senilis . Coroidite de Tay. / C.
metastsica. Forma debida metstase na piohemia,
meninxite, etc. / C. mipica. Coroidite debida esforzo
na visin defectuosa. / C. serosa. Glaucoma. / C. supurativa. A que remata pola formacin de pus.

cornete s.f. Queratite.

crneo-a adx. Da natureza ou estructura do corno.
corneoblfaro s.m. Adherencia entre o bordo da
plpebra e a crnea.

corneosclera s.f. A crnea e a esclertica formando a

tnica externa do globo ocular.

corneto s.m. 1. En anatoma, estructura semellante a unha

cuncha, por exemplo a pequena lmina sea enrolada
sobre si mesma na parede lateral das fosas nasais, tamn
chamada so turbinado, ou o pavilln da orella.

cornificacin s.f. Conversin en tecido crneo, queratinizacin.

cornina s.f. 1. Preparacin concentrada da cortiza do

Cornus florida, tnica. 2. Principio cristalizable obtido
do mesmo.

corno s.m. 1. Calquera estructura de forma parecida a

unha hasta, por exemplo a do tero. 2. Calquera estructura formada por substancia crnea, especialmente no
coiro cabeludo e na pel da cara.

cornutina s.f. Alcaloide txico do caruncho do centeo

que exerce unha accin selectiva sobre o tero.

coro- Prefixo relativo pupila.

coroa s.f. 1. rgano ou parte do corpo que presenta unha
disposicin circular. 2. Vrtice da cabeza. Tamn se di
curuto e couquizo. // C. artificial. Coroa de metal ou
porcelana que se axusta raz dun dente natural. / C. de
trpano. Serra circular empregada na operacin do
trpano. / C. de Venus. Conxunto de pstulas secas
pardovermellas que se observan a mido na fronte de
individuos afectos de sfilis secundaria. / C. dentaria.
Porcin descuberta e esmaltada dun dente. / C. ecuatorial. Placa ecuatorial na cariocinese. / C. polar. Reunin
das asas cromticas en cada extremo do fuso acromtico
na cariocinese.

coroal adx. 1. Relativo a unha coroa. // s.m. 2. so frontal.

3. Punto na sutura coroal situado no extremo do dimetro
frontal mximo.

coroamento s.m. Posicin da cabeza do feto cando,

despois da rotura das membranas e en perodo expulsivo,
o orificio vulvar frmalle unha especie de coroa.

coroidal adx. Relativo coroide.

coroide s.f. Capa escura e vascular do ollo, situada entre
a esclertica e a retina, coa funcin de nutrir esta e o cristalino.

coroideremia s.f. Afeccin hereditaria, ligada cromosoma X, caracterizada por unha dexeneracin da coroide
e do epitelio pigmentario da retina que provoca cegueira
no home.

coroidociclite s.f. Inflamacin da coroide e do corpo

ciliar.

coroidoirite s.f. Inflamacin da coroide e do iris.

coroidorretinite s.f. Inflamacin da coroide e da retina.
coroliforme adx. En forma de corola.
coronario -a adx. 1. Que rodea formando unha coroa,
como plexos, vasos, nervios, ligamentos, etc. // s.f. 2.
Cada unha das arterias que se distriben especialmente
polo corazn e tamn pola curvatura menor do estmago,
esfago e beizos.

coronin s.m. Punto craniomtrico correspondente

punta da apfise coronoide do maxilar inferior.

coronoide adx. 1. En forma de bico de crvido. 2. En

forma de coroa, por exemplo apfise coronoide.

coroscopia s.f. Determinacin da refrinxencia ocular por

medio do retinoscopio.

corpio s.m. Xustillo interior que usaban as mulleres para

aperta-la cintura. // C. de Abbott. Vendaxe enxesada de
corpo que se aplica na escoliose. / C. de Brasdor.
Vendaxe que se coloca sobre as omoplatas empregada
nos casos de fractura de clavcula. / C. de Knight, de
Taylor, de Baker. Frulas que inmobilizan mis ou
menos a raque. / C. de Sayre. Corpio enxesado que se
aplica no mal de Pott. / C. ortopdico. O que ten por
obxecto corrixir ou previ-las desviacins da raque.

corpo s.m. 1. O corpo humano, formado pola cabeza o

tronco e as extremidades. 2. O tronco cos seus rganos.
3. Parte mis importante dun rgano ou estructura anatmica, distinta da cabeza e a cola. 4. Masa de tecido especializado. // C. adiposo bucal. Masa lobulada de graxa
que ocupa o espacio entre o maseter e o bucinador, mis
desenvolvida nos nenos. / C. caloso ou mesolobo. Comi-

179
sura maior do cerebro, masa arqueada da substancia
branca, situada no fondo do suco lonxitudinal e formada
polas fibras transversais que conectan mbolos dous
hemisferios. / C. cavernoso. As das columnas erctiles
no dorso do pene ou do cltoris. / C. cavernoso da
uretra. Corpo esponxoso. / C. ciliar. Porcin da zona
vascular do ollo, que comprende os msculos e procesos
ciliares. / C. de Arancio. Tubrculos de fibrocartilaxe
nos vrtices das vlvulas semilunares pulmonares e
articas. / C. de Arnold. Pequenos anacos de eritrocitos
no sangue. / C. de Aschoff. Ndulos reumticos no
miocardio. / C. de Auer. Corpos de forma alongada que
se ven nos linfocitos en certos casos de leucemia. / C. de
Barr. Masa de cromatina ( redor de 1 micron de
tamao) que representa un cromosoma condensado que
se atopa no ncleo das clulas femininas, pero non nas
masculinas. unha estructura planocncava pegada
cara interna da membrana celular. / C. de Jolly-Howell.
Restos nucleares eritrocticos. / C. de Nissl. Grnulos
grosos que se tinguen cos colorantes bsicos e constiten
o retculo citoplasmtico da clula nerviosa, substancia
tigroide. / C. de Pacchioni. Pequenas eminencias no
tecido aracnoide debaixo da duramter do cerebro que
producen, por presin, lixeiras depresins na superficie
interna do cranio (depresins de Pacchioni). / C. de
Russell. Clulas con grnulos acidfilos grosos entre as
clulas epiteliais das glndulas do estmago. / C. de
Schaumann. Estructura laminada concntrica que
contn abundante calcio e ferro, presente no interior
dalgns granulomas epitelioides non caseificantes de
diversas entidades clnicas (sarcoidose, seriliose, etc). /
C. de Wolff. Mesonefros ou ril primitivo, rgano
excretor do embrin, composto dun tubo longo na parte
inferior da cavidade somtica ou celoma, paralelo eixe
espial. O corpo de Wolff forma, polo seu desenvolvemento, a cabeza do epiddimo, o vas deferens e o
conducto exaculador no home. / C. do esterno. Porcin
do esterno comprendida entre o manubrio e a apfise
xifoide. / C. esfrico. Primeiro estadio do ciclo do parasito do paludismo, que se desenvolve logo no gametocito.
/ C. esponxoso. Masa de tecido erctil no pene, que rodea
a uretra. / C. estrao. Corpo que non normal no sitio
onde se atopa. / C. facoide. Cristalino. / C. falciforme.
Esporozoto. / C. hemorrxico. Cogulo sanguneo que
se forma dentro do folculo de De Graaf despois da
ovulacin / C. lteo. Masa marela celular de funcin
glandular endcrina que aparece no ovario no lugar dun
ovisaco que se ten desembarazado do seu oocito. Se o
ovo foi impregnado, o corpo lteo crece e dura varios
meses (corpo lteo verdadeiro, de embarazo). Se non se
produce a fecundacin o corpo lteo dexenera e coengrrase (corpo lteo falso, de menstruacin). Neles prodcese a proxesterona. / C. marelo. Corpo lteo. / C.
mdico. Persoal facultativo do exrcito, armada, municipio, etc. considerado como unha entidade. / C. vertebral. Segmento anterior macizo cilndrico dunha
vrtebra. / C. vtreo. Substancia transparente que enche a
maior parte do globo ocular, contida nunha membrana
hialoide entre o cristalino e a retina.

corrente

corpsculo s.m. 1. Pequena masa. 2. Clula sangunea. //

C. branco. Leucocito. / C. calcario. Clulas dentinais
que conteen cal. / C. de Howell. Corpos pequenos nos
eritrocitos, probablemente detritos de ncleos. / C. de
Jolly. Formacins puntiformes que aparecen nos
glbulos vermellos por coloracin destes no Giemsa. / C.
de Krause. Pequenos corpos bulboides que constiten as
terminacins nerviosas no tecido submucoso da boca,
nariz, ollos e xenitais, formados por unha cpsula
conxuntiva que contn unha substancia homoxnea na
que termina unha fibra nerviosa sensitiva. / C. de
Langerhans. Terminacins das fibras nerviosas na rede
mucosa da epiderme. / C. de Levinthal. Inclusins citoplasmticas observadas na psitacose. / C. de Malpighi.
Ndulo linfoide do bazo. / C. de Meissner. Corpsculos
tctiles nas papilas drmicas da xema dos dedos, beizos,
mamas e xenitais, compostos dunha cpsula fibrosa que
contn unha substancia grada na que se ramifica unha
neurofibria. / C. de Merkel. Corpsculos tctiles na
submucosa da lingua e boca. / C. de Negri. Corpos de
inclusin no protoplasma das clulas nerviosas do crtex,
ncleos da base, dos animais mortos de hidrofobia, considerados como especficos desta enfermidade. / C. de
Pacini. Masas ovais visibles sen amplificacin, constitudas por varias membranas concntricas de tecido
conxuntivo, que rodean un bulbo granuloso central no
que termina unha neurofibria. Son abundantes nas
palmas das mans e plantas dos ps, nos xenitais externos,
etc. e considranse rganos perifricos da sensibilidade
xeral. / C. de Ruffini. Terminacins nerviosas na pel, que
teen forma ramificada e estn includas no tecido
conxuntivo. / C. do leite. Clulas glandulares cheas de
graxa que romperen deixan en liberdade as gotas de
graxa suspendidas no soro do leite. / C. polar. Centrosoma. / C. vermello do sangue. Eritrocito ou hemacia. /
C. tctil. Corpsculos de Meissner.

correctivo-a adx. 1. Que contrarresta, modifica ou

cambia o que nocivo. //s.m. 2. Droga que modifica ou
corrixe un efecto indesexable ou nocivo.

correda s.f. Estra ou canle longa na superficie dun so,

para o esvaramento dun tendn.

correlacin s.f. 1. Accin de establecer unha relacin

mutua ou recproca. 2. Fenmeno polo que dous ou mis
caracteres se manifestan xuntamente con meirande
frecuencia da que cabera esperar se se ten en conta a
frecuencia coa que cada un aparece illadamente. 3. Relacin de interdependencia entre os rganos dun mesmo
individuo. // C. rango-diferencia. Procedemento estatstico entre series emparelladas de medicins, cada unha
clasificada segundo a sa magnitude, que d un coeficiente chamado rho, o seu valor vara de cero (non hai
relacin) a 1,00 (relacin perfecta).

corrente s.f. Curso dun lquido, do aire ou especialmente

do fludo elctrico longo dun conductor. // C. alterna.
Corrente elctrica que alternativamente de sentido
contrario. / C. continua. A que ten sempre un mesmo
sentido. / C. de accin. Corrente elctrica inducida nas

corrosin
fibras musculares eficazmente estimuladas, en condicins normais seguen a unha contraccin. / C. de aire.
Aire que circula por un espacio confinado. / C. de alta
frecuencia. Corrente alterna de frecuencia maior de
10.000 ciclos por segundo. / C. de alta tensin. Corrente
elctrica con forza electromotriz que excede de 500 volts.
/ C. de baixa frecuencia. Corrente peridica con 150 ou
200 ciclos por segundo. / C. de baixa tensin. Corrente
con forza electromotriz que non excede de 500 volts. / C.
de lesin. Corrente establecida cando unha parte lesionada dun nervio, msculo ou outro tecido excitable se
une por medio dun conductor parte non lesionada, o
tecido danado negativo para o san. Tamn se di
corrente de demarcacin. / C. fardica. Corrente
alterna de electricidade inducida. / C. galvnica.
Corrente elctrica dunha batera. / C. galvanofardica.
Corrente mixta obtida pola combinacin da galvnica e
da fardica. / C. hidroelctrica. Corrente obtida por
medio de pilas ou acumuladores. / C. inducida. A producida nun circuto pola proximidade doutra corrente. / C.
inductora. Corrente causante dunha corrente inducida. /
C. monofsica. A simple alterna. / C. sangunea. Curso
do sangue polo interior dos vasos arteriais ou venosos.

corrosin s.f. Deterioro ou esgotamento gradual dunha

substancia por outra, especialmente por reaccin bioqumica ou qumica.

corrosivo-a adx. 1. Que causa corrosin. // s.m. 2. Axente

que produce corrosin, como os cidos.

corrupcin s.f. Desorganizacin, putrefaccin.

cortadura s.f. Fisura, ferida, cortada.
corte s.m. 1. Gume dos instrumentos cortantes. 2.
Seccin.

crtex s.m. Capa exterior dun rgano, diferente da substancia interna ou medular do mesmo. // C. adrenal. Parte
cortical das glndulas suprarrenais. / C. cerebeloso.
Substancia gris cortical do cerebelo. / C. cerebral. Capa
exterior do cerebro, palium ou manto, composta principalmente de substancia gris ou cinrea. / C. renal. Substancia cortical do ril, formada polos tubos urinarios e
vasos sanguneos sostidos por un estroma ou matriz. / C.
suprarrenal. Capa exterior histoloxicamente distinta das
glndulas suprarrenais.

cortexo sintomtico loc. Conxunto de sntomas que

acompaan unha enfermidade.

cortical adx. 1. Relativo a algn crtex, especialmente

crtex cerebral. // s.f. 2. Substancia cortical.

corticalizacin s.f. Encefalizacin. Migracin da

funcin dos centros subcorticais crtex.

corticfugo-a adx. Que parte do crtex cerebral, que se

transmite desde o crtex . Tamn se di corticfugo.

corticpeto-a adx. Que se dirixe cara crtex cerebral.

Tamn se di corticpeto.

corticoadrenal adx. Pertencente crtex suprarrenal.

180

corticoaferente adx. Corticpeto.

corticobulbar adx. Relativo crtex cerebral e bulbo.
corticocerebral adx. Relativo crtex do cerebro.
corticoeferente adx. Que se dirixe desde o crtex cerebral cara a niveis inferiores ou cara periferia. Corticfugo.

corticfugo-a adx. Corticfugo.

corticoide adx. 1. De accin similar dunha hormona
esteroide do crtex adrenal. // s.m. 2. Esteroide semellante s illados dos extractos do crtex suprarrenal.

corticomedular adx. Corticospial.

corticopeduncular adx. Relativo crtex e s pednculos cerebrais.

corticpeto-a adx. Corticpeto.

corticopleurite s.f. Inflamacin da folla visceral ou
cortical da pleura.

corticopontocerebelo -a adx. Que conecta o crtex

cerebral co cerebelo por medio da ponte.

corticospial adx. Relativo crtex cerebral e medula

espial.

corticosteroide s.m. Corticoide.

corticosterona s.f. Hormona esteroide do crtex suprarrenal que pose as actividades atribudas a ese crtex,
induce o depsito de glicxeno no fgado, a conservacin
do sodio e a excrecin de potasio, e mantn a vida dos
animais adrenalectomizados, 4-pregneno-11,21-diol3,20-diona.

corticosuprarrenal adx. Relativo crtex das glndulas suprarrenais.

corticosuprarrenoma s.m. Tumor orixinado no crtex

suprarrenal que na muller produce obesidade e lle d
aspecto masculino.

corticotrofina s.f. Corticotropina.

corticotropina s.f. Hormona adrenocorticotrofa segregada no lobo anterior da hipfise que estimula a actividade do crtex suprarrenal, estimula a liplise e favorece
a utilizacin da glicosa.

cortina s.f. Primeira preparacin do crtex suprarrenal,

capaz de manter vivos os animais suprarrenalectomizados, que se empregou cando anda non se illaran a
aldosterona e o cortisol.

cortisol s.m. Hormona adrenocortical, 17-hidroxicorticosterona ou hidrocortisona, glicocorticoide fisiolxico

producido polo crtex suprarrenal.

cortisona s.f. Glicocorticoide non segregado normalmente, en cantidades significativas, polo crtex suprarrenal, senn polo fgado. Non pose accin biolxica
sobre o metabolismo dos hidratos de carbono ata que se
converte en cortisol (hidrocortisona) e hoxe obtense
sinteticamente.

181

cortiza s.f. Envoltura exterior do tronco, plas ou races

das plantas dicotiledneas.

coruscacin s.f. En psiquiatra, sensacin de laparadas

diante dos ollos.

Corynebacterium Xnero de bacilos grampositivos

costro
costelas superiores de cada lado, que se articulan directamente co esterno.

costicartilaxe s.f. Cartilaxe costal.

costfero-a adx. Que leva costelas, como as vrtebras
costais do home.

aerobios e anaerobios, nos que caracterstico o avultamento nun dos extremos, o que lles d aspecto de maza.
Son mis coecidas as especies parasitas do home e
animais, pero tamn parasitan as plantas. // C. diphtheriae. Axente etiolxico da difteria, illado das membranas
farnxeas dos enfermos e presente na farinxe dos portadores. As cepas desta especie son patxenas cando estn
parasitadas por un fago (cepas lisxenas) e producen
toxinas con especial afinidade polo tecido miocrdico.

costiforme adx. En forma de costela.

costo- Prefixo do lat. costa, costela.
costoabdominal adx. 1. Relativo s costelas e abdome.

cosmese s.f. Cosmtica.

cosmtica s.f. 1. Arte de preservar e aumenta-la beleza. 2.

2. Repregamento peritoneal que constite un ligamento,

que se insire nas costelas e no colon.

// s.m. 2. Msculo oblicuo externo.

costoclavicular adx. 1. Relativo s costelas e clavcula.

// s.m. 2. Msculo subclavio.

costoclico-a adx. 1. Que vai das costelas colon. // s.m.

Especialidade cirrxica que mira polo aspecto do

paciente para melloralo. Tamn se di cosmese.

costocondral adx. Pertencente a unha costela e sa

cosmtico-a adx. 1. Relativo cosmese ou cosmtica. 2.

costocoracoide adx. 1. Relativo s costelas e apfise

Que embelece, que tende a conservar ou restaura-la

fermosura. // s.m. 3. Substancia ou preparacin que con
ese obxecto se aplica pel, pelo ou unllas seguindo os
dictados da moda para facelos mis fermosos.

cosmetoloxa s.f. Parte da hixiene que trata especialmente dos coidados de aseo e beleza da pel.

csmico-a adx. Relativo universo, de distribucin xeral

ou moi extensa.

cosmopatoloxa s.f. Parte da climatoloxa que estudia a

accin morbosa dos elementos csmicos sobre o organismo.

cosmopolita adx. En ciencias biolxicas, distribucin

mundial.

costado s.m. Porcin lateral do tronco comprendida entre

a axila e o van.

costal adx. Relativo s costelas.

costalxia s.f. Dor nas costelas.
costecervical adx. 1. Relativo s costelas e colo. // s.m.
2. Msculo cervical ascendente.

costectoma s.f. Escisin ou reseccin dunha costela.

costela s.f. Calquera dos vintecatro sos curvos que
forman a parte principal da parede sea do trax, que se
estenden cara a diante, doce a cada lado, desde a columna
vertebral. Distnguense tres partes: a cabeza, a parte
posterior xunto vertebra, o colo, a parte mis estreita
que a segue, e o corpo, que o arco seo que forma a
caixa torcica. Na unin do colo co corpo existe un tubrculo que se articula coa apfise transversa da vrtebra. //
C. bicipital. Fusin da primeira costela torcica cunha
vertebra cervical. / C. bfida. Costela supernumeraria
que se articula cunha vertebra cervical, xeralmente a
stima, pero que non chega por diante esterno. / C.
flotantes. Costelas vertebrais (as das inferiores) que
non se unen a nada por diante. / C. verdadeiras. As sete

cartilaxe.
coracoide. // s.m. 2. Msculo pectoral menor.

costoinferior adx. 1. Relativo s costelas inferiores. 2

Dunha forma de respiracin na que as costelas inferiores
se moven mis cs superiores.

costopleural adx. Relativo s costelas e pleura.

costopneumopexia s.f. Operacin de fixa-lo pulmn a
unha costela.

costopbico -a adx. 1. Relativo s costelas e pube

//s.m. 2. Msculo recto anterior do abdome.

costoscapular adx. Relativo s costelas e escpula.

costospial adx. Relativo s costelas e columna vertebral.

costosternal adx. Relativo s costelas e esterno.

costotoma s.f. Seccin dunha costela.
costtomo s.m. Coitelo ou cizalla para corta-las costelas.
costotransversectoma s.f. Reseccin dunha porcin de
costela e da apfise transversa dunha vrtebra.

costotransverso-a adx. 1. Relativo s costelas e s

apfises transversas. // s.m. 2. Msculo escaleno lateral.

costotraqueliano-a adx. Relativo s costelas e s

apfises transversas cervicais.

costovertebral adx. Relativo a unha costela e vrtebra

dorsal coa que se articula.

costoxnico-a adx. Que ten a sa orixe nas costelas.

costoxifoide adx. Relativo a unha costela e cartilaxe
xifoide.

costro s.m. Primeiro leite da femia parida, que ocasionalmente pode producirse tamn durante o embarazo,
despois do terceiro ou cuarto mes. Contn menos casena
e mis albumina c leite ordinario e numerosos leucocitos cargados de graxa, corpsculos do costro. Tamn

costrorrea
rica en anticorpos que lle transfiren inmunidade pasiva
neonato.

costrorrea s.f. Derramo abundante e espontneo de

costro.

cotarnina s.f. Derivado de narcotina, base orgnica

amarga, producto da oxidacin e o desdobramento da
narcotina, astrinxente e sedante.

182

coxofemoral adx. Relativo cadeira e coxa.

coxotoma s.f. Abertura cirrxica da articulacin da
cadeira.

coxotuberculose s.f. Tuberculose sea na articulacin da

cadeira.

Coxsackie Virus responsables de diversos procesos pato-

// s.f. 2. Variedade de febre paldica con paroxismos

diarios. // C. dobre. Coti que ten dous paroxismos da.

lxicos no home: meninxite asptica, enfermidade de

Bornholm, herpanxina, miocardite e pericardite. O
primeiro virus deste grupo foi illado por Dalldor-Sickles
en Coxsackie (EEUU) en 1947.

cotiledn s.m. 1. Calquera estructura oca en forma de

coxsackiose s.f. Proceso morboso producido polo virus

cotin (f. coti) adx. 1. A diario, que ocorre tdolos das.

copa. 2. Calquera das subdivisins redondeadas da superficie uterina da placenta. 3. Vilosidade vascular ensanchada do corion que se introduce nas depresins da
caduca verdadeira.

Coxsackie.

cr 1. Smbolo do cromo. 2. Abreviatura de creatinina.

crack s.m. Forma de cocana que se fuma e coa que se

cialmente, a cavidade dun so que recibe a cabeza

doutro. Tamn se di acetbulo.

obteen niveis mis rpidos e elevados da droga, o que

explica o seu maior poder adictivo e o enorme carcter
nocivo para a sade.

cotiloide adx. 1. En forma de copa. 2. Relativo cavidade

craniectoma s.f. Escisin dunha parte do cranio. // C.

ctilo s.m. Estructura en forma de copa ou cunca, espe-

cotiloide ou acetbulo.

cotilopbico-a adx. Relativo acetbulo ou cavidade

cotiloide do ilaco e pube.

cotra s.f. Calquera capa exterior, especialmente a materia

slida formada sobre a superficie dunha lcera, erosin
ou ferida, por unha segregacin ou un exsudado cando
seca. // C. de leite. Seborrea do coiro cabeludo dos
nenos.

cotrimoxazol s.m. Trimetroprim.

couquizo s.m. Curuto, coroa da cabeza.
coxa s.f. 1. Articulacin da cadeira. 2. Porcin superior do
membro inferior comprendida entre a cadeira e o xeonllo.

coxagra s.f. Afeccin gotosa da cadeira.

coxal adx. 1. Relativo cadeira. // s.m. 2. so innominado
ou ilaco.

coxalxia s.f. Dor na cadeira.

coxartria s.f. Coxite.
coxartrite s.f. Coxite.
coxartrocace s.m. Afeccin fungosa (tumor branco) da
articulacin da cadeira.

coxartropata s.f. Afeccin da articulacin da cadeira.

cxegas s.f.pl. Estmulo lixeiro dunha superficie sensitiva
e o seu efecto reflexo, conmocin desagradable, risa
involuntaria, etc.

coxeira s.f. Deambulacin defectuosa, claudicacin.

Coxiella Xnero de bacterias da orde rickettsiais, microorganismos parasitos obrigados, moi resistentes s
axentes externos.

coxite s.f. Inflamacin da articulacin da cadeira.

coxodinia s.f. Coxalxia.

lineal. Escisin dunha tira ou banda do cranio para

remedia-la microcefalia ou a osificacin prematura do
cranio.

cranio s.m. Conxunto de sos que forman o esqueleto da

cabeza. Nun sentido mis limitado comprende a caixa
sea que contn o encfalo e excle os sos da cara.
Desde o punto de vista embriolxico, difernciase un
neurocranio, que d lugar s sos que rodean o encfalo
(integrados por frontal, dous parietais, dous temporais,
esfenoide e etmoide), e un esplacnocranio, que ten un
desenvolvemento que d lugar conxunto seo que
forma o macizo facial (integrado por dous maxilares,
vmer, dous nasais, dous lacrimais, dous cigomticos,
dous palatinos, dous cornetos e a mandbula). Estes sos
articlanse entre si mediante suturas, a excepcin da
mandbula, que se mantn como nico elemento mbil do
conxunto. // C. bfido. Encefalocele. / C. criptocigo.
Cranio no que, mirado desde arriba polo mtodo da
norma verticalis de Blumenbach, non son visibles os
arcos cigomticos, o contrario de fenocigo. / C. de
Apert. Cranio da osteoxnese imperfecta. A fraxilidade
dos sos da calota fai que se afundan na base e formen un
rebordo lateral. / C. elipsoide, esfenoide, ovoide,
romboide, etc. Cranios que, vistos desde enriba polo
mtodo antedito, ofrecen a configuracin dunha elipse,
unha cua, un ovoide, un rombo, respectivamente. / C.
natiforme. Cranio raqutico, no que por afundimento da
sutura saxital as eminencias parietais sobresaen a modo
de ndegas.

cranioaural adx. Relativo cranio e odo.

craniobulbar adx. Relativo cranio e bulbo.
craniocele s.f. Encefalocele.
craniocerebral adx. Relativo cranio e cerebro.
craniocervical adx. Relativo cranio e colo.

183

cranioclase s.f. Esmagamento cirrxico da cabeza do

feto morto co fin de facilita-la sa extraccin.

cranioclasma s.f. Cranioclase.

cranioclastia s.f. Cranioclase.
cranioclasto s.m. Esmagador para a prctica da cranioclase. Tamn se di basiotribo, basioclasto, cefalotribo,
cefaloclasto, craniotribo.

craniocleidodisostose s.f. Disostose cleidocranial.

cranioddimo s.m. Feto malformado que presenta das
cabezas.

craniofacial adx. Relativo cranio e cara.

craniofarinxioma s.m. Tumor conxnito da hipfise,
desenvolvido a expensas dos restos do tracto faringohipofisario primitivo.

craniofitoma s.f. Incisin de toda a circunferencia do

cranio con obxecto de asegura-la descompresin.

craniforo s.m. Cranistato. Instrumento para suxeita-lo

cranio durante a medicin dos seus contornos.

craniognoma s.f. Estudio da forma do cranio. Tamn se

di cranioloxa, cefaloloxa.

craniografa s.f. Descricin do cranio.

cranigrafo s.m. Instrumento para desea-lo contorno do
cranio.

craniolacunia s.f. Estado da bveda do cranio fetal ou

infantil caracterizado por zonas de resorcin da tboa
interna, asociado xeralmente con espia bfida, meningocele e aumento da presin intracranial.

cranioloxa s.f. Ciencia que estudia as variacins de

tamao, forma e proporcin do cranio, en especial as
variacins que caracterizan as razas humanas.

craniomalaca s.f. Abrandamento anormal dos sos do

cranio. Tamn se di craniotabe.

craniomandibular adx. Relativo cranio e mandbula.

craniometra s.f. Medicin do cranio.

cranimetro s.m. Instrumento para medi-lo cranio,
empregado en craniometra.

cranipago s.m. Xemelgos unidos pola cabeza. Tamn se

di cefalpago.

craniopata s.f. Enfermidade cranial, cefalopata. // C.

metablica. Estado caracterizado por lesins dos sos do
cranio xunto con alteracins do metabolismo.

cranioplastia s.f. Reparacin cirrxica dos defectos e

deformidades do cranio.

craniorraquequise s.f. Fisura ou fendedura conxnita

do cranio e columna vertebral por defecto no seu peche.

craniosclerose s.f. Osteosclerose dos sos craniais.

cranioscopia s.f. Exame diagnstico da cabeza.

cravo

craniosinostose s.f. Osificacin prematura das suturas

craniais.

craniospinal adx. Relativo cranio e columna vertebral.

craniosponxiose s.f. Afeccin dolorosa, probablemente

sifiltica, caracterizada pola formacin de escavacins no
diploe dos sos craniais.

craniosquise s.f. Fendedura ou fisura conxnita do

cranio por defecto do peche mesodorsal, acompaado
xeralmente dun desenvolvemento escaso do cerebro.

cranistato s.m. Utensilio para soste-lo cranio durante os

estudios craniomtricos. Tamn se di craniforo.

craniostenose s.f. Hiperostose do cranio que produce a

contraccin das fendeduras e buratos craniais.

craniostose s.f. Osificacin conxnita ou prematura das

suturas do cranio.

craniotabe s.f. Craniomalaca circunscrita: adelgazamento e abrandamento dos sos do cranio, secundario a
raquitismo e sfilis. Tamn se di craniomalaca.

craniotimpnico-a adx. Relativo cranio e tmpano.

cranitomo s.m. Instrumento para a prctica da craniotoma.

craniotopografa s.f. Estudio das relacins da superficie

do cranio coas partes do cerebro subxacente.

craniotraxia s.f. Extraccin da cabeza fetal despois da

cranioclasia.

craniotripese s.f. Trepanacin do cranio.

cranite s.f. Inflamacin dos sos do cranio.
crnter s.m. ltimo dente molar ou moa do xuzo.
crter s.m. Parte mis deprimida dunha lcera, xeralmente no seu centro.

crateriforme adx. Deprimido ou oco como unha copa ou

crter.

craterizacin s.f. Extirpacin dunha porcin de tecido

seo para formar unha depresin en forma de crter e
facilita-la drenaxe de partes infectadas .

cratomana s.f. Delirio no que o paciente se cre posuidor

de gran poder ou forza.

craurose s.f. Estado de secura e retraccin dunha parte. //

C. vulvar. Afeccin inflamatoria crnica, caracterizada
por atrofia e retraccin da pel dos xenitais externos femininos, acompaada de ordinario de prurito intenso.

cravo s.m. 1. Corno ou tubrculo crneo da pel. 2. Tecido

conxuntivo esfacelado que se desprende do centro dun
furnculo. // C. de especia. Abrocho seco do craveiro
(Eugenia caryophyllata), da familia das mirtceas, usado
como carminativo e antiemtico e no exterior como
andino en odontoloxa e dores clicas. / C. de Scarpa.
Pequeno cilindro de chumbo cun extremo ensanchado
que se empregaba para a dilatacin do conducto nasal

creatina
despois da incisin do saco lacrimal. / C. histrico.
Sensacin dolorosa de cravo na cabeza.

creatina s.f. Composto nitroxenado cristalizable que

existe no organismo. O seu fosforilato constite un
importante depsito de enerxa en forma de fosfato.

creatinase s.f. Enzima que transforma a creatina en urea

e metilglicocola.

creatinemia s.f. Presencia de creatina no sangue. A taxa

normal de 10 a 25 mg/l.

creatinina s.f. Substancia bsica, creatina anhidra,

producto terminal do metabolismo, que se atopa sempre
na urina.

creatinuria s.f. Presencia de creatina na urina.

creatorrea s.f. Presencia de carne sen dixerir nos excrementos, sntoma ou signo de Fles.

creatotoxismo s.m. Intoxicacin por carne.

crecemento s.m. Desenvolvemento progresivo do corpo,
especialmente en altura, nos primeiros tempos da vida. //
C. vectorial negativo. Aquel no que os incrementos
grandes suceden os pequenos ou revs. / C. vectorial
positivo. Aquel no que os aumentos nun rgano (grandes
ou pequenos) se suceden de forma constante.

crema s.f. 1. Materia graxa do leite. 2. Preparacin

cosmtica ou teraputica en forma de pasta espesa.

cremacin s.f. Incineracin dos cadveres.

crematofobia s.f. Temor patolxico dieiro.
crematorio s.m. Establecemento ou forno para a cremacin dos cadveres.

cremento s.m. Parte absorbida dos alimentos, por oposicin eliminada en estado de excremento.

cremnofobia s.f. Temor morboso s precipicios.

cremmetro s.m. Instrumento para determina-la proporcin de nata no leite.

cremoso-a adx. Que contn crema, semellante crema.

crenacin s.f. Aparencia anormal dentada, como a dos
bordos dos corpsculos vermellos.

crenocito s.m. Eritrocito crenado.

crenocitose s.f. Abundancia de crenocitos no sangue.
crenoloxa s.f. Tratado dos mananciais de augas minerais.

crenoterapia s.f. Tratamento polas augas minerais.

creofaxia s.f. Uso da carne como alimento.
crefilo-a adx. Que prefire a carne como alimento.
creolina s.f. Preparacin lquida de cor tirando a negra,
espesa, de creosota de hulla e xabns resinosos, desodorizante, antisptica, parasiticida.

creosol s.m. Lquido oleoso incoloro, metilguaiacol,

contido nas creosotas vexetais. Antisptico.

184

creosota s.f. Lquido de consistencia oleosa, incoloro e

transparente, obtido por destilacin seca da madeira de
faia (Fagus sylvatica), que contn principalmente
guaiacol e cresol. anestsico local, escartico e antisptico poderoso, e emprgase como custico nas
verrugas, nas enfermidades da pel e nas lceras de mal
carcter, no interior como antiemtico e na tuberculose
pulmonar e catarros bronquiais crnicos, as como en
inhalacin e hipodermicamente.

creosotal s.m. Carbonato de creosota, lquido oleoso,

espeso, da creosota de faia, de emprego mis seguro c
creosota como antisptico interno, usado en solucin
etrea e en emulsin.

creotoxina s.f. Veleno bsico producido na carne por un

microorganismo.

crepitacin s.f. 1. Son semellante que se fai refregando

os cabelos entre os dedos ou botndolle sal lume,
producido polo aire nos conductios pulmonares ou nas
arolas do tecido conxuntivo no enfisema. 2. Rudo que
producen os extremos dun so fracturado cando fretan
entre si. // C. articular. A producida nunha articulacin
polo rozamento das superficies sinoviais secas. Tamn se
di crepitacin falsa. / C. nvea. A producida pola
compresin dun enfisema subcutneo ou pola frega dun
tendn inflamado coa parede rugosa da sinovial.

crepnofobia s.f. Medo s precipicios.

crepuscular adx. Imperfectamente luminoso ou lcido,
aplicado a certos estados mentais.

cresilol s.m. Cresol.

cresol s.m. Metilfenol, cido creslico, derivado da brea
de hulla, do que existen tres compostos ismeros: orto,
meta e paracresol, dos cales o segundo lquido. Todos
son antispticos e txicos, de usos anlogos s do fenol.

cresomana s.f. Alucinacin na que o paciente cre que

posuidor de grandes riquezas.

creta s.f. Carbonato de cal. // C. preparada. Carbonato de

cal lavado. Anticido, empregado a mido na diarrea.

cretceo-a adx. Gredoso, que contn creta ou greda.

cretificacin s.f. Infiltracin de sales calcarios nun tecido
ou parte, transformacin cretcea.

cretinismo s.m. Estado patolxico, conxnito debido

disfuncin ou ausencia da glndula tiroide, caracterizado
pola detencin do desenvolvemento fsico e mental, con
distrofias e deformidades mltiples. // C. adquirido ou
dos adultos. Mixedema. / C. espontneo ou espordico.
Cretinismo nun individuo que non descende de cretinos
nin habita en rexins onde prevalece o cretinismo. / C.
fetal. Acondroplasia.

cretinoide adx. Semellante a un cretino ou cretinismo,

aplicado a un estado semellante cretinismo, pero menos
marcado, que se observa nos bociosos en pases onde o
bocio endmico.

crialxesia s.f. Dor debida aplicacin do fro.

185

crianestesia s.f. 1. Anestesia producida polo fro. 2.

Perda da facultade de percibi-lo fro.

cribado-a adx. Criboso.

cribiforme adx. 1. Furado semellanza dunha criba. //
s.m. 2. so etmoide.

criboso -a adx. Furado como unha criba.

crichoral adx. Que ocorre de maneira cclica cada hora.
cricoaritenoide adx. 1. Relativo cricoide e s carti-

criptococose

criofilia s.f. Propiedade de crecer en ambiente fro, especialmente certas bacterias.

crifilo-a adx. Que se desenvolve ben a baixas temperaturas.

crioglobulina s.f. Globulina srica que precipita ou cristaliza a baixas temperaturas.

crioglobulinemia s.f. Presencia no soro de crioglobu-

laxes aritenoides, ou que se estende entre eles. // s.m. 2.

Msculo.

linas, globulinas que precipitan a baixas temperaturas,

responsables dos trastornos circulatorios presentes en
distintas enfermidades (mieloma mltiple, leucemias,
etc).

cricofarnxeo-a adx. Relativo cartilaxe cricoide e

crimetro s.m. Termmetro para medir baixas tempera-

farinxe.

cricoide s.f. 1. Cartilaxe cricoide. // adx. 2. Semellante a

un anel.

cricoidectoma s.f. Escisin da cartilaxe cricoide.

cricotiroide adx. Relativo s cartilaxes cricoide e tiroide.
cricotoma s.f. Incisin cirrxica da cartilaxe cricoide.
cricotraqueotoma s.f. Incisin da cartilaxe cricoide e a
traquea.

criestesia s.f. Sensibilidade anormal para o fro.

criminaloide adx. Persoa pertencente tipo criminal.
criminoloxa s.f. Estudio cientfico do crime e os criminais, antropoloxa criminal.

crimodinia s.f. Dor reumtica causada polo fro ou tempo

hmido.

crimofilia s.f. Criofilia.

crimoterapia s.f. Emprego teraputico do fro. Tamn se
di frigoterapia, psicroterapia.

criniforme adx. En forma de pelo ou cabelo, capilar, filiforme.

crinoloxa s.f. Tratado das secrecins en xeral.

crinoscopia s.f. Exame das secrecins.
crinxeno-a adx. Estimulante da secrecin.
crioadenoma s.m. Tumor adenomatoso do corion, mola
placentaria destructiva. Tamn se di mola maligna.

crioaeroterapia s.f. Tratamento polo aire fro.

crioaglutinina s.f. Aglutinina que s obra a baixas
temperaturas.

crioanestesia s.f. Anestesia polo fro.

criocauterio s.m. Cauterio que utiliza, con fins teraputicos, o fro obtido por evaporacin do CO2 slido.

criocirurxa s.f. Cirurxa que se practica mediante instrumentos crioxnicos, aplicable, por exemplo, extraccin
de cataratas, reseccin de tumores vasculares nasofarnxeos, neoplasias intracraniais e reseccins parciais de
fgado ou pncreas.

turas.

crioprotena s.f. Protena hemtica que precipita polo

fro.

crioscopia s.f. Determinacin do punto ou grao de conxelacin dun lquido ou solucin, para coece-la sa
concentracin molecular fundndose na lei de Raoult de
que o descenso do punto de conxelacin directamente
proporcional nmero das molculas disoltas na unidade
de volume do solvente. Este descenso represntase polo
signo delta, que indica a diferencia en graos entre a
temperatura que se conxela o solvente (auga destilada)
e a temperatura (mis baixa) que se conxela a solucin
en exame.

crioscopio s.m. Aparello para a prctica da crioscopia,

dos que un dos mis usados o de Beckmann.

cristato s.m. Aparello que permite obter cortes de tecido

por conxelacin rpida.

crioterapia s.f. Crimoterapia.

crixeno-a adx. Relativo substancia que produce o
descenso da temperatura, mestura frigorfica.

cripta s.f. Oco pequeno ou folculo, orificio deste oco. //

C. amigdalina ou tonsilar. Depresins anfractuosas ou
fosias na superficie da amgdala que penetran s veces
ata a cpsula, e que conteen clulas, bacterias, pus, etc.

crptico-a adx. 1. Escondido, larvado. 2. Relativo a unha

cripta ou criptas.

criptite s.f. Inflamacin dunha cripta ou criptas.

cripto- Forma prefixa do gr. Krypts, escondido.
criptocfalo s.m. Monstro fetal de cabeza non moi manifesta.

criptocigo -a adx. De arcos cigomticos invisibles.

criptoclorhidria s.f. Estado do zume gstrico no que o
cido clorhdrico non revelable polos reactivos (Ferranini).

criptococose s.f. Estado morboso producido por organismos do xnero Cryptococcus que afecta pel, s
pulmns e outras vsceras, con particular predileccin
polo cerebro e as meninxes. A forma cutnea produce

criptoddimo

186

lesins acneiformes. Tamn se di blastomicose europea,

torulose e enfermidade de Busse-Busche.

criptozoto s.m. Esporozoto paldico durante o perodo

criptoddimo s.m. Monstruosidade na que un xemelgo

crise s.f. 1. Cambio rpido que sobrevn nunha enfermi-

est escondido dentro doutro.

criptodoncia s.f. Estado dun dente que non brota.

criptoftalma s.f. 1. Adherencia completa conxnita das
plpebras. 2. Falta do globo ocular.

criptoglioma s.m. Perodo de desenvolvemento do

glioma da retina, caracterizado por coengurracin do
globo ocular debida a unha ciclite que disimula a
presencia do tumor.

criptoleucemia s.f. Forma larvada de leucemia, na que a

frmula sangunea segue normal e s se revela pola
puncin do bazo ou da medula sea.

criptlito s.m. 1. Clculo ou concrecin nunha cripta. 2.

Clculo escondido nun rgano.

criptomenorrea s.f. Menstruacin sen hemorraxia

externa, por atresia nalgunha parte do conducto xenital.

criptomnesia s.f. 1. Memoria subconsciente. 2. Trastorno mental no que certos recordos perden este carcter
e aparecen como conceptos ou ideas actuais (Bleuler).

cripton s.m. Elemento gasoso inerte presente na atmosfera, de smbolo Kr, peso atmico 83,80 e nmero
atmico 36.

criptopiose s.f. Supuracin oculta, de asento ignorado.

criptopodia s.f. Estado caracterizado pola tumefaccin
da parte inferior da perna e superior do p, que oculta o
resto deste (Bonsfield).

criptopsiquismo s.m. Estudio dos procesos psquicos de

natureza oculta ou ignorada, como a telepata, clarividencia, etc.

criptorquidectoma s.f. Escisin dun testculo ou testculos ectpicos.

criptorquidia s.f. Ausencia dun ou mbolos dous testculos do escroto por detencin destes rganos no abdome
ou no conducto inguinal na sa emigracin normal. A
ectopa testicular permanente implica a dexeneracin e
atrofia do rgano.

criptrquido s.m. Persoa que non lle descenderon os

testculos.

criptorquidopexia s.f. Fixacin no escroto dun testculo

non descendido.

criptorradimetro s.m. Aparello para medi-lo poder

penetrante dos raios X.

criptotina s.f. Alcaloide txico, hipntico, do opio.

criptotxico-a adx. De propiedades txicas ocultas, que
normalmente non txico, pero que pode selo cando se
altera o seu equilibrio coloidal.

criptoxnico-a adx. De orixe escura, ignorada, especialmente os procesos infectivos dos que se ignora a porta de
entrada ou asento.

que se atopa nos tecidos, antes de ingresar nos eritrocitos.

dade, en sentido favorable ou adverso. 2. Paroxismo
doloroso nunha parte ou tabe dorsal, que toma o nome do
rgano no que asenta: bronquial, cardaca, gstrica, intestinal, larnxea, rectal, renal, vesical, etc. // C. blstica.
Fase de aparicin masiva de clulas blsticas no sangue
perifrico no curso da leucemia mieloide aguda. / C.
epilptica. Crise de orixe cerebral que resulta dunha
descarga neuronal excesiva paroxstica que pode manifestarse en forma de convulsins, alteracins da consciencia, disestesias e relaxacin de esfnteres. / C. suprarrenal. Estado de insuficiencia corticosuprarrenal aguda.
/ C. tirotxica. Accidente grave que s veces xorde no
curso da evolucin do hipertiroidismo, caracterizndose
por gran nerviosismo e axitacin, hiperpirexia, taquicardia con palpitacins, arritmias e dispnea, arroibamento da pel con sudacin profusa, diarreas, dores abdominais e cefaleas, tormenta tirotxica.

crisase s.f. Depsito de sales de ouro nos tecidos orgnicos.

criso- Prefixo do gr. chryss, coa significacin de ouro.

crisocianose s.f. Pigmentacin cutnea consecutiva
inxeccin de sales de ouro nos tegumentos expostos
luz.

crisoformo s.m. Dibromodiiodohexametilentetramina,

po insoluble nos disolventes ordinarios, usado como antisptico externo.

crisoidina s.f. Materia colorante cristalina, de cor marela

avermellada, clorhidrato de diaminonitrobenceno, antisptico empregado en lavados e colutorios.

crisol s.m. Vaso de terra refractaria, porcelana, metal, etc,

ordinariamente mis estreito cara fondo, destinado a
sufri-la accin do lume para fundir metais e calcinar
algunhas substancias.

crisopexia s.f. Fixacin do ouro nos tecidos ou elementos

fagocitarios no curso do tratamento polos sales de ouro.

crisoterapia s.f. Tratamento de Mllgaard por sales de

ouro na tuberculose, reumatismo crnico, etc.

crisotoxina s.f. Principio amarelento obtido do caruncho,

que unido coa ergocrisina forma a esfacelotoxina e
paralizante central.

crispacin s.f. Contraccin espasmdica ou convulsiva,

dbil ou involuntaria, de certos msculos.

crista s.f. Proxeccin ou rebordo, especialmente

eminencia sea estreita e alongada. // C. sacra. Lias na
cara posterior do sacro, representacin das apfises espiosas, articulares e transversas das vrtebras sacras.

cristal s.m. 1. Corpo slido cos seus tomos e molculas

regular e repetidamente distribudos no espacio. 2. Vidro.
3. Lente. // C. de asma. Cristal de Charcot-Leyden. / C.
de Charcot-Leyden. Cristais octadricos diminutos,

187
probablemente de fosfatos orgnicos, que se atopan nos
esputos da asma e a bronquite. / C. de colesterol. Depsitos cristalinos fusiformes de colesterol que se atopan
habitualmente nas placas de ateroma, anda que se poden
localizar en diversos lugares e diferentes circunstancias:
trastornos trficos, focos de necroses, clculos, etc. / C.
de depsito. Cristais microscpicos, especialmente de
hormonas, que se inxectan subcutaneamente co propsito
de que a absorcin se verifique lentamente. / C. de la.
Nitratos de prata. / C. de rocha. Forma de cuarzo transparente, dixido de silicio. / C. de Zenker. Cristal de
Charcot-Leyden.

cristalbumina s.f. Substancia albuminosa do cristalino.

cristalina s.f. Protena do tipo das vitelinas que se atopa
no cristalino ocular.

cristalino-a adx. 1. De cristal ou semellante polas sas

propiedades cristal. // s.m. 2. Corpo lenticular biconvexo transparente, situado entre o humor acuoso e o
corpo vtreo, na unin dos dous tercios posteriores co
tercio anterior do ollo.

cristalite s.f. Inflamacin do cristalino ou da sa cpsula.

Tamn se di facite.

cristalizacin s.f. Formacin de cristais, accin e efecto

de cristalizar.

cristalofobia s.f. Temor morboso contacto cos

obxectos de vidro ou cristal.

cristaloide adx. 1. Semellante cristal. // s. 2. Substancia

non coloide que en solucin atravesa rapidamente as
membranas animais, dimine o punto de conxelacin do
disolvente que o contn e xeralmente cristalizable. // s.f.
3. Cpsula do cristalino, formada de das metades, anterior e posterior.

cristaloidite s.f. Inflamacin da cristaloide, cristalite.

cristalosa s.f. Sal sdico da sacarina, cristalizada,
soluble, catrocentas veces mis doce c azucre.

cristaluria s.f. Presencia de cristais na urina, producida

s veces pola administracin de sulfamidas que poden
formar cristais no interior dos tbulos renais e obstrulos.

cristaluridrose s.f. Cristalizacin dos elementos

urinosos da suor na pel.

cristispiras s.f.pl. Grupo de espiroquetas que presentan

unha banda ou crista disposta espiralmente.

critomerorraquisquise s.f. Espia bfida oculta.

croma- Prefixo do gr. chrma coa significacin de cor.
cromado-a adx. Que contn cromo.
cromafn adx. Colorable intensamente polos sales de
cromo, como certas clulas que existen na medula suprarrenal, nos ganglios coccxeos e carotdeos, longo dos
nervios simpticos e en varios rganos. O tecido
composto por esas clulas denomnase tecido cromafnico, as pequenas masas capsuladas destes tecidos cocense como corpos cromafnicos ou paraganglios e todo

cromatografa
o sistema dese tecido no conxunto do organismo denomnase sistema cromafnico. Tamn se di feocromo.

cromafnico-a adx. Cromafn.

cromafinoblastoma s.m. Tumor do tecido ou sistema
cromafn, cromafinoma, feocromocitoma.

cromafinopata s.f. Afeccin do sistema cromafn.

cromagogo-a adx. Excretor ou eliminador de pigmentos,
especialmente unha funcin do fgado.

cromanopsia s.f. Cegueira para as cores.

cromatelopsia s.f. Percepcin imperfecta das cores.
cromtico-a adx. 1. Relativo cor, que se tingue con
colorantes. 2. Pertencente cromatina.

cromtide s.m. Calquera dos dous corpos resultantes da

divisin lonxitudinal dun cromosoma durante a mitose.

cromatina s.f. Porcin mis colorable do ncleo celular,

que forma unha rede de fibrias. Tamn se di cariomitoma, cromoplasma. // C. de Barr. V. corpo de Barr. /
C. extranuclear. Cromidio. / C. sexual. V. corpo de
Barr.

cromatinnegativo-a adx. Que non contn cromatina

sexual, aplicado s ncleos celulares.

cromatinlise s.f. Cromatlise.

cromatinorrexe s.f. Desdobramento da cromatina.
cromatinpositivo-a adx. Que contn cromatina sexual,
aplicado s ncleos celulares.

cromatismo s.m. 1. Coloracin anormal dun tecido. 2.

Aberracin cromtica. 3. Percepcin alucinatoria de cor.

cromato- Prefixo do gr. chrma, coa significacin de cor.

cromato s.m. Sal de cido crmico.
cromatoagnosia s.f. Cegueira verbal para as cores.
cromatoblasto s.m. Cromatforo.
cromatocinese s.f. Movemento da cromatina.
cromatocito s.m. Clula pigmentaria, cromatoblasto.
cromatodermatose s.f. Cromodermatose.
cromatodisopsia s.f. Discromatopsia.
cromatfago-a adx. Destructor de pigmentos.
cromatofobia s.f. Aversin por certas cores, cromofobia.
cromatforo-a adx. 1. Portador de pigmentos. // s.m. 2.
Clula de pigmento, que produce ou almacena pigmento,
como as que se atopan nos nevos pigmentados, nas capas
profundas da epiderme e na coroide.

cromatoforoma s.m. Melanoma.

cromatoforotrpico-a adx. Que acta sobre os cromatforos, como un principio da pars intermedia da hipfise.

cromatografa s.f. Proceso de separacin que, por

medios fsicos, permite levar a nivel macroscpico as

cromatoide
diferencias que existen no molecular entre os constituntes dunha disolucin. A separacin cromatogrfica
basase na distribucin das distintas substancias entre
das fases, unha mbil e outra fixa, co que as distintas
especies moleculares son retidas durante maior ou menor
tempo pola fase fixa e, por tanto, desprzanse con distinta
velocidade longo do sistema. De acordo coa natureza
das fases do sistema e o mecanismo de separacin,
distnguense cromatografa de adsorcin, de particin, de
intercambio inico, de afinidade, de exclusin. Segundo
a forma ou xeometra do sistema cromatogrfico distnguense: cromatografa de gases, na que a fase mbil esta
constituda por un gas, cromatografa en columna, onde a
fase mbil est constituda por un lquido, cromatografa
sobre papel, na que a fase fixa descansa sobre fibras de
celulosa, e cromatografa en capa fina, na que a fase fixa
se estende sobre unha placa de vidro ou de plstico en
forma dunha capa de 200 a 400 m. de grosor, etc.

cromatoide adx. Que se tingue intensamente polos colorantes.

188
moi soluble en auga, que se usa na tcnica microgrfica e
como escartico para a extirpacin de verrugas.

cromidio s.m. Grnulo de cromatina extranuclear no citoplasma dunha clula, que se tingue intensamente polos
colorantes bsicos. O microscopio electrnico demostrou
que un grnulo de RNA.

cromidiose s.f. Paso da substancia nuclear e cromatina

desde o ncleo citoplasma.

cromidrose s.f. Cromhidrose.

cromolo s.m. Cronmmero.
cromismo s.m. Intoxicacin por sales de cromo.
cromo- Croma-.
cromo s.m. Metal abrancazado, moi duro e pouco fusible.
Varios dos seus sales son pigmentos e todos son txicos.
Smbolo Cr. Peso especfico 6,5. // xido de c. Substancia empregada en odontoloxa especialmente como
axente pulidor. / Trixido de c. cido crmico.

cromatlise s.f. 1. Desintegracin da cromatina nuclear,

cromoblasto s.m. Clula embrionaria que se desenvolve

carilise. 2. Desaparicin ou desintegracin da substancia cromfila das clulas nerviosas, tigrlise.

cromoblastomicose s.f. Afeccin crnica caracterizada

cromatoloxa s.f. Parte da ptica que estudia as cores.

cromatmetro s.m. Instrumento para medi-la cor ou a

pola formacin de placas verrugosas na pel e tumefaccins subcutneas brandas, producida por fungos dos
xneros Cladosporium e Phialophora.

percepcin de cores, crommetro, colormetro.

cromatopata s.f. Cromodermatose.

cromatopexia s.f. Cromopexia.
cromatoplasma s.m. Substancia colorada do protoplasma celular.

cromatoplasto s.m. Cromatforo.

cromatopsia s.f. Visin subxectiva de cores, eritropsia,
xantopsia, etc.

cromatoptometra s.f. Cromoptometra.

cromatoscopia s.f. Cromoscopia.
cromatose s.f. Pigmentacin, especialmente a anormal ou
excesiva da pel.

cromatosoma s.m. Cromosoma.

cromatosquimetro s.m. Aparello de Holmgren para o
exame e determinacin do sentido da cor.

cromatxeno-a adx. Cromxeno.

cromaturia s.f. 1. Coloracin anormal da urina. 2.
Emisin de substancias colorantes pola urina.

cromestesia s.f. Asociacin de sensacins imaxinarias de

cor con sensacins reais do odo, gusto ou olfacto.

cromhidrose s.f. Sudacin coloreada, que comprende

algunhas variedades: cianidrose, eritridose, etc.

crmico (cido) s.m. 1. cido dibsico, inexistente en

estado libre que d lugar a sales chamados cromatos. 2.
Trixido de cromo, mis propiamente chamado anhdrido
crmico, en cristais de cor marela avermellada intensa,

en clula pigmentaria, cromatforo.

cromocistoscopia s.f. Cistoscopia despois da administracin ou inxeccin dunha substancia colorante que se
elimina pola urina.

cromocito s.m. Clula de cor ou de pigmento.

cromocitmetro s.m. Instrumento para determina-lo
contido de hemoglobina nos corpsculos vermellos e o
nmero destes.

cromocoloscopia s.f. Exame da funcin biliar pola proba

de excrecin dunha substancia colorante previamente
inxectada.

cromocrinia s.f. Secrecin ou excrecin de cor. // C.

cutnea. Cromhidrose.

cromodacriorrea s.f. Secrecin ou fluxo lagrimal de

cor, coloracin sangunea das lgrimas.

cromodermatose s.f. Afeccin cutnea con alteracin da

coloracin.

cromodiagnose s.f. 1. Diagnstico polo cambio de cor.

2. Exame diagnstico a travs de cristais de cor ou placas
de xelatina coloreadas. 3. Diagnstico pola proba de
excrecin de substancias colorantes inxectadas previamente.

cromodiagnstico s.m. Cromodiagnose.

cromoestesia s.f. Sensibilidade do sentido da vista s
sensacins coloreadas.

cromfago a adx. Cromatfago, pigmentfago.

cromfano s.m. Pigmento dos conos retinais, rodfano,
xantfano, clorfano.

189

cromofila s.f. Materia colorante vexetal, como clorofila,

xantofila, eritrofila, etc.

cromoflise s.f. Cromatlise das clulas nerviosas. Tigrlise.

cromfilo-a adx. Que se tingue rpida ou facilmente,

especialmente certos leucocitos e outros elementos histolxicos.

cromofitose s.f. Descoloracin da pel por un parasito

vexetal, como na tia versicolor.

cromofluoresceinretinografa s.f. Coloracin vital dos

crnico-a
que estn numerados do 3 24 e cocense como
unidades Holzknecht.

cromorretinografa s.f. Fotografa de cor da retina. // C.

fluorescenica. Cromofluoresceinretinografa.

cromorrinorrea s.f. Derramo polo nariz de fluxo de cor.

cromosacarmetro s.m. Instrumento para determina-la
proporcin de azucre nunha urina diabtica, pola comparacin da cor que toma esta urina fervida con lixivia potsica coa cor de tubos de confrontacin.

cromoscopia s.f. 1. Exame da funcin dunha secrecin

cromfobo -a adx. Que se tingue pouco ou nada, como

pola coloracin do lquido secretado despois da administracin de colorantes. 2. Exame da visin de cores.

as clulas, especialmente as da parte anterior da hipfise.

cromoscopio s.m. Instrumento para o exame da percep-

vasos retinianos despois da inxeccin de fluorescena.

cromforo-a adx. 1. Cromatforo. // s.m. 2. Grupo

qumico que cando est presente d unha cor determinada
a un composto e que se une con outros grupos para
formar colorantes. 3. Bacteria cromxena, cun pigmento
que forma parte integrante do seu organismo.

cromofosia s.f. Sensacin subxectiva de cor.

cromofototerapia s.f. Teraputica polas luces de cor.
cromolipoide s.m. Lipocromo.
cromlise s.f. Cromatlise.
cromoma s.m. Tumor maligno que se pensa que deriva de
clulas cromatforas.

crommero s.m. Grnulo de cromatina constitunte de

cromosoma, cromolo.

cromometra s.f. Uso do crommetro, colorometra.

crommetro s.m. Cromocitmetro, colormetro.
cromomicose s.f. Cromoblastomicose.
cromparo-a adx. Que produce ou orixina dor, especialmente bacterias que segregan unha materia colorante,
pero que permanecen incoloras. Tamn se di cromxeno.

cromopexia s.f. Fixacin de pigmentos, funcin heptica

de formacin de pigmentos.

cromoplstida s.f. Grnulo de pigmento includo no

protoplasma.

cromoproteido s.m. Cromoprotena.

cromoprotena s.f. Protena que ten un grupo prosttico
colorante como a hemoglobina, cromoproteido.

cromopsia s.f. Cromatopsia.

cromoptometra s.f. Emprego do cromoptmetro.
cromoptmetro s.m. Instrumento para medi-la facultade
de percepcin das cores.

cromorradimetro s.m. Aparello para medi-lo poder

penetrante dos raios X. // C. de Holzknecht. Aparello
para medi-la dosificacin dos raios X, que consiste nunha
cpsula que contn unha substancia de cor sensible a
estes raios. Esta cpsula colcase preto da parte tratada
polos raios e comprase a sa cor cunha tboa de matices,

cin das cores.

cromosoma s.m. Pequeno corpo en forma de bastoncio

en asa nos que se divide a cromatina do ncleo celular na
mitose, cada un deles divdese lonxitudinalmente, dando
orixe a das asas xemelgas perfectamente iguais. O seu
nmero constante para unha especie determinada (no
home, 46; deles, 44 autosmicos e 2 sexuais), e estn
constitudos por xenes ou factores dispostos linealmente.
// C. autosmico. Cromosoma non sexual. / C. bivalente. Dous cromosomas unidos temporalmente. / C. de
Barr. V. corpo de Barr. / C. en anel. Delecin da
porcin final dos cromosomas con reunin das porcins
distais novas para formar un anel. / C. sexual. Cromosoma determinante do sexo do que se coecen dous tipos:
X e Y. A combinacin XX a propia do feminino e a XY
do masculino.

cromospermia s.f. Estado de coloracin do seme.

cromoterapia s.f. 1. Tratamento das enfermidades pola
luz de varias cores ou por zonas restrinxidas do espectro.
2. Teraputica por materias colorantes, por exemplo,
tratamento do paludismo polo azul de metileno.

cromotxico-a adx. Destructor de substancias cromticas ou debido destruccin destas substancias.

cromotropismo s.m. Direccin, tendencia ou atraccin

cara cor.

cromoxnese s.f. Formacin de pigmentos ou cores pola

accin dalgns axentes, por exemplo a accin bacteriana.

cromxeno-a adx. Que pode dar orixe a unha materia

colorante, anda que o mesmo sexa incoloro.

cronaxia s.f. Duracin mnima que necesita unha corrente

para produci-la excitacin do msculo ou do nervio,
sendo a corrente de intensidade dobre c reobase.

cronaxmetro s.m. Instrumento para a medicin de

cronaxias.

crnico-a adx. Que se prolonga por moito tempo, oposto

a agudo.

croniosepse s.f. Septicemia de curso moi lento debida a

pequenos focos de infeccin atenuada (infeccin local),
localizada nos dentes, amgdalas, etc.

croniosepse

croniosepticemia s.f. Croniosepse.

cronobioloxa s.f. Estudio ou clculo da duracin da
vida.

cronofobia s.f. Temor morboso tempo.

cronofotografa s.f. Serie de fotografas tomadas dun

190

crotonol s.m. cido crotonlico, principio oleoso, txico,

vesicante, do aceite de crotn, purgante drstico. Adminstrase en cpsulas queratinizadas.

cru (f. cra) adx. 1. Non cocido, aplicado a alimentos

obxecto en movemento co propsito de demostra-las

fases sucesivas que concorren no mesmo, que a base do
cinematgrafo.

que non sufriron a accin do lume, materias alimenticias

contidas no tubo dixestivo que, non se dixerindo completamente, ocasionan acidez, regurxitacin e flatosidades.
2. Aplicado s enfermidades que non ofrecen anda
ningn signo de maduracin.

cronognose s.f. Apreciacin subxectiva do transcurso do

crucial adx. 1. En forma de cruz, aplicado a certas inci-

tempo.

crongrafo s.m. Instrumento para rexistrar pequenos

intervalos de tempo.

cronoloxa s.f. Ordenacin de sucesos no tempo. // C.

mdica. Estudio da aparicin, evolucin, transformacin
e extincin das enfermidades que teen ocorrido a travs
do tempo.

cronometra s.f. Medicin do tempo ou de intervalos de

tempo.

cronomiodina s.f. Materia protoplsmica dos bastoncios da retina, que se expande e contrae pola influencia
da luz e produce o movemento dos conos.

cronopata s.f. Alteracin do crecemento nun momento

evolutivo do mesmo.

cronoscopio s.m. Crongrafo.

cronosfigmgrafo s.m. Instrumento de Jacquet para
rexistra-lo ritmo e carcter do pulso.

croque s.m. Hematoma subcutneo da cabeza, especial-

sins. 2. Grave, decisivo.

cruciforme adx. En forma de cruz.

cruentacin s.f. Fenmeno no que o sangue zumega
polas feridas dun cadver, debido presin exercida nas
veas polo desenvolvemento de gases da putrefaccin.

cruento-a adx. Sanguento, aplicado especialmente

superficie desprovista de revestimento e que zumega
sangue.

cror s.m. 1. Cogulo sanguneo que contn corpsculos

vermellos. 2. Sangue desfibrinado.

crup s.m. 1. Proceso morboso inflamatorio das mucosas,

no que predomina a formacin dun exsudado pseudomembranoso fibrinoso. 2. Difteria larnxea. // C. catarral. Afeccin cruposa con paroxismo de dispnea e tose
metlica. / C. diftrico. Difteria larnxea. / C. espasmdico ou falso. Larinxismo. / C. fibrinoso. Crup membranoso. / C. membranoso. Larinxite con formacin de
pseudomembranas, que pode ser de orixe diftrica. Denominado tamn pseudomembranoso. / C. verdadeiro.
Difteria larnxea.

mente da fronte, consecutivo a unha contusin. Tamn se

di coque, pote.

crural adx. 1. Relativo perna ou coxa, femoral. 2. Rela-

crotafin s.m. Punto craniomtrico no vrtice da maior

cruropelvmetro s.m. Instrumento para fixa-las rela-

do esfenoide.

crotlico-a adx. Relativo xnero Crtalus ou veleno

das serpes deste xnero.

crotalina s.f. Protena atopada no veleno da serpe de

cascabel e outras especies.

tivo s pednculos cerebrais.

cins da pelve cos membros inferiores.

cruroxenital adx. Relativo coxa e s rganos xenitais.

crustceo-a adx. 1. En forma de cotras, cotroso. 2. Que
produce cotras na pel. // s.m.pl. 3. Clase de animais artrpodos que comprende as lagostas de mar, cangrexos, etc.

crotalismo s.m. 1. Envelenamento pola pezoa da serpe

cruz s.f. 1. Figura ou estructura formada de das lias que

de cascabel. 2. Enfermidade dos cabalos producida pola

inxestin da herba Crotalaria sagittalis.

se atravesan ou cortan perpendicularmente. 2. Parte mis

alta do lombo dos animais. // C. de Malta. Compresa
cadrada fendida igualmente nos catro ngulos. / C.
lumbar. Imaxe motivada polas pregaduras cutneas
costoilacas horizontais cara a diante e o suco lumbar
profundo.

crtalo s.m. Serpe de cascabel.

crotalotoxina s.f. Substancia txica da pezoa da serpe
de cascabel.

crotina s.f. Substancia txica das sementes de crotn de

Cruz Vermella Institucin humanitaria internacional

accin semellante s toxinas microbianas pola sa

funcin de antxeno.

para socorrer feridos e enfermos en tempo de guerra e nas

calamidades e catstrofes en tempo de paz. Actualmente,
a Cruz Vermella Espaola unha institucin humanitaria
de interese pblico, auxiliar e colaboradora das Administracins Pblicas en funcins de solidariedade, benestar
social, fomento e participacin en programas de sade.

crotocito s.m. Clula cutnea ou drmica.

crotonalina s.f. Albuminoides txicos das sementes do
Croton tiglium.

crotoncloral s.m. Butilcloral.

cruzado-a adx. Disposto como unha cruz, decusado.

191

cruzamento s.m. 1. Producto da concepcin con pais que

non son da mesma especie, hbrido. 2. Apareamento de
dous individuos pertencentes a das especies ou razas
diferentes. 3. Decusacin. // C. de regreso. Cruzamento
dun hbrido cunha das formas paternais.

cs Nas receitas, abreviatura de cantidade suficiente.

Cs Smbolo do cesio.
ctetoloxa s.f. Rama da xentica que trata dos caracteres
adquiridos.

ctetosoma s.m. Cromosoma accesorio ou heterocromosoma.

ctnofaxia s.f. Hbito morboso de comer arxila ou outras

terras, xeofaxia.

Cu Smbolo do cobre (cuprum).

cuadrantanopsia s.f. Cegueira nun cuarto do campo
visual.

cuadrante s.m. Cuarto de crculo, porcin de circunferencia que comprende un ngulo de 90.

cuadri- Prefixo que significa catro ou catro veces.

cudriceps adx. De catro cabezas. Tamn se di cuadricpite.

cuadriceptor s.m. Corpo intermediario que ten catro

grupos combinantes.

cuadricspide adx. De catro cspides.

cuadridxito s.m. Tetradctilo.
cuadriltero -a adx. e s.m. Que ten catro lados. // C. de
Celso. Os catro sntomas cardinais da inflamacin: calor,
rubor, dor e tumor (rubor et tumor cum calore et dolore).

cuadrillizo -a adx. e s.m. Cuadrpleto.

cuadrilocular adx. Que ten catro celas, cmaras ou cavidades.

cuadriplexa s.f. Parlise dos catro membros, tetraplexa.

cuadripolar adx. Que ten catro polos.
cuadriseccin s.f. Divisin en catro partes.
cuadrixmino a adx. En catro partes, que forma un
grupo de catro.

cuadrpleto -a adx. e s.m. Cada un dos catro fillos dun

mesmo parto.

cualmetro s.m. Instrumento para medi-la dureza dos

raios X.

cuantmetro s.m. Instrumento para medi-la cantidade de

raios X xerados por unha ampola, dosmetro.

cuantivalencia s.f. Valencia qumica, poder atmico ou

de combinacin dun elemento ou radical, expresado polo
nmero de tomos de hidrxeno cos que pode combinarse.

cuart s.f. Variedade de febre paldica, producida polo

Plasmodium falciparum, que recidiva cada catro das. //

culler
C. dobre. Febre cuart na que as recidivas son alternativamente intensas e leves e que repite dous das cun de
intervalo. / C. triple. Febre na que os paroxismos acontecen diariamente pola infeccin con tres grupos diferentes de parasitos cuartns.

cuarteirn-ona adx. Descendente de branco e mulata,

ou inversa. Tamn se di mestizo.

cuasacin s.f. Trituracin ou reduccin de drogas,

cortizas, races, etc., a pequenos anacos.

cuaternario -a adx. 1. Cuarto en orde. 2. Que contn

catro elementos, como moitos principios nitroxenados.

cubeta s.f. 1. Recipiente na parte inferior do barmetro,

onde est contido o mercurio. 2. Recipiente ou vasilla de
vidro, porcelana, etc., moi empregado nas prcticas de
laboratorio.

cubital adx. 1. Relativo cbito e antebrazo. // s.m. 2.

Msculo cubital, anterior ou posterior.

cbito s.m. so interno e mis longo do antebrazo.

cubitocarpiano -a adx. 1. Relativo cbito e carpo. //
s.m. 2. Msculo cubital.

cubitofalanxiano -a adx. 1. Relativo cbito e s

falanxes dos dedos. // s.m. 2. Msculo flexor profundo.

cubitopalmar adx. Relativo cbito e palma da man.

cubitorradial adx. Relativo radio e cbito.
cuboide s.m. 1. so curto no lado exterior do tarso. // adx.
2. Semellante a un cubo.

cubomana s.f. Paixn morbosa polo xogo.

cubreobxecto s.m. Lmina delgada circular ou rectangular de vidro, que cobre as preparacins microscpicas
sobre o portaobxecto.

cucurbitino s.m. Cada un dos aneis da Taenia solium

expulsados separadamente, chamados as pola sa semellanza coas sementes da cabaza.

culdoscopia s.f. Endoscopia do fondo do saco de

Douglas cun instrumento ptico especial, o culdoscopio,
introducido polo fondo do saco posterior vaxinal.

culicfugo s.m. Preparacin destinada a afasta-los

mosquitos.

culler s.f. Instrumento, ou parte de instrumento metlico

cirrxico con forma que recorda ou similar culler
comn. // C. de Bunge. Instrumento utilizado para a
enucleacin do globo ocular. / C. de Daviel. Instrumento
empregado na extraccin do cristalino. / C. de t ou de
caf. A que contn 5 ml e 2,5 ml, respectivamente. / C.
de Volkmann. Culler co bordo cortante, para o raspado
de granulacins. / C. do frceps. Parte arqueada do
frceps que aprisiona a cabeza fetal. / C. sopeira. A que
ten uns 15 ml de capacidade.

culpabilidade s.f. 1. Calidade de culpable. 2. Sentimento

que sente algun pola propia responsabilidade na transgresin cometida. 3. Imputabilidade, responsabilidade.

culpabilidade

192

cultivo s.m. 1. Propagacin artificial de microorganismos,

cuncha s.f. 1. Cavidade na cara externa do pavilln da

clulas ou tecidos. 2. Medio no que se propagan artificialmente os microorganismos. // C. atenuado. O que

contn microorganismos pouco o non virulentos. / C.
corioalantoide. Cultivo de microorganismos en clulas
ou tecidos corioalantoides de polo. / C. de clulas ou
rganos. Cultivo de clulas e rganos vivos fra do organismo do que proveen. / C. de enriquecemento.
Medios, xeralmente lquidos, que favorecen o crecemento de determinadas especies e inhiben as restantes. /
C. directo. O de bacterias por semente ou inoculacin
directa destas desde a sa orixe natural medio artificial.
/ C. en estra. Inoculacin dun medio de cultivo por
arrastre da agulla de platino sobre a superficie do medio.
/ C. en gota pendente. Cultivo no que as bacterias se
inoculan nunha gota de lquido depositada nun cubreobxectos, que despois se inverte e se coloca sobre un
portaobxectos escavado. / C. en placa. O que se efecta
nun medio slido contido (ou que se verte) en placas de
Petri ou caixas similares. / C. enriquecido. O que contn
substancias (hidratos de carbono, aminocidos, sangue,
etc.) que favorecen o desenvolvemento de bacterias
esixentes. / C. fraccional. Semente nun medio dunha
pequena porcin de cultivo que contn varias especies de
bacterias. Deste cultivo tmase outra pequena porcin
que se sementa noutro medio e as sucesivamente, ata
obte-lo cultivo puro da especie que se desexa. / C. inclinado. O desenvolvido nun tubo de ensaio no que o medio
de cultivo solidificouse estando o tubo inclinado. / C.
indicador. O preparado de tal modo, mediante a adicin
de azucres ou aminocidos e un indicador, por exemplo
que cambia de aspecto cando determinadas bacterias se
desenvolvan nel. / C. lquido. O que se efecta nun
medio lquido. / C. negativo. O resultado da sementeira
dun producto sospeitoso que non vai seguida de desenvolvemento de bacterias. / C. ordinario. O preparado a
base dunha peptona e cloruro sdico, con gar-gar ou
sen el, e sen ningn outro enriquecemento. / C. por picadura. Cultivo nun medio slido ou semilquido, no que a
inoculacin se efecta por medio dunha agulla no centro
e na masa do medio. / C. selectivo. Medio preparado con
ingredientes tales que permita a fcil identificacin de
diversas especies ou xneros bacterianos, por exemplo,
medio SS, medio Chapman, Sabouraud, etc. / C. sensibilizado. Cultivo que se lle engadiu antisoro especfico. /
C. slido. O que se efecta nun medio solidificado. / C.
stock. O permanente do que se toman sementeiras. /
Medio de c. Substancia til para ser empregada no
cultivo das bacterias, como gar-gar, xelatina, caldo,
leite, pataca, soro, etc.

orella, onde se abre o conducto auditivo externo. 2.

Corneto.

cumarnicos s.m.pl. Grupo de compostos derivados da 4hidroxicumarina, que se caracterizan por provoca-la inhibicin da sntese do complexo protrombnico (factores II,
VII, IX e X), co que producen un estado de hipocoagulabilidade. Emprganse na profilaxe e tratamento das tromboses e embolias. Tamn se di cumarois.

cumarois s.m. pl. Cumarnicos.

cunchite s.f. Inflamacin das cunchas ou cornetos.

cunehisterectoma s.f. Escisin dun segmento cuneiforme do tecido uterino para a correccin da anteflexin
ou diminucin do tamao do rgano. Tamn se di cunohisterectoma.

cuneiforme adx. 1. En forma de cua. // s.m. 2. Cada un

dos tres sos da segunda fila do tarso, cuas.

cunnilingus s.m. Estimulacin dos xenitais femininos

por medio da boca ou da lingua.

cunnus s.m. Vulva.

cunohisterectoma s.f. Cunehisterectoma.
cua s.f. 1. Cada un dos sos cuneiformes que forman
parte do tarso. 2. Rexin da cara interna do lobo occipital.
3. Dobre plano inclinado usado para separa-los dentes,
mante-la separacin xa obtida ou soster unha matriz en
posicin.

cuprismo s.m. Envelenamento crnico por sales do

cobre.

cuproterapia s.f. Tratamento de certas enfermidades

mediante sales de cobre.

cpula s.f. Estructura en forma de copa ou bveda. // C.

pleural. Pleura cervical, teito abovedado da cavidade
pleural que se estende cara a arriba a travs da apertura
superior do trax.

cura s.f. 1. Accin de curar ou sandar. 2. Restauracin da

sade. 3. Mtodo ou curso especial de tratamento que
se somete un enfermo. 4. Aplicacin de varias substancias e materiais no tratamento dunha ferida ou lesin e
estas mesmas substancias e materiais. // C. antisptica.
Aplicacin dunha gasa impregnada cunha solucin antisptica. / C. oclusiva. Cura que pecha completamente
unha ferida e prevn a infeccin esxena. / C. por
primeira intencin. Adherencia ou unin primaria, cura
por adherencia fibrosa sen supuracin nin formacin de
tecido de granulacin. / C. por segunda intencin.
Adherencia ou unin secundaria, unin de das superficies de granulacin acompaada de supuracin e peche
demorado. / C. seca. Aplicacin a unha ferida de gasa
seca, algodn hidrfilo, etc.

curable adx. Susceptible de curacin.

curacin s.f. 1. Restablecemento da sade ou restauracin de partes feridas. 2. Conxunto de procedementos
para tratar unha enfermidade ou afeccin. // C. por
primeira intencin. Curacin dunha ferida na que as
partes separadas se unen directamente sen intervencin
de granulacins. / C. por segunda intencin. Curacin
dunha ferida por replecin da mesma con granulacins. /
C. por terceira intencin. Unin por adherencia de
superficies granulosas.

curandeiro-a s. Persoa sen coecementos cientficos

sobre medicina, que trata de cura-las enfermidades utili-

193
zando fundamentalmente remedios preparados con
herbas. Tamn se di mencieiro.

curarizante adx. Relativo s substancias naturais ou

sintticas, que como o curare, producen relaxamento dos
msculos esquelticos, por interrupcin do impulso
nervioso a nivel da unin neuromuscular. Poden actuar
por unha accin competitiva coa acetilcolina na placa
motora, como ocorre coa gallamina e o pancuronio, ou
ben ser despolarizantes, como o decametonio, a succinilcolina e o benzoquinonio.

cureta s.f. Pequena culler de bordos cortantes, especial-

Cyt

cushingoide adx. Parecido s signos e sntomas da enfermidade de Cushing, con obesidade, hipertensin, hiperglicemia e osteoporose xeralmente debida a cortocosteroides esxenos.

cspide s.f. 1. En odontoloxa, elevacin cnica na superficie dun dente. 2. En anatoma, cada un dos segmentos
ou valvas triangulares das vlvulas cardacas auriculoventriculares, bicspide e tricspide. // C. accesoria,
intermedia. Pequenas lingetas valvulares que existen s
veces entre as cspides principais das vlvulas auriculoventriculares.

mente destinada raspado do tero, dos focos de carie,

etc.

cutneo-a adx. Relativo pel.

cute s.f. 1. Coiro ou pelexo que cobre o corpo humano. 2.

curiegrama s.m. Impresin fotogrfica polo radio,

Derme. 3. Pel. // C. anserina. Pel de galia, ereccin das

papilas da pel pola accin do fro ou dunha emocin. / C.
elstica. Estado no que a pel est lasamente unida s
tecidos subxacentes e goza de gran distensibilidade e
elasticidade. / C. lasa. Calasodermia ou dermatlise. / C.
marmorata. Afeccin cutnea caracterizada por unhas
vetas transitorias entre vermellas e azuladas da pel,
producida pola accin do fro. Lvido. / C. pendula. Pel
colgante. / C. pensile. Dermatlise. / C. tensa crnica.
Esclerema xeneralizado. / C. testcea ou untuosa. Seborrea xeral. / C. vera. Derme ou corion. / C. verticis
gyrata. Afeccin do coiro cabeludo da parte superior e
posterior da cabeza, na que se forman pregos semellantes
a circunvolucins.

anloga roentgenograma.

curie-hora s.m. Unidade de doses equivalente obtida

por exposicin, durante unha hora, a un material radioactivo que se desintegra velocidade 3,7 x 1010 tomos-segundo.

curiepuntura s.f. Tratamento de certos tumores por

medio da insercin de agullas de radio.

curieterapia s.f. Tratamento polo radio, radioterapia.

curio s.m. Unidade tipo para medi-las emanacins de
radio en equilibrio con 1 g de elemento radio.

curtidade s.f. 1. Pequenez dunha cousa. 2. Encollemento,

pouquidade de nimo. // C. do cordn. Estado do cordn
umbilical cando a sa lonxitude menor de 40 cm.

curto-a adx. 1. Epteto dalgns msculos, sos, etc. 2.

Formacin dunha abertura entre das porcins de intestino. // C. circuto. Comunicacin anormal entre dous
vasos prximos. / C. de vista. Miope.

curva s.f. 1. Curvatura, inclinacin continua non angular

que se vai apartando constantemente da direccin recta.
2. Grfico, representacin por medio dunha lia continua
de direccin variable, do curso da temperatura, ou o
pulso, ou do nmero de casos dunha enfermidade nun
perodo dado, ou de calquera outro dato que puidera
presentarse tamn como unha tboa de cifras. // C. bucal.
A lia do arco dentario desde o canino terceiro molar. /
C. de Damoiseau. Lia parablica de convexidade superior que forma o lmite superior dos derramos pleurticos.
/ C. glicmica. Variacin da taxa de glicosa no sangue
despois da administracin dunha cantidade determinada
daquela substancia. / C. trmica ou da temperatura.
Lia quebrada que forma o trazado grfico das variacins
da temperatura dun enfermo durante o curso da enfermidade.

curvatura s.f. Desviacin da direccin recta. V. cifose,

escoliose, lordose. // C. angular ou de Pott. A de
columna vertebral debida a unha carie tuberculosa vertebral. / C. anterior. Cifose. / C. lateral. Escoliose. / C.
maior e menor do estmago. Bordo inferior e superior
do estmago, respectivamente. / C. posterior. Lordose.

cuticolor adx. Da cor da pel, aplicado a pos e pomadas

para uso drmico.

cutcula s.f. 1. Epiderme ou capa exterior da pel. 2. Capa

exterior finamente laminada dos quistes hidatdicos. // C.
da vaa. Estrato interno dos tres que compoen a vaa
radicular interna do cabelo. / C. dentaria ou do esmalte.
Cutcula dentis. / C. dentis. Membrana de Nasmyth, que
cobre o esmalte do dente antes da aparicin deste exterior. / C. do cabelo. Capa superficial do cabelo. / C.
queratosa. Superficie exterior da capa de clulas de
pigmento do ollo.

cuticularizacin s.f . 1. Formacin de pel nunha ferida

ou lcera. 2. Accin de cubrir con epiderme unha rea
abrasionada.

cutculo-a adx. Que habita na pel, como certas larvas

parasitarias.

cutina s.f. Membrana animal delgada preparada especialmente e usada como cuberta protectora da superficie das
feridas.

cutirreaccin s.f. Dermorreaccin.

cutisector s.m. Instrumento para escindir anacos de pel.
cutite s.m. Dermatite.
cutizacin s.f. Adquisicin dos caracteres da pel polas
membranas mucosas descuberto.

Cyt Smbolo da citosina.

D
D 1. Smbolo do deuterio. 2. Smbolo da unidade de
potencia da vitamina D. 3. En ptica abreviatura de dioptra e dereito. 4. Nas frmulas dentais abreviatura de
deciduo. 5. sase tamn como abreviatura de dar, densidade, dereita, distal, dorsal, duracin.

d Abreviatura de deci-.
d- Abreviatura qumica de dextro ou dextrorrotatorio,
dicir, que desva o plano de polarizacin cara dereita.

dacnomana s.f. Tolemia que conduce os afectos dela a

morderse a si mesmos ou s que estn preto deles.

dacri-, dacrio- Formas prefixas do grego coa significacin de bgoa.

dacrio s.m. Punto craniomtrico na unin dos sos

dacriocisto s.m. Saco lacrimal.

dacriocistoblenorrea s.f. Inflamacin catarral crnica
do saco lacrimal con estenose do conducto. Dacrioblenorrea.

dacriocistocele s.f. Hernia ou protrusin do saco

lacrimal. Tamn se di dacriocele.

dacriocistoetmoidostoma s.f. Anastomose do saco

lacrimal coa mucosa do seo etmoide

dacriocistografa s.f. Radiografa do aparello lacrimal

obtida despois de inxectar substancias radioopacas no
saco ou nas vas lacrimais.

dacriocistoptose s.f. Desprazamento cara abaixo ou

cada do saco lacrimal.

lacrimal, frontal e maxilar superior. Tamn se di punto

lacrimal.

dacriocistorrinatresia s.f. Oclusin ou imperforacin

dacrioadenalxia s.f. Dor nunha ou en mbalas das

dacriocistorrinostenose s.f. Estreiteza do conducto

glndulas lacrimais.

dacrioadenectoma s.f. Escisin dunha glndula

lacrimal.

dacrioadenite s.f. Inflamacin dunha glndula lacrimal.

dacrioadenoscirro s.m. Escirro dunha glndula
lacrimal.

dacrioagogatresia s.f. Atresia dun conducto lacrimal.

dacrioagogo-a adx. 1. Que provoca a segregacin de
bgoas. 2. Que serve como conducto para as bgoas. //
s.m. 3. Axente ou substancia que estimula a glndula
lacrimal e produce choradeira. 4. Nome en desuso do
canalculo lacrimal.

dacrioblenorrea s.f. Segregacin crnica mucosa ou

purulenta dos conductos lacrimais. Dacricistoblenorrea.

dacriocele s.f. Dacriocistocele.

dacriocistalxia s.f. Dor nun saco lacrimal.
dacriocistectasia s.f. Dilatacin do saco lacrimal.
dacriocistectoma s.f. Extirpacin da parede do saco
lacrimal.

dacriocistite s.f. Inflamacin do saco lacrimal.

dun conducto lacrimonasal.

nasolacrimal.

dacriocistorrinostoma s.f. Operacin que crea unha

comunicacin entre o saco lacrimal e o nariz, mediante
unha apertura no so. Tamn se di dacriorrinocistotoma e operacin de Toti.

dacriocistorrinotoma s.f. Incisin para introducir unha

sonda polo saco lacrimal cavidade nasal.

dacriocistosiringoectoma s.f. Extirpacin da fstula

externa do dacriocisto.

dacriocistosiringotoma s.f. Incisin no saco e

conductos lacrimais.

dacriocistostenose s.f. Estenose do saco lacrimal.

dacriocistostoma s.f. Creacin cirrxica dunha nova
apertura no saco lacrimal.

dacriocistotoma s.f. Incisin do saco lacrimal.

dacridoco s.m. Conducto que verte a segregacin da
glndula lacrimal no saco lacrimal.

dacrioescintileografa s.f. Gammagrafa das glndulas

lacrimais.

dacriohelcose s.f. Ulceracin do aparello lacrimal.

dacriohemorraxia

dacriohemorraxia s.f. Sada de sangue ou bgoas

sanguentas polas vas lacrimais. Tamn se di dacriohemorrea.

dacriohemorrea s.f. Dacriohemorraxia.

dacrioide adx. Semellante a unha bgoa.
dacriolitase s.f. Formacin e presencia de clculos no
saco ou no conducto lacrimal.

dacrilito s.m. Clculo lacrimal. Tamn se di oftalmlito.

dacrioloxa s.f. Ciencia ou tratado que se refire s

bgoas.

dacrioma s.m. Tumefaccin causada por obstruccin do

conducto lacrimal.

dacrionasoductite s.f. Inflamacin do conducto lacrimonasal.

dacrionoma s.m. Dacriohelcose.

dacriopiorrea s.f. Sada de bgoas mesturadas con pus.
dacriopiose s.f. Supuracin do saco lacrimal.
dacriops s.m. 1. Choradeira constante. 2. Dilatacin por
retencin nun dos conductos excretorios da glndula
lacrimal no ngulo externo da plpebra superior.

dacrioptose s.f. Epfora ou choradeira. Tamn se di

dacriocistoptose.

dacriorrea s.f. Fluxo lacrimal abundante.

dacriorrinostoma s.f. Dacriocistorrinostoma, operacin de Toti, operacin de Dupuy-Dutemps.

dacriorrise s.f. Dacriorrea.

dacriosirinx s.m. 1. Conducto lacrimal. 2. Fstula
lacrimal. 3. Xiringa para lava-las vas lacrimais.

dacriosolenite s.f. Inflamacin do conducto lacrimal ou

nasal.

dacriosoleno s.m. Cnula para colocar de maneira

permanente no conducto lacrimal.

dacristase s.f. Retencin das bgoas.

dacriostenose s.f. Estreiteza dun ou mbolos dous
conductos lacrimais.

dacrixeno-a adx. 1. Estimulante da segregacin

lacrimal. 2. Pertencente ou relativo dacrioloxa.

dacripiose s.f. Supuracin no aparello lacrimal. Tamn se

di dacriopiose.

dacriria s.f. Emisin involuntaria de ourios co choro.

dactil-, dactilo- Prefixos do grego coa significacin de
dedo.

dactilado-a adx. Dactiliforme.

dactilagra s.f. Palabra obsoleta que significa ataque de
gota nos dedos da man.

dactiledema s.m. Edema dun ou mis dedos.

196

dactiliforme adx. En forma de dedo, ou que pose

prolongacins semellantes a dedos.

dactilio s.m. Unin dos dedos, sindactilia.

dactilite s.f. Inflamacin dun dedo, panaricio, colledizo.
// D. blenorrxica. Poliartrite nodosa que deforma o
dedo producida polo gonococo. / D. sifiltica. Localizacin terciaria da sfilis nos dedos. / D. tuberculosa.
Espia ventosa.

-dctilo Sufixo do grego coa significacin de dedo.

dactilocampsodinia s.f. Contraccin dolorosa dun ou
mis dedos.

dactilofasia s.f. Dactiloloxa.

dactilografa s.f. Estudio das impresins dixitais.
dactilograma s.m. Impresin dixital, que serve para a
identificacin dos individuos.

dactilogripose s.f. Flexin permanente dos dedos.

dactilolalia s.f. Dactiloloxa.
dactillise s.f. 1. Correccin cirrxica da sindactilia. 2.
Amputacin dun dedo. 3. Perda ou cada espontnea dos
dedos da man ou do p como ocorre na lepra.

dactiloloxa s.f. Uso dos movementos das mans e dos

dedos como medio de comunicacin entre individuos.
Tamn se di quiroloxa e dactilofasia.

dactilomegalia s.f. Tamao dos dedos anormalmente

grande.

dactiloscopia s.f. Exame das impresins dixitais.

dactilosnfise s.f. Sindactilia.
dactilospasmo s.m. Espasmo ou cambra dos dedos.
dactinomicina s.f. Antibitico illado do Streptomyces
sp., empregado como axente antineoplsico. Tamn se di
actinomicina D.

dalton s.m. Unidade de masa atmica.

daltoniano-a adx. e s. Daltnico.
daltnico-a adx. e s. 1. Que sofre daltonismo. 2. Relativo
daltonismo, daltoniano.

daltonismo s.m. Percepcin defectuosa das cores

vermella e verde.

danado-a adx. 1. Hidrfobo. 2. Que ten hidrofobia.

danamento s.m. Hidrofobia.
danar v. Tornar hidrfobo.
danazol s.m. Supresor da adenohipfise que se empregou
no tratamento da endometriose, xinecomastia, pubertade
precoz e hipertrofia mamaria puberal.

dantroleno s.m. Frmaco que produce unha relaxacin

da musculatura esqueltica por unha accin directa sobre
a adaptacin excitacin-contraccin, axente especfico
para o tratamento da hipertermia maligna, que se

197
emprega tamn como antiespasmdico na esclerose
mltiple, parlise cerebral e apoplexa.

danza s.f. Movemento, baile, en especial, os movementos

relacionados con dano cerebral. // D. das arterias. Pulsacin visible das arterias superficiais na insuficiencia da
vlvula artica. / D. de San Vito. Corea de Sydenham. /
D. do testculo. Movementos de ascenso e descenso do
testculo producidos pola contraccin intermitente do
msculo cremster, observadas algunhas veces na
neuralxia testicular. / D. hiliar. Pulsacins arteriais
pulmonares debidas aumento do fluxo sanguneo que
teen os pacientes con comunicacin conxnita esquerda
dereita, especialmente defectos septais.

dapsona s.f. Diaminodifenilsulfona, sulfona utilizada no

tratamento de enfermidades cutneas como a dermatite
herpetiforme, da lepra e que tamn activa contra o
bacilo da tuberculose.

darto s.m. Tecido contrctil composto de fibras musculares lisas que forma unha tnica do testculo baixo a pel
do escroto que se adhire intimamente, contina polo
pene, o perineo e o abdome, onde d orixe ligamento
suspensorio do perineo. // D. feminino. Capa semellante
debaixo da pel dos labios maiores.

dartoico-a adx. Parecido tnica darto polas sas

contraccins involuntarias lentas. Tamn se di dartoide.

dartoide adx. Dartoico.

dartro s.m. Enfermidade da pel, especialmente se ten
pstulas ou cotras (eccema, herpes e psorase).

dartroso-a adx. 1. Que ten dartro. 2. Da natureza do

dartro.

darwnico adx. Relativo naturalista Darwin.

darwinismo s.m. Teora da evolucin de Darwin segundo
a que os organismos superiores proceden doutros inferiores por seleccin natural, como consecuencia da loita
pola vida e perpetuada pola herdanza.

darwinista s. 1. Partidario do darwinismo. // adx. 2.

Relativo darwinismo.

dasimetra s.f. Proceso de medi-la intensidade do aire

atmosfrico ou dun gas.

dasmetro s.m. Instrumento co que se mide o aire atmosfrico ou o gas.

dasite s.f. Hipertricose xeneralizada.

dasiterapia s.f. Tratamento das enfermidades pola
permanencia en rexins cheas de bosques. Tamn se di
dasoterapia.

dasoterapia s.f. Dasiterapia.

daturina s.f. Hiosciamina, alcaloide txico das follas e
sementes do estramonio (figueira do demo).

daturismo s.m. Intoxicacin causada por estramonio.

decaemento

daunorrubicina s.f. Antibitico con actividade antineoplsica, obtido dos productos de fermentacin do Streptomyces peucetius.

dB ou db Abreviatura de decibelio.
DDS Abreviatura de diaminodifenilsulfona. V. dapsona.
DDT Abreviatura de diclorodifeniltricloroetano, poderoso
insecticida cristalino, incoloro, inodoro, insoluble en
auga. Emprgase en po e en suspensin lquida contra
moscas, piollos, mosquitos e pragas do agro. Tamn se di
Neocid.

DE Abreviatura de dose efectiva.

de-, des- Prefixos de orixe latina que significan privacin
ou negacin xeralmente. Tamn denotan lonxe de.

DE50 Dose efectiva media, dicir dose que produce o

efecto previsto no 50% dunha poboacin.

deacuacin s.f. Deshidratacin.

dealbacin s.f. 1. Acto de dealbar. 2. Branqueamento,
especialmente dos sos para necesidades anatmicas.
Tamn se di dealbo.

dealbar v. Tornar branco, branquear.

dealbo s.m. Dealbacin.
dbeda s.f. Aquilo que se debe. // D. de osxeno. Osxeno
adicional que debe usarse nos procesos oxidativos enerxticos despois dun perodo de exercicio intenso, para
converter en glicosa o cido lctico e volver seu estado
orixinal o ATP e o fosfato de creatina desdobrados.

dbil adx. 1. Que ten pouco vigor ou pouca forza fsica. 2.

Que ten pouca intensidade. 3. Frouxo. 4. Que ten pouca
consistencia.

debilidade s.f. Falta ou perda de vigor, de forzas, astenia.

// D. mental. Deficiencia mental con coeficiente intelectual entre 50 e 70.

debilitable adx. Que se pode debilitar.

debilitacin s.f. 1. Acto ou efecto de debilitar ou debilitarse. 2. Enfraquecemento. 3. Perda gradual de forzas, de
vigor. Abatemento, debilidade, languidez, debilitamento.
4. Diminucin da enerxa vital polo emprego de axentes
debilitantes.

debilitante s.m. 1. Calquera axente que dimine a vitalidade ou que calma a excitacin. // adx. 2. Que produce
debilidade. 3. Caracterstico dalgns procesos que
producen debilidade (neoplasias, dietas).

debilitar v. Tornar dbil, enfraquecer, abater.

debrocar v. Vomitar, devolver.
deca- Prefixo que significa dez empregado para designar
unidades de medida que sinala dez veces a unidade
elixida pola raz coa que se combina.

decadctilo s.m. Animal que ten dez dedos.

decaemento s.m. 1. Decadencia. 2. Depresin, abatemento.

decaer

decaer v. 1. Ir para abaixo, pasar a unha situacin inferior.

2. Perde-lo vigor, estragarse. 3. Non ter ganas de facer
nada. 4. Perder unha persoa as boas calidades.

decalvante adx. Que elimina o pelo, que volve calvo.

decametonio s.m. Decametilen-bis-trimetilamonio,
axente despolarizante da placa motora do msculo esqueltico, empregado para producir relaxacin muscular na
anestasia xeral.

decantacin s.f. Acto ou efecto de decantar un lquido.

decantar v. Transvasar un lquido a fin de separalo dos
seus pousos ou do sedimento, aclarar.

decapitacin s.f. Corte, extraccin ou eliminacin da

cabeza, por exemplo dun animal, un feto ou un so.
Tamn se di descolaxe, derotoma.

decavitamina s.f. Combinacin de vitaminas en forma

de cpsula ou comprimido, contn: vitaminas A e D,
cido ascrbico, pantotenato clcico, cido flico, cianocobalamina, niacinamida, clorhidrato de piridoxina, riboflavina, clorhidrato de tiamina e unha forma de alfatocoferol.

decedura s.f. Parto.

deceso s.m. Morte, bito, pasamento.
deci- Prefixo que significa unha dcima parte.
decibelio s.m. 1. Unidade empregada para expresa-la
relacin entre das potencias elctricas ou acsticas. 2.
Unidade de medida do son igual diferencia mnima na
intensidade acstica que pode percibi-lo odo humano.

decidua s.f. Endometrio do tero preado que se expulsa

no parto ags a capa mis profunda. Tamn se di caduca,
membrana decidual ou tnica decidual. // D. menstrual. Mucosa hiperhmica do tero non grvido no
perodo menstrual.

deciduacin s.f. Desprendemento da decidua no parto.

deciduado-a adx. 1. Caracterizado por desprendemento
ou cada. 2. Relativo s mamferos que expulsan o tecido
uterino materno cando eliminan a placenta durante o
parto, como o home.

decidual adx. Relativo ou pertencente decidua.

deciduite s.f. Inflamacin da caduca, endometrite decidual.

deciduo-a adx. 1. Non permanente, que cae ou se

desprende. 2. En odontoloxa, da primeira denticin. Nas
frmulas dentais sase a sa abreviatura, d.

deciduoma s.m. Placentoma, masa intrauterina que

contn mucosa decidual probablemente debida a crecemento de clulas deciduais retidas no tero despois dun
aborto ou dun parto. // D. maligno. Sincitioma maligno.

deciduosarcoma s.m. Deciduoma maligno.

deciduose s.f. Presencia de tecido decidual ou de tecido
semellante endometrio gravdico no sitio ectpico.

198

decigramo s.m. Medida de masa equivalente dcima

parte dun gramo.

decilitro s.m. Medida de capacidade equivalente dcima

parte dun litro.

decmetro s.m. Medida de lonxitude equivalente

dcima parte dun metro.

dcimo par loc. Nervio pneumogstrico ou vago.

decinem s.m. Dcima parte dun nem, valor nutritivo dun
decigramo de leite. A sa abreviatura dn.

decinormal adx. 1. Que ten un dcimo da concentracin

normal. 2. Dos lquidos avaliados para anlise volumtrica.

declaracin s.f. 1. Notificacin obrigatoria de certas

enfermidades infecciosas. 2. Certificacin sen efectos
oficiais.

declinacin s.f. 1. Etapa de descenso das enfermidades

ou dun paroxismo. 2. Empeoramento gradual das facultades fsicas e mentais. 3. Rotacin do ollo redor do seu
dimetro anteroposterior, de xeito que o meridiano
vertical se inclina cara temporal (declinacin positiva)
ou cara nariz (declinacin negativa).

declive s.m. 1. Pendente, costa, inclinacin, que non

horizontal nin vertical. 2. En anatoma, que se desva dos
planos horizontal e vertical (por exemplo declive do cerebelo). 3. Parte baixa dunha lcera ou coleccin purulenta.

decoccin s.f. 1. Acto de facer ferver nun lquido substancias s que se desexa extrarlle-los principios solubles. 2. Producto obtido da decoccin. Tamn se di cocemento, coccin.

decocto s.m. 1. Producto da decoccin. 2. Cocemento. //

adx. 3. Feito en decoccin.

decolina s.f. cido deshidroclico.

decorrente adx. Que se estende cara abaixo.
decrebamento s.m. Decrepitude.
decremento s.m. Declinacin, diminucin, defervescencia.

decrepitacin s.f. 1. Rudo que se produce estalaren

certos sales cristalizados e perde-la auga de cristalizacin, cando se botan lume. 2. Decrepitude.

decrepitar v. Tornarse decrpito. Envellecer.

decrpito-a adx. Aplcase persoa moi vella.
decrepitude s.f. Estado daquel que decrpito, decadencia extrema, o derradeiro grao da vellez. Decrepitacin. Decrebamento.

decretorio -a adx. Decisivo, aplicbase suposto da

crtico de certas enfermidades.

decrudescencia s.f. Diminucin da intensidade dos

sntomas.

decubacin s.f. Perodo, nas enfermidades infecciosas,

desde a desaparicin dos sntomas ata a total curacin.

199

decbito s.m. 1. Posicin que adoptan as persoas cando

se deitan sobre un plano horizontal. 2. lcera por decbito. // D. de Andral. Posicin que adopta o paciente
deitado sobre o seu lado san en casos de pleuresa. / D.
dorsal, lateral ou ventral. Variedades de decbito,
segundo a rexin que toca co plano horizontal: costas,
costados ou ventre. / D. prono. Posicin na que a corpo
est deitado sobre o peito, decbito ventral. / D. supino.
Aquela posicin na que o corpo est deitado sobre o
lombo, decbito dorsal.

decurso s.m. 1. Acto de correr, curso, sucesin ou continuacin de tempo, duracin. 2. Declinacin dunha enfermidade.

decusacin s.f. En xeral, calquera cruzamento en forma

de aspa ou interseccin, especialmente de fibras ou fascculos nerviosos. Tamn se di quiasma. // D. das pirmides ou piramidal. Decusacin das fibras nerviosas
motoras. / D. ptica. Quiasma ptico.

decusado-a adx. Cruzado como as aspas dun xe.

decusorio s.m. Instrumento para deprimi-la duramter na
trepanacin.

deda s.f. Dedo do p, especialmente o mis grande.

dedaleira s.f. Planta escrofularicea medicinal. Tamn se
di dixital, bilitroque, alcroque, estralote, abrulla.

dedo s.m. Cada unha das partes distintas e articuladas en

que rematan as mans e os ps do home e doutros animais,
formados por tres falanxes, ags o primeiro, polgar ou
gordo, que soamente ten das. Os nomes dos dedos son:
o primeiro, polgar, grande, gordo, trincapiollos, matapiollos, cachapiollos; o segundo, indicador ou furabolos; o
terceiro, medio, cordial, pai de todos, cura de todos, mor
de todos; o cuarto, anular, mediano, mancio, sobrio, do
aro, compaeiria; o quinto, auricular, maimio,
pequeno, besbellino.

defecacin s.f. 1. Evacuacin da materia fecal polo ano.

defluxo
vivos que tenden a lesionalo. 2. Espasmo dos msculos
para reduci-lo movemento ou a axitacin de sitios afectados por unha lesin. 3. Mecanismo psicolxico usado
para controla-la ansiedade. // s.f.pl. 4. Dentes caninos
dalgns animais. // D. abdominal. Contraccin dos
msculos do abdome percibida por palpacin, signo de
inflamacin aguda do peritoneo.

deferencial adx. Relativo ou pertencente conducto

deferente.

deferente adx. 1. Que conduce algunha cousa cara a fra

desde un centro. // s.m. 2. Conducto excretorio do testculo.

deferentectoma s.f. Extirpacin cirrxica dun conducto

deferente. Vasectoma.

deferentite s.f. Inflamacin dun conducto deferente.

Espermatite.

deferentouretrostoma s.f. Implantacin dos conductos

deferentes na uretra anterior.

defervescencia s.f. Perodo no que baixa a febre.

deficiencia s.f. 1. Defecto, imperfeccin ou carencia,
especialmente os estados ou enfermidades producidos
pola escaseza ou falta de vitaminas e os sntomas debidos
segregacin insuficiente dunha glndula endcrina. 2.
En xentica, falta dun segmento cromosmico. // D.
mental. Defecto do desenvolvemento intelectual, oligofrenia.

dficit s.m. Deficiencia. // D. de base. Diminucin da

concentracin total de base en sangue, indica acidose
metablica ou alcalose respiratoria compensadas. / D. de
osxeno. Diferencia entre a captacin de osxeno dun
organismo durante as primeiras fases do exercicio e
durante un tempo similar en estado basal. / D. de pulso.
Ausencia de ondas de pulso palpables. Non tdolos
latexos cardacos se corresponden cun latexo palpable na
arteria perifrica, como ocorre na fibrilacin auricular.

Tamn se di deposicin. 2. En qumica, depuracin e

eliminacin das impurezas e do sedimento por adicin de
reactivos.

definicin s.f. En ptica a capacidade dunha lente de dar

defecalxesofobia s.f. Temor a que a defecacin sexa

deflexin s.f. 1. Desviacin. 2. En obstetricia, accin de

dolorosa.

defecar v. 1. Purificar, separa-las feces ou impurezas de

algo. 2. Expeler naturalmente os excrementos polo ano.

defecatorio-a adx. Que defeca ou fai defecar.

defectivo-a adx. Que denota ou mostra un defecto.
defecto s.m. Imperfeccin, malformacin, disfuncin ou
carencia.

defectuoso-a adx. Imperfecto. Que ten defectos ou

imperfeccins de tipo fsico, moral ou mental.

defeminacin s.f. Perda das caractersticas sexuais femininas.

defensa s.f. 1. Conxunto de medios polos que o organismo resiste a accin dos axentes fsicos, qumicos ou

unha imaxe clara.

vir direccin normal a cabeza do feto en flexin sobre
a columna vertebral, en algunhas presentacins de cara.
3. En psicoloxa, desviacin inconsciente das ideas que
escapan da atencin consciente. 4. No electrocardiograma, desviacin da curva da lia basal isoelctrica,
calquera onda ou complexo do electrograma.

deflorescencia s.f. Desaparicin da erupcin na escarlatina e noutros exantemas.

defluvio s.m. Perda sbita, defluxo. // D. capilar. Cada

dos cabelos.

defluxin s.f. Defluxo.

defluxo s.m. 1. Descarga copiosa de lquidos provenientes
da inflamacin das mucosas, especialmente das nasais. 2.
Perda sbita.

deformabilidade

200

fica-la forma pasar por espacios estreitos, por exemplo

os eritrocitos pasar pola microvasculatura.

mente. 7. Inclinar. 8. Meter na cama para durmir ou

descansar. 9. Facer caer. 10. Producir. 11. Necesitar,
precisar.

deformacin s.f. Modificacin da forma dunha cousa,

delecin s.f. En xentica, alteracin cromosmica que

deformabilidade s.f. Facultade das clulas para modi-

deformidade, alteracin.

deformante adx. Que causa unha desviacin da forma

normal.

deformidade s.f. Alteracin da forma ou do tamao dun

rgano ou parte, ocorrida no individuo adulto ou no ser
en vas de desenvolvemento.

defuncin s.f. Pasamento, morte, bito, falecemento.

defundacin s.f. Escisin do fondo do tero. Tamn se di
defundectoma.

defundectoma s.f. Defundacin.

defunto-a s. e adx. Cadver dunha persoa, persoa que
morreu.

defurfuracin s.f. Escamacin da pel en pequenas

lminas semellantes farelo.

deglabracin s.f. Ausencia de pelos en rexins do corpo

dun animal.

degluticin s.f. Acto de deglutir, pasaxe do bolo alimenticio da boca para o estmago.

deglutir v. Engulir.
degolacin s.f. Seccin da gorxa ou do pescozo a unha
persoa ou animal, decapitacin.

degoladura s.f. Degolacin, ferida feita na garganta ou

no pescozo.

degradacin s.f. 1. Dexeneracin moral, intelectual ou

fsica, corrupcin, deterioracin. 2. Reduccin dun
composto qumico a outro menos complexo por desdobramento dun ou mis grupos.

degresa s.f. Fenda ou greta da pel, causada normalmente

polo fro.

degresar v. Greta-la pel, as mucosas ou os labios, especialmente a causa do fro.

degreta s.f. Degresa.

degustacin s.f. Acto ou funcin de saborear algunha
substancia, cata, proba.

degustar v. Probar unha substancia para aprecia-lo seu

sabor.

dehiscencia s.f. Estalido, divisin ou abertura natural ou

espontnea dunha parte ou rgano longo de lias naturais ou suturadas. // D. da ferida ou da sutura. Separacin das capas dunha ferida cirrxica. / D. do iris.
Defecto do ollo caracterizado por mltiples buratos no
iris.

deitado-a adx. 1. Estendido horizontalmente. 2. Que est

na cama para durmir ou descansar.

deitar v. 1. Lanzar. 2. Expeler. 3. Exhalar. 4. Verter,

derramar. 5. Supurar, botar pus. 6. Estender horizontal-

consiste na perda do material xentico normal, visible

citoxeneticamente ou non visible. // D. cromosmica.
Perda dunha parte dun cromosoma. / D. puntiforme.
Desaparicin de caracteres fenotpicos.

deleterio-a adx. Que produce dano, letal, mortfero, velenoso.

delgadeza s.f. Diminucin anormal do peso do corpo, a

causa da perda xeneralizada de graxa e outros tecidos.

delicuescencia s.f. Propiedade que teen algunhas substancias slidas de desagregarse absorber auga do aire.

deligras s.f.pl. Cxegas.

delirio s.m. 1. Perturbacin mental producida por unha
doenza, que se caracteriza por alteracin da consciencia,
ilusins e alucinacins, ideas non sistematizadas, excitacin fsica, de duracin breve e atpase en estados
infecciosos, febrs ou txicos. 2. En psiquiatra, distorsin importante da relacin do individuo e o mundo exterior pola presencia de ideas ou crenzas delirantes en
oposicin s datos ofrecidos pola realidade e o sentido
comn. // D. alcohlico. Delirio con tremor e excitacin
intensa, acompaado de ansiedade, trastornos mentais,
alucinacins terrorficas de animais, suor e dor precordial
que se observa en persoas alcohlicas con ocasin dunha
enfermidade aguda, un traumatismo, cando deixan de
beber. Tamn se di delirium tremens. / D. ambicioso.
Convencemento ilusorio de ter importancia, poder,
riqueza, ocorre na megalomana, demencia paraltica e
esquizofrenia paranoide. / D. de grandeza. Delirio ambicioso. / D. de negacin. Crenza pola que o individuo
nega a sa existencia ou a dalgunha parte do seu corpo ou
est convencido de que o mundo deixou de existir. / D. de
persecucin. Crenza do paciente de que obxecto de
persecucins e malos tratos por inimigos secretos. / D.
sistematizado. Delirio no que o paciente ordena loxicamente as sas ideas, ocorre na paranoia verdadeira. / D.
tremens. Delirio alcohlico.

delitescencia s.f. 1. Diminucin ou desaparicin repentina dos sntomas, dun tumor ou dunha lesin cutnea. 2.
Perodo de incubacin dunha enfermidade infecciosa.

delomrfico-a adx. Delomorfo.

delomorfo-a adx. Que ten forma e lmites ben definidos,
como unha clula ou tecido. Tamn se di delomrfico.

deltacismo s.m. Vicio de pronunciacin que consiste na

articulacin defectuosa do d e do t.

deltoide adx. 1. Que ten forma triangular. 2. Relativo ou

pertencente msculo deltoide. // s.m. 3. Msculo
subacromioumeral.

deltoidite s.f. Inflamacin do msculo deltoide.

delusin s.f. Crenza falsa ou xuzo errado mantido con
conviccin, pesar da evidencia en contra.

201

delusorio -a adx. Relativo delusin ou a ideas delirantes.

demacracin s.f. Enfraquecemento, desnutricin.

demanda s.f. En psicanlise, requirimento que se fai a un
obxecto externo distinto de si mesmo e que tende satisfaccin da necesidade ou do desexo.

demarcacin s.f. Determinacin de lmites ou termos.

Aplcase especialmente lia que marca a separacin
entre os tecidos en estado de necrose e os tecidos sans.

demencia s.f. Estado no que por razns biolxicas (envellecemento) ou patolxicas (dexeneracin, enfermidade
lesional, trastornos vasculares) se perden as funcins
mentais superiores, caracterizado por desorientacin,
alteracin da memoria e labilidade emocional. // D. paraltica. Meningoencefalite sifiltica crnica, caracterizada
por dexeneracin das neuronas corticais, demencia
progresiva e parlise xeneralizada que se non se trata leva
morte. Tamn se di demencia partica. / D. presenil.
A que aparece redor dos 45-50 anos, secundaria a unha
atrofia cerebral difusa (enfermidade de Alzheimer) ou
localizada no lobo frontal (enfermidade de Pick). / D.
secundaria. A que segue a algunha forma de psicose e
depende dela. / D. senil. A que aparece coa vellez.

demerol s.m. Meperidina, analxsico sedante semellante

morfina.

demofobia s.f. Medo patolxico s multitudes.

demografa s.f. Estatstica aplicada estudio de grupos
de persoas, o seu ambiente, a distribucin xeogrfica e
calquera outra caracterstica. // D. dinmica. Estudio
dunha comunidade, que incle os rexistros estatsticos de
nacementos, casamentos, defuncins, profesins, etc.

demonofobia s.f. Temor patolxico demo.

demonolatra s.f. Adoracin demo.
demonomana s.f. Estado no que o doente se considera
posudo polo demo, demopata.

dental

dendroeixe s.m. Clula nerviosa cun cilindroeixe que se

divide en filamentos terminais case inmediatamente
despois de sar dela.

dendrofagocitose s.f. Fenmeno polo que as clulas da

microgla absorben astrocitos dexenerados.

dendroide adx. Dendriforme.

dendroplasma s.m. Neuroplasma das dendritas.
dengue s.m. Enfermidade febril infecciosa, caracterizada
por dor intensa da cabeza, msculos e articulacins,
sntomas catarrais e s veces erupcins cutneas, producida por un virus e transmitido polos mosquitos na India,
Xapn, Pacfico Sur, Caribe e Norte de Sudamrica.

densidade s.f. 1. Calidade medible de denso ou

compacto. 2. Relacin entre o peso dun corpo ou dunha
substancia e o volume que ocupa a unha determinada
temperatura: d = p/v. Mdese en gramos por cm3 ou kg
por m3. 3. Cantidade de electricidade nunha zona dada ou
nun volume dado nun tempo determinado. 4. Grao de
escurecemento dunha pelcula fotogrfica ou radiogrfica
exposta e procesada, expresado como o logaritmo da
capacidade dunha rexin dada de pelcula. // D. de poboacin. Relacin entre o nmero de habitantes e a superficie do territorio considerado.

densmetro s.m. 1. Instrumento para medi-la densidade

dos corpos slidos ou lquidos, especialmente dos
lquidos. Tamn se di aremetro. 2. Instrumento para
precisa-lo grao de escurecemento dunha pelcula fotogrfica ou radiogrfica revelada. Tamn se di densitmetro.

densitometra s.f. Estimacin das variacins na densidade, por comparacin coa doutro material ou a modelo.
// D. sea. Estudio radiogrfico para estima-la cantidade
de calcio nos sos.

densitmetro s.m. Densmetro.

densografa s.f. Determinacin xusta do contraste de
densidades no negativo dunha radiografa, por medio
dunha clula fotoelctrica.

demopata s.f. Demonomana.

demulcente adx. 1. Que calma, que alivia a irritacin de

dent-, denta-, denti-, dento- Prefixos que indican rela-

superficies inflamadas ou erosionadas. // s.m. 2. Medicamento ou aplicacin calmante, xelatinoso ou aceitoso.

dentado-a adx. 1. Que ten dentes. 2. Que ten prolonga-

dendr- Prefixo que amosa relacin cunha rbore ou cunha

estructura semellante mesma.

dendriceptor s.m. Punto sensitivo nos extremos dunha

dendrita.

dendriforme adx. Ramificado, en forma de rbore.

dendrita s.f. Unha das prolongacins filiformes do citoplasma dunha neurona.

dendrtico-a adx. Ramificado como unha rbore. Pertencente s dendritas ou posuidor de dendritas.

dendro- V. dendr-.
dendrodendrtico-a adx. Pertencente ou relativo a unha
sinapse entre dendritas de das neuronas.

cin cos dentes ou carcter dental.

cins semellantes a dentes nos bordos, festonado.

dentadura s.f. 1. Conxunto de pezas dentarias naturais ou

artificiais. 2. Reposicin artificial de dentes naturais e
tecidos adxacentes. Tamn se di dentame. // D. artificial.
Prtese dentaria. / D. completa. Aparello que repn
tdolos dentes dun maxilar e estructuras relacionadas.
Tamn se di dentadura total. / D. de implantacin. A
construda cunha estructura de metal includa nos tecidos
brandos subxacentes, en contacto co so, que lles d
estabilidade s dentes e os retn.

dentagra s.f. Pinzas ou chave para arrinca-los dentes.

dental adx. 1. Relativo s dentes, dentario. 2. Do fonema
que require para a sa pronunciacin que a lingua toque
os dentes.

dentalxia

dentalxia s.f. Dor nos dentes. Tamn se di odontalxia.

dentame s.m. Dentadura.
dentar v. Comezar a sa-los dentes.
dentario-a adx. Dental.
dente s.m. Cada un dos rganos duros, brancos, lisos, que
guarnecen os maxilares do home e doutros animais,
servindo especialmente para tritura-los alimentos. Son
trinta e dous no home adulto, de distinta configuracin e
tipo (incisivos, caninos, premolares e molares). // D. artificial. Dentes fabricados de porcelana que imitan os naturais. / D. de leite ou temporal. Dente da primeira denticin. Tamn se di dente de mama, dente da teta, dentes
mamns. / D. permanente ou de substitucin. Dente da
segunda denticin.

denteira s.f. Sensacin spera e desagradable nos dentes

contacto coas substancias cidas.

dentibucal adx. Relativo s dentes e s meixelas.

denticin s.f. 1. Proceso completo que d como resultado
a erupcin dos dentes: formacin, sada e crecemento. 2.
poca na que lles saen os dentes s nenos. 3. Cada unha
das series completas de dentes naturais na sa posicin
na arcada dentaria. // D. primaria ou primeira denticin. Erupcin dos dentes de leite, en nmero de vinte,
que aparecen desde o quinto mes terceiro ano de vida.
/ D. secundaria ou segunda denticin. Erupcin dos
dentes permanentes, en nmero de trinta e dous, que
aparecen desde os seis s dezaoito anos.

denticulado -a adx. 1. De bordos finamente dentados. 2.

Que ten pequenos dentes.

dentculo s.m. 1. Pequena prolongacin semellante a un

dente. 2. Corpo de substancia calcificada na polpa dun
dente, s veces libre, s veces adherido parede.

dentificacin s.f. Formacin da substancia dental

(dentina).

dentfrico -a s.m. 1. Substancia, lquido, pasta ou po que

serve para limpa-los dentes cepillndoos. // adx. 2. Que
serve para limpa-los dentes.

dentilabial adx. 1.Relativo s dentes e s labios. 2. Das

consoantes que se articulan aplicando o labio inferior s
dentes incisivos superiores. Tamn se di dentolabial.

dentlavo s.m. Enxaugadura para a boca e os dentes.

dentilingual adx. 1. Relativo s dentes e lingua. 2. Das
consoantes que se articulan aplicando a punta da lingua
s incisivos superiores. Tamn se di dentolingual.

dentmetro s.m. Instrumento para medi-los dentes.

dentina s.f. Substancia principal dos dentes, que rodea a
polpa dentaria e est cuberta polo esmalte na coroa e polo
cemento na raz, atravesada por gran nmero de tbulos
finos que van cara a fra da cavidade polpar, dentro dos
cales hai prolongacins dos odontoblastos. Tamn se di
marfil.

202

dentinal adx. Relativo ou pertencente dentina. Tamn se

di dentinario.

dentinario -a adx. Dentinal.

dentinificacin s.f. Formacin de dentina, dentificacin.
dentinite s.f. Inflamacin dos canalculos da dentina.
dentinoblastoma s.m. Dentinoma.
dentinoide adx. 1. Semellante dentina. 2. Dentinoma. 3.
Predentina.

dentinoma s.m. Tumor de orixe odontoxnica constitudo principalmente por dentina.

dentinostenoide adx. Relativo tumor que est formado

por dentina e so.

dentinoxnese s.f. Proceso de formacin da dentina. // D.

imperfecta. Trastorno hereditario caracterizado pola
formacin defectuosa e calcificacin da dentina que lles
d un aspecto pardo e opalescente s dentes, que se transmite como trazo autosmico dominante. Tamn se di
odontoxnese imperfecta.

dentinoxnico-a adx. Que produce dentina.

dentparo-a adx. Que portador de dentes.
dentista s. Persoa especialista nas enfermidades dos
dentes que recibiu o ttulo de odontoloxa. Tamn se di
odontlogo.

dentxero-a adx. Que ten dentes.

dentoalveolar adx. Relativo s dentes e s seus alvolos.
dentoalveolite s.f. Enfermidade parodontal, piorrea alveolar.

dentodo s.m. Reproduccin exacta dun dente nun molde.

dentofacial adx. Pertencente ou relativo s dentes,
apfise alveolar e cara.

dentografa s.f. 1. Imaxe radiogrfica dos dentes. 2.

Descricin dos dentes.

dentoide adx. Dentiforme.

dentolabial adx. Dentilabial.
dentolegal adx. Relativo odontoloxa e lei, odontoloxa forense.

dentolingual adx. Dentilingual.

dentoloxa s.f. Odontoloxa.
dentoma s.m. Odontoma.
dentonoma s.f. Clasificacin dos dentes.
dentosoportado-a adx. Que depende de dentes piares
para o seu sostemento, como unha prtese ou parte dela.

dentotrpico-a adx. Que se volve cara s tecidos que

forman os dentes ou que ten afinidade polos dentes.

dntulo-a adx. Que ten dentes naturais na boca.

203

denudacin s.f. Privacin do recubrimento epitelial

dunha superficie por cirurxa, traumatismo ou cambio
patolxico.

deontoloxa s.f. 1. Moral mdica. 2. Ciencia ou tratado

dos deberes e tica profesionais.

deorsumduccin s.f. Rotacin dunha parte, como pode

ocorrer con cada ollo por separado.

deorsumversin s.f. Accin de rotar ou dirixir cara

abaixo, en especial o movemento simultneo e igual de
mbolos dous ollos.

deorsumverxencia s.f. Rotacin cara abaixo, en especial dos ollos.

deoxi- Prefixo empregado para nomear compostos

qumicos que teen un tomo menos de osxeno c substancia de referencia.

deoxicorticosterona s.f. Desoxicorticosterona.

depauperizacin s.f. Estado de debilidade extrema por
desgaste continuo.

dependencia s.f. Habituacin uso prolongado de

drogas estupefacientes ou medicamentos. Estado psicofsico do toxicmano, que lle obriga consumo das drogas
s que ten adiccin para evita-la sndrome de abstinencia.

depilacin s.f. Acto ou efecto de elimina-lo pelo por

calquera medio, especialmente cando se utilizan substancias qumicas ou cera preparada. // D. elctrica. Electrocoagulacin do bulbo piloso cunha agulla pola que pasa
unha corrente elctrica.

depilar v. Arrancar ou facer cae-los pelos ou os cabelos.

depilatorio-a adx. 1. Que elimina o pelo. // s.m. 2.
Axente que ten esta accin.

deplecin s.f. 1. En xeral, diminucin de lquidos ou

slidos acumulados. 2. Perda excesiva dun compoente
do organismo, xeralmente esencial como sal, auga, etc.,
do sangue, do corpo ou dun rgano. // D. hidrosalina.
Proceso polo que se perden grandes cantidades de sales
perder auga.

deposicin s.f. 1. Evacuacin intestinal. Tamn se di

defecacin. 2. Sedimento.

depsito s.m. 1. Sedimento, precipitado. 2. Coleccin de

derencfalo-a

depresible adx. Do pulso que non latexa contacto co

dedo explorador.

depresin s.f. 1. Espacio ou zona ocos, natural ou accidentalmente. 2. Desprazamento cara abaixo ou cara a
dentro. 3. Diminucin ou descenso da actividade do organismo ou dunha parte. 4. Sndrome psiquitrica que cursa
con pesimismo, tristeza, retardo psicomotor, insomnio,
perda de peso e s veces sentimentos de culpabilidade e
afectacin somtica.

depresivo-a adx. 1. Que puxa cara abaixo. 2. Que causa

depresin. // s. 3. Persoa afecta da sndrome depresiva.

depresomotor-a adx. e s. Axente que retarda ou dimine

a actividade motora.

depresor -a adx. e s.m. 1 Instrumento que se emprega

para baixar unha parte. 2. Msculo con esta accin. 3.
Nervio que provoca vasodilatacin e inhibicin do movemento ou doutra funcin. // D. da lingua. Instrumento
que facilita a visin da gorxa comprimir e baixa-la
lingua. / D. de Sims. Instrumento que se emprega para
deprimi-la parede posterior da vaxina.

deprimido-a adx. 1. Aplanado, afundido, por debaixo do

nivel normal. 2. Dbil, aplicado pulso. 3. Afectado de
depresin.

dpula s.f. Perodo de desenvolvemento do ovo que

ocorre entre a blstula e a gstrula.

depulizacin s.f. Eliminacin das pulgas dun edificio ou

vivenda infestados.

depuracin s.f. 1. Acto polo que un organismo se libera

de substancias nocivas ou intiles, especificamente
eliminacin completa dun soluto ou dunha substancia
dun volume especfico de sangue por unidade de tempo,
dicir, sangue depurado da substancia por minuto.
Tamn se di aclaramento. 2. Separacin espontnea das
partculas slidas nun lquido turbio repousar, sedimentacin.

depurado-a adx. Aclarado, refinado, purificado.

der- Prefixo do grego coa significacin de pel.
deradelfo s.m. Monstro formado de dous xemelgos
unidos por debaixo do nivel torcico, cunha soa cabeza e
corpos separados.

materias alleas nos tecidos, vsceras ou noutras partes. 3.

En odontoloxa, material adherido superficie dun dente.
4. En farmacoloxa, inxeccin intramuscular dun frmaco
de accin prolongada que se absorbe con lentitude polo
que ten unha accin duradeira. // D. adiposo. Sitio do
corpo no que se almacena graxa, por exemplo o tecido
adiposo.

deradenite s.f. Inflamacin dos ganglios do pescozo.

deranencefalia s.f. Raquisquise cervical e anencefalia,

depot Voz inglesa de orixe francesa que se emprega para

derestico-a adx. Que vive na imaxinacin ou na

indicar que certos medicamentos de accin prolongada se

absorben con lentitude desde o punto onde foron inxectados.

depravacin s.f. Deterioro, cambio no peor sentido,

dexeneracin, perversin, corrupcin.

malformacin caracterizada pola falta de encfalo e a

parte superior da medula espial.

deresmo s.m. Estado mental de fantasa non suxeito

lxica nin experiencia.
fantasa.

derencefalia s.f. Deranencefalia.

derencfalo-a adx. Do monstro fetal nacido con sos
craniais rudimentarios e vrtebras cervicais bfidas, sobre
as que apoia o cerebro.

drico-a

drico-a adx. Ectodrmico, distinto de entrico.

derivacin s.f. 1. Accin e efecto de ir cara a un lado,
desviar ou saltar. 2. Paso ou anastomose entre dous
conductos naturais, especialmente entre vasos sanguneos. 3. Anastomose creada de maneira cirrxica, as
como a operacin para crear unha derivacin. 4. Calquera
dos conductores conectados co electrocardigrafo. 5.
Calquera dos rexistros efectuados co electrocardigrafo,
que varan segundo a parte do corpo da que se obtn a
corrente, e que representan a diferencia de potencial elctrico entre dous electrodos aplicados superficie do
corpo. Xeralmente emprganse tres derivacins perifricas (DI de brazo dereito e brazo esquerdo, DII de brazo
dereito e perna esquerda, DIII de brazo esquerdo e perna
esquerda) e seis derivacins da rexin precordial.

derivado-a s. e adx. 1. Producido por modificacin de

algo preexistente. 2. Especificamente, relativo
composto qumico que pode provir doutro de estructura
similar mediante substitucins dalgn tomo por un
radical (alquilo, acilo, amino) de valencia equivalente.

derivativo-a adx. 1. Que causa derivacin. // s. 2. Substancia qumica derivada doutra, sexa directamente ou por
modificacin ou substitucin parcial. 3. Axente ou medicamento que retira sangue do sitio onde asenta una enfermidade.

derm-, derma- Prefixos coa significacin de pel.

dermabrasin s.f. Mtodo operatorio empregado para
elimina-las cicatrices da acne e os nevos drmicos,
pdese facer con cepillos de fo metlico, papel de lixa ou
outros materiais abrasivos.

dermdromo s.m. Manifestacin cutnea dun proceso

interno.

dermafito s.m. Fungo parasito da pel. Tamn se di

dermatfito.

dermagra s.f. Pelagra.

dermgrafo-a adx. Dermatgrafo.
dermal adx. Relativo derme.
dermalaxia s.f. Abrandamento anormal ou relaxacin da
pel.

dermalxia s.f. Dor na pel sen lesin visible, sintomtica

204

dermat- Prefixo que significa pel.

dermatagra s.f. 1. Pelagra. 2. Dermalxia.
dermatalxia s.f. Dermalxia.
dermataneuria s.f. Trastorno nervioso da pel.
dermatatrofia s.f. Dermatrofia.
dermatauxa s.f. Hipertrofia da pel.
dermatemia s.f. Conxestin da pel.
dermatergose s.f. Dermatose profesional.
dermtico-a adx. 1. Drmico. // s.m. 2. Remedio para as
afeccins da pel.

dermatite s.f. Inflamacin da pel, dermite, dermatose

inflamatoria. // D. actnica. A que resulta da exposicin
radiacin actnica, por exemplo a solar, raios ultravioletas, raios X ou gamma. / D. amoniacal. Un tipo de
dermatite polo cueiro, debida a productos de descomposicin da urina. / D. artificial. A producida intencionalmente polo paciente. / D. atpica. Enfermidade cutnea
inflamatoria caracterizada por eritema, prurito, exsudacin, bostelas e escamadura, que comeza na infancia en
individuos con predisposicin alrxica hereditaria. / D.
de contacto. Dermatite aguda por contacto de substancias de natureza animal, vexetal ou qumica, en relacin
con dermatite atpica. / D. do cueiro. Dermatite do
lactante nas ndegas e coxas polo contacto co cueiro. / D.
medicamentosa. Dermatite producida pola accin das
drogas. / D. ocupacional, profesional, industrial. A
producida por materiais empregados no oficio do
paciente.

dermato- Prefixo que significa pel.

dermatoartrite s.f. Asociacin de enfermidade cutnea e
artrite.

dermatoautoplastia s.f. Autoenxerto de pel.

dermatobase s.f. Miase humana causada por larvas da
mosca Dermatobia hominis.

dermatoclise s.f. Dermatochalase.

dermatocele s.f. Atrofia ou herniacin localizada da pel,
dermatlise, cute lasa.

de afeccins nerviosas. Tamn se di dermatalxia,

dermatodinia, signo de Brodie.

dermatocelulite s.f. Inflamacin da pel e o tecido celular

dermametropatismo s.m. Sistema de medicin da

dermatochalase s.f. Relaxacin difusa anormal da pel.

intensidade e natureza de certos trastornos cutneos

mediante a observacin das marcas que traza un instrumento romo a travs da pel.

dermamiase s.f. Dermatose producida pola presencia e

migracin de larvas de moscas na pel ou baixo ela, miase
cutnea.

dermanaplastia s.f. Enxerto cutneo.

dermapostase s.f. Enfermidade da pel con formacin de
abscesos.

subcutneo.
Tamn se di dermatoclise.

dermatocisto s.m. Quiste da pel.

dermatoconiose s.f. Dermatite ocupacional causada por
irritacin local polo po.

dermatodinia s.f. Dermalxia.

dermatodiscroia s.f. Pigmentacin anormal da pel.
dermatofibroma s.m. Ndulo fibroso semellante a un
tumor da derme, fibroma cutneo.

205

dermatofilaxe s.f. Proteccin da pel contra axentes

potencialmente nocivos, infeccins, luz solar, etc.

dermatorrexe

dermatolxico-a adx. Pertencente ou relativo dermatoloxa, que lle afecta pel.

dermatoftide s.f. Erupcin drmica secundaria infec-

dermatoma s.m. 1. Zona da pel innervada polas fibras

cin por fungos, lesin cutnea, expresin de hipersensibilidade a un dermatfito, que se presenta nunha zona
afastada do sitio de infeccin. Tamn se di dermatomcide.

eferentes dunha soa raz raqudea posterior. 2. Parte

lateral do somita mesodrmico.

dermatfito s.m. Fungo parasito da pel, dermafito.

dermatofitose s.f. Infeccin por fungos da pel ou infeccin causada por un dermatfito, especificamente infeccin da pel dos ps. Tamn se di dermomicose, dermatomicose, epidermomicose. // D. interdixital. P de
atleta.

dermatofobia s.f. Temor patolxico a padecer enfermidades da pel.

dermatfono s.m. Instrumento para ausculta-los sons do

fluxo sanguneo da pel.

dermatoglifia s.f. Estudio da distribucin das eminencias superficiais da pel de mans e ps, que ten interese
antropolxico e xudicial como medio para establece-la
identidade, e, en medicina, como indicador clnico e
xentico de anomalas cromosmicas.

dermatglifos s.m.pl. Impresins dixitais utilizadas para

a identificacin dos individuos.

dermatografa s.f. 1. Descricin da pel. 2. Dermatografismo, dermografismo.

dermatografismo s.m. Urticaria en relacin con parlise

vasomotora, na que fregar ou raspa-la pel cun instrumento romo produce unha roncha plida e elevada, con
eritema redor, dermografismo.

dermatgrafo s.m. Instrumento para marcar lmites na

pel do corpo.

dermatoheteroplastia s.f. Enxerto cutneo con pel

obtida dun individuo de distinta especie da do receptor.

dermatoide adx. Semellante pel, dermoide.

dermatol s.m. Composto de bismuto, astrinxente, empre-

dermatomalaca s.f. Abrandamento anormal da pel.

dermatomegalia s.f. Dermatlise, cute lasa.
dermatomelasma s.m. Escurecemento da pel.
dermatmera s.f. Segmento ou metmera do tegumento
embrionario.

dermatomicina s.f. Antxeno para o diagnstico e tratamento da dermatomicose.

dermatomicose s.f. Infeccin da pel ou das faneras por

fungos, que pode ser a dermatofitose, as diversas formas
clnicas de tia e as infeccins micticas profundas.

dermatomiase s.f. Miase cutnea.

dermatomioma s.m. Leiomioma da pel.
dermatomiosite s.f. Enfermidade autoinmune grave
consistente nunha inflamacin non supurada da pel, do
tecido subcutneo e dos msculos, podendo haber
necrose das fibras musculares asociada a lesins cutneas, polimiosite, que cursa con edema, tumefaccin e
dor violenta.

dermtomo s.m. Instrumento para cortar colgallos de pel

para efectuar enxertos.

dermatomucosomiosite s.f. Dermatomiosite con

complicacin das mucosas oral, nasal e farnxea.

dermatonecrose s.f. Necrose cutnea.

dermatoneuroloxa s.f. Estudio das terminacins
nerviosas da pel.

dermatoneurose s.f. Neurose cutnea de calquera natureza, sensitiva, vasomotriz ou trfica.

dermatonosoloxa s.f. Dermonosoloxa, ciencia ou

tratado da nomenclatura e clasificacin das enfermidades
da pel.

gado en feridas e lceras e, interiormente, en diarreas e

enfermidades das mucosas.

dermatooftalmite s.f. Inflamacin da pel con afectacin

dermatlise s.f. Enfermidade conxnita da pel, pouco

dermatopata s.f. Afeccin da pel, dermatose, dermo-

frecuente, que cursa con relaxacin e tendencia formacin de pregaduras. Tamn se di cute lasa, cute pndula,
calasodermia, dermatocele, dermatomegalia, dermomegalia, paquidermatocele, ou blefarocalasia cando
afecta as plpebras.

dermatolisa s.f. Doenza, normalmente conxnita, que se

caracteriza polo relaxamento da pel. Tamn se di dermatlise.

dermatlogo -a s. Mdico especialista no diagnstico e

no tratamento das enfermidades da pel.

dermatoloxa s.f. Parte da medicina dedicada diagnstico e tratamento das doenzas da pel.

ocular, da conxuntiva e da crnea.

pata.

dermatopatofobia s.f. Dermatofobia.

dermatopatoloxa s.f. Patoloxa da pel.
dermatoplastia s.f. Cirurxa plstica da pel.
dermatopolineurite s.f. Acrodinia, eritredema.
dermatoquelidose s.f. Pigmentacin da pel en manchas.
dermatorraxia s.f. Hemorraxia pola pel.
dermatorrea s.f. Segregacin patolxica de suor e outras
secrecins cutneas.

dermatorrexe s.f. Rotura dos capilares da pel.

dermatosclerose

dermatosclerose s.f. Esclerodermia.

dermatoscopia s.f. Exame da pel, coa axuda de lentes.
dermatose s.f. Calquera enfermidade drmica, especialmente a que non se caracteriza por inflamacin. // D.
acarina. Sarna. / D. pigmentaria progresiva. Enfermidade purprica e pigmentaria lentamente progresiva da
pel que afecta a cara anterior das pernas, nocello e dorso
do p. Tamn se di enfermidade de Schamberg. / D.
precancerosa. Enfermidade de Bowen. / D. profesional.
A causada pola ocupacin ou oficio do paciente.

dermatosfilis s.f. Manifestacin cutnea da sfilis.

dermatosoma s.m. N ou engrosamento na rexin ecuatorial do fuso cromtico na cariocinese.

dermatospasmo s.m. Espasmo da pel, cute anserina.

dermatoterapia s.f. Tratamento das enfermidades da
pel.

dermatotlasia s.f. Tendencia patolxica a lesionarse

zonas determinadas da pel por beliscos e mazaduras.

dermatotoma s.f. Diseccin da pel, anatoma da pel.

dermattomo s.m. Dermtomo.
dermatotrpico-a adx. Dos microorganismos que teen
afinidade pola pel. Tamn se di dermtropo.

dermatxeno-a adx. 1. Productor de pel. // s.m. 2. Ant-

206

dermoanerxia s.f. Falta de reaccin da pel a un antxeno

ou estmulo calquera.

dermoanterxia s.f. Funcin antiinfecciosa da pel, especfica e dependente dun contacto co antxeno.

dermoblasto s.m. Parte do mesoblasto do que deriva a

derme.

dermcimo s.m. Malformacin conxnita na que o feto

xemelgo est includo na parede do outro, hoxe considerado quistes dermoides.

dermoepidrmico-a adx. Que afecta a derme e

epiderme, aplicado a certos enxertos.

dermofilaxe s.f. Dermatofilaxe.

dermfito s.m. Dermatfito.
dermofitose s.f. Infeccin parasitaria da pel por fungos.
dermoflebite s.f. Inflamacin das veas da pel.
dermografa s.f. 1. Dermografismo. 2. Dermatografa.
dermografismo s.m. Dermatografismo.
dermgrafo s.m. Instrumento romo que se emprega para
facer sinais na pel.

dermoide adx. 1. Semellante pel. // s.m. 2. Quiste

dermoide. // D. de inclusin. Quiste conxnito tapizado
por epiderme con anexos cutneos no seu interior, que
segue unha lia de peche embrionario.

xeno da pel que se pode asociar a calquera enfermidade

cutnea.

dermoidectoma s.f. Escisin dun quiste dermoide.

dermolipoma s.m. Neoformacin conxnita que contn

dermatoxerasia s.f. Xeroderma.

dermatozoario s.m. Calquera animal parasito da pel,

tecido adiposo e tecido epidrmico sen anexos cutneos,

localizada baixo a conxuntiva bulbar.

ectoparasito. Tamn se di dermatozoo.

dermatozoo s.m. Dermatozoario.

dermatozoonose s.f. Enfermidade da pel producida por
parasitos animais.

dermatrofia s.f. Atrofia ou adelgazamento da pel.

dermxeno -a s.m. 1. Anticorpo no sangue, causa das
reaccins especficas da pel. // adx. 2. Dermatxeno.

derme s.f. A pel, especialmente o corion, capa profunda,

conxuntiva, nerviosa e vascular da pel ou mucosas.

dermectasia s.f. Dilatacin da pel, dermatlise.

dermelcose s.f. Ulceracin da pel.
dermenquise s.f. Administracin subcutnea mediante
inxeccin hipodrmica.

dermepntese s.f. Enxerto cutneo.

-dermia Sufixo coa significacin de pel.
drmico-a adx. Pertencente ou relativo pel, dermtico,
dermatoide.

dermite s.f. Dermatite.

dermo- Prefixo coa significacin de pel.

dermlise s.f. Dermatlise. Disolucin ou destruccin da

pel.

dermoloxa s.f. Dermatoloxa.

dermomegalia s.f. Dermatlise.
dermomicose s.f. Dermatomicose. Dermatofitose.
dermonecrose s.f. Gangrena da pel.
dermonosoloxa s.f. Nosoloxa ou clasificacin das
enfermidades da pel.

dermopapilograma s.f. Dactilograma.

dermopata s.f. Calquera enfermidade da pel. Tamn se
di dermatopata e dermatose. // D. diabtica. Manifestacins cutneas da diabete: lesins papulosas, erosivas,
ulceradas, pigmentadas, maculosas ou cicatriciais na
superficie anterior das pernas debidas a anxiote especfica de pequenos vasos.

dermoplastia s.f. Dermatoplastia.

dermorreaccin s.f. Reaccin cutnea local, e tamn
medios diagnsticos baseados na reaccin local da pel
escarificada en contacto con diversas substancias (protenas, productos microbianos, etc...) en enfermidades
infecciosas ou nos estados alrxicos. Tamn se di cutirreaccin.

207

dermosclerose s.f. Escleroderma.

dermosifilopata s.f. Afectacin sifiltica da pel.
dermosinovite s.f. Inflamacin da pel sobre unha bolsa
serosa ou vaa tendinosa tamn inflamadas.

dermosqueleto s.m. Exosqueleto.

dermostenose s.f. Contraccin da pel.
dermostose s.f. Osificacin na pel.
dermotctil adx. Que pertence ou se refire sensibilidade tctil da pel.

dermotropismo s.m. Carcter ou calidade de dermtropo, afinidade pola pel.

dermtropo-a adx. Que infecta, infesta ou lle afecta

especialmente pel, como certos fungos, virus e algns
medicamentos.

dermovacina s.f. Vacina vrica preparada de inoculacins cutneas.

dermovascular adx. Pertencente ou relativo s vasos

sanguneos da pel.

dermovirus s.m. Virus cutneos, dermovacina.

deroddimo s.m. Dicfalo, feto malformado con das
cabezas. Tamn se di derdimo.

derdimo s.m. Deroddimo.

deromelo s.m. Feto malformado cun membro inserido no
pescozo.

deronco s.m. Tumor do pescozo, por exemplo bocio.

derospasmo s.m. Cambra do pescozo. Tamn se di
cabalo ou cabaleiro.

derotoma s.f. Decolacin, decapitacin.

derramo s.m. 1. Acumulacin patolxica de lquidos
nunha cavidade natural ou accidental. 2. Sada exterior
dun lquido, xa sexa normal ou patolxico. 3. Lquido
acumulado ou vertido que, segundo a concentracin de
protenas, pode ser clasificado en exsudado ou transudado. // D. abdominal, pericrdico, peritoneal, pleural,
articular. Acumulacin anormal de lquido nas citadas
cavidades. / D. cerebral. Acumulacin de lquido nas
meninxes enceflicas, aplcase xeralmente hemorraxia
cerebral.

derreado-a adx. 1. Que non pode endereita-las costas por

desaturacin

desactivacin s.f. Proceso de facer ou volverse inactivo,

por exemplo a perda da radioactividade dun material
radioactivo.

desacuacin s.f. Deshidratacin.

desadaptacin s.f. Transformacin e perda das condicins de adaptacin medio.

desaferentacin s.f. Eliminacin ou interrupcin dos

impulsos aferentes por destruccin das vas nerviosas
aferentes.

desalcoholizacin s.f. Tcnica histolxica para separa-lo

alcohol dunha mostra.

desalerxizacin s.f. Reduccin ou eliminacin da sensibilidade dun organismo alrxico.

desalinizacin s.f. Separacin do sal dunha substancia.

desalivacin s.f. Sialorrea.
desamidacin s.f. Desamidizacin. Liberacin do
amonaco substitu-lo grupo NH2 das amidas por outro
radical.

desamidase s.f. Enzima que desdobra as amidas e

produce cido carboxlico e amonaco.

desamidizacin s.f. Separacin do amonaco dunha

amida. Tamn se di desamidacin.

desaminacin s.f. Eliminacin do grupo amino dunha

molcula por un proceso reductor, hidroltico ou
oxidante.

desaminase s.f. Enzima que cataliza a reaccin de

desaminacin nos compostos orgnicos.

desangramento s.m. Perde-lo sangue, hemorraxia.

desanimana s.f. Amencia.
desarranxo s.m. 1. Trastorno mental. 2. Alteracin dunha
parte ou rgano.

desarterializacin s.f. Desosixenacin do sangue,

conversin do sangue arterial en sangue venoso.

desarterializado -a adx. Do sangue que sufriu desarterializacin.

desarticulacin s.f. Amputacin ou luxacin dunha articulacin. // D. de Chopart. Amputacin mediotarsiana

do p, conserva o calcneo e o astrgalo. / D. de Larrey.
Desarticulacin do mero no ombreiro. / D. de Lisfranc
I. Desarticulacin tarsometatarsiana. / D. de Lisfranc II.
Desarticulacin do ombreiro.

efecto da fatiga, golpe ou peso excesivo. 2. Curvado,

dobrado. 3. Moi canso, extenuado. 4. Incmodo, molesto.
5. Lanzado chan a causa dun golpe violento.

desarticular v. 1. Amputar na articulacin. 2. Facer sar

derrear v. 1. Facer curva-las costas con peso, golpe, etc.

desasimilacin s.f. Proceso inverso da asimilacin polo

2. Curvar, abater. 3. Lanzar chan cun golpe violento. 4.

Facer dano grave a unha persoa no lombo ou na espia
dorsal. 5. Prostrar, maltratar. 6. Cansar, extenuar.

que unha substancia que formaba parte do organismo

separada deste en forma de compostos que non existan
anteriormente, catabolismo, metamorfose retrgrada.

desacidificacin s.f. Correccin da acidez, neutraliza-

desaturacin s.f. Accin de introducir unha dobre liga-

cin dun cido.

da articulacin, torcer, dislocar. 3. Dislocarse os sos.

dura entre tomos de carbono dun cido graxo.

desaturase

desaturase s.f. Calquera enzima que cataliza a desaturacin dun cido graxo.

desbarbamento s.m. Limpeza con axentes deterxentes

dos bordos dunha ferida rachada.

desbridamento s.m. 1. Divisin de bridas constrictivas,

como nas hernias. 2. Dilatacin cruenta dunha ferida ou
dun orificio natural para facilita-la sada dun corpo alleo.
3. Eliminacin de material estrao e tecido desvitalizado
e contaminado dunha ferida traumtica ou infectada ata
que se descobre o tecido san.

desbridar v. 1. Operar cirurxicamente cortando certas

membranas ou ligamentos que envolven os rganos. 2.
Aumentar unha abertura nun rgano. 3. Eliminar substancias estraas e tecidos contaminados ou desvitalizados
por diseccin cortante.

descalcificacin s.f. 1. Perda de sales de calcio dun so.

2. Proceso de eliminacin da substancia calcaria dun so
ou doutro tecido. 3. Abrandamento patolxico dos
dentes.

descalcificante adx. Que descalcifica, que disolve material calcario.

descalcificar v. Privar de sales clcicos.

descallar v. Descoagular.
descalzado-a adx. Dos dentes que non teen a raz
cuberta completamente pola enxiva.

descalzador s.m. Instrumento empregado polos dentistas

para afasta-la enxiva da raz dos dentes.

descalzadura s.f. Falta de correspondencia entre os fragmentos dunha fractura por desprazamento ou rotacin
daqueles.

208

descarnador s.m. Descalzador. Aparello que serve para

retira-la enxiva dos dentes.

descemetite s.f. Inflamacin da membrana de Descemet

na cara posterior da crnea, ciclite ou irite serosa.

descemetocele s.f. Hernia da membrana de Descemet.

Tamn se di queratocele.

descendencia s.f. Conxunto de fillos, netos e demais

xeracins sucesivas por lia directa descendente.

descendente adx. 1. Que corre ou se dirixe cara a abaixo

ou periferia. // s.m. 2. Individuo que forma parte dunha
descendencia.

descenso s.m. 1. Accin e efecto de descender ou caer. 2.

Cada ou baixada dun rgano, hernia, prolapso. // D. do
ovario. Movemento do ovario durante o desenvolvemento embrionario do sistema uroxenital. / D. do testculo. Paso do testculo da posicin fetal na cavidade
abdominal ata a bolsa escrotal que ocorre durante os tres
derradeiros meses da vida fetal e imprescindible para a
espermatoxnese. / D. do tero. Prolapso do tero.
Tamn se di histerptose.

descentracin s.f. Acto ou manobra de afastar dun

centro.

descentrado-a adx. 1. Fra da posicin que debe ocupar,

especialmente unha lente. 2. Que non se atopa no seu
medio natural ou propio.

descerebracin s.f. 1. Acto ou efecto de descerebrar. 2.

Sndrome observada nas persoas con traumatismos
cranioenceflicos ou tumores cerebrais, que cursa con
trastorno da conciencia e rixidez nas extremidades.

descerebrado-a adx. e s. 1. Animal preparado por desce-

esencial de tratamento en moitas afeccins mdicas e

cirrxicas.

rebracin. 2. Persoa con dano cerebral que amosa signos

neurolxicos semellantes s observados no animal descerebrado.

descanulacin s.f. Retirar unha cnula, especialmente a

descerebrar v. Elimina-la funcin cerebral por corte

descanso s.m. Repouso, cesamento do traballo, medida

da traqueotoma.

descapsulacin s.f. Extirpacin dunha cpsula, especialmente a renal, descorticacin.

descarbonizacin s.f. Proceso de arterializacin do

sangue nos pulmns que consiste na substitucin do
anhdrido carbnico polo osxeno.

descarboxilacin s.f. Eliminacin do grupo carboxilo

(-COOH) nunha molcula.

descarboxilase s.f. Calquera dos enzimas da clase das

transversal do neuroeixe entre os tubrculos cuadrixmicos superiores e os ncleos vestibulares ou liga-las

arterias cartides primitivas e o tronco basilar no centro
da ponte.

descloruracin s.f. Reduccin do cloruro de sodio nos

tecidos e lquidos corporais por diminucin da inxesta do
sal ou por aumento da eliminacin de cloruros pola urina.

descolaxe s.f. Decapitacin.

descoloracin s.f. 1. Eliminacin da cor, branqueo. 2.

liases que catalizan a extraccin de bixido carbnico do

grupo carboxilo dos alfacetocidos.

Perda da cor normal dos tecidos. 3. En microbioloxa,

operacin de destinxir preparacins microscpicas que
requiren colorantes sucesivos.

descarboxilizacin s.f. Descarboxilacin.

descarga s.f. 1. Liberacin. 2. Materia ou forza liberadas.

descompensacin s.f. 1. Esgotamento ou incapacidade

3. Excrecin ou substancia evacuada. // D. elctrica.

Igualacin dunha diferencia de potencial entre dous
puntos. / D. sistlica. Volume de sangue que sae do
corazn en cada latexo cardaco.

dun rgano para mante-las esixencias funcionais do

corpo que pertence, especialmente aplicado corazn.
2. En psicoloxa, insuficiencia dos mecanismos de
defensa que orixina desintegracin progresiva da personalidade.

209

desenxordecer

descomposicin s.f. 1. Separacin dos corpos compostos

desecante adx. 1. Que produce secura, que elimina a

nas sas partes compoentes por calquera proceso. 2.

Putrefaccin, podremia. 3. Diarrea. // D. espontnea. A
que sofren a maiora dos corpos organizados dende o
momento que carecen de vida. / D. do movemento. Irregularidade e incoordinacin dos movementos sucesivos
de flexin e extensin dun membro.

humidade dos obxectos circundantes. // s.m. 2. Substancias empregadas nas feridas e lceras para absorbe-la
segregacin purulenta ou impedi-la sa formacin.

descomposto-a adx. 1. Separado nos seus compoentes.

2. Podrecido. 3. Con diarrea.

descompresin s.f. 1. Diminucin ou cesamento da

desecar v. 1. Secar, extrae-la humidade. 2. En qumica,

privar da auga de cristalizacin. 3. Facer cicatrizar.

desecativo-a adx. Desecante.

deselectronacin s.f. Separacin dos electrns dun
elemento, oxidacin.

presin do aire ou dun gas sobre a superficie do corpo. 2.

Diminucin da presin ascender a grandes alturas. 3.
Tcnica teraputica que consiste na diminucin lenta da
presin atmosfrica nunha cmara hiperbrica e que s
veces precisan os que por algn tempo estiveron sometidos a presin elevada (mergulladores). 4. Tcnica cirrxica para alivia-la presin exercida por hematomas, fragmentos seos, etc. sobre estructuras e rganos. // D.
cardaca. Escisin do pericardio para evacuacin de
lquidos (derramo, hematoma) / D. cerebral. Escisin
dun fragmento de cranio e incisin da duramter co
propsito de reduci-la presin intracranial.

desemanacin s.f. Perda da propiedade de emitir emana-

descontaminacin s.f. Accin de eliminar ou reducir

desengraxar v. Privar de graxa.

desensibilizacin s.f. 1. Prevencin ou diminucin das

calquera substancia nociva existente nunha persoa, nas

sas roupas, nos edificios, etc., como se fai nas instalacins radioactivas ou cos gases de guerra.

desconxestivo-a adx. Que reduce a conxestin.

descoroamento s.m. Operacin para separa-la coroa dun
dente e conserva-la raz.

descorticacin s.f. 1. Operacin cirrxica de extraccin

da membrana cortical dun rgano, descapsulacin. 2.
Operacin para a eliminacin da pleura cortical dun
hemotrax ou dun empiema cicatrizados ou organizados.

desdentado -a adx. Que non ten dentes.

desdiferenciacin s.f. Regresin das clulas a unha
forma primitiva, anaplasia.

desdobramento s.m. Reduccin ou descomposicin dun

composto noutros dous ou mis corpos xeradores do
primeiro. // D. da personalidade. Disociacin da personalidade nos histricos na que coexisten dous estados
conscientes independentes. / D. dos rudos cardacos.
Falta de sincronismo dos rudos cardacos producidos
polas vlvulas de cada lado do corazn.

desecacin s.f. 1. Evaporacin ou eliminacin da auga

dun corpo mineral ou orgnico. 2. En qumica, accin de
privar a unha substancia cristalina da auga de cristalizacin. // D. elctrica. Tcnica teraputica que consiste na
aplicacin dunha corrente elctrica monopolar de tensin
e frecuencia altas para seca-las lesins debidas a tumor e
outras enfermidades.

desecador s.m. Vaso pechado que contn unha substancia

coma o cido sulfrico ou o cloruro clcico, absorbentes
da auga, que se emprega para conservar obxectos que
deben gardarse da humidade.

cins radioactivas.

desencaixamento s.m. Liberacin do feto ou de partes

do mesmo do conducto vaxinal, desencaixadura.

desencarapelar v. Cae-la carapola dunha ferida.

desenganar v. 1. Sacar a algun dun engano, ilusin, erro
ou falsa crenza. 2. Sacarlle a esperanza de salvacin a un
enfermo.

desengraxado-a adx. Privado de graxa, aplicado s

alimentos.

reaccins inmediatas de hipersensibilidade pola administracin de doses graduadas de alrxeno (vacinacin). 2.

En psiquiatra, tratamento de fobias e trastornos relacionados poe-lo paciente, coa imaxinacin ou na realidade, na situacin emocional perturbadora. 3. Privacin
da sensibilidade por seccin ou bloqueo dun nervio

desensibilizar v. 1. Privar de sensacin, paralizar un

nervio sensitivo por corte ou bloqueo. 2. Elimina-los
anticorpos das clulas sensibilizadas co fin de impedi-la
alerxia ou anafilaxe.

desenvolvemento s.m. 1. Aumento de tamao. 2.

Propiedade elemental que teen os rganos ou seres
vivos de medrar en tdolos sentidos e modificarse ata
chegar seu estado perfecto. 3. Proceso de crecemento e
diferenciacin dos corpos organizados. // D. cognoscitivo. Evolucin da intelixencia, o pensamento consciente
e a capacidade de resolver problemas. / D. psicosexual.
1. Sexualidade do individuo en desenvolvemento, modificada polo influxo biolxico, cultural e emocional,
dende a vida prenatal ata o final do ciclo vital. 2. En
psicanlise, maduracin da libido, dende a infancia ata a
idade adulta, que incle as etapas oral, anal e xenital. / D.
psicosocial. Maduracin da personalidade que incle
adquisicin de actitudes e destrezas sociais.

desenvolver v. 1. Facer crecer ou medrar. 2. Adiantar,

aumentar. 3. Exercer, aplicar. 4. Orixinar, xerar, producir.
5. Expor minuciosamente. 6. Tira-la timidez. 7. Representar nun s plano os diversos lados dunha construccin. 8. Tornarse maior ou mis forte. 9. Estenderse,
prolongarse. 10. Progresar intelectualmente.

desenxordecer v. Curar da xordeira.

desepicardializacin

desepicardializacin s.f. Procedemento cirrxico para

corrixi-la anxina de peito rebelde, no que se destre o
tecido epicrdico por fenolizacin ou pola aplicacin
doutros axentes custicos para fomenta-la aparicin de
circulacin colateral.

desequilibrado-a adx. 1. Falto de equilibrio, por

exemplo nunha dieta. // s. 2. Persoa con trastornos
mentais ou afectivos sen acada-la tolemia.

desequilibrio s.m. Falta de equilibrio fsico ou mental. //

D. autnomo. Ataxia autnoma, calquera trastorno do
sistema nervioso autnomo. / D. simptico. Vagotona. /
D. vasomotor. Desequilibrio autnomo.

desesperado-a adx. Sen esperanzas de curacin, como

os casos de mxima gravidade e especialmente o prognstico destes.

desexo s.m. 1. Movemento da vontade polo que apetece

coecer, posur ou gozar unha cousa. Tamn se di cobiza,
devezo, anseio. 2. Mancha da pel, nevo, pencas ou antollos da muller preada atribudos a antollos non satisfeitos. // Realizacin do d. En psicanlise, mecanismo
psquico polo que o desexo se presenta imaxinariamente
como satisfeito. Certas produccins inconscientes son
realizacins de desexos (soos, sntomas, fantasas).

desexuado-a adx. 1. Que non ten rganos sexuais. 2.

Castrado. 3. fig. Exento de apetitos sexuais.

desexualizacin s.f. Privacin ou perda dos caracteres

ou rganos sexuais, castracin.

desexualizar v. Privar dos caracteres sexuais, castrar.

desfalecemento s.m. Decaemento sbito, mis ou menos
grave, das forzas fsicas e psquicas, desmaio, lipotimia,
sncope.

210

desfuncionalizacin s.f. Perda dunha funcin.

desfurfuracin s.f. Formacin e desprendemento de
escamas furfurceas da pel.

desgaste s.m. Perda gradual, desintegracin ou diminucin da masa dunha parte ou rgano de forma natural
polo paso do tempo ou debida a compresin, friccin ou
enfermidade, por exemplo a masa muscular.

desglobulizar v. Diminu-la cantidade de glbulos do

sangue.

desgravidacin s.f. 1. Cesacin da gravidez, parto. 2.

Aborto.

desgravidar v. 1. Provoca-lo aborto. 2. Dar a luz.

deshabituacin s.f. Perda dun hbito ou costume.
deshidrase s.f. Deshidroxenase ou deshidratase.
deshidratacin s.f. 1. Extraccin da auga dunha substancia ou composto. 2. Estado que resulta da perda excesiva da auga corporal que se manifesta en forma de
secura de pel e mucosas, sede intensa, oliguria e, en casos
avanzados, disfuncin cerebral e colapso circulatorio. //
D. intersticial. Perda de auga e sodio do espacio intersticial. / D. intracelular. Perda dos electrlitos intracelulares con alteracin da membrana celular. A hiperosmolaridade extracelular compnsase con auga do espacio
celular (deshidratacin hipertnica). / D. intravascular.
A debida a intercambio de auga e electrlitos entre o
espacio intersticial e o intravascular. Cando a perda de
electrlitos do espacio intersticial maior chmase hipotnica e cando proporcional, isotnica.

deshidratase s.f. Calquera liase (hidroliase) que cataliza

a eliminacin de H2O deixando dobres enlaces ou engadindo grupos a dobres enlaces.

desfaunacin s.f. Desinfestacin e desinsectacin.

desferroxamina s.f. Producto illado do Streptomyces

deshidro- En qumica, prefixo que indica deshidratado ou

pilosus, en forma de quelato de ferro empregado na teraputica da intoxicacin por ferro e nas enfermidades por
acumulacin desta substancia.

deshidrobenzoperidol s.m. Neurolptico do grupo das

desfibracin s.f. Separacin das fibras dun tecido por

diseccin roma, desfibrilacin.

desfibrilacin s.f. 1. Detencin da fibrilacin auricular

ou ventricular volvendo o corazn ritmo sinusal
normal. 2. Separacin das fibras dun tecido. Tamn se di
desfibracin.

desfibrilador s.m. Aparello que aplica unha descarga

elctrica breve corazn, directamente ou por medio de
electrodos colocados na parede torcica empregado para
corrixi-la fibrilacin ventricular e auricular.

desfibrinacin s.f. Separacin e eliminacin da fibrina

do sangue.

desfloracin s.f. Perda da virxindade dunha doncela.

Tamn se di desfloramento, desvirgamento.

desfloramento s.m. Perda da virxindade anatmica,

rotura do hime, desvirgamento.

deshidroxenado.
butirofenonas moi empregado en anestesioloxa e reanimacin, nas tcnicas de neuroleptoanalxesia. Tamn se di
droperidol.

deshidrocolesterol s.m. Provitamina de orixe animal

que por irradiacin cos raios ultravioletas convrtese en
vitamina D3. Atpase na pel, leite e outras partes.

deshidroclico (cido) s.m. cido formado pola oxidacin do cido clico. Tamn se di decolina.

deshidroxenacin s.f. Separacin do hidrxeno dun

composto.

deshidroxenar v. Eliminar hidrxeno.

deshidroxenase s.f. Enzima que mobiliza o hidrxeno
dun substrato cedelo a un aceptor de hidrxeno.
Reciben o nome segundo o substrato sobre o que actan,
por exemplo G6PD (deshidroxenase de glicosa-6-fosfato)
ou LDH (deshidroxenase lctica ou de lactato).

deshipnotizacin s.f. Feito de sacar do estado hipntico.

211

deshumanizacin s.f. Perda das caractersticas especficas do home.

deshumectante adx. 1. Que quita a humidade. // s.m. 2.

Aparello polo que se dimine a humidade do aire.

desmite

desionizacin s.f. Produccin dun estado sen minerais

por extraccin dos ins, especialmente mediante resinas
de intercambio inico.
*desipela s.f. V. erisipela.

desigual adx. 1. Que non ten as mesmas formas ou

desipramina s.f. Metabolito da imipramina que se

dimensins. 2. Que se fai sen regularidade, como o latexo

cardaco ou a respiracin.

presenta en forma de po branco, emprgase como antidepresivo e adminstrase pola boca.

desimbibicin s.f. Perda da auga de imbibicin.

desimpaccin s.f. Reduccin dunha fractura con impacto

deslactacin s.f. 1. Desteta. 2. Cesamento da lactacin.

deslagrimacin s.f. Fluxo excesivo e anormal de bgoas.
deslaminacin s.f. Separacin en capas coma a separa-

de fragmentos.

desinfeccin s.f. Destruccin dos microorganismos patxenos en tdolos ambientes, materias ou partes nos que
poden ser nocivos, polos distintos medios mecnicos,
fsicos ou qumicos contrarios sa vida ou desenvolvemento.

desinfectante adx. Que destre ou neutraliza os microorganismos. Aplcase en particular a axentes empregados
nos obxectos inanimados. // D. completo. O que acta
sobre os microorganismos e tamn sobre as sas formas
vexetativas ou esporas.

desinfectar v. Liberar de microorganismos patxenos ou

facelos inertes.

desinfestacin s.f. Destruccin de insectos, roedores e

cin do blastoderma en epiblasto e hipoblasto durante o

desenvolvemento do embrin do polo.

deslansido s.m. Glicsido da dixital que se presenta en

forma de cristais brancos ou po cristalino, que ten o
mesmo uso teraputico c dixital e emprgase por va
intramuscular ou intravenosa.

desleitar v. 1. Tira-lo leite. 2. Deixar de aleita-los

menios ou os animais as sas cras, destetar.

deslombrigar v. Quitarlle as lombrigas a algun.

deslumbramento s.m. 1. Mala percepcin visual por luz
intensa cando os ollos estn adaptados escuridade. 2.
Perturbacin producida pola vertixe.

outros parasitos que poden transmiti-la infeccin e que se

presentan na persoa, na roupa dun individuo ou no medio
que o rodea.

desm- Prefixo que indica relacin cunha banda, unin ou

desinmunizacin s.f. Perda natural ou provocada da

diminucin do fluxo sanguneo no cerebro, desfalecemento, lipotimia, sncope.

inmunidade, desensibilizacin.

desinsectacin s.f. Destruccin de insectos parasitos.

desinsercin s.f. Desprendemento ou rotura de insercins, dun ligamento no so, da parede da retina, da
placenta, etc.

desintegracin s.f. 1. Descomposicin. 2. Desasimilacin ou catabolismo. 3. Desorganizacin da personalidade na psicose esquizofrnica. // D. beta. Desintegracin do ncleo dun radionclido inestable, na que
aumenta ou dimine en 1 o nmero atmico emitir
unha partcula con carga positiva ou negativa (beta) e un
neutrino mentres que o nmero de masa non se modifica.

desintegrante s.m. Axente empregado na preparacin

farmacutica de comprimidos, que fai que se desintegren
e liberen as substancias medicinais poerse en contacto
coa humidade, desintegrador.

ligamento.

desmaio s.m. Perda temporal da conciencia debida a

desmalxia s.f. Dor nun ligamento.

desmectase s.f. Distensin dun ligamento.
desmedro s.m. Falta de desenvolvemento, desmelloramento.

desmedular v. Quitrlle-la medula s sos.

desmembramento s.m. Amputacin total ou parcial
dunha extremidade.

desmepitelio s.m. Epitelio drmico ou endotelio dos

vasos e membranas serosas.

dsmico-a adx. Ligamentoso, conxuntivo.

desmielinizacin s.f. Destruccin, eliminacin ou perda
da vaa de mielina do tecido nervioso. Tamn se di
desmielinacin.

desintoxicacin s.f. 1. Eliminacin de substancias

desmineralizacin s.f. Eliminacin excesiva de sales

txicas, proceso natural ou teraputico de facer inocuas

as substancias txicas ou de impedi-la sa produccin no
organismo. 2. Tratamento ou cura dirixidos a suprimi-lo
consumo de estupefacientes nas toxicoses.

minerais ou inorgnicos, como se observa en certas

enfermidades e estados caqucticos, no cancro e na osteomalaca.

desintubacin s.f. Accin e efecto de deixar sen tubo ou

cnula persoa intubada, descanulacin, extubacin.

desinvaxinacin s.f. Reduccin dunha invaxinacin.

desmiognato s.m. Monstro fetal caracterizado por unha

cabeza supernumeraria unida mandbula por un pedculo.

desmite s.f. Inflamacin dun ligamento.

desmo-

desmo- Prefixo coa significacin de atadura, unin,

banda, ligamento.

desmocito s.m. Clula de tecido de sostemento, de tecido

conxuntivo, fibroblasto.

212

desmxeno-a adx. Que ten orixe ligamentosa.

desmucosacin s.f. Extirpacin de calquera membrana
mucosa.

desmurxia s.f. Cirurxa que comprende as prcticas

desmocitoma s.m. Tumor de desmocitos.

desmocranio s.m. Masa de mesoderma no extremo

incruentas como a aplicacin de vendaxes, etc., oposto a

aquirxia.

cranial da notocorda do embrin que forma a etapa primitiva do cranio.

desnaturacin s.f. 1. Destruccin dos caracteres ou natu-

desmodinia s.f. Dor nun ligamento, desmalxia.

desmoflogose s.f. Inflamacin dos ligamentos, desmite.
desmografa s.f. Descricin ou tratado dos ligamentos.
desmohemoblasto s.m. Mesnquima.
desmoide s.m. 1. Tumor fibromatoso que nace nunha
vaa muscular, xeralmente na parede abdominal, e que
garda moita semellanza co fibrosarcoma, no que os
desmoides non teen cpsula, producen invasin local e
rara vez producen metstases. // adx. 2. Semellante a un
ligamento, fibroide ou fibroso.

desmolase s.f. Enzima capaz de eliminar ou engadirlle

algn grupo qumico a un substrato captndoo ou liberndoo en estado libre.

desmlise s.f. Conxunto de fenmenos de degradacin da

substancia orgnica que comprende as funcins de
oxirreduccin e transformacin molecular profunda.

desmoloxa s.f. Rama da medicina que estudia os ligamentos, a sa estructura e funcin, sindesmoloxa.

desmoma s.m. Fibroma ou tumor de tecido conectivo,

tumor desmoide.

desmoneoplasma s.m. Desmoma.

desmopata s.f. Calquera afeccin dos ligamentos.
desmoplasia s.f. Formacin e desenvolvemento de tecido

reza dunha substancia pola adicin doutra para facela

inapropiada para un fin determinado, como a adicin de
colorantes alcohol ou aceite para impedi-lo seu
emprego na alimentacin. 2. Proceso polo que as protenas perden as sas propiedades qumicas e fsicas
propias pola accin de axentes chamados desnaturalizantes, como por exemplo a calor. Tamn se di desnaturalizacin.

desnaturalizacin s.f. Desnaturacin.

desnervacin s.f. Reseccin ou extirpacin dos nervios
dunha parte ou dun rgano. Tamn se di enervacin.

desnidacin s.f. Dexeneracin e expulsin da mucosa

uterina.

desnitrificacin s.f. Liberacin do nitrxeno dos nitritos

e nitratos.

desnucleado-a adx. Falto ou privado de ncleo,

anucleado.

desnutricin s.f. Nutricin defectuosa que resulta dunha

dieta inadecuada ou dalgunha alteracin do metabolismo.

desodorizante adx. e s.m. Que elimina olores desagradables.

desodorizar v. Neutralizar ou absorbe-los olores.

desollado-a adx. 1. Persoa que lle quitaron os ollos. 2.
Con grandes olleiras.

desmoplsico-a adx. Caracterizado por crecemento de

desollar v. Quitarlle os ollos a algun.

desopilacin s.f. Desobstruccin, eliminacin dos obst-

tecido fibroso ou de adherencias ou que estimula a sa

formacin. Tamn se di desmoplstico.

desopilante adx. 1. Que desopila ou desobstre. 2.

fibroso. Tamn se di desmoplastia.

culos curso das materias.

Purgante.

desmoplastia s.f. Desmoplasia.

desmoplstico-a adx. Desmoplsico.
desmorfinizacin s.f. 1. Privacin gradual da morfina

desopilar v. Cura-la opilacin ou impedimento para o

para vence-la dependencia dun morfinmano. 2. Eliminacin da morfina dun opiceo.

desorber v. Obter unha substancia por absorcin ou

desmorrese s.f. Rotura de ligamentos.

desmose s.f. Desmopata.
desmosoma s.m. Pequeno corpo denso, circular, que se

paso das materias slidas, lquidas ou gasosas nalgunha

va natural do corpo.
adsorcin.

desorde s.f. Alteracin, trastorno, irregularidade, especialmente dunha funcin, estado patolxico, fsico ou
mental.

forma no sitio de unin entre algunhas clulas epiteliais,

especialmente as do epitelio estratificado da epiderme.

desorellado-a adx. Que non ten orellas, por nacer sen

desmosterol s.m. Precursor inmediato do colesterol na

desorganizacin s.f. Alteracin profunda na estructura

sa sntese.

desmotoma s.f. Corte ou divisin dos ligamentos.

elas ou porque llas cortaron.

dun tecido ou rgano que produce perda da meirande
parte dos caracteres propios.

213

desorientacin s.f. Perda do sentido ou estado de confusin mental respecto tempo, lugar ou identidade que
ocorre na demencia senil e outras.

desosificacin s.f. Perda ou eliminacin dos elementos

minerais do so, descalcificacin.

desosixenacin s.f. Perda ou privacin do osxeno.

desoxicorticosterona s.f. Composto sinttico que pose
a accin da hormona adrenocortical e se emprega no
tratamento da enfermidade de Addison.

desoxidacin s.f. 1. Privacin a un composto qumico do

seu osxeno. 2. En odontoloxa, limpeza das superficies
metlicas dos productos da oxidacin.

desoxiefedrina s.f. Substancia derivada da anfetamina e

da efedrina, estimulante cerebral e vasoconstrictora.

desoxirribonuclease s.f. DNase, enzima que cataliza a

hidrlise (despolimerizacin) do cido desoxirribonucleico (DNA).

desoxirribonucleico (cido) s.m. DNA, polmero

lineal de elevado peso molecular, formado polos nucletidos adenlico, citidlico, guanlico e timidlico,
contendo cada un deles desoxirribosa como azucre. O
DNA unha molcula complexa que serve para almacenar informacin e constite a base da transmisin
xentica e da herdanza biolxica.

desoxirribonucleoprotena s.f. Nucleoprotena na que

o azucre do cido nucleico a D-2-desoxirribosa.

desoxirribonuclesido s.m. Nuclesido que ten unha

base de purina ou pirimidina ligada desoxirribosa.

desoxirribonucletido s.m. Nucletido que consta

dunha base de purina ou pirimidina conxugada a desoxirribosa, e est ligada a un grupo fosfato.

desoxirribosa s.f. CH2-OH-(CHOH)2-CH2-CHO, aldo-

destemperar
contorno, que pode ser manifestacin da neurose de
despersonalizacin ou doutra enfermidade mental ou
tamn pode ocorrer en suxeitos normais, sendo entn un
trastorno benigno pouco importante.

despigmentacin s.f. Diminucin ou desaparicin do

pigmento.

despolarizacin s.f. 1. Accin e efecto de neutraliza-la

polaridade. 2. En neurofisioloxa, inversin do potencial
de repouso nas membranas celulares excitables cando se
estimulan, dicir, a tendencia do potencial da membrana
celular a vir positivo respecto do potencial fra da clula.

despolimerizacin s.f. Conversin dun composto noutro

de menor peso molecular e de diferentes propiedades
fsicas, sen cambia-las relacins porcentuais dos
elementos que o compoen.

despolimerizar v. Provoca-la despolimerizacin.

desprazamento s.m. 1. Ectopa, cambio de lugar natural
ou provocado. 2. En psicanlise, mecanismo inconsciente
polo que o afecto dunha representacin se desva a outra,
inicialmente non relacionada, que pose unha carga
emocional menos intensa. 3. En odontoloxa, malposicin da coroa e da raz dun ou mis dentes, en comparacin da lia normal de oclusin, acompaada de desprazamento posterior do maxilar.

desprendemento s.m. 1. Separacin dunha parte ou

rgano do seu apoio, sostemento ou soporte. 2. Cuarto
tempo da expulsin da cabeza do feto, cando pasa polo
estreito inferior da pelve e as comisuras da vulva. 3.
Despedir vapores un corpo. // D. da placenta. Separacin
da placenta, natural final do parto, ou patolxica
durante o embarazo, da parede do tero. / D. de retina.
Separacin das capas da retina que produce cegueira
parcial. / D. dos membros. Extraccin dos membros
fetais no parto cando se atopan retidos nestas cavidades.
/ D. epifisario. Fisura de orixe traumtica nas cartilaxes
de crecemento.

pentosa que se atopa nos cidos desoxirribonucleicos

(DNA), os desoxirribonucletidos e os desoxirribonuclesidos.

desproporcin s.f. Ausencia das relacins axeitadas

despancreatizacin s.f. Extirpacin do pncreas.

despeadura s.f. Mal estado dos ps por unha marcha

entre dous elementos ou factores. // D. cefaloplvica.

Estado no que a cabeza fetal demasiado voluminosa en
relacin pelve materna.

excesiva.

despeciacin s.f. Desviacin do tipo da especie, cambio

nas propiedades caractersticas da especie.

despeciar v. Someter a despeciacin, someter por tratamento qumico ou experimentar perda das caractersticas
antixnicas de especie.

despegamento s.m. Acto de separar unha cousa doutra,

en particular un tecido. // Plano de d. Direccin, determinada polas fibras conxuntivas da rexin, na que se
separan os tecidos cando se intenta despegalos.

despeo s.m. Evacuacin diarreica, especialmente cando

sbita e abundante.

despersonalizacin s.f. Alteracin na percepcin do eu,

perda da identidade, estraeza do propio corpo e do

desrepresin s.f. 1. Aumento da concentracin dun

enzima sobre as cifras normais, por descenso da concentracin do correpresor ou por unha mutacin que dimine
a formacin do aporrepresor, ou como reaccin a un
represor completo. 2. En xentica, inhibicin da substancia represora producida polos xenes reguladores, de
xeito que o xene operador quede libre para inicia-lo
proceso de formacin de polipptidos. Tamn se di
desrepresin do xene.

destemperanza s.f. Sensacin xeral de malestar sen

sntomas ou signos precisos.

destemperar v. 1. Diminu-la temperatura ou a forza. 2.

Desconcerta-las funcins intestinais producindo diarrea.
3. Sentir no corpo unha temperatura inferior normal. 4.
Sentir calafros ou indicios de febre.

desteta

desteta s.f. Cesacin da lactacin, para nutri-lo neno con

novos alimentos. Tamn se di deslactacin, ablactacin,
apogalactia.

destetar v. Privar da teta a nenos ou animais. Tamn se di

desleitar.

destilacin s.f. Operacin que consiste en separar, pola

calor, a parte voltil da non voltil dunha substancia. // D.
destructiva ou seca. Accin de descompoer un slido
por quentamento para recolle-los productos voltiles da
descomposicin. / D. fraccionada. A que separa as substancias voltiles segundo o seu punto de ebulicin. / D.
no baleiro. A que se realiza a baixa presin.

destilado s.m. Material obtido por destilacin.

destilar v. 1. Vaporiza-la parte voltil dunha substancia
lquida ou slida e condensala por arrefriamento. 2.
Deixar caer gota a gota, gotexar, pingar.

destiroidismo s.m. Sntomas debidos ausencia da glndula tiroide ou das hormonas que segrega.

destorcedura s.f. 1. Distensin dos ligamentos ou articulacins. Tamn se di escordadura. 2. Desviacin dun
membro da sa posicin normal.

destorsin s.f. Correccin dunha curvatura ou deformidade.

destoxicacin s.f. Destoxificacin.

destoxificacin s.f. 1. Eliminacin das propiedades
txicas dos velenos. 2. Recuperacin dos efectos txicos
causados por unha droga. 3. Conversin metablica de
principios farmacoloxicamente activos noutros menos
activos. Tamn se di destoxicacin.

destroncacin s.f. Decapitacin, principalmente do feto.

desuar v. 1. Deixar de suar. 2. Enxuga-la suor.
desulfhidrase s.f. Enzima que desdobra a cistena en
sulfuro de hidrxeno, amonaco e cido pirvico. Tamn
se di desulfurase.

desulfurase s.f. Desulfhidrase.

desvaro s.m. 1. Acto de loucura. 2. Delirio, alucinacin,
desacerto.

desvascularizacin s.f. Interrupcin da circulacin do

sangue dun rgano ou rexin anatmica, causada por
obstruccin ou destruccin dos vasos sanguneos que os
irrigan.

desvelo s.m. Insomnio, falta de sono por algunha preocupacin ou indisposicin.

desviar v. 1. Muda-la direccin. 2. Afastar do punto onde

se encontraba. 3. Muda-la posicin, dislocar.

desvo s.m. 1. Acto ou efecto de desviar. 2. Separacin da

direccin ou da posicin normal dunha parte ou rgano.
3. En oftalmoloxa, tendencia dos eixes visuais dos ollos
a desaliarse a causa de desequilibrio muscular. // D.
dereita, esquerda. Predominio de neutrfilos adultos
ou novos, respectivamente na frmula leucocitaria. / D.

214
conxugado. Direccin de partes similares no mesmo
sentido simultaneamente, como a dos ollos e a cabeza nas
hemorraxias cerebrais, cerebelosas e protuberanciais. / D.
da columna vertebral. Cifose, lordose ou escoliose. / D.
do complemento. Inhibicin da hemlise inmunitaria
mediada polo complemento en presencia de exceso de
anticorpo. / D. dos dentes. Anomalas na direccin das
pezas dentarias que comprenden a eversin, inversin,
inclinacin lateral e rotacin sobre o eixe. / D. uterino.
Cambio de direccin do tero en relacin s partes que o
rodean.

desvimetro s.m. Aparello para medi-lo grao de desvo

no estrabismo.

desvirgamento s.m. Acto ou efecto de desvirgar.

desvirgar v. 1. Facer que unha muller deixe de ser virxe.
2. Deixar de ser virxe unha muller, voluntaria ou involuntariamente, sen a participacin dun varn. Tamn se di
desflorar, desvirxinar.

desvirilizacin s.f. Castracin, perda dos caracteres

sexuais masculinos.

desvirilizar v. Castrar, tira-la virilidade.

desvitalizacin s.f. 1. Perda das propiedades vitais. 2. En
odontoloxa, destruccin da polpa dun dente.

desvitalizar v. Privar da vitalidade ou da vida.

deteccin s.f. Accin e efecto de detectar.
detectar v. Poer de manifesto, por mtodos fsicos ou
qumicos, o que non pode ser observado directamente.

detector s.m. Aparello que descobre a presencia dalgunha

cousa, por exemplo radiacins, ou a existencia de patoloxas. // D. de mentiras. Polgrafo.

detencin s.f. Cesamento ou suspensin dun movemento

ou funcin, inhibicin. // D. do desenvolvemento. Cesamento do desenvolvemento normal dalgn elemento ou
de todo o corpo.

determinacin s.f. 1. Establecemento da natureza exacta

dunha entidade, dicir, dos caracteres propios dunha
especie, rgano ou tecido. 2. Tendencia do sangue a
coleccionarse nunha parte. // D. embrionaria. Perda da
pluripontencialidade das partes do embrin e a sa orientacin cara a unha meta inalterable. / D. sexual. Proceso
polo que se establece o sexo dun organismo.

determinante adx. 1. Que determina, fixa ou establece.

// s.m. 2. Factor que establece o carcter dunha entidade
ou un acontecemento. 3. En bioloxa, xene ou grupo de
xenes que teen a funcin especial de desenvolver no
descendente algunha caracterstica particular do ascendente.

determinismo s.m. Teora segundo a cal todo fenmeno

depende da influencia xentica e non ocorre azar.

detersin s.f. Purificacin ou limpeza por medio de remedios.

detersivo-a adx. Deterxente.

215

detersorio-a adx. Deterxente.

deterxente adx. 1. Que purifica ou aclara. // s.m. 2.
Axente ou remedio que ten esta accin. 3. Composto
orgnico que, acumularse na interfase, reduce a tensin
superficial da auga ou dunha disolucin. O xabn comn
un deterxente tpico, os alcohois e os alquilsulfonatos
de tipo lineal teen tamn accin deterxente.

detrimento s.m. Desgaste por friccin, como ocorre nos

dentes.

detrito s.m. Partculas producidas polo desgaste ou a

disgregacin dunha substancia ou un tecido, que ser
orgnico ou inorgnico segundo o carcter da substancia
orixinal.

detroncacin s.f. Decapitacin ou decolacin, principalmente do feto. Tamn se di derotoma.

detrusor s.m. Parte do corpo que empurra cara abaixo. //

D. urinae. Conxunto de fibras musculares lonxitudinais
da vexiga urinaria, que actan como un msculo nico
cando se contraen, expulsando a urina cara uretra.

detumescencia s.f. Desaparicin da tumefaccin ou da

turxescencia.

deuter-, deutero-, deuto- Prefixos do grego deteros

que significan segundo.

deuteranomala s.f. Deuteranomalopa.

deuteranmalo,-a adx. Pertencente ou relativo deuteranomala ou caracterizado por ela.

deuteranomalopa s.f. Variante da visin anormal da

cor, na que non falta ningn dos compoentes para a
percepcin cromtica completa, pero necestase unha
proporcin maior c acostumada de verde talio a
vermello litio para equilibra-lo amarelo sodio fixo. O
defecto pode ser conxnito ou adquirido e ocorre en
distintos graos de gravidade. s veces chmase debilidade do verde e considrase unha etapa de transicin
para a cegueira do verde.

deuteranopa s.f. Defecto da visin da cor, de tipo dicromtico, caracterizado pola retencin do mecanismo
sensorial unicamente para das cores (azul e amarelo) da
cota normal das catro cores primarias, e que carece de
recepcin para o vermello e o verde e os seus derivados,
sen perda da luminosidade nin desprazamento ou acurtamento do espectro. Tamn se di aglaucopsia e deuteranopsia.

deuteranopsia s.f. Deuteranopa.

deuterio s.m. Istopo do hidrxeno, que se emprega
como trazador das graxas e dos aminocidos, de peso
atmico 2,016 e smbolo D ou 2H. Tamn se di hidrxeno pesado.

deuteromiceto s.m. Calquera dos fungos da clase Deuteromycetes, fungos imperfectos, filamentosos e levediformes s que non se lles coece reproduccin sexual. A
Candida e o Criptococcus son fungos patxenos deste
grupo.

dexeneracin

deutern s.m. Ncleo do deuterio, que contn un protn

que lle d a carga positiva e un neutrn. Tamn se di
deutn e dipln.

deuteropata s.f. Enfermidade secundaria derivada

dunha afeccin anterior.

deuteroplasma s.m. Materiais pasivos ou inactivos no

protoplasma, especialmente alimentos de reserva como a
xema. Tamn se di deutoplasma.

deuteroproteosa s.f. Deuteroalbumosa.

deuteroscopia s.f. Clarividencia.
deuterotoxina s.f. Grupo de toxinas que ten menor afinidade coas antitoxinas cs prototoxinas e maior cs tritoxinas.

deuterxia s.f. Accin secundaria dos medicamentos.

deutialosoma s.m. Ncleo maduro do vulo.
deutobromuro s.m. Bromuro que contn dobre proporcin de bromo. Tamn se di dibromuro.

deutocloruro s.m. Cloruro que contn dobre proporcin

de cloro. Tamn se di dicloruro.

deutn s.m. Deutern.

deutonefrn s.m. Mesonefrn ou corpo de Wolff.
deutoneurona s.f. Segunda neurona da cadea nerviosa
que constite o arco reflexo.

deutoplasma s.m. Deuteroplasma.

deutosclerose s.f. Esclerose secundaria.
deutosclex s.m. Esclex secundario, forma hidatdica da
tenia.

deutospermatoblasto s.m. Clula do protospermatoblasto da que deriva o espermatozoide.

devolver v. Vomitar. Debrocar.

dexametasona s.f. Esteroide sinttico que se presenta en
forma de po branco cristalino, con potente accin glicocorticoide e antiinflamatoria e case ningunha accin
mineralcorticoide empregado nas conectivopatas, enfermidades alrxicas, nalgunhas enfermidades neoplsicas,
anemias hemolticas, e que constite a base do exame e
diagnstico da sndrome de Cushing.

dexeccin s.f. 1. Descarga ou deposicin de materia fecal,

defecacin, execcin. 2. Materia fecal, excremento. 3.
Estado mental caracterizado por prostracin, depresin e
melancola.

dexeneracin s.f. 1. Decadencia, estado caracterizado

por deterioro dos procesos mentais, fsicos ou morais. 2.
Alteracin patolxica dos tecidos ou elementos anatmicos, e perda dos caracteres e funcins esenciais. Cando
hai cambios qumicos da substancia constitunte trtase
de dexeneracin verdadeira. 3. Paso dun estado natural a
outro inferior, dunha forma patolxica a outra mis
grave, dun tumor benigno a outro maligno, etc. // D.
adiposa. Transformacin do protoplasma celular en

dexenerado-a
graxa, capaz de determina-la necrose do ncleo e a morte
da clula. / D. amiloide. Amiloidose. / D. anmica. Policromatofilia. / D. calcaria. Infiltracin nun tecido de
sales de cal. / D. cancerosa. Multiplicacin das clulas
dun rgano de maneira atpica, convertndoo en tecido
dun cancro. / D. caseosa. Transformacin, debida
accin bacilar que produce necrobiose das clulas epiteliais e xigantes, na que os tecidos se converten nunha
materia amorfa, granulosa e opaca, semellante queixo,
que ocorre especialmente na tuberculose. / D. coloide.
Transformacin do protoplasma celular en tecido coloide
de aspecto xelatinoso. / D. elastoide. Dexeneracin
amiloide do tecido elstico da arterias. / D. esclertica.
Variedade de dexeneracin hialina que afecta o tecido
conxuntivo, especialmente a tnica ntima das arterias. /
D. fibrinosa. Necrose con depsitos de fibrina nas
clulas. / D. fibrosa. Formacin de tecido fibroso. / D.
glicxena. Dexeneracin na que o protoplasma acumula
substancias hidrocarbonadas. / D. graxa. Dexeneracin
adiposa. / D. gris. Dexeneracin da substancia branca
medular na que hai perda da mielina e aparicin de coloracin agrisada. / D. hematohialoide. Dexeneracin
hialina dos trombos sanguneos. / D. hepatolenticular.
Enfermidade metablica, conxnita que afecta o cerebro
e o fgado. / D. hialina. Transformacin anormal do
tecido conectivo nunha substancia de aspecto vidroso,
translcida e homoxnea. / D. hidrpica. Acumulacin
de lquido no protoplasma que rexeita o ncleo e as
granulacins cara periferia da clula. / D. lipoide.
Dexeneracin adiposa. / D. megaloblstica. Alteracin
da medula sea nas anemias graves e que produce megaloblastos en sangue. / D. mixoide ou mixomatosa.
Acumulacin intersticial de mucopolisacridos. / D.
mucinosa. Dexeneracin mixoide. / D. queratoide.
Transformacin do plasma celular en queratina. / D.
qustica. Formacin de quistes. / D. quitinosa. Dexeneracin amiloide. / D. senil. Proceso de involucin da
vellez. / D. serosa. Dexeneracin hidrpica. / D. traumtica. Dexeneracin nun nervio seccionado ata o
ndulo de Ranvier mis preto. / D. urtica ou rica.
Dexeneracin caracterizada polo depsito de uratos ou de
cido rico. / D. vacuolar. Formacin de vacolos nas
clulas dun tecido. / D. vtrea. Dexeneracin hialina,
necrose de coagulacin.

dexenerado-a adx. 1. Que dexenerou, que est por

debaixo do normal ou aceptable, que caeu a un nivel inferior. // s. 2. Persoa de constitucin fsica ou mental alteradas. // D. superior. Individuo de mentalidade normal
ou superior pero con tendencia a certas alteracins patolxicas instintivas, emocionais ou da vontade.

216

Dexon s.m. Nome comercial dun material sinttico de

sutura, o cido poligliclico, polmero completamente
absorbible e non irritante.

dexpantenol s.m. Precursor do coenzima A que se administra por inxeccin intravenosa ou intramuscular para
aumenta-lo peristaltismo na atona e a parlise da porcin
inferior do intestino, por va oral para alivia-la retencin
de gases e a distensin abdominal e tense aplicado topicamente para estimula-la cicatrizacin das lesins dermatolxicas como queimaduras, feridas infectadas, eccema,
erupcin amoniacal e outras.

dextralidade s.f. Uso preferencial, nos actos motores

voluntarios, do membro dereito na meirande parte dos
rganos pares do corpo, como o ollo, a man ou o p.

dextrano s.m. Polisacrido soluble da glicosa (dextrosa)

de elevado peso molecular, unha das causas da viscosidade en lquidos, vio, leite, etc. que se ten empregado
como expansor do volume plasmtico, substitundo o
plasma sanguneo, no tratamento das hemorraxias. Os
preparados especficos desgnanse segundo o peso molecular medio dividido entre 1000, como dextrano 40,
dextrano 45, e as sucesivamente.

dextranmero s.m. Preparado de polmeros moi hidrfilos de dextrano que se presenta en forma de bolias,
utilizado no desbridamento de feridas hmidas, como as
lceras venosas por estase. As bolias esterilizadas colcanse sobre as feridas hmidas para absorbe-lo exsudado
e impedi-la formacin de cotras.

dextraural adx. Que oe mellor co odo dereito que co

odo esquerdo.

dextrina s.f. Cada un ou a mestura dos productos intermedios formados por hidrlise do amidn, que son
dextrxiros hidrosolubles e son precipitados polo
alcohol. A dextrina comercial ou azucre de amidn un
po branco ou amarelado que en solucin acuosa forma
mucilaxe. // D. animal ou heptica. Glicxeno.

dextrinose s.f. Acumulacin nos tecidos dun polisacrido

anormal (dextrina). // D. lmite. Enfermidade por almacenamento de glicxeno, glicoxenose tipo III.

dextrinuria s.f. Presencia de dextrina na urina.

dextro- 1. Prefixo que denota relacin coa dereita. 2.
Prefixo fisicoqumico que pode ser substitudo co
smbolo (+) e indica que a substancia o enantiomorfo
dextrorrotatorio, dicir, que xira o plano de polarizacin
dereita.

dexiocardia s.f. Situacin do corazn na metade dereita

dextroanfetamina s.f. Ismero dextrorrotatorio da anfe-

do trax, conxnita por situs inversus, ou adquirida a

causa de atelectase pulmonar dereita, adherencias,
derramos no lado esquerdo, etc. O corazn pode estar s
desprazado dereita ou ademais coas sas cavidades
traspostas. Tamn se di dextrocardia.

dextrocardia s.f. Situacin do corazn no hemitrax

dexiotrpico-a adx. Enrolado en espiral de dereita a

esquerda.

tamina, que ten mis efecto estimulante sobre o sistema

nervioso central c forma levorrotatoria (levanfetamina)
ou as formas racmicas da anfetamina. O seu abuso pode
orixinar dependencia.
dereito coa punta orientada cara dereita, que ocorre na
transposicin (situs inversus) das vsceras abdominais ou

217
sen esta transposicin (dextrocardia illada). Tamn se di
dexiocardia.

dextrocardiograma s.m. Rexistro da actividade do

corazn dereito.

dextrocerebral adx. Que ten o hemisferio dereito do

cerebro mis activo c esquerdo.

dextroclinacin s.f. Rotacin dos polos superiores dos

meridianos verticais dos dous ollos dereita. Tamn se di
dextrocicloduccin e dextrotorsin.

diabete

DFO Expresin da experiencia acumulada en caries

dentais nos dentes permanentes: D representa o nmero
de dentes cariados, F o numero de dentes que faltan e O
o nmero de dentes obturados.

DFP Diisoproplifluorofosfato.
dg Abreviatura do decigramo.
di- Prefixo latino que indica duplicacin.
DI50 Dose infecciosa media, equivalente cantidade de

dextrocularidade s.f. Mis poder visual no ollo dereito

microorganismos patxenos que produciran infeccin no

50% dos suxeitos de proba.

que no esquerdo, razn pola que o seu uso mis

frecuente e prolongado.

dia- Prefixo que significa a travs de, a parte, mediante,

dextroduccin s.f. Movemento de cada un dos ollos cara

dereita.

dextrogastria s.f. Desprazamento do estmago cara

dereita.

dextroglicosa s.f. Dextrosa.

dextrograma s.m. Rexistro electrocardiogrfico que
amosa desviacin do eixe elctrico cara dereita, que
indica hipertrofia ventricular dereita.

dextroman adx. Que emprega preferentemente a man

dereita, oposto a zurdo.

dextrometorfn s.m. Axente contra a tose que se

presenta en forma de cristais brancos ou de pos cristalinos, que se administra pola boca.

dextropedal adx. Que emprega con preferencia o p

dereito.

dextrorrotatorio -a adx. Que volve o plano de polarizacin ou os raios de luz dereita. Tamn se di dextroxiro.

dextrosa s.f. Monohidrato de D-glicosa, monosacrido

chamado glicosa en bioqumica e fisioloxa, obtido por
hidrlise do amidn e presentado en forma de cristais
incoloros ou po cristalino ou grado branco.

dextrosinistro -a adx. 1. Que se estende da dereita

esquerda. 2. Zurdo adestrado para usa-la man dereita para
algunhas tarefas.

dextrosuria s.f. Presencia de dextrosa na urina, glicosuria.

dextrotorsin s.m. Torsin cara lado dereito. Tamn se

di dextroclinacin.

dextrotrpico-a adx. Que se dirixe cara dereita. Tamn

se di dexiotrpico.

dextroversin s.f. 1. Viraxe lado dereito, especialmente dos ollos. 2. Localizacin do corazn no hemitrax dereito, na que o ventrculo esquerdo est
esquerda como na posicin normal, pero diante do
ventrculo dereito.

dextroxiracin s.f. 1. Rotacin cara dereita. 2. Movemento do ollo e do plano de polarizacin.

dextroxiro adx. Que desva o plano de polarizacin

dereita. Tamn se di dextrorrotatorio.

entre, longo ou completamente.

da s.m. Espacio de 24 horas, comunmente, tempo que

transcorre entre a sada e a posta do sol. // D. branco. Da
a dieta de auga.

diabtico -a adx. En fsica, que implica intercambio de

calor.

diabete s.f. Sndrome metablica caracterizada por elevacin da glicosa sangunea, excesiva segregacin de urina
(poliria) e sede intensa (polidipsia). Cando se emprega
sen cualificativo denota diabete mellitus ou sacarina. //
D. artificial. A producida experimentalmente. / D. artrtica. Forma de diabete sacarina, a mis frecuente, con
escasa glicosuria, nos obesos, gotosos, etc. / D. clnica.
Estadio sintomtico da diabete mellitus. Tamn se di
diabete sintomtica. / D. do adulto tipo II. Forma de
diabete mellitus que se inicia na idade adulta, debida
resistencia perifrica insulina, que responde a antidiabticos orais e dieta. / D. esteroide. Diabete mellitus
secundaria a actividade glicocorticoidea. / D. extrapancretica. A producida polos efectos hiperglicemiantes
dalgunhas hormonas. / D. familiar. Forma de diabete
inspida transmitida hereditariamente por un xene autosmico dominante. / D. glicmica. Diabete mellitus. / D.
gravdica. Diabete inspida que se presenta durante a
xestacin e que persiste no posparto. / D. inspida. Poliria, polidipsia e polifaxia, sen glicosuria, debida a alteracins renais. / D. insulinodependente. Diabete
mellitus que precisa insulinoterapia para o seu control. /
D. latente. Forma asintomtica de diabete mellitus, con
curva de glicemia patolxica ou hiperglicemias mis ou
menos sintomticas se se sensibiliza con glicocorticoides
ou xorde unha situacin de tensin (embarazo, infeccins, etc.). A resposta insulnica sobrecarga con
glicosa intensa pero retardada. / D. mellitus. Sndrome
metablica e vascular secundaria hipoproduccin de
insulina ou resistencia dos tecidos seu efecto biolxico. A sintomatoloxa de sede intensa, fame, adelgazamento progresivo e debilidade fai sospeita-lo diagnstico. O metabolismo alterado dos carbohidratos e das
graxas produce hiperglicemia, glicosuria lipemia, cetonuria con acidose e, s veces, coma. A sndrome vascular
consiste en ateroesclerose e microanxiopata progresivas,
e a causa da neuropata, retinopata e nefropata que
presentan estes pacientes. Tamn son frecuentes as afeccins da pel e a diminucin da resistencia s infeccins

diabtico-a
pixenas. unha enfermidade crnica, grave, que precisa
insulinoterapia. / D. nefroxnica ou renal. Forma de
diabete inspida producida por alteracin tubular renal. /
D. psicoxnica. Forma de diabete inspida debida a un
trastorno psicolxico que produce un desexo compulsivo
de beber e, como consecuencia da cantidade de auga
inxerida, a eliminacin de grandes volumes de urina. / D.
sacarina. Diabete mellitus. / D. subclnica. Forma de
diabete mellitus asintomtica, pero con curva de glicemia
patolxica e glicosurias ocasionais. / D. verdadeira.
Diabete mellitus. / D. xuvenil ou tipo I. Diabete mellitus
que se inicia antes dos trinta anos, orixinada por hipoproduccin de insulina.

diabtico-a adx. 1. Pertencente ou relativo diabete. // s.

2. Persoa que padece diabete.

diabtide s.f. Dermopata diabtica.

diabetofobia s.f. Temor esaxerado, morboso, a padecer
diabete.

diabetxeno-a adx. Que produce diabete ou producido

pola diabete.

diabrose s.f. Erosin, lcera perforante.

diabrtico-a adx. Ulcerativo, custico.
diacustico-a adx. Custico pola refraccin, como as
lentes biconvexas, que concentran os raios solares nun
foco custico.

diacele s.f. Terceiro ventrculo.

diacepam s.m. Derivado da benzodiacepina, utilizado
como ansioltico e como relaxante muscular.

diacetalinida s.f. Derivado activo da acetanilida.

diacetemia s.f. Forma de acidose debida presencia de
cido acetoactico no sangue.

diactico (cido) s.m. cido cetobutrico, corpo cetnico da urina diabtica, producto da oxidacin incompleta das graxas.

diacetilmorfina s.f. Morfina.

diacetonuria s.f. Diaceturia.
diaceturia s.f. Excrecin de cido diactico pola urina.
diacinese s.f. 1. Etapa da primeira profase meitica, na
que o nuclolo e a cuberta nuclear desaparecen e se
forman as fibras do fuso, caracterizada pola dispersin
dos pares de cromosomas por toda a clula. 2. Fase do
espirema segmentado no espermatocito.

diclase s.f. Fractura cirrxica dun so, osteoclasia.

diaclasto s.m. Instrumento para perfora-lo cranio fetal na
craniotoma.

diaclimose s.f. Enteroclise.

dicope s.f. Fractura ou fisura oblicua dun so, especialmente do cranio.

diacorese s.f. Evacuacin de excrementos, defecacin.

diacortico-a adx. Evacuante.

218

dicrino -a adx. 1. Que expulsa a segregacin a travs da

clula glandular, diferente a apcrino. 2. De certas
clulas glandulares, como as do ril.

diacrise s.f. 1. Diagnstico. 2. Enfermidade caracterizada

polo estado patolxico das segregacins. 3. Descarga ou
excrecin crtica.

diacrtico-a adx. 1. Que distingue ou identifica, que

permite diferenciar. // s.f. 2. Diagnstico.

diacrona s.f. Desenvolvemento ou sucesin de feitos no

tempo.

diactinismo s.m. Facultade de transmisin dos raios

qumica ou fisicamente activos.

dade s.f. 1. Parella de dous seres ou cousas que interaccionan (marido e muller, paciente e mdico). 2. Cada un
dos cromosomas dobres na divisin da ttrada durante a
meiose.

diadrmico-a adx. Que pasa a travs da pel, percutneo.

diadococinese s.f. Facultade de executar alternadamente
unha serie de movementos opostos ou antagnicos de
maneira rpida e sucesiva.

difano-a adx. Transparente, translcido.

diafanometra s.f. Medicin da transparencia dun
lquido.

diafanoscopia s.f. Transiluminacin, exame dunha cavidade pola introduccin nela dunha luz.

diafanoscopio s.m. Aparello empregado para iluminar

unha cavidade.

diafemetra s.f. Medicin da sensibilidade tctil.

diafilctico-a adx. Profilctico.
difise s.f. O que separa das partes ou est situado
entrambas. 2. Parte cilndrica dun so longo situada entre
os dous extremos ou epfises.

diafisectoma s.f. Escisin dunha porcin da difise.

diafisite s.f. Inflamacin dunha difise.
diaforese s.f. Sudoracin, perspiracin, especialmente a
profusa.

diafragma s.m. 1. Tabique musculomembranoso que

separa o abdome do trax, constitudo por un msculo
impar, plano, case circular, carnoso na periferia e aponeurtico no centro, principal msculo da respiracin. 2.
Calquera membrana ou estructura que separa. 3. Disco
cunha ou mis aberturas, ou cun orificio axustable,
montado nunha lente ou nunha fonte de radiacin, gracias
cal parte da luz ou da radiacin pode ser excluda da
rea. // D. contraceptivo. Diafragma de goma ou outro
material que se coloca na vaxina, diante do colo uterino,
con fins anticonceptivos. / D. da pelve ou pelviano.
Porcin do chan da pelve formada polos msculos elevadores do ano. / D. de Akerlund, de Bucky. Tipos especiais de diafragma empregados en radiografa. / D. oral.
Chan da boca, especialmente o msculo milohioide. / D.

219

dianotico-a

pituitario ou da sela turca. Repregamento anular da

duramter que cobre a fosa hipofisaria cunha abertura
para o infundbulo. / D. uroxenital. Tabique de carcter
conxuntivo-muscular, situado no fondo da pelve, entre as
ramas inferiores de mbalas das pubes.

permite a depuracin sangunea extrarrenal a travs do

peritoneo, e que consiste na introduccin na cavidade
peritoneal dun lquido de dilise que logo se extrae, de
xeito continuo ou intermitente, repetndoo varias veces
durante un tempo determinado.

diafragmalxia s.f. Dor no diafragma.

diafragmatite s.f. Inflamacin do diafragma. Tamn se

dializado-a adx. 1. Sometido a dilise. // s.m. 2. Subs-

di diafragmite.

diafragmatocele s.f. Hernia diafragmtica.

diafragmite s.f. Diafragmatite.
diafragmodinia s.f. Dor no diafragma.
diagnose s.f. Diagnstico.
diagnstico s.m. 1. Arte de diferenciar unha enfermidade
doutra. 2. Anlise das caractersticas anatmicas, funcionais e patolxicas dun suxeito para precisa-lo seu estado
de sade ou enfermidade. // adx. 3. Relativo diagnose.
// D. biolxico. O que ten por base as probas experimentais en animais. / D. citolxico ou citohistolxico. Diagnstico dos procesos benignos ou malignos por medio do
estudio das clulas exfoliativas. / D. clnico. O baseado
en signos, sntomas e datos de laboratorio en vida do
suxeito. / D. diferencial. Arte de precisar cl de das ou
mis enfermidades ou estados sofre un paciente,
comparar sistematicamente os datos clnicos. / D. ex
juvantivus. Diagnstico fundado nos resultados do tratamento. / D. fsico. Determinacin dunha enfermidade por
inspeccin, palpacin, percusin ou auscultacin. / D.
por exclusin. Identificacin dun padecemento
descarta-las enfermidades coecidas. / D. prenatal. O
que se realiza durante a xestacin por medio do exame
fsico, qumico, enzimtico, citoxentico, etc. do lquido
amnitico utilizado para detectar alteracins dos cromosomas e erros do metabolismo. / D. serolxico. O que se
fai da anlise do soro, inmunodiagnstico.

digrafo s.m. Instrumento para trazar e medi-los

contornos do cranio, empregado en craniometra.

diagrama s.m. Representacin grfica, do xeito mis

sinxelo, dun obxecto ou dunha nocin. // D. vectorial. O
que representa a direccin e a magnitude das forzas electromotrices do corazn durante todo un ciclo, fundamentado na anlise do electrocardiograma escalar. / D. de
Werner. Esquema no que se sinalan as clases de diplopa
que se producen nas parlises dos msculos extrnsecos
do ollo.

dialisancia s.f. ndice diminuto de recambio neto dunha

substancia entre o sangue e un bao lquido, por unidade
de gradiente de concentracin entre sangue e bao, parmetro na cintica do ril artificial (non filtracin) que na
prctica equivale depuracin do ril natural.

dilise s.f. Proceso que consiste en separar cristaloides e

coloides en solucin valndose da diferencia no ndice de
difusin a travs dunha membrana semipermeable que os
cristaloides atravesan facilmente e os coloides lentamente ou non a atravesan. // D. peritoneal. Tcnica que

tancia que pasa por dilise.

dializador s.m. 1. Aparello para efectua-la dilise. 2.

Membrana usada na dilise.

dimetro s.m. Lonxitude dunha lia recta que pasa polo

centro dun crculo e que une puntos opostos dunha
circunferencia, e, en consecuencia, distancia entre dous
puntos opostos, especificados na periferia dunha estructura, como o cranio ou a pelve. // D. anteroposterior.
Distancia entre dous puntos situados nas superficies anterior e posterior, respectivamente, da estructura que se
mide, por exemplo o dimetro conxugado verdadeiro da
pelve ou o dimetro occipitofrontal do cranio. / D.
conxugado. Distancia entre dous puntos opostos especificados na periferia do estreito plvico superior, que se
emprega en relacin co dimetro conxugado verdadeiro.
/ D. conxugado interno ou verdadeiro. Dimetro
promontopospbico. / D. conxugado obsttrico.
Dimetro promontosubpbico. / D. craniais. Distancias
medidas entre algns puntos do cranio, como por
exemplo dimetros biparietal, bitemporal, cervicobregmtico, frontomentoniano, occipitofrontal e suboccipitobregmtico. / D. til. Dimetro conxugado obsttrico.

diamidina s.f. Composto orgnico que contn dous

grupos de amidina.

diamina s.f. 1. Sulfato de hidracida. 2. Composto orgnico que contn dous grupos aminos.

diaminodifenilsulfona s.f. Sulfamida especialmente

eficaz contra os estreptococos.

diaminopimlico (cido) s.m. cido que se atopa na

va metablica da biosntese da lisina. Esta va (va DAP
ou diaminopimlica) a que seguen as clulas procariticas, algns fungos e moitas algas. O cido diaminopimlico pode encontrarse ademais formando parte do
peptidoglicn, en especial na parede de bacterias gramnegativas.

diaminuria s.f. Presencia de diaminas na urina.

diamnitico-a adx. Que ten ou se desenvolve dentro de
das cavidades amniticas separadas, como os xemelgos
diamniticos.

diamorfose s.f. Desenvolvemento na forma normal.

Diamox s.m. Nome comercial dun preparado de acetazolamida empregado como diurtico, anticonvulsionante e
no tratamento do glaucoma.

diandria s.f. Diploida na que o conxunto haploide

adicional de orixe paterna.

dianotico-a adx. Relativo s funcins intelectuais, principalmente razoamento.

diapasn

diapasn s.m. Vara metlica capaz de vibrar, en forma de

U, empregada no diagnstico dos trastornos da audicin
por conduccin area e sea.

diapedese s.f. Paso a travs das paredes vasculares

intactas de elementos figurados do sangue, especialmente
leucocitos. Tamn se di diapirese, migracin.

diapiese s.f. Supuracin.Tamn se di diapirese.

diapirese s.f. Diapedese.
diaplacentario-a adx. Que atravesa a placenta.
diaplase s.f. Reduccin dunha fractura ou dunha luxacin, diortose.

diaplexa s.f. Parlise completa, oposto a monoplexa.

diapnoico-a adx. Relativo transpiracin, sudorfico.
diapfise s.f. Porcin superior ou articular da apfise
transversa dunha vrtebra torcica ou a sa parte homloga lumbar ou cervical.

diaporema s.f. Opresin respiratoria.

diarrea s.f. Aumento na cantidade e na frecuencia das
deposicins, xeralmente de consistencia lquida. // D.
estercorcea. Diarrea falsa producida pola irritacin
debida a materias fecais retidas. / D. infantil. Afeccin
dos lactantes causada por E. Coli. / D. pancretica.
Deposicins abundantes de feces graxas pola ausencia de
enzimas pancreticos.

diarticular adx. Pertencente ou relativo a das articulacins.

diartroanfiartrose s.f. Anfiartrose con lixeiros movementos.

diartrodial adx. Pertencente ou relativo a unha diartrose

ou parecido a ela.

diartrose s.f. Articulacin sinovial, que se move libremente.

diascopia s.f. 1. Exame que se realiza mediante o diascopio. 2. Transiluminacin.

diascopio s.m. Placa plana de vidro a travs da que poden

ser examinadas lesins cutneas exercer presin sobre
a pel.

diascorina s.f. Alcaloide de accin semellante picrotoxina, obtido da Diascorea hirsuta.

diasstico-a adx. Hixinico.

diaspironecrose s.f. Necrose difusa ou diseminada.
disquise s.f. Interrupcin da continuidade funcional
entre neuronas ou centros nerviosos.

diastalse s.f. Tipo de peristalse no que a onda de contraccin intestinal precedida por unha onda de inhibicin,
como ocorre no tracto intestinal.

diastltico-a adx. Referente diastalse.

distase s.f. 1. Separacin de dous sos contiguos sen
luxacin propiamente dita. 2. Separacin sen fractura da

220
difise dun so no punto de unin coa epfise. // D. do
corazn. Perodo de descanso no ciclo cardaco, inmediatamente antes da distole. / D. dos msculos rectos
abdominais. Separacin dos msculos rectos do
abdome, que ocorre s veces no embarazo e despois das
operacins abdominais.

diastase s.f. Fermento slido, branco, amorfo, soluble,

que se produce durante a xerminacin das sementes da
cebada, avea, trigo, etc., e contida en gran nmero de
plantas que converte o amidn en dextrina e glicosa. // D.
animal. Enzima amiloltico das segregacins orgnicas
animais, saliva, zume pancretico. / D. pancretica.
Fermento do pncreas. / D. salival. Ptialina.

diastasemia s.f. Disociacin dos corpsculos vermellos

do sangue.

diastsico-a adx. 1. Relativo diastase. 2. Pertencente s

diastases. Tamn se di diasttico.

diastasimetra s.f. Medicin do poder diastsico dunha

substancia.

diastasxeno-a adx. Que ten a propiedade de segregar

unha diastase, especialmente un microbio.

diastasuria s.f. Presencia de diastase na urina.

diasttico-a adx. Diastsico.
diastema s.m. 1. Espacio, fisura ou fendedura en calquera
parte, en especial se conxnita. 2. En odontoloxa,
espacio entre dentes adxacentes do mesmo arco dentario.
3. En citoloxa, zona estreita do plano ecuatorial a travs
do que se divide o citosoma na mitose.

diastematelitria s.f. Fisura lonxitudinal da vaxina.

diastemtico-a adx. Intersticial, aplcase glndula
intersticial do testculo.

diastematocrania s.f. Fisura saxital conxnita do cranio.

diastematoglodia s.f. Lingua fisurada, bfida.
diastematometra s.f. Fisura conxnita do tero.
diastematomielia s.f. Divisin saxital conxnita da
medula espial.

diastematopielia s.f. Fisura conxnita da pelve.

diastematoquilia s.f. Fisura labial, labio leporino.
diastematorraquia s.f. Fisura conxnita da columna
vertebral, espia bfida.

diastementera s.f. Fisura lonxitudinal do intestino.

dister s.m. Anfister.
diastereoismero s.m. Estereoismero, ismeros opticamante activos que non son imaxe un do outro nun
espello.

distole s.f. Dilatacin ou perodo de relaxacin das cavidades cardacas que permite o seu recheo, que alterna coa
sstole ou contracin.

diastomielia s.f. Diastematomielia.

221

diastrofia s.f. Deformidade, dislocacin.

diataxia s.f. Ataxia bilateral.
diatela s.f. Teito membranoso do terceiro ventrculo.
diaterma s.f. Unha parte do chan do terceiro ventrculo.
diatermancia s.f. Diatermia.
diatrmano-a adx. Permeable radiacin trmica,
diatrmico.

diatermia s.f. Quentamento dos tecidos corporais pola

resistencia paso de radiacins electromagnticas de alta
frecuencia, correntes elctricas ou ondas ultrasnicas. Na
diatermia mdica (termopenetracin) os tecidos son
quentados pero non danados mentres que na diaterma
cirrxica (electrocoagulacin) os tecidos son destrudos.

diatrmico-a adx. Pertencente ou relativo diatermia,

permeable s radiacins electromagnticas de alta
frecuencia.

ditese s.f. Predisposicin individual, conxnita, hereditaria, a enfermar dun grupo determinado de doenzas,
estado do organismo polo que os tecidos reaccionan de
maneira especial a algns estmulos extrnsecos facendo
que a persoa sexa mis susceptible a determinadas enfermidades. // D. hemorrxica. Enfermidade hemorrxica
(vascular, tromboctica, coagulopata, etc.)

diattico-a adx. Pertencente ou relativo ditese.

diatilenodiamina s.f. Antihelmntico, piperacina.
diatomeas s.f.pl. Algas unicelulares microscpicas, os

dicoxenia

diblstula s.f. Blstula na que existen o endoderma e o

ectoderma.

dibucana s.f. Potente anestsico local.Tamn se di clorhidrato de dibucana, nupercana.

dicefalia s.f. Anomala conxnita caracterizada pola

presencia de das cabezas.

dicfalo s.m. Feto malformado con das cabezas. // D.

diauqueno ou monoauqueno. Dicfalo con dous ou un
pescozo, respectivamente.

dicleo-a adx. 1. Oco por mbolos dous lados. 2. Que ten

das cavidades. Tamn se di dicelo.

dicelo-a adx. Dicleo.

dicntrico-a adx. 1. Pertencente ou relativo a dous
centros, ou que se forma a partir deles ou que os pose.
2. En xentica, que ten dous centrmeros.

dicetopiperacina s.f. Composto orgnico derivado dos

aminocidos pola perda de auga.

dicigtico-a adx e s. Pertencente ou relativo a dous

cigotos separados, ou derivado deles, como os xemelgos
dicigticos.

diclidite s.f. Inflamacin dunha vlvula, especialmente do

corazn.

diclidostose s.f. Calcificacin das vlvulas das veas.

diclidotoma s.f. Seccin dunha vlvula, especialmente
da vlvula ou repregamento rectal, valvulotoma.

diclofenaco s.m. Frmaco pertencente grupo dos antiin-

seus esqueletos silceos atpanse no fondo limoso de

certas augas.

flamatorios non esteroides, que se utiliza na teraputica

das enfermidades reumticas.

diatmico-a adx. 1. Composto de dous tomos ou que

diclona s.f. Mioclona que afecta soamente a mbolos

ten dous tomos de hidrxeno substitubles, divalente. 2.

Composto de diatomeas.

diaxinia s.f. Transmisin hereditaria por va materna.

diaxona s.f. Clula nerviosa que ten dous cilindroeixes.
diazo- Prefixo que indica posesin do grupo -N2-.
diazocomposto s.m. Composto que contn o grupo
-N=N-.

diazona s.f. Banda escura do esmalte que se pode ver

nunha seccin dentaria transversa.

diazonal adx. Situado a travs dunha zona.

diazxido s.m. Composto quimicamente parecido s
diurticos tiacdicos, pero sen esta accin, antihipertensivo que se emprega por va intravenosa, que produce
retencin de auga e sodio, as como hiperglicemia por
inhibi-la liberacin de insulina.

dibsico-a adx. Bibsico, que contn dous tomos de H

dous membros superiores ou inferiores.

dicloramina s.f. Substancia antisptica que contn cloro

activo, case insoluble en auga, empregada en apsitos
cirrxicos. Tamn se di dicloramina T.

dicloretilsulfuro s.m. Iperita, gas mostaza, txico irritante da pel e mucosa respiratoria.

diclorodifeniltricloroetano s.m. DDT, insecticida,

txico ambiental pola sa difcil degradacin.

diclorodifluorometano s.m. Fren, refrixerante e

propulsor de aerosois.

dicloxacilina s.f. Tipo de penicilina.

dicoria s.f. Pupila dobre. Tamn se di diplocoria.
dicorial adx. Dicorinico.
dicorinico-a adx. Que ten das membranas corinicas
netas, en especial os xemelgos dicigticos. Tamn se di
dicorial.

dibiose s.f. Propiedade de certos organismos unicelulares

dicotoma s.f. Divisin en das partes.

dicoxenia s.f. Desenvolvemento dos tecidos de dous dife-

de ser aerobios ou anaerobios, segundo as condicins nas

que se atopen.

rentes xeitos, segundo os cambios das condicins que os

afectan.

substitubles.

dicroico-a

dicroico-a adx. Relativo dicrosmo.

dicrosmo s.m. Propiedade que teen algunhas substancias de presentar unha cor diferente luz reflectida.

dicromasia s.f. 1. Dicromatopsia. 2. Dicrosmo.

dicrmata s. Individuo que presenta dicromatopsia.
dicromtico-a adx. Pertencente ou relativo dicromatismo ou caracterizado por el.

dicromatismo s.m. 1. Calidade de presentarse en das

cores distintas ou de mostralas. 2. Dicromatopsia.

dicromato s.m. Bicromato, calquera sal que contn o

radical bivalente Cr2O7.

dicromatopsia s.f. Variedade de cegueira para as cores

na que soamente se distinguen das das 160 que pode
distingui-lo ollo normal, adoitando ser de azul complementario e amarelo ou mis raramente vermello e verde.

dicromofilia s.f. Capacidade de dobre coloracin, cida e

bsica.

dicromfilo-a adx. Que se tingue dobremente polos

colorantes bsicos e cidos.

dicrtico-a adx. Pertencente ou relativo dicrotismo ou

caracterizado por el.

dicrotismo s.m. Pulso dobre en cada latexo arterial, calidade de presentar das ondas esfigmogrficas ou elevacins en cada latexo do pulso.

dictioide adx. En forma de rede, reticulado.

dictioma s.m. Tumor benigno ou maligno do epitelio
ciliar con caractersticas semellantes s do tecido retiniano embrionario.

dictiopsia s.f. Visin de moscas voadoras como unha rede

delgada ou como unha tea de araa.

dictiosoma s.m. Fragmento no que se rompe o idiosoma

dun espermatocito na mitose.

dictioteno s.m. Perodo duradeiro semellante profase en

suspensin, no que o oocito primario persiste desde a
vida fetal avanzada ata que expulsado do ovario na
pubertade ou despois dela.

dictite s.f. Retinite.

dicumarnicos s.m.pl. Medicamentos que inhiben a
formacin de protrombina e outros factores plasmticos
da coagulacin (factores V, VII e X), de accin mis
retardada c heparina.

dicumarol s.m. Un dos anticoagulantes cumarnicos,

producido na actualidade por sntese que acta inhibi-la sntese heptica de factores da coagulacin dependentes da vitamina K e adminstrase por va oral.

didactilismo s.m. Defecto conxnito que consiste en ter

unicamente dous dedos na man ou no p.

didctilo-a adx. Que est afectado de didactilismo.

didelfia s.f. Estado caracterizado pola presencia dun tero
dobre.

222

didelfo-a adx. Que ten dobre tero.

didimalxia s.f. Dor testicular.
didmico-a adx. Xemelgo, disposto en pares.
didimite s.f. Inflamacin do testculo, orquite.
ddimo s.m. 1. Xemelgo. 2. Testculo.
didimodinia s.f. Dor testicular. Tamn se di didimalxia.
didimofimia s.f. Tuberculose de testculo.
diduccin s.f. Separacin ou abduccin de das partes.
diecoscopio s.m. Instrumento que permite identificar
dous sons simultneos na auscultacin.

dielctrico-a adx. Mal conductor da corrente elctrica.

diencfalo s.m. Parte do prosencfalo, formada por epitlamo, hipotlamo e tlamo. Tamn se di talamencfalo,
cerebro intermedio.

direse s.f. 1. Divisin ou separacin de partes normalmente unidas, solucin de continuidade. 2. Divisin ou
seccin accidental ou cirrxica. // D. espontnea. Abertura natural de abscesos ou tumores.

diertico-a adx. Que divide, ulcera ou corroe.

diesfago s.m. Esfago dobre.
dieta s.f. 1. Alimentacin ordinaria, comida e bebida en
xeral. 2. Comida e bebida segundo prescricin mdica,
con cantidades e horarios de alimentacin regulados. 3.
Reduccin da inxesta calrica para rebaixar peso. // D.
absoluta. Privacin completa de alimentos slidos e
lquidos. / D. branda. A que s contn alimentos desa
consistencia. / D. hdrica. A que s contn auga a liberdade. / D. hiposdica. Dieta con baixo contido en sal
sdico. / D. lctea. A constituda por leite. / D. lquida.
A que incle unicamente alimentos en forma lquida. / D.
vexetal. A que non contn alimentos de orixe animal.

diettico-a adx. 1. Relativo dieta. 2. Relativo s

alimentos con baixo contido calrico. // s.f. 3. Parte da
medicina que estudia os rximes alimentarios e as sas
aplicacins na profilaxe e o tratamento da enfermidade.

dietilbarbiturato sdico loc. Barbital.

dietilbarbitrico s.m. Barbital.
dietilbromoacetilurea s.f. Hipntico non barbitrico.
dietilcarbamacina s.f. Antihelmntico.
dietilestilbestrol s.m. Estxeno de sntese.
dietilmalonilurea s.f. Barbital.
dietilmetilsulfonmetano s.m. Sulfonal.
dietilsulfondietilmetano s.m. Frmaco hipntico.
dietilsulfonmetilmetano s.m. Hipntico de accin
anloga sulfonal.

dietista adx. e s. Experto en diettica.

dietoterapia s.f. Tratamento con rximes alimentarios.

223

dilatacin

dietotxico-a adx. Sen toxicidade en condicins

difundir v. Facer pasar un lquido ou substancia a travs

normais, pero txicas nunha dieta ou rxime desequilibrados, como certas substancias, alimenticias ou non.

dun tecido ou dunha estructura, ou propagarse amplamente neles.

difala s.f. Duplicidade do pene, anomala conxnita rara

difusible adx. Susceptible de vir amplamente estendido

que pode ir asociada a outras uroxenitais.

ou propagado.

difsico-a adx. Dividido en das fases ou perodos.

difenilamina s.f. Composto empregado como reactivo do

difusimetro s.m. 1. Aparello para medi-la velocidade

cido ntrico e do cloro e para preparar materias colorantes.

difusin s.f. 1. Accin de volverse difuso ou amplamente

dunha difusin. 2. Dializador.

enfermidade doutras, diagnstico diferencial. 2. Proceso

de adquisicin de caracteres individuais distintos, especializacin.

dispersado, movemento espontneo das molculas ou

doutras partculas en solucin, a causa do movemento
trmico aleatorio, para alcanzar concentracin uniforme
en todo o disolvente, proceso que non necesita engadirlle
enerxa sistema. 2. Dilise. 3. En radioloxa, cambio na
direccin dun fotn ou dunha partcula subatmica como
resultado de colisin ou interaccin. // D. dobre. Proba
de inmunodifusin na que o antxeno e o anticorpo se
difunden nunha rea comn, de xeito que, se presentan
interaccin o antxeno e o anticorpo, combnanse para
formar bandas de precipitado. / D. en xel. Proba na que o
antxeno e o anticorpo se difunden un cara outro a
travs dun medio de xel para formar un precipitado.

dificultade s.f. Obstculo, impedimento no cumprimento

difuso-a adx. Que non est exactamente limitado ou loca-

difenilhidantona s.f. Fenitona, derivado da hidantona

que se emprega por va oral no tratamento da epilepsia e
por va endovenosa no tratamento de certas arritmias, en
particular as producidas pola dixital.

difenilhidramina s.f. Axente antihistamnico, antiespasmdico e sedante que se emprega en forma de clorhidrato
(Benadryl).

diferenciacin s.f. 1. Distincin dunha substancia ou

dunha funcin, por exemplo dificultade respiratoria.

lizado, amplamente distribudo.

difiodonte s.m. Que ten das denticins, unha decidua ou

digstrico-a adx. 1. Que ten dous ventres, biventral. //

caduca e outra permanente, propio do animal que cambia

os dentes longo da sa vida.

diglicrido s.m. Glicerol esterificado con das molculas

difluente adx. Que fle esparexndose.

difona s.f. Produccin de dous tons falar, voz dobre.
Tamn se di diplofona.

s.m. 2. Msculo.
de cido graxo, emulsionante.

diglosia s.f. Trastorno do desenvolvemento que produce

divisin lonxitudinal da lingua, lingua bfida.

difraccin s.f. Propiedade dos raios luminosos, e en xeral

dignato s.m. Feto malformado que ten o maxilar inferior

de tdalas ondas, de desviarse da sa direccin ou

descompoerse cando pasan por un obstculo.

digoxina s.f. Substancia derivada do lanatsido C, ten a

difteria s.f. Enfermidade aguda epidmica debida Corynebacterium diphteriae e sa toxina, que provoca inflamacin e formacin dun exsudado fibrinoso nas mucosas
da gorxa, do nariz e das vas respiratorias e dixestivas
superiores, producindo sntomas locais de tumefaccin,
disfaxia, dispnea e febre. A toxina a responsable de
afectacin miocrdica e neurolxica.

difterina s.f. Toxina diftrica.

difterinorreaccin s.f. Reaccin de Schick.
difteriolisina s.f. Lisina que ten afinidade especfica polo
bacilo diftrico.

difteroide adx. 1. Semellante difteria. // s.m. 2. Pseudo-

dobre.
mesma accin c dixital, emprgase por va oral ou
parenteral.

dihbrido-a adx. e s. Fillo de pais que difiren en dous

caracteres.

dihdrico -a adx. Que ten dous tomos de hidrxeno en

cada molcula.

diiodoformo s.m. Ioduro de carbono, tetraiodoetileno,

poderoso cicatrizante substitutivo do iodoformo, sen
cheiro nin toxicidade.

diiodosalol s.m. Composto de cido diiodosaliclico e

fenol, en agullas incoloras, empregado no reumatismo e
nas enfermidades da pel.

difteria ou enfermidade de Epstein, afeccin inflamatoria

semellante difteria polos seus caracteres anatmicos ou
clnicos. 3. Calquera bacilo semellante Corynebacterium diphteriae.

diiodotirosina s.f. Derivado iodado da tirosina, conside-

difterotoxina s.f. Toxina dos cultivos do bacilo diftrico.

diftonxia s.f. Produccin de sons vocais dobres.
difundido-a adx. Que non est localizado con precisin.

dilaceracin s.f. 1. Rachadela, esgazadura, divisin

Tamn se di difuso.

rado como hormona da glndula tiroide.

diioduro s.m. Ioduro que contn dous tomos de iodo na

molcula. Tamn se di biioduro.
violenta, discisin. 2. Escisin do cristalino catartico.

dilatacin s.f. 1. Agrandamento fisiolxico ou artificial

dunha abertura, cavidade ou rgano oco. 2. Accin de

dilatador
aumenta-la luz dun conducto. 3. Aumento de volume que
experimenta un corpo por separacin das sas molculas
a consecuencia da calor. 4. Medio de tratamento da estenose do esfago pola introduccin de sondas de calibre
crecente. 5. Aumento distensivo normal que pode sufrir
un rgano. // D. aguda do estmago. Complicacin da
cirurxa abdominal acompaada de oclusin intestinal. /
D. artificial do colo do tero. Mtodo empregado para
provoca-lo parto ou o aborto. / D. cardaca. Aumento das
cavidades cardacas, s veces con hipertrofia das paredes,
que acaba en insuficiencia cardaca. / D. conxnita do
colon. Megacolon, enfermidade de Hirschsprung. / D.
dos bronquios. Bronquiectasias. / D. dixital. Dilatacin
dun orificio que se realiza cos dedos.

dilatador s.m. 1. Instrumento que serve para agrandar

cavidades. 2. Msculo que pola sa contraccin dilata as
paredes das cavidades nas que se insire. 3. Substancia
que dilata unha estructura como a pupila.

dilatometra s.f. Mtodo que permite determina-la relacin slido-lquido nunha graxa, que se basea no distinto
volume especfico da fase slida e da fase lquida.

dilucin s.f. 1. Accin de reduci-la concentracin dunha

solucion. 2. Solucin debilitada ou atenuada.

diluente s.m. 1. Axente ou medicamento que se atribe

a propiedade de fluidifica-lo sangue e outros lquidos
orgnicos. // adx. 2. Que dile ou fai mis dbil ou
acuoso.

dmero-a adx. 1. Formado por das partes. // s.m. 2. En

224

dinmica s.f. Parte da mecnica que se refire s movementos dos corpos e s forzas que os producen.

dinmico-a adx. Relativo forza ou movemento.

dinamismo s.m. 1. Enerxa, vitalidade. 2. Doutrina fisiolxica contraria mecanicismo, que considera as forzas
como independentes das condicins estticas e da
composicin do organismo.

dinamizacin s.f. Aumento hipottico da eficacia dos

medicamentos pola dilucin e a trituracin.

dinamo- Prefixo do grego coa significacin de forza.

dinamgrafo s.m. Dinammetro autorrexistrador.
dinamoloxa s.f. Tratado das forzas.
dinammetro s.m. Aparello para medi-lo grao de forza
muscular.

dinamoneurona s.f. Neurona espial en conexin cos

msculos.

dinamoptico-a adx. Que lles afecta s forzas.

dinamoscopia s.f. Auscultacin dun msculo contrado.
dinamoxnese s.f. Dinamoxenia.
dinamoxenia s.f. Transformacin de enerxa ou forza,
como ocorre nos msculos e nos nervios. Tamn se di
dinamoxnese.

dinena s.f. Protena que forma parte dos cilios das clulas
epiteliais, indispensable para a sa motilidade.

qumica, combinacin de das molculas semellantes sen

perda de tomos.

dinurico-a adx. Que ten das neuronas ou prolonga-

dimetilaminoazobenzol s.m. Substancia colorante

dnico-a adx. Relativo vertixe.

dinofobia s.f. Temor morboso vertixe ou aquilo que

amarela que se emprega como indicador na reaccin do

cido clorhdrico libre do zume gstrico.

dimetilbenzol s.m. Xilol.

dimetilxantina s.f. Teobromina.
dimetra s.f. tero dobre, tero didelfo.
dimrfico-a adx. Dimorfo.
dimorfismo s.m. 1. Propiedade de certos slidos de
presentarse en das formas cristalinas distintas, isomera
fsica. 2. Diferencia de forma ou aspecto entre individuos
da mesma especie, segundo sexan estes machos ou
femias. 3. Calidade de existir en das formas, como os
fungos que poden crecer como mofos ou fermentos.

dimorfo-a adx. 1. Que ocorre en das formas distintas. 2.

Que pose dimorfismo.

dimorfobitico -a adx. Que mostra alternancia de xeracins e ten un perodo parasitario e outro non parasitario
no transcurso da sa vida.

cins cilindroaxiais.

produce vertixe, como a altura.

dinomana s.f. Coreomana.

dinormocitose s.f. Isonormocitose, normalidade no
nmero e forma das hemacias.

dinucletido s.m. Producto da desintegracin dos cidos

nucleicos, que poden desdobrarse en mononucletidos.

dodo s.m. Compoente elctrico que presenta unha resistencia moi grande paso da corrente elctrica nun
sentido, pero non no outro.

diodoquina s.f. Antiamebiano enrxico.

dionisaco-a adx. 1. Que presenta vexetacins crneas s
lados da fronte, semellantes s cornos de Baco. 2. Que
para el prima a vida sensual e material.

dionismo s.m. Amor normal entre sexos distintos, oposto

a uranismo.

dina s.f. Unidade de forza do sistema ceguesimal, forza

diopsmetro s.m. Instrumento empregado para medi-la

que aplicada sen interrupcin sobre o gramo masa,

proporcinalle unha aceleracin de 1 cm por segundo
cadrado.

dioptometra s.f. Medicin da acomodacin e a refrac-

extensin do campo visual.

cin do ollo.

225

dioptmetro s.m. Instrumento empregado no exame e

medicin da refraccin ocular.

dioptra s.f. Unidade de potencia refrinxente dada por

diplopsia

diplobacilo s.m. Bacilo emparellado. // D. de MoraxAxenfeld. Axente responsable dun tipo de conxuntivite.

diplobacteria s.f. Forma bacteriana constituda por das

clulas unidas.

unha lente que ten a distancia focal dun metro, de xeito

que unha lente de das dioptras ten a distancia focal de
medio metro.

diploblstico-a adx. Formado en das capas xermina-

diptrica s.f. Parte da ptica que trata da refraccin da

diplocardia s.f. Estado no que o corazn dereito est

luz.

dioptromera s.f. Dioptometra.

dioptroscopia s.f. Exame da refraccin ocular por medio
do oftalmoscopio.

diortose s.f. Diaplase, correccin cirrxica ou endereitamento manual dunha deformidade.

tivas.
separado, en certo modo, do esquerdo, por unha fenda.

diplocefalia s.f. Malformacin caracterizada por cabeza

dobre.

diplocfalo s.m. Feto malformado de cabeza dobre, bicfalo, dicfalo.

diplococcus s.m. Bacteria cocoide con tendencia a dispo-

diosa s.f. Azucre de frmula C2H4O2, biosa, glicolalde-

erse en parellas, como por exemplo Neisseria, Moraxella, Streptococo pneumoniae.

ditico-a adx. Relativo s odos, biaural.

diovulatorio-a adx. Que libera dous vulos en lugar dun.
dioxano s.m. Composto orgnico empregado en histo-

diplococemia s.f. Presencia de diplococos no sangue.

diplococo s.m. Microorganismo constitudo por dous

hido.

loxa como axente secante.

dioxiacetona s.f. Composto formado pola oxidacin de

glicerina con cido ntrico. Tamn se di oxantina, quetotriosa.

dioxibenzona s.f. Composto orgnico de uso tpico

como filtro solar.

dioxipurina s.f. Xantina.

dip s.m. Descenso protodiastlico rpido e profundo
presente na curva do cateterismo ventricular dereito,
seguido dun aumento brusco da presin diastlica. Ese
rexistro adopta despois a forma plana (meseta) e obsrvase nas pericardites constrictivas ou afeccins endomiocrdicas.

dipeptidase s.f. Enzima que desdobra os dipptidos.

dipptido s.m. Protena que resulta da unin de dous
aminocidos por medio dunha unin CO-NH.

dipigo s.m. Feto malformado con pelve dobre.

dipiridamol s.m. Derivado piperidnico con propiedades
semellantes papaverina empregado no tratamento da
anxina de peito e como antiagregante plaquetario.

diplexa s.f. Parlise que afecta partes iguais a cada lado

do corpo, parlise bilateral. // D. atnica. Diplexa na que
domina a atona sobre a espasticidade. / D. cerebral
infantil. Enfermidade de Little. / D. espstica. Enfermidade de Little. / D. facial. Parlise facial bilateral.

diplo- Prefixo do grego coa significacin de dobre.

diploacuse s.f. Audicin simultnea por un ou mbolos
dous odos de dous sons diferentes, orixinados dun estmulo nico. // D. disharmnica. Percepcin dun mesmo
son con ton diferente nun e noutro odo. / D. ecoica ou en
eco. Percepcin dun son por un odo e logo polo outro,
pero con menor intensidade, paracusia dobre.

cocos asociados.

diplococoide adx. Semellante a un diplococo.

diplocoria s.f. Pupila dobre. Tamn se di dicoria,
discoria.

diplo s.m. Capa central de tecido seo esponxoso, entre

as das capas de tecido compacto dos sos planos do
cranio.

diplofona s.f. 1. Difona. 2. Na auscultacin da voz,

fenmeno polo que se perciben sons dobres, o que indica
a existencia de cavernas pulmonares.

diplogastria s.f. Malformacin fetal que consiste na

duplicidade do tronco e do abdome.

diploide adx. 1. Dos cromosomas emparellados normais

despois do desdobramento dos cromosomas primitivos
das clulas xerminativas na fecundacin. 2. Da clula que
contn o dobre do nmero gamtico normal de cromosomas, dicir un derivado do pai e outro da nai.

diploida s.f. Constitucin cromosmica dobre, dicir,

por parellas, nas clulas somticas.

diplomielia s.f. Fisura lonxitudinal que d aparencia

dobre medula espial, diastematomielia.

diplonema s.m. Cromosoma dobre no estado de diploteno.

diploneuria s.f. Innervacin producida por dous nervios

de orixe diferente.

diplopago s.m. Xemelgos unidos que teen un ou mis

rganos en comn.

diplopimetro s.m. Instrumento para medi-lo grao de

diplopsia.

diplopsia s.f. Percepcin dun s obxecto coma se fosen

dous, debida incoordinacin dos msculos oculomotores. // D. cruzada ou heternima. Diplopsia na que a
imaxe desprazada se ve no lado oposto do ollo estr-

diploscopia
bico. / D. directa ou homnima. Forma inversa anterior. / D. paradoxal. A cruzada. / D. simple. A homnima. / D. vertical. Diplopsia na que unha imaxe vista
encima doutra.

diploscopia s.f. Visin binocular.

diploscopio s.m. Aparello no que cada ollo observa un
campo distinto e permite obter informacins precisas da
sa integracin.

diplosoma s.m. Centrosoma ou centrolo dobre.

diplosoma s.f. Xemelgos completos funcionalmente
independentes que estn unidos por algunha parte dos
seus corpos.

diploteno s.m. Cuarto estadio da profase da meiose, na

que se produce a separacin das parellas de cromosomas
homlogos excepto na rexin dos quiasmas.

diploteratoloxa s.f. Suma de coecementos relativos s

monstruosidades dobres.

diploxnese s.f. Monstro fetal dobre.

diplxeno s.m. Deuterio.
diprsopo s.m. Xemelgo unido outro polo corpo, que
presentan das caras. // D. tetroto. Diprsopo con catro
orellas. / D. trioftlamo. Diprsopo con tres ollos.

dipso- Prefixo que significa sede.

dipsomana s.f. Compulsin recorrente polas bebidas
alcohlicas con intervalos libres da obsesin. Tamn se di
alcoholofilia paroximal.

dipsopata s.f. Dipsomana.

directoscopio s.m. Instrumento para o exame directo da
larinxe.

dirigacin s.f. Facultade de fixa-la atencin nalgunha

parte do corpo e controlar de forma voluntaria funcins
ordinariamente involuntarias.

dirigomotor adx. Que dirixe o movemento e a actividade

muscular.

dirrinia s.f. Nariz dobre.

dis- 1. Prefixo que denota inversin, separacin ou duplicacin. 2. Prefixo coa significacin de dificultade, imperfeccin, mal estado, anormalidade ou dor.

disacaridase s.f. Enzima que hidroliza disacridos.

disacrido s.m. Producto da unin de dous monosacridos con perda de auga.

disacusia s.f. 1. Deterioro da audicin. 2. Dor no odo

exposto son, disestesia auditiva. Tamn se di disacusma.

disacusma s.f. Disacusia.

disadrenalismo s.m. Funcin alterada ou defectuosa das
cpsulas suprarrenais. Tamn se di disadrenia.

disadrenia s.f. Disadrenalismo.

disafia s.f. Trastorno do sentido do tacto.

226

disalelognatia s.f. Falta de concordancia entre os maxilares superior e inferior.

disanagnosia s.f. Forma de dislexia na que se len outras

palabras distintas das escritas.

disantigrafa s.f. Variedade de disgrafa na que imposible o copiado de escritos, debido a unha lesin nas vas
de asociacin.

disaponotocia s.f. Distocia sen dor.

disarteriotona s.f. Anormalidade da presin arterial.
disartria s.f. 1. Trastorno na articulacin da linguaxe. 2.
Deformidade ou malformacin dunha articulacin.
Tamn se di disartrose.

disartrose s.f. Disartria.

disautonoma s.f. Calquera alteracin do sistema
nervioso autnomo ou vexetativo.

disbacteriose s.f. Alteracin da flora bacteriana intestinal, xeralmente con diminucin ou desaparicin das
bacterias intestinais.

disbarismo s.m. Sndrome clnica causada por unha diferencia entre a presin atmosfrica e a presin total de
gases nos tecidos, lquidos e cavidades do corpo. Incle
estados como barotite media, barosinusite ou expansin
de gases nas vsceras ocas.

disbasia s.f. Dificultade para camiar.

disbetalipoproteinemia s.f. Acumulacin de lipoprotenas beta anormais no sangue. // D. familiar. Hiperlipoproteinemia familiar de tipo III.

disbolismo s.m. Trastorno do metabolismo.

disbulia s.f. Debilitamento ou perversin da vontade.
disblico-a adx. Pertencente ou relativo disbulia.
disc- Prefixo que denota relacin cun disco ou indica
forma de disco.

discal adx. Relativo ou pertencente a un disco.

discariose s.f. Cambios anormais nos ncleos celulares,
como os atopados nas clulas epiteliais do colo uterino
durante a xestacin.

discaritico-a adx. Pertencente ou relativo discariose,

caracterizado por ela ou que a fomenta.

discefalia s.f. Malformacin do cranio e os sos da cara.

disciforme adx. En forma de disco.
discinesia s.f. 1. Trastorno da capacidade para efectuar
movementos voluntarios, que d orixe a movementos
fragmentarios ou incompletos. 2. Calquera movemento
anormal involuntario propio das enfermidades nerviosas
(tremor, mioclonos, tics, etc.).

discinesiografa s.f. Trastorno da escritura por afectacin muscular.

discintico-a adx. Pertencente ou relativo discinesia.

227

discisin s.f. Incisin, corte ou separacin. // D. da catarata. Accin de abri-la cpsula e rompe-la substancia do
cristalino nas cataratas brandas. / D. da pleura. Seccin
da pleura cortical no tratamento do empiema organizado.
/ D. do colo uterino. Operacin que consiste na escisin
de seccins cuneiformes en cada lado do colo uterino,
para o tratamento da estenose do mesmo.

discite s.f. Inflamacin dun disco, particularmente dunha

cartilaxe interarticular ou intervertebral.

disclinacin s.f. Rotacin cara a fra dos polos superiores dos meridianos verticais dos dous ollos, oposto a
conclinacin.

diseminacin

discreto-a adx. Formado de partes separables ou caracterizado por lesins que non se fusionan.

discromatopsia s.f. Dicromatismo, identificacin imperfecta das cores, cegueira incompleta para as cores. Tamn
se di alocromasia. // D. cromtica. Distincin de das
ou mis cores, pero non dos seus matices. / D. dicromtica. Distincin de das cores soamente, branco e negro.

discroma s.f. Calquera alteracin pigmentaria da pel ou

do pelo.

discromodermia s.f. Discroma.

discronismo s.m. Alteracin da percepcin do tempo.
Tamn se di discronacin.

disco- Prefixo coa mesma significacin que disc-.

disco s.m. rgano ou parte arredondados e planos. // D.

discronometra s.f. Retardo no comezo e no final dos

interarticular. Fibrocartilaxe ou menisco entre as superficies seas articulares. / D. intervertebral. Fibrocartilaxe entre os corpos das vrtebras. / D. xerminativo.
Zona plana no ovo fecundado na que aparecen os
primeiros indicios do embrin.

disdacria s.f. Alteracin da segregacin lacrimal.

disdemorrise s.f. Alteracin da circulacin capilar do

discoblstula s.f. Blstula especializada que se forma

segmentarse un vulo fecundado, que consta dunha carapucha celular (o disco xerminativo ou blastoderma) separada polo blastocele do chan da xema non segmentada.

discogstrula s.f. Gstrula segmentada en forma de disco

sobre o vitelo nutritivo.

discoide adx. 1. En forma de disco. // s.m. 2. En odontoloxa, escavador de folla semellante a un disco.

movementos.

sangue.

disdiaclasto s.m. Disco elemental birrefrinxente na fibra

muscular primitiva.

disdiadococinesia s.f. Trastorno da funcin de diadococinesia.

disdipsia s.f. 1. Dificultade na degluticin dos lquidos. 2.

Calquera anomala da sensacin de sede.

disebcea s.f. Trastorno dos folculos sebceos que se

atopa na deficiencia de riboflavina, caracterizado por
seborrea na porcin media da cara, con eritema nos repregamentos nasais, cantos e outros repregamentos da pel.

discolia s.f. Calquera alteracin da bile.

discondroplasia s.f. Condrodisplasia, enfermidade de

disecante adx. Que diseca, como certos aneurismas e

Ollier, proliferacin de cartilaxe nas metfises dos sos,

que cursa con alteracin do crecemento e fracturas.

disecar v. Cortar, separar e expoer estructuras corporais

discondrosteose s.f. Forma de condrodisplasia.

discontinuo-a adx. Sen continuidade, interrompido,

diseccin s.f. 1. Accin de disecar. 2. Parte dun rgano ou

discreto, intermitente.

discopata s.f. Enfermidade dunha cartilaxe ou disco

intervertebral. // D. traumtica. Rotura dun disco intervertebral por traumatismo fsico.

discoplacenta s.f. Placenta discoide.

discordancia s.f. 1 En xentica, aparicin dunha
tendencia dada nun s membro dunha parella de
xemelgos, por exemplo unha enfermidade. Oposto a
concordancia. 2. En psiquiatra, disociacin.

discordante adx. Que amosa discordancia.

discoria s.f. Anormalidade na forma da pupila ou nas
reaccins de mbalas das pupilas.

discoxnico-a adx. Causado por alteracin dun disco

intervertebral.

discrania s.f. Alteracin na forma do cranio.

discrasia s.f. Alteracin na composicin do sangue.

inflamacins.
dun cadver, en especial para o seu estudio anatmico.
todo o organismo preparado por diseccin. // D.
cortante. A que se realiza secciona-los tecidos cun
bordo afiado. / D. roma. A que se realiza para separa-los
tecidos seguindo planos naturais de despegamento sen
cortar.

disectase s.f. Dificultade na abertura ou dilatacin dun

orificio.

disector -a adx 1. Que diseca, aplicado especialmente a

persoas. // s.m. 2. Preparador anatmico, prosector.

disembrioma s.m. Tumor orixinado en restos embrionarios. Tamn se di teratoma.

disembrioplasia s.f. Malformacin de orixe embrionaria.

disemese s.f. Vmito difcil.

disemia s.f. 1. Trastorno da utilizacin dos smbolos da
linguaxe. 2. Alteracin do sangue.

diseminacin s.f. Extensin ou dispersin por todo o

organismo.

disencefalia

228

disencefalia s.f. Mala conformacin do encfalo. // D.

disfuncin s.f. Calquera alteracin dunha funcin org-

esplacnoqustica. Asociacin de encefalocele con quiste

nos riles, fgado e pncreas. Tamn se di sndrome de
Meckel.

nica. // D. sexual. Impotencia, exaculacin prematura ou

anorgasmia debido a alteracins psicolxicas mis cs
fsicas.

disencrisia s.f. Alteracin das funcins segregadoras,

disgalactia s.f. Trastorno da segregacin do leite.

disgammaglobulinemia s.f. Anormalidade nas gamma-

discrinia.

disendocrinia s.f. Alteracin das funcins de segregacin interna.

disendografa s.f. Trastorno da linguaxe grfica interna,

correspondente a unha agrafia central.

disentera s.f. Trastorno caracterizado por inflamacin do

intestino, especialmente o colon, acompaado de dor no
abdome, tenesmo e deposicins frecuentes, mucosas e
purulentas. O axente causal pode ser un irritante qumico,
bacterias, protozoarios ou vermes parasitos. // D.
amebiana. A causada por Entamoeba histolytica con
ulceracin da mucosa intestinal. / D. bacilar. Enfermidade infecciosa causada por Sighella. / D. viral. A
causada por virus, ocorre en epidemias e caracterzase
por diarrea acuosa aguda.

disenteriforme adx. Semellante disentera.

diseretismo s.m. Resposta lenta s estmulos.
diserigmia s.f. Eructacin difcil ou imposible.
diserxia s.f. Incoordinacin muscular na execucin de
movementos voluntarios.

disestesia s.f. 1. Trastorno da sensibilidade en xeral, sen

chegar anestesia. 2. Trastorno dun sentido, vista, odo,
olfacto ou gusto, pero especialmente do tacto. 3. Produccin de sensacins desagradables por estmulos comns.

disfagocitose s.f. Incapacidade das clulas para inxerir

ou dixerir bacterias ou alteracin nas diferentes etapas da
fagocitose.

disfasia s.f. 1. Trastorno na adquisicin da linguaxe

correcta, que se caracteriza pola falta de coordinacin e
incapacidade para ordena-las palabras debidamente, e
debida a unha lesin central. 2. Forma leve de afasia.

disfaxia s.f. Dificultade para tragar. // D. lusoria. Disfaxia

debida compresin do esfago pola arteria subclavia
dereita na sa situacin anmala.

disfemia s.f. Tartamudez ou outro trastorno da linguaxe

falada, debido a unha psiconeurose.

disfona s.f. Trastorno da voz, dificultade para falar.

Algunhas veces sinnimo de rouqun.

disfnico-a adx. Pertencente ou relativo disfona ou

caracterizado por ela.

disforia s.f. Intranquilidade, ansiedade, malestar angustioso.

disfrasia s.f. Alteracin da pronunciacin da linguaxe

cando os rganos fonadores son normais, debida a unha
lesin cerebral.

globulinas hemticas, especialmente a alteracin da sa

porcentaxe de distribucin.

disglandular adx. Relativo ou debido a unha funcin

glandular alterada, especialmente das glndulas endcrinas.

disglicemia s.f. Calquera trastorno da concentracin de

azucre no sangue.

disgnatia s.f. Calquera anomala bucal que afecta s

dentes e maxilar superior, inferior ou mbolos dous,
oposto a eugnatia.

disgntico-a adx. Pertencente ou relativo s anomalas

do maxilar superior e do inferior, ou caracterizado por
elas.

disgnosia s.f. Calquera trastorno cognoscitivo.

disgnico-a adx. Do cultivo bacteriano de crecemento
lento, escaso, mal sementado.

disgrafa s.f. 1. Dificultade para escribir. 2. Cambra dos

escribentes.

disgramatismo s.m. Agramatismo, enlentecemento

verbal na afasia motora en perodo de recuperacin.

disgregacin s.f. 1. Dispersin, disociacin. 2. Para

algns sinnimo de desdobramento. En xeral, estado de
desorganizacin das ideas e da conducta, observable nas
demencias e os delirios. 3. Incapacidade da mente histrica para relacionar sensacins novas entre si.

disgripnia s.f. Trastorno do sono.

dishematopoese s.f. Alteracin na formacin do sangue.
dishemia s.f. Alteracin do sangue.
dishemopoese s.f. Dishematopoese.
dishesin s.f. 1. Trastorno da adherencia celular. 2. Perda
da cohesin intercelular, unha caracterstica de malignidade, estimada valerse da citoloxa por biopsia por
aspiracin.

dishidrose s.f. 1. Trastorno da sudacin. 2. Afeccin

cutnea das mans e ps caracterizada por prurito e lesins
vesiculosas. Tamn se di ponflix, quiroponflix e
podoponflix. // D. tricoftica. P de atleta.

dishipofisia s.f. Dishipofisismo.

dishipofisismo s.m. Alteracin funcional da hipfise.
Tamn se di dispituitarismo. Tamn se di dishipofisia.

dishormonismo s.m. Trastorno na segregacin de

hormonas. Tamn se di disendocrinia.

disialia s.f. Trastorno da segregacin salival.

229

disodontase

dunha situacin, especialmente o estado de sade, para

conseguir algn beneficio.

tin uteroovrica. / D. espasmdica. Acompaada de

contraccin uterina. / D. funcional. Dismenorrea sen
explicacin anatmica ou patolxica. / D. inflamatoria.
A debida inflamacin do tero ou dos anexos. / D.
obstructiva. A debida a obstruccin sada do fluxo
menstrual, por estenose, cogulos ou flexin uterina.
Tamn se di dismenorrea mecnica. / D. ovrica, tubrica, uterina, vaxinal. Dismenorrea debida a enfermidade nesta localizacin.

disinerxa s.f. Trastorno da coordinacin muscular,

dismetra s.f. Apreciacin incorrecta da distancia nos

disimbolia s.f. 1. Asimbolia de grao moderado. 2. Trastorno na concepcin das ideas e na sa expresin
mediante a linguaxe.

disimetra s.f. Asimetra.

disimilacin s.f. Desasimilacin.
disimulacin s.f. Accin pola que se oculta a verdade

diserxia.

disinmunidade s.f. Inmunidade alterada ou mal dirixida.

disinsulinismo s.m. Alteracin da actividade dos illotes
de Langerhans con trastorno da segregacin de insulina.
Tamn se di disinsulinose.

disinsulinose s.f. Disinsulinismo.

disistolia s.f. Alteracin da sstole.
dislaceracin s.f. Dilaceracin.
dislalia s.f. Defecto da articulacin dos fonemas.
dislexia s.f. 1. Dificultade ou incapacidade para aprender

movementos ou accins musculares ou da extensin dos

mesmos, trastorno da capacidade para controla-lo arco do
movemento na accin muscular. Na hipermetra, os
movementos musculares van mis al da meta proposta,
e na hipometra os movementos musculares voluntarios
non chegan a ela.

dismetropsia s.f. Trastorno da apreciacin visual do

tamao dos obxectos.

disminia s.f. Trastorno da linguaxe mmica.

dismiotona s.f. Distona muscular, tonicidade anormal
dun msculo.

a ler, sen que existan lesins neurolxicas de tipo sensorial ou neuropsicolxico aparentes. 2. Forma incompleta
de alexia.

dismnesia s.f. Alteracin da memoria ou mala memoria.

dismorfia s.f. 1. Dismorfismo. 2. Deformidade.
dismorfismo s.m. 1. Forma defectuosa dun aparato ou

dislipemia s.f. Enfermidade do metabolismo dos lpidos

rgano. 2. Aparicin en formas distintas segundo as

condicins ambientais. 3. Alomorfismo.

caracterizada por unha alteracin dos niveis normais de

lpidos circulantes na que se distinguen 5 tipos segundo a
fraccin lipdica alterada e a existencia ou falta dun
patrn hereditario.

dislipoproteinemia s.f. Presencia de lipoprotenas anormais no sangue.

dislocacin s.f. Cambio de lugar, desprazamento. Tamn

se di luxacin. // D. vertical do estmago. Gastroptose
na que o eixe do estmago vertical.

dislocacin s.m. Desarticulacin, luxacin dun membro.

dislocar v. Desarticularse, desconxuntarse unha articulacin do corpo.

disloquia s.f. Supresin ou alteracin do fluxo loquial.

disloxia s.f. 1. Trastorno da facultade de razoar. 2 Trastorno da linguaxe debido a alteracins mentais. Tamn se
di logoneurose.

dismadurez s.f. Madurez incompleta ou imperfecta da

placenta nos embarazos prolongados.

dismasese s.f. Mastigacin dolorosa ou difcil.

dismelia s.f. Malformacin dunha ou mis extremidades
a consecuencia dun trastorno do desenvolvemento
embrionario, que incle defectos por desenvolvemento
excesivo ademais de deformidades por reduccin. Tamn
se di amelia e focomelia.

dismenorrea s.f. Irregularidade da funcin menstrual

acompaada de dor, menstruacin dificil. // D. conxestiva. As molestias da menstruacin atribense a conxes-

dismorfofobia s.f. Temor morboso s deformidades.

dismorfose s.f. Deformidade.
disociacin s.f. 1. Accin e efecto de separar. 2. Descomposicin por calquera reaccin ltica, dun agregado
molecular noutros mis sinxelos. 3. Desestructuracin
dos procesos insconscientes de asociacin que rexen o
curso do pensamento. // D. albuminocitolxica. Hiperalbuminose do lquido cefalorraqudeo sen o aumento
correspondente dos elementos celulares. / D. auriculoventricular. Bloqueo cardaco, enfermidade de Stockes-Adams. / D. da sensibilidade. Perda da sensibilidade
dor e temperatura, con conservacin da sensibilidade
tctil e muscular, frecuente na siringomielia. / D. dos
reflexos. Desaparicin dos reflexos cutneos e conservacin dos tendinosos ou, mis raramente, o contrario.

disocial adx. Que padece un trastorno da personalidade

que non antisocial, pero caracterzase por non facer
caso das regras sociais, por predacin ou por maior ou
menor criminalidade.

disoclur v. Rebaixar un dente de xeito que non toque o

seu antagonista efectuar calquera dos movementos da
mastigacin.

disodia s.f. 1. Cheiro do alento. 2. Rinite atrfica.

disdico-a adx. 1. Que ten dous tomos de sodio en cada
molcula. 2. Relativo disodia.

disodontase s.f. Dificultade ou retardo na sada dos

dentes. Tamn se di disodontose.

disodontose

disodontose s.f. Disodontase.

disolucin s.f. 1. Fenmeno polo que engadir un
lquido, un slido ou un gas a un lquido, se obtn un
novo lquido homoxeneo. 2. Mestura que resulta de
disolver calquera substancia nun lquido. 3. Descomposicin, morte.

230

dispersar v. Disemina-las partes compoentes, por

exemplo, dun tumor, ou as partculas finas dun sistema
coloide.

dispersidade s.f. Grao de dispersin dun coloide, grao a

que se reduciron as dimensins das partculas dispersas
na formacin dun coloide.

disolvente adx. 1. Que disolve, que capaz de destru-la

dispersioloxa s.f. Parte da qumica que trata dos

agregacin das molculas dun corpo soluble. // s.m. 2.

Axente ou medicamento capaz de disolver concrecins
dentro do corpo.

dispersin s.f. 1. Diseminacin, separacin. 2. Desvia-

disolver v. Facer pasar estado de solucin.

disomnia s.f. Alteracin do sono.
disoniria s.f. Pesadelos e terrores nocturnos.
disontoloxa s.f. Estudio dos trastornos do desenvolvemento.

disontoxnese s.f. Desenvolvemento defectuoso dun

organismo. Tamn se di disontoxenia.

disontoxenia s.f. Disontoxnese.

disopsia s.f. Calquera defecto ou alteracin na visin.
disorexia s.f. Alteracin do apetito.
disorganoplastia s.f. Displasia dun rgano.
disosmia s.f. Alteracin do sentido do olfacto.
disostose s.f. Disostoxnese. // D. cleidocranial. Alteracin conxnita pouco frecuente na que hai osificacin
defectuosa das cartilaxes craniais con persistencia das
fontanelas.

disostoxnese s.f. Formacin defectuosa de so, disostose.

disovaria s.f. Disfuncin ovrica. Tamn se di disovarismo.

disovarismo s.m. Disovaria.

dispar adx. Desigual, non semellante.
dispareunia s.f. Coito doloroso.
dispensacin s.f. Conxunto de operacins necesarias na
preparacin das receitas maxistrais.

dispensar v. 1. Entregar medicinas. 2. Preparar unha

prescricin mdica.

dispensario s.m. 1. Establecemento onde se dispensa

asistencia medicofarmacutica a pacientes ambulatorios.
2. Laboratorio onde se preparan os medicamentos
compostos.

dispepsia s.f. Trastorno da dixestin, aplicado s molestias epigstricas que seguen as comidas. // D. cida.
Variedade con acidez excesiva no estmago.

dispptico-a adx. Pertencente ou relativo dispepsia.

dispermia s.f. 1. Trastorno na produccin de espermatozoides. 2. Entrada de dous espermatozoides no vulo.

coloides.
cin dos raios luminosos refractados, que dan por resultado a aberracin de refranxibilidade. 3. Solucin
coloide. 4. Cambio de direccin das partculas subatmicas cando colisionan.

dispersoide s.m. Coloide.

dispirema s.m. Perodo de divisin celular que segue o
dister, chamado as porque o protoplasma se divide en
das partes, e en cada unha a cromatina adoita a forma
dun rolo ou espiral.

dispixia s.f. Desenvolvemento anmalo do sacro e do

cccix.

displasia s.f. 1. Anomala do desenvolvemento. 2. En

patoloxa, alteracin da forma, das dimensins e da organizacin das clulas adultas. // D. alveolar conxnita.
Sndrome de insuficiencia respiratoria do neonato. / D.
broncopulmonar. Enfermidade pulmonar crnica dos
nenos de peito, relacionada con efecto txico do osxeno
ou con barotraumatismo, caracterizada por metaplasia
bronquiolar e fibrose intersticial. / D. condroectodrmica. Acondroplasia que ocorre en relacin con desenvolvemento defectuoso da pel, do pelo e dos dentes, polidactilia e defecto dos tabiques cardacos. / D. cretinoide.
Anomala do desenvolvemento caracterstica do cretinismo, que consiste en osificacin retardada e pequenez
dos rganos internos e sexuais. / D. dental. Anomala do
desenvolvemento que produce relacins anormais dos
dentes cos seus antagonistas. / D. ectodrmica hereditaria. Enfermidade rara, caracterizada por anomalas nas
formacins ectodrmicas, pel lucente, ausencia de glndulas sudorparas, dentes e pelos defectuosos, etc.,
asociada algunhas veces con deficiencia mental. / D.
fibrosa poliosttica. Defecto conxnito do desenvolvemento esqueltico, afecta os sos longos en forma de
fibrose da medula diafisaria. / D. neuroectodrmica.
Trastorno conxnito dos tecidos cerebrais asociado con
tumores da pel, como nas enfermidades de Lindau e
Recklinghause.

displsico-a adx. 1. Pertencente ou relativo displasia. 2.

Que non se adapta a ningn dos tres tipos corporais principais: atltico, astnico ou pcnico. Tamn se di displstico.

displstico-a adx. Displsico.

dispnea s.f. Dificultade na respiracin. // D. funcional.
Insuficiencia respiratoria que non depende de enfermidade orgnica e que non garda relacin co exercicio, pero
acompaa a estados de ansiedade. / D. paroxstica

231

distomase

nocturna. Dificultade respiratoria que garda relacin coa

postura, especialmente deitarse, e que se atribe insuficiencia cardaca conxestiva con edema pulmonar.

distensibilidade s.f. Capacidade de ser distendido ou

dispneico-a adx. Pertencente ou relativo dispnea.

disponotocia s.f. Distocia con dor.
dispositivo s.m. Algo ideado para un propsito espec-

partes ligamentosas dunha articulacin. 2. Lesin resultante dos tecidos que experimentan unha tensin
violenta. 3. Cambio de forma que sufriu un corpo sobre o
que se exerceu unha forza externa.

fico. // D. intrauterino. Aparello que se introduce na

cavidade uterina co fin de evita-lo embarazo e se mantn
durante varios anos. Cocese polas siglas DIU.

disproteinemia s.f. Alteracin da proporcin normal das

protenas hemticas.

disqueratose s.f. Queratinizacin anormal, prematura ou

imperfecta dos queratinocitos.

disquesia s.f. Dor coa defecacin, que acompaa o estrinximento de orixe rectal ou proctxena.

disquilia s.f. Trastorno na quilificacin ou alteracin do

quilo.

disquiria s.f. 1. Alteracin na funcin coordinada das

mans. 2. Trastorno da sensibilidade polo que o paciente
non pode identifica-lo lado do corpo onde se lle toca.

disrafia s.f. Fusin defectuosa do tubo neural primitivo

ou outros rafes laterais, da que son consecuencia a espia
bfida, a siringomielia, o labio leporino, hernias, etc.
Tamn se di disrafismo.

disrafismo s.m. Disrafia.

disritmia s.f. Alteracin do ritmo, por exemplo anomala
do ritmo falar. A disritmia neurofrsica a anormalidade do ritmo da palabra falada por defecto na respiracin, mentres que a disritmia prosdica consiste en
colocar equivocadamente o nfase e a disritmia tnica
a inflexin defectuosa. // D. cerebral. Trastorno no ritmo
das ondas cerebrais rexistradas no encefalograma. / D.
encefalogrfica. Disritmia cerebral.

disrupcin s.f. Accin e efecto de separar pola forza.

distal adx. Remoto, perifrico, mis afastado do centro,
orixe ou cabeza, oposto a proximal.

distancia s.f. Espacio entre dous obxectos ou dous puntos

de referencia. // D. focal. Espacio entre o punto focal e o
centro ptico dunha lente ou a superficie dun espello
cncavo. / D. infinita. En oftalmoloxa, a de 6 m ou mis,
pois con esta separacin os raios comprtanse coma se
viesen do infinito.

distasia s.f. Dificultade para mante-la posicin erecta.

distaxia s.f. Dificultade para controla-los movementos
voluntarios, grao leve de ataxia.

disteatose s.f. Trastorno da segregacin sebcea, asteatose moderada.

disteleoloxa s.f. Estudio dos rganos rudimentarios ou

imperfectos.

distenia s.f. Astenia moderada.

estirarse.

distensin s.f. 1. Estiramento violento dos tecidos e

distermia s.f. Hipertermia pouco intensa e de longa duracin, na que o exame clnico non atopa ningunha causa
que a explique.

distermose s.f. Alteracin na produccin de calor.

distesia s.f. Malestar, impaciencia nos enfermos, disforia.
distimia s.f. Trastorno do nimo.
distimismo s.m. Trastorno da funcin do timo.
distiquia s.f. Fileira accesoria anormal e conxnita de
pestanas nunha plpebra normal. Tamn se di distiquase.

distiquase s.f Distiquia.

distireose s.f. Distiroidismo.
distiroidismo s.m. Desenvolvemento imperfecto, disfuncin da glndula tiroide e estado consecutivo.

distitia s.f. Aleitamento difcil ou doloroso.

distobucal adx. Pertencente ou relativo ngulo formado
polas caras distal e bucal dun dente ou polas paredes
distal e bucal dunha cavidade dentaria.

distobucooclusal adx. Pertencente ou relativo s superficies distal, bucal e oclusal dun dente.

distobucopolpar adx. Pertencente ou relativo ngulo

formado polas paredes distal, bucal e polpar da cavidade
dun dente.

distocervical adx. 1. Pertencente ou relativo superficie

distal do colo dun dente. 2. Distoxinxival.

distocia s.f. Parto difcil. // D. fetal. A debida a anormalidade do feto. / D. materna. Distocia causada por
problemas fsicos na nai. / D. placentaria. Retencin ou
expulsin difcil da placenta.

distoclusin s.f. 1. Oclusin distal. 2. Mala oclusin na

que o arco mandibular se articula nunha posicin distal
normal.

distoma s.m. Verme do xnero de trematodos: Paragonimus, Fasciola, Schistosoma, Opisthorchis, Dicrocoelium, etc. // D. do fgado. Fasciola heptica / D. do
sangue. Schistosoma Haematobium.

distomatose s.f. 1. Distomia. 2. Distomase, infeccin

por vermes parasitos, calquera trematodo ou doela.

distomia s.f. Presencia de das bocas.

distomase s.f. Estado morboso, producido por vermes do
xnero Distoma. // D. hemtica. Esquistosomase. / D.
heptica. Clonorquase, infestacin coa Clonorchis
sinensis, Fasciola heptica ou Dicrocoelium. / D. intes-

distona

232

tinal. Infestacin coa especie Fasciolopsis Buskii. / D.

pulmonar. Infestacin dos pulmns co trematodo Paragonimus westernanii. / D. sangunea. Esquistosomase.

do desenvolvemento gonadal que incle aplasia gonadal,

sndrome de Turner, hermafroditismo e pseudohermafroditismo.

distona s.f. Estado de tonicidade anormal. // D.

disxenia s.f. Disxenesia.

disxenitalismo s.m. Desenvolvemento defectuoso ou

muscular deformante. Espasmo infantil de torsin

progresiva, caracterizado por hipertona muscular en
accin e hipotona en repouso.

distopia s.f. Mala posicin dun rgano, ectopa, dislocacin.

distorsin s.f. 1. Torcedura ou escordadura. 2. Mecanismo de defensa que axuda a reprimir ou disfraza-los
pensamentos inaceptables. 3. Forma de aberracin na que
os obxectos, vistos a travs dos bordos dunha lente,
aparecen de forma ou tamao diferente.

distoversin s.f. 1. Distocolocacin, mala posicin dun

dente. 2. Distancia maior da normal dun dente lia
media.

distraccin s.f. 1. Extensin dunha extremidade para

separar superficies articulares ou os extremos dun so
fracturado. 2. Dificultade de fixa-la mente ou concentrarse.

distractibilidade s.f. Posibilidade de facer varia-lo curso

anmalo dos rganos xenitais internos ou externos ou

calquera das sas consecuencias.

disxeria s.f. Vellez penosa, enfermiza.

disxerminoma s.m. Tumor slido, ovrico ou testicular,
derivado de epitelio xerminativo no que non se atopan
ben diferenciadas as clulas de tipo masculino ou feminino.

disxeusia s.f. Perversin do sentido do gusto.

disxuncin s.f. 1. Divisin, separacin, desprendemento
de partes xeralmente contiguas. 2. Separacin de pares de
cromosomas na anafase da divisin celular // D. da coordinacin. Fixacin do ollo mentres o outro fai os seus
movementos. / D. epifisaria. Desprendemento dunha
epfise.

diszoospermia s.f. Trastorno na formacin de espermatozoides.

dos pensamentos por influencias exteriores, que dimine

ou incluso desaparece nos estados de depresin ou inhibicin.

ditio s.m. Designacin do grupo qumico -S2-.

diureido s.m. Ureido derivado dunha dobre molcula de

distribucin s.f. 1. Paso ou traxecto das ramas dunha

diurese s.f. Segregacin de urina polo ril. // D. acuosa ou

arteria ou nervio polos territorios que irrigan ou innervan.

2. rea que irrigan ou innervan. 3. Nmero relativo de
individuos en diferentes poboacins ou categoras.

distripse s.f. Alteracin da dixestin intestinal ou pancretica debida falta de tripsina.

distriquia s.f. 1. Divisin dos cabelos ou pelos no seu

extremo. 2. Nacemento de dous pelos dun s folculo.
Tamn se di distriquase, distrix.

distriquase s.f. Distriquia.

distrix s.f. Distriquia.
distrofia s.f. 1. Trastorno da nutricin. 2. Escaso desenvolvemento dunha parte ou dun rgano.

disulfiram s.m. Disulfuro de tetraetiltiouram, antioxidante que interfire na degradacin metablica normal do
alcohol impedindo a transformacin do acetaldehdo en
cido actico, quelante no envelenamento con cobre e
niquel.

urea por substitucin do H cun radical.

hdrica. Poliria debida inxesta aumentada de auga. /
D. osmtica. A provocada pola presencia de substancias
osmoticamente activas nos tbulos renais que limitan a
reabsorcin de auga (manitol, urea, sulfato de sodio).

diurtico-a adx. 1. Que aumenta a segregacin de urina.

// s.m. 2. Axente ou medicamento que ten esta accin.

diria s.f. Frecuencia urinaria durante da.

divalente adx. Bivalente.
divaricacin s.f. Separacin, diverxencia. // D. das
plpebras. Ectropio.

DIVAS Siglas de anxiografa dixital.

diverticular adx. Relativo ou semellante a un divertculo.

diverticulectoma s.f. Extirpacin ou correcin cirrxica dun divertculo, do tubo dixestivo especialmente.

diverticulipexia s.f. Fixacin do fondo dun divertculo

disulfurase s.f. Enzima que lisa a cistina.

disuria s.f. Dor ou dificultade na miccin. // D. espasm-

esofxico nunha posicin que resulte imposible recheo

cos alimentos.

dica ou espsmica. Disuria por espasmo do colo da

vexiga. / D. psquica. Miccin difcil ou imposible en
presencia doutras persoas.

diverticulite s.f. Inflamacin dun divertculo, especial-

disvitaminose s.f. Trastorno debido a unha mala regula-

diverticulizacin s.f. Formacin de divertculos, bolsas,

cin no aproveitamento vitamnico.

mente colnico, estado inflamatorio das pequenas bolsas

ou divertculos de Graser do colon.
etc., durante o desenvolvemento.

disxenesia s.f. 1. Alteracin da facultade de procrear. 2.

divertculo s.m. Bolsa ou saco que se abre nun rgano

Desenvolvemento defectuoso. // D. gonadal. Anomala

tubular ou sacular, como no intestino ou na vexiga. // D.

233
de Graser. Pequenas bolsas mltiples do colon, especialmente no sigmoide, constitudas por divertculos falsos. /
D. de Meckel. Apndice sacular accidental da porcin
inferior do leo, de 5 a 6 cm de lonxitude, de estructura
semellante do intestino delgado, derivado da falta de
obliteracin do conducto vitelino, que pode determinar
accidentes de estrangulacin interna. / D. de Rockitansky. Divertculo por traccin do esfago. / D. de
Vater. Papila duodenal. / D. de Zenker. Bolsa diverticular, por presin, no esfago, na sa unin coa larinxe. /
D. esofxico. Dilatacin do esfago limitada a un punto
da parede, terminada en fondo de saco, que comunica coa
luz do tubo dixestivo por un orificio estreito. / D. falso.
Divertculo intestinal debido protrusin da membrana
mucosa a travs dunha esgazadura da capa muscular. / D.
por pulsin. Divertculo esofxico por protrusin da
mucosa a travs da capa muscular. / D. por traccin.
Divertculo esofxico consecutivo traccin por adherencias da parede do esfago cun ganglio inflamado e
supurado e o retraemento do tecido cicatricial. / D.
verdadeiro. Divertculo formado por toda a parede do
conducto intestinal. / D. vesical. Prolapso da mucosa a
travs da parede da vexiga urinaria.

diverticulose s.f. Presencia, en calquera tramo do intestino, de divertculos adquiridos na idade adulta por
pulsin.

diverxencia s.f. 1. Separacin, a medida que se afastan,

de das ou mis lias que parten dun mesmo punto. 2. En
oftalmoloxa, non converxencia dos eixes visuais.

divisin s.f. 1. Separacin en das ou mis partes. 2.

doador -a

dixestivo-a adx. e s.m. 1. Relativo dixestin. 2. Que

facilita a dixestin. 3. Que se empregaba para favorece-la
supuracin das feridas e chagas. 4. Pcnico, na clasificacin de tipos de Sigaud.

dixestlogo -a s. Especialista nas afeccins do aparello

dixestivo.

dixestor s.m. 1. Aparello para a disolucin das substancias orgnicas e a extraccin dos seus principios inmediatos. 2. Especie de autoclave para cocer rapidamente
materias orgnicas. // D. de Papin. Vaso metlico cunha
tapa hermtica, provisto de vlvula de seguridade, que se
usa para someter substancias accin da auga a unha
temperatura superior s 100 C.

dixitacin s.f. 1. Prolongacin semellante a un dedo,

fascculo destacado de insercin no bordo de certos
msculos, como por exemplo o serrato maior. 2. Amputacin na que se deixa o toco fendido para formar un
extremo con das gallas. // D. do hipocampo. Cada unha
das catro ou cinco prolongacins irregulares localizadas
no extremo inferior do p do hipocampo.

dixitado-a adx. e s.m. Que ten varias prolongacins

semellantes a dedos, dixitiforme.

dixital s.f. 1. Planta da familia das escrofulariceas da que

se empregan as sas follas secas en teraputica, xa que
produce aumento da forza de contraccin cardaca e
diminucin da frecuencia. Ten accin acumulativa e
produce intoxicacin. // adx. 2. Pertencente ou relativo a
un dedo ou efectuado con el. 3. Semellante pegada dun
dedo. 4. Relativo a mtodos numricos ou a variables
distintas.

Ramificacin dun vaso ou nervio en das ou mis ramas.

// D. celular directa. Amitose. / D. celular indirecta.
Mitose.

dixitalina s.f. Alcaloide da dixital, de propiedades exac-

divulsin s.f. 1. Separacin dunha parte. 2. Dilatacin

dixitalismo s.m. Intoxicacin pola dixital ou polos seus

violenta das paredes dunha cavidade.

divulsor s.m. Instrumento para practica-la dilatacin

forzada, normalmente da uretra, ou dalgunha outra cavidade ou conducto.

dixnese s.f. Alternancia de xeracins, xeracin alternante.

dixentico-a adx. Que pose das etapas de multiplicacin, unha sexual na forma madura, a segunda asexual en
etapa larvaria, como en moitos parasitos.

dixestibilidade s.f. Calidade dunha substancia de ser

dixerible ou dixestible.

dixestin s.f. 1. Accin e efecto de converte-los alimentos

en substancias qumicas que poden ser absorbidas e
asimiladas. 2. Maceracin dunha substancia temperatura do corpo, operacin farmacutica. // D. artificial. A
que se efecta fra do corpo. / D. biliar. Accin que
exerce a bile sobre os alimentos. / D. gstrica. Accin
que o estmago e o zume gstrico exercen sobre os
alimentos. / D. salival. Conversin do amidn en maltosa
pola accin da saliva. / D. secundaria. Preparacin final
dos alimentos para a asimilacin.

tamente iguais s da planta da que procede.

glicsidos.

dixitalizacin s.f. Administracin de dixital de xeito

programado para producir e manter concentracins teraputicas ptimas dos glicsidos cardiotnicos.

dixitiforme adx. Que garda semellanza cun dedo.

dixitoplantar adx. Relativo s dedas e planta do p.
dixitoxina s.f. Glicsido da dixital, o compoente mis
activo.

DL50 Dose letal 50%.

DNA Sigla do cido desoxinucletido.
Dnase Desoxirribonuclease.
d s.m. 1. Dor, afliccin ou sentimento. 2. En psicanlise
situacin de elaboracin psquica pola que o suxeito
supera os efectos resultantes da perda dun obxecto que
estaba ligado por cargas libidinais, como por exemplo a
perda dun ser querido.

doador -a adx. e s. Que fai doazn, que subministra

sangue ou un rgano ou parte do mesmo para transplante.
// D. universal. Doador que ten unhas clulas sanguneas

dobre

234

que non son aglutinadas polo soro sanguneo de ningn

dos demais grupos.

dolicoentera s.f. Lonxitude anormalmente maior do

dobre adx. e s. Constitudo por dous fenmenos, obxectos

dolicoeuromesocefalia s.f. Dolicocefalia con anchura

ou cousas en xeral. // D. ton de Traube. Na insuficiencia

da vlvula artica, comprimir co estetoscopio a arteria
femoral na ingua percbese, despois do ton arterial
normal, un segundo ton cos mesmos caracteres. /
Manobra d. Tcnica obsttrica na versin podlica, que
consiste en tirar dos ps mentres se rexeita a parte que se
presenta.

DOCA Acetato de desoxicorticosterona.

docimasia s.f. Ensaio ou exame, proba oficial. // D. auricular. Signo de Wreden de respiracin do neonato, deducido do exame do odo do mesmo, o que, en caso afirmativo, contn aire. / D. heptica. Investigacin do
glicxeno e da glicosa no fgado dun cadver, xa que a
presencia ou ausencia destas substancias indica que o
suxeito faleceu en plena sade ou despois de longa
agona, respectivamente. / D. pneumoheptica. Relacin entre o peso dos pulmns dun neonato morto e o do
fgado, que 1:1 antes da respiracin e 1:3 despois. / D.
pulmonar. Determinacin da existencia de aire nos
pulmns dun neonato morto, para decidir se ten respirado
e, polo tanto, vivido fra do seo materno. Esta determinacin pode ser hidrosttica e ptica.

docimasioloxa s.f. Ciencia da investigacin ou exame,

conxunto de regras que deben observarse nun exame
mdico, cirrxico ou de laboratorio.

dodecadactilite s.f. Inflamacin do duodeno.

dodecadactilon s.m. Duodeno.
doela s.f. Distoma.
doenza s.f. Achaque, enfermidade mental ou corporal, de
carcter crnico e invalidante.

dogmatista adx. e s. Que partidario do dogmatismo,

mdico que se rexe por principios xerais ou dogmas.

dol s.m. Unidade de sensibilidade dor que equivale aproximadamente decima parte do limiar.

dolantina s.f. Clorhidrato de meperidina, que ten accin

analxsica.

dolico- Forma prefixa do grego que significa longo.

dolicocefalia s.f. Deformacin do cranio debida a unha
fusin primaria da sutura saxital, cun aumento do
dimetro anteroposterior, e ndice ceflico entre 65 e 75.

dolicoceflico-a adx. Que presenta dolicocefalia. Tamn

se di dolicocfalo.

dolicocfalo-a adx. Dolicoceflico.

dolicocnemia s.f. Perna longa en relacin coa coxa.
dolicocolon s.m. Colon anormalmente longo, megacolon.
dolicodero-a adx. Que ten o pescozo anormalmente
longo.

dolicoduodeno s.m. Duodeno anormalmente longo.

intestino nos nenos raquticos con dispepsia atnica.

marcada na rexin temporal.

dolicoeuropisocefalia s.f. Dolicocefalia con anchura

marcada na rexin occipital.

dolicoeuroprocefalia s.f. Dolicocefalia con anchura

marcada na rexin frontal.

dolicogastria s.f. Estmago longo.

dolicomegalia s.f. Lonxitude e dilatacin anormal dunha
estructura anatmica.

dolicoprosopia s.f. Cara anormalmente longa.

dolicorrinia s.f. Nariz anormalmente longo.
dolicosigmoide s.m. Lonxitude anormal da asa sigmoide
do colon.

dolicostenomelia s.f. Deformidade conxnita dos

membros, caracterizada pola excesiva lonxitude e adelgazamento dos mesmos. Tamn se di aracnodactilia,
sndrome de Marfan.

dolicourter s.m. Urter anormalmente longo, no que a

sa luz ten un dimetro maior c normal.

dolorido-a adx. Que padece ou sente dor, especialmente

as rexins ou partes dolorosas.

dolorfico-a adx. Que produce dor.

dominancia s.f. Calidade ou condicin de dominante,
nun descendente hbrido, dun ou dos dous caracteres
antagnicos dos proxenitores. // D. cerebral. Predominio
da funcin dun hemisferio cerebral sobre o outro. / D.
ocular. Predominio dun ollo sobre o outro.

dominante adx. 1.Que rexe ou controla. 2. En xentica,

do xene que enmascara a accin do seu alelomorfo (o
recesivo) cando mbolos dous estn presentes na forma
heterocigtica. Flase de efecto dominante cando a informacin xentica dun s alelo suficiente para producir
unha manifestacin xenotpica. 3. Do carcter herdado
dun proxenitor, que se desenvolve con exclusin do
carcter contrario doutro proxenitor.

dopa Sigla da hidroxifenilalanina. // D. oxidase. Enzima

cutneo que oxida a hidroxifenilalanina, producindo
melanina, dopase.

dopamina s.f. Catecolamina fisiolxica intermediaria do

metabolismo da tiroxina precursora na sntese de
noradrenalina e adrenalina, presente no sistema nervioso
central como transmisora nos ncleos do sistema extrapiramidal, no hipotlamo e no sistema lmbico.

dor s.f. 1. Sensacin penosa ou desagradable experimentada por un rgano ou parte e transmitida cerebro polos
nervios sensitivos. // s.f.pl. 2. En obstetricia, contraccins
uterinas no parto. // D. central. Dor debida a unha lesin
no sistema nervioso central. / D. citica. Citica. / D.
clica. Clico. / D. concuasante. Dores expulsivas intenssimas cando a cabeza fetal chega vulva. / D. de

235
Brodie. Dor producida belisca-la pel preto das articulacins afectas de neuralxia. / D. de costado. Dor na pneumona e a pleuresa. / D. de fame. Dor do estmago
baleiro, caracterstica da lcera gstrica ou duodenal. / D.
dilatante. Dor no primeiro perodo do parto pola dilatacin do colo uterino. / D. do crecemento. Dor de carcter
reumtico nos rapaces. / D. en cinto. Sensacin dolorosa
como unha corda que aperta a cintura. / D. errante ou
errtica. Dor que vara de localizacin. / D. expulsiva.
Sensacin dolorosa que acompaa as contraccins
uterinas no perodo de expulsin. / D. irradiada. Dor
producida por irritacin dunha raz ou tronco nervioso. /
D. pantasma. Dor sentida nunha parte que foi amputada.
/ D. pulstil. Latexo doloroso que se experimenta nas
partes inflamadas, rtmico coa pulsacin das arterias. / D.
referida. Dor visceral ou musculoaponeurtica percibida
nunha zona cutnea distante. / D. reflexa. Dor nun punto
distinto do punto onde asenta a lesin. / D. terebrante.
Dor intensa, que o enfermo percibe como se fose producida pola accin dunha barrena. / D. trofoprodrmica.
Dor por isquemia arterial que precede os trastornos
trficos e a gangrena. / D. urente. Dor con sensacin de
calor ou queimadura.

dorafobia s.f. Temor patolxico pel ou pelo dos

animais.

dornase s.f. Desoxirribonuclease. // D. pancretica.

Producto estabilizado do enzima desoxirribonuclease,
preparado por precipitacin fraccionada de extractos
acuosos cidos de pncreas de boi que acta como fluidificador de exsudados e segregacins.

doromana s.f. Costume patolxico de facer regalos.

dorsal adx. 1. Relativo dorso ou costas, oposto a
ventral, palmar ou plantar. // s.m. 2. Msculo ou arteria.

dorsalizacin s.f. Anomala do desenvolvemento pola

que unha vrtebra da rexin cervical adquire os caracteres do metmero dorsal, coa transformacin da apfise
transversa da vrtebra CVII nunha costela mis ou menos
desenvolvida, costela cervical, fenmeno anlogo occipitalizacin do atlas e sacralizacin da vrtebra LV.

dorsalxia s.f. Dor nas costas.

dorsartria s.f. Espondiloartrite dorsal.
dorsicomisura s.f. Comisura gris da medula.
dorsiductor -a adx. Que atrae cara s costas ou dorso.
dorsiflexin s.f. Flexin cara dorso.
dorso s.m. 1. Porcin posterior do corpo humano, desde a
ltima costela cervical ata a ltima lumbar, lombo,
costas. 2. Superficie posterior ou superior de calquera
parte do corpo: dorso do p, da man, do pene, etc. // D.
do nariz. Porcin anterior arredondada do nariz, entre a
raz e o lobo. / D. en garfo. Deformidade do pulso caracterstica das fracturas do extremo inferior do radio.

dorsoacromial adx. 1. Relativo dorso e apfise acromial. // s.m. 2. Msculo trapecio.

dose

dorsoanterior adx. Que ten o dorso dirixido cara a

diante.

dorsocervical adx. Relativo s costas e rexin posterior

do colo ou porcin cervical da columna vertebral.

dorsocostal adx. 1. Relativo dorso e s costelas. // s.m.

2. Msculo serrato.

dorsodinia s.f. Dor nas costas, dorsalxia.

dorsolateral adx. Que ten o dorso dirixido cara a un lado.
dorsolumbar adx. Relativo s costas e porcin lumbar
da columna vertebral.

dorsomedial adx. Relativo lia media das costas.

dorsonasal adx. Relativo dorso ou ponte do nariz.
dorsoposterior adx. Que ten o dorso dirixido cara atrs.
dorsoscapular adx. 1. Relativo cara posterior da escpula. // s.m. 2. Msculo romboide.

dorsotraqueliano adx. Relativo dorso e s apfises

transversas das vertebras cervicais.

dorsoventral adx. Relativo dorso e ventre ou dirixido

do dorso ventre.

dosaxe s.f. Dosificacin.

dose s.f. Cantidade dunha droga ou frmaco que debe
tomarse ou aplicarse dunha vez ou en cantidades fraccionadas durante un tempo determinado. // D. absorbida.
Enerxa absorbida por unidade de masa. / D. amittica.
Dose de raios X necesaria para dete-la mitose. / D. carcinoma.Cantidade de raios X necesaria para a curacin do
carcinoma. / D. curativa. Dose dun frmaco que produce
a curacin. / D. de recordo. Dose que se administra
dunha vacina despois de certo perodo de tempo da
primeira, co fin de mante-lo estado inmune. / D. de sostemento. Cantidade suficiente dunha droga para mante-lo
enfermo baixo os seus efectos despois da dose inicial. /
D. diaria. Suma das doses que deben administrarse en 24
horas. / D. eficaz. Mnima cantidade de medicamento que
pose accin teraputica. / D. epilante, eritema.
Unidades de radiacin que producen, respectivamente,
depilacin transitoria ou eritema. / D. fraccionada. Dose
menor da ordinaria e administrada a intervalos mis
curtos. / D. letal. Dose mnima mortal. / D. letal 50%.
Dose dunha toxina, de calquera substancia txica ou
dunha suspensin bacteriana que nun tempo determinado
mata aproximadamente o 50% dos animais dun grupo
includo nun ensaio e sometido a condicins prefixadas
empregada para valora-la toxicidade ou virulencia de
diversos preparados e como control de doses de organismos patxenos nos ensaios de vacinas. / D. mxima.
A cantidade maior de medicamento que pode administrarse sen provocar accidentes txicos. / D. mnima. A
menor cantidade de medicamento capaz de producir
efectos fisiolxicos. / D. oligodinmica. Cantidade
mnima de metais puros en solucin en auga destilada
que obra sobre organismos unicelulares. / D. ptima. A
que produce os efectos desexados sen ningn efecto

dosificacin
desfavorable. / D. reaccionante, sensibilizante. Segunda
e primeira dose, respectivamente, dunha protena ou antxeno na anafilaxe. / D. tolerable. Cantidade mxima de
radiacins ionizantes que poden recibirse sen lesins
perceptibles. / D. txica. A que produce accidentes
txicos. / D. nica nominal. Dose que produce unha
reaccin clnica similar dunha dose fraccionada determinada de radiacin. Exprsase en rets.

dosificacin s.f. Determinacin e regulacin das doses.

Tamn se di dosaxe.

dosimetra s.f. 1. Determinacin exacta e sistemtica das

doses. 2. Medicin das doses de raios X. 3. Sistema teraputico de Burggrave, que consiste na administracin dos
alcaloides en forma de grnulos de potencia definida.

dosmetro s.m. Instrumento empregado para a medicin

dos raios X, cuantmetro.

doudenoxexunostoma s.f. Anastomose cirrxica entre

o duodeno e o xexuno.

doutor -a s. 1. Persoa que recibiu o ltimo grao acadmico que confire unha universidade ou outro establecemento autorizado. 2. Mdico anda que non tea o grao
acadmico de doutor.

doxepina s.f. Antidepresivo tricclico.

doxiciclina s.f. Tetraciclina.
doxomana s.f. Mana de gloria, ambicin excesiva.
doxxeno-a adx. Producido por concepcin ou representacin mental.

DPN Sigla de difosfopiridn nucletido.

dracma s.f. No sistema farmacutico, oitava parte dunha
onza, 3 escrpulos ou 72 grans, equivalente a 3,594 g.

dramatismo s.m. Actitudes dramticas e linguaxe

pomposa nos alienados.

drapetomana s.f. Desexo compulsivo de fuxir do fogar,

dromomana.

drstico-a adx. 1. Que acta con eficacia e forza. //

s.m.pl. 2. Purgante de accin enrxica, como a xalapa, a
colquntida, o espio cerval, a escamonea, diversos sales
metlicos, etc.

dren s.m. Tubo, dispositivo ou material para practica-la

drenaxe cirrxica que orixinariamente consista nun tubo
de goma con orificios laterais.

drenaxe s.f. 1. Procedemento cirrxico para extraer de

forma continua lquidos e derramos dunha ferida,
absceso ou cavidade. // D. aspirativa. A que se produce
face-lo baleiro no espacio residual ou cavidade que se
debe drenar. / D. de Penrose. A constituda por un tubo
de goma fina, aplanado e con luz virtual, no que se introduce unha gasa enrolada que sobresae polos extremos. /
D. de Redon. Mtodo de drenaxe aspirativa continua,
mediante tubos de polietileno conectados a un depsito
no que se ten efectuado o baleiro previo. / D. definitiva.
A que se abandona indefinidamente cando non se ten

236
logrado restablece-la solucin de continuidade dun
sistema tubular orgnico, por exemplo nas reconstruccins de perdas de substancia do coldoco ou do urter. /
D. postural. Tratamento das bronquiectases e dos
abscesos pulmonares facer que o enfermo se deite na
cama coa cabeza mis baixa c resto do corpo, co fin de
favorece-lo baleirado das cavidades.

drepaniforme adx. Falciforme.

drepanocitemia s.f. Anemia drepanoctica.
drepanocito s.m. Glbulo vermello falciforme, caracterstico da drepanocitemia. Tamn se di eritrocito falciforme.

drepanocitose s.f. Anemia drepanoctica.

droga s.f. 1. Primeira materia dos medicamentos oficinais
ou maxistrais, medicamento sinxelo. 2. Axente teraputico en xeral. 3. Calquera substancia, deprimente ou estimulante, que pode crear costume ou adiccin.

drogadicto-a adx. e s. Toxicmano.

dromomana s.f. Impulso incontrolable de vagar ou
viaxar, poriomana, drapetomana.

dromoterapia s.f. Emprego teraputico da marcha.

dromotrpico-a adx. Relativo conductividade dunha
fibra muscular ou nerviosa, especialmente a accin que
modifica a conductividade das fibras do miocardio para
os estmulos mecnicos. Tamn se di dromotropo.

dromotropismo s.m. Influencia na conductividade

dunha fibra muscular ou nerviosa, pode ser negativo ou
positivo, segundo dimina ou aumente a conductividade.

dromotropo-a adx. Dromotrpico.

dropacismo s.m. Arrincamento dos pelos por medio dun
emplasto.

droperidol s.m. Deshidrobenzoperidol.

drusa s.f. 1. Roseta de granulacins amarelas observada
nas lesins actinomicticas. 2. Conxunto arredondado de
cristais incompletos, xeralmente de oxalato clcico,
dispostos redor dun ncleo comn.

dualismo s.m. Teora ou doutrina que admite a coexistencia, antagonismo ou independencia dos principios,
orixes ou fenmenos, como por exemplo a doutrina de
que o ser humano est composto de corpo e alma, a teora
de que os fenmenos fsicos e psquicos son fundamentalmente independentes e de diversa natureza, etc. En
medicina son varias as teoras dualistas: a de Ehrlich
sobre a diferente orixe dos leucocitos provistos de granulacins e os privados delas, a da distinta orixe das clulas
linfticas e as clulas mieloides, etc.

ducha s.f. Proxeccin dun chorro ou chorros de auga, aire,

vapor ou gas sobre o corpo ou unha parte ou cavidade do
mesmo. // D. ascendente. Inxeccin no recto ou na
vaxina de auga estando o suxeito sentado. / D. de aire.
Corrente de aire dirixida a unha cavidade, especialmente
conducto auditivo e tmpano para desobstru-la

237

duroaracnite

trompa de Eustaquio. / D. ocular. Ducha fra sobre o ollo

nas conxuntivites purulentas por medio dun sifn somerxido nun recipiente de auga situado a certa altura. / D.
uterina. A dirixida cara colo uterino, especialmente
para esperta-las contraccins do tero.

duoparental adx. Derivado de dous pais ou dous

ductus s.m. (lat.) Conducto.

dumping s.m. Voz inglesa que significa baleirado rpido.
duodenal adx. Relativo ou pertencente duodeno.
duodenectase s.f. Dilatacin crnica do duodeno.
duodenectoma s.f. Escisin total ou parcial do

duplicidade s.f. 1. Calidade de dobre. 2. Monstruosidade

elementos sexuais.

duplicacin s.f. Accin ou efecto de duplicar ou duplicarse. // D. cromosmica. Repeticin dun fragmento
cromosmico.
dobre, diploxnese. // D. anterior. Duplicidade da
porcin ceflica. / D. posterior. Duplicidade da rexin
plvica. / D. simtrica ou asimtrica. Monstro dobre no
que, respectivamente, os xemelgos estn igualmente
desenvolvidos ou un deles autsito e o outro parasito.

duodenite s.f. Inflamacin do duodeno.

duodeno s.m. Primeira porcin do intestino delgado, que

dura s.f. Duramter.

dural adx. Relativo ou pertencente duramter.
duraluminio s.m. Aliaxe de aluminio, cobre e magnesio

rodea a cabeza do pncreas e recibe os conductos coldoco e pancretico.

duramter s.f. A mis externa, grosa e fibrosa das tres

duodeno.

duodenocistostoma s.f. Formacin dunha abertura ou

comunicacin entre o duodeno e a vexiga biliar.

duodenocolanxiote s.f. Inflamacin do duodeno e o

conducto biliar comn ou coldoco.

duodenocolecistotoma s.f. Duodenocistostoma.

duodenoenterostoma s.f. Creacin artificial dun paso
desde o duodeno a outra porcin do intestino delgado.

duodenogastrectoma s.f. Gastroduodenectoma.

duodenografa s.f. Radiografa do duodeno. // D. hipo-

para aplicacins ortopdicas.

meninxes que rodean o encfalo e a medula espial.
Tamn se di dura e paquimeninxe.

duraplastia s.f. Operacin plstica na duramter.

durematoma s.m. Hematoma da duramter.
dureza s.f. 1. Calidade de duro. 2. Calosidade. 3. Poder
penetrante dos raios X, dependente da sa lonxitude de
onda: a menor lonxitude, maior poder penetrante. 4.
Presencia na auga de sales solubles de cal e magnesio. //
D. de odo. Debilitacin da sensibilidade do sentido do
odo.

tnica. Estudio duodenal con contraste baritado, eliminando previamente o peristaltismo do duodeno.

durite s.f. Inflamacin da duramter, paquimeninxite.

durmancia s.f. En bacterioloxa, estado de inactividade

duodenoileostoma s.f. Anastomose cirrxica do

dun organismo durante un tempo antes de comeza-lo seu

desenvolvemento, sono, letarxia.

duodeno e unha porcin do leo.

duodenopilorectoma s.f. Reseccin parcial ou

completa do duodeno e do ploro.

duodenoscopia s.f. Exame endoscpico do duodeno.

duodenostoma s.f. Formacin cirrxica dun orificio
permanente no duodeno.

duodenotoma s.f. Incisin do duodeno.

durmideira s.f. Planta papavercea da que se extrae o

opio.

duro -a adx. Firme, resistente, que non brando, especialmente unha clase de pulso, o chancro sifiltico e as
radiacins penetrantes dos raios X.

duroaracnite s.f. Inflamacin da duramter e a aracnoide.

E
E Smbolo de electrn, emetropa e forza electromotriz.
Eales, enfermidade de V. enfermidade.
Eaton, axente de Mycoplasma Pneumoniae. V. Mycoplasma.

Eberth, bacilo de Bacteria do xnero Salmonella.

Eberthella Xnero de microorganismos no que antigamente se incluan as bacterias do actual xnero Salmonella.

eberthemia s.f. Presencia no sangue do bacilo de Eberth.

Tamn se di tifemia.

eberthiano -a adx. Relativo bacilo de Eberth ou que

est producido por el.

Ebner, glndulas de V. glndulas.

ebriacin s.f. Alteracin mental causada polo excesivo
consumo de alcohol.

Ebstein, enfermidade ou cardiopata de V. enfermidade.

ebulicin s.f. 1. Fenmeno fsico que acompaa o paso de

estado lquido a estado de vapor, cando este paso ocorre
non s na superficie do lquido, senn tamn no seu interior, o que produce a formacin de burbullas de vapor no
seu seo. 2. Estado dun lquido que ferve.

eburnacin s.f. 1. Condensacin excesiva dun so, con

formacin dunha materia semellante marfil. 2. Calcificacin das cartilaxes articulares. 3. Depsito nun tumor
de fosfatos e carbonatos de cal, provocando o seu endurecemento, de xeito que adquira consistencia sea.

ecblico -a adx. 1. Que acelera ou provoca as contraccins do tero ou mesmo o parto. // s.m. 2. O propio
axente que pose esta accin.

eccema s.m. Dermatite papulovesicular con prodo que

aparece como un cadro reactivo fronte a mltiples
axentes endxenos ou esxenos. Pdese presentar cunha
gran variedade de lesins, sendo as mis caractersticas o
eritema, o edema, a esponxiose, o infiltrado inflamatorio
na derme, a formacin de vesculas e posterior escamacin na fase aguda, e a liquenificacin da pel, con rozaduras por rascado e hiper ou hipopigmentacin das zonas

de lesin. // E. agudo Forma de eccema causada por un

alrxeno, con vesculas e eritema con prodo. / E. atpico
Dermatite atpica. / E. constitucional Dermatite atpica.
/ E. cotroso Eccema caracterizado pola formacin de
cotras que teen cor amarela. / E. da ama de casa
Eccema localizado nas mans causado por unha excesiva
e longa exposicin a deterxentes ou xabns. / E. da
nenez Dermatite atpica. / E. de contacto Dermatite de
contacto. / E. de tensin Neurodermatite. / E. de Wilson
Eccema queratsico ou crneo localizado nas palmas das
mans. / E. de Willan Eccema agudo. / E. do lactante
Eccema que aparece cara s dous meses de idade comezando como unha erupcin eritematosa nas meixelas,
podndose estender con posterioridade por todo o corpo.
/ E. eritematoso O que se caracteriza por un curso leve e
predominio de zonas de eritema. / E. folicular O que se
orixina arredor dun folculo piloso. / E. hipertrfico
Variedade de lique hipertrfico caracterizada polo engrosamento das papilas da pel. / E. hmido Eccema vesiculoso con superficie zumegante. / E. impetixinizado
Eccema con infeccin microbiana engadida e caracterizado pola formacin de cotras melicricas. / E. infantil
Dermatite atpica. / E. intertrixe O que se localiza en
zonas de rozamento de das superficies cutneas, como
nas pregaduras da pel. / E. liquenoide Eccema con
engrosamento da pel e presencia de ppulas de lique. / E.
marxinado Doenza causada por unha infeccin mictica
caracterizada por presentar manchas de cor vermella e
bordos eccematosos, que se localizan principalmente nas
coxas e os sobrazos. / E. microbiano Eccema causado
pola sensibilidade a diversas substancias de orixe bacteriana, vrica ou mictica, que se localiza esencialmente
nas coxas e os sobrazos. / E. neurtico O que se atopa
limitado s reas innervadas por nervios cutneos. / E.
numular O que est constitudo por manchas vesiculosas
ou eritematosas de pequeno tamao e con prodo, ou folculos santes con forma de moedas cotrosas. / E. papuloso Eccema con prodo intenso e predominio de
pequenas lesins papulosas de consistencia dura e cor
vermella. / E. pustuloso Variedade de eccema con
lesins pustulosas causadas por unha infeccin bacteriana. / E. queratsico Queratose palmar simtrica sobre
lesins de tipo eccematoso. / E. seborreico V. seborrea.

eccemtide
/ E. seco Eccema que cursa sen formacin de vexigas. /
E. simple Eccema vesiculoso. / E. solar Lique trpico. /
E. varicoso Anxioderme purprica e pigmentada. / E.
vesiculoso Eccema no que as lesins predominantes son
vesculas de pequeno tamao. / E. xertico O que est
causado pola deshidratacin da pel; cursa con descamacin, arroibamento e gretamento fino. Tamn se di
xerose, prodo invernal.

eccemtide s.f. Dermatose eritematoescamosa semellante eccema.

eccematizacin s.f. Transformacin dunha lesin da pel

en eccema, sendo frecuentemente unha complicacin dun
tratamento local inadecuado.

eccematoide adx. Das lesins cutneas semellantes

eccema.

eccematose s.f. Doenza crnica constitucional que cursa

con lesins eccematosas persistentes.

240

Ecker, cisura de V. cisura.

Ecklin, enfermidade de V. enfermidade.
eclabio s.m. Eversin anmala dun dos labios.
eclampsia s.f. Convulsin tnico-clnica seguida en xeral
de perda da conciencia, que pode ter diversas causas e na
actualidade utilzase como sinnimo de eclampsia gravdica. // E. gravdica Forma de eclampsia que se produce
en embarazadas cun cadro de toxemia gravdica. Cursa
con hipertensin arterial, edema, albuminuria, convulsins e coma.

eclecticismo s.m. Actitude ou corrente filosfica que

pretende a elaboracin dunha doutrina propia collendo de
cada teora, sistema, mtodo, etc., aquilo que considera
mellor ou mis valioso.

eclctico -a adx. 1. Relativo eclecticismo. 2. Do individuo ou escola partidaria do eclecticismo.

eccemxeno -a adx. 1. Que pode producir lesins de tipo

eclegma s.m. Preparacin farmacutica medicinal consis-

eccematoso // s.m. 2. O propio axente que tea un efecto

eccemxeno.

tente nunha pasta formada por unha droga en po, mesturada cun xarope ou con mel. Tamn se di electuario.

eccentrocondrodisplasia s.f. Doenza de orixe familiar

eclesiofobia s.f. Temor morboso s igrexas.

eclimia s.f. V. bulimia.
eclipsia s.f. Esvaecemento speto e transitorio.
eclosin s.f. Aparicin ou manifestacin repentina dun

caracterizada por presenta-los sos varios centros de

osificacin en lugar dun s. Como consecuencia produce
ananismo e deformidades corporais. Tamn se di eccentroosteocondrodisplasia.

eccentroosteocondrodisplasia s.f. V. eccentrocondrodisplasia.

ecciese s.f. Embarazo extrauterino.

ecdemomana s.f. Desexo morboso de abandona-la

fenmeno // E. ovrica Parte da ovulacin na que se

produce a apertura do ovario e expulsin do vulo cara s
trompas de Falopio. / E. sexual Aparicin dos caracteres
sexuais secundarios durante a pubertade.

patria ou o fogar. Tamn se di drapetomana, dromomana.

ecmetropa s.f. V. ametropa.

eco- Prefixo do gr. echo (eco, resonancia), utilizado na

ecfima s.m. Excrecencia ou protuberancia.

ecfisia s.f. Sada ruidosa dos gases acumulados nunha

formacin de palabras que teen que ver con estes

termos.

cavidade.

ecflise s.f. Erupcin cutnea de carcter vesicular.

ECG Abreviatura usual de electrocardiograma. En

eco- Prefixo do gr. oiko (casa), utilizado na formacin de

palabras referidas fogar, como por exemplo ecofobia.

eco s.m. Repeticin dun son ser reflectido por unha

Echinococcus granulosus a productora dos quistes

hidatdicos. V. equinococo.

superficie grande e dura. // E. anfrico Voz anfrica que

segue voz oral despois dun intervalo de tempo. / E. do
pensamento Variedade de alucinacin auditiva caracterizada pola percepcin verbal repetida dos pensamentos do
doente. / E. metlico Son particular de carcter metlico
que se percibe nalgunhas ocasins asociado s rudos
cardacos no pneumotrax e no pneumopericardio, ou
ben producido pola tose nos casos de hidropneumotrax.

Echinostoma Xnero de vermes trematodos parasitos

ecoausia s.f. Audicin subxectiva de ecos despois de sons

ocasins utilzase EKG.

Echinacea Xnero de plantas da familia das compostas.

A especie Echinacea angustifolia pose propiedades
tnicas e afrodisacas.

Echinococcus Xnero de vermes cestodos. A especie

intestinais do home e os animais.

normais.

ECHO s.m. Sigla correspondente a Enteric Citopatic

ecocardiograma s.m. Representacin grfica das estruc-

Human Orphan, virus da familia dos Picornaviridae,

xnero Enterovirus, axente responsable dalgunhas variedades da meninxite, procesos febrs, arrefriado comn,
etc.

turas e dos fenmenos dinmicos cardacos obtida

mediante un aparello emisor de ondas de ultrasns.

Eck, fstula de V. fstula.

ecocinese s.f. Emulacin involuntaria e impulsiva da

mmica doutros individuos. Tamn se di ecomimia,
ecomotismo, ecopraxia.

241

ecoencefalografa s.f. Estudio das estructuras intracraniais por medio de aparellos emisores de ondas de ultrasns.

ecofobia s.f. Temor morboso fogar domstico. Tamn se

di oicofobia.

ecofona s.f. Fenmeno caracterizado pola audicin dun

son semellante dun eco que se percibe despois dun son
vocal normal na auscultacin torcica.

ecofotona s.f. Fenmeno caracterizado pola percepcin

de visin coloreada asociada s sons.

ecofrasia s.f. V. ecolalia.

ecografa s.f. 1. Tcnica exploratoria baseada na obtencin de imaxes grficas formadas pola recepcin de ecos
de ultrasns. Tamn se di sonografa. 2. Variedade de
afasia que se caracteriza pola posibilidade de copiar
textos escritos e a imposibilidade de expresa-las propias
ideas mediante a escritura.

ecoide s.m. Estroma incoloro dunha hemacia. Tamn se di

corpsculo sombra.

ecolalia s.f. Repeticin automtica de palabras ou slabas

escoitadas a un interlocutor que aparece nalgunhas alteracins mentais.

ecoloxa s.f. Parte da bioloxa que estudia as especies na

natureza e as sas relacins co medio ambiente.

ecomana s.f. Infelicidade e mal humor anmalos en relacin coa propia familia.

ecomatismo s.m. Alteracin mental caracterizada pola

presencia de ecocinese e ecolalia.

ecomimia s.f. V. ecocinese.

ecomotismo s.m. V. ecocinese.
econdroma s.m. Tumor do tecido cartilaxinoso. Tamn se
di econdrose. // E. fisaliforme V. cordoma.

econdrose s.f. V. econdroma.

economa s.f. Sistema de regras e principios que regulan
o funcionamento dunha cousa. // E. animal Conxunto de
tdalas funcins fisiolxicas dos seres vivos.

ecoparasito s.m. Variedade de parasito que non produce

dano no hspede.

ecopraxia s.f. V. ecocinese.

ecosito s.m. V. ecoparasito.
ecpiese s.f. Doenza pustulosa da pel.
ecrinoloxa s.f. Parte da fisioloxa que estudia os fenmenos de excrecin e secrecin.

ecrise s.f. Segregacin de materiais excrementicios.

ectasia s.f. Alteracin caracterizada pola dilatacin,
inchazn ou extensin dunha parte do organismo ou dun
rgano.

-ectasia Sufixo do gr. -ectasia, (dilatacin).

ectsico -a adx. Relativo ou pertencente ectasia.

ectoparasito

ectiltico -a adx. 1. V. depilatorio. // s.m. 2. Axente utilizado para destru-los calos e as verrugas.

ectima s.f. lcera cutnea, normalmente dun tamao

menor s 2 cm, que pose unha cotra localizada no leito
da lesin. Atpase xeralmente nas extremidades, sobre
pequenos traumas ou asociada piodermite ampolosa.
Est producida por bacterias pioxnicas (estreptococos e
estafilococos), existindo a posibilidade dunha autoinoculacin raa-la pel coas unllas.

ectimatiforme adx. Das lesins semellantes ectima.

ectimxeno -a adx. Que provoca lesins semellantes s
da ectima.

ectipia s.f. Desviacin do tipo normal.

ectireose s.f. Falla da funcin ou ausencia da glndula
tiroide.

ectiris s.m. Capa externa do iris. Tamn se di membrana

de Zinn.

ecto- Prefixo do gr. ekts (fra).

ectoantxeno s.m. Antxeno procedente do ectoplasma
dunha bacteria ou da sa superficie.

ectoblasto s.m. 1. V. ectoderma. 2. Membrana celular.

ectocardia s.f. Desprazamento do corazn desde a sa
posicin normal.

ectocolostoma s.f. Construccin, mediante cirurxa,

dunha abertura no colon a travs da parede abdominal.

ectocrnea s.f. Capa externa da crnea.

ectocoroide s.f. Parte mis externa da coroide.
ectoderma s.m. Folla externa ou superficial do disco
embrionario ou blastoderma da que derivan a epiderme,
os rganos dos sentidos e o sistema nervioso. Tamn se
di ectoblasto, exoderma.

ectodermose s.f. Lise ou disolucin do ectoplasma.

ectmero s.m. Blastmero que contribe conformacin
do ectoderma.

ectomesoderma s.m. Capa celular derivada do ectoderma e non diferenciada anda do mesoderma.

-ectoma Forma sufixa do gr. ektom (corte ou seccin),

utilizada na formacin de palabras que se refiren a estes
termos.

ectoma s.f. V. escisin.

ectonuclear adx. Que est situado ou que acontece fra
do ncleo celular.

ectpago s.m. Monstro fetal dobre no que as partes se

encontran unidas pola zona lateral do trax e polo
abdome.

ectoparasito s.m. Parasito que vive na superficie do

corpo do hspede.

ectopaxia

242

partes estn unidas pola zona lateral do abdome e polo

trax.

senil Ectropio das plpebras inferiores causado pola

perda de ton e relaxacin do msculo orbicular, propias
das idades avanzadas.

ectoperitoneal adx. Relativo ou pertencente superficie

ectrosindactilia s.f. Ausencia conxnita dalgn dedo e

ectopaxia s.f. Monstruosidade fetal dobre na que as

externa do peritoneo.

ectoperitonite s.f. Inflamacin da superficie externa do

peritoneo.

ectopa s.f. Anormalidade, principalmente de orixe

conxnita, na situacin ou posicin natural dun rgano.

ectopismo s.m. V. anatopismo.

ectoplacenta s.f. 1. Endotelio pertencente s lagoas

sindactilia dos restantes.

ectrtico -a adx. V. abortivo.

ectroxenia s.f. Proceso de produccin de anomalas
corporais a causa da ausencia ou detencin do desenvolvemento dos rganos.

ecuacin s.f. Forma de igualdade entre das cantidades

placentarias. 2. Zona do ectoderma na que o ovo se une

mucosa do tero.

que contn unha ou mis incgnitas. // E. qumica Forma

abreviada de representar cuantitativa e cualitativamente
unha reaccin qumica.

ectoplasma s.m. Capa externa do citoplasma, principal-

ecuador s.m. Plano que divide a un rgano en das partes

mente nos organismos unicelulares. Tamn se di ectoplasto, exoplasma.

ectoplasto s.m. V. ectoplasma.

ectopociste s.f. V. extrofia vesical.
ectoquelostoma s.f. Manobra consistente no desprazamento manual dun saco herniano a travs da parede do
abdome.

ectorretina s.f. Capa externa da retina.

ectosqueleto s.m. V. exosqueleto.
ectostose s.m. Osificacin que se realiza desde fra do
pericondrio.

ectosuxestin s.f. Suxestin realizada por un suxeito

exterior, en contraposicin a autosuxestin.

ectotoxina s.f. Variedade de toxina producida por

algunhas bacterias. Acta fra ou independentemente do
microorganismo productor. Tamn se di exotoxina.

ectotrix s.m. Grupo de fungos dermatofitos, causantes de

tias, con micelios formados arredor do talo do pelo e da
sa raz.

ectxeno -a adx. V. esxeno.

ectozoario s.m. Ectoparasito animal. Tamn se di epizoario, epizoo.

ectrodactilia s.f. Monstruosidade caracterizada pola falla

conxnita dun ou mis dedos.

ectromelia s.f. Monstruosidade producida pola falla ou

ausencia de desenvolvemento dun ou mis rganos. V.
focomelia, hemimelia.

ectromelo s.m. Monstro fetal caracterizado pola ausencia

ou desenvolvemento defectuoso dun ou mis membros.

ectropa s.f. 1. V. ectropio 2. V. extrofia.

ectropio s.m. Desviacin do bordo de algo cara exterior,
principalmente referido s plpebras inferiores. // E.
cicatricial Ectropio da plpebra inferior consecutivo
retraccin dunha cicatriz. / E. paraltico Ectropio da
plpebra inferior consecutivo a unha parlise facial. / E.

iguais.

edatamil s.m. V. edta.

edea s.f. rganos xenitais.
edeagra s.f. Dor de orixe gotosa localizada nos rganos
xenitais.

edeato s.m. Sal do cido edtico (cido etilendiaminotetraactico ou EDTA), usado como axente quelante
dalgns metais. V. etilendiaminotetraactico.

Edebohls, operacin, posicin de V. operacin, posicin.

edecfalo s.m. V. edocfalo.

edete s.f. Inflamacin dos xenitais, principalmente dos
externos.

Edelmann, anemia de V. anemia.

edema s.m. Acumulacin excesiva de lquido no espacio
subcutneo, espacio intersticial ou tecido celular, que
pode ter diversas causas. // E. agudo paroximal V.
Enfermidade de Quincke ou E. anxioneurtico. / E.
anxioneurtico Edema localizado de causa autoinmune,
que afecta cavidade bucal e s vas respiratorias superiores. Tamn se di edema de Milton. / E. branco doloroso V. flegmasia alba dolens. / E. cardaco Edema
causado polo aumento da presin venosa na insuficiencia
cardaca. / E. conxuntival V. quemose. / E. da glote
Edema das pregaduras mucosas da glote, cursa con
dispnea intensa e frecuentemente mortal. / E. de
Huguenin Edema conxestivo agudo do cerebro. / E. de
Milton V. E. anxioneurtico. / E. de pulmn Infiltracin edematosa do tecido pulmonar. / E. de Quincke V.
E. anxioneurtico. / E. do escroto V. hidrocele. / E. en
esclavina Edema de distribucin cervical e torcica superior, caracterstico da compresin da vea cava superior. /
E. gasoso Enfisema subcutneo. / E. inflamatorio
Forma de edema consecutiva a unha infeccin ou agresin dos tecidos. / E. linftico Edema causado polo
lquido procedente dos vasos linfticos. / E. maligno V.
pstula maligna. / E. mucoso V. mixedema. / E. nefrxeno Edema que aparece como consecuencia da insufi-

243
ciencia renal / E. slido V. mixedema. / E. traumtico
da retina Diminucin da visin consecutiva a un traumatismo prximo a un ollo. / E. venoso Edema causado
por lquido procedente das veas.

edemtico -a adx. 1. Relativo ou pertencente edema. 2.

Que ten edema. Tamn se di edematoso.

edematizacin s.f. Accin e efecto de poerse edematoso.

edematoso -a adx. V. edemtico.

edematxeno -a adx. Que pode producir edema.
edentado -a adx. Que carecen de dentes. Tamn se di
desdentado, anodonto.

edeoblenorraxia s.f. V. edeoblenorrea.

edeoblenorrea s.f. Fluxo purulento nos rganos xenitais.
Tamn se di edeoblenorraxia.

edeocfalo s.m. Monstro fetal caracterizado por carecer

de boca, posur unha nica cavidade orbitaria e o nariz en
forma semellante a un pene.

edeodinia s.f. Dor nos rganos xenitais.

edeografa s.f. Parte da anatoma que estudia os rganos
xenitais.

edeoloxa s.f. Ciencia que estudia os rganos xenitais.

edeomana s.f. Esaxeracin do apetito sexual. Tamn se
di ninfomana, satirase.

edeopsofa s.f. Emisin de rudos pola vaxina.

edeorrea s.f. Emisin de fluxo abundante polos rganos
xenitais.

edible adx. Comestible.

Edinger, ncleo de V. ncleo.
edipismo s.m. 1. Traumatismo nos ollos causado polo
doente a si mesmo. 2. Relativo complexo de Edipo.

Edipo, complexo de V. complexo.

edovacina s.f. Vacina administrada por va oral.
Edowes, enfermidade de V. enfermidade.
edrofonio s.m. Composto que inhibe en forma reversible
a acetilcolinesterase, empregado no diagnstico da miastenia gravis pseudoparaltica.

Edsall, enfermidade de V. enfermidade.

EDTA Siglas do cido etilendiaminotetraactico. un
axente quelante de metais di e trivalentes.

educto s.m. Substancia extrada da materia orgnica sen

ningunha alteracin na sa composicin. contrario a
producto.

edulcoracin s.f. Adicin de azucre ou xarope a unha

substancia.

edulcorante s.m. Substancia que edulcora os alimentos.

Tamn se di adozante.

eflorescencia

Edwarsiella Xnero de bacilos gramnegativos e flaxelados, pertencentes familia Enterobacteriaceae. // E.

tarda Especie nica do xnero Edwarsiella, que s veces
pode se-la responsable ocasional de episodios de gastroenterite e infeccins urinarias na especie humana.

EEG Abreviatura usual de electroencefalograma e de

electroencefalografa.

efbico -a adx. Relativo pubertade.

efeboloxa s.f. Ciencia que estudia a pubertade e os seus
fenmenos.

efeboxnese s.f. 1. Cambios estructurais do organismo

que se producen durante a pubertade. 2. Desenvolvemento espontneo anmalo de clulas xerminais masculinas, posible orixe dos teratomas testiculares.

efecto s.m. Resultado necesario ou accidental procedente

da accin dunha causa. // E. Doppler Efecto producido
cando se fai incidir un feixe de ultrasns procedentes dun
transductor sobre un fluxo lquido de partculas en
suspensin. A frecuencia dos ultrasns aumenta se as
partculas se moven cara transductor, e dimine se se
afastan del. / E. placebo Efecto psicolxico e fisiolxico
obtido pola administracin dun placebo.

efector -a adx. 1. Relativo a calquera impulso que

produce unha accin fisiolxica. 2. Do rgano nervioso
terminal que distribe os impulsos activadores musculares e a secrecin das glndulas. 3. Que responde a un
estmulo.

efedrina s.f. Alcaloide fenilmetilaminopropanol obtido de

varias especies de plantas do xnero Efedra. A sa
composicin e os seus efectos son semellantes s da
adrenalina.

eflide s.f. Mancha cutnea de pequeno tamao provocada

pola exposicin solar. Tamn se di lntigo.

efmera s.f. V. febre efmera.

efmero -a adx. 1. Que dura un s da. V. efmera 2.
Fugaz, pasaxeiro.

efeminamento s.m. Aparicin de caracteres sexuais

secundarios femininos nun home. Tamn se di feminismo.

eferente adx. Que conduce sangue, secrecins ou

impulsos, dunha parte central a outra perifrica. oposto
a aferente. Tamn se di centrfugo.

efervescencia s.f. Formacin de burbullas dun gas nun

lquido rebentando na superficie deste.

efidrofobia s.f. Temor morboso a suar.

efidrose s.f. 1. Sudacin excesiva, epidrose ou hiperhidrose. 2. Suor na crise dalgunhas enfermidades. // E.
cruenta Sudacin sangunea.

eflorescencia s.f. 1. Exantema, erupcin cutnea. 2.

Lesin elemental da pel. 3. Proceso de transformacin
dun corpo en materia en po pola perda de auga, de cristalizacin ou por reaccin qumica co aire.

efluvio

244

efluvio s.m. 1. Emanacin sutil e invisible percibida polo

eidesmo s.m. Facultade de evocacin da imaxe dun

olfacto. 2. Desprendemento de partculas moi livis de

calquera corpo. 3. Perda ou cada do cabelo. // E.
anxeno Cada do cabelo na fase de anxeno. / E. telxeno Cada do cabelo na fase de telxeno.

obxecto, non soamente como representacin visual,

senn tamn como percepcin.

efluvioterapia s.f. Terapia baseada na aplicacin de efluvios elctricos.

efluxin s.f. Expulsin, xeralmente inadvertida, do

producto da concepcin nos primeiros das do embarazo.

efluxo s.m. 1. Acto de sar un lquido dunha cavidade. 2.

Efluxin.

efodifobia s.f. Temor morboso s preparativos das viaxes.

efraccin s.f. V. efractura.
efractura s.f. 1. Esgazadura ou solucin de continuidade
superficial. 2. Fractura cranial. Tamn se di efraccin.

eidoptometra s.f. Medicin da agudeza visual para a

percepcin de formas.

eiloide adx. Que ten forma de rizo ou espiral.

Eimeria Xnero de esporozoos que contn especies parasitas de vertebrados e invertebrados.

eiruga s.f. Tipo de larva con forma semellante a un verme,

tpica dos lepidpteros. As pertencentes a algunhas especies, principalmente Cnethocampa processionnea (procesionaria), posen pelos urticantes que contactar coa pel
producen unha erupcin xeneralizada carente de gravidade.

eiva s.f. 1. Achaque, indisposicin habitual e lixeira. 2.

Tolledura ou imposibilidade dun membro.

efusin s.f. V. derramo.

egagrpilo s.m. V. bezoar.
ego s.m. V. eu.

eivado -a adx. 1. Que padece unha molestia habitual e

egobroncofona s.f. Combinacin de egofona e bronco-

eixe s.m. Lia recta real ou imaxinaria que pasa polo

fona propia das pleuropneumonas.

egocntrico-a adx. Relativo persoa con actos e ideas

encamiados sempre cara a ela mesma, principalmente
fai referencia delirio no que o enfermo se considera
centro da atencin de tdolos pensamentos e actos das
demais persoas.

egocentrismo s.m. 1. Calidade de egocntrico. 2. Actitude psicolxica (normal na segunda infancia), caracterizada por non distinguir entre a realidade subxectiva e a
realidade obxectiva.

egofona s.f. Son caracterstico dos derramos pulmonares,

percibido co estetoscopio, semellante meo dunha cabra.
// E. de retorno Egofona que se percibe de novo, na base
do trax, despois de diminur un derramo pleural, que
impeda a sa audicin.

egomana s.f. Egosmo morboso, esaxerado.

lixeira. 2. Tolleito, que non se pode mover, ou non pode

mover algn dos seus membros, ou ben carece dalgns
destes. 3. Chepudo, corcovado.
centro dun corpo, redor da que este corpo efecta ou
pode efectuar un movemento de rotacin. // E. anatmico do ollo Lia imaxinaria que vai desde a entrada do
nervio ptico no globo ocular, ata o centro da crnea. / E.
auditivo Lia imaxinaria que une os centros dos orificios
dos conductos auditivos. / E. biauricular V. e. auditivo
/ E. cerebrospinal V. neuroeixe. / E. do parto V. e.
plvico. / E. encefalomedular V. neuroeixe. / E. ptico
ou visual Dimetro anteroposterior do ollo, desde o
centro da crnea ata a mancha amarela. / E. plvico Lia
imaxinaria curva que pasa polo centro dos dimetros
anteroposteriores da pelve. Tamn se di eixe do parto.

elaboracin s.f. Resultado do traballo ou actividade

anablica dalgns rganos, sobre as substancias que
penetran no organismo ou sobre as sas propias, de xeito
que se tornan asimilables ou aptas para desenvolver
funcins vitais.

egotropismo s.m. V. egomana.

Ehlers-Danlos, sndrome de V. sndrome.
Ehrenritter, ganglio de V. ganglio.

elasticidade s.f. Calidade propia dos corpos elsticos. V.

Ehret, enfermidade de V. enfermidade.

Eichstedt, enfermidade de V. enfermidade.
eiconmetro s.m. Instrumento usado para o exame da

eleccin s.f. Acto ou efecto de elixir. // E. de obxecto Na

aniseicona.

elstico.

elstico -a adx. Que pode recupera-la sa forma orixinal

despois de perdela por unha causa mecnica exterior.
teora psicanaltica refrese eleccin dunha persoa
determinada como obxecto de amor.

electividade s.f. 1. Calidade do que electivo. 2. Cali-

vinte tomos de carbono. Tamn se di cido araqudico.

dade que posen certas substancias ou medicamentos de

se poder fixar ou actuar en certos rganos, elementos ou
humores, modificndoos como consecuencia.

eicosatetranoico (cido) s.m. cido graxo insaturado

electivo -a adx. 1. Relativo eleccin, que se pode elixir.

de vinte tomos de carbono presente nas lecitinas. Tamn

se di cido araquidnico.

2. Do medicamento que ten electividade. 3. Propio dos

remedios que actan de modo frouxo. 4. Relativo colo-

eicosanoico (cido) s.m. cido graxento saturado, de

245

electromagnetismo

racin que acta s sobre determinadas partes das clulas

ou dos tecidos.

electrodinmica s.f. Parte da fsica que se ocupa do

electricidade s.f. Conxunto de fenmenos derivados da

electrodinammetro s.m. Instrumento para medi-la

enerxa asociada s cargas elctricas en repouso ou en

movemento. // E. dinmica Electricidade en estado de
movemento. / E. esttica Electricidade en estado de
repouso que se orixina pola fretaxe de dous corpos. / E.
fardica Electricidade desenvolvida por induccin . / E.
galvnica Electricidade dinmica desenvolvida por unha
accin qumica. / E. inducida V. corrente inducida / E.
magntica Electricidade desenvolvida por un imn / E.
voltaica V. e. galvnica.

electricismo s.m. Conxunto de fenmenos producidos

pola electricidade.

elctrico -a adx. 1. Pertencente ou relativo electricidade

ou s sas aplicacins. 2. Que contn, comunica ou
utiliza electricidade. 3. Propio dos fenmenos nos que
intervn a electricidade.

electrificacin s.f. 1. Acto ou efecto de electrificar. 2.

Substitucin dunha forza motriz por enerxa elctrica.

electroacstica s.f. 1. Rama da electrnica que estudia a

conversin da enerxa elctrica en enerxa sonora e
inversa. 2. Tcnica de rexistro da produccin e reproduccin dos fenmenos acsticos por mtodos elctricos.

electrobioloxa s.f. Estudio dos fenmenos elctricos

que se producen nos seres vivos.

electrocardiografa s.f. Mtodo de rexistro da actividade elctrica do corazn coa finalidade de estudia-la sa
funcin.

electrocardigrafo s.m. Aparello para a prctica da

electrocardiografa.

electrocardiograma s.m. Representacin grfica das

correntes elctricas xeradas pola actividade do msculo
cardaco.

electrochoque s.m. Produccin dunha perda gradual do

coecemento seguido de convulsins, por aplicacins da
corrente elctrica a travs da caixa cranial, usada no tratamento de certas psicoses, especialmente na melancola,
mana ou catatona.

electrocintica s.f. Parte dos estudios sobre a electricidade que investiga a corrente elctrica e os fenmenos
relacionados con ela.

electrocucin s.f. Morte real ou aparente producida por

unha descarga elctrica.

electrodiagnose s.f. Mtodo da investigacin e diagnstico das enfermidades mediante o uso da electricidade.
Dise tamn electrodiagnstico.

electrodiagnstico s.m. V. electrodiagnose.

electrodilise s.f. Separacin dos electrlitos existentes
nunha disolucin coloidal por aplicacin dunha diferencia de potencial a travs dunha membrana semipermeable.

estudio da accin das correntes elctricas.

intensidade das correntes elctricas.

electrodo s.m. 1. Extremo dun conductor en contacto cun

medio que leva ou do que recibe unha corrente elctrica. En electroterapia, instrumento de forma variada que
usado para a aplicacin directa da corrente elctrica
corpo. // E. negativo V. nodo. / E. positivo V. ctodo.

electroencefalografa s.f. Mtodo utilizado para o

rexistro grfico por medio do electroencefalgrafo dos
fenmenos elctricos que ocorren no cerebro.

electroencefalograma s.m. Rexistro grfico obtido

mediante electroencefalografa das ondas bioelctricas
do cerebro, empregado no diagnstico de diversas afeccins morbosas cerebrais.

electrofisioloxa s.f. Estudio das reaccins elctricas dos

seres vivos en estado de sade.

electrfono s.m. Aparello para reforza-los sons da voz

humana usado no tratamento da xordeira.

electroforese s.f. 1. Desprazamento de micelas ou partculas en solucin ou emulsin pola influencia dun campo
elctrico. 2. Mtodo utilizado para consegui-lo devandito
desprazamento.

electrforo s.m. Instrumento que produce, por induccin,

e que conserva pequenas cantidades de electricidade esttica, sendo usado para demostra-la produccin desta
enerxa.

electrografa s.f. Conxunto de tcnicas que permiten a

observacin e o rexistro dos fenmenos elctricos que se
producen pola actividade dos sistemas orgnicos excitables (corazn, msculo, etc.).

electrohemostase s.f. Tcnica que permite a consecucin da hemostase mediante o uso da corrente elctrica.

electroimn s.m. Aparello que produce un campo

magntico mediante un sistema de bobinas cun ncleo de
ferro doce macizo, polas que circula unha corrente elctrica.

electrlise s.f. Descomposicin qumica ou desintegracin orgnica dun corpo producida pola corrente elctrica.

electrlito s.m. 1. Elemento que en estado lquido pode

ser descomposto pola accin dunha corrente elctrica. Os
electrlitos son unicamente os cidos, bases ou sales
fundidos, disolvidos en auga ou noutro medio disolvente
apropiado. 2. Composto que nun medio acuoso se ioniza
ou disocia en partculas cargadas electricamente.

electroloxa s.f. Ciencia que estudia os fenmenos e leis

da electricidade. // E. mdica Parte da fsica que estudia
as aplicacins mdicas da electricidade.

electromagnetismo s.m. Parte da fsica que estudia as

relacins entre a electricidade e mailo magnetismo.

electrmetro

electrmetro s.m. Instrumento que serve para medi-las

diferencias de potencial elctrico.

electrometrografa s.f. Rexistro grfico das correntes

elctricas producidas polas contraccins do tero.

electromiografa s.f. Estudio das contraccins musculares realizado por medio dun electromiograma.

electromiograma s.m. Rexistro grfico da actividade

elctrica producida na contraccin muscular.

electrn s.m. Partcula fundamental con carga elctrica

negativa que entra na constitucin de tdolos tomos da
natureza. Cada tipo de tomo contn un determinado
nmero de electrns, proporcionando estes a maior parte
das caractersticas macroscpicas da materia.

electronarcose s.f. Narcose profunda producida pola

aplicacin de correntes elctricas nas tempas.

electronegativo -a adx. Relativo s elementos qumicos

con tomos que poden captar doadamente electrns, e
que na electrlise se desprenden do nodo ou polo positivo e van cara ctodo ou polo negativo.

electrnica s.f. 1. Parte da fsica que estudia e emprega as

variacins das magnitudes elctricas, (campos electromagnticos, cargas, correntes e tensins elctricas), para
captar, transmitir, e aproveita-la informacin. 2. Tcnica
derivada desta ciencia, que aplica estes coecementos
industria.

electrnico -a adx. Pertencente ou relativo s electrns

ou electrnica.

electronistagmografa s.f. Tcnica que permite segui-los movementos oculares nistgmicos por medio do seu
rexistro electrogrfico.

electronistagmometra s.f. Medicin dos movementos

nistgmicos do ollo por medio do seu rexistro electrogrfico.

electrooculografa s.f. Estudio dos potenciais de

repouso das clulas do epitelio pigmentario e das clulas
visuais da retina (conos e bastns).

electropirexia s.f. V. electrotermia.

electropiroterapia s.f. V. electrotermoterapia.
electroqumica s.f. 1. Estudio das transformacins recprocas entre a enerxa qumica e a elctrica, e a tcnica
empregada para o devandito estudio. 2. Conxunto dos
fenmenos qumicos producidos no organismo aplicarlle correntes elctricas.

electroqumico -a adx. Que pertence ou ten relacin coa

electroqumica.

electrorradioloxa s.f. Aplicacin da electricidade (electroloxa), e das radiacins (radioloxa), no estudio diagnstico e na teraputica das enfermidades.

electrorretinografa s.f. Rexistro dos cambios dos

potenciais elctricos da retina provocados por estmulos
luminosos.

246

electroscopia s.f. Estudio da presencia das cargas elctricas por medio do electroscopio.

electroscopio s.m. Aparello baseado nas accins electrostticas que utilizado para determina-la presencia e a
natureza da electricidade da que est cargada un corpo.

electrosttica s.f. Parte da fsica que estudia a electricidade en equilibrio existente sobre os corpos electrizados.

electrotaxe s.f. Fenmeno que comprende as reaccins

de orientacin das clulas e organismos vivos a travs das
correntes elctricas.

electuario s.m. V. eclegma.

elixir s.m. 1. Licor composto de substancias medicinais
disoltas xeralmente en alcohol, ter ou vio. 2. Medicamento ou remedio que se considera que ten propiedades
marabillosas. // E. da xuventude. Producto que se cre
que d vigor xuvenil.

emaciacin s.f. Estado de adelgazamento extremo producido por causas patolxicas.

emasculacin s.f. Extirpacin ou inutilizacin dos

rganos xenitais. Tamn se di castracin.

embalsamamento s.m. Preservacin por medios artificiais dun cadver contra os efectos da putrefaccin.

embarazo s.m. Estado da muller desde a fecundacin dun

vulo ata o parto. // E. abdominal Embarazo ectpico no
que a implantacin do vulo fecundado ten lugar na cavidade abdominal. / E. ampular Embarazo ectpico no que
a implantacin do vulo fecundado ten lugar na ampola
da trompa de Falopio. / E. cervical Embarazo ectpico
no que a implantacin do vulo fecundado ten lugar na
porcin cervical do tero. / E. ectpico Embarazo no que
a implantacin do vulo fecundado sucede fra da cavidade do tero. Tamn se di embarazo extrauterino. / E.
extrauterino Embarazo ectpico. / E. falso Presencia de
signos tpicos de embarazo e ausencia de perodo menstrual sen que sucedese unha fecundacin ovular. / E.
intersticial Embarazo ectpico no que a implantacin do
vulo fecundado ten lugar na porcin da trompa de
Falopio que transcorre dentro da parede muscular do
tero. Tamn se di embarazo mural. / E. intraligamentoso Embarazo ectpico no que a implantacin do vulo
fecundado ten lugar no seo do ligamento ancho do tero.
/ E. molar Desenvolvemento anormal das vilosidades da
placenta que ten como resultado a formacin dunha masa
de bochas que conteen un lquido claro e que en
conxunto lembran un acio de uvas. / E. mltiple Aquel
que ten como resultado da fecundacin o desenvolvemento de mis dun embrin. / E. mural V. e. intersticial.
/ E. ovrico Embarazo ectpico no que a implantacin do
vulo fecundado ten lugar no seo dun ovario. / E. tubrico Embarazo ectpico no que a implantacin do vulo
fecundado ten lugar en calquera das porcins da trompa
de Falopio.

embolectoma s.f. Eliminacin por medios cirrxicos

dun mbolo localizado nun vaso sanguneo.

247

embolia s.f. Obstruccin brusca dun vaso arterial por un

mbolo ou corpo estrao que circule polo seu interior
procedente doutro segmento circulatorio ou ben introducido desde o exterior. // E. cerebral A que ocorre
nalgunha das ramas arteriais da circulacin cerebral. / E.
coronaria A que ocorre nalgunha das ramas das arterias
da circulacin coronaria. / E. de lquido amnitico
Obstruccin brusca da microcirculacin pulmonar debida
entrada de lquido amnitico na circulacin venosa
durante un parto ou unha cesrea. / E. gasosa Obstruccin da circulacin arterial producida por burbullas de
gas introducidas desde o exterior durante a realizacin
dalgunhas manobras abortivas, irrigacins vaxinais con
peras de goma, inxeccins intravenosas, por entrada de
gas libre no sistema cardiovascular durante unha operacin a corazn aberto ou procedentes do pulmn como
consecuencia dunha descompresin mal realizada
durante a fase de ascenso das inmersins subacuticas. /
E. graxa A producida pola introduccin de graxa neutra
na circulacin venosa, xeralmente trala produccin de
fracturas seas graves. / E. pulmonar Obstruccin total
ou parcial da circulacin arterial pulmonar por mbolos
que proceden xeralmente da circulacin venosa profunda
das extremidades inferiores. / E. sptica A producida por
un mbolo que contn microorganismos con capacidade
infecciosa.

embolizacin s.f. Proceso da formacin dun mbolo. //

E. teraputica Tcnica cirrxica pola que se realiza a
obstruccin da luz dun vaso mediante a introduccin de
mbolos artificiais destinados a impedi-lo rego dun
tumor antes da sa extirpacin, evitando as unha hemorraxia excesiva.

mbolo s.m. Partcula de diversa composicin que circula

polo torrente sanguneo ata que se detn obstrundo a luz
dun vaso.

embriectoma s.f. Extirpacin do embrin resultante dun

embarazo extrauterino.

embrioloxa s.f. Ciencia que estudia o proceso de desenvolvemento dos organismos vivos desde a fecundacin
ata o momento do nacemento.

embrioma s.m. Neoplasia derivada de tecidos embrionarios.

embrin s.m. Etapa do desenvolvemento dos animais que

comprende desde o momento da fecundacin ata que
acadan o estadio de feto. No ser humano denomnanse as
os individuos durante as oito primeiras semanas de vida
despois da fecundacin, perodo durante o cal se forman
os principais sistemas orgnicos.

embriopata s.f. Proceso patolxico que afecta a un

embrin.

embrioplstico -a adx. Pertencente ou relativo

proceso de formacin do embrin.

embriotoma s.f. Seccin dun embrin morto dentro da

cavidade uterina durante un parto distcico.

emtico -a adx. Que provoca o vmito.

encefalomeningocele

emtrope adx. Que pose unha visin normal, sen alteracins da refraccin.

emetropa s.f. Estado normal da refraccin ocular caracterizado porque os raios luminosos que inciden sobre a
superficie ocular se renen na porcin sensible da retina.

emocin s.f. Estado afectivo que transforma transitoriamente o equilibrio psicofsico do individuo.

empacho s.m. Sensacin de malestar no estmago, indixestion.

empiema s.m. Acumulacin de pus nunha cavidade

corporal, principalmente na pleura.

empinxa s.f. Erupcin cutnea que cando supura forma

cotras ou escamas.

emplasto s.m. Preparado medicamentoso de uso externo,

composto por unha pasta que se abranda coa calor e se
aplica directamente sobre a pel.

enantema s.m. Erupcin localizada nunha mucosa.

enartrose s.f. Tipo de articulacin composta por un fragmento de esfera dun so que se introduce nunha cavidade
redondeada pertencente a outro.

encaixamento s.m. Fase do parto durante a cal o

dimetro biparietal da cabeza fetal descende ata un nivel
por debaixo da entrada da pelve.

encefalalxia s.f. Dor localizada na cabeza.

encefalina s.f. Substancia polipeptdica endxena de
baixo peso molecular que sintetizada no crtex suprarrenal e que acta a travs da unin cos receptores opiceos anda que non se relaciona quimicamente coa
morfina. Libranse no organismo como parte da resposta
simptica durante as situacins de tensin.

encefalite s.f. Proceso inflamatorio do encfalo.

encfalo s.m. Porcin do sistema nervioso central aloxada
no interior da cavidade cranial.

encefalocele s.f. Hernia de tecido enceflico a travs

dunha abertura conxnita ou traumtica do cranio.

encefalografa s.f. Tcnica radiolxica que permite o

exame dos espacios mennxeos e os ventrculos cerebrais
despois da inxeccin mediante unha puncin lumbar ou
suboccipital de aire ou outro gas que se distribe polos
devanditos espacios.

encefaloide adx. Que semellante ou ten analoxa co

encfalo, principalmente en canto consistencia.

encefalolitase s.f. Formacin de concrecins no cerebro.

encefaloma s.m. 1. Tumor do encfalo. 2. Hernia do
cerebro. 3. Cancro encefaloide.

encefalomalaca s.f. Abrandamento patolxico do encfalo.

encefalomeningocele s.f. Hernia do tecido cerebral coas

envolturas mennxeas a travs do cranio.

encefalomeninxite

encefalomeninxite s.f. Proceso inflamatorio que afecta

cerebro e s capas mennxeas.

encefalomielite s.f. Afectacin inflamatoria do encfalo

e a medula espial mesmo tempo. // E. aguda diseminada Encefalomielite de comezo brusco, que cursa con
innumerables pequenos focos diseminados de lesins de
desmielinizacin, xunto con infiltrado inflamatorio
perivenular. Xeralmente ten lugar despois de procesos
infecciosos virais agudos ou vacinacin antirrbica ou
antivarilica. / E. hemorrxica necrotizante aguda
Encefalomielite de comezo explosivo varios das despois
dunha infeccin das vas respiratorias altas, que cursa coa
destruccin da meirande parte do tecido dos hemisferios
cerebrais e en ocasins tamn do tronco enceflico e a
medula espial.

encefalomielopata s.f. Doenza que abrangue o encfalo

e a medula espial.

encefalopata s.f. Denominacin xeral dada s doenzas

que afectan encfalo. // E. de Wernicke Encefalopata
de comezo agudo, caracterizada por trastornos mentais,
parlise de movementos oculares e ataxia, debida a
dficit nutricional de tiamina. Tamn se di polioencefalite hemorrxica superior aguda. / E. desmielinizante
Calquera dos trastornos de orixe conxnita e curso
progresivo causados pola dexeneracin da substancia
branca cerebral. / E. hipertensiva Conxunto de alteracins cerebrais causadas pola hipertensin.

encefalopiose s.f. Absceso ou supuracin localizados no

encfalo.

encefalopsia s.f. Estado no que o doente asocia determinadas cores con determinadas palabras, nmeros, etc.

encefalorraqudeo -a adx. Relativo ou relacionado co

encfalo e maila raque. Tamn se di cerebrospinal, encefalospinal.

encefalorraxia s.f. Hemorraxia localizada no encfalo.

encefalose s.f. Tipo de encefalopata de carcter orgnico
e dexenerativo, a diferencia das encefalites, que son de
carcter inflamatorio.

encefalotlipse s.f. Compresin do encfalo.

encefalotoma s.f. V. craniotoma.
enciese s.f. Embarazo uterino normal.
encinta adx. Embarazada.
enclave s.m. V. inclusin.
encolpismo s.m. Medicacin administrada por medio de
supositorios e inxeccins vaxinais.

encolpite s.f. V. endocolpite.

encondroma s.m. Tumor de tecido cartilaxinoso que se
desenvolve no interior do so.

encondrosarcoma s.m. Sarcoma de tecido cartilaxinoso.

encoprese s.f. Incontinencia fecal.

248

encordamento s.m. Ereccin dolorosa e arqueada do

pene no curso dunha blenorraxia.

encordio s.m. Inflamacin dos ganglios das inguas ou

doutras partes do corpo.

encravamento s.m. 1. Penetracin dun fragmento dunha

fractura, noutro fragmento da mesma fractura. 2. En
embrioloxa, parte que se desprende da sa situacin
normal e queda fixada noutro lugar, orixinando un quiste
ou unha tumoracin. 3. En obstetricia, situacin de inmobilidade da cabeza fetal no estreito superior da pelve. 4.
Tratamento cirrxico das fracturas seas mediante
cravos.

encrucillada s.f. Lugar de cruzamento de ras ou

camios; por extensin sase para designar algunhas
formacins corporais onde se produce un cruzamento de
elementos anatmicos.

endamebease s.f. Infeccin causada por parasitos do

xnero Endamoeba.

endambidos s.m.pl. Familia de rizpodos ameboides

parasitos intestinais de vertebrados e invertebrados, con
dous xneros principais: Endamoeba e Entamoeba,
sendo as primeiras parasitos de invertebrados e as
segundas de vertebrados.

Endamoeba Xnero de amebas da familia dos endambidos, formadoras de quistes en cascudas e trmites.

endarterite s.f. Inflamacin da tnica interna das arterias. A proliferacin de tecido fibroso (endarterite proliferante) nesta capa arterial, pode traer como consecuencia o peche da luz (endarterite obliterante) das
arterias de pequeno calibre.

endemia s.f. Enfermidade, xeralmente infecciosa, que

radica de forma constante ou peridica nunha rea
xeogrfica determinada, debido influencia dunha causa
local especial. No caso de se producir cambios na incidencia ou na rea de extensin afectada, pdese transformar nunha epidemia.

endemoepidmico -a adx. Que endmico e que en

ocasins se fai epidmico.

endemoado -a adx. Que est posudo polo demo ou

esprito maligno.

endereitamento s.m. Accin e efecto de endereitar unha

parte ou un rgano desviados da sa posicin normal.

endo- Prefixo do gr. ndon (dentro).

endoabdominal adx. Relativo interior do abdome.
endoanxio s.m. Tnica interna dos vasos sanguneos
endoanxite s.f. Inflamacin do endoanxio. Tamn se di
endovasculite.

endoaortite s.f. Inflamacin da tnica interna da arteria

aorta.

endoapendicite s.f. Inflamacin da mucosa do apndice

vermiforme sen afectacin do peritoneo. Tamn se di
apendicite catarral.

249

endoaxoneurona s.f. Neurona que pose un cilindroeixe

localizado dentro da medula espial.

endobacilar adx. Que est contido dentro dos bacilos.

endobiose s.f. Vida parasitaria no interior dun organismo
calquera.

endoblasto s.m. V. endoderma.

endocardio s.m. Membrana endotelial que recobre a
superficie interna das cavidades do corazn (endocardio
venoso e arterial), e as vlvulas cardacas (endocardio
valvular).

endocardite s.f. Inflamacin do endocardio aguda ou

crnica, normalmente microbiana, que pode estar localizada nas vlvulas (endocardite valvular), ou estenderse
s paredes do corazn (endocardite parietal). // E. bacteriana ou mictica Aquela que se produce por unha colonizacin por bacterias das estructuras endocrdicas. / E.
de Loeffler Enfermidade endomiocrdica eosinfila;
subcategora da sndrome hipereosinfila na que se afecta
principalmente o corazn. Prodcese un engrosamento
dun ou mbolos dous ventrculos con presencia ademais
de grandes trombos murais que poden ser orixe de embolizacins perifricas. Tamn est lesionado o miocardio.
Acompase de infiltracin eosinoflica doutros rganos
e hepatomegalia. / E. infecciosa A que se orixina por
unha infeccin por microorganismos, principalmente por
bacterias e fungos. / E. por rickettsias Endocardite
subaguda orixinada por unha infeccin por Coxiella
burnetii, que aparece como secuela crnica da febre Q,
afectando principalmente vlvula artica. / E. reumtica Aquela producida como consecuencia dun episodio
de febre reumtica. / E. trombtica non bacteriana
Aquela na que as vexetacins son de fibrina, sen estar
colonizadas por bacterias. / E. valvular A que afecta
principalmente s vlvulas cardacas. / E. verrugosa
Variedade na que as lesins estn constitudas por vexetacins ou verrugas localizadas no endocardio, podendo
estar ou non infectadas. Tamn se di endocardite vexetante. / E. verrugosa de Libman-Sachs Variedade de
endocardite verrugosa que aparece no lupus eritematoso
diseminado. / E. vexetante V. endocardite verrugosa.

endocelaco -a adx. Relativo ou situado dentro dunha

cavidade corporal

endocelular adx. Que est situado ou do que ten lugar

dentro das clulas. Tamn se di intracelular.

endocervicite s.f. Inflamacin da mucosa do colo do

tero. Tamn se di endotraquelite.

endocistite s.f. Inflamacin da mucosa da vexiga

urinaria.

endocitose s.f. Invaxinacin da membrana celular

seguida da formacin de vacolos no citoplasma para a
introduccin de materiais solubles no interior da clula;
incle a pinocitose, a fagocitose e a rofeocitose.

endocolite s.f. Inflamacin da mucosa do colon.

endocolpite s.f. Inflamacin da mucosa da vaxina.

endoforia

endocondral adx. Que se desenvolve dentro da cartilaxe.

// Osificacin e. Tipo de osificacin no que previamente
existe un molde de cartilaxe do so que se vai formar, e
no interior deste molde comeza a osificacin en diferentes puntos.

endocrinia s.f. Segregacin interna.

endocrnide s.f. Manifestacin cutnea de orixe endcrina.

endcrino -a adx. Pertencente ou relativo s glndulas de

segregacin interna e s sas clulas compoentes, que
posen un producto de segregacin que vertido directamente no sangue.

endocrinlogo -a s. Especialista ou experto en endocrinoloxa.

endocrinoloxa s.f. Ciencia que estudia o funcionamento

e a patoloxa das glndulas de segregacin interna, ou
glndulas endcrinas.

endocrinolxico -a adx. Pertencente ou relativo endocrinoloxa.

endocrinopata s.f. Alteracin nas glndulas endcrinas.

endocrinoterapia s.f. Tratamento das enfermidades por
medio da administracin de preparacins endcrinas.

endoderma s.m. Folla interna do disco embrionario.

Tamn se di endoblasto.

endodermefitose s.f. V. tia imbricata.

endodermerreaccin s.f. Mtodo de diagnose que
intenta determinar se hai ou non sensibilizacin a un
determinado antxeno mediante a inxeccin do devandito
antxeno no tecido celular, e a posterior observacin da
reaccin que produce.

Endodermophyton Xnero de fungos parasitos includo

actualmente no xnero Trichophyton.

endodixestivo -a adx. Que est situado ou que ocorre no

interior do tubo dixestivo.

endodoncia s.f. Parte da odontoestomatoloxa que

estudia os tecidos da polpa e da raz do dente, as como
as sas enfermidades e tratamento.

endodontite s.f. Inflamacin da polpa ou raz dental.

endoectoma s.f. Reseccin da mucosa dun rgano oco
cando non pode ser resecado o rgano completo, principalmente da vescula biliar.

endoectotrix s.m. Fungo parasito que invade as estructuras internas e externas do pelo.

endoenterite s.f. Inflamacin da mucosa intestinal.

endoepiderme s.f. Zona mis profunda da epiderme.
endofarinxe s.f. Zona interna da farinxe.
endoflebite s.f. Inflamacin da tnica interna das veas.
endoforia s.f. V. esoforia.

endoftalma

endoftalma s.f. Inflamacin dos tecidos internos

compoentes do ollo.

250

endopeptidase s.f. Calquera dos enzimas da clase das

hidrolases que catalizan a hidrlise dos enlaces do interior das cadeas peptdicas.

endoftalmite s.f. V. endoftalma.

endogamia s.f. 1. Fecundacin producida pola unin de

endoperiarterite s.f. Endoarterite e periarterite combi-

gametos cunha orixe xentica comn. 2. Matrimonio

realizado entre persoas pertencentes mesma comunidade.

endoperimiocardite s.f. Inflamacin simultnea do

endogastrectoma s.f. Extirpacin da mucosa do estmago.

endogstrico -a adx. Relativo que est situado ou ten

lugar dentro do estmago.

endogastrite s.f. Inflamacin da mucosa do estmago.

endolaberintite s.f. Inflamacin do labirinto membranoso.

endolarnxeo -a adx. Situado ou que ten lugar dentro da

larinxe.

endolinfa s.f. Lquido do interior do labirinto membranoso do odo interno dos animais vertebrados, que enche
as cavidades das canles semicirculares, utrculo, sculo e
canle coclear.

endomastoidite s.f. Inflamacin da cavidade e das celas

mastoides.

endometrectoma s.f. Extirpacin do endometrio.

Tamn se di raspado uterino.

endometrio s.m. Capa mucosa que tapiza a cavidade do

tero.

endometrioide adx. Que semellante endometrio.

endometrioma s.m. Tumor benigno constitudo por
elementos idnticos s do endometrio, situado fra do
tero. Tamn se di solenoma, adenomioma.

endometriose s.f. Crecemento ectpico de tecido endometrial, que pode localizarse dentro da musculatura do
propio tero, constitundo entn a adenomiose ou endometriose interna, ou ben fra das estructuras uterinas,
dando lugar endometriose externa.

endometrite s.f. Inflamacin do endometrio.

endomiocardite s.f. Inflamacin conxunta do endocardio e miocardio.

endonasal adx. Que est situado ou ten lugar dentro do

nariz.

endonefrite s.f. V. pielite.

endoneurite s.f. Inflamacin do endoneuro.
endoneuro s.m. Tecido conxuntivo situado entre as diferentes fibras dun fascculo nervioso.

endonuclear adx. Que est localizado ou que ten lugar

dentro da clula.

endoplvico -a adx. Que est localizado ou que sucede

no interior da pelve.

nadas.
endocardio, miocardio e pericardio. Tamn se di cardite
total.

endoplasma s.m. Zona do protoplasma celular situada

arredor do ncleo. Tamn se di entoplasma, endosarco.

endoplasto s.m. Ncleo celular.

endorfina s.f. Substancia derivada da -lipotropina, que
pose, como as encefalinas pertencentes s pptidos
opiceos endxenos, actividade parecida da morfina.

endorraque s.f. Duramter pertencente medula espial.

endorrinite s.f. Inflamacin das mucosas das fosas
nasais.

endosalpinxite s.f. Inflamacin da mucosa da trompa de

Falopio.

endosarco s.m. V. endoplasma.

endoscopia s.f. Exame das cavidades ou conductos
corporais por medio de instrumentos pticos introducidos
directamente nas devanditas cavidades. // E. (tcnicas
de) Conxunto das tcnicas que permiten a realizacin
dunha endoscopia.

endoscopio s.m. Aparello ptico usado na realizacin das

endoscopias, denominndose de acordo co rgano que
aplicado en cada caso, e as temos broncoscopio, laringoscopio, esofagoscopio, etc.

endsmose s.f. 1. Penetracin de auga nas clulas vivas

situadas nun medio lquido a favor do gradiente de
concentracin molecular. 2. Corrente establecida entre
dous lquidos de diferente concentracin osmtica separados por unha membrana ou placa porosa. // E. elctrica
Tcnica na que se usa a existencia de cargas elctricas
para consegui-lo paso de substancias a travs das
membranas.

endosomtico -a adx. Que est situado ou que ten lugar

dentro do corpo.

endospora s.f. Espora endxena, formada no interior do

esporanxio.

endosporo s.m. Capa interna da membrana das esporas.

endosqueleto s.m. Esqueleto seo que posen os vertebrados superiores.

endostete s.f. Inflamacin do endostio.

endosteoma s.m. Tumor localizado na cavidade medular
dun so. Tamn se di endostoma.

endostetoscopio s.m. Aparello constitudo por unha

combinacin de estetoscopio e sonda esofxica que
empregado para o rexistro acstico dos rudos cardacos
dende o interior do esfago.

251

endostio s.m. Tecido que recobre a cavidade medular dun

so longo.

endostoma s.m. V. endosteoma.

endostose s.f. Osificacin da cartilaxe.
endotelial adx. 1. Pertencente ou relativo o endotelio. 2.
Que pose unha estructura de endotelio.

endotelio s.m. Capa celular formada por un nico estrato

de clulas, que constite a superficie interna das
membranas serosas, das membranas sinoviais e da tnica
interna dos vasos sanguneos.

endoteliocito s.m. Clula fagocitaria endotelial. Tamn

se di histiocito.

endoteliocitose s.f. Proliferacin anormal dos endoteliocitos.

endotelioide adx. Que ten unha estructura semellante s

endotelios.

endotelioinoma s.m. Tumor fibroso do endotelio.

endoteliolisina s.f. Citotoxina que pode desintegra-lo
tecido endotelial.

endotelioma s.m. Tumor maligno constitudo pola proliferacin e acumulacin de clulas endoteliais.

endoteliose s.f. Hiperplasia ou proliferacin anmala do

endotelio.

endoteliotoxina s.f. V. endoteliolisina.

endotrmico -a adx. Relativo reaccin que se realiza
con absorcin de calor.

endotoscopio s.m. Variedade de endoscopio utilizado na

exploracin do odo.

endotoxina s.f. Compoente da parede das bacterias

gramnegativas que pose propiedades txicas, aparecendo pola lise das devanditas bacterias.

endotoxoide s.m. Toxoide preparado a partir dunha endotoxina.

endotraquelite s.f. V. endocervicite.

endotrix s.m. Parasito xeralmente tricoftico que invade o
interior do talo do pelo.

endovasculite s.f. V. endoanxite.

endovenoso -a adx. V. intravenoso.
endoxnese s.f. Reproduccin que ten lugar por divisins
sucesivas do ncleo e o protoplasma da clula nai, dando
as orixe a varias clulas fillas.

endxeno -a adx. Que se orixina dentro do organismo, o

contrario de esxeno.

enduofobia s.f. Temor morboso a vestirse.

endurecemento s.m. 1. Aumento da consistencia dun
corpo ou dunha materia. 2. Procedemento para endurecer
un tecido, coa finalidade de face-lo mis doado de cortar
no intre de realiza-las preparacins que se van examinar
nun microscopio.

enfermidade

enema s.m. 1. Inxeccin dunha masa lquida no recto a

travs do ano coa finalidade de conseguir un efecto
laxante. 2. O propio lquido que se inxecta no recto
durante a realizacin dun enema. // E. baritado Enema
opaco. / E. cego Introduccin dun tubo de goma no recto
coa finalidade de consegui-la evacuacin dos gases
acumulados no mesmo. / E. evacuante Enema simple. /
E. medicamentoso Aquel no que se introduce un medicamento no organismo mediante este sistema cando por
calquera causa non posible a sa inxestin oral. / E.
oleoso Enema con finalidade laxante composto de aceite
de oliva, de liaza ou de amndoas doces. / E. opaco
Aquel que utiliza unha solucin radiopaca de bario para
utilizala en exploracins radioscpicas ou radiogrficas. /
E. simple Enema de auga destinado a evacua-lo recto do
seu contido de feces.

enequtico -a adx. Relativo tipo constitucional de

Mauz caracterizado pola lentitude, viscosidade, detallismo, afectividade pouco desenvolvida, vida interior
pobre e fisicamente pola tendencia displasia e
amorfia.

energmetro s.m. Aparello utilizado para o exame do

pulso, que mide a presin necesaria para dete-la onda
pulstil e a enerxa utilizada pola devandita onda para
vencer esta presin.

enervacin s.f. 1. Seccin dun nervio. Tamn se di

neurectoma. 2. Falla da enerxa nerviosa.

enerxtica s.f. Ciencia e tcnica derivada da mesma que

estudia a produccin da enerxa, o seu uso e a conversin
das sas diferentes formas.

enerxa s.f. Facultade que pose un corpo para producir

un traballo mecnico ou o seu equivalente en calor.

enrxida s.f. Zona constituda por un ncleo e a porcin

do citoplasma controlada por este nos tipos celulares
polinucleados.

enfermeiro -a s. Persoa dedicada profesionalmente

asistencia sanitaria s doentes como auxiliar do mdico.

enfermera s.f. 1. Lugar ou departamento destinado s

doentes dentro dos cuarteis, colexios, etc. 2. Disciplina
sanitaria ou conxunto de tcnicas referentes a esta disciplina.

enfermidade s.f. 1. Perda ou alteracin do estado normal

da sade. 2. Alteracin ou desviacin de causa coecida
ou descoecida da estructura ou funcin normal dun
rgano, sistema ou calquera parte do corpo, que se manifesta por un conxunto de sntomas e signos particulares,
e ten unha evolucin e un prognstico mis ou menos
previsible. // E. adquirida Calquera enfermidade que
non sexa conxnita. / E. aguda Aquela que aparece de
xeito rpido e ten unha evolucin rpida. / E. amiloide V.
amiloidose. / E. articular dexenerativa V. osteoartrite.
/ E. autoinmune A que est producida polo efecto sobre
o organismo de autoanticorpos. / E. autolimitada Aquela
que segue un curso cara a curacin espontnea, nun
perodo de tempo xeralmente curto. / E. celaca Intole-

enfermidade
rancia intestinal permanente gliadina, protena do glute
presente nos cereais. Comeza na infancia, e caracterzase
principalmente por diarrea crnica, anorexia, feces
plidas e de mal cheiro, atraso na ganancia de peso e s
veces tamn do talle e diminucin da masa muscular,
principalmente das zonas proximais; tamn hai alteracins histolxicas tpicas na biopsia do intestino delgado
proximal. O seu tratamento esixe unha dieta sen glute
durante toda a vida. Tamn se di espr celaco infantil. /
E. celaca do adulto V. espr non tropical. / E. constitucional Aquela que propia da constitucin do individuo, presentndose sen necesidade da intervencin dun
factor exterior, ou que presenta sintomatoloxa inespecfica. / E. contaxiosa A causada por un axente infeccioso,
podndose transmitir dun enfermo a outro mediante
segregacins, fomites, etc. / E. conxnita A que aparece
xa no nacemento. / E. crnica A que ten unha evolucin
lenta e longa. / E. cuarta V. E. de Dukes. / E. cuarta
venrea 1. Granuloma inguinal. 2. Balanoptose gangrenosa. / E. da urina en xarope de pradairo Enfermidade
producida por unha alteracin do catabolismo dos aminocidos que afecta leucina, isoleucina e valina. Caracterzase por graves trastornos no sistema nervioso central
que comezan inmediatamente despois do parto e
conducen con frecuencia morte. A urina e os mesmos
nenos teen un cheiro que semella o do xarope de
pradairo. Tamn se di enfermidade de Menkes. / E. de
Abrami Ictericia hemoltica adquirida. / E. de Acosta V.
mal de montaa. / E. de Adams-Stokes V. sndrome de
Adams-Stokes. / E. de Addison Enfermidade causada
pola insuficiencia das glndulas suprarrenais e, caracterizada por hipotensin, diminucin de peso, anorexia,
debilidade e en ocasins hiperpigmentacin da pel.
Tamn se di insuficiencia suprarrenal. / E. de Albers-Schnberg Osteopetrose. Tamn se di enfermidade dos
sos marmreos. / E. de Albright V. e. de Fuller-Albright. V. sndrome de Albright. / E. de Alpers Polidistrofia infantil progresiva / E. de Alport Doenza de
herdanza dominante ligada sexo, caracterizada por
nefropata hematrica, xordeira e en ocasins alteracins
oculares. / E. de Alzheimer Enfermidade dexenerativa
do sistema nervioso central con demencia progresiva,
que comeza habitualmente despois da idade media da
vida. Caracterzase anatomopatoloxicamente por destruccin e desaparicin de neuronas do crtex cerebral e por
das lesins histolxicas caractersticas: os nobelos de
dexeneracin neurofibrilar de Alzheimer, intraneuronais,
e cmulos intracorticais de prolongacins neuronais
engrosadas denominados placas sens ou placas neurticas. / E. de Andersen Enfermidade por almacenamento
de glicxeno tipo IV. / E. de Apert Acrocefalosindactilia.
/ E. de Aran-Duchenne Atrofia muscular progresiva que
comeza nas mans, por afectacin das neuronas motoras
medulares. En realidade trtase dunha sndrome ou
sntoma caracterstico de mis dunha doenza como a
siringomiela ou a esclerose lateral amiotrfica, etc. / E.
de Ayerza-Arillaga Insuficiencia cardaca dereita especial e progresiva, causada por hipertensin pulmonar
prolongada por esclerose dos vasos pulmonares de orixe

252
diversa, antigamente con frecuencia sifiltica, e acompaada de cianose intensa e hipertrofia da medula sea. / E.
de Baastrup Osteoartrose interespinal de das vrtebras
lumbares. / E. de Baker-Rosenbah Erisipeloide. / E. de
Ballet Oftalmoplexa externa. / E. de Bal Esclerose
unilobular concntrica caracterizada por un nico foco de
esclerose e desmielinizacin. Cursa con hemiplexa,
hemiparestesia e afasia. / E. de Bamberger Corea
rtmica de forma saltareira. / E. de Bamberger-Marie V.
e. de Marie. / E. de Bang Aborto infeccioso das vacas
provocado por Brucella abortus. / E. de Banti Cirrose
atrfica do fgado, con esplenomegalia e pancitopenia,
antigamente descrita como un trastorno primario do
bazo, hoxe considerada secundaria hipertensin portal.
/ E. de Barlow V. escorbuto infantil. / E. de Barraquer
ou Barraquer-Simons Lipodistrofia parcial progresiva
que comeza entre os catro e os oito anos e que afecta
tecido subcutneo adiposo da cara e en ocasins do colo
e trax, e aumento non constante do tecido adiposo da
parte inferior do corpo. / E. de Basedow V. e. de Graves.
/ E. de Bazin V. eritema indurado. / E. de Bechzset.
Enfermidade dexenerativa da parede artica con connotacins xenticas. / E. de Behcet V. sndrome de Behcet.
/ E. de Bekhterev ou Bechterew ou Betcherew-Strmpell Espondilite anquilosante. / E. de Bence-Jones
Mieloma mltiple. / E. de Berger Glomerulonefrite
causada por depsitos mesanxiais de Ig A. / E. de
Besnier-Boeck Sarcoidose. / E. de Best Dexeneracin
conxnita da mcula ltea nos nenos. / E. de Biermer
Anemia perniciosa. / E. de Binswagner Forma de
demencia senil causada pola arteriosclerose. / E. de
Blackfan-Diamon Anemia causada por unha anormalidade da eritroxnese. / E. de Blocq Astasia-abasia. / E.
de Blumenthal V. eritroleucemia. / E. de Boeck Sarcoidose. / E. de Bornholm Pleurodinia epidmica causada
polo virus Coxackie. / E. de Bouchard Dilatacin do
estmago causada por unha insuficiencia da sa capa
muscular. / E. de Bourneville Esclerose tuberosa do
cerebro. / E. de Bowen Carcinoma epidermoide intraepidrmico que se asocia con frecuencia a neoplasias viscerais, especialmente pulmonares, anda que tamn
gastrointestinais e xenito-urinarias. / E. de Breda Pian ou
frambesia. / E. de Briesky Craurose vulvar. / E. de BrillZinser Recada tarda dun episodio de tifo epidmico. /
E. de Brodie Fibroadenoma de mama con aparencia
clnica de tumor maligno. / E. de Buschke V. escleredema de Buschke / E. de Cacchi-Ricci Ril esponxoso
medular ou esponxiose renal. Trtase dunha doenza espordica anda que en ocasins herdada de xeito autosmico dominante, que se manifesta na adolescencia ou en
adultos novos e se caracteriza pola dilatacin dos
conductos de Bellini formando quistes que conteen
frecuentemente clculos de oxalato clcico, e clinicamente hai con frecuencia infeccin e hematuria. / E. de
Calv Osteocondrite vertebral, vrtebra plana dos nenos
de cinco a dez anos. / E. de Calv-Legg-Perthes Osteoartrite coxofemoral deformante. / E. de Canavan ou
Canavan-van Bogaert-Bertrand Dexeneracin esponxosa do tecido do sistema nervioso central. / E. de Caroli

253
Dilatacin qustica dos conductos biliares intrahepticos.
/ E. de Chagas ou Chagas-Cruz Tripanosomase americana causada polo Trypanosoma cruzi e transmitida polas
chinches do xnero Triatoma. Aparece unicamente en
Amrica central e do sur. Presntase de xeito agudo
fundamentalmente nos nenos, nos que cursa con
sntomas xerais, erupcin cutnea e signo de Romaa, e
posteriormente con afectacin muscular, cardaca e do
sistema nervioso central. A forma crnica mis importante unha miocardiopata que a causa mis frecuente
de morte da enfermidade, podendo presentar tamn
megaesfago, megacolon, e meningoencefalite crnica. /
E. de Charcot 1. Reumatismo articular crnico progresivo. 2. Claudicacin intermitente. 3. Artropata tabtica.
4. Esclerose lateral amiotrfica. / E. de Charcot-MarieTooth Atrofia muscular peronea neuroptica e progresiva. / E. de Chediak-Steinbrink-Higasi Doenza familiar hereditaria dos granulocitos, que cursa con
hepatoesplenomegalia, alteracins na pigmentacin
cutnea e infeccins en diversos rganos causadas por
unha anomala na quimiotaxe e na funcin bacterioltica
das devanditas clulas. / E. de Chevalier Prpura inflamatoria crnica que constite unha variante da sndrome
de Schnlein-Henoch. / E. de Christmas Deficiencia do
factor IX da coagulacin. / E. de Churg-Strauss Vasculite granulomatosa que afecta a mltiples rganos e
sistemas, especialmente pulmn. Tamn se di anxiite e
granulomatose alrxica. / E. de Cooley Anemia eritroblstica familiar. / E. de Cori V. e. por almacenamento
de glicxeno tipo III. / E. de Corrigan Insuficiencia
valvular artica. / E. de Costello Eritema penfigoide
polimorfo. / E. de Creutzfeld-Jakob Doenza dexenerativa mortal do sistema nervioso central que xeralmente
afecta a persoas con idades comprendidas entre os 50 e os
75 anos. Est causada por un virus lento e evoluciona
rapidamente con demencia e mioclonas, tendo unha
duracin media de oito meses. Tamn se di enfermidade
de Jakob. / E. de Crigler-Najjar Ictericia neonatal
intensa e prolongada causada por unha anomala enzimtica da glicuronoconxugacin da bilirrubina. Hrdase con
carcter autosmico recesivo. / E. de Crohn Enfermidade inflamatoria crnica de orixe descoecida que
afecta a calquera parte do traxecto dixestivo, pero especialmente porcin terminal do leo, sendo esta afectacin segmentaria, en toda a espesura da parede do intestino e con formacin de granulomas. / E. de Crouzon
Disostose craniofacial con atrofia ptica, agrandamento
da sela turca, e hipercalcemia. / E. de Cushing Sndrome
de Cushing cando est causada por unha excesiva
produccin de ACTH de orixe hipofisaria. Tradicionalmente flase de enfermidade de Cushing cando a orixe do
exceso de ACTH un adenoma hipofisario, pero tamn
se usa en calquera outro caso de hiperproduccin desta
hormona anda que non sexa detectable ningunha tumoracin na hipfise. / E. de Darier Xenodermatose de
herdanza autosmica dominante con alteracin da queratinizacin e caracterizada por lesins papulosas e escamosas que poden chegar a ser verrugosas e vexetantes.
Forman placas localizadas en zonas seborreicas. / E. de

enfermidade
Davidson Anemia megaloblstica refractaria. / E. de De
Quervain-Crile V. tiroidite subaguda, granulomatosa
ou de clulas xigantes. / E. de Dejerine-Andr Thomas
Atrofia olivopontocerebelosa. / E. de Devic V. sndrome
de Devic. / E. de Di Guglielmo Hemopata maligna
aguda que afecta esencialmente serie vermella. No
sangue perifrico hai unha eritroblastemia con formas
anormais. / E. de Diamond-Blackfan Anemia da nenez
lentamente progresiva causada por unha anomala na
eritroxnese. / E. de Dhle Aortite sifiltica. / E. de
Down V. sndrome de Down. / E. de Dressler Hemoglobinuria recorrente. / E. de Dubin-Johnson Ictericia
crnica conxnita que se inicia na nenez e que est orixinada por unha anomala na eliminacin da bilirrubina dos
hepatocitos, o que polo tanto causa unha elevacin no
sangue da bilirrubina directa ou conxugada. / E. de
Duchenne Distrofia muscular progresiva que se herda de
forma recesiva ligada sexo. Comeza na nenez e causa
unha debilidade muscular progresiva que afecta especialmente musculatura proximal das extremidades, con
mis intensidade nas pernas, e s msculos flexores do
colo. Tamn hai contracturas articulares, escoliose e
frecuente deterioro intelectual. Evoluciona xeralmente
ata chegar morte, causada xeralmente por graves infeccins respiratorias. / E. de Dukes ou de Dukes-Filatow
Enfermidade febril, contaxiosa e moderada infantil, est
causada por un virus do grupo Coxackie-ECHO, semellante s outras enfermidades exantemticas da infancia,
polo que se denomina tamn como cuarta enfermidade
exantemtica. / E. de Dupuytren Retraccin da aponeurose palmar que orixina unha contractura en flexin dos
dedos. / E. de Durand-Nicolas-Favre Linfogranuloma
venreo. / E. de Duroziez Estenose artica conxnita. /
E. de Dhring-Brocq Dermatite crnica herpetiforme
polimorfa e dolorosa. As lesins distribense simetricamente nas superficies de extensin das pernas e brazos,
nos sobrazos, inguas, na rexin sacra e nos glteos.
Evoluciona con accesos prolongados e fases de remisin
e acompase con frecuencia da sndrome da mala absorcin. Algns casos teen carcter de lesin paraneoplsica acompaante de tumores viscerais. / E. de Eales
Doenza caracterizada por hemorraxias recorrentes da
retina e do vtreo. / E. de Ebstein Anormalidade valvular
cardaca conxnita causada por unha insercin anmala
das valvas da vlvula tricspide. Evoluciona con insuficiencia do ventrculo dereito e incompetencia tricuspidea. Acompase con frecuencia da sndrome de Wolff-Parkinson-White. Tamn se di anomala de Ebstein. /
E. de Ecklin Eritroblastose fetal por incompatibilidade
fetomaterna tipo Rh. / E. de Edowes V. osteoxnese
imperfecta. / E. de Ehret Parlise dos msculos peroneos con contraccin dos antagonistas. / E. de Eichtedt
Tia versicolor. / E. de Engel-Recklinghausen Distrofia
sea conxnita dos sos longos do cranio. / E. de Engelmann Distrofia sea conxnita que afecta s sos longos
e mailo cranio. / E. de Engman Dermatite eccematosa
secundaria a unha infeccin pixena. / E. de Erb-Charcot Parlise espial espasmdica. / E. de Erichsen
Doenza caracterizada pola aparicin de fenmenos

enfermidade
medulares morbosos, consecutivos a accidentes. / E. de
Eulenburg Paramitona conxnita. / E. de Fabry Enfermidade por acumulacin de lisosomas que se transmite
por herdanza ligada cromosoma X. Prodcese por
acumulacin do trihexsido galactosilglicosilcermido a
causa da deficiencia do enzima alfa-galactosidase A, o
que ocasiona acumulacin de ceramidas no corazn e no
ril. / E. de Fallot V. triloxa, tetraloxa e pentaloxa de
Fallot. / E. de Fanconi V. mucoviscidose. / E. de
Farber Enfermidade por acumulacin de lisosomas do
metabolismo da ceramida causada por unha deficiencia
da ceramidase. / E. de Flling Oligofrenia fenilpirvica.
/ E. de Fontana Cromoblastomicose. / E. de Forbes V.
E. por almacenamento de glicxeno tipo III. / E. de
Fordyce Existencia de pequenas glndulas sebceas na
superficie da mucosa e semimucosa dos labios e na
mucosa xeniana que forman numerosas e pequenas
elevacins amareladas. / E. de Forestier-Rots-Querol
Hiperostose anquilosante da columna e das extremidades, con afectacin do estado xeral, febrcula e s
veces irite ou iridociclite. / E. de Friedlnder Arterite
obliterante. / E. de Friedreich 1. Paramioclono mltiple
2. V. ataxia de Friedreich. / E. de Frlich Ostete tuberculosa localizada na apfise espiosa da vrtebra C VII.
/ E. de Fuller-Albright ou de Albright Displasia sea
fibrosa, pigmentacin en placas e pubertade precoz. / E.
de Gaisbck V. policitemia relativa. / E. de Gaucher
Lipoidose de glicosilcermidos herdada de xeito autosmico recesivo e causada por deficiencia de glicosilceramidase, o que ocasiona acumulacin de glicocerebrsidos nas clulas do fgado, bazo, ganglios linfticos,
capilares alveolares e medula sea. Hai unha forma
infantil, unha xuvenil e outra tpica de adultos denominada forma non neuroptica ou enfermidade de Gaucher
de tipo I, que a enfermidade por almacenamento lisosmico mis frecuente. Tamn se di lipoidose de cerebrsidos. / E. de Gibert Pitirase rubra. / E. de Gilbert Ictericia crnica constitucional que se produce por unha
deficiencia da captacin da bilirrubina e fundamentalmente por unha alteracin na glicuronoconxugacin,
polo que se acumula no sangue bilirrubina indirecta ou
non conxugada. Hrdase de xeito recesivo ligado sexo.
/ E. de Gilles de la Tourette Tic convulsivo da infancia
acompaado de coprolalia e ecolalia. / E. de Glanzmann
Tromboastenia de Glanzmann. V. tromboastenia. / E. de
Glnard Esplancnoptose. / E. de Glisson Raquitismo. /
E. de Goldflam-Erb Miastenia grave pseudoparaltica. /
E. de Goldstein Telanxiectasia hereditaria con epistaxe.
/ E. de Gottinga Febre tifoide. / E. de Gowers Espasmo
saltatorio. / E. de Grancher Esplenomegalia. / E. de
Graves Hipertiroidismo con bocio difuso, oftalmopata
cun compoente espstico e outro mecnico, e dermopata caracterizada esencialmente por mixedema localizado ou pretibial. Tamn se di enfermidade de
Basedow, enfermidade de Parry. / E. de Greenfield
Encefalopata desmielinizante infantil. / E. de Greenwald Pentosuria esencial hereditaria sen traduccin
clnica. / E. de Griffith Artrite osificante xeneralizada
con anquilose. / E. de Gruber Porencefalia acompaada

254
de lesins poliqusticas en diversos rganos, como o
fgado, o pncreas ou o ril. / E. de Hageman Deficiencia
do factor de Hageman ou factor XII da coagulacin, o
que ocasiona unha prolongacin do tempo de coagulacin do sangue. / E. de Hailey-Hailey Pnfigo benigno
familiar no que se orixinan ampolas principalmente nas
zonas de rozamento e nas pregaduras da pel (axila, ingua,
etc). Hrdase de xeito autosmico dominante pero irregularmente. / E. de Hallopeau 1. Acropata ulceromutilante. 2. Dermatite pustulosa crnica que se caracteriza
pola formacin de focos pustulosos que progresan de
xeito excntrico. 3. Eritema circinante con tendencia a
recidivar. 4. Lique escleroso. 5. Pnfigo. / E. de
Hamman-Rich Fibrose pulmonar intersticial difusa de
orixe descoecida que evoluciona cara morte por insuficiencia respiratoria nun curto espacio de tempo. / E. de
Hand-Schller-Christian Forma de granulomatose de
clulas de Langerhans, granuloma eosinfilo ou histiocitose X con afectacin multifocal sea e dislipoidose, que
afecta tamn hipfise provocando unha diabete inspida. / E. de Hansen Lepra. / E. de Harada Encefalomielite diseminada acompaada de uvete, coroidite
exsudativa difusa, desprendemento de retina, xordeira e
afectacin de pares craniais. / E. de Harley Hemoglobinuria paroxstica a frgore. / E. de Hartnup Trastorno do
transporte renal dos aminocidos monoaminomonocarboxlicos que se herda con carcter autosmico recesivo.
A exposicin luz solar orixina un exantema eritematoso
semellante pelagra. Acompase ademais de ataxia
cerebelosa, inestabilidade emocional, delirio e aminoaciduria. / E. de Hashimoto Doenza inflamatoria crnica da
tiroide relacionada con factores autoinmunitarios. O
bocio a principal manifestacin desta enfermidade que
co tempo evoluciona insuficiencia tiroide. Acompaa
frecuentemente a outras doenzas autoinmunes, e a principal causa de bocio espordico nos nenos. / E. de
Heberden 1. Anxina de peito. 2. Formacin de ndulos
duros nas articulacins interfalnxicas distais (ndulos de
Heberden), que constiten a forma mis frecuente de
osteoartrite idioptica. / E. de Henoch 1. Anxina gangrenosa da escarlatina. 2. Cardite recorrente. 3. Prpura
fulminante da meningococemia. / E. de Hers V. e. por
almacenamento de glicxeno tipo VI. / E. de Heubner
Endarterite sifiltica dos vasos cerebrais. / E. de
Heubner-Herter Celiaquia ou enfermidade celaca. / E.
de Hildebrand Tifo exantemtico. / E. de Hippel-Lindau V. e. de Lindau. / E. de Hirschsprung Megacolon conxnito. / E. de His-Werner Febre das trincheiras. / E. de Hodgkin Variedade de linfoma maligno
que se caracteriza por un crecemento indoloro e progresivo dos ganglios linfticos, do bazo e do resto do tecido
linftico. Xeralmente os doentes non presentan sntomas
relacionados coa enfermidade, anda que frecuentemente
hai sintomatoloxa xeral, principalmente febrcula, suor
nocturna e perda do mis do dez por cento do peso
corporal. Tamn poden existir sntomas relacionados coa
localizacin do proceso neoplsico. Histopatoloxicamente son caractersticas as clulas de Reed-Sternberg
localizadas nos ganglios e tecidos afectados. Existen

255
catro tipos histolxicos que teen importancia no curso
clnico e no prognstico da enfermidade. / E. de
Hodgson Dilatacin aneurismtica da porcin ascendente do caxato artico que se acompaa frecuentemente
de dilatacin ou hipertrofia cardaca. / E. de Horton
Arterite temporal. / E. de Huntington Corea con
demencia progresiva que comeza na metade da vida
adulta e que se herda de xeito autosmico dominante.
Tamn se di corea de Huntington. / E. de Hutchinson-Gilford Proxeria. / E. de inclusins citomeglicas
Doenza causada por citomegalovirus e caracterizada pola
presencia de clulas xigantes multinucleares caractersticas e corpos de inclusin nucleares e citoplasmticos
nas clulas infectadas. Existe unha forma conxnita que
afecta s neonatos e na que hai hepatoesplenomegalia,
cirrose, e microcefalia con atraso mental ou atraso motor,
e unha forma adquirida que ten un curso clnico que
semella a mononucleose infecciosa. / E. de Jakob V. e.
de Creutzfeld-JaKob. / E. de Kaposi Anxiosarcomatose
mltiple maligna que se inicia con formacin de ndulos
ou placas de cor vermella ou violcea, xeralmente nas
extremidades inferiores e que vai acompaada polo xeral
de edema elefantisico. Posteriormente estndese de
xeito centrpeto e mesmo chega a afectar s vsceras,
principalmente fgado. Afecta normalmente a persoas
de idade avanzada e a mozos con SIDA, nos que a diseminacin extracutnea do sarcoma e moito mis
frecuente que nos casos nos que non vai acompaado
desta sndrome. / E. de Kataiama Infeccin causada por
Schistosoma japonicum e caracterizada clinicamente por
sntomas disentricos, hepatoesplenomegalia dolorosa,
febre, anemia e hidropisia. / E. de Kienbck 1. Ostete
crnica necrosante e progresiva que afecta so semilunar do carpo. 2. Formacin traumtica de cavidades na
medula espial. / E. de Klippel Pseudoparlise xeral de
orixe artrtica. / E. de Klippel-Trnaunay Nevo osteohipertrfico conxnito que afecta s extremidades, especialmente inferior e que se acompaa dun anxioma
plano mis ou menos extenso, hipertrofia xeral do
membro afectado e hipoplasia da rede venosa profunda e
secundariamente a esta dilatacins varicosas da rede
superficial. / E. de Kbner Epidermlise ampolar / E. de
Khler 1. Osteocondrose que afecta so escafoide do
tarso nos nenos secundariamente a un traumatismo. 2.
Doenza que afecta segundo so metatarsiano e que est
caracterizada polo engrosamento da difise e cambios na
cabeza articular. / E. de Knig Osteocondrite disecante
da cadeira con desprendemento do secuestro da cabeza
do fmur. / E. de Krabbe Lipidose por galactosilcermidos. Trtase dunha doenza encadrada dentro das enfermidades por almacenamento lisosmico, causada por
unha deficiencia do enzima galactosilcermido -galactosidase. Hrdase de xeito autosmico recesivo e clinicamente caracterzase por presentar atraso mental, leucodistrofia metacromtica, atrofia ptica e gran
irritabilidade. Tamn se di leucodistrofia de clulas
globoides. / E. de Kmmell Complexo sintomtico que
aparece unha semana despois dun traumatismo da
columna vertebral e que ocasiona dor na raque, neuralxia

enfermidade
intercostal, alteracins motoras nas pernas e xibosidade
dolorosa se se preme e que se pode reducir de xeito fcil
mediante extensin. / E. de La Peyronie Induracin
plstica dos corpos cavernosos do pene que provoca unha
curvatura fibrosa do mesmo. / E. de Laennec Cirrose
heptica de orixe alcohlica. Tamn se di cirrose de
Laennec. / E. de Landry Parlise ascendente aguda. / E.
de Lasgue Delirio de persecucin de evolucin sistemtica. / E. de Leber Atrofia ptica hereditaria en homes
novos. / E. de Legg-Calv-Perthes Osteocondrite deformante da cadeira (coxa plana da segunda infancia).
Tamn se di enfermidade de Perthes. / E. de Leigh
Encefalomielopata necrotizante subaguda que cursa con
polimioclonas progresivas con convulsins, ataxia cerebelosa e unha alteracin relativamente leve da funcin
intelectual. / E. de Lenegre Enfermidade esclerodexenerativa primaria do tecido cardaco de conduccin que
ocasiona un bloqueo aurculo-ventricular xeralmente
asociado a un bloqueo de rama. A diferencia da enfermidade de Lev, non se afecta o esqueleto fibroso do corazn
nin o miocardio. / E. de Leriche Osteoporose dolorosa
postraumtica. Tamn se di enfermidade de Leriche-Sudeck, osteodistrofia de Sudeck. / E. de Lermoyez
Xordeira, zunidos nos odos e vertixe paroxstica
causados por un espasmo da arteria auditiva interna. / E.
de Letterer-Siwe Reticuloendoteliose aguda dos
lactantes de etioloxa descoecida. Caracterzase por
hemorraxias, erupcin eccematiforme, hepatomegalia,
esplenomegalia, linfadenopata, anemia progresiva e
hiperplasia xeneralizada dos macrfagos tisulares de
distintos rganos. Hoxe pnsase que representa unha
forma pouco frecuente de linfoma maligno. / E. de Lev
Enfermidade dexenerativa do sistema de conduccin
cardaco que cursa con calcificacin e esclerose do
esqueleto fibroso do corazn, afectando xeralmente s
vlvulas mitral e artica corpo fibroso central e
vrtice do tabique interventricular. Igual que na enfermidade de Lenegre hai bloqueo aurculo-ventricular con
bloqueo de rama. / E. de Libmann-Sacks Endocardite
verrugosa que se produce nalgns casos de lupus eritematoso diseminado. / E. de Lignac Alteracin metablica que asocia ananismo, raquitismo vitaminorresistente,
hepatomegalia, depsitos de cistina no cristalino e insuficiencia renal. Tamn se di enfermidade de Lignac-Fanconi. / E. de Lindau Facomatose hereditaria caracterizada por anxiomatose conxnita do cerebelo e da
retina. Pdese acompaar de lesins semellantes na
medula espial e de quistes de pncreas, riles e doutras
vsceras, convulsins e atraso mental. Tamn se di
Hippel-Lindau / E. de Lipschtz lcera aguda da
vulva. / E. de Little Rixidez espstica conxnita das
extremidades que constite unha forma de parlise cerebral espstica causada por unha alteracin no desenvolvemento das vas piramidais. / E. de Lobstein Osteoxnese imperfecta tipo I. / E. de Lutz-Splendore-Almeida
Paracoccidiodomicose. / E. de Lyell Necrlise epidrmica txica. Variedade da sndrome da pel escaldada
estafiloccica que se produce nos adultos. / E. de Lyme
Espiroquetose causada pola Borrelia burgdorferi e trans-

enfermidade
mitida polo caro Ixodes dammini e outras carrachas
ixdidas. A enfermidade comeza xeralmente por unha
lesin cutnea, o eritema crnico migratorio que se
acompaa de sntomas pseudogripais ou pseudomeninxticos, constitundo as a fase 1 cadro. Na fase 2 hai
meninxite verdadeira e outras sndromes neurolxicas,
cardacas e musculoesquelticas, e na fase 3 existen alteracins articulares, cutneas ou neurolxicas. / E. de
Marchiafava-Bignami Variedade de encefalopata alcohlica que produce unha desmielinizacin difusa dos
hemisferios cerebrais. / E. de Marchiafava-Micheli
Hemoglobinuria paroxstica nocturna. V. hemoglobinuria. / E. de Marfan Paraplexa espasmdica progresiva nos nenos con sfilis hereditaria, causada pola inflamacin dos cordns piramidais. / E. de Marie 1.
Acromegalia. 2. Heredoataxia cerebelosa. 3. Osteoartropata pulmonar hipertrfica ou enfermidade de
Bamberger-Marie. V. e. de Bamberger-Marie. 4. Espondilose rizomlica, correspndese coa espondilite anquilosante ou enfermidade de Marie-Strmpell ou enfermidade de Betcherew. / E. de Marie-See Hidrocefalia
causada por unha hipervitaminose A. / E. de Marie-Strmpell V. e. de Marie 4. / E. de Marie-Tooth
Atrofia muscular peronea de causa neuroptica progresiva. / E. de Martorell e Fabr. Enfermidade oclusiva
con orixe nos troncos suprarticos. / E. de Mc Ardle V.
e. por almacenamento de glicxeno tipo V. / E. de
membrana hialina Doenza que afecta a neonatos, xeralmente prematuros, e que se caracteriza pola conformacin dunha membrana de tipo hialino nas vas respiratorias terminais que orixina unha insuficiencia respiratoria
a causa dunha inmadurez na produccin do surfactante
pulmonar que mantn expandidos os alvolos pulmonares. / E. de Mnire Combinacin de hipoacusia,
zunido nos odos e vertixe que se acompaa dunha
produccin excesiva de endolinfa e que xeralmente
unilateral. Tamn se di vertixe de Mnire. / E. de
Menkes V. e. da urina en xarope de pradairo. / E. de
Mikulicz Hipertrofia crnica das glndulas lacrimais e
salivares causada por unha substitucin do tecido glandular normal por un infiltrado de clulas linfoides. / E. de
Milroy Variedade de linfedema hereditario das pernas
orixinado por unha obstruccin linftica crnica. / E. de
Millar Larinxite estridulosa. / E. de Miller Osteomalaca. / E. de Minamata Trastorno neurolxico grave
orixinado por unha intoxicacin por alquimercuriais.
Caracterzase por parestesias perifricas e peribucais,
ataxia, disartria e perda da visin perifrica con evolucin crnica que pode levar morte. / E. de Morgagni
Hiperostose endocranial. / E. de Morquio 1. Disociacin
aurculo-ventricular asociada a unha malformacin do
tabique ou a unha tumoracin do tabique causada por
unha endocardite fetal. 2. Disostose endocondral metaepifisaria familiar que se manifesta cando o neno comeza
a andar e se caracteriza por un esmagamento vertebral,
subluxacin da cadeira e genu valgo bilateral. / E. de
Munk Nefrose lipoide. / E. de My Megacolon conxnito. / E. de Nicolas-Favre Linfogranuloma inguinal. /
E. de Niemann ou Niemann-Pick Trtase dunha lipi-

256
dose de esfingomielina. Caracterzase por unha deficiencia importante de esfingomielinase nos tipos A e B.
O tipo A da enfermidade comeza pouco despois do nacemento e evoluciona con hepatoesplenomegalia, afectacin neurolxica e atraso no desenvolvemento. Hai
manchas de cor vermella cereixa na retina, e nalgunhas
ocasins convulsins e hiperesplenismo. O diagnstico
realzase descubri-la clula de Niemann-Pick na
biopsia de medula sea e confrmase mediante anlise
enzimtica. O tipo B mais benigno, cursando sen dano
neurolxico. O tipo C non est causado por unha deficiencia da esfingomielinase, e ten unha acumulacin
masiva de colesterol nos lisosomas por unha anomala na
utilizacin intracelular do mesmo. Tamn se di lipoidose
de fosftidos. / E. de Nonne-Milroy Linfedema familiar
hereditario. / E. de ocupacin ou ocupacional Aquela
que est causada pola profesin na que se traballa. / E. de
Oguchi Despigmentacin hereditaria da retina acompaada de hemeralopa. / E. de Ohara Tularemia. / E. de
Ollier Doenza caracterizada por ficaren restos da cartilaxe epifisaria no interior do so mentres medra a epfise,
causando un engrosamento dos extremos e unha diminucin do crecemento lonxitudinal do so afectado. Con
frecuencia afctanse varios sos, xeralmente dun s
membro, o que orixina o acurtamento do mesmo. Tamn
se di discondroplasia. / E. de Olmer Febre exantemtica
ou botonosa mediterrnea. / E. de Oppenheim-Urbach
Dermatite atrofiante lipodica que aparece nos diabticos.
/ E. de Osgood-Schlatter Apofisite tibial anterior dos
adolescentes. / E. de Osler Variedade de endocardite
lenta e de evolucin maligna. / E. de Paget 1. Lesin
cutnea da mamila que constite unha propagacin
cutnea precoz dun carcinoma de mama subxacente. A
lesin unha placa de aspecto eccematiforme, crnica e
exsudativo-cotrosa de localizacin unilateral e resistente
tratamento, que borra pausadamente o relevo da
mamila. Histoloxicamente caracterzase pola presencia
das chamadas clulas de Paget. 2. Neoformacin vulvar e
en ocasins tamn de localizacin perianal semellante
tanto pola sa evolucin clnica como pola sa histoloxa
enfermidade de Paget da mamila. 3. Ostete deformante. Enfermidade sea de etioloxa descoecida con
destruccin e formacin desorganizada de so, o que
deforma as partes danadas do esqueleto. Pode afectar
calquera so, especialmente tibia, cranio e pelve.
Clinicamente pode existir dor e aumento local da temperatura, pero normalmente hai unha dilatacin asintomtica do cranio, curvatura dos sos longos ou cifose da
columna dorsal. Pdese complicar con fracturas, insuficiencia cardaca, osteosarcomas, xordeira, cegueira e
estenose espial que ocasiona unha sndrome de compresin da cola de cabalo. / E. de Prkinson V. parlise
axitante. / E. de Parrot Ostete sifiltica dos neonatos
que pode causar fracturas con impotencia funcional que
semellan unha parlise. Tamn se di pseudoparlise de
Parrot. / E. de Parry V. e. de Graves. / E. de Pel-Ebstein Linfadenoma con accesos peridicos de febre. /
E. de Pelizaeus-Merzbacher Variedade de leucoencefalopata familiar ligada cromosoma X, que probable-

257
mente sexa causada por unha alteracin de almacenamento lisosmico. / E. de Personage-Turner Amiotrofia
neurlxica do home. / E. de Perthes V. e. de Legg-Calv-Perthes. / E. de Peyronie Endurecemento dos
corpos cavernosos do pene, o que orixina unha curvatura
de calidade fibrosa no mesmo. / E. de Pfeiffer Mononucleose infecciosa. / E. de Pick Enfermidade dexenerativa
cerebral de curso progresivo semellante nas sas manifestacins clnicas e evolucin enfermidade de
Alzheimer, anda que moito menos frecuente que esta.
Hai atrofia cerebral que afecta esencialmente s lobos
frontais e temporais. Transmtese frecuentemente de
xeito dominante, predominando as manifestacins nas
mulleres. / E. de Plummer Adenoma txico da glndula
tiroide. / E. de Pollitzer Hidradenite supurada. / E. de
Pompe V. e. por almacenamento de glicxeno tipo II. /
E. de Potel Septicemia grave dos neonatos ocasionada
por Listeria monocytogenes, que pode orixinar asemade
unha meninxite de carcter moi grave. Tamn se di
granulomatose infantisptica. / E. de Pott Tuberculose
de localizacin raqudea. Tamn se di espondilite tuberculosa, mal de Pott. / E. de Pringle Adenomas sebceos
mltiples da cara asociados a esclerose tuberosa. / E. de
Puente Quielite angular simple. / E. de Purtscher Retinopata hemorrxica venosa. / E. de Queyrat Eritroplasia; alteracin precancerosa das mucosas que se caracteriza por unha placa de cor vermella, brillante e limitada
que evoluciona cara epitelioma espinocelular. / E. de
Quincke Edema agudo anxioneurtico de aparicin
brusca e localizado principalmente na cara, labios, plpebras, xenitais e mucosas, principalmente a larnxea. Na
forma hereditaria da enfermidade (edema anxioneurtico
familiar), hai unha deficiencia (no tipo I), do inhibidor do
factor C1 do complemento, ou ben o devandito inhibidor
presntase en cantidade normal, pero non activo (no
tipo II). / E. de Raynaud Alteracin vascular idioptica
caracterizada por ataques bilaterais nas extremidades
superiores do fenmeno de Raynaud. Afecta con maior
frecuencia a mulleres novas de entre 20 e 40 anos, e para
chegar diagnstico esxese que o carcter primario da
enfermidade permaneza polo menos durante dous anos.
menos frecuente c sndrome do mesmo nome, (o mesmo
fenmeno cando est asociado a outras patoloxas). / E.
de Recklinghausen Neurofibromatose. V. neurofibromatose. / E. de Refsum Alteracin de carcter hereditario dominante caracterizada por polineurite, ataxia
cerebelosa, hemeralopa con diminucin concntrica do
campo visual e retinose pigmentaria. / E. de Rendu-Osler-Weber Doenza hereditaria e familiar caracterizada por presentar anxiomatose hemorrxica, esplenomegalia e hepatomegalia. / E. de Riedel Fibrose da glndula
tiroide que lle proporciona unha consistencia de tipo
leosa. / E. de Rietti-Greppi-Micheli Talasemia menor.
/ E. de Ritter Dermatite exfoliativa dos nenos de etioloxa estafiloccica, na que a pel se desprende formando
grandes pelellos. / E. de Rokitansky-Frerichs Forma
grave de hepatite aguda, caracterizada pola necrose
masiva do fgado. / E. de Rust Espondilite de orixe
tuberculosa que afecta s vrtebras cervicais. / E. de

enfermidade
Sanders Queratoconxutivite epidmica. / E. de Schnlein V. prpura de Schnlein-Henoch. / E. de Schultz
Anxina agranuloctica. / E. de Schller Osteoporose
dolorosa circunscrita cranio. / E. de Secrtan Edema
traumtico grave. / E. de Seligmann Enfermidade da
cadea pesada ou H. / E. de Serkavi Kala-azar. / E. de
Sever Osteonecrose asptica da epfise posterior do so
calcao, propia da xente nova. / E. de Shaver Variedade
de pneumoconiose producida pola inhalacin de
compostos de bauxita que se produce nos traballadores
das fundicins deste mineral. / E. de Siam Febre
amarela. / E. de Simonds Caquexia hipofisaria, estado de
avellentamento prematuro orixinado por unha atrofia da
adenohipfise. / E. de Sprengel Elevacin conxnita da
escpula. Tamn se di escpula alada. / E. de Stanton
Mieloidose. / E. de Stargardt Dexeneracin da mcula
ltea da retina que ocorre na poca prepuberal. / E. de
Steele-Richardson Oftalmoplexa supranuclear. / E. de
Steinert Distrofia miotnica. / E. de Sternberg Granuloma maligno. / E. de Still Variante seronegativa da
artrite reumatoide que afecta a nenos ou a adultos novos.
/ E. de Strmpell 1. Variedade hereditaria da esclerose
lateral amiotrfica na que se produce afectacin fundamentalmente nas pernas. 2. Polioencefalomielite. / E. de
Sturge-Weber V. sndrome de Sturgr-Weber. / E. de
Sudeck V. osteodistrofia de Sudeck. / E. de Sutton 1.
Delirium tremens. 2. Doenza cutnea caracterizada pola
presencia dun nevo en halo, dicir un nevo pigmentario
no centro dunha zona de vitilixe. 3. Periadenite mucosa
necrtica recorrente. 4. Granuloma fisurado. / E. de
Sydenham V. corea de Sydenham. / E. de Takayasu
Panarterite que afecta principalmente caxato artico e
s ramas arteriais derivadas do mesmo, anda que tamn
se pode dana-la aorta torcica e a abdominal. Afecta mis
a mulleres de orixe asitica. Hai sintomatoloxa xeral na
fase aguda e sntomas derivados da obstruccin dunha
arteria importante nas etapas crnicas. Evoluciona en
brotes e non ten tratamento especfico, empregndose en
ocasins a derivacin cirrxica do vaso estenosado. / E.
de Tangier Alteracin autosmica recesiva do metabolismo lipdico que comeza na infancia e se manifesta
clinicamente por te-las amgdalas hipertrofiadas e de cor
laranxa, opacidades na crnea e polineuropata recidivante. No plasma, o colesterol est diminudo e os triglicridos normais ou aumentados. Non ten tratamento. / E.
de Tauri V. e. por almacenamento de glicxeno tipo
VII. / E. de Tay-Sachs Idiocia amaurtica familiar,
doenza causada por un erro no metabolismo, causado por
unha deficiencia de hexosaminidase A, o que orixina un
almacenamento de ganglisido GM2, causando atraso
mental, convulsins, cegueira, macrocefalia, e hiperacusia na forma infantil. Hrdase de xeito autosmico
recesivo, non existindo ningn tratamento especfico. / E.
de Tietze Inflamacin dolorosa non supurativa das cartilaxes costais. / E. de Tilbury-Fox Impetixe non estreptoccica. / E. de transmisin sexual Enfermidade transmitida por contacto sexual. Habitualmente faise referencia a
elas coa sigla ETS. / E. de Trousseau 1. Eritema nodoso.
2. Tromboflebite migratoria de orixe neoplsica. / E. de

enfermidade
Unna Eccema seborreico. / E. de Vaquez Policitemia
vera ou esencial. / E. de Vincent V. anxina de Vincent.
/ E. de Vogt Diplexa cerebral espstica. / E. de Volkmann 1. Quielite glandular. 2. Retraccin isqumica
muscular que se produce principalmente nos nenos, de
xeito secundario a un traumatismo do cbado. Por un
dficit da irrigacin sangunea prodcese a morte das
clulas musculares que se substiten por tecido fibroso, o
que orixina a devandita retraccin. 3. Luxacin conxnita
tibiotarsiana, denominada tamn deformidade de Volkmann. / E. de von Economo Encefalite letrxica ou
epidmica, detectada por vez primeira no 1917. Anatomopatoloxicamente correspndese cunha infeccin viral
do tlamo e do mesencfalo, anda que nunca se identificou un axente viral causante da doenza. Actualmente
case inexistente. / E. de von Gierke V. e. por almacenamento de glicxeno tipo I / E. de von Hippel-Lindau
V. e. de Lindau. / E. de von Willebrand Ditese hemorrxica conxnita causada pola deficiencia do factor VIII
da coagulacin herdada de xeito autosmico dominante.
Hai prolongacin do tempo de hemorraxia e frecuentemente alteracin da adherencia vidro das plaquetas.
Clinicamente manifstase por tendencia epistaxe,
hemorraxia causada por traumatismos ou intervencins
cirrxicas, menorraxia e hemorraxia posparto. / E. de
Vrolik Osteoxnese imperfecta de orixe tarda. / E. de
Waldenstrm 1. Macroglobulinemia esencial, sndrome
hemorrxica con anemia, adenomegalia e esplenomegalia, derramos serosos e s veces polineurite, e
presencia no plasma dunha globulina de peso molecular
elevado. Tamn se di macrobolinemia de Waldenstrm. 2. Hiperglobulinemia con prpura. 3. Osteocondrose da epfise da cabeza femoral. / E. de Watson
Porfiria aguda intermitente. / E. de Weil Espiroquetose
ou leptospirose icterohemorrxica. / E. de Werdnig-Hoffmann Atrofia muscular espial infantil ou AME
infantil aguda ou de tipo I, de herdanza autosmica recesiva, segue un curso progresivo cara morte que ocorre
antes dos tres anos. Existe unha variante desta doenza,
denominada AME infantil crnica ou AME de tipo II, que
segue unha evolucin mis lenta podendo vivi-lo
enfermo ata a poca preadolescente e incluso chegar a
adulto. / E. de Werlhof Prpura trombocitopnica idioptica, sndrome purprica con mltiples hemorraxias,
sen afectacin do estado xeral e sen unha causa determinada, que cura espontaneamente en oito ou dez das./ E.
de Wernicke V. encefalopata de Wernicke. / E. de
Westphal Mioplexa familiar intermitente con hipopotasemia. / E. de Whipple Lipodistrofia intestinal, doenza
que afecta principalmente a homes brancos de idade
mediana e caracterizada clinicamente por artrite, diarrea
de longa duracin, mala absorcin e perda de peso, hiperpigmentacin da pel, linfadenopatas, febre e afectacin
do SNC. Na lmina propia do intestino ou no interior dos
macrfagos escumosos intestinais ou en mbalas das
situacins, existen estructuras bacilares PAS positivas
que constiten un achado importante para o diagnstico.
/ E. de White Corazn pulmonar crnico, (cor pulmonale crnico). / E. de Whitmore Meliodose. / E. de

258
Williams Kwashiorkor. / E. de Wilson Doenza hereditaria autosmica recesiva da eliminacin heptica do
cobre, que causa unha acumulacin do devandito metal
no fgado, cerebro e outros rganos. caracterstica a
deficiencia plasmtica de ceruloplasmina. / E. de Wohlfart-Kugelberg-Welander Atrofia muscular espial
xuvenil, ou AME de tipo III. Comeza nos ltimos anos da
nenez e presenta unha evolucin lenta e indolente. Como
o resto das AME hrdase de xeito recesivo. / E. de
Wolman Enfermidade por almacenamento lisosomal
causada pola deficiencia de lipase cida que afecta a
nenos menores de tres meses. Os materiais que se almacena son steres de colesterol e triglicridos. Caracterzase clinicamente por hepatosplenomegalia, atraso
mental leve, e atraso mis importante do desenvolvemento fsico. / E. de Zenker Pneumoconiose causada
polo po de tabaco. / E. do colxeno Grupo de enfermidades que posen como caracterstica comn a dexeneracin fibrinoide xeneralizada da substancia fundamental
do tecido conxuntivo. / E. do lexionario V. lexionelose.
/ E. do sono Correspndese coa fase final das tripanosomases africanas gambiana e rodesiana, na que se
produce unha afectacin neurolxica brusca ou progresiva ata chegar a un estado de coma profundo irreversible. Tamn se di mal africano. / E. do soro Sndrome
ocasionada pola inxeccin de doses relativamente
grandes de soros heterlogos, que ocasionan unha reaccin de hipersensibilidade de tipo III con exceso de antxenos. Clinicamente despois de uns oito das da inxeccin comeza a enfermidade, que se caracteriza por un
aumento da temperatura, inchazn dos ganglios linfticos, urticaria xeneralizada, e inchazn dolorosa das articulacins. Analiticamente prodcese unha diminucin do
complemento srico e albuminuria transitoria. / E. dos
sos marmreos V. e. de Albers-Schnberg. / E. endmica Aquela que se presenta cunha incidencia constante
nunha comunidade determinada. / E. endoepidmica
Aquela enfermidade endmica na que de cando en vez se
producen brotes que aumentan notablemente a incidencia
da mesma. / E. epidmica Aquela que se presenta como
unha epidemia. / E. esencial Aquela que non ten unha
etioloxa nin unha patoxenia coecida. Tamn se di
enfermidade idioptica. / E. especfica Aquela que est
causada por un axente nico e constante. / E. espordica
Aquela da que unicamente aparecen casos illados. / E.
familiar Aquela que se transmite xeneticamente, aparecendo en suxeitos pertencentes a unha mesma familia. /
E. fibroqustica do pncreas V. mucoviscidose. / E.
focal A que est localizada nun ou mis focos. / E.
funcional Enfermidade que se produce e evoluciona sen
cambios estructurais definidos. / E. granulomatosa
crnica Conxunto de alteracins cunha base metablica
comn e caracterizadas por unha carencia da capacidade
bactericida dos granulocitos orixinada por unha deficiencia na produccin de perxido de hidrxeno, o que
ocasiona infeccins repetidas e localizadas en mltiples
lugares do organismo. Hrdase de xeito autosmico recesivo ou ligada cromosoma X. / E. hemoltica do
neonato Eritroblastose fetal. / E. hereditaria Aquela

259

ngoa

causada por unha anormalidade cromosmica transmisible descendencia. / E. iatroxnica A que aparece
como consecuencia dun acto mdico. / E. idioptica V. e.
esencial. / E. infecciosa A que se debe a un axente vivo
patxeno, ben sexa unha bacteria, un virus, un fungo o un
parasito calquera. / E. mental Sndrome psicolxica ou
da conducta importante clinicamente. / E. orgnica A
que se asocia a cambios morfolxicos das estructuras
anatmicas ou dos rganos. / E. pandmica A que
aparece causando unha pandemia. / E. parasitaria A
causada por un parasito. / E. peridica Aquela que
aparece en intervalos peridicos ou na mesma poca do
ano. / E. por almacenamento Grupo de enfermidades
nas que por un trastorno metablico unha substancia se
acumula en cantidade excesiva nalgns tecidos. / E. por
almacenamento de glicxeno Grupo de trastornos xenticos que afectan s vas de almacenamento e utilizacin
do glicxeno. Tipo Ia ou enfermidade de Von Gierke, por
dficit de glicosa-6-fosfatase. Tipo Ib, por dficit de
glicosa-6-fosfato-translocasa microsmica. Tipo II ou
enfermidade de Pompe, por dficit de -glicosidase lisosmica. Tipo III ou enfermidade de Cori ou de Forbes,
por dficit de enzima desramificadora. Tipo IV ou enfermidade de Andersen, por dficit de enzima ramificadora.
Tipo V ou enfermidade de Mc Ardle, por dficit de fosforilase muscular. Tipo VI ou enfermidade de Hers, por
dficit de fosforilase heptica. Tipo VII ou enfermidade
de Tauri, por dficit de fosfofructocinase. Tipo VIII ou
IX, (antiga VIb), por dficit de cinase da fosforilase heptica. Cocense ata catorce tipos ou subtipos desta alteracin metablica, sendo os restantes menos frecuentes. /
E. profesional A derivada das actividades ou do medio
ambiente propios dunha ocupacin laboral. / E. psicosomtica Aquelas alteracins funcionais ou orgnicas de
orixe psicxena. / E. venrea Enfermidade infecciosa
transmitida por contacto sexual; comprende a gonorrea,
sfilis, cancro brando, linfogranuloma venreo e o granuloma inguinal.

lobular V. e. centroacinoso. / E. cicatrizal Enfisema

causado por unha hiperdistensin e destruccin dos tabiques alveolares nas zonas que arrodean unha cicatriz.
Tamn se di enfisema pericicatricial. / E. cirrxico
Aquel enfisema traumtico consecutivo a unha intervencin cirrxica / E. cutneo Enfisema subcutneo. / E.
interlobular Aquel caracterizado pola acumulacin de
aire nos espacios existentes entre os lobos pulmonares. /
E. intersticial Escape de aire dos espacios areos cara
intersticio pulmonar, mediastino ou tecido subcutneo. / E. intestinal Acumulacin de gas baixo a tnica
serosa do intestino. / E. lobular Enfisema pulmonar
cando afecta a meirande parte dos lobos do pulmn. / E.
lobular conxnito Enfisema que aparece en raras
ocasins nos lactantes orixinado pola presencia dun
mecanismo de tipo valvular nun bronquio, tendo como
consecuencia a rpida distensin do espacio distal
devandito mecanismo, o que pode ter un grave risco para
a vida do neno. / E. mediastnico Presencia de aire no
espacio mediastnico. Tamn se di pneumomediastino. /
E. panacinoso Enfisema pulmonar consecutivo a unha
afectacin primitiva das paredes alveolares, tendo como
consecuencia a dilatacin de tdolos segmentos pulmonares, inclundo a dilatacin e a confluencia dos alvolos
terminais. Tamn se di enfisema panlobular. / E. panlobular V. e. panacinoso. / E. paraseptal Enfisema consecutivo distensin e destruccin dos tabiques alveolares
longo do bordo dos cinos. Nos casos nos que se localiza na pleura visceral pode causar episodios de pneumotrax espontneo. / E. pericicatrizal V. e. cicatrizal. / E.
pulmonar Alteracin pulmonar caracterizada pola dilatacin dos espacios areos existentes mis al dos bronquolos terminais e pola desaparicin parcial dos tabiques
interalveolares. / E. senil Ectasia alveolar propia da
vellez. / E. subcutneo Enfisema intersticial caracterizado pola presencia de aire no tecido subcutneo. / E.
vesicular Enfisema panacinoso ou panlobular.

enfermizo -a adx. Que ten gran propensin a adquirir

enflise s.f. Erupcin de tipo vesicular.

engastamento s.m. V. encaixamento.
engaste s.m. V. encaixe.
engastro s.m. Monstruosidade fetal dobre na que un dos

enfermidades.

enfermo -a s. Persoa que padece algunha enfermidade.

Tamn se di doente.

enfisema s.m. Distensin dun tecido causada pola acumulacin de gases no mesmo, especialmente aquela orixinada pola presencia de aire no tecido celular subcutneo
ou pulmonar. // E. ampolar Distensin do espacio alveolar pulmonar a xeito de dilatacins voluminosas,
maiores de 1 cm de dimetro, nicas ou mltiples, sendo
s veces de orixe conxnita, pero atopndose a meirande
parte das veces asociadas a un enfisema xeneralizado ou
a un proceso fibrtico progresivo. / E. atrfico Enfisema
pulmonar senil causado por cambios atrficos dos
tecidos, especialmente pola perda de tecido elstico. / E.
centroacinoso Enfisema pulmonar caracterizado pola
dilatacin dos bronquolos respiratorios e as canles alveolares, mentres que se conservan os alvolos terminais,
sendo consecuencia dunha obstruccin crnica da va
area. Tamn se di enfisema centrolobular. / E. centro-

fetos est contido dentro do abdome do outro.

Engel, sndrome de V. sndrome.

Engel-Recklinghausen, enfermidade de V. enfermidade.

Engelmann, discos de, enfermidade de V. disco de

Hensen. V. enfermidade.

englobamento s.m. 1. Inclusin dunha parte dentro

dunha cicatriz. 2. Penetracin dentro dunha clula dunha
partcula inorgnica, un microorganismo ou un resto
celular.

Engman, enfermidade de V. enfermidade.

ngoa s.f. V. ingua.

engrenaxe

engrenaxe s.f. Sinartrose caracterstica dos sos da

bveda cranial.

enhematospora s.f. Forma de espora caracterstica do

parasito do paludismo. Tamn se di merozoto.

enofobia s.f. Temor morboso vio.

enoftalma s.f. Afundimento anormal do ollo. Tamn se
di enoftalmos.

enoftalmos s.m. V. enoftalma.

enol s.m. Vio utilizado como excipiente en preparacins
farmacuticas.

enolado s.m. Preparacin farmacutica que ten o vio

como excipiente.

enolase s.f. Enzima do grupo das hidratases que intervn

na glicoxenolise e na glicoxenoxnese catalizando a
deshidratacin en forma reversible do cido fosfoglicrico en cido fosfoenolpirvico.

enlico -a adx. 1. Relativo ou pertencente enol. 2. Que

ten vio como excipiente.

enomana s.f. Propensin irresistible polas bebidas alcohlicas.

enomel s.f. Mestura composta de vio e mel.

enomelado -a adx. Relativo s antigas preparacins
medicinais compostas dunha mestura de enomel e
diversos principios medicamentosos.

enosimana s.f. 1. Alteracin mental consistente na experimentacin dun terror esaxerado. 2. Crenza obsesiva de
que se cometeu un pecado imperdoable.

enostose s.f. Excrecencia sea ou osteoma desenvolvida

cara interior da cavidade dun so ou do interior do
cranio.

enquistamento s.m. 1. Proceso defensivo do organismo

con formacin dunha capa de tecido laminar redor dun
corpo estrao ou dun producto patolxico calquera. 2.
Forma de resistencia adquirida por algns microorganismos como mtodo defensivo contra un ambiente
desfavorable, pola que se rodean dunha capa dura e case
impermeable dentro da que permanecen en estado de
latencia.

ensaio s.m. 1. Acto e mis efecto de ensaiar, de comprobar

se unha cousa axeitada para o fin que estea destinada.
2. Experimento, intento.

ensalmo s.m. Conxunto de palabras rituais, invocacins

ou rezos que pronuncia unha meiga ou un curandeiro
para sandar un enfermo.

enseladura s.f. Forma esaxerada da lordose da columna

vertebral lumbar.

ensiforme adx. Que ten forma de espada. Tamn se di

xifoide.

ensisterno s.m. Parte inferior do esterno. Tamn se di

apndice xifoide.

260

ensnfalo s.m. Monstruosidade fetal dobre na que os

fetos teen os corpos unidos, pero mantendo cadanseu
embigo e cordn umbilical.

enstrofia s.f. Inversin dunha parte, principalmente dos

bordos palpebrais.

entalado s.m. Accin e efecto de estabilizar con tboas

finas ou con frulas un so fracturado.

entalladura s.f. Ferida producida por un aparello

cortante que bate oblicuamente na zona afectada.

entalpa s.f. Funcin de estado caracterstica dos medios

fludos, que aumenta dependendo da cantidade de calor
recibida polo sistema, mantendo este a presin constante.

entamebase s.f. Infeccin producida por entamoeba.

Entamoeba Xnero de rizpodos ameboides parasitarios
dos vertebrados, con algunhas especies patxenas para o
home. A meirande parte delas poden producir quistes que
actan como formas de resistencia da especie. // E. coli
Especie de entamoeba non patxena que pode habitar no
intestino humano. / E. gingivalis Especie non patxena
habitante da cavidade bucal do home e outros vertebrados. / E. hartmanni Especie non patxena que se
pode atopar no intestino humano. / E. histolytica Especie
patxena causante da disentera amebiana e de abscesos
hepticos.

entase s.f. Espasmo muscular tnico.

entelminto s.m. Calquera dos vermes parasitarios do
intestino. Tamn se di entohelminto.

enteomana s.f. Monomana relixiosa.

entepicndilo s.m. Cndilo interno do mero.
enteradenite s.f. Inflamacin dos ganglios linfticos
intestinais.

enteralxia s.f. Dor de orixe intestinal. Tamn se di enterodinia.

enteramina s.f. Substancia hormonal orixinada na

mucosa intestinal, idntica serotonina.

enteratrofia s.f. Atrofia da mucosa intestinal.

enterauxa s.f. Hipertrofia da mucosa intestinal.
enterectasia s.f. Dilatacin ou distensin intestinal.
enterectoma s.f. Reseccin dunha parte do intestino.
enteremia s.f. Conxestin dos vasos sanguneos intestinais.

enterite s.f. Inflamacin do intestino, especialmente

cando afecta segmento delgado do mesmo. // E. aguda
Inflamacin da mucosa intestinal, frecuentemente de
orixe infecciosa, tendo como consecuencia sntomas do
tipo da diarrea, clicos abdominais, timpanismo e en
ocasins febre. / E. poliposa Enterite na que hai unha
proliferacin de tecido conxuntivo formando plipos. / E.
rexional ou segmentaria Enfermidade de Cronh.

entertico -a adx. Pertencente ou relativo enterite.

261

enterohemia

entero- Prefixo do gr. nteron, (intestino).

enteroanastomose s.f. Anastomose ou comunicacin

enterocistocele s.f. Hernia constituda por unha porcin

realizada mediante cirurxa entre dous segmentos do

intestino.

enterocistoma s.m. Quiste de orixe conxnita causado

Enterobacter Xnero de bacterias da familia das enterobactericeas. Son bacilos gramnegativos e anaerobios
facultativos, flaxelados e mbiles, fermentan a lactosa e
producen gas; comensais do intestino humano, poden ser
patxenos en ocasins producindo sepse e infeccins
urinarias. // E. aeroxenes Formas mbiles flaxeladas
clasificadas anteriormente como Aerobacter aerogenes. /
E. cloacae Formas de enterobacter clasificadas anteriormente como Aerobacter cloacae.

enterobactericeas s.f.pl. Familia de bacterias gramnegativas, enaerobias facultativas, oxidase negativas,

fermentan glicosa e reducen nitratos a nitritos, medran en
medios de cultivo ordinarios sen necesidade de substratos
especficos; algunhas posen mobilidade gracias a cilios
ou flaxelos implantados de xeito lateral na sa parede,
(flaxelacin pertrica), e poden ter, dependendo da
especie, unha serie de antxenos flaxelares, somticos, de
cilios, de fimbrias, ou antxenos de virulencia. Algunhas
son saprfitas habituais do intestino humano, e poden ser
patxenas dependendo da cepa, como Escherichia coli,
outras actan como patxenos oportunistas como
Serratia, e outras como Salmonella, Yersinia e Shigella
son patxenos humanos intrnsecos.

enterobase s.f. Infestacin producida por Enterobius

vermicularis. Tamn se di oxiurase.

Enterobius Xnero de vermes nematodos (vermes cilndricos ou filiformes), parasitos intestinais. // E. vermicularis ou Oxyuris vermicularis Verme de cor branca, filiforme e pequeno tamao (4 mm o macho e uns 10 mm a
femia), parasito do intestino groso humano, anda que
tamn pode parasita-lo delgado, produce a enterobase ou
oxiurase, caracterizada principalmente por un intenso
prodo na rexin anal ou perineal, xeralmente nocturno, e
manifestacins debidas raado reflexo da zona, como
fendeduras ou infeccins secundarias. Trtase dunha
infeccin practicamente universal nos nenos e adultos
novos.

enterobrose s.f. V. enterobrosia.

enterobrosia s.f. Perforacin do intestino. Tamn se di
enterobrose.

enterocele s.f. Herniacin intestinal que contn un fragmento do intestino delgado. // E. vaxinal V. colpocele.

enterocelaco -a adx. Relativo ou pertencente cavidade

abdominal.

enterocentese s.f. Puncin cirrxica do intestino.

enterocinase s.f. Enzima do zume intestinal que acta na
activacin dos precursores dos fermentos proteolticos
tripsina, quimotripsina e carboxipeptidase, segregados
polo pncreas luz do intestino. Tamn se di enteroquinase.

de intestino e vexiga urinaria.

por unha anomala no desenvolvemento do conducto
onfalomesentrico, desenvolvido s veces na parede do
abdome preto do embigo ou ben no intestino delgado na
proximidade da vlvula ileocecal.

enterocistoqueocele s.f. Herniacin escrotal da vexiga

urinaria e o intestino.

enterocleise s.f. 1. Peche dunha ferida intestinal. 2. Oclusin da luz do intestino. // E. epiploica Peche dunha
perforacin do intestino por medio do emprego dunha
porcin do epploon.

enteroclise s.f. Inxeccin dun lquido no intestino va

rectal.

enterococo s.m. Estreptococos do grupo D de Lancefield,

que comprenden o Streptococcus faecalis, o S. faecium e
o S. durans. Trtase de bacterias grampositivas polimorfas que no organismo se presentan como diplococos,
anaerobios facultativos, medran en medios de cultivo
dende os 20C. Son causantes de infeccins urinarias,
sepse, endocardite e procesos supurativos profundos.

enterocolecistostoma s.f. Anastomose cirrxica realizada entre o intestino delgado e a vescula biliar.

enterocolite s.f. Inflamacin simultnea do intestino

delgado e mailo colon.

enterocolostomia s.f. Anastomose cirrxica establecida

entre o intestino delgado e mailo colon.

enteroconiose s.f. Afeccin intestinal producida por

partculas de po de calquera orixe.

enterodinia s.f. V. enteralxia.

enteroenterostoma s.f. Anastomose cirrxica realizada
entre das porcins normalmente non comunicadas do
intestino.

enteroepiplocele s.f. Herniacin conxunta do intestino

delgado e mailo epploon.

enteroepiplonfalocele s.f. Herniacin umbilical do

intestino delgado e o epploon.

enterogastrite s.f. Inflamacin do intestino delgado e

mais do estmago. Tamn se di gastroenterite.

enterogastrocele s.f. Hernia constituda por porcins de

estmago e intestino.

enterogastrona s.f. Hormona da mucosa duodenal que

pose accin inhibidora da motilidade e a segregacin
gstrica.

enteroglicagon s.m. Hormona producida pola mucosa do

intestino que pose unha accin semellante glicagon
pancretico.

enterografa s.f. Radiografa do intestino.

enterohemia s.f. V. enteremia.

enterohepatite

enterohepatite s.f. Inflamacin conxunta do intestino e o

fgado.

enterohepatocele s.f. Hernia conxnita constituda por

porcins de fgado e intestino.

enterohidrocele s.f. Hernia intestinal complicada con

hidrocele.

enterlise s.f. Liberacin mediante cirurxa de adherencias intestinais.

enterolitase s.f. Presencia de clculos de localizacin

intestinal.

enterlito s.m. Clculo de localizacin intestinal.

enterlogo -a s. Especialista en enfermidades intestinais.
enteroloxa s.f. Parte da gastroenteroloxa que estudia as
enfermidades intestinais.

enteromalaca s.f. Abrandamento patolxico do intestino.

enteromegalia s.f. Aumento anormal de tamao dunha

parte ou de todo o intestino.

enteromicose s.f. Enfermidade intestinal producida por

fungos ou bacterias.

262

enterorrea s.f. V. diarrea.

enterorrectostoma s.f. Anastomose realizada entre
unha porcin calquera do intestino delgado co recto.

enterorrexe s.f. Rachadura do intestino.

enteroscopia s.f. Endoscopia do intestino.
enterospasmo s.m. Espasmo intestinal.
enterosqueocele s.f. Hernia escrotal con contido intestinal.

enterostenose s.f. Estenose dun segmento de intestino.

enterostoma s.f. Realizacin mediante cirurxa dunha
abertura entre un segmento do intestino e o exterior a
travs da parede do abdome.

enterotoma s.f. Abertura cirrxica dalgn segmento do

intestino.

entertomo s.m. Variedade de tesoira de uso cirrxico

empregada para corta-lo intestino lonxitudinalmente.

enterotoxina s.f. Variedade de toxinas orixinadas en

microorganismos parasitarios intestinais, que alteran o
funcionamento normal do tracto dixestivo.

enterovacina s.f. 1. Vacina elaborada a partir de bacterias

Enteromonas Xnero de microorganismos flaxelados

de orixe intestinal. 2. Vacina administrada por va bucal.

tetramtidos. A especie E. hominis parasitaria do intestino humano, podendo chegar a ocasionar enterites
graves.

enterovaxinal adx. Relativo vaxina e mais intestino.

enterovirus s.m.pl. Grupo de virus pertencentes familia

enteronfalocele s.f. Hernia umbilical con contido intestinal.

enteroparlise s.f. Parlise intestinal.

enteroparesia s.f. Paresia intestinal.
enteropata s.f. Enfermidade intestinal. // E. por glute
Espr non tropical.

enteropexa s.f. Fixacin dunha parte do intestino

mediante cirurxa parede do abdome.

enteropiria s.f. Febre de orixe intestinal. // E. tifoide V.

febre tifoide. / E. asitica V. clera. / E. biliosa V. febre
biliosa.

Picornaviridae que posen unha nica cadea de RNA

espido e simetra cbica; localzanse no aparello dixestivo dos vertebrados, sendo principalmente identificados
nas feces, anda que o lugar primario de crecemento sexa
o tracto dixestivo, raro que produzan s unha enterite,
podendo ser causa de infeccins dixestivas, exantemticas, cardacas, respiratorias, do sistema nervioso
central, e afeccins febrs inespecficas. Pertencen a este
grupo os poliovirus, os virus ECHO e Coxackie, e outros
axentes denominados xenericamente como enterovirus
que inclen os serotipos do 68 72, pertencendo este
ltimo virus da hepatite A.

enteroplastia s.f. Cirurxa plstica realizada sobre o

enterxeno -a adx. Que se orixina dentro do intestino.

enterozoario s.m. Organismo animal parasitario que vive

intestino, principalmente referida ancheamento das

estenoses intestinais.

enteruria s.f. Presencia de constituntes da urina no tracto

enteroplexa s.f. V. enteroparlise.

enteropneumatose s.f. Presencia esaxerada de gases

entlase s.f. Variedade de fractura conminuta do cranio con

intestinais.

enteroproccia s.f. Realizacin dun ano artificial.

enteroptose s.f. Cada ou descendemento dunha parte do
intestino dende a sa localizacin habitual. Tamn se di
prolapso intestinal.

enteroquinase s.f. V. enterocinase.

enterorrafia s.f. Realizacin dunha sutura no intestino.
enterorraxia s.f. Hemorraxia intestinal.

no intestino doutro animal.

intestinal.
afundimento dos segmentos seos.

ento- Prefixo do gr. ento- (dentro).

entoblasto s.m. V. endoblasto.
entocito s.m. Contido celular.
entocndilo s.m. Cndilo interno dun so.
entocondrostose s.f. Desenvolvemento de osificacin
dentro dunha cartilaxe.

entocono s.m. Cspide posterior interna dun molar.

263

entocrnea s.f. Capa mis interna da crnea. Tamn se di

membrana de Descemet.

entocoroide s.f. Capa interna da coroide.

entfito s.m. Organismo vexetal parasitario dos animais.
entoglteo s.m. Msculo glteo menor.
entohelminto s.m. V. entelminto.
entoiris s.m. Capa posterior de pigmento do iris. Tamn
se di vea do iris.

entomo s.m. Aparello utilizado para a correccin das estenoses da uretra.

enzimopata

entumecemento s.m. Entorpecemento ou dificultade nos

movementos, con sensacin de gravidez ou inchazn
dunha parte do corpo.

enucleacin s.f. Liberacin dun tumor das adherencias

que posa e posterior extirpacin do mesmo. // E. ocular
Extirpacin do globo ocular.

enurese s.f. Miccin involuntaria. // E. nocturna Enurese

que ocorre durante o sono e que constite un estado
morboso da infancia e da adolescencia.

envelenamento s.m. Estado morboso, agudo ou crnico,

producido pola accin dun veleno administrado de forma
accidental ou criminal. V. intoxicacin.

entomofobia s.f. Temor morboso s insectos.

entomoloxa s.f. Parte da zooloxa que estudia os

envellecemento s.m. Conxunto de modificacins que

insectos. Tamn se di insectoloxa. // E. cadavrica

Estudio dos insectos que se atopan nos cadveres. En
determinadas circunstancias forma parte da anlise
forense.

envexa s.f. Sentimento de desgusto ou pesar que experi-

entpico -a adx. Que est localizado no lugar que

normalmente lle corresponde, oposto a ectpico.

entoplasma s.m. V. endoplasma.

entopterigoide s.m. 1. V. apfise pterigoide. 2. Msculo
pterigoide interno.

entptico -a adx. Que est localizado ou se desenvolve

no interior do ollo.

entorbitario -a adx. Que est dentro da rbita ou do lobo

orbitario.

entorretina s.f. Porcin nerviosa constituda pola zona

mis interna da retina.

enttico -a adx. Que est situado ou se orixina dentro do

odo.

entotimpnico -a adx. Que est situado ou se orixina por

dentro da membrana do tmpano.

entozoario s.m. Animal parasitario que vive dentro

doutro animal, animal endoparasito.

entozoo s.m. V. entozoario.

entraas s.f.pl. Conxunto dos rganos interiores do corpo
humano. Tamn se di vsceras.

entrecruzamento s.m. Accin e efecto de cruzar das ou

mis cousas entre si. // E. xentico Proceso no que dous
cromosomas homlogos intercambian fragmentos
durante o proceso de meiose. Denomnase frecuentemente co termo ingls Crossing over.

entreperna s.f. Cara ou parte interna das coxas.

entropio s.m. Inversin do bordo da plpebra cara globo
ocular, podendo ser causada por unha contraccin
muscular, (entropio espasmdico ou muscular), ou ben
por retraccin dunha cicatriz, (entropio cicatricial).

entubamento s.m. V. intubacin.

suceden co paso do tempo no ser vivo. Tamn se di

avellentamento.
menta un individuo diante da felicidade allea ou polo
desexo que ten dalgunha cousa material ou non que outro
pose. // E. do pene Concepto da psicanlise que se
refire desexo intenso de posur un pene que xorde na
infancia nas nenas dende o intre do descubrimento da
diferencia anatmica existente entre os sexos.

envoltura s.f. 1. Capa externa que envolve algunha

cousa. 2. Cuberta ou membrana que protexe unha parte
ou rgano. 3. Aplicacin nunha rexin enferma dunha
untura medicamentosa. // E. fra Mtodo de refrixeracin
corporal mediante o emprego de compresas molladas en
auga fra e aplicadas localmente ou sabas igualmente
molladas para envolver todo o corpo e conseguir as o
descenso da temperatura do mesmo.

enxerto s.m. 1. Calquera tecido ou rgano utilizada para

realizar unha implantacin ou un transplante. 2. Accin e
efecto de implantar ou transplantar un tecido.

enxesado -a adx. Que est composto ou endurecido con

xeso ou ben envolvido co mesmo.

enxesar v. Colocar un xeso nunha extremidade ou noutra

parte do corpo, co fin de inmobilizala e facilita-la curacin de fracturas ou outros procesos patolxicos.

enxiva s.f. Parte modificada da mucosa bucal, que cobre

os arcos dentais e est adherida colo dos dentes.

enxival adx. Relativo ou pertencente s enxivas.

enzima s.m. Substancia de orixe biolxica e natureza
proteica que acta como catalizador en certas reaccins
qumicas, acelerndoas ou facndoas posibles, sen experimentar no proceso ningunha transformacin. Tamn se
di fermento.

enzimtico -a adx. Pertencente ou relativo s enzimas.

enzimoloxa s.f. Tratado ou estudio dos enzimas.
enzimopata s.f. Grupo de alteracins no funcionamento
dos enzimas na regulacin de procesos metablicos, case
sempre polo seu defecto total ou parcial, ou ben por
exceso ou anomala dos mesmos, dando orixe a diversas

enzimuria

264

enfermidades con sintomatoloxa derivada da alteracin

nos procesos catalizados polos devanditos enzimas.

ser o que forme a capa mis externa do revestimento

cutneo.

enzimuria s.f. Presencia de enzimas na urina.

eonismo s.m. Alteracin da conducta sexual normal, que

epiblfaron s.m. Pregadura de orixe conxnita na pel

se caracteriza polo desexo de vestirse con indumentaria

identificada habitualmente coa do outro sexo.

eosina s.f. Materia colorante cida, de cor vermella, constituda pola tetrabromofluorescena. Tingue as clulas de
cor rosa, principalmente as hemacias e as fibras musculares.

longo do bordo da plpebra inferior, que fai que as

pestanas medren contra o globo ocular. Tamn pode ser
debido a unha relaxacin da vellez da pel da plpebra.

epicantite s.f. Inflamacin da carncula lacrimal.

epicanto s.m. Pregadura cutnea vertical que aparece en

lares ou dos tecidos polos colorantes cidos, principalmente pola eosina. 2. Aumento anmalo dos leucocitos
eosinfilos no sangue ou nos tecidos.

ocasins no ollo humano, por diante da carncula,

podendo chegar a tapa-lo ngulo interno do ollo e
agachar parcialmente o globo ocular. Esta anomala
frecuente no mongolismo, diferencindose da brida
monglica, normal nas razas mongolas, en que esta
ltima representa unha prolongacin cara a abaixo dunha
pregadura da plpebra superior que cobre o ngulo
interno da mesma en direccin oblicua.

eosinfilo -a adx. 1. Que se tingue facilmente con eosina.

epicardia s.m. Porcin esofxica que vai dende o cardia

// 2. s.m. Variedade de leucocitos caracterizados por

conter no seu citoplasma granulacins eosinfilas. Tamn
se di clula de Ehrlich, eosinocito ou leucocito polinuclear eosinfilo.

epicardiectoma s.f. Extirpacin cirrxica do epicardio.

epicardio s.m. Folla visceral ou interna do pericardio en

eosinocito s.m. V. eosinfilo.

eosinofilia s.f. 1. Apetencia de certos compoentes celu-

eosinofiloblasto s.m. Clula da medula sea precursora

dos diferentes elementos celulares compoentes da lia
dos eosinfilos.

eosinopenia s.f. Diminucin anormal do nmero de eosinocitos no sangue.

epndima s.m. Membrana fina que tapiza as cavidades

ventriculares cerebrais (epndima ventricular) e o
conducto central da medula espial (epndima espial).

ependimite s.f. Inflamacin do epndima.

ependimoblasto s.m. Clula embrionaria precursora dos
ependimocitos.

ependimocito s.m. Clula constitutiva do epndima.

Tamn se di clula ependimaria.

hiato esofxico do diafragma.

contacto co corazn.

epicefalia s.f. Monstruosidade fetal na que un feto

presenta unha cabeza accesoria sobreposta normal.

epicfalo s.m. Monstro fetal que presenta epicefalia.

epicistite s.f. Inflamacin dos tecidos situados encima da
vexiga urinaria.

epicito s.m. 1. Clula epitelial. 2. Membrana celular.

epicitoma s.m. Epitelioma maligno.
epiclico-a adx. Que se atopa situado por encima do
colon. Tamn se di epicolnico.

epicolnico -a adx. V. epiclico.

epicondialxia s.f. Dor localizada nos msculos inseridos
no epicndilo umeral.

ependimoma s.m. Tumor desenvolvido a partir das

epicondilite s.f. Periostite dun epicndilo. // E. umeral

clulas ependimarias, que aparece principalmente no

cuarto ventrculo, na medula sacrolumbar e no filum
terminale. Histoloxicamente son tumores benignos, que
aparecen especialmente en nenos e adolescentes.

epicndilo s.m. Protuberancia sea encima dun cndilo,

Ephedra Xnero de plantas arbustivas da familia das

efedrceas. Comprenden unhas 35 especies que viven en
climas temperados e subtropicais. Das especies E. equisetina e E. vulgaris obtense a efedrina.

epi- Prefixo do gr. epi (enriba).

epiagnato s.m. Individuo que ten o maxilar superior de
tamao anormalmente pequeno.

epiblstico -a adx. Relativo epiblasto.

epiblasto s.m. Capa mis externa que recobre o embrin
nas primeiras fases. Nos embrins, da cuberta externa ou
ectoderma, derivan das estructuras principais: o neuroblasto, que d orixe sistema nervioso, e o epiblasto, que

externa V. cbado de tenis.

principalmente fai referencia s dos extremos inferiores
do mero e o fmur.

epicono s.m. Porcin da medula espial situada inmediatamente por riba do cono medular terminal, que est limitada por arriba pola sada da V raz medular.

epicoracoide adx. Que est situado por riba da apfise

coracoide.

epicostal adx. Que est situado por riba das costelas.

epicranio s.m. 1. Conxunto das partes brandas que cobren
a bveda do cranio: periosteo externo dos sos craniais,
capa de tecido conxuntival laso, msculo occipitofrontal,
e a aponeurose epicranial. 2. Msculo occipitofrontal.

epicrise s.f. Conxunto de fenmenos que acaecen despois

da crise dunha enfermidade e que completan a mesma.

265

epicrtico -a adx. Que fai relacin determinacin exacta

de algo, aplicado sensibilidade recollida por terminacins nerviosas cutneas para o tacto e a temperatura. V.
sensibilidade epicrtica.

epicrose s.f. Mancha pigmentada da pel. // E. lenticular

V. eflide. / E. precilia V. vitilixe. / E. spilus V. nevo
pigmentado.

epidemia s.f. Doenza transitoria, de etioloxa xeralmente

infecciosa, que afecta mesmo tempo e na mesma rexin
xeogrfica a un nmero de persoas superior a unhas
determinadas cifras de referencia.

epidemicidade s.f. Calidade de epidmico.

epidemiografa s.f. Descricin das epidemias.
epidemioloxa s.f. 1. Parte da medicina e da hixiene que
trata das epidemias. 2. Ciencia que estudia os factores
que interveen na aparicin das enfermidades ou de diferentes fenmenos morbosos, as como a frecuencia dos
mesmos, a sa distribucin e evolucin e os medios necesarios para prevelos ou erradicalos.

epidemiolxico -a adx. Relativo ou pertencente epidemioloxa ou s epidemias.

epiderme s.f. Capa mis superficial da pel, situada sobre

a derme e constituda por cinco estratos: basal ou xerminativo, corpo espioso, estrato filamentosos ou corpo
mucoso de Malpighi, capa granulosa, stratum lucidum e
capa crnea.

epidrmico -a adx. Relativo epiderme.

epidermizacin s.f. Proceso de cubrir ou cubrirse con
epiderme.

epidermizado -a adx. Que est recuberto de epiderme,

principalmente aplicado s lesins nas que houbo perda
da cuberta cutnea, no intre en que estn en fase de curacin.

epidermodisplasia s.f. Desenvolvemento anmalo da

epiderme. // E. verruciforme de Lewandowsky-Lutz
Afeccin cutnea pouco frecuente de posible orixe vrica
que se caracteriza pola presencia de capas papuloqueratsicas que semellan verrugas planas de aparicin mis
frecuente nos ps e no dorso das mans e que poden dexenerar en epitelioma espinocelular.

epidermofitia s.f. Infeccin cutnea por fungos.

epidermoftide s.f. Erupcin cutnea producida por

epifoliculite
tarias caracterizadas pola formacin de ampolas. / E.
necrosante sobreaguda V. sndrome de Lyell.

Epidermophyton Xnero de fungos dermatfitos, cunha

especie, o E. floccosum que produce algunhas micoses
nos humanos.

epidermoplastia s.f. Enxerto cutneo.

epidermose s.f. Doenza cutnea con afectacin principalmente da epiderme.

epidermotrpico -a adx. Que ten afinidade especial

pola pel.

epididimario -a adx. Pertencente ou relativo epiddimo.

epididimectoma s.f. Exrese cirrxica do epiddimo.

Tamn se di operacin de Umbert.

epididimite s.f. Proceso inflamatorio agudo ou crnico

que afecta epiddimo. // E. de Dron Inflamacin do
epiddimo que ten lugar no perodo secundario da sfilis.
/ E. ertica A que se orixina como consecuencia dunha
excitacin sexual esaxerada.

epiddimo s.m. Pequeno corpo con forma de capuchn

situado no polo superior de cada testculo, formado pola
acumulacin dos vasos seminferos.

epididimodeferentectoma s.f. Exrese cirrxica do

epiddimo e dos vasos deferentes.

epididimoorquite s.f. V. orquioepididimite.

epididimotoma s.f. Realizacin dunha abertura no
epiddimo.

epididimovasostoma s.f. Tcnica cirrxica consistente

na realizacin dunha seccin no conducto deferente e a
posterior anastomose co epiddimo, realizada nos casos
de esterilidade por obstruccin do conducto deferente.

epidural adx. Que est situado por riba ou por fra da

duramter. Tamn se di supradural, extradural.

epifarinxe s.f. V. nasofarinxe.

epifisario -a adx. 1. Pertencente ou relativo s epfises
seas. 2. Pertencente ou relativo glndula epfise.

epfise s.f. 1. Extremidade dos sos longos, unida corpo

ou difise pola cartilaxe de crecemento durante o crecemento, cartilaxe que fica calcificada en etapas posteriores, dando orixe so adulto. 2. V. glndula pineal.

epidermofitose s.f. Infeccin por fungos do xnero

epifisiolise s.f. Desprendemento dunha epfise sea.

epifisiopata s.f. Alteracin patolxica que afecta

Epidermophyton. // E. cruris V. tia cruris. / E. interdixital V. p de atleta.

epifisite s.f. Inflamacin dunha epfise sea ou da carti-

fungos do xnero Epidermophyton.

epidermoide adx. 1. Que ten semellanza coa epiderme.

2. Relativo tumor ou quiste formado pola inclusin de
clulas epidrmicas da pel ou das mucosas.

epidermlise s.f. 1. Desprendemento e destruccin da

epiderme por efecto de axentes custicos ou fsicos. // E.
ampolosa conxnita Grupo de doenzas cutneas heredi-

epfise glandular ou s epfises seas.

laxe que a separa da difise.

epfito ou epifito s.m. 1. Vexetal que sen ser parasito vive

sobre a superficie doutros vexetais, coma os fentos,
musgos, liques, etc. 2. Parasito vexetal que se localiza en
superficies animais.

epifoliculite s.f. Inflamacin dos folculos pilosos.

epfora

epfora s.f. Efusin das bgoas, ben polo exceso na sa

produccin ou por existir un obstculo que impida a sa
sada pola canle lacrimal.

epifrenal adx. Que est localizado por encima do

msculo diafragma. Tamn se di epifrnico.

epifrnico -a adx. V. epifrenal.

epigastralxia s.f. Dor localizada no epigastrio.
epigstrico -a adx. Pertencente ou relativo epigastrio.
epigastrio s.m. Rexin superior do abdome, limitada por
arriba pola apfise xifoide do esterno, e chegando por
abaixo preto do embigo e lateralmente deica as costelas
falsas.

epigastrios s.m. Monstruosidade fetal dobre na que o

parasito de pequeno tamao e est unido epigastrio do
autsito.

epigastrocele s.f. Hernia situada na rexin epigstrica.

epiglote s.f. Lmina de tecido fibrocartilaxinoso, delgado
e flexible, situada enriba do orificio superior da larinxe
para pechalo no intre da degluticin, co fin de impedi-lo
paso dos alimentos s vas respiratorias.

epiglotectoma s.f. Exrese cirrxica da glote.

epiglotite s.f. Inflamacin da epiglote e dos tecidos
circundantes.

epignato s.m. Monstruosidade fetal dobre na que o feto

parasito est unido mandbula do autsito.

epgone s.m. V. rtula.

epilarnxeo -a adx. Que se sita por encima da larinxe.
epilema s.m. Vaa das fibrias nerviosas terminais.
epilepidoma s.m. Lepidoma de orixe epiblstica.
epilepsia s.f. Doenza crnica de diversa etioloxa e caracterizada pola presencia de crises recorrentes causadas por
unha descarga elctrica excesiva das neuronas cerebrais
que ocasionalmente orixina unha diversidade de manifestacins clnicas ou paraclnicas. // E. alcohlica Variedade rara de epilepsia na que as crises, xeralmente tonicoclnicas suceden en alcohlicos crnicos durante ou
despois da inxestin excesiva de alcohol. / E. benigna
dos nenos Variedade de epilepsia parcial propia da
infancia na que as crises predominan durante o sono e se
caracterizan especialmente por convulsins unilaterais
principalmente na cara, salivacin e s veces alteracins
da linguaxe. Caracteristicamente no electroencefalograma hai descargas nas intercrises localizadas na rexin
centrotemporal dun ou de mbolos dous hemisferios. / E.
catamenial Variedade na que as crises ocorren principalmente nos das anteriores, durante ou nos das que seguen
menstruacin. / E. do espertar Aquela na que as crises
ocorren pouco tempo de esperta-la persoa. / E. do lobo
temporal Epilepsia parcial provocada por descargas
neuronais localizadas no lobo temporal. / E. dienceflica
Aquela que ten a sa orixe en descargas neuronais localizadas nas estructuras dienceflicas. / E. familiar

266
Aquela que se presenta en varios membros da mesma
familia, debido a unha predisposicin hereditaria acentuada. / E. funcional Forma de epilepsia atribuda a unha
alteracin da funcin cerebral e non a unha causa orgnica. / E. infantil Aquela que aparece nos nenos ata os
tres anos de idade. / E. jacksoniana Variedade de
epilepsia caracterizada pola presencia de crises somatomotoras; crises convulsivas tnicas ou clnicas que
afectan a unha parte do corpo e que se van propagando s
zonas contiguas. / E. orgnica Aquela na que as crises
estn provocadas por unha lesin cerebral de calquera
tipo, constitundo esta o tipo mis frecuente de etioloxa
epilptica coecida. / E. parcial Variedade caracterizada
por presentar crises parciais, podendo ser sa vez
simple ou complexa dependendo de que exista ou non
perda da conciencia, e podendo haber ademais en
calquera dos tipos unha xeneralizacin secundaria. / E.
postraumtica Variedade de epilepsia orgnica na que a
lesin cerebral de orixe traumtica. / E. reflexa Variedade rara na que a crise se orixina por estmulos sensoriais. / E. sintomtica Cadro epilptico que forma parte
da sintomatoloxa doutra enfermidade de base. / E. uncinada Aquela na que as descargas neuronais que orixinan
a crise se localizan no lobo temporal, no uncus da circunvolucin do hipocampo. / E. xeneralizada Forma de
epilepsia que se caracteriza por presentar crises xeneralizadas dende o comezo, independentemente do tipo de
sintomatloxa que apareza.

epileptiforme adx. Que ten semellanza coa epilepsia.

Dise tamn epileptoide.

epileptoide adx. 1. Epileptiforme. 2. Que presenta viscosidade psquica e carcter impulsivo e tendente s explosins de clera, dentro da biotipoloxa de Kretschmer.

epileptoloxa s.f. Parte da ciencia que estudia a epilepsia.

epileptose s.f. Cadro patolxico includo dentro da
epilepsia.

epileptxeno -a adx. 1. Que capaz de provocar unha

crise epilptica. 2. Dos centros ou zonas que cando son
irritados poden producir unha crise epilptica.

epiloia s.f. V. esclerose tuberosa.

epilose s.f. V. calvicie.
epimastigoto s.m. Fase da evolucin dalgns microorganismos tripanosmidos, caracterizada por presentar un
corpo alongado, flaxelo lateral e veces membrana ondulante.

epimaxilar adx. Que est situado por riba da mandbula.

epimenorrea s.f. Ciclo menstrual de menor duracin do
normal.

epmero s.m. 1. Parte dorsal do mesoderma. 2. Parte

dorsal dun miotoma. 3. Composto ismero que s se diferencia doutro pola configuracin dun nico tomo asimtrico.

epimisio s.m. Vaa fibrosa dun msculo.

267

epinefrectoma s.f. V. adrenalectoma.

epinefrina s.f. V. adrenalina.
epinefrite s.f. 1. Inflamacin da cpsula suprarrenal.
Tamn se di adrenalite, suprarrenalite. 2. Inflamacin
da cpsula adiposa do ril.

epinefroma s.m. V. hipernefroma.

epinefros s.m. V. cpsula suprarrenal.
epineurio s.m. Vaa que recobre os fascculos nerviosos.
Tamn se di perineurio.

epitico -a adx. Que est situado encima da orella.

epipial adx. Que se sita por riba da piamter.
epiplectoma s.f. Reseccin do epploon.
epiplenterocele s.f. Hernia con contido de epploon e
intestino.

epipleural adx. Que est situado por riba da pleura.

epiplocele s.f. Hernia do epploon.
epiplote s.f. Inflamacin do epploon.
epiplomerocele s.f. Epiplocele en situacin crural ou
femoral.

epiplonfalocele s.f. Hernia umbilical con contido de

epploon.

epploon s.m. Pregura do peritoneo que une as vsceras

entre si e leva no seu seo os vasos e nervios que irrigan
as estructuras esplncnicas. // E. gastroclico Epploon
maior. / E. gastroheptico Epploon menor. Tamn se di
mesogastrio. / E. gastrosplnico Ligamento epiploico
que vai desde a cara posterior do estmago hilo do
bazo. / E. hepatoclico Prolongacin dunha porcin do
epploon menor longo da porcin ascendente do colon.
/ E. maior Porcin do epploon situada entre a curvatura
maior do estmago e o colon transverso, cobre as asas do
intestino delgado. / E. mediano Epploon gastrosplnico.
/ E. menor Parte do epploon que vai desde o lado dereito
do cardias hilo heptico e fendedura do ligamento
venoso. / E. pancreaticosplnico Pregura do peritoneo
que vai desde a cola do pncreas bazo.

epiplopexia s.f. Sutura do epploon parede do abdome.

epiploplastia s.f. Plastia peritoneal na que se empregan
porcins de epploon para o recubrimento das zonas
cruentas.

epiplorrafia s.f. Sutura do epploon.

epiplosqueocele s.f. Hernia escrotal con contido de
epploon.

epirrotuliano -a adx. Que est situado por riba da rtula.

Tamn se di suprarrotuliano.

episclera s.f. Capa de tecido conxuntival que est situada

entre a esclertica e a conxuntiva. Tamn se di episclertica.

episclerite s.f. Inflamacin da episclera.

episterno

episclertica s.f. V. episclera.

episcomenia s.f. Desaparicin do fluxo menstrual.
episio- Prefixo do gr. episio (vulva).
episiocele s.f. Prolapso da parede anterior da vaxina.
episioclisia s.f. Oclusin cirrxica da abertura vulvar.
episioelitrorrafia s.f. Operacin cirrxica que realiza un
estreitamento da vulva e da vaxina co fin de soster un
tero prolapsado.

episiote s.f. Inflamacin da vulva.

episioperineorrafia s.f. Sutura da vulva co perineo para
soster un tero prolapsado.

episioplastia s.f. Cirurxa plstica da vulva ou do

perineo.

episiorrafia s.f. Restauracin mediante sutura dunha

esgazadura do perineo.

episiostenose s.f. Estreiteza anormal da fendedura

vulvar.

episiotoma s.f. Seccin cirrxica xeralmente lateral do

orificio vulvar que se realiza no parto durante o desprendemento da parte que se presenta, coa finalidade de
previr unha esgazadura grave do perineo.

episoma s.m. Plsmido integrado de xeito reversible no

xenoma bacteriano, tendo por tanto capacidade para se
transmitir a outras clulas, podendo replicarse nelas
como unha unidade autnoma ou ben integrada no
xenoma bacteriano.

epispadia s.m. 1. Malformacin conxnita da uretra

masculina consistente na abertura da mesma cara superior do pene. Tamn se di fisura uretral superior. 2.
Fisura na cara superior da uretra feminina.

epispial adx. Que est situado encima da medula espial

ou da columna vertebral.

episplenite s.f. Inflamacin da cpsula do bazo.

epistase s.f. 1. Alteracin na funcin do sistema nervioso
causada por unha excitacin mnima do mesmo, que
repercute en forma reflexa na funcin doutros aparellos.
2. Detencin dun fluxo ou dun derramo. 3. Escuma ou
pelcula formada na superficie da urina. 4. Forma de
interaccin entre dous xenes non alelos pola que os alelos
dun locus poden agachar un carcter que debern
expresa-los alelos doutro locus.

epistaxe s.f. Hemorraxia das fosas nasais.

epistemoloxa s.f. Filosofa da ciencia, ocupndose da
lxica, a semntica, a noseoloxa, os mtodos, a ontoloxa, a axioloxa e a tica na investigacin e nos coecementos cientficos.

epistemolxico -a adx. Pertencente ou relativo epistemoloxa.

episterno s.m. Primeira porcin do esterno. Tamn se di

manubrio do esterno.

episttono

episttono s.m. V. emprosttono.

epistrfeo s.m. Axe ou segunda vrtebra cervical.
epitlamo s.m. Parte dorsal do diencfalo que abarca a
comisura posterior, o pedculo e a glndula pineal.

epitarso s.m. Anomala ocular consistente na presencia

dunha pregaura conxuntival que vai dende o fondo de
saco ata preto do bordo da plpebra. Tamn se di pterixin conxnito.

epitelio s.m. 1. Tecido celular que serve de revestimento

s superficies externas ou internas do corpo e caracterizado por estar constitudo por unha ou varias capas de
clulas con forma e disposicin variables, sen vasos nin
substancia intercelular. 2. Capa superficial das mucosas.
// E. ciliado Tipo de epitelio con clulas posuidoras de
cilios nos seus extremos libres. / E. cilndrico ou
columnar Epitelio constitudo por clulas cilndricas. /
E. cbico Epitelio formado por clulas de forma cbica.
/ E. de transicin Epitelio formado por capas celulares
diferentes, que representan a transicin da capa contigua
da que proceden, nas zonas de confluencia de dous epitelios diferentes. / E. escamoso Epitelio de clulas planas,
simple ou estratificado. / E. especializado Epitelio
formado por clulas cunha funcin especial, como as
glandulares. / E. glandular Epitelio formado por clulas
secretoras, situadas nos cinos das glndulas. / E. pavimentoso ou estratificado Epitelio composto de varias
capas superpostas de clulas, sendo planas as da superficie. / E. pavimentoso simple O formado por unha soa
capa de clulas planas. / E. piramidal V. e. cilndrico.

epitelioblastoma s.m. Tumor constitudo por clulas

epiteliais, como os papilomas, adenomas, etc.

epitelioide adx. Que semellante tecido epitelial ou s

seus constituntes. // Clula e. Certos tipos celulares que
semellan clulas epiteliais por estaren moi prximas
entre si, e que aparecen nalgunhas lesins patolxicas
como as da tuberculose.

epitelilise s.f. Destruccin de clulas epiteliais.

epiteliolisina s.f. Enzima ltico celular formado no soro
dos animais en contacto con clulas epiteliais doutro
animal de distinta especie que acta destrundo as devanditas clulas.

epitelioma s.m. Tumor ou neoplasia maligna que se

orixina a partir de clulas epiteliais de neoformacin, con
maior ou menor grao de anaplasia e capacidade para
invadir tecidos vecios ou provocar metstases a
distancia. // E. basocelular Tipo mis frecuente e
benigno de epitelioma que deriva das clulas basais do
epitelio e das mucosas, medra lentamente inzando os
tecidos locais, non producindo xeralmente metstases a
distancia. Tamn se di carcinoma basocelular ou carcinoma de clulas basais. / E. espinocelular Tipo mis
maligno que aparece xeralmente en suxeitos de maior
idade derivado das clulas da capa intermedia da
epiderme, que pose tendencia formacin escamosa e
de globos crneos. Os epiteliomas das mucosas sempre

268
son espinocelulares. Tamn se di carcinoma espinocelular ou carcinoma de clulas escamosas. / E. mixto
Epiteliomas con caractersticas intermedias entre os dous
anteriores.

epiteliomatose s.f. Estado patolxico debido desenvolvemento de epiteliomas, principalmente cando aparecen
mltiples deles sobre queratose senil.

epiteliomatoso -a adx. Pertencente ou relativo epitelioma.

epiteliomuscular adx. Constitudo por tecido epitelial e

muscular.

epiteliose s.f. Afeccin producida por virus con afinidade

especial por tecidos epiteliais.

epiteliotoxina s.f. Variedade de toxina con capacidade de

destruccin das clulas epiteliais.

epitelizacin s.f. Proceso de rexeneracin do epitelio das

superficies cutneas ou mucosas.

eptema s.m. 1. Medicamento tpico que non ungento

nin emplasto. 2. Cuberta celular estratificada.

epitendn s.m. Vaa fibrosa dos tendns.

eptese s.f. Correccin cirrxica das deformidades dos
membros.

epitimpnico -a adx. Que est situado por encima do

tmpano.

epitmpano s.m. V. tico.

epitopo s.m. Zona do antxeno na que reside a antixenicidade. Trtase dunha zona das molculas antixnicas que
pose unha configuracin molecular tal que se pode
combinar con outra zona complementaria dunha molcula dun anticorpo. Tamn se di determinante antixnico.

epitriquio s.m. Capa superficial da epiderme que xeralmente desaparece antes do nacemento.

epitrclea s.f. Prominencia situada no bordo interno da

epfise inferior do mero, enriba da trclea. Tamn se di
epicndilo medial do mero.

epitroclear adx. Relativo epitrclea.

epitrocleo- Prefixo que indica relacin coa epitrclea.
epivertebral adx. Que est situado por riba dunha
vrtebra.

epizoario s.m. V. ectozoario.

epizoicida s.m. Axente que destre os parasitos epizoarios.

epizoo s.m. V. ectozoario.

epizoonose s.f. Enfermidade cutnea que est producida
por epizoarios.

epizootia s.f. Enfermidade epidmica que afecta a unha

ou mis especies animais tempo.

epizotico -a adx. Relativo ou pertencente epizootia.

269

epizootioloxa s.f. Ciencia que estudia as epizootias.

epofoorectoma s.f. Escisin cirrxica do paraovario ou
dunha tumoracin do mesmo.

eponimia s.f. Designacin de calquera cousa tirada do

nome propio dunha persoa. En medicina son epnimos
moitos dos nomes de partes anatmicas, enfermidades,
manobras, etc.

epnimo s.m. Personaxe real, imaxinario ou mtico que

d nome a algunha cousa, lugar, cidade, enfermidade, etc.

eponiquia s.f. Vexiga ou ampola con pus, que aparece na

epiderme que corresponde eponiquio.

eponiquio s.m. Tecido crneo embrionario, epitriquio

engrosado do que se desenvolve a unlla.

epoforo s.m. Paraovario ou rgano de Rosenmller.

Epstein, enfermidade, prolas, sndrome de V.
enfermidade, prola, sndrome. / E.-Barr, virus de V.
virus.

eptocfalo s.m. Individuo dolicocfalo coa cabeza anormalmente alta e estreita.

eplide s.f. Tumoracin da enxiva, refrese principalmente s tumores fibromatosos ou s sarcomatosos do

peristeo do maxilar.

equidnina s.f. Veleno de orixe animal, especialmente o

das serpes. Tamn se di equidnotoxina.

equidnismo s.m. Estado patolxico orixinado polo

veleno das picadas de serpe.

equidnotoxina s.f. V. equidnina.

equidnovacina s.f. Antitoxina contra os velenos de serpe
que se prepara a partir do propio veleno extrado do
animal privado das sas propiedades txicas.

equilibracin s.f. Acto ou efecto de equilibrar calquera

cousa ou sistema.

equilibrio s.m. 1. Estado de repouso dun corpo, resultado

da accin sobre o mesmo de forzas contrarias que se
contrarrestan de forma exacta. 2. Posicin vertical do
corpo humano. 3. Mantemento adecuado das distintas
partes do corpo e do mesmo corpo en relacin espacio
// E. cido-bsico Proporcin normal entre os compoentes cidos e os bsicos dos medios orgnicos; mantemento dunha concentracin inica constante no plasma,
que en condicins normais supn un pH de 7,4. / E. fisiolxico Equilibrio orgnico polo que a cantidade de materiais que ingresan no corpo igual dos que se perden. /
E. homeosttico V. homeostasia. / E. nitroxenado ou
protenico Equivalencia entre o ingreso de nitrxeno cos
alimentos e a sa perda por metabolizacin ou excrecin.

equimolecular adx. Que contn igual nmero de molculas de dous ou mis compostos.

equimoma s.m. V. equimose.

equimose s.f. 1. Infiltracin de sangue nos tecidos. 2.
Mancha avermellada ou escura que aparece na pel pola

Er
infiltracin de sangue no tecido celular subcutneo ou a
consecuencia da rotura dos capilares subcutneos. Tamn
se di equimoma, hematoma, negrn. // E. cadavrica
Manchas que aparecen un tempo despois da morte nas
partes declives do cadver, e que constiten un dos
signos de morte real.

equinado -a adx. V. equinulado.

equinismo s.m. 1. Estado do p equino. 2. Marcha que
semella a do cabalo a causa de lesins nas pernas.

equino -a adx. Do cabalo, ou que semella algunha calidade do cabalo. // P e. V. p.

equinocito s.m. Hemacia que ten unha forma semellante

dos ourizos de mar, causada por unha deformidade da
membrana, a cal se proxecta cara exterior en forma de
espias.

equinococo s.m. 1. Verme plano (platihelminto) e

segmentado (cestodes), causante da equinococose (termo
referido principalmente s animais) ou hidatidose (termo
empregado xeralmente para o ser humano), con das
especies capaces de parasita-los humanos, o Echinococcus granulosus e o Echinococcus alveolaris ou multilocularis. 2. Quiste ou tumor hidatdico producido polos
equinococos.

equinococose s.f. Doenza producida pola infestacin por

equinococos.

equinococotoma s.f. Escisin cirrxica dun quiste de

equinococos.

equinoftalma s.f. Inflamacin das plpebras que se

caracteriza pola proxeccin lonxitudinal das pestanas,
semellando pugas.

equinulado -a adx. Que presenta pequenas espias ou

pugas, especialmente aplicado s clulas corporais ou s
bacterias.

equipo s.m. 1. Conxunto de material destinado a un labor

determinado. 2. Conxunto de persoas encargadas dun
labor mdico ou cirrxico determinado.

equivalente adx. 1. Que equivale a outra cousa. 2. Que se

lle atribe o mesmo significado que a determinadas afeccins paroxsticas, e que aparece no intervalo que media
entre estas, como equivalentes cardacos da anxina de
peito, equivalentes respiratorios da asma, ou equivalentes
gastrointestinais relacionados coas crises de lcera
pptica, equivalentes epilpticos, etc. // E. antisptico
Dose mnima dun producto antisptico que se necesita
introducir nun kg de substancia nutritiva para impedi-lo
desenvolvemento dun microorganismo. / E. gramo Masa
dun corpo puro, do que o seu valor en gramos se expresa
polo mesmo nmero c seu equivalente qumico. / E.
qumico Peso do elemento que nunha reaccin se
combina cun tomo de hidrxeno ou pode substitulo. /
E. txico Cantidade mnima dun veleno que pode matar
por inxeccin intravenosa a un animal de 1 kg.

Er Smbolo qumico do erbio.

Erb-Charcot, enfermidade de

270

Erb-Charcot, enfermidade de V. enfermidade.

erbedeiro s.m. Planta arbustiva da familia das ericceas,

ergodinamgrafo s.m. Aparello que rexistra a forza e o

especie Arbustus unedo, de froito comestible, que medra

nas rexins tpedas de Europa. As sas follas, empregadas en infusin, posen propiedades astrinxentes e
diurticas. Tamn se di rbedo.

ergofobia s.f. V. ergasiofobia.

erggrafo s.m. Aparello para rexistra-lo traballo reali-

rbedo s.m. V. erbedeiro.

erbio s.m. Metal do grupo das terras raras, con nmero
atmico 68 e masa atmica 167,27, utilizado na fabricacin de lseres.

traballo muscular.

zado co exercicio muscular.

ergomana s.f. V. ergasiomana.

ergometrina s.f. V. ergonovina.
ergonoma s.f. Estudio cuantitativo e cualitativo do
rendemento do traballo humano.

ereccin s.f. Endereitamento, referido especialmente

ergonovina s.f. Alcaloide do caruncho que ademais da

aumento da consistencia e do volume do pene e o cltoris

pola afluencia de sangue s corpos cavernosos e esponxosos destes rganos.

propiedade oxitcica dos demais alcaloides do caruncho

ten un rpido efecto e ausencia de efectos txicos ou
necrosantes. Tamn se di ergobasina, ergometrina,
ergostetrina, ergotocina. utilizado en obstetricia para
impedi-las hemorraxias posparto.

erctil adx. Que capaz de prse en ereccin.

erector -a adx. 1. Da ereccin. 2. Que erixe, referido a
certas estructuras anatmicas que posen ou producen
ereccin, como o centro erector da medula espial, os
msculos erectores do pelo, que se contraer danlle pel
aspecto de pel de galia, ou os nervios erectores de
Eckard, que interveen na ereccin dos xenitais.

eremacausia s.f. Combustin ou oxidacin que ocorre

sen desprendemento manifesto de calor.

eremofobia s.f. Temor morboso soidade.

erepsina s.f. Fermento ou peptidase da mucosa do intestino con accin sobre as peptonas e deuteroalbumina,
pero non sobre a albumina inalterada.

eretismo s.m. Exaltacin das propiedades fisiolxicas

normais dun rgano.

ereutofobia s.f. 1. Temor morboso a ruborizarse, que vai

acompaado de rubor real. Tamn se di eritrofobia. 2.
Temor morboso cor vermella; eritrofobia.

ereutose s.f. Rubor, eritrose.

erg s.m. Unidade de enerxa, traballo e cantidade de calor
do sistema C.G.S., equivalente a 10-7 joules. Tamn se di
ergo.

ergasia s.f. Actividade funcional.

ergasidermatose s.f. Dermatose profesional.
ergasiofobia s.f. Aversin patolxica traballo.
ergasiomana s.f. Tendencia patolxica actividade
continua.

ergasiopata s.f. Enfermidade profesional.

ergastenia s.f. Astenia secundaria a un excesivo traballo.
ergastoplasma s.m. Retculo endoplasmtico rugoso.
ergo s.m. V. erg.
ergobasina s.f. V. ergonovina.
ergocalciferol s.m. Vitamina D2.
ergocristina s.f. Principio activo do caruncho.

ergoplasma s.m. V. ergatoplasma.

ergosterina s.f. V. ergosterol.
ergosterol s.m. Alcohol secundario da familia dos esterois, de frmula C28H44O, illado nun principio do
caruncho e mis recentemente do fermento da cervexa.
Pola accin dos raios ultravioleta transfrmase nunha
serie de ismeros, sendo un deles a vitamina D2, calciferol ou factor antirraqutico.

ergostetrina s.f. V. ergonovina.

ergotamina s.f. Alcaloide extrado do caruncho, de
frmula C33H35N5O5, polo seu efecto vasoconstrictor
emprgase no tratamento das xaquecas, sendo asemade
un poderoso hemosttico uterino.

ergoterapia s.f. 1. Mtodo teraputico de reeducacin

activa, que pretende a reinsercin social dos diminudos
psquicos ou fsicos con problemas de motricidade
mediante a aprendizaxe e a prctica de tcnicas artesanais, sase tamn como tratamento de certos estados
psiconeurticos coa finalidade de volver socializa-lo
doente por medio do grupo e da disciplina que supn o
propio traballo. 2. Mtodo de realizacin de exercicio
pasivo mediante a aplicacin de estmulos elctricos no
tratamento da obesidade e algunhas cardiopatas.

ergotina s.f. Substancia extrada do caruncho que contrae

a musculatura lisa, principalmente da parede arterial e do
tero, pose unha considerable toxicidade.

ergotismo s.m. Intoxicacin aguda ou crnica provocada

por inxestin de caruncho. // E. crnico Intoxicacin
provocada polo consumo usual de pan de centeo contaminado por caruncho.

ergotizado -a adx. Intoxicado ou contaminado polo

caruncho.

ergotocina s.f. V. ergonovina.

ergotoxina s.f. Producto cristalino illado do caruncho,
con propiedades vasoconstrictoras, bloqueante de receptores - adrenrxicos e oxitcicas. Est composto dunha

271
mestura de tres alcaloides: ergocristina, ergocriptina e
ergocornina.

ergotropa s.f. Reaccin das clulas a estmulos non

especficos para estimula-las defensas orgnicas xerais,
mis c produccin de anticorpos especficos.

Erichsen, enfermidade de V. enfermidade.

erina s.f. Aparello metlico con forma de gancho que se
emprega nas diseccins e operacins para coller, elevar,
separar ou soster partes. // E. de Marjolin Erina dobre
que se emprega na extraccin das amgdalas.

Eriodyction Xnero de plantas hidrofilceas. A E. californicum sase no tratamento das bronquites.

eriometra s.f. Tcnica de medicin do dimetro de fibras

diminutas utilizando o erimetro, baseada no tamao dos
aneis de cor producidos pola difraccin da luz, usada na
medicin do tamao das hemacias.

erisfaco s.m. Aparello utilizado en oftalmoloxa para a

extraccin total da catarata por medio da realizacin dun
baleiro.

erisipela s.f. Enfermidade aguda infecciosa causada por

Streptococcus Pyogenes e en raras ocasins por outros
estreptococos e por Staphylococcus aureus, afecta principalmente a lactantes, nenos pequenos e ancins, e caracterzase pola inflamacin superficial da pel, as mucosas e
os linfticos cutneos, xeralmente circunscrita na cara,
con tendencia a estenderse, e normalmente non deixa
secuelas sandar. // E. catamenial Forma leve de erisipela que ten recorrencia nalgunhas mulleres durante a
menstruacin, xeralmente circunscrita cara. / E.
crnica V. erisipeloide. / E. farnxea V. anxina erisipelatosa. / E. flegmonosa A que se complica con supuracin do tecido celular subcutneo. / E. maligna Erisipela
flegmonosa ou gangrenosa de curso grave. / E. pustulosa
A que cursa con vesculas purulentas. / E. serpixinosa A
que se vai estendendo por contigidade s tecidos
vecios. / E. vesiculosa A que cursa con formacin de
vesculas e ampolas.

erisipeloide s.m. Dermatite infecciosa causada por Erysipelothrix suis, que semella a erisipela pero sen presencia
de febre, afecta principalmente a persoas que tratan con
gando porcino, normalmente ocasiona poucas molestias
curando en tres semanas espontaneamente ou en menos
tempo co uso de antibiticos. Tamn se di enfermidade
de Baker-Rosenbach.

eritema s.m. Avermellamento da pel ou das mucosas

difuso ou en zonas limitadas, producido pola dilatacin
conxestiva dos capilares, e que desaparece por vitropresin. // E. crnico migratorio Lesin eritematosa ben
delimitada e nica, conformada por unha banda de
eritema que se vai espallando, orixinado probablemente
por infeccin con rickettsias. / E. do neonato Eritema
difuso benigno que aparece en nenos de tres ou catro das
de vida desaparecendo sobre o dcimo da. / E. elevatum
diutinum Forma de vasculite crnica infrecuente de etioloxa descoecida, cursa con ppulas, placas e ndulos

eritropersistentes, de cor prpura ou amarelada, con distribucin xeralmente simtrica arredor das articulacins. / E.
escarlatiniforme Erupcin de forma semellante da
escarlatina, con prodo e descamacin, pero sen sintomatoloxa xeral. / E. exantemtico Eritema difuso de aparicin brusca, xeralmente debido a infeccin por virus. / E.
infeccioso (quinta enfermidade exantemtica) Exantema
benigno causado probablemente por enterovirus, que
xorde en forma epidmica na primavera e no vern. / E.
intertrixe Eritema situado nas grandes pregaduras da
pel, especialmente inguas, sobrazo e baixo as mamas
colgantes, causado pola friccin e maceracin. / E.
marxinado Eritema anular localizado no trax que xorde
na febre reumtica / E. morbiliforme Forma con
mculas de cor pardo-avermellada, que rematan unndose
e formando un eritema difuso, frecuente nas reaccins
medicamentosas. / E. multiforme V. eritema polimorfo.
/ E. nodoso Resposta de hipersensibilidade a diversos
procesos patolxicos, que cursa con ndulos grandes
eritematosos con compoente inflamatorio doloroso,
localizados preferentemente nas pernas, e de duracin
limitada a semanas / E. perno reas de tumefaccin
sobre as que aparecen zonas eritematocianticas, que
xorden en dedos e dedas por exposicin fro, cursando
con dor e prodo intenso, e s veces ulceracin, comunmente coecido como frieira. / E. polimorfo Cadro reaccional cutneo de etioloxa descoecida anda que relacionado con virus, medicamentos ou neoplasias, cursa
con lesins polimorfas en distintos pacientes, pero monomorfas no mesmo individuo, podendo ser papulosas,
eritematosas, en escarapela ou herpes iris, e formas
ampolosas xeralmente mis intensas e con participacin
de mucosas. Causan sensacin de ardenta, sendo o brote
autolimitado a semanas, con recidivas e ritmo estacional,
(fin do inverno e comezo da primavera). / E. solar O
causado por exposicin sol. / E. txico O causado por
axentes txicos externos. / E. xeneralizado Eritema de
distribucin extensa.

eritemmetro s.m. Aparello usado para determina-la

sensibilidade da pel luz solar.

eritemoide adx. Que semella un eritema.

eritemxeno -a adx. Que produce eritema.
eritralxia s.f. 1. Avermellamento e dor mesmo tempo
dunha parte. 2. V. eritromelalxia.

eritrasma s.m. Dermatomicose localizada nas pregaduras

da pel, especialmente no sobrazo, e tamn na ingua e no
escroto, caracterizada por presentar unha placa ben delimitada e mis ou menos extensa de cor avermellada e con
pouca sintomatoloxa, que causada por fungos Microsporum ou Nocardia minutissimum.

eritrina s.f. Alcaloide obtido de sementes de arbustos do

xnero Erythrina, que pose unha accin semellante
curare.

eritrismo s.m. Coloracin vermella do cabelo e a barba

en individuos de razas con pel escura.

eritro- Prefixo do gr. erythrs (vermello).

eritroblastemia

eritroblastemia s.f. V. eritroblastose.

eritroblasto s.m. Clula nucleada inmatura presente na
medula sea, precursora da serie eritroctica. Atendendo
basofilia do seu citoplasma que vai diminundo
segundo progresa a maduracin distnguense varios
tipos: proeritroblastos, eritroblastos basfilos, eritroblastos policromatfilos, e eritroblastos acidfilos ou
ortocromticos. Deste ltimo, e por expulsin do ncleo
derivan os reticulocitos, anucleados, que xa se atopan
presentes normalmente no sangue, e estes por un proceso
madurativo dan orixe s eritrocitos adultos. Tamn se di
eritrocitoblasto.

eritroblastoma s.m. Variedade de mieloma constituda

por eritroblastos.

eritroblastose s.f. Formacin ou presencia excesiva de

eritroblastos no sangue, que acompaa xeralmente a
estados morbosos como anemias hemolticas, ictericia
neonatal grave, etc. // E. fetal Enfermidade hemoltica
dos neonatos que se produce cando a nai ten sangue con
factor Rh- e desenvolve anticorpos contra o factor Rh+
dos eritrocitos do feto.

eritrocatlise s.f. V. eritrocitlise.

eritrocianose s.f. Coloracin anmala da pel na que
existen zonas avermelladas e outras cianticas e fras. //
E. das pernas ou supramaleolar Cianose que aparece
en mulleres novas coa pubertade, afectndolle-las pernas
de xeito simtrico con infiltracin da pel no tercio inferior, arrefriamento e manchas vermellas.

eritrocito s.m. Clula sangunea encargada do transporte

do osxeno s tecidos, con forma de disco bicncavo,
carente de ncleo e de organelas citoplasmticas, que
pose un dimetro de 6-8 e un grosor de 2 . Tamn se
di glbulo vermello, hemacia. // E. acrmico Eritrocito
incoloro. / E. basfilo Eritrocito que se tingue con colorantes bsicos. / E. crenado Eritrocito no que a perda de
auga produce uns bordos con aspecto arpado. / E. falciforme Eritrocito con forma de fouce. Tamn se di drepanocito. / E. nucleado Eritrocito inmaturo. Tamn se di
eritroblasto. / E. ortocromtico O que se tingue unicamente con colorantes cidos. / E. policromtico ou policromatfilo Aquel que unha vez tinguido pose varios
matices de cor vermella e azul.

eritrocitoblasto s.m. V. eritroblasto.

eritrocitlise s.f. Disolucin ou destruccin das hemacias
do sangue, principalmente no bazo. Tamn se di eritrocatlise, eritrlise, hemlise.

eritrocitolisina s.f. V. hemolisina.

eritrocitmetro s.m. Aparello utilizado para conta-las
hemacias. Tamn se di hematmetro, hematocitmetro.

eritrocitopenia s.f. V. eritropenia.

eritrocitopoiese s.f. V. eritropoiese, eritroxnese.

272

eritrocitorrexe s.f. Proceso natural de destruccin das

hemacias por fragmentacin. Tamn se di eritroclase,
eritrorrexe, plasmorrexe.

eritrocitose s.f. Aumento da concentracin dos glbulos

vermellos no sangue, sen aumento da sa masa total no
organismo. Tamn se di pseudopolicitemia, sndrome
de Gaisbck, poliglobulia benigna ou relativa.

eritrocitosquise s.f. Alteracin morfolxica das hemacias pola que estas se transforman en corpos discoides
semellantes s plaquetas. Tamn se di plasmosquise.

eritrocitotrpico -a adx. Que pose afinidade polos

eritrocitos.

eritroclase s.f. V. eritricitorrexe.

eritrocroma s.f. Coloracin vermella anormal dunha
parte, principalmente referido lquido cefalorraqudeo.

eritrodermatite s.f. Inflamacin da pel con arroibamento. Tamn se di eritrodermite. // E. descamativa

dos lactantes V. enfermidade de Ritter.

eritrodermia s.f. Dermatose xeneralizada e caracterizada

por un arroibamento inflamatorio intenso e uniforme e
escamacin ou supuracin. / E. ictiosiforme conxnita
Eritrodermia conxnita semellante ictiose que afecta
principalmente s superficies flexoras. / E. maculopapular Aquela caracterizada por unha erupcin maculopapulosa de coloracin vermella.

eritrodermite s.f. V. eritrodermatite.

eritrodoncia s.f. Arroibamento dos dentes.
eritroedema s.m. Polineuropata da infancia caracterizada pola inchazn con cianose das mans e os ps, alteracins trficas e dixestivas, artrite, astenia muscular,
taquicardia, poliglobulia, etc. Tamn se di enfermidade
de Swift, enfermidade de Selter-Feer, acrodinia,
eritema artriticoepidmico, dermatopolineurite,
parlise infantil do sistema vexetativo, trofodermatoneurose, enfermidade rosada.

eritrofobia s.f. V. ereutofobia.

eritrofosia s.f. Sensacin subxectiva de percepcin de luz
de cor vermella.

eritroide adx. 1. Que semella a cor vermella. // s.f. 2.

Tnica muscular e arroibada do testculo formada polas
fibras do msculo cremster.

eritroidina s.f. Alcaloide extrado das sementes da Erythrine coralloides, que pose propiedades semellantes
curare.

eritroleucemia s.f. Variedade de leucemia caracterizada

por presencia no sangue perifrico de eritroblastos e
mieloblastos atpicos. Tamn se di leucemia eritroide.

eritroleucoblastose s.f. Eritroblastose que cursa con

alteracins concomitantes nos leucocitos.

eritroleucotrombocitemia s.f. Hiperplasia das series

eritroblstica, leucoblstica e megacaroctica, que cursa

273

error

con presencia de clulas non maduras destas series no

sangue perifrico.

eritrose s.f. Coloracin vermella da pel e mucosas conse-

eritrlise s.f. V. eritrocitlise.

eritrolisina s.f. Substancia que produce eritrlise. Tamn

eritrosedimentacin s.f. Sedimentacin dos eritrocitos.

eritrosina s.f. Materia colorante constituda por tetraio-

se di hemolisina.

eritromelalxia s.f. Doenza de orixe descoecida que

cursa con crises de dor e arroibamento nas extremidades,
xeralmente inferiores. Tamn se di acromelalxia, enfermidade de Weir-Mitchel, enfermidade de Gerhardt.

eritromelia s.f. Doenza caracterizada por arroibamento

progresivo da pel nas superficies dorsais dos brazos e
pernas, e atrofia cutnea. Tamn se di acrodermatite
crnica atrfica, enfermidade de Herxheimer, enfermidade de Pick.

eritromicina s.f. Antibitico bacteriosttico do grupo dos

macrlidos obtido de cultivos de Streptomyces erythreus,
activo fronte Mycoplasma pneumoniae, Legionella,
Haemophilus , Bordotella e moitos cocos G+ e G-. sase
va oral ou intravenosa, con escasa toxicidade, producindo s veces intolerancia gastrointestinal, e administrada como estolato pode producir hepatite colosttica;
raramente causa ototoxicidade ou eosinofilia.

eritropenia s.f. Dficit no nmero de hemacias.

eritropa s.f. V. eritropsia.
eritroplasia s.f. Afeccin caracterizada por placas de cor
vermella e indoloras no epitelio pavimentoso das
mucosas xenitais e orais, ten tendencia malignizacin,
(eritroplasia de Queyrat), considrase un estado precanceroso.

eritropoiese s.f. Conxunto de procesos celulares que

levan produccin das hemacias para recambio das que
se van destrundo a causa dos procesos fisiolxicos
normais.

eritropoitico -a adx. Das substancias que promoven a

eritropoiese ou dos rganos nos que se realiza a mesma.

eritropoietina s.f. Sialoglicoprotena formada no fgado

e no ril, que pose accin hormonal estimulante da eritropoiese.

eritroprosopalxia s.f. Doenza que cursa con arroibamento doloroso que afecta cara.

eritropsia s.f. Visin de cor vermella dos obxectos, que

sucede con frecuencia trala extraccin de cataratas ou en
certas crises epilpticas.

eritropsina s.f. Pigmento visual dos bastns da retina;

antiga prpura retiniana. Tamn se di rodopsina.

eritroqueratodermia s.f. Doenza familiar autosmica

dominante que cursa con formacin de placas hiperqueratsicas irregulares e zonas de eritrodermia que cambian
de localizacin e de tamao dependendo dos das. Tamn
se di eritroqueratodermia variabilis, sndrome de
Mendes da Costa.

eritrorrexe s.f. V. eritrocitorrexe.

cutiva a pltora arterial.

dofluorescena, usada para colorear preparacins microscpicas e algns alimentos.

eritrosinfilo -a adx. Que se tingue facilmente con

eritrosina.

eritrotoxina s.f. Toxina que acta sobre os glbulos

vermellos.

eritrotrombomonoblastose s.f. Doenza caracterizada

polo exceso no sangue de eritroblastos, plaquetas e
normoblastos, que cursa con esplenomegalia, atrofia sea
e hipermetabolismo.

eritroxnese s.f. Proceso de produccin dos eritrocitos.

eritrxeno -a adx. Que promove a produccin de eritrocitos.

eritruria s.f. Emisin de urina de cor vermella.

erosin s.f. Ulceracin ou ferida superficial da epiderme,
mucosas ou outros tecidos, consecutiva a traumatismos
livins como rozaduras, friccin, compresin, etc. // E.
interdixital blastomictica Erosins nas caras laterais
das dedas producidas por fungos tricofticos. Tamn se di
p de atleta.

erostratismo s.m. Comisin de delictos por ansia de

notoriedade.

erotismo s.m. 1. Amor sensual, gusto polas satisfaccins

sexuais. 2. Esaxeracin patolxica das apetencias
sexuais. // E. anal Satisfaccin sexual asociada defecacin. / E. oral Satisfaccin sexual asociada acto de
comer ou outras actividades bucais.

erotodromomana s.f. Afn morboso de viaxar como

forma de escapatoria dunha situacin sexual penosa.

erotofobia s.f. Temor morboso coito.

erotografomana s.f. Hbito morboso de escribir cartas
de contido amoroso.

erotomana s.f. 1. Preocupacin esaxerada por fantasas

ou temas sexuais. 2. Delirio interpretativo no que o individuo cre ser amado.

erotomanaco -a adx. Que est afecto de erotomana.

erotoxnico -a adx. Eroxnico.
eroxnico -a adx. Que orixina sensacins erticas, como
as zonas do corpo susceptibles de provocar estas sensacins. Tamn se di erotoxnico.

erradicacin s.f. Avulsin, extirpacin.

errante adx. 1. Que vaga libremente dunha parte a outra.
2. Da enfermidade ou sntoma que evoluciona en forma
irregular ou que cambia de localizacin no organismo.

error s.m. Concepto equivocado ou xuzo falso. // E.

conxnito do metabolismo Grupo de enfermidades

eructo

274

provocadas por unha alteracin xentica que afecta

sntese dun ou mis enzimas.

escabioso -a adx. Relativo sarna. Tamn se di sarnoso.

escafandro s.m. Cuberta de tea que cobre a cabeza e a

eructo s.m. Gas do estmago que se expulsa pola boca.

erupcin s.f. 1. Brote speto das lesins de localizacin

cara, exceptuando os ollos, dos cirurxins durante as

operacins.

cutnea dunha enfermidade. Tamn se di exantema. 2.

Lesin cutnea elemental de calquera tipo: mcula,
ppula, pstula, etc. 3. Sada dun rgano fra das partes
que o envolven, como consecuencia do seu desenvolvemento natural. // E. dentaria Comezo da sada dos dentes
pola enxiva. / E. eritematosa pustulosa, vesiculosa, etc
A caracterizada pola formacin de eritema, pstulas,
vesculas, etc.

escafo- Prefixo do gr. skphe (pa, gamela), utilizado na

Eryngium Xnero de plantas herbceas con follas planas

de bordo mis ou menos espioso. Comprende unhas 200
especies que medran en climas temperados ou clidos. As
especies E. campestre e E. maritimum, son empregadas
en forma de infusin como sudorferas e diurticas nas
inflamacins vesicais.

Erysimum Xnero de plantas herbceas que medran en

rexins de clima temperado do hemisferio norte. As especies E. officinale e E. aureum son tnicas expectorantes
empregadas en infusin e as sas sementes posen
propiedades cardiotnicas.

Erysipelothrix Xnero de bacterias das que a especie E.

rhusiopathiae a causante do erisipeloide.

Erythraea Xnero de plantas herbceas cunhas 40 especies que medran nas rexins temperadas do hemisferio
norte, entre as que a especie E. centaurium pose propiedades tnicas e estomquicas.

Erythrina Xnero de plantas arbreas ou arbustivas que

medran en rexins clidas. Da especie E. corallodendron,
(rbore do coral ou por), obtense un extracto con propiedades hipnticas e sedantes.

Erythroxylon Xnero de plantas arbreas, arbustivas ou

subarbustivas que medran en rexins tropicais e que
comprenden unhas 100 especies. Da especie E. coca
obtense a folla de coca.

esaxeracin s.f. 1. Accin e efecto de esaxerar. 2. Intensificacin, maior actividade da funcin dun aparello,
referido especialmente s reflexos.

esbirro s.m. Expulsin violenta, sonora e reflexa de aire

polas vas respiratorias superiores, (nariz e boca), de
carcter espasmdico, que acta como mecanismo de
defensa das mucosas das vas respiratorias. Tamn se di
espirro.

escabicida adx. 1. Que cura a sarna. // s.m. 2. Producto ou

axente que pose accin escabicida.

escabiofobia s.f. Temor morboso sarna.

escabiosa s.f. Planta herbcea da familia das dipsacceas
da que algunhas especies (Trichera arvensis, Succisa
pratensis), foron utilizadas en medicina como depurativos e contra a sarna.

escabiose s.f. V. sarna.

formacin de palabras que indican estructuras con forma

de gamela.

escafocefalia s.f. Deformidade do cranio en forma de

quilla producida por osificacin prematura da sutura
saxital. Tamn se di esfenocefalia.

escafoide s.m. 1. so mis externo da primeira fila do

carpo. // adx. 2. Que ten forma semellante a un barco. //
E. do tarso V. so navicular.

escafoidite s.f. Inflamacin do so escafoide. // E.

tarsiana Ostete causada por un traumatismo no escafoide do tarso. Tamn se di enfermidade de Khler.

escala s.f. 1. Serie ordenada de cousas distintas dunha

mesma especie. 2. Serie de lias de divisin gravadas nun
instrumento de medicin. 3. Serie de valores fixados por
convencin para medi-la intensidade dun fenmeno
calquera. 4. Calquera dos tres conductos da cclea ou
caracol. // E. de acomodacin Espacio no que un
obxecto se pode mover sen deixarse de ver. / E. de
Baum Hidrmetro para determina-lo peso especfico
dos lquidos. / E. de Charrire Escala que mide o calibre
das sondas uretrais. / E. de Lwenburg ou escala media
Conducto coclear. / E. do tmpano Conducto timpnico.
/ E. do vestbulo Conducto vestibular.

escalariforme adx. Que ten forma de escaleira ou de

escala.

escaldadura ou escalda s.f. Queimadura producida por

un lquido ou vapor hmido quentes.

escaldazo s.m. Ardor ou queimura.

escalenectoma s.f. Extirpacin dun msculo escaleno.
escaleno s.m. Msculo do colo con tres porcins (anterior, media e posterior), que en conxunto serven como
axuda na inspiracin, para inclina-lo colo e como fixacin da columna vertebral.

escalenotoma s.f. Seccin cirrxica dos msculos escalenos dun lado preto da insercin nas costelas, practicada
para dimunu-la actividade respiratoria da porcin superior do trax na tuberculose pulmonar.

escalpelo s.m. Instrumento cortante dotado dun ou dous

fos e mango, usado nas diseccins e na cirurxa.

escama s.f. 1. Lamela formada por clulas epidrmicas

adheridas superficie da pel. 2. Parte con forma de
escama dalgns sos, (escamas frontal, temporal, occipital).

escamocelular adx. Que pose clulas escamosas, como

o carcinoma escamocelular.

escamocigomtico -a adx. Relativo porcin escamosa

e apfise cigomtica do so temporal.

275

escamoparietal adx. Relativo porcin escamosa do

temporal e o so parietal.

escandio s.m. Metal que acompaa nos minerais o itrio e

os lantnidos, anda que non pertence a estes. Nmero
atmico 21 e masa atmica 44,956; smbolo Sc.

escner s.m. Aparello utilizado na exploracin radiogrfica, co que se practica a tomografa axial computadorizada. O aparello manda a radiacin concentricamente
eixe lonxitudinal do corpo, esta radiacin recollida
despois por un sistema de detectores e a informacin
recibida analizada por un ordenador que compn a
imaxe completa de sucesivas seccins transversais da
rexin explorada.

escansin s.f. Forma anmala de falar separando as

slabas das palabras que se atopa nalgunhas enfermidades
neurolxicas, especialmente na esclerose en placas.

escape s.m. 1. Accin de escapar. 2. Fuga dun gas ou

lquido por algn orificio ou fendedura. // E. ventricular
Arritmia cardaca na que o impulso do nodo auriculoventricular ten lugar antes c normal correspondente nodo
sinoauricular.

escapismo s.m. Direccin do pensamento cara a unha

actividade imaxinativa que cause ledicia para afastarse da
rutina e a realidade.

escpula s.f. V. omoplata.

escapulalxia s.f. Dor localizada na rexin da omoplata.
Tamn se di escapulodinia, omalxia.

escapulectoma s.f. Exrese cirrxica da omoplata.

escapuloclavicular adx. Relativo escpula e a clavcula.

escapulodinia s.f. V. escapulalxia.

escapulopexia s.f. Prctica cirrxica consistente en fixa-la escpula s costelas, que se realiza nalgunhas miopatas.

escapulorradial adx. 1. Relativo escpula e raio. //

s.m. 2. Msculo bceps braquial.

escapulotroquitreo -a adx. 1. Relativo escpula e

troquter. // s.m. 2. Msculo subespinal.

escapuloumeral adx. 1. Relativo escpula e o mero.

// s.m. 2. Msculo redondo maior.

scara s.f. Cotra de cor negra ou parda que resulta da

mortificacin e desorganizacin dun tecido consecuencia
da accin dun axente necrosante, como a calor, traumatismos, enfermidades neurolxicas ou polo efecto dun
custico.

escarificacin s.f. 1. Produccin dunha escara accidentalmente ou mediante cirurxa. 2. Serie de incisins
superficiais pequenas causadas cun escarificador, bistur
ou lanceta con obxectivo revulsivo ou derivativo.

escarificador s.m. Aparello utilizado para practica-la

escarificacin.

escavacin

escarlatina s.f. Enfermidade infecciosa, contaxiosa,

endmica ou epidmica e exantemtica, que se d
normalmente na infancia, producida por un estreptococo
beta-hemoltico do grupo A, (S. pyogenes), da rinofarinxe, dotado dunha toxina eritroxnica producida por un
bacterifago. Tras un perodo prodrmico dun da ou
pouco mis de duracin desenvlvese o exantema que
comeza como manchas puntiformes, de cor leve principio, tornndose mis tarde escarlata, moi xuntas, dando
a impresin de confluren. O exantema xorde polo tronco
e o colo e invade despois as extremidades, facendo especial incidencia nas pregaduras do sobrazo e da ingua e
respectando na cara a zona arredor da boca. A duracin
da enfermidade de das ou tres semanas nos casos favorables, tendo como complicacin principal unha glomerulonefrite productora s veces de insuficiencia renal. //
E. hemorrxica A que cursa con equimose ou hematuria.
/ E. maligna Escarlatina con sntomas graves ou aquela
na que o exantema desaparece pronto e con rapidez. / E.
miliar A que cursa con erupcin de vesculas miliares. /
E. papulosa Escarlatina con predominio de erupcin
papulosa. / E. puerperal Exantema eritematoso escarlatiniforme de orixe infecciosa, que aparece consecutivamente febre puerperal. / E. rubelica Cuarta enfermidade exantemtica.

escarlatiniforme adx. Do exantema que semella escarlatina.

escarlatinoide adx. 1. Escarlatiniforme. // s.m. 2. Cuarta

enfermidade exantemtica.

escato- 1. Prefixo do gr. skr, skats, (excremento). 2.

Prefixo do gr. schatos, (ltimo).

escatofaxia s.f. Coprofaxia.

escatofilia s.f. Afeccin morbosa s excrementos.
escatol s.m. Substancia presente nas feces humanas de
cheiro a materia fecal, producto da descomposicin das
protenas no intestino.

escatolalia s.f. Coprolalia.

escatoloxa s.f. 1. Estudio das materias fecais. 2.
Conxunto de teoras ou crenzas referentes destino final
do home e o universo.

escatolxico -a adx. Relativo escatoloxa.

escatoma s.m. Estercoroma.
escatoscopia s.f. Exame das feces.
escavacin s.f. 1. Accin de realizar unha escavacin
nunha parte do organismo. 2. A mesma cavidade realizada. 3. Estructura anatmica que pose forma de cavidade. 4. Alteracin en forma de cavidade, debida a diferentes procesos patolxicos, de estructuras anatmicas
que normalmente non teen esta morfoloxa. // E. atrfica Escavacin que xorde na papila ptica por atrofia do
nervio ptico. / E. fisiolxica Escavacin normal existente na papila ptica. / E. glaucomatosa Escavacin da
papila ptica causada pola excesiva presin intraocular
existente en casos de glaucoma. / E. plvica Porcin da

escavador
pelve situada por debaixo da lia ileopectnea. Tamn se
di pelve menor.

escavador s.m. Aparello cirrxico con forma de culler,

utilizado para desprender tecidos danados. // E. dental
Escavador utilizado para extrae-los restos de carie das
pezas dentarias afectadas.

escelalxia s.f. Dor na perna.

escelastenia s.f. Debilidade nas pernas.
esceptofilaxe s.f. 1. Inmunidade temporal adquirida de
xeito inmediato mediante a administracin dunha
pequena cantidade dunha substancia normalmente txica
para os animais. 2. Mtodo de desensibilizacin alrxica
realizada pola inxeccin durante un certo tempo de
pequenas cantidades do axente alerxnico paciente.

escevolismo s.m. Automutilacin.

Escherichia Xnero de bacterias da familia das enterobactericeas que se atopan como saprfitas no tubo
dixestivo do home e outros vertebrados. E. coli a enterobactericea saprfita mis frecuente no intestino
humano, e asemade o axente mis frecuente nas infeccins urinarias, dixestivas e noutros procesos patolxicos
provocados por enterobacterias. Dependendo dos antxenos somtico (O), flaxelar (H) e capsular (K), clasifcase en diversos tipos.

esciascopia s.f. Esquiascopia.

escbalo s.m. Masa fecal de consistencia dura e seca.
escieropa s.f. Escieropsia.
escieropsia s.f. Alteracin da visin na que os obxectos se
ven sombreados.

escindir v. Separar, dividir.

escintigrafa s.f. 1. Mtodo de diagnose no que despois
de inxectar no organismo unha substancia radioactiva
que queda fixada selectivamente nun rgano, se pode
obter unha imaxe do devandito rgano pola captacin
nunha pantalla dos raios gamma emitidos polo radioistopo; gammagrafa. 2. Imaxe obtida por este procedemento.

escintilacin s.f. 1. Emisin de luz escintilante, como

fascas. 2. Sensacin visual subxectiva de escintileo.

escintilar v. Brillar cunha especie de trepidacin rpida.

Tamn se di resplandecer.

escirro s.m. Tumor canceroso de consistencia dura, con

276
reseccin. 2. Fendedura, desdobramento ou divisin dun
tecido ou rgano por medio dunha incisin. 3. En
qumica refrese desdobramento dunha molcula
complexa en das ou mis simples.

escisiparidade s.f. Forma de reproduccin asexuada por

fisin ou segmentacin, no que a clula se divide en das
partes aproximadamente iguais. Tamn se di fisiparidade.

esclera s.f. V. esclertica.

escleradenite s.f. Inflamacin e endurecemento dunha
glndula ou ganglio

escleral adx. Relativo esclertica.

esclerectasia s.f. Distensin ou dilatacin dunha parte da
esclertica.

esclerectoma s.f. Extirpacin dunha parte da esclertica.

esclerctomo s.m. Aparello utilizado na prctica da
esclerectoma.

escleredema s.m. Edema duro. Tamn se di esclerema

do neonato. // E. de Buschke Estado parecido esclerema do neonato, pero producido nos adultos. Tamn se
di esclerema do adulto ou enfermidade de Buschke.

esclerema s.m. Estado de esclerose ou endurecemento

dun tecido, principalmente a pel. // E. do neonato Enfermidade que comeza poucos das despois do nacemento, e
que cursa con arrefriamento e endurecemento da pel,
atrepsia e morte, posiblemente causada por endurecemento da graxa por carencia de cido oleico. Tamn se di
escleredema. / E. adiposo Esclerema do tecido adiposo.
/ E. do adulto V. escleroderme.

esclerencefalia s.f. Esclerose do encfalo.

esclerite s.f. Esclerotite.
esclero- Prefixo do gr. sklers (duro).
escleroadiposo -a adx. Que est composto de tecido
escleroso e adiposo.

esclerocatarata s.f. Catarata de consistencia dura.

escleroconxuntival adx. Relativo esclertica e
conxuntiva.

escleroconxuntivite s.f. Inflamacin da esclera e da

conxuntiva ocular.

esclerocrnea s.f. Conxunto formado pola esclera e

maila crnea.

predominio de tecido conxuntivo. // E. do pulmn Induracin gris do pulmn na pneumona crnica.

esclerocoroidite s.f. Inflamacin da esclertica e da

escirroblefaronco s.m. Tumor de carcter escirro locali-

esclerodactilia s.f. Escleroderme limitada s dedos ou

zado nas plpebras.

escirrocele s.f. Tumor escirro localizado nos testculos.

Tamn se di sarcocele.

coroide.
dedas.

esclerodermatite s.f. Inflamacin e endurecemento

simultneo da pel.

escisin s.f. 1. Extirpacin mediante un instrumento

esclerodermia s.f. Afeccin dermatolxica de etioloxa

cortante dun tecido, un rgano ou parte do mesmo.

Tamn se di ablacin, excisin, exrese, extirpacin,

descoecida, caracterizada polo engrosamento e esclerose profunda da pel que perde a sa flexibilidade natural

277
e se atrofia de forma mis ou menos completa. Pdese
presentar como formas localizadas (morfea, morfea
xeneralizada e esclerodermia lineal), ou formas xeneralizadas (esclerodermia sistmica). Tamn se di escleredema de Buschke, corionite, cute tensa crnica,
dermatoesclerose, escleroestenose cutnea. // E. do
neonato Esclerema do neonato. / E. circunscrita en
placas Morfea. / E. difusa. Esclerema do adulto. V.
esclerema.

esclerodermite s.f. Esclerodermatite.

esclerodesmia s.f. Esclerose dos ligamentos.
escleroestenose s.f. Induracin e mais contraccin ou
estenose. // E. cutnea Esclerodermia.

escleroftalma s.f. Desenvolvemento anmalo da esclertica e da crnea, no que a primeira invade a segunda
deixando tan s transparente a zona central da mesma.

escleroide adx. Semellante tecido escleroso.

escleroirite s.f. Inflamacin simultnea da esclertica e
do iris.

esclerolipomatose s.f. Esclerose e adipose conxuntas.

escleroma s.m. Foco endurecido de tecido de granulacin
localizado na pel ou nas mucosas.

escleromalaca s.f. Abrandamento patolxico da esclera.

escleroniquia s.f. Engrosamento e sequidade das unllas.
esclerooforite s.f. Inflamacin de carcter escleroso do
ovario.

escleropata s.f. Afeccin que cursa con esclerose.

escleroqueratite s.f. Inflamacin simultnea da esclera e
a crnea.

esclertomo
rose) nos tecidos afectados. As neuronas necesarias para
a motilidade ocular e as dos esfnteres do intestino e
vexiga non se afectan. A morte prodcese xeralmente no
prazo de tres a cinco anos de forma inevitable. / E.
mltiple ou en placas Enfermidade desmielinizante do
sistema nervioso central (SNC), caracterizada pola aparicin de reas ben delimitadas de desmielinizacin
(placas), e gliose fibrilar reactiva que proporciona consistencia de esclerose, localizadas en calquera zona da substancia branca, mis tipicamente en zonas paraventriculares do cerebro, subpiais, tronco do encfalo e medula
espial, sen afectarlle sistema nervioso perifrico.
Orixina tipicamente neurite ptica con alteracins da
visin, nistagmo, disartria, diminucin do sentido da
posicin e vibracin, ataxia e tremor de intencin, debilidade ou parlise dun ou varios membros, espasticidade,
alteracins vesicais, e afectacins emocionais, sobre todo
depresin. A evolucin en brotes recorrentes no transcurso de moitos anos e non existe ningn tratamento
eficaz. / E. posterolateral V. e. combinada. / E. renal A
que afecta as estructuras renais como fenmeno terminal
dun gran nmero de enfermidades renais. / E. tuberosa
Enfermidade conxnita autosmica dominante do
cerebro que cursa con lesin na pel, en forma de manchas
e adenomas sebceos, tumores subependimarios calcificados, e tumores noutros rganos como o ril, corazn e
os ollos, e atraso mental e convulsins. Tamn se di
epiloia, enfermidade de Bourneville. / E. unilobular
concntrica V. enfermidade de Balo.

esclerostoma s.f. Tcnica cirrxica que consiste na creacin dunha abertura na esclera co fin de alivia-lo glaucoma.

escleroterapia s.f. Mtodo teraputico utilizado nas

esclerosante adx. Que provoca esclerose.

esclerose s.f. Induracin patolxica dun rgano ou tecido

hedras e consistente na inxeccin de substancias esclerosantes.

por aumento do seu tecido conxuntivo, principalmente do

intersticio dun rgano a consecuencia dunha inflamacin.
// E. anterolateral Esclerose dos cordns anteriores e
laterais da medula espial. / E. arterial ou arteriocapilar V. arterioesclerose. / E. cerebral Esclerose
mltiple do cerebro / E. cerebrospinal V. e. mltiple. /
E. combinada Esclerose dos cordns laterais e posteriores da medula. / E. coronaria A que lles afecta s arterias coronarias. / E. de Mnckeberg Dexeneracin da
capa media das arterias con atrofia dos elementos musculares e depsitos calcarios neles. / E. diseminada, local
ou insular V. e. mltiple. / E. fasciculada A que afecta a
un segmento dun ou varios fascculos da medula. / E.
lateral amiotrfica ou lateral simtrica Forma mis
comn de enfermidade progresiva da neurona motora,
orixinada pola perda progresiva de motoneuronas do
crtex cerebral, das hastas anteriores da medula espial e
dos ncleos motores correspondentes do tronco do encfalo, coa conseguinte denervacin e atrofia das fibras
musculares innervadas por estas motoneuronas (amiotrofia). A perda de fibras das columnas laterais xunto coa
gliose reactiva produce unha consistencia especial (escle-

esclertica s.f. Tnica externa do ollo, de cor branca,

opaca, dura e fibrosa, cobre nas cinco sextas partes o
globo ocular, deixando unha abertura na zona posterior
para o paso do nervio ptico, e outra, maior, na parte
anterior, pechada pola crnea, a travs da que penetra a
luz. Tamn se di esclera, branco do ollo.

esclerotite s.f. Inflamacin da esclertica. // E. anterior

Aquela que afecta segmento anterior da esclera. / E.
anular Forma de esclerotite que adquire morfoloxa
anular arredor da crnea / E. posterior A que lle afecta
segmento posterior da esclera. / E. profunda V. esclerocoroidite. / E. superficial V. episclerite.

esclerotoma s.f. Incisin cirrxica da esclera. // E. anterior Abertura da cmara anterior do ollo no tratamento de
descompresin do glaucoma. / E. posterior Abertura do
corpo vtreo atravesando a esclertica, utilizada no tratamento do desprendemento da retina ou para a extraccin
de corpos estraos.

esclertomo s.m. Aparello utilizado na realizacin das

esclerotomas.

esclerotriquia

esclerotriquia s.f. Estado anmalo de sequidade e dureza

do pelo.

escleroxnese s.f. Proceso de desenvolvemento de tecido

escleroso.

esclerxeno -a adx. Que esclerosa ou endurece os

tecidos.

escobilln s.m. Aparello de forma semellante a unha

vasoira de pequeno tamao ou a un hisopo, que utilizado para facer toques na limpeza do interior das cnulas
ou sondas, ou o fondo dunha cavidade.

escodismo s.m. Fenmeno fsico consistente no aumento

da sonoridade pulmonar en situacins de derramo pleural
ou de hidrotrax, por riba do nivel do lquido, e tamn
ocorre nas pneumonas no punto oposto foco de consolidacin.

escola s.f. Doutrina, principios ou sistema dun autor ou

conxunto de autores.

escolecase s.f. Estado de enfermidade causado pola

presencia de larvas ou vermes no organismo.

esclex s.m. Extremidade anterior ou cabeza dos vermes

cestodos, provista de rganos en forma de ventosas con
ganchos ou sen eles (cestodes ciclofilidos), ou ben dunha
especie de fendeduras laterais chamadas botridios
(cestodes pseudofilidos), para fixarse na mucosa intestinal.

escoliocifose s.f. V. cifoscoliose.

escoliometra s.f. Tcnica utilizada na medicin das
curvas.

escolimetro s.m. Aparello utilizado na medida das

curvas, principalmente as que existen nos diferentes
tramos da columna vertebral.

escoliose s.f. Desviacin lateral da columna vertebral.

esconxuro s.m. V. conxuro.
escopofilia s.f. Perversin sexual na que o pracer se obtn
mirando o corpo espido ou os rganos sexuais doutra
persoa ou ben un acto sexual realizado por outros. Tamn
se di escoptofilia, voyeurismo.

escopofobia s.f. Temor morboso a ser visto.

escopolamina s.f. Alcaloide de frmula C17H21NO4

obtido da Hyoscyamus niger e doutras plantas da familia

da beladona; pose accins parasimpaticolticas semellantes s da atropina. Tamn se di hioscina.

escopometra s.f. Mtodo utilizado para determina-la

densidade ptica dun precipitado, co fin de obte-la
concentracin de substancias que estn en suspensin.

escoptofilia s.f. V. escopofilia.

escorbuto s.m. Conxunto de manifestacins clnicas
ocasionadas pola carencia de vitamina C, que ocasiona
lesins perifoliculares con cada do pelo, hemorraxias
purpricas e equimticas na pel, nos msculos dos brazos
e pernas, intraarticulares e nos leitos das unllas; nos

278
suxeitos con dentes hai afectacin das enxivas en forma
de inchazn, hemorraxias, infeccins, friabilidade e
afrouxamento das pezas dentarias, cicatrizacin deficiente, hemorraxias purpricas viscerais e alteracins
emocionais, nos nenos e lactantes tumefaccins seas
dolorosas por hemorraxias no peristeo, afundimento do
esterno con rosario costal escorbtico, hemorraxias retrobulbares, cerebrais e subaracnoides, e anemia en tdalas
idades. // E. infantil O que se produce en lactantes
alimentados exclusivamente con leite esterilizado ou
industrial. Tamn se di raquitismo hemorrxico, enfermidade de Barlow.

escordadura s.f. Distensin violenta dunha articulacin

sen chegar luxacin pero con posibilidade de rachadura
dalgn ligamento ou grupo prximo de fibras musculares, que cursa con dor, inchazn e incapacidade
funcional da articulacin afectada. Tamn se di torcedura, esnogadura.

*escordo s.m. V. escordadura.

escorpin s.m. Arcnido pertencente orde dos escorpins que habita zonas xeogrficas de clima tpedo e
pose no derradeiro segmento da cola unhas glndulas
velenosas e un aguilln con funcin atacante ou defensiva. A sa picadura produce unha gran dor e unha reaccin local intensa edematosa e s veces un cadro txico
xeral, podendo provocar en raras ocasins a morte por
parlise respiratoria. Tamn se di alacrn.

escotodinia s.f. Doenza caracterizada por un estado de

vertixe, cefalalxia e escuridade na visin.

escotofobia s.f. Temor morboso escuridade.

escotoma s.m. Deficiencia parcial no campo visual, que
se manifesta como unha mancha escura mis ou menos
extensa que cobre unha porcin do campo de visin do
individuo, sendo a consecuencia da insensibilidade
dunha rea da retina. // E. absoluto Zona do campo
visual para a que o ollo absolutamente cego. / E. anular
Escotoma circular que rodea a parte central do campo
visual. / E. de Bjerrum Variedade de escotoma que se
produce pola lesin dos fascculos nerviosos que pasan
polo bordo temporal da papila, aparecendo no campo
visual como unha extensin da mancha cega en forma de
arco. / E. escintilante Impresin visual de escintilacin
en zigzag. Tamn se di teicopsia, espectro de fortificacin. / E. fisiolxico Mancha cega da retina. / E. perifrico Escotoma localizado en calquera parte do campo
visual situado fra do punto de fixacin. / E. positivo
Escotoma que percibe o paciente.

escotomatgrafo s.m. Aparello utilizado para rexistra-los escotomas.

escotmetro s.m. Aparello utilizado na localizacin e

medicin da extensin dos escotomas.

escototerapia s.f. Mtodo teraputico que utiliza a

ausencia total de luz no tratamento dalgunhas enfermidades.

279

escoupro s.m. Aparello cirrxico, cun extremo afiado,

que semella un cicel, utilizado nas operacins realizadas
sobre os sos.

escritura s.f. Acto ou efecto de escribir. // E. en espello

Escritura trazada da dereita esquerda que semella unha
escritura normal occidental reflectida nun espello.

escrfula s.f. 1. Estado morboso indeterminado, constitucional, caracterizado por afeccins variables dos sitemas
tegumentario, linftico e seo. Segundo Escherich, tratarase dunha tuberculose asociada a linfatismo, o que dara
orixe a escrfula, forma de tuberculose atenuada que
evolucionara sobre un terreo especial. Tamn se di
estruma. 2. Tuberculose crnica dos ganglios linfticos,
sos e articulacins. // E. mesentrica V. tabes mesentrica.

escroflide s.f. Lesin que aparece na escrfula.

escrofulofima s.f. Tumoracin de orixe tuberculosa localizada na pel.

escrofuloma s.m. Tumoracin de natureza escrofulosa.

escrofulose s.f. Estado escrofuloso determinado polo
conxunto das alteracins orgnicas de orixe tuberculosa.

escrotectoma s.f. Escisin dunha parte do escroto.

escrotite s.f. Inflamacin do escroto.
escroto s.m. 1. Bolsa testicular formada pola pel, dartos, e

esfenmetro
lles proporciona o aroma s plantas, chamados tamn
aceites esenciais ou voltiles. 3. Disolucins alcohlicas
dos anteriores, utilizadas en perfumera. 4. Medicamento
composto, como o vio de extracto de Smith (esencia de
silvamar). 5. V. cimeno. // E. de trementina (augarrs)
Lquido incoloro, urente e de olor moi penetrante, obtido
da trementina de varias especies do xnero Pinus, estimulante, antisptico, vermfugo e anticatarral.

esencial adx. 1. Que forma a parte imprescindible das

cousas, s que lles d as sas propiedades particulares. 2.
Das enfermidades de orixe e patoxenia descoecidas.
Tamn se di idioptico.

eseridina s.f. Alcaloide da faba do Calabar, de propiedades semellantes s da eserina pero menos potentes.

eserina s.f. Alcaloide da faba do Calabar (froito do

Physostigma venennosum), que pose propiedades parasimpaticomimticas. Tamn se di fisostigmina.

esfcelo s.m. 1. Masa de tecido gangrenado. 2. Gangrena

hmida.

esfaceloderma s.m. Gangrena da pel.

esfenio s.m. Punto craniomtrico situado no ngulo do
parietal correspondente co esfenoide.

esfeno- Prefixo do gr. sphn, sphens (cua), utilizado na

formacin de palabras que denotan formas cuneiformes.

as tnicas celular, muscular, fibrosa e vaxinal . 2. Pel da

devandita bolsa.

esfenobasilar adx. Relativo esfenoide e mais apfise

escrotocele s.f. Hernia localizada no fondo do escroto.

escrpulo s.m. Dbida ou receo que orixina inquedanza

esfenoccipital adx. Relativo esfenoide e mais occi-

na persoa, aparecendo frecuentemente en estados obsesivos.

escrupulosidade s.f. Exactitude no exame e nas investigacins das cousas, as como no cumprimento estricto do
que se ten encomendado ou se emprende; cando esaxerada en cuestins morais ou de conciencia pode levar
pantofobia.

escudo s.m. 1. Lmina ou placa delgada. 2. Estructura

escamosa. 3. Porcin sea ou so. // E. timpnico Placa
sea delgada situada entre o tico do tmpano e as celas
mastoides.

escuma s.f. 1. Conxunto de burbullas formadas na superficie dos lquidos e adheridas con mis ou menos consistencia entre si. 2. Saliva escumosa formada por burbullas
grosas na cavidade oral, que aparece en certas enfermidades do sistema nervioso.

escuti- Prefixo do lat. scutum (escudo pequeno).

escutiforme adx. Que pose forma de escudo.
esctula s.f. Cotra de pequeno tamao con forma de
escudo ou disco, especialmente a do favo.

basilar do so occipital.
pital.

esfenocfalo s.m. Monstruosidade fetal caracterizada por

presenta-la cabeza en forma de cua na rexin da fontela
bregmtica por causa dunha sinostose prematura na
devandita rexin.

esfenocigomtico -a adx. Relativo esfenoide e mais

arco cigomtico.

esfenoetmoidal adx. Relativo esfenoide e mais

etmoide.

esfenofrontal adx. Relativo esfenoide e mais frontal.

esfenoidal adx. Pertencente ou relativo esfenoide.
esfenoide s.m. 1. so impar pertencente base do cranio,
situado por diante do occipital e detrs do etmoide. // adx.
2. Que ten forma de cua.

esfenoidite s.f. Inflamacin da mucosa dos seos esfenoidais.

esfenomalar adx. Relativo esfenoide e mais so

malar.

esfenomaxilar adx. Relativo esfenoide e mais

maxilar.

esencia s.f. 1. Aquilo que constite a natureza propia

esfenmetro s.m. Aparello utilizado para medi-las cuas

dunha cousa ou ser, en virtude do cal existe e se diferencia das demais. 2. Lquido voltil e recendente, que

de so que se extraen nas operacins destinadas correccin das curvaturas anmalas dos mesmos.

esfenopalatino -a

esfenopalatino -a adx. Relativo esfenoide e mais

padal.

esfenoparietal adx. Relativo esfenoide e mais

parietal.

esfenopetroso -a adx. Relativo esfenoide e mais

rochedo do temporal.

esfenopterigopalatino -a adx. 1. Relativo esfenoide e

mais msculo peristafilino externo. // s.m. 2. Msculo
peristafilino externo.

esfenorbitario -a adx. Relativo esfenoide e mais s

rbitas.

esfenoscamoso -a adx. Relativo esfenoide e mais

porcin escamosa do temporal.

esfenotemporal adx. Relativo esfenoide e mais

temporal.

esfenovomeriano -a adx. Relativo esfenoide e mais

vmer.

esfera s.f. Slido limitado en tdalas direccins por unha

280

esfermetro s.m. Aparello utilizado para medi-los raios

das esferas e os graos de curvatura das superficies, especialmente das lentes pticas.

esferoplasto s.m. Forma dexenerada das bacterias e

fungos unicelulares que aparece cando se produce a
perda total ou unha alteracin na parede celular dos
mesmos, adquirindo as un aspecto mis ou menos esfrico.

esferospermia s.f. Estado da evolucin dos espermatozoides no que presentan unha forma esfrica e sen cola.

esfigmo- Prefixo do gr. sphygms (pulso).

esfigmocardiografa s.f. 1. Mtodo de rexistro do pulso
arterial e do latexo cardaco tempo por medio da utilizacin dun esfigmocardigrafo. 2. O propio rexistro
grfico obtido co esfigmocardigrafo.

esfigmocardigrafo s.m. Aparello utilizado na realizacin das esfigmocardiografas.

esfigmocardioscopa s.f. Mtodo de rexistro das ondas

do pulso, do latexo cardaco e dos sons que producen.

superficie pechada, estando calquera punto desta superficie mesma distancia exacta do centro cs demais. // E.
de Redlich-Fischer Lesins particulares da enfermidade
de Alzheimer no crtex cerebral. / E. embrionaria V.
mrula. / E. sensorial Zonas do crtex cerebral onde se
localizan anatomicamente os centros especficos dos
sentidos.

esfigmocardioscopio s.m. Aparello utilizado na realiza-

esfero- Prefixo do gr. sphara (esfera).

esferocito s.m. Eritrocito de pequeno tamao, con

esfigmgrafo s.m. Aparello utilizado para rexistrar grafi-

dimetro dunhas 6 e forma realmente esfrica que

aparecen principalmente nas anemias esferocticas
conxnitas (esferocitose hereditaria), e tamn, anda que
non con tanta preponderancia, noutros tipos de anemia,
especialmente as inmunohemolticas. Tamn se di
microsferocito.

esferocitose s.f. Forma de anemia hemoltica caracteri-

cin das esfigmocardioscopas.

esfigmografa s.f. 1. Mtodo de rexistro grfico das

variacins do pulso arterial por medio da utilizacin dun
esfigmgrafo. 2. O propio rexistro grfico obtido por
medio da esfigmografa.
camente os movementos, a forza e a forma do pulso arterial.

esfigmograma s.m. Rexistro grfico da pulsacin arterial

obtido mediante un esfigmgrafo.

esfigmomanometra s.f. Tcnica utilizada na medicin

da presin arterial por medio da utilizacin dun esfigmomanmetro e que se basea na medida da presin necesaria para suspende-la do pulso arterial.

zada pola presencia, na serie vermella do sangue, de esferocitos. // E. hereditaria Anemia esferoctica conxnita
que se caracteriza por presentar eritrocitos esfricos de
pequeno tamao (esferocitos). O curso da enfermidade
transcorre con accesos de hemlise, que est causada
polo lento paso dos esferocitos a travs das sinusoides do
bazo por seren estes indeformables, acabando por rachar
no medio ambiente esplnico pobre en glicosa e cido.

esfigmomanmetro s.m. Aparello utilizado para medi-

esferoestesia s.f. Sensacin morbosa de ter contacto

presin do pulso e o nmero e frecuencia dos seus movementos.

cunha bla ou esfera.

esferoidal adx. Pertencente esferoide ou que pose a

sa forma.

-la presin arterial, que pode ter diferentes formas, pero

basicamente consta dun manguito que se coloca arredor
da zona onde se tomar a medida e dun manmetro que
rexistra a presin necesaria para anula-la onda do pulso.

esfigmometra s.f. Tcnica do rexistro da presin do

pulso e do nmero e a frecuencia dos seus movementos.

esfigmmetro s.m. Aparello empregado para medi-la

esfigmopalpacin s.f. Palpacin das ondas do pulso.

esfigmopletismgrafo s.m. Tipo de pletismgrafo que

esferoide adx. Semellante a unha esfera.

esferlito s.m. Cada un dos pequenos depsitos de forma

debuxa unha grfica da onda do pulso tempo que

efecta o rexistro das variacins do volume.

esfrica que se poden atopar no tecido adiposo do ril dos

neonatos, formados probablemente por sedimentos de
urato.

esfigmoscilmetro s.m. Variedade de esfigmomanmetro no que as variacins na presin do pulso estn

indicadas por medio dunha agulla oscilante.

281

esfigmotonografa s.f. Tcnica utilizada para medi-la

presin sangunea e a elasticidade das arterias mediante a
utilizacin dun esfigmotonmetro.

esfigmotongrafo s.m. Aparello utilizado para medi-la

presin sangunea e a elasticidade das arterias durante a
realizacin dunha esfigmotonografa.

esfigmoviscosimetra s.f. Tcnica utilizada para medi-la presin do pulso e a viscosidade do sangue.

esfingolpido s.m. Lpido que contn esfingosina, como

esofagocardiotoma

esfinteralxia s.f. Dor localizada no esfnter anorrectal.

esfinterectoma s.f. Reseccin dun esfnter.
esfinterismo s.m. Espasmo localizado nun esfnter, especialmente no anorrectal.

esfinterite s.f. Inflamacin dun esfnter.

esfinteroplastia s.f. Operacin cirrxica mediante a que
se procede reparacin dun esfnter ou confeccin artificial do mesmo.

son as ceramidas, cerebrsidos, ganglisidos e esfingomielinas.

esfinteroscopia s.f. Exame visual dun esfnter, especial-

esfingolipidose s.f. Enfermidade producida por almace-

esfinteroscopio s.m. Variedade de espculo utilizada

namento patolxico nos lisosomas de esfingolpidos

como consecuencia da deficiencia hereditaria dos
enzimas necesarios para a sa posterior metabolizacin.
Son esencialmente a gangliosidose GM1 debida deficiencia da -galactosidase, de herdanza autosmica
recesiva, e a gangliosidose GM2, por deficiencia de hexosaminidase A (enfermidade de Tay-Sachs), ou hexosaminidase A e B (enfermidade de Sandhoff), que se
herdan tamn con carcter autosmico recesivo.

mente o anorrectal, realizado cun esfinteroscopio.

para examina-lo esfnter anorrectal.

esfinterotoma s.f. Incisin realizada sobre un esfnter,

xeralmente coa finalidade de diminu-la presin anormalmente elevada do mesmo.

esfirectoma s.f. Extirpacin cirrxica do martelo do

odo medio.

esfirotoma s.f. Extirpacin cirrxica dunha porcin do

martelo.

esfingomielina s.f. ster fosfrico da colina e dunha N-

esforzo s.m. Mobilizacin voluntaria de forzas fsicas ou

acetil esfingosina, que se atopan no cilindroeixe das

clulas nerviosas no cerebro, medula espial, e tamn no
ril e na xema de ovo.

intelectuais coa finalidade de realizar ou vencer unha

resistencia. // E. muscular Contraccin muscular para
vencer unha resistencia ou realizar unha funcin natural
mis ou menos dificultosa.

esfingosina s.f. Amino-2 octadeceno-4 diol-1,3, base

dialcohlica nitroxenada que se atopa nas membranas
celulares dos seres vivos; os seus derivados N-acilados
aparecen como steres fosfricos nas esfingomielinas,
cerebrsidos e ganglisidos.

esgarro s.m. Esputo.

esmalte s.m. Tecido, o de maior dureza do organismo, que

esfnter s.m. Sistema muscular, xeralmente circular, que

esmegma s.m. Substancia que se atopa no suco balano-

cando acta abre ou pecha un orificio natural. // E.

anorrectal Sistema esfinteral que pecha a sada do recto
exterior, composto dun esfnter interno, de msculo
liso, continuacin da capa interna circular da musculatura
da parede do recto, e un esfnter externo, de msculo
estriado. / E. cardial Esfnter constitudo por un engrosamento de fibras circulares na vertente esofxica da
unin esofxica-gstrica. Tamn se di esfnter esofxico
inferior / E. da uretra Sistema esfinteral situado arredor
da uretra prosttica e membranosa no home e da porcin
libre na muller, por encima do esfnter liso ou interno. /
E. da vexiga Grupo de fibras musculares que constiten
un esfnter arredor do colo da vexiga. / E. de Oddi
Esfnter constitudo por un engrosamento do coldoco no
colo da ampola de Vater. / E. do iris Msculo situado
arredor da pupila que coa sa contraccin produce o
peche da mesma. / E. dos labios Msculo orbicular dos
labios. / E. dos ollos Msculo orbicular dos ollos. / E.
esofxico inferior V. e. cardial. / E. ileoclico Esfnter
formado polo engrosamento das fibras musculares circulares do intestino na rexin de unin do leo co colon. /
E. pilrico O constitudo polo engrosamento da capa
muscular do estmago redor da unin deste co
duodeno. / E. prepilrico O constitudo por unha banda
de fibras musculares situada por riba do anterior.

reviste e protexe a coroa dos dentes.

prepucial e nos labios menores, producto da acumulacin
de segregacins e clulas epiteliais escamadas, de mal
cheiro, calidade untuosa e cor abrancazada.

esmegmlito s.m. Clculo de esmegma localizado no

prepucio.

esmiuzar v. Separar un tecido en fragmentos moi

pequenos con agullas para efectuar estudios microscpicos.

esnogadura s.f. V. escordadura.

esocatoforia s.f. Alteracin da capacidade de visin binocular na que os eixes visuais se dirixen cara a abaixo e
cara a dentro.

esofagalxia s.f. Dor localizada no esfago. Tamn se di

esofagodinia.

esfago s.m. Conducto musculomembranoso que vai

dende a farinxe estmago para realiza-la conduccin a
este ltimo dos alimentos inxeridos.

esofagocardiograma s.m. Rexistro electrocardiogrfico

realizado cunha derivacin intraesofxica.

esofagocardiotoma s.f. Operacin cirrxica que

consiste en seccionar de xeito lonxitudinal unha porcin
da capa muscular do esfago na rea do cardia, sen dana-

esofagodinia
la capa mucosa, para soluciona-los casos de acalasia;
miotoma extramucosa ou operacin de Heller.

esofagodinia s.f. V. esofagalxia.

esofagoduodenostoma s.f. Anastomose cirrxica realizada entre o esfago e o duodeno trala escisin do estmago.

esofagoenterostoma s.f. V. esofagoduodenostoma.

esofagogastrostoma s.f. Anastomose cirrxica realizada entre o esfago e o estmago trala extirpacin dun
fragmento do esfago.

esofagogastroxexunostoma s.f. Operacin cirrxica

consistente na interposicin dunha asa de xexuno entre o
esfago e o estmago, coa finalidade de substitur unha
porcin do esfago, extirpada por estar estenosada.
Tamn se di esofagoxexunogastrostomose.

esofagograma s.m. Exploracin radiolxica seriada do

esfago utilizando un contraste radiopaco de bario.

esofagomalaca s.f. Amolecemento das paredes do

esfago.

esofagopata s.f. Alteracin do esfago.

esofagoptose s.f. Prolapso esofxico.
esofagorraxia s.f. Hemorraxia esofxica.
esofagoscopia s.f. Exploracin do esfago mediante un
esofagoscopio.

esofagoscopio s.m. Aparello utilizado para examina-la

mucosa do esfago por intubacin. Consta dun tubo
longo, mis ou menos flexible, dotado de luz e instrumental ptico que lle transmite a imaxe observador.

esofagospasmo s.m. Espasmo de localizacin esofxica.

Tamn se di esofaxismo.

esofagostenose s.f. Estreitura anmala do traxecto esofxico.

esofagostoma s.f. Comunicacin artificial entre a luz do

esfago e a superficie cutnea.

esofagotoma s.f. Incisin realizada sobre o esfago.

esofagoxexunogastrostomose s.f. V. esofagogastroxexunostoma.

esofaguectasia s.f. Dilatacin esofxica.

esofaguectoma s.f. Reseccin dunha porcin ou de todo
o esfago.

esofaxismo s.m. V. esofagospasmo.

esofaxite s.f. Inflamacin do esfago. // E. alcalina ou
biliar A que se produce en doentes aclorhdricos polo
refluxo duodeno-biliar-pancretico esfago. / E. bacteriana A que consecuencia dunha infeccin por bacterias, xeralmente Lactobacillus e estreptococos beta-hemolticos en doentes inmunodeprimidos. / E. candidisica Esofaxite causada pola infeccin do esfago por
diversas especies de Cndida en estados de inmunodeficiencia. / E. custica V. e. corrosiva./ E. corrosiva

282
Esofaxite causada pola inxestin de substancias qumicas
corrosivas, sexan alcalinas ou cidas. / E. flegmonosa
Esofaxite causada por un flegmn localizado na parede
do esfago, que ocasiona o desprendemento da mucosa. /
E. pptica A que se produce polo refluxo esfago do
contido do estmago. / E. por plulas A consecutiva
inxestin dalgunhas plulas, xeralmente antibiticas ou
antiinflamatorias esteroides e non esteroides. / E. por
radiacin Esofaxite consecutiva radiacin, que se
produce xeralmente durante o tratamento dos carcinomas
de pulmn, mediastino e esfago. / E. por refluxo Esofaxite producida polo refluxo esfago do contido gstrico
ou intestinal. Segundo sexa o axente productor pode ser
denominada pptica, alcalina ou biliar. / E. viral A que se
produce por infeccins virais do esfago.

esoforia s.f. Estrabismo converxente; tendencia anmala

dos eixes visuais cara converxencia.

esopexia s.f. Fixacin cirrxica dun rgano fra do seu

lugar normal.

esxeno -a adx. Orixinado ou debido a unha causa

externa corpo.

espacio s.m. rea, zona ou cavidade real ou virtual do

organismo. // E. alveolodentario Espacio do alvolo
dentario que rodea o vrtice dun dente. / E. bregmtico
Fontanela superior ou bregmtica. / E. de Blessig Dexeneracin cistoide na periferia da retina dos ancins. / E.
de Bowman Espacio capsular das nefronas que comunica coa luz glomerular a travs dunha parede integrada
polo endotelio glomerular, a membrana basal do glomrulo e as clulas epiteliais da folla visceral da cpsula de
Bowman. / E. de Burns Espacio localizado entre as
distintas capas da fascia cervical profunda. / E. de Colles
O que est situado debaixo da aponeurose perineal e que
contn os msculos transverso do perineo, isquiocavernoso e bulbocavernoso, ademais dos vasos e nervios
posteriores do escroto ou dos labios e a porcin bulbosa
da uretra. / E. de Disse Espacio situado entre os sinusoides hepticos e os hepatocitos a travs do que teen
lugar os intercambios de productos entre o sangue e as
clulas do fgado. / E. de Douglas Fondo de saco
formado polo peritoneo por diante do recto. / E. de
Havers Cavidades dos sos esponxosos e dos sos en
perodo de crecemento que conteen medula sea. / E. de
Henke Espacio situado entre a columna vertebral, a
farinxe e o esfago que contn tecido conxuntivo. / E. de
His Espacios linfticos perivasculares da medula espial.
/ E. de Magendie Espacios linfticos situados entre a
piamter e a aracnoide que se corresponden cos principais sucos do cerebro. / E. de Retzius V. e. retropbico.
/ E. de Tenon Espacio linftico situado entre a esclertica
e a cpsula de Tenon. Tamn se di espacio epicleral. / E.
epidural Espacio situado entre a duramter e o peristeo
situado por riba dela. / E. epiescleral V. e. de Tenon. / E.
epiespinal Espacio situado entre a duramter e a medula
espial. / E. epitimpnico tico do tmpano, espacio
superior do tmpano que comunica coas celas mastoides
a travs do aditus ad antrum. / E. intercostal O que est

283
situado entre das costelas adxacentes. / E. interpeduncular Espacio perforado posterior. / E. interpleural
Mediastino. / E. linftico Espacio ocupado por calquera
dos elementos do sistema linftico. / E. medular Espacio
que contn a medula sea no seo dos sos. / E. morto 1.
Espacio que queda tralo peche das feridas cirrxicas ou
traumticas e no que se produce acumulacin de sangue
ou soro, feito que atrasa a cicatrizacin. 2. Nas vas respiratorias, espacio morto anatmico, que o constitudo
por aquela parte das devanditas vas nas que hai aire, pero
este non intervn no intercambio dos gases, e espacio
morto fisiolxico, que est formado polo espacio morto
anatmico e o espacio daqueles alvolos que est
ocupado por aire, pero que tampouco intervn no intercambio de gases. / E. palmar Espacio aponeurtico da
palma da man que est dividido por un tabique fibroso
nun espacio mediopalmar e un espacio tenar. / E. perforado anterior Espacio situado a cada lado da cara inferior do cerebro, entre o pednculo do corpo caloso, a
fitia ptica e a raz do nervio do olfacto; atpase cuberto
por unha lmina de substancia gris que est furada por
numerosos vasos sanguneos. Tamn se di substancia
perforada anterior. / E. perforado posterior Espacio
constitudo por unha superficie de substancia gris furada
por vasos sanguneos e situada entre os pednculos cerebrais e os tubrculos mamilares. / E. plantar Espacio
aponeurtico da planta do p. / E. pneumtico O
formado por aquelas partes dos sos que conteen celas
ocupadas por aire, principalmente os sos da cabeza que
forman os seos paranasais e as celas mastoides. / E.
poplteo Espacio comprendido entre as das ramas nas
que se divide a lia spera do fmur, localizado na cara
posterior da epfise inferior do devandito so. / E. PQ
Espacio que aparece nun trazado electrocardiogrfico
entre o final da onda P e o comezo da onda Q. Expresa o
tempo da conduccin auriculoventricular. A sa duracin
normal de 0,12 a 0,21 sg. Tamn se di intervalo PQ. /
E. PR Espacio que existe nun trazado electrocardiogrfico entre o final da onda P e o comezo da onda R.
Expresa o mesmo c espacio PQ naquelas derivacins
nas que non aparece a onda Q. Tamn se di intervalo PR.
/ E. QRS Espacio que existe nun trazado electrocardiogrfico entre o comezo da onda Q e o final da onda S.
Expresa o tempo que dura a activacin ventricular. A sa
duracin mxima de 0,10 sg. Tamn se di intervalo
QRS. / E. QT Espacio que existe nun trazado electrocardiogrfico entre o comezo da onda Q e o final da onda T.
Expresa o tempo que dura a activacin e a repolarizacin
ventricular. A sa duracin mxima de 0,40 sg. Tamn
se di intervalo QT. / E. retrofarnxeo Espacio situado
detrs da farinxe que contn tecido areolar. / E. retroperitoneal Espacio localizado entre o peritoneo parietal
posterior e a parede abdominal posterior. / E. retropbico O localizado entre a cara inferior do vrtice da
vexiga e a fascia transversa e a cara posterosuperior da
snfise da pube. Tamn se di espacio de Retzius. / E. ST
Espacio que aparece nun trazado electrocardiogrfico
entre o final da onda S e o comezo da onda T. Correspndese co perodo de despolarizacin ventricular.

espasmofilia
Tamn se di intervalo ST. / E. subaracnoide Espacio
mennxeo situado entre a aracnoide e a piamter polo que
circula o lquido cefalorraqudeo. / E. subdural Espacio
localizado entre a duramter e a aracnoide. / E. subfrnico Espacio localizado entre o diafragma e os rganos
abdominais subxacentes. / E. supraesternal V. e. de
Burns. / E. suprapbico O comprendido entre o
msculo recto do abdome e a fascia transversal, localizado enriba da pube no sitio onde estas estructuras
comezan a separarse entre si. / E. tenar Espacio da palma
da man que se atopa entre o terceiro so metacarpiano e
o tendn do msculo flexor longo do dedo polgar.

esparadrapo s.m. Tira de tea, tafet ou papel cuberta por

unha das sas caras por un emplasto adherente, usado
para suxeitar vendaxes, e excepcionalmente, como
apsito medicamentoso directo.

esprrago s.m. Gromo tenro da esparragueira (Agromus

officinalis), utilizado como comestible, que pose propiedades diurticas.

espasmo s.m. Contraccin involuntaria persistente dun

msculo ou grupo muscular, especialmente de fibra lisa.
// E. cadavrico V. rixidez cadavrica. / E. clnico
Serie de contraccins musculares e posterior relaxacin.
/ E. da glote Contraccin espasmdica dos msculos da
glote que causa sufocacin sbita, podendo chegar
cianose e s convulsins. / E. da vexiga O provocado
pola contraccin dolorosa da vexiga urinaria, causada
pola presencia de clculos. / E. de acomodacin
Espasmo dos msculos ciliares do ollo que provoca dificultade de acomodacin para os obxectos prximos. / E.
de Romberg Espasmo dos msculos da mastigacin
innervados polo nervio trixmino. / E. difuso do esfago
Alteracin da motilidade do esfago ocasionada ben pola
inxestin de alimentos, de bebidas a temperaturas
extremas, ou ben de xeito espontneo, e que cursa con
intensa dor retroesternal e disfaxia. / E. facial V. tic
convulsivo. / E. mbil Convulsin tnica dos membros,
acompaada de movementos irregulares dos mesmos,
que xorden xeralmente despois das hemiplexas. Tamn
se di atetose. / E. nictitante Espasmo do msculo orbicular das plpebras. / E. pilrico Espasmo do esfnter
pilrico. / E. profesional Espasmo doloroso de grupos
musculares pobremente irrigados causado pola repeticin
continua dos mesmos movementos, como pode ocorrer
escribir. / E. respiratorio Espasmo nos msculos da
respiracin. / E. saltatorio Espasmo clnico dos
msculos do papo da perna, que orixina un movemento
lixeiro de salto. Tamn se di enfermidade de
Bamberger. / E. tetnico ou clnico Contraccin
muscular persistente. / E. uterino Contraccin das fibras
musculares do tero durante ou despois do parto.

espasmodermia s.f. Afeccin espasmdica da pel.

espasmodinia s.f. Espasmo de carcter doloroso.
espasmodismo s.m. Estado espasmdico.
espasmofilia s.f. Hiperexcitabilidade neuromuscular, que
pode ter diversas manifestacins, como lipotimias, pares-

espasmoligmo

284

espasmos 2. Das localizacins corporais que se

comprimen ou excitan, que orixinan espasmos ou
convulsins.

especialmente referido s antibiticos. Tamn se di

espectro teraputico. / E. cromtico Fraccin do
espectro de luz que comprende as radiacins visibles. V.
e. de luz visible. / E. de fortificacin V. escotoma escintilante. / E. de luz invisible O correspondente s radiacins luminosas de lonxitude de onda menor de 3.900
(raios ultravioleta, raios X e raios gamma), e as que estn
entre 7.770 e 120.000 (raios infravermellos). / E. de
luz visible O correspondente s radiacins luminosas con
lonxitude de onda comprendida entre 7.700 e 3.900 ,
que se percibe polo ollo como luz. / E. ocular Impresin
visual que perdura cando a imaxe real xa non visible. /
E. solar O correspondente s radiacins solares. / E.
teraputico V. e. bacteriano.

espasticidade s.f. Hipertona causada por atoparse

espectrocolormetro s.m. Aparello que illa unha cor do

tesias ou aumento de reflexos osteotendinosos, podndose evidenciar asemade como un estado indistinguible
da tetania.

espasmoligmo s.m. Salouco espasmdico.

espasmlise s.f. Supresin dos espasmos.
espasmoltico -a adx. Que suprime os espasmos.
espasmotoxina s.f. Principio txico que aparece nos
cultivos do bacilo tetnico.

espasmxeno -a adx. 1. Que ten capacidade de orixinar

danadas as fibras do sistema piramidal.

esptula s.f. Aparello con forma de paleta de pequeno

tamao, empregado para estender emplastos e outros
diversos usos farmacuticos. // E. do martelo Extremidade plana do mango do martelo que se insire na
membrana timpnica.

especia s.f. Condimento para os alimentos procedente de

vexetais aromticos.

especialidade s.f. Cada unha das diferentes ramas da

prctica mdica.

especialista s. Mdico que practica unha especialidade

determinada.

especie s.f. 1. Conxunto de individuos, animais ou vexetais, emparentados polas semellanzas existentes nas fases
evolutivas da sa vida e nos seus xenotipos, que se reproducen nica ou preferentemente entre eles. 2. Mestura de
diferentes partes vexetais que constiten preparados con
propiedades medicinais semellantes (aromticas, astrinxentes, laxantes, etc).

espectro de luz visible, usado para revela-la cegueira para

unha cor.

espectrofotometra s.f. 1. En ptica, tcnica que permite

a comparacin das distribucins espectrais de das radiacins. 2. En qumica analtica, tcnica de anlise espectroscpica na que se mide cun detector fotoelctrico a
relacin de das magnitudes fotomtricas que teen a
mesma natureza, en funcin da lonxitude de onda que
posen.

espectrofotmetro s.m. Aparello que permite medi-la

intensidade relativa de radiacins simples escollidas
voluntariamente entre unha mostra dada.

espectrografa s.f. Estudio dos espectros por medio do

espectrgrafo.

espectrgrafo s.m. Aparello utilizado para rexistra-los

espectros, tanto luminosos como de calquera outro tipo.

espectrometra s.f. 1. Estudio dos espectros realizado

especificidade s.f. 1. Calidade do que especfico. 2. En

por medio dos espectrmetros. 2. Aplicacin da espectroscopia s mtodos fsicos de anlise mediante a medicin cualitativa ou cuantitativa das radiacins.

inmunoloxa, afinidade dun anticorpo por un antxeno

determinado.

espectrmetro s.m. Aparello que permite medi-la distri-

especfico -a adx. 1. Relativo especie. // s.m. 2. Medicamento preparado nos laboratorios farmacuticos ou
calquera outro medicamento destinado tratamento
dunha doenza particular. // Enfermidade e. V. enfermidade. / Peso e. V. peso.

espcime s.m. 1. Individuo dunha especie que se toma

bucin dunha radiacin complexa, tendo en conta a

lonxitude de onda ou a frecuencia no caso das ondas, e a
masa ou a enerxa das partculas individuais no caso das
partculas.

espectroscopia s.f. Conxunto dos mtodos e as tcnicas

utilizadas no estudio das radiacins emitidas, absorbidas
ou difundidas por unha substancia.

como representante dela. 2. Mostra ou porcin dunha

substancia destinada exame das propiedades da mesma.

espectroscopio s.m. Aparello que proporciona unha

espectinomicina s.f. Antibitico derivado do aminoci-

representacin visual dun espectro de frecuencia ou de

enerxa.

clitol obtido da bacteria Streptomyces spectabilis.

espectro s.m. 1. Variedade de elementos, aplicacins ou

tendencias de que consta un grupo. 2. Conxunto das
radiacins monocromticas que resultan da descomposicin dunha luz ou radiacin complexa. // E. actnico
Rexin do espectro de luz que acta sobre a placa fotogrfica. / E. bacteriano Conxunto das especies bacterianas que son sensibles a un determinado medicamento,

especular adx. 1. Relativo espello ou que semella un

espello. 2. Que semella ser visto nun espello, como certas
formas de escritura anormais.

espculo s.m. Instrumento usado para dilata-la entrada de

certas cavidades corporais e manter separadas as paredes
das mesmas coa finalidade de permiti-la sa exploracin;
recibe diferentes denominacins dependendo do lugar no

285

espermina

que se aplica, as hai espculos anais, nasais, vaxinais,

etc.

espermatocistectoma s.f. Exrese das vesculas semi-

espellismo s.m. Ilusin ptica causada pola refraccin

espermatocistite s.f. Inflamacin das vesculas semi-

dos raios luminosos na atmosfera, o que fai que os

obxectos afastados do espectador se vexan invertidos
coma se se reflectisen na auga. Pdese observar con
frecuencia nas rexins desrticas. Tamn se di miraxe.

espermatocisto s.m. Vescula seminal. V. vescula.

espermatocistostoma s.f. Incisin das vesculas semi-

espello s.m. Superficie pulimentada que ten a propiedade

nais. Tamn se di vesiculectoma.

nais.

nais para proceder a drenalas.

de reflecti-la luz e as imaxes situadas diante dela. //

Escritura en e. Trastorno da escritura que se manifesta
pola inversin das letras dunha frase escrita, coma se estivesen reflectidas nun espello. / E. frontal Espello
circular plano ou cncavo, fixado na cabeza do explorador, usado xeralmente en forma conxunta con distintos
tipos de espculos. / Linguaxe en e. Trastorno da
linguaxe no que se inverten falar as slabas ou as letras
das palabras.

espermatocito s.m. Clula proxenitora do espermato-

espenuca s.f. Caverna pulmonar.

esperma s.m. 1. Seme, segregacin testicular. 2. Subs-

espermatogonia s.f. V. espermatogonio.

espermatogonio s.m. Clula indiferenciada que se

tancia exaculada durante o orgasmo sexual masculino,

composta ademais de seme puro, de lquido procedente
das vesculas seminais, lquido prosttico e de segregacin das glndulas de Cooper. // E. de balea Substancia
cerosa de cor branca obtida do seo cranial de certos cetceos, principalmente do cachalote, composta de palmitato de acetilo. sase como emoliente formando parte
dalgns emplastos e ungentos. Tamn se di espermacete.

espermacete s.m. V. esperma de balea.

espermacrasia s.f. 1. Deficiencia de espermatocitos no
seme. 2. Alteracin do seme.

espermatanerxia s.f. Esterilidade masculina.

espermatenfraxe s.f. Obstruccin exaculacin do
seme.

espermaticida adx. 1. Que ten capacidade para mata-los

espermatozoides. // s.m. 2. Producto que ten capacidade
espermaticida.

espermtico -a adx. Relativo esperma.

espermatidio s.m. Clula derivada dun espermatocito
secundario por fisin celular e que por diferenciacin d
orixe s espermatozoides maduros. Tamn se di espermatoblasto.

espermatite s.f. Inflamacin dun conducto deferente.

Tamn se di deferentite, funiculite.

espermato- Prefixo do gr. sprma-atos (semente), utilizado na formacin de palabras que indican relacin co
seme ou cos seus elementos constitutivos.

espermatoblasto s.m. V. espermatidio.

espermatocele s.f. Dilatacin qustica do epiddimo ou
da rede testicular que contn os espermatozoides. Tamn
se di gonocele.

zoide maduro. // E. primario Clula derivada do espermatogonio, orixe dos espermatocitos secundarios. / E.
secundario Cada unha das das clulas nas que se divide
un espermatocito primario e das que derivan os espermatidios.

espermatocitoxnese s.f. Perodo inicial do desenvolvemento dos espermatozoides, no que os espermatogonios

se transforman en espermatocitos primarios.

orixina no tubo seminal e que por divisin, e despois de

diversas reordenacins, d lugar s espermatocitos
primarios. Tamn se di espermatogonia.

espermatlise s.f. Destruccin ou disolucin dos espermatozoides.

espermatopata s.f. Alteracin patolxica do seme.

espermatopoiese s.f. Proceso de elaboracin do seme.
espermatorrea s.f. Efusin anormal e involuntaria de
esperma. // E. falsa V. prostatorrea.

espermatose s.f. Segregacin de esperma.

espermatotoxina s.f. Substancia do soro dalgns
animais que capaz de matar ou aglutina-los espermatozoides. Tamn se di espermotoxina, espermolisina.

espermatoxnese s.f. Serie de fases evolutivas que dan

lugar formacin dos espermatozoides maduros.

espermatozoario s.m. V. espermatozoide.

espermatozoide s.m. Clula sexual masculina madura,
que consta dunha cabeza que contn o ncleo celular,
segmento intermedio, cola e segmento terminal, pose
mobilidade e, igual c vulo, un nmero haploide de
cromosomas. Tamn se di espermatozoo, espermatozoario.

espermatozoo s.m. V. espermatozoide.

espermaturia s.f. Presencia de seme na urina.
espermectoma s.f. Exrese dunha porcin do cordn
espermtico.

espermina s.f. 1. Substancia cristalizable obtida do seme,

do esputo e outras segregacins animais, utilizada antigamente no tratamento de doenzas nerviosas. 2. Poliamina que se atopa en tdalas bacterias e na maior parte
das clulas animais.

espermiograma

espermiograma s.m. Reconto dos espermatozoides e

descricin das formas anormais existentes.

espermioxnese s.f. Parte da espermatoxnese que

comprende a evolucin dos espermatidios a espermatozoides maduros.

espermocitoma s.m. V. seminoma.

espermocultivo s.m. Cultivo de esperma coa finalidade
de realizar un exame bacteriolxico do mesmo.

espermoflebectasia s.f. Dilatacin varicosa das veas

espermticas.

espermolisina s.f. V. espermatotoxina.

espermlito s.m. Clculo localizado nas vas espermticas.

espermoneuralxia s.f. Dor neurlxica localizada no

conducto deferente.

espermotoxina s.f. V. espermatotoxina.

espculo s.m. Corpo ou fragmento con forma de agulla ou
de punta.

espiga s.f. Peza de forma cilndrica feita dun metal resistente e inerte, que se introduce na cavidade medular dos
sos longos fracturados para impedi-lo seu desvo lateral
durante o proceso de reparacin.

espiniforme adx. Que ten forma de espia.

espia s.f. 1. Estructura anatmica con forma de espia,
principalmente sea. 2. Acne. 3. Calquera gran que sae na
cara. 4. Columna vertebral. // E. bfida Anomala conxnita dos arcos vertebrais consistente na formacin dunha
fendedura a travs da que pode sar unha parte da medula
coas envolturas mennxeas, formando unha tumoracin
de maior ou menor tamao debaixo da pel, que dependendo da variedade e da magnitude da alteracin,
ocasiona diferentes dficits neurolxicos. Tamn se di
esquistorraque, meningomielocele, mielomeningocele,
mielorraquequise. / E. bfida oculta Variedade de
espia bfida na que unicamente hai un defecto seo da
lmina da vrtebra afectada, e segundo sexa a extensin
deste defecto poderanse ou non producir dficits neurolxicos. / E. citica ou escitica Espia situada entre as
depresins citicas maior e menor a cada lado da pelve. /
E. da omoplata V. e. escapular. / E. da tibia Espia que
sobresae entre os cndilos da cabeza da tibia. / E. de
Henle Apfise en punta do so temporal, localizada por
encima e detrs do meato auditivo. / E. da pube V.
tubrculo da pube. / E. dorsal V. columna vertebral. /
E. escapular Espia horizontal e triangular situada na
cara posterior da escpula que divide nas zonas supra e
infraespinal. / E. esfenoidal Crista situada na cara anterior do esfenoide que se articula co so etmoide. / E.
frontal Espia nasal superior. / E. ilaca Cada un dos
extremos das cristas ilacas: espias ilacas superiores,
anterior e posterior e outras das prominencias separadas
das anteriores por depresins (espias ilacas inferiores,
anterior e posterior). / E. isquitica V. espia citica. /
E. nasal Apfise superior, inferior, anterior e inferopos-

286
terior situadas arredor das fosas nasais. / E. palatal ou
palatina Un dos bordos da cara inferior da apfise
palatal do maxilar superior. / E. troclear Sante na superficie orbitaria do so frontal, no que se insire a polea do
msculo oblicuo superior do ollo.

espial adx. Relativo espia dorsal.

espiazo s.m. V. columna vertebral.
espiela s.f. 1. Apndice cartilaxinoso en que remata o
esterno. Tamn se di apndice xifoide. 2. Omoplata. // E.
cada. Enfermidade indeterminada que se caracteriza por
ausencia de apetito, cansazo, opresin no peito, etc.

espiobulbar adx. Relativo espia dorsal e bulbo

raqudeo.

espiocelular adx. Pertencente ou relativo estrato espioso do tecido epitelial.

espiocerebeloso -a adx. Relativo espia dorsal e mais

cerebelo.

espiocostal adx. Relativo columna vertebral e mais s

costelas.

espira s.f. Cada unha das voltas dunha espiral ou dunha

hlice.

espiradenoma s.m. Adenoma localizado nas glndulas

sudorparas.

espiral adx. 1. Pertencente espira ou en forma de espira.

// s.f. 2. Lia curva que d indefinidas voltas arredor dun
punto afastndose mis con cada volta. 3. Estructura
histolxica e histopatolxica do organismo caracterizada
por dar voltas arredor dun centro. // E. de Curschmann
Fibras de mucina enroladas que s veces aparecen nos
esputos dos enfermos de asma. / E. de Herxheimer V.
fibras de Herxheimer.

espiramicina s.f. Antibitico bacteriosttico do grupo

dos macrlidos que se obtn dos cultivos de Streptomyces
ambofaciens. Adminstrase por va oral, sendo activo
contra xermes Grampositivos, especialmente pneumococos e estafilococos.

espirilceas s.f.pl. Familia de bacterias con forma espiral

ou curvada, que comprende os xneros Spirillum e
Campylobacter.

espirilo s.m. Microorganismo pertencente xnero Spirillum.

espirilose s.f. Estado morboso causado pola infeccin por

espirilos.

espiritismo s.m. 1. Doutrina que cre na supervivencia das

almas e na posibilidade de comunicarse con elas. 2. Prcticas que pretenden a comunicacins cos espritos.

espiritista s. Persoa que practica o espiritismo.

esprito s.m. 1. Principio inmaterial que anima os corpos
viventes. 2. Producto lquido e voltil medicamentoso
obtido por destilacin. // E. alcalino V. amonaco. / E. de
madeira V. alcohol metlico. / E. de xofre Anhdrido
sulfuroso, obtido da queima do xofre.

287

espirituoso -a adx. Relativo s bebidas que teen unha

ampla proporcin de alcohol na sa composicin.

espiro- Prefixo do gr. spera (rolo, espiral), utilizado na

formacin de palabras que denotan formas espiroidais.

espirobacteria s.f. Bacteria espiral, espiroqueta, espirilo

ou vibrin.

espirografa s.f. Rexistro grfico das medidas do fluxo

respiratorio, que se obtn durante unha manobra de expiracin forzada, mediante a utilizacin dun espirgrafo.

espirgrafo s.m. Aparello utilizado para rexistrar graficamente os fluxos respiratorios durante a realizacin das
espirografas.

espirograma s.m. Trazado grfico que se obtn na realizacin dunha espirografa.

espiroide adx. Que ten forma semellante a unha espiral.

espiroma s.m. V. espiradenoma.
espirometra s.f. Medicin mediante un espirmetro dos
volumes e capacidades do aparello respiratorio dun individuo, coa finalidade de avalia-la sa funcin ventilatoria.

espirmetro s.m. Aparello utilizado na determinacin da

funcin ventilatoria dun individuo durante a realizacin
dunha espirometra.

espiromonas s.f. V. spiromonas.

espironolactona s.f. Substancia esteroide antagonista
por un mecanismo competitivo da accin da aldosterona
nos tbulos contornados distais do ril, feito que produce
un aumento na eliminacin urinaria de sodio e auga e
unha diminucin na eliminacin de potasio, polo que se
denomina diurtico aforrador de potasio, usndose
combinado con outros diurticos coa finalidade de
contrarresta-lo efecto eliminador de potasio destes
ltimos.

espiroqueta s.f. Bacteria espiral ou ondulada de parede

fina e flaxelos axiais internos (endoflaxelos), que pose
unha gran mobilidade e avanza rotando sobre o seu eixe
lonxitudinal, con metabolismo aerobio ou anaerobio
facultativo. Constan de tres xneros patxenos para o
home e para moitos animais: Leptospira, Borrelia e
Treponema.

espiroquetemia s.f. Presencia de espiroquetas no

sangue.

espiroquetose s.f. Enfermidade producida por espiroquetas.

espiroqueturia s.f. Eliminacin de espiroquetas pola

urina.

espiroscopio s.m. Aparello destinado estudio dos

movementos respiratorios e a capacidade pulmonar.

espirro s.m. Esbirro.

esplancnectopa s.f. Desprazamento anmalo dunha
vscera desde a sa situacin normal.

espleniforme

esplancnenfraxe s.f. Obstruccin dunha vscera, principalmente o intestino.

esplancnicectoma s.f. Seccin dunha porcin do nervio

esplncnico.

esplncnico -a adx. 1. Relativo s vsceras. // s.m. 2.

Nervio (esplncnico maior e esplncnico menor), con
funcin vasomotora no territorio do ganglio celaco,
plexo celaco e plexo renal.

esplancnicotoma s.f. Seccin do nervio esplncnico.

esplancno- Prefixo do gr. splgchnon (vsceras,
entraas).

esplancnoapfise s.f. Calquera elemento do esqueleto

que estea en conexin co tubo dixestivo.

esplancnodiastase s.f. Separacin ou desprazamento

dunha vscera.

esplancnodinia s.f. Dor de localizacin visceral, principalmente no abdome.

esplancnografa s.f. 1. Anatoma descritiva das vsceras.

2. Radiografa dos territorios esplncnicos.

esplancnlito s.m. Clculo localizado nunha vscera

calquera.

esplancnomegalia s.f. Aumento anmalo do tamao

dunha vscera.

esplancnopata s.f. Doenza visceral.

esplancnoptose s.f. Prolapso dunha vscera calquera.
Tamn se di visceroptose, enfermidade de Glenard.

esplancnosclerose s.f. Esclerose das vsceras.

esplancnosqueleto s.m. Porcin do esqueleto que est
en contacto directo coas vsceras, especialmente as partes
seas que nalgns animais entran a formar parte de certos
rganos.

esplancnotoma s.f. Diseccin das vsceras.

esplen- ou espleno- Prefixo do gr. spln-enos (bazo).
esplenadenoma s.m. Hiperplasia linfoide ou adenoma
do bazo.

esplenalxia s.f. Dor localizada no bazo. Tamn se di

esplenodinia.

esplenatrofia s.f. Atrofia do bazo.

esplenauxa s.f. V. esplenomegalia.
esplenectasia s.f. Distensin do bazo.
esplenectoma s.f. Extirpacin total ou parcial do bazo.
esplenectopa s.f. Desprazamento do bazo da sa posicin normal.

esplenemia s.f. Conxestin do bazo.

esplenhepatite s.f. Inflamacin do bazo e do fgado.
esplnico -a adx. Relativo bazo.
espleniforme adx. Que ten aspecto semellante bazo.

esplenio

esplenio s.m. 1. Extremo posterior arredondado do corpo

caloso. 2. Msculo da caluga constitudo por das
porcins musculares, con funcin de extensin, rotacin
e inclinacin da cabeza.

esplenite s.f. Inflamacin do bazo. Tamn se di lienite.

esplenizacin s.f. Aumento da consistencia dun rgano
facendo que adquira un aspecto semellante do tecido
esplnico, principalmente referido presencia dun infiltrado inflamatorio intenso no pulmn no transcurso
dunha pneumona.

esplenocele s.f. Hernia do bazo. Tamn se di lienocele.

esplenocito s.m. 1. Clula propia constitutiva do tecido
esplnico. 2. Variedade de clula do sistema mononuclear
fagocitario localizada no bazo.

esplenocitoma s.m. Tumor constitudo por clulas mononucleares fagocitarias do bazo.

esplenoclico -a adx. Relativo bazo e mais colon.

esplenodinia s.f. V. esplenalxia.
esplenoflebite s.f. Inflamacin da vea esplnica.
esplenofrnico -a adx. Relativo bazo e mais
diafragma.

esplenografa s.f. Exploracin radiogrfica do bazo coa

axuda dun contraste radiopaco. Tamn se di lienografa.

esplenohepatomegalia s.f. Aumento de tamao do bazo

e mais do fgado.

esplenoide adx. Que ten aspecto semellante bazo.

esplenolinftico -a adx. Relativo bazo e mais s
ganglios linfticos.

esplenlise s.f. Destruccin de tecido do bazo.

esplenoma s.m. Tumor do bazo.
esplenomalaca s.f. Amolecemento anormal do tecido
esplnico. Tamn se di lienomalaca.

esplenomedular adx. Pertencente ou relativo bazo e

mais medula. Tamn se di lienomedular.

esplenomegalia s.f. Aumento de tamao do bazo. Tamn

se di esplenauxa, megalosplenia. // E. conxestiva
Aumento do tamao do bazo que ocorre de xeito secundario a unha hipertensin portal, o que repercute na
arteria esplnica e por conseguinte no bazo. / E. hemoltica Aumento do tamao do bazo que se acompaa dunha
anemia por destruccin dos glbulos vermellos dentro do
tecido esplnico. / E. infecciosa A secundaria a un
proceso infeccioso. / E. xigante Grao moi intenso de
esplenomegalia. Tamn se di hiperesplenomegalia.

esplenonfrico -a adx. Relativo bazo e mais ril.

Tamn se di esplenorrenal.

esplenonefroptose s.f. Prolapso simultneo do bazo e

mais do ril esquerdo.

esplenopancretico -a adx. Relativo bazo e mais

pncreas.

288

esplenopata s.f. Doenza do bazo. Tamn se di lienopata.

esplenopexia s.f. Fixacin cirrxica do bazo.

esplenopneumona s.f. Forma clnica de pneumona na
que existe esplenizacin do pulmn.

esplenoportografa s.f. Exploracin radiogrfica das

veas esplnica e porta con axuda dunha substancia de
contraste radiopaca.

esplenoptose s.f. Prolapso do bazo.

esplenorrafia s.f. Sutura das feridas localizadas no bazo.
esplenorraxia s.f. Hemorraxia de localizacin esplnica.
esplenorrenal adx. V. esplenonfrico.
esplenosclerose s.f. Endurecemento anmalo do bazo.
esplenose s.f. Existencia de ndulos de tecido esplnico
na cavidade peritoneal.

esplenotoma s.f. Incisin cirrxica do bazo.

esplenotrombose s.f. Trombose da vea esplnica.
esplenxeno -a adx. Que se forma ou produce no bazo.
espondilalxia s.f. Dor localizada nas vrtebras. Tamn se
di espondilodinia.

espondilartrite s.f. Inflamacin das articulacins intervertebrais.

espondilite s.f. Inflamacin dunha ou de mis vrtebras.

// E. anquiloposica Proceso inflamatorio do esqueleto
axial de orixe descoecida, que tamn pode afecta-las
articulacins perifricas e diversas estructuras extraarticulares, provoca dor e anquilose da columna e da cadeira,
afectando especialmente a homes na segunda ou na
terceira dcada da vida. Tamn se di enfermidade de
Marie-Strmpell, enfermidade de Bekhterev, espondilite rizomlica. / E. brucelsica Forma de espondilite
que se produce na brucelose crnica, con afectacin principal na columna dorso-lumbar. / E. rizomlica V. e.
anquiloposica. / E. tuberculosa Afectacin das articulacins intervertebrais no curso da tuberculose. Tamn se
di enfermidade de Pott, mal de Pott.

espndilo- Prefixo do gr. spndylos (vrtebra).

espndilo s.m. Vrtebra.
espondiloclise s.f. Variedade de espondilolistese na que o
corpo vertebral da vrtebra que se despraza se dirixe cara
pelve.

espondilodese s.f. Inmobilizacin cirrxica de das ou

mis vrtebras mediante un enxerto seo situado entre as
apfises espiosas das mesmas. Tamn se di espondilosindese.

espondiloddimo s.m. Monstruosidade fetal dobre na

que os xemelgos estn unidos polas vrtebras.

espondilodinia s.f. V. espondilalxia.

espondillise s.f. Destruccin ou disolucin dunha
vrtebra.

289

espondilolistese s.f. Desprazamento dunha vrtebra

sobre outra.

espondilomalaca s.f. Abrandamento anormal dunha

vrtebra.

espondilomielite s.f. 1. Inflamacin da medula sea das

vrtebras. 2. Espondilite e mielite simultneas.

espondilopata s.f. Doenza vertebral.

espondilopiose s.f. Supuracin das vrtebras.
espondiloptose s.f. Grao extremo de espondilolistese.
espondilose s.f. 1. Anquilose dunha articulacin vertebral. 2. Alteracin dexenerativa da columna vertebral que
causa compresin da medula espial e das races medulares adxacentes. // E. anquiloposica. V. espondilite
anquiloposica. / E. rizomlica V. espondilite anquiloposica.

espondilosindese s.f. V. espondilodese.

espondilosquise s.f. Fendedura conxnita nun arco
vertebral.

espondiloterapia s.f. Tratamento das doenzas vertebrais

por medios fsicos.

espondilotoma s.f. Abertura cirrxica do conducto

vertebral. Tamn se di raquetoma.

espremedura
que non se pode reproducir, pero no que gracias formacin destes corpos, conserva unha vida latente ata que
unhas novas condicins ambientais favorables lle
permitan activarse e reproducirse outra vez.

espordico -a adx. Que aparece nunha comunidade de

forma ocasional, non endmica nin epidmica.

esporanxio s.m. Clula especializada dos fungos ou

protozoos productora de esporas.

esporfero -a adx. Que contn ou produce esporas.

esporoaglutinacin s.m. Aglutinacin de esporas
empregada no diagnstico das esporotricoses.

esporoblasto s.m. 1. Esporocisto inmaturo dos coccidios.

2. Masa de clulas formadoras de esporas carente de
membrana panesporoblstica.

esporocisto s.m. 1. Quiste, envoltura ou calquera receptculo que contn esporas ou clulas reproductoras. 2.
Estadio da evolucin dalgns protozoos coccidios cando
se atopan no interior dun oocisto. 3. Estadio xerminal en
forma de saco do ciclo evolutivo dos vermes trematodos
dixenticos.

esporogonia s.f. Forma de esporulacin que implica a

segmentacin dun esporonte, dando lugar formacin
dos esporozotos.

esponxa s.f. Corpo poroso e elstico formada polo esque-

esporn s.m. Eminencia anatmica con forma de esporn

leto da Spongia officinalis ou S. usitatissima, organismos

esponxiarios marios que son empregados para diversos
usos domsticos e na medicina, principalmente como
absorbentes. Por extensin denomnanse igual aqueles
elementos artificiais que posen as mesmas caractersticas das esponxas naturais.

de galo. // E. calcneo Prominencia na cara inferior do

so calcneo. / E. de Morand Hipocampo menor,
eminencia situada no chan dos ventrculos laterais cerebrais. / E. traqueal V. carina.

esponxiforme adx. Que ten aparencia de esponxa.

esponxioblasto s.m. Clula embrionaria indiferenciada
que se desenvolve arredor do tubo neural, transformndose en clulas da neurogla ou en clulas do epndimo.
2. Clula amacrina.

esponxioblastoma s.m. Tumor que contn esponxioblastos. Tamn se di glioblastoma, gliosarcoma.

esponxiocito s.m. 1. Clula compoente da neurogla. 2.

Clula compoente da capa esponxosa da zona fasciculada do crtex suprarrenal. 3. Clula protoplasmtica da
glndula paratiroide.

esponxiose s.f. Edema intercelular da capa esponxosa da

pel ou capa de Malpighio.

esponxiosite s.f. Inflamacin do corpo esponxoso do

pene.

esponxoso -a adx. Que recorda a unha esponxa pola sa

estructura.

espora s.f. 1. Elemento reproductivo caracterstico das

criptgamas (fentos, algas, fungos e musgos), formado
por un conxunto de clulas xeralmente haploides. 2.
Corpo de aspecto ovalado ou redondo que constite unha
forma de resistencia das bacterias nun medio hostil no

esporonte s.m. Cigoto dos protozoos coccidios que se

atopa nos oocistos.

esporotricose s.f. Infeccin producida polo fungo

Sporothrix (Sporotrichum) schenchii.

esporoxnese s.f. Formacin das esporas.

esporoxnico -a adx. Que se reproduce por esporas.
esporozoario s.m. 1. Protozoo endoparasito que pose
unha reproduccin alternante, esquizognica ou sexual e
asexual ou por esporas. // adx. 2. Que pertence ou est
relacionado cos esporozoarios.

esporozoto s.m. Estadio infectivo dos protozoos coccidios, producto final da esporogonia.

esporozoo s.m. V. esporozoario.

esporozoose s.f. Infeccin producida por esporozoos.
esprula s.f. Espora de pequeno tamao.
esporulacin s.f. Liberacin de esporas, ou, no caso das
bacterias, transformacin en esporas.

esprulo s.m. V. esprula.

espremedura s.f. Acto de espremer, de evacuar mediante
presin un corpo dun contido mis ou menos lquido. //
E. do tero Manobra realizada durante o parto, para
consegui-la expulsin do feto ou da placenta. Realzase

espr
presionando coas mans o fondo do tero a travs da
parede do abdome.

espr s.m. Grupo de enfermidades includas nas

sndromes de mala absorcin, que teen como principal
caracterstica a esteatorrea; poden ser primarias, de etioloxa non clara (espr tropical, espr non tropical e
enfermidade celaca infantil), ou secundarias a diversas
doenzas do sistema dixestivo. // E. celaco infantil V.
enfermidade celaca. / E. non tropical Trastorno por
mala absorcin intestinal, con anomala estructural do
intestino delgado e intolerancia glute, que probablemente constite unha variante nos adultos da enfermidade celaca infantil. Tamn se di e. nostras, enfermidade celaca do adulto, esteatorrea idioptica. / E.
nostras V. e. non tropical. / E. secundario Espr que
aparece en distintos procesos gstricos, hepticos, do
pncreas ou intestinais. / E. tropical Proceso de mala
absorcin caracterstico de zonas tropicais e subtropicais,
de probable orixe bacteriana ou vrica, e clnica semellante s outras formas de espr.

espulla s.f. Erupcin cutnea formada por pequenos

grans.

espundia s.f. Doenza da pel producida por unha infeccin

por protozoos do xnero Leishmania.

esputo s.m. 1. Segregacin procedente das vas respiratorias baixas que chega boca por expectoracin e que se
cuspe ou traga. Tamn se di esgarro. 2. Moco ou moco
con pus e s veces sangue que expulsado polo recto no
curso dalgunhas proctites. // E. ferruxento Esputo con
cor parda escura causada pola hemoglobina transformada
por fermentos de orixe leucocitaria que aparece nas fases
de comezo das pneumonas. / E. fibrinoso Esputo
formado por fibrina que aparece nas pneumonas e na
bronquite crnica. / E. hemoptoico Esputo con sangue
fresco. / E. mucoso Aquel de cor esbrancuxada, que
sobre as superficies dos recipientes conforma pequenas
esferas pola cohesin que lle achegan os elementos de
moco que pose, tpico das infeccins agudas da rbore
traqueobronquial. / E. purulento Esputo con contido de
pus, de cor amarela-verdosa que aparece nos procesos
supurativos do pulmn, como a tuberculose, os abscesos
ou as bronquiectasias. / E. seroso Esputo de carcter
fludo, e cor rosada, caracterstico do edema agudo do
pulmn.

esqueltico -a adx. 1. Relativo esqueleto. 2. Que est

nun estado de delgadeza extrema.

290
brados situado no exterior do seu corpo. / E. visceral
Partes do esqueleto que lles proporcionan proteccin s
vsceras.

esquenite s.f. Inflamacin dos conductos parauretrais ou

glndulas de Skene.

esquiascopia s.f. Exame do estado da refraccin ocular

mediante un oftalmoscopio, observando os movementos
da luz e a sombra da pupila no fondo do ollo. Tamn se
di pupiloscopia, retinoscopia.

esquieropa s.f. Alteracin da visin consistente na

visin escura dos obxectos. Tamn se di esquieropsia.

esquieropsia s.f. Esquieropa.

esquindilese s.f. Variedade de enartrose na que unha
lmina fina dun so fica encaixada nunha fendedura
doutro. Dse unicamente na articulacin da lmina do
etmoide co vmer.

esquistase s.f. Fendedura conxnita do corpo.

esquistocfalo s.m. Monstro fetal caracterizado por
presenta-la cabeza cunha fendedura.

esquistocelia s.f. Fendedura conxnita no abdome.

esquistocito s.m. Fragmento de hemacia que se atopa no
sangue nalgunhas anemias hemolticas, principalmente
hipercrmica e perniciosa.

esquistocitose s.f. Acumulacin de esquistocitos no

sangue.

esquistocormo s.m. Monstro fetal que presenta unha

fendedura no tronco.

esquistoglosia s.f. Fendedura conxnita da lingua.

esquistomelia s.f. Fendedura conxnita das extremidades.

esquistomelo s.m. Monstro fetal que presenta esquistomelia.

esquistmetro s.m. Aparello para medi-la a abertura da

glote.

esquistoprosopia s.f. Fendedura conxnita da cara.

esquistoprosopo s.m. Monstro fetal que presenta esquistoprosopia.

esquistorraque s.m. V. espia bfida.

esquistosoma s.m. Parasito dos trematodos pertencente
xnero Schistosoma.

esqueletizacin s.f. 1. Estado de emaciacin extrema. 2.

esquistosoma s.f. Fendedura conxnita no abdome con

Separacin do esqueleto das partes brandas do organismo. 3. Evolucin dun corpo morto estado de esqueleto.

esquistosomase s.f. Enfermidade producida por infesta-

esqueleto s.m. Armazn dura dun organismo animal, e

especialmente o conxunto de sos dos animais vertebrados. // E. apendicular Esqueleto das extremidades. /
E. axial Esqueleto da cabeza e mais do tronco. / E. do
corazn Aneis de fibrocartilaxe nos que se insiren os
msculos cardacos. / E. externo Esqueleto dos inverte-

eventracin.
cin con varias especies de vermes trematodos da familia
Schistosomatidae. Existen catro especies desta familia
patxenas para o home: Sch. haematobium, Sch.
mansoni, Sch. japonicum e Sch. intercalatum. Tamn se
di bilharzase.

esquistosomo s.m. Monstro fetal que presenta esquistosoma.

291

esquistotrax s.m. Fendedura conxnita do peito.

esquizo- Prefixo do gr. schzein, (dividir), utilizado na
formacin de palabras que denotan a separacin ou a
divisin de algo.

esquizofasia s.f. Fala anormal, incomprensible e desordenada, propia da esquizofrenia.

esquizofrenia s.f. Grupo de trastornos psicticos caracterizados por disociacin intrapsquica que produce inhibicin con bloqueo ou falla da coherencia no decurso do
pensamento, despersonalizacin, autismo, alteracins
psicomotrices, trastornos da afectividade, alteracins
sensoriais e perceptivas, trastornos da linguaxe, da
conciencia, atencin e memoria e delirio paranoide.
Evoluciona habitualmente con exacerbacins e remisins, e pode levar a unha sndrome deficitaria da personalidade; distnguense varias formas clnicas, que varan
dependendo das diferentes clasificacins existentes desta
enfermidade.

estafilococia

estacional adx. Das enfermidades que se presentan cun

estado climatolxico determinado ou nunha determinada
estacin do ano.

estacionario -a adx. Que permanece estable, sen cambiar

de forma, volume, situacin espacial, etc.

estadio s.m. Perodo ou fase no desenvolvemento dunha

enfermidade.

estado s.m. 1. Situacin na que se atopa unha persoa ou

esquizotona s.f. Divisin do ton muscular dunha parte

cousa, en relacin cos factores que inflen na sa condicin. 2. Fase dunha enfermidade na que os sntomas estn
na sa maior intensidade. 3. Maneira de ser dun corpo ou
substancia segundo a sa cohesin, fluidez (slido,
lquido, gasoso), disposicin dos seus tomos ou molculas (amorfo, cristalino, mesomorfo) ionizacin dos
seus tomos, etc. // E. actual Conxunto dos sntomas dun
paciente no momento da observacin. / E. lxido Estado
que cursa con colapso e arrefriamento da pel, pulso dbil
e sntomas nerviosos. / E. convulsivo O que se caracteriza pola sucesin de convulsins. / E. crepuscular
Estado transitorio caracterizado pola realizacin de actos
inconscientes por un individuo, sen poder ser despois
lembrados, e sen perda do coecemento. / E. epilptico
Crise de epilepsia de longa duracin e repetida con
frecuencia, de xeito que o individuo permanece nun
estado permanente de epilepsia. Tamn se di status
epilptico. / E. febril Existencia de febre nun individuo.
/ E. hipnagxico Estado intermedio entre o sono e a
vixilia que ocorre no momento de deitarse a durmir ou no
de espertar. / E. hipntico ou de hipnose V. hipnose. / E.
linftico V. linfatismo. / E. puerperal Estado da muller
despois do parto que abrangue o perodo do puerperio. /
E. tfico Estado propio dalgunhas enfermidades infecciosas, especialmente a febre tifoide, caracterizado por
adinamia, estupor, a boca seca, delirio, pulso dbil e
incontinencia. / E. vertixinoso Estado de vertixe prolongado.

ou de todo o corpo, de xeito que uns grupos musculares

permanecen hipertnicos mentres que outros estn hipotnicos.

estafilectoma s.f. Extirpacin da vula.

estafiledema s.m. Aumento de tamao ou inchazn da

esquizotriquia s.f. Divisin do extremo dos cabelos.

esquizoxnese s.f. Reproduccin dun organismo

estafilino -a adx. 1. Que ten forma dun acio de uvas. 2.

esquizogonia s.f. Variedade de reproduccin asexual na

que as clulas fillas aparecen por divisin mltiple do
ncleo da clula nai (estado de esquizonte), continuando
despois coa segmentacin do citoplasma, que forma
masas arredor de cada novo ncleo. caracterstica de
certos esporozoos e sarcodinas.

esquizoide adx. 1. Que se caracteriza por timidez, sensibilidade, introversin, afastamento social e afectividade
anormal ou inadecuada. 2. Que presenta trazos semellantes esquizofrenia que posen algunhas persoas, que
indican predisposicin a esta enfermidade.

esquizoniquia s.f. Fendedura das unllas.

esquizonte s.m. Estadio multinuclear que ocorre no
desenvolvemento dalgns esporozoos e sarcodinas
durante a esquizogonia.

mediante fisin.

esquizoxiria s.f. Estado no que as circunvolucins cerebrais presentan fendeduras cuneiformes.

estacin s.f. 1. Xeito que ten unha persoa de estar de p,

que en ocasins diagnstico de certas doenzas do SNC,
actitude. 2. Localizacin da parte que presenta o feto na
canle do parto con respecto a unha lia imaxinaria
trazada entre as das espias isquiticas. Numrase entre
-5 e +5 dependendo do nmero de centmetros s que
estea a devandita parte da lia imaxinaria de referencia.
3. Cada un dos catro perodos climatolxicos nos que se
divide o ano.

vula.
Pertencente ou relativo vula. // s.m. 3. Msculo da
vula ou palatostafilino. // E. externo Msculo tensor do
veo do padal. / E. interno Msculo elevador do veo do
padal.

estafilite s.f. Inflamacin da vula.

estafilo- Forma prefixa do gr. staphyl (acio), que se usa
na formacin de palabras referidas vula e a estructuras
con forma de acio.

estafilococemia s.f. Presencia de estafilococos no

sangue.

estafilococia s.f. Infeccin causada por estafilococos,

especialmente na pel.

estafilococo
estafilococo s.m. Variedade de cocos que vistos microscopio adquiren disposicin en acio de uvas. V. staphylococcus.
estafilococose s.f. Infeccin causada por estafilococos.

estafilodermia s.f. Infeccin pixena da pel por estafilococos.

estafilodilise s.f. Relaxacin da vula.

estafilofarnxeo -a adx. 1. Relativo vula e mais
farinxe. // s.m. 2. Msculo estafilofarnxeo.

estafilogloso s.m. Msculo glosostafilino.

estafilolisina s.f. Toxina hemolizante producida polos
estafilococos.

estafiloma s.m. Protuberancia ou convexidade anmala

da crnea ou da esclertica causada por traumatismo ou
inflamacin. // E. cnico V. queratocono.

estafiloplastia s.f. Cirurxa reparadora do padal brando e

a vula.

estafiloptose s.f. Alongamento da vula.

estafilorrafia s.f. Correccin cirrxica dunha fendedura
media da vula e da porcin branda do padal. Tamn se
di palatorrafia.

estafilosquise s.f. Fisura da vula e mais do padal

brando.

estafilotoma s.f. 1. Incisin realizada na vula, ou extirpacin dunha parte da mesma. Tamn se di uvulotoma.
2. Extirpacin dun estafiloma.

estafilotoxina s.f. Toxina producida nos cultivos de estafilococos.

estalagmometra s.f. Tcnica de diagnose baseada na

medicin da tensin superficial dos lquidos orgnicos
determinando o nmero e o tamao das gotas que hai
nunha cantidade concreta dos devanditos lquidos.

estalagmmetro s.m. Aparello utilizado na prctica da

estalagmometra.

estancacin s.f. V. estase.

estancamento s.m. V. estase.
estannoso -a adx. Que contn estao.
estao s.m. Elemento qumico metlico de cor branca
arxntea, de peso atmico 118 e smbolo Sn.

estapedectoma s.f. Extirpacin do estribo e, por extensin, operacin consistente na substitucin do estribo por
unha prtese artificial.

estapedio s.m. Msculo do estribo, que se localiza na

parede interna da caixa timpnica, inserido no conducto
da pirmide e no bordo posterior da cabeza do estribo,
que ten como funcin o afrouxamento da membrana do
tmpano e a diminucin da presin intralabirntica.

estapediotenotoma s.m. Seccin do tendn do msculo

estapedio.

292
estapediovestibular adx. Relativo msculo estapedio e
mailo vestbulo.

estase s.f. Estancamento do sangue ou doutro lquido

nalgunha parte do corpo. Tamn se di estancamento. //
E. intestinal V. coprostase. / E. papilar V. edema de
papila. / E. varicosa V. insuficiencia venosa.

estasifobia s.f. Temor morboso a poerse de p.

estatstica s.f. 1. Conxunto de datos de observacin relativos a un grupo de individuos ou a un grupo de calquera
unidade. 2. Conxunto dos mtodos polos que se obteen,
tratan e interpretan os anteditos datos.

estatoacstico -a adx. 1. Relativo ou pertencente equilibro e audicin. // s.m. 2. Oitavo par cranial.

estatoconia s.f. Otoconia.

estatofobia s.f. Temor morboso a permanecer de p.
estatlito s.m. Otoconia.
estatmetro s.m. Aparello utilizado para medi-lo grao de
exoftalma. Tamn se di exoftalmmetro.
estatura s.f. Altura dunha persoa posta de p.

estaxe s.f. Hemorraxia.

estearato s.m. Calquera sal, ster ou forma aninica do
cido esterico.

esterico (cido) s.m. cido octadecanoico, cido graxo

de 18 tomos de carbono, que se atopa esencialmente
como glicrido na graxa animal e no aceite vexetal hidroxenado.

estearina s.f. ster esterico da glicerina.

estearo- Prefixo do gr. star, steatos (graxa, sebo).
esteatite s.f. Inflamacin do tecido adiposo.
esteato- Prefixo do gr. star, steatos (graxa, sebo).
esteatocele s.f. Masa adiposa formada dentro do escroto.
esteatocistoma s.m. Quiste graxento da pel.
esteatlise s.f. Proceso de emulsin e hidrlise que sofren
as materias graxas no intestino antes da sa absorcin.

esteatoma s.m. 1. Lipoma. 2. Masa adiposa que se atopa

retida no interior dunha glndula sebcea.

esteatomatose s.f. 1. Presencia de mltiples esteatomas.

2. Esteatocistoma mltiple.

esteatonecrose s.f. Necrose do tecido adiposo.

esteatopata s.f. Doenza das glndulas sebceas.
esteatopixia s.f. Presencia dunha gran cantidade de graxa
nas ndegas e na cadeira. Vese xeralmente nas mulleres,
especialmente nas pertencentes s pobos bosquimanos e
hotentotes, nas que constite unha caracterstica comn.

esteatorrea s.f. Presencia dunha cantidade excesiva de

graxa nas feces. // E. idioptica V. espr non tropical.

esteatose s.f. Infiltracin ou dexeneracin graxa dos

elementos anatmicos. // E. cardaca Cardiomiolipose.

293

estela s.f. Lasca desprendida total ou parcialmente dun

so.

estelectoma s.f. Seccin cirrxica do cordn simptico

cervical por riba da localizacin do ganglio estrelado.

esteno- Prefixo do gr. stens (estreito).

estenobregmtico -a adx. Que ten estreita a zona anterior e superior da cabeza.

estenocefalia s.f. Estreitura excesiva da cabeza.

estenocoria s.f. Estreitura excesiva da pupila.
estenose s.f. Estreitura patolxica conxnita ou adquirida
dun orificio ou conducto dunha vscera ou conxunto
anatmico. // E. artica Estreitamento do orificio da
vlvula artica do corazn ou da mesma arteria aorta / E.
cicatrizal A consecutiva retraccin dunha cicatriz. / E.
espasmdica A que se produce como consecuencia dun
espasmo muscular. / E. mitral Estenose do orificio da
vlvula mitral do corazn. / E. pilrica A que afecta o
ploro; pode ser conxnita ou adquirida en forma secundaria a unha lcera duodenal ou a un cancro de estmago.
/ E. pulmonar Estenose do orificio da vlvula pulmonar
do corazn ou da arteria pulmonar. / E. subartica
hipertrfica idioptica Cardiomiopata de orixe descoecida que se caracteriza por presentar unha obstruccin
dinmica sada do sangue do ventrculo esquerdo. / E.
tricuspdea Estenose no orificio da vlvula tricspide do
corazn.

estril
estereo- Prefixo do gr. steres (slido, relevo), utilizado na
formacin de palabras que denotan relevo nalgunha
cousa ou fenmeno.

estereoagnosia s.f. Perda da estereognose.

estereoartrlise s.f. Formacin mediante cirurxa dunha
articulacin nova e mbil nos casos de anquilose sea.

estereocampmetro s.m. Aparello utilizado para o

estudio dos escotomas centrais e outros defectos da rea
central da retina.

estereocilio s.m. Cilio ou filamento protoplasmtico

inmbil dunha clula.

estereoencefalotoma s.f. Cirurxa estereotxica.

estereoencefaltomo s.m. Aparello de gua empregado
na realizacin dunha estereoencefalotoma.

estereognose s.f. 1. Facultade de recoecer polo tacto as

formas e os obxectos. 2. Percepcin da solidez dos
obxectos por medio dos sentidos.

estereoisomera s.f. Isomera consistente na distinta

disposicin espacial dos tomos dunha mesma substancia.

estereoismero s.m. Cada un dos compostos dun grupo

que presentan estereoisomera.

estereoqumica s.f. Rama da qumica que estudia a ordenacin tridimensional dos tomos das molculas.

estereoscopia s.f. Visin en relevo coa axuda dun estereoscopio.

estenostoma s.f. Microstoma.

estenotrmico -a adx. Que capaz de desenvolverse

estereoscpico -a adx. Que se ve con aparencia tridi-

unicamente entre unha estreita marxe de temperaturas,

como ocorre cos cultivos bacterianos.

estereoscopio s.m. Aparello ptico utilizado no exame de

estenotrax s.m. Estreitura anormal do trax.

ster s.m. Composto formado por un alcohol e un cido

estereotaxe s.f. Movemento que ocorre como conse-

por eliminacin da auga.

mensional.
obxectos estereoscpicos, que permite ver en relevo os
devanditos obxectos.

hidrlise dos enlaces de ster dando como resultado a

descomposicin destes en alcohol e cido.

cuencia dun estmulo de contacto ou dun estmulo tctil,

podendo ser cara obxecto que estimula (positiva), ou
afastndose do mesmo (negativa). Tamn se di tigmotaxe.

estercobilina s.f. Pigmento biliar producto do catabo-

estereotaxia s.f. Localizacin dunha estructura cerebral

esterase s.f. Enzima da clase das hidrolases que cataliza a

lismo da bilirrubina, de cor parda-alaranxada-vermella,

contribe na cor das feces e da urina.

estercobilinxeno s.m. Metabolito da bilirrubina e

precursor da estercobilina, que se forma por reduccin do
urobilinxeno.

esterclito s.m. Concrecin fecal. Tamn se di feclito,

coprlito.

estercoremia s.f. Estado de autointoxicacin ocasionado

polas substancias txicas procedentes da estase fecal.
Tamn se di copremia.

precisa axudndose de referencias fixas, ben sexan referencias seas ou outras intracerebrais que se poidan ver
con tcnicas radiogrficas.

estereotxico -a adx. Que se caracteriza por ter unha

posicin precisa no espacio, principalmente reas cerebrais que controlan funcins especficas.

estereotipia s.f. Repeticin constante de palabras ou

xestos automticos e inconscientes.

estereotropismo s.m. Orientacin dun organismo provocado por un contacto ou por un estmulo tctil. Tamn se
di tigmotropismo.

estercoroma s.m. Acumulacin de materia fecal no recto

estril adx. 1. Infecundo, que non capaz de ter descen-

formando unha gran masa. Tamn se di coproma, escatoma, fecaloma.

dencia ou dar froito. Tamn se di infecundo. 2. Carente

de toda clase de microorganismos vivos.

esterilidade

esterilidade s.f. 1. Natureza ou calidade do que estril.

2. Imposibilidade dun ser vivo para reproducirse. 3.
Ausencia absoluta de microorganismos vivos nun medio.

esterilizacin s.f. 1. Destruccin ou eliminacin total dos

microorganismos vivos dun medio que se realiza por
mtodos fsicos, qumicos, mecnicos ou mediante radiacins. 2. Procedemento polo que se fai que un individuo
sexa incapaz para a reproduccin.

esterilizador -a adx. 1. Que causan esterilizacin. 2. Que

294

esternovertebral adx. Relativo esterno e mais s

vrtebras.

esteroide s.m. Substancia que pose na sa composicin

qumica unha estructura de ciclopentanoperhidrofenantreno. Existe tanto en animais coma en vexetais, atopndose entre eles as hormonas placentarias, as derivadas do
crtex suprarrenal, as gonadais, os cidos biliares, os
esterois, etc.

realiza unha esterilizacin. 3. Que se utiliza para esterilizar medios.

esteroidoxnese s.f. Sntese ou produccin de esteroides.

esterol s.m. Alcohol policclico derivado do ncleo de

esternal adx. Relativo ou pertencente esterno.

esternalxia s.f. Dor localizada no esterno. Tamn se di

estertor s.m. 1. Respiracin ansiosa con ronquido

esternodinia.

esterno s.m. so impar situado na parte media e anterior

do trax. Componse de tres porcins, que de arriba a
abaixo son: manubrio, corpo e apndice xifoide. Articlase coas clavculas e coas sete primeiras costelas a cada
lado. Tamn se di escudo do corazn, so do peito.

esternoclavicular adx. Pertencente esterno e mais

clavcula.

esternocleidohioide s.m. Msculo que vai dende o

mango do esterno corpo do so hioide, tendo como
funcin descende-la larinxe e o propio hioide.

esternocleidomastoideo s.m. Msculo da rexin anterolateral do colo que flexiona, inclina e rota a cabeza. A
insercin superior localzase na cara externa da apfise
mastoide e na lia superior da noca e a inferior na cara
anterior do manubrio do esterno e no tercio interno da
clavcula.

esternocostal adx. Relativo esterno e mais s costelas.

esternodimia s.f. Monstruosidade fetal caracterizada
pola unin dos xemelgos pola parede anterior do trax.
Tamn se di esternopaxia.

esternodinia s.f. Esternalxia.

esternohioide adx. 1. Relativo esterno e mais so
hioide. // s.m. 2. Esternocleidohioide.

esternomastoide adx. 1. Relativo esterno e mais

apfise mastoide. // s.m. 2. Esternocleidomastoideo.

esternopaxia s.f. V. esternodimia.

esternoscapular adx. Relativo esterno e mais escpula.

esternosquise s.f. Fendedura conxnita presente no

esterno.

esternotiroide adx. 1. Relativo esterno e mais cartilaxe tiroide. // s.m. 2 Msculo da rexin infratiroidal que
ten funcin depresora da larinxe.

esternotoma s.f. Seccin do so esterno.

esternotraqueal adx. Relativo esterno e mais
traquea.

ciclopentanoperhidrofenantreno, con solubilidade de tipo

lipdico, sendo o principal de todos o colesterol.
asubiante que se produce nos agonizantes e en certos
comas polo paso do aire a travs dos bronquios de calibre
groso, traquea e larinxe ateigados de moco. 2. Son
anmalo que se percibe na auscultacin do trax que se
produce polo paso do aire a travs dos lquidos acumulados nos bronquios ou pola resonancia do trax
nalgunhas enfermidades dos bronquios. // E. cavernoso
Estertor orixinado nunha formacin cavernosa pulmonar,
o que fai que tea resonancia metlica. / E. consoante
Estertor que se percibe coma se estivese dentro do odo,
orixinarse nunha zona pulmonar cercada por tecido
condensado. / E. crepitante Estertor producido por
burbullas de pequeno tamao, iguais e numerosas,
durante ou final da inspiracin. / E. de burbullas
Estertor que semella producido pola formacin e rotura
de burbullas, que poden ser grandes, pequenas ou
medianas segundo a sa calidade. / E. expiratorio O que
se percibe soamente no movemento de expiracin
pulmonar. / E. extratorcico O producido na larinxe ou
na traquea cheas de mucosidades. Tamn se di estertor
gutural. / E. gutural V. e. extratorcico. / E. hmido
Estertor producido pola existencia de lquido nos bronquios ou nas cavidades pulmonares. / E. inspiratorio O
que se percibe unicamente na inspiracin. / E. larnxeo O
que ten orixe na larinxe. / E. metlico Estertor orixinado
nos bronquios rodeados dunha zona de consolidacin, o
que lle proporciona unha sonoridade metlica. / E. non
consoante Estertor percibido como afastado do odo se
orixinar nunha zona de pulmn non rodeada de condensacin. / E. rouco V. e. seco. / E. seco O que se produce
pola presencia nos tubos bronquiais dunha segregacin
mesta, ou por engrosamento inflamatorio das paredes dos
mesmos. / E. sibilante Estertor de carcter seco e ton
agudo, que produce un asubo caracterstico da asma en
fase aguda e de procesos bronquticos e broquiolticos en
fase secretante. / E. subcrepitante Estertor de carcter
hmido e de burbullas de distintos tamaos, percibido na
inspiracin e na expiracin, que se orixina por obstruccin dos bronquios finos por lquido, mucosidade, sangue
ou pus.

estesioloxa s.f. Ciencia que estudia as sensacins e os

rganos dos sentidos.

295

estesiometra s.f. Medicin da sensibilidade do tacto.

Tamn se di hafemetra.

estesimetro s.m. Aparello empregado para medi-la

sensibilidade do tacto.

estesioneurose s.f. Calquera tipo de trastorno dos nervios

sensoriais.

estetalxia s.f. Dor localizada no peito.

esteto- Prefixo do gr. stthos (peito), utilizado na formacin de palabras que denotan algunha relacin co trax.

estetmetro s.m. Aparello empregado para medi-lo

contorno e a expansin do trax.

estetoscopia s.f. Exame realizado a travs dun estetoscopio.

estmago

estilohioide adx. 1. Relativo apfise estiloide e so

hioide. // s.m. 2. Msculo situado por riba do hioide e que
pose unha funcin elevadora deste so.

estiloide adx. 1. Que ten forma semellante a un estilete ou

a un punzn. // s.f. 2. Apfise estiloide.

estiloidite s.f. Inflamacin dos tecidos situados arredor da

apfise estiloide.

estilolarnxeo -a adx. 1. Relativo apfise estiloide e

larinxe. // s.m. 2. Nome dado porcin do msculo estilofarnxeo que se insire na cartilaxe tiroide e a epiglote.

estilomastoide adx. 1. Relativo s apfises estiloide e

mastoide. // s.m. 2. Denominacin do burato situado entre
as apfises estiloide e mastoide do so temporal polo que
pasan o nervio facial e a arteria estilomastoide.

estetoscopio s.m. Instrumento de varias formas e mate-

estilomaxilar adx. Relativo apfise mastoide e

riais empregado para a auscultacin de diversas zonas

corporais. V. fonendoscopio. // E. biauricular Estetoscopio con das ramas para acomodar unha en cada odo.

estilostafilino -a adx. Relativo apfise estiloide e veo

estibialismo s.m. Doenza producida pola intoxicacin

con antimonio.

estigma s.f. 1. Calquera mancha , cicatriz ou marca na pel.

2. Espacio ou orificio entre as clulas endoteliais. 3. rea
dos epitelios susceptible de se colorear nos puntos de
unin de grupos celulares. 4. Calquera sntoma ou signo
persistente no corpo a causa dunha enfermidade determinada. 5. Parte do pistilo das flores que xeralmente
secreta unha substancia viscosa, e que est destinada a
rete-lo pole. // E. de Fournier Estigmas propios da sfilis
conxnita. / E. de Malpighi Punto no que as veas de
pequeno tamao do bazo penetran noutras maiores. / E.
do folculo de De Graaf Estigma formado na superficie
do ovario que indica o punto polo que sair o vulo.

estigmasterol s.m. Esterol de orixe vexetal que se atopa

na soia e na faba do Calabar.

estigmatismo s.m. 1. Normalidade dos medios de refraccin do ollo, oposto a astigmatismo. 2. Propiedade
dalgns sistemas pticos pola que poden proporcionar
unha imaxe puntual dun obxecto tamn puntual.

estilete s.m. Sonda metlica de pequeno calibre que se

introduce nun catter ou cnula coa finalidade de facelos
mis rxidos ou para libra-la sa luz dos materiais que a
obstran.

estilo- Prefixo do gr. stylos (punzn), utilizado nas palabras que fan referencia apfise estiloide do so
temporal.

estilofarnxeo -a adx. 1. Relativo ou pertencente

apfise estiloide e farinxe. // s.m. 2. Msculo con este
nome situado na parte lateral do colo e con funcin elevadora da farinxe.

estilogloso- a adx. 1. Relativo apfise estiloide e

lingua. // s.m. 2. Msculo da lingua que a leva cara atrs
e arriba.

maxilar inferior.
do padal.

estimulador adx. Que estimula unha funcin corporal.

estimulante adx. 1. Que estimula ou serve para estimular.
// s.m. 2. Substancia ou medicamento que aumenta ou
facilita o desenvolvemento dunha actividade orgnica.

estmulo s.m. Axente ou influencia que pode provocar

unha resposta nun sistema vivo excitable.

estptico -a adx. 1. Dise das substancias que teen accin

astrinxente. // s.m. 2. Substancia que pose esta accin.

estirpe s.f. 1. Raz e tronco dunha familia ou liaxe. 2.

Raza 3. Termo de Galton par denomina-lo agregado de
unidades orgnicas do vulo fecundado. // E. celular
Conxunto de clulas procedentes dunha mesma clula
nai.

estola s.f. Fita de tea que poen os sacerdotes sobre os

ombreiros para oficia-la misa ou administra-los sacramentos, e que, nalgunhas ocasins, se utiliza en ritos
pagns para quita-lo mal de ollo ou o meigallo.

estoma s.f. 1. Poro, orificio ou abertura de pequeno

tamao presente nunha superficie. 2. Abertura realizada
para comunicar unha porcin do tracto dixestivo coa
superficie corporal ou para realizar unha anastomose
entre das porcins do intestino.

estomacal adx. 1. Pertencente ou relativo estmago.

Tamn se di estomquico, gstrico. // adx. e s.m. 2.
Medicamento que favorece a dixestin e serve para trata-la dispepsia.

estmago s.m. rgano musculomembranoso, que constite a porcin mis dilatada do tubo dixestivo, situado na
cavidade abdominal, no epigastrio e parte do hipocondrio
esquerdo, comunica co esfago por arriba a travs do
cardias e co duodeno que o contina a travs do ploro;
pose unha cara anterosuperior e outra posteroinferior,
un bordo superior cncavo ou curvatura menor, outro
inferior convexo ou curvatura maior e dous extremos que
constiten fondos de saco, o maior no cardias e o menor

estomquico -a
no ploro. Histoloxicamente ten catro capas que de fra a
dentro son: externa, formada por serosa peritoneal;
muscular, que sa vez ten unha capa de fibras lonxitudinais, unha de fibras circulares e outra de fibras oblicuas; unha submucosa que contn a mucularis mucosae e
unha mucosa.

estomquico -a adx. Estomacal.

estomatite s.f. Inflamacin da mucosa da boca. // E.
aftosa A que cursa con formacin de lceras pequenas e
superficiais na mucosa da boca. / E. angular Inflamacin
da comisura labial. V. boqueira. / E. escorbtica V.
escorbuto. / E. gangrenosa V. noma. / E. pseudomembranosa Estomatite de carcter grave que cursa con ulceracins cubertas de exudacin en forma de pseudomembranas. / E. ulcerativa Forma que cursa con formacin
de lceras superficiais e dolorosas na superficie mucosa
das meixelas, lingua e beizos. / E. ulceromembranosa V.
E. pseudomembranosa.

estomato- Prefixo do gr. stma-atos (boca), empregado

en palabras que denotan relacin coa boca.

estomatodinia s.f. Dor localizada na boca.

estomatodisodia s.f. Fedor da boca e o alento.
estomatolalia s.f. Voz nasal producida pola obstruccin
dos orificios posteriores das fosas nasais. Denomnase
tamn rinolalia pechada.

estomatlogo -a s. Mdico especialista nas enfermidades da boca. Tamn se di estomatoloxista.

estomatoloxa s.f. Parte da medicina que estudia a boca

e as sas doenzas.

estomatoloxista s. V. estomatlogo.
estomatomalaca s.f. Amolecemento dos tecidos da
boca.

estomatomicose s.f. Infeccin da boca por fungos.

estomatopata s.f. Calquera alteracin patolxica da
boca.

estomatoplastia s.f. Reparacin mediante cirurxa plstica dos defectos da boca.

estomatorraxia s.f. Hemorraxia da boca. // E. enxival

Hemorraxia das enxivas.

estomatoscopio s.m. Aparello utilizado no exame da

cavidade bucal.

estomatosquise s.f. Nome xenrico das diversas variedades de fendeduras da boca.

estomenorraxia s.f. Hemorraxia oral cclica.

estomocfalo s.m. Monstro fetal cunha nica rbita en
posicin central e boca e maxilares rudimentarios e a
xeito de trompa, caer sobre eles formando pregaduras a
pel do seu arredor.

estrabismo s.m. Alteracin ocular consistente na desviacin dun ou mbolos dous ollos, de xeito que os eixes
visuais non se poden dirixir tempo a un mesmo punto,

296
dando como resultado a proxeccin dunha imaxe en
puntos distintos do plano da retina en cada ollo. Tamn se
di heterotropa. // E. absoluto Estrabismo que se
produce para calquera distancia do punto de fixacin. / E.
alternante Estrabismo que afecta s dous ollos en forma
alternativa. / E. concomitante Aquel no que o ollo
desviado segue outro ollo. / E. converxente Desviacin
dun ollo cara a dentro. Tamn se di esotropa. / E. diverxente Desviacin dun ollo cara a fra. Tamn se di
exotropa. / E. espasmdico O que se produce pola
contraccin persistente dos msculos oculares. / E.
interno V. e. converxente. / E. latente Tendencia
aparicin de estrabismo por insuficiencia ou fatiga dos
msculos oculares. / E. monolateral Estrabismo no que
o ollo desviado sempre o mesmo. / E. non concomitante Estrabismo no que o grao de desviacin do ollo
afectado vara dependendo da direccin da mirada. / E.
paraltico Estrabismo consecutivo parlise dun ou
varios dos msculos oculares. / E. relativo O que se
produce unicamente en determinadas posicins da
mirada. / E. suprimido V. heteroforia.

estrabotoma s.f. Seccin cirrxica dun tendn dun

msculo ocular na correccin do estrabismo.

estrabtomo s.m. Instrumento cortante para relizar unha

estrabotoma.

estradiol s.m. Hormona estroxnica, parte esencial da

segregacin de estrxenos na muller durante o perodo de
vida frtil. O estradiol de sntese emprgase en teraputica e como contraceptivo, principalmente como etinilestradiol.

estramonio s.m. Planta da familia das solanceas

(Datura estramonium), con follas e sementes con propiedades narcticas e antiespasmdicas, que no caso de intoxicacin producen un cadro de tipo atropnico, semellante intoxicacin por beladona.

estrangulacin s.f. 1. Accin e efecto de estrangular,

comprimi-lo colo por unha forza allea persoa que
obstre as vas respiratorias altas impedindo o paso do
aire, e causando finalmente a morte por asfixia. Tamn se
di estrangulamento. 2. Detencin da circulacin do
sangue en calquera parte do organismo, provocada por
compresin dos vasos sanguneos da devandita parte.

estrangulamento s.m. V. estrangulacin.

estranguria s.f. Miccin lenta e dolorosa provocada por
espasmos da uretra ou da vexiga urinaria.

estrano s.m. Hidrocarburo saturado tetracclico do que

proceden os estrxenos naturais.

estrao-a adx. Que alleo natureza ou condicin do

conxunto do que forma parte.

estrapefobia s.f. Temor morboso a treboadas, lstregos e

tempestades.

estratificacin s.f. Disposicin en estratos ou capas.

estratiforme adx. Que est formando estratos.

297

estratigrafa s.f. Serie radiogrfica realizada en planos

paralelos.

estrato s.m. Capa ou serie de capas superpostas que

conforman as estructuras histolxicas ou anatmicas. //
E. basal A capa mis profunda da epiderme, composta
por clulas cilndricas que estn separadas da derme pola
membrana basal. Dado que desta capa nacen o resto das
clulas da epiderme. Tamn se di capa ou estrato xerminativo. / E. cerebral da retina Estrato da retina en
contacto co corpo vtreo e formado sa vez por varias
capas celulares diferentes; contn o aparello de excitoconduccin para transmiti-lo estmulo sensorial nervioso.
Constite a segunda e a terceira neurona da va ptica. /
E. crneo Capa mis superficial da epiderme, formada
por clulas crneas sen ncleo e co citoplasma ocupado
por un complexo de queratina de consistencia dura e en
contacto co exterior. / E. de Malpighi ou Malpigio
Estrato da epiderme composta por varias capas celulares
polidricas entre as que existen unhas pontes de unin a
xeito de finas fibrias cun engrosamento na sa parte
media (ndulos de Bizzozero), o que lles proporciona un
aspecto ourizado polo que tamn se coece este estrato
como estrato espioso ou capa espiosa, corpo
mucosos de Malpighi e estrato filamentoso. / E. espioso V. e. de Malpighi. / E. esponxoso Capa media da
caduca uterina. / E. filamentoso V. e. de Malpighi. / E.
ganglionar capa que contn as clulas ganglionares da
retina. / E. granuloso Estrato de clulas epidrmicas
situado entre o estrato de Malpighi e a capa crnea e
formado por tres ou catro capas de clulas de eixe maior
horizontal e con granulacins, (grnulos de queratohialina), citoplasmaticas. A este nivel comeza a lise do
ncleo e organelas celulares da epiderme. / E. lcido
Zona situada entre as das capas mis superficiais da
epiderme, que carece aparentemente de estructura
celular, e que se pode ver con claridade nada mis que
nas zonas de pel grosa. Para algns non unha verdadeira
capa senn que constituira unha especializacin da capa
crnea superficial. / E. neuroepitelial da retina Estrato
mis externo da retina que est en contacto coa coroide e
que sa vez est formada por varias capas celulares
diferentes; contn a primeira neurona da va ptica. / E.
papilar Capa externa do corion. / E. pigmentario da
retina Estrato que contn as capas de conos e bastns.
Forma parte sa vez do estrato neurosensorial da retina.
/ E. xerminativo V. e. basal.

estreito -a adx. 1. Dise do que ten menos anchura que

outras cousas da mesma clase. // s.m. 2. Zona ou va de
entrada a algunhas estructuras. // E. pelviano Cada unha
das das zonas de entrada (superior e inferior) pelve,
constitundo a primeira o lmite entre a pelve maior e a
menor.

estreitura s.f. Diminucin anmala do calibre dun

orificio ou conducto anatmico. Tamn se di estenose.

estrela s.f. Nome que reciben distintos rganos ou partes

anatmicas con forma de estrela.

estrelado -a adx. Que ten forma de estrela.

estra

estremecemento s.m. 1. Accin e feito de estremecer. 2.

Tremor mis ou menos xeneralizado con ou sen piloereccin, que antecede ou vai acompaando os calafros. 3.
Vibracin percibida polo tacto. Tamn se di frmito. // E.
catario ou gatuno Vibracin percibida pola man sobre
unha superficie corporal, semellante rosmar dos gatos,
tpica dalgunhas lesins valvulares crnicas do corazn,
como as estenoses mitral e artica. / E. hidatdico Sensacin de tremor que se nota apalpa-los quistes hidatdicos que semella a sensacin percibida toca-las masas
de xelatina.

estreptobacilo s.m. Bacteria pertencente xnero Streptobacillus.

estreptocinase s.f. Enzima proteoltico producido polos

estreptococos hemolticos. Produce fibrinlise transforma-lo plaminxeno en plasmina. Utilzase en teraputica como axente tromboltico. Tamn se di estreptoquinase.

estreptococemia s.f. Presencia de estreptococos no

sangue.

estreptococia s.f. Infeccin por estreptococos.

estreptococo s.m. Bacteria pertencente xnero Streptococcus. // E. hemoltico Estreptoco que ter a capacidade
de provoca-la hemlise dos eritrocitos ou de producir
unha zona de hemlise nas colonias de cultivo en gar-sangue. A este grupo pertencen os pricipais estreptococos patxenos.

estreptodermia s.f. Infeccin cutnea producida por

estreptococos.

estreptodornase s.f. Enzima producido por algunhas

cepas de estreptococos hemolticos que produce a liquefaccin dos exsudados purulentos. Emprgase para
eliminar cogulos de sangue ou acumulacins purulentas.

estreptolisina s.f. Toxina producida por algunhas cepas

de estreptococos do grupo A de Lancefield. Existen dous
tipos: a estreptolisina O (osxeno lbil), e a estreptolisina
S (osxeno estable).

estreptomicina s.f. Antibitico bactericida pertencente

grupo dos aminoglicsidos que se obtn a partires de
cultivos do actinomiceto Streptomyces griseus. Utilzase
en ocasins no tratamento antibacteriano de procesos
infecciosos intestinais.

estreptoquinase s.f. V. estreptocinase.

estreptozocina s.f. Antibitico antineoplsico que se
obtn a partires de cultivos de Streptomyces achromogenes ou ben mediante tcnicas de sntese qumica. Utilzase especialmente no tratamento de tumores endcrinos.

estra s.f. 1. Lia ou suco fino que se atopa nalgunhas

estructuras anatmicas, especialmente nos sos. 2. Lia
que resalta entre as estructuras que a rodean e que resulta
da xustaposicin de fibras ou outros elementos anatmicos.

estribo

estribo s.m. 1. O mis interno dos pequenos sos da cadea

do odo, articulado pola cabeza coa bigornia e pola base
coa fiestra vestibular. Tamn se di pedistbulo. 2. Tipo de
vendaxe para a cura da sangra do p.

estricnina s.f. Alcaloide moi velenoso que se obtn da

noz vmica e doutras especies do xnero Strychnos.

estricninomana s.f. Alteracin mental causada por intoxicacin con estricnina.

estridor s.m. Calquera son agudo, semellante a un asubo.

// E. larnxeo Estridor que se produce por espasmo da
glote nos nenos.

estriduloso -a adx. Dise dos rudos que teen calidade

estridente, especialmente dos pertencentes larinxe e
traquea.

estrina s.f. Termo xeral para designa-los estrxenos

ovricos.

estriocelular adx. Que est composto de fibras musculares estriadas e de clulas.

estriocerebeloso -a adx. Que afecta ou pertence corpo

estriado e cerebelo.

estriol s.m. Hormona esteroidal estroxnica, que se atopa

esencialmente nas mulleres embarazadas. Prodcese por
hidratacin da estrona.

estro s.m. Fase do ciclo sexual das femias dos mamferos

na que hai maior atraccin sexual polo sexo contrario e
ademis modificacins hormonais e cambios nas
mucosas dos rganos xenitais.

estroboscopio s.m. Aparello que permite iluminar

298
nais, esteroides derivados dun ncleo de ciclopentanoperhidrofenantreno, que contan con 18 tomos de
carbono. Elaborados no ovario, testculo, crtex suprarrenal e placenta, actan no mantemento dos caracteres
sexuais secundarios femininos, e no crecemento,
trofismo e funcin dos rganos xenitais da muller.

estructura s.f. 1. Distribucin e orde das partes do corpo

ou calquera outra cousa. 2. En psicoloxa, sistema que
pose leis ou propiedades de totalidade, diferentes das
dos elementos integrantes. // E. qumica Disposicin
espacial dos tomos, molculas ou ins nas especies
qumicas nos seus distintos estados fsicos. / E. xentica
Conxunto das frecuencias dos alelos dun locus, ou dos
xenotipos que aparecen nunha xeneracin determinada
nunha poboacin dada.

estruma s.m. Bocio.

estrumectoma s.f. Extirpacin cirrxica dun bocio.
estrumite s.f. Inflamacin da glndula tiroide. Tamn se
di tiroidite.

estufa s.f. Denominacin xeral dos diferentes aparellos

destinados a producir calor coa finalidade de realizar
cultivos microbianos, esterilizar materiais, etc.

estupefaciente adx. 1. Que causa estupor. // s.m. 2. Substancia de propiedades narcticas e analxsicas que altera
as condicins psquicas do individuo que a utiliza,
causando un estado de especial euforia. O seu uso pode
provocar dependencia. Comprenden principalmente os
derivados da morfina e demais opiceos, a cocana e para
algns os derivados do Cannabis.

mediante escintileos espaciados regularmente un fenmeno que sucede a alta velocidade.

estupidez s.f. Incapacidade intelectual profunda, xeral-

estrfulo s.m. Dermatose infantil caracterizada por urti-

estupor s.m. Grao de inconsciencia parcial con diminu-

caria que se asocia xeralmente a alteracins dixestivas e

sada dos dentes.

estroma s.m. Tecido que forma a trama de sostn dos

rganos, en contraposicin parnquima ou tecido
funcional dos mesmos.

estromana s.f. Esaxeracin anormal do apetito sexual.

estromatlise s.f. Disolucin do estroma dun rgano.
estrona s.f. Hormona esteroidal estroxnica que se atopa
principalmente nas mulleres embarazadas. Procede da
oxidacin do estradiol.

estroncio s.m. Metal alcalino-terroso, semellante bario,

de cor amarela escura, smbolo Sr, nmero atmico 38 e
peso atmico Sr = 87,3. Algns dos seus sales sanse
como moderadores da segregacin gstrica, sedantes, etc.

estronxiloide s.m. Verme nematodo do xnero Strongyloides.

estronxiloidase s.f. Infestacin por vermes estronxiloides.

estrxeno s.m. 1. Denominacin xeral das substancias

que provocan o estro nas femias. 2. Substancias hormo-

mente conxnita. Tamn se di asinesia.

cin de movementos e de reaccin s estmulos.

estuporante adx. Que causa estupor.

estuporoso -a adx. Que padece estupor.
estupro s.m. Delicto consistente no acceso carnal por
parte dunha persoa a outra de entre doce e dezaoito anos
dende unha situacin de superioridade ou cunha maior de
doce e menor de dezaseis por medio de engano.

etacrinato s.m. Base conxugada do cido etacrnico,

utilizada en forma de etacrinato sdico.

etacrnico (cido) s.m. Axente diurtico de accin

rpida e potente. Acta impedindo a reabsorcin do sodio
na porcin ascendente da asa de Henle das nefronas.

etambutol s.m. Axente antimicrobiano con accin antituberculosa potente. Acta mediante a inhibicin da sntese
dos metabolitos necesarios para a multiplicacin da
bacteria, especialmente do cido ribonucleico. sase
sempre asociado a outros antituberculosos.

etano s.m. Hidrocarburo saturado de frmula CH3-CH3,

incoloro e inodoro, compoente importante do gas
natural. sase como combustible.

299

etanol s.m. Alcol etlico ou alcol.

etapa s.f. V. fase.
eteno s.m. Etileno.
ter s.m. 1. Denominacin corrente do xido de etilo. 2.
Denominacin xenrica dos xidos de alquilo ou de arilo.

eterato s.m. Composto formado por unha disolucin de

principios medicamentosos en ter.

etreo -a adx. Relativo ter, que ten a sa natureza ou

que contn ter.

eterificacin s.f. Proceso de formacin do ter ou de

transformacin do alcol en ter.

etoloxa
alcohol etlico, pose propiedades semellantes s salicilatos.

etinilestradiol s.m. Estrxeno sinttico derivado do

estradiol, de accin potente e prolongada, adminstrase
por va oral ou sublingual.

etinodiol (diacetato de) s.m. Prosestxeno de frmula

C24H32O4. Utilzase como medicamento anticonceptivo,
sempre combinado cun estrxeno.

etioloxa s.f. Parte da patoloxa que estudia as causas das

enfermidades.

etionamida s.f. Substancia sinttica derivada da piridina

Conxunto de fenmenos fisiopatolxicos causados pola

absorcin de ter, mediante inhalacin ou como bebida.

e do cido isonicotnico. Trtase dun composto xofrado

con accin antituberculosa potente, usado no tratamento
da tuberculose como medicamento de segunda lia e
sempre combinado con outros axentes.

eterocloroformo s.m. Composto utilizado como anest-

etiopatoxenia s.f. Xeito de obrar das causas das enfermi-

eterismo s.m. 1. Estado de anestesia inducido polo ter. 2.

sico xeral, elaborado mediante unha mestura a partes

iguais de ter e cloroformo.

eterolado -a adx. Dise dos compostos que levan ter

como disolvente.

eteromana s.f. Toxicomana asociada consumo de ter.

etermano -a adx. Que padece eteromana.
etilendiaminotetraactico (cido) s.m. Axente
quelante do calcio e de ins de metais pesados, usado
como anticoagulante para mostras hematolxicas, como
edetato clcico no diagnstico e tratamento das intoxicacins por chumbo, e como edetato disdico no diagnstico e tratamento dalgunhas hipercalcemias. Desgnase
habitualmente coa sigla EDTA.

etileno s.m. 1. Hidrocarburo de frmula CH2=CH2, incoloro, inflamable e txico, atpase no gas de coque e no
gas natural, e pdese obter por deshidratacin do etanol
sobre aluminio a 430o, e mediante outros mtodos industriais. Utilizbase como anestsico por inhalacin. Tamn
se di eteno. // xido de e. Axente bactericida que se
presenta como un gas incoloro e recendente, usado como
desinfectante. 2. Radical divalente de frmula -CH2-CH2-.

etlico -a adx. 1. Pertencente ou relativo etilismo ou

alcoholismo. 2. Relativo etilo.

etilideno s.m. Radical divalente de frmula CH3-CH=. //

Cloruro de e. Lquido incoloro e voltil, utilizado como
anestsico.

etilismo s.m. Intoxicacin por alcohol etlico. Tamn se di

alcoholismo.

etilo s.m. Radical monovalente de frmula CH3-CH2-. //

Acetato de e. ster do cido actico e alcohol etlico. /

Alcohol de e. V. etanol. / Aminobenzoato de e. Po de
carcter cristalino utilizado como anestsico local da pel
e das mucosas. Denomnase habitualmente benzocana. /
Cloruro de e. Lquido incoloro e inflamable utilizado
como anestsico local e xeral, ten tamn propiedades
estimulantes. / Salicilato de e. ter cido saliclico de

dades.

etmocardite s.f. Inflamacin do tecido conxuntivo do

corazn.

etmocfalo s.m. Monstro fetal coa cabeza imperfecta, as

rbitas moi achegadas e o nariz rudimentario e xeralmente desprazado cara arriba.

etmofrontal adx. Relativo s sos etmoide e frontal.

etmoidal adx. Relativo ou pertencente so etmoide.
etmoide s.m. O menor dos sos da base do cranio, esponxoso, criboso, impar e simtrico, atpase encaixado na
escotadura etmoidal do frontal. Est constitudo por unha
lmina vertical central moi fina e das masas laterais. A
parte superior da lmina vertical sobresae na base do
cranio constitundo a apfise cristagalli. A lmina horizontal do so est cribada para permiti-lo paso das fitas
do nervio olfactivo. As masas laterais conteen as celas
etmoidais, e forman parte da cara interna da rbita. A cara
nasal forma os cornetes nasais superior e medio.

etmoidectoma s.f. Extirpacin das celas etmoidais ou

dunha parte do etmoide.

etmoidite s.f. Inflamacin do so etmoide.

etmoturbinal adx. Relativo s cornetes superior e medio
do nariz.

etnia s.f. Grupo humano cunha estructura homoxnea que

se funda nunha unidade de lingua, cultura e conciencia de
grupo, anda que se pertenza a razas diferentes.

tnico -a adx. Pertencente ou relativo etnia.

etnobioloxa s.f. Estudio cientfico dos caracteres fsicos
das razas humanas.

etnoloxa s.f. Ciencia que estudia os caracteres das etnias,

coa finalidade de establece-la sa estructura e evolucin
social.

etoloxa s.f. Ciencia que estudia o comportamento dos

animais e a sa significacin biolxica.

etomidato

etomidato s.m. Carboxilato de imidazol, anestsico

venoso de accin breve.

etosuximida s.f. Frmaco antiepilptico derivado da

succinimida. Parece actuar antagonizando as canles de
calcio voltaxe-dependentes de tipo T nas neuronas talmicas. Utilzase no tratamento das epilepsias xeneralizadas de tipo ausencias e mioclnica.

eu- Prefixo do gr. e (ben), utilizado na formacin de

palabras que denotan un estado conforme coa normalidade.

eu s.m. Termo da psicanlise para designa-la segunda das

instancias do aparello psquico que permitira a defensa
do individuo contra a realidade e as sas pulsins.

Eu Smbolo qumico do europio.

Eubacterium Xnero de bacterias da familia Propionibacteriaceae, grampositivas, anaerobias, con forma de
bastn e inmbiles, saprfitos da terra e a auga, que se
atopan na flora da pel e cavidades dos mamferos e interveen nalgunhas infeccins dos tecidos brandos.

eucalipto s.m. Planta arbrea da familia das mirtceas,

pertencente xnero Eucalyptus. As sas follas sanse en
diferentes preparacins polas sas propiedades estimulantes, diaforticas, anticatarrais, antispticas e febrfugas. // Esencia de e. Esencia extrada das follas do
eucalipto que pose propiedades estimulantes e antispticas.

eucaliptol s.m. Lquido incoloro de forte cheiro semellante alcanfor, que se obtn da esencia de eucalipto e
se emprega como axente para dar sabor, como expectorante e antisptico local.

eucapnia s.f. Taxa normal de anhdrido carbnico no

sangue.

eucariota s.m. Organismo celular con ncleo limitado por

unha membrana nuclear, dentro da que estn os cromosomas. Ademais presentan divisin celular por mitose.
s eucariotas pertencen as clulas de vexetais e animais
superiores, as clulas dos fungos, as dos protozoos e as
da maior parte das algas.

eucaritico -a adx. Pertencente ou relativo s eucariotas.

euciese s.f. Embarazo normal.
eucinesia s.f. Capacidade de movemento normal.
euclorhidria s.f. Segregacin normal de cido clorhdrico polo estmago.

300

eucromatopsia s.f. Visin normal das cores.

euestesia s.f. Estado normal dos sentidos.
eufona s.f. 1. Calidade dos sons agradables odo. 2. Voz
clara e normal.

euforbia s.f. Nome xenrico de varias especies do xnero

Euphorbia; familia euforbiceas, plantas herbceas ou
leosas que segregan un ltex de cor branca moi custico,
con propiedades emticas, catrticas e txicas.

euforia s.f. 1. Sentimento de gran alegra, satisfaccin e

contento. 2. Sensacin intensa de benestar, satisfaccin e
optimismo, que pode corresponder cunha mellora real
ou imaxinaria no curso dunha enfermidade, ou pertencer
fase de exaltacin da psicose manaco-depresiva, ou
ben ser provocada por algunhas drogas ou frmacos.

euglobulina s.f. Globulina caracterizada por ser insoluble

en auga, pero soluble en solucins acuosas.

euglicemia s.f. Cantidade normal de azucre no sangue.

eulalia s.f. Fala normal.
Eulenburg (enfermidade de) V. enfermidade.
eumenorrea s.f. Menstruacin de caractersticas
normais.

eumetra s.f. Realizacin de xeito preciso dos movementos musculares voluntarios, apreciando adecuadamente as distancias e a potencia necesaria para executalos.

eumicetos s.m.pl. Grupo de fungos no que se inclen os

fungos perfectos ou verdadeiros, caracterizados por
posur divisin sexual ademais dunha forma de divisin
asexual.

eunuco s.m. Home castrado. // E. completo Eunuco con

carencia total de pene, testculos e escroto. / E. imperfecto O que unicamente carece de testculos.

eunucoidismo s.m. Anomala do desenvolvemento dos

testculos ou da segregacin testicular, que orixina diminucin da potencia sexual, hbito semellante dos
eunucos e, s veces, presencia de caracteres sexuais
secundarios femininos.

euosmia s.f. Estado normal do sentido do olfacto.

eupepsia s.f. Dixestin funcionalmente normal e sen
molestias.

eupirexia s.f. Febre lixeira que aparece no primeiro

eucolia s.f. Estado normal da bile.

eucrasia s.f. Estado de equilibrio dos factores fsicos e

perodo dunha infeccin. Considrase como unha

resposta do organismo para intentar combate-la enfermidade.

psquicos que interveen no mantemento dun estado

normal ou bo de sade.

euplasia s.f. Formacin ou rexeneracin adecuada dos

eucromatina s.f. Estado da cromatina cunha composicin qumica especial que fai que apareza condensada e
localizada nalgns fragmentos cromosmicos e que se
tinga con debilidade; xeneticamente activa e est
parcialmente desenvolvida.

tecidos.

euploide adx. 1. Que pose un nmero normal de pares

de cromosomas. // s.m. 2. Individuo ou clula que pose
un nmero euploide de cromosomas.

eupnea s.f. Estado de respiracin normal.

301

eupraxia s.f. Desenvolvemento normal dunha funcin ou

movementos coordinados.

euquilia s.f. Estado normal do quilo.

euriblfaron s.m. Anomala conxnita das plpebras
caracterizada por unha gran anchura das mesmas.

euricfalo -a adx. Que pose a cabeza curta en sentido

anteroposterior. Tamn se di braquicfalo.

eurignato -a adx. Que pose unha mandbula ancha.

euriopa s.f. Abertura anormalmente ancha dos ollos.
eurisoma s.f. Forma corporal excesivamente ancha.
europio s.m. Metal do grupo das terras raras, de smbolo
Eu, nmero atmico 63, e masa atmica 152.

eurritmia s.f. Pulso normal e regular.

eusplacnia s.f. Estado normal dos rganos e vsceras.
Eustaquio (conducto, trompa, vlvula de) V. conducto, trompa, vlvula.

eustaquite s.f. Inflamacin da trompa de Eustaquio.

eutanasia s.f. 1. Morte natural sen sufrimento fsico. 2.
Conxunto de mtodos para provocar unha morte sen
sufrimento no marco dunha agona ou no caso dunha
enfermidade moi dolorosa ou irreversible.

eutaxia s.f. Disposicin adecuada das distintas partes do

corpo.

eutrmico -a adx. Que ten unha temperatura adecuada.

eutireose s.f. Estado de normal funcionamento da glndula tiroide. Tamn se di eutiroidismo.

eutiroidismo s.m. V. eutireose.

eutocia s.f. Parto ou nacemento normais, en contraposicin a distocia.

eutona s.f. Ton muscular normal.

eutpico -a adx. Que est normalmente situado.
eutricose s.f. Desenvolvemento normal do cabelo.
eutrofia s.f. Estado de nutricin adecuado.
euxenesia s.f. Conxunto de mtodos destinados a
mellora-lo patrimonio xentico da humanidade, dificultando a reproduccin dos xenes considerados prexudiciais (euxenesia negativa), ou ben facilitando a dos xenes
positivos (euxenesia positiva). Tamn se di euxena.

euxena s.f. V. euxenesia.

euxeria s.f. Boa vellez.
evacuacin s.f. 1. Acto e efecto de baleirar ou evacuar. 2.
Deposicin ou dexeccin intestinal. 3. Sada natural ou
artificial de material excrementicio ou patolxico por
calquera punto.

evanescente adx. 1. Que se esvae ou esvaece. 2.

Efmero.

Evans, sndrome de V. sndrome.

exantema

evaxinacin s.f. Sada dunha parte a travs dunha vaa

que a envolve.

eventracin s.f. 1. Sada ou herniacin de vsceras fra

do abdome a travs dunha cicatriz traumtica ou cirrxica. 2. Extraccin das vsceras abdominais.

evolucin s.f. 1. Proceso de cambio ou transformacin

progresiva que afecta a un fenmeno ou a un organismo.
2. Proceso de desenvolvemento dun rgano ou organismo
mediante o cal estes adquiren maior complexidade, a
travs da diferenciacin progresiva das sas partes constituntes. 3. Fases consecutivas dunha enfermidade dende
o seu comezo seu final.

evulsin s.f. Acto de arrincar algo.

Ewart, signo de V. signo.
Ewing, sarcoma de V. sarcoma.
ex- Prefixo gr. e lat. ex (fra, fra de).
exa- Prefixo usado para nomear unidades de medida equivalentes a 1018 veces a unidade designada pola raz coa
que se combina.

exacerbacin s.f. Aumento da gravidade dun sntoma,

dor ou evolucin dunha enfermidade.

exaculacin s.f. Emisin enrxica e sbita dun lquido,

principalmente do seme. // E. ante portas Alteracin da
funcin sexual pola que a exaculacin se produce de
forma inesperada antes da introduccin do pene na
vaxina / E. precoz Alteracin psquica da funcin sexual
consistente na emisin prematura do esperma durante o
coito, anda que a delimitacin no tempo para definir
unha exaculacin como precoz incerta. Denomnase
tamn e. prematura. / E. prematura V. e. precoz. / E.
retardada Alteracin da funcin sexual que consiste en
que a exaculacin se produce despois da realizacin do
coito, mediante masturbacin ou polucin nocturna.

exaculador -a adx. Que contribe exaculacin. //

Conducto e. Conducto espermtico.

exaltacin s.f. 1. Acto ou efecto de exaltar ou exaltarse.

2. Estado de nimo e mental caracterizado por un
aumento da afectividade e da ideacin. 3. Aumento
esaxerado da accin dun rgano ou sistema.

exame s.m. Indagacin e observacin por medio dos

sentidos, con ou sen a utilizacin de aparellos, do estado
dunha parte do corpo ou dun rgano.

exnime adx. 1. Que non d sinal ningn de vida. 2. Que

est extremadamente desfalecido.

exantema s.f. 1. Erupcin cutnea. 2. Enfermidade na

que as erupcins cutneas son a sa principal caracterstica. // E. sbito. Enfermidade infantil de orixe probablemente vrica (herpesvirus-6 humano), de curso agudo e
curta duracin, que afecta a lactantes e nenos de seis a
dezaoito meses. Caracterzase por febre alta de tres ou
catro das de duracin que termina en forma de crise e vai
seguida dunha erupcin maculosa ou mculo-papulosa

exantemtico -a

302

no tronco que se estende posteriormente s brazos e colo

e desaparece en vintecatro horas.

glndula, en parte reabsorbido con posterioridade,

como sucede co leite, o cuspe ou as bgoas.

exantemtico -a adx. 1. Das enfermidades que se mani-

excursin s.f. Movemento dunha parte mbil dende a sa

festan especialmente mediante un exantema. Tamn se di

exantematoso. 2. Relativo ou pertencente exantema. 3.
Da natureza do exantema.

exantematoso -a adx. V. exantemtico.

exarterite s.f. Inflamacin da capa externa das arterias.
exarticulacin s.f. 1. Amputacin dunha extremidade a
nivel dunha articulacin. 2. Extraccin dunha parte
dunha articulacin.

excntrico -a adx. 1. Que est situado ou que sucede fra

do centro. 2. Que ten hbitos fra do corrente.

excerebracin s.f. Extirpacin do cerebro, principalmente nos fetos durante a realizacin dunha embriotoma.

excicloforia s.f. Cicloforia na que o polo superior do eixe

vertical do ollo se desva cara exterior, afastndose do
nariz e achegndose rexin temporal.

exciclotropa s.f. Ciclotropa na que o polo superior do

eixe vertical do ollo se desva cara exterior, afastndose
do nariz e achegndose rexin temporal.

excipiente s.m. Substancia terapeuticamente inerte utilizada nas preparacins farmacolxicas para proporcionarlles consistencia e volume, facilitando deste xeito a sa
administracin.

excisin s.f. V. escisin.

excitabilidade s.f. Facultade dun sistema ou tecido de
responder a un estmulo.

excitacin s.f. 1. Accin e efecto de excitar ou excitarse.

Tamn se di activacin. 2. Activacin do funcionamento
dun rgano ou aparello. Tamn se di estimulacin. 3.
Estado de aceleracin da actividade normal dalgunha
funcin.

exclusin s.f. Operacin consistente en afastar unha parte

dun rgano do resto do mesmo, pero sen chegar a extirpala do corpo.

excocleacin s.f. Raspado dunha cavidade. Tamn se di

legrado, raspado.

excrecencia s.f. Tumor que sobresae na superficie dun

posicin de repouso.

execcin s.f. V. dexeccin.

exencfalo s.m. Monstro fetal que presenta un cranio
anormal e a masa enceflica por fra do mesmo.

exencefalocele s.f. Hernia cerebral.

exenteracin s.f. Extirpacin cirrxica dos rganos
internos, principalmente do intestino.

exenterite s.f. Inflamacin da cuberta de peritoneo do

intestino.

exercicio s.m. 1. Accin de pr en movemento activo

todo o corpo ou unha parte do mesmo. 2. Prctica dunha
profesin.

exrese s.f. Extirpacin cirrxica dun rgano, unha parte

ou un corpo estrao.

exesta s.f. Materia expulsada ou excretada. Tamn se di

excremento.

exfoliacin s.f. Desprendemento a xeito de escamas ou

lminas dunha parte ou rgano, principalmente das capas
superficiais da epiderme.

exhalacin s.f. 1. Accin e efecto de exhalar, de despedir

gases, vapores ou olores pola superficie da pel ou polos
pulmns. 2. Os mesmos gases, vapores ou olores exhalados.

exhausto -a adx. Falto de forzas, esgotado en extremo.

exhemia s.f. Depsito anmalo de sangue no espacio
intersticial, quedando desta maneira excluda da circulacin.

exhibicionismo s.m. 1. Perversin da conducta sexual na

que o individuo obtn pracer da exhibicin de partes do
seu corpo, especialmente dos rganos xenitais. 2.
Conducta pola que individuo lle gusta chama-la atencin sobre si mesmo.

exhibicionista s. Persoa adicta exhibicionismo.

exhumacin s.f. Accin de tirar da terra un cadver.

rgano, especialmente os localizados na pel ou nas

mucosas.

exicose s.f. Estado morboso causado por unha insuficiente

excrecin s.f. 1. Accin de expulsar das clulas vivas os

exilopia s.f. lcera consecutiva a un absceso no ngulo

productos txicos ou innecesarios para a sa actividade

biolxica. 2. Expulsin dos devanditos productos fra do
organismo por parte dos rganos excretores. 3. Vertedura
dos productos de segregacin dunha glndula, ou dun
rgano onde estean almacenados. 4. A propia substancia
expulsada ou segregada.

excremento s.m. Materia fecal producto da dixestin dos

alimentos e substancias. Tamn se di feces. // E. recrementicio Humor que, segregado previamente nunha

inxestin de auga polo organismo.

interno do ollo.

existencia s.f. 1. Feito de ser, de posur unha realidade. 2.

Por antonomasia, a vida humana.

exitus (lat.) s.m. 1. Sada. 2. Morte

exo- Prefixo do gr. xo (fra).
exocardia s.f. Desprazamento ou posicin anormal do
corazn.

303

exocataforia s.f. Anomala na que os eixes visuais xiran

cara a abaixo e exterior, afastndose do polo nasal e
achegndose temporal.

exoceloma s.m. Porcin do celoma que est situada na

rexin extraembrionaria.

exocervicite s.f. Inflamacin da superficie externa do

colo do tero.

exocitose s.f. 1. Expulsin por parte das clulas de partculas de tamao grande que non poden difundir a travs
da parede celular, oposto endocitose.

exocolite s.f. Inflamacin da capa externa ou serosa do

colon.

exquisito -a
duras da epiderme dos vertebrados, como pelos, unllas,
etc.

exostose s.f. Crecemento seo benigno situado na superficie dos sos e que est normalmente cuberto de cartilaxe. // E. cartilaxinosa Osteocondroma. / E. hereditaria mltiple Exostose mltiple. / E. mltiple Doenza
hereditaria con exostoses localizadas no extremo das
difises dos sos longos.

exotelioma s.m. V. meninxioma.

exotoxina s.f. V. ectotoxina.
exotropa s.f. Estrabismo diverxente.
expansor adx. Que ten a propiedade de expandir algo. //

extraccin dos dentes. 2. A propia extraccin dunha peza

dental.

E. do plasma Grupo de substancias naturais ou sintticas usadas como substitutas do plasma sanguneo, que
actan aumentando o volume do mesmo e teen a propiedade de reter lquido no interior do sistema vascular e de
atraelo desde o espacio intersticial sangue, polo que
aumentan mis a volemia do que o fara o simple volume
de substancia administrada.

exoenzima s.f. Enzima que acta fra da clula na que se

expectoracin s.f. 1. Accin da expulsin por medio da

excrino -a adx. Relativo segregacin externa das glndulas, oposto a endcrino.

exoderma s.m. V. ectoderma.

exodoncia s.f. 1. Rama da odontoloxa que trata da

produce.

exoflebite s.f. Inflamacin da capa externa das veas.

exoftalma s.f. Proxeccin anormal cara exterior do
globo ocular. Tamn se di exoftalmo.

exoftalmo s.m. V. exoftalma.

exoftalmmetro s.m. V. estatmetro.
exogamia s.f. Fecundacin propia dos protozoarios

tose dos materiais mucosos contidos nas vas respiratorias. 2. A mesma materia expulsada na expectoracin.
Tamn se di esputo, esgarro.

expectorante adx. 1. Que provoca expectoracin. // s.m.

2. Medicamento que favorece a expulsin por expectoracin das mucosidades do interior das vas respiratorias
inferiores.

experimentacin s.f. 1. Accin consistente na realiza-

mediante a unin de elementos que non proceden da

mesma clula.

cin de experimentos. 2. Mtodo cientfico de investigacin que se basea na realizacin de experimentos.

exogastrite s.f. Inflamacin da capa externa ou serosa do

experimental adx. Relativo ou pertencente experimen-

estmago.

exometrite s.f. Inflamacin da superficie externa ou peritoneal do tero.

exnfalo s.m. Hernia umbilical conxnita.

exonuclease s.f. Calquera das hidrolases que catalizan a
hidrlise dos enlaces finais dunha cadea de desoxirribonucletidos ou ribonucletidos liberando como consecuencia un mononucletido.

exopeptidase s.f. Hidrolase que cataliza a hidrlise dos

tacin.

experimento s.m. Determinacin, provocacin ou observacin dun fenmeno como medio de investigacin cientfica.

expiracin s.f. 1. Acto de bota-lo aire dos pulmns no

segundo tempo da respiracin. 2. Este segundo tempo da
respiracin.

expirador adx. Dos msculos do trax que interveen na

expiracin.

enlaces finais das cadeas peptdicas, liberando como

consecuencia un s aminocido.

exploracin s.f. Investigacin ou exame realizado para

exosmose s.f. Osmose que sucede de dentro a fra dunha

expresin s.f. Signos exteriores, especialmente da cara,

superficie.

avalia-lo estado dun rgano ou sistema corporal.

cos que se amosa un estado fsico ou anmico.

exospora s.f. Espora esxena que se forma no exterior

expresividade s.f. Grao no que se manifesta un efecto ou

doutra clula ou aparello esporfero, e non dentro dun

esporanxio.

expulsin s.f. Evacuacin do contido dun rgano ou

exosqueleto s.m. 1. Esqueleto externo superficial dalgns

invertebrados que un producto cuticular do ectoderma,
como a cutcula superficial dos anlidos, esqueleto de
artrpodos, cunchas dos moluscos, etc. 2. Diversas partes

defecto xentico.
conducto mediante a accin dos mecanismos de contractilidade dos mesmos.

exquisito -a adx. Que moi fino, agudo, cortante ou

punzante, en especial referido dor.

exsange

exsange adx. 1. Que perdeu o sangue. 2. Exhausto, sen

forzas.

304
mdico que asiste s doentes dun hospital, pero que non
residente do mesmo.

exsanguinotransfusin s.f. Substitucin parcial ou total

exteroceptor s.m. Terminacins nerviosas sensitivas

do sangue dun doente pola mesma cantidade de sangue

doutro ou outros individuos.

situadas na pel e nas mucosas, que se excitan por estmulos procedentes do ambiente externo.

exsudacin s.f. 1. Sada por zumegamento dun humor do

exterofectivo -a adx. Das estructuras que responden a

vaso ou resorvorio onde estea contido. 2. O propio humor

exsudado.

estmulos externos, concretamente sistema cerebrospinal.

exsudado s.m. Humor segregado pola exsudacin dos

extincin s.f. Supresin, desaparicin ou cesamento da

vasos sanguneos e que se deposita no intersticio dos

tecidos ou nas cavidades das serosas.

actividade dun fenmeno, principalmente do lume ou de

estmulos luminosos.

xtase s.m. Estado mental pasaxeiro de contemplacin

extirpacin s.f. 1. Accin e efecto de extirpar. 2. Separa-

fixa, con exaltacin mental e ausencia de movemento e

sensibilidade, durante o que se experimenta unha intensa
alegra, sendo o obxecto deste estado xeralmente de natureza relixiosa ou ertica. Algns consideran o xtase
como unha manifestacin histrica.

extorsin s.f. Torsin cara exterior de algo.

extra- Prefixo do lat. extra (fra, mis al de).
extraarticular adx. Que est situado ou que ocorre fra

extensin s.f. 1. Movemento mediante o que os extremos

cin completa dunha parte ou rgano mediante cirurxa.

dunha articulacin.

dunha parte articulada ou as partes que constiten un

membro se separan entre si, tendendo coloca-la parte
estendida en posicin mis ou menos recta, oposto
flexin. 2. Manobra mediante a que se colocan en lia
recta os extremos dun so fracturado ou luxado. 3.
Porcin de espacio ocupada por un corpo. 4. Preparacin
dun tecido adecuado ou lquido orgnico a xeito dunha
delgada capa que se coloca sobre un portaobxectos para
examinala cun microscopio. // E. continua Mtodo de
tratamento das fracturas dos membros, principalmente
aplicado no fmur, para previ-lo acurtamento das extremidades mediante unha traccin exercida sobre o
membro fracturado cun aparello constitudo por frulas
aplicadas s partes implicadas e pesas que tiran da extremidade.

extrabronquial adx. Que est situado ou que sucede fra

extensor adx. Que estende ou fai que se estenda unha

cin dunha substancia do composto do que forma parte.

3. Operacin cirrxica consistente en retirar ou arrincar
un corpo estrao, unha substancia ou calquera elemento
patolxico do organismo.

cousa, especialmente diversos msculos con funcin

extensora das partes nas que se insiren.

extenuacin s.f. Situacin na que existe un grao extremado de cansazo.

dos bronquios.

extrabucal adx. Que est localizado ou que sucede fra

da boca.

extrabulbar adx. Que est localizado ou que sucede fra

dun bulbo, especialmente o bulbo da raque.

extracapsular adx. Que est localizado ou que sucede

fra dunha cpsula.

extracardaco -a adx. Que est localizado ou que sucede

fra do corazn.

extracarpiano -a adx. Que est localizado ou que

sucede fra do carpo.

extraccin s.f. 1. Accin e efecto de extraer. 2. Separa-

extracelular adx. Que est ou que sucede fra das

clulas.

extenuado -a adx. Que padece extenuacin.

exterior adx. 1. Que est situado fra de algo. 2. Dos

extracstico -a adx. Que est ou que sucede fra da ves-

movementos das partes que se afastan do eixe central do

corpo, ou das zonas do organismo que estn situadas cara
exterior do corpo con respecto a outra interior.

extracorporal adx. Que est situado ou que sucede fra

exteriorizacin s.f. 1. Exposicin temporal dun rgano

ou parte del ou un tumor fra do corpo. 2. Formacin
dunha referencia correcta mental dun obxecto visto. 3. En
psiquiatra, proxeccin cara exterior, dos seus pensamentos ou intereses por parte dun individuo.

externo -a adx. 1. Que est situado ou que ocorre fra de

algo. 2. Das partes anatmicas situadas cara exterior do
corpo con respecto a outras localizadas na parte media do
mesmo; hoxe tndese a denominalas mis exactamente
como laterais. // s.m. 3. Estudiante de medicina ou

cula biliar ou da vexiga urinaria.

do corpo. Tamn se di extracorpreo. // Circulacin e.
Conxunto de tcnicas utilizadas para libra-lo corazn da
sa funcin como bomba impulsora do sangue mentres se
realizan sobre este intervencins cirrxicas. Basicamente
os sistemas que utilizan esta tcnica constan dunha serie
de elementos que deben de extrae-lo sangue venoso do
corazn, osixenalo e introducilo de novo no sistema arterial.

extracorpreo -a adx. V. extracorporal.

extracorpuscular adx. Que est ou que sucede fra dun
corpsculo.

305

extracranial adx. Que est localizado ou que sucede fra

do cranio.

extracto s.m. Preparacin que se obtn dunha disolucin

de orixe vexetal ou animal sometida a disolventes e
evaporando posteriormente a auga ata obter unha concentracin determinada. // E. de fgado Extracto que se
obtn do fgado fresco de animais, e que se utiliza no
tratamento da anemia perniciosa. / E. placentario
Extracto obtido de placentas humanas. / E. suprarrenal
Principio activo procedente das glndulas suprarrenais,
ten propiedades como vasoconstrictor local e como
tnico cardaco. V. adrenalina

extractor s.m. Aparello utilizado para extraer clculos ou

corpos estraos das cavidades ou dos tecidos. // E. de
baleiro Aparello extractor utilizado no parto, consiste
nunha camp de metal que se aplica cabeza do neno, un
tubo de succin cunha cadea no seu interior que vai
enganchada camp. O neno extrese facendo o baleiro
no tubo tempo que se tracciona da cadea.

extradural adx. V. epidural.

extraembrionario -a adx. Que, sendo producto da
concepcin, non forma parte do propio embrin, como as
membranas extraembrionarias ou o celoma extraembrionario.

extraheptico -a adx. Que est situado ou sucede fra

do fgado.

extralobular adx. Situado ou que sucede fra dun lbulo

calquera.

extramastoidite s.f. Inflamacin da superficie externa da

mastoide e dos tecidos do arredor.

extramedular adx. Que est situado ou que sucede fra

do tecido medular, especialmente da medula espial.

extramural adx. Que est situado ou que sucede fra da

parede dun rgano.

extranuclear adx. Que est ou que sucede fra dun

ncleo, especialmente dun ncleo celular.

extraparenquimatoso -a adx. Que est ou que sucede

fra do parnquima dun rgano.

extrapelviano -a adx. Que est situado ou sucede fra da

pelve. Tamn se di extraplvico.

extraplvico -a adx. V. extrapelviano.

extraperitoneal adx. Que est situado ou que sucede
fra do peritoneo.

extrofia

extrapulmonar adx. Que est situado ou que sucede fra

dos pulmns.

extraselar adx. Que est situado ou que sucede fra da

sela turca do esfenoide.

extraseroso -a adx. Que est fra dunha cavidade serosa.

extrasstole s.f. Contraccin prematura das aurculas, dos
ventrculos ou de todo o corazn, que ten lugar independentemente do ritmo cardaco normal, e que se produce
por un estmulo que comeza nun sitio diferente do ndulo
sinoauricular. Denomnase tamn latexo prematuro. //
E. auricular Aquela na que o estmulo nace na aurcula,
pero nun sitio distinto do ndulo sinusal. / E. auriculoventricular Extrasstole que se orixina por un impulso
nacido no ndulo auriculoventricular. / E. infranodal
Extrasstole ventricular. / E. nodal Extrasstole auriculoventricular. / E. retrgrada Extrasstole nacida no
corazn e transmitida s aurculas en direccin ascendente, xeralmente a travs das ramas do feixe de His. / E.
ventricular Aquela na que o estmulo que orixina a
extrasstole est situado nun ventrculo.

extrasistolia s.f. Alteracin do ritmo cardaco normal

caracterizada pola presencia de extrasstoles.

extrasomtico -a adx. Que est situado fra do corpo ou

que non ten relacin con el.

extratimpnico -a adx. Que sucede ou est situado fra

da caixa do tmpano.

extrauterino -a adx. Que sucede ou que est situado fra

do tero.

extravaxinal adx. Que est situado ou que sucede fra da

vaxina ou dunha vaxina ou cuberta.

extravasacin s.f. Escape dun humor dos vasos ou vas

onde est normalmente.

extravascular adx. Situado ou que sucede fra dos

vasos, especialmente dos sanguneos.

extraventricular adx. Que est situado ou que sucede

fra dos ventrculos, especialmente pertencentes
corazn.

extraxenital adx. Que est situado ou que sucede fra

dos rganos xenitais, xeralmente referidos s chancros
sifilticos ou lesins normalmente situadas nesa zona,
cando non se atopan nela.

extremidade s.f. 1. Extremo dunha cousa. 2. Membro. //

E. inferior Perna. / E. superior Brazo.

extrnseco -a adx. Que se produce ou se orixina no exterior do rgano ou da parte na que se atopa.

extrapiramidal adx. Relativo ou pertencente sistema

extrofia s.f. Anormalidade conxnita na formacin dun

ou s vas extrapiramidais. // Sistema e. V. sistema / Va

e. V. va.

rgano interno, principalmente os ocos, pola que ten

parte da sa superficie interna descuberto. // E. vesical
Deformidade conxnita causada pola falla de desenvolvemento da parede do abdome e da parede anterior da
vexiga urinaria, que ocasiona que a cara interna da parede
posterior deste rgano saia vista na rexin anteroinferior do abdome. Tamn se d ectopociste.

extraplacentario -a adx. Que est situado ou que sucede

fra da placenta.

extrapleural adx. Que est situado ou que sucede fra da

pleura.

extroversin

extroversin s.f. 1. Versin exterior dun rgano. Tamn

se d extrofia. 2. Orientacin cara exterior da actividade psquica dunha persoa.

306

exuberante adx. Que amosa unha proliferacin excesiva

ou do que moi abundante.

exumbilicacin s.f. 1. Hernia umbilical. 2. Embigo excesivamente protuberante.

F
F 1. Smbolo qumico do fluor. 2. Abreviatura dos graos
Fahrenheit

faba s.f. 1. Planta da familia das leguminosas con froito e

vaa comestibles, que corresponde especie vicia faba,
da familia das papilonceas. 2. Froito desa planta. 3.
Tumor que se forma no gando cabalar detrs dos dentes
incisivos. // F. do Calabar Semente velenosa da Physostigma venenosum, planta leguminosa que se atopa en
frica occidental, que ten nos alcaloides fisostigmina ou
eserina e na calabarina os seus principios activos. Pose
propiedades miticas, antiespasmdicas e depresivas.
Utilzase nalgunhas doenzas do sistema nervioso e como
estimulante nas bronquites e na atona do intestino.

fabela s.f. Fibrocartilaxe sesamoide que nalgunhas

ocasins se pode atopar nos msculos xemelgos e no
msculo sleo.

fabismo s.m. Enfermidade endmica da Sardea e tipicamente mediterrnea, caracterizada pola produccin de
fenmenos de hemlise trala inxestin da variedade de
fabas Vicia faba por parte de suxeitos con deficiencia do
enzima glicosa-6-fosfato deshidroxenase.

Fabry, enfermidade de V. enfermidade.

fabulacin s.f. Tendencia morbosa esaxeracin constante ou mentira.

face s.f. Rostro, cara dunha persoa. Tamn se di faciana.

faceta s.f. Cara ou rea de pequeno tamao que constite
unha superficie plana, con frecuencia destinada a articular sos, ou ben situada no exterior dos propios sos
formando parcelas para a insercin de msculos ou ligamentos. // F. auricular Superficie plana con forma de
orella localizada no so coxal e que se articula con outra
faceta homnima do sacro.

facetectoma s.f. Extirpacin cirrxica dunha faceta articular.

facial adx. 1. Que est relacionado ou que pertence cara.

// s.f. 2. Arteria, rama da cartida externa con distribucin
na cara e na farinxe. // s.m. 3. Nervio que conforma o VII
par cranial.

faciana s.f. V. face.

facies s.f. 1. Superficie anterior da cabeza dende a fronte

queixo, mbolos dous includos. 2. Superficie especfica dunha estructura corporal, dunha parte ou dun
rgano. 3. Aspecto ou expresin caracterstica que
adquire a cara en diferentes estados patolxicos. // F.
adenoide Expresin facial caracterstica dos nenos con
vexetacins adenoides. Caracterzase esencialmente pola
boca aberta e certa expresin de imbecilidade. / F. ciantica Aspecto da cara con coloracin azulada, especialmente nos labios, tpica das broncopneumopatas
crnicas e da insuficiencia cardaca dereita. / F. de la
chea Cara inchada e arredondada caracterstica do mixedema. Tamn se di facies lunar. / F. febril Aspecto da
cara coas meixelas rosadas e a pel brillante, tpico dos
cadros febrs. / F. leonina Aspecto da cara que semella a
dos lens, tpica especialmente na lepra lepromatosa e en
certos casos de erisipela. / F. lunar V. f. de la chea. / F.
monglica Cara con trazos xerais caractersticos das
razas monglicas e propia dalgunhas enfermidades, especialmente da sndrome de Down. / F. sardnica Ricto
facial caracterstico do ttano e da tetania, caracterizado
por rixidez causada por espasmo da musculatura facial e
trismo. V. riso sardnico.

facioplastia s.f. Cirurxa plstica da cara.

facioplexa s.f. Parlise facial.
faco- Prefixo do gr. phaks (de forma lenticular).
facoanafilaxia s.f. Hipersensibilidade s protenas do
cristalino que se produce cando escapa material da
cpsula do mesmo.

facocele s.f. Hernia ou desprazamento do cristalino.

facocistectoma s.f. Extirpacin dunha porcin da
cpsula do cristalino na cirurxa das cataratas.

facocistite s.f. Inflamacin da cpsula do cristalino.

Tamn se di facohimenite.

facocisto s.m. Cpsula do cristalino.

facoemulsificacin s.f. Mtodo para extrae-las cataratas
mediante a fragmentacin do cristalino con vibracins de
ultrasns e posterior aspiracin.

facorese

facorese s.f. Mtodo de Barraquer para extrae-las cataratas cun erisfaco.

facohimenite s.f. Facocistite.

faclise s.f. Diseccin do cristalino e posterior extraccin
realizada na correccin de miopas graves.

facoma s.m. Calquera dos tumores hamartomatosos que

se poden atopar nas facomatoses.

facomalaca s.f. Amolecemento anmalo do cristalino.

facomatose s.f. Enfermidade hereditaria e conxnita do
desenvolvemento, que afecta a tecidos de orixe ectodrmica e cursa coa formacin de hamartomas gliais
(facomas) nos devanditos tecidos. Dentro deste grupo de
enfermidades as principais son: a esclerose tuberosa, a
neurofibromatose, a sndrome de Sturge-Weber, a enfermidade de von Hippel-Lindau e a ataxia-telanxiectasia.

facometacorese s.f. Desprazamento do cristalino da sa

posicin normal.

facmetro s.m. 1. Aparello que permite medi-la capacidade de refrinxencia do cristalino. 2. Aparello que
permite medi-la capacidade diptrica das lentes dos anteollos.

facoplanese s.f. Mobilidade anormal do cristalino.

facosclerose s.f. Endurecemento anormal do cristalino.
facoscopio s.m. Aparello que permite ve-los cambios de
acomodacin do cristalino.

facoscotoma s.m. Escurecemento do cristalino.

facticio -a adx. Artificial ou non natural, especialmente
aplicado a certas doenzas cando son producidas polo
propio paciente de xeito voluntario.

factor s.m. Calquera das diversas substancias ou

elementos necesarios para obter un resultado. // F. acelerador Factor V da coagulacin ou proacelerina. / F. activador das plaquetas Substancia liberada polos basfilos
e os mastocitos nas reaccins de hipersensibilidade inmediata, e polos macrfagos e os neutrfilos noutras reaccins inflamatorias. / F. antihemorrxico Vitamina K. /
F. antineurtico Vitamina B1. / F. antinuclear Calquera
dos diversos anticorpos dirixidos contra compoentes do
ncleo celular que se poden atopar en distintas enfermidades autoinmunes, esencialmente nas colaxenoses. / F.
antipelagra cido nicotnico. / F. antixertico Vitamina
A. / F. citrovorum cido folnico, forma activa do cido
flico. / F. de activacin ou activador Factor II da
coagulacin ou protrombina. / F. de risco Caracterstica
dun individuo ou acontecemento epidemiolxico que se
relaciona coa posterior aparicin dunha determinada
enfermidade. / F. extrnseco Cianocobalamina ou vitamina B 12, relacionada inicialmente co factor intrnseco de
Castle. / F. intrnseco de Castle Protena segregada na
mucosa gstrica, que permite a absorcin intestinal da
vitamina B12. / F. LE Inmunoglobulina que reacciona cos
ncleos dos leucocitos e que se atopa no soro dos
enfermos con lupus eritematoso diseminado. / F. libe-

308
rador de histamina Linfocina que produce a degranulacin dos linfocitos. / F. liberadores Factores que teen
como accin promove-la liberacin de hormonas; especialmente os que liberados no hipotlamo favorecen a
liberacin das hormonas da adenohipfise. / F. nefrtico
C3 (C3 NeF) Autoanticorpo que acta contra a convertase da va alternativa do sistema do complemento;
atpase no soro de enfermos con glomerulonefrite
membrano-proliferativa de tipo II. / F. plaquetario
Factores implicados no proceso de coagulacin do
sangue e que se atopan dentro ou estn fixados s
plaquetas. O factor plaquetario 1 o factor V plasmtico
da coagulacin; o factor plaquetario 2 unha protena
plasmtica que acta como acelerador da reaccin trombina-fibrinxeno; o factor plaquetario 3 intervn na activacin intrnseca da protrombina; o factor plaquetario 4
ou antiheparnico, inhibe a accin da heparina e precipita
o fibrinxeno. / F. plasmtico da coagulacin Cada
unha das substancias plasmticas que interveen no
proceso da coagulacin sangunea. Coa excepcin do
factor IV, que o calcio, o resto son protenas. Tipicamente flase de trece factores, que son: factor I: fibrinxeno; factor II: protrombina, factor III: tromboplastina
hstica; factor IV: calcio; factor V e VI: proacelerina ou
factor lbil; factor VII: proconvertina; factor VIII: factor
antihemoflico A; factor IX: factor antihemoflico B,
factor Christmas ou PTC (compoente plasmtico da
tromboplastina); factor X: factor Stwart-Power; factor
XI: factor antihemoflico C, de Rosenthal ou PTA (antecedente tromboplastnico do plasma); factor XII: factor
de Hageman; factor XIII: Factor estabilizante da fibrina
(FSF). / F. reumatoide Autoanticorpos dirixidos contra
determinantes antixnicos da rexin Fc das IgG, que se
atopan esencialmente en moitos enfermos de artrite
reumatoide e tamn doutras colaxenoses. / F. rh ou
Rhesus Aglutinxeno que se atopa na membrana dos
glbulos dos monos do xnero Rhesus, e tamn no 85%
dos individuos humanos, que se denominan por iso Rhpositivos.

facultade s.f. 1. Aptitude, fsica ou mental. 2. Corpo de

profesores dunha ciencia ou carreira que se ensina na
universidade e, por extensin, tamn o edificio que acolle
os devanditos estudios.

facultativo -a adx. 1. Que voluntario ou opcional e non

obrigado. // s.m. 2. Mdico ou cirurxin.

fago s.m. Virus que se reproduce nas bacterias, bacterifago.

fagocitario -a adx. Relativo s fagocitos ou que est

producido por eles. Tamn se di fagoctico.

fagoctico -a adx. V. fagocitario.

fagocito s.m. Clula que ten a propiedade de inxerir partculas de materia de calquera natureza.

fagocitoblasto s.m. Clula da que se orixina un fagocito.

fagocitlise s.f. Lise ou destruccin dos fagocitos.

309

fagocitose s.f. Fenmeno polo que se produce a endicitose e destruccin de partculas por parte dos fagocitos.

fagomana s.f. 1. Anomala psquica caracterizada porque

o suxeito que a padece ten unha fame insaciable. 2. Obsesin polas cuestins gastronmicas.

fagopirismo s.m. Estado de hipersensibilidade para

algns alimentos, de xeito que a sa inxestin determina
sntomas de intoxicacin.

fagopirose s.f. Pirose consecutiva inxestin de

alimentos.

fagosoma s.m. Vexiga introcitoplasmtica rodeada de

membrana celular que aparece nos fagocitos e que se
forma pola invaxinacin da membrana celular e do material fagocitado pola clula.

fala s.f. 1. Facultade de expresin mediante as palabras e

xeito normal ou patolxico de facelo. 2. Accin e efecto
de falar.

falanxe s.f. Pequeno so longo constitunte dos dedos das

mans ou dos ps, numerndose como primeiras s que
estn a carn do carpo ou do tarso, segundas s intermedias entre as primeiras e as terceiras e terceiras s
situadas no extremo distal dos dedos. // F. distal Terceira
falanxe. / F. media Segunda falanxe. / F. proximal
Primeira falanxe.

falanxectoma s.f. Amputacin cirrxica dunha falanxe.

falanxeta s.f. Terceira falanxe ou falanxe distal.
falanxia s.f. Falanxe segunda ou media.
falanxite s.f. Inflamacin dunha ou mis falanxes.
falciforme adx. Que ten forma semellante a unha fouce.
falcografa s.f. Exploracin radiolxica da fouce do
cerebro mediante a inxeccin dunha substancia de
contraste no seo lonxitudinal do mesmo.

falectoma s.f. Amputacin cirrxica do pene.

flico- a adx. Relativo ou pertencente pene ou falo.
Fallot, enfermidade, pentaloxa, triloxa, tetraloxa de
V. enfermidade, pentaloxa, tetraloxa e triloxa.

falo s.m. Pene, membro sexual masculino.

falocampse s.f. Curvatura do pene en ereccin.
faloidina s.f. Veleno propio do cogumelo Amanita
phalloides. Trtase dun polipptido composto de sete
aminocidos, termoestable, extremadamente txico e de
accin rpida, que orixina astenia, diarrea, convulsins e
morte. Un nico exemplar do devandito cogomelo pode
causa-la morte a unha persoa.

Falopio, acueducto, hiato, ligamento, trompa de V.

acueducto, hiato, ligamento e trompa.

faloplastia s.f. Cirurxa plstica do pene.

falso -a adx. Aparente pero non real, xeralmente que
semella o xenuno pola sa aparencia. // F. negativo 1.
Resultado dunha proba que descarta equivocadamente un

faraday
individuo dunha categora diagnstica ou doutra ndole
que realmente pertence. 2. O propio individuo clasificado
como falso negativo. / F. positivo 1. Resultado dunha
proba que asigna equivocadamente un individuo a unha
categora diagnstica ou doutra ndole que realmente
non pertence. 2. O propio individuo clasificado como
falso positivo. / F. va Accidente producido durante a
realizacin dunha sondaxe ou dun cateterismo se introduci-la sonda utilizada a travs da parede do conducto
polo que discorre penetrando nos tecidos vecios.

falx s.f. Voz latina utilizada na denominacin dalgunhas

estructuras anatmicas con forma de fouce. // F. cerebelli
Pregadura da duramter que separa os hemisferios do
cerebelo. / F. cerebri Fouce do cerebro, pregadura da
duramter que, introducndose pola cisura lonxitudinal,
separa os hemisferios do cerebro.

fame s.f. 1. Sensacin interna que indica a necesidade de

inxerir alimentos. 2. Apetencia dalgunha cousa.

familia s.f. 1. Grupo de individuos que descenden dun

antecesor comn. 2. Subdivisin taxonmica subordinada a unha orde e inmediatamente superior tribo ou
subfamilia.

familiar adx. 1. Relativo familia. 2. Relativo enfermidade ou carcter que afecta a algns dos membros
dunha familia de xeito mis frecuente do que correspondera polo azar.

Fanconi, enfermidade de V. enfermidade.

faneromana s.f. Atencin obsesiva ou anormalmente
persistente sobre unha excrecencia corporal como as
verrugas ou as unllas por parte dun individuo.

faneroscopia s.f. Exame da pel cun faneroscopio.

faneroscopio s.m. Aparello destinado a ilumina-la pel
coa finalidade de facela translcida para o seu exame.

fantascopio s.m. Aparello que facilita a converxencia dos

ollos coa finalidade de poder observar certos fenmenos
da visin binocular.

fantasa s.f. 1. Percepcin ilusoria dun obxecto inexistente. 2. Construccin mental imaxinaria que se produce
nun individuo e pode ter diversas formas de presentacin,
a xeito de soos diurnos ou como estructuras inconscientes subxacentes a contidos manifestos. Na psicanlise considrase que representan a realizacin dun desexo
inconsciente.

fantasma s.m. Imaxe ou figura imprecisa ou sombreada

que carece da consistencia caracterstica da realidade. //
Eritrocito f. Membrana residual dun eritrocito que
permanece enteira despois da morte celular.

fantasmatomoria s.f. Demencia caracterizada pola

presencia de ilusins absurdas.

faquite s.f. Inflamacin do cristalino. Tamn se di lentite.

farad s.m. Faradio, na nomenclatura internacional.
faraday s.m. Unidade de medida elctrica equivalente
cantidade de electricidade necesaria para depositar un

faradio
equivalente-gramo dun elemento durante a electrlise.
Equivale a 96510 culombios.

faradio s.m. Unidade de capacidade elctrica no Sistema

Internacional (SI), equivalente capacidade dun condensador que cargado con 1 culombio produce unha diferencia de potencial de 1 volt.

Farber, enfermidade de V. enfermidade.

farcinoma s.m. Tumor do mormo.
farcinose s.f. Mormo, especialmente o cutneo.
faria s.f. Po resultante de moe-lo gran, xeralmente dos
cereais e das leguminosas.

fariento -a adx. Que ten natureza ou aparencia semellante faria.

faringalxia s.f. Dor da farinxe. Tamn se di faringodinia.

faringo- Prefixo que denota relacin coa farinxe.
faringoamigdalite s.f. Inflamacin da farinxe e das
amgdalas.

faringocele s.f. Formacin herniaria dunha porcin da

farinxe.

faringodinia s.f. V. faringalxia.

faringoepigltico -a adx. Relativo farinxe e epiglote.
faringoesofxico -a adx. Relativo farinxe e esfago.
faringolarnxeo -a adx. Relativo farinxe e larinxe.
faringolarinxite s.f. Inflamacin da farinxe e a larinxe.
faringomaxilar adx. Relativo farinxe e so maxilar.
faringomicose s.f. Enfermidade da farinxe producida por
fungos.

faringopalatino -a adx. Relativo farinxe e padal.

faringopata s.f. Doenza da farinxe.
faringoplastia s.f. Operacin plstica da farinxe.
faringoplexa s.f. Parlise dos msculos da farinxe.
faringorraxia s.f. Hemorraxia da farinxe.
faringorrinite s.f. Inflamacin rinofarinxe ou nasofarinxe.

faringostenose s.f. Estreitura da luz da farinxe.

faringostoma s.f. Creacin dunha abertura artificial na
farinxe.

faringotoma s.f. Incisin cirrxica da farinxe.

faringtomo s.m. Aparello cirrxico utilizado para a
realizacin dunha faringotoma.

faringotonsilite s.f. Faringoamigdalite.

faringoxerose s.f. Sequidade da farinxe.
farinxe s.f. Conducto musculomembranoso situado entre
a boca, as coanas, a larinxe e o esfago e que ten a
funcin de conduci-lo aire cara s vas respiratorias inferiores e os alimentos aparello dixestivo.

310

farinxectasia s.f. Dilatacin anormal da farinxe.

farinxectoma s.f. Extirpacin cirrxica dunha parte da
farinxe.

farinxismo s.m. Espasmo muscular da farinxe.

farinxite s.f. Inflamacin da farinxe. // F. aguda Inflamacin debida xeralmente arrefriamento e caracterizada
pola dor, principalmente manifestada como disfaxia,
sequidade e conxestin da mucosa. / F. atrfica Farinxite
crnica con atrofia do tecido subcutneo. / F. crnica A
consecutiva a episodios repetidos de farinxite aguda ou
ben a procesos crnicos que afectan a este rgano. / F.
flegmonosa Farinxite con formacin posterior dun
flegmn ou absceso na farinxe. / F. membranosa Farinxite con presencia de exsudado fibrinoso e formacin de
falsas membranas.

farmacutico -a adx. 1. Relativo farmacia. // s. 2.

Persoa licenciada en farmacia.

farmacia s.f. 1. Ciencia que se ocupa da preparacin dos

frmacos e das sas formas de administracin. 2. Local
onde se preparan e expenden frmacos.

farmaco- Forma prefixa do gr. phrmakon, (medicamento ou droga).

frmaco s.m. Producto con propiedades medicinais.

farmacocintica s.f. Parte da farmacoloxa que estudia
os fenmenos que acompaan o transcurso dos frmacos
polo organismo.

farmacodinmica s.f. Parte da farmacoloxa que estudia

os efectos bioqumicos e fisiolxicos dos frmacos no
organismo e o mecanismo das sas accins.

farmacofobia s.f. Temor morboso s frmacos.

farmacognosia s.f. Parte da farmacoloxa que estudia os
medicamentos naturais.

farmacoloxa s.f. Ciencia que estudia os medicamentos e

a sa accin sobre o organismo.

farmacopea s.f. Tratado oficial de cada pas que determina a normativa legal sobre a preparacin, o ensaio, a
administracin e todo o relacionado co manexo dos
frmacos.

farmacoterapia s.f. Tratamento das enfermidades

mediante frmacos.

farmacoxentica s.f. Parte da farmacoloxa que estudia

as diferentes respostas s medicamentos no organismo
orixinadas polas variacins xenticas dos individuos.

fascia s.f. Capa ou envoltura de tecido conxuntivo fibroso

que cobre as estructuras musculares, e por extensin,
calquera das envolturas dos rganos do corpo. // F. bicipital Aponeurose que, partindo do tendn do msculo
bceps braquial, contina coa aponeurose profunda do
brazo. / F. cremastrica Fascia do msculo cremster
situada por riba do mesmo e entre as sas fibras. / F.
cribiforme Parte da fascia lata que cobre o hiato safeno
e se atopa furada por mltiples orificios. / F. de Colles

311
Capa profunda da fascia perineal superficial. / F. de
Cooper Lmina celulosa do cordn espermtico superposta msculo cremster. / F. de Scarpa Porcin da
capa profunda da fascia superficial do abdome que se
atopa encima do ligamento inguinal. / F. ilaca Lmina
fibrosa que cobre os msculos psoas e ilaco. / F. iliopectnea Lmina fibrosa que cobre o chan da fosa iliopectnea. / F. isquiorrectal Lmina fibrosa que cobre a cara
perineal do msculo elevador do ano. / F. lata Aponeurose da coxa que cobre tdolos msculos dela formando
dous compartimentos, un anterior e outro posterior. / F.
superficial Capa de tecido laminar que se atopa en
tdalas partes do corpo debaixo da pel excepto na cara. /
F. transversal Lmina fibrosa situada entre o msculo
transverso e o peritoneo.

fasciculacin s.f. Contraccin breve e espontnea de

fibras musculares esquelticas illadas, que se produce por
unha soa descarga mxima de impulsos das neuronas
motoras que o innervan, que non teen efecto motor, pero
son visibles.

fasciculado -a adx. Que se atopa agrupado en feixes ou

fascculos.

fascculo s.m. Feixe ou grupo regular de fibras musculares ou nerviosas. Tamn se di feixe.

fasciectoma s.f. Escisin total ou parcial dunha fascia.

fasciodese s.f. Operacin cirrxica consistente na sutura
dunha aponeurose sa insercin esqueltica.

fasciola s.f. Estructura con forma de tira ou corda. // F.

cinrea Prolongacin da fascia dentada que circunda o
corpo caloso.
Fasciola Xnero de vermes trematodos caracterizado por
posur un tubo dixestivo ramificado. A especie F. heptica pode parasita-lo fgado humano despois da inxestin
de plantas acuticas contaminadas, xeralmente agrns,
producindo un cadro de fasciolase ou distomatose heptica.

fasciolase s.f. Infestacin do organismo pola Fasciola

heptica, que produce un cadro de obstruccin dos
conductos biliares intrahepticos, con dor epigstrica,
eosinofilia, urticaria, prodo, diarrea e ictericia obstructiva, chegando finalmente fibrose heptica.

fascioplastia s.f. Cirurxa plstica dunha fascia.

fasciorrafia s.f. Sutura dunha fascia ou fascias.
fasciotoma s.f. Incisin cirrxica dunha fascia ou
aponeurose.

fascite s.f. Inflamacin dunha fascia ou aponeurose.

fase s.f. Cada un dos distintos estados polos que pasa
calquera fenmeno biolxico, fsico ou qumico. // F.
lxida Alteracin caracterizada por presentar un pulso
inestable, temperatura inferior normal e sntomas
nerviosos. / F. anal Segundo perodo do desenvolvemento psicosexual infantil, segundo a psicanlise, que
aparece entre 1 e 3 anos de idade e no que as actividades,
intereses e sentimentos do neno se sitan na zona anal. /

faxednico -a
F. anfiblica Fase dunha enfermidade infecciosa que se
sita entre o acme e a declinacin e na que o prognstico
incerto. / F. de dispersin ou interna Material en emulsin ou suspensin dun coloide. / F. estroxnica V. fase
folicular. / F. de latencia 1. Fase de incubacin de
calquera perodo infeccioso, que transcorre dende a
entrada do microorganismo no organismo ata o comezo
dos sntomas. 2. Perodo que ocorre nalgunhas infeccins
despois dunha fase de actividade da mesma e no que o
organismo patxeno est latente antes de iniciar un novo
perodo de actividade. 3. Na psicanlise, fase que vai
dende os 5-6 anos ata a adolescencia, na que hai un cesamento do interese polo sexo contrario. Temporalmente
sitase entre a fase flica e a xenital. / F. estrxena V. f.
folicular. / F. externa Medio de dispersin dun coloide.
/ F. flica Terceiro perodo do desenvolvemento psicosexual infantil na psicanlise, que aparece entre os 3 e os 6
anos e se caracteriza pola converxencia das pulsins
parciais e as experiencias pracenteiras nos rganos xenitais. / F. folicular Fase do ciclo ovrico caracterizada
pola maduracin e rotura do folculo de De Graaf coa
conseguinte ovulacin e o crecemento do endometrio.
Prodcese pola influencia das hormonas estroxnicas.
Tamn se di fase estroxnica e fase proliferativa. / F.
proliferativa V. f. folicular. / F. xenital Segundo a psicanlise, derradeiro dos perodos do desenvolvemento
psicosexual, presntase na pubertade e durante el a
persoa pode consegui-la satisfaccin sexual derivada do
contacto xenital-xenital e dunha relacin madura cunha
persoa do sexo contrario.

fastigium s.m. Voz latina que significa cume ou cima.

Utilzase clasicamente para designar algunhas estructuras
anatmicas. V. fastixio.

fasto s.m. 1. Repugnancia comida. 2. Molestia ou

desgusto provocado por algo. 3. Tedio, aburrimento.

fastixio s.m. 1. Acme ou punto mis alto de algo. 2. Punto

mis alto do teito do cuarto ventrculo cerebral situado na
unin do veo medular superior co vermis.

fatiga s.f. Sensacin e estado que se experimenta despois

dunha grande actividade fsica ou psquica e que se
caracteriza por molestias e unha diminucin da eficiencia
muscular ou psquica.

fauces s.f. Zona de trnsito da boca farinxe. Tamn se di

istmo das fauces.

favo s.m. Lesin caracterstica dunha variedade de tia

producida xeralmente polo fungo Trichophyton schoenleini e que afecta principalmente cranio formando
cotras de consistencia dura e seca.

favoso -a adx. Que ten forma semellante a un favo ou

panal de mel. Aplcase normalmente variedade de tia,
(tia favosa), producida polo Trichophyton schonleini.

favus s.m.Voz latina que significa favo ou panal utilizada

para denominar estructuras con esta formaV. favo.

faxednico -a adx. Relativo s lceras.

faxedenismo

faxedenismo s.m. Tendencia s ulceracins de calquera

natureza.

faxedeno s.m. lcera corrosiva.

-faxia Sufixo do gr. phagen (comer), utilizado en palabras que teen relacin co acto de comer.

fazula s.f. Parte carnosa de cada un dos lados da cara.

Fe Smbolo qumico do ferro.
febre s.f. 1. Aumento da temperatura corporal por riba dos
niveis normais 2. Calquera enfermidade que curse con
aumento da temperatura corporal. // F. aftosa Estomatite
aftosa, doenza caracterizada pola formacin de lceras
superficiais na mucosa bucal. / F. lxida Febre caracterizada pola gran duracin ou intensidade dos calafros. / F.
amarela Enfermidade infecciosa epidmica e endmica
de certas zonas de Amrica do sur e de frica, producida
por un virus RNA monocatenario e esfrico do grupo dos
flavivirus. Caracterzase histoloxicamente pola dexeneracin adiposa do fgado e a conxestin das mucosas do
tracto gastrointestinal. A transmisin prodcese pola
picadura do mosquito Stegomyia fasciata ou Aedes
aegypti. Tamn se di vmito negro, febre tropical. / F.
artificial Febre provocada por medios artificiais con
finalidade teraputica. V. piretoterapia. / F. asptica
Aquela que aparece en ausencia de toda causa infecciosa.
/ F. astnica Aquela que se acompaa de pulso dbil e
depresin. / F. biliosa Estado febril acompaado de
complicacins hepticas e vmitos biliosos. / F. biliosptica Febre biliosa intermitente, causada pola infeccin
das vas biliares. / F. botonosa mediterrnea Enfermidade infecciosa transmitida por carrachas e causada pola
Rickettsia conorii. endmica da rea mediterrnea,
pennsula de Crimea, frica e India. Caracterzase por
febre, calafros, a mancha negra na pel, e unha erupcin
que aparece entre o segundo e o cuarto da. Tamn se di
febre exantemtica mediterrnea, enfermidade de
Olmer. / F. carbuncular Variedade de ntrax maligno
dos animais que se caracteriza pola aparicin de tumefaccins circunscritas na pel e posterior gangrena. / F.
catamenial Febrcula que aparece das antes da regra e
desaparece despois da mesma. / F. central Febre persistente causada pola lesin dos centros termorreguladores
do hipotlamo. / F. continua Aquela que se caracteriza
por variacins lixeiras da temperatura sen baixar nunca a
cifras normais. / F. coti Febre intermitente con accesos
diarios. / F. crtica Intre de mxima elevacin da temperatura no curso dunha enfermidade que se considera
como un dos signos que anuncian a crise da mesma. / F.
cuart Febre paldica na que os accesos de febre estn
separados por perodos de dous das de apirexia. / F. das
Montaas Rocosas Enfermidade infecciosa aguda
causada pola Rickettsia rickettsii e transmitida por varias
especies de carrachas do xnero Ixodes, principalmente
Dermacentor andersoni, Dermacentor variabilis e Amblyoma americanum, sendo o reservorio o can e os
roedores. Aparece en Amrica do Norte e do Sur e cursa
con febre de comezo brusco, mialxias e exantema que
aparece no terceiro ou cuarto da. / F. das trincheiras

312
rickettsiose causada pola Rochalimaea quintana, sendo o
vector o piollo Pediculus corporis e o reservorio o home.
Trala incubacin de doce a vinte das comeza con dores
musculotendinosas, seas e febre de dous das de duracin, desaparecendo despois os sntomas e volvendo
cabo de cinco das, ciclo que se pode repetir numerosas
veces. En ocasins acompase de exantema escarlatiniforme fugaz. Tamn se di febre quintana ou dos cinco
das. / F. de fatiga Aquela que se produce como consecuencia dun exercicio excesivo e da absorcin de
productos catablicos. / F. de Lassa Febre hemorrxica
aguda e epidmica producida por un virus da familia dos
arenaviridae. Presenta petequias e equimoses, dano renal
e pleuropulmonar, alteracins sensoriais e unha elevada
mortandade. / F. de Malta Brucelose propia da rexin
mediterrnea e producida pola Brucella melitensis. O
reservorio natural son os animais domsticos, e s veces
tamn os salvaxes. A transmisin prodcese hoxe en da
fundamentalmente polo contacto coas segregacins dos
devanditos animais, sendo considerada como unha enfermidade profesional propia dos que manexan animais ou
os seus derivados. Pose unha variada sintomatoloxa e
moitas formas de comezo. Despois dun perodo prodrmico aparece febre ondulante e cclica, alxias musculares
e articulares, retraemento, esplenomegalia, adenomegalia
e hepatomegalia, cefalea, debilidade crecente, anemia e
nas formas crnicas, espondilite, alteracins neurolxicas, hepticas e cardacas. Tamn se di febre do mediterrneo. / F. de Oroya Enfermidade infecciosa producida polo cocobacilo Bartonella baciliformis en
individuos non inmunes, e transmitida pola picadura dun
mosquito Lutzomya do xnero Phlebotomus. A enfermidade limtase a certos vales da cordilleira dos Andes.
Caracterzase por febre elevada e irregular, anemia
macroctica e posibilidade de diversas infeccins intercorrentes favorecidas polo deterioro da funcin reticuloendotelial e inmunitaria, ademais nos estadios terminais
aparece cefalea, mialxias, altralxias, insomnio, delirio e
coma. / F. de Pel-Ebstein Tipo de febre remitente que
aparece na enfermidade de Hodgkin e se caracteriza pola
presencia de perodos de febre elevada entre sete e dez
das, seguidos de temperatura normal durante das ou
tres semanas. / F. do feo Estado alrxico peridico que
aparece na primavera e vern e caracterizado pola
presencia de conxuntivite, rinite, e posibilidade de crise
asmtica, estando causado polo pole das gramneas. / F.
do leite V. f. lctica. / F. do Mediterrneo V. f. de
Malta. / F. dos cinco das V. f. das trincheiras. / F. entrica V. f. tifoide. / F. enteromesentrica V. f. tifoide. / F.
errtica Febre que aparece a intervalos irregulares. / F.
eruptiva Calquera das doenzas infecciosas, febrs e
contaxiosas, caracterizadas por unha erupcin cutnea
especfica, (varicela, sarampelo, etc). / F. esencial Febre
de causa descoecida. / F. espaola Epidemia de gripe de
1918-1919, denominada as por se pensar que foi no
primeiro pas no que apareceu. / F. faringoconxuntival
Enfermidade febril causada por un adenovirus que
orixina epidemias nos nenos nas escolas e que se caracteriza por febre, farinxite, rinite, conxuntivite e linfade-

313
nopatas na rea cervical. / F. funcional Aquela que se
produce polo funcionamento esaxerado dun tecido ou
rgano. / F. hemorrxicas Grupo de enfermidades
vricas, frecuentemente distribudas nos trpicos e transmitidas por picadas de mosquitos ou contacto con
roedores infectados. Comparten aspectos clinicopatolxicos, como a febre, as manifestacins hemorrxicas,
trombopenia, choque, insuficiencia renal e alteracins
neurolxicas. / F. herptica Doenza caracterizada por
febre, farinxite e erupcin herptica na cara. / F. hiperpirtica Aquela que se caracteriza por temperaturas superiores a 40o. / F. homtona Febre continua que mantn a
mesma intensidade, sen paroxismos nin remisins. / F.
intermitente Aquela que se caracteriza por accesos
febrs seguidos de perodos apirticos de diversa duracin. / F. lctica Febre de tipo funcional que aparece
durante a lactancia. Tamn se di febre do leite. / F. medicamentosa Reaccin febril caracterizada polo aumento
persistente da temperatura coincidindo coa administracin dun medicamento, que normalmente desaparece
suspende-la administracin do mesmo. / F. mediterrnea familiar Doenza hereditaria, autosmica recesiva, frecuente entre os xudeus sefards e armenios, e
caracterizada por crises recorrentes de febre e dor abdominal, torcica ou articular e eritema semellante da
erisipela. / F. menstrual Acceso de febre que precede ou
acompaa menstruacin. / F. miliar Afeccin exantemtica que presenta pequenas ppulas vermellas que
lembran o millo e que aparece no transcurso de diversas
enfermidades e no puerperio. / F. ondulante 1. Aquela
que no conxunto do cadro febril debuxa nas grficas unha
serie de ondulacins, sendo a mis caracterstica a existente na brucelose. Tamn se di febre oscilante. 2. Febre
de Malta. / F. oscilante V. f. ondulante. / F. paratifoide
Doenza caracterizada por presentar febre continua e
sntomas semellantes ou idnticos s da febre tifoide,
pero con reaccin de Widal negativa, estando producida
por varios bacilos do xnero Salmonella. / F. por mordedura de rata Calquera das das doenzas infecciosas
semellantes, orixinadas xeralmente pola mordedura
dunha rata e causadas polo Streptobacillus moniliformis
ou polo Spirillum minus. mbalas das cursan con febre
e exantema, engadndose artrite no caso do Streptobacillus, e posibilidade de endocardite no do Spirillum. / F.
puerperal Doenza consecutiva parto ou aborto
causada por infeccins adquiridas travs das feridas,
principalmente por estreptococos. / F. Q Rickettsiose
causada pola Coxiella burnetti, transmitida a travs da
picada da carracha do gando vacn, sendo o reservorio os
roedores e os ruminantes. Caracterzase pola aparicin
dunha pneumona atpica, espleno e adenomegalia e rara
vez exantema maculopapuloso. / F. quintana V. f. das
trincheiras. / F. recorrente Calquera das enfermidades
infecciosas causadas por microorganismos do xnero
Borrelia, principalmente a B. recurrentis, endmicas en
numerosas zonas de todo o mundo e en ocasins epidmicas. Caracterzase por un ou mis episodios de febre,
con cefalea e dor muscular, que duran unha semana e
desaparecen cunha sudoracin abondosa, para volver

feculoide
cabo dun perodo variable. / F. remitente Aquela na que
a variacin diurna da temperatura de 1o ou mis, pero
sen regresar a cifras normais. / F. residual Febre que
persiste despois da curacin dun cadro infeccioso sen que
exista evidencia de complicacins. / F. reumtica
Doenza febril que ocorre como complicacin tarda das
infeccins por certas cepas de estreptococos hemolticos
do grupo A, caracterizndose por mltiples lesins inflamatorias focais das estructuras do tecido conxuntivo,
principalmente do corazn, onde afecta s tres capas da
parede do mesmo, das articulacins, vasos sanguneos e
pel, producindo ademais sntomas neurolxicos e
diversas alteracins analticas caractersticas que evidencian esencialmente a infeccin pasada polo estreptococo.
/ F. sptica A causada pola penetracin de toxinas
spticas no sangue. / F. terci Febre paldica orixinada
polo Plasmodium vivax, na que os accesos febrs
aparecen cada dous das estando separados por un de
apirexia (acceso-da libre-acceso). / F. tifoide Enfermidade febril aguda xeneralizada, causada pola Salmonella
Typhi e caracterizada por bacteriemia persistente e invasin e multiplicacin do microorganismo dentro das
clulas fagocticas do fgado, bazo, ganglios linfticos e
placas de Peyer intestinais. Clinicamente presenta febre
prolongada, malestar xeral, erupcin transitoria caracterstica, dor abdominal, esplenomegalia, bradicardia e
leucopenia. / F. tropical V. f. amarela. / F. uveoparotdea Enfermidade de Heerfordt.

febrento -a adx. Febril, que ten febre.

febricida adx. 1. Que dimine a temperatura corporal nos
estados de febre. // s.m. 2. Axente que dimine a febre.

febricitante adx. Que ten febre.

febrifacente adx. Que produce febre.
febrfugo -a adx. 1. Que combate ou dimine a febre. //
s.m. 2. Axente que combate a febre.

febril adx. 1. Relativo febre. 2. Do individuo que ten

febre.

febrn s.m. Forte acceso de febre.

fecal adx. Relativo s feces ou da sa natureza.
feclito s.m. Concrecin dura de materia fecal localizada
no intestino.

fecaloide adx. Que semella s feces, principalmente os

vmitos presentes nas obstruccins intestinais.

fecaloma s.m. Concrecin de materias fecais no interior

do intestino, dando lugar a unha masa palpable no
abdome.

fecaluria s.f. Presencia de materia fecal na urina.

fcula s.f. 1. Amidn que se extrae dalgns vexetais, especialmente da pataca. 2. Borra, sedimento.

feculento -a adx. 1. Que contn fcula. 2. Que ten sedimento ou feces.

feculoide adx. Semellante fcula.

fecundacin

fecundacin s.f. Penetracin do espermatozoide no vulo

coa fusin dos seus proncleos e estimulacin dos
procesos de maduracin do producto resultante. Tamn
se di fertilizacin // F. artificial Fecundacin que ten
lugar pola inxeccin do seme no tero mediante unha
xiringa. / F. externa Aquela na que a fusin dos gametos
sucede fra do corpo dos proxenitores como en moitas
especies de peixes. / F. in vitro A que se realiza fra do
corpo por medio de tcnicas de laboratorio. / F. interna
Aquela na que a unin dos gametos sucede no interior do
corpo da femia como ocorre nos mamferos.

fecundidade s.f. Facultade de reproducirse dos seres

vivos.

fecundo -a adx. 1. Frtil, que ten capacidade para reproducirse por medios naturais. 2. Frtil, abondoso.

fedor s.m. Cheiro ftido. // F. heptico Cheiro particular,

desagradable, que aparece no alento dos pacientes con
insuficiencia heptica.

feixe s.m. V. fascculo.

fel s.m. Bile.
felacin s.f. Estimulacin oral dos xenitais masculinos.
fellatio s.f. Voz latina utilizada usualmente para referirse
felacin. V. felacin.

femia s.f. 1. Animal sexuado con glndulas sexuais

productoras de vulos. 2. Peza dun aparello que pose un
burato no que se introduce e encaixa outra peza denominada macho.

feminismo s.m. Medicamente, estado caracterizado pola

314
lumbares II e III e innerva a pel das ndegas e da rexin
anteroexterna das coxas.

femto- Prefixo utilizado para denominar unidades de

medida de magnitude equivalente a 10-15 a unidade de
referencia.

fmur s.m. so da coxa, o mis longo do corpo, que se

articula coa tibia no xeonllo e co coxal na pelve.

fenacetina s.f. Axente derivado do p-aminofenol, pose

propiedades antitrmicas e analxsicas en dores leves e
moderadas.

fenantreno s.m. Hidrocarburo tricclico de frmula

C14H10.

fenato s.m. Sal alcalino ou ter xido dun fenol. Tamn se

di fenolato.

fenciclidina s.f. Substancia alucinxena de maior

potencia c LSD e de forte efecto analxsico.

fendedura s.f. Abertura anatmica estreita e longa ou

suco profundo e prolongado. // F. branquial Cada un dos
espacios localizados entre os arcos branquiais dos
embrins. / F. bucal A que corresponde lia de contacto
entre o labio superior e o inferior. / F. cigomtico esfenoidal V. fisura orbitaria superior. / F. esfenomaxilar
V. fisura orbitaria inferior. / F. palpebral Abertura
existente entre a plpebra superior e a inferior. / F. vulvar
Espacio delimitado entre os labios da vulva.

fenelcina s.f. Inhibidor da monoaminooxidase (MAO)

utilizada para o tratamento dalgunhas formas de depresin.

aparicin de caracteres sexuais secundarios femininos

nun home. Tamn se di efeminamento.

fenestra s.f. Abertura ou orificio de pequeno tamao na

feminizacin s.f. 1. Desenvolvemento normal dos carac-

fenestracin s.f. 1. Accin e efecto de furar ou realizar

teres sexuais femininos nunha muller. 2. Desenvolvemento anmalo de caracteres sexuais femininos nun
home. // F. testicular Estado no que un individuo que
fenotipicamente unha femia, carece de cromatina
sexual e pose un sexo cromosmico XY.

aberturas nas estructuras corporais. 2. Operacin cirrxica consistente na realizacin dunha nova abertura
permanente no labirinto do odo medio, para substitu-la
fiestra oval, inutilizada a causa dunha otoesclerose.

femoral adx. Relativo fmur. // Arteria f. Arteria denominada normalmente como femoral ou femoral superficial, que procede da arteria ilaca externa e se distribe
pola porcin inferior da parede abdominal, porcin superior da coxa, xenitais, xeonllo e perna. A arteria femoral
profunda deriva da anterior e rega os msculos da coxa e
a articulacin da cadeira. / Vea f. vea que contina a vea
popltea e segue o curso da arteria femoral, terminando
nivel do ligamento inguinal na vea ilaca externa.

femorocalcneo -a adx. Relativo fmur e so

calcneo. // Msculo f. Msculo da rexin posterior da
perna que ten unha funcin auxiliar dos msculos
gastrocnemio sleo. Tamn se di msculo plantar ou
plantar delgado.

femorocele s.f. Hernia crural.

femorocutneo -a adx. Relativo fmur e pel. //
Nervio f. Nervio sensitivo que se orixina nas races

parede dalgunhas estructuras anatmicas.

fenestrado -a adx. Das estructuras anatmicas ou artificiais furadas nun ou en mltiples sitios.

fenetidina s.f. Etoxianilina, de frmula C2H5O-C6H4-

NH2, utilizada na sntese de colorantes e o seu ismero

para a preparacin da fenacetina.

fenetol s.m. Etoxibenceno, lquido oleoso de frmula

C6H5O-C2H5.

fenfluramina s.f. Frmaco adrenrxico utilizado en

forma de clorhidrato como anorxico no tratamento a
curto prazo da obesidade de orixe esxena.

fenformina s.f. Biguanida usada no tratamento oral da

diabete do adulto. O seu efecto depende probablemente
da inhibicin da gliconeoxnese heptica e do aumento
do nmero de receptores de insulina nos tecidos perifricos. O seu uso pode estar relacionado coa aparicin de
acidose lctica.

fenicado -a adx. Que contn cido fnico ou fenol.

315

fnico (cido) s.m. V. fenol.

fenilalanina s.f. Aminocido esencial, cclico, de frmula

fenmeno
cin oral utilizada no tratamento de infeccins do
aparello respiratorio alto.

C6H5-CH2-CH(NH 2)-CO2H, precursor biolxico da

dopamina e das demais catecolaminas.

fenitona s.f. V. difenilhidantona.

fenobarbital s.m. cido feniletilbarbitrico, de frmula

fenilamina s.f. V. anilina.

fenilbutazona s.f. Derivado sinttico da pirazolona con

C12H12N2O3, derivado do cido barbitrico. Po de cor

branca, inodoro e case insoluble en auga, a principal
das substancias con accin barbitrica e utilzase como
antiepilptico, anticonvulsivo e hipntico. Tamn se di
fenobarbitona.

actividade antitrmica, analxsica, e antiinflamatoria,

empregado nas doenzas de carcter reumtico e flebtico.

fenilbutrico (cido) s.m. cido inhibidor da sntese

orgnica do colesterol. Tamn se di cido feniletilactico.

fenilcetonuria s.f. Doenza hereditaria grave derivada

dun erro no metabolismo da fenilalanina causado pola
carencia do enzima fenilalanina-hidroxilase do fgado, o
que orixina unha acumulacin sangunea da propia fenilalanina e de productos derivados dunha va metablica
secundaria da mesma como os cidos fenilpirvico, fenilctico e fenilactico. Os nenos nacen normais e a enfermidade comeza no segundo semestre de vida, caracterizndose por posur pelo louro, palidez cutnea, atraso
mental e a pel con cheiro semellante dos ratos (causado
pola acumulacin de cido fenilactico). Tamn se di
oligofrenia fenilpirvica.

fenilefrina (clorhidrato de) s.f. Frmaco que pose

propiedades semellantes s da adrenalina. Simpaticomimtico, vasoconstrictor e midritico. sase no tratamento
da hipotensin, como desconxestionante nasal e como
midritico.

feniletanolamina s.f. Composto sinttico con propiedades semellantes s da efedrina.

feniletilactico (cido) s.m. V. fenilbutrico.

feniletilbarbitrico (cido) s.m. V. fenobarbital.
fenilhidracina s.f. Lquido oleoso, derivado da anilina,
empregado en forma de clorhidrato como reactivo da
glicosa e no tratamento da eritremia.

fenlico -a adx. 1. Relativo fenilo. 2. Dos compostos,

principalmente teres ou steres que conteen o radical
fenilo.

fenilisopropilamina s.f. Amina simptica cunha potente

accin sobre o sistema nervioso central.

fenilo s.m. Radical monovalente derivado do benceno e de

frmula C6H5.

fenilpirvico (cido) s.m. cido formado como

producto do metabolismo da fenilalanina. un dos
productos que se acumulan na fenilcetonuria ou oligofrenia fenilpirvica.

fenilurea s.f. Derivado fenlico da urea de frmula

R2NCONHC6H5, que serve para caracteriza-las aminas
que estn en contacto co isocianato de fenilo.

feniticilina s.f. Fenoxietilpenicilina, de frmula

C17H19KN2O5S, variedade de penicilina de administra-

fenobarbitona s.f. V. fenobarbital.

fenocigo -a adx. Que ten o cranio mis estreito c faciana.
fenocopia s.f. Modificacin corporal causada pola
influencia do medio e que non se transmite descendencia.

fenol s.m. Derivado monohidroxilado do benceno de

frmula C6H5OH, incoloro e cristalizado, obtense da
destilacin da brea de hulla. Antisptico, desinfectante,
xermicida e txico. Tamn se di cido fnico, cido
carblico, hidroxibenceno.

fenolase s.f. Enzima que oxida os fenois e as aminas

aromticas.

fenolato s.m. V. fenato.

fenolemia s.f. Presencia de fenois no sangue.
fenolftalena s.f. Substancia producto da condensacin
do fenol co cido ftlico. Utilzase como indicador de
cor, xa que nos medios cidos incolora e nos alcalinos
adquire unha coloracin vermella-violcea. Pose
ademais propiedades laxantes.

fenolsulfonftalena s.f. Substancia colorante que se

presenta como un po cristalino de cor vermella e que se
utiliza na medicin do pH por colorimetra e tamn na
avaliacin da funcin renal que depender do tempo de
aparicin da substancia na urina despois da sa inxeccin.

fenoltetraclorftalena s.f. Substancia derivada da

fenolftalena usada como laxante inxectada de xeito
subcutneo e como indicador da funcin heptica
mediante unha inxeccin intravenosa.

fenmeno s.m. Feito ou acontecemento observable. // F.

da roda dentada Fenmeno que aparece nas lesins
extrapiramidais e consistente en que estender de xeito
pasivo o brazo previamente flexionado do paciente,
percbense os resaltes consecutivos da musculatura antagonista ceder contraccin dos msculos agonistas. /
F. de Arthus Reaccin de hipersensibilidade mediada
por complexos inmunes (reaccin de tipo III) cando esta
reaccin se produce en presencia dun exceso de anticorpo, dando lugar a unha reaccin eritematosa no sitio
da inxeccin do antxeno (nos casos de inxeccin experimental do mesmo). / F. de Babinski Extensin e separacin das dedas en lugar da flexin normal despois da
excitacin da planta do p. Aparece nos adultos nos casos
de lesin das vas piramidais. / F. de Bell Movemento
anormal do globo ocular cara a arriba e a fra intentar

fenoprofeno

316

pecha-lo ollo do lado afectado nos casos de parlise

facial perifrica. / F. de Gowers Aparicin de dor no
traxecto do nervio citico orixinado pola flexin dorsal
pasiva do p nos casos de citica. / F. de Koebner Aparicin de lesins de psorase en zonas traumatizadas. / F.
de Rumpel- Leede Aparicin de pequenas hemorraxias
subcutneas no brazo por debaixo dunha ligadura elstica
mantida durante 10 minutos de xeito pouco apertado,
caracterstico da escarlatina. / F. de Schultz-Charlton
Fenmeno que aparece na escarlatina e que serve para
confirma-lo diagnstico da mesma, consistente na
desaparicin do exantema da enfermidade no lugar onde
se realiza unha inxeccin intracutnea de soro procedente
dunha persoa normal ou convalecente desta doenza. / F.
do amencer Aumento na maancia da concentracin de
glicosa no sangue nos doentes de diabete insulino-dependente coa conseguinte necesidade de administrar insulina
para volver s cifras normais. / F. piezoelctrico Dilatacins e contraccins sucesivas dun cristal de cuarzo
abrir e pechar un campo elctrico no que estea disposto,
vibracin que est na base das radiacins de ultrasns. /
F. Somogy Fenmeno que se produce na diabete insulino-dependente e consistente en hipoglicemia causada
por unha excesiva administracin de insulina; isto estimula a liberacin de hormonas contrarreguladoras, o que
orixina unha hiperglicemia e cetose de rebote.

feocromoblasto s.m. Calquera das clulas embrionarias

fenoprofeno s.m. Axente antiinflamatorio utilizado no

fermentemia s.f. Presencia de fermentos no sangue.

fermento s.m. V. enzima.
fermio s.m. Elemento qumico radioactivo obtido sinteti-

tratamento da artrite reumatoide e da osteoartrite.

fenotiacina s.f. Membro dun grupo de compostos que

posen na sa estructura un ncleo de fenotiacina,
axentes psicoteraputicos que se utilizan no tratamento
dalgunhas psicoses graves como a esquizofrenia ou a
psicose manaco-depresiva, sndromes cerebrais orgnicas e tamn como antiemticos ou no prodo.

fenotipo s.m. 1. Conxunto dos caracteres externos e

propiedades biolxicas dun organismo, tanto hereditarios
como non hereditarios e que son determinados polo
xenotipo e o medio. 2. Expresin dun xene simple ou dun
conxunto de xenes.

fenoxibenzamina s.f. Axente con potentes propiedades

como bloqueador -adrenrxico que se utiliza como antihipertensivo.

fento s.m. Planta criptgama vascular, con frondes

provistas de esporanxios, xeralmente no envs. O fento
macho emprgase principalmente como axente teraputico contra os vermes planos, en forma de extracto etreo.

fentolamina s.f. Derivado da imidazolina con propiedades -bloqueantes.

feo s.m. Planta gramnea ou herba segada e seca que serve

de alimento gando. // Febre do f. V. febre.

que se desenvolve como clula feocroma ou cromafn.

feocromocito s.m. Clula cromafn.

feocromocitoma s.m. Neoplasia da medula adrenal que
segrega catecolaminas, dando lugar a fenmenos propios
do aumento brusco das mesmas no organismo.

ferida s.f. 1. Perda da solucin de continuidade das partes

brandas. 2. Calquera lesin orixinada por unha violencia
exterior. // F. aberta Ferida que pose os seus bordos
separados. / F. asptica Ferida que non est infectada por
xermes patxenos. / F. contusa Ferida que se produce
polo impacto dun obxecto contuso. / F. incisa Ferida
producida por un aparello cortante. / F. lacerada Ferida
na que existe unha esgazadura dos tecidos afectados. / F.
penetrante 1. Ferida que se produce cun obxecto
punzante. 2. Ferida que deixa aberta unha cavidade do
corpo ou que atravesa a este de parte a parte. / F. por
esmagamento Variedade de ferida contusa na que os
tecidos fican esmagados por atricin. / F. sptica Ferida
que se atopa infectada por xermes patxenos.

fermentacin s.f. Proceso constitudo por reaccins

biolxicas de oxidacin-reduccin, nas que se forma
enerxa en forma de adenosintrifosfato (ATP), e nas que
os aceptores finais dos electrns son compostos orgnicos.

camente, da familia dos transurnicos, de smbolo Fm e

nmero atmico 100.

feromona s.f. Substancia qumica de natureza hormonal,

que unha vez segregada ambiente por un organismo,
provoca nos individuos da mesma especie reaccins de
comportamento especficas.

frrico -a adx. Que contn ferro na sa forma de maior

valencia, dicir, como in frrico (Fe+++).

ferritina s.f. Composto ferroproteico formado pola unin

de ferro frrico e apoferritina. Atpase na mucosa
gastrointestinal, fgado, bazo e medula sea; constite
unha das formas de almacenamento de ferro no organismo.

ferro s.m. Elemento metlico, de smbolo Fe e peso

atmico 55,9. Existe no organismo, principalmente
formando parte da hemoglobina, doutras protenas e
depositado en forma de ferritina e hemosiderina. Utilzase terapeuticamente no tratamento das anemias ferropnicas en forma de sales absorbibles por va oral, principalmente ferrosos e como compostos inxectables, en
forma de ferro-dextrano.

feocromo -a adx. Que se tingue de cor escura cos sales de

ferrocintica s.f. Conxunto dos fenmenos de transfor-

cromo, como algunhas clulas embrionarias e outras

clulas de varias glndulas de segregacin interna.
Tamn se di cromafn.

ferropenia s.f. Diminucin da cantidade normal de ferro

macin qumica do ferro no organismo.

no organismo.

317

fibra

ferropnico -a adx. Relativo ou causado pola ferropenia.

ferroporfirina s.f. Substancia cun ncleo porfrico que
contn ferro e que constite o grupo prosttico de numerosos pigmentos respiratorios.

ferroso -a adx. Que contn ferro na sa forma de menor

valencia, dicir como in ferroso

(Fe++).

ferroterapia s.f. Uso teraputico do ferro ou dos seus

compostos.

ferruxe s.f. xido de ferro hidratado que se forma na

superficie deste metal permanecer exposta aire
hmido.

ferruxinoso -a adx. 1. Que contn ferro. 2. Que ten

ferruxe.

frtil adx. Fecundo, non estril, que se pode reproducir

por medios naturais.

fertilizacin s.f. V. fecundacin.

frula s.f. Tboa de diversos materiais, rxida ou flexible,
utilizada para manter nunha posicin funcional ou
adecuada para a curacin partes movibles ou desprazadas, principalmente sos fracturados ou articulacins
luxadas. // F. de abduccin Frula utilizada para mante-lo brazo fracturado en abduccin, nunha posicin mis
ou menos horizontal. / F. de ancoraxe Frula utilizada
nas fracturas da mandbula que mantn os dentes xuntos
mediante un arame. / F. de Asch Frula en forma de tubo
utilizada nas fracturas dos sos do nariz. / F. de coaptacin Frulas de pequeno tamao que se axustan sobre os
fragmentos dunha extremidade fracturada coa finalidade
de que os devanditos fragmentos se adapten reciprocamente. / F. de Dupuytren Frula lateral para a reduccin
da fractura de Pott. / F. de Thomas Aparello utilizado no
tratamento de urxencia das fracturas da extremidade inferior, principalmente do fmur e que basicamente consiste
en das barras de metal paralelas que nun dos extremos
se axustan a un anel e noutro se unen por unha barra
transversal na que se aplica a traccin. Existen tamn
frulas deste tipo para o tratamento de fracturas da extremidade superior. / F. de Watson-Williams Frula metlica para o tratamento das fracturas dos sos do nariz. / F.
dinmica Aparello de soporte ou proteccin que axuda a
comeza-lo movemento das partes lesionadas. Tamn se di
ferula funcional. / F. funcional V. f. dinmica. / F.
intranasal de Carter Frula con forma de ponte, fenestrada, que se utiliza na operacin do nariz deprimido.

festinacin s.f. Tendencia involuntaria a aumenta-la velocidade da marcha para non caer cara adiante, que se
produce na enfermidade de Prkinson e noutras enfermidades do sistema nervioso. Tamn se di marcha festinante.

fetacin s.f. 1. Proceso do desenvolvemento do feto no

tero. 2. Embarazo ou xestacin.

fetal adx. Pertencente ou relativo feto.

fetalizacin s.f. Conservacin durante a vida adulta de
caracteres fetais.

fetichismo s.m. Parafilia na que o suxeito asocia as sas

sensacins erticas con obxectos inanimados (fetiches),
xeralmente prendas de vestir, pertencentes persoa sobre
as que dirixe as sas fantasas erticas.

feticidio s.m. Destruccin do feto no tero.

ftido -a adx. Que ten un cheiro forte e desagradable.
feto s.m. Producto da concepcin dende o final do terceiro
mes ata o final do embarazo. // F. arlequn Forma grave
de ictiose conxnita, enfermidade autosmica recesiva
queratinizante, na que o feto se cobre completamente de
lminas crneas. / F. autsito Feto membro dunha monstruosidade dobre capaz de nutrirse independentemente e
que nutre o outro feto parasito. / F. momificado Estado
dun feto morto in utero, caracterizado pola desecacin e
contraccin do mesmo. / F. papirceo Feto morto e
esmagado medra-lo xemelgo vivo. / F. parasito Feto
menor incompleto unido a outro maior e mis desenvolvido ou autsito do que se nutre.

fetografa s.f. Radiografa do feto dentro do tero.

fetometra s.f. Medicin dos diferentes parmetros do
feto, principalmente dos dimetros da cabeza.

fetoplacentario -a adx. Relativo feto e placenta.

fetor s.m. Voz latina utilizada para designar algns cheiros
ftidos caractersticos. // F. hepaticus Cheiro desagradable do alento caracterstico da insuficiencia heptica. /
F. oris Halitose.

fetoscopia s.f. Visin directa do feto dentro do tero

mediante un sistema ptico dotado de iluminacin, introducido na cavidade amnitica mediante unha puncin
transabdominal.

fibra s.f. 1. Elemento anatmico ou histolxico longo e

moi delgado. 2. En nutricin as fibras son os compoentes da dieta que non son dixeridos polos enzimas
gastrointestinais. // F. A Fibras mielnicas do sistema
nervioso somtico que posen un dimetro de 1 a 22 e
unha velocidade de conduccin de 5 a 120 m por sg. / F.
aceleradoras Fibras adrenrxicas que transmiten
impulsos que aumentan a frecuencia cardaca. / F. adrenrxicas Fibras nerviosas que liberan nos espacios sinpticos substancias semellantes adrenalina en resposta a
un impulso transmitido polo nervio. A meirande parte son
fibras posganglionares do sistema simptico. / F. alfa
Fibras nerviosas motoras e propioceptivas de tipo A, con
velocidade de conduccin de 70 a 120 m por sg e
dimetro de 13 a 22 . / F. amielnicas Fibras nerviosas
que posen unha cantidade de mielina menor cs mielnicas, tendo tamn un menor dimetro, sendo especialmente abondosas nos nervios simpticos. Denomnanse
tamn fibras de Remak. / F. arciformes Fibras curtas de
asociacin, que dentro do crtex cerebral conectan unhas
circunvolucins adxacentes. Denomnanse tamn fibras
arqueadas do cerebro. / F. arqueadas do cerebro V. f.
arciformes. / F. B Fibras do sistema nervioso autnomo,
preganglionares e mielnicas, cun dimetro de 3 e unha
velocidade de conduccin de 3 a 15 m por sg. / F. basi-

fibrila
lares Fibras que forman a capa media da zona arqueada
e pectinada do rgano de Corti do odo. / F. beta Fibras
do tacto e da temperatura de tipo A, con velocidade de
conduccin de 30 a 70 m por sg e dimetro de 8 a 13 . /
F. colxena Fibras brancas, brandas e flexibles que constiten o compoente mis tpico de tdolos tipos de
tecido conxuntivo. / F. colinrxica Fibra nerviosa motora
que na sa terminacin libera s espacios sinpticos unha
substancia semellante aceticolina en resposta s estmulos nerviosos. / F. de Burdach Fibras nerviosas
conectadas co ncleo de Burdach. / F. de Goll Fibras
nerviosas que partindo do ncleo de Goll conectan este
co vermis cerebeloso. / F. de Gottstein Fibras nerviosas
que forman parte da expansin do nervio auditivo na
cclea. / F. de Gratiolet Fibras radiantes que van dende
o centro ptico no lobo occipital corpo xeniculado
lateral. Denomnanse tamn radiacins de Gratiolet. / F.
de Herxheimer Fibras espirais de pequeno tamao localizadas no estrato mucoso da pel. / F. de Meynert Fibras
nerviosas que transmiten as sensacins luminosas dende
os colculos superiores ncleo oculomotor. / F. de
Purkinje Fibras musculares cardacas que forman unha
rede no tecido subendotelial dos ventrculos e transmiten
o impulso de despolarizacin que chega dende as aurculas. / F. de Reissner Fibra libre no conducto central da
medula espial. / F. de Remak Fibras nerviosas amielnicas. / F. de reticulina Fibras arxentfilas do tecido
conxuntivo que forman a armazn reticular do tecido
linfoide e mieloide e no tecido intersticial dos rganos
linfoides. Denomnanse tamn f. reticulares. / F. elsticas Fibras de propiedades elsticas que atravesan a
substancia intercelular do tecido conxuntivo. / F.
estriadas Fibras musculares propias dos msculos voluntarios e do miocardio. / F. gamma Fibras que innervan as
fibras intrafusais do fuso muscular e que conducen
sensacins de tacto e de presin a unha velocidade de 15
a 40 m por sg, cun dimetro de 3 a 7 . / F. grises Fibras
nerviosas amielnicas que se presentan principalmente
nos nervios simpticos. / F. lisas Fibra muscular carente
de estras propia dos msculos da vida vexetativa. / F.
mielnicas ou meduladas Fibras nerviosas nas que o seu
cilindroeixe est rodeado dunha capa de mielina mis
grosa c das amielnicas. / F. motora Fibras dos nervios
mixtos que transmiten impulsos motores. / F. musculares
Elemento anatmico que constite o msculo. Distnguense dous tipos diferentes: fibras musculares estriadas
e fibras musculares lisas. / F. nerviosas Prolongacins
delgadas das neuronas, especialmente os axons, que
conducen impulsos nerviosos centrifugamente. Distnguense dous tipos dependendo da cantidade de mielina
que posan: fibras nerviosas mielnicas e amielnicas. / F.
nerviosas de asociacin Fibras nerviosas que conectan
unhas partes con outras do crtex cerebral dentro dun
hemisferio. / F. piramidais Fibras nerviosas da mobilidade voluntaria que forman o sistema piramidal. / F.
posganglionares Fibras nerviosas que forman as
neuronas posganglionares, conectando os ganglios
simpticos coas vsceras. / F. preganglionares Fibras
nerviosas que forman as neuronas preganglionares,

318
conectando o ganglio simptico coa medula espial. / F.
radiculares Fibras nerviosas localizadas nas races dos
nervios raqudeos. / F. reticulares V. f. de reticulina. / F.
somticas Fibras nerviosas que estimulan o msculo
somtico e os tecidos somticos. / F. vasomotoras Fibras
nerviosas amielnicas que innervan principalmente os
msculos arteriolares.

fibrila s.f. Fibra ou filamento de pequeno tamao.

fibrilacin s.f. Contraccin muscular local, involuntaria
e de pequena intensidade, non visible na superficie
corporal, que o resultado da activacin espontnea de
clulas musculares ou fibras musculares illadas. // F.
auricular Arritmia auricular caracterizada por unha actividade rpida e incoordinada da aurcula cunha
frecuencia superior habitualmente a 350 contraccins por
minuto, que no ECG se manifesta como ondas irregulares, de morfoloxa, duracin e voltaxe variable, e
resposta ventricular tamn frecuentemente irregular,
dependendo da frecuencia de estimulacin e da existencia ou non dun bloqueo aurculo-ventricular. / F.
ventricular Actividade rpida e incoordinada dos ventrculos cunha frecuencia variable de 150-500 contraccins
por minuto, que no ECG aparece como ondas ventriculares irregulares, de morfoloxa, duracin e voltaxe
variables, sendo incompatible o seu mantemento coa
vida.

fibrina s.f. Protena insoluble que se forma pola accin

proteoltica da trombina sobre o fibrinxeno no proceso
de coagulacin normal do sangue.

fibrinacin s.f. Formacin dunha cantidade anormalmente grande de fibrina.

fibrinasa s.f. Factor XIII da coagulacin. V. factor.

fibrinemia s.f. Presencia de fibrina no sangue. Tamn se
di inosemia.

fibrinocelular adx. Que est formado por unha combinacin de fibrina e clulas.

fibrinoide adx. 1. Semellante fibrina. // s.m. 2. Substancia homoxnea, eosinfila e refrinxente que pose
algunha das propiedades de tinguidura da fibrina.

fibrinlise s.f. Disolucin enzimtica da fibrina.

fibrinolisina s.f. V. plasmina.
fibrinopenia s.f. Diminucin do fibrinxeno no sangue.
fibrinopptido s.m. Substancia que se produce pola
accin da trombina sobre o fibrinxeno durante a coagulacin do sangue.

fibrinopurulento -a adx. Que est formado de fibrina e

pus.

fibrinoxenemia s.f. Exceso de fibrinxeno no sangue.

fibrinoxnico -a adx. Que produce ou orixina fibrina.
fibrinxeno s.m. Glicoprotena plasmtica de alto peso
molecular sintetizada no fgado. Intervn no proceso de

319

fibrorreticulado -a

coagulacin do sangue se transformar en fibrina pola

accin da trombina.

fibroidectoma s.f. Extirpacin dun fibroide ou fibroma

fibrinoxenlise s.f. Disolucin ou inactivacin do fibri-

fibrolipoma s.m. Lipoma que pose unha gran cantidade

nxeno no sangue.

fibrinoxenopenia s.f. Diminucin do fibrinxeno no

sangue.

fibrinuria s.f. Presencia de fibrina na urina.

fibro- Prefixo que indica relacin coas fibras.
fibroadenoma s.m. Variedade de adenoma que contn
tecido fibroso.

fibroadiposo -a adx. Que est constitudo por tecido

fibroso e adiposo.

do tero.
de tecido fibroso.

fibroma s.m. Denominacin dos tumores constitudos

principalmente por tecido fibroso ou conxuntivo
maduros. Tamn se di fibroide, inoma. // F. osteoxnico
Osteoblastoma. / F. peduncular Tumor pedunculado de
tecido fibroso localizado na pel.

fibromatoide adx. Semellante fibroma.

fibromatose s.f. Doenza caracterizada pola produccin
de mltiples fibromas. // F. xeneralizada Enfermidade
de Von Recklinhausen.

fibroareolar adx. Que ten tecido fibroso e areolar.

fibroblasto s.m. Clula do tecido conxuntivo, alongada e

fibromectoma s.f. Extirpacin dun fibroma. Tamn se

plana, con prolongacins citoplasmticas nos extremos e

ncleo vesicular plano e ovalado. Constite a clula
elemental dos tecidos fibrosos. Tamn se di fibrocito.

fibromembranoso -a adx. Que est composto por unha

fibroblastoma s.m. Tumor derivado dos fibroblastos.

Diferncianse en fibromas e fibrosarcomas.

fibrocalcario -a adx. Que ten consistencia fibrosa e

calcaria vez.

fibrocalcificado -a adx. Relativo ou pertencente

tecido fibroso parcial ou totalmente calcificado.

fibrocarcinoma s.m. Carcinoma que contn tecido

fibroso.

fibrocartilaxe s.f. Variedade de cartilaxe que na sa

substancia fundamental pose unha cantidade importante
de tecido fibroso branco.

fibrocaseoso -a adx. Fibroso e caseoso tempo.

fibroclula s.f. Clula muscular lisa.
fibrocito s.m. V. fibroblasto.
fibrocondrite s.f. Inflamacin dunha fibrocartilaxe.
fibrocondroma s.m. Tumor con caractersticas propias
dos fibromas e dos condromas.

fibroelstico -a adx. Que est composto de tecido

fibroso e elstico tempo.

fibroelastose s.f. Proliferacin excesiva de elementos

fibroelsticos. // F. endocrdica Estado caracterizado
pola hipertrofia da parede do ventrculo esquerdo e
conversin do endocardio nunha capa fibroelstica que
xeralmente provoca unha diminucin da capacidade do
devandito ventrculo.

fibroepitelioma s.m. Tumor formado por elementos

fibrosos e epiteliais.

fibroglioma s.m. Tumor con caractersticas propias dos

fibromas e dos gliomas.

fibroide adx. 1. Que semella un fibroma ou que ten

estructura fibrosa. // s.m. 2. V. fibroma.

di fibromiotoma.
membrana que pose abundante tecido fibroso.

fibromiectoma s.f. Extirpacin dun fibromioma.

fibromiite s.f. V. fibromiosite.
fibromioma s.m. Tumor benigno constitudo pola proliferacin conxunta de tecido conxuntivo denso e tecido
muscular liso. Tamn se di inomioma. // F. uterino
Fibromioma localizado no tero.

fibromiosite s.f. Inflamacin e dexeneracin fibrosa dun

msculo. Tamn se di fibromiite.

fibromiotoma s.f. V. fibromiectoma.

fibromixoma s.m. Mixoma que pose abundante tecido
fibroso.

fibromixosarcoma s.m. Mixosarcoma con abundante

tecido fibroso.

fibromuscular adx. Que est composto de tecido fibroso

e muscular.

fibronectina s.f. Glicoprotena que circula no plasma,

onde acta como opsonina, e na superficie celular, onde
participa nos fenmenos de adherencia celular.

fibroneuroma s.m. V. neurofibroma.

fibropapiloma s.m. Papiloma con abundante tecido
fibroso.

fibropericardite s.f. Pericardite fibrinosa. V. pericardite.

fibroplasia s.f. Produccin de tecido fibroso. // F. retrolental Retinopata bilateral que ocorre nos prematuros
tratados con excesivas concentracins de osxeno, que
leva retina a transformarse nunha masa fibrosa que se
pode ver por detrs do cristalino, con resultado final de
cegueira.

fibroqustico -a adx. Fibroso e qustico tempo.

fibrorreticulado -a adx. Que est formado por unha
rede de fibras.

fibrosarcoma

fibrosarcoma s.m. Tumor maligno sarcomatoso derivado

dos fibroblastos. Producen metstases por va hemtica e
con menor frecuencia por va linftica. // F. odontxenos
Fibrosarcoma que se orixina nos maxilares a partir dun
dos compoentes mesenquimatosos dos dentes ou dos
xermes dentais.

fibroscopio s.m. Aparello utilizado para transmitir

320
sucos, dos que o dereito contn a vea cava inferior. Pose
mltiples funcins, mediante as que intervn na maiora
dos procesos metablicos e de sntese que se producen no
organismo, segrega a bile, para a realizacin de procesos
dixestivos, pose funcins de depsito de diversas substancias, funcins desintoxicantes, acta como rgano
hematoposico accesorio, etc.

imaxes por medio de cables de fibra ptica na realizacin

de manobras endoscpicas.

figo s.m. Froito da figueira. Pose propiedades laxantes,

fibrose s.f. Proceso normal ou patolxico de formacin de

figueira s.f. rbore pertencente especie ficus e familia

tecido fibroso. // F. endomiocrdica Miocardiopata

idioptica, endmica dalgunhas rexins africanas, que se
caracteriza por presentar cardiomegalia, engrosamento
do miocardio e formacin de tecido fibroso, e clinicamente por insuficiencia cardaca. / F. heptica conxnita
Doenza conxnita do fgado, caracterizada pola formacin de bandas de fibrose con quistes dos conductos
biliares terminais nos espacios portais, que provocan
constriccin vascular e hipertensin portal. / F. mediastnica Formacin de tecido fibroso duro no mediastino
superior, o que ocasiona compresin e deformacin da
vea cava superior, bronquios e grandes vasos pulmonares. / F. pulmonar idioptica Inflamacin crnica
idioptica e fibrose progresiva das paredes dos alvolos
pulmonares, que ocasiona dispnea progresiva e insuficiencia respiratoria. / F. qustica do pncreas V. mucoviscidose. / F. retroperitoneal Proceso de fibrose do
reptroperitoneo que pode causar obstruccin de vasos e
de urteres.

fibroseroso -a adx. Que est composto de elementos

fibrosos, pero presenta unha superficie serosa.

fibrosite s.f. Inflamacin non supurativa do tecido fibroso

de calquera parte do corpo.

fibrotrax s.m. Estado que se caracteriza pola adherencia

das das capas da pleura, de xeito que se produce unha
diminucin importante da capacidade respiratoria do
hemitrax afectado.

fibrovascular adx. Que est composto por tecido fibroso

e vasos sanguneos.

ficomicetos s.m.pl. Orde de fungos nos que a reproduccin se realiza pola unin de dous gametos iguais.

ficomicose s.f. Calquera das micoses causadas por fungos

da orde Phycomycetes.

fgado s.m. rgano visceral impar e asimtrico, localizado

na parte superior do abdome, debaixo da cpula dereita
do diafragma, prolongndose cara esquerda no epigastrio e baixo da cpula esquerda do diafragma. Trtase da
maior das vsceras do organismo, pesando entre 1,5 e 2
kg nos adultos. Pose catro lobos, que s son visibles
conxuntamente na cara inferior, onde se localiza o hilo
heptico, no que se atopan a vea porta, a arteria heptica
e as vas biliares, estando a vescula biliar localizada nun
ensachamento do suco anteroposterior dereito. A cara
superior est dividida polo ligamento superior en dous
lobos, dereito e esquerdo. A cara posterior presenta dous

emolientes e un gran poder nutritivo.

das morceas, que segrega un ltex amargo e astrinxente.

figura s.f. Forma exterior dun obxecto pola que se diferencia dos demais. // F. acromtica Fuso acromtico. V.
fuso. / F. mittica Estadio da agregacin cromosmica
que presenta un modelo determinado de mitose.

filamento s.m. Corpo filiforme, flexible ou rxido,

presente en numerosas estructuras biolxicas. // F. axial
Axn ou cilindroeixe dunha fibra nerviosa. / F. terminal
Filum terminale. Prolongacin inferior delgada fibrosa
da medula espial que vai dende o final do cono terminal
base do cccix.

filamentoso -a adx. Con forma de fo.

Filaria Especie da superfamilia Filiariodea. // F.
bancrofti V. wuchereria bancrofti.

filarase s.f. Estado morboso orixinado pola presencia de

filarias, especialmente Wuchereria bancrofti, no organismo.

filaricida adx. 1. Que destre filarias. // s.m. 2. Axente

destructor de filarias.

filariforme adx. Que ten forma semellante s filarias.

filete s.m. Banda ou cinta longa de fibras nerviosas.
filia s.f. Inclinacin ou tendencia cara a algunha cousa
determinada.

-filia Sufixo do gr. philia (amizade), usada en palabras que

designan inclinacin ou afeccin por algo.

filiforme adx. Que ten forma ou aparencia de fo.

filonesmo s.m. Afeccin anormalmente esaxerada polas
cousas novas.

filpodo s.m. Pseudpodo delgado, filamentoso, constitudo por citoplasma.

filopresin s.f. Compresin dun vaso sanguneo mediante

un fo.

filovaricose s.f. Desenvolvemento de varicosidades no

cilindroeixe das clulas nerviosas.

filoxnese s.f. Estudio do desenvolvemento das especies

ou das razas dende a sa orixe.

filtrable adx. Que pode atravesa-los poros dun filtro.

filtracin s.f. 1. Paso dun lquido a travs dun filtro. 2. En
radioterapia, paso do feixe de raios X a travs dunha folla
de diversos metais coa finalidade de elimina-las radiacins brandas e deixar pasar s as duras ou penetrantes.

321

fstula

filtrado s.m. Lquido que atravesou un filtro.

filtro s.m. 1. Corpo poroso ou aparello de diversos mate-

fisioloxa s.f. Ciencia que estudia as funcins e as propie-

riais e tamaos de poro, a travs do que se fai pasar un

lquido ou un gas, para consegui-la sa esterilizacin ou
limpeza de certas partculas que contn en suspensin. 2.
Na radioloxa, pantalla de diversos materiais que deixa
pasar algns tipos de radiacins e impide o paso doutras.
// F. de Wood Pantalla que absorbe as radiacins de luz
visible do espectro e deixa pasa-las ultravioletas. / F.
Millipore Filtro de acetato de celulosa utilizado para
esterilizar solucins inestables calor.

fisioloxista s. Fisilogo.
fisin s.f. 1. Ruptura ou segmentacin de algo. 2. Repro-

filum s.m. Voz latina utilizada para designar algunhas

estructuras anatmicas ou histolxicas con forma de fo.
// F. terminale V. filamento terminal.

fima s.m. Calquera tumor drmico ou tubrculo cutneo.

fimatose s.f. Estado morboso caracterizado pola
presencia de fimas.

fimbria s.f. 1. Estructura anatmica con caractersticas de

franxa, bordo ou orla, especialmente a porcin terminal
ovrica da trompa de Falopio. 2. Apndice filamentoso,
de menor tamao e mis numeroso cs flaxelos, que
posen algunhas bacterias. // F. ovrica Extremidade da
trompa de Falopio con forma de franxa que recolle os
vulos desprendidos do ovario en cada ciclo menstrual.

fimbriocele s.f. Hernia que contn o pavilln da trompa

de Falopio.

dades dos rganos e dos tecidos dos seres vivos.

duccin asexual mediante a divisin do corpo en das ou

mis partes, formando cada unha delas un novo individuo
independente. // F. binaria Divisin do ncleo celular e
posteriormente do citoplasma en das partes iguais;
comn nos protozoos. / F. nuclear Divisin do ncleo
dun tomo mediante un bombardeo neutrnico, liberndose no proceso abundante enerxa.

fisionoma s.f. 1. Conxunto das faccins do rostro e

expresin particular que resulta dese conxunto. 2. Determinacin do temperamento e do carcter a partir dos
trazos faciais.

fisiopatoloxa s.f. Parte da fisioloxa que estudia as

funcins orgnicas no transcurso das enfermidades.

fisioqumico -a adx. Pertencente ou relativo qumica

fisiolxica ou clnica.

fisioterapeuta s. Persoa especialista en fisioterapia.

fisioterapia s.f. Ciencia que utiliza diversos axentes
fsicos no tratamento das enfermidades.

fisioxnese s.f. Orixe e desenvolvemento natural do organismo.

fisiparidade s.f. Variedade de reproduccin asexual por

abertura do prepucio, que ten como consecuencia a imposibilidade de descubri-la glande.

fisin, na que as das partes resultantes da mesma teen

un tamao aproximadamente igual. Tamn se di escisiparidade.

fo s.m. 1. Fibra ou filamento dunha materia txtil de

fisocefalia s.f. Tumefaccin enfisematosa da cabeza.

fimose s.f. Estreiteza natural, conxnita ou adquirida da

Tamn se di pneumatocefalia.

procedencia natural ou artificial, utilizado para a realizacin de ligaduras e suturas. 2. Arame delgado que pode
ser de diversos metais, utilizado coa mesma finalidade
cs fos txtiles.

fisocele s.f. 1. Tumoracin con contido de gases. Tamn se

fsica s.f. Ciencia que estudia as propiedades fundamen-

fisohidrmetra s.m. Presencia de gases e mais de lquido

tais da materia e a enerxa mediante a experimentacin e

a elaboracin de conceptos e as leis que tenden a modifica-lo seu estado ou movemento sen altera-la sa natureza.

fsico -a adx. 1. Pertencente ou relativo s corpos, s

cousas materiais ou fsica. // s. 2. Persoa dedicada
profesionalmente fsica ou que pose abundantes coecementos da mesma.

fisicoqumico -a adx. Relativo ou pertencente fsica e

qumica mesmo tempo.

fisio- Prefixo do grego Phsis (natureza), que denota relacin coa natureza ou a fisioloxa.

fisiocracia s.f. Curacin natural das enfermidades, con

pouca ou nula intervencin mdica teraputica.

fisilise s.f. Destruccin ou desintegracin natural dos

tecidos.

fisilogo -a s. Persoa especialista en fisioloxa ou dedicada a ela. Tamn se di fisioloxista.

di pneumatocele. 2. Hernia intestinal con contido de

gases. 3. Dilatacin do escroto por gases.
no interior da cavidade do tero.

fismetra s.m. Aire ou gases na cavidade uterina.

fisopiosalpinx s.m. Presencia de gases e mis de pus na
trompa de Falopio.

fisostigmina s.f. Alcaloide da semente da faba do

Calabar, de gran toxicidade, con propiedades estimulantes do sistema nervioso simptico. sase de forma
tpica para producir miose e diminu-la presin intraocular no tratamento do glaucoma e por va parenteral
como antagonista dos efectos das sobredoses de frmacos
anticolinrxicos sobre o SNC.

fisotrax s.m. V. pneumotrax.

fstula s.f. 1. Traxecto ou conducto patolxico conxnito
ou adquirido que comunica entre si dous rganos (fstula
interna), ou un rgano ou estructura anatmica co exterior (fstula externa). 2. Comunicacin artificial, cirrxica ou experimental, que comunica entre si dous
rganos ou un rgano co exterior. // F. abdominal A que

fistultomo
comunica a superficie do abdome cunha vscera oca
intraabdominal. / F. anal A que est prxima ano e
comunica ou non co recto ou a pel. / F. arteriovenosa
Comunicacin anormal entre unha arteria e unha vea, que
pode ser traumtica ou conxnita. / F. biliar Aquela que
comunica un segmento das vas biliares coa parede do
abdome (fstula biliar externa), ou cun rgano oco ou
conducto internos (fstula biliar interna). / F. branquial
Fstula conxnita que resulta da persistencia anormal dun
segmento de fendedura branquial. / F. cega Aquela que s
ten aberto un dos seus extremos, terminando o outro nun
fondo de saco. Tamn se di fstula incompleta / F.
completa A que est aberta nos dous extremos. / F. de
Eck Comunicacin anormal entre os sistemas porta e
cava. / F. do conducto tirogloso Fstula que resulta da
infeccin secundaria e posterior apertura exterior dos
restos do conducto tirogloso. / F. enterovaxinal A que
comunica a luz intestinal coa vaxinal. / F. enterovesical
A que comunica a luz intestinal e a cavidade vesical. / F.
esofxica A que comunica o esfago coa superficie
cervical ou coa luz do traxecto traqueobronquial. / F.
externa A que comunica unha vscera oca ou un
conducto interno coa superficie corporal. / F. incompleta
V. f. cega. / F. interna Aquela que non comunica coa
superficie corporal. / F. intestinal A que comunica a luz
do intestino coa superficie da pel ou dous segmentos de
intestino entre si. / F. onfalomesentrica Comunicacin
conxnita do embigo coa luz intestinal causada pola
persistencia do conducto onfalomesentrico fetal. / F.
parietal Fstula que sae exterior a travs das paredes
torcica ou abdominal. / F. torcica Fstula que sae
superficie na parede do trax. / F. traqueoesofxica
Comunicacin anmala conxnita entre a traquea e mailo
esfago. / F. umbilical Aquela que se abre na pel do anel
umbilical. / F. uretral Comunicacin anormal entre a luz
da uretra e a pel do pene ou un rgano vecio uretra. /
F. urinaria Traxecto anormal orixinado nas vas urinarias, que transcorre por diversos rganos ou reas anatmicas e polo que circula a urina. / F. uroxenital V. f.
xenitourinaria. / F. vesical Comunicacin anormal entre
a vexiga urinaria e un rgano da sa vecianza, nomendose dependendo do rgano que comunica coa vexiga,
como fstulas vesicouterinas, vesicointestinais, vesicovaxinais, etc. / F. xenitourinaria A que comunica un
segmento das vas urinarias con outro do aparello xenital.
Tamn se di fstula uroxenital.

fistultomo s.m. Aparello utilizado para cortar unha

fstula.

fistulectoma s.f. Escisin cirrxica dunha fstula.

fistulizacin s.f. Formacin dunha ou mis fstulas.
fistulografa s.f. Radiografa dun traxecto fistuloso coa
axuda dun medio de contraste.

fistulotoma s.f. Incisin dun traxecto fistuloso.

fisura s.f. Fendedura lonxitudinal normal ou patolxica
das estructuras anatmicas. // F. anal lcera lineal superficial no esfnter anal que orixina dor durante a defeca-

322
cin e espasmo do esfnter. / F. cigomaticoesfenoidal V.
f. orbitaria inferior. / F. conxnita Solucin de continuidade nunha parte ou rgano, orixinada pola detencin
do desenvolvemento e a falla da soldadura dos elementos
anatmicos integrantes da mesma. / F. de Glaser Fendedura que divide en das partes o fondo da cavidade
glenoide do so temporal. / F. de Henle Cada un dos
espacios localizados entre as fibras musculares do
corazn, ocupados por tecido conxuntivo. / F. de Santorini Fisura localizada na cartilaxe do conducto auditivo
externo. / F. esfenomaxilar V. f. orbitaria inferior. / F.
lonxitudinal do cerebro A que separa mbolos dous
hemisferios cerebrais. / F. orbitaria inferior Fendedura
localizada entre a maior do esfenoide e a lmina orbitaria do maxilar. Tamn se di fisura esfenomaxilar. / F.
orbitaria superior fendedura localizada entre as s
maiores e as menores do esfenoide. Tamn se di fisura
cigomatiocoesfenoidal. / F. sea Fractura leve e incompleta, sen separacin de fragmentos.

fisuracin s.f. Produccin de fisuras nunha parte ou

rgano.

fito- Prefixo do grego phytn (planta).

-fito Sufixo do grego phytn (planta).
fitoanafilactxeno -a adx. Das protenas de orixe
vexetal que poden causar reaccins anafilcticas.

fitobezoar s.m. Bezoar composto de fibras vexetais.

fitfago -a adx. Que se alimenta de vexetais. Tamn se di
vexetariano.

fitofotodermatite s.f. Dermatite fototxica orixinada

pola exposicin luz solar despois do contacto con certas
plantas que conteen substancias fotosensibilizantes.

fitol s.m. Alcohol aliftico procedente da hidrlise da

clorofila, relacionado coa xantofila, os carotenoides e a
vitamina A, que se usa na preparacin da vitamina E e da
fitonadina.

fitonadina s.f. Vitamina liposoluble do grupo K que se

extrae das plantas verdes ou se sintetiza.

fitonose s.f. Enfermidade orixinada polas plantas.

fitoparasito s.m. Parasito vexetal.
fitoplasma s.m. Citoplasma das clulas vexetais.
fitoprecipitina s.f. Precipitina producida por inmunizacin con substancias proteicas de orixe vexetal.

fitosterina s.f. Alcohol semellante colesterol que se

atopa nas sementes ou nos talos dalgunhas plantas.
Tamn se di fitosterol.

fitosterol s.m. V. fitosterina.

fitoterapia s.f. Teraputica baseada nas plantas ou nas
substancias de orixe vexetal.

fitotoxina s.f. Exotoxina procedente dalgunhas especies

de plantas superiores.

323

fincho s.m. Planta herbcea, recendente, pertencente

familia das umbelferas, que pose propiedades estimulantes, diurticas e emenagogas.

fixacin s.f. 1. Accin e efecto de manter un corpo ou

unha parte anatmica nunha posicin fixa. 2. Tcnica
histolxica que mantn un tecido no seu estado orixinal
mediante unha serie de tratamentos qumicos ou fsicos,
con obxecto da sa posterior observacin microscpica.
3. Suspensin do desenvolvemento psicolxico nunha
determinada etapa como resposta s fracasos ou dificultades, que, dependendo da sa duracin, pode ou non ser
normal. 4. En oftalmoloxa, direccin da mirada de forma
que a imaxe visual do obxecto impacte sobre a fvea
central da retina. 5. Tratamento das pelculas fotogrficas
que serve para elimina-los sales non revelados, de forma
que s fican os sales de prata revelados para formar unha
imaxe permanente. // F. do complemento Consumo do
complemento srico que se produce en reaccins con
complexos inmunes que conteen anticorpos fixadores
do complemento. Esta reaccin realizada nun laboratorio
en presencia de sistemas indicadores da fixacin, serve
de base para numerosas probas diagnsticas que detectan
antxenos ou anticorpos determinados. / F. telescpica
Fixacin dos fragmentos dunha fractura mediante a introduccin da punta dun deles na cavidade medular do
outro.

fixador s.m. Substancia usada para impedi-la dexeneracin das mostras histolxicas ou citolxicas.

flabelado -a adx. Que ten forma de abano.

flabelo s.m. Serie de fibras radiadas en forma de abano
localizadas no corpo estriado.

flaccidez s.f. Lasitude e debilidade muscular.

flccido -a adx. Que est laso, dbil e brando.
flamexarmento s.m. Procedemento de esterilizacin
mediante a exposicin do obxecto que se esteriliza
accin dunha lapa.

flanco s.m. Rexin lateral do tronco que vai dende as

costelas ata o so ilaco. Tamn se di costado.

flato s.m. Aire ou gas que se acumula no interior do corpo,

especialmente no aparello gastrointestinal.

flatulencia s.f. Distensin do estmago e do intestino

orixinada por unha acumulacin de gases nos mesmos.

flavina s.f. Calquera dun grupo de pigmentos naturais que

conteen o ncleo de isoaloxacina, principalmente a
riboflavina. Teen cor amarela e unha intensa fluorescencia verde en estado oxidado.
Flavivirus Xnero de virus da familia dos Togaviridae, do
que o prototipo o virus da febre amarela. Son virus
RNA monocatenarios, cbicos e con envoltura.

flebografa
e productoras dun pigmento amarelo. Son patxenos
oportunistas do intestino humano.

flavoenzima s.f. Enzima pertencente s flavoprotenas.

flavoprotena s.f. Protenas conxugadas que teen de
grupo prosttico derivados da isoaloxicina, o que lles d
unha cor amarela.

flaxelacin s.f. 1. Proceso de formacin de flaxelos. 2.

Aberracin sexual na que o pracer sexual se obtn dando
ou recibindo azoutas. 3. Variedade de masaxe que se
realiza batendo cos dedos sobre unha superficie corporal.

flaxelado -a adx. 1. Que ten flaxelos. // s.m. 2. Protozoo

do subfilo Mastigophora. 3. Microorganismo que ten
flaxelos.

flaxelo s.m. Prolongacin celular filiforme dotada de

mobilidade, que acta como elemento de locomocin en
diversos microorganismos.

flaxelospora s.f. Espora que pose un ou mis flaxelos.

flebalxia s.f. 1. Dor no traxecto dunha vea varicosa. 2.
Neuralxia producida por varicosidades nun tronco
nervioso.

flebanestesia s.f. Narcose producida mediante unha

inxeccin intravenosa.

flebanxioma s.m. Aneurisma venoso.

flebarteriectasia s.f. Dilatacin xeral de veas e arterias.
flebastenia s.f. Insuficiencia das paredes das veas.
flebectasia s.f. Dilatacin ou variz dunha vea.
flebectoma s.f. Operacin cirrxica consistente na extirpacin parcial ou total dunha vea.

flebectopa s.f. Desprazamento dunha vea da sa posicin normal.

flebenfraxe s.f. Obstruccin dunha vea por un cogulo.

flebismo s.m. Obstruccin dunha vea e turxescencia
anormal consecuente.

flebite s.f. Proceso inflamatorio que lle afecta parede

dunha ou mis veas. // F. aguda Flebite de curta duracin
caracterizada pola infiltracin das paredes do vaso e a
formacin dun trombo de sangue. Clinicamente presenta
dor, edema e unha formacin dura e vermella no traxecto
da vea. / F. crnica Flebite de longa duracin caracterizada pola esclerose da parede e s veces calcificacin. /
F. obliterante Flebite que ocasiona a oclusin da luz das
veas. / F. puerperal Flebite sptica consecutiva parto. /
F. recorrente Aquela que evoluciona con episodios separados por intervalos de tempo variables. / F. sptica
Flebite aguda consecutiva a procesos spticos. Tamn se
di flebite supurativa. / F. supurativa V. f. sptica.

fleboclise s.f. Inxeccin de lquido nunha vea.

fleboflebostoma s.f. Anastomose cirrxica dunha vea

flavo -a adx. Da cor do trigo maduro ou do ouro.

Flavobacterium Xnero de bacterias gramnegativas,

flebografa s.f. 1. Tcnica de exame radiolxico das veas,

aerobias ou anaerobias facultativas, con forma de bastn

principalmente das extremidades inferiores, despois da

con outra.

flebgrafo
inxeccin dun contraste radiopaco. 2. Rexistro grfico do
pulso venoso mediante un flebgrafo.

flebgrafo s.m. Aparello utilizado para rexistra-lo pulso

venoso.

flebograma s.m. Trazado do pulso venoso realizado cun

flebgrafo.

flebolitase s.f. Estado caracterizado pola presencia de

clculos no interior das veas.

fleblito s.m. Concrecin calcaria no interior dunha vea.

Son case sempre consecuencia dunha flebite.

flebomanmetro s.m. Aparello destinado medicin da

presin sangunea venosa.

324
Inflamacin aguda e extensa do tecido celular, con evolucin progresiva, tendencia necrose e sntomas xerais
graves. / F. enfisematoso Flegmn difuso no que
ademais hai presencia de gases.

flegmorraxia s.f. Secrecin de abundantes mucosidades.

flexibilidade s.f. Calidade de flexible. // F. crea Estado
catatnico e catalptico no que os membros manteen a
posicin na que se colocan, opoendo unha resistencia
que semella a da cera movelos.

flexible adx. Que se pode dobrar con facilidade sen partir.

flexmetro s.m. Aparello para medi-lo grao de flexibilidade das articulacins.

flebomiomatose s.f. Desenvolvemento esaxerado ou

flexin s.f. 1. Accin ou efecto de dobrar ou dobrarse. 2.

neoformacin de fibras musculares nas paredes das veas.

Accin de dobrar unha extremidade ou parte do corpo

articulada. // F. do tero Desprazamento do corpo do
tero sobre o colo do mesmo cara a adiante, sendo esta
posicin normal (anteflexin), cara atrs (retroflexin),
ou lateralmente (lateroflexin).

flebopata s.f. Calquera doenza que afecte s veas.

fleboplastia s.f. Reparacin plstica dunha vea.
fleborrafia s.f. Sutura dunha vea.
fleborraxia s.f. Hemorraxia procedente dunha vea.
fleborrexe s.f. Rotura dunha vea.
flebosclerose s.f. Endurecemento dunha vea.
flebostase s.f. 1. Retardo da circulacin sangunea nas
veas. 2. Supresin temporal dunha porcin do sangue da
circulacin xeral mediante a compresin das veas dun
membro.

flebotoma s.f. Incisin dunha vea.

flebtomo s.m. Lanceta utilizada para realizar sangras.
flebotrombose s.f. Trombose venosa.
flebxeno -a adx. Que se orixina dentro das veas, especialmente os anxiomas que se orixinan nos vasa vasorum
das veas.

fledona s.f. Delirio de grandeza presente nalgunhas

enfermidades mentais.

flexor -a adx. 1. Que produce flexin, aplicado s

msculos que contraer producen a flexin dunha extremidade ou de parte da mesma. // s.m. 2. Msculo que
produce flexin.

flexura s.f. Porcin curva dunha estructura ou rgano;

curva ou pregadura anatmicas. // F. do cbado Lia
anterior onde se efecta a flexin do antebrazo. / F.
duodenoxexunal Curvatura intestinal localizada na
unin do duodeno co xexuno. / F. esplnica Curva do
colon localizada na unin das sas porcins transversal e
descendente. / F. heptica Curva do colon localizada na
unin das sas porcins ascendente e transversal. / F.
sigmoide Porcin curva do colon anterior recto, que
pose forma de sigma.

flictena s.f. Lesin da pel consistente nunha ampola ou

vincha formada pola elevacin da epiderme e chea de
soro, que se produce nas queimaduras.

flegma s.f. 1. Un dos catro humores da medicina antiga. 2.

flictnula s.f. Flictena de pequeno tamao ou ndulo

Mucosidade procedente das vas respiratorias, especialmente do nariz e da gorxa. 3. Apata, calma, pachorra.

flictenular adx. Asociado formacin de flictnulas ou

flegmagogo -a adx. 1. Que favorece a evacuacin das

flegmas. // s.m. 2. Axente que pose esta accin.

flegmasa s.f. Inflamacin. // F. alba dolens Forma de

flebite obliterante, que afecta xeralmente vea femoral e
que aparece nalgunhas ocasins despois do parto ou en
enfermos encamados moito tempo. Caracterzase por un
edema branco doloroso no membro afectado. / F. cerulea
dolens Variedade de flegmasa alba dolens que presenta
unha cor azulada debida a unha complicacin nas veas
superficiais.

flegmn s.m. Inflamacin difusa do tecido conxuntivo. //

F. circunscrito O que se caracteriza por ter unha extensin ben delimitada e unha evolucin xeralmente
benigna. / F. de Dupuytren Supuracin flegmonosa localizada na rexin anterolateral do pescozo. / F. difuso

ulcerado localizado na crnea ou na conxuntiva.

semellante a elas.

floculacin s.f. Precipitacin dos coloides dunha solucin

formando partculas a xeito de folerpas en lugar de precipitar coma unha masa coagulada.

flora s.f. 1. Conxunto das plantas dunha rea ou rexin

determinada. 2. Conxunto das bacterias e microorganismos habituais ou saprfitos dun rgano ou parte.

flotante adx. Que non permanecen fixado a unha parte,

referido a algunhas estructuras anatmicas. // Costelas f.
Par ltimo de costelas de cada lado do corpo, que non se
unen coma as demais so esterno.

floxuridina s.f. Antineoplsico utilizado por va intraarterial no tratamento das metstases hepticas nas neoplasias gastrointestinais.

325

focio

valor fixo. 2. Movemento ondulatorio comunicado a un

lquido acumulado nunha cavidade corporal, que se
realiza comprimindo nunha parte o devandito lquido e
percibindo o movemento coa outra man no lado
contrario.

no esmalte dental, no caso de ocorre-la exposicin

durante a formacin do esmalte. // F. endmica crnica
Doenza dentaria crnica orixinada por unha excesiva
concentracin de fluor na auga potable, e caracterizada
por unha coloracin amarela-parda ou case negra dos
dentes.

fludrocortisona s.f. Esteroide sinttico que pose unha

fluoruracilo s.m. 5-fluoruracilo, anlogo pirimidnico,

importante accin glico e mineralocorticoide. sase

como acetato de fludrocortisona.

que produce a inhibicin da sntese do DNA e/ou protenas, acta como antimetabolito das bases pirimidnicas,
como anticanceroso e inmunodepresor. Utilzase por va
oral no tratamento de certas neoplasias e, de forma
tpica, no tratamento das queratites premalignas da pel e
nos carcinomas de clulas basais.

fluctuacin s.f. 1. Variacin que se observa arredor dun

flufenacina s.f. Derivado trifluorometilado da perfenacina que constite o tranquilizante fenotiacnico de

accin mis potente.

fludo s.m. Lquido, gas ou plasma, corpo que debido

pouca cohesin das sas molculas, ten a propiedade de
adopta-la forma do recipiente que o contn.

fluoruro s.m. Combinacin de fluor cun metal ou cun

fluocinolona (acetnido de) s.f. Glicocorticoide sint-

fluracepam s.m. Benzodiacepina con accin hipntica

tico, utilizado como antiinflamatorio tpico nas dermatoses que responden a estes compostos.

utilizado no tratamento farmacolxico do insomnio

simple.

fluocinonida s.f. ster do acetnido de fluocinolona que

flter s.m. Vibracin ou pulsacin rpida. // F. auricular

se utiliza topicamente no tratamento dalgunhas dermatoses.

familia das ftalenas, que proporciona unha fluorescencia

verde moi intensa. sase comunmente para evidencia-las
erosins corneais.

Arritmia cardaca caracterizada por contraccins rpidas

e regulares cunha frecuencia entre 250 e 350 contraccins por minuto, que no ECG aparece como ondas regulares, de morfoloxa, duracin e voltaxe constantes. / F.
diafragmtico Contraccins rpidas e ondulatorias do
diafragma de orixe descoecida, que poden ser paroxsticas de curta duracin ou permanentes. / F. ventricular
Actividade rpida e coordinada dos ventrculos cunha
frecuencia de 200 contraccins por minuto, que no ECG
aparece como ondas ventriculares regulares, de aspecto
sinusoidal.

fluorescencia s.f. Propiedade que teen algns corpos de

fluxo s.m. Efusin ou evacuacin continua dunha canti-

fluor s.m. Elemento non metlico, monovalente, primeiro

elemento da familia dos halxenos, gasoso, de cor
amarela plida, irritante, semellante cloro, moi reactivo, de smbolo F e de peso atmico, 19.

fluorescena s.f. Colorante de cor amarela-alaranxada da

absorber luz dunha determinada lonxitude de onda e

emitila despois en forma dunha radiacin de lonxitude de
onda maior.

fluorhdrico (cido) s.m. Solucin acuosa de fluoruro

de hidrxeno, cido de gran toxicidade e irritante das
mucosas.

fluorometra s.f. Tcnica analtica utilizada para detectar

cantidades moi pequenas dun elemento medi-la lonxitude de onda que emite durante a fluorescencia.

fluormetro s.m. Aparello utilizado na fluorometra, que

consta dunha fonte de enerxa para producir fluorescencia, monocromatores para elixi-la lonxitude de onda e
un detector das radiacins emitidas.

fluoroscopio s.m. Aparello utilizado para examinar

estructuras profundas mediante raios X. Consta dunha
pantalla (pantalla fluorescente), cuberta de cristais de
tungstato de calcio, na que se proxectan as sombras dos
raios X que atravesan o corpo, o que est colocado entre
a pantalla e a fonte da radiacin.

fluorose s.f. Estado morboso causado pola exposicin a

concentracins excesivas de fluor ou dos seus
compostos. Caracterzase por alteracins esquelticas,
consistentes en osteosclerose e osteomalaca e manchas

metaloide.

dade mis ou menos importante dun lquido normal ou

patolxico exterior. // F. bilioso Diarrea composta na
meirande parte por bile. / F. branco V. leucorrea. / F.
catamenial V. menstruacin.

Fm Smbolo qumico do fermio.

fobia s.f. Medo excesivo, irracional e persistente diante
dun obxecto, actividade ou situacin determinados, que
ocasiona un intenso desexo de evitar aquilo que se teme.
Para que a fobia tea entidade clnica, o medo ten que ser
recoecido polo individuo que o sofre como excesivo e
irracional e a conducta de evitacin ten que orixinar
algn grao de incapacidade.

fobofobia s.f. Estado de psicastenia caracterizado polo

medo a ter fobias.

focal adx. Pertencente ou relativo a un foco.

focio s.m. 1. Parte da cabeza dalgns animais na que
estn a boca e o nariz. 2. Coloquialmente e aplicado s
persoas, cara ou parte da mesma formada pola boca e o
nariz. // F. catatnico Proxeccin cara adiante dos labios
debido a contraccin involuntaria do msculo orbicular
dos mesmos. / F. de tenca Porcin vaxinal do colo do
tero, onde se localiza o orificio externo do mesmo.

foco

foco s.m. 1. Punto onde converxen os raios luminosos

reflectidos nun espello cncavo ou refractados nunha
lente convexa ou as ondas acsticas. 2. Centro principal
dun proceso morboso. // F. de Ghon Foco primario tuberculoso que conxuntamente coa linfanxite tuberculosa e as
adenopatas hiliares constite o complexo primario. / F.
purulento Localizacin onde se forma o pus nun proceso
supurativo.

focomelia s.f. Anomala do desenvolvemento caracterizada pola ausencia da parte proximal dun ou mbolos
dous membros superiores ou inferiores.

focomelo s.m. Monstro fetal que presenta focomelia.

folato s.m. Forma aninica do cido flico.
flico (cido) s.m. cido pteroilglutmico, vitamina do
complexo B que serve de portador de grupos dun carbono
en moitas reaccins metablicas.

foliculite s.f. Inflamacin dun ou mis folculos ou de

calquera estructura folicular.

folculo s.m. Denominacin de diversas estructuras anatmicas ou histolxicas que conforman unha depresin,
saco ou cavidade, localizadas en diferentes zonas do
organismo, principalmente nas mucosas ou na pel, e que
pose xeralmente unha funcin glandular segregadora. //
F. atrsico Folculo ovrico que experimentou involucin. / F. de De Graaf Cada unha das vesculas ovricas
que conteen un oocito. / F. de Montgomery Depresins
localizadas na membrana mucosa do tero. / F. de
Naboth Formacins que semellan quistes, orixinadas
polo peche da luz das glndulas da mucosa cervical e a
acumulacin das segregacins que non poden sar exterior. / F. dentario rgano con forma de saco localizado
no interior dos maxilares, que contn o dente antes da sa
erupcin. / F. intestinal ou de Lieberkhn Criptas intestinais tubulares situadas na mucosa do intestino delgado.
/ F. linftico 1. Acumulacins de tecido linfoide de
pequeno tamao localizadas en distintas reas da mucosa
do traxecto intestinal. 2. Acumulacin de linfocitos proliferantes localizada na codia dos ganglios linfticos. / F.
lingual Prolongacins da mucosa na raz da lingua, que
se orixinan por masas de tecido linfoide subxacente que
forman a amgdala lingual. / F. piloso Invaxinacin
tubular da epiderme que envolve os cabelos e da que
nacen os mesmos. / F. primordial Folculo de De Graaf
non maduro. / F. sebceo Glndula sebcea da pel.

foliculose s.f. Doenza caracterizada polo desenvolvemento excesivo dos folculos linfticos.

foliculoso -a adx. Folicular, relativo s folculos.

folnico (cido) s.m. Forma activa do cido flico.
Tamn se di factor citrovorum.

folium s.m. Estructura anatmica con forma de folla. // F.

vermis Porcin posterior da parte superior do vermis
cerebeloso.

folla s.f. 1. rgano xeralmente laminar e verde que sae do

talo ou das plas das plantas. 2. Parte da anatoma

326
delgada e extensa ou laminar. // F. blastodrmica Cada
unha das tres porcins do blastoderma embrionario: ectoderma, endoderma e mesoderma. / F. parietal Porcin
dunha membrana serosa, pleura ou peritoneo que establece contacto coa parede torcica ou abdominal. / F.
visceral Porcin dunha membrana serosa, da pleura ou
do peritoneo que establece contacto coas vsceras.

Flling, enfermidade de V. enfermidade.

fomento s.m. Medicamento lquido que se aplica na
superficie do corpo por medio de panos quentes.

fomite s.m. Obxecto que non sendo patxeno pode sen

embargo aloxar microorganismos que si o sexan, transmitindo deste xeito unha enfermidade infecciosa.

fonacin s.f. Emisin da voz ou de sons articulados.

fonastenia s.f. Debilidade da voz; fonacin difcil
causada por fatiga.

fondo s.m. Base ou parte dun rgano oco mis afastada da

sa boca ou entrada. // F. de saco de Douglas Fondo de
saco peritoneal que se atopa entre o recto e o tero nas
mulleres, ou o recto e a vexiga nos homes. / F. do estmago Porcin cardial do estmago. / F. do ollo Porcin
mis profunda ou posterior do globo ocular examinado
cun oftalmoscopio. / F. do tero Parte superior do tero,
por riba da sada das trompas de Falopio. / F. timpnico
Chan da cavidade timpnica. / F. vesical Base da vexiga
urinaria.

fonendoscopio s.m. Instrumento utilizado na exploracin

clnica mdica para ausculta-los sons que se producen
nas diferentes vsceras e aparellos do organismo, principalmente os cardacos e pulmonares. Esencialmente
consta dunha pequena camp cunha membrana que, aplicada na superficie do corpo, recolle os sons, que son sa
vez transmitidos por dous tubos, xeralmente de goma, ata
uns auriculares. Tamn se di estetoscopio.

foniatra s.f. Parte da medicina que realiza o tratamento

dos defectos da linguaxe falada.

fono- Prefixo do grego phon (voz, son) que se utiliza en

palabras que indican relacin co son.

fonocardiografa s.f. Representacin grfica dos sons

cardacos. Tamn con esta tcnica se rexistran o choque
da punta do corazn (apexcardiograma), o fluxo
sanguneo na arteria cartida (carotidograma), e na vea
xugular (xugulograma).

fonocardiograma s.m. Trazado que se obtn rexistra-los rudos do corazn na realizacin dunha fonocardiografa.

fonofobia s.f. Temor morboso a falar en voz alta.

fonmetro s.m. Aparello utilizado para rexistra-la intensidade dos sons.

fonomiografa s.f. Rexistro dos rudos producidos pola

contraccin muscular, que se recollen por medio dun
micrfono aplicado msculo.

327

fonopata s.f. Doenza ou alteracin nos rganos da

linguaxe.

fonopsia s.f. Sensacin subxectiva consistente na visin

de cores producida pola percepcin de sons.

fonorreceptor s.m. Receptor de estmulos sonoros.

Fontana, enfermidade de V. enfermidade.
fontanela s.f. Espacios sen osificar existentes nos puntos
de confluencia dos sos do cranio dos nenos. // F. anterior A que existe na unin das suturas frontal, coronal e
saxital. Tamn se di fontanela bregmtica, fontanela
maior. / F. bregmtica V. f. anterior. / F. lambdoide V.
f. posterior. / F. mastoide Aquela situada nos bordos
adxacentes dos sos parietal, occipital e a porcin
mastoide do temporal. / F. maior V. f. anterior. / F.
menor V. f. posterior. / F. metpica Fontanela supernumeraria situada na sutura metpica ou mediofrontal. / F.
posterior A situada na unin das suturas lambdoide e
saxital. Tamn se di fontanela menor, fontanela lambdoide.

forame s.m. Burato, orificio anatmico. // F. magnum

Burato occipital.

Forbes, enfermidade de V. enfermidade.

frceps s.m. 1. Aparello que consta de das pas e un
mango, que se utiliza en intervencins cirrxicas para
coller ou comprimir tecidos, e tamn para manexar
vendas estriles e diverso material cirrxico. 2. Aparello
obsttrico con forma de pinzas que se utiliza s veces
para extrae-la cabeza do feto durante o parto. 3. Estructura anatmica con forma de pinzas.

Fordyce, enfermidade de V. enfermidade.

forense adx. 1. Pertencente foro ou tribunais de xustiza.
// s. 2. Mdico que traballa para a administracin de
xustiza coa finalidade de identifica-las causas da morte,
ou informar sobre as lesins sufridas por unha persoa ou
en todas aquelas cuestins nas que o requira a devandita
administracin.

Forestier-Rots-Querol, enfermidade de V. enfermidade.

foria s.f. Direccin ou tendencia das lias visuais.

forma s.f. Configuracin ou forma exterior dun corpo.
formacin s.f. Tecido ou estructura de forma definida. //
F. reticular Rede que forman as prolongacins da substancia gris, que se estende dende a porcin inferior do
bulbo raqudeo ata a porcin superior do tronco cerebral.
Ten funcin nos ritmos do estado de vixilia e nos automatismos.

formaldehido s.m. Gas desinfectante potente que se

empregaba para desinfectar cuartos, roupas, etc. A solucin acuosa 40%, voltil e incolora, cocese cos
nomes de formol e formalina, e emprgase como solucin antisptica xeral e como solucin preservativa.

formalina s.f. V. formaldehido.

fortono

formiato s.m. Sal do cido frmico.

formicacin s.f. Alucinacin tctil na que se ten a sensacin de que pequenos insectos andan sobre a pel.

formicase s.f. Irritacin na pel producida pola picadura

das formigas.

frmico (cido) s.m. cido incoloro, de frmula CH2O2,

de cheiro penetrante, procedente da destilacin das
formigas, ou tamn do cido oxlico, a glicerina e da
oxidacin do formaldehido. Irritante e custico, utilzase
na forma pura e en forma de sal clcica e sdica como
conservante de productos alimentarios.

formigo s.m. 1. Sensacin mis ou menos molesta na pel

semellante a un prodo ou comechn pouco intenso. 2.
Costro, primeiro leite que aparece despois do parto.

formilase s.f. Fermento que intervn na conversin do

cido actico en cido frmico inestable.

formilo s.m. Radical monovalente de frmula H-CO-.

formol s.m. V. formaldehido.
frmula s.f. Enunciado especfico realizado con nmeros
ou outros smbolos, no que se indica a composicin ou as
instruccins para preparar un composto, como unha
medicina ou calquera outro, ou un procedemento para
obter un resultado ou un valor determinado. // F. dental
Expresin mediante smbolos da composicin e disposicin das pezas dentarias dos maxilares humanos. / F.
emprica Frmula qumica que expresa a proporcin de
elementos que se presentan nunha substancia. / F. leucocitaria Proporcin entre as diversas variedades de leucocitos no sangue. / F. maxistral Frmula dun composto
teraputico que prepara o farmacutico. / F. molecular
Expresin que mostra a constitucin terica dunha molcula concreta. / F. qumica Expresin mediante smbolos
da composicin qumica dunha substancia.

formulario s.m. Coleccin de frmulas, receitas ou prescricins oficinais e maxistrais, de carcter oficial ou
privado.

frnix s.m. 1. Espacio con forma de arco ou de bveda. 2.

Trgono cerebral, lmina triangular de substancia branca
situada debaixo do corpo caloso e do tabique transparente
dos ventrculos laterais, que forma a bveda do terceiro
ventrculo.

foro- Prefixo e sufixo do gr. phors, utilizado para indicar

unha relacin co movemento ou a idea de levar ou conter
algo.

forocito s.m. Clula do tecido conxuntivo.

forocitose s.f. Proliferacin dos forocitos.
forptero s.m. Aparello utilizado no exame da visin, que
contn 36 lentes que se poden combinar de xeito automtico.

fortono s.m. Aparello utilizado para exercita-los

msculos do ollo.

fortificante

fortificante adx. Substancia que pose propiedades

tnicas ou analpticas.

forza s.f. Enerxa ou potencia, aquilo capaz de modificalo estado de repouso ou movemento dun corpo. // F.
animal Enerxa muscular. / F. de Van der Waals Forzas
de atraccin entre tomos e molculas relativamente
dbiles e de curto alcance. / F. electromotriz Forza que
por diferencias de potencial orixina unha corrente elctrica.

fosa s.f. Cavidade anatmica de anchura e profundidade

variable. // F. acetabular Fondo non articular do acetbulo. / F. amigdalina Cada un dos ocos situados entre os
piares do padal onde se atopan as amgdalas. / F. ancnea
V. f. olecraniana. / F. axilar Axila ou sobrazo. / F.
canina Zona do maxilar superior que se relaciona coas
partes brandas das meixelas, e que corresponde
segundo premolar e s dous primeiros molares. / F. carotdea Espacio comprendido entre os msculos infrahioides, o bordo anterior do esternocleidomastoideo, o
ventre posterior do digstrico e a parede da farinxe. / F.
cranial Cada unha das cavidades situadas no chan do
cranio para aloxa-los lobos do cerebro e do cerebelo;
divdese nunha fosa anterior, unha media e unha posterior. / F. hipofisaria Cavidade localizada no corpo do so
esfenoide, que aloxa a hipfise. / F. infraclavicular
Depresin ancha localizada debaixo da clavcula, limitada polos msculos pectoral maior, pectoral menor e
deltoide. / F. infraorbitaria Depresin localizada na cara
externa do maxilar, por riba da localizacin do dente
canino. / F. infraspiosa Zona inferior da omoplata,
localizada por debaixo da espia deste so. / F. inguinal
externa Fosa de pequeno tamao localizada na superficie
interna da parede anterior do abdome, onde se localiza o
anel inguinal superficial. / F. inguinal interna Fosia
localizada na superficie interna da parede anterior do
abdome, entre a arteria umbilical e o uraco. / F. inguinal
media Fosia localizada na superficie interna da parede
abdominal, entre a arteria epigstrica e a umbilical obliterada. / F. lacrimal Depresin na porcin anterior da
parede superior da rbita, onde se atopa aloxada a glndula lacrimal. / F. mandibular Cavidade localizada na
base da apfise cigomtica no so temporal, que pertence
articulacin temporomandibular. / F. mastoide Depresin localizada na parte interior da apfise mastoide, que
forma parte do seo venoso lateral. / F. nasal Cada unha
das das cavidades contiguas lia media da cara, no
nariz, que serven para o paso do aire durante a respiracin e conteen os elementos do sentido do olfacto. / F.
navicular 1. Cavidade pequena localizada detrs da
abertura da vaxina 2. Depresin localizada na apfise
pterigoide do so esfenoide. 3. Fosia localizada entre o
hlix e o antehlix na orella. / F. occipital Cada unha das
catro depresins, das superiores e das inferiores, localizadas na cara anterior do so occipital, que aloxan os
lobos occipitais do cerebro e o cerebelo. / F. olecraniana
Cavidade na porcin inferior da cara posterior do mero,
que serve para aloxa-lo olcrano do cbito durante os
movementos de extensin da articulacin do cbado. / F.

328
orbitaria rbita. / F. oval 1. Fosia localizada na aurcula dereita do corazn, resto do buraco oval do mesmo.
2. Depresin localizada na parede interna do odo medio,
onde se atopa a fiestra oval ou vestibular. / F. popltea
Espacio localizado na parte posterior da articulacin do
xeonllo. / F. redonda Depresin situada na parede
interna do odo medio, no fondo da cal se abre a fiestra
redonda ou coclear. / F. supraspiosa Porcin da cara
posterior da omoplata situada por riba da espia da
mesma. / F. suprasternal Depresin localizada na base
do colo entre as insercins dos msculos esternocleidomastoideos. / F. xugular Depresin localizada no
rochedo do temporal detrs do conducto carotdeo, que
aloxa a vea xugular.

fosfatase s.f. Hidrolase que cataliza as reaccin de hidrlise dos steres monofosfricos liberando fosfato inorgnico. Atpase en tdolos tecidos do organismo. // F.
cida Enzima segregado pola prstata, que aparece na
pubertade e aumenta coa madurez sexual, alcanzando
entn un valor fixo. O seu aumento por riba dos valores
normais un indicador de cancro de prstata con metstases seas. / F. alcalina Enzima producido polos osteoblastos e as clulas proliferativas das cartilaxes e o
peristeo. Aumenta durante o crecemento, na enfermidade de Paget, nas ictericias obstructivas, hepatopatas e
no cancro de fgado. / F. alcalina leucocitaria Enzima
que se atopa nas clulas granulocticas. Dimine na
leucemia mieloide.

fosfatemia s.f. Presencia de fosfatos no sangue.

fosfatidose s.f. Lipoidose constituda principalmente por
fosftidos.

fosfato s.m. Calquera sal, ster ou forma aninica do

cido fosfrico.

fosfaturia s.f. Cantidade excesiva de fosfatos na urina.

fosfeno s.m. Sensacin luminosa que se produce preme-lo globo ocular.

fosfocreatina s.f. Composto de creatina e cido fosfrico

que intervn no metabolismo muscular, desdobrndose
en creatina e fsforo inorgnico. Trtase dunha importante forma de almacenamento de fosfato de alta enerxa,
utilizado como fonte de enerxa para a contraccin
muscular.

fosfodiesterase s.f. Enzima que inactiva o AMP cclico.

fosfofructocinase s.f. Enzima dos espermatozoides que
lles permite utiliza-la fructosa como fonte de enerxa.

fosfoglicrido s.m. Lpido complexo composto de

glicerol esterificado con das cadeas de cido graxo e un
alcohol fosforilado. un dos compoentes principais das
membranas celulares. Tamn se di glicerilfosftido.

fosfoglicoprotena s.f. Glicoprotena que contn fsforo.

fosfolipase s.f. Enzima que cataliza a hidrlise dun fosfolpido. Clasifcanse como fosfolipase A,B,C e D.

fosfolpido s.m. Calquera tipo de lpido que contn

fsforo, includos os fosfoglicridos e a esfingomielina.

329
Son a forma principal dos lpidos nas membranas celulares.

fosfonecrose s.f. Necrose producida por fsforo.

fosfonuclease s.f. Enzima que desdobra os nucletidos
en nuclesidos e cido fosfrico.

fosfopenia s.f. Deficiencia de fsforo no organismo.

fosfoprotena s.f. Protena que se atopan unidos dous
ou mis grupos fosfato nos residuos de serina ou treonina
e raramente a tirosina.

fosforado -a adx. Que contn fsforo ou que se combina

co mesmo.

fosforescencia s.f. Luminosidade caracterizada pola

persistencia da emisin de luz durante un tempo apreciable despois de que cesou a excitacin causal.

fosfrico (cido) s.m. cido derivado do anhdrido

fosfrico, de frmula P2O3.

fosforilacin s.f. Proceso metablico consistente na

introduccin dun grupo fosfato nunha molcula orgnica.
// F. oxidativa Formacin de enlaces de fosfato de alta
enerxa mediante a fosforilacin de ADP a ATP, proceso
que sucede na membrana interna das mitocondrias.

fosforilase s.f. Enzima que cataliza a fosforlise dun

composto mediante o cido fosfrico.

fosforismo s.m. Intoxicacin crnica polo fosfato.

fsforo s.m. Elemento non metlico, alotrpico, altamente
txico e inflamable, con smbolo P e nmero atmico 15.

fosforlise s.f. Rotura dunha molcula polo cido fosfrico como efecto dunha fosforilase.

fosfuro s.m. Composto binario de fsforo e outro

elemento ou radical.

fotalxia s.f. Dor ocular producida pola luz.

fotestesia s.f. Sensibilidade luz.
fotismo s.m. Imaxe visual ou sensacin de cor producida
por un estmulo auditivo, gustativo, olfactivo ou tctil.

foto- Prefixo do gr. phs, phots (luz), utilizado na

composicin de palabras que denotan relacin coa luz.

fotoablacin s.f. Volatilizacin dun tecido mediante a

radiacin ultravioleta emitida por un lser.

fotoactnico -a adx. Que desprende raios luminosos e

actnicos.

fotoactivo -a adx. Que reacciona quimicamente coa luz

solar ou coas radiacins ultravioletas.

fotobioloxa s.f. Parte da bioloxa que estudia os efectos

da luz sobre os organismos.

fotocatlise s.f. Catlise producida pola luz.

fotocauterio s.m. Aparello para produci-la fotocauterizacin.

fotoperiodicidade

fotocauterizacin s.f. Cauterizacin conseguida

mediante a utilizacin de raios X e substancias radioactivas cun fotocauterio.

fotocintico -a adx. Que se move ou funciona como

resposta s estmulos luminosos.

fotocoagulacin s.f. Mtodo destinado a provoca-la

coagulacin nas diferentes estructuras do globo ocular
mediante a emisin controlada dun feixe de luz intensa,
por medio dunha lmpada de xenon, argon ou lser. Utilzase principalmente para o tratamento do desprendemento de retina e na destruccin de vasos anormais da
retina ou de masas tumorais intraoculares.

fotocromxeno -a adx. Dos microorganismos que

desenvolven a sa pigmentacin como resultado da exposicin luz.

fotodermatose s.f. Dermatose orixinada pola exposicin

luz solar.

fotoelectricidade s.f. Electricidade desenvolvida pola

accin da luz.

fotoelectrn s.m. Electrn emitido por unha superficie

metlica incidir nela unha radiacin luminosa.

fotoeritema s.m. Eritema causado pola exposicin luz.

fotoestable adx. Que non vara pola influencia da luz.
fotofobia s.f. Intolerancia luz, especialmente a intolerancia visual que se produce en doenzas oculares como as
conxuntivites.

fotoftalma s.f. Oftalma orixinada pola exposicin a

luces intensas, como a reflectida na neve ou a luz elctrica intensa.

fotohemotacmetro s.m. Aparello que rexistra fotograficamente a velocidade da corrente sangunea.

fotlise s.f. Descomposicin qumica e orgnica pola

accin da luz.

fotoluminescencia s.f. Emisin de luz producida por

unha radiacin ultravioleta, infravermella ou de luz
visible.

fotoma s.m. Alucinacins elementais de luz e cor.

fotometahemoglobina s.f. Composto formado pola
accin da luz sobre a hemoglobina.

fotometra s.f. Medicin das variacins da intensidade

luminosa.

fotmetro s.m. Aparello utilizado para medi-las variacins na intensidade da luz.

fotomicroscopia s.f. Fotografa de imaxes ampliadas de

obxectos microscpicos. Tamn se di microfotografa.

fotn s.m. Partcula elemental ou cuanto especfico da luz.

fotopata s.f. Doenza producida pola luz.
fotoperiodicidade s.f. Variacins fisiolxicas ou da
conducta producidas nos organismos vivos polos
cambios peridicos da duracin da luz e da escuridade.

fotoperodo

fotoperodo s.m. Perodo do da no que un organismo

permanece exposto luz natural ou artificial.

fotopsia s.f. Sensacin luminosa semellante s fascas ou

s lstregos producida pola irritacin da retina.

fotoptarmose s.f. Esbirro producido pola influencia da

luz.

fotoptometra s.f. Medicin da percepcin luminosa.

fotoptmetro s.m. Aparello utilizado no exame da
agudeza visual, baseado na medicin da menor intensidade de luz que se pode ver un obxecto.

fotoqumica s.f. Rama das ciencias qumicas que estudia

as propiedades qumicas e os efectos da luz ou doutras
radiacins sobre os materiais e os seres vivos.

fotoquimioterapia s.f. Modalidade teraputica baseada

na aplicacin de radiacins de luz ultravioleta de tipo A
combinada con frmacos que reaccionan coa devandita
luz. Utilzase principalmente no tratamento da psorase e
a micose fungoide.

fotorradimetro s.m. Aparello utilizado para medi-la

cantidade de raios X que penetran nunha superficie determinada.

fotorreaccin s.f. Reaccin producida pola influencia da

luz.

fotorreceptor s.m. Receptor fisiolxico que capta sensacins luminosas e as converte en estmulos nerviosos. No
caso da retina esta funcin fotorreceptora correspndelles
s conos e os bastns da mesma.

fotorretinite s.f. Inflamacin da retina causada por unha

exposicin excesiva luz intensa.

fotosensibilizacin s.f. Desenvolvemento de reactividade cutnea anormal luz.

fotosntese s.f. Reaccin bioqumica producida nas

plantas verdes e algas verdeazuis pola accin da luz,
mediante a cal, a partir de molculas minerais simples, se
forman molculas orgnicas de hidratos de carbono.

fototactismo s.m. Reaccin de movemento dun organismo producida como resposta a un estmulo luminoso.
Tamn se di fototropismo.

fototerapia s.f. Tratamento das enfermidades pola exposicin luz natural ou artificial, por exemplo, o tratamento da hiperbilirrubinemia pola exposicin luz, o que
desdobra a bilirrubina en diversos productos que se
poden eliminar.

fototrfico -a adx. Capaz de obter enerxa a partir da luz.

fototropismo s.m. 1. V. fototactismo. 2. Cambio de cor
dunha substancia producida pola accin da luz.

fotoxnese s.f. Produccin de luz ou de fosforescencia.

fotoxnico -a adx. 1. Relativo s efectos da luz sobre
certos corpos. 2. Que produce imaxes pola accin da luz.

fotxeno -a adx. 1. Que produce luz. // s.m. 2. Substancia

existente nas bacterias fotxenas, responsable da produc-

330
cin da luminosidade nas mesmas. 3. Impresin visual
dunha imaxe que persiste cando a propia imaxe xa non se
pode ver.

foturia s.f. Emisin de urina de aspecto luminoso.

fouce s.f. Pregadura membranosa que pose esta forma. //
F. do cerebelo Prego da duramter que separa os hemisferios cerebelosos. / F. do cerebro Pregadura lonxitudinal da duramter que separa os hemisferios cerebrais.

fvea s.f. Fosa ou depresin anatmica de pequeno

tamao. // F. central da retina Depresin localizada na
mcula ltea ou mancha amarela da retina, caracterizada
pola ausencia de bastns e pertencente primeira
neurona da va ptica, situada exactamente no eixe visual
e que contn a meirande parte dos 6,5 millns de conos
da retina. Constite o punto de maior agudeza visual. / F.
costal Faceta articular localizada no corpos das vrtebras
torcicas para se articular coas cabezas das costelas
correspondentes. / F. dentaria Faceta articular localizada
na cara posterior do arco do atlas na que se articula a
apfise odontoide do axe. / F. troclear Fosia localizada
na porcin orbitaria do so frontal na que se insire a polea
do msculo oblicuo superior do ollo.

foveola s.f. Fvea de pequeno tamao, depresin ou fosa

moi pequena.

fractura s.f. Rotura dunha parte, especialmente dun so.

// F. aberta Aquela na que existe unha comunicacin
directa entre a fractura e a superficie da pel. / F. articular
Fractura da superficie articular dun so. / F. completa
Fractura que comprende todo o so e separa mis ou
menos os fragmentos resultantes da mesma. / F. complicada Fractura que se acompaa da lesin das partes
adxacentes e comunica co exterior. / F. con impacto ou
impactada Aquela na que un fragmento do so fracturado penetra noutro. / F. conminuta Aquela na que un
so rompe en mis de dous fragmentos. / F. conxnita A
que se produce no feto dentro do tero. / F. de Barton
Fractura que afecta superficie articular do extremo inferior do radio; asciase a inestabilidade radiocarpiana. / F.
de Bennett Fractura-luxacin lonxitudinal da base do
primeiro metacarpiano, de xeito que un fragmento da
base se atopa separado da difise metacarpiana, a cal fica
en aduccin e desprazada en sentido proximal. / F. de
Colles Fractura do extremo inferior do radio con desprazamento posterior do fragmento distal. / F. de Colles
invertida V. f. de Smith. / F. de Dupuytren Fractura do
extremo inferior do peron con distase da articulacin
tibioperonea inferior. V. f. de Pott. / F. de Galeazzi Fractura desprazada da metade inferior da difise radial con
luxacin do extremo inferior do cbito. / F. de Guerin
Fractura horizontal do maxilar superior que afecta
lmina vertical do so palatino. / F. de Le Fort Fractura
horizontal bilateral do maxilar superior. / F. de Maisonneuve Unha das fracturas do nocello producidas pola
rotacin externa do mesmo. V. f. de Pott. / F. de
Monteggia Fractura do cbito con luxacin anterior ou
posterior da cabeza do radio. / F. de Pott Fractura do
nocello producida pola rotacin externa do mesmo. A

331
fractura do extremo inferior do peron con esgazadura do
ligamento lateral interno e xeralmente fractura do
malolo interno ou rachadura do ligamento tibioperoneo
anterior e tibioperoneo posterior a denominada fractura-luxacin de Dupuytren. A que produce unha fractura maleolar interna e unha fractura do extremo
proximal do peron a de Maisonneuve. / F. de Quervain Fractura do escafoide con luxacin do semilunar
cara a adiante. / F. de Shepherd Fractura do astrgalo
con desprendemento da porcin externa do mesmo. / F.
de Smith Fractura do extremo inferior do radio con
desprazamento anterior do fragmento distal. Tamn se di
fractura de Colles invertida. / F. de Stieda Fractura e
separacin do cndilo interno do fmur. / F. directa
Aquela que se produce no lugar onde incide o traumatismo. / F. dobre Fractura en dous puntos do mesmo so.
/ F. en bolboreta Variedade de fractura conminuta na que
hai dous fragmentos, situados cada un a carn doutro
principal. / F. en cua V. f. en V. / F. en dorso de garfo
Fractura de Colles, que lembra esta forma. / F. en talo
verde Fractura incompleta que se produce cando un so
longo racha polo seu lado convexo, pero nada mis que
se dobra polo cncavo. Tpica dos sos longos dos nenos,
cando anda conservan algunha elasticidade. / F. epifisaria Fractura que afecta lia de unin da epfise coa
difise. / F. espiral Aquela na que a lia de rotura ten
unha direccin mis ou menos espiral respecto do eixe do
so. / F. incompleta Aquela na que o so non perde a sa
continuidade completamente. / F. indirecta Fractura que
se produce nun punto distante do traumatizado, frecuente
nos traumatismos craniais. / F. lonxitudinal Fractura que
segue unha direccin lonxitudinal respecto do eixe do
so. / F. mltiple Aquela na que existen das ou mis
lias de fractura do mesmo so ou ben fracturas independentes. / F. oblicua Aquela na que a lia de fractura ten
unha direccin oblicua respecto do eixe do so. / F. patolxica A que se orixina sen antecedente traumtico ou
sendo este mnimo, caracterstica dalgunhas enfermidades que cursan con fraxilidade sea. / F. pechada V. f.
simple. / F. simple Aquela na que non hai comunicacin
entre o so fracturado e a superficie exterior da pel, de
xeito que o so est protexido da contaminacin e da
infeccin. / F. subperistica Fractura incompleta, en talo
verde ou intraperistica na que non se perde a direccin
normal do so a causa da integridade do peristeo. / F.
transversa Aquela na que a lia de fractura forma un
ngulo recto co eixe do so.

fragmento s.m. 1. Cada unha das partes dun so fracturado ou dunha estructura anatmica rota. 2. Cada unha
das partes en que se pode dividir unha estructura
completa. // F. Fab Cada un dos dous fragmentos monovalentes idnticos que se poden combinar cun antxeno
formando un complexo soluble que non precipita, que se
obteen mediante a divisin dunha molcula de IgG pola
accin da papana. Cada fragmento Fab est composto
pola cadea lixeira e unha porcin da pesada da molcula
da inmunoglobulina unidas por pontes disulfuro. / F. Fc
O terceiro dos fragmentos resultantes da accin da
papana sobre a molcula de IgG, que non ten capacidade

frenastenia
para se combinar co antxeno. Est composto polo resto
das das cadeas pesadas da molcula de inmunoglobulina, unidas tamn mediante pontes disulfuro.

framboesa s.f. Enfermidade infecto-contaxiosa tropical

producida polo Treponema Pertenue, caracterizada por
unhas excrecencias que semellan framboesas, que se
ulceran e cobren de cotras, localizadas na cara, as mans e
o corpo. Como na sfilis, nesta enfermidade distnguense
unha etapa primaria, unha secundaria e unha terciaria.
Pdense considerar esta e outras trepanomatoses como
variantes da sfilis adaptadas medio no que se desenvolven.

frambofilia s.f. Tendencia morbosa a romper obxectos.

francio s.m. Elemento metlico do grupo dos alcalinos,
radioactivo, de nmero atmico 87, e smbolo Fr.

Francisella Xnero de bacterias gramnegativas. A F.

tularensis a causante da tularemia humana.

Frankenhauser, ganglio de V. ganglio.

Franklin, enfermidade de V. enfermidade.
fraxilidade s.f. Susceptibilidade dun obxecto ou parte
para romper con facilidade. // F. capilar Falta de resistencia dos vasos capilares ante determinadas circunstancias con aumento da tensin sobre os mesmos. / F. eritroctica Falta de resistencia dos eritrocitos lise, cando se
expoen a solucins salinas progresivamente mis hipotnicas (fraxilidade osmtica), ou a traumatismos mecnicos (fraxilidade mecnica). / F. sea Falta de resistencia dos sos ante traumatismos mnimos ou situacins
de tensin.

frecuencia s.f. 1. Nmero de veces que ocorre un proceso

peridico por unidade de tempo, como a frecuencia
cardaca ou a respiratoria. 2. Nmero de veces que ocorre
un suceso concreto, ou nmero de membros dunha poboacin ou mostra estatstica que quedan dentro dunha
determinada categora.

frega s.f. V. friccin.

frmito s.m. Estremecemento ou vibracin, principalmente aquela que se percibe mediante palpacin. // F.
aneurismtico Aquel que se percibe na sstole por riba
dun aneurisma. / F. catario Estremecemento que se
percibe mediante palpacin da rexin precordial, que
semella o rosmar dun gato. Tpico dalgunhas lesins
valvulares crnicas do corazn. / F. hidatdico Vibracin
percibida pola man apalpar un quiste hidatdico. / F.
vibratorio ou vocal Vibracin das ondas sonoras procedentes da larinxe, percibida a travs das paredes torcicas
apalpa-lo peito.

fren- ou freno- Prefixo do gr. phrn, phrens (mente ou

diafragma), utilizados en palabras relacionadas coa
mente e o diafragma.

frenalxia s.f. Dor localizada no diafragma. Tamn se di

frenodinia.

frenastenia s.f. Debilidade mental.

frenectoma

frenectoma s.f. Seccin e mais exrese do nervio

frnico.

frenes s.m. 1. Delirio furioso. 2. Exaltacin violenta e

manifesta do nimo.

frnico -a adx. 1. Relativo diafragma. // s.m. 2. Nervio

frnico.

frenicotoma s.f. Seccin cirrxica dun nervio frnico.

frenite s.f. Inflamacin do diafragma.
frenoclona s.f. Convulsin clnica do diafragma.
frenoclico -a adx. Pertencente ou relativo diafragma e
colon.

frenocolopexia s.f. Operacin cirrxica consistente na

fixacin diafragma dun colon prolapsado.

frenocostal adx. Relativo ou pertencente o diafragma e s

costelas.

frenodinia s.f. V. frenalxia.

frenogstrico -a adx. Pertencente ou relativo
diafragma e estmago.

frenogltico -a adx. Relativo ou pertencente o diafragma

e glote.

frengrafo s.m. Aparello que rexistra os movementos do

diafragma.

frenoheptico -a adx. Pertencente ou relativo

diafragma e fgado.

frenpata adx. Enfermo mental.

frenopata s.f. 1. Enfermidade ou desorde mental en
xeral. 2. Doenza do diafragma.

frenoptico -a adx. Relativo s enfermidades mentais.

frenopatoloxa s.f. Parte da patoloxa que estudia as
enfermidades mentais.

frenopericardite s.f. Pericardite adhesiva diafragma.

frenoplexa s.f. Parlise do diafragma.
frenoptose s.f. Cada ou desprazamento do diafragma
cara a abaixo.

frenosplnico -a adx. Pertencente ou relativo

diafragma e bazo.

freo s.m. Pregadura membranosa que limita os movementos dunha parte anatmica, como o freo da lingua, o
do prepucio ou o do cltoris.

freotoma s.f. Seccin cirrxica dun freo, principalmente

do lingual.

*freresa s.f. V. alfereca.

fresa s.f. Aparello de aceiro con forma de cono utilizado
para aumenta-los orificios realizados cun trpano.

Freud, teora de V. psicanlise.

freudiano -a adx. Relativo a Freud ou s sas teoras e
prcticas.

332

friable adx. Que se pode pulverizar ou esmiuzar con facilidade.

frialdade s.f. 1. Calidade de fro ou sensacin de fro. 2.

V. frixidez.

friccin s.f. Accin de frega-lo corpo ou unha parte do

mesmo como medio de masaxe ou para aplicar substancias medicamentosas. Tamn se di frega, freta.

Friedlnder, bacilo, enfermidade de V. bacilo,

enfermidade.

Friedreich, ataxia, enfermidade de V. ataxia, enfermidade.

frieira s.f. Eritema pernio, tumefaccin da pel mis ou

menos circunscrita sobre a que aparecen reas eritematocianticas que se poden ulcerar. Aparece con mis
frecuencia no inverno e co tempo fro, especialmente nos
dedos, dedas e orellas. Clinicamente caracterzanse principalmente polo prodo e a dor.

frigorismo s.m. Estado morboso orixinado polo fro.

frigoterapia s.f. Tratamento mediante a aplicacin de
fro. Tamn se di crioterapia.

frinoderma s.m. Hiperqueratose folicular.

fro s.m. Falta de calor e sensacin que produce.
frixidez s.f. Carencia de apetito sexual.
Frlich, enfermidade de V. enfermidade.
frontal adx. 1. Relativo fronte. // s.m. 2. Plano lonxitudinal do corpo. 3. so frontal ou coronal do cranio.

fronte s.f. Parte superior da cara, comprendida entre as

tempas, e limitada polas cellas e a raz dos cabelos.

frontoetmoidal adx. Pertencente ou relativo s sos

frontal e etmoide.

frontomalar adx. Relativo ou pertencente s sos frontal

e malar.

frontomaxilar adx. Relativo ou pertencente s sos

frontal e maxilar superior.

frontonasal adx. Relativo ou pertencente so frontal e

nariz.

frontooccipital adx. Relativo fronte e occipicio.

frontoparietal adx. Relativo ou pertencente s sos
frontal e parietal.

frontotemporal adx. Relativo ou pertencente s sos

frontal e temporal.

frotis s.m. Mostra preparada sobre un portaobxectos para

o seu estudio microscpico. Tamn se di extensin.

fructocinase s.f. Enzima do xnero transferase presente

no fgado, o intestino e o crtex renal.

fructosa s.f. Cetohexosa de frmula C 6H12O6, presente no

mel e moitos froitos doces. Tamn se di levulosa.

fructosemia s.f. Presencia de fructosa no sangue.

333

fructosuria s.f. Presencia de fructosa na urina.

frustracin s.f. Estado de tensin emocional orixinada
polo fracaso ou a incapacidade para conseguir algunha
cousa desexada.

ftalena s.f. Composto formado pola condensacin do

cido ftlico co fenol.

ftlico (cido) s.m. cido ortobencenodicarboxlico,

C6H4(CO2H2), que se obtn pola oxidacin do naftaleno.

fucosa s.f. Monosacrido que se presenta en forma de L-fucosa en diversos mucopolisacridos e mucoprotenas.

fucosidase s.f. Enzima que cataliza a hidrlise de fucsido en alcohol e D-fucosa.

fucsina s.f. Colorante vermello ou prpura de triaminotri-

furosemida

funcional adx. 1. Pertencente ou relativo s funcins. 2.

Dependente da alteracin da funcin dun rgano, sen
lesin anatmica aparente do mesmo.

fundectoma s.f. Exrese cirrxica do fondo dun rgano.

fundoplicatura s.f. Mobilizacin do extremo inferior do
esfago e plicatura do fondo do estmago arredor do
mesmo.

fundoscopia s.f. Observacin do fondo o ollo. Tamn se

di oftalmoscopia.

fundoscopio s.m. V. oftalmoscopio.

fundus s.m. Estructura que supn o fondo ou a base
dalgunha parte ou rgano, ou a parte dun rgano oco mis
afastada da sa boca.

fenilmetano, que se emprega como colorante nas preparacins microscpicas. Existen das variedades, a fucsina
cida e a bsica.

fungo s.m. Protista eucariota, como os liques, os mofos,

fucsinfilo -a adx. Que se tingue facilmente con fucsina.

fuga s.f. Realizacin inconsciente e sen recordos de actos

fungosidade s.f. Excrecencia carnosa funxiforme desen-

cun propsito mis ou menos determinado. // F. de ideas

Cambio nos temas dun discurso que se presenta de xeito
rpido e con frecuencia. Caracterstica dos episodios de
mana e hipomana./ F. psicxena Variedade de trastorno
disociativo ou neurose histrica de tipo disociativo, na
que un individuo, xeralmente despois dunha tensin
grave, inicia unha viaxe repentina a lugares mis ou
menos arredados, asumindo unha nova personalidade
mis ou menos completa. Trala recuperacin non
lembran o episodio.

etc., caracterizados pola ausencia de clorofila e por

presentar unha parede celular rxida.
volvida frecuentemente na superficie das feridas ou
lceras, constitundo un tecido de granulacin morboso.

funiculite s.f. 1. Inflamacin dun cordn espermtico. 2.

Inflamacin da parte dunha raz dun nervio raqudeo
situada no buraco de conxuncin.

funculo s.m. Estructura que semella un cordn.

funiculocentese s.f. Puncin do cordn umbilical
durante a xestacin, coa finalidade de extraer mostras de
sangue do feto para o seu exame ou de realizar unha
transfusin.

fulguracin s.f. 1. Conxunto dos danos orixinados por un

funiculoepididimite s.f. Inflamacin do cordn esper-

raio nos seres vivos. 2. Mtodo utilizado para destrur

tecidos mediante a aplicacin de fascas elctricas de alta
frecuencia.

funiculopexia s.f. Fixacin ou sutura do cordn esper-

Fuller-Albright, enfermidade de V. enfermidade.

fulminante adx. Dos aspectos dun cadro clnico que
aparecen de speto e con gran intensidade.

fumarase s.f. Enzima que cataliza a reaccin de transformacin do cido fumrico en cido mlico.

fumarato s.m. Sal do cido fumrico, utilizado como

mtico e do epiddimo.
mtico s tecidos contiguos.

funxicida adx. Que ten a propiedade de destru-los

fungos.

funxiforme adx. Que ten forma de fungo.

funxisttico -a adx. 1. Que ten a propiedade de inhibi-lo
crecemento dos fungos. // s.m. 2. Substancia que pose
propiedades funxistticas.

fumarato ferroso no tratamento das anemias hipocrmicas e ferropnicas.

furfurceo -a adx. Semellante farelo, como algunhas

fumrico (cido) s.m. cido transbutanodioico, ismero

furibundo -a adx. V. furioso.

furioso -a adx. Que est cheo de furia. Tamn se di furi-

do cido maleico. Producto intermedio do ciclo dos

cidos tricarboxlicos.

fumaxilina s.f. Antibitico obtido do fungo Aspergillus

fumigatus. Pose accin antiamebiana.

fumigacin s.f. Exposicin dun espacio ou dun obxecto

accin de fumes ou vapores de substancias medicamentosas ou desinfectantes.

funcin s.f. Accin propia normal dunha parte, rgano ou

aparello.

lesins, especialmente da pel.

bundo.

furor s.m. Estado de ira na sa mxima intensidade, con

axitacin, berros e conducta agresiva e violenta. // F.
epilptico Ataque intenso de ira que ocorre nalgns
estados epilpticos.

furosemida s.f. Diurtico potente e de accin rpida que

acta impedindo a absorcin do sodio na porcin ascendente da asa de Henle.

furuncular

furuncular adx. Pertencente a un furnculo ou da sa

natureza.

furnculo s.m. Ndulo doloroso formado na pel pola

inflamacin circunscrita dunha glndula pilosebcea. A
unin de varios furnculos forman o ntrax.

furunculose s.f. Estado morboso caracterizado pola

aparicin simultnea ou por brotes sucesivos de varios
furnculos.

fuscina s.f. Pigmento de cor castaa do epitelio da retina.

fusdico (cido) s.m. Antibitico con estructura esteroide
que se extrae dos cultivos do fungo Fusidium coccineum.
Bactericida para cocos grampositivos e negativos. Adminstrase sempre con penicilina ou eritromicina.

fusiforme adx. Que ten forma de fuso.

fusin s.f. 1. Licuacin dun corpo slido polo efecto da
calor. 2. Unin de corpos ou partes adxacentes. 3. Coordinacin das imaxes separadas recollidas por cada ollo de
xeito que formen unha soa. // F. diafisoepifisaria Unin
operatoria da difise e a epfise dun so coa finalidade de
dete-lo seu crecemento lonxitudinal. / F. nuclear Unin
de dous ncleos atmicos para formar un s ncleo mis
pesado, proceso que libera grandes cantidades de enerxa.

334

fuso s.m. Obxecto redondeado e alongado que vai adelgazando dende o centro cara s extremos. // F. artico
Porcin dilatada da aorta que se atopa por debaixo do
istmo da mesma. / F. cromtico Feixe de filamentos
localizado entre os centrosomas dispostos nos dous polos
da clula durante a profase da mitose. / F. de Khne V. f.
neuromuscular. / F. neuromuscular Estructura fusiforme que se atopa nos msculos, composta por fibras
musculares estriadas includas nunha vaa de tecido
conxuntivo e innervadas por unha fibra nerviosa. Detecta
os estiramentos musculares e constite o punto de partida
dos reflexos miotticos. Tamn se di fuso de Khne.

Fusobacterium Xnero de bacterias gramnegativas,

aerobias, da familia Bacterioidaceae. Algunhas delas son
patxenas orixinando infeccins purulentas ou gangrenosas.

fusocelular adx. Que pose clulas fusiformes.

fusospirilose s.f. Infeccin conxunta con bacilos fusiformes e espirilares, como ocorre caracteristicamente na
anxina de Plaut-Vincent.

fusospiroquetose s.f. Infeccin producida conxuntamente por bacilos fusiformes e espiroquetas.

G
g 1. Smbolo de gramo. 2. Smbolo da constante de gravitacin universal.

Ga Smbolo qumico do galio.

GABA Sigla do cido gamma-aminobutrico.
gadolinio s.m. Metal do grupo das terras raras, de nmero
atmico 64, masa atmica de 167,26; smbolo Gd.

gadoupa s.f. V. garra.

Gadus Xnero de peixes que pertence o bacallao (Gadus
morrhua), do seu fgado extrese un aceite rico en vitaminas A e D (aceite de fgado de bacallao).

gafo -a adx. 1. Leproso. 2. Sarnoso. 3. Que produce ou

transmite unha infeccin.

Gaisbck, enfermidade de V. enfermidade.

galact- Prefixo do gr. gala, galaktos, (leite).
galactn s.m. Carbohidrato de hemicelulosa que produce

galactmetro s.m. Aparello utilizado para medi-la densidade especfica do leite. Tamn se di lactodensmetro,
lactmetro.

galactopoese s.f. Proceso fisiolxico de produccin ou

formacin do leite.

galactoquinase s.f. V. galactocinase.

galactorrea s.f. Segregacin anormalmente excesiva de
leite. Tamn se di lactorrea.

galactosa s.f. Aldohexosa de frmula CH2OH-(CHOH4)CHO, epmero da glicosa. Obtense da lactosa mediante
unha accin enzimtica ou mediante ebulicin cun cido
mineral. Atpase no azucre do leite, nos cerebrsidos do
cerebro, nos legumes, o gar, a pectina e en moitas gomas
e algas.

galactosemia s.f. Calquera das alteracins xenticas

nunha glndula mamaria. 2. Hidrocele que contn un

lquido de aspecto leitoso, caracterstica das infeccins
por filarias.

orixinadas polo metabolismo anormal da galactosa,

causado por unha deficiencia do enzima galactosa-1fosfato-uridiltransferase no fgado e noutras vsceras.
Como consecuencia prodcese unha acumulacin de
galactosa, galactosa-1-fosfato e galactitiol ou galactita.
Clinicamente orixina unha alteracin heptica, que pode
levar morte no perodo neonatal nas formas agudas. Nas
formas crnicas existen ademais catarata e subnormalidade.

galactocimase s.f. Enzima que produce a liquefaccin do

galactosidase s.f. Enzima que cataliza a conversin dos

galactosa mediante un proceso de hidrlise.

galacto- Prefixo do gr. gala, galaktos (leite).

galactocele s.f. 1. Quiste con contido de leite, formado

amidn.

galactocinase s.f. Enzima que cataliza a transformacin

da galactosa en galactosa 1-fosfato. Tamn se di galactoquinase.

galactfago -a adx. Que se alimenta de leite.

galactoforite s.f. Inflamacin dos conductos galactforos
das glndulas mamarias.

galactforo -a adx. Que leva ou transporta leite.

galactogogo-a adx. Que activa ou aumenta a segregacin
do leite nas glndulas mamarias. Tamn se di lactagogo,
galactxeno.

galactoide adx. Que pose un aspecto ou propiedades

semellantes s do leite.

galactsidos en galactosa. Existen das formas, a galactosidase ou melibase, e a -galactosidase ou

lactase.

galactsido s.m. Denominacin xeral dos glicsidos que

conteen galactosa na sa composicin.

galactostase s.f. 1. Detencin da segregacin do leite. 2.

Acumulacin anormal do leite nas glndulas mamarias.

galactosuria s.f. Presencia de galactosa na urina.

galactxeno -a adx. Que estimula a produccin de leite.
V. galactogogo.

galacturia s.f. Emisin de urina con aspecto leitoso.

galea s.f. Casco que empregaban os soldados romanos.
sase na denominacin dalgunhas estructuras anat-

Galeazzi, fractura de

336

micas e da distribucin dalgunhas dores. // G. aponeurtica Aponeurose epicranial. / G. capitis Acrosoma ou

carapucha dos espermatozoides.

gametogonia s.f. Fase do ciclo evolutivo do plasmodio

Galeazzi, fractura de V. fractura.

galnico -a adx. 1. Relativo a Galeno e sa doutrina. 2.

gametotrpico -a adx. Que ten afinidade polos gametos.

gametoxnese s.f. Proceso de desenvolvemento dos

Designacin dos preparados teraputicos vexetais ou de

composicin indefinida.

Galeno, vea de Vea par e simtrica que drena o sangue

venoso dos ncleos grises centrais do cerebro. As das
veas de Galeno xntanse cara atrs formando a gran vea
de Galeno que desemboca no seo recto.

*galio s.m. V. vula.

galio s.m. Metal raro, de nmero atmico 31, masa
atmica 69,72 e smbolo Ga. // G. 67 Radioistopo do
galio que pose unha semivida de 78.1 horas. Utilzase
na produccin de imaxes gammagrficas de tumores de
tecidos brandos na enfermidade de Hodgkin e no carcinoma broncoxnico.

galvnico -a adx. Referente corrente elctrica continua

derivada dunha batera qumica.

galvanismo s.m. Resultado da accin da corrente

continua sobre os rganos vivos.

galvanizacin s.f. Aplicacin da electricidade galvnica

s mtodos teraputicos ou diagnsticos.

galvano- Prefixo derivado do nome de Luigi Galvani, que

indica relacin cunha corrente galvnica.

galvanocauterio s.m. Cauterio constitudo por un arame

a travs do que pasa unha corrente galvnica.

galvanocontractilidade s.f. Proceso de contraccin

muscular que se produce como consecuencia da accin
dunha corrente galvnica.

galvanmetro s.m. Aparello utilizado para medir

pequenas intensidades de corrente por medio das sas
accins electromagnticas.

galvanoqumico -a adx. Relativo accin qumica da

corrente galvnica.

galvanoterapia s.f. Utilizacin teraputica da accin das

correntes galvnicas sobre os seres vivos.

paldico e outros esporozoarios no home da que resultan

os gametos masculino e feminino.

gametos.

-gamia Sufixo do gr. gmos (casamento).

gamma s.f. 1. Terceira letra do alfabeto grego, (). 2.
Equivalente de microgramo (milsima de miligramo). //
Raios g. () Radiacins electromagnticas emitidas no
transcurso das transicins nucleares, utilizadas no tratamento dos tumores cancerosos. Prodcense mediante
cobalto radioactivo (bomba de cobalto), ou con aceleradores de partculas.

gamma-aminobutrico (cido) s.m. Aminocido

monocarboxlico que ten funcin como neurotransmisor
inhibidor no sistema nervioso central. Normalmente
represntase coas siglas GABA.

gammaglobulina s.f. V. globulina .

gammagrafa s.f. Tcnica radiolxica diagnstica que
permite detecta-los estados patolxicos de diferentes
rganos mediante a captacin cun detector Geiger dos
escintileos emitidos dende o rgano despois da administracin dun istopo radioactivo que se fixa nos tecidos da
zona que se explora.

gammapata s.f. Doenza caracterizada por unha anormalidade na sntese e produccin das inmunoglobulinas. As
gammapatas poden ser monoclonais, naqueles casos nos
que aumente unha das fraccins ou tipos de inmunoglobulina, ou policlonais, cando aumentan de xeito xeral
tdalas inmunoglobulinas.

gamo- Prefixo do gr. gmos (casamento).

gamomana s.f. Alienacin mental que se caracteriza por
unha fixacin morbosa polo matrimonio.

gamoxnese s.f. Reproduccin de carcter sexual.

gamsodactilia s.f. Deformidade dos dedos do p caracterizada pola hiperextensin da primeira falanxe e a flexin
da segunda e a terceira.

gancho s.m. 1. Instrumento cirrxico formado por un talo

zoide), ou feminina (vulo). 2. Forma sexual do parasito

no ciclo dalgns protozoos, que se atopa no interior do
intestino do mosquito vector como forma masculina
(microgameto), ou feminina (macrogameto). Da fertilizacin do segundo polo primeiro xorde o cigoto (oocineto).

rematado en curva nun dos seus extremos. Utilzase para

fixar ou tirar dunha parte. 2. Parte anatmica con forma
de gancho. // G. da circunvolucin do hipocampo
Extremo con forma de gancho da circunvolucin do
hipocampo. Tamn se di uncus. / G. do pncreas Extremidade do pncreas oposta cola, e situada por diante da
cabeza do rgano, coa que forma unha porcin con forma
de gancho. Tamn se di proceso uncinado ou gyrus
uncinatus. / G. lacrimal Sante con forma de gancho do
so lacrimal que se une co tubrculo lacrimal do maxilar.

gametocida adx. Que destre gametos.

gametocito s.m. Clula nai productora de gametos,

ganchudo s.m. Cuarto so da segunda ringleira do carpo.

ganciclovir s.m. Frmaco antiviral anlogo da guanina

galvanotermia s.f. Mtodo de quentamento realizado

por medio dunha corrente galvnica.

gameto s.m. 1. Clula sexual masculina (espermato-

masculinos (espermatocitos), ou femininos (oocitos).

usado nas infeccins por citomegalovirus.

337

gangliectoma s.f. Extirpacin cirrxica de ganglios.

ganglio s.m. Cada un dos grupos de corpos das clulas
nerviosas que se atopan fra do sistema nervioso central.
Por extensin e a causa da sa forma, aplcase tamn s
ndulos linfticos. // G. axilar Cada un dos ndulos
linfticos presentes na axila. / G. basal Denominacin
xeral dalgns ncleos nerviosos localizados debaixo do
crtex cerebral; comprende os seguintes ncleos: o
tlamo, os corpos estriados, os corpos xeniculados, os
colculos superior e inferior e o tubrculo cinreo. / G.
bronquial Cada un dos ndulos linfticos localizados na
bifurcacin traqueal, arredor dos bronquios e no interior
dos pulmns. / G. cardaco Cada un dos ganglios
nerviosos do plexo cardaco localizados cerca do ligamento arterial. / G. carotdeo V. glomo carotdeo. / G.
cavernoso V. glomo carotdeo. / G. celaco 1. V. g.
semilunar. 2. Grupo de ndulos linfticos localizados na
parte anterior da aorta abdominal. / G. cerebrospinal
Ganglios nerviosos relacionados cos nervios craniais e
raqudeos. / G. cervical 1. Cada un dos ndulos linfticos
que se localizan na parte posterior e lateral do colo. 2.
Cada un dos ganglios da cadea do sistema simptico
cervical. / G. cervicouterino Ganglio localizado na
porcin cervical do tero. Tamn se di ganglio de Frankenhuser. / G. ciliar Ganglio nervioso localizado no
fondo da rbita, do que parten os nervios ciliares curtos e
longos. Tamn se di ganglio oftlmico ou orbitario. / G.
de Andersch Ganglio inferior do nervio glosofarnxeo do
que xorde o nervio de Jacobsen. / G. de Bochdalek
Engrosamento localizado na unin dos nervios alveolares
superior e medio que forma o plexo dental superior. / G.
de Cloquet Engrosamento do nervio nasopalatino localizado no conducto palatino anterior. Tamn se di ganglio
nasopalatino. / G. de Corti Ganglio coclear localizado
na lmina espiral do caracol que emite filamentos cara
rgano de Corti da audicin. Tamn se di ganglio
espiral. / G. de Frankenhuser V. g. cervicouterino. /
G. de Gasser Ganglio localizado na raz simptica do
nervio trixmino do que xorden os nervios oftlmico,
maxilar e mandibular. Tamn se di ganglio do nervio
trixmino. / G. de Gudden Ganglio localizado na
porcin posterior do corpo mamilar do cerebro. / G. de
Ludwig Grupo de clulas nerviosas conectado co plexo
cardaco, localizadas no tabique interauricular. / G. de
Meckel Ganglio nervioso localizado na fosa pterigomaxilar por fra do orificio esfenopalatino. Tamn se di
ganglio esfenopalatino, nasal ou pterigopalatino. / G.
de Meissner Pequenos ndulos ganglionares formados
por acumulacins das clulas nerviosas que constiten o
plexo submucoso de Meissner, no aparello gastrointestinal. / G. de Remak Ganglio simptico localizado na
parede cardaca, prximo vea cava superior. Tamn se
di ganglio seoauricular. / G. de Scarpa Ganglio localizado cerca do conducto auditivo externo, na unin do
nervio facial coa rama vestibular do nervio coclear. / G.
de Smering Substancia negra do pednculo cerebral. /
G. de Troisier Ganglio linftico de localizacin supraclavicular que aparece nalgns casos de neoplasias
gstricas. / G. de Wrisberg Ganglio nervioso localizado

ganglionectoma
detrs do caxato da aorta, formado por races nerviosas
simpticas e vagais. Del xorden ramas nerviosas cara
resto dos ganglios cardacos. / G. diafragmtico Ganglio
localizado debaixo do diafragma, na unin do nervio
frnico dereito e do plexo frnico. Tamn se di ganglio
frnico. / G. do nervio trixmino V. g. de Gasser. / G.
esfenopalatino V. g. de Meckel. / G. espial Cada un
dos ganglios localizados no traxecto da races posteriores
dos nervios espiais. / G. espiral V. g. de Corti. / G.
frnico V. g. diafragmtico. / G. hipogloso Ganglio
localizado na raz posterior do nervio hipogloso. / G.
inguinal Cada un dos ndulos linfticos localizados nas
inguas. / G. linftico rganos localizados no traxecto
dos vasos linfticos, que contn linfocitos T e B, e outras
clulas do sistema inmunitario. Son esenciais nos
procesos de defensa inmune. / G. mesentrico Cada un
dos ndulos linfticos ou dos ganglios nerviosos que se
atopan no mesenterio. / G. nasal V. g. de Meckel. / G.
nasopalatino V. g. de Cloquet. / G. nervioso Engrosamento de substancia nerviosa localizada no traxecto dun
nervio. Contn corpos celulares neuronais dos que saen
axons que transmiten os impulsos a outros elementos do
sistema nervioso. Poden pertencer sistema nervioso
simptico ou parasimptico. / G. oftlmico V. g. ciliar.
/ G. orbitario V. g. ciliar. / G. tico Ganglio parasimptico que se atopa na fosa infratemporal, por debaixo do
buraco oval e por dentro do nervio maxilar inferior. / G.
pterigopalatino V. g. de Meckel. / G. semilunar 1. Cada
un dos ganglios nerviosos, dereito e esquerdo, localizados na cara anterior do corpo da primeira vrtebra
lumbar, dos que xorden ramificacins que posteriormente
constiten o plexo solar. 2. V. g. de Gasser. / G. seoauricular V. g. de Remak. / G. simptico Cada un dos
ganglios pertencentes sistema nervioso simptico que
se atopan formando unha cadea a ambos lados da medula
espial. / G. xeniculado Ganglio do nervio facial. Localzase no conducto de Falopio. / G. xugular Ganglio do
nervio vago, de pequeno tamao, localizado no burato
xugular.

ganglioblasto s.m. Clula embrionaria dos ganglios cerebrospinais.

gangliocitoma s.m. Tumoracin benigna constituda por

fibras nerviosa e clulas ganglionares maduras. Tamn se
di ganglioneuroma.

ganglioglioma s.m. Glioma rico en clulas neuronais

maduras.

ganglioide adx. Que pose unha forma ou estructura

semellante dos ganglios.

ganglioma s.m. Tumoracin ganglionar, especialmente a

derivada dos ganglios linfticos.

ganglin s.m. Tumor formado por dexeneracin cstica

das cpsulas articulares ou das vaas tendinosas do
dorso das mans ou dos ps. Pose carcter benigno.

ganglionectoma s.f. Extirpacin cirrxica dun

ganglin.

ganglioneuroblastoma

ganglioneuroblastoma s.m. Gangliocitoma constitudo

por clulas inmaturas.

ganglioneuroma s.m. Gangliocitoma.

ganglionite s.f.Proceso inflamatorio localizado nun ou
mis ganglios.

ganglioplxico -a adx. Dos axentes que bloquean a

transmisin dos impulsos nerviosos a nivel ganglionar.

gangliorradiculite s.f. Inflamacin dos ganglios e das

races espiais posteriores. Orixnase principalmente por
unha infeccin causada polo virus do herpes zster.

ganglisido s.m. Cada un dos membros pertencentes a

unha clase de cerebrsidos que conteen galactosa e se
atopan no sistema nervioso central. Son glicolpidos
constitudos por esfingosina, cido graxo esterico e
cido neuramnico N-acetilado ou cido silico.

gangliosidose s.f. Grupo de enfermidades de almacenamento lisosmico orixinadas por unha deficiencia enzimtica, que se caracterizan pola acumulacin de ganglisidos GM1 ou GM2 e glicolpidos ou oligosacridos
relacionados con estes, existindo ademais, dende a
infancia, un deterioro psicomotor progresivo, e diversas
manifestacins viscerais, esquelticas, oculares e hematolxicas. V. esfingolipidose.

gangliosimpatectoma s.f. Extirpacin dun ganglio

pertencente sistema nervioso simptico.

gangrena s.f. Mortificacin dun tecido ou de parte ou da

totalidade dun rgano, que pode orixina-la sa necrose e
morte, debida a causas fsicas, qumicas, txicas, circulatorias, infecciosas ou nerviosas. // G. diabtica Gangrena
hmida que ocorre nalgns enfermos de diabete. / G.
emblica A que se orixina polo bloqueo do rego
sanguneo con produccin de isquemia tisular local, a
causa dunha embolia. / G. enfisematosa Gangrena
gasosa. / G. gasosa Gangrena aguda grave, extensa e
dolorosa do tecido celular subcutneo e dos msculos,
nos que se produce gas e un exsudado serosanguinolento,
cursando cun estado xeral moi grave, causada por bacterias do xnero Clostridum. / G. hmida Aquela que se
caracteriza pola infiltracin inflamatoria dos tecidos e o
derramo dun lquido cheirento. / G. mltiple A que
afecta a varias partes mesmo tempo. / G. primaria A
que aparece sen unha inflamacin anterior da parte onde
se localiza. / G. seca Gangrena caracterizada polo endurecemento e a sequidade dos tecidos. Causada por unha
obstruccin arterial. / G. secundaria A que se produce
despois dun proceso inflamatorio local. / G. simtrica
Tipo de gangrena que afecta s dedos das extremidades
de xeito simtrico, a causa de alteracins vasomotoras,
como pode suceder no fenmeno sindrmico de
Raynaud. / G. trfica Aquela que ten a sa orixe na alteracin dos nervios que manteen o trofismo dunha parte.

gargallo s.m. Flegma de procedencia nasal ou farnxea

que se expulsa pola boca. Tamn se di esputo, esgarro.

garganta s.f. 1. Farinxe ou gorxa. 2. Parte anterosuperior

do pescozo.

338

gargarexo s.m. Accin que consiste en manter un lquido

medicamentoso na gorxa, pasando mesmo tempo o aire
expulsado das vas respiratorias a travs do devandito
lquido, de xeito que se enxauguen as mucosas.

gargarismo s.m. 1. Gargarexo. 2. Lquido medicamentoso que se usa para realizar gargarexos coa finalidade de
trata-las doenzas da boca e a farinxe.

gargolismo s.m. Mucopolisacaridose de tipo 1-H, enfermidade hereditaria caracterizada clinicamente por un
fenotipo particular e retardo mental progresivo. Os nenos
presentan no nacemento estatura curta, cabeza grande cos
arcos orbitais sobresantes, raz nasal afundida, lingua
grande, caluga breve, mans pequenas e bastas, cifose e
opacidade corneal. Tamn se di sndrome de Pfaundler-Hurler.

garra s.f. Unlla forte, curva e aguzada que posen algns

animais cazadores e as aves de rapina. Tamn se di
gadoupa, pouta. // G. cubital Variedade incompleta da
man en garra, orixinada por unha lesin no nervio
cubital. / Man en g. Deformidade da man que ocorre na
atrofia dos msculos interseos. Caracterzase pola
extensin das primeiras falanxes e a flexin das segundas
e terceiras.

gas s.m. Corpo que se atopa como un fludo aeriforme

temperatura e presin ordinarias.

gasa s.f. Tecido de fo ou algodn, de urdido moi claro,

que se emprega como vendas ou compresas, en ocasins
previamente esterilizadas ou impregnadas de substancias
antispticas.

gasometra s.f. Tcnica que permite a cuantificacin e a

determinacin das caractersticas fsicas dos gases. // G.
sangunea Tcnica de laboratorio que permite medi-las
taxas de gases (O2 e CO2), no sangue arterial e venoso.

gasoso -a adx. 1. Dos corpos que permanecen en estado

de gas. 2. Que desprende gas.

Gasser, ganglio de V. ganglio.

gaster- Prefixo do grego gaster (estmago, ventre), usado
na formacin dalgunhas palabras relacionadas co estmago.

gasteranxiecfraxe s.f. Obstruccin dos vasos sanguneos que regan o estmago.

gasto s.m. Cantidade total do producido por un sistema do

organismo. // G. cardaco Cantidade total do sangue
expulsado polo corazn nunha unidade de tempo (un
minuto).

gastralxia s.f. Dor do estmago. Tamn se di gastrodinia.

gastrectasia s.f. Dilatacin do estmago.

gastrectoma s.f. Extirpacin dunha porcin (gastrectoma parcial, gastrectoma subtotal), ou da totalidade
(gastrectoma total), do estmago.

gastrina s.f. Hormona polipeptdica segregada nas clulas

G das glndulas pilricas do antro gstrico e noutras

339

gastroenteroloxa

fontes extragstricas intestinais pola accin do nervio

vago e do contido alimentario do estmago a travs de
diversos estmulos. A sa accin fundamental estimula-la segregacin do cido gstrico e da pepsina.

gastroanastomose s.f. Realizacin cirrxica dunha

gastrinoma s.m. Tumor de clulas non beta do pncreas

gastrobrose s.f. Perforacin da parede do estmago.

gastrocele s.f. Herniacin do estmago ou dunha porcin

que segrega grandes cantidades de gastrina de xeito

incontrolado, provocando a denominada sndrome de
Zollinger-Ellison, caracterizada pola aparicin de mltiples lceras duodenais, frecuentemente de localizacin
atpica e resistentes tratamento convencional.

gastrite s.f. Inflamacin da mucosa do estmago. // G.

atrfica Gastrite crnica que no final da sa evolucin
orixina atrofia da mucosa e das glndulas do estmago. /
G. crnica tipo A Aquela forma de gastrite crnica que
afecta esencialmente corpo e fondo do estmago
preservando a rexin do antro. / G. crnica tipo B Forma
de evolucin crnica que afecta principalmente antro
pilrico nos rapaces e totalidade do estmago nos
pacientes de mis idade. a variedade mis frecuente de
gastrite crnica. / G. eosinoflica Aquela caracterizada
por unha intensa infiltracin por eosinfilos da parede do
estmago e eosinofilia no sangue perifrico. Pode
aparecer como unha manifestacin illada do estmago ou
formando parte dunha gastroenterite eosinoflica xeneralizada. / G. erosiva aguda Variedade aguda na que hai
unha erosin difusa do epitelio da mucosa e clinicamente
caracterzase pola existencia dunha hemorraxia. Tamn
se di gastrite hemorrxica aguda. / G. fibrinosa
Gastrite aguda na que hai unha gran cantidade de fibrina
no exsudado. / G. flegmonosa Forma rara de gastrite
infecciosa bacteriana, que cursa cunha intensa inflamacin da parede, necrose dos tecidos gstricos e septicemia. / G. folicular Gastrite crnica na que existe un
predominio da inflamacin das glndulas da mucosa. / G.
granulomatosa A que presenta mltiples lesins granulomatosas na biopsia da parede. Pode estar asociada a
doenzas entricas, do tipo da enfermidade de Crohn, ser
de orixe infecciosa, e mis raramente, idioptica ou eosinoflica. / G. hemorrxica aguda V. g. erosiva aguda. /
G. hipertrfica xigante Gastrite crnica na que se
produce unha gran proliferacin da mucosa do estmago,
que orixina un importante aumento de tamao das pregaduras da parede do rgano. / G. infecciosa Aquelas variedades relacionadas coa infeccin da mucosa do estmago, sendo o axente principal o Campylobacter pylori.
As infeccins causadas por outros microorganismos son
bastante infrecuentes. / G. poliposa Gastrite hipertrfica
na que existen formacins polipoides que se proxectan
cara luz gstrica. / G. pseudomembranosa Variedade
de gastrite que se caracteriza pola existencia de falsas
membranas. / G. txica Aquela provocada pola accin
dun veleno ou dun axente corrosivo.

gastro- Prefixo do gr. gastrs (estmago) utilizada na

formacin de palabras relacionadas co estmago.

gastroadenite s.f. Inflamacin das glndulas do estmago.

anastomose entre a porcin cardial e a pilrica do estmago, despois da reseccin do resto do rgano. Tamn se
di gastrogastrostoma.

do mesmo.

gastroclico -a adx. Relativo estmago e mais colon.

gastrocolite s.f. Inflamacin do estmago e do colon.
gastrocoloptose s.f. Prolapso do estmago e do colon.
gastrocolostoma s.f. Realizacin cirrxica dunha anastomose entre o estmago e o colon.

gastrocolotoma s.f. Incisin cirrxica do estmago e do

colon.

gastrodiafanoscopia s.f. Exploracin do estmago

cunha tcnica de transparencia realizada mediante a
introduccin na cavidade gstrica, a travs do esfago,
dunha lmpada elctrica.

gastroddimo s.m. Monstro fetal dobre dotado dun s

abdome.

gastrodinia s.f. V. gastralxia.

gastroduodenal adx. Relativo estmago e duodeno.
gastroduodenectoma s.f. Extirpacin cirrxica parcial
ou total do estmago e o duodeno.

gastroduodenite s.f. Inflamacin do estmago e do

duodeno.

gastroduodenostoma s.f. Creacin cirrxica dunha

anastomose entre o estmago e o duodeno previamente
separados por unha operacin realizada para extirpar
algunha porcin dos mesmos.

gastroenteralxia s.f. Dor do estmago e dos intestinos.

gastroentrico -a adx. Relativo estmago e mais
intestino. Tamn se di gastrointestinal.

gastroenterite s.f. Inflamacin do estmago e do intestino.

gastroenteroanastomose s.f. Realizacin cirrxica

dunha anastomose entre o estmago e unha porcin do
intestino. Tamn se di gastroenterostoma. // G. antiperistltica Aquela na que os segmentos gstrico e intestinal da anastomose se colocan de xeito que as ondas
peristlticas dos mesmos tean direccins contrarias. / G.
isoperistltica Gastroenteroanastomose na que as ondas
peristlticas dos segmentos gstrico e intestinal levan a
mesma direccin.

gastroenterocolite s.f. Inflamacin do estmago, do

intestino delgado e do colon.

gastroenterlogo -a s. Mdico especialista en enfermidades do estmago e do intestino.

gastroenteroloxa s.f. Rama da medicina que estudia as

enfermidades do tubo dixestivo.

gastroenteropata

gastroenteropata s.f. Denominacin xeral dada s

enfermidades do tubo dixestivo.

gastroenteroptose s.f. Prolapso do estmago e do intestino.

gastroenterostoma s.f. V. gastroenteroanastomose.

gastroenterotoma s.f. Incisin cirrxica do estmago e
do duodeno.

gastroepiploico -a adx. Relativo estmago e

epploon.

gastroesofagostoma s.f. Realizacin dunha anastomose

cirrxica entre o estmago e o esfago despois da reseccin dun segmento dalgn dos mesmos, xeralmente da
porcin inferior do esfago naquelas doenzas que
producen unha estenose insalvable da mesma.

gastroesofxico -a adx. Relativo estmago e

esfago.

gastroesofaxite s.f. Inflamacin simultnea do estmago

e o esfago.

gastrofrnico -a adx. Relativo estmago e

diafragma.

gastrogastrostoma s.f. V. gastroanastomose.

gastroheptico -a adx. Relativo estmago e fgado.
gastrohepatite s.f. Inflamacin do estmago e do fgado.
gastrohisterectoma s.f. Extirpacin do tero realizada
por va abdominal.

gastroilete s.f. Inflamacin simultnea do estmago e do

leo.

gastrointestinal adx. V. gastroentrico.

gastrlise s.f. Separacin cirrxica das adherencias patolxicas existentes entre o estmago e outros rganos ou
partes anatmicas prximas.

gastrlito s.m. Clculo localizado na cavidade gstrica.

gastromalaca s.f. Abrandamento anormal das paredes
do estmago.

gastromegalia s.f. Tamao anormalmente grande do

estmago.

gastromelia s.f. Monstruosidade fetal caracterizada pola

implantacin das extremidades no abdome.

gastromicose s.f. Enfermidade do estmago orixinada

por fungos.

gastromixorrea s.f. Segregacin excesiva anormal de

mucosidade polo estmago.

gastroparesia s.f. Diminucin patolxica da mobilidade

do estmago.

gastroparietal adx. Relativo estmago e parede do

abdome.

gastropata s.f. Denominacin xeral dada s doenzas

propias do estmago.

340

gastroperitonite s.f. Inflamacin simultnea do estmago e do peritoneo.

gastropexia s.f. Fixacin cirrxica do estmago parede

do abdome ou a outra parte.

gastropilorectoma s.f. Extirpacin da porcin do estmago correspondente esfnter pilrico.

gastroplastia s.f. Cirurxa plstica aplicada correccin

das deformidades do estmago.

gastroplexa s.f. Parlise da musculatura do estmago.

gastroplicacin s.f. Operacin cirrxica destinada
correccin dun estmago dilatado. Realzase mediante a
formacin dunha pregadura na parede do rgano e a
sutura a esta ou a exrese da pregadura.

gastropneumnico -a adx. Relativo estmago e s

pulmns. Tamn se di gastropulmonar.

gastroptose s.f. Descenso do estmago dende a sa posicin anatmica normal a outra inferior.

gastropulmonar adx. V. gastropneumnico.

gastrorrafia s.f. Sutura dunha ferida ou dunha incisin
localizadas no estmago.

gastrorraxia s.f. Hemorraxia orixinada no estmago.

gastrorrea s.f. Segregacin excesiva de mucosidade ou
de zume gstrico.

gastrorrexe s.f. Rotura do estmago.

gastroscopia s.f. Tcnica endoscpica mediante a que se
realiza a visualizacin directa do interior da cavidade
gstrica mediante a utilizacin dun endoscopio con finalidade diagnstica e teraputica.

gastroscopio s.m. Aparello ptico destinado exploracin directa da cavidade do estmago. Consta dun tubo
longo e flexible dotado dun sistema de iluminacin e
outro de lentes que permiten a visin en vivo da mucosa
e a luz do estmago.

gastrose s.f. Denominacin xeral dada s enfermidades

do estmago.

gastroselectivo -a adx. Que ten afinidade polos receptores que participan na regulacin das actividades
gstricas ou por outros elementos pertencentes estmago.

gastrospasmo s.m. Contraccin anormal persistente da

musculatura da parede do estmago.

gastrosplnico -a adx. Relativo estmago e bazo.

gastrosquise s.f. Fendedura localizada na parede do
ventre.

gastrostaxe s.f. Exsudacin de sangue pola mucosa do

estmago, propia das gastrites hemorrxicas.

gastrostenose s.f. Tamao anormalmernte pequeno da

cavidade do estmago.

341

gastrostoma s.f. Realizacin cirrxica dunha abertura

artificial permanente entre o estmago e a parede do
abdome.

gastrotimpanismo s.f. Distensin abdominal orixinada

por unha acumulacin de gases no estmago.

gastrotoma s.f. Incisin cirrxica da parede do estmago.

gastrotoracpago s.m. Monstro fetal dobre caracterizado porque os fetos estn unidos polo abdome e mailo
trax.

gastrotrpico -a adx. Que ten afinidade especial polas

glndula

giardase V. xiardase.
Gibert, enfermidade de V. enfermidade.
Gilles de la Tourette, enfermidade de V. enfermidade.

glabela s.f. Prominencia do so frontal que corresponde

na superficie da pel espacio localizado entre as cellas.
sase como punto de referencia na medicin da lonxitude da caixa cranial.

glabro -a adx. Das zonas da superficie corporal que

carecen de pelos, coma as plantas dos ps ou as palmas
das mans.

estructuras do estmago ou, que ten un efecto especial

sobre o mesmo.

gladolo s.m. Corpo do so esterno.

glande s.f. Zona anatmica de pequeno tamao que pose

gastroxexunoesofagostoma s.f. V. esofagoxexuno-

unha forma redondeada.Tamn se di blano. // G. do

cltoris Porcin de tecido erctil localizada na punta do
cltoris. / G. do pene Porcin terminal do pene cuberta
polo prepucio e formada pola ampliacin do corpo
esponxoso, no extremo anterior da cal desemboca a
uretra.

gastrostomose.

gastroxexunostoma s.f. Variedade de gastroenterostoma realizada entre o estmago e a porcin xexunal do

intestino.

gstrula s.f. Etapa temper do desenvolvemento dos

vulos fecundados que segue fase de blstula e que se
caracteriza por te-lo embrin unha capa de endoderma,
outra de ectoderma e pola aparicin do mesoderma.
Existe ademais unha gran cavidade, o arquntero,
formada por unha invaxinacin embrionaria, que se
comunica co exterior mediante o blastoporo e outra cavidade localizada entre as capas endodrmica e ectodrmica.

gastrulacin s.f. Proceso da transformacin do embrin

dende a fase de blstula de gstrula.

gatillo s.m. Variedade de pinzas, rectas ou curvas, utilizada na extraccin das pezas dentais.

gatofilia s.f. Afeccin esaxerada, morbosa, s gatos.

gatofobia s.f. Temor morboso s gatos.
Gaucher, enfermidade de V. enfermidade.
gaulterina s.f. Glicsido existente en numerosas plantas
do xnero Gaultheria e na cortiza do bidueiro. Pola
accin da gaulterase desdbrase en glicosa e salicilato de
metilo. O sal sdico deste ltimo pose propiedades antirreumticas.

gausio s.m. Unidade C.G.S. electromagntica de induccin magntica, de smbolo Gs.

gauss s.m. Denominacin do gausio na nomenclatura

internacional. V. gausio.

gavaxe s.f. Alimentacin forzada, especialmente aquela

realizada mediante unha sonda introducida ata o estmago.

Gd Smbolo do gadolinio. V. gadolinio.

Ge Smbolo do Xermanio. V. xermanio.
Giardia Xnero de protozoos flaxelados dos que a especie
G. lamblia parasito do intestino humano.

glandilema s.m. Cpsula externa dunha glndula.

glndula s.f. Calquera dos rganos constitudos por
clulas que segregan ou excretan substancias. // / G.
adrenal V. g. suprarrenal. / G. anal Glndula sudorpara da mucosa do ano. / G. apcrina Aquela que na sa
segregacin incle substancia pertencente estructura
das propias clulas segregadoras. / G. bulbocavernosa
V. g. de Cowper. / G. bulbouretral V. g. de Cowper. /
G. cardial Cada unha das glndulas localizadas no
cardias do estmago. / G. ceruminosas Glndulas localizadas no conducto auditivo externo do odo. A sa
funcin consiste na segregacin do cerume. / G. cervicais uterinas Aquelas localizadas na parede do colo do
tero. / G. ciliar V. g. de Moll. / G. composta Aquela que
ten unha estructura composta por diversas unidades glandulares mis pequenas, os conductos excretores das cales
xntanse formando progresivamente conductos de maior
grosor. / G. cutnea Calquera dos diferentes tipos glandulares que se atopan na pel. / G. de Bartholin Cada
unha das das glndulas homlogas s bulbouretrais do
home, localizadas profundamente na vulva, a mbolos
dous lados do orificio vaxinal. / G. de Bochdalek
Quistes linguais localizados no traxecto do conducto tirogloso primitivo. / G. de Bruch Folculos linfticos localizados na conxuntiva da plpebra inferior. / G. de
Brunner Glndulas acinosas da mucosa duodenal. / G.
de Cowper Cada unha das das glndulas acinosas localizadas no esfnter da uretra masculina inmediatamente
detrs da porcin membranosa da mesma. / G. de
Lieberkhn Glndulas tubulares da mucosa do intestino.
/ G. de Meibomio Folculos sebceos localizados entre o
tarso e a conxuntiva palpebral. / G. de Moll Conxunto de
pequenas glndulas sudorparas modificadas que se localizan no bordo das plpebras. / G. de Monro Porcin
orbitaria da glndula lacrimal. / G. de Montgomery
Glndulas sebceas da aurola da mamila. / G. de Peyer
Folculos linfticos intestinais que se atopan illados ou

glandular
formando placas. / G. de Rosenmller Porcin palpebral
da glndula lacrimal. / G. de segregacin externa
Aquelas que verten a sa segregacin exterior do corpo
ou luz dunha cavidade corporal. / G. de segregacin
interna V. g. endcrinas. / G. de Skene Conductos
parauretrais da uretra feminina. / G. de Tyson Glndulas
sebceas da coroa da glande e dos labios menores da
vulva, segregadoras de materia compoente do esmegma.
/ G. de Zeis Glndulas sebceas localizadas no bordo
libre das plpebras. / G. diana Glndula sobre a que
acta especificamente unha substancia ou producto
calquera. / G. duodenal V. g. de Brunnner. / G. ecrina
Glndulas mercrinas sudorparas do corpo. Son do tipo
mercrino. / G. endcrinas Aquelas que carecen de
conductos excretores, vertendo o seu producto, de
carcter hormonal, directamente no sistema circulatorio.
Denomnanse tamn glndula de segregacin interna. /
G. excrina V. G. de segregacin externa. / G. fndica
Cada unha das glndulas do fondo do estmago que
segregan zume gstrico. / G. gstrica Nome xenrico
que reciben os diferentes tipos de glndulas propias do
estmago. / G. hetercrina Aquela que pose unha
segregacin mixta, mucosa e serosa. / G. holcrina Tipo
de glndula no que as clulas que a compoen se transforman e se desprenden para pasar a formar parte do
producto segregado. / G. lacrimal Glndula que segrega
as bgoas, formada por das porcins, unha orbitaria,
superoexterna e, outra, localizada na plpebra superior,
en situacin inferointerna con respecto anterior. / G.
linftica Ganglio linftico. / G. lingual Cada un dos
distintos tipos de glndulas localizados na lingua. / G.
mamaria Mama. / G. mercrina Aquelas nas que o
producto da segregacin non incle s clulas segregadoras. / G. mixta Glndula de segregacin externa e
interna mesmo tempo, ou con segregacin conxunta
mucosa e serosa. / G. mucosa A que segrega moco. / G.
oxntica Calquera das glndulas da mucosa do estmago
que segregan o compoente cido do suco gstrico. / G.
paratiroide Pequenas glndulas localizadas a cada lado
da tiroide, en nmero variable, de unha a catro, sendo as
segregadoras da hormona paratiroidal. / G. parotidiana
O maior dos tres pares das glndulas salivais principais,
localizadas debaixo do conducto auditivo externo. / G.
pptica Glndulas da mucosa gstrica responsables da
segregacin cido-pptica. / G. pilrica Calquera das
glndulas localizadas na mucosa pilrica do estmago,
segregadoras de pepsina. / G. pilosa Calquera das glndulas sebceas dos folculos pilosos. / G. pituitaria V.
hipfise. / G. prepucial V. g. de Tyson. / G. prosttica
V. prstata. / G. salival Calquera das glndulas segregadoras de saliva. / G. sebcea Calquera das glndulas
acinosas da pel que segregan o sebo. / G. seromucosa
Aquel tipo glandular que segrega unha substancia serosa
e mucosa mesmo tempo. / G. serosa Aquela glndula
que segrega unha substancia de carcter acuoso. / G.
sexual Glndulas masculinas e femininas (testculo e
ovario respectivamente), que interveen nos procesos
reproductivos. / G. sublingual Glndulas salivais
situadas no chan da boca. / G. submaxilar Unha das tres

342
principais glndulas salivais, que pose unha segregacin
predominantemente serosa, e que se atopa en parte por
arriba e en parte por debaixo da metade posterior do
maxilar inferior. / G. sudorpara Calquera das glndulas
da pel, formada por un tubo longo e enrolado, que
segrega a suor. Poden ser da variedade crina ou da
apcrina. / G. suprarrenal Cada un dos rganos aplanados e retroperitoneais localizados no polo superior dos
riles. Segregan hormonas esteroides (glicocorticoides,
mineralocorticoides, andrxenos e proxestxenos) na
codia e catecolaminas (adrenalina e noradrenalina), na
medula. / G. tiroide V. tiroide. / G. tubular A que est
formada por un tubo simple ou por un ou varios tubos
ramificados. / G. unicelular Clula nica que funciona
como unha glndula, segregando o seu producto exterior, como as clulas caliciformes. / G. uterina Calquera
das glndulas localizadas na mucosa do endometrio. / G.
vaxinal Calquera das glndulas que se atopan excepcionalmente na mucosa da vaxina. / G. xeniana Glndula
salival localizada no tecido submucoso das meixelas. / G.
xenxival Pregaduras epiteliais glandulares localizadas na
unin da mucosa das enxivas cos dentes.

glandular adx. Pertencente ou relativo s glndulas.

Glanzmann, tromboastenia ou enfermidade de V.
tromboastenia.

Glaser, fisura de V. fisura.

glauco -a adx. De cor verde clara.
glaucoma s.m. Enfermidade ocular na que se inclen
diversos cadros patolxicos que teen en comn o
aumento da presin intraocular por riba das cifras consideradas normais, feito que supn na evolucin da enfermidade, cambios patolxicos na papila ptica e anomalas tpicas no campo visual. // G. absoluto Fase final da
evolucin do glaucoma agudo, que se caracteriza pola
cegueira total e unha gran dureza do globo ocular. / G.
agudo Elevacin da tensin intraocular que acaece en
poucas horas, acompaada de dureza ptrea do globo
ocular, inxeccin conxuntival, tumefaccin edematosa
das plpebras, crnea mate, pupila dilatada, ovalada e
rxida, que non reacciona coa exposicin luz, iris hipermico, o que fai que troque a sa cor normal, dor intensa
orixinada no ollo, que transmitida polos nervios corneais,
pode localizarse nas sens, na caluga ou nos maxilares,
pola irradiacin que sucede a travs das ramas do nervio
trixmino e, todo, pdese acompaar de intensas manifestacins xerais. Evoluciona con accesos, que conducen
cegueira se non se trata o cadro. / G. conxnito Elevacin da presin intraocular que aparece durante o
primeiro ano da vida. Pode ser uni ou bilateral e leva
aumento do tamao do ollo. A herdanza autosmica
recesiva. / G. crnico Variedade que se caracteriza pola
elevacin persistente da presin intraocular. Dependendo
da sa evolucin clnica e principalmente da amplitude
do ngulo camerular, distnguese unha forma crnica
simple, normalmente bilateral, tpica da vellez e caracterizada esencialmente polo defecto campimtrico e outra
forma crnica conxestiva, na que hai un claro estreita-

343

glicofosfomutase

mento do ngulo camerular e predisposicin a ataques de

glaucoma agudo. / G. fulminante Glaucoma que segue
un curso clnico hiperagudo e moi intenso. / G. maligno
Aquel que a pesar da intervencin cirrxica contina
evolucionando con rapidez. / G. primario O que ocorre
sen outra enfermidade previa do ollo. / G. secundario
Aquel que aparece como consecuencia doutra enfermidade previa do ollo.

glicerocinase s.f. Enzima que acta na transformacin do

glaucose s.f. Cegueira secundaria a un glaucoma.

glena s.f. Denominacin das cavidades pouco profundas

glicerol s.m. V. glicerina.

glicerolado s.m. Preparacin farmacutica semislida

dun so nas que encaixa e articula outro so.

glicerol en -glicerolmonofosfato.

glicerofosfato s.m. Cada un dos diversos sales do cido

glicerofosfrico.

glicerofosfrico (cido) s.m. Monoster fosfrico da

glicerina. A mestura dos ismeros e utilzase como
sal clcico nos tratamentos de recalcificacin.

baseada na glicerina. Utilzase esencialmente na dermatoloxa para o tratamento das fisuras e gretas da pel.

Glnard, enfermidade de V. enfermidade.

glenoide adx. 1. Semellante a unha glena. // s.f. 2. Cavi-

glicerosa s.f. Azucre composto da mestura de gliceralde-

dade articular pouco profunda que permite movementos

moi amplos das partes que a conforman, como sucede na
articulacin da omoplata co mero (articulacin glenoumeral).

glcido s.m. Composto propio da materia viva que contn

glenoumeral adx. Relativo cavidade glenoide e

mero.

gla s.f. V. neurogla.

gliacito s.m. Clula propia da neurogla. Tamn se di gliocito.

gliadina s.f. Protena do glute do trigo, responsable do

cadro clnico da enfermidade celaca.

glicagn s.m. Hormona polipeptdica segregada polas

clulas alfa dos illotes do pncreas. A sa accin hiperglicemiante, induci-la glicoxenlise heptica, contrarrestando o efecto hipoglicemiante da insulina.

glicemia s.f. Presencia e determinacin de azucre no

sangue. // Curva de g. Determinacin en perodos de
tempo preestablecidos das variacins da concentracin
da glicosa no sangue trala inxestin dunha cantidade
determinada da mesma.

glicerato s.m. Sal ou ster do cido glicrico.

glicrico (cido) s.m. cido dihidroximonobsico, que
se obtn pola oxidacin do gliceraldehido e do glicerol.

glicrido s.m. ster do glicerol ou glicerina e dos cidos

graxos.

glicerilfosfatido s.m. V. fosfoglicrido.

glicerilo s.m. Radical trivalente, C3H5, que resulta da

hido e dihidroxiacetona que se obtn pola oxidacin da

glicerina utilizada na sntese da fructosa.
carbono, osxeno e hidrxeno, varios alcohois e un grupo
reductor denominado aldehido ou cetona. Tamn se di
hidrato de carbono e sacrido.

glicina s.f. Aminocido monocarboxlico de frmula

H2N-CH2-COOH, compoente esencial das protenas,
precursora dos ncleos de porfirina e purina. Nalgunhas
neuronas da medula espial e do tronco cerebral ten un
papel como neurotransmisor inhibidor. Utilzase no tratamento dalgunhas miopatas e miocardites. Tamn se di
glicocola, cido aminoactico.

glicinuria s.f. Aminoaciduria caracterizada polo defecto

da reabsorcin nos tbulos renais do aminocido glicina,
o cal aparece na urina. Pode producir clnica de litase
renal.

glicirrcico (cido) s.m. Glicsido inspido e inodoro, de

frmula C42H62O16, compoente da raz da regalicia e
outras leguminosas.

glicirricina s.f. cido glicirrcico. V. glicirrcico (cido).

glico- Prefixo do grego glyks (doce).
glicoclix s.m. Revestimento exterior glicoproteico da
membrana plasmtica de moitas clulas. Intervn na
xnese dalgns fenmenos inmunolxicos.

glicocola s.f. V. glicina.

glicocolato s.m. Sal do cido glicoclico.
glicoclico (cido) s.m. cido cristalizado de frmula

supresin dos tres grupos OH da glicerina. // Trinitrato

de g. Nitroglicerina.

C26H43NO6, compoente da bile en forma de glicocolato

de sosa.

glicerina s.f. Propanotriol-1,2,3, de frmula C3H5(OH)3.

glicocorticoide s.m. Calquera dos esteroides do crtex

Tamn se di glicerol. Emprgase como medio de conservacin de tecidos biolxicos, na preparacin de pezas
histolxicas, como sucedneo do azucre na diabete, en
forma de supositorios ou de lavativas no estrinximento
intestinal, no tratamento esclerosante das varices en
forma de preparados inxectables, como emoliente en
diversas doenzas da pel e como excipiente para a preparacin de colutorios, pomadas, locins, gotas auriculares
e glicerolados.

suprarrenal que interveen esencialmente no metabolismo dos hidratos de carbono, favorecendo a gliconeoxnese, o depsito heptico de glicxeno, e aumentando
a glicemia. Interveen ademais no metabolismo das
graxas e das protenas. Algns teen tamn unha moderada actividade mineralocorticoide, intervindo deste
xeito na regulacin do balance dos electrlitos e a auga.

glicofosfomutase s.f. Enzima que cataliza a conversin

de glicosa-1-fosfato en glicosa-6-fosfato.

glicol

glicol s.m. 1. Denominacin comn do etanodiol-1-2. 2.

Denominacin xeral dada s dialcohois.

gliclise s.f. Proceso metablico de degradacin enzim-

344

glicosamina s.f. Amino-2desoxi-2glicosa, un dos compoentes esenciais de moitas neuroprotenas, da heparina e

da mucina, das que se obtn mediante hidrlise.

tica da glicosa para obter enerxa almacenable en forma

de ATP.

glicosialia s.f. Presencia de glicosa na saliva.

glicosialorrea s.f. Fluxo excesivo de saliva con presencia

glicoltico -a adx. Relativo gliclise.

glicometra s.f. Tcnica utilizada para determina-la canti-

glicosidase s.f. Enzima hidroltico que rompe os enlaces

dade de glicosa presente nun medio lquido.

de glicosa na mesma.
glicosdicos dos glicsidos.

gliconeoxnese s.f. Proceso metablico mediante o cal se

glicsido s.m. Composto que pose unha molcula de

forma glicosa a partir doutras substancias orgnicas non

glicdicas, como os aminocidos proteicos, o lactato ou
as graxas. Tamn se di neoglicoxnese.

carbohidrato. Existe unha ampla variedade en productos

naturais, esencialmente de orixe vexetal. Mediante unha
accin hidroltica enzimtica, os glicsidos rachan, liberando glicosa e unha fraccin non glicdica, denominada
aglicona. Dependendo do tipo de azucre que contea a
molcula, reciben diferentes denominacins; glicsido,
galactsidos, fructsidos, etc., cando levan glicosa,
galactosa, fructosa, etc., respectivamente.

glicopenia s.f. Diminucin da cantidade de glicosa orgnica por debaixo das cifras consideradas normais. Tamn
se di hipoglicemia.

glicopptido s.m. Substancia peptdica que contn carbohidratos.

glicopexia s.f. Proceso de fixacin do azucre s tecidos

orgnicos mediante a transformacin da glicosa (azucre
circulante), no seu polmero de almacenamento, o glicxeno (azucre de reserva).

glicoprotena s.f. Protenas compostas que resultan da

glicosuria s.f. Presencia de glicosa na urina.

glicotrpico -a adx. Que pose afinidade polo azucre.
glicoxenase s.f. Enzima heptico que hidroliza o glicxeno, formando dextrina e maltosa.

glicoxnese s.f. Proceso de descomposicin mediante

unin dunha fraccin glicdica con outra proteica.

Atpanse no plasma humano.

hidrlise, do glicxeno de reserva, para obter glicosa

circulante. Tamn se di glicoxenlise.

glicorraquia s.f. Presencia e determinacin de glicosa no

glicxeno s.m. Polisacrido que constite a principal

lquido cefalorraqudeo. A cantidade normal aproximadamente a metade da do sangue.

glicorrea s.f. Calquera descarga abundante de glicosa,

principalmente pola urina.

glicosa s.f. Monosacrido, de frmula CH2OH-(CHOH)4-

-CHO, que se atopa nalgns alimentos, especialmente

nas froitas, e no sangue do home e dos animais. o
producto final do metabolismo dos carbohidratos e constite a principal fonte de enerxa dos organismos vivos.
Segundo as necesidades do organismo, a glicosa,
mediante o proceso da glicoxenoxnese, almacnase en
forma de glicxeno no fgado e nos msculos ou librase
polo proceso de glicoxnese, a partir do glicxeno, coa
finalidade de obte-la enerxa necesaria para o metabolismo, mediante a gliclise. // G. -6-fosfato Derivado
fosforado da glicosa, producto intermedio e esencial do
metabolismo dos carbohidratos / G. 6-fosfatodeshidroxenase Enzima esencial no metabolismo da glicosa-6fosfato pola va das pentosas, que nas hemacias permite
a produccin de NADPH, producto esencial para a
proteccin dos glbulos vermellos contra os axentes
oxidantes. A deficiencia hereditaria deste enzima a
causa de crises de anemia hemoltica en situacins de
tensin oxidante.

forma de almacenamento de carbohidratos no organismo.

Trtase dun polmero de cadea longa de glicosa que se
sintetiza e almacena no fgado e en menor cantidade nos
msculos. A sa funcin principal a de servir de forma
de reserva de glicosa, liberndose como tal, no caso de
necesidade, ou almacenndose no fgado cando existe un
exceso de azucre.

glicoxenlise s.f. V. glicoxnese.

glicoxenose s.f. Enfermidade por almacenamento de
glicxeno. V. enfermidade.

glicoxenoxnese s.f. Proceso metablico mediante o cal

a glicosa almacnase como glicxeno (azucre de reserva)
no organismo.

glicurese s.f. Presencia de glicosa na urina en ausencia de

hiperglicemia.

glicurnico (cido) s.m. cido urnico derivado da

glicosa por oxidacin da mesma. Constite un dos principais vehculos eliminadores de substancias txicas do
organismo, formar no fgado compostos hidrosolubles
conxugados con el, que se poden eliminar pola urina.

glicuronidase-b s.f. Enzima que hidroliza o enlace glicosdico nos glicurnidos. Prodcese no bazo, no fgado e
nas glndulas endcrinas.

glicosado -a adx. Do que contn glicosa. // Soro g. Varie-

glicuroniltransferase s.f. Enzima heptico que cataliza

dade de soro, que se administra esencialmente por va

intravenosa en goteiros e que contn unha proporcin
variable, pero importante, de glicosa na sa composicin.

a conxugacin da bilirrubina libre ou indirecta co cido

glicurnico, formando deste xeito a bilirrubina conxugada ou directa, que se pode eliminar cara exterior. A

345
sa diminucin ou ausencia, orixina diversas doenzas
relacionadas coa acumulacin da bilirrubina indirecta no
organismo, como a sndrome de Crigler-Najjar, na que
hai unha deficiencia conxnita do enzima, ou a ictericia
fisiolxica dos neonatos, causada pola inmadurez deste
sistema enzimtico.

glicuronoconxugacin s.f. Proceso de conxugacin co

cido glicurnico, esencialmente no fgado, de diversas
substancias txicas, coa finalidade de facelas hidrosolubles, permitindo deste xeito a sa eliminacin do organismo a travs da urina.

glicuronuria s.f. Presencia de cido glicurnico na urina.

glioblastoma s.m. Astrocitoma maligno, tamn denominado glioma maligno, astrocitoma de grao 3 ou 4 e glioblastoma multiforme. Trtase dun tumor das clulas da
gla, que aparece no tronco enceflico, o cerebelo, a
medula espial e nos hemisferios cerebrais, que constiten a sa localizacin mis frecuente. Histoloxicamente
caracterzase por estar composto de clulas gliais heteroxneas, con astrocitos, clulas xigantes e proliferacin de
capilares. Non existe un tratamento eficaz, evolucionando cara morte nun perodo de tempo relativamente
breve.

gliocito s.m. V. gliacito.

glioma s.m. Tumor que se orixina nas clulas da gla.
Comprende os glioblastomas (astrocitomas de grao 3 e
4), os astrocitomas de baixo grao (graos 1 e 2), os ependimomas, os meduloblastomas, os oligodendrogliomas e
os papilomas dos plexos coroides.

gliomatose s.f. Proliferacin excesiva de clulas da

neurogla que recibe diferentes denominacin dependendo da sa localizacin. // G. cerebral Infiltracin
lentamente progresiva da substancia branca cerebral que
ocorre na evolucin dalgns astrocitomas, caracterizndose histoloxicamente pola presencia de astrocitos individuais atpicos, sen presencia de masa tumoral localizada.

gliomioma s.m. Tumor histoloxicamente composto por

elementos de tipo glial e miomatosos.

gliomixoma s.m. Tumor composto por clulas gliais e

elementos mixomatosos.

glioneuroma s.m. Tumor que contn clulas gliais e

elementos neuromatosos.

gliose s.f. Proliferacin patolxica da astrogla e raramente da microgla nas reas lesionadas do sistema
nervioso central.

glisonite s.f. Inflamacin da cpsula de Glisson do fgado.

Glisson, cpsula de, enfermidade de V. cpsula e
enfermidade.

globina s.f. Grupo proteico integrante da hemoglobina e

da mioglobina. Na hemoglobina est constitudo por
catro cadeas polipeptdicas, unidas cada unha delas a un
grupo prosttico, e na mioglobina, por unha soa cadea,
tamn unida a un grupo prosttico.

glomerulonefrite

globo s.m. Corpo esfrico. // G. histrico Sensacin

subxectiva de ter unha masa na gorxa, que se presenta en
ocasins nos estados histricos ou de ansiedade. / G.
ocular Estructura do ollo, sen os elementos musculares
externos e as demais estructuras complementarias que o
rodean. / G. plido Porcin interna do ncleo lenticular
do cerebro. Tamn se di globus pllidus. / G. uterino
Masa formada pola retraccin do tero despois da sada
da placenta. / G. vesical Formacin globular causada
pola distensin da vexiga nos casos de retencin urinaria.

globulina s.f. Clase de protenas de peso molecular superior a 150.000, caracterizadas por ser insolubles na auga,
solubles nas solucins salinas diludas e precipitar nas
solucins de fosfato amnico 50%. // G. aceleradora
Factor V da coagulacin. V. factor acelerador. / G. alfa
() Globulinas plasmticas que posen unha mobilidade
electrofortica de tipo alfa. / G. beta () Globulinas plasmticas que posen unha mobilidade electrofortica de
tipo beta, intermedia entre a alfa e a gamma. / G. gamma
() Globulinas do plasma que posen unha mobilidade
electrofortica de tipo gamma. A maior parte das globulinas gamma son inmunoglobulinas. / G. inmunitaria
Preparacin concentrada que contn inmunoglobulinas,
maioritariamente do tipo IgG, que se emprega no tratamento de diversas doenzas infecciosas e inmunitarias.

globulinuria s.f. Presencia de globulinas na urina.

glbulo s.m. Masa ou corpo esferoidal de pequeno
tamao, xeralmente microscpico. // G. branco V. leucocito. / G. vermello V. eritrocito.

globus s.m. Denominacin latina para algunhas estructuras anatmicas con forma de globo. // G. major e minor
Extremidade superior e inferior respectivamente do
epiddimo. / G. pallidus V. globo plido.

glomerulite s.f. Inflamacin dos glomrulos renais.

glomrulo s.m. Conxunto apertado de corpsculos, xeralmente de forma globular. Utilzase o termo para designar
algunhas estructuras anatmicas que posen esta forma.
// G. olfactorio Grupo de fibras nerviosas amoreadas
localizadas no extremo inferior do bulbo olfactorio, que
conteen a primeira neurona da va olfactoria. / G. renal
Acumulacin globular dos capilares derivados das arterolas aferentes dos riles. Son as estructuras a travs das
cales se realiza a filtracin das substancias do sangue,
cara luz da cpsula de Bowman, para ser eliminadas coa
urina ou reabsorbidas nos tbulos renais.

glomerulonefrite s.f. Grupo heteroxneo de enfermidades que teen como caracterstica comn a presencia
de alteracins morfolxicas e funcionais nos glomrulos
renais, non sempre de orixe inflamatoria. Clasifcanse
dependendo das lesins anatomopatolxicas que
presenten no exame co microscopio ptico, co microscopio electrnico e coas tcnicas de inmunofluorescencia. Clinicamente dan lugar a diversas sndromes,
sendo as mis caractersticas a sndrome nefrtica, a
sndrome nefrtica aguda, a sndrome nefrtica crnica, a
glomerulonefrite rapidamente progresiva, as anomalas

glomerulopata
urinarias asintomticas do tipo da microhematuria e a
proteinuria e a hematuria macroscpica e recidivante.

glomerulopata s.f. Denominacin xeral das enfermidades ou alteracins que afectan s glomrulos renais.

glomerulosclerose s.f. Fibrose e formacin de tecido

cicatrizal nos glomrulos renais.

glomo s.m. Masa vascular de pequeno tamao composta

por unha acumulacin de vasos sanguneos. Denomnase
tamn habitualmente coa sa voz latina, glomus. // G.
artico Estructura neurosensorial localizada na parede
do arco artico. / G. carotdeo Estructura ganglionar
neurosensorial localizada na parede da arteria cartide
interna, dentro do seo cavernoso. Tamn se di ganglio
carotdeo, ganglio cavernoso. / G. coroide Engrosamento do plexo coroide do ventrculo lateral, localizado
na raz da hasta posterior. / G. cutneo Glomo neurovascular subcutneo que se localiza principalmente nos
dedos e nas dedas. / G. neurovascular Anastomose arteriovenosa constituda por unha arterola e unha vnula,
rodeadas por fibras musculares lisas e ricamente innervada. / G. xugular Glomo formado por un conxunto de
quimiorreceptores localizados no bulbo da vea xugular.

glomus s.m. V. glomo.

glosalxia s.f. Dor da lingua. Tamn se di glosodinia.
glosectoma s.f. Extirpacin cirrxica, total ou parcial, da
lingua.

glosite s.f. Inflamacin da lingua.

gloso- Prefixo derivado do grego glssa (lingua), utilizado
en palabras que teen relacin con esta estructura.

glosocele s.f. Edema e prominencia da lingua.

glosodesmo s.m. Freo da lingua, estructura localizada na
cara inferior desta e que a une chan da boca.

glosodinammetro s.m. Aparello utilizado para avalia-la forza da lingua.

glosodinia s.f. Dor da lingua V. glosalxia.

glosoepigltico -a adx. Relativo lingua e epiglote.
glosofarnxeo -a adx. Relativo lingua e farinxe. //

346
home. Caracterzase pola aparicin de vesculas na
mucosa da boca e nos pezuos. Tamn se di estomatite
epidmica ou epizotica, mal de unlla.

glosoplastia s.f. Cirurxa plstica correctora de defectos

da lingua.

glosoplexa s.f. Parlise da lingua.

glosoptose s.f. Cada da lingua cara a atrs.
glosorrafia s.f. Sutura cirrxica da lingua.
glosorraxia s.f. Hemorraxia orixinada na lingua.
glosospasmo s.m. Contraccin mantida involuntaria da
musculatura lingual.

glosostafilino -a adx. Relativo lingua e mais vula ou

veo do padal. // (Msculo) g. Msculo da lingua, localizado no piar anterior do veo do padal, dirixe a lingua
cara a arriba e atrs. Tamn se di msculo palatogloso.

glosotriquia s.f. Lingua pilosa, anormalidade das papilas

linguais que adquiren unha conformacin alongada,
semellando pelos.

Glossina Xnero de moscas entre as que se atopan as

moscas tse-ts, axentes transmisores da tripanosomase
ou enfermidade do sono. A G. palpalis e a G. tachinoides,
son os principais axentes transmisores da enfermidade do
sono gambiana, e a G. morsitans e a G. palpalis da enfermidade do sono rodesiana.

glote s.f. Aparello vocal da larinxe, constitudo polas

cordas vocais e o espacio triangular situado entre elas,
denominado abertura gltica.

glotite s.f. Inflamacin da glote.

glutmico (cido) s.m. Aminocido de frmula HOCO-(CH2)2-CHNH2-COOH, compoente esencial das
protenas. Acta en tdalas clulas como elemento metablico de nutricin e tamn na sntese das protenas e do
cido gammaaminobutrico. Ten tamn un papel como
mediador excitador dalgunhas neuronas do tronco cerebral, a medula espial e o crtex cerebral.

glutamina s.f. Monoamida do cido glutmico, transportador importante do amonaco urinario.

(Nervio) g. Denominacin do IX par cranial. / (Msculo)

g. Porcin superior do msculo constrictor superior da
farinxe.

glutaminase s.f. Enzima orgnico que cataliza a transfor-

glosgrafo s.m. Aparello utilizado para rexistra-los

glutmico e glicina, que se atopa en tecidos animais e

vexetais. Ten un papel importante no mantemento dos
enlaces disulfuro, no transporte dos aminocidos a travs
das membranas celulares e na defensa contra as lesins
por oxidacin nos eritrocitos.

movementos da lingua durante a fala.

glosohioide adx. Relativo lingua e mais so hioide.

glosolalia s.f. Fala anormal caracterizada pola abundancia
de neoloxismos e a inadaptacin s regras sintcticas.
Tpica da esquizofrenia.

glosopalatino -a adx. Relativo lingua e padal.

glosopata s.f. Denominacin xeral das enfermidades da
lingua.

glosopeda s.f. Enfermidade febril contaxiosa, tpica do

gando vacn e dos porcos, que a poden transmitir

macin da glutamina en cido glutmico.

glutatin s.m. Tripptido composto por cistena, cido

glute s.m. Compoente proteico da faria do trigo e

doutros cereais.

glteo -a adx. Relativo ou pertencente s ndegas. //

Arterias g. Arterias derivadas da arteria ilaca interna
que regan a rexin das ndegas e a articulacin da
cadeira. Divdense en gltea superior e gltea inferior. /
Msculos g. Msculos que constiten a rexin das

347
ndegas. Divdense en glteo maior, situado na parte
mis superficial, glteo mediano, localizado debaixo do
anterior e, glteo menor, que o mis profundo. Interveen esencialmente nos movementos das coxas. /
Nervios g. Nervios orixinados no plexo sacro que
innervan os msculos glteos, a pel do perineo, o escroto
e a rexin posterior das coxas.

gluteofemoral adx. Relativo s ndegas e s coxas.

glutite s.f. Inflamacin das ndegas ou dos msculos
glteos.

gnat-, gnato- Formas prefixas do grego gnaths (mandbula), utilizadas na formacin de palabras que teen relacin con esta estructura.

gnatalxia s.f. Dor localizada na mandbula.

gnatin s.m. Punto anatmico localizado na lia media da
mandbula.

gnatite s.f. Inflamacin da mandbula.

gnatocefalia s.f. Monstruosidade fetal caracterizada
porque no lugar da cabeza existe unicamente unha
mandbula.

gnatodinammetro s.m. Aparello utilizado para medi-la

forza de contraccin da mandbula.

gnatoplastia s.f. Cirurxa plstica correctora da rexin

mandibular.

gnatoplexa s.f. Parlise que lle afecta musculatura

mandibular.

gnatoptose s.f. Cada da mandbula.

gnatosquise s.f. Fendedura conxnita localizada na
mandbula.

gnatostomase s.f. Infestacin producida polo verme

nematodo Gnathostoma spinigerum.

-gnose Sufixo do gr. gnsis (coecemento ou percepcin).

gnosia s.f. Capacidade de percibir e recoecer.
-gnosia Sufixo do gr. gnsis (coecemento ou percepcin).

goitrina s.f. Substancia presente nalgns vexetais, que ten

efecto bocixeno.

Goldflam-Erb, enfermidade de V. enfermidade.

Goldstein, enfermidade de V. enfermidade.
golpe s.m. Impacto ou contusin sobre unha parte do
corpo. // G. de calor Estado causado por unha excesiva
exposicin a altas temperaturas que se caracteriza clinicamente por cefalea, sede, vertixe, nuseas e cambras
musculares.

goma s.f. 1. Substancia de orixe vexetal, mis ou menos

viscosa e pegaenta, de natureza glicdica, inodora, inalterable e inspida, que no contacto coa auga aumenta de
volume, formando solucins coloidais viscosas ou masas
xelatinosas. // s.m. 2. Lesin elemental dermatolxica
primitiva, consistente nunha proliferacin nodular locali-

gonecistopiose
zada na zona profunda da derme ou no hipoderma,
inicialmente slida, que evoluciona posteriormente cara
abrandamento mesmo tempo que se adhire superficie da pel, e forma finalmente unha lcera que se abre
exterior. // G. arbiga Segregacin natural do tronco e
das plas de varias especies do xnero Acacia. Utilzase
na farmacia como emoliente e para a preparacin de
xaropes, plulas e mucilaxes. / G. sifiltico Lesin caracterstica da sfilis terciaria, formada por un tecido semellante de granulacin que se atopa esencialmente na pel
e no tecido celular subcutneo e con menor frecuencia en
diversos rganos internos. / G. tuberculoso Granuloma
infeccioso caracterstico da enfermidade tuberculosa.
Tamn se di escrofuloderma.

gnada s.f. Glndula productora de gametos, ben sexa a

masculina (testculo) ou a feminina (ovario).

gonadectoma s.f. Extirpacin dunha gnada.

gonadopausia s.f. Cesamento da actividade dunha
gnada causado polo avellentamento normal da mesma.

gonadotrfico -a adx. Que ten unha afinidade especial

polas gnadas, especialmente referido s hormonas hipofisarias que actan directamente sobre os ovarios ou
sobre os testculos, estimulando os seus procesos metablicos e o mantemento do trofismo.

gonadotropina s.f. Calquera das hormonas, especialmente as de orixe hipofisaria, que actan sobre as
gnadas. A hipfise anterior segrega das: a hormona
luteinizante (LH) e a hormona estimulante dos folculos
(FSH). Na muller, a FSH intervn na maduracin dos
folculos ovricos e na segregacin dos estrxenos e a
LH, na ovulacin e na formacin do corpo amarelo. No
home, a FSH intervn estimulando a espermatoxnese e
a LH, regulando a segregacin de testosterona nas clulas
de Leydig dos testculos. // G. corinica Hormona segregada polo sincitiotrofoblasto da placenta nas primeiras
etapas do embarazo e posteriormente na placenta. Pdese
obter da urina da muller embarazada, constitundo a sa
presencia, a base das probas inmunolxicas de dosificacin cuantitativa, diagnsticas de embarazo.

gonagra s.f. Enfermidade gotosa localizada nos xeonllos.

gonalxia s.f. Dor localizada nos xeonllos.
gonanxiectoma s.f. Seccin cirrxica dun conducto
deferente. Tamn se di vasectoma.

gonartrite s.f. Proceso inflamatorio localizado na articulacin dos xeonllos.

gonartrocace s.m. Edema brando ou tumor branco dos

xeonllos orixinado por unha artrite tuberculosa.

gonartrotoma s.f. Incisin cirrxica da articulacin do

xeonllo.

gonecistite s.f. Inflamacin das vesculas seminais.

gonecisto s.m. Vescula seminal.
gonecistopiose s.f. Infeccin purulenta das vesculas
seminais.

gonio-

gonio- Forma prefixa do gr. gona (ngulo).

goniocraniometra s.f. Tcnica da medicin dos
ngulos craniais.

gonioma s.m. Tumor derivado das clulas sexuais.

gonimetro s.m. Aparello utilizado para medir ngulos,

348

gonosoma s.m. Calquera dos cromosomas sexuais, o X e

o Y.

gonotoxemia s.f. Estado txico producido pola presencia

de gonococos no sangue.

gota s.f. 1. Doenza causada por unha alteracin do meta-

cin do bordo posterior e o bordo inferior do arco mandibular.

bolismo das purinas e das pirimidinas que se caracteriza

pola elevacin do cido rico no sangue e se acompaa
de artrite inflamatoria aguda recorrente, que afecta especialmente s articulacins metatarsofalnxicas das
primeiras dedas, anda que pode facelo noutras articulacins, como nos xeonllos, os ombreiros etc., dando lugar
a depsitos tofceos de cristais de uratos nas articulacins das extremidades e arredor das mesmas e litase
renal por clculos de cido rico. 2. Porcin minscula
dun lquido desprendida dunha masa principal do mesmo
pola accin da gravidade. Tamn se di pinga.

gonioscopio s.m. Aparello ptico utilizado no exame do

goteiro s.m. Aparello utilizado para administrar un lquido

xeralmente utilizados para medi-la amplitude dos movementos articulares, principalmente como mtodo para
avalia-las secuelas producidas despois dun traumautismo
ou dunha enfermidade con afectacin articular. // G.
dixital Gonimetro utilizado para medi-los lmites de
flexin e de extensin das articulacins interfalnxicas
dos dedos das mans.

gonin s.m. Punto craniomtrico localizado na conxun-

ngulo da cmara anterior do ollo e comproba-la mobilidade e a rotacin oculares.

goniotoma s.f. Operacin cirrxica utilizada no trata-

gota a gota.

goteo s.m. Infusin dun lquido gota a gota, xeralmente

por va intravenosa.

mento do glaucoma conxnito. Consiste esencialmente

na escisin do tecido mesodrmico persistente no ngulo
camerular (membrana de Barkan) mediante un gonitomo.

Gottinga, enfermidade de V. enfermidade.

Gowers, enfermidade, fenmeno de V. enfermidade

gonitomo s.m. Variedade de bistur utilizado especifica-

gradiente s.m. Medida da variacin dunha magnitude

mente na realizacin das goniotomas.

gono- Forma prefixa do gr. gnos (semente), utilizada en

palabras que teen relacin coas clulas sexuais ou cos
rganos reproductivos.

gonoblasto s.m. Calquera das clulas sexuais, vulo ou

espermatozoide.

gonocele s.f. V. espermatocele.

gonocito s.m. Clula reproductora primitiva do embrin.
gonococemia s.f. Presencia de gonococos no sangue.
gonococia s.f. Infeccin causada por gonococos.
gonococida adx. Que destre gonococos.
gonococo s.m. Microorganismo pertencente especie
Neisseria gonorrhoeae, cocos gramnegativos que se
dispoen xeralmente en parellas e son os axentes productores da blenorraxia ou gonorrea. Distnguense doutras
Neiserias porque utilizan a glicosa, pero non a maltosa, a
sacarosa ou a lactosa. Tamn se diferencian por reacciones inmunolxicas caractersticas da especie.

gonorrea s.f. Infeccin causada polo microorganismo

Neisseria gonorrhoeae, que se transmite principalmente
mediante contacto sexual. No home caracterzase pola
uretrite e a segregacin purulenta, sendo na muller xeralmente asintomtica anda que se pode estender, provocando anexite e peritonite. En mbolos dous sexos pode
orixinar unha bacteriemia que se caracteriza pola
presencia de lesins cutneas e articulares e a posibilidade de meninxite e endocardite.

e fenmeno.
fisiolxica ou bioqumica dun ser vivo.

grafestesia s.f. Calidade do sentido do tacto que permite

recoece-lo significado do que se escribe sobre a pel.

-grafa Forma sufixa do gr. grphein (escribir), utilizada

nas voces mdicas que teen relacin cos procesos de
escritura ou rexistro ou cos mtodos de rexistro.

grfica s.f. Grfico

grfico -a adx. 1. Relativo escritura. 2. Das descricins
que se realizan mediante debuxos ou signos. // s.m. 3.
Representacin grfica de calquera dato biomdico ou
das relacins variables entre series de datos.

grafo- Sufixo do gr. grphein (escribir), utilizado en palabras que teen relacin coa escritura ou co rexistro de
datos.

grafoanlise s.m. Anlise do carcter dunha persoa

mediante o estudio da sa escritura.

grafoloxa s.f. Tcnica que estudia a escritura como unha

extensin e expresin do carcter dun individuo, sendo
polo tanto factible a deteccin de posibles alteracins da
personalidade mediante o seu estudio.

grafomana s.f. Alteracin psiquitrica que se caracteriza

pola tendencia do individuo que a padece a escribir continuamente e sen sentido. Tamn se di graforrea.

grafomotor -a adx. Relativo s movementos necesarios

na escritura.

graforrea s.f. V. grafomana.

349

grafospasmo s.m. Cambra dos escribentes; dor intensa

acompaada de impotencia funcional localizada na man
e o antebrazo durante o proceso de escribir.

gramicidina s.f. Antibitico polipeptdico neutro que se

obtn dos cultivos de Bacillus brevis e que xunto coa tirocidina forma a tirotricina, que constite a sa forma de
presentacin farmacutica.

gramo s.m. Unidade principal de masa do sistema mtrico

decimal, equivalente masa dun centmetro cbico de
auga destilada tomada na sa densidade mxima de 40 de
temperatura. Smbolo g.

grampa s.f. Peza de metal cos extremos dobrados cara a

abaixo, usada para aproxima-los extremos dunha ferida
coa finalidade de procurar un peche seguro da mesma e
unha mellor cicatrizacin ou ben na realizacin das osteosnteses.

gran s.m. Erupcin cutnea inespecfica, circunscrita,

elevada e de pequeno tamao.

Grancher, enfermidade de V. enfermidade.

granulacin s.f. 1. Conxunto de grnulos. 2. Fase de
formacin, no proceso de reparacin das feridas, do
tecido de granulacin. 3. Proceso de formacin de
grnulos citoplasmticos celulares. // G. aracnoides
Conxunto de pequenas formacins elevadas pertencentes
s vilosidades aracnoides, debaixo da duramter, que
producen a causa da presin, unhas lixeiras depresins na
superficie interna do cranio. Tamn se di glndula de
Pacchioni. / G. de Pacchioni V. g. Aracnoides.

granulado -a adx. 1. Que est composto de grnulos. //

s.m. 2. Preparacin farmacutica en forma de grnulos.

grnulo s.m. 1. Partcula ou gran de pequeno tamao. 2.

Pequena plula que contn unha mnima cantidade de
medicamento e que se administra en forma de granulado.

granuloadiposo -a adx. Relativo estado de dexeneracin graxa dun tecido determinado. Caracterzase pola
aparicin nese tecido de grnulos de graxa.

granuloblasto s.m. Clula embrionaria da que proceden

os granulocitos maduros do sangue.

granulocitario -a adx. Das clulas ou das series celulares que conteen granulacins.

granulocito s.m. Leucocito que contn no seu citoplasma

granulacins basfilas, eosinfilas ou neutrfilas. V.
leucocito.

granulocitopenia s.f. Diminucin do nmero de granulocitos no sangue por debaixo das cifras consideradas
normais.

granulocitopoese s.f. Proceso de formacin e maduracin dos granulocitos na medula sea.

granulocitose s.f. Aumento anormal do nmero de

granulocitos no sangue.

granuloma s.m. Calquera agregacin nodular ben delimitada de clulas inflamatorias mononucleares. Nos

granuloma
granulomas pdense atopar diversos tipos celulares como
macrfagos, clulas epitelioides, eosinfilos, clulas
plasmticas, clulas xigantes, etc. // G. anular Doenza
dermatolxica de causa descoecida e caracterizada pola
formacin de lesins anulares, de poucos centmetros de
dimetro, con bordo papuloso, consistencia firme e cor
de pel normal, plida ou lixeiramente rosada. O centro da
lesin pode estar deprimido. Tpico de nenos pequenos
ou adolescentes. Segue unha evolucin mis ou menos
crnica, con espordicas curacins espontneas. / G.
apical Lesin granulomatosa esfrica que se localiza
xunto a unha raz dental, frecuentemente como complicacin dunha pulpite. / G. da lia media Enfermidade
destructiva de orixe descoecida que afecta exclusivamente s vas respiratorias altas e cara. Caracterzase
por unha inflamacin aguda ou crnica con necrose, e
formacin de granulomas non caseosos. Tamn se di
granuloma granescescens, maligno ou mortal da lia
media. / G. de corpo estrao Proceso reactivo de inflamacin crnica inespecfica que se desenvolve na derme
fronte a unha substancia parcialmente indestructible
introducida na pel, xeralmente a causa dun traumatismo.
/ G. eosinfilo 1. Granulomatose das clulas de Langerhans. 2. Doenza semellante gastroenterite eosinfila,
que se caracteriza pola formacin de lesins nodulares na
submucosa e nas paredes musculares do estmago, principalmente localizadas na rexin pilrica, causadas por
unha infiltracin por eosinfilos. 3. Variedade de histiocitose inflamatoria idioptica que afecta s sos dos
nenos de entre cinco e dez anos, no que hai unha formacin granulomatosa nos sos infiltrados por eosinfilos.
Afecta principalmente cranio, s vrtebras, s costelas,
pelve, s fmures e s meros. / G. granescenscens V.
g. da lia media. / G. mortal da lia media V. g. da lia
media. / G. infeccioso Granuloma causado por unha
reaccin inmunolxica contra un microorganismo infectante. / G. inguinal Enfermidade infecciosa causada polo
Calymmabacterium granulomatis, transmitida xeralmente mediante contacto sexual. Caracterzase por
presentar unhas pequenas lceras, nicas ou mltiples,
que afectan vulva e perineo, e pola formacin de
granulomas que poden afectar a diversas rexins extraxenitais, principalmente pel e s sos. Tamn se di granuloma venreo ou ulcerativo dos xenitais. / G. lipofxico Inflamacin caracterizada pola necrose ou alteracin
da graxa dos adipocitos, a cal, sar destes, fagocitada
polas clulas histiocitarias, que se converten as en
clulas escumosas. Engdense ademais infiltrados de
linfocitos e de leucocitos polinucleares e clulas xigantes
de corpo estrao. Tamn se di paniculite. / G. maligno
V. g. da lia media. / G. pioxnico Tumor vascular de
pequeno tamao, elevado ou pediculado, que medra rapidamente e sangra con facilidade. Est relacionado
frecuentemente con traumatismos. A sa relacin coas
infeccins pixenas non son sempre claras, considerndose mis ben como unha tumoracin benigna vascular.
Tamn se di botriomicoma ou granuloma telanxiectsico. / G. telanxiectsico V. g. pioxnico. / G. ulcerativo
dos xenitais V. g. inguinal. / G. venreo V. g. inguinal.

granulomatose

granulomatose s.f. Doenza caracterizada pola formacin

de mltiples granulomas. // G. maligna V. enfermidade
de Hodgkin. / G. de Wegener Enfermidade caracterizada por unha vasculite granulomatosa que afecta s vas
respiratorias superiores e inferiores, produce glomerulonefrite e graos diversos de vasculite diseminada das arterias e veas de pequeno calibre.

granuloplstico -a adx. Que forma ou produce granulomas.

grave adx. 1. Relativo estado dunha persoa no que hai

perigo de morte ou de complicacins importantes,
causado por unha enfermidade ou un traumatismo. 2.
Relativo s enfermidades que poen en perigo a vida de
quen as sofre. 3. Calidade do son producido por unha
baixa frecuencia de vibracins sonoras.

Graves, enfermidade de V. enfermidade.

gravidade s.f. 1. Calidade ou estado de grave. 2. Forza de
atraccin que a masa da Terra ou de calquera outro corpo
celeste exercen sobre os corpos situados na sa proximidade.

gravidez s.f. Estado das femias durante o tempo no que se

desenvolve o embarazo.

grvido -a adx. 1. Relativo estado dos rganos que

interveen na xestacin, durante o perodo que dura a
mesma. 2. Relativo muller durante o tempo que dura o
embarazo.

gravmetro s.m. Instrumento utilizado para medi-la

intensidade dun campo gravitatorio.

graxa s.f. 1. Tecido adiposo que se atopa na derme e no

hipoderma no home e nos animais vertebrados. Ten unha
funcin de reserva enerxtica e de capa protectora contra
o fro. 2. ster de glicerol con cidos graxos, principalmente cido oleico, palmtico ou esterico. // G. insaturada Aquela que contn cido graxo con mis dun dobre
enlace na sa cadea. / G. poliinsaturada Aquela que
contn cido graxo con mis dun dobre enlace na sa
cadea. / G. saturada Aquela que contn un cido graxo
sen dobres enlaces na sa cadea.

graxo (cido) s.m. Calquera dos cidos que se atopan nas

graxas formando steres co glicerol.

gray s.m. Unidade do SI de dose de radiacin ionizante

absorbida, que equivale a 100 rads. Smbolo Gy.

Greenfield, enfermidade de V. enfermidade.

Greenwald, enfermidade de V. enfermidade.
Gregarina Xnero de protozoos que se atopan no intestino de diferentes artrpodos.

gregarinose s.f. Doenza causada pola infeccin con

gregarinas.

greta s.f. Fendedura lonxitudinal de pequeno tamao localizada na epiderme e na porcin superficial da derme.

grifa s.f. Picadura elaborada coas follas e as flores do

Cannabis sativa (cnabo indio), que se fuma como droga

350
mesturada con tabaco. As sas propiedades psicoactivas
dependen esencialmente do seu contido en tetrahidrocanabinol (THC). Tamn se di marihuana.

Griffith, enfermidade de V. enfermidade.

gripe s.f. Doenza infecciosa epidmica ou pandmica,
anual, causada por un virus, Influenzavirus, do que
existen tres tipos (A, B e C), que non producen inmunidade cruzada entre eles. Caracterzase pola aparicin de
febre, cefalea, dores musculares xeneralizadas, malestar
xeral e sintomatoloxa respiratoria. Tamn se di
influenza.

gripose s.f. Curvatura anormal dunha parte anatmica,

principalmente das articulacins (artrogripose) ou das
unllas (onicogripose).

griseofulvina s.f. Antibitico de espectro reducido que se

obtn dos cultivos do fungo Penicillium griseofulvium e
P. patulum. Derivado do benzofurano, ten actividade
antifnxica, utilizndose na terapia das dermatomicoses
ou dermatofitoses. Non activo sobre C. Albicans, nin
nas micoses profundas. Tampouco pose actividade antibacteriana. Adminstrase oral ou localmente.

grosella s.f. Froito da groselleira con forma de baia de

pequeno tamao agrupada en acios, de cor avermellada e
sabor agridoce. Utilzase na elaboracin de xaropes e
bebidas.

groso -a adx. Que ten un dimetro considerable ou un

gran volume.

Gruber, enfermidade de V. enfermidade.

grumo s.m. Corpo slido de pequeno tamao que se
forma callarse un lquido ou quedar deficientemente
diluda unha substancia nun lquido de dilucin.

grumoso -a adx. Que ten grumos.

grupo s.m. Conxunto de persoas ou cousas que posen
certas analoxas. // G. de casos Grupo de individuos que
nos estudios de casos-controis representa os que padecen
a enfermidade que se estudia. / G. de controis Grupo de
individuos que nos estudios de casos-controis representa
os que non padecen a enfermidade que se estudia. / G.
prosttico Composto non proteico de baixo peso molecular que se une a un compoente proteico para formar
unha protena con actividade biolxica. / G. sanguneo
Alotipo eritroctico caracterizado polos grupos antixnicos destas clulas, determinados sa vez por xenes
allicos. Os mis coecidos e utilizados para determina-la compatibilidade de das mostras de sangue coa finalidade de seren utilizadas nunha transfusin son os
grupos A, B, AB, O.

Gs Smbolo das unidades gauss ou gausio. V. gauss e

gausio.

guanetidina s.f. Axente simpaticoplxico derivado da

guanidina, utilizado como hipotensor arterial.

guanidase s.f. Enzima que acta sobre a guanetidina

descompondoa en urea e amonaco.

351

guanidina s.f. Base txica formada na descomposicin

das protenas da que se obteen diversos derivados con
accin simpaticoplxica. // Clorhidrato de g. Composto
derivado da guanidina utilizado no tratamento da miastenia gravis.

gyrus

Gudden, ganglio de V. ganglio.

Guerin, fractura de V. fractura.
guillotina s.f. Aparello cirrxico utilizado para secciona-las amgdalas ou a vula. Tamn se di amigdaltomo.

guanina s.f. Composto bsico derivado da purina que

gusto s.m. Sentido corporal polo que se percibe o sabor

constite unha das bases esenciais que forman as cadeas

dos cidos nucleicos.

gustometra s.f. Tcnica que examina a capacidade de

guano s.m. Producto procedente da descomposicin das

moreas dos excrementos das aves marias. Contn
guanina e outras bases nitroxenadas, uratos e fosfatos.
Utilzase como abono.

guanosina s.f. Nuclesido, de frmula C10H13N5O5, que

resulta da condensacin da guanina e a ribosa.

guanosinhidrase s.f. Enzima que acta sobre a guanosina dividndoa en guanina e glcidos.
gubernaculum s.m. Voz latina, que significa temn ou
estructura que gua. Utilzase na denominacin
dalgunhas estructuras anatmicas. // G. testis Ligamento
fetal unido extremo inferior do epiddimo e no outro
extremo, fondo do escroto. Serve de gua testculo no
seu descendemento cara escroto, atrofindose posteriormente.

gubia s.f. Formn oco semiesfrico utilizado para cortar e

extraer partes seas.

das substancias solubles.

discriminacin dunha persoa entre os distintos sabores.

gutapercha s.f. Ltex coagulado, purificado e desecado

procedente das rbores da familia das sapotceas (varias
especies do xnero Palaquium e Payena), de estructura
molecular semellante do caucho. Utilzase na odontoloxa para pechar temporalmente as cavidades dos dentes
ou obturar definitivamente o conducto radicular dos
mesmos, tamn na fabricacin de sondas e na preparacin de vendaxes ortopdicas.

gutural adx. 1. Relativo garganta. 2. Dos sons articulados producidos se tocar ou aproxima-lo dorso da
lingua coa parte posterior do veo do padal.

guturotetania s.f. Contraccin espasmdica da musculatura da garganta.

gy Smbolo do gray. V. gray.

gyrus s.m. Voz latina que se utiliza para a designacin das
circunvolucins do cerebro.

H
H Smbolo do hidrxeno
habnula s.f. Estructura anatmica con forma de renda,
como o pedculo da glndula pineal.

hbitat s.m. Parte do contorno definida por un conxunto

de factores xeofsicos na que se desenvolve a vida dunha
especie, dun conxunto de especies, dun individuo ou
dunha poboacin.

hbito s.m. 1. Facilidade ou prctica adquirida pola repeticin constante dun exercicio determinado. 2. Disposicin orgnica determinada, resultado da influencia dunha
accin repetida. 3. Tipo de temperamento e disposicin
corporal. 4. Aumento da tolerancia a frmacos ou drogas
txicas, con diminucin progresiva dos seus efectos,
como consecuencia da administracin repetida dos
mesmos. 5. Estado orixinado polo uso abusivo dunha
substancia, que crea unha situacin de dependencia
respecto dela. // H. atltico Hbito corporal caracterizado
por un gran desenvolvemento musculosqueltico, con
corpo delgado, e cranio estreito e alto. / H. de Stiller
Hbito corporal astnico. / H. glaucomatoso Forma
particular do ollo, que predispn glaucoma agudo.
Caracterzase polo aplanamento da cmara anterior,
dimetro da crnea pequeno, corpo ciliar hipertrfico e
ngulo camerular estreito. Dse xeralmente en pacientes
hipermtropes. / H. leptosomtico Hbito corporal
caracterizado por unha constitucin dbil e corpo
delgado. / H. pcnico Aquel caracterizado por unha constitucin corporal forte e grosa.

habituacin s.f. 1. Adaptacin gradual a un estmulo. 2.

Desenvolvemento de tolerancia a unha droga ou frmaco,
orixinada polo seu consumo habitual.

habromana s.f. Estado de nimo anormalmente alegre.

hadefobia s.f. Temor morboso inferno.
Haemadipsa Xnero de sambesugas terrestres da familia
Gnathobdellidae que se atopan en zonas tropicais.

Haemagogus Xnero de mosquitos do que algunhas

especies poden actuar como axentes transmisores da
febre amarela en certas reas tropicais de Amrica do Sur.

Haementeria Xnero de sambesugas. A especie H. officinalis utilzase terapeuticamente nalgunhas reas de

Mxico e Amrica central.

Haemodipsus Xnero de piollos, dos que a especie H.

ventricosus (piollo do coello) pode ser un axente transmisor da Pasteurella tularensis, microorganismo
productor da tularemia.

Haemophilus Xnero de bacilos, gramnegativos, non

entricos, anaerobios facultativos, inmbiles, con cepas
capsuladas e cepas non capsuladas. Non son fermentadores e as distintas especies necesitan diferentes factores
sanguneos para medrar nos medios de cultivo, feito que
se utiliza para a sa identificacin. // H. aegyptius Bacilo
de Koch-Weeks, axente causante dun tipo de conxuntivite aguda purulenta. / H. aphrophilus Haemophilus
responsable dalgns cadros de absceso cerebral e
dalgunhas endocardites en cardipatas. / H. ducreyi
Axente productor do cancro brando. / H. influenzae
Bacilo de Pfeiffer, responsable de procesos pneumnicos,
sinusite, meninxite, principal responsable da epiglotite
nos nenos e nos adultos, da bacteriemia nos nenos
pequenos, da artrite entre o primeiro mes e o primeiro
ano e doutros diversos procesos infecciosos menos
frecuentemente. / H. parainfluenzae Axente ocasional,
responsable de cadros de endocardite sobre valvulopatas
e outros procesos infecciosos.

hafalxesia s.f. Estado de hipersensibilidade sensorial para

a dor.

hafefobia s.f. Temor morboso contacto con outra

persoa.

hafemetra s.f. V. estesiometra.

hafnio s.m. Metal raro semellante circonio, de smbolo
Hf; nmero atmico: 72 e peso atmico: 178,5.

Hageman, enfermidade de V. enfermidade.

Hailey-Hailey, enfermidade de V. enfermidade.
halciononida s.f. Glicocorticoide sinttico empregado
como antiinflamatorio.

halictiotoxina s.f. Toxina bacteriana que se atopa nos

peixes rancios.

halistrese

halistrese s.f. V. osteomalaca.

hlito s.m. Aire expirado. Tamn se di alento, bafo.
halitose s.f. Alento de cheiro desagradable ou anormal.
Hallopeau, enfermidade de V. enfermidade.
hallux s.m. Dedo polgar do p. // H. malleus Dedo gordo
do p deformado en forma de martelo, que aparece
nalgunhas enfermidades reumticas. / H. valgus Desviacin do dedo polgar do p cara s demais dedas, s que
cruza por encima ou por debaixo. / H. varus Separacin
do dedo polgar do p das demais dedas.

halmatoxnese s.f. Alteracin do tipo dunha xeracin

seguinte.

halo s.m. Crculo ou arola, mis ou menos marcado, que

rodea unha parte anatmica, como a zona escura que se
atopa arredor do bico do peito. // H. glaucomatoso Anel
coloreado arredor das fontes de luz, que perciben ocasionalmente os enfermos de glaucoma agudo antes do
ataque e que forma parte dos signos prodrmicos e
subxectivos do mesmo. Prodcese polo edema epitelial
da crnea. Tamn se di anel de Newton.

halfilo -a adx. Que ten unha afinidade especial polo sal,

especialmente determinados microorganismos que necesitan unha alta concentracin de sal para medrar.

haloide adx. Semellante sal comn, especialmente os

sales que resultan da mestura dun elemento halxeno cun
metal.

halomegalia s.f. Hipertrofia do dedo polgar do p.

halmetro s.m. 1. Aparello utilizado para medi-los halos
oculares. 2. Aparello utilizado para avalia-las alteracins
das hemacias medindo os diferentes halos de difraccin
que orixinan.

haloperidol s.m. Medicamento neurolptico da familia

das butirofenonas que se utiliza esencialmente no tratamento da sintomatoloxa psictica e no control das
emisins vocais e os tics da sndrome de Gilles de la
Tourette.

halotano s.m. Bromo-2 cloro-2 trifluor-1,1,1 etano, anestsico inhalatorio potente, voltil, pouco txico, ininflamable e non explosivo, de baixo poder analxsico, que
acta de xeito rpido sobre o sistema nervioso central
producindo unha narcose que aumenta progresivamente.

halxeno s.m. Elementos qumicos da columna VII B da

tboa peridica, que comprende o fluor, o cromo, o
bromo, o iodo e o astato. Son electronegativos e poden
formar sales haloides co sodio e coa maior parte dos
demais metais.

hamartia s.f. Defecto da combinacin normal dos

elementos constituntes dun tecido durante o desenvolvemento embrionario.

hamartofobia s.f. Temor morboso a comportarse incorrectamente.

354

hamartoma s.m. Tumoracin constituda polos

elementos normais dun tecido, pero cunha disposicin
anormal nas sas proporcins.

hamartoplasia s.f. Desenvolvemento esaxerado dun

tecido durante un proceso de reparacin.

hamartrite s.f. Inflamacin simultnea de mltiples articulacins.

Hamman-Rich, enfermidade de V. enfermidade.

hamulus s.m. Estructura anatmica con forma de gancho
ou anzol de pequeno tamao, como a terminacin da
parte interna sea da lmina espiral da cclea.

Hand-Schller-Christian, enfermidade de V. enfermidade.

Hansen, enfermidade de V. enfermidade.

haploide adx. Relativo s seres vivos ou s clulas que no
seu ncleo posen unha soa serie de cromosomas non
homlogos, resultado dunha mis ou menos prxima
divisin reduccional, como sucede nos gametos. No ser
humano, o nmero haploide de cromosomas de 23.

haploida s.f. Carcter ou estado de haploide das clulas

sexuais dun ser vivo.

haplopata s.f. Enfermidade que evoluciona sen complicacins.

haplopa s.f. Estado da visin normal, caracterizado pola

visin simple dos obxectos, en contraposicin visin
dobre da diplopa.

haploscopio s.m. Instrumento ptico utilizado para o

exame dos eixes visuais.

hapteno s.m. Partcula capaz de ser recoecida como antxeno, pero incapaz de orixinar unha resposta inmune de
anticorpos, a non ser que estea combinada con outra
partcula portadora (comunmente denominada carrier ou
transportador).

hptico-a adx. Relativo tacto.

haptodisforia s.f. Sensacin desagradable experimentada polo contacto con determinados obxectos.

haptoglobina s.f. Globulina plasmtica 2 que se une de

forma irreversible hemoglobina formando un complexo

hemoglobina-haptoglobina que pode ser captado polo
fgado, impedindo deste xeito a eliminacin urinaria da
hemoglobina libre.

haptmetro s.m. Aparello que serve para medi-la sensibilidade cutnea mediante a utilizacin dun sistema de
pancas que exercen diferentes presins sobre a pel.

Harada, enfermidade de V. enfermidade.

Harley, enfermidade de V. enfermidade.
harpaxofobia s.f. Temor morboso s ladrns.
Hartnup, enfermidade de V. enfermidade.
Hasimoto, enfermidade de V. enfermidade.

355

haxioterapia s.f. Curacin supostamente milagrosa e

realizada a travs da intercesin dos santos.

helioterapia

hedonismo s.m. Doutrina filosfica que ten como principio de moral a busca do pracer.

haxix s.m. Preparacin das follas e flores da Cannabis

hedra s.f. Planta rubideira, que corresponde a diversas

sativa (cnabo indio), realizada mediante pulverizacin

das mesmas e posterior desecacin nunha estufa a 450.
Consmese normalmente fumndoo en pipa, mesturado
con tabaco en forma de cigarro ou inxerido con alimentos
xeralmente doces. Os efectos do consumo do Cannabis
son moi variables e dependen de diversos factores, como
a cantidade consumida, o grao de actividade, a va de
administracin, a procedencia da substancia, as caractersticas do individuo e o seu grao de experiencia. En xeral
pose un efecto de euforia, relaxacin, indiferencia e
diminucin da atencin. Poden existir alteracins na
percepcin do espacio e do tempo. Consumido a altas
doses, pode producir sensacins de pnico, terror e alucinacins, as como cadros psicticos pasaxeiros,
frecuentes entre os principiantes que utilizan productos
de gran actividade.

especies do xnero Hedera (familia das araliceas), de

cor verde e folla perenne. As sas bagas son purgantes.

Hb Avreviatura de hemoglobina.
He Smbolo do helio.
hebdomadario -a adx. Que aparece con periodicidade
semanal.

hebefrenia s.f. Unha das variedades da clasificacin

clsica de Kraepelin da esquizofrenia. Corresponde a
aquela que aparece en persoas novas, adolescentes, e
caracterzase polo aspecto anenado da fala e do comportamento, o predominio das alteracins afectivas e
emocionais e o pensamento desorganizado. Ten peor
prognstico ca outras formas de esquizofrenia. Tamn se
di esquizofrenia desorganizada.

Heberden, enfermidade de V. enfermidade.

hebtico -a adx. Relativo pubertade.
hebetismo s.m. Estado de apata ou entorpecemento
mental que constite o primeiro grao do estupor.

hectrea s.f. Medida de superficie equivalente a cen reas

ou a dez mil m2. Abreviatura: ha.

hecto- Prefixo do gr. hekatn (cento), utilizado na formacin de palabras que se refiren a esta cantidade.

hectogramo s.m. Medida de peso equivalente a cen

gramos. Abreviatura: hg.

hectolitro s.m. Medida de capacidade equivalente a cen

litros. Abreviatura: hl.

hectmetro s.m. Medida de lonxitude equivalente a cen

metros. Abreviatura: hm.

Hedera Xnero de plantas monocotiledneas, arbustivas,

rubideiras, que pertence a hedra comn (H. hlix).

hederiforme adx. Que ten forma de hedra, propio

dalgunhas terminacins nerviosas da pel.

hederina s.f. Saponina extrada do tronco das hedras

vellas, utilizada na medicina como excitante e emenagogo.

hedras s.f. pl. Varices. V. variz.

hedratresia s.f. Ano non perforado.
hedrocele s.f. 1. Sada ou prolapso de asas do intestino a
travs do ano. 2. Hernia das asas intestinais que ocorre no
prolapso total do recto.

hefestiorrafia s.f. Cauterizacin dos bordos dunha ferida

coa finalidade de procura-la sa cicatrizacin.

helcpodo -a adx. Relativo a un tipo de marcha anormal

na que un dos membros inferiores se leva a rastro.

hlice s.f. Pregadura semicircular que forma o bordo

externo do pavilln auricular.

hlico- Prefixo do gr. helikos (espiral) utilizado na

composicin de palabras que expresan a idea de hlice ou
espiral.

helicoidal adx. Que ten forma de hlice.

helicpodo -a adx. Dun tipo de marcha anormal na que
un p fai un movemento de circunduccin, semellante
que se realiza utilizar unha fouce. Propio das parlises
postictais.

helicoprotena s.f. Substancia glicoproteica extrada dos

caracois.

helicotrema s.m. Pequeno orificio de paso que conecta a

rampla timpnica coa rampla vestibular do caracol do
odo interno.

helio- Prefixo do gr. helios (sol) utilizado na formacin de

palabras que expresan a idea de sol.

helio s.m. Gas nobre, o mis lixeiro de todos eles, que se

atopa na atmosfera en proporcin de 5 cm3 de helio por
cada 1 m3 de aire, o seu smbolo He, o nmero atmico
2 e o peso atmico 4,0026. sase mesturado con osxeno
para respiralo en ambientes con varias presins atmosfricas e nalgunhas dispneas por obstruccin das vas respiratorias.

helioencefalite s.f. Encefalite secundaria a unha insolacin.

heliofobia s.f. Temor morboso luz do sol.

heliopata s.f. Denominacin xeral das doenzas orixinadas pola luz do sol.

heliose s.f. V. insolacin.

heliotalasoterapia s.f. Terapia fsica que combina a
accin dos raios do sol coa da auga do mar.

heliotaxe s.f. Propiedade que presentan algns organismos de moverse inducidos pola luz solar.

helioterapia s.f. Teraputica baseada na accin dos raios

solares.

heliotropismo

356

heliotropismo s.m. Propiedade que presentan algns

hemaglutinina s.f. Tipo de inmunoglobulina que

organismos, especialmente vexetais, de medrar inducidos

pola luz do sol.

produce a aglutinacin dos glbulos vermellos do

sangue.

helmintagogo-a adx. V. antihelmntico.

helmintamese s.f. Vmito constitudo por parasitos

hemaglutinxeno s.m. Antxeno que se atopa na super-

helmintos.

helmintase s.f. Calquera infestacin producida por

helmintos.

helminticida adx. V. antihelmntico.

helminto s.m. Verme, especialmente os vermes parasitarios do aparello dixestivo do home e dos animais.

helmintofobia s.f. Temor morboso s infestacins por

vermes.

helmintoide adx. Que ten forma semellante dos

vermes.

helmintoloxa s.f. Parte da zooloxa que estudia s

vermes.

helmintoma s.m. Masa ou tumoracin producida por

unha acumulacin de helmintos.

heloma s.m. Calo ou calosidade da man ou do p.

helotoma s.f. Extirpacin ou recorte dos calos.
hem s.m. Composto ferroso derivado da hematoporfirina,
que constite o grupo prosttico dalgunhas protenas
esenciais, como a hemoglobina, a mioglobina, a citocromooxidase, a catalase e a peroxidase. Componse dun anel
de protoporfirina e un tomo de ferro divalente na sa
parte central. Tamn se di hemo, hematina.

hema-, hemo-, hemat-, hemato- Prefixo do gr. haima

ficie dos glbulos vermellos e que constite o substrato

sobre o que actan as hemaglutininas. Dependendo dos
hemaglutinxenos existentes nas superficies celulares,
clasifcanse os diferentes grupos sanguneos.

hemagogo-a adx. Da substancia fisiolxica ou frmaco

que favorece o fluxo do sangue.

hemalbumina s.f. Fraccin da albumina presente no

sangue.

hemalopa s.f. Derramo de sangue no ollo.

hemalum s.m. Colorante nuclear composto de hematoxilina e alume.

hemanlise s.f. Anlise ou exame do sangue.

hemanxiectasia s.f. Dilatacin dos vasos sanguneos.
hemanxioblasto s.m. Clula embrionaria mesodrmica
que orixina o endotelio vascular e hemocitoblastos.

hemanxioblastoma s.m. Tumor vascular do cerebro, de

localizacin case exclusivamente infratentorial. Probablemente ten a sa orixe nas clulas endoteliais dos capilares. Poden ser nicos ou mltiples, formando xeralmente, neste ltimo caso, parte da enfermidade de Von
Hippel-Lindau.

hemanxioendotelioblastoma s.m. Tumor mesenquimatoso no que as clulas tenden a forma-lo endotelio

vascular.

hemanxioendotelioma s.m. Variedade de hemanxioma

no que predominan as clulas endoteliais.

(sangue), utilizados na composicin de palabras que

expresan a idea de sangue.

hemanxioma s.m. Tumor vascular benigno, moi

hemabarmetro s.m. Aparello utilizado para cuantifica-

frecuente, resultado dunha malformacin do tecido

anxioblstico durante a vida fetal. Tamn se di anxioma.

-lo peso especfico do sangue.

hemacia s.f. V. eritrocito.

hemacitmetro s.m. Aparello utilizado para a cuantificacin manual das clulas sanguneas.

hemacitozoo s.m. Microorganismo animal parasito do

sangue ou das sas clulas.

hemacrino-a adx. Dos animais que teen o sangue fro.

hemacrose s.f. Coloracin excesivamente vermella do
sangue.

hemafecia s.f. Presencia de sangue nas feces.

hemafrese s.f. Mtodo mediante o que se extrae sangue,
separando posteriormente unha parte ( plasma, glbulos
vermellos, plaquetas, glbulos brancos, etc), que se
conserva, sendo o resto reinxectado doador.

hemaglutinacin s.f. Aglutinacin das hemacias

mediante hemaglutininas. Tamn se di hemoaglutinacin.

hemanxiomatose s.f. Estado caracterizado pola

presencia de hemanxiomas mltiples.

hemanxiopericitoma s.m. Tumor vascular constitudo

por capilares neoformados e unha proliferacin atpica de
pericitos. Presntase como unha pequena elevacin da
pel de lento crecemento.

hemanxiosarcoma s.m. Tumor vascular maligno

formado por unha proliferacin de tecido endotelial e
fibroso.

hemartrose s.f. Derramo sanguneo nunha articulacin

ou na sa cavidade sinovial.

hematmese s.f. Vmito de sangue.

hematermo-a adx. Que ten o sangue quente, aplicado s
animais que manteen o sangue a temperatura constante.
Tamn se di hematotermo.

hemtico -a adx. Pertencente ou relativo sangue.

hematmetro s.m. V. eritrocitmetro.

357

hematina s.f. V. hem.

hematinemia s.f. Presencia de hematina libre no sangue.
hematinuria s.f. Presencia de hematina na urina.
hematobilia s.f. Hemorraxia localizada nas vas biliares.
Tamn se di hemobilia.

hematocfalo s.m. Feto que ten a cabeza distendida a

causa do sangue.

hematocele s.f. Derramo sanguneo nunha cavidade,

especialmente na tnica vaxinal do testculo.

hematocelia s.f. Derramo sanguneo na cavidade peritoneal.

hematocito s.m. Calquera das clulas do sangue. Tamn

se di hemocito.

hematocitmetro s.m. V. eritrocitmetro.

hematocituria s.f. Presencia de clulas sanguneas na
urina.

hematocolpia s.f. Acumulacin do sangue menstrual na

vaxina causada normalmente pola presencia dun hime
non perforado.

hematocolpmetra s.f. Acumulacin do sangue menstrual na vaxina e no tero.

hematcrito s.m. 1. Aparello centrifugador, que permite

estima-lo volume de hemacias presente nunha mostra de
sangue con respecto do total do volume sanguneo. 2. Por
extensin, valor obtido utilizando este procedemento.

hematodistrofia s.f. Calquera dos estados caracterizados

por unha proporcin anormal das clulas do sangue.
Tamn se di hemodistrofia.

hematoespermatocele s.f. Espermatocele con contido

sanguneo.

hematfago-a adx. Que se alimenta de sangue.

hematofaxia s.f. 1. Alimentacin co sangue doutro
animal. 2. Proceso da fagocitose dos glbulos vermellos
do sangue. 3. Utilizacin do sangue bebido como medida
teraputica. Tamn se di hematoposia, hemofaxia.

hematfito s.m. Microorganismo vexetal que vive no

medio sanguneo.

hematofobia s.f. Temor morboso sangue ou malestar

intenso diante da visin do sangue, que pode chegar a
ocasionar, nas persoas sensibles, unha sncope. Tamn se
di hemofobia.

hematohialina s.f. Substancia hialina que se forma na

dexeneracin dos trombos sanguneos.

hematohidrose s.f. Presencia de sudacin de aspecto

sanguinolento debida paso de substancias derivadas da
hemoglobina suor.

hematoide adx. Con apariencia de sangue.

hematoidina s.f. Substancia que se asemella bilirrubina
pero que se orixina localmente nos tecidos, a partir da

hematoscopio
hemoglobina, especialmente durante as situacins de
hipoxia.

hematolinfanxioma s.m. Tumoracin composta por

vasos sanguneos e linfticos.

hematlise s.f. V. hemlise.

hematlito s.m. Clculo localizado na luz ou na parede
dos vasos sanguneos. Tamn se di hemlito.

hematlogo -a s. Mdico especialista en hematoloxa.

hematoloxa s.f. Rama da medicina que estudia a patoloxa do sangue e a teraputica correspondente mesma.

hematoma s.m. Tumoracin orixinada por unha acumulacin localizada de sangue, xeralmente callado, nos
tecidos, causada pola rotura da parede dun vaso
sanguneo. // H. subdural Acumulacin de sangue no
espacio subdural.

hematmetra s.m. Acumulacin de sangue na cavidade

do tero.

hematometra s.f. Estimacin da cantidade de hemoglobina e das diversas clulas sanguneas presentes nun
volume determinado de sangue.

hematomicose s.f. Presencia de fungos no sangue.

hematomielia s.f. Derramo sanguneo na medula espial.
hematomielite s.f. Mielite aguda orixinada por un
derramo sanguneo na medula espial.

hematomieloporose s.f. Doenza caracterizada pola

formacin de conductos ou cavidades na medula espial,
causados pola presencia de hemorraxias na mesma.

hematonefrose s.f. Presencia de sangue na pelve renal.

Tamn se di hemonefrose.

hematopelve s.f. Acumulacin de sangue na pelve.

hematopoese s.f. Proceso de produccin dos elementos
constitutivos do sangue. Tamn se di hematoxnese,
hemocitopoese, hemopoese.

hematoposia s.f. V. hematofaxia.

hematoquecia s.f. Defecacin de sangue.
hematoquiluria s.f. Presencia de sangue e quilo na
urina, caracterstico das infestacins pola filaria Wuchereria bancrofti.

hematorraque s.f. Hemorraxia que se produce na

medula espial, xeralmente circunscrita substancia gris
da mesma.

hematorrea s.f. Hemorraxia, principalmente cando

abondosa.

hematosalpinxe s.f. Acumulacin de sangue nunha

trompa de Falopio, complicacin caracterstica dun
embarazo extrauterino.

hematoscopio s.m. Aparello utilizado para o exame

espectroscpico do sangue.

hematose

hematose s.f. Proceso de intercambio de gases entre o

aire respirado e o sangue que circula polos capilares
pulmonares. Comprende a incorporacin do osxeno
sangue e a eliminacin do anhdrido carbnico exterior.

hematospectrofotmetro s.m. Espectrofotmetro utilizado para determina-la cantidade de hemoglobina

presente no sangue.

hematospermia s.f. Presencia de sangue no seme.

Tamn se di hemospermia.

hematsteon s.m. Hemorraxia na cavidade medular dun

so.

hematoterapia s.f. Conxunto das tcnicas que utilizan o

sangue como medio teraputico. Tamn se di hemoterapia.

hematotermo-a adx. V. hematermo.

hematotmpano s.m. Derramo de sangue na cavidade
timpnica. Tamn se di hemotmpano.

hematotrax s.m. V. hemotrax.

hematotxico -a adx. Que prexudicial ou txico para o
sangue. Tamn se di hemotxico.

hematotoxina s.f. Toxina que pose accin hemoltica.

Tamn se di hemotoxina.

hematoxnese s.f. V. hematopoese.

hematxeno-a adx. 1. De orixe sanguneo. 2. Que induce
a formacin de sangue.

hematoxilina s.f. Substancia que supn a parte principal

do colorante extrado do pao de campeche, de frmula
C16H14O2, est presente na composicin de numerosos
colorantes utilizados en citoloxa e histoloxa.

hematuria s.f. Presencia de sangue na urina. // H.

microscpica Aquela que non se pode apreciar mediante
un exame visual directo.

hemeralopa s.f. Diminucin considerable da agudeza

visual en condicins de luz escasa.

hemi- Prefixo do gr. hemi (metade), utilizado na formacin de palabras que teen o significado da metade de
algo.

hemicigos s.f. Vea que, orixinada na lumbar ascendente

esquerda, distribese posteriormente pola porcin lateral
esquerda da columna vertebral, terminando mediante un
caxato na vea cigos.

hemiacromatopsia s.f. Cegueira para as cores, localizada na metade do campo visual dun ou dos dous ollos.

hemialxia s.f. V. xaqueca.

hemiamaurose s.f. V. hemianopsia.
hemiamiostenia s.f. Diminucin da forza muscular
nunha metade do corpo.

hemianacusia s.f. Perda da audicin nun odo.

hemianalxesia s.f. Perda da sensibilidade dolorosa
dunha metade do corpo.

358

hemianestesia s.f. Perda da sensibilidade total dunha

metade do corpo.

hemianopsia s.f. Visin defectuosa ou cegueira dunha

metade do campo visual dun ou de mbolos dous ollos. //
H. absoluta Aquela que afecta visin da luz, das cores
e das formas. / H. altitudinal Aquela que afecta metade
superior ou inferior do campo visual. / H. binasal
Cegueira na metade nasal ou temporal de mbolos dous
ollos. Tamn se di hemianopsia bitemporal. / H. bitemporal V. h. binasal. / H. congruente Hemianopsia homnima, na que os defectos da visin de cada ollo son totalmente simtricos no que respecta posicin, grao,
forma e tamao. / H. cruzada Hemianopsia altitudinal
que afecta metade superior dun ollo e inferior doutro.
/ H. heternima Aquela que afecta metade nasal ou
temporal de mbolos dous ollos. / H. homnima Aquela
que afecta metade nasal do campo visual dun ollo e
temporal doutro. / H. nasal Hemianopsia heternima que
afecta metade nasal de mbolos dous campos visuais. /
H. temporal Hemianopsia heternima que afecta
metade temporal de mbolos dous campos visuais.

hemianosmia s.f. Perda do sentido do olfacto nunha

metade da mucosa nasal.

hemiapraxia s.f. Perda da capacidade para relizar movementos cunha finalidade determinada que afecta a un s
lado do corpo.

hemiataxia s.f. Incoordinacin motora que afecta a unha

metade lateral do corpo.

hemiatetose s.f. Presencia de movementos atetsicos

nunha metade lateral do corpo.

hemiatrofia s.f. Diminucin nas dimensins ou no

volume dun lado do corpo ou da metade dun rgano ou
dunha parte anatmica.

hemibalismo s.m. Movemento involuntario, violento e

desordenado, que se produce nunha metade do corpo,
afectando especialmente s extremidades superiores,
causado por unha lesin do ncleo subtalmico de Luys.

hemibloqueo s.m. Dificultade da conduccin do impulso

cardaco en calquera das das divisins principais do
feixe de His. // H. anterior esquerdo O que afecta divisin anterosuperior esquerda. / H. posterior esquerdo O
que afecta a divisin posteroinferior esquerda.

hemicefalia s.f. Ausencia conxnita dunha metade da

caixa cranial.

hemicerebro s.f. Cada un dos dous hemisferios (dereito

e esquerdo) do cerebro.

hemicigosidade s.f. Posesin dun s dos alelos correspondentes a un par allico, especialmente o estado dos
xenes correspondentes nico cromosoma X dos homes.

hemicigtico-a adx. Dos xenes correspondentes s

cromosomas X dos homes.

hemiclona s.f. Presencia de movementos mioclnicos

que afectan a unha metade do corpo.

359

hemicolectoma s.f. Reseccin cirrxica parcial do

colon.

hemicorea s.f. Presencia de movementos coreicos nunha

metade lateral do corpo.

hemicrania s.f. V. xaqueca.

hemicraniose s.f. Estado caracterizado pola hipertrofia
dunha metade do cranio ou da cara.

hemicromosoma s.m. Corpo resultante da divisin

lonxitudinal dun cromosoma.

hemidesmosoma s.m. Estructura de unin celular que

equivale metade dun desmosoma e que se atopa na
superficie basal dalgunhas clulas epiteliais formando o
sitio de unin entre as clulas basais e a membrana basal
do epitelio.

hemidiafragma s.m. Cada unha das metades (dereita ou

esquerda) do diafragma.

hemidistrofia s.f. Desenvolvemento desigual das das

metades (dereita ou esquerda) do corpo.

hemiepilepsia s.f. Epilepsia que afecta a unha metade

(dereita ou esquerda) do corpo.

hemiespasmo s.m. Presencia de contraccin mantida e

involuntaria das estructuras musculares dunha soa
metade (dereita ou esquerda) do corpo.

hemifacial adx. Relativo, pertencente ou que afecta a

unha metade da cara.

hemigastrectoma s.f. Exrese cirrxica da metade do

estmago.

hemo-

hemilarinxectoma s.f. Extirpacin dunha metade da

larinxe.

hemilateral adx. Pertencente, relativo ou que afecta a

unha metade lateral da parte que se refire.

hemilingual adx. Relativo, pertencente ou que afecta a

un lado da lingua.

hemimacroglosia s.f. Aumento de tamao dunha metade

da lingua.

hemimelia s.f. Monstruosidade fetal caracterizada pola

ausencia total ou parcial da extremidade distal dun
membro, superior ou inferior.

hemimiastenia s.f. Debilidade muscular anormal que

afecta a unha metade lateral do corpo.

heminefrectoma s.f. Extirpacin dunha porcin renal.

hemiparlise s.f. V. hemiplexa.
hemiparesia s.f. Diminucin da forza muscular dunha
metade (dereita ou esquerda) do corpo.

hemiparestesia s.f. Alteracin da sensibilidade xeral

dunha metade (dereita ou esquerda) do corpo.

hemiplexa s.f. Parlise dunha metade (dereita ou

esquerda) do corpo.

hemirraquisquise s.f. Variedade de raquisquise na que

non existe prolapso da medula espial.

hemisferectoma s.f. Extirpacin total ou parcial dun

hemisferio cerebral ou cerebeloso.

hemisferio s.m. Metade de calquera estructura ou rgano

cialmente a dolorosa, nunha metade (dereita ou esquerda)

do corpo.

mis ou menos esfrico, especialmente do cerebro e do

cerebelo. // H. dominante Hemisferio cerebral que
realiza a maior parte da integracin das sensacins e dos
actos voluntarios. Normalmente corresponde hemisferio esquerdo nos destros e na maior parte dos zurdos, e
hemisferio dereito, nalgns zurdos.

hemihiperhidrose s.f. Aumento anormal da suor nunha

hemisfinterectoma s.f. Reseccin parcial do esfnter

hemiglosite s.f. Inflamacin dunha metade da lingua.

hemiglosoplexa s.f. Parlise dunha metade da lingua.
hemihiperestesia s.f. Aumento da sensibilidade, espe-

metade (dereita ou esquerda) do corpo ou da cara.

hemihipertona s.f. Aumento do ton muscular nunha

metade (dereita ou esquerda) do corpo.

pilrico.

hemisporose s.f. Doenza producida por unha infeccin

con fungos do xnero Hemispora.

hemihipertrofia s.f. Aumento excesivo do tamao

hemistrumectoma s.f. Reseccin parcial da glndula

dunha metade do corpo, ou dunha metade dunha parte

anatmica.

hemitermoanestesia s.f. Perda da sensibilidade trmica

hemihipoalxesia s.f. Diminucin da sensibilidade dor

nunha metade (dereita ou esquerda) do corpo.

hemihipoestesia s.f. Diminucin da sensibilidade xeral

nunha metade (dereita ou esquerda) do corpo.

hemihipotermia s.f. Diminucin da temperatura dunha

metade do corpo.

hemihipotona s.f. Diminucin do ton muscular nunha

metade (dereita ou esquerda) do corpo.

hemilaminectoma s.f. Exrese cirrxica dun ou mis

arcos vertebrais posteriores dun s lado da raque.

tiroide. Tamn se di hemitiroidectoma.

dun lado do corpo.

hemitetania s.f. Estado de tetania que afecta a un lado do

corpo.

hemitiroidectoma s.f. V. hemistrumectoma.

hemitrax s.m. Cada unha das das metades, dereita ou
esquerda, do trax.

hemivrtebra s.f. Anomala que se caracteriza polo

desenvolvemento incompleto dun lado dunha vrtebra.

hemo- Forma prefixa do gr. hama (sangue), utilizado na

formacin de palabras que se refiren a este elemento.

hemo

hemo s.m. V. hem.

hemoaglutinacin s.f. V. hemaglutacin.
hemoalcalmetro s.m. Aparello utilizado para determina-la alcalinidade do sangue.

360
defecto metablico que permite este aumento da absorcin.

hemocromoprotena s.f. Variedade de protena conxugada presente no sangue dos animais que pose unha
funcin respiratoria.

hemobilia s.f. V. hematobilia.

hemoblasto s.m. Clula nai primitiva e indiferenciada da

hemocromxeno s.m. Pigmento ferroso que aparece no

que derivaran tdalas clulas do sangue. Tamn se di

hemocitoblasto.

hemocultivo s.m. Mtodo diagnstico baseado no cultivo

hemoblastose s.f. Proliferacin indeterminada dos

elementos ou dos tecidos hematoposicos.

hemocatrese s.f. Proceso de destruccin dos elementos

celulares do sangue. Tamn se di hemlise, hemocitlise.

hemocianina s.f. Pigmento respiratorio azul, fisioloxicamente semellante hemoglobina pero cun tomo de
cobre, que se atopa no sangue dalgns crustceos, arcnidos e moluscos.

hemocito s.m. V. hematocito.

hemocitoblasto s.m. V. hemoblasto.
hemocitoblastoma s.f. Tumor que contn tdalas
clulas caractersticas da medula sea.

hemocitlise s.f. V. hemocatrese.

hemocitoloxa s.f. Ciencia que estudia as clulas sanguneas.

hemocitmetro s.m. Aparello utilizado para medi-lo

tamao dos elementos celulares do sangue.

hemocitopoese s.f. V. hematopoese.

hemocitose s.f. Aumento do nmero de clulas sanguneas por encima de cifras normais.

hemocitotripsia s.f. Destruccin das clulas sanguneas

orixinada por diferencias excesivas de presin.

hemocitozoo s.m. Elemento parasitario das clulas

sanguneas.

hemocolecisto s.m. Hemorraxia da vescula biliar.

hemoconcentracin s.f. Aumento da concentracin dos

proceso de metabolizacin da hemoglobina.

de sangue dun enfermo coa finalidade de evidenciar unha
posible infeccin bacteriana do mesmo.

hemodiagnstico s.m. Diagnstico realizado mediante o

exame de mostras de sangue.

hemodilise s.f. Mtodo de depuracin extracorprea do

sangue, que comprende esencialmente unha membrana
semipermeable (dializador), a travs da cal se produce un
intercambio de substancias entre o sangue do doente e un
lquido de dilise, regulando deste xeito o equilibrio electroltico e cido-bsico do organismo.

hemodializador s.m. Membrana semipermeable que

permite a depuracin do sangue durante os procedementos de hemodilise.

hemodilucin s.f. Diminucin da concentracin das

clulas do sangue orixinada por un aumento no volume
da porcin plasmtica do mesmo.

hemodinmica s.f. Estudio da circulacin sangunea e

das forzas relacionadas con ela.

hemodinammetro s.m. Manmetro utilizado para

medi-la presin sangunea. O mis utilizado o esfigmomanmetro.

hemodistrofia s.f. Calquera dos estados anormais do

sangue.

hemodrmico -a adx. Do que acelera a circulacin do

sangue.

hemodrommetro s.m. Aparello que serve para medi-la

velocidade do sangue no torrente circulatorio.

hemoendotelial adx. Da variedade de placenta na que o

sangue materno contacta co endotelio dos vasos corinicos.

elementos celulares no sangue resultante dunha diminucin do volume da fraccin plasmtica do mesmo.

hemofaxia s.f. V. hematofaxia.

hemofilia s.f. Anomala hereditaria do proceso normal da

hemoconia s.f. Partculas sanguneas graxas de pequeno

coagulacin do sangue. Existen dous tipos, a hemofilia A,

causada por unha alteracin do factor VIII e a hemofilia
B, na que hai unha alteracin do factor IX da coagulacin
(factor Christmas). En mbolos dous tipos a anomala
dos factores pdese deber a un defecto da sa sntese ou
a unha inactivacin dos mesmos. Clinicamente non son
distiguibles, polo que esencial o diagnstico de laboratorio. Caracterzanse por presentar hemorraxias espontneas ou producidas por traumatismos leves, principalmente cutaneomucosas, pero tamn musculares, viscerais
e articulares. As hemorraxias desta ltima localizacin,
producen longo do tempo deformidades articulares
caractersticas. A herdanza en mbolos dous tipos est

tamao, que se atopan nas plaquetas, visibles co microscopio de campo escuro.

hemoconiose s.f. Cantidade anormalmente elevada de

hemoconias no sangue.

hemocromatose s.f. Doenza de orixe metablica que

ocasiona unha acumulacin dos depsitos de ferro no
organismo, como consecuencia dun aumento inadecuado
da absorcin intestinal do mesmo. O ferro almacenado
produce alteracins histolxicas e funcionais en diferentes rganos e tecidos, principalmente no fgado, no
pncreas, no corazn e na hipfise. Descocese o

361
ligada cromosoma X de xeito recesivo, polo que a
transmisin se produce por va materna s homes.

hemoflico -a adx. 1. Pertencente ou relativo hemofilia.

2. Que padece hemofilia.

hemfilo -a adx. Dos microorganismos que viven no

sangue ou que medran en medios de cultivo que o
contean.

hemoflaxelado -a adx. Dos microorganismos protozoarios flaxelados que son parasitos do sangue.

hemofobia s.f. V. hematofobia.

hemoftalma s.f. Derramo sanguneo dentro das cmaras
do ollo.

hemoglobina s.f. Heteroprotena representada coa abreviatura Hb, presente nas hemacias. a molcula encargada de transporta-lo osxeno polo torrente circulatorio
ata os diferentes tecidos do organismo. Ten un peso molecular de 68.000. Estructuralmente est formada por catro
cadeas de globina, cada unha delas unida a un grupo
hemo, o que contn sa vez un tomo de ferro, que se
pode unir de xeito reversible a das molculas de
osxeno. Dependendo do tipo de cadea de globina que
posa a molcula, pdense distinguir asemade diferentes
tipos normais de hemoglobina, que no ser humano son:
Hb A1 formada por das cadeas de globina de tipo e
das de tipo , representa o 96-98% da Hb dos adultos.
Hb A2, formada por das cadeas de tipo e das de tipo
, constite o 1,5-3% do total nos adultos. Hb F, formada
por das cadeas de tipo e das de tipo , o 0,5% nos
adultos. // H. corpuscular media Parmetro que expresa
a cantidade media de hemoglobina que se atopa en cada
eritrocito, sendo a cifra normal de 29 2 pg (picogramos). / H. F Variedade de hemoglobina formada por
das cadeas de tipo a e das de tipo g que normalmente
constite mis do cincuenta por cento da hemoglobina no
feto e se atopa tamn en pequenas proporcins nos
adultos. Tamn se di hemoglobina fetal. / H. fetal V. h.
F/ H. glicosilada Fraccin de hemoglobina unida
glicosa, constitundo a sa determinacin unha forma de
control do tratamento insulnico da diabete mellitus. / H.
Gowers Variedade de hemoglobina normal durante a
vida embrionaria, formada por das cadeas de tipo e
das de tipo . / H. Gowers 2 Variedade normal de hemoglobina do embrin, formada por das cadeas de tipo e
das de tipo . / H. osixenada Forma normal de hemoglobina circulante ou oxihemoglobina. / H. Portland
Variedade normal de hemoglobina do embrin, formada
por das cadeas de tipo e das de tipo . / H. reducida
Hemoglobina presente no sangue venoso, que pose
menor proporcin de osxeno c oxihemoglobina, por
telo cedido anteriormente s tecidos. / H. S Variedade
anormal de hemoglobina que produce a drepanocitose
nos suxeitos homocigotos para o xene responsable.

hemoglobinemia s.f. Presencia anormal de hemoglobina

libre no plasma sanguneo.

hemomediastino

hemoglobinlise s.f. Proceso de lise ou desdobramento

da hemoglobina que ocorre de xeito normal despois da
destruccin dos eritrocitos maduros.

hemoglobinmetro s.m. Aparello utilizado para medi-la

hemoglobina do sangue.

hemoglobinopata s.f. Doenza hereditaria caracterizada

pola presencia de hemoglobinas estructuralmente anormais que ocasiona s veces cadros de anemia, e sempre
anomalas clnicas e de laboratorio caractersticas.

hemoglobinuria s.f. Presencia anormal de hemoglobina

libre na urina. // H. da marcha Hemoglobinuria que se
produce como consecuencia do traumatismo muscular
que sucede nas marchas prolongadas. / H. paroxstica a
frigore Doenza autoinmune que se caracteriza pola
aparicin de hemoglobinuria, causada pola destruccin
intravascular dos eritrocitos, por parte dos anticorpos que
reaccionan baixa-la temperatura. / H. paroxstica
nocturna Variedade de anemia hemoltica, orixinada por
unha susceptibilidade anormal das hemacias lise producida polo sistema do complemento baixa-lo pH do
sangue, caracteristicamente pola noite , anda que se pode
producir tamn durante o da, relacionada con infeccins
ou co embarazo. Asciase coa anemia aplsica e coa
leucemia aguda non linfoblstica. Tamn se di enfermidade de Marchiafava-Micheli.

hemograma s.m. Reconto ou frmula sangunea na que

se indican o nmero e a proporcin dos diferentes tipos
celulares do sangue perifrico.

hemolinfanxioma s.m. Formacin tumoral constituda

por vasos sanguneos e linfticos.

hemlise s.f. Proceso de desintegracin das clulas

sanguneas, especialmente das hemacias, que supn a
liberacin da hemoglobina que conteen. Pode ter diferentes causas. Tamn se di hemocatrese. // H. extracorpuscular Aquela que se debe a un factor alleo
estructura das hemacias. / H. extravascular A que se
localiza fra do torrente sanguneo, esencialmente no
fgado e no bazo. / H. fisiolxica A que sucede
chegaren as hemacias final do seu ciclo vital. / H.
intracorpuscular A que se orixina como consecuencia
dunha anomala intrnseca das hemacias. / H. intravascular Aquela que se localiza no interior dos vasos
sanguneos.

hemolisina s.f. Denominacin xeral das substancias

capaces de orixina-la hemlise das hemacias.

hemoltico -a adx. Relativo hemlise ou que produce

hemlise.

hemlito s.m. V. hematlito.

hemolizacin s.f. Proceso da rotura das clulas sanguneas.

hemolizante adx. Que produce hemlise.

hemomediastino s.m. Derramo de sangue localizado no
mediastino.

hemmetra

hemmetra s.m. V. hematmetra.

hemometrectasia s.f. Dilatacin do tero a causa dun
hematmetra.

hemometra s.f. Proceso da medicin da hemoglobina ou

das clulas sanguneas.

hemopleura s.f. V. hematotrax.

hemopoese s.f. V. hematopoese.
hemoprecipitina s.f. Anticorpo que orixina reaccins de

362
ano, estando recubertas de pel. / H. interna Dilatacins
varicosas das veas pertencentes plexo hemorroidal
superior, localizadas nos dous tercios superiores da canle
anal.

hemorroidectoma s.f. Extirpacin cirrxica dunha

hemorroide.

hemosiderina s.f. Forma de depsito do ferro orgnico,

enfermidade infecciosa realizado mediante a inxeccin

de sangue procedente dun suxeito resistente mesma.

procedente do catabolismo lisosmico da ferritina. Est

composta por unha mestura inespecfica de protenas
parcialmente degradadas, lpidos e o propio ferro. O ferro
localizado na hemosiderina practicamente non participa
no metabolismo celular, xa que a liberacin do devandito
metal desta forma de depsito ocorre de xeito lento,
incontrolado e sen relacin precisa coas necesidades do
organismo.

hemoprotena s.f. Protena conxugada que contn o hem

hemosiderinuria s.f. Presencia de hemosiderina na

precipitacin reaccionar con antxenos pertencentes s

clulas sanguneas.

hemoprofilaxe s.f. Mtodo de prevencin contra unha

como grupo prosttico.

urina.

hemopsonina s.f. Partcula opsonizante que contactar

hemosiderose s.f. Aumento focal ou xeral das reservas

cos eritrocitos volve a estes susceptibles de inducir unha

reaccin inmunitaria contra eles mesmos.

frricas dos tecidos pero sen causar dano tisular. // H.

pulmonar Aumento anormal do depsito de hemosiderina no pulmn, procedente dunha hemorraxia no tecido
intersticial pulmonar.

hemoptise s.f. Expectoracin de sangre ou dun esputo

tinguido de sangue.

hemoptsico -a adx. Doente que ten hemoptise.

hemoptoico-a adx. Relativo s esputos tinguidos de
sangue, caractersticos da hemoptise.

hemorraque s.f. Derramo sanguneo no conducto

raqudeo.

hemorraxia s.f. Sada de sangue cara exterior dos vasos

sanguneos, a travs dunha solucin de continuidade
producida nos mesmos. // H. arterial Escape de sangue
procedente dunha arteria. / H. capilar Perda de sangue a
travs dos vasos capilares / H. discrsica Hemorraxia
debida a algunha anomala no sistema da coagulacin
sangunea. / H. en saba Hemorraxia capilar continua
longo da superficie interna dun rgano. / H. esencial
Aquela que se produce espontaneamente, sen unha causa
obxectiva. / H. externa Aquela na que o sangue sae fra
do corpo. / H. interna Aquela na que o sangue permanece no interior do corpo. / H. oculta Perda escasa de
sangue procedente da mucosa dixestiva, que unicamente
se pode detectar mediante probas especficas para deteccin de sangue oculto nas feces, ou polo exame microscpico ou espectroscpico destas. / H. parenquimatosa
Hemorraxia que ocorre no tecido parenquimatoso dun
rgano calquera. / H. petequial Aquela constituda por
pequenas hemorraxias subcutneas, que se manifestan
pola formacin de lesins petequiais na pel. / H. puntiforme Hemorraxias capilares que se manifestan como
pequenos puntos hemorrxicos no interior dos tecidos. /
H. venosa Escape de sangue procedente dunha vea.

hemorroide s.f. Dilatacin varicosa das veas pertencentes s plexos hemorroidais superior ou inferior. Popularmente denomnanse almorrs. // H. externa Dilatacins varicosas do plexo hemorroidal inferior ou externo,
localizado no tercio inferior da canle anal e no bordo do

hemospermia s.f. V. hematospermia.

hemosporidios s.m.pl. Denominacin dos esporozoos
pertencentes suborde dos hemosporidios. Son
elementos parasitarios das clulas do sangue dos vertebrados. Entre eles atpanse os xneros Plasmodium e
Babesia.

hemosporidiose s.f. Infeccin producida por hemosporidios.

hemostase s.f. 1. Proceso de detencin dunha hemorraxia. 2. Proceso fisiolxico polo que se produce a
detencin dun fluxo hemorrxico.

hemostsico -a adx. Que produce hemostase.

hemostato s.m. Aparello utilizado para deter unha hemorraxia.

hemotacmetro s.m. Aparello utilizado para medi-la

velocidade da corrente sangunea.

hemoteca s.f. Banco de sangue.

hemoterapia s.f. V. hematoterapia.
hemotmpano s.m. V. hematotmpano.
hemotipo s.m. Cada un dos grupos xenotpicos do
sangue.

hemotrax s.m. Presencia dun derramo de sangue

nalgunha estructura torcica, principalmente da cavidade
pleural. Tamn se di hematotrax, hemopleura.

hemotxico -a adx. V. hematotxico.

hemotoxina s.f. V. hematotoxina.
hemotrofia s.f. Proceso da nutricin mediante o sangue,
como sucede co embrin.

hemotrpico -a adx. Que ten afinidade polo sangue.

363

Henoch, enfermidade de V. enfermidade.

heparina s.f. Mucopolisacrido cido composto polo
cido D-glicurnico e pola D-glicosamina, que pose
propiedades anticoagulantes. Atpase en diversos
tecidos, especialmente no fgado e no pulmn. Acta
impedindo a formacin da tromboplastina e inhibindo a
conversin da protrombina en trombina. sase terapeuticamente en moitas doenzas nas que hai formacin de
trombos sanguneos ou en intervencins mdicas nas que
interesa previ-la coagulacin do sangue.

heparinase s.f. Enzima que produce a hidrlise da heparina.

hepatalxia s.f. Dor orixinada no fgado. Tamn se di

hepatodinia.

hepatarxia s.f. Estado de insuficiencia heptica total e a

autointoxicacin causada por ela.

hepatauxia s.f. Hipertrofia heptica.

hepatectoma s.f. Extirpacin total ou parcial do fgado.
hepatemia s.f. Conxestin sangunea do fgado.
heptico -a adx. Pertencente ou relativo fgado.
hepaticocolanxiocolecistenterostoma s.f. Realizacin dunha anastomose cirrxica entre a vescula biliar e
o conducto heptico e entre a propia vescula biliar e o
intestino.

hepaticoduodenostoma s.f. Anastomose cirrxica

realizada entre o conducto heptico e o duodeno.

hepaticogastrostoma s.f. Anastomose cirrxica realizada entre o conducto heptico e o estmago.

hepaticolitotoma s.f. Operacin cirrxica consistente

na realizacin dunha incisin no conducto heptico, coa
finalidade de extraer un ou mais clculos.

hepaticorrafia s.f. Sutura realizada no conducto heptico.

hepaticostoma s.f. Realizacin dunha abertura permanente no conducto heptico.

hepaticotoma s.f. Incisin cirrxica realizada sobre o

conducto heptico.

hepatite s.f. Proceso inflamatorio do fgado. // H. A

Enfermidade heptica infecciosa producida polo virus da
hepatite A (VHA). Transmtese fundamentalmente pola
va feco-oral. / H. anictrica Forma de hepatite que
evoluciona sen ictericia, sendo mis frecuente cs formas
ictricas. / H. B Enfermidade infecciosa heptica, producida polo virus da hepatite B (VHB). Transmtese esencialmente por va parenteral. / H. C Inflamacin heptica
producida pola infeccin co virus da hepatite C (HVC).
Transmtese por va parenteral, sexual e de xeito perinatal. Produce hepatite crnica no 20-50% dos casos.
Constitua unha parte dos diagnsticos de hepatite non A
non B. / H. colestsica Complicacin dunha hepatite
vrica, caracterizada pola ictericia colestsica persistente
e o prodo. / H. crnica Proceso inflamatorio prolongado

hepatocstico -a
do fgado que se produce por diversos axentes, tanto
vricos como txicos. Pode conducir a unha cirrose heptica. Entre os procesos vricos, prodcese esencialmente
nas infeccins polo virus B, sendo agravado o cadro
clnico no caso das sobreinfeccins dunha hepatite
crnica B por un virus delta. / H. delta Infeccin heptica polo virus delta da hepatite (VHD), que infecta o
fgado, ben de xeito simultneo coa hepatite B, ben orixinando unha superinfeccin da hepatite B. A transmisin
xeralmente por va parenteral e rara vez por va sexual
ou como unha transmisin vertical. / H. E Hepatite viral
producida por un calicivirus/picornavirus RNA semellante virus da hepatite A, que se transmite por va feco-oral. Como o virus da hepatite C, constitua unha parte
dos diagnsticos de hepatite non A non B. / H. fulminante Cadro de necrose heptica masiva que se produce
no transcurso dunha hepatite vrica. Dse mis frecuentemente nas hepatites B e nas sobreinfeccins polo virus D.
/ H. G Posible axente causante de hepatite non A non B,
descuberto en 1995. Trtase dun virus RNA capaz de
causar un cadro de hepatite fulminante. / H. medicamentosa Forma de hepatite producida por diversos
frmacos, como o paracetamol, a isoniacida, o halotano,
a clorpromacina ou os anticonceptivos orais. / H. non A
non B Forma de hepatite viral aguda que non presenta
antixenemia das hepatites A ou B. Representa a principal
causa da hepatite postransfusional. / H. recorrente
Recada da hepatite A que se produce semanas ou meses
despois da recuperacin aparente dunha fase aguda.
Caracterzase pola elevacin das aminotransferases, a
reaparicin dos sntomas e, s veces, presencia do virus
nas feces. / H. txica Forma de hepatite producida por
diversos txicos de uso industrial, como o tetracloruro de
carbono ou, o tricloroetileno, e tamn polas substancias
txicas dalgns cogomelos das especies Amanita e Galerina. / H. vrica Inflamacin do fgado orixinada pola
infeccin de diversos virus hepatotropos, como os virus
da hepatite A, B, C, D, E, G, que non posen efecto citoptico directo e outros virus, como o citomegalovirus, o
virus de Epstein-Barr, o virus do herpes simple e o virus
da varicela-zster.

hepatizacin s.f. Transformacin dun tecido do organismo, especialmente do pulmonar, de xeito que adquira
un aspecto semellante do fgado.

hepato- Prefixo do gr. hpar, hpatos (fgado), utilizado

na composicin de palabras que se refiren a esta vscera.

hepatoatrofia s.f. Atrofia do fgado.

hepatobiliar adx. Relativo ou pertencente fgado e
bile ou s vas biliares.

hepatocele s.f. Hernia dunha porcin do fgado.

hepatocelular adx. Relativo ou pertencente s clulas do
fgado.

hepatocirrose s.f. Proceso de dexeneracin cirrtica que

afecta tecido heptico.

hepatocstico -a adx. Relativo ou pertencente fgado e

vescula biliar.

hepatocolanxioenterostoma

hepatocolanxioenterostoma s.f. Anastomose cirrxica realizada entre os conductos biliares e unha porcin
do intestino.

hepatoclico-a adx. Relativo ou pertencente fgado e

colon.

hepatodinia s.f. Dor no fgado. Tamn se di hepatalxia.

hepatoentrico-a adx. Relativo ou pertencente fgado
e intestino.

hepatoesplenomegalia s.f. Aumento de tamao do

fgado e do bazo.

hepatoflebite s.f. Inflamacin de estructuras venosas

localizadas no fgado.

hepatogstrico-a adx. Relativo ou pertencente fgado

e estmago.

hepatografa s.f. Imaxe radiogrfica do fgado obtida

despois da inxeccin dunha substancia de contraste.

hepatoide adx. De estructura semellante do fgado.

hepatolenticular adx. Relativo ou pertencente fgado
e ncleo lenticular. Refrese concretamente a un tipo de
dexeneracin causada por un erro metablico que afecta
a estas estructuras.

hepatlise s.f. Rotura das clulas hepticas.

hepatolitase s.f. Presencia de clculos nos conductos
biliares intrahepticos.

hepatlito s.m. Clculo biliar, principalmente o que se

localiza nos conductos intrahepticos.

hepatoloxa s.f. Parte da medicina que estudia as enfermidades do fgado e das estructuras relacionadas co
mesmo e os seus medios de tratamento.

hepatoma s.m. Tumor do tecido heptico, principalmente

o carcinoma hepatocelular.

hepatomalaca s.f. Amolecemento patolxico do tecido

heptico.

hepatomegalia s.f. Aumento do tamao do fgado.

hepatomelanose s.m. Coloracin moura do tecido heptico, caracterstica da sndrome de Dubin-Johnson.

hepatopata s.f. Denominacin xeral dada s doenzas do

fgado.

hepatopexia s.f. Fixacin cirrxica dun fgado desprazado da sa localizacin habitual.

hepatopneumnico -a adx. Pertencente ou relativo

fgado e s pulmns.

hepatoportal adx. Pertencente ou relativo sistema

portal do fgado.

hepatoptose s.f. Descenso anormal do fgado dende a sa

posicin normal.

hepatorrafia s.f. Sutura do tecido heptico.

hepatorraxia s.f. Hemorraxia localizada no fgado.

364

hepatorrea s.f. Segregacin excesiva de bile.

hepatorrenal adx. Relativo ou pertencente fgado e s
riles.

hepatorrexe s.f. Rotura do fgado.

hepatose s.f. Denominacin xeral dada s trastornos da
funcin heptica.

hepatosplnico -a adx. Relativo ou pertencente fgado

e bazo.

hepatosplenite s.f. Inflamacin simultnea do fgado e

do bazo.

hepatostoma s.f. Formacin cirrxica dunha abertura

entre o fgado e a parede do abdome.

hepatoterapia s.f. Utilizacin teraputica de productos

de procedencia heptica.

hepatotoma s.f. Incisin cirrxica realizada no fgado.

hepatotoxemia s.f. Intoxicacin sangunea de orixe
heptica, caracterstica dos graos avanzados de insuficiencia heptica.

hepatotoxina s.f. Calquera toxina que dane ou destra as

clulas hepticas ou que se orixine no propio fgado.

hepatotrpico -a adx. Que ten afinidade especial polo

fgado.

hepta- Prefixo do gr. hept (sete), utilizado na composicin de palabras que se refiren a este nmero.

heptacrmico -a adx. 1. Pertencente ou relativo a sete

cores, especialmente as do espectro de luz visible. 2. Que
pode distingui-las sete cores que compoen o espectro de
luz visible.

heptosa s.f. Calquera monosacrido de sete tomos de

carbono.

herba s.f. 1. Planta fanergama de pequeno tamao e talo

tenro, sen tecidos leosos, da que as partes areas morren
cada ano. 2. Conxunto destas plantas que nacen nun
terreo, posundo moitas delas propiedades medicinais.

herbvoro -a adx. Que se alimenta de vexetais.

hercio s.m. Unidade de frecuencia equivalente a un ciclo
por segundo. Smbolo: Hz. Tamn se di hertz.

herdanza s.f. Conxunto dos caracteres ou calidades que

se transmiten dos ascendentes s descendentes. // H.
dominante Aquela que se transmite mediante un xene de
carcter dominante. / H. en mosaico Variedade de
herdanza pola que un carcter se expresa dun xeito
nunhas clulas e de xeito diferente noutras. / H. ligada
sexo Aquela que se transmite mediante un xene pertencente cromosoma X. / H. polixnica Herdanza dun
carcter controlado por varios xenes. / H. recesiva
Aquela que se transmite mediante un xene recesivo e
polo tanto unicamente se expresa fenotipicamente
naqueles individuos homocigticos para o carcter en
cuestin.

365

herdopata s.f. Denominacin xeral dada s enfermidades de carcter hereditario.

hermafroditismo s.m. Estado que se caracteriza pola

presencia de rganos sexuais con caracteres masculinos e
femininos e caractersticas morfolxicas sexuais ambiguas. // H. verdadeiro Aquel caracterizado por un cariotipo 46XX ou 46XY (pero sempre con material de
cromosoma Y), existencia de tecido testicular e ovrico
mesmo tempo (ovoteste) e desenvolvemento de caracteres sexuais externos variables (dependendo da gnada
predominante).

hermtico -a adx. Que est pechado de xeito tal que

impide o paso de calquera fludo ou substancia.

hernia s.f. Tumoracin formada pola protuberancia ou

sada dunha parte ou de todo un rgano a travs dunha
abertura anormal. Tamn se di crebadura. // H. abdominal Sada dunha ou mis estructuras viscerais a travs
dunha abertura anormal localizada na parede do abdome.
/ H. cerebral Sada dunha parte do parnquima cerebral
a travs dunha abertura anormal localizada no cranio. /
H. conxnita Aquela que aparece xa no intre do nacemento ou que se produce por algunha anomala embriolxica preexistente. / H. crural Hernia que sae a travs
do orificio crural. Poden ser internas ou externas, dependendo da sa localizacin con respecto s vasos femorais. Tamn se di hernia femoral, merocele. / H. de
Barth Hernia dunha asa de intestino, localizada entre a
tnica serosa da parede do abdome e a dun conducto
onfalomesentrico persistente. / H. de Bclard Variedade
de hernia crural que sae a travs do infundbulo crural e
do orificio da safena interna. / H. de Bochdalek Hernia
diafragmtica posterolateral de orixe conxnita. / H. de
Cloquet Hernia crural que sae por detrs dos vasos femorais, sobre a aponeurose pectnea. Tamn se di hernia
pectnea. / H. de Cooper V. h. retroperitoneal. / H. de
Laugier Hernia crural que se produce a travs do ligamento de Gimbernat. / H. de Littr Hernia dun divertculo de Meckel. Tamn se di hernia diverticular. / H. de
Morgagni Hernia diafragmtica de localizacin retroesternal e orixe conxnita. / H. de Petit Calquera das sadas
viscerais a travs da parede lumbar polo tringulo de
Petit. / H. de Richter Aquela na que o saco herniario
contn no seu interior un segmento da circunferencia
dunha asa delgada. / H. de Rokitansky V. h. mucosa. /
H. de Winslow V. h. retroperitoneal. / H. diafragmtica Sada de vsceras da cavidade abdominal cara cavidade torcica, a travs dun orificio localizado no
diafragma. Tamn se di hernia frnica. / H. discal Sada
do ncleo polposo dun disco intervertebral a travs dunha
fendedura do anel fibroso. / H. diverticular V. h. de
Littr. / H. encarcerada Hernia irreductible a causa
dunha estreitura do anel herniario, na que se pode ou non
producir un estrangulamento / H. estrangulada Hernia
encarcerada na que se produce unha oclusin da luz do
intestino e unha intensa compresin vascular, de xeito
que evoluciona cara obstruccin intestinal e a necrose
da parte herniada. / H. femoral V. h. crural. / H. frnica
V. h. diafragmtica. / H. hiatal Herniacin dunha ou

herpes
mis vsceras abdominais, xeralmente o esfago e o estmago, a travs do hiato esofxico do diafragma. / H.
incompleta Hernia crural ou inguinal na que o seu saco
e o seu contido non atravesaron completamente o anel
herniario. / H. inguinal Hernia que se localiza no
conducto inguinal. / H. inguinocrural Forma combinada
duna hernia inguinal e unha femoral. Tamn se di hernia
inguinofemoral. / H. inguinofemoral V. h. inguinocrural. / H. irreductible Hernia que non se pode reducir
mediante manipulacin externa. / H. mucosa Invaxinacin da mucosa intestinal a travs dunha fendedura da
capa muscular do propio intestino. Tamn se di hernia de
Rokitansky. / H. obturatriz Invaxinacin dunha vscera
a travs do buraco obturador. / H. paraesofxica Variedade de hernia hiatal na que se produce unha invaxinacin da cpula do estmago a travs do hiato esofxico
do diafragma, pero sen que se produza un desprazamento
do cardias que, polo tanto, se atopa na sa posicin
normal. / H. pectnea V. h. de Cloquet. / H. reductible
Aquela que se pode reintegrar na sa posicin normal
mediante unha manipulacin externa. / H. retroperitoneal Hernia interna producida pola sada de vsceras cara
s pregaduras peritoneais. Unha variedade especial
frmase coa penetracin de vsceras na transcavidade dos
epploons a travs do hiato de Winslow, constitundo a
hernia de Winslow ou de Cooper. / H. umbilical Invaxinacin dunha porcin visceral abdominal a travs do anel
umbilical.

herniacin s.f. Formacin ou desenvolvemento dunha

hernia.

herniado-a adx. Que pose unha hernia ou que est

contido nunha hernia.

herniario -a adx. Relativo ou pertencente a unha hernia.

hernioplastia s.f. Operacin plstica dirixida reconstruccin dun defecto herniario mediante a colocacin de
enxertos ou prteses.

herniorrafia s.f. Peche dun defecto herniario mediante a

realizacin dunha sutura.

herniotoma s.f. Operacin cirrxica consistente na

seccin do saco herniario para a reparacin dunha hernia
estrangulada

herona s.f. ter diactico semisinttico da morfina cunha

potencia analxsica de das a tres veces maior ca esta e
un gran poder aditivo. Tamn se di diacetilmorfina.

heroinmano -a adx. Adicto herona.

herpanxina s.f. Enfermidade infecciosa aguda causada
polos virus Coxackie A e B, que se caracteriza por
presentar lesins ulcerativas e vesiculosas sobre a
mucosa da gorxa, disfaxia, febre, vmitos e malestar
xeral.

herpes s.m. Enfermidade infecciosa causada por un

herpesvirus. Clinicamente caracterzase pola presencia
de pequenas vesculas arremuiadas en diferentes localizacins da pel e das mucosas. // H. febril Herpes simple
causado polo virus de tipo I. / H. labial Herpes febril

Herpesvirus

366

localizado nos labios. / H. simple Grupo de infeccin

orixinadas polos herpesvirus de tipo I e II, que se caracterizan pola aparicin de vesculas pequenas, enchidas de
lquido, sobre unha base eritematosa elevada. Localzanse na pel ou nas mucosas, podendo recorrer en
diversas ocasins. / H. xenital Herpes simple causado
polo herpesvirus tipo II, que se transmite principalmente
por va sexual, afectando rexin xenital en mbolos
dous sexos. / H. xestacional Doenza cutnea propia do
embarazo, caracterizada pola aparicin dunha erupcin
polimorfa, dolorosa e cun intenso prodo. Pode recorrer
nos embarazos seguintes. / H. zster Doenza infecciosa
aguda que se produce pola reactivacin dun virus da varicela-zster latente, adquirido nunha ocasin previa, na
que se manifestou como a varicela clsica. Caracterzase
por unha dor intensa nas reas de distribucin dos nervios
sensitivos afectados e pola aparicin de grupos de vesculas acumuladas sobre a rea do dermatoma correspondente. / H. zster oftlmico Variedade de herpes zster
que afecta rama oftlmica do nervio trixmino.

heterocigosidade s.f. Estado caracterizado pola posesin

Herpesvirus Xnero de virus DNA da familia Herpesvi-

heterocroma s.f. Propiedade pola que unha mesma parte

ridae, entre os que se atopan os virus do herpes simple I

e II, o virus da varicela-zster, o virus de Epstein-Barr e
os citomegalovirus, ademais doutros virus que afectan a
diversas especies animais. // H. hominis Herpesvirus
causantes do herpes simple, dos que existen dous tipos
inmunolxicos, o H. hominis tipo I, causante de infeccins principalmente extraxenitais e o H. hominis tipo II,
que ocasiona infeccins xeralmente xenitais.

herpetiforme adx. Das lesins cutneas semellantes s

do herpes.

Hers, enfermidade de V. enfermidade.

hertz s.m. Hercio, na nomenclatura internacional. V.
hercio.

de diferentes alelos nun locus determinado para un

carcter xenotpico dado.

heterocigoto s.m. Individuo que pose alelos distintos

para un locus xentico determinado, con respecto a un
carcter xenotpico dado.

heterocitotrpico -a adx. Que ten afinidade por varios

tipos celulares diferentes.

heterocrinia s.f. Segregacin de mis dunha clase de

substancia por parte dun rgano, dunha glndula ou
dunha mesma clula.

heterocromatina s.f. Segmento cromosmico que se

volve heteropicntico nun momento determinado da
interfase do ciclo celular, tomando ademais unha coloracin escura, diferente da normal e adquirindo unha disposicin enrolada, de xeito que forma grumos irregulares ou
corpos de Barr, visibles no ncleo da clula.
ten diversas cores, cando normalmente pose unha soa.
Refrese especialmente caso no que os iris dunha
persoa teen diferente cor, ou caso de que un mesmo
iris posa partes de diferente coloracin.

heterocromo -a adx. Que se caracteriza por posur

diversas cores.

heterocromosoma s.m. Denominacin dada s cromosomas sexuais, X e Y.

heterodrmico -a adx. Do enxerto cutneo que procede

dunha especie diferente do individuo receptor.

heterodonto adx. Que pose dentes de diferentes tipos,

como o ser humano.

heteralio s.m. Monstro fetal dobre caracterizado porque o

heterodromo -a adx. Do impulso que se propaga en

suxeito dominante pose outro accesorio, limitado a unha

cabeza incompleta e implantada na propia cabeza do
primeiro.

heteroenxerto s.m. Enxerto procedente dun animal de

heterauxia s.f. Desproporcin no desenvolvemento entre

das partes dun mesmo corpo.

heterestesia s.f. Diferencia no grao de sensibilidade entre

zonas contiguas da pel.

hetero- Prefixo do gr. hteros (outro, diferente).

heteroantxeno s.m. Antxeno pertencente a unha

diversas direccins.
diferente especie do receptor. Tamn se di xenoenxerto.

heterofaxia s.f. Proceso de dixestin celular caracterizado pola formacin de fagolisosomas intracelulares nos
que as clulas proceden a dixeri-lo material incorporado
previamente mediante fagocitose ou picnocitose.

heterfilo -a adx. Pertencente a calquera grupo de anti-

especie diferente da productora do anticorpo correspondente.

corpos de reaccin cruzada que aparecen en diferentes

especies.

heteroblstico -a adx. Que procede de distintos tecidos.

heterocefalia s.f. Monstruosidade fetal caracterizada por

heterofona s.f. Fonacin anmala. Tamn se di disfona.

heteroforia s.f. Calquera das anomalas caracterizadas

posu-lo feto das cabezas de distinto tamao.

heterocelular adx. Que se compn de clulas pertencentes a distintas clases de tecidos.

heterocclico -a adx. Dos compostos qumicos cclicos

ou dispostos en cadea pechada, que posen tomos de
diferentes elementos.

pola ausencia de paralelismo normal existente entre os

eixes visuais.

heteroftalma s.f. Diferencia na cor dos ollos ou na

direccin dos eixes visuais.

heterogamia s.f. Posesin de gametos de diferente

tamao e estructura, como sucede na especie humana.

367

heterografa s.f. Alteracin neurolxica pola que un individuo escribe diferentes palabras das que pretende
escribir.

heterohemaglutinacin s.f. Aglutinacin dos eritrocitos pertencentes a unha especie determinada por unha
aglutinina doutra especie distinta.

heterohemaglutinina s.f. Aglutinina que acta sobre

eritrocitos de especies diferentes.

hexa-

heteropsia s.f. Estado caracterizado pola visin diferente

entre os dous ollos.

heteroscopio s.m. Aparello utilizado para determina-la

diferencia no paralelismo entre os eixes visuais de
mbolos dous ollos.

heterosexual adx. 1. Pertencente ou referido sexo

contrario 2. Do individuo que ten atraccin sexual polo
sexo contrario.

heterohemolisina s.f. Hemolisina pertencente a unha

heterosexualidade s.f. Atraccin sexual polo sexo

especie determinada capaz de destru-las clulas sanguneas doutra especie diferente.

heterosmia s.f. Alteracin caracterizada pola confusin

heteroinmunidade s.f. Estado de inmunidade producido

pola inxeccin a un animal dunha especie de productos
procedentes doutro animal dunha especie diferente.

heterlise s.f. Rotura das clulas dunha especie causada

por unha citolisina pertencente a outra especie.

heterlogo -a adx. 1. Que est constitudo por un tecido

contrario.
na identificacin de diferentes tipos de olores.

heterosoma s.f. Diferencia anormal no desenvolvemento entre as das metades, dereita e esquerda, do
corpo.

heterosporo -a adx. Dos organismos que posen das

clases de esporas.

anormal para a parte da que se trata. 2. Que deriva dunha

especie diferente.

heterotermo -a adx. Dos animais que teen o sangue

heterometaplasia s.f. Transformacin do tecido perten-

heterotipia s.f. Monstruosidade fetal dobre na que existe

cente a unha parte noutro tecido alleo mesma.

heterometropa s.f. Estado no que hai diferencias na

refraccin dos dous ollos. Tamn se di anisometropa.

heteromorfo -a adx. Que ten forma ou estructura

anormal.

heternimo -a adx. Pertencente s metades verticais non

correspondentes (nasal e temporal) do campo visual de
mbolos dous ollos.

fro.
unha gran diferencia entre o tamao do feto autsito e o
do parasito.

heterotona s.f. Estado caracterizado polas variacins no

ton ou na tensin.

heterotopa s.f. Desprazamento de partes ou de rganos

ou presencia dun tecido nun sitio que non lle corresponde.

heternomo -a adx. 1. Que est suxeito a diferentes

heterotransplante s.m. V. heteroplastia.

heterotricose s.f. Estado caracterizado pola presencia de

formas de crecemento. 2. En psicoloxa, que est suxeito

a outra vontade, como sucede no hipnotismo.

pelo con diferentes caractersticas nunha porcin do

corpo.

Heterophytes Xnero de vermes trematodos parasitos do

intestino delgado do home e doutros animais ictifagos.

heterotrofia s.f. 1. Denominacin xeral dada s estados

heteroplasia s.f. Formacin dun tecido anormal ou patolxico nun tecido previamente normal, ou disposicin
defectuosa das clulas normais dunha estructura.

heteroplastia s.f. Transplante dun enxerto procedente

caracterizados por unha nutricin anmala. 2. Calidade

de hetertrofo.

hetertrofo -a adx. Dos organismos que non son capaces

de elaborar materia orgnica a partir de elementos inorgnicos.

dun individuo de diferente especie do receptor. Tamn

se di heterotransplante.

heterotropa s.f. V. estrabismo.

heterovacina s.f. Vacina composta de elementos perten-

heteroploide adx. Do individuo que pose un nmero de

centes a organismos diferentes dos que orixinan a enfermidade que se pretende previr.

cromosomas que non un mltiplo exacto do nmero

haploide normal da especie que pertence.

heteroploida s.f. Calidade de heteroploide.

heteropodia s.f. Alteracin caracterizada pola diferencia
de tamao entre os ps.

heteroproteido s.m. V. heteroprotena.

heteroprotena s.f. Composto formado pola combinacin dunha protena cunha substancia non proteica. A sa
hidrlise produce aminocidos e un grupo prosttico.
Tamn se di heteroproteido.

heteroxneo -a adx. Que pose partes de diferente natureza na sa composicin.

heterxeno -a adx. Dos microorganismos parasitarios

que necesitan mis dun hspede para completa-lo seu
ciclo vital.

Heubner, enfermidade de V. enfermidade. //

Heubner-Herter, enfermidade de V. enfermidade.

hex- Prefixo do gr. hex (seis).

hexa- Prefixo do gr. hexa (de seis).

hexacanto-a

hexacanto-a adx. Que pose seis ganchos, principalmente referido embrin dos cestodos (embrin hexacanto).

hexaclorobenceno s.m. Composto qumico, de frmula

C6Cl6, que se orixina pola substitucin dos tomos de
hidrxeno de benceno por tomos de cloro.

hexaclorofeno s.m. Producto antisptico, de frmula

C13H6Cl6O2, especialmente til nas infeccins por
xermes grampositivos. Utilzase en forma de xabn e
preparados dermatolxicos para desinfecta-las mans na
cirurxa e na xinecoloxa, e tamn no tratamento da acne,
da seborrea e das infeccins bacterianas extensas na pel
intacta.

hexacrmico-a adx. Que capaz de distinguir soamente

seis das sete cores do espectro.

hexadactilia s.f. Presencia de seis dedos nunha man ou

nun p.

hexadecanoico (cido) s.m. cido graxo saturado de

dezaseis tomos de carbono que se atopa nas graxas e nos
aceites naturais. Tamn se di cido hexadeclico, cido
palmtico.

hexadeclico (cido) s.m. V. hexadecanoico (cido).

hexano s.m. 1. Hidrocarburo aliftico, de frmula C6H14,

pertencente serie do metano. 2. Denominacin xeral

dada s hidrocarburos saturados de frmula C6H14.

hexpodo-a adx. Que pose seis patas, caracterstica que

distingue s artrpodos da clase insectos.

hexobarbital s.m. Frmaco barbitrico de accin breve,

utilizado como sedante, de frmula C12H16N2O3.

hexoquinase s.f. Enzima que cataliza a fosforilizacin

dunha hexosa mediante a transferencia dun radical fosfrico procedente do ATP C6 da hexosa.

hexosa s.f. Denominacin xeral dada s monosacridos

de seis tomos de carbono.

hexosafosfato s.f. Monofosfato de hexosa que se atopa

no msculo, onde participa na produccin dos procesos
de contraccin.

Hf Smbolo qumico do hafnio.

Hg Smbolo qumico do mercurio.
hialina s.f. Substancia albuminoide, translcida e acelular
que se atopa normalmente nalgns tecidos corporais
coma o corpo vtreo ou as cartilaxes e pode aparecer
nalgunhas situacins patolxicas como un producto de
dexeneracin (dexeneracin hialina).

hialinizacin s.f. Proceso da formacin dunha substancia

hialina patolxica.

hialino -a adx. Que ten apariencia semellante vidro.

hialinose s.f. Variedade de dexeneracin dos tecidos na
que se forma substancia hialina.

hialite s.f. Inflamacin do humor ou do corpo vtreo.

368

hialo- Prefixo do gr. halos (vidro).

hialoencondroma s.m. Tumor formado por tecido
pertencente cartilaxe hialina.

hialofaxia s.f. Apetencia anormal pola inxestin de vidro

que aparece algunhas veces na sndrome pica.

hialofobia s.f. Temor morboso vidro.

hialoide adx. De aspecto semellante do vidro ou que ten
as sas propiedades.

hialoides s.f. Membrana que envolve corpo vtreo.

hialoidite s.f. Inflamacin da membrana hialoides.
hialoidomalaca s.f. Amolecemento do corpo vtreo.
hialmera s.f. Zona do citoplasma celular caracterizada
pola sa homoxeneidade, especialmente a zona plaquetaria que rodea a porcin granulosa central.

hialonixe s.f. Puncin cirrxica realizada no corpo vtreo.

hialoplasma s.m. Substancia fundamental pertencente
citoplasma celular.

hialoproptose s.f. Desprazamento cara a adiante do

corpo vtreo.

hialose s.f. Proceso dexenerativo do humor vtreo. // H.

asteroide Estado do humor vtreo, xeralmente unilateral,
caracterizado pola aparicin de zonas opacas esfricas ou
con forma estrelada. Aparece principalmente nos homes
ancins.

hialoserosite s.f. Variedade de inflamacin das

membranas serosas que se caracteriza pola hialinizacin
do exsudado orixinado nas devanditas membranas.

hialxeno s.m. Substancia albuminosa existente nas cartilaxes, no humor vtreo e noutros tecidos.

hialurnico (cido) s.m. Polisacrido hialino viscoso

que constite a porcin mis importante da substancia
amorfa do tecido conxuntivo.

hialuronidase s.f. Enzima que cataliza a hidrlise e a

despolimerizacin do cido hialurnico. Atpase no
esperma, onde ten a funcin de facilita-la penetracin do
espermatozoide no vulo durante a fecundacin, en
numerosas bacterias patxenas, onde constite un factor
que favorece a difusin das sas toxinas e nalgns
velenos animais. Utilzase con finalidade teraputica para
aumenta-la difusin das substancias inxectadas por va
subcutnea.

hiato s.m. Orificio ou fendedura anatmica polo que

pasan algunhas estructuras ou que constite o punto de
entrada a algunhas cavidades. // H. artico Abertura
localizada no diafragma, que serve de punto de paso entre
o abdome e o trax para a arteria artica e o conducto
linftico torcico. / H. de Bochdalek Orificio do
diafragma fetal que, se persiste no individuo adulto, pode
orixina-las hernias que levan o mesmo nome. V. hernia
de Bochdalek. Tamn se di hiato pleuroperitoneal. / H.
de Falopio Abertura localizada no rochedo do oso
temporal por onde pasa a rama petrosa do nervio vidiano.

369
/ H. de Winslow Orificio de comunicacin entre a cavidade peritoneal e a cavidade epiploica posterior, que se
localiza debaixo do fgado e encima da primeira porcin
do duodeno. / H. esofxico Orificio do diafragma que
serve de paso esfago entre a cavidade torcica e o
abdome. / H. pleuroperitoneal V. h. de Bochdalek.

hibernacin s.f. Estado de letarxia ou diminucin das

actividades metablicas normais que afecta a algns
animais durante o inverno. // H. artificial Estado de
diminucin da actividade metablica inducido mediante
a refrixeracin do organismo e a accin de certas substancias farmacolxicas.

hibernoma s.m. Neoplasia graxa, benigna e

pouco
frecuente, localizada nas zonas dorsais do tronco ou
arredor das cadeiras. Denomnase deste xeito pola semellanza que pose coas acumulacins de graxa localizadas
no dorso dos mamferos que hibernan.

hibernoterapia s.f. Mtodo teraputico que utiliza as

tcnicas de hibernacin para o tratamento dalgunhas
doenzas.

hibridacin s.f. Proceso de produccin ou formacin de

hbridos.

hidroa

hidracida s.f. Denominacin xeral dos compostos procedentes dos cidos pola substitucin do grupo OH dos
mesmos por un grupo NH-NH2 ou NH-RH2.

hidrcido s.m. Denominacin xeral dos cidos formados

por hidrxeno combinado cun ou varios non metais.

hidracina s.f. 1. Diamina gasosa incolora de frmula

HN2-NH2. 2. Composto orgnico que procede de substitur por un radical hidrocarbonado un ou varios tomos
de hidrxeno do composto precedente.

hidradenite s.f. Inflamacin das glndulas sudorparas.

Tamn se di hidrosadenite.

hidradenoma s.m. Adenoma localizado nunha glndula

sudorpara.

hidragogo-a adx. Das substancias que orixinan feces

lquidas.

hidralacina s.f. Hidracino-1 ftalacina, de frmula

C8H8N4, utilizado en forma de clorhidrato como antihipertensivo.

hidramnios s.m. Exceso de lquido amnitico.

hidranencefalia s.f. Hidrocefalia na que existe unha
ausencia case completa dos hemisferios cerebrais.

hbrido-a adx. e s. Do individuo descendente de dous

hidrartrose s.f. Acumulacin de lquido acuoso nunha

proxenitores de especies diferentes ou de das variedades

distintas dunha mesma especie.

hidrarxirismo s.m. Intoxicacin por mercurio, especial-

hidantona s.f. Imidazolidinedin-2,4, de frmula

C3H4N2O2, base cristalina que se atopa nos residuos dos
azucres e que se pode obter sinteticamente. Utilzase
como antiepilptico e antiarrtmico.

hidtide s.f. 1. Larva do Echinococcus granulosus ou

vescula que o contn. 2. Quiste hidatdico. 3. Tumoracin qustica con contido lquido. // H. do tero Mola
hidatiforme.

hidatidiforme adx. Semellante a un quiste hidatdico,

especialmente as molas uterinas. Tamn se di hidatiforme.

hidatidoma s.m. Tumoracin constituda por hidtides.

hidatidose s.f. Estado morboso producido pola infeccin
con Echinococcus.

hidatidostoma s.f. Abertura cirrxica e drenaxe dun

quiste hidatdico.

hidatidxeno-a adx. Que xera hidtides ou que se

produce pola presencia de hidtides.

hidatiduria s.f. Presencia na urina de restos de quistes

hidatdicos.

hidatiforme adx. V. hidatidiforme.

hidatismo s.m. 1. Son que se produce pola presencia dun
lquido nunha cavidade. 2. Vibracin caracterstica que se
produce durante a palpacin dos quistes hidatdicos.

hidatoide adx. Semellante auga.

cavidade articular. Tamn se di hidropisa articular.

mente referido s formas crnicas. Tamn se di hidrarxirose.

hidrarxiromana s.f. Variedade de loucura orixinada por

unha intoxicacin mercurial.

hidrarxirose s.f. V. hidrarxirismo.

hidrarxirosialorrea s.f. Salivacin excesiva causada
por unha intoxicacin mercurial.

hidrase s.f. Enzima que engade ou elimina auga a un

composto sen realizar un proceso de hidrlise.

hidratacin s.f. 1. Combinacin con auga ou incorporacin de auga a un corpo ou substancia. 2. Restitucin da
auga perdida polo organismo.

hidrato s.m. 1. Composto combinado cunha ou varias

molculas de auga. 2. Sal ou outro composto que contn
auga de cristalizacin.

hidrulica s.f. Parte da mecnica dos fludos que estudia

as propiedades dos lquidos.

hdrico-a adx. 1. Pertencente ou relativo auga. 2. Relativo hidrxeno ou s compostos combinados co

mesmo.

hidrin s.m. Denominacin do in hidrxeno.

hidro- Prefixo do gr. hdor (auga) ou hdros (suor), utilizado na formacin de palabras relacionadas con estes
elementos.

hidroa s.f. Doenza cutnea caracterizada pola erupcin de

vesculas sobre unha base de pel eritematosa. // H. estival

hidroadipsia
Doenza da infancia, frecuentemente recidivante, caracterizada pola aparicin estival de lesins vesiculosas sobre
placas de eritema solar. Tamn se di hidroa infantil ou
vacciniforme. / H. infantil V. h. estival. / H. vacciniforme V. h. estival. / H. xestacional V. herpes xestacional.

hidroadipsia s.f. Carencia de sede.

hidroareo-a adx. Constitudo por aire e auga.
hidroblfaron s.m. Edema localizado nas plpebras.
hidrocarburo s.m. Composto formado unicamente por
hidrxeno e carbono. Tamn se di carburo de hidrxeno. // H. alicclico Hidrocarburo que ten estructura
cclica e propiedades alifticas. / H. aliftico Aquel no
que os seus tomos de carbono non forman un anel. / H.
aromtico Aquel que ten polo menos unha estructura
cclica bencnica.

hidrocefalia s.f. Estado caracterizado pola dilatacin dos

ventrculos cerebrais que se produce por unha acumulacin anormal de lquido cefalorraqudeo. // H. comunicante Aquela que se produce por unha anomala na
produccin ou na reabsorcin do lquido cefalorraqudeo,
pero sen obstruccin na circulacin do mesmo. / H. non
comunicante V. h. obstructiva. / H. obstructiva Aquela
orixinada por unha obstruccin na circulacin do lquido
cefalorraqudeo. Tamn se di hidrocefalea non comunicante.

hidrocefalocele s.f. Tipo de encefalocele conxnita na

que se produce a hernia dunha porcin distendida dun
ventrculo cerebral. Tamn se di hidroencefalocele.

hidrocele s.f. Acumulacin circunscrita de lquido, especialmente a localizada na tnica vaxinal do testculo ou
no cordn espermtico.

370

hidrocolpos s.m. Acumulacin de lquido acuoso na

cavidade vaxinal.

hidrocortisona s.f. 17-hidroxicorticosterona, de frmula

C21H30 O5, corticoide principal elaborado no crtex
suprarrenal, que se obtn tamn de forma sinttica. Utilzase no tratamento de diversas enfermidades inflamatorias, alrxicas, colaxenoses, neoplasias, insuficiencia
suprarrenal, estados de shock, no tratamento sintomtico
do prodo, etc.

hidrocucin s.f. Morte sbita que se produce pola inmersin nun lquido antes de que se produza a asfixia
causada pola aspiracin do mesmo.

hidroderma s.m. Edema da pel.

hidrodiarrea s.f. Diarrea de carcter lquido.
hidrodiascopio s.m. Aparello ptico semellante a uns
anteollos provistos dunha cmara lquida que se utiliza na
correccin do queratocono e do astigmatismo.

hidrodictiotoma s.f. Incisin cirrxica realizada na

retina coa finalidade de corrixi-lo edema ou o desprendemento da mesma.

hidrodifusin s.f. Calquera difusin dunha substancia

que se realice nun medio acuoso.

hidrodinmica s.f. V. hidrocintica.

hidroelctrico -a adx. Dos sistemas que combinan o uso
da auga e da electricidade.

hidroencefalocele s.f. V. hidrocefalocele.

hidrofalo s.m. Edema localizado no pene.
hidrfilo -a adx. Que ten unha afinidade especial pola
auga ou que absorbe auga con facilidade. Tamn se di
higroscpico.

hidrocelectoma s.f. Escisin cirrxica dunha hidrocele.

hidrocintica s.f. Parte da mecnica que estudia as leis

hidrofimose s.f. Estreiteza producida na abertura do

que rexen o movemento dos lquidos. Tamn se di hidrodinmica.

prepucio como consecuencia dun edema localizado no

mesmo.

hidrocirsocele s.f. Hidrocele combinada cunha varico-

hidrofismetra s.f. Acumulacin de lquido e gases na

cele.

cavidade uterina.

hidrocisto s.m. Quiste que contn lquido.

hidrocistoma s.m. Enfermidade qustica que afecta s

hidroflegmasia s.f. Proceso inflamatorio con produccin

glndulas sudorparas da cara e que se caracteriza pola

dilatacin das devanditas glndulas.

hidrofobia s.f. 1. Aborrecemento morboso pola auga e os

hidroclorotiacida s.f. Diurtico pertencente grupo das

hidrfobo -a adx. 1. Que non absorbe auga ou que o fai

tiacidas ou derivados da benzotiadiacina.

hidrocolecisto s.m. Acumulacin de lquido transudado

na vescula biliar.

de lquido de carcter seroso.

lquidos en xeral. 2. Denominacin antiga da rabia.
con dificultade ou que resulta prexudicado pola auga. 2.
Das substancias que carecen de grupos polares, o que
determina a sa insolubilidade na auga.

hidrocolerese s.f. Segregacin heptica de bile de

hidroftalmos s.m. Aumento do tamao e da dureza do

carcter mis acuoso, menos densa e con menor contido

de materiais slidos do habitual.

ollo que se orixina por un aumento da tensin intraocular

a causa dunha obstruccin, con frecuencia conxnita, na
drenaxe do humor acuoso.

hidrocoloide s.m. Coloide cunha fase de auga e outra

composta esencialmente por gar-gar. sase como
material de modelado na toma de improntas dentais.

hidrohematocele s.f. Hidrocele causada por un derramo

sanguneo.

371

hidrohematonefrose s.f. Hidronefrose que se acompaa

de emisin de urina sanguenta.

hidrohematorrea s.f. Emisin nunha parte calquera dun

fluxo hidrosanguento.

hidroplasma

hidromicrocefalia s.f. Tamao anormalmente pequeno

das estructuras craniais que se acompaa dunha acumulacin excesiva de lquido cefalorraqudeo.

hidromielia s.f. Estado patolxico caracterizado por unha

dilatacin do conducto central da medula espial,
causada por unha acumulacin anormal de lquido cefalorraqudeo. Tamn se di hidrorraque interna.

hidrohimenite s.f. Inflamacin dunha membrana serosa.

hidroide adx. Semellante auga.
hidrolbil adx. 1. Do que vara con respecto proporcin

hidromielocele s.f. Espia bfida cunha dilatacin

da auga que contn. 2. Do que inestable nun medio

acuoso.

causada por presencia de lquido seroso no interior do

saco que cobre o defecto vertebral.

hidrolado s.m. Denominacin xenrica dos medica-

hidromielomeningocele s.f. Defecto medular espial

mentos que se obteen mediante a solucin dunha droga

en auga.

caracterizado pola protuberancia das membranas e do

tecido medular, formando un saco cheo de lquido.

hidrolase s.f. Denominacin xenrica dos enzimas que

hidromioma s.m. Tumor muscular de carcter qustico,

catalizan a escisin entre o carbono e outros tomos

mediante a adicin de molculas de auga.

hidronefrose s.f. Distensin da pelve e dos clices renais

hidrolato s.m. 1. Medicamento que se obtn mediante a

destilacin dunha droga na auga. 2. Auga destilada.

hidrolipomatose s.f. Retencin excesiva de auga por

parte da graxa corporal que se produce nalgns casos de
obesidade.

hidrlise s.f. Reaccin qumica consistente no desdobramento dunha substancia mediante a adicin de auga. No
curso desta reaccin, o radical hidroxilo incorprase nun
fragmento e o tomo de hidrxeno noutro.

hidrlito s.m. Denominacin xenrica das substancias

que experimentan unha reaccin de hidrlise.

hidroloxa s.f. Ciencia que estudia as propiedades mec-

xeralmente localizado na espesura do tecido uterino.

orixinada por unha acumulacin de urina a consecuencia
dunha obstruccin das vas urinarias, que trae como
consecuencia a compresin do parnquima renal e unha
posible atrofia do mesmo, coa conseguinte perda da
funcin do rgano.

hidrnfalo s.m. Quiste ou tumor umbilical con contido

lquido.

hidronio s.m. Protn hidratado, H3O+, forma na que os

protns aparecen nunha solucin acuosa.

hidrooforia s.f. Edematizacin do ovario.

hidroparasalpinxe s.f. Acumulacin de lquido acuoso
arredor das trompas de Falopio.

nicas e fisicoqumicas da auga. // H. mdica Estudio das

propiedades teraputicas das augas minerais.

hidropartida s.f. Distensin da glndula partida

hidroma s.m. Tumoracin ou quiste distendido por unha

hidropata s.f. Denominacin xeral das afeccins

acumulacin de lquido. Tamn se di higroma.

hidromana s.f. Alteracin mental caracterizada por

unha tendencia suicidio por inmersin.

hidromel s.m. Bebida realizada cunha mestura de auga e

mel utilizada na medicina clsica como antiinflamatorio
e laxante.

hidromelado s.m. Preparacin medicamentosa composta

por hidromel e diversas materias farmacolxicas.

hidromeningocele s.f. Protuberancia das meninxes a

travs dun defecto do cranio ou da columna vertebral,
formando un saco que contn lquido cefalorraqudeo.

hidrmetra s.m. Distensin do tero causada por unha

acumulacin de lquido seroso.

hidrometra s.f. Determinacin da densidade dun lquido

mediante a utilizacin dun hidrmetro.

hidrmetro s.m. Aparello utilizado para determina-la

densidade dos lquidos.

hidrometrocolpos s.m. Distensin da vaxina e do tero

causadas por unha acumulacin de lquido seroso.

causada por unha acumulacin de lquido na mesma.

causadas polas alteracins fisiopatolxicas da auga e a
suor.

hidropericardio s.m. Distensin da cavidade pericrdica

causada por unha aumulacin de lquido na mesma.

hidropericardite s.f. Inflamacin do pericardio acompaada dun derramo de lquido seroso na cavidade do
mesmo.

hidroperitoneo s.m. Distensin da cavidade peritoneal

causada por unha acumulacin de lquido na mesma.

hidrpico -a adx. Relativo ou pertencente hidropisa ou

que est afectado pola mesma.

hidropionefrose s.f. Distensin da pelve e os clices

renais causada por unha acumulacin de urina e de pus
nos mesmos.

hidropisa s.f. Acumulacin excesiva de lquido seroso

na espesura dun tecido orgnico ou nunha cavidade
corporal.

hidropismo s.m. Estado de hidropisa.

hidroplasma s.m. Estado caracterizado pola proporcin
excesiva de auga no plasma sanguneo.

hidropleura

hidropleura s.f. V. hidrotrax.

hidropneumatocele s.f. Hernia ou tumoracin que
contn lquidos e gases.

hidropneumatose s.f. Estado caracterizado pola acumu-

372

hidroxenase s.f. Enzima que cataliza a reduccin de

diversas substancias por medio da adicin de hidrxeno
molecular.

hidrxeno s.m. Elemento qumico gasoso, inflamable,

do pericardio causada por unha acumulacin de lquido e

aire na mesma.

incoloro, inodoro e inspido, de smbolo H, peso atmico

1 e peso especfico 0,069. Normalmente est constitudo
por un nico protn, arredor do que gravita un s electrn. Cocense dous istopos do hidrxeno: o deuterio e
o tritio.

hidropneumoperitoneo s.m. Distensin da cavidade

hidroxicafena s.f. Frmaco diurtico obtido a partir da

lacin excesiva de lquido e gases nun tecido.

hidropneumopericardio s.m. Distensin da cavidade

peritoneal causada por unha acumulacin de lquido e

gases na mesma.

hidropneumotrax s.m. Distensin da cavidade pleural

causada por unha acumulacin de lquido e aire na
mesma.

hidropoterapia s.f. Utilizacin teraputica do lquido

asctico.

hidrorraque s.f. Acumulacin de lquido no conducto

medular vertebral. // H. externa Acumulacin de lquido
no espacio subaracnoide raqudeo. / H. interna Acumulacin de lquido no conducto ependimario da medula
espial. Tamn se di hidromielia.

hidrorraquecentese s.f. Puncin teraputica realizada

para evacua-lo lquido acumulado nunha hidrorraque.

hidrorrea s.f. Fluxo abondoso dun lquido acuoso.

hidrosadenite s.f. V. hidradenite.
hidrosalpinxe s.f. Dilatacin dunha trompa de Falopio a
consecuencia dunha acumulacin de lquido no seu interior.

hidrosarcocele s.f. Hidrocele que se forma en presencia

dunha tumoracin testicular slida.

hidroscopio s.m. Aparello utilizado para descubri-la

presencia de auga oculta.

hidrose s.f. 1. Proceso da segregacin da suor. 2. Denominacin xeral das doenzas das glndulas sudorparas.

hidrosntese s.f. Proceso qumico da formacin de auga.

hidrosiringomielia s.f. Hidromielia asociada a un
proceso dexenerativo medular caracterizado pola aparicin e desenvolvemento de cavidades na substancia
medular.

hidrotrax s.m. Derramo lquido na cavidade pleural.

Normalmente ten as caractersticas dun exsudado ou dun
transudado. // H. quiloso Derramo de quilo na cavidade
pleural, consecuencia dunha rotura do conducto linftico
torcico.

hidrotropismo s.m. Tendencia dalgns organismos a

movrense atrados pola auga.

hidrourter s.m. Distensin anormal do urter debida a

unha acumulacin de urina causada por unha obstruccin
na luz do conducto.

cafena clorada.

hidroxicina s.f. Frmaco sedante obtido a partir do difenilmetano.

hidroxicolecalciferol s.m. Derivado hidroxilado do

colecalciferol no carbono 25, forma principal da vitamina
D3 no sangue e precursor da forma activa da mesma vitamina, o dihidroxicolecalciferol, (derivado hidroxilado
nos carbonos 1 e 25).

hidroxicumarina s.f. Derivado hidroxilado da cumarina, de frmula C9H6O3.

hidrxido s.m. Base que contn grupos hidroxilo (OH-).

hidroxilado-a adx. Dos elementos que conteen un
grupo hidroxilo (OH-) na sa composicin.

hidroxilamina s.f. Derivado hidroxilado do amonaco,

de frmula HO-NH2. Poderoso reductor, utilzase en
forma de clorhidrato como antisptico da pel.

hidroxilase s.f. Enzima do grupo das osixenases, que

cataliza a fixacin do osxeno e orixina os grupos hidroxilo.

hidroxlico-a adx. Relativo s grupos hidroxilo.

hidroxilo s.m. Radical monovalente, OH, que se atopa na
auga, nos hidrxidos, nos alcohois, etc. // In h. Radical
OH cunha carga negativa orixinada capturar un electrn. Tamn se di oxhidrilo.

hidroxiprolina s.f. Aminocido alcohol, de frmula

C5H9NO3, constitunte de moitas protenas e presente
abundantemente no colxeno.

hidroxiprolinemia s.f. Anomala do metabolismo dos

aminocidos, orixinada por unha deficiencia do enzima
hidroxiprolina-oxidase e caracterizada pola presencia
excesiva de hidroxiprolina no plasma e na urina.

hidroxitolueno s.m. Derivado hidroxilado do tolueno, de

frmula C7H7OH.

hidroxiurea s.f. Composto antineoplsico, de frmula

H2N-CO-NH-OH. Acta inhibindo o enzima ribonuclesido-difosfato-reductase. Utilzase esencialmente no
tratamento da leucemia granuloctica crnica.

hidroxocobalamina s.f. Derivado da cobalamina no que

o grupo CN da cobalina se substite por un grupo OH.
Ten as mesmas accins c cobalamina, pero mis prolongadas. Utilzase no tratamento da anemia de Biermer e
nalgunhas alteracins neurolxicas causadas por defi-

373
ciencia de vitamina B12, sendo ademais un antdoto do
cido cianhdrico.

hidrozono s.m. Solucin concentrada de auga osixenada

que pose propiedades deterxentes e antispticas.

hidruria s.f. Presencia dunha diurese abundante e acuosa.

Tamn se di poliria.

hidruro s.m. Denominacin xenrica dos elementos

formados pola combinacin de hidrxeno cun corpo
simple ou composto.

hieralxia s.f. Dor localizada na rexin sacra.

hierofobia s.f. Temor morboso s aspectos relacionados
coa relixin.

hierolistese s.f. Desprazamento anormal do sacro.

hieromana s.f. Afeccin desmedida pola relixin ou
polos asuntos relixiosos.

hieroterapia s.f. Tratamento das enfermidades mediante

ritos relixiosos.

hifa s.f. Cada un dos filamentos que constiten o micelio

dos fungos.

hifema s.m. Hemorraxia espontnea ou traumtica localizada na cmara anterior do globo ocular.

hifomicetoma s.m. Tumoracin constituda por fungos

do grupo dos hifomicetos.

hifomicetos s.m.pl. Grupo de fungos imperfectos que

presentan conidios externos e posen conidiforos que se
desenvolven na superficie do substrato sobre o que
asentan. Carecen de reproduccin sexual.

hifomicose s.m. Infeccin producida por fungos do grupo

dos hifomicetos.

higro- Prefixo do gr. hygrs (hmido).

higrodermia s.f. Humidade excesiva da pel.
higroftlmico -a adx. Que serve para humidifica-lo ollo.
higroloxa s.f. Ciencia que estudia os humores do organismo.

hiosciamina

Hildebrand, enfermidade de V. enfermidade.

hilite s.f. Inflamacin dun hilo.
hilo s.m. Fendedura ou escavacin nunha vscera, por
onde penetran nela os vasos sanguneos, os linfticos e os
elementos nerviosos.

hiloma s.m. Denominacin xenrica dos tumores derivados dos tecidos embrionarios.

hime s.m. Pregadura membranosa que pecha parcial ou

totalmente o orificio externo da vaxina nas mulleres
virxes. Tamn se di membrana virxinal. // H. imperforado Aquel que ocle totalmente o orificio de entrada
vaxina. Pode ser unha causa de amenorrea primaria.

himen- Prefixo do gr. hymn (membrana), utilizado na

formacin de palabras que fan referencia hime ou s
membranas en xeral.

himenectoma s.f. Escisin cirrxica do hime.

himenite s.f. Inflamacin dunha membrana, especialmente do hime.

himenoide adx. Que semella unha membrana ou que

pose propiedades semellantes s das membranas.

himenolepase s.f. Infestacin con vermes do xnero

Hymenolepis.

himenoloxa s.f. Ciencia que estudia as membranas e as

sas propiedades.

himenomalaca s.f. Amolecemento anormal das

membranas.

himenorrafia s.f. Sutura cirrxica realizada nunha

membrana.

himenorrexe s.f. Esgazadura dunha membrana, especialmente do hime.

himenotoma s.f. Incisin cirrxica dunha membrana,

especialmente do hime imperforado.

hioepigltico-a adx. Relativo so hioide e mais

epiglote.

higroma s.m. V. hidroma.

higrometra s.f. Tcnica utilizada para medi-la porcen-

hiofarnxeo -a adx. 1. Relativo so hioide e mais

taxe de vapor acuoso na atmosfera. Tamn se di higroscopa.

hiogloso -a adx. 1. Relativo so hioide e mais lingua.

higrmetro s.m. Aparello utilizado na determinacin da

humidade atmosfrica. Tamn se di higroscopio.

higroscopa s.f. V. higrometra.

higroscpico-a adx. 1. Relativo higroscopa. 2. V.
hidrfilo.

higroscopio s.m. V. higrmetro.

hilarante adx. Que provoca risa ou produce alegra. //
Gas h. Denominacin dada antigamente gas anestsico
xido nitroso (NO2) ou protxido de nitrxeno debido
excitacin psquica con produccin de risa que produce a
determinadas concentracins.

farinxe. // s.m. 2. Msculo constrictor medio da farinxe.

// s.m. 2. Msculo da lingua, par e delgado, situado entre
o so hioide e o tabique lingual, constitudo por das
porcins: o msculo queratogloso e o msculo basiogloso. Ten unha funcin depresora da lingua.

hioide adx. 1. Que ten forma semellante letra grega

psilon. 2. Relativo so hioide. // s.m. 3. so impar,
central e simtrico, con forma de psilon, localizado na
parte anterior do colo, encima da larinxe e debaixo da
lingua, na que forma o seu esqueleto. Pose das caras,
dous bordos, dous extremos e catro prolongacins laterais ou hastas, maiores e menores.

hiosciamina s.f. Alcaloide obtido do beleo e doutras

plantas solanceas, ismero da hioscina e da atropina,

hioscina

374

bloqueante do sistema parasimptico, pose propiedades

hipnticas e antiespasmdicas.

hiperastenia s.f. Estado caracterizado por unha debili-

hioscina s.f. V. escopolamina.

hiotiroide adx. Relativo so hioide e mais cartilaxe

hiperazoemia s.f. Presencia de productos nitroxenados

tiroide.

hipamnios s.m. Deficiencia de lquido amnitico.

hipantropa s.f. Variedade de zoantropa na que o doente
pensa que se transformou nun cabalo.

hipenxiofobia s.f. Temor morboso responsabilidade.

hiper- Prefixo do gr. hypr (sobre, encima ou mis al),
utilizado na formacin de palabras que denotan exceso,
transgresin ou superioridade.

hiperacantose s.f. Hipertrofia do estrato espioso da pel.

hiperacidez s.f. Grao excesivo de acidez para un medio
determinado, especialmente a dixestiva.

hiperactividade s.f. Actividade esaxerada dun rgano,

dun sistema ou dunha persoa.

hiperacusia s.f. Aumento da sensibilidade auditiva.

Tamn se di hiperestesia acstica, hiperestesia auditiva.

hiperadenose s.f. Hipertrofia dunha glndula ou dun

ganglio linftico.

hiperadipose s.f. Aumento excesivo da proporcin de

graxa nun rgano ou sistema.

hiperadrenalismo s.m. Actividade esaxerada das glndulas suprarrenais e estado que produce.

hiperadrenocorticismo s.m. Actividade esaxerada do

crtex suprarrenal e estado que produce. Tamn se di
sndrome de Cushing.

hiperafia s.f. Aumento esaxerado da sensibilidade tctil.

Tamn se di hiperestesia cutnea, hiperestesia tctil,
hiperpselafesia.

hiperagudo-a adx. Propio das enfermidades ou sntomas

que evolucionan con extremada rapidez.

hiperalbuminose s.f. Exceso de materias albuminoides

nun sistema orgnico.

hiperaldosteronismo s.m. Aumento excesivo da segre-

dade fsica extremada.

no sangue por encima das cifras consideradas normais.

hiperazoria s.f. Eliminacin excesiva de productos

nitroxenados pola urina.

hiperbrico -a adx. Do estado caracterizado por un

aumento de presin ou de densidade

hiperbarismo s.m. Estado morboso causado por unha

exposicin a unha presin gasosa ou atmosfrica superiores s que existen dentro dos sistemas e cavidades do
organismo.

hiperblastose s.f. Estado caracterizado polo desenvolvemento excesivo dun tecido embrionario.

hiperbulia s.f. Esaxeracin morbosa da vontade.

Contrario abulia.

hipercalcemia s.f. Aumento da concentracin sangunea

de calcio por riba dos lmites considerados normais.
Clinicamente caracterzase por anorexia, nuseas,
vmitos, estrinximento, hipotona, depresin, e s veces,
letarxia e coma. Pdese asociar, principalmente se vai
acompaada dun aumento do fosfato, a depsitos
extraesquelticos de calcio e fosfato, principalmente nos
vasos sanguneos, no tecido conectivo periarticular, na
mucosa gstrica, na crnea e no parnquima renal.

hipercalcinuria s.f. Eliminacin excesiva de calcio pola

urina.

hipercalcipexia s.f. Fixacin excesiva de calcio por parte

dun tecido.

hipercaliemia s.f. Aumento por riba dos lmites normais

da concentracin de potasio no sangue. Clinicamente, o
mis caracterstico son as arritmias cardacas, podendo
ocasionar algunhas veces unha hipopotasemia moderada
ou intensa, unha debilidade muscular ascendente, que
pode progresar ata chegar a unha cuadriplexa flccida e
parlise respiratoria. Tamn se di hiperpotasemia.

hipercamerrinia s.f. Estado no que a anchura do nariz

igual ou superior sa lonxitude.

hipercapnia s.f. Presencia de dixido de carbono no

sangue por riba das cifras consideradas normais.

gacin de aldosterona no crtex suprarrenal e estado

patolxico que produce.

hipercarotinemia s.f. Concentracin excesiva de caro-

hiperalxesia s.f. Estado morboso caracterizado por unha

hipercedemonia s.f. 1. Estado caracterizado pola

sensibilidade excesiva dor. Tamn se di hiperestesia

dolorosa.

angustia ou ansiedade extremadas. 2. Coidado ou celo

esaxerado patoloxicamente.

hiperaminoacidemia s.f. Aumento excesivo de amino-

hipercementose s.f. Desenvolvemento excesivo do

cidos no sangue.

hiperaminoaciduria s.f. Exceso de eliminacin de

aminocidos pola urina.

hiperanabolismo s.m. Aumento excesivo dos procesos

anablicos do organismo.

tenos no sangue.

cemento dentario.

hipercenestesia s.f. Sensacin esaxerada de benestar ou

de euforia que ocorre nalgns casos de parlise xeral.

hipercetonuria s.f. Eliminacin excesiva de corpos cetnicos pola urina.

375

hiperestesia

nicos, caracterstica dos estados diabticos non tratados.

intensidade da coloracin normal da mesma. Tamn se di

hipercromemia.

hipercianose s.f. Estado caracterizado pola coloracin

hipercupremia s.f. Presencia de cifras de cobre no

hipercetose s.f. Excesiva produccin de corpos cet-

azul extremada da pel e das mucosas causado por un

aumento excesivo da hemoglobina reducida no sangue.

hiperciese s.f. Embarazo mltiple.

hipercinese s.f. Estado morboso caracterizado polo
movemento esaxerado.

hipercinesia s.f. Movemento excesivo ou esaxerado

dunha parte ou da totalidade do corpo. Tamn se di
hiperquinesia.

hipercitemia s.f. Aumento anormal do nmero de clulas

presentes nun tecido, especialmente dos glbulos vermellos do sangue.

hipercloremia s.f. Presencia de cloruros no sangue por

riba das cifras consideradas normais.

hiperclorhidria s.f. Estado caracterizado pola excesiva

segregacin de cido clorhdrico polas glndulas do estmago que condiciona un exceso de concentracin de
cido clorhdrico no zume gstrico. Tamn se di hiperquilia.

hipercloruria s.f. Excesiva eliminacin de cloruros pola

urina.

hipercolesterolemia s.f. Concentracin de colesterol

sanguneo por riba das cifras consideradas normais.

hipercolia s.f. Aumento excesivo da segregacin heptica

de bile.

hipercorreccin s.f. Correccin excesiva dun defecto,

especialmente dos correspondentes refraccin visual.

hipercorticalismo s.m. Aumento anormal da funcin do

crtex suprarrenal. Tamn se di hipercorticismo.

hipercorticismo s.m. V. hipercorticalismo.

hipercrialxesia s.f. Sensibilidade excesiva fro.
hipercrinia s.f. Exceso de segregacin das glndulas
endcrinas.

hipercrise s.f. Episodio ou crise especialmente violentos

dunha enfermidade.

hipercromafinismo s.m. Estado producido pola hiperactividade das clulas do sistema cromafn.

hipercromatismo s.m. 1. Pigmentacin excesiva. 2.

sangue por riba das consideradas normais.

hiperdacriose s.f. Excesiva segregacin de bgoas.

hiperdactilia s.f. Existencia de dedos supernumerarios.
hiperdesmose s.f. Aumento excesivo da proporcin de
tecido conxuntivo nun rgano ou sistema.

hiperdistole s.f. Distole excesivamente prolongada.

hiperdinamia s.f. Actividade esaxerada dun rgano ou
sistema, especialmente a muscular. // H. uterina Actividade excesiva do tero durante o parto.

hiperdistensin s.f. Distensin excesiva dunha parte

anatmica. Tamn se di hiperectasia.

hiperdiurese s.f. Produccin excesiva de urina.

hiperectasia s.f. V. hiperdistensin.
hipermese s.f. Estado caracterizado pola presencia
constante de vmitos. // H. gravdica Presencia de
vmitos excesivos e incoercibles durante o embarazo.

hiperemia s.f. Acumulacin excesiva de sangue nun

rgano ou parte anatmica.

hiperemotividade s.f. Estado caracterizado pola emotividade excesiva ou esaxerada.

hiperempata s.f. Sintona afectiva desmedida cunha

realidade allea.

hipereosinofilia s.f. Grao extremado de concentracin

de leucocitos eosinfilos no sangue.

hiperepidermotrofia s.f. Hipertrofia da capa epidrmica da pel.

hiperepitimia s.f. Desexo anormalmente esaxerado.

hiperergasia s.f. Actividade funcional esaxerada dun
rgano ou sistema.

hipererxia s.f. Resposta alrxica extremada ante un alrxeno determinado.

hiperesoforia s.f. Tendencia do eixe visual a se desviar

cara a dentro e arriba.

hiperesplenismo s.m. Aumento anormal da actividade

do bazo, que se caracteriza clinicamente por esplenomegalia e pancitopenia debida secuestro anormalmente
alto das clulas sanguneas na retcula esplnica.

Forma de dexeneracin do ncleo celular, caracterizada

pola formacin de mltiples partculas pigmentarias ou
cromatina.

hiperesplenomegalia s.f. Aumento extremado no

hipercromatopsia s.f. Estado caracterizado pola visin

hiperesteatose s.f. Grao extremado de dexeneracin

excesivamente coloreada dos obxectos.

hipercromemia s.f. Excesiva coloracin do sangue.

Tamn se di hipercroma.

tamao do bazo. Tamn se di esplenomegalia xigante.

adiposa dun rgano ou parte anatmica.

hiperestenia s.f. Forza ou ton muscular maiores do

normal.

hipercroma s.f. 1. V. hipercromatismo. 2. Pigmenta-

hiperestesia s.f. Aumento anormal de calquera tipo de

cin anormal da pel. 3. Aumento do contido de hemoglobina nos glbulos vermellos que produce un aumento da

sensibilidade. // H. acstica V. hiperacusia. / H. auditiva V. hiperacusia / H. cutnea V. hiperafia. / H. dolo-

hiperestroxenemia
rosa V. hiperalxesia. / H. gustativa Agudeza extremada
do sentido do gusto. Tamn se di hiperxeusia. / H. olfactiva Agudeza extremada do sentido do olfacto. Tamn se
di hiperosmia / H. tctil V. hiperafia.

hiperestroxenemia s.f. Aumento excesivo da concentracin de estrxenos no sangue.

hipereuriopa s.f. Abertura palpebral anormalmente

grande.

hiperexoforia s.f. Desviacin do eixe visual cara a fra e

arriba.

hiperextensin s.f. Movemento de extensin esaxerado

nunha articulacin.

hiperfalanxismo s.m. Existencia dun nmero maior do

normal de falanxes nos dedos.

hiperfibrinoxenemia s.f. Aumento anormal da concentracin srica de fibrinxeno.

hiperfisemia s.f. Exceso de gases no sangue.

hiperflexin s.f. Flexin esaxerada ou excesiva dunha
articulacin.

hiperflogose s.f. Grao extremado de inflamacin.

hiperfona s.f. Fonacin anormalmente elevada.
hiperforia s.f. Elevacin dun eixe visual sobre o
contrario.

hiperfosfatasia s.f. Elevacin anormal dos niveis de

fosfatases no organismo.

hiperfosfatemia s.f. Elevacin dos niveis de fosfato no

sangue por riba das cifras normais.

hiperfosfaturia s.f. Eliminacin dunha cantidade excesiva de fosfatos pola urina.

hiperfrenia s.f. Excitacin mental ou actividade psquica

excesiva.

hiperfuncin s.f. Aumento anormal da actividade dun

rgano ou sistema.

hipergalactose s.f. Segregacin anormalmente elevada

de leite.

hipergamia s.f. Parella na que o home maior c muller.

hipergammaglobulinemia s.f. Concentracin de

376

hiperglicoxenlise s.f. Degradacin excesiva do glicxeno de reserva almacenado.

hiperglobulia s.f. Exceso da cantidade de glbulos

vermellos no sangue. Tamn se di poliglobulia. // H.
relativa Aquela na que se produce un aumento da
concentracin sangunea de glbulos vermellos, causada
por unha diminucin da cantidade de soro no sangue,
pero na que non existe realmente un aumento nas cifras
absolutas de hemacias. Tamn se di eritrocitose, poliglobulia relativa.

hipergonadismo s.m. Actividade ovrica ou testicular

anormalmente elevada.

hiperhemoglobinemia s.f. Cantidade de hemoglobina

no sangue por riba das cifras normais.

hiperhidrose s.f. Estado caracterizado pola sudacin

excesiva, que pode ser xeral ou unicamente afectar a
unha parte. Tamn se di hipersudacin.

hiperhistaminemia s.f. Aumento anormal da concentracin de histamina no sangue.

hiperinmune adx. Que pose unha concentracin moi

alta de anticorpos especficos no soro.

hiperinmunidade s.f. Capacidade de resposta inmune

maior do normal fronte a determinados antxenos.

hiperinmunizacin s.f. Tcnica consistente na administracin de grandes cantidades de productos inmunizantes,

coa finalidade de induci-la produccin de grandes cantidades de anticorpos fronte s mesmas.

hiperinmunoglobulinemia s.f. Niveis anormalmente

elevados de inmunoglobulinas no plasma.

hiperinsulinismo s.m. Estado de hipoglicemia producido por unha segregacin esaxerada de insulina polo
pncreas ou pola administracin dunha dose excesiva da
mesma.

hiperinvolucin s.f. Regresin extremada dun rgano a

un estado anterior, como a que pode ter lugar no tero
despois do parto.

hiperlactacidemia s.f. Concentracin excesiva de cido

lctico no sangue.

gammaglobulinas no sangue por riba das cifras consideradas normais.

hiperlactacin s.f. Prolongacin excesiva do perodo de

hiperglicemia s.f. Concentracin de glicosa no sangue

hiperlecitinemia s.f. Concentracin excesiva de lecitina

por riba das cifras consideradas normais.

hiperglicinemia s.f. Concentracin plasmtica de glicina

por riba das cifras normais.

hiperglicinuria s.f. Aumento anormal da segregacin

urinaria de glicina.

hiperglicorraquia s.f. Exceso da concentracin de

glicosa no lquido cefalorraqudeo.

hiperglicosuria s.f. Aumento esaxerado da eliminacin

de glicosa pola urina.

lactacin.
no sangue.

hiperleucocitose s.f. Grao extremadamente aumentado

de concentracin de leucocitos no sangue.

hiperlicuorrea s.f. Produccin dunha cantidade anormalmente elevada de lquido cefalorraqudeo.

hiperlipemia s.f. Denominacin xeral dada aumento da

concentracin dos diferentes lpidos no sangue e estado
que produce. Tamn se di hiperlipidemia.

hiperlipidemia s.f. V. hiperlipemia.

377

hiperlipoproteinemia s.f. Elevacin dos niveis plasmticos de lipoprotenas producidos por aumento na sa
sntese ou por unha dificultade na sa eliminacin, o que
pode traer como consecuencia arteriosclerose ou pancreatite. Poden ser defectos primarios ou secundarios a outra
enfermidade subxacente. Divdense en dous grupos: trastornos orixinados por un s xene e trastornos multifactoriais. As primarias sa vez son: a deficiencia familiar de
lipoproten-lipase, a deficiencia familiar de lipoprotena
CII, a hiperlipoproteinemia familiar de tipo 3, a hipercolesterolemia familiar, a hipertrigliceridemia familiar e a
hiperlipidemia familiar combinada ou hiperlipidemia
mltiple.

hiperlituria s.f. Exceso de cido rico (cido ltico) na

urina.

hipermaduro -a adx. Que presenta un estado de

madurez excesivo.

hipermagnesemia s.f. Concentracin excesiva de

magnesio no plasma.

hipermana s.f. Anomala do comportamento caracterizada pola presencia dunha mana extremada.

hipermastia s.f. 1. Presencia de glndulas mamarias

superumerarias. 2. Hipertrofia da glndula mamaria.

hipermegasomia s.f. Estado caracterizado polo desenvolvemento esaxerado do corpo.

hipermenorrea s.f. Hemorraxia menstrual anormalmente abundante pero de duracin normal.

hipermetabolismo s.m. Metabolismo anormalmente

aumentado.

hipermetaplasia s.f. Transformacin moi acusada dun

tipo histolxico noutro diferente.

hipermetra s.f. Forma de dismetra caracterizada polos

movementos excesivamente amplos.

hipermtrope adx. Que padece hipermetropa. Tamn se

di hiprope.

hiperostose

hipermnesia s.f. Aumento anormal da capacidade de

memorizacin.

hipermnsico -a adx. Relativo hipermnesia.

hipermobilidade s.f. Mobilidade esaxerada ou excesiva.
hipernatremia s.f. Concentracin de sodio no sangue
por riba das cifras consideradas normais.

hipernefrite s.f. Inflamacin das cpsulas suprarrenais.

hipernefroide adx. Semellante s cpsulas suprarrenais.
hipernefroma s.m. Carcinoma renal que presenta unha
estructura celular semellante tecido do crtex suprarrenal. Tamn se di tumor de Grawitz.

hiperneocitose s.f. Leucocitose na que existe un nmero

excesivo de formas inmaturas.

hiperneuria s.f. Estado caracterizado por unha actividade nerviosa esaxerada.

hipernitremia s.f. Concentracin excesiva de substancias nitroxenadas no sangue.

hipernormocitose s.f. Aumento anormal da proporcin

de neutrfilos no sangue.

hipernucleose s.f. Presencia de leucocitos polimorfonucleares no sangue por riba das cifras consideradas
normais.

hipernutricin s.f. Alimentacin excesiva e estado derivado da mesma.

hiperonicose s.f. Aumento anormal do tamao das

unllas. Tamn se di hiperoniquia.

hiperoniquia V. hiperonicose.
hiprope s.m. V. hipermtrope.
hiperopa s.f. V. hipermetropa.
hiperorexia s.f. Aumento anormal do apetito.
hiperorquidia s.f. Aumento esaxerado da segregacin
testicular.

hipermetropa s.f. Anomala da refraccin ocular na que

hiperortocitose s.f. Aumento extremado dos leucocitos

os raios luminosos que penetran no ollo converxen nun

punto situado por detrs da retina, como resultado dun
globo ocular excesivamente curto no sentido anteroposterior. Tamn se di hiperopa. // H. absoluta Aquela que
non se pode corrixir mediante os mecanismos normais de
acomodacin do ollo. / H. adquirida Aquela producida
pola parlise do msculo ciliar, por unha dexeneracin
debida idade ou pola extraccin cirrxica do cristalino.
/ H. axil Aquela que se debe a unha diminucin conxnita do dimetro anteroposterior do ollo. Tamn se di
hipermetropa conxnita. / H. conxnita V. h. axil. / H.
latente Aquela que se compensa mediante un esforzo de
acomodacin por parte do ollo.

mantendo a proporcin normal entre os diversos tipos

dos mesmos.

hipermimia s.f. Mmica corporal esaxerada. Tamn se di

hipersemia.

hipermiotona s.f. Aumento anormal do ton muscular.

hipermiotrofia s.f. Aumento anormal da masa muscular.

hiperosmia s.f. V. hiperestesia olfactiva.

hiperosmolaridade s.f. Concentracin osmolar aumentada nos lquidos corporais.

hiperostose s.f. Hipertrofia localizada ou xeneralizada do

tecido seo. // H. cortical xeneralizada Enfermidade
transmitida con carcter autosmico recesivo, caracterizada por osteosclerose do cranio, das costelas, do maxilar
inferior, das clavculas e das difises dos sos longos e
aumento da concentracin da fosfatase alcalina no
sangue. / H. cortical infantil Enfermidade dos lactantes
caracterizada pola tumefaccin dos tecidos brandos localizados encima dos sos afectados pola hiperostose, febre
e irritabilidade. Cursa con perodos de remisin e outros
de exacerbacin. / H. frontal interna Engrosamento da
tboa interna do so frontal, que pode cursar con hiper-

hiperoxemia
tricose e obesidade e que afecta normalmente a mulleres
nas etapas prximas menopausa. Tamn se di hiperostose de Morgagni. / H. de Morgagni. V. h. frontal
interna.

378

hiperplasia s.f. Exceso do nmero de clulas normais

dun tecido, conservando a disposicin normal do mesmo.

hiperplasmia s.f. Exceso da proporcin de plasma no

sangue.

hiperoxemia s.f. Exceso de osxeno no sangue.

hiperoxia s.f. Estado que presenta un organismo some-

hiperplatirrinia s.f. Nariz esaxeradamente ancho.

tido a unha exposicin a concentracins moi elevadas de

osxeno.

hiperploida s.f. Presencia dun nmero de cromosomas

hiperoxidacin s.f. Oxidacin excesiva dun corpo.

hiperpalestesia s.f. Aumento esaxerado da sensibilidade

hiperpnea s.f. Aumento da amplitude e da frecuencia dos

vibratoria.

hiperpancreatismo s.m. Actividade esaxerada da

funcin do pncreas.

hiperparasito s.m. Parasito que vive conta doutro parasito.

hiperparatireose s.f. V. hiperparatiroidismo.

hiperparatiroidismo s.m. Actividade anormalmente
aumentada das glndulas paratiroides que produce unha
excesiva segregacin da hormona paratiroide, ocasionando descalcificacin sea, alteracin nos tbulos
renais, na mucosa gastrointestinal e hipotona muscular.
// H. primario. Aquel que se produce como consecuencia
dunha anomala da propia glndula paratiroide, producida por unha neoplasia (xeralmente adenomas benignos)
ou por unha hiperplasia celular. / H. secundario Aquel
que se produce pola estimulacin da glndula paratiroide
por unha situacin de hipocalcemia, como sucede caracteristicamente na insuficiencia renal crnica ou nas deficiencias de vitamina D.

hiperparotidismo s.m. Aumento da actividade das glndulas partides. Tamn se di hiperparatireose.

hiperpepsinia s.f. Segregacin excesiva de pepsina

gstrica.

hiperperistaltismo s.m. Aumento esaxerado dos movementos peristlticos do tubo dixestivo. Tamn se di
hiperperistalse.

Tamn se di hiperrinoplatia.
maior do normal para unha especie determinada.
movementos respiratorios.

hiperpolarizacin s.f. Aumento na cantidade das cargas

elctricas separadas por unha membrana celular, que ten
como consecuencia un aumento no potencial elctrico
transmembrana.

hiperpolipeptidemia s.f. Exceso de polipptidos no

sangue.

hiperpotasemia s.f. V. hipercaliemia.

hiperpraxe s.f. Actividade mental anormalmente aumentada. Tamn se di hiperpraxia.

hiperpraxia s.f. V. hiperpraxe.

hiperprebetalipoproteinemia s.f. Cantidade excesiva
de prebetalipoprotenas no sangue.

hiperprosexia s.f. Grao esaxerado de atencin.

hiperproteose s.f. Estado morboso ocasionado por un
exceso de protenas no sangue.

hiperpselafesia s.f. V. hiperafia.

hiperpsicose s.f. Grao extremado de psicose.
hiperqueratomicose s.f. Hipertrofia da capa crnea da
pel causada por unha infeccin fnxica.

hiperqueratose s.f. Hipertrofia da capa crnea da pel. //

H. folicular Aquela que ocorre nos orificios dos folculos
pilosos.

hiperpiese s.f. Aumento da presin sangunea por riba

hiperquilia s.f. V. hiperclorhidria.

hiperquinesia s.f. V. hipercinesia.
hiperreflexia s.f. Grao esaxerado das respostas reflexas.
hiperresonancia s.f. Resonancia esaxerada, principal-

das cifras normais ou hipertensin sangunea arterial,

especialmente a esencial.

mente a que sucede durante a auscultacin ou a percusin.

hiperpigmentacin s.f. Exceso de pigmentacin da pel,

hiperrinoplatia s.f. V. hiperplatirrinia.

hipersalivacin s.f. Exceso de segregacin de saliva.

hiperpermeabilidade s.f. Permeabilidade excesiva,

principalmente dos vasos sanguneos.

das mucosas ou doutras partes do organismo.

hiperpinealismo s.m. Segregacin excesiva da glndula

pineal ou epfise e estado morboso consecutivo a un
exceso de funcin da mesma.

hiperpirexia s.f. Aumento excesivo da temperatura

corporal por riba das cifras consideradas normais. Tamn
se di hipertermia.

hiperpituitarismo s.m. Aumento esaxerado da funcin

da hipfise ou glndula pituitaria e estado morboso
consecutivo mesmo.

Tamn se di sialorrea.

hipersarcose s.f. Desenvolvemento esaxerado de tecido

de granulacin nas feridas.

hipersegregacin s.f. Segregacin excesiva por parte

dunha glndula ou dun rgano.

hipersemia s.f. V. hipermimia.

hipersensibilidade s.f. 1. Aumento esaxerado dun ou
mis sentidos ou da emotividade. 2. Hipersensibilizacin

379

hiperviscosidade

inmunolxica a un ou mis alrxenos. Tamn se di anafilaxe.

hipertimismo s.m. Actividade esaxerada da glndula

hipersensibilizacin s.f. Proceso de produccin dun

hipertiroidismo s.m. Aumento da funcin da glndula

estado de hipersensibilidade ou anafilaxe.

hipersimpaticotona s.f. Ton nervioso simptico esaxerado.

hipersstole s.f. Aumento anormal da duracin ou da

forza da fase sistlica do ciclo cardaco.

hipersistolia s.f. Estado caracterizado pola presencia de

hipersstole.

hipersomnia s.f. Estado caracterizado pola presencia dun

sono excesivo.

hipersudacin s.f. V. hiperhidrose.

hipertelia s.f. Aumento anormal do tamao da mamila.
hipertelorismo s.m. Separacin excesiva entre das
partes anatmicas ou rganos. // H. ocular Separacin
excesiva entre os dous ollos ou as das rbitas, que
frecuentemente se asocia cunha disostose cleidocranial
ou craniofacial.

hipertensina s.f. V. anxiotensina.

hipertensinxeno s.m. Globulina plasmtica de procedencia heptica, que pola accin da renina se transforma
en hipertensina ou anxiotensina.

hipertensin s.f. Aumento da presin nun rgano ou

sistema, especialmente no sistema vascular. // H. arterial
maligna Forma grave da hipertensin esencial que cursa
con encefalopata hipertensiva, insuficiencia renal e
cardaca. / H. arterial benigna Hipertensin esencial que
permanece durante anos sen orixinar alteracins patolxicas importantes. / H. endocranial Hipertensin localizada dentro das estructuras cerebrais do sistema nervioso
central, que se evidencia por un aumento da presin do
lquido cefalorraqudeo. Tamn se di hipertensin intracranial. / H. intracranial V. h. endocranial. / H. ocular
Aumento persistente da tensin intraocular. / H. portal
Aquela que afecta vea porta, s sas veas afluentes e s
estructuras drenadas por estas. / H. pulmonar Aumento
da presin dentro do circuto sanguneo pulmonar. / H.
renovascular Hipertensin arterial orixinada por unha
alteracin renal. / H. venosa sistmica Hipertensin do
circuto vascular venoso, xeralmente producida por unha
dificultade no retorno do sangue corazn.

hipertermalxesia s.f. Sensibilidade extremada calor.

Tamn se di hipertermestesia.

hipertermestesia s.f. V. hipertermalxesia.

hipertermia s.f. V. hiperpirexia.
hipertrmico -a adx. Que ten unha temperatura superior
normal.

hipertimergasia s.f. Aumento esaxerado da actividade

mental acompaado de excitacin e grande emotividade.

hipertimia s.f. nimo exaltado pero sen chegar mana.

tmica e estado patolxico consecuente mesma.

tiroide e estado patolxico producido pola mesma.
Tamn se di tirotoxicose. Caracterzase clinicamente por
manifestacins cardacas, como taquicardia, fibrilacin
articular e palpitacins, alteracins oculares, fatiga,
nerviosismo, tremor, sudacin excesiva, intolerancia
calor, pel quente, lisa e hmida, debilidade muscular,
diminucin do peso, diarrea e labilidade emocional. // H.
primario. Aquel que se produce por unha alteracin na
funcin da propia glndula tiroide. / H. secundario
Aquel que se orixina por unha alteracin no eixe hipotalmico-hipofisario.

hipertiroxinemia s.f. Aumento da concentracin

sangunea da hormona tiroide 3,5,3,5 tetraiodotironina,
(tiroxina ou T4), que xunto coa elevacin da 3,5,3 triiodotironina (T3), orixina as manifestacins da tirotoxicose
ou hipertiroidismo.

hipertona s.f. 1. Ton ou tensin esaxerada, especialmente referido ton muscular. 2. Estado do fludo cunha
concentracin molecular superior do plasma. 3. Hipertensin.

hipertnico -a adx. Do fludo que pose unha concentracin molecular maior ca outro, xeralmente o plasma,
que se toma como referencia.

hipertricofridia s.f. Cantidade esaxerada de pelo nas

cellas.

hipertricose s.f. Desenvolvemento esaxerado do pelo,

principalmente da peluxe. Tamn se di hirsutismo.

hipertrofia s.f. Agrandamento ou crecemento excesivo

dun rgano ou dunha parte dun rgano como consecuencia dun aumento de tamao das clulas constituntes
do mesmo.

hipertrombocitose s.f. Elevacin anormal do nmero de

plaquetas no sangue.

hiperuricemia s.f. Aumento da concentracin de cido

rico no sangue por riba das cifras normais.

hiperuricosuria s.f. Eliminacin esaxerada de cido

rico pola urina.

hipervascularizado -a adx. Do rgano ou sistema que

presenta maior vascularizacin da que pose normalmente.

hiperventilacin s.f. Aumento anormal do recambio de

aire nos alvolos pulmonares, consecuencia directa dun
aumento da frecuencia e da profundidade dos movementos respiratorios. A hiperventilacin mantida leva a
un descenso da concentracin de bixido de carbono no
sangue e polo tanto a unha alcalose respiratoria.

hiperviscosidade s.f. Aumento anormal da viscosidade

dunha substancia ou dun lquido, especialmente do
sangue.

hipervitaminose

380

hipervitaminose s.f. Denominacin xeral dada s

hipnosedante s.m. Denominacin xeral dos frmacos

estados morbosos producidos por un aumento de

consumo de vitaminas.

que provocan sedacin e inducen o sono, como as benzodiacepinas e os barbitricos.

hipervixilia s.f. Grao mximo de estado de conciencia,

hipnoterapia s.f. Mtodo teraputico que utiliza a

caracterizado por un aumento da tensin psicolxica e

fisiolxica, e fenmenos como a diminucin da tolerancia dor, fatiga, insomnio, etc.

hipntico -a adx. 1. Relativo sono e hipnotismo. 2.

hipervolemia s.f. Aumento anormal do volume

sanguneo circulante.

hipnose como medio de tratamento das enfermidades.

Que produce sono. // s.m. 3. Axente ou frmaco que
induce o sono. Tamn se di hipnagogo.

hipnotismo s.m. 1. Teora e conxunto das tcnicas que

hiperxnese s.f. Desenvolvemento ou hipertrofia exce-

permiten producir un estado de hipnose. 2. Mesmerismo.

siva dunha parte anatmica, dun rgano ou dun organismo en xeral.

hipnotizador-a adx. e s. Que hipnotiza.

hipo- Forma prefixa do gr. hp (debaixo de), que indica

hiperxenitalismo s.m. Actividade esaxerada das

unha localizacin espacial inferior ou unha situacin de

inferioridade.

gnadas, principalmente durante a infancia.

hiperxeusia s.f. V. hiperestesia gustativa.

hipnagogo -a adx. e s.m. Que produce sono ou somnolencia. Tamn se di hipntico.

hipnagxico -a adx. Dos fenmenos psquicos en forma

de fantasas, delirios ou alucinacins que preceden inmediatamente o sono, que aparecen durante a fase de transicin entre a vixilia e o sono.

hipnalxia s.f. Dor que se produce durante o sono e que

desaparece espertar. Tamn se di nictalxia.

hipnestesia s.f. Sensacin de sono ou somnolencia.

hipniatra s.f. Teraputica das enfermidades nerviosas
baseada no sono ou no hipnotismo.

hipno- Forma prefixa do gr. hpnos (sono), utilizada na

formacin de palabras que teen relacin co sono.

hipnoanlise s.f. Mtodo teraputico que utiliza a

hipnose asociada teora da psicanlise para o tratamento
de enfermidades psiquitricas.

hipnoanestesia s.f. Anestesia inducida mediante a

hipnose.

hipnofobia s.f. Temor morboso sono.

hipnofrenose s.f. Denominacin xeral dada s trastornos
do sono.

hipnoloxa s.f. Ciencia que estudia os fenmenos relacionados co sono e a hipnose.

hipnopmpico -a adx. Dos fenmenos psquicos que se

presentan espertar, como algunhas alucinacins, ou das
fantasas ou soos que persisten despois de espertar.

hipnose s.f. Estado semellante sono, provocado

mediante a suxestin e caracterizado por unha susceptibilidade aumentada influencia do hipnotizador. Utilzase na actualidade no tratamento dalgunhas enfermidades psquicas, como as neuroses ou nas alteracins
psicosomticas, estando totalmente contraindicada nas
psicoses, utilizndose tamn para producir unha anestesia
lixeira nalgns casos de cirurxa menor.

hipoacidemia s.f. Deficiencia de radicais cidos no

sangue.

hipoacidez s.f. Falta da acidez normal en calquera medio.

hipoactividade s.f. Actividade diminuda dun rgano ou
dun sistema.

hipoacusia s.f. Diminucin anormal da agudeza auditiva.

hipoadrenalismo s.m. Actividade anormalmente diminuda das glndulas suprarrenais, como sucede na enfermidade de Addison. Tamn se di hiposuprarrenalismo.

hipoalbuminose s.f. Concentracin anormalmente baixa

de albumina no sangue.

hipoalimentacin s.f. Alimentacin insuficiente e

estado morboso que produce.

hipoalonemia s.f. Diminucin da concentracin de sales

no sangue.

hipoalxesia s.f. Diminucin da sensibilidade dor.

hipoamnesia s.f. Diminucin da memoria.
hipoanfotona s.f. Diminucin da actividade dos
sistemas vago e simptico.

hipoastenia s.f. Debilidade ou astenia moderada.

hipoazoria s.f. Diminucin da eliminacin de substancias nitroxenadas pola urina.

hipobarismo s.m. Estado resultante dunha exposicin a

unha presin de gases ambientais ou a presins atmosfricas inferiores s do organismo.

hipobaropata s.f. Denominacin xeral dada s trastornos experimentados pola exposicin a unha presin
atmosfrica excesivamente baixa.

hipobulia s.f. Diminucin leve da vontade.

hipocalcemia s.f. Diminucin da concentracin de calcio
no sangue por debaixo do normal.

hipocalcipexia s.f. Diminucin da fixacin normal dos

sales de calcio nos tecidos.

hipocaliemia s.f. Concentracin anormalmente baixa de

potasio no sangue.

381

hipofibrinoxenemia

hipocampo s.m. Quinta circunvolucin temporal. Recibe

hipocratismo s.m. Sistema teraputico baseado na obser-

informacins pticas, acsticas, tctiles e viscerais e

emite eferencias cara hipotlamo, s ncleos do septum
e cngulo. Tamn se di lobo do hipocampo.

vacin e imitacin dos procesos da natureza. // H. dixital

Aumento do tamao da falanxe distal dos dedos, que
adquiren ademais unha forma semellante s baquetas dun
tambor. V. hipocrtico (dedos).

hipocapnia s.f. Reduccin da presin parcial de CO2 no

sangue arterial por debaixo das cifras normais.

hipocatalasemia s.f. Nivel anormalmente baixo de catalase no sangue.

hipocatalasia s.f. Diminucin anormal da catalase nos

tecidos.

hipocenestesia s.f. Diminucin da sensacin normal de

benestar.

hipociclose s.f. Acomodacin ocular insuficiente causada

hipocromtico -a adx. 1. Que ten carencia de materia

colorante. 2. Que contn un nmero anormalmente baixo
de cromosomas.

hipocromatismo s.m. Pigmentacin deficiente, especialmente a diminucin de cromatina do ncleo celular.

hipocroma s.f. Diminucin da coloracin normal, especialmente a que se produce no sangue pola insuficiencia
do contido de hemoglobina nas hemacias.

pola funcin anormal do msculo ciliar ou pola excesiva

rixidez do cristalino.

hipodactilia s.f. Nmero de dedos menor do normal.

hipoderma s.m. Tecido celular subcutneo. Trtase dun

hipocinesia s.f. Diminucin anormal do movemento

tecido graxo que pose clulas adiposas grandes cunha

pinga central de graxa neutra e un ncleo desprazado
periferia, que se renen formando lobos graxos separados
entre si mediante tabiques de tecido conxuntivo.

nunha parte ou organismo determinado.

hipocloremia s.f. Diminucin anormal da concentracin

de cloruros no sangue.

hipoclorhidria s.f. Diminucin anormal da concentracin de cido clorhdrico no zume gstrico.

hipoclorito s.m. Sal do cido hipocloroso, dos que os

mis utilizados son o hipoclorito sdico e o potsico,
como desinfectantes e como axentes branqueadores.

hipocloroso (cido) s.m. Composto, de frmula CLOH,

utilizado como axente desinfectante.

hipocloruria s.f. Diminucin da eliminacin normal de

cloruros pola urina.

hipocolesterolemia s.f. Diminucin anormal da concentracin de colesterol no sangue.

hipocolia s.f. Diminucin anormal da segregacin de bile.

hipocoluria s.f. Diminucin anormal da cantidade de
pigmentos biliares eliminados pola urina.

hipodermoclise s.f. Inxeccin teraraputica de lquido

no tecido celular subcutneo.

hipodermolitase s.f. Presencia de clculos na hipoderme.

hipodiafragmtico -a adx. Que se localiza debaixo do

diafragma. Tamn se di hipofrnico, subfrnico.

hipodinamia s.f. Diminucin anormal da forza muscular.

hipoectasia s.f. Ectasia ou dilatacin lixeira dunha parte
anatmica.

hipoencfalo s.m. 1. Cerebelo do embrin. 2. Corpos

cuadrixminos, protuberancia anular e bulbo raqudeo,
aquelas partes do sistema nervioso central localizadas
inmediatamente por debaixo das estructuras enceflicas.

hipoeosinofilia s.f. Diminucin anormal do nmero de

eosinfilos no sangue.

hipocondleo -a adx. Localizado debaixo dun cndilo.

hipocondra s.f. Sndrome psiquitrica somatoforme na

hipoesoforia s.f. Estrabismo caracterizado pola desvia-

que predomina un temor esaxerado a padecer unha enfermidade determinada, mis ca unha autntica somatizacin. Pdese observar nas psicoses, onde toma carcter
de delirio ou formando parte dun trastorno neurtico.

hipoesplenismo s.m. Diminucin da funcin do bazo.

hipoestesia s.f. Diminucin de calquera tipo de sensibili-

hipocondrio s.m. Rexin superior e lateral do abdome a

hipoexoforia s.f. Estrabismo caracterizado pola desvia-

cada lado da rexin superior central ou epigastrio.

hipocrtico -a adx. Pertencente ou relativo a Hipcrates

ou s sas doutrinas mdicas. // Calvicie h. Forma
corrente de calvicie masculina na que a perda do pelo se
localiza na cspide do cranio, con persistencia dunha
coroa de pelo na rexin parietal e occipital. / Dedos h.
Deformidade dos dedos caracterizada por un engrosamento da terceira falanxe e unha convexidade das unllas.
Prodcese caracteristicamente nas doenzas broncopulmonares crnicas. / Facies h. Rictus particular da facies
dos moribundos descrita orixinalmente por Hipcrates.

cin da mirada cara a dentro e cara abaixo.

dade.
cin da mirada cara a fra e cara a abaixo.

hipofalanxismo s.m. Nmero de falanxes menor do

normal.

hipofarinxe s.f. Laringofarinxe ou porcin inferior da

farinxe. Constite o comezo da va area cara larinxe e
da va dixestiva a travs do seo piriforme cara esfago.

hipofibrinoxenemia s.f. Descenso da concentracin

normal de fibrinxeno no plasma, que causa trastornos
hemorrxicos pola alteracin que se produce nos mecanismos da coagulacin.

hipfise

382

hipfise s.f. Glndula endcrina nica, localizada na

hipogastrio s.m. Rexin do abdome localizada na

cadeira turca do so esfenoide, que se conecta co cerebro

mediante o talo pituitario. O seu lbulo anterior segrega
esencialmente hormona de crecemento (GH), hormona
tireotrpica (TRH), hormona corticotrpica (CRH),
hormona foliculoestimulante (FSH), hormona luteinizante (LH), prolactina e hormona estimulante dos melanocitos(MSH). O seu lbulo posterior segrega hormona
antidiurtica (vasopresina) e oxitocina. A parte intermedia entre os dous lbulos (pars intermedia), ten mis
importancia nalgns animais inferiores ca no ser
humano.

porcin media e inferior do mesmo, entre as das fosas

ilacas e por debaixo do embigo.

hipofisectoma s.f. Extirpacin cirrxica da glndula

hipofisaria.

hipofisite s.f. Inflamacin da hipfise.

hipofobia s.f. Diminucin anormal da reaccin de medo
diante dun perigo certo.

hipofona s.f. Diminucin da potencia da voz.

hipoforia s.f. Estado no que un eixe visual inferior
outro.

hipofosfatasia s.f. Deficiencia de fosfatase alcalina no

organismo, da que existen catro formas: perinatal con
evolucin mortal, da primeira infancia, da segunda
infancia e do adulto. Clinicamente, nas formas da
primeira e da segunda infancia prodcese raquitismo, e
na forma do adulto aparece osteomalaca e depsito de
pirofosfato clcico.

hipofosfatemia s.f. Diminucin anormal da concentracin de fosfatos no sangue.

hipofosfato s.m. Sal do cido hipofosfrico.

hipofosfaturia s.f. Diminucin da eliminacin normal de
fosfatos pola urina.

hipofosfito s.f. Sal do cido hipofosforoso.

hipofosfrico s.m. Anhdrido de frmula P2O4 e cido

correspondente H4P2O6. O cido hipofosfrico un

slido que funde s 55 oC, pose funcins cidas e non
ten propiedades reductoras.

hipogastrocele s.f. Eventracin localizada na rexin

hipogstrica.

hipogastroddimo s.m. Monstro dobre, no que mbolos

dous fetos permanecen unidos a travs do hipogastrio.
Tamn se di hipogastrpago.

hipogastrpago s.m. V. hipogastroddimo.

hipogastrosquise s.f. Fendedura do abdome localizada
na rexin do hipogastrio.

hipoglicemia s.f. Diminucin da concentracin de

glicosa no sangue por debaixo das cifras normais. A diminucin moderada, con cifras de glicemia arredor de 70
mg/dl, unicamente produce unha disfuncin subliminal
do sistema nervioso central, que orixina unha anomala
nos potenciais evocados auditivos; se a cifra da glicemia
descende ata uns 50 mg/dl, existen sntomas de actividade adrenrxica, como fame, ansiedade, sudacin,
taquicardia e tremor; cando as cifras chegan a uns 20
mg/dl, hai unha disfuncin grave do sistema nervioso
central, que produce cefalea, diminucin da agudeza
mental, defectos na actividade motora fina, e diminucin
no nivel de conciencia, podndose chegar coma.

hipoglicemiante adx. Que produce unha diminucin da

concentracin de glicosa no sangue.

hipoglicorraque s.f. Diminucin da concentracin

normal de glicosa no lquido cefalorraqudeo.

hipoglicoxenlise s.f. Diminucin anormal dos procesos

de hidrlise do glicxeno para producir glicosa.

hipoglobulia s.f. Diminucin do nmero de glbulos

vermellos no sangue.

hipoglose s.f. Cara inferior ou raz da lingua.

hipoglosite s.f. Inflamacin da raz da lingua.
hipognato -a adx. Que ten o maxilar inferior excesivamente prominente.

hipofosforoso (cido) s.m. cido de frmula H2PO2H4,

hipogonadismo s.m. Diminucin da funcin das

hipofrenia s.f. Retardo mental.

hipofrnico -a adx. 1. Que padece hipofrenia. 2. V. hipo-

hipogranulocitose s.f. Diminucin por debaixo das

lquido incoloro, que pode cristalizar cerca dos 0 oC,

reductor enrxico.

diafragmtico.

hipofuncin s.f. Diminucin da funcin normal dun

rgano ou sistema.

hipogalactia s.f. Insuficiencia da segregacin lctea.

hipogamia s.f. Parella na que a muller maior c home.
hipogammaglobulinemia s.f. Diminucin da concentracin normal de todas ou dalgunha clase de inmunoglobulinas.

gnadas e estado morboso producido, caracterizado polo

retardo no crecemento e no desenvolvemento sexual.
Tamn se di hipoxenitalismo.
cifras normais do nmero de leucocitos granulares no
sangue.

hipohedonia s.f. Diminucin morbosa da capacidade

para experimentar pracer, caracterstica dos estados
depresivos.

hipohemia s.f. Diminucin anormal do volume de

sangue.

hipohidrose s.f. Diminucin anormal do volume de

sudacin.

383

hipoinmunidade s.f. Diminucin anormal da funcin

inmunitaria.

hipoinosemia s.f. V. hipofibrinoxenemia.

hipoinsulinismo s.m. Diminucin anormal da segregacin de insulina polo pncreas e estado que produce.

hipolipidemia s.f. Concentracin de lpidos no plasma

por debaixo das cifras normais.

hipolipose s.f. Deficiencia anormal da proporcin de

graxa nos tecidos.

hipomana s.f. Estado exaltado do nimo sen chegar

caracterstico da mana.

hipomastia s.f. Insuficiencia no desenvolvemento das

glndulas mamarias.

hipomenorrea s.f. Menstruacin insuficiente en canto

sa duracin ou sa intensidade, pero que sucede a
intervalos peridicos normais.

hipometabolismo s.m. Estado no que hai unha diminucin da intensidade do metabolismo xeral.

hipometra s.f. Anomala da realizacin dos movementos

voluntarios na que estes non chegan alcance necesario.

hipomicrosoma s.f. Mnima das estaturas dentro das

consideradas normais para un sexo determinado.

hipomimia s.f. Diminucin anormal da mmica que

acompaa as emocins ou a expresin normal.

hipomineralizacin s.f. Diminucin anormal da mineralizacin dos tecidos.

hipomiotona s.f. Diminucin anormal do ton muscular.

hipomixia s.f. Diminucin anormal da segregacin de
moco.

hipomnesia s.f. Diminucin anormal da memoria.

hipomobilidade s.f. Diminucin anormal da mobilidade
dunha parte ou de todo o corpo.

hiponatremia s.f. Diminucin da concentracin de sodio

por debaixo das cifras normais.

hiponiquio s.m. Capa da epiderme sobre a que se localizan as unllas.

hipoparatiroidismo s.m. Insuficiencia da segregacin

de hormona paratiroide polas glndulas paratiroides e
estado morboso que produce. // H. primario Aquel que
se produce por unha anormalidade da funcin das propias
glndulas paratiroides. / H. secundario Aquel que se
orixina por unha causa diferente dunha disfuncin
primaria das glndulas paratiroides, sendo xeralmente
consecuencia dunha extirpacin das devanditas glndulas
durante unha operacin cirrxica realizada sobre a glndula tiroide. A ausencia destas glndulas produce unha
diminucin da concentracin plasmtica de calcio e un
aumento do nivel de fosfato, o que ten como consecuencia unha diminucin da reabsorcin sea normal
cara plasma e un aumento na densidade do so.

hiposialia

hipopepsia s.f. Dixestin defectuosa causada por unha

diminucin anormal da segregacin de enzimas
gstricos.

hipoperistalse s.f. Diminucin anormal dos movementos

peristlticos do tubo dixestivo.

hipopexia s.f. Diminucin da fixacin normal dunha

substancia pola parte dun tecido.

hipopiese s.f. Diminucin anormal dunha presin orgnica.

hipopinealismo s.m. Funcin insuficiente da glndula

pineal e estado morboso consecutivo mesma.

hipopion s.m. Presencia dunha coleccin purulenta na

cmara anterior do ollo.

hipopituitarismo s.m. Funcin insuficiente da hipfise e

estado morboso consecutivo diminucin da concentracin das diferentes hormonas que produce. // H.
primario Aquel que se produce por unha anomala na
funcin da propia glndula hipofisaria. / H. secundario
Aquel que resulta dunha hipofuncin do hipotlamo, o
que orixina unha diminucin da liberacin dos factores
hipotalmicos que regulan a segregacin das hormonas
hipofisarias.

hipoplasia s.f. Desenvolvemento incompleto dun rgano,

dunha parte ou dun tecido.

hipopnea s.f. Diminucin anormal da frecuencia e da

amplitude dos movementos respiratorios.

hipoporose s.f. Formacin deficiente dun calo de fractura

sea.

hipoprosexia s.f. Diminucin anormal da atencin considerada como esforzo que se aplica na relacin co medio
externo a un mesmo.

hipoprotombinemia s.f. Deficiencia da concentracin

de protrombina no sangue.

hipopselafesia s.f. Diminucin anormal do sentido do

tacto.

hipoquilia s.f. Deficiencia de formacin de quilo.

hiporreflexia s.f. Diminucin anormal da intensidade
dos reflexos.

hiposensibilizacin s.f. Mtodo teraputico que busca

consegui-la diminucin da resposta inmunolxica a un
alrxeno mediante a exposicin progresiva a doses
crecentes do mesmo.

hiposexualidade s.f. Desenvolvemento deficitario das

caractersticas sexuais fsicas ou psquicas.

hiposfagma s.m. Coleccin hemtica localizada debaixo

da conxuntiva bulbar.

hiposialadenite s.f. Inflamacin da glndula salivar

submaxilar.

hiposialia s.f. Diminucin anormal da segregacin de

saliva.

hiposimpaticotona

hiposimpaticotona s.f. Diminucin da actividade do

sistema nervioso simptico.

hiposinerxia s.f. Coordinacin muscular deficiente ou

incompleta.

hiposistolia s.f. Sstole cardaca insuficiente.

hiposmia s.f. Diminucin anormal do sentido do olfacto.
hiposoma s.f. Desenvolvemento insuficiente do corpo.
Tamn se di ananismo.

hiposomnia s.f. Sono anormalmente curto ou superficial.

hipospadia s.m. Abertura anormal conxnita da uretra,
localizada na cara inferior do pene.

hipostenuria s.f. Diminucin anormal da capacidade de

concentracin da urina polo ril.

hiposulfito s.m. Calquera dos sales do cido hiposulfuroso.

hiposuprarrenalismo s.m. V. hipoadrenalismo.

hipotlamo s.m. Porcin ventral do diencfalo que forma
o chan e parte da parede lateral do terceiro ventrculo
cerebral. Est constitudo por unha serie de ncleos que
se poden dividir en tres grupos: 1. Grupo anterior, constitudo polo ncleo paraventricular, o ncleo anterior e o
ncleo supraptico; 2. Grupo medio, formado polo
ncleo dorsomediano, o ncleo ventromediano e o
ncleo arqueado; 3. Grupo posterior, formado polo
ncleo posterior e o tubrculo mamilar. Funcionalmente,
o hipotlamo intervn na regulacin do sistema nervioso
vexetativo e na regulacin das segregacins hormonais,
especialmente da hipfise anterior, sendo tamn o lugar
de orixe das hormonas segregadas pola hipfise posterior. Controla a conservacin do equilibrio hdrico
mediante o mecanismo da sede, a regulacin trmica, o
comportamento alimenticio, as necesidades enerxticas e
intervn nas reaccins do comportamento, nas emocins,
no control da conducta sexual, na memoria e nas reaccins de defensa.

hipotaxia s.f. Grao leve de ataxia ou incoordinacin

muscular.

hipotenar adx. e s. Da prominencia localizada na palma

da man longo do seu bordo cubital, formada polos
msculos hipotenares. // Msculo h. Cada un dos catro
msculos que forman a prominencia hipotenar: opoente,
palmar curto, flexor do maimio e palmar cutneo.

hipotensin s.f. Presin anormalmente baixa, especialmente a arterial. // H. ortosttica Diminucin da presin
arterial cando o individuo pasa dunha posicin de decbito a outra de p. Tamn se di hipotensin postural.

hipotensor -a adx. Que dimine a tensin, especialmente

a arterial.

hipotermia s.f. Diminucin da temperatura corporal por

debaixo do normal e estado morboso que produce.

hipotimia s.f. Diminucin do estado de nimo, pero sen

chegar a un estado depresivo.

384

hipotimismo s.m. Diminucin anormal da funcin da

glndula tmica e estado morboso que produce.

hipotiroidismo s.m. Diminucin da funcin da glndula

tiroide e estado morboso consecutivo mesma. Caracterzase por un descenso da taxa metablica basal, astenia,
letargo, sensibilidade aumentada fro e, nas mulleres,
alteracins do ciclo menstrual. Se non se trata progresa
ata un hipotiroidismo grave, que produce un cadro de
mixedema, caracterizado por unha acumulacin de
mucopolisacridos hidrfilos na matriz da derme e
noutros tecidos, con engrosamento dos trazos faciais e
induracin da pel. // H. primario Aquel que se produce
por unha alteracin propia da glndula tiroide. / H.
secundario Hipotiroidismo producido por unha diminucin da segregacin da hormona estimulante da tiroide
pola parte da hipfise. / H. terciario Aquel que se orixina
por unha diminucin da funcin hipotalmica.

hipotona s.f. 1. Estado de diminucin dun ton fisiolxico, especialmente dos msculos. 2. Estado dun fludo
cunha concentracin molecular menor c do soro
sanguneo normal.

hipotoxicidade s.f. Toxicidade diminuda dun axente

calquera con respecto que pose normalmente.

hipotrasferrinemia s.f. Diminucin da concentracin

de transferrina no plasma por debaixo das cifras normais.

hipotricose s.f. Diminucin anormal da cantidade de pelo

corporal, especialmente do cabelo.

hipotrofia s.f. 1. Desenvolvemento escaso dunha parte

anatmica ou dun rgano. 2. Nutricin deficiente.

hipotrombinemia s.f. Diminucin da concentracin de

trombina no sangue.

hipotropa s.f. Estrabismo caracterizado pola desviacin

cara a abaixo dun eixe ocular.

hipourocrinia s.f. Diminucin da eliminacin da urina.

hipovitaminose s.f. Denominacin xeral dada s estados
morbosos consecutivos deficiencia orgnica dunha ou
mis vitaminas.

hipovolemia s.f. Diminucin total do volume de lquido

circulante no organismo.

hipoxemia s.f. Diminucin da osixenacin do sangue,

caracterizada polas cifras de presin parcial de osxeno
sanguneo por debaixo das consideradas normais.

hipoxnese s.f. Anomala ou defecto do desenvolvemento dun rgano ou dunha parte anatmica.

hipoxenitalismo s.m. V. hipogonadismo.

hipoxeusia s.f. Diminucin do sentido do gusto.
hipoxia s.f. Diminucin da osixenacin dos tecidos
corporais, por debaixo das cifras fisiolxicas. // H.
anmica Aquela que se produce por unha diminucin da
capacidade do sangue para transportar osxeno, debido a
unha carencia de hemoglobina ou a unha funcin
anormal desta. / H. hipxica Aquela que depende dunha

385
diminucin na achega de osxeno sangue. / H. histotxica Aquela que depende dunha dificultade na utilizacin
do osxeno polos tecidos corporais.

Hippel-Lindau, enfermidade de V. enfermidade.

hipsarritmia s.f. Anomala do rexistro electroencefalogrfico caracterizada pola formacin de ondas e espigas
lentas de alta voltaxe e aleatorias, que xorden a partir de
mltiples focos cerebrais, e se estenden a travs de todo
o crtex cerebral. Aparece xeralmente nos lactantes,
nalgunhas formas de epilepsia como a sndrome de West.

hipsofobia s.f. Temor morboso s alturas. Tamn se di

acrofobia.

hipsofona s.f. Voz caracterizada por un timbre elevado.

hipuria s.f. Exceso de eliminacin de cido hiprico na
urina.

hipuricase s.f. Enzima que cataliza a hidrlise do cido

hiprico en cido benzoico e glicina.

hiprico (cido) s.m. cido resultante da combinacin

da glicocola co cido benzoico. Atpase na urina, especialmente na dos ruminantes, eliminndose polas vas
urinarias cando hai inxestin de cido benzoico, cido
cinmico ou tolueno. // Test do cido h. Test utilizado
para comproba-la funcin desintoxicadora do fgado.
Basase na facultade do fgado para formar cido hiprico, mediante a conxugacin do cido benzoico inxerido, con glicocola. No caso de existir unha alteracin
heptica, dimine a eliminacin urinaria de cido hiprico.

hipuropata s.f. Denominacin xeral das doenzas que

producen unha alteracin na funcin das races nerviosas
que forman a cola de cabalo.

hircismo s.m. Intensidade excesiva no cheiro do sobrazo.

Hirschsprung, enfermidade de V. enfermidade.
hirsutismo s.m. V. hipertricose.
hirsuto -a adx. Do pelo duro e abondoso e do que est
cuberto por esta clase de pelo. Tamn se di hspido.

hirudina s.f. Principio activo anticoagulante que se atopa

nas glndulas bucais das samesugas.

histerocstico -a
cin, produce vasodilatacin, contraccin do msculo
liso, aumento da frecuencia cardaca e aumento da segregacin gstrica. Ademais intervn nas reaccins de hipersensibilidade inmediata.

histaminase s.f. Enzima que hidroliza a histamina, transformndoa nunha substancia inerte.

histaminemia s.f. Presencia e determinacin da concentracin de histamina no sangue.

histaminrxico -a adx. Pertencente ou relativo s reaccins que se producen pola interaccin da histamina cos
seus receptores. Estes receptores son de dous tipos: 1.
Receptores H1, que interveen na contraccin do
msculo liso e nos efectos sobre os capilares sanguneos.
2. Receptores H2, que interveen no aumento da
frecuencia cardaca e da segregacin cida gstrica.

histaminose s.f. Estado de choque cardiovascular provocado por un exceso de histamina.

histeralxia s.f. Dor localizada no tero. Tamn se di

histerodinia.

histeratresia s.f. Atresia ou estreitura do tero.

histerectoma s.f. Extirpacin cirrxica total ou parcial
do tero. Tamn se di metrectoma.

histereurnter s.m. Axente farmacolxico ou aparello

utilizado para dilata-lo colo do tero.

histereurise s.f. Dilatacin dos orificios ou da cavidade

uterina.

histeria s.f. Estructura neurtica da personalidade, caracterizada pola baixa autoestima e a inseguridade, manifestndose clinicamente por un sntoma clave: a ansiedade.
Esta ansiedade transfrmase en sntomas corporais de
carcter espordico, como crises convulsivas, lipotimias,
etc., ou ben de carcter fixo, como alteracins sensoriais,
parlises de distintas zonas corporais, manifestacins
fbicas, etc. // H. de angustia Aquela caracterizada polo
predominio de sntomas fbicos asociados angustia. /
H. de conversin Aquela que se caracteriza polo predominio de sntomas de conversin, e dicir, pola transformacin da carga emocional do individuo en sntomas
somticos e pola a ausencia de manifestacin de angustia.

hirudinase s.f. Infestacin con samesugas.

Hirudo Xnero de samesugas do que algunhas especies

histrico-a adx. 1. Que padece histeria. 2. Relativo

poden infesta-lo ser humano. A especie H. medicinalis ou

officinalis, samesuga comn, era antigamente utilizada
para a realizacin de sangras locais.

histeriforme adx. Semellante histeria. Tamn se di

hisopo s.m. Planta da familia das labiadas (Hyssopus officinalis), que pose propiedades estimulantes, tnicas e
antitusxenas.

hspido -a adx. V. hirsuto.

histamina s.f. Amina primaria derivada do imidazol, de
frmula C5H9N3, que se atopa amplamente distribuda en
tecidos vexetais, principalmente no caruncho, e nos
tecidos animais. Derivada da histidina por decarboxila-

tero.
histeroide.

histerocatalepsia s.f. Forma de histeria de conversin na

que se presentan sntomas catalpticos.

histerocele s.f. V. hernia uterina.

histerocervicotoma s.f. Incisin do colo do tero e do
segmento inferior do corpo do mesmo.

histerociese s.f. Embarazo uterino normal.

histerocstico -a adx. Relativo tero e vexiga
urinaria.

histerocistocele

histerocistocele s.f. Hernia do tero e da vexiga urinaria.

histerodinia s.f. V. histeralxia.
histeroepilepsia s.f. Forma de histeria con sintomatoloxa conversiva que imita as crises motoras epilpticas.

histerforo s.m. Denominacin dos pesarios utilizados

para soste-lo tero na sa posicin normal nos casos de
prolapso do mesmo.

histerogastrorrafia s.f. Fixacin cirrxica do tero

parede do estmago.

histerografa s.f. Radiografa uterina con introduccin

previa no mesmo dunha substancia radiopaca. Tamn se
di metrografa.

histeroide adx. V. histeriforme.

histerlito s.m. Clculo localizado no tero.
histeroma s.m. Denominacin xeral dos tumores
uterinos.

histeromalaca s.f. Abrandamento patolxico do tecido

uterino.

histeromioma s.m. Tumor conformado por elementos

celulares musculares localizado no tero.

histeromiomectoma s.f. Extirpacin cirrxica dun

mioma uterino.

histeronarcolepsia s.f. Forma de histeria de conversin

con aparicin dun estado anormal de sono profundo.

histerooforectoma s.f. Operacin cirrxica consistente

na extirpacin simultnea do tero e do ovario.

histeropata s.f. Denominacin xeral dada s doenzas

que afectan tero.

histeropexia s.f. Fixacin cirrxica nunha posicin

386

histerosalpingostoma s.f. Anastomose cirrxica realizada entre o tero e unha trompa de Falopio, realizada
trala extirpacin dunha porcin irreversiblemente
obstruda desta ltima.

histeroscopia s.f. Exploracin do tero realizada cun

histeroscopio. Tamn se di metroscopia.

histeroscopio s.m. Aparello endoscpico utilizado na

observacin visual directa do interior do colo e da cavidade uterina. Tamn se di metroscopio.

histerospasmo s.m. Contraccin mantida da musculatura

do tero.

histerotoma s.f. Incisin cirrxica do tero. Tamn se di

metrotoma.

histerotraquelectoma s.f. Extirpacin cirrxica do

colo do tero.

histerotraquelorrafia s.f. Sutura cirrxica do colo do

tero.

histerotraquelotoma s.f. Incisin cirrxica do colo do

tero.

histerotraumatismo s.m. Aparicin de sntomas de tipo

histrico despois dun traumatismo.

histerovaxinoenterocele s.f. Hernia que contn o tero,

a vaxina e unha porcin de intestino.

histeroxnico -a adx. Que desencadea crises histricas.

hstico -a adx. Relativo s tecidos orgnicos.
histidina s.f. Aminocido de frmula C6H9N3O2, non
esencial para o ser humano, glicoxerador e precursor da
histamina. Atpase na maior parte das protenas, includo
nos loci catalticos da maiora dos enzimas e, nunha
proporcin de arredor do 8.5%, na hemoglobina.

funcional dun tero desprazado. Tamn se di metropexia.

histioblasto s.m. V. histiocito local.

histiocito s.m. Clula grande fagocitaria, pertencente

histeropa s.f. Forma de histeria de conversin con apari-

sistema reticuloendotelial. Tamn se di endoteliocito. //

H. local Clula pertencente sistema reticuloendotelial,
que se atopa no endotelio dos vasos sanguneos e linfticos. Tamn se di histioblasto.

cin de sintomatoloxa oftalmolxica. Tamn se di histeropsia.

histeroplexa s.f. Parlise das contraccins uterinas

normais durante o parto.

histeropsia s.f. V. histeropa.

histeroptose s.f. Prolapso ou cada do tero.
histerorrafia s.f. Sutura cirrxica dunha incisin realizada no tero ou dunha esgazadura do mesmo.

histerorraxia s.f. V. metrorraxia.

histerosalpingografa s.f. Radiografa das cavidades e
conductos do tero e das trompas de Falopio trala administracin dunha substancia de contraste radiopaca.
Tamn se di metrosalpingografa.

histerosalpingooforectoma s.f. Extirpacin cirrxica

simultnea do tero, das trompas de Falopio e dos
ovarios.

histiocitoma s.m. Tumor constitudo por histiocitos.

histiocitose s.f. Estado caracterizado pola proliferacin
excesiva de histiocitos (macrfagos) nos ganglios linfticos e noutras localizacins do sistema hematoposico. //
H. X Denominacin xeral que abarca o granuloma eosinfilo, a enfermidade de Letterer-Siwe dos lactantes e a
enfermidade de Hand-Schller-Christian.

histo- Forma prefixa do gr. hists (tecido, tea).

histoclstico -a adx. Dos axentes ou organismos que
posen capacidade para rompe-los tecidos.

histocompatibilidade s.f. Grao de semellanza dos

caracteres antixnicos de dous tecidos, polo que un deles
se pode enxertar no outro, sen que se produzan reaccins
de rexeitamento entre ambos.

387

histoincompatibilidade s.f. Grao de diferencia entre os

caracteres antixnicos de dous tecidos, polo que estes non
se poden utilizar para a realizacin dun enxerto ou dun
transplante dun sobre o outro.

histlise s.f. Proceso de desintegracin dos tecidos.

histlogo -a s. Especialista no estudio da composicin
celular dos tecidos orgnicos.

histoloxa s.f. Ciencia que estudia a composicin e a

estructura microscpica dos tecidos orgnicos.

histoma s.m. Tumor constitudo polas clulas caractersticas dun tecido determinado.

histona s.f. Protena bsica simple existente no ncleo das

clulas.

histoneuroloxa s.f. Parte da histoloxa que estudia o

relativo tecido nervioso.

histonuria s.f. Presencia e determinacin de histona na

urina.

histopatoloxa s.f. Parte da histoloxa que estudia os

tecidos celulares patolxicos.

Histoplasma Xnero de fungos da familia Moniliaceae,

orde Moniliais, axente productor da histoplasmose
clsica.

histoplasmina s.f. Antxeno utilizado na realizacin de

probas cutneas, preparado a partir de organismos de
Histoplasma capsulatum. Nas reas endmicas, a positividade ante este antxeno indica soamente unha exposicin previa mesmo.

histoplasmoma s.m. Coleccin granulomatosa redondeada, localizada no pulmn, orixinada por unha infeccin por Histoplasma capsulatum.

histoplasmose s.f. Enfermidade orixinada pola inhalacin ou a inxestin de esporas do fungo Histoplasma
capsulatum. Asintomtica na maiora dos casos, pode
causar unha pneumona aguda ou unha hiperplasia reticuloendotelial diseminada, con hepatomegalia, esplenomegalia, anemia, ou unha enfermidade semellante
gripe, con derramo articular e eritema nodoso.

historradiografa s.f. Tcnica que aplica os medios

radiogrficos estudio dos tecidos.

holocardio

histotrfico -a adx. Que estimula a nutricin e o mantemento dos tecidos orgnicos.

histotrpico -a adx. Que ten afinidade especial polos

tecidos orgnicos en xeral.

histoxnese s.f. Conxunto dos procesos comprendidos no

desenvolvemento dos tecidos orgnicos.

histozoo s.m. Denominacin xeral dada s parasitos

protozoarios que viven nos tecidos orgnicos.

histricase s.f. Ereccin anormal do pelo corporal.

histrionismo s.m. Reforzamento morboso da mmica
corporal, que aparece tipicamente nalgns trastornos da
personalidade.

His-Werner, enfermidade de V. enfermidade.

hixiene s.f. Parte da medicina que estudia os medios apropiados para a conservacin da sade e os mtodos de
prevencin das enfermidades que xorden da interrelacin
entre o ser humano e o medio. // H. bucal A que trata do
mantemento da limpeza e da hixiene xeral dos dentes e
das demais estructuras bucais. / H. industrial Parte da
hixiene que trata dos problemas da sade en relacin coas
diferentes profesins ou oficios. / H. mental Parte da
hixiene que ten como obxecto a sade mental. / H.
pblica Aquela que busca a mellora da sade pblica a
travs da elaboracin de normas hixinicas de cumprimento xeral. / H. sexual Aquela que trata da conducta e
da educacin sexual.

hixienista s. Especialista en hixiene.

hixienizacin s.f. Establecemento e prctica das condicins hixinicas adecuadas a un medio determinado.

hixiolatra s.f. Atencin excesiva e mesmo morbosa dirixida cara propia sade.

Hodgkin, enfermidade de V. enfermidade.

Hodgson, enfermidade de V. enfermidade.
hodo- Prefixo do gr. hodo (camio), utilizado na formacin de palabras relacionadas cos camios ou vas.

hodofobia s.f. Temor morboso s viaxes ou s camios.

hodoloxa s.f. Parte da neuroloxa que estudia as vas
nerviosas.

historrexe s.f. Rotura dun tecido.

histoterapia s.f. Denominacin xeral das tcnicas tera-

holergasia s.f. Alteracin profunda das funcins

puticas que utilizan tecidos animais no tratamento de

determinadas enfermidades.

holmio s.m. Metal do grupo das terras raras, de smbolo

histotoma s.f. Diseccin histolxica dos tecidos.

histotxico -a adx. Dos axentes que resultan txicos para
os tecidos.

histotribo s.m. Pinza utilizada para comprimir unha masa

de tecido que contn vasos sanguneos abundantes coa
finalidade de parar unha hemorraxia.

histotripsia s.f. Proceso de esmagamento e destruccin

dun tecido.

psquicas.
Ho, de nmero atmico 67 e masa atmica 164,94.

holo- Prefixo gr. hols (todo) utilizado na formacin de

palabras que teen significado de grande amplitude ou
totalidade.

holoblstico -a adx. Dos ovos que experimentan unha

segmentacin na que participan tdalas sas partes constitutivas.

holocardio s.m. Monstro fetal carente de corazn.

holcrino -a

holcrino -a adx. Das glndulas nas que as clulas segregadoras forman parte do producto da segregacin.

holodiastlico -a adx. Relativo ciclo total da distole,

388

homeoterapia s.f. Teraputica baseada na aplicacin de

axentes semellantes, pero non iguais axente causante do
padecemento.

especialmente s rudos cardacos que ocupan a distole

na sa totalidade.

homeoxnese s.f. Fenmeno da evolucin paralela de

holoftico -a adx. Daqueles organismos especialmente

homo- Prefixo gr. homs (igual, semellante).

Homo Xnero de primates que na clasificacin actual dos

microscpicos que posen as caractersticas propias

dunha planta.

holomastgota adx. Dos microorganismos protozoarios

que posen flaxelos por toda a sa superficie.

holomorfose s.f. Proceso de rexeneracin completa

dunha perda de substancia orgnica.

holoplasia s.f. Proceso de reconstitucin natural

completa dun rgano ou dunha parte.

holosistlico -a adx. Relativo duracin do ciclo

completo da sstole, especialmente s rudos cardacos
que ocupan a totalidade da sstole.

holotoma s.f. Extirpacin completa dunha parte anatmica ou dun rgano.

holotona s.f. Espasmo muscular xeneralizado.

holotrico -a adx. Que est cuberto de pelos ou de cilios.
holoxnico -a adx. Dos caracteres xenticos herdados
exclusivamente polas femias da especie.

holozoico -a adx. Dos organismos que posen tdalas

caractersticas propias dun animal.

homalocfalo -a adx. Que ten o cranio aplanado.

home s.m. 1. Individuo da especie humana. 2. Individuo
humano de sexo masculino.

homeo- Prefixo gr. hmoios (semellante).

homeobitico -a adx. Semellante vida.
homeogamia s.f. Falta de diferenciacin das clulas do
saco embrionario.

homeomorfia s.f. Igualdade de tipo morfolxico na

evolucin biolxica.

homepata s.m. Mdico que se dedica prctica da

homeopata.

homeopata s.f. Mtodo teraputico baseado na aplicacin en doses mnimas de substancias que en maior cantidade produciran efectos ou alteracins semellantes s
que se pretenden combater, e tamn na individualizacin
dos tratamentos e nunha concepcin global, somatopsquica, do ser humano e as sas doenzas.

homeoplastia s.f. Proceso de formacin dun tecido novo

e normal para o medio no que se localiza.

homeostase s.f. V. homeostasia.

homeostasia s.f. Tendencia fisiolxica a mante-lo equilibrio das constantes orgnicas. Tamn se di homeostase.

diversos grupos de sistemas orgnicos.

seres vivos comprende o ser humano.

homocntrico -a adx. Que ten o mesmo centro. Tamn

se di concntrico.

homocclico -a adx. Dos elementos qumicos cclicos

compostos por tomos pertencentes mesmo elemento.

homocigose s.f. Formacin dun cigoto pola unin de

gametos que presentan un ou mis alelos idnticos.

homocigotia s.f. Calidade de homocigoto.

homocigtico -a adx. Relativo homocigose.
homocigoto s.m. Individuo que pose alelos idnticos
nun locus determinado do mesmo par cromosmico.

homocistena s.f. Aminocido mercaptano, de frmula

HS-(CH 2)-CHNH2-CO2H, producto intermedio da
sntese da cistena.

homocrono -a adx. Dos fenmenos que se producen na

mesma poca da vida durante sucesivas xeracins.

homodonto -a adx. Dos animais que presentan tdolos

dentes iguais.

homodromo -a adx. Que se move na mesma direccin.

homoenxerto s.m. V. aloenxerto.
homogamtico -a adx. Relativo sexo que pose
gametos dunha soa clase con respecto s seus cromosomas sexuais. Nos seres humanos, a muller (XX) o
sexo homogamtico.

homohemoterapia s.f. Tratamento realizado con sangue

da mesma especie da correspondente individuo tratado.

homolateral adx. Que est localizado ou que sucede no

mesmo lado.

homlogo -a adx. 1. Relativo s rganos pares, iguais

entre si ou a cada unha das metades correspondentes dun
rgano impar. 2. Dos rganos ou partes anatmicas
correspondentes entre diversas especies. 3. De cada un
dos cromososmas correspondentes a un par.

homoloxa s.f. Calidade propia do que homlogo.

hommero -a adx. Dos rganos que posen partes semellantes entre si.

homomorfismo s.m. Semellanza na forma e estructura

entre dous organismos diferentes.

homomorfo -a adx. De dous ou mis compostos orgnicos que teen a mesma forma ou dun mesmo organismo sen diferencias na sa estructura ou composicin.

389

homnimo -a adx. 1. Das palabras que teen a mesma

ortografa ou a mesma pronunciacin ca outra, pero
significados diferentes. 2. Que ten o mesmo nome ca
outra persoa ou cousa. 3. Relativo s lesins que se localizan no mesmo lado do corpo ou dunha parte anatmica.

homoplastia s.f. Substitucin dunha perda de tecido

cunha parte semellante doutro individuo da mesma
especie. Tamn se di aloenxerto, homotransplante.

homosexual adx. 1. Relativo homosexualidade ou

pertencente mesmo sexo. 2. Que presenta homosexualidade.

homosexualidade s.f. Atraccin sexual cara s persoas

do mesmo sexo.

homosporo -a adx. Dos organismos esporulados que s

posen unha clase de esporas.

homotermo -a adx. Que ten unha temperatura constante,

como os animais de sangue quente.

homotpico -a adx. Semellante na sa constitucin a

outro corpo.

homotnico -a adx. De tensin ou ton constante.

homotransplante s.m. V. homoplastia.
homotropismo s.m. Propiedade que posen as clulas
para atraer outras clulas do mesmo tipo.

homoxeneidade s.f. Calidade de homoxneo.

homoxneo -a adx. Formado por elementos de igual
natureza e condicin.

homoxnese s.f. 1. Afinidade sexual entre individuos

pertencentes a especies diferentes. 2. Semellanza entre os
individuos resultantes do cruzamento entre razas diferentes dunha mesma especie.

homoxentsico (cido) s.m. cido 2,5-dihidrofenilactico, producto intermedio do catabolismo da tirosina.

Atpase na urina das persoas que padecen alcaptonuria.

homoxentisinuria s.f. Presencia de cido homoxentsico

na urina.

horizonte s.m. Cada unha das etapas numeradas do

desenvolvemento embrionario humano.

hormin s.m. Punto medio anterior da porcin basal do

so occipital.

hormona s.f. Substancia qumica especfica producida

por unha glndula endcrina ou algunhas clulas dun
tecido, que segregarse medio interno produce unha
accin fisiolxica especfica sobre outros rganos ou
clulas. // H. adenohipofisaria Cada unha das hormonas
segregadas pola porcin anterior da hipfise, que esencialmente son: somatotropina ou hormona do crecemento
(GH); tirotropina ou hormona estimulante do tiroide
(TSH); hormona foliculoestimulante (FSH); hormona
luteinizante(LH); corticotropina ou hormona estimulante
do crtex suprarrenal (CRH); hormona estimulante dos
melanocitos ou melanotropina (MSH) e prolactina. / H.
adrenocorticotrpica Hormona segregada pola adenohi-

hormona
pfise que regula a funcin das glndulas suprarrenais.
Tamn se di adrenocorticotropina, corticotropina. / H.
adrenomedulares Substancias segregadas pola medula
suprarrenal, que inclen a adrenalina e a noradrenalina. /
H. antidiurtica Hormona de orixe hipotalmica que se
almacena e se segrega na porcin posterior da hipfise.
Acta sobre o tbulo contornado distal dos riles, aumentando a sa permeabilidade e permitindo deste xeito a
reabsorcin da auga nos mesmos. Pose tamn un efecto
vasoconstrictor sobre os capilares e as arterolas de
diversas zonas corporais, polo que produce un aumento
da presin sangunea. / H. estimulante dos melanocitos
Hormona peptdica segregada pola adenohipfise, que
estimula a produccin de melanina e a pigmentacin
cutnea. Tamn se di melanotropina. / H. foliculoestimulante Hormona gonadotrpica producida pola adenohipfise, que estimula o crecemento e o desenvolvemento dos folculos ovricos e a espermatoxnese nos
testculos. / H. gonadotrpica Cada unha das hormonas
que exercen a sa accin sobre as gnadas. Comprenden
a hormona foliculoestimulante (FSH) e a hormona luteinizante (LH). / H. hipotalmica Cada unha das
hormonas que se sintetizan nos ncleos do hipotlamo e
que, circulando polos axons das neuronas do mesmo, se
segregan na eminencia media, desde onde pasan
sistema porta hipotlamo-hipofisario, a travs do que
chegan finalmente porcin anterior da hipfise, regulando nela a segregacin das hormonas correspondentes
a esta. Comprenden esencialmente: hormona reguladora
da hormona do crecemento (GH-RH); hormona liberadora de gonadotropinas (Gn-RH); hormona liberadora da
melanotropina (MSH-RH); somatostatina ou hormona
inhibidora da hormona do crecemento; factor hipotalmico inhibidor da prolactina (PIF). / H. intestinal Cada
unha das hormonas que se segregan na mucosa do intestino e que esencialmente son: secretina, colecistocinina,
pptido intestinal vasoactivo (VIP), polipptido inhibidor
gstrico (GIP) e enteroglicagn. / H. luteinizante
Hormona gonadotrpica producida pola adenohipfise,
que estimula a segregacin de hormonas ovricas e testiculares conxuntamente coa hormona foliculoestimulante.
/ H. neurohipofisaria Cada unha das hormonas segregadas na porcin posterior da hipfise ou neurohipfise,
das que as principais son a hormona antidiurtica (ADH)
e a oxitocina. / H. ovrica Cada unha das hormonas
segregadas polo ovario, que comprenden os estrxenos e
proxestxenos ovricos. / H. pancretica Cada unha das
hormonas segregadas polo pncreas, que comprenden a
insulina e o glicagn. / H. paratiroide Hormona polipeptdica segregada polas glndulas paratiroides, que
produce a reabsorcin do calcio do so cara lquido
extracelular mediante a activacin dos osteoblastos, e
aumenta a absorcin intestinal e a reabsorcin tubular
renal do mesmo. / H. placentaria Cada unha das
hormonas que produce a placenta durante o embarazo,
que inclen a gonadotropina corinica e diversas substancias con actividade estroxnica, proxesternica e adrenocoricoide. / H. tireotropa Tirotropina, hormona segregada pola adenohipfise, que regula o funcionamento da

hormonopexia

390

glndula tiroide. / H. tiroide Cada unha das hormonas

segregadas pola tiroide, que comprenden a tiroxina ou
tetraiodotironina (T4), triiodotironina (T3), triiodotironina inversa (rT3) e calcitonina.

humidade s.f. 1. Calidade ou estado de hmido. 2.

hormonopexia s.f. Proceso de fixacin das hormonas

hmido -a adx. Impregnado de vapor de auga ou doutro

polas clulas ou rganos brancos das mesmas.

hormonopoese s.f. V. hormonoxnese.

hormonoterapia s.f. Utilizacin de hormonas naturais
ou sintticas no tratamento das enfermidades.

hormonoxnese s.f. Proceso fisiolxico da produccin

das hormonas. Tamn se di hormonopoese.

horripilacin s.f. Estremecemento causado polo medo

que orixina o arrepo de tdolos pelos corporais.

Horton, enfermidade de V. enfermidade.

hspede s.m. 1. Animal ou planta que alberga outro orga-

Contido de auga no chan ou na atmosfera . 3. Lquido co

que est impregnado un corpo. 4. Presencia excesiva de
vapor de auga mesturado co aire.
lquido.

humor s.m. 1. Calquera dos fludos orgnicos. 2. Na

psicoloxa, estado afectivo que presenta unha persoa nun
momento determinado. // H. acuoso Lquido producido
nos procesos ciliares da cmara posterior do ollo e que,
pasando cmara anterior do mesmo, se reabsorbe a
nivel do ngulo camerular. o principal condicionante da
tensin intraocular. / H. ocular Cada un dos humores do
ollo, o acuoso ou o vtreo. / H. vtreo Substancia acuosa
semellante humor acuoso, que se atopa contida no
intersticio do estroma do corpo vtreo, na cmara posterior do ollo.

nismo parasitario. 2. Xemelgo relativamente normal ou

autsito unido a outro mis anormal, denominado parasito. 3. Receptor dun trasplante.

humus s.m. Materia procedente da descomposicin e

hospital s.m. Establecemento destinado a proporcionarlle

Huntington, enfermidade de V. enfermidade.

Hutchinson-Gilford, enfermidade de V. enfermi-

a unha poboacin determinada, asistencia mdico-sanitaria completa, sendo ademais centro de formacin sanitaria e de investigacin. // H. de da Establecemento
hospitalario no que os enfermos reciben asistencia, especialmente psiquitrica, durante o da, pasando a noite nos
seus fogares. / H. de noite Establecemento hospitalario
no que os doentes pasan a noite, mentres que realizan as
sas actividades habituais durante o da fra do mesmo.

hospitalizacin s.f. Ingreso e instalacin dun doente nun

centro sanitario. Tamn se di internamento.

Huguenin, edema de V. edema.

humectante adx. 1. Que proporciona humidade
ambiente ou a unha parte. // s.m. 2. Medicamento lquido
que refresca, dile ou lle proporciona o grao adecuado de
humidade a unha parte que carece patoloxicamente dela.

transformacin qumica e biolxica das substancias orgnicas vexetais do chan.

dade.

hydrops s.m. Denominacin latina da hidropisa, utilizada

habitualmente para designar algunhas variedades da
mesma. V. hidropisa.

Hymenolepis Xnero de vermes platihelmintos cestodos,

eucestodos, ciclofildeos, que miden de 2,5 a 4 cm de
lonxitude e son parasitos do home e dos animais. A H.
nana ou murina unha tenia anana, que na sa forma
adulta se atopa no intestino do home, no que pode
realiza-la sa evolucin completa, sen hspede intermedio, sendo corrente a autoinfeccin e posible a transmisin de persoa a persoa. A H. diminuta, atpase mis
frecuentemente nos roedores e con menos frecuencia no
ser humano.

I
I Smbolo qumico do iodo
ibuprofeno s.m. Antiinflamatorio non esteroide, derivado
do cido arilalcaloico, que acta mediante a inhibicin da
sntese das prostaglandinas. Pose propiedades antiinflamatorias, analxsicas e antipirticas.

icnograma s.m. Rexistro das pegadas dos ps que se

utiliza como proba complementaria nalgunhas enfermidades coa finalidade de determina-lo xeito de pisar do
doente. Utilzase tamn nalgns centros de maternidade
como mtodo de identificacin dos neonatos.

icor s.m. Denominacin dada lquido seroso que fle por

algunhas chagas e lceras.

ictamol s.m. Lquido viscoso rico en xofre, que se obtn

mediante sulfonacin e amonizacin dos productos da
destilacin dos xistos bituminosos do Tirol, que conteen
restos de fsiles animais. Soluble totalmente na auga,
parcialmente no alcohol e no ter e mesturable cos
aceites; utilzase na prctica dermatolxica como antisptico, queratoplstico, desconxestionante e antiprurixinoso, principalmente no tratamento dos eccemas. Tamn
se di ictiol, ictiolamonio.

ictericia s.f. Coloracin amarela da pel, das mucosas e

das segregacins, causada por un aumento anormal dos
pigmentos biliares no sangue. // I. acolrica Aquela
producida por un aumento excesivo da bilirrubina indirecta ou non conxugada que non ter propiedades hidrosolubles non se pode eliminar na urina e polo tanto non
aparece nela. / I. acolrica familiar Aquela que se
presenta como consecuencia das anemias hemolticas
familiares, principalmente da esferocitose hereditaria. / I.
colesttica Ictericia que se produce como consecuencia
da detencin do fluxo biliar. Tamn se di ictericia
obstructiva. / I. colrica Aquela producida por un
aumento excesivo da bilirrubina directa ou conxugada,
que ser hidrosoluble se pode eliminar pola urina e
aparece polo tanto na mesma. / I. de Halbrecht Ictericia
benigna dos neonatos, producida por unha incompatibilidade ABO entre a nai e o feto. / I. do neonato V. i. fisiolxica. / I. fisiolxica Ictericia benigna transitoria dos
neonatos, causada principalmente por unha inmaturidade
no sistema da gliconil- transferase, que orixina unha defi-

ciente conxugacin no fgado da bilirrubina. Tamn se di

ictericia do neonato. / I. flavescente Ictericia que
orixina nos tecidos unha coloracin amarela sucia. / I.
hemoltica Aquela que se produce como consecuencia
dunha destruccin excesiva dos eritrocitos durante as
anemias hemolticas, o cal sobrepasa a capacidade de
conxugacin da bilirrubina polo fgado. / I. latente
Aquela na que existe un aumento da concentracin da
bilirrubina no sangue, sen producirse unha pigmentacin
dos tecidos. / I. melnica Aquela na que hai unha coloracin verdosa escura da pel. / I. nuclear Ictericia que
aparece nos neonatos, na que existe un cadro clnico
neurolxico causado por unha acumulacin da bilirrubina
indirecta nos ncleos da base do cerebro. V. quernctero.
/ I. obstructiva V. i. colesttica.

ictrico -a adx. 1. Relativo ou pertencente ictericia. 2.

Que padece ictericia.

icterohematrico -a adx. Caracterizado pola ictericia e

a hematuria.

icterohemoglobinuria s.f. Combinacin de ictericia e

hemoglobinuria.

icterohepatite s.f. Hepatite con ictericia manifesta.

icteroide adx. Semellante ictericia.
icteroxnico -a adx. Que produce ictericia.
ictiofobia s.f. Aversin morbosa peixe.
ictiol s.m. V. ictamol.
ictiolamonio s.m. V. ictamol.
ictiolato s.m. Substancia que contn ictiol na sa composicin.

ictiosarcotoxismo s.m. Intoxicacin producida pola

inxestin de peixes velenosos.

ictiose s.f. Trastorno cutneo, que se incle dentro das

xenodermatoses e se caracteriza pola sequidade da pel,
que aparece cuberta de escamas de cor mis ou menos
escura, adherentes e planas, que lembran as escamas dos
peixes. // I. conxnita grave Forma na que o feto nace
cunha intensa ictiose que afecta a todo o corpo e que
incompatible coa vida. Tamn se di feto arlequn. / I.

ictiotoxina
laminar Variedade de ictiose que comeza no nacemento
e afecta a toda a superficie da pel, na que aparecen
escamas de gran tamao formando lminas. Hrdase de
xeito recesivo / I. vulgar Forma mis frecuente de
ictiose, que aparece entre os dous e os cinco anos de
idade e progresa ata a pubertade, momento no que se
estabiliza e comeza a mellorar. Caracterzase pola formacin de escamas finas que se atopan esencialmente nas
zonas de extensin das extremidades e na espalda, sen
aparecer nas pregaduras de flexin e raramente no
abdome e na cara. Advrtese sequidade nas palmas e nas
plantas e queratose folicular, existindo frecuentemente
atopa. Hrdase de xeito autosmico dominante. / I. X
Ictiose transmitida de xeito ligado cromosoma X, polo
que a padecen normalmente os homes, sendo as mulleres
portadoras. Comeza antes c ictiose vulgar e a distribucin mis ampla, afectando s pregaduras de flexin
das extremidades, cara e coiro cabeludo. As escamas
son grandes e de cor escura, non existe queratose folicular, non se asocia a atopa nin mellora despois da
pubertade.

ictiotoxina s.f. Calquera das substancias txicas procedentes dos peixes.

ictmetro s.m. Aparello utilizado para medi-la forza do

choque cardaco na parede torcica.

ictus s.m. Situacin clinocopatolxica caracterizada por

aparecer subitamente, especialmente utilizada no caso
dos accidentes cerebrovasculares e as convulsins.

id s.m. 1. Na teora psicanaltica, aspecto innato, incons-

392

ideacin s.f. Conxunto dos fenmenos psicolxicos que

interveen na formacin de conceptos, ideas, obxectos ou
imaxes na mente.

ideal adx. 1. Referente s ideas, impresins ou pensamentos. // s.m. 2. Norma ou modelo que se toma como
estado de perfeccin con respecto a algunha cousa ou
norma concreta. // I. do eu Na teora psicanaltica,
compoente do supereu que se refire idea e imaxe interiorizada do que un desexa ser.

idealizacin s.f. Na psicanlise, proceso a travs do cal

un suxeito sobrevalora, engrandece e inviste de calidades, que non pose realmente, obxecto do desexo.

identidade s.f. Conxunto de caractersticas polas que un

individuo se recoece como tal polos demais.

identificacin s.f. 1. Na medicina legal, proceso para

identificar un suxeito vivo ou un cadver e o resultado
final do mesmo. 2. Na psicanlise, proceso psquico
inconsciente mediante o cal un suxeito asimila un aspecto
parcial ou total da identidade doutra persoa que constite
o seu modelo.

ideoglandular adx. Referente actividade glandular

inducida mediante a influencia mental.

ideoloxa s.f. Conxunto de ideas que caracterizan a un

individuo ou a unha comunidade social.

ideomocin s.f. Movemento ou actividade muscular que

non nin reflexa nin voluntaria, senn inducida por
algunha idea dominante.

ciente e primitivo da personalidade, dominado polo principio do pracer. 2. Reaccin cutnea estril, xeneralizada
ou localizada que se produce como unha reaccin alrxica (reaccin de id) a un axente que produciu unha
infeccin primaria noutra localizacin do organismo.

ideomotor -a adx. Relativo s movementos involuntarios

idade s.f. Tempo transcorrido desde o nacemento, e que

idio- Prefixo do gr. dios (propio, especial).

idiocia s.f. Retardo mental profundo correspondente a un

normalmente se divide en catro perodos: infancia,

adolescencia, madurez e senectude. // I. adulta Idade na
que organismo humano alcanza o seu desenvolvemento
completo. / I. biolxica Idade revelada pola funcionalidade e anatoma da persoa. / I. cronolxica Suma dos
anos transcorridos desde o nacemento. / I. provecta
Idade moi avanzada. / Terceira i. Vellez.

-ide Sufixo do gr. eids (semellante a).

idea s.f. Contido mental, producto da actividade intelectual, que se pode compoer de imaxes reais ou imaxinarias, conceptos ou pensamentos. // I. compulsiva Idea
que se introduce, se repite e persiste nun suxeito contra a
sa vontade e raciocinio. / I. de referencia Suposicin
que fai un paciente de que as palabras ou os actos realizados por outra persoa refrense a el mesmo ou ben son a
proxeccin das causas das sas propias dificultades
imaxinarias con respecto a outra persoa. / I. delirante
Conviccin falsa que constite a base dos delirios. / I.
obsesiva Idea unida a un acto compulsivo que o suxeito
recoece como anormal, pero que non pode eliminar da
sa conciencia.

producidos por unha idea ou pensamento.

ideovascular adx. Relativo s cambios vasculares producidos pola ideacin.

coeficiente intelectual menor de 25. Tamn se di idiotez.

// I. amaurtica familiar Grupo de enfermidades hereditarias, transmitidas de xeito autosmico recesivo, nas
que existe unha anormalidade no metabolismo dos
lpidos, que se caracteriza pola acumulacin dos mesmos
no sistema nervioso central. Caracterzanse polo retardo
mental progresivo, a amaurose e finalmente a morte. / I.
cretinoide Retardo mental grave asociado cretinismo. /
I. epilptica Retardo mental grave combinado con
epilepsia. / I. hidroceflica Retardo mental grave
asociado hidrocefalia. / I. microceflica Retardo
mental grave asociado microcefalia. / I. monglica
Retardo mental asociado sndrome de Down.

idiocromatina s.f. Cromatina que intervn na reproduccin celular.

idiocromidio s.m. Cromatina extranuclear que intervn

na reproduccin celular.

idioglosia s.f. Articulacin verbal anormal con emisin de

sons vocais carentes de significado.

393

idiograma s.m. Representacin esquemtica da composicin cromosmica dunha especie determinada.

idiohipnotismo s.m. Experiencia hipntica espontnea

ou autoinducida.

idioloxa s.f. Expresin verbal caracterstica dunha

persoa.

ilaco -a
mediante a aplicacin tpica do producto. Denomnase
habitualmente mediante as siglas IDU.

IDU V. idoxuridina.
igniextirpacin s.f. Extirpacin dunha parte mediante un
cauterio.

ilaqueacin s.f. Operacin consistente no endereitamento

idiometrite s.f. Inflamacin do parnquima do tero.

idiomuscular adx. Propio do msculo, especialmente

das pestanas invertidas propias da triquase, por medio da

realizacin de suturas a travs das plpebras.

referido s contraccins musculares que aparecen en

ausencia dun estmulo nervioso nalgns casos de dexeneracin muscular.

ilectoma s.f. Extirpacin cirrxica do leo ou dunha

idioparasito s.m. Parasito que se orixina dentro do

hspede.

idiopata s.f. Enfermidade ou doenza de orixe descoecida.

idioplasma s.m. Porcin reproductiva da clula, contida

nos cromosomas do ncleo e da que dependen os caracteres hereditarios.

idiorreflexo s.m. Reflexo que se orixina como consecuencia dunha causa propia do rgano no que se produce.

idiorretinal adx. Relativo sensacin luminosa orixinada na propia retina, sen necesidade dun estmulo
visual.

idiosincrasia s.f. 1. Temperamento particular e propio

dun individuo ou dunha comunidade. 2. Sensibilidade
persoal especial ante unha determinada substancia,
frmaco ou alimento.

idiosincrtico -a adx. Relativo ou pertencente idiosincrasia, especialmente referido tipo de sensibilidade

particular dun individuo ante un determinado elemento.

idiota s.m. Persoa que padece idiocia. // I. ertico Idiota

que pose unha gran actividade psicomotora. / I. moral
Persoa, incapaz de distingui-la natureza moral das sas
accins, anda que poida ter un coeficiente intelectual
normal. / I. sapiente Persoa que padece un retardo
mental grave, pero que pose unhas calidades especialmente desenvolvidas, incluso por encima do normal
nalgns aspectos, como na msica, as matemticas, etc. /
I. trpido Idiota que padece inhibicin psicomotora.

porcin do mesmo.

ilete s.f. Inflamacin do leo. // I. rexional Enfermidade

de Crohn que afecta porcin terminal do leo.

leo s.m. 1. Porcin do intestino delgado que se estende

entre o xexuno e o colon. 2. Obstruccin intestinal. // I.
adinmico Aquel que resulta dunha inhibicin da mobilidade do intestino. Tamn se di leo paraltico. / I. dinmico Aquel que se orixina pola contractura permanente
dun segmento intestinal. Tamn se di leo espstico. / I.
espstico V. i. dinmico. / I. mecnico Aquel que se
produce por unha causa mecnica, como un tumor, un
clculo, un fecaloma, etc. / I. meconial O que se produce
pola acumulacin intestinal do meconio nos neonatos. / I.
paraltico V. i. adinmico.

ileocecal adx. Relativo leo e cego.

ileocecostoma s.f. Anastomose cirrxica realizada entre
o leo e o cego.

ileocleise s.f. Oclusin do leo.

ileoclico -a adx. Relativo leo e colon.
ileocolite s.f. Inflamacin do leo e o colon.
ileocolorrectoplastia s.f. Anastomose cirrxica entre o
colon e o recto, realizada mediante unha asa do leo.

ileocolostoma s.f. Anastomose cirrxica realizada entre

o leo e o colon.

ileoproctostoma s.f. Anastomose cirrxica realizada

entre o leo e o recto.

ileosigmoidostoma s.f. Anastomose cirrxica realizada

entre o leo e o sigma.

idiotez s.f. V. idiocia.

idioventricular adx. Propio dos ventrculos do corazn,

ileostoma s.f. Realizacin dunha abertura cirrxica no

especialmente do ritmo cardaco que se orixina nas

clulas ventriculares cando se produce un bloqueo na
transmisin do impulso elctrico orixinado normalmente
nas aurculas.

ileotoma s.f. Incisin cirrxica realizada no leo.

ileotransversostoma s.f. Anastomose cirrxica reali-

idoxuridina s.f. Frmaco antiviral, de frmula

C9H11IN2O5, composto de orixe sinttica derivada da
pirimidina, diferencindose da timidina unicamente pola
substitucin dun grupo metilo por un tomo de iodo,
podendo en consecuencia actuar como un antimetabolito
do devandito nuclesido. Inhibe a sntese do DNA viral,
utilizndose no tratamento da queratite herptica

leo.

zada entre o leo e o colon transverso.

ileso -a adx. Que non padece dano ou lesin.

ilaco -a adx. 1. Relativo leo. 2. Relativo so ilaco.
// s.m. 3. so da pelve, par e plano, composto por tres
porcins: ilio, isquion e pube. Forma parte do esqueleto
da cadeira articulndose co fmur, e da pelve se articular co so ilaco contralateral e mais co sacro. Tamn
se di so coxal, so innominado.

ilio-

ilio- Prefixo que denota relacin co ilio, flanco ou so

ilaco.

ilio s.m. so que forma parte do esqueleto da cadeira,

constitundo a porcin superior e posterior ensanchada do
so coxal. Durante a vida fetal independente do resto
dos sos da cadeira.

ilioabdominal adx. Relativo ilio e abdome.

iliococcxeo -a adx. Relativo so ilaco e cccix.
iliocolotoma s.f. Colotoma realizada na rexin ilaca.
iliofemoral adx. Pertencente ou relativo ilio e o fmur.
iliolumbar adx. Pertencente ou relativo s rexins ilaca
e lumbar.

iliopectneo -a adx. Pertencente ou relativo ilio e

pube. Tamn se di iliopubiano.

ilioplvico -a adx. Pertencente ou relativo rexin ilaca

e pelve.

iliopsoas s.m. Denominacin do msculo formado polas

porcins musculares ilaca e psoas maior, consideradas
como un s msculo. Tamn se di psoasilaco.

iliopsote s.f. Inflamacin do msculo psoasilaco.

iliopubiano -a adx. V. iliopectneo.
iliotibial adx. Relativo so ilaco e tibia.
iliotoracpago s.m. Monstro fetal dobre no que cada un
dos dous compoentes est unido outro polo trax e a
pelve.

illa s.f. Porcin de tecido ou grupos celulares anatmica ou

histoloxicamente illados. // I. de Reil Lobo do crtex
cerebral, localizado no fondo da fisura de Silvio, de xeito
que non se pode ver dende o exterior, formado por cinco
circunvolucins que conxuntamente teen unha forma
triangular. Est funcionalmente relacionado co gusto e
coas vas da audicin que forman parte das circunvolucins transversas de Hesch. Tamn se di lobo de Reil,
lobo da illa de Reil. / I. olfactoria Acumulacin de
clulas piramidais na parte caudal do espacio perforado
anterior.

illote s.m. Masa formada por unha acumulacin pequena e

circunscrita de clulas pertencentes a un tecido. // I. de
Langerhans Estructuras celulares presentes no pncreas
que conforman a porcin endcrina deste rgano. Teen
varios tipos de clulas diferentes: clulas alfa (),
productoras de glicagn; clulas beta (), as mis numerosas e encargadas da produccin da insulina e clulas
delta (), segregadoras de somatostatina.

iluminacin s.f. Aplicacin de luz natural ou artificial a

unha parte anatmica ou a unha cavidade corporal coa
finalidade de permiti-la sa exploracin.

ilusin s.f. Interpretacin falsa dunha imaxe ou dun estmulo sensorial real.

imago s.m. 1. Insecto que experimentou a sa derradeira

metamorfose, alcanzando polo tanto o seu desenvolve-

394
mento completo. 2. Na psicanlise, imaxe mental inconsciente, elaborada a partir das primeiras relacins intersubxectivas, reais ou non, coas persoas claves da rede
vincular familiar ou social.

imn s.m. Calquera substancia que tea a propiedade de

atrae-lo ferro.

imaxe s.f. Representacin artificial de maior ou menor

semellanza realidade obxectiva. // I. accidental Impresin que permanece na retina despois de desaparece-la
imaxe real que a produciu inicialmente. Tamn se di
imaxe consecutiva. / I. acstica Concepto mental
correspondente a un determinado son. / I. consecutiva V.
i. accidental. / I. corporal Concepcin tridimensional da
situacin espacial dos segmentos corporais que se
rexistra permanentemente no crtex cerebral. / I. dereita
Aquela producida polos raios luminosos antes de
chegaren seu foco. Tamn se di imaxe directa, virtual.
/ I. directa V. i. dereita. / I. falsa Aquela que se forma
nun ollo estrbico. / I. heternima Imaxe dun obxecto
cando o ollo ten enfocado un punto mis remoto c
devandito obxecto. / I. hipnagxica Imaxe que se
produce durante a transicin entre a vixilia e o sono. / I.
hipnopmpica Aquela que se produce cando o suxeito
comeza a durmir. / I. invertida Aquela que se produce no
foco real dunha lente ou dun espello cncavo. Tamn se
di imaxe real. / I. mental Representacin mental
dalgunha cousa percibida polos sentidos. / I. onrica
Aquela que aparece nos soos. / I. ptica Aquela que se
produce pola reflexin ou a refraccin dos raios luminosos. / I. pareidlica Imaxe construda pola imaxinacin, pero a partir dunha imaxe real, como sucede coas
imaxes construdas a partir das nubes, manchas, etc. / I.
real V. i. invertida. / I. retiniana Imaxe dun obxecto que
se forma na retina. / I. tctil Imaxe mental correspondente a un obxecto percibido polo tacto. / I. virtual V. i.
dereita. / I. visual Aquela que corresponde a un obxecto
percibido mediante o sentido da vista.

imaxinacin s.f. 1. Facultade psquica mediante a cal

unha persoa pode evocar no presente, en forma de imaxes
mentais, obxectos ou feitos coecidos anteriormente.
Tamn se di memoria imaxinativa. 2. Facultade
mediante a cal se poden inventar seres ou acontecementos non reais. 3. Capacidade mental mediante a cal se
poden crear imaxes ou conceptos novos en calquera
campo da actividade intelectual, ou resolver problemas
tericos ou prcticos. Tamn se di invencin.

imaxinario -a adx. Que non real, existindo unicamente

na imaxinacin.

imbcil adx. e s. Que padece imbecilidade.

imbecilidade s.f. Estado de deficiencia mental correspondente a un coeficiente intelectual entre 25 e 50.

imbricacin s.f. Entrelazado parcial de capas ou estratos

de fibras ou tecidos.

imbricado -a adx. Dos tecidos que se entrelazan parcialmente, de xeito semellante s tellas dos tellados.

395

impulsivo -a

divalente NH, co que se unen unicamente radicais cidos.

Erupcin pustulosa que aparece na sfilis. / I. simple V. i.

folicular. / I. vulgar V. i. contaxiosa.

imidazol s.m. Composto heterocclico aromtico, de

impetixinizacin s.f. Desenvolvemento dunha impetixe

imida s.f. Amina secundaria, composto que pose o grupo

frmula C3H4N2, que se atopa frecuentemente na natureza, de xeito monocclico (histidina), ou de xeito policclico (purinas, bencimidazois). Forma parte tamn
dalgns medicamentos, como as hidantonas ou en
diversos compostos antifnxicos.

imido- Prefixo que indica a presencia dun grupo NH

unido a un radical cido.

imino- Prefixo que indica a presencia dun grupo NH

unido a un radical non cido.

imipramina s.f. Frmaco antidepresivo tricclico pertencente grupo das dibenzacepinas.

imitacin s.f. Reproduccin aproximada da forma de ser

ou de actuar de algun. Nalgunhas ocasins pose
carcter morboso.

impactado -a adx. Que sufriu un impacto.

impacto s.m. 1. Choque dun corpo contra outro. 2. Sinal
ou pegada que deixa o choque entre dous obxectos.

impalpable adx. Que non se descobre mediante o tacto.

impedancia s.f. Resistencia que presenta un circuto
paso dunha corrente elctrica. // I. acstica Expresin da
resistencia que existe paso dunha onda sonora, que
depende da densidade e da elasticidade dunha substancia.

impedanciometra s.f. Tcnica para medi-la impedancia

acstica no odo medio.

impedancimetro s.m. Aparello destinado medicin

da impedancia.

imperforacin s.f. Pechamento conxnito anormal dun

orificio ou dun conducto corporal.

impermeable adx. Que non permite o paso dos lquidos.

impetixe ou empinxe s.f. Dermatose producida por unha
infeccin con estreptococos, estafilococos ou con flora
mixta e caracterizada pola formacin de lesins vesiculo-pustulosas subcorneais, tanto illadas como acumuladas,
que cando rachan deixan unha superficie erosiva e exsudativa, cunha segregacin que secar forma unhas cotras
amarelas, cun aspecto semellante do mel seco (cotra
melicrica), que posteriormente caen sen deixar cicatriz.
As lesins autoinoclanse e contxianse con facilidade,
localzanse principalmente na cara e son mis frecuentes
nos menios. // I. ampolar Piodermite caracterizada pola
presencia de pstulas ou bochas purulentas. / I. circinado
Impetixe que ten tendencia a crecer polos seus bordos e a
regresar polo centro das lesins. / I. contaxiosa Impetixe
propiamente dita. Tamn se di impetixe vulgar. / I. folicular Impetixe contaxiosa localizada no folculo pilosebceo. Est causada sempre por estafilococos. Tamn se
di impetixe simple. / I. granulada Variedade de impetixe que afecta coiro cabeludo e na que as cotras se
adhiren s pelos e teen forma de grans / I. sifiltica

en calquera lesin cutnea.

implantacin s.f. 1. Fixacin dun vulo fecundado na

mucosa uterina, feito que no ser humano sucede entre
seis e sete das despois da propia fecundacin, a que ten
lugar normalmente no tercio externo da trompa de
Falopio. 2. Enxerto dun tecido ou rgano nunha localizacin corporal distinta de procedencia orixinal. 3. Introduccin dun medicamento slido debaixo da pel. 4.
Introduccin de bacterias no sangue ou nun tecido
corporal coa finalidade de examina-lo seu poder bactericida.

impo s.m. Contraccin sbita do diafragma e a glote, que

produce unha sacudida das paredes torcica e abdominal,
ocasionando un son agudo caracterstico. Tamn se di
salouco.

impotencia s.f. Incapacidade para realizar un acto, especialmente para realiza-la cpula o home. // I. coeundi
Incapacidade para realiza-lo coito o macho ou a femia. /
I. erigendi Incapacidade para obte-la ereccin do pene. /
I. generandi Incapacidade para procrear, anda que sexa
posible a realizacin do coito. Tamn se di esterilidade.
/ I. psquica Aquela que non depende dunha causa orgnica senn dunha alteracin psquica.

impresin s.f. 1. Sinal ou pegada que un rgano ou unha

parte anatmica calquera deixa sobre outra zona vecia
coa que entra en contacto. 2. Efecto producido nos
sentidos, na mente ou no corpo por unha causa exterior.
3. Depresin ou desigualdade localizada na superficie
dun so, de forma fisiolxica. // I. artica Suco deixado
pola arteria aorta sobre o lado esquerdo da porcin dorsal
da columna vertebral. / I. basilar Deformidade da
porcin superior do so occipital e da extremidade superior da columna vertebral cervical, na que esta ltima
parece empurrar cara a arriba a base do occipital. / I.
cardaca Concavidade localizada na superficie mediastnica do pulmn pola presin que realiza o corazn. / I.
deltoide Suco localizado na porcin superior e externa
do mero no que se insire o msculo deltoide. / I. dixital
Cada unha das depresins localizadas na superficie
interna do cranio, que se producen pola presin sobre esta
das circunvolucins cerebrais. / I. heptica Aquela que
deixa o fgado sobre o ril no punto no que mbolos dous
entran en contacto.

impbere adx. e s. Que anda non alcanzou a pubertade.

impulsin s.f. Propensin irresistible, morbosa, realizacin de impulsos, sen ter en conta a opinin dos demais
nin a presin do supereu, conducta tpica dos nenos e dos
adultos cunha organizacin psquica dbil.

impulsivo -a adx. 1. Que se deixa levar polas impresins

dun momento, procedendo sen reflexin e sen ningunha
precaucin. 2. Que impele ou pode impeler, que proporciona impulso.

impulso

396

impulso s.m. 1. Determinacin sbita e incontrolada de

inciclotropa s.f. Ciclotropa na que o polo superior do

actuar. 2. Forza sbita impelente. Tamn se di pulo. // I.

cardaco Movemento da parede torcica producido polos
latexos do corazn. / I. ectpico Impulso cardaco que se
orixina nunha zona do corazn diferente e independentemente do ndulo sinusal. / I. nervioso Cambio fisicoqumico transmitido a travs das fibras nerviosas ata os
tecidos innervados polas mesmas.

eixe vertical do ollo se desva cara lia media da cara.

in- Prefixo latino que significa dentro, dentro de ou que

indica negacin.

In Smbolo qumico do indio.

inaccin s.f. Ausencia de reaccin ante un estmulo
normal.

inactivacin s.f. 1. Supresin da actividade normal

dunha substancia calquera. 2. Destruccin da actividade
biolxica dun virus ou dun enzima pola accin de medios
fsicos ou qumicos. // I. do complemento Perda da
accin normal do sistema do complemento do soro pola
accin da calor. Tamn se di inactivacin do soro. / I. do
soro V. i. do complemento.

inactivo -a adx. Que non pose accin, de xeito transitorio ou permanente.

inaglutinable adx. Que non se pode aglutinar.

inanicin s.f. Estado caracterizado pola debilidade extremada, a perda de peso e a diminucin do metabolismo,
como resultado dunha alimentacin insuficiente de longa
duracin.

inanimado -a adx. 1. Carente de vida. 2. Carente de

movemento.

inapetencia s.f. 1. Falta de apetito. Tamn se di anorexia.

2. Falta de desexo por algunha cousa.

inarticulado -a adx. 1. Da voz ou dos sons vocais

incidencia s.f. 1. Nmero de veces no que se repite un

determinado feito durante un perodo de tempo concreto.
2. Forma na que un corpo calquera entra en contacto con
outro.

incineracin s.f. Accin de reducir corpos orgnicos a

cinsas mediante o uso do lume.

incipiente adx. Do suceso que est comezando.

incisin s.f. Fendedura cirrxica realizada sobre unha
estructura anatmica cun aparello cortante.

incisivo -a adx. 1. Que serve para cortar. 2. Punzante,

agudo, penetrante. // (Dente) i. Cada un dos dentes localizados entre os caninos na parte anterior e central dos
maxilares, posen unha coroa cortante. No ser humano
existen oito incisivos, catro laterais e catro centrais. A sa
funcin coller e corta-los alimentos.

incisura s.f. Fendedura ou cavidade. // I. cerebelosa

anterior Fendedura de forma semilunar localizada na
parte anterior do cerebelo que contn os pednculos cerebelosos superiores e os tubrculos cuadrixminos inferiores. / I. cerebelosa posterior Fendedura localizada
entre os hemisferios cerebelosos que contn a fouce do
cerebelo.

inclusin s.f. Corpo ou partcula includos nun medio

calquera. // I. celular Corpsculo, xeralmente inanimado
e temporal, localizado no citoplasma ou no ncleo dunha
clula.

incoercible adx. Que non se pode deter ou conter, especialmente os vmitos.

incoherencia s.f. Relacin contradictoria entre das ou

carentes de significado propio. 2. Dos animais que

carecen de articulacins.

mis cousas, especialmente referido discurso ou

comportamento dunha persoa.

inasimilable adx. Que non se pode asimilar ou utilizar

incoloro -a adx. Carente de cor. Tamn se di acrmico.

incombustible adx. Que non pode arder ou que ten

como alimento.

incapacidade s.f. 1. Falta da capacidade para realiza-las

funcins normais ou habituais, dende o punto de vista
fsico ou psquico. 2. Estado do enfermo mental privado
dos seus dereitos. // I. absoluta Estado dun suxeito polo
que perde totalmente a sa capacidade para realiza-lo seu
traballo habitual de xeito permanente. Tamn se di incapacidade total. / I. total V. i. absoluta. / I. transitoria
Estado dun suxeito polo que perde a capacidade para
realiza-lo seu traballo habitual de xeito temporal.

grandes dificultades para facelo.

incompatibilidade s.f. Calidade de incompatible. // I.

incesto s.m. Relacin sexual entre individuos consangu-

biolxica Aquela que existe entre dous tipos cromosmicos de sexo oposto, pola que estes non se poden unir
mediante fecundacin. Este feito sucede frecuentemente
entre especies diferentes dun mesmo xnero e constantemente entre xneros distintos. / I. sangunea Aquela que
existe entre dous tipos de sangue diferentes, debido a que
un deles pose un tipo antixnico determinado e o outro
o correspondente anticorpo contra o anterior. / I. teraputica Imposibilidade para administrar dous ou mis
medicamentos mesmo tempo, debido a que a sa interaccin causa efectos contraproducentes ou txicos sobre
o organismo.

neos, dentro dos graos nos que se prohibe o matrimonio.

incompatible adx. Dos elementos que non poden

incicloforia s.f. Cicloforia na que o polo superior do eixe

compartir un mesmo medio, que non se poden combinar

ou que posen efectos opostos sobre o organismo.

incenso s.m. Gomorresina recendente que se extrae de

varias especies de rbores da familia das burserceas.
Forma parte da composicin dalgns emplastos, antdotos e blsamos.

vertical do ollo se desva cara lia media da cara.

397

inconsciencia s.f. 1. Calidade de inconsciente. 2. Estado

caracterizado pola perda ou ausencia da conciencia.

inconsciente adx. 1. Que perdeu a conciencia. 2. Que

acta sen ter conciencia dos seus actos. 3. Acto reflexo e
inadvertido, non voluntario. // s.m. 4. Concepto principal
da teora psicanaltica de Freud, que designa aquelas
partes do aparello psquico constitudas polos impulsos
primitivos e os desexos reprimidos. Nun sentido descritivo, aquela parte da actividade mental que non resulta
facilmente accesible conciencia. // I. colectivo Termo
de Jung, que designa a parte do inconsciente idntica en
tdolos individuos da humanidade, independentemente
do espacio e do tempo e que est integrada polas experiencias ancestrais comns.

incontinencia s.f. 1. Incapacidade anormal para controla-las funcins excretoras voluntarias. 2. Falta de moderacin no comportamento. 3. Perda da capacidade dun
continente para rete-lo seu contido. // I. fecal Emisin
involuntaria de feces. / I. pigmentaria Dermatose hereditaria, presente no nacemento, que afecta exclusivamente sexo feminino e que se caracteriza pola
presencia inicial de ampolas, seguido da aparicin de
lesins papulosas e verrugas e, finalmente, da aparicin
de manchas drmicas irregulares causadas por un exceso
de melanina. O cadro drmico vai acompaado de
diversas alteracins oculares, dentarias e do pelo. Tamn
se di incontinentia pigmenti. / I. urinaria Emisin involuntaria de urina, causada por unha perda na capacidade
de regulacin voluntaria dos esfnteres vesical e uretral.
Tamn se di enurese.

incontinentia pigmenti s.f. Incontinencia pigmentaria.

V. incontinencia.

incoordinacin s.f. Ausencia da relacin normal existente entre os diversos elementos musculares que realizan
un movemento complexo. Tamn se di ataxia.

incorporacin s.f. 1. Unin de das ou mis substancias,

formando unha nova substancia composta. 2. Accin de
sentar ou reclinar un corpo que anteriormente se atopaba
deitado. 3. Na psicanlise, modo de relacin de obxecto,
con caractersticas do estadio sdico-oral (facer penetrar
o obxecto no interior do corpo experimentando pracer
con iso, destrundoo ou conservndoo coa finalidade de
asimila-las sas calidades). Pdese experimentar dun
xeito real ou fantstico. Non se ten que limitar actividade nin fase oral, podndose estender a outras zonas
erxenas e a obxectos parciais.

incremento s.m. 1. Aumento ou acrecentamento de

calquera cousa, cantidade na que aumenta un valor determinado. 2. Materia que fica dentro do organismo que a
produce, oposto a excremento.

incruento -a adx. Que se realiza sen derramar sangue,

aplicado a certos mtodos ou prcticas mdico-cirrxicas.

incubacin s.f. 1. Perodo de latencia que transcorre entre

o contaxio dunha enfermidade infecciosa e as primeiras
manifestacins clnicas da mesma. 2. Desenvolvemento

ndice
do embrin dentro do ovo, nos animais ovparos. 3.
Mantemento controlado da temperatura, da humidade e
do osxeno dentro dunha incubadora, coa finalidade de
permiti-lo desenvolvemento dos neonatos prematuros. 4.
Mantemento dunha temperatura adecuada nunha estufa,
coa finalidade de favorece-lo crecemento de cultivos
bacterianos ou de medios celulares.

incubadora s.f. 1. Aparello utilizado para realizar incubacins artificiais de cultivos celulares ou bacterianos. 2.
Aparello utilizado para mante-los neonatos, especialmente os prematuros, nunhas condicins adecuadas para
procura-lo seu desenvolvemento normal.

ncubo s.m. 1. Pesadelo. 2. Demo ou esprito con

aparencia de home que, segundo a crenza popular,
mantn relacins sexuais cunha muller mentres esta
dorme.

incudectoma s.f. Extirpacin cirrxica da bigornia.

incudomleo -a adx. Pertencente ou relativo bigornia e
mais martelo.

incudostapedio -a adx. Pertencente ou relativo

bigornia e estribo.

incurable adx. Que non se pode curar ou que non pode

sandar.

incus s.m. Bigornia, un dos sos do odo medio.

indemne adx. Ileso, que non sufriu dano.
indicador s.m. 1. Msculo extensor propio do dedo
maimio. 2. Substancia que, engadida a un medio, manifesta a existencia dunha determinada reaccin que se
quere determinar, mediante un cambio nalgunha das
caractersticas do devandito medio, especialmente a cor
ou o pH.

indicana s.f. Denominacin xeral dos derivados naturais

do indoxilo. // I. vexetal Glicsido do D-3-hidroxiindol,
que se atopa nas plantas que conteen ndigo ou anil. / I.
urinaria Producto da transformacin do triptfano en
indol pola accin das bacterias intestinais, unicamente
aparece na urina humana durante a insuficiencia heptica, a enfermidade de Hartnup ou en fermentacins
intestinais intensas.

indicanemia s.f. Presencia de indicana no sangue.

indicanhidrose s.f. Sudacin de cor azul.
indicanuria s.f. Presencia de indicana na urina.
ndice s.m. 1. Segundo dedo da man, localizado entre o
polgar e o medio. 2. Relacin numrica comparativa
entre unha cantidade tipo e outra magnitude. 3. Relacin
constante entre das cantidades. // I. cardaco Volume de
sangue que bombea o corazn por m2 de superficie
corporal nun minuto. / I. cardiotorcico Relacin existente entre os dimetros transversais das siluetas radiogrficas do corazn e do trax. / I. ceflico Relacin
entre os dimetros transverso e anteroposterior do cranio.
Tamn se di ndice cranial. / I. cranial V. i. ceflico. / I.
de envellecemento Proporcin de persoas maiores de 65

Indiella
anos por cada cen habitantes. / I. de refraccin Poder de
refraccin dun medio calquera en comparacin co do
aire, que se lle asigna un poder de refraccin de 1 por
convenio. / I. de resistencia Comparacin entre a
proporcin de leucocitos neutrfilos do sangue e o total
de leucocitos existentes no mesmo. / I. de saturacin da
hemoglobina ndice que amosa a porcentaxe de saturacin da hemoglobina con osxeno ante unha determinada
presin de O2 . / I. de saturacin da transferrina Indica
proporcin de transferrina unida ferro, que normalmente do trinta por cento. / I. de sedimentacin Cifra
que indica os milmetros de sedimentacin de glbulos
vermellos despois de trinta minutos. / I. fagocitario
Medida que indica a capacidade que posen os neutrfilos para inxerir partculas opsonizadas. / I. mittico
Proporcin entre o nmero de clulas dunha poboacin
que experimenta mitose e o nmero das que non o fan. /
I. plvico Relacin existente entre os dimetros transverso e conxugado da pelve. / I. quimioterpico ndice
que amosa a toxicidade que pose unha droga para o
organismo comparada coa que pose para un parasito
determinado. / I. respiratorio Diferencia, expresada en
centmetros, que existe entre o permetro do trax durante
unha inspiracin profunda e o mesmo permetro durante
unha expiracin forzada. / I. teraputico Proporcin
existente entre a dose letal media (DL50) e a dose eficaz
media (DE50) dun frmaco determinado. Utilzase para
avalia-la seguridade que ofrece o devandito frmaco. / I.
vital Proporcin que existe entre o nmero de nacementos e o de defuncins nun perodo de tempo determinado dentro dunha poboacin.

Indiella Xnero que pertencen algunhas especies de

fungos, como Indiella mansoni ou Indiella brumpti,
causantes do p de Madura.

ndigo s.m. Materia colorante azul derivada dalgns vexetais. Pdese obter de forma sinttica.

indigotina s.f. Composto de frmula C16H10O2N2, que

constite a maior parte dos colorantes do ndigo natural e
sinttico.

indiguria s.f. Presencia de ndigo na urina.

indio s.m. Metal raro, que presenta analoxas co aluminio,
denominado as polo seu espectro, que presenta unha raia
de cor ndigo. de cor branca, brillante, mis brando e
maleable c chumbo, o seu nmero atmico 49, a masa
atmica 114,82 e o smbolo In.

indirrubina s.f. Materia colorante, ismera da indigotina, coa que aparece na composicin do ndigo nativo.

indisposicin s.f. Alteracin leve da sade.

individualidade s.f. Conxunto de caracteres que nunha
especie diferencian a un individuo dos demais.

individuo s.m. Cada un dos seres dunha especie ou

xnero.

indixestin s.f. Malestar abdominal vago que aparece

despois das comidas e que se pode atribur a diferentes
causas. // I. gstrica Aquela que se produce por un tras-

398
torno localizado no estmago. / I. intestinal A que se
orixina por un trastorno localizado no intestino.

indixesto -a adx. 1. Difcil de dixerir ou que orixina indixestin. 2. Que foi inxerido e non dixerido.

indofenol s.m. Colorante do tipo O=C6H4=N-C6H4-OH,

que se obtn oxidando a mestura dun paraaminofenol e
dun fenol.

indofenoloxidase s.f. Enzima que cataliza a oxidacin

do citocromo, pasando o ferro que pose este ltimo de
estado ferroso a estado frrico.

indol s.m. Composto aromtico bicclico, de frmula

C8H7N, relacionado co pirrol. Derivado do ndigo e da
descomposicin do triptfano nos intestinos, absrbese
na mucosa intestinal e transfrmase en indoxilo no
fgado, perdendo desta maneira o seu carcter txico, e
atpase asemade nos cultivos do bacilo colrico. Tamn
se di benzopirrol.

indolente adx. 1. Que non experimenta ningunha dor ou

sufrimento. 2. Indiferente ou aptico.

indoloro -a adx. Que non ocasiona dor.

indoluria s.f. Presencia de indol na urina.
indometacina s.f. Frmaco sinttico derivado do indol,
que pose propiedades antipirticas, analxsicas e antiinflamatorias, indicado especialmente no tratamento da
espondilite anquiloposica e da artrite reumatoide, tendo
en xeral as mesmas indicacins c resto dos antiinflamatorios non esteroides.

indoxilemia s.f. Presencia de indoxilo no sangue.

indoxilo s.m. Producto procedente do metabolismo do
indol que se elimina algunhas veces pola urina. Mediante
a conxugacin heptica co cido sulfrico forma a indicana urinaria. // I. vermello Materia colorante vermella,
que se forma quentar unha solucin acuosa de indoxilo
a 130.

indoxiluria s.f. Presencia de indoxilo na urina.

induccin s.f. 1. Accin e efecto de inducir. 2. Proceso
que orienta a diferenciacin das clulas do embrin e
controla a constitucin da forma normal do mesmo. 3. Na
bioqumica, fenmeno de adaptacin que orixina a
sntese dos enzimas esenciais para a vida celular. 4.
Durante a anestesia, perodo que transcorre dende o adormecemento do suxeito ata chegar a unha anestesia estable
e suficiente para comeza-la intervencin cirrxica. 5.
Xeracin de electricidade ou de fenmenos magnticos
nun corpo, mediante a influencia de correntes elctricas
ou de campos magnticos sobre o devandito corpo. // I.
do parto Estimulacin artificial do comezo do parto.

inducido -a adx. Producido mediante induccin.

induracin s.f. Endurecemento anormal dos tecidos dun
rgano.

indurado -a adx. Que sofre un proceso de induracin.

399

inercia s.f. 1. Calidade de inerte. 2. Falta de enerxa fsica

ou psquica.

inerte adx. 1. Carente de actividade ou de movemento

propio. 2. Inactivo, ineficaz, intil, estril.

inespecfico -a adx. 1. Que non depende dunha nica

causa coecida. 2. Que pose un efecto xeral e non particular.

inestable adx. Que carece de estabilidade.

inexcitabilidade s.f. Falta de excitabilidade.
infancia s.f. Perodo da vida humana que vai dende o
nacemento ata o comezo da adolescencia.

infantil adx. Relativo ou pertencente infancia.

infantilismo s.m. Persistencia na adolescencia ou na
idade adulta dos caracteres fsicos ou psquicos propios
da infancia. // I. mixedematoso Infantilismo asociado a
mixedema. Tamn se di cretinismo. / I. sexual Persistencia dos caracteres sexuais prepuberais despois da
pubertade.

infarto s.m. rea de tecido necrosada como consecuencia

inflamacin
cin na que existe unha nica especie de microorganismo
infectante. / I. subclnica Aquela que non produce sintomatoloxa, pero na que se pode demostrar por medios de
laboratorio, a invasin do organismo por un axente patxeno.

infecciosidade s.f. Grao ou calidade de infeccioso.

Tamn se di infectividade.

infectado-a adx. Que sofre unha infeccin. Tamn se di

infecto.

infectividade s.f. V. infecciosidade.

infecto -a adx. 1. V. infectado. 2. Sucio, noxento, repugnante.

infectopata s.f. Enfermidade infecciosa.

infecundidade s.f. Calidade de infecundo.
infecundo-a adx. V. estril.
inferior adx. 1. Das partes anatmicas situadas por
debaixo doutras, ou que se dirixen cara a abaixo. 2. Que
ocupa un nivel mis baixo no que respecta a un grao,
dignidade, calidade, etc.

dunha isquemia local. // I. anmico rea de necrose

producida por unha obstruccin arterial. Tamn se di
infarto branco. / I. branco V. i. anmico. / I. cardaco
V. i. do miocardio. / I. do miocardio Aquel que afecta
capa miocrdica do corazn, como consecuencia dunha
obstruccin das arterias coronarias. Tamn se di infarto
cardaco. / I. emblico Infarto causado por unha
obstruccin orixinada por unha embolia. / I. trombtico
O producido pola trombose dun vaso sanguneo.

inferioridade s.f. Calidade de inferior.

inferolateral adx. Da parte anatmica que se atopa loca-

infausto -a adx. Desgraciado, infeliz, desafortunado,

ter descendencia. Non indica unha incapacidade total

para a reproduccin, como a esterilidade.

especialmente un prognstico aciago.

infeccin s.f. Invasin dos tecidos corporais por parte de

microorganismos patxenos de calquera tipo e posterior
multiplicacin dos mesmos, podendo ocasionar un cadro
morboso. // I. area Infeccin microbiana transmitida a
travs das partculas suspendidas no aire. / I. criptoxentica Aquela que non ten unha porta de entrada coecida.
/ I. directa Aquela que se produce como consecuencia
dun contacto cun individuo afectado. / I. endxena
Aquela orixinada por microorganismos existentes
normalmente no organismo, que adquiren virulencia en
determinadas circunstancias. / I. esxena Aquela que se
orixina a partir de xermes procedentes do ambiente exterior organismo infectado. / I. focal Aquela na que os
microorganismos infecciosos se atopan confinados nunha
localizacin concreta. / I. indirecta Aquela transmitida
mediante a auga, os alimentos ou vas diversas. / I.
latente Aquela na que os microorganismos infectantes
permanecen vivos, pero sen orixinar manifestacins
clnicas da enfermidade, no interior de diversas clulas
do organismo infectado. / I. mixta Aquela producida por
mis dun tipo de microorganismo mesmo tempo. / I.
nosocomial A adquirida nos ambientes hospitalarios. / I.
oportunista A producida a causa dunha diminucin dos
sistemas defensivos do organismo, por microorganismos
que habitualmente non son patxenos. / I. simple Infec-

lizada por debaixo e a un lado con respecto a outra que se

toma como referencia.

inferoposterior adx. Da parte anatmica que se atopa

localizada por debaixo e por detrs doutra parte que se
toma como referencia.

infertilidade s.f. Diminucin ou falta da capacidade para

infestacin s.f. Infeccin, especialmente aquela que se

produce por parasitos macroscpicos, como os vermes ou
os insectos.

infiltracin s.f. Acumulacin nun tecido ou nas clulas

dun tecido de substancias alleas s mesmos, ou nunha
cantidade excesiva con respecto normalmente existente.

infiltrado -a adx. 1. Afectado por unha infiltracin // s.m.

2. Producto da reaccin inflamatoria, rico en clulas, que
se acumula no intersticio dos tecidos. 3. Calquera substancia depositada mediante un proceso de infiltracin.

inflacin s.f. Accin e efecto de inflar, de distender unha

parte con aire ou gas.

inflamacin s.f. Estado morboso ocasionado polos

procesos exsudativos e proliferativos que se desenvolven
nun tecido como consecuencia dunha reaccin defensiva
do organismo fronte a unha gran diversidade de axentes
nocivos, que clinicamente se caracteriza pola aparicin
dunha serie de signos na rea afectada, comprendendo
estes clasicamente: a dor, a calor, o rubor, o tumor e a
incapacidade funcional. // I. aguda Inflamacin que se
inicia de speto, seguida da manifestacin intensa dos
signos tpicos / I. catarral Aquela que afecta esencial-

inflamatorio -a
mente s mucosas e se caracteriza pola presencia dun
fluxo mucopurulento e restos epiteliais. / I. crnica Inflamacin de curso lento. / I. exsudativa Aquela caracterizada pola produccin dun lquido inflamatorio coas
caractersticas dun exsudado. / I. fibrinosa Aquela caracterizada pola formacin dun exsudado de fibrina. / I.
granulomatosa Inflamacin, xeralmente crnica, que se
caracteriza pola formacin de granulomas nas reas afectadas / I. intersticial Inflamacin que afecta principalmente estroma dos rganos implicados. / I. metasttica
Aquela que se produce a distancia do foco primitivo, polo
transporte de material sptico a travs do torrente
sanguneo ou linftico. / I. necrtica Inflamacin de
grande intensidade que produce unha rea mis ou menos
ampla de necrose no tecido afectado. / I. parenquimatosa Aquela que afecta principalmente os elementos
histolxicos esenciais dos rganos implicados. / I. reactiva Aquela que se orixina arredor dun corpo estrao ou
dunha rea de necrose. / I. seca Aquela que cursa sen
produccin de exsudado inflamatorio. / I. serosa Aquela
que orixina un lquido inflamatorio de caractersticas
semellantes soro. / I. subaguda Aquela que segue un
curso clnico intermedio entre as inflamacins agudas e
as crnicas. / I. supurativa Aquela que produce un exsudado de tipo purulento.

inflamatorio -a adx. Que produce inflamacin.

inflexin s.f. 1. Flexin cara a dentro. 2. Modificacin do
timbre da voz.

400

infradiano -a adx. Dos ciclos biolxicos rtmicos que se

repiten cunha frecuencia inferior dos ritmos circadianos, e dicir, menos dunha vez cada da.

infraduccin s.f. Rotacin cara a abaixo do ollo sobre o

seu eixe horizontal.

infraglenoide adx. Que se localiza debaixo da cavidade

ou fosa glenoide.

infragltico -a adx. Que se localiza debaixo da glote.

infrahioide adx. Que se localiza debaixo do so hioide.
infrainguinal adx. Que se localiza debaixo da ingua.
inframamario -a adx. Que se localiza debaixo das glndulas mamarias.

inframamilar adx. Que se localiza debaixo das mamilas.

inframandibular adx. Que se localiza debaixo das
mandbulas, especialmente do maxilar inferior. Tamn se
di inframaxilar.

inframaxilar adx. V. inframandibular.

infranuclear adx. Que se localiza debaixo dun ncleo,
especialmente dos pertencentes sistema nervioso
central.

infraoclusin s.f. Mala oclusin dental pola que un dente

non contacta co dente oposto, por non alcanza-la sa
erupcin completa.

infraorbitario -a adx. Localizado no chan da rbita ou

por debaixo da mesma.

influenza s.f. V. gripe.

influenzavirus s.m. Especie de virus pertencente

infrapatelar adx. Localizado por debaixo da rtula.

xnero Orthomyxovirus, causante da gripe. Trtase dun

virus RNA, con simetra helicoidal, envoltura e espculas. Dependendo das protenas que presente na nucleocpside e na envoltura, distnguense tres tipos: A, B e C
responsables das diferentes epidemias anuais de gripe.

infrapsquico -a adx. Que automtico, de nivel

infra- Prefixo do lat. infra (debaixo de).

infraamigdalar adx. Localizado debaixo das amgdalas.
Tamn se di infratonsilar.

infraaxilar adx. Que se localiza debaixo da axila.

infraccin s.f. Fractura incompleta dun so, sen desprazamento dos fragmentos.

infraclavicular adx. Que se localiza debaixo dunha

clavcula.

infracortical adx. Que se localiza debaixo da porcin

cortical dun rgano.

infracostal adx. Que se localiza debaixo dunha ou mis

costelas.

infracotiloide adx. Que se localiza debaixo da cavidade

cotiloide.

infradiafragmtico -a adx. Que se localiza debaixo do

diafragma.

Tamn se di infrarrotuliano.
psquico inferior.

infrarrotuliano -a adx. V. infrapatelar.

infrascapular adx. Que se localiza debaixo dunha escpula.

infraspioso -a adx. Localizado debaixo da espia da

omoplata. // Msculo infraspioso. Msculo localizado
na rexin posterior do ombreiro, ocupando a fosa infraspiosa da escpula, que ten unha funcin de rotacin
sobre o ombreiro e de reforzo da articulacin escapuloumeral.

infrasternal adx. Localizado debaixo do esterno.

infratemporal adx. Localizado ou situado debaixo da
fosa ou do so temporal.

infratentorial adx. Localizado debaixo da tenda do cerebelo.

infratonsilar adx. V. infraamigdalar.

infratraqueal adx. Localizado debaixo da traquea.
infratroclear adx. Localizado debaixo da trclea.
infratubrico -a adx. Que se localiza debaixo da trompa
de Eustaquio ou da trompa de Falopio.

401

infraumbilical adx. Localizado debaixo do embigo.

infundibuliforme adx. Con forma de funil.
infundbulo s.m. Parte anatmica con forma de funil. // I.
coclear Cavidade con forma de funil localizada na extremidade superior do conducto da cclea. / I. do corazn
Prolongacin do ventrculo dereito do corazn, do vrtice
do que sae a arteria pulmonar. / I. do hipotlamo
Prolongacin hipotalmica con forma de funil, localizada
por diante do tuber cinereum e que se estende ata a
neurohipfise. / I. etmoidal Paso sinuoso que establece
unha comunicacin entre o meato nasal e as celas etmoidais. / I. plvico Escavacin pelviana. / I. renal cada
unha das divisins da pelve renal.

inmunidade

inhibidor s.m. 1. Substancia que interfire cunha reaccin

qumica ou con calquera actividade biolxica. 2. Substancia qumica que inhibe unha reaccin enzimtica.

inhibina s.f. Factor de natureza hormonal producido

polos tbulos seminferos, que pose unha accin de
retroalimentacin negativa sobre a FSH.

inhumacin s.f. Proceso de enterramento dun cadver.

iniencefalia s.f. Monstruosidade fetal caracterizada pola
presencia dunha fendedura occipital pola que sae o encfalo.

inidimo s.m. Monstro fetal que presenta das cabezas

unidas polo occipicio.

infusible adx. Que non se pode fundir.

infusin s.f. Operacin que consiste en poer auga ou

iniofacial adx. Relativo ou pertencente occipicio e

outro lquido a ferver, introducindo posteriormente unha

substancia farmacolxica, principalmente vexetais, ou
vertendo o lquido sobre a mesma, e deixndoo quedar en
contacto con ela durante certo tempo, para lle extrae-los
principios activos.

inin s.m. Punto craniomtrico localizado no vrtice da

infusorios s.m.pl. Clase de protozoos que posen cilios

vibrtiles, dos que algunhas especies como o Balantidium coli, son parasitos do ser humano.

ingrediente s.m. Compoente que forma parte dunha

frmula farmacolxica ou dun medicamento calquera.

ingua s.f. Parte do corpo onde se unen as coxas co ventre.

Tamn se di ngoa.

inguinoabdominal adx. Relativo ou pertencente ingua

e abdome.

inguinocrural adx. Relativo ou pertencente ingua e s

coxas.

inguinodinia s.f. Dor localizada na ingua.

inguinolabial adx. Relativo ou pertencente ingua e s
labios da vulva.

inguinoscrotal adx. Relativo ou pertencente ingua e

escroto.

inhalacin s.f. Aspiracin de aire ou de vapores.

inhalador s.m. Aparello utilizado para a administracin
de preparacins medicamentosas mediante inhalacin.

inhibicin s.f. 1. Detencin ou enlentecemento das

funcins do organismo. 2. Na psicanlise, limitacin
consciente ou inconsciente dun impulso ou dun desexo. //
I. competitiva Proceso de inhibicin dunha actividade
enzimtica na que o inhibidor se combina de xeito reversible co enzima, competindo co substrato para unirse
mesmo. / I. de contacto Fenmeno que se observa nos
cultivos celulares, consistente nunha detencin da divisin das clulas cando as sas membranas entran en
contacto. / I. non competitiva Inhibicin da actividade
enzimtica mediante unha substancia que se combina co
enzima sobre un sitio diferente utilizado polo substrato
normal, provocando unha modificacin na estructura do
catalizador e unha diminucin na sa actividade.

cara.
protuberancia occipital externa.

inipago s.m. Monstro fetal dobre unido polo occipicio.

inmaturo -a adx. Que non est plenamente desenvolvido
en canto s sas caractersticas como adulto.

inmersin s.f. Introduccin dun corpo slido nun lquido.

// Obxectivo de i. Variedade de obxectivo dos microscopios, que se utiliza interpoendo entre o obxecto e o
propio obxectivo un lquido cun ndice de refraccin
elevado, coa finalidade de aumenta-lo poder de resolucin.

inmobilizacin s.f. 1. Supresin temporal dun movemento articular mediante a aplicacin dunha frula ou
calquera outro mtodo. 2. En odontoloxa, procedemento
polo que se aplica unha restauracin fixa, coa finalidade
de unir das ou mis pezas dentais nunha soa unidade
rxida. // I. do treponema Proba utilizada no diagnstico
serolxico da sfilis, na que se enfronta o soro problema
cunha suspensin de treponemas comerciais en presencia
de complemento. Se no soro problema existen anticorpos
antitreponema, reaccionarn con estes inmobilizndoos.
Tamn se di proba de Nelson.

inmune adx. 1. Que non pode contraer unha determinada

enfermidade infecciosa por posur defensas inmunolxicas axeitadas contra a mesma, ben porque padeceu
anteriormente a devandita enfermidade, ben por vacinarse con anterioridade contra a mesma. 2. Relativo ou
pertencente sistema inmunitario.

inmunidade s.f. 1. Calidade de inmune. 2. Conxunto de

fenmenos que aparecen como consecuencia da reaccin
dun organismo vivo contra un antxeno estrao a el. // I.
activa Aquela adquirida polo organismo de xeito activo,
como resultado dunha reaccin contra unha infeccin
previa ou por unha vacinacin co microorganismo causal
ou cos seus productos antixnicos. / I. adquirida Aquela
que adquire o individuo despois do nacemento, que pode
ser activa ou pasiva. / I. antibacteriana Aquela que vai
dirixida contra a accin das bacterias. / I. antitxica
Aquela que vai dirixida contra a accin das toxinas bacterianas. / I. antivrica Inmunidade desenvolvida contra os

inmunitario -a
virus ou os seus compoentes antixnicos. / I. artificial
Aquela que se adquire mediante a inoculacin de vacinas
ou de inmunoglobulinas. / I. celular Aquela dependente da
accin inmunitaria dos linfocitos T. / I. conxnita A que
posen algns individuos ou algunhas especies de xeito
conxnito contra certos microorganismos infecciosos.
Tamn se di inmunidade inherente ou innata. / I.
cruzada Aquela adquirida contra unha enfermidade,
mediante a inoculacin ou o contaxio dun microorganismo
que non o causante da devandita enfermidade. / I. especfica Aquela que vai destinada contra unha enfermidade
ou un antxeno particular. / I. humoral Aquela desenvolvida polos anticorpos, procedentes dos linfocitos B. / I.
inherente V. i. conxnita. / I. innata V. i. conxnita. / I.
pasiva Inmunidade dependente do paso de inmunoglobulinas da nai feto durante o embarazo ou a lactancia, ou da
inxeccin de factores defensivos nun individuo, tales como
inmunoglobulinas especficas ou inespecficas procedentes dun animal previamente inmunizado.

402
protenas, deixando que as protenas e os anticorpos se
difundan a travs do devandito xel, precipitando en forma
de arco.

inmunoestimulacin s.f. Mtodo utilizado para estimula-las defensas inmunitarias, como o que se realiza
coa inoculacin da vacina BCG.

inmunofluorescencia s.f. Tcnica mediante a que un

antxeno ou un anticorpo determinado se mesturan cun
colorante fluorescente, feito que permite posteriormente
a sa localizacin e identificacin cando, despois de
introducido no organismo, o producto as marcado se fixa
co seu anticorpo ou o seu antxeno correspondente nunha
localizacin determinada do organismo.

inmunoglobulina s.f. Glicoprotena que se atopa no

formado por un antxeno e o seu anticorpo correspondente.

plasma e noutros lquidos orgnicos da maiora dos

animais vertebrados e que pose unha funcin como anticorpo nas reaccins inmunitarias. Sintetzase nos linfocitos B e nas clulas plasmticas en resposta a un estmulo antixnico, tendo a caracterstica de unirse
especificamente co antxeno que provocou a sa formacin. Existen cinco clases de inmunoglobulinas, que de
maior a menor concentracin no plasma sanguneo dun
adulto normal son: Ig G, Ig A, Ig M, Ig D e Ig E. Compense de catro cadeas peptdicas, das pesadas e das
lixeiras, unidas por forzas inicas e por enlaces disulfuro,
que en conxunto adquiren unha configuracin espacial en
forma de i grego (Y). Existen catro tipos diferentes de
cadeas pesadas, que se denominan coa letra minscula
grega homnima da latina coa que se nomea a molcula
completa da inmunoglobulina, sendo as seguintes: cadeas
de tipo gamma (), de tipo alfa (), de tipo mi (), de tipo
delta () e de tipo psilon (). Existen ademais catro
subtipos de cadea gamma e dous de cadea alfa. As cadeas
lixeiras poden ser de dous tipos: cadeas de tipo Kappa ()
ou de tipo lambda (). Nunha molcula determinada de
inmunoglobulina, as das cadeas lixeiras son idnticas
entre si, as como tamn o son as das cadeas pesadas
entre elas. Cada clase e subclase de inmunoglobulina
pose diferentes propiedades biolxicas, gracias s que
interveen nos diversos aspectos dos procesos inmunitarios.

inmunodeficiencia s.f. Proceso patolxico caracterizado

inmunohemlise s.f. Hemlise dos glbulos vermellos

inmunitario -a adx. Relativo ou pertencente inmunidade.

inmunizacin s.f. Proceso de adquisicin da inmunidade. // I. activa Inoculacin de antxenos capaces de

aumentar ou provoca-la aparicin de anticorpos. / I.
pasiva Inoculacin a un individuo de anticorpos procedentes doutro individuo ou dun animal que sexan
inmunes.

inmunizador -ora adx. Que orixina ou que induce

inmunidade.

inmunoblasto s.m. Clula precursora dos linfocitos

maduros. Tamn se di virocito.

inmunocito s.m. Linfocito T, entendido como clula

efectora da inmunidade celular.

inmunocitoadherencia s.f. Proceso da adhesin dun

antxeno superficie dun inmunocito que especificamente sensible.

inmunocomplexo s.m. Complexo macromolecular

por unha anomala na funcin inmunitaria.

inmunodifusin s.f. Tcnica baseada na difusin dos

antxenos ou dos anticorpos a travs dun medio semislido, composto normalmente por gar-gar ou por un xel
de agarosa. O resultado final a formacin de precipitinas.

inmunodominancia s.f. Grao no cal unha subunidade

dun determinante antixnico participa na unin cun anticorpo especfico.

inmunoelectroforese s.f. Tcnica que combina a electroforese das protenas e a inmunodifusin. As protenas
sepranse mediante electroforese nun xel de agarosa,
depositndose posteriormente os antisoros especficos
nun suco escavado de xeito paralelo migracin das

producida por unha reaccin de anticorpo con activacin

do sistema do complemento, contra os antxenos da
superficie celular eritrocitaria.

inmunohistoqumico -a adx. Da aplicacin de interaccins antxeno-anticorpo s tcnicas histoqumicas.

inmunoinsuficiente adx. Que carece dunha capacidade

de resposta inmunitaria fronte a unha agresin antixnica.

inmunlogo -a s. Especialista en inmunoloxa.

inmunoloxa s.f. Ciencia que estudia os procesos inmunitarios nos seres vivos.

inmunoprotena s.f. Protena que acta como inmunizante ou como anticorpo nos procesos inmunitarios.

403

inmunoqumica s.f. Estudio da qumica das substancias

e das reaccins participantes nos procesos inmunitarios.

inmunorreaccin s.f. Reaccin que ten lugar nun organismo entre un antxeno e o seu anticorpo correspondente.

inmunosupresin s.f. Anulacin ou depresin artificial

das respostas inmunitarias que se realiza de xeito teraputico nas tcnicas de transplante de rganos, ou que
forma parte dos efectos secundarios dalgns frmacos ou
das radiacins.

inmunoterapia s.f. Conxunto de tcnicas que utilizan a

inscricin

inlito s.m. Concrecin ou clculo de tecido fibroso.

inoma s.m. V. fibroma.
inomioma s.m. V. fibromioma.
inoperable adx. Que non se pode curar mediante unha
operacin cirrxica.

inorgnico -a adx. Calquera corpo que carece de

procesos metablicos vitais.

inosclerose s.f. Induracin de caractersticas fibrosas.

inoscopia s.f. Mtodo bacterioscpico consistente nun

manipulacin dos procesos inmunitarios no tratamento

das diversas doenzas nas que estes non funcionan
adecuadamente.

primeiro paso no que se provocan cogulos nos lquidos

orgnicos, e nun segundo paso no que se realiza a dixestin destes cogulos e se buscan os posibles microorganismos englobados por eles.

inmunotoxina s.f. Molcula formada pola unin dunha

inosculacin s.f. Anastomose realizada entre das arte-

toxina cun antxeno ou un anticorpo.

inmunotransfusin s.f. Transfusin de sangue procedente de doadores previamente inmunizados porque

pasaron unha determinada enfermidade infecciosa ou se
vacinaron contra a mesma.

inmunoxentica s.f. Parte da inmunoloxa que estudia as

bases xenticas da resposta inmunitaria.

inmunoxenicidade s.f. Propiedade que proporciona a

unha substancia a capacidade de producir unha resposta
inmune ou grao no que unha substancia pose esta
propiedade.

inmunxeno -a adx. Que induce unha resposta inmunolxica.

innato -a adx. Que ten carcter conxnito.

innervacin s.f. Disposicin dos nervios ou dos sistemas
nerviosos nas diferentes localizacins do organismo.

innominado -a adx. Que non pose nome. // so i. so

ilaco.

ino- Prefixo do gr. s, ins (fibra).

inocondrite s.f. Inflamacin dunha fibrocartilaxe.
inocuidade s.f. Calidade de inocuo.
inoculable adx. 1. Transmisible mediante inoculacin. 2.

rias, veas ou conductos do mesmo calibre, na que a unin

se realiza abocando entre si os extremos abertos dos
mesmos.

inosemia s.f. V. fibrinemia.

inosina s.f. Denominacin corrente do ribsido da hipoxantina. Precursor bioqumico da adenosina e a guanosina.

inosita s.f. V. inositol.

inosite s.f. Inflamacin dun tecido fibroso.
inositol s.m. Hexahidroxi-1,2,3,4,5,6 ciclohexanos, de
frmula C6H12O6. Pose nove formas isomricas diferentes, das que a mis coecida e nica importante a
denominada mioinositol ou mesoinositol, que non se
descompn en enantimeros e que se atopa nos tecidos
musculares e no cerebro. Trtase dun factor lipotrpico
que pertence grupo das vitaminas B. Tamn se di
inosita.

inosituria s.f. Presencia de inositol na urina.

inotrpico -a adx. Relativo forza ou enerxa das
contraccins musculares, especialmente dos nervios ou
dos medicamentos que inflen positiva (inotrpico positivo) ou negativamente (inotrpico negativo) sobre a
forza de contraccin do msculo cardaco.

Que non inmune contra unha enfermidade transmisible

mediante inoculacin.

inoxnese s.f. Proceso da formacin ou produccin de

inoculacin s.f. 1. Introduccin no organismo, de xeito

inquietude s.f. Desacougo ou axitacin moderada.

inquilino s.m. Parasito que non se alimenta do seu

accidental ou voluntario, de axentes patxenos (vivos,

atenuados ou mortos) e as sas toxinas, con finalidade
teraputica ou experimental. 2. Introduccin dunha substancia patxena en medios de cultivo.

inculo s.m. Substancia que se inocula.

inocuo -a adx. Que non fai dano, inofensivo.
inodoro -a adx. Que non ten cheiro ningn.
inohimenite s.f. Inflamacin dunha membrana fibrosa.
inoleiomioma s.m. Tumor constitudo por tecido
muscular de fibra lisa.

tecido fibroso.

hspede.

insalivacin s.f. Impregnacin dos alimentos coa saliva

durante a mastigacin dos mesmos.

insalubre adx. Non saudable, que danio para a sade.

Tamn se di insn, malsn.

insn adx. V. insalubre.

inscricin s.f. Parte dunha frmula farmacolxica ou
dunha prescripcin que contn os nomes dos medicamentos e as sas doses correspondentes.

insecticida

insecticida s.m. Producto que mata os insectos.

insectfugo -a adx. Que repele os insectos.
insecto s.m. Calquera dos artrpodos pertencente clase
insectos. Teen como caracterstica principal a presencia
de seis patas (hexpodos).

inseminacin s.f. Depsito do lquido seminal dentro da

404

instinto s.m. 1. Conxunto de reaccins exteriores,

herdadas, que son comns a tdolos individuos dunha
mesma especie e adaptadas a un determinado fin, das que
o suxeito que acta xeralmente non ten conciencia. 2. Por
extensin, actividade, especialmente mental, espontnea
e adaptada a unha determinada finalidade, que non o
froito dunha experiencia adquirida, nin da educacin, nin
dun proceso de reflexin.

vaxina. // I. artificial Depsito mediante tcnicas artificiais do lquido seminal dentro da vaxina ou do tero, coa
finalidade de procura-la fecundacin do vulo.

instruccin s.f. Parte dunha prescricin mdica ou dunha

insensibilidade s.f. 1. Calidade de insensible. 2. Anal-

instrumentacin s.f. 1. Uso dos aparellos ou instru-

xesia, anestesia.

frmula maxistral, na que se indica a forma de usala.

mentos. 2. Traballo realizado con instrumentos.

insensibilizacin s.f. 1. Produccin da insensibilidade

instrumental adx. 1. Relativo s instrumentos ou que se

mediante o uso de analxsicos ou de anestsicos. 2.

Produccin dunha ausencia de reaccin inmunolxica
fronte a un antxeno, mediante a inxeccin repetida no
organismo de pequenas cantidades do mesmo. Utilzase
no tratamento dalgunhas doenzas de carcter alrxico.

realiza con eles. // s.m. 2. Conxunto dos instrumentos

necesarios para a prctica dunha operacin cirrxica ou
dunha manobra determinada.

insensible adx. 1. Que carece de sensibilidade ou

conciencia. 2. Que non se pode apreciar polos sentidos. 3.
Que non reacciona inmunoloxicamente fronte a un antxeno.

insercin s.f. 1. Accin e efecto de inserir, de implantar

ou introducir unha cousa noutra. 2. Adherencia ntima
dun msculo, un tendn ou un ligamento noutra parte
anatmica, especialmente nun so.

insidioso -a adx. Que ten un comezo lento e pouco sintomtico.

inspido -a adx. Que non pose sabor. Tamn se di

insulso.

insoluble adx. Que non se pode disolver nun lquido.

insomnio s.m. Dificultade para durmir. // I. de conciliacin Insomnio no que a persoa ten dificultade para colle-lo sono. Tamn se di insomnio de tipo 1. / I. de
espertar precoz Aquel no que a persoa non ten dificultade para concilia-lo sono, pero este dura pouco tempo,
espertando en poucas horas. Tamn se di insomnio de
tipo 2. / I. de tipo 1 V. i. de conciliacin. / I. de tipo 2
V. i. de espertar precoz.

insorcin s.f. Proceso de paso dunha substancia dende o

tubo dixestivo ata o sangue.

inspeccin s.f. Exame detido do corpo, realizado especialmente coa vista, coa finalidade de buscar posibles
anomalas que puidesen ter un carcter patolxico.

inspiracin s.f. Movemento respiratorio polo que o aire

entra nos pulmns.

inspirmetro s.m. Aparello utilizado para medi-lo

volume do aire mobilizado durante unha inspiracin.

instancia s.f. Cada unha das diferentes subestructuras do

aparello psquico consideradas por Freud.

instilacin s.f. Administracin dun lquido pinga a pinga.

instilador s.m. Aparello usado para realizar instilacins.

instrumentista s. Na cirurxa, axudante que coida e

proporciona os instrumentos operador.

instrumento s.m. Aparello ou mquina utilizado para a

realizacin dunha operacin ou manobra calquera.

insuficiencia s.f. Diminucin da capacidade dun rgano

ou sistema para realiza-la sa funcin. // I. artica
Pechamento incompleto das vlvulas sigmoides articas,
polo que existe un refluxo do sangue dende a arteria aorta
cara corazn, durante a distole. / I. cardaca Sndrome
resultante da incapacidade do corazn para manter un
gasto cardaco adecuado s necesidades do organismo. /
I. coronaria Diminucin do fluxo sanguneo a travs das
arterias coronarias, como consecuencia dunha diminucin do seu calibre causada por placas de ateromatose, ou
como consecuencia dun espasmo das propias arterias
coronarias, ou por un aumento da masa muscular do
corazn sen un aumento equivalente do fluxo sanguneo
a travs das devanditas arterias. / I. heptica Fallo do
fgado para realiza-las sas funcins habituais que, con
diferentes graos, se caracteriza pola presencia de manifestacins xerais, circulatorias, cutneas, endocrinolxicas, ascite e edema, hiper ou hipoglicemia, alteracins
nas probas da funcin hepatocelular e, cando a insuficiencia grave, pola presencia ademais de fedor heptico, ictericia, ditese hemorrxica, insuficiencia renal
funcional, edema pulmonar e encefalopata heptica. / I.
mitral Oclusin incompleta da vlvula mitral durante a
sstole do corazn, que permite o refluxo do sangue
cavidade auricular esquerda durante este perodo. / I.
pulmonar Oclusin incompleta da vlvula pulmonar
durante a distole do corazn. / I. renal Incapacidade dos
riles para cumpri-las sas funcins de elimina-los refugallos orgnicos e as substancias estraas organismo, do
mantemento das constantes do medio interno e das sas
funcins endcrinas. / I. respiratoria Fallo dos mecanismos respiratorios para manter unha adecuada osixenacin do sangue ou dos tecidos. / I. suprarrenal V. enfermidade de Addison. / I. tricspide Oclusin incompleta
da vlvula tricspide durante a sstole cardaca, que
permite o refluxo do sangue cavidade auricular dereita

405
durante este perodo. / I. valvular A que afecta a unha
vlvula do organismo, especialmente s das cavidades
cardacas. / I. valvular funcional Insuficiencia valvular,
especialmente cardaca, causada, non por un defecto da
estructura da vlvula, senn por unha dilatacin do
orificio onde se atopa implantada. / I. venosa Insuficiencia que afecta s vlvulas venosas, producindo unha
alteracin no retorno do sangue cara corazn, orixinando un estancamento do mesmo, que ten como consecuencia a aparicin dun edema e, ocasionalmente, dependendo da intensidade e da duracin da alteracin, de
lceras localizadas nos nocellos e na parte inferior das
pernas.

insuficiente adx. Dos rganos ou sistemas incapaces de

realiza-la sa funcin normal.

insuflacin s.f. 1. Accin e efecto de inxectar un lquido,

po, aire ou outro gas a presin nun conducto ou nunha
cavidade. 2. Dilatacin dun rgano oco ou dunha cavidade orgnica por medio de aire ou lquido, coa finalidade de proceder seu exame.

insulina s.f. Hormona protenica, de 51 aminocidos,

composta por das cadeas peptdicas, denominadas A e
B, unidas por un enlace disulfuro. Segrgana as clulas
beta dos illotes pancreticos, pose esencialmente unha
accin hipoglicemiante, provocando a entrada nas clulas
da glicosa procedente dos alimentos, dos cidos
graxentos e dos aminocidos, o que favorece a sntese do
glicxeno, das protenas e dos lpidos, e inhibe a gliconeoxnese, a degradacin do glicxeno, a das protenas e a
liplise. Utilzase terapeuticamente para o control clnico
da diabete. // I. cinc-globina Insulina de absorcin lenta
e de accin intermedia, que pose unha duracin no seu
efecto de aproximadamente 18 horas. / I. isofnica Insulina protamina-cinc, neutra e cristalina. Tamn se di insulina NPH. / I. NPH V. i. isofnica. / I. protamina-cinc
Insulina que leva na sa composicin protamina e cloruro
de cinc. / I. regular Principio activo insulnico que se
obtn do pncreas de animais e que se usa como unha
solucin cida estril.

insulinase s.f. Enzima que cataliza a hidrlise da insulina.

insulinemia s.f. Presencia de insulina no sangue.
insulinismo s.m. Segregacin excesiva de insulina ou
administracin esxena esaxerada da mesma, que orixina
unha hipoglicemia grave.

insulinochoqueterapia s.f. Mtodo teraputico consistente na provocacin dun choque hipoglicmico,

mediante a administracin de insulina. Utilizouse no
tratamento da esquizofrenia e dalgunhas paranoias.
Tamn se di choque insulnico.

insulinoide adx. Que pose unha accin semellante da

insulina, especialmente algns factores de crecemento,
como as somatomedinas, que median na accin da
hormona do crecemento sobre os tecidos.

interapofisario -a

insulinoma s.m. Adenoma dos illotes pancreticos que se

caracteriza pola segregacin de grandes cantidades de
insulina.

insulinorresistencia s.f. Resistencia anormal dos

tecidos perifricos fronte accin da insulina.

insulinoterapia s.f. Mtodo teraputico que utiliza a

insulina no tratamento de certas enfermidades, especialmente da diabete mellitus.

insulinoxnese s.f. Proceso de formacin da insulina

polos illotes pancreticos.

insulite s.f. Infiltracin celular dos illotes de Langerhans,

que se atopa formando parte dos procesos que levan cara
fallo pancretico na patoxnese da diabete mellitus.

insulso -a adx. V. inspido.

integracin s.f. Proceso de asimilacin ou de actividade
anablica.

integridade s.f. Calidade de ntegro.

ntegro -a adx. Enteiro, completo.
intelecto s.m. Mente, entendemento, facultade de
entender.

intelectualizacin s.f. Na psicanlise, mecanismo

inconsciente de defensa no que se utiliza o razoamento
para evitar ter que se enfrontar cun impulso inaceptable
percibido polo eu, eludindo deste xeito a ansiedade.

intelixencia s.f. Conxunto de funcins psquicas superiores que inclen a facultade de pensar, de coecer e
comprender.

intencin s.f. Respecto da cicatrizacin das feridas, xeito

de curar das mesmas, que pode ser por primeira ou por
segunda intencin, segundo se produza a reparacin do
defecto cos bordos da feridas contactando, ou con estes
separados, respectivamente.

intencional adx. Relativo intencin ou que ocorre

durante un acto intencionado. // Tremor i. Aquel que se
produce durante a realizacin dun acto voluntario.

intensmetro s.m. Aparello para medi-la intensidade dos

raios X.

inter- Prefixo do lat. inter- (entre, no medio de).

interaccin s.f. Relacin existente entre os dous
elementos dun sistema, pola que a accin de cada un dos
devanditos elementos depende da actividade do outro. //
I. medicamentosa Influencia que pose un frmaco
sobre a accin ou a toxicidade doutro.

interalveolar adx. Situado no espacio localizado entre os

alvolos pulmonares.

interangular adx. Localizado entre dous ou mis

ngulos.

interanular adx. Localizado entre dous aneis anatmicos.

interapofisario -a adx. Localizado entre das apfises
seas.

interaritenoide

interaritenoide adx. Localizado entre as cartilaxes aritenoides.

interarticular adx. Situado no espacio localizado entre

das superficies articulares.

interauricular adx. Localizado entre as aurculas do

corazn ou entre os pavillns auditivos.

intercalado -a adx. Localizado ou interposto entre dous

ou mis elementos ou partes.

intercambio s.m. Cambio recproco entre dous ou mis

rganos, partes corporais ou sistemas.

intercanalicular adx. Localizado entre canalculos.

intercapilar adx. Localizado entre os vasos capilares ou
entre os cabelos.

intercarotdeo -a adx. Localizado entre as das ramas

da arteria cartide primitiva.

intercarpiano -a adx. Localizado entre os sos do carpo.

intercartilaxinoso -a adx. Localizado entre cartilaxes.
Tamn se di intercondral.

intercavernoso -a adx. Localizado entre dous corpos

cavernosos.

intercelular adx. Localizado entre as clulas dun tecido

calquera.

intercervical adx. Localizado entre as vrtebras cervicais.

interciliar adx. Localizado entre as cellas.

intercinese s.f. Intervalo entre das divisins celulares
sucesivas no que os cromosomas non se diferencian individualmente, continuando os procesos fisiolxicos
normais. Tamn se di interfase celular.

interclavicular adx. Localizado entre as das clavculas.

interclinoide adx. Localizado entre as das apfises
clinoides do so esfenoide.

intercoccxeo -a adx. Localizado entre as porcins vertebrais coccxeas.

intercolumnar adx. Localizado entre das columnas ou

piares anatmicos ou histolxicos.

intercondleo -a adx. Localizado entre dous cndilos

seos.

intercondral adx. V. intercartilaxinoso.

intercorrente adx. Do fenmeno que aparece durante o
transcurso dunha enfermidade ou proceso calquera.

intercostal adx. Localizado entre as costelas.

intercostoumeral adx. Relativo a un espacio intercostal
e mailo mero.

intercrural adx. Localizado entre as coxas. Tamn se di

interfemoral.

intercutaneomucoso -a adx. Localizado entre a pel e

unha mucosa.

406

interdeferencial adx. Localizado entre os conductos

deferentes testiculares.

interdental adx. Localizado entre das pezas dentais.

interdisciplinario -a adx. Que se realiza coa cooperacin de varias disciplinas diferentes.

interdixitacin s.f. Entrecruzamento de partes santes a

xeito dos dedos dunha man cos da outra.

interdixital adx. Localizado entre os dedos ou as dedas.

interepitelial adx. Localizado entre as clulas dun
epitelio.

interespioso -a adx. Situado entre das espias anatmicas ou entre as apfises espiosas vertebrais.

interfalnxico -a adx. Localizado nas articulacins

interfalnxicas.

interfascicular adx. Localizado entre dous ou mis

fascculos anatmicos.

interfase s.f. Espacio de tempo entre das ou mis partes

dun proceso calquera. // I. celular V. intercinese.

interfemoral adx. V. intercrural.

interfern s.m. Elemento pertencente a unha familia de
glicoprotenas que teen a propiedade de interferi-las
infeccins vricas mediante a induccin da transcricin
dos xenes celulares que codifican as protenas antivricas,
o que produce un aumento da expresin dos antxenos do
complexo principal de histocompatibilidade (CPH), a
activacin das clulas NK, dos linfocitos e dos macrfagos e a inhibicin da duplicacin vrica. Posen
ademais funcins de inmunorregulacin e poden inhibi-lo crecemento de parasitos intracelulares non vricos.
Cocense tres tipos de interferns (IF): alfa (IF ),
constite unha familia dunhas quince molculas producidas polos leucocitos en xeral; beta (IF ), que se divide
en IF 1, producido polas clulas non inmunitarias, e o IF
2, que se corresponde exactamente coa interleuquina 6
(IL 6) e gamma (IF ) ou interfern inmune, producido
polos linfocitos T activados, e s veces polos macrfagos.

interfibrilar adx. Localizado entre fibrilas anatmicas

ou histolxicas.

interfibroso -a adx. Localizado entre fibras anatmicas.

interganglionar adx. Localizado entre ganglios ou que
conecta dous ou mis ganglios.

interglteo -a adx. Localizado entre os msculos glteos

ou entre as ndegas.

interhemisfrico -a adx. Localizado ou que sucede

entre os hemisferios cerebrais ou cerebelosos.

interictal adx. Que ocorre entre ataques ou paroxismos

sucesivos.

interisquitico -a adx. Localizado entre os isquions ou

entre as espias isquiticas.

interlabial adx. Localizado entre os labios da boca ou da

vulva.

407

interlaminar adx. Localizado entre das lminas.

interleucina s.f. Mediador soluble producido polos
leucocitos, que intervn na regulacin da resposta inmunolxica. O termo engloba as linfocinas e as monocinas,
elaboradas respectivamente polos linfocitos e os monocitos. Actualmente tndense a denominar como citocinas
ou citoquinas, xa que tamn existen clulas alleas
sistema inmune relacionadas con elas. Hoxe cocense
uns trece tipos de interleucinas, que se designan xeralmente coa sigla IL e se numeran dende o 1 (IL1) 13
(IL13). Tamn se di interleuquina. V. citocina, linfocina.

interleuquina s.f. V. interleucina.

interligamentoso -a adx. Localizado entre dous ou mis
ligamentos.

interlobular adx. Localizado entre dous ou mis lobos.

interlobulite s.f. Pleuresa localizada entre dous lobos
pulmonares.

intermaleolar adx. Localizado entre dous malolos

seos.

intermamario -a adx. Localizado entre as mamas.

intermamilar adx. Localizado entre as mamilas.
intermarxinal adx. Localizado entre dous bordos ou
marxes.

intermaxilar adx. 1. Localizado entre ambos maxilares

superiores. 2. Localizado entre os maxilares superior e
inferior ou mandbula.

intermediario -a adx. Que media entre das ou mis

persoas, sistemas ou cousas. // I. de Wrisberg Denominacin do nervio que forma a raz externa do nervio
facial, leva a innervacin parasimptica e o sentido do
gusto do mesmo, e proporciona ramas que sando do
ganglio xeniculado innervan a glndula lacrimal.

intermedio -a adx. Situado entre das partes ou entre

dous perodos de tempo.

intermembranoso -a adx. Localizado entre membranas.

intermennxeo -a adx. Localizado entre as membranas
mennxeas.

intermenstrual adx. Que sucede entre dous perodos

menstruais.

intermetacarpiano -a adx. Localizado entre dous sos

do metacarpo.

intermetamrico -a adx. Localizado entre das metmeras.

intermetatarsiano- a adx. Localizado entre dous sos

do metatarso.

intermitente adx. Que ten perodos de interrupcin na

sa actividade ou que ocorre a intervalos separados.

intermuscular adx. Localizado entre dous ou mis

msculos.

interpleural

internamento s.m. 1. V. hospitalizacin. 2. Confinamento dun alienado nun establecemento psiquitrico,

facendo uso dos procedementos legais pertinentes.

internasal adx. Localizado entre as fosas nasais.

interneurona s.f. Neurona pertencente a unha cadea
neuronal, que se atopa entre a neurona aferente primaria
(sensitiva) e a neurona motora final.

internista adx. e s. Mdico especialista que pose un

campo de actividade que abrangue os procedementos
diagnsticos e teraputicos das doenzas de todo o organismo, exclundo aquelas pertencentes mbito da
cirurxa.

interno -a adx. 1. Situado ou que sucede no interior

dalgunha cousa. 2. Relativo ou pertencente parte mis
interior do organismo. 3. Que, con respecto a outra parte
tomada de referencia, se atopa mis cerca da lia media
do corpo ou da estructura onde se localice. // adx. e s. 4.
Que traballa nun hospital coa finalidade de completa-la
sa formacin como mdico.

internodo s.m. Parte localizada entre dous nodos.

internodular adx. Localizado entre dous ndulos.
internuclear adx. Localizado entre dous ou mis
ncleos.

internuncial adx. Que acta como mediador entre as

neuronas ou os centros nerviosos.

interoceptor s.m. Sistema sensitivo que recolle a informacin das actividades viscerais.

interoinferior adx. Localizado na parte interna e inferior

dunha estructura.

interolivar adx. Localizado entre as olivas do bulbo

raqudeo.

interorbitario -a adx. Localizado entre as rbitas.

interseo -a adx. 1. Localizado entre dous ou mis sos.
// s.m. 2. Cada un dos msculos da man e do p, localizados nos espacios intermetacarpianos e intermetatarsianos respectivamente, que actan como flexores e
extensores dos dedos e as dedas.

interpalpebral adx. Localizado entre as plpebras.

interpapilar adx. Localizado entre das ou mis papilas.
interparietal adx. 1. Localizado entre os sos parietais.
2. Localizado entre das paredes anatmicas.

interpedicular adx. Localizado entre estructuras pediculares.

interpeduncular adx. Localizado entre os pednculos

cerebrais.

interpial adx. Localizado entre as das follas da piamter.

interpleural adx. Localizado entre as das follas da
pleura.

interpolacin

interpolacin s.f. En estatstica, operacin consistente en

determinar valores descoecidos a partir doutros coecidos nunha serie estatstica.

interpolar adx. Localizado ou que ocorre entre dous

polos.

interpretacin s.f. Na psicanlise, deduccins do psicanalista extradas do sentido latente ou agachado do

discurso, comportamento ou experiencias do doente.

interpbico -a adx. Localizado entre os dous sos da

pube.

interpupilar adx. Localizado entre as pupilas.

interrenal adx. Localizado entre os riles.
interseccin s.f. Lugar onde lias, volumes ou superficies se encontran e se cortan.

intersegmentario -a adx. Localizado entre dous ou mis

segmentos.

intersexual adx. Que padece intersexualidade.

intersexualidade s.f. Estado no que se mesturan en
diversos graos caracteres sexuais pertencentes a mbolos
dous sexos.

intersticial adx. Relativo, pertencente ou localizado nos

intersticios dunha parte.

intersticio s.m. Espacio pequeno localizado entre dous

corpos ou entre as partes constitutivas dun corpo.

intertransverso -a adx. Localizado entre as apfises

transversas das vrtebras.

intertrixe s.f. Dermatite superficial que se localiza nas

reas expostas a rozamentos, especialmente nas grandes
pregaduras da pel como os sobrazos, na pregadura intergltea, na ingua, etc.

intertrocantreo -a adx. Localizado entre os trocnteres

dun fmur.

interuretral adx. Localizado entre os urteres.

intervalo s.m. 1. Espacio situado entre dous puntos de
referencia. 2. Tempo que transcorre entre a aparicin de
dous fenmenos determinados. // I. auriculocarotdeo
Perodo de tempo que transcorre entre as ondas auricular
e carotdea no trazado do pulso xugular. / I. auriculoventricular Perodo de tempo que transcorre entre a
sstole auricular e o comezo da ventricular, que no ECG
se expresa mediante o espacio P-Q ou P-R. / I. lcido 1.
Perodo de tempo de normalidade durante dous episodios
nas psicoses cclicas ou recorrentes. 2. Perodo de tempo
que transcorre entre un traumatismo cranial e a aparicin
de sntomas consecutivos formacin dun hematoma
subdural. / I. PQ V. espacio PQ. / I. PR V. espacio PR.
/ I. QRS V. espacio QRS. / I. QT V. espacio QT.

intervalvular adx. Localizado entre das vlvulas, especialmente as cardacas.

intervascular adx. Localizado entre elementos vasculares sanguneos ou linfticos.

408

intervencin s.f. Accin e efecto de intervir. // I. cirrxica Operacin cirrxica.

interventricular adx. Localizado entre estructuras

ventriculares, especialmente os ventrculos cardacos ou
os cerebrais.

intervertebral adx. Localizado entre das vrtebras.

intestino s.m. Porcin do tubo dixestivo estendida entre o
esfnter pilrico do estmago e o ano. // I. delgado
Porcin intestinal que se localiza entre o ploro e o cego.
Divdese en duodeno, xexuno e leo. / I. groso Porcin
intestinal localizada entre o cego e o ano. Divdese en
cego, colon e recto.

ntima s.f. Tnica ou capa mis interna dunha arteria.

intimite s.f. Inflamacin da capa ntima dunha arteria.
intolerancia s.f. Reaccin adversa ou estado de hipersensibilidade producida polo contacto do organismo cun
producto calquera. // I. farmacolxica Aquela que se
produce coa administracin das doses teraputicas
normais dun medicamento.

intoxicacin s.f. Estado morboso producido polo

contacto ou a inxestin de cantidades excesivas dunha
substancia, de xeito agudo ou crnico. Tamn se di envelenamento.

intra- Prefixo do lat. intra (dentro de).

intraabdominal adx. Localizado dentro do abdome.
intraapendicular adx. Localizado dentro dun apndice.
intraarterial adx. Localizado dentro das arterias.
intraarticular adx. Localizado dentro das articulacins.
intraatrial adx. Localizado dentro das aurculas. Tamn
se di intraauricular.

intraauricular adx. V. intraatrial.

intrabronquial adx. Localizado dentro dos bronquios.
intrabucal adx. Localizado dentro da boca. Tamn se di
intraoral.

intracanalicular adx. Localizado dentro dunha ou mis

estructuras canaliculares.

intracapsular adx. Localizado dentro dunha ou mis

cpsulas.

intracardaco -a adx. Localizado dentro do corazn.

intracartilaxinoso -a adx. Localizado dentro das estructuras cartilaxinosas.

intracavitario -a adx. Localizado dentro dunha ou mis

cavidades.

intracelular adx. Localizado dentro das clulas.

intracerebeloso -a adx. Localizado dentro das estructuras pertencentes cerebelo.

intracerebral adx. Localizado dentro das estructuras do

cerebro.

409

intracervical adx. Localizado dentro do colo do tero.

intracolnico -a adx. Localizado dentro do colon.
intracorpuscular adx. Localizado dentro dun ou mis
corpsculos.

intracostal adx. Localizado na superficie interna das

costelas ou na substancia das mesmas.

intraselar

intramural adx. Localizado no grosor dunha parede

orgnica. Tamn se di intraparietal.

intramuscular adx. Localizado dentro das estructuras

musculares.

intranasal adx. Localizado nas fosas nasais.

intraneural adx. Localizado dentro dun nervio ou dunha
estructura nerviosa.

intracranial adx. Localizado dentro da caixa cranial.

intracutneo -a adx. Localizado nas estructuras da pel.
intradermerreaccin s.f. Mtodo diagnstico consis-

intranuclear adx. Localizado dentro dun ncleo celular

tente na avaliacin da reaccin inflamatoria intracutnea

que ocorre despois de inxectar na derme unha pequena
cantidade dunha toxina ou dunha substancia antixnica.
Utilzase para coece-lo grao de susceptibilidade dun
individuo fronte substancia inxectada.

intraocular adx. Localizado dentro dos ollos.

intraoral adx. V. intrabucal.
intraorbitario -a adx. Localizado dentro das rbitas.
intraseo -a adx. Localizado no interior dunha estructura

intradrmico -a adx. Localizado na capa drmica da pel.

intradural adx. Localizado dentro da duramter.
intraescleral adx. Localizado dentro da esclertica do

intraovrico -a adx. Localizado dentro dos ovarios.

intrapapilar adx. Localizado dentro dunha estructura

ollo.

intraescrotal adx. Localizado dentro da bolsa do escroto.

intrafascicular adx. Localizado dentro de estructuras
fasciculares.

intrafistuloso -a adx. Localizado dentro dun ou mis

traxectos fistulosos.

intragstrico -a adx. Localizado dentro do estmago.

intraglandular adx. Localizado dentro dunha ou mis
glndulas.

intraglobular adx. 1. Localizado dentro dunha estructura

anatmica globular, especialmente do globo ocular. 2.
Localizado dentro dos glbulos vermellos do sangue.

intraheptico -a adx. Localizado dentro do fgado.

intraintestinal adx. Localizado dentro do intestino.
intralarnxeo -a adx. Localizado dentro da larinxe.
intraleucocitario -a adx. Localizado dentro dos leucocitos.

intraligamentoso -a adx. Localizado dentro dun ou

mis ligamentos.

intralobular adx. Localizado dentro dunha ou mis

estructuras lobulares.

intraluminal adx. Localizado na luz dun rgano oco,

dunha estructura vascular ou dun conducto.

intramamario -a adx. Localizado dentro das glndulas

mamarias.

intramedular adx. Localizado dentro da cavidade

medular dun so ou da medula espial.

intramembranoso -a adx. Localizado dentro dunha ou

mis membranas.

intramiocrdico -a adx. Localizado dentro da capa

miocrdica do corazn.

ou anatmico.

sea.

papilar.

intraparenquimatoso -a adx. Localizado dentro do

parnquima dun rgano.

intraparietal adx. 1. Localizado dentro dos lobos parietais do cerebro ou do so parietal do cranio. 2. V. intramural.

intraplvico -a adx. Localizado dentro da pelve.

intraperineal adx. Localizado dentro das estructuras do
perineo.

intraperitoneal adx. Localizado dentro do peritoneo.

intrapial adx. Localizado dentro da piamter.
intrapirtico -a adx. Do suceso que ocorre durante un
acceso febril.

intraplacentario -a adx. Localizado dentro da placenta.

intrapleural adx. Localizado na cavidade pleural ou nas
capas da pleura.

intrapontino -a adx. Localizado dentro da ponte de

Varolio.

intraprotoplasmtico -a adx. Localizado no protoplasma celular.

intrapsquico -a adx. Dos fenmenos que suceden

formando parte dos procesos de activacin mental ou
psquica.

intraqustico -a adx. Localizado dentro dun quiste ou

dunha vexiga.

intrarraqudeo -a adx. Que se localiza no conducto

vertebral.

intrarrectal adx. Localizado dentro do recto.

intraselar adx. Localizado no interior da sela turca do
esfenoide.

intrasinovial

intrasinovial adx. Localizado dentro dunha cavidade

sinovial.

intratimpnico -a adx. Localizado na cavidade timpnica do odo medio.

intratorcico -a adx. Localizado dentro do trax.

intratubrico -a adx. Localizado dentro da trompa de
Falopio ou da trompa de Eustaquio.

intratubular adx. Localizado dentro dunha estructura

tubular.

intrauterino -a adx. Localizado dentro da cavidade do

tero.

intrautricular adx. Localizado dentro dos utrculos do

odo interno.

intravascular adx. Localizado dentro das estructuras

vasculares, sanguneas ou linfticas.

intravaxinal adx. Localizado dentro da cavidade da

vaxina.

intravenoso -a adx. Localizado dentro dunha ou mis

veas.

intraventricular adx. Localizado no interior dunha ou

mis estructuras ventriculares, especialmente cardacas
ou cerebrais.

intravertebral adx. Localizado no grosor dunha

vrtebra.

intravesical adx. Localizado dentro da vexiga urinaria.

intravesicular adx. Localizado dentro dunha estructura
vesiculosa, principalmente da vescula biliar.

intravtreo -a adx. Localizado dentro do corpo vtreo do

ollo.

intro- Prefixo do lat. inter (cara a dentro, interior).

introflexin s.f. Flexin cara a dentro dunha parte anatmica.

introito s.m. Porcin que conforma a entrada a unha cavi-

410
sas calidades s diversas instancias do aparello
psquico.

intrusismo s.m. Incumprimento dos requisitos legais para

a prctica da medicina ou calquera outra profesin. Este
incumprimento pode orixinar un delicto, unha falta ou
unha transgresin administrativa, segundo as cualificacins do cdigo penal.

intubacin s.f. Introduccin dun tubo ou dunha sonda

nun conducto ou nun rgano oco do corpo. // I. bucal
Insercin dunha sonda nas vas respiratorias ou gastrointestinais a travs da boca. / I. endotraqueal Introduccin
dunha sonda ou dunha cnula na traquea. / I. gstrica
Introduccin dunha sonda permanente polo nariz ata o
estmago, coa finalidade de procura-la alimentacin dun
doente ou de aspira-lo contido gstrico. / I. intestinal
Introduccin dunha sonda no intestino, coa finalidade de
proceder sa aspiracin durante a oclusin do mesmo. /
I. nasal Introduccin dunha sonda no aparello respiratorio ou gastrointestinal a travs do nariz.

intubador s.m. Aparello utilizado para realizar unha intubacin.

intumescencia s.f. Tumefaccin ou inchazn dunha

parte.

intususpeccin s.f. Prolapso dunha porcin do intestino

dentro da luz doutra porcin inmediatamente distal
anterior. Tamn se di invaxinacin intestinal.

inulina s.f. Polisido que se atopa no rizoma dalgunhas

plantas compostas. Elimnase polo ril por unha simple
filtracin renal, sen que exista reabsorcin nin excrecin
tubular da mesma, polo que o seu aclaramento se pode
utilizar como unha medida da filtracin glomerular e,
polo tanto, da funcin deste rgano.

invlido -a adx. e s. Incapacitado por unha enfermidade,

lesin ou mutilacin.

invasin s.f. 1. Penetracin de xermes no organismo, que

se pode seguir ou non dunha infeccin. 2. Proliferacin e
penetracin de elementos dun tecido, normais ou patolxicos, noutros tecidos adxacentes.

dade ou a un espacio corporal, especialmente a que

comunica a cavidade da vaxina co exterior.

invasor -a adx. Que invade, especialmente das tcnicas

intromisin s.f. Insercin dunha parte anatmica ou dun

diagnsticas que necesitan a introduccin dalgn

elemento no organismo.

rgano dentro doutra parte.

introspeccin s.f. Exame dos propios pensamentos ou

sentimentos. Tamn se di introvisin.

introversin s.f. 1. Xiro mis ou menos completo que

realiza un rgano dende fra cara a dentro. 2. Trazo da
personalidade dun individuo que o fai prescindir en
maior ou menor medida do mundo exterior a si mesmo.

introvertido -a adx. Do que ten unha personalidade

tendente introversin.

introvisin s.f. V. introspeccin.

introxeccin s.f. Proceso psquico inconsciente mediante
o cal o individuo incorpora os obxectos exteriores e as

invaxinacin s.f. 1. Proceso cirrxico consistente na

introduccin e a sutura dun cabo de intestino noutro,
durante a operacin dunha hernia estrangulada. 2.
Proceso embrionario, no cal, unha porcin da parede
dunha cavidade se dirixe e contacta coa parede oposta, de
xeito que se forma unha nova cavidade independente e
sen comunicacin coa primeira. // I. intestinal V. intususpeccin.

inversin s.f. 1. Cambio total na relacin espacial normal

dun rgano ou parte anatmica. 2. Na xentica, aberracin cromosmica producida por un cruzamento entre
dous segmentos cromosmicos rotos de dous cromosomas homlogos, producndose a inversin dun dos

411
devanditos segmentos, de xeito que os seus xenes constituntes aparecen nunha orde inversa normal. 3. Homosexualidade.

invertebrado -a adx. e s. 1. Dos animais pertencentes

grupo dos invertebrados. // 2. s.m.pl. Animais caracterizados por careceren de columna vertebral ou corda
dorsal.

inveterado -a adx. Das doenzas crnicas e de cura

difcil.

invisible adx. Que non se pode percibir polo sentido da

vista.

involucin s.f. Cambio regresivo normal ou patolxico

iridectoma

inxestin s.f. Acto de introducir no organismo alimentos,

medicamentos ou calquera outra cousa a travs da boca.

Io Smbolo qumico do ionio.

in s.m. Partcula formada por un tomo ou un grupo de
tomos que posen carga elctrica positiva (catin) ou
negativa (anin), debido perda ou captura dun ou
varios electrns.

ionio s.m. Istopo radioactivo do torio, de masa atmica

230 e perodo de 80.000 anos.

ionizacin s.f. 1. Proceso mediante o cal un tomo neutro

gaa ou perde electrns, adquirindo deste xeito carga
elctrica. 2. Introduccin mediante unha corrente elctrica de ins de sales solubles nos tecidos corporais, con
finalidade teraputica. Tamn se di iontoforese.

dun organismo ou dun rgano. // I. senil Cambios dexenerativos que experimentan de xeito natural os organismos nas idades avanzadas da sa vida. / I. uterina
Cambios que experimenta o tero para regresar seu
tamao normal despois do parto.

ionforo s.m. Calquera substancia que aumenta a perme-

invlucro s.m. Cuberta ou vaa que envolve algunha

ionograma s.m. Determinacin cuantitativa e rexistro da

cousa.

involuntario -a adx. Que se efecta independentemente

da vontade, especialmente os movementos reflexos e dos
msculos de fibra lisa. // Sistema nervioso i. Porcin do
sistema nervioso independente do sistema nervioso
central, que comprende o sistema nervioso parasimptico
e o sistema nervioso simptico. Tamn se di sistema
nervioso vexetativo.

inxeccin s.f. 1. Accin de introducir de xeito forzado,

mediante un aparello inxector, un lquido ou un gas
nunha parte do organismo. 2. A propia substancia que se
inxecta. 3. Conxestin sangunea, especialmente a que se
produce nos vasos conxuntivais ou nos ciliares. // I.
capilar Conxestin dos vasos capilares, de orixe xeralmente inflamatoria / I. hipodrmica Aquela que se
efecta nos tecidos subcutneos. / I. intracardaca
Inxeccin que se realiza directamente no msculo
cardaco. / I. intracutnea Aquela que se realiza no
grosor das capas da pel. Tamn se di inxeccin intradrmica. / I. intradrmica V. i. intracutnea. / I. intramuscular Aquela que se realiza no interior dun msculo.
/ I. intrarraqudea Aquela que se realiza no conducto da
raque. / I. intravascular A que se realiza nunha vea ou
nunha arteria. / I. intravenosa Aquela que se realiza no
interior dunha vea / I. subcutnea V. i. hipodrmica.

inxectable adx. 1. Que se pode inxectar // s.m. 2. A propia

substancia que se vai inxectar.

inxectado -a adx. 1. Dos vasos capilares cheos de

sangue. 2. Do suxeito no que se realizou unha inxeccin.

inxectar v. Accin de introducir, baixo presin e mediante

un aparello adecuado, unha substancia lquida ou gasosa
nunha parte orgnica calquera.

inxesta s.f. Conxunto de materias que, introducidas por

va oral, ingresan no organismo con finalidade alimenticia.

abilidade das membranas celulares para un in especfico.

concentracin de diversos ins nun lquido orgnico.

ionometra s.f. Determinacin da cantidade ou da intensidade dos corpos radioactivos mediante un ionmetro.

ionmetro s.m. Aparello utilizado para dosifica-los

elementos radioactivos aplicados durante unha terapia.

ionxeno -a adx. Que forma ou subministra ins.

iontoforese s.f. V. ionizacin.
ipeca s.f. Raz da planta Cephaelis ipecacuanha, que
pose como principio activo a emetina. Utilzase en
forma de xarope (xarope de ipecacuaa) para provoca-lo
vmito ou como expectorante, dependendo da dosificacin. Tamn se di ipecacuaa.

ipecacuaa s.f. V. ipeca.

iproniacida s.f. Droga derivada da hidracina, anloga
isoniacida, que pose a propiedade de inhibi-lo enzima
monoaminooxidase (MAO), sendo o primeiro composto
que foi descuberto con esta accin, que lle proporciona
actividade antidepresiva. Como a isoniacida pose
propiedades antituberculosas, pero, pola sa accin como
inhibidora da MAO, utilizouse esencialmente como
frmaco antidepresivo, rexeitndose actualmente pola
sa toxicidade heptica e pola existencia de frmacos
mis eficaces para esta finalidade e con menos efectos
secundarios.

ipsolateral adx. Que se localiza ou sucede no mesmo

lado ca outra cousa que se toma de referencia, especialmente os sntomas neurolxicos que aparecen no mesmo
lado da lesin cerebral que os produce.

Ir Smbolo do iridio.
iridalxia s.f. Dor do iris.
iridauxese s.f. Engrosamento ou hipertrofia do iris.
iridectoma s.f. Extirpacin cirrxica dunha porcin do
iris.

iridctomo

iridctomo s.m. Aparello cortante utilizado na realizacin das iridectomas.

iridectropin s.m. Ectropin ou versin do iris cara

cmara anterior do ollo.

iridemia s.f. Conxestin ou hemorraxia do iris.

iridencleise s.f. Operacin utilizada no tratamento cirrxico do glaucoma, caracterizada pola realizacin dunha
fstula entre a cmara anterior e posterior do ollo a travs
do iris, fixando unha porcin do mesmo na esclera, realizando esta porcin unha funcin de mecha para facilita-la drenaxe do humor acuoso cara cmara anterior,
equilibrando deste xeito a presin intraocular.

iridentropin s.m. Entropin ou inversin do iris cara

cmara posterior do ollo.

irideremia s.f. Ausencia conxnita do iris. V. aniridia.

iridiano -a adx. Relativo ou pertencente iris.
iridio s.m. Elemento metlico pouco frecuente, anlogo
platino, de nmero atmico 77 e masa atmica 192,2. De
cor branca agrisada, insoluble nos cidos. Utilzase xeralmente formando unha aliaxe con platino (platino
iridiado), aliaxe escollida para a construccin de patrns
mtricos, utilizndose tamn na fabricacin de pares
termoelctricos. O seu smbolo Ir.

iridiscente adx. Que reflicte as cores do arco da vella.

iridizacin s.f. Percepcin subxectiva de aneis coloreados (aneis de Newton) arredor dos obxectos luminosos
no glaucoma agudo conxestivo, orixinados pola dispersin da luz a causa do edema epitelial da crnea.

iridoavulsin s.f. Esgazadura completa do bordo perifrico do iris.

iridocapsulite s.f. Inflamacin do iris e da cpsula do

cristalino.

iridocele s.f. Hernia dunha porcin do iris a travs da

crnea.

iridociclectoma s.f. Extirpacin cirrxica do iris e do

corpo ciliar.

iridociclite s.f. Inflamacin do iris e do corpo ciliar.

iridociclocoroidite s.f. Inflamacin do iris, corpo ciliar e
coroide.

iridocinese s.f. Movementos de expansin e de contraccin do iris.

iridocoloboma s.m. Defecto conxnito dunha porcin do

iris que orixina unha fendedura a travs do mesmo.

iridoconstrictor s.m. 1. Axente farmacolxico ou txico

que provoca a contraccin da pupila. 2. Msculo ciliar ou
constrictor da pupila.

iridocorneoesclerectoma s.f. Extirpacin dunha

porcin do iris, da crnea e da esclertica durante o tratamento cirrxico do glaucoma.

iridocoroidite s.f. Inflamacin do iris e da coroide.

412

iridodilise s.f. Separacin ou lasitude do iris na sa

insercin no corpo ciliar.

iridodiastase s.f. Ausencia ou alteracin conxnita

parcial da raz do iris.

iridodilatador -a adx. Do que dilata a pupila.

iridodonese s.f. Tremor anormal no iris durante os movementos oculares.

iridoleptinse s.f. Delgadeza anormal ou atrofia do iris.

iridomalaca s.f. Amolecemento anormal do iris.
iridomotor -a adx. Pertencente ou relativo s movementos do iris.

iridonco s.m. Tumor ou tumefaccin do iris.

iridoparese s.f. Parlise incompleta do iris.
iridoperifacite s.f. Inflamacin do iris e da cpsula do
cristalino.

iridopexia s.f. Fixacin cirrxica do iris esclera ou

crnea.

iridoplexa s.f. Parlise do iris.

iridoptose s.f. Prolapso do iris.
iridopupilar adx. Relativo ou pertencente iris e
pupila.

iridoqueratite s.f. Inflamacin do iris e da crnea.

iridorrafia s.f. Sutura cirrxica do iris.
iridorrexe s.f. Esgazadura do iris.
iridospasmo s.m. Espasmo do iris.
iridosquise s.f. Fendedura orixinada no estroma mesodrmico do iris, que o divide en das capas, de xeito que
a anterior se separa e forma fibrilas, que flotan polo seu
extremo libre na cmara anterior do ollo.

iridostrese s.f. Ausencia, perda ou extirpacin dunha

parte ou da totalidade do iris.

iridotase s.f. Operacin cirrxica destinada a estreita-lo

iris no tratamento do glaucoma.

iridotoma s.f. Incisin cirrxica realizada no iris.

iris s.m. Membrana circular pigmentada que, xunto co
cristalino, separa a cmara anterior da posterior do ollo.
Ten a funcin de diafragma ocular e no seu centro
presenta un orificio mbil que constite a pupila. Consta
dunha capa estromtica anterior e doutra capa pigmentaria posterior e de orixe ectodrmica. A capa estromtica
atpase dividida polo colar do iris en das zonas: a
porcin pupilar co msculo do esfnter e a porcin ciliar,
que contn a raz do iris e o msculo dilatador do mesmo.
A capa pigmentaria, que constite a superficie posterior
do iris e reviste o bordo da pupila, acta impedindo o
paso da luz, protexendo deste xeito a retina do deslumbramento.

irite s.f. Inflamacin do iris, caracterizada clinicamente

pola dor, fotofobia, lacrimacin, blefarospasmo, inxec-

413
cin ciliar e miose arreactiva. // I. purulenta Irite con
exsudacin de carcter purulento. / I. serosa Irite con
exsudacin de caractersticas serosas.

irmn - s. Individuo que, respecto doutro, fillo dos

mesmos pais, ou polo menos dun deles.

irradiacin s.f. 1. Accin e efecto de irradiar, isto , de

despedir un corpo radiacins luminosas, trmicas,
magnticas ou de calquera outra clase. 2. Accin dunha
radiacin sobre unha materia viva ou inanimada e efecto
producido pola devandita radiacin. 3. Diseminacin dos
impulsos nerviosos orixinados nunha zona enceflica ou
medular. 3. Disposicin das fibras ou elementos anatmicos que se espallan despois de partir dun centro
comn.

irreductible adx. 1. Que non se leva lugar que orixi-

isodinamia

iscopiose s.f. Retencin dun fluxo purulento.

iscospermia s.f. Retencin do fludo seminal.
iscuria s.f. Retencin do fluxo urinario.
iso- Prefixo do gr. sos (igual).
isoaglutinacin s.f. Aglutinacin das hemacias producida pola accin das aglutininas procedentes doutro individuo pertencente mesma especie.

isoaglutinina s.f. Molculas presentes no soro dos individuos que poden aglutina-las hemacias doutro individuo
da mesma especie. Tamn se di isohemaglutinina.

isoanafilaxe s.f. Reaccin anafilctica provocada polo

contacto cun soro procedente dun individuo da mesma
especie.

nalmente ocupaba, principalmente as hernias ou fracturas

que presentan esta caracterstica. 2. Que non se pode
transformar noutra substancia mis simple.

isoanticorpo s.m. Denominacin dos anticorpos que

irregular adx. 1. Que non regular, simtrico ou homo-

isoantxeno s.m. Antxeno procedente dun determinado

xneo. 2. Que non se realiza conforme s leis, normas,

usos, etc. 3. Que non sucede a intervalos regulares de
tempo ou espacio, especialmente do pulso ou da respiracin.

individuo que posur varias formas allicas, pode

desencadear unha resposta inmunolxica noutro individuo da mesma especie con formas allicas diferentes
para o antxeno en cuestin. O exemplo mis tpico de
isoantxenos o correspondente s grupos sanguneos
humanos.

irreparable adx. Que non se pode curar ou restaurar a un

estado normal ou de suficiencia funcional.

irrespirable adx. Do gas ou do ambiente que non se pode

respirar, por ser txico ou inadecuado para facelo.

irrigacin s.f. 1. Lavado dunha superficie ou cavidade

corporal con auga ou cun lquido de accin teraputica. 2.
Mecanismo mediante o cal o sangue chega a unha parte
do organismo a travs dos vasos sanguneos.

irrigador s.m. Aparello utilizado para realizar irrigacins

ou enemas.

irritabilidade s.f. 1. Propiedade da materia viva de

responder a un estmulo. 2. Reactividade esaxerada dun
rgano ou dun sistema ante estmulos lixeiros. 3. Estado
psicolxico polo que un individuo reacciona esaxeradamente ante estmulos exteriores.

irritable adx. 1. Da materia viva capaz de reaccionar a un

reaccionan especificamente con antxenos procedentes de

individuos da mesma especie.

isbaro -a adx. 1. Que indica a mesma presin atmosfrica. // s.f. 2. Lias trazadas nun mapa, que unen as zonas
coa mesma presin atmosfrica. // s.m. 3. Denominacin
dada na fsica atmica s nucleidos que posen o mesmo
nmero de masa pero diferentes nmeros atmicos.

isocarboxacida s.f. Substancia de frmula C12H13N3O2,

que acta como inhibidora do enzima monoaminooxidase (MAO), o que lle proporciona actividade antidepresiva.

isocelular adx. Do que est constitudo por clulas

pertencentes mesmo tipo histolxico.

isocclico -a adx. Dos compostos formados por unha

cadea pechada no que tdolos tomos constituntes son
do mesmo elemento.

estmulo. 2. Que resulta esaxeradamente sensible s estmulos.

isocitose s.f. Igualdade no tamao celular; refrese espe-

irritacin s.f. 1. Estimulacin ou excitacin. 2. Estado

isocoria s.f. Igualdade no tamao das pupilas.

isocromtico -a adx. Da mesma cor.
isocromosoma s.m. Cromosoma anmalo formado por

producido pola accin dun axente calquera sobre a

materia viva. 3. Inflamacin.

isco- Prefixo do gr. schein (reter).

iscoblenia s.f. Retencin dun fluxo mucoso.
iscocolia s.f. Retencin da bile.
iscofona s.f. Dificultade na pronunciacin de certos sons
consoantes.

iscoloquia s.f. Retencin dos loquios tra-lo parto.

iscomenia s.f. Retencin dos productos da menstruacin.

cialmente tamao dos glbulos vermellos do sangue.

dous brazos homlogos situados de forma simtrica a

mbolos dous lados do centrmero.

iscrono -a adx. 1. Sincrnico, que se realiza no mesmo

tempo. 2. Que se repiten con intervalos iguais.

isodactilia s.f. Estado dos dedos cando a sa lonxitude

igual ou semellante.

isodinamia s.f. De igual forza.

isodonto -a

isodonto -a adx. Que presenta o mesmo tamao e forma

en tdolos seus dentes, como os peixes, os rptiles e os
odontocetos.

isoelctrico -a adx. Que non presenta variacins no seu

potencial elctrico.

isoenerxtico -a adx. Que pose igual enerxa.

isoenzima s.m. Cada unha das mltiples formas nas que
se pode presentar un enzima no organismo. Todas
realizan a mesma funcin catalizadora, pero posen diferentes propiedades fsicas, qumicas e inmunolxicas.

isfono -a adx. Que pose a mesma frecuencia ou

potencia de voz.

isoforia s.f. Estado dos ollos cando se sitan no mesmo

plano horizontal.

isogamia s.f. Reproduccin mediante gametos iguais no

414
modifica-las dimensins do msculo onde se producen,
como ocorre na primeira fase da sstole ventricular.

isometropa s.f. Igualdade na capacidade de refraccin

de mbolos dous ollos.

isomorfo-a adx. Dos corpos que posen igual forma,

especialmente dos que teen unha composicin qumica
diferente, pero a mesma estructura molecular e igual
forma cristalina.

isoniacida s.f. Hidracida do cido isonicotnico, de

frmula C6H7N3O, que pose accin bacteriosttica
sobre os bacilos da tuberculose e da lepra, utilizndose
como parte esencial dos tratamentos da tuberculose de
calquera localizacin.

isonicotnico (cido) s.m. cido de frmula C6H5NO2,

que se pode obter a partir da oxidacin da -picolina, a
hidracida da cal a isoniacida.

seu tamao e estructura, como sucede nos organismos

protozoarios.

isoprecipitina s.f. Precipitina presente no soro dos

isoglicemia s.f. Estado no que a glicose persiste constan-

animais, que reacciona contra antxenos doutros individuos da mesma especie.

temente na mesma concentracin sangunea.

isognato -a adx. Que pose as mandbulas do mesmo

tamao.

isohemaglutinina s.f. V. isoaglutinina.

isohemolisina s.f. Molcula presente no soro dos individuos, que produce a lise das hemacias doutro individuo
da mesma especie.

isohidria s.f. Equilibrio cido-bsico dos lquidos do

organismo.

isohipercitose s.f. Aumento do nmero de leucocitos,

gardando a proporcin normal entre os seus compoentes. Tamn se di isoleucocitose.

isohipocitose s.f. Diminucin do nmero global de

isoprenalina s.f. Catecolamina sinttica, con efecto prin-

cipal -adrenrxico, e moi escaso ou nulo efecto -adrenrxico, polo que pose accin como broncodilatador no
tratamento da asma e como estimulante cardaco. Tamn
se di isoproterenol.

isoproterenol s.m. V. isoprenalina.

isorrea s.f. Conservacin dun volume e dunha composicin constante do lquido corporal.

isosexual adx. Relativo mesmo sexo ou caracterstico

do mesmo sexo.

isosmia s.f. Anomala do sentido do olfacto pola que non

se poden distingui-los olores.

leucocitos, gardando a proporcin normal entre os seus

compoentes.

isosmtico -a adx. Que ten a mesma presin osmtica ca

isoicona s.f. Igualdade entre as imaxes visuais recollidas

isosorbida s.f. ter bicclico derivado do glicitol, utili-

polos ollos.

isoinmunizacin s.f. Inmunizacin realizada nun individuo mediante o contacto con antxenos procedentes
doutro individuo da mesma especie.

isoleucocitose s.f. V. isohipercitose.

isomerase s.f. Calquera dos enzimas que catalizan as
reaccins de reordenacin intramolecular, formando derivados coa mesma composicin elemental, pero con
propiedades fisicoqumicas e estructura diferentes s do
composto do que proceden.

isomera s.f. Fenmeno polo que certos compostos,

formados polos mesmos elementos, posen propiedades
fsicas ou qumicas diferentes, causadas pola diferente
posicin relativa no espacio dos tomos constituntes da
molcula.

isomtrico -a adx. 1. Que pose as mesmas medidas ca

outro. 2. Das contraccins musculares que suceden sen

outra solucin. Tamn se di isotnico.

zado como diurtico osmtico para diminu-la presin
intraocular.

isospora s.f. 1. Isogameto dos organismos que se reproducen por esporas. 2. Espora asexual, que se desenvolve
directamente cara sa forma adulta, sen conxugacin
previa.

Isospora Xnero de protozoos coccidianos caracterizados

pola presencia de dous esporoblastos en cada oocito e de
catro esporozotos en cada esporoblasto, dos que
algunhas especies, como I. belli e I. hominis, son parasitos asintomticos do home, anda que nalgunhas
ocasins a I. belli orixina diarreas de carcter leve ou
grave nos casos de SIDA.

isostnico -a adx. De igual forza.

isostenuria s.f. Alteracin da funcin renal na que se
produce unha incapacidade para concentrar ou dilu-la
urina.

415

isosueroterapia s.f. Mtodo teraputico que consiste na

ixudina

isquion s.m. Porcin que forma a parte inferior do so

coxal.

inxeccin a un individuo enfermo de soro procedente

doutro individuo que anteriormente padecera a mesma
enfermidade.

isquioperineal adx. Relativo ou pertencente isquion e

isotermo -a adx. Dos corpos que posen unha tempera-

isquioprosttico -a adx. 1. Relativo ou pertencente

tura constante ou dos fenmenos que ocorren mesma

temperatura.

isotermognose s.f. Alteracin da sensibilidade na que os

diferentes estmulos dolorosos, tctiles ou de fro se
perciben como sensacin de calor.

isotona s.f. 1. Igualdade da presin osmtica entre das

solucins ou entre dous elementos presentes nunha solucin. 2. Igualdade no ton, na tensin ou na actividade
entre dous fenmenos ou partes.

isotonicidade s.f. Calidade de isotnico.

isotnico -a adx. 1. Isosmtico. 2. Da fase da contraccin

perineo.
isquion e prstata. // s.m. 2. Msculo depresor da
vexiga.

isquiopbico -a adx. Pertencente ou relativo isquion e

pube.

isquiorrectal adx. Relativo ou pertencente isquion e

recto.

isquiouretral adx. Pertencente ou relativo isquion e

uretra.

istmectoma s.f. Extirpacin dunha porcin stmica do

organismo, especialmente o pertencente glndula
tiroide.

muscular na que o msculo vara de lonxitude, pero

mantn a mesma tensin, como ocorre na segunda fase da
sstole ventricular.

istmite s.f. Inflamacin dunha porcin stmica do orga-

istopo s.m. Denominacin dos elementos qumicos con

istmo s.m. Paso estreito que conecta das cavidades ou

diferente nmero de masa e co mesmo nmero atmico,

ocupando polo tanto o mesmo lugar na clasificacin
peridica. // I. radioactivo Istopo que pose propiedades radioactivas, dos que algns deles son utilizados na
prctica mdica con finalidade diagnstica e teraputica.

porcins dun rgano ou dunha parte anatmica calquera.

// I. da farinxe Estreitura que separa a farinxe da cavidade posterior das fosas nasais, limitada polos piares
posteriores do veo do padal. / I. das fauces Paso estreito
localizado entre a boca e a farinxe, que corresponde
gorxa / I. do tiroide Parte media da glndula tiroide,
localizada entre os dous lobos da mesma. / I. do tero
Porcin do tero localizada entre o corpo e o colo do
mesmo.

isotoxina s.f. Toxina presente nun individuo mediante a

inoculacin no mesmo dunha substancia procedente
doutro individuo da mesma especie.

isoxnese s.f. Semellanza nos procesos de desenvolvemento dun organismo.

isquemia s.f. Ausencia de rega sangunea nunha parte do

organismo e estado consecutivo mesma.

isquialxia s.f. Dor localizada na cadeira. Tamn se di

isquiodinia.

isquiatite s.f. Inflamacin dolorosa do nervio citico.

Tamn se di citica.

isquioanal adx. Relativo ou pertencente isquion e

ano.

isquiobulbar adx. Relativo ou pertencente isquion e

bulbo da uretra.

isquiocavernoso -a adx. 1. Relativo ou pertencente

nismo, especialmente do istmo das fauces.

istmoplexa s.f. Parlise do istmo das fauces.

-ite Sufixo que denota a inflamacin da parte ou do rgano
indicado.

iteracin s.f. Repeticin de palabras ou movementos.

iterbio s.m. Elemento metlico do grupo das terras raras,
de nmero atmico 70 e de masa atmica 173,04. O seu
smbolo Yb.

iticifose s.f. Presencia de cifose estricta, sen curvatura

lateral.

itilordose s.f. Presencia de lordose estricta, sen curvatura

lateral.

itrio s.m. Metal prximo grupo dos lantnidos, de

isquion e corpo cavernoso. // s.m. 2. Msculo da rexin

perineal anterior, que acta como erector do pene e do
cltoris.

nmero atmico 39 e de masa atmica 88,906. Un

istopo radioactivo do itrio, o Y90, utilzase en forma de
agullas con finalidade teraputica, especialmente para
realizar hipofisectomas.

isquiocele s.f. Hernia que se produce a travs da incisura

Ixodes Xnero de caros parasitos dos vertebrados, dos

sacrocitica.

isquioclitordeo -a adx. Relativo ou pertencente

isquion e cltoris.

isquiococcxeo -a adx. 1. Relativo ou pertencente

isquion e cccix. // s.m. 2. Msculo da rexin perineal
posterior que pose unha funcin non ben determinada.

isquiodinia s.f. V. isquialxia.

que algunhas especies poden transmitir diversas enfermidades infecciosas ser humano, como a enfermidade de
Lyme, a tularemia, a febre amarela, etc.

ixodase s.f. Estado morboso provocado pola picada de

caros do xnero Ixodes.

ixudina s.f. Extracto obtido dos caros do xnero Ixodes

que pose actividade anticoagulante.

J
J Abreviatura do joule na nomenclatura internacional
Jackson, lei de V. lei.
jacksoniano-a adx. Relativo forma de epilepsia
descrita por Jackson.

jacksoniana (epilepsia) adx. V. epilepsia.

Jakob, enfermidade de Enfermidade de CreutfeldJaKob V. enfermidade.

Janeway, manchas de V. mancha.

joule s.m. Unidade de traballo, enerxa e cantidade de
calor na nomenclatura internacional. Abreviatura J.

K
K (vitamina) V. vitamina.
K Smbolo do potasio.
kala-azar s.m. Enfermidade parasitaria orixinada por
unha infestacin coa Leishmania donovani, protozoario
flaxelado do xnero Leishmania, pertencente familia
dos trypanosmidos. A transmisin prodcese dende os
animais, principalmente cnidos e roedores, home,
sendo rara a transmisin persoa-persoa, a travs da
picada dun mosquito do xnero Phlebotomus. Dentro das
leishmanioses existe unha forma cutnea e outra visceral,
sendo esta ltima a que recibe o nome de Kala-azar
(febre negra). Trtase dunha infeccin crnica e grave do
sistema monocito-fagocitario, que clinicamente se caracteriza por febre recorrente crnica, calafros, esplenomegalia, pancitopenia con intensa leucopenia, diminucin
de peso e unha alta mortalidade. Dependendo da zona
xeogrfica, existen variacins desta enfermidade, sendo
tres as principais: kala-azar mediterrneo ou infantil,
kala-azar da India e kala-azar africano.

kalium s.m. Voz latina, que significa potasio.

kallak s.m. Dermatite pustulosa, frecuente entre os
esquims.

kanamicina s.f. Antibitico aminoglicsido que se obtn

dos cultivos de Streptomyces kanamycetus. Bactericida,
adminstrase por va intramuscular. Como os demais
aminoglicsidos pose toxicidade renal e acstica.

Kaposi, enfermidade de V. enfermidade.

Kataiama, enfermidade de V. enfermidade.
kfir s.m. Bebida obtida por fermentacin lctica e alcohlica a partir de leite de vaca, cabra, ou ovella. Utilzase
como producto diettico na fermentacin intestinal patolxica.

kitasamicina s.f. Antibitico macrlido extrado do

Streptomyces kitasatoensis. Ten un espectro de actividade
antibacteriana semellante eritromicina.

Klebsiella Xnero de bacilos gramnegativos e anaerobios

facultativos, pertencente familia das enterobacteriaceas,
que son inmbiles e capsuladas. Atpanse no chan e na
auga e habitualmente como saprfitas das vas respiratorias e do intestino. // K. ozaenae Axente responsable da
ocena. / K. pneumoniae Axente causante de infeccins
respiratorias e urinarias graves e septicemia. Tamn se di
bacilo de Friedlnder. / K. rhinoschleromatis Axente
productor do rinoescleroma.

Klippel, enfermidade de V. enfermidade. Klippel-Trnaunay, enfermidade de V. enfermidade.

Kbner, enfermidade de V. enfermidade.

Koch, bacilo de V. bacilo.
Koebner, fenmeno de V. fenmeno.
Knig, enfermidade de V. enfermidade.
Kr Smbolo qumico do cripton.
Krabbe, enfermidade de V. enfermidade.
Kraepelin (clasificacin de) Clasificacin e descricin
das enfermidades mentais proposta por Emil Kraepelin e
baseada na importancia das mesmas.

Kmmell, enfermidade de V. enfermidade.

kuru s.m. Enfermidade crnica dexenerativa do sistema
nervioso central, descrita en canbales das zonas montaosas de Nova Guinea e caracterizada por presentar unha
sndrome cerebelosa progresiva e demencia nas fases
finais da enfermidade. Afectaba predominante a nenos de
ambos sexos e mulleres e parece transmitida a travs de
porcins inxeridas de sistema nervioso. Anda que o
axente especfico responsable da enfermidade non foi
anda identificado, poderase tratar dun virus do grupo
lentivirus, que presenta un perodo de incubacin de
meses ou anos.

kernctero s.m. V. quernctero.

kerncterus s.m. V. quernctero.
Kienbck, enfermidade de V. enfermidade.
ki-mo s.m. Enfermidade contaxiosa endmica de Laos e

Kwashiorkor s.m. Voz de procedencia africana que

caracterizada por brotes febrs acompaados de ulceracins cutneas cubertas de vexetacins.

significa neno afastado ou destetado, utilizada para

nomear a doenza causada por unha malnutricin grave

Kwashiorkor
proteica e calrica que aparece en nenos de catro meses a
cinco anos de idade. Caracterzase pola anorexia, astenia,
diarrea, desnutricin crnica, detencin do crecemento,
perda de peso superior vintecinco por cento, edema,

420
pigmentacin pardo-vermella da pel e do pelo, esplenomegalia, hepatomegalia, trastornos psquicos e atrofia do
pncreas. Tamn se di malnutricin proteica infantil.

L
L- Prefixo que denota que un composto qumico presenta
unha forma levoxira.

l Smbolo do litro
La Peyronie, enfermidade de V. enfermidade.
la s.f. Pelo ou vlaro dalgns mamferos, especialmente
dos vidos.

La Smbolo do lantano.
labiadas s.f.pl. Plantas herbceas ou leosas, moitas das
cales son empregadas na medicina como excitantes ou
tnicos. Comprende unhas tres mil especies que se
atopan nas rexins tpedas e quentes de todo o mundo,
como a lavanda, o romeo ou as ortigas.

labiado -a adx. Que pose labios ou con forma de labio.

lbil adx. 1. Pouco estable. 2. Frxil ou dbil.
labilidade s.f. Calidade de lbil. // L. afectiva Inestabilidade emocional caracterizada pola tendencia a amosar un
estado alternante de alegra e tristura.

labio s.m. 1. Cada unha das das partes carnosas cubertas

labirinto s.m. 1. Conxunto das estructuras que compoen

o odo interno. Comprende: a cclea ou caracol (rgano
da audicin), o vestbulo e as canles semicirculares
(rgano sensorial do equilibrio). 2. Denominacin xeral
dada s conxuntos de cavidades ou conductos anatmicos mis ou menos complexos e comunicados entre si.
// L. membranoso Conxunto das porcins membranosas
ou sensoriais do odo interno localizadas no interior do
labirinto seo. / L. seo Conxunto das porcins do so
temporal que conteen o labirinto membranoso no seu
interior.

laboratorio s.m. Local axeitado para a realizacin de

traballos cientficos experimentais, de anlise ou para a
preparacin de substancias farmacolxicas ou qumicas.

laborterapia s.f. Variedade teraputica aplicada

nalgunhas enfermidades mentais, que consiste na realizacin de diversos traballos, especialmente manuais, por
parte do doente. Tamn se di terapia ocupacional.

labrum s.m. Estructura anatmica con forma de labio ou

que forma un bordo. // L. acetabular Anel fibrocartilaxinoso unido bordo do acetbulo da cadeira. / L.
glenoidal Anel fibrocartilaxinoso unido s bordos da
cavidade glenoide do mero.

de semimucosa que circunscriben o orificio da boca.

Tamn se di beizo. 2. Cada un dos bordos dunha ferida.
3. Parte anatmica con forma de labio. // L. maior Cada
un dos dous pregos cutneos localizados a ambos lados
da entrada da vulva. / L. menor Cada un dos dous pregos
mucosos localizados na entrada da vulva por debaixo dos
labios maiores.

laca s.f. Gomorresina procedente de varias especies de

labioalveolar adx. 1. Relativo ou pertencente super-

laceracin s.f. 1. Accin e efecto de lacerar, de producir

ficie labial dun ou mis dentes. 2. Relativo ou pertencente s labios e s dentes.

unha ferida esgazada. 2. Esgazadura nalgunha parte do

corpo.

labiomicose s.f. Enfermidade dos labios producida por

lacorrinostoma s.f. Operacin cirrxica realizada para

fungos.

labionasal adx. Relativo ou pertencente s labios e

nariz.

labiopalatino -a adx. Relativo ou pertencente s labios e

padal.

labirintectoma s.f. Extirpacin cirrxica do labirinto do

odo interno.

labirintite s.f. Inflamacin do labirinto do odo interno.

rbores do extremo oriente, que se utiliza na preparacin

dalgunhas substancias tnicas e astrinxentes e dalgns
vernices.

comunica-lo lago lacrimal coas fosas nasais.

lacra s.f. Pegada, sinal ou eiva que deixa unha doenza.

lacrimal adx. Relativo ou pertencente s bgoas. // Glndula l. Cada unha das glndulas que segregan bgoas.
Comprenden unha serie de pequenas glandulias lacrimais accesorias localizadas nos pregos de reflexin das
conxuntivas, productoras da segregacin lacrimal basal e
as glndulas lacrimais principais, localizadas inmediatamente por debaixo da zona temporal do rebordo orbitario,

lcrimoque constan dunha porcin superior ou orbitaria e outra

inferior ou palpebral separadas pola parte lateral do
msculo elevador da plpebra superior.

lcrimo- Prefixo do lat. lacrima (bgoa).

lacrimolabial adx. 1. Relativo ou pertencente s glndulas lacrimais e s labios // s.m. 2. Msculo superficial
da cara que se localiza entre a rexin lacrimal e a labial.

lacrimonasal adx. Relativo ou pertencente s glndulas

lacrimais e nariz // s.m. 2. Conducto localizado entre o
saco lacrimal o meato inferior das fosas nasais.

lacrimotoma

s.f. Incisin cirrxica realizada no

conducto ou no saco lacrimal.

lacrimtomo s.m. Aparello cortante utilizado na realizacin de incisins nas vas lacrimais.

lacrimxeno -a adx. Que estimula a segregacin de

lgrimas.

lactacidemia s.f. Presencia de cido lctico no sangue.

lactaciduria s.f. Presencia de cido lctico na urina.
lactacin s.f. 1. Perodo da vida no que o ser humano se
alimenta esencialmente de leite. 2. Alimentacin dos
bebs mediante leite. 3. Proceso de segregacin do leite
polas glndulas mamarias. // L. artificial Utilizacin de
leite artificial, non materno, para a alimentacin dos
lactantes. / L. materna Lactacin realizada mediante
leite de procedencia materna. / L. mixta Utilizacin de
leite materno e leite artificial durante a fase da lactacin.

lactagogo -a adx. V. galactagogo.

lactalbumina s.f. Variedade de albumina presente no
leite.

lactamase s.f. Enzima bacteriano (-lactamase), que

produce a hidrlise do anel betalactmico presente na
estructura dalgns antibiticos como as penicilinas ou as
cefalosporinas, sendo as responsables das resistencias
bacterianas a este tipo de antibiticos. A -lactamase I
acta preferentemente sobre as penicilinas (penicilinase)
e a -lactamase II sobre as cefalosporinas (cefalosporinase).

lactante adx. Do individuo que se atopa no perodo

durante o cal se alimenta esencialmente de leite.

lactase s.f. Galactosidase, enzima elaborado polas clulas

da mucosa intestinal que produce a hidrlise das molculas de lactosa escindndoas en galactosa e glicosa.

lactato s.m. Sal ou ster do cido lctico. // L.- deshidroxenase Isoenzima que transfire hidrxeno citocromo e
cataliza o paso de lactato a piruvato. A sa taxa no soro
aumenta nalgunhas situacins patolxicas, esencialmente
no infarto de miocardio, nalgunhas distrofias e destruccins musculares e nalgns casos de neoplasias.

lcteo -a adx. 1. Relativo ou pertencente leite 2. Que se

compn de leite. 3. Semellante leite.

lctico (cido) s.m. cido presente no organismo e que

constite o principal producto da degradacin do glic-

422
xeno nun medio anaerobio. Presenta dous ismeros opticamente activos. A forma dextroxira prodcese durante a
contraccin muscular a consecuencia da degradacin
anaerobia da glicosa procedente do glicxeno dos
msculos. A pesar de ser opticamente dextroxiro, pose
unha configuracin espacial correspondente forma
levoxira, polo que se designa como cido l-lctico. A
forma levoxira procede da fermentacin da lactosa polas
bacterias e presenta unha configuracin espacial dextroxira, polo que se designa como cido D-lctico.

lactfugo -a adx. Que suprimen a segregacin lctea.

lactvoro -a adx. Que se alimenta de leite.
lacto- Prefixo do lat. lac, lactis (leite).
Lactobacillus Xnero de bacterias bacilares, grampositivas, non esporuladas, saprfitas dalgunhas partes do
organismo humano, como a boca, o aparello dixestivo e
a vaxina. Son escasamente patxenos, relacionndose s
veces coa carie dental. Producen unha gran proporcin de
lactatos durante o seus procesos metablicos.

lactodensmetro s.m. V. galactmetro.

lactoflavina s.f. Vitamina B2, hidrosoluble, de cor
amarela, que se atopa no leite e na casca do arroz. Acta
como coenzima, que unida a certas deshidroxenases
especficas lle permiten participar nas oxidacins celulares. Tamn se di riboflavina.

lactofosfato s.m. Sal resultante da combinacin dos

cidos lctico e fosfrico co calcio.

lactoglobulina s.f. Globulina presente no leite, coagulable pola calor.

lactmetro s.m. V. galactmetro.

lactona s.f. Denominacin xenrica dada s steres
cclicos orixinados por un proceso de esterificacin
interna dalgns cidos-alcohois ou cidos-fenois.

lactoplasma s.m. Parte lquida do leite.

lactoprotena s.f. Denominaxin xenrica dada s protenas presentes no leite.

lactorrea s.f. V. galactorrea.

lactosa s.f. Disacrido composto de glicosa e galactosa,
presente no leite dos mamferos, de frmula C12H22O11.

lactosado -a adx. Que contn lactosa ou que se preparou

con lactosa.

lactoscopio s.m. Aparello para determina-la proporcin

de nata presente no leite.

lactosoro s.m. Soro do leite, lquido que resulta de

callarse o leite. Pose propiedades como diurtico e antisptico intestinal.

lactosuria s.f. Presencia de lactosa na urina.

lactoterapia s.f. Mtodo teraputico que utiliza o leite ou
as dietas lcteas.

lactotoxina s.f. Denominacin xenrica dada s substancias txicas procedentes do leite.

423

lactotrfica (clula) s.f. Clula acidfila presente na

hipfise anterior encargada da segregacin da prolactina.

lactovexetariano -a adx. Que segue un rxime ou dieta

alimenticia composta exclusivamente de leite e vexetais.

lactulosa s.f. Disacrido sinttico, de frmula C12H22O11,

utilizado como catrtico e no tratamento da encefalopata
heptica.

lado s.m. 1. Parte do corpo humano comprendida entre a

axila e a cadeira. 2. Cada unha das das metades,
esquerda e dereita, dun corpo calquera.

Laennec, enfermidade, cirrose de V. enfermidade e

cirrose.

lago s.m. Espacio anatmico mis ou menos pechado que

pose un contido lquido.

lagoa s.f. Denominacin que se aplica a algns espacios

anatmicos de pequenas dimensins.

lagoftalma s.f. Anomala conxnita ou adquirida das

plpebras que impide a sa oclusin total, causando a
desecacin da superficie ocular. Tamn se di lagoftalmos.

lagoftalmos s.m. V. lagoftalma.

lgrima s.f. Pinga pertencente segregacin producida
polas glndulas lacrimais. Tamn se di bgoa, bagulla.

lalacin s.f. 1. Forma infantil da linguaxe caracterizada

pola pronunciacin imperfecta, vacilante ou balbuciente.
2. Lambdacismo.

laliatra s.f. Ciencia do estudio e tratamento dos trastornos da linguaxe.

lalofobia s.f. Temor morboso a falar.

laloneurose s.f. Trastorno da linguaxe de orixe psquica.
lalopata s.f. Denominacin xeral das alteracins da
linguaxe.

laloplexa s.f. Parlise que afecta a parte ou a tdolos

rganos da linguaxe.

lalorrea s.f. Fluxo anormal e excesivo de palabras. Tamn

se di logorrea, verborrea.

lama s.f. Barro formado de arxila mesturada con detritos

orgnicos, que se atopa no fondo dos estanques, superficies pantanosas, etc. Tamn se di limo.

lambda s.m. Punto craniomtrico localizado na fontanela

posterior no que se encontran as suturas lambdoides coa
sutura saxital.

lambdacismo s.f. 1. Substitucin na linguaxe falada do r

polo l. 2. Imposibilidade de pronunciar correctamente o l.

lambdoide adx. Que pose unha forma semellante letra

grega lambda ().

lamblase s.f. Infestacin co parasito Giardia lamblia.

Tamn se di xiardase.

lamelar adx. Que pose unha disposicin en lminas.

laminotoma

lameliforme adx. Que ten forma de lmina.

lmina s.f. Estructura anatmica que se dispn nunha
superficie extensa e de pouco grosor. // L. basal Zona
lonxitudinal do tubo neural embrionario, localizada
ventralmente con respecto suco limitante, a partir da cal
se desenvolven as porcins ventrais da substancia gris
medular e os centros motores do cerebro. / L. basal da
coroide Capa interna da coroide, localizada entre o
estrato coriocapilar da mesma e o epitelio pigmentario da
retina. Tamn se di l. vtrea, membrana de Bruch. / L.
basal do corpo ciliar Lmina localizada entre a estroma
do corpo ciliar e a capa pigmentaria da retina, que supn
unha prolongacin da lmina basal da coroide. / L.
clinoide Porcin do esfenoide localizada por detrs da
sela turca. / L. coriocapilar da coroide Capa media da
coroide, formada por unha densa rede capilar, localizada
entre as lminas vascular e basal da mesma. / L. cribosa
Espacio furado, anterior e posterior, da base do encfalo.
/ L. cribosa da esclera Parte furada da esclera pola que
pasan os axons das clulas ganglionares da retina cara
nervio ptico. / L. cribosa do etmoide Porcin horizontal do so etmoide, que forma o teito da cavidade
nasal. Tamn se di l. horizontal do etmoide. / L.
dentaria Invaxinacin do epitelio da boca que orixina os
dentes. / L. elstica anterior Capa delgada da crnea
localizada entre o epitelio corneal superficial e a estroma
desta estructura. Tamn se di membrana de Bowman. /
L. elstica posterior Capa da coroide localizada entre a
estroma da mesma e o seu estrato endotelial. Tamn se di
membrana de Descemet. / L. espiral Placa dobre oseomembranosa que separa a rampla timpnica do caracol
da rampla media ou conducto coclear do mesmo e da
rampla vestibular. / L. horizontal do etmoide V. l.
cribosa do etmoide. / L. sea externa Tboa de tecido
seo compacto, localizada na parte externa dos sos
planos do cranio. / L. sea interna Tboa de tecido seo
compacto, localizada na parte interna dos sos planos do
cranio. / L. papircea do etmoide Porcin do so
etmoide que forma parte da parede interna da rbita.
Tamn se di so plano do etmoide. / L. perpendicular
do etmoide Lmina sea que forma a porcin media do
etmoide. / L. propia da membrana do tmpano Capa
fibrosa media da membrana timpnica. / L. vascular da
coroide Capa mis externa da coroide, que contn os
vasos sanguneos da mesma. / L. vertebral Porcin
vertebral, disposta en forma de lminas anchas, que une
as apfises espiosas coas articulares. / L. vtrea V. l.
basal da coroide.

laminado -a adx. Disposto en lminas ou formado por

lminas.

laminectoma s.f. Escisin cirrxica do arco posterior

dunha vertebra.

laminografa s.f. Radiografa seriada de planos paralelos. Tamn se di tomografa.

laminotoma s.f. Seccin cirrxica dunha ou mis

lminas vertebrais.

lmpada

lmpada s.f. 1. Fonte artificial de irradiacin de luz

visible, raios ultravioletas ou infravermellos. 2. Aparello
que fai de soporte dunha fonte de luz artificial. // L. de
fendedura Lmpada utilizada no exame da porcin anterior do ollo.

lamparns s.m.pl. Escrfulas ou sinais que estas deixan

por inflamacin dos ganglios do pescozo.

laa s.f. 1. Greta na pel, nas mucosas ou nos labios, especialmente a causa do fro. 2. V. grampa.

lanana s.f. Graxa procedente da la purificada.

lanatsido s.m. Glicsido procedente das follas da Digitalis lanata. O lanatsido C utilzase como medicamento
cardiotnico.

lanceolado -a adx. Que pose forma de lanza.

lanceta s.f. Aparello cirrxico cortante, de dobre gume e
acabado nunha punta aguda, que se utiliza nalgunhas
operacins cirrxicas, como abrir abscesos, incidi-las
enxivas, etc.

lancinante adx. Que produce dor moi aguda cunha sensacin de picada.

Landry, enfermidade de V. enfermidade.

Langerhans, illotes de V. illotes.
languidez s.f. Decaemento psquico, falta de forzas.
lanolina s.f. Substancia constituda por unha mestura de
cidos graxos e alcohois, pertencente grupo dos esteroides, de consistencia semellante s graxas e que se
extrae da la das ovellas. Utilzase como excipiente na
elaboracin de pomadas, nas que favorece a absorcin
dos medicamentos pola pel.

424

laparocolostoma s.f. Realizacin dunha abertura artificial no colon a travs da parede abdominal.

laparocolotoma s.f. Incisin do colon realizada a travs

da parede do abdome.

laparocolpotoma s.f. Incisin cirrxica realizada por

va abdominal e vaxinal simultaneamente.

laparoenterostoma s.f. Realizacin cirrxica dunha

abertura no intestino a travs da parede abdominal.

laparoenterotoma s.f. Incisin do intestino a travs

dunha abertura realizada na parede do abdome.

laparogastrotoma s.f. Incisin do estmago a travs

dunha abertura realizada na parede abdominal.

laparohisterectoma s.f. Extirpacin cirrxica do tero

pola va abdominal.

laparohisteropexia s.f. Fixacin cirrxica do tero

parede abdominal.

laparohisterotoma s.f. Abertura do tero a travs

dunha seccin realizada na parede abdominal.

laparoileotoma s.f. Incisin do leo realizada a travs

dunha abertura realizada na parede abdominal.

laparomiite s.f. Inflamacin dos msculos do flanco ou

da parede abdominal.

laparonefrectoma s.f. Extirpacin dos riles travs

dunha abertura realizada na parede abdominal.

laparoplastia s.f. Cirurxa plstica da parede abdominal.

laparorrafia s.f. Sutura da parede abdominal.
laparosalpingooferectoma s.f. Extirpacin das
trompas de Falopio e dos ovarios realizada a travs dunha
abertura practicada na parede abdominal.

lantalxia s.f. Dor localizada na planta do p.

lantnido s.m. Calquera dos elementos qumicos perten-

laparosalpinxectoma s.f. Extirpacin das trompas de

centes grupo das terras raras. O primeiro elemento da

serie o lantano.

Falopio realizada a travs dunha abertura practicada na

parede abdominal.

lantano s.m. Metal do grupo das terras raras, de nmero

laparoscopia s.f. 1. Exame da cavidade peritoneal reali-

atmico 57 e peso atmico 138,92. O seu smbolo La.

laparectoma s.f. Escisin dunha parte da parede abdominal.

laparo- Prefixo do gr. lapra (abdome, parede abdominal,

epigastrio, lombo, flanco). Utilzanse na formacin de
palabras que se refiren abdome ou parede abdominal.

laparocele s.f. Hernia abdominal.

laparocistectoma s.f. Extirpacin cirrxica da vexiga
urinaria, dun quiste ou da vescula biliar trala realizacin
previa dunha laparotoma.

laparocistotoma s.f. 1. Laparotoma con extraccin do

zado cun endoscopio introducido a travs dunha abertura

practicada na parede do abdome. 2. Exame interno do
abdome trala realizacin dunha abertura practicada na
parede do mesmo.

laparoscopio s.m. Aparello ptico de exploracin que se

introduce na cavidade abdominal a travs dunha abertura
realizada na parede do abdome.

laparstato s.m. Aparello utilizado para manter separados os labios da incisin durante a realizacin dunha
laparotoma.

laparotoma s.f. Incisin cirrxica realizada na parede

contido dun quiste. 2. Incisin da vexiga urinaria a travs

da parede abdominal.

abdominal. Poden ser verticais, transversais ou oblicuas,

mixtas e toracoabdominais, con diferentes tcnicas para
cada un dos tipos e localizacins.

laparoclise s.f. Inxeccin no peritoneo, a travs da parede

laparotoracoscopia s.f. Laparocospia e toracoscopia

abdominal, dunha solucin salina fisiolxica.

combinadas.

425

larinxite

lapso s.m. 1. Perodo de tempo transcorrido entre dous

laringoscopia s.f. Exame visual da larinxe, especial-

momentos precisos. 2. Erro involuntario. Tamn se di

lapsus.

mente o realizado mediante un laringoscopio. // L.

directa A realizada cun laringoscopio, sen utiliza-lo
espello reflector. / L. indirecta Aquela realizada utilizando o espello reflector.

lapsus s.m. V. lapso.

lardacena s.f. Substancia proteica que se atopa nos
tecidos que padecen unha dexeneracin amiloide.

lardo s.m. 1. Parte graxa purificada do toucio do porco.

2. Graxa dos animais en xeral, especialmente do porco.

laring- Prefixo do gr. lryx, lryggos (larinxe).

laringalxia s.f. Dor localizada na larinxe. Tamn se di
laringodinia.

laringocele s.m. Dilatacin sacular do ventrculo

larnxeo.

laringocentese s.f. Puncin cirrxica da larinxe.

laringodinia s.f. V. laringalxia.
laringofarinxe s.f. Porcin da farinxe situada por
debaixo do bordo superior da glote, localizada entre a
orofarinxe por arriba e o esfago que a contina pola sa
porcin inferior.

laringofarnxeo -a adx. 1. Relativo ou pertencente

laringofarinxe. // s.m. 2. Msculo constrictor inferior da
farinxe.

laringofarinxite s.f. 1. Inflamacin da laringofarinxe. 2.

Inflamacin da larinxe e da farinxe.

laringografa s.f. 1. Rexistro dos movementos da larinxe

mediante un laringgrafo. 2. Exame radiolxico da
larinxe, xeralmente realizado con medios de contraste
radiolxicos.

laringgrafo s.m. Aparello que rexistra os movementos

da larinxe, utilizado para a realizacin das laringografas.

laringoloxa s.f. Rama da medicina que estudia a larinxe

e as sas enfermidades.

laringomalaca s.f. Anormalidade conxnita caracterizada por un abrandamento anmalo do vestbulo

larnxeo. O principal sntoma o estridor inspiratorio que
pode ser constante ou presentarse s coa excitacin.

laringonecrose s.f. Necrose das cartilaxes da larinxe.

laringoparlise s.f. Parlise dos msculos da larinxe.
Tamn se di laringoplexa.

laringopata s.f. Denominacin xeral dada s trastornos

patolxicos da larinxe.

laringopiocele s.m. Laringocele que presenta acumulacin de pus.

laringoplastia s.f. Cirurxa plstica reparadora da

larinxe.

laringoplexa s.f. V. laringoparlise.

laringorraxia s.f. Hemorraxia localizada na larinxe.
laringorrea s.f. Segregacin excesiva dun fludo procedente da larinxe.

laringoscopio s.m. Aparello utilizado para realiza-lo

exame visual da larinxe. Utilzase na intubacin da
larinxe durante as manobras avanzadas de reanimacin e
para a realizacin de diversas tcnicas anestsicas e
cirrxicas.

laringospasmo s.m. Contraccin espasmdica da musculatura da larinxe que produce diversos graos de oclusin
da luz da mesma.

laringostenose s.f. Estreiteza da luz da larinxe, producida xeralmente por traumatismos mecnicos.

laringostoma s.f. Realizacin cirrxica dunha abertura

permanente na larinxe a travs do pescozo.

laringostroboscopio s.m. Aparello ptico utilizado para

a observacin dos fenmenos que se producen durante a
fonacin no interior da larinxe.

laringotoma s.f. Incisin cirrxica da larinxe.

laringtomo s.m. Aparello cortante utilizado para a realizacin das laringotomas.

laringotraqueal adx. Relativo ou pertencente larinxe e

traquea.

laringotraquete s.f. Inflamacin da larinxe e a traquea.

laringoxerose s.f. Sequidade da larinxe.
larinxe s.f. Estructura musculocartilaxinosa, oca e revestida de mucosa, localizada na parte anterior e superior do
pescozo, conectada coa farinxe por debaixo da base da
lingua e do so hioide. Protexe a entrada da traquea e
constite un rgano esencial na fonacin. Pose nove
cartilaxes, que son: tiroide, cricoide, epiglote, das aritenoides, das corniculadas e das cuneiformes.

larinxectoma s.f. Extirpacin parcial ou total da larinxe.

larnxeo -a adx. Relativo ou pertencente larinxe.
larinxismo s.m. Espasmo dos msculos da larinxe que
produce a oclusin da glote e asfixia impedi-lo paso do
aire. Tamn se di larinxite espasmdica. // L. estriduloso Espasmo larnxeo sbito con estridor inspiratorio e
cianose.

larinxite s.f. Inflamacin da larinxe, especialmente da sa

capa mucosa. Clinicamente caracterzase pola sequidade
e dor da garganta, a tose e a disfaxia. // L. espasmdica
V. larinxismo. / L. estridulosa V. larinxismo estriduloso. / L. membranosa Aquela na que forman falsas
membranas de tipo diftrico / L. subgltica A que se
localiza por debaixo das cordas vocais, particularmente
frecuente entre os seis meses e os tres anos. Produce un
cadro clnico semellante pero xeralmente menos agudo e
grave c da epiglotite aguda, comprendendo mbalas
das patoloxas o que habitualmente se coece como
crup.

larva

larva s.f. Forma animal que aparece coa eclosin do ovo

e que precisa dun proceso de transformacin antes de
alcanza-lo estado adulto. As formas larvarias presntanse
en case todo o mundo animal, exceptuando os vertebrados amniotas, a maior parte dos arcnidos e algns
moluscos terrestres. Diversos tipos de larvas son parasitas do ser humano.

larvado -a adx. Das doenzas que presentan sntomas de

xeito moi atenuado ou diferentes s que aparecen habitualmente.

larvicida adx. Que destre as formas larvarias.

Lasgue, enfermidade, V. enfermidade.
lser s.m. Sigla da expresin inglesa Light Amplification
by Stimulated Emission of Radiation (amplificacin da
luz mediante emisin estimulada de radiacin). Aparello
baseado no fenmeno lser que transforma a luz de diferentes frecuencias nun feixe de radiacin monocromtica
moi intenso, pequeno e case non diverxente, na rexin
visible de luz e con tdalas ondas en fase. Utilzase como
aparello cirrxico, diagnstico, teraputico e na realizacin de estudios fisiolxicos.

426
Hevea, que pertencen as rbores productoras do ltex
do caucho.

latexo s.m. Pulsacin producida pola contraccin do

corazn ou pola transmisin desta pulsacin s arterias. //
L. da punta Choque que produce o vrtice cardaco
contra a parede costal, que se percibe principalmente no
quinto espacio intercostal esquerdo, na lia medioclavicular. / L. de escape Latexo cardaco que se orixina
despois dunha pausa anormalmente prolongada. / L.
ectpico Pulsacin cardaca orixinada nun punto diferente do nodo sinoauricular. / L. forzado Extrasstole
producida por un estmulo artificial do corazn. / L.
prematuro Extrasstole.

latirismo s.m. Intoxicacin crnica producida pola inxestin habitual de alimentos que conteen faria de
chcharo bravo (Lathyrus cicera). Produce unha variedade de paraplexa espstica dolorosa.

latrodectismo s.m. Cadro txico producido pola picada

das araas do xnero Lactrodectus, entre as que destaca a
coecida como viva negra americana (l. mactans).

Latrodectus Xnero de araas pezoosas das rexins

nunha estructura. // L. ligamentosa Estado no que os

ligamentos se distenden con facilidade, causando inestabilidade nas articulacins s que pertencen.

tpedas do planeta, de abdome redondeado e globoso, a

mis coecida a Latrodectus mactans ou viva negra,
que vive en Amrica do norte e pode provocar un cadro
txico grave que nalgns casos chega morte.

laso -a adx. Relaxado ou frouxo, sen forza ou tensin nas

ludano s.m. Denominacin dada s preparacins ou

lasitude s.f. Calidade de laso. Distensin ou falta de ton

fibras pertencentes a unha estructura.

latencia s.f. 1. Calidade ou condicin de latente. 2.

tinturas de opio.

Laurus Xnero de plantas arbustivas ou arbreas,

Perodo que transcorre entre a realizacin dun estmulo e

a reaccin que provoca. 3. Perodo de incubacin dunha
enfermidade.

perennes, con follas alternas, que comprende das especies que se atopan nas rexins mediterrneas, coecidas
como loureiro. V. loureiro.

latente adx. Que existe, pero non se manifesta cara exte-

lavado s.m. Irrigacin dunha parte ou rgano.

lavativa s.f. 1. Enema ou irrigacin. 2. Aparello destinado

rior. Utilzase especialmente no caso das infeccins sen

manifestacins clnicas aparentes.

lateral adx. Relativo ou situado a un lado dunha parte

calquera.

laterocele s.m. Hernia localizada na parede lateral do

abdome.

laterodesviacin s.f. Desviacin dunha parte cara a un

lado.

lateroduccin s.f. Movemento dun ollo cara a un lado ou

outro.

lateroflexin s.f. Flexin dunha parte cara a un lado.

lateropulsin s.f. Tendencia involuntaria durante a
marcha a desviarse cara a un lado.

laterotorsin s.f. Inclinacin cara a un lado do eixe

vertical dun rgano.

lateroversin s.f. Desviacin dun rgano cara a un lado.

ltex s.m. Lquido de composicin variable, con carcter
de emulsin e aspecto xeralmente leitoso, segregado por
diversas especies vexetais, especialmente do xnero

realizacin de enemas ou irrigacins.

laxante adx. e s.m. Que pose unha accin purgante

suave.

lazareto s.m. 1. Recinto sanitario, xeralmente illado, onde

se someten a observacin, e eventualmente a tratamento,
as persoas procedentes de lugares afectados por unha
epidemia ou os enfermos contaxiosos. 2. Hospital de
leprosos. Tamn se di leprosera, malatera.

Le Fort, fractura de V. fractura.

Leber, enfermidade de V. enfermidade.
lecanpago s.m. Monstro fetal dobre, no que os seus
compoentes estn unidos pola pelve e as extremidades
inferiores.

lecitina s.f. Grupo de lpidos complexos, compostos de

cido fosfrico, glicerina e dunha base orgnica, a colina.
Son constituntes normais de tdalas membranas celulares e atpanse nas estructuras do sistema nervioso,
fgado, pncreas, corazn, na xema dos ovos, no esperma
dos peixes, no leite, etc.

427

lentella

estrictas, pertencentes familia das lexionelceas,

axentes etiolxicos da lexionelose e da febre de Pontiac.

calor e posteriormente inoculado con fermentos (principalmente lcteos) coa finalidade de obter un leite callado
sen escorre-lo soro ou unha bebida mis ou menos gasosa
denominada kfir. / L. homoxeneizado O tratado nun
homoxeneizador de xeito que o grosor dos seus glbulos
de graxa dimine, mesturndose intimamente co resto
dos seus compoentes. O leite as tratado non forma tona
fervelo. / L. maternizado Leite de vaca modificado
mediante a adicin de lactosa e a extraccin de casena e
graxa ata obter unha proporcin semellante que
presenta o de muller. / L. modificado Leite de vaca que
se engaden auga e lactosa ata conseguir unha proporcin
adecuada para a alimentacin dos nenos. / L. pasteurizado Leite esterilizado mediante un quentamento rpido
a 70o e posteriormente arrefriado tamn rapidamente.

legra s.f. Instrumento cortante utilizado para desprende-lo

leito s.m. 1. Cama ou base sobre a que descansa unha

lecitinase s.f. Enzima que hidroliza os steres das lecitinas e das cefalinas.

lecitinemia s.f. Presencia de lecitina no sangue.

lcito s.m. Xema do ovo.
lecitoide adx. Semellante xema do ovo.
lecranartrite s.f. Inflamacin da articulacin do cbado.
Leede, fenmeno de V. fenmeno de Rumpel-Leede.
Legg-Calv-Perthes, enfermidade de V. enfermidade.

Legionella Xnero de bacterias gramnegativas e aerobias

peristeo e raspa-las superficies seas ou mucosas.

Tamn se di periosttomo.

legrado s.m. Raspado efectuado mediante unha legra,

especialmente o que se realiza para desprende-lo endometrio, o endocrvix ou mbolos dous tecidos.

lei s.f. Regra ou norma constante e invariable que expresa

a relacin que enlaza entre si fenmenos naturais.

Leigh, enfermidade de V. enfermidade.

Leishmania Xnero de protozoos flaxelados parasitarios
do ser humano. A L. donovani produce a febre negra ou
kala-azar, con diversas variedades segundo a subespecie
xeogrfica predominante; a L. trpica, o botn de oriente,
a L. brasiliensis, a espundia e diversas doenzas cutaneomucosas, que varan dependendo da subespecie parasitaria e a L. mexicana, a lcera dos chicleros e outras
doenzas cutneas, dependendo tamn da subespecie
infectante.

leishmanase s.f. Enfermidade producida pola infeccin

con protozoarios do xnero Leishmania.

leite s.m. 1. Producto da segregacin das glndulas mamarias das femias dos mamferos, que serve de alimento s
seus fillos durante o primeiro perodo da vida. Componse
esencialmente de casena, lactosa, graxas, sales e auga en
diversas proporcins dependendo das diferentes especies.
2. Emulsin ou suspensin semellante leite dos mamferos. // L. adaptado Leite de vaca modificado de xeito
que se adapta s necesidades nutritivas e capacidade
dixestiva dos nenos de distintas idades. / L. albuminoso
Leite agre, rico en protenas e pobre en hidratos de
carbono e graxas, utilizado no tratamento das diarreas
infants. / L. concentrado Leite que se prepara evaporando aproximadamente un 65% da auga da sa composicin e que se pode reconstitur mediante a adicin de
auga / L. condensado Leite concentrado que se lle
engade unha proporcin importante de azucre, ata que
adquire unha consistencia de mel espeso. / L. en po Leite
deshidratado case totalmente e envasado en forma dun po
que se obtn mediante procedementos de secado. / L.
esterilizado Leite quentado a 120o en recipientes
pechados. / L. fermentado Leite esterilizado mediante

estructura. 2. Organismo ou base sobre a que se implanta

un enxerto. // L. da unlla Tecido cuberto pola unlla que
contribe formacin da mesma.

lemmoblasto s.m. Lemmocito inmaturo.

lemmocito s.m. Clula derivada da crista neural e que
formar unha clula do neurilema das fibras nerviosas.

lemnisco s.m. 1. Fita ou banda. 2. Denominacin que

reciben varias bandas ou feixes de fibras neuronais do
sistema nervioso central.

lemoparlise s.f. Parlise do istmo das fauces.

lemostenose s.f. Estreitura anormal ou estenose da
farinxe ou do esfago.

lendia s.f. Ovo depositado polo piollo no pelo.

Lenegre, enfermidade de V. enfermidade.
lenitivo -a adx. 1. Que pode abrandar, amolecer ou
suavizar. // s.m. 2. Axente utilizado para amolecer
algunha substancia. 3. Medicamento utilizado para
mitiga-la dor.

lente s.f. 1. Disco de cristal ou de calquera outra substancia refrinxente, limitado por das superficies xeralmente curvas. 2. Instrumento ptico composto por das
lentes e unha montura para suxeitalas nariz e s orellas.
Utilzase para corrixir algns defectos da refraccin
ocular. // / L. bicncava Lente que ten cncavas mbalas
das superficies. / L. biconvexa Lente que ten convexas
mbalas das superficies. / L. bifocal Lente elaborada
con dous segmentos dotados de diferente poder de
refraccin. / L. concavoconvexa Aquela que pose unha
superficie cncava e outra convexa. / L. de contacto
Lente pequena, delgada e curva, de material plstico,
rxida ou flexible, que se aplica sobre a superficie da
crnea para corrixi-los defectos visuais causados polas
anormalidades da curvatura da mesma, na afaquia e nos
defectos da refraccin.

lentella s.f. 1. Planta herbcea rubideira da familia das

papilonceas (Lens esculenta), productora de sementes
comestibles. 2. Semente desta planta.

lenticono

428

lenticono s.m. Anomala do cristalino consistente nunha

leporino -a adx. 1. Pertencente ou relativo lebre. 2. Que

protuberancia cnica da substancia do mesmo, recuberta

por unha cpsula de tecido conxuntivo e localizada xeralmente sobre a superficie posterior desta lente afectando
con mis frecuencia un s ollo.

presenta o labio fendido de xeito semellante das lebres.

lenticular adx. 1. Relativo ou pertencente a unha lente. 2.

Pertencente ou relativo cristalino. 3. Que pose forma
de lente. 4. Pertencente ou relativo ncleo lenticular. //
s.m. 5. O menor dos sos do odo medio, situado entre a
apfise vertical ou longa da bigornia e o estribo. Tamn
se di apfise lenticular.

lentigo s.m. Mancha circunscrita, pequena, plana e

pigmentada da pel, orixinada pola acumulacin dun gran
nmero de melanocitos normais na capa basal da
epiderme. A este patrn corresponden os lunares normais
da pel. // L. maligno Placa pigmentada que medra lentamente, localizada exclusivamente nas zonas descubertas
da pel, case sempre na cara, de contornos definidos e
forma irregular. Nunha terceira parte dos casos, nalgn
momento da sa evolucin, comeza a desenvolver nun
punto da sa superficie un ndulo tumoral hemisfrico,
que representa o melanoma sobre o lentigo maligno.
Tamn se di melanose precancerosa. / L. senil benigno
Variedade benigna de lentigo que aparece tardiamente na
pel descuberta exposta constantemente sol.

lentmetro s.m. Aparello utilizado para determina-lo

carcter, forza e o eixe dunha lente ou dunha combinacin de lentes.

lentite s.f. V. faquite.

lentixinose s.f. Discroma cutnea caracterizada pola
presencia de numerosas lesins de lentigo. // L. centrofacial Agrupacins de lentigos nas rexins nasal e
infraorbitaria que nalgunhas ocasins se asocia con
malformacins do sistema nervioso central. / L. peribucal Lentixinose circunscrita na zona peribucal e na
mucosa bucal que constite un dos elementos caractersticos da sndrome de Peutz-Jeghers, caracterizada pola
polipose intestinal e de herdanza autosmica dominante.

lento -a adx. Que evoluciona con pouca rapidez, especialmente certas febres e o pulso que pose esta caracterstica. Tamn se di tardo.

leontase s.f. Facies leonina caracterstica das fases avanzadas da lepra lepromatosa, producida pola infiltracin
tegumentaria difusa da cara.

lepa s.f. Segregacin sebcea das glndulas de Meibomio,

de cor amarelada, que se acumula no bordo libre das
plpebras, especialmente no seu ngulo interno e principalmente durante o sono. Tamn se di remela.

lepdico -a adx. 1. Pertencente ou relativo s escamas. 2.

Pertencente ou relativo s capas embrionarias.

lepido- Prefixo do gr. leps, -dos (escama).

lepidose s.f. Denominacin xeral dada s erupcins de
tipo escamoso.

lepotricose s.f. Micose nodosa do pelo da axila.

lepotrix s.m. Afeccin mictica do pelo, especialmente da
pube e da axila.

lepra s.f. Enfermidade infecciosa crnica xeneralizada,

producida polo Mycobacterium leprae ou bacilo de
Hansen. As manifestacins clnicas fundamentais afectan
pel e sistema nervioso perifrico, podendo existir
frecuentemente unha afectacin caracterizada por lesins
granulomatosas noutros rganos, especialmente nas
mucosas, ganglios linfticos e bazo, sos, fgado, riles,
etc. // L. bipolar V. l. dimorfa. / L. borderline V. l.
dimorfa / L. dimorfa Lepra que se presenta nos doentes
cunha situacin inmunolxica intermedia entre a lepra
tuberculoide e a lepromatosa e unha capacidade defensiva inestable. Caracterzase pola inestabilidade e a variabilidade clnica. O estudio bacteriolxico case sempre
positivo e a leprominorreaccin xeralmente negativa.
Tamn se di l. bipolar, l. intermediaria, l. borderline. /
L. indeterminada Aquela que presenta casos benignos e
relativamente inestables. Clinicamente caracterzase pola
presencia dunha mcula hipocrmica plana, acompaada
algunha veces por un lixeiro compoente eritematoso.
Esta mcula presenta anestesia selectiva dor e calor
conservando a sensibilidade tctil. Dentro dela pdense
distinguir das variedades: a lepra indeterminada pretuberculoide e a lepra indeterminada pretuberculosa. / L.
intermediaria V. l. dimorfa. / L. lepromatosa Variedade maligna e estable de lepra, con presencia de numerosos bacilos no exame bacteriolxico. Caracterzase
clinicamente pola presencia de lepromas, pola leprominorreaccin negativa e, xeralmente, lesins infiltrativas
difusas, que na cara tenden a ocupa-la mesma localizacin cs lepromas, podndose chegar nos casos mis
avanzados a unha facies de tipo leonino. / L. tuberculoide Variedade que presenta lesins cutneas e neurais,
sen participacin clnica doutros rganos ou sistemas.
Tipo xeralmente benigno con bacterioloxa negativa e
leprominorreaccin positiva, mis intensa nas formas con
placa nica ca nas formas diseminadas, que supoen
sempre unha diseminacin hematolxica previa e teen
peor prognstico.

lepralxia s.f. Dor muscular que se presenta na lepra.

leprechaunismo s.m. Doenza familiar mortal, caracterizada pola presencia dun abdome avultado, pilosidade,
hipertelorismo, exoftalmos, orellas longas e de implantacin baixa e alteracins endcrinas graves.

lpride s.f. Lesin cutnea da lepra.

leprofobia s.f. Temor morboso lepra.
leproma s.m. Lesin caracterstica da lepra lepromatosa,
lesin tuberosa, cun tamao que oscila entre o dun
chcharo ata chegar a ocupar grandes superficies, que
presenta unha elevacin circunscrita da pel, cunha superficie hemisfrica, cuberta por unha pel fina, atrfica e de
coloracin eritematosa. A nivel da lesin hai unha perda

429
da sensibilidade para a calor e a dor, conservndose o
tacto. Localzase nas superficies de extensin das extremidades, ndegas, cara, tronco e abdome. Aparecen
lentamente e permanecen estables, tendendo a medrar
lentamente e s veces a ulcerarse.

leprosera s.f. Asilo, hospital ou colonia para leprosos.

Tamn se di lazareto, malatera.

leptimenia s.f. Delgadeza anmala das membranas.

leptismo s.m. Extenuacin ou debilidade extremada.
lepto- Prefixo do gr. lepts (delgado, fino).
leptocfalo -a adx. Dolicocfalo coa cabeza anormalmente alta e estreita.

leptocito s.m. V. dianocito.

leptocroa s.f. Finura anormalmente esaxerada da pel.
Tamn se di leptodermia.

leptocromtico -a adx. Que pose unha rede fina de

cromatina.

leptodactilia s.f. Delgadeza anmala dos dedos.

leptodermia s.f. V. leptocroa.
leptodonto -a adx. Que ten os dentes anormalmente
delgados.

leptofona s.f. Debilidade esaxerada da voz.

leptomeninxe s.f. Denominacin dada piamter e
aracnoide consideradas como unha unidade funcional.

leptomeninxioma s.m. Tumor localizado na leptomeninxe.

leptomeninxite s.f. Inflamacin da leptomeninxe.

leptomona s.f. Forma flaxelada que presentan durante o
seu ciclo evolutivo algns tripanosmidos. No xnero
Leishmania a forma que se atopa infectando os vertebrados e constite a forma propia do xnero Leptomona.
Leptomonas Xnero de protozoos flaxelados parasitarios
da familia Trypanosomatidae que se atopan no tubo
dixestivo de diversos insectos.

leptoplvico -a adx. Que ten a pelve estreita.

leptorrinia s.f. Nariz longo e estreito.
leptosomtico -a adx. Que pose unha constitucin
corporal caracterizada polo talle baixo e delgadeza do
corpo.

Leptospira Xnero de espiroquetas da familia das espiroquetceas. Son bacterias helicoidais, cos extremos
curvados, aerobias e dotadas de mobilidade gracias a un
filamento axial. Existen das especies, a Leptospira interrogans, que pose diversos serotipos e serogrupos,
algns dos cales poden ser patxenos para o ser humano,
e a Leptospira biflexa, que comprende cepas saprofticas
ou de vida libre.

leptospirose s.f. Cadro clnico producido por unha infeccin por leptospiras.

leucina

leptoteno s.m. Etapa inicial da primeira profase da

meiose na que os cromosomas se atopan enrolados
formando finos filamentos illados.

Leptothrix Xnero de microorganismos da familia Chlamidobacteriaceae, bacilos flaxelados e con vaa, saprfitos da auga doce.

Leptotrichia Xnero de bacterias da familia das bacteroidceas, bacilos gramnegativos, anaerobios estrictos,
inmbiles e saprfitos da cavidade oral. A Leptotrichia
bucalis considrase, xuntamente co Treponema vincentii,
un axente productor da anxina de Plaut-Vincent.

leptotricose s.f. Infeccin producida por microorganismos do xnero Leptothrix.

leptotriquia s.f. Delgadeza ou finura excesiva do pelo.

Leriche, enfermidade de V. enfermidade.
Lermoyez, enfermidade de V. enfermidade.
lesbianismo s.m. Homosexualidade feminina.
lesbiano -a adx. 1. Pertencente ou relativo lesbianismo.
// s.f. 2. Muller homosexual.

lesin s.f. Ferida, dano ou alteracin orgnica ou

funcional nunha parte, rgano ou sistema.

letal adx. Capaz de produci-la morte.

letalidade s.f. Calidade de letal.
letargo s.m. 1. Estado patolxico da conciencia caracterizado pola presencia de sono profundo e prolongado.
Tamn se di letarxia. 2. Estado de somnolencia no que
entran ciclicamente durante os perodos invernais do ano
algunhas especies animais.

letarxia s.f. V. letargo.

leteomana s.f. Adicin s narcticos.
Letterer-Siwe, enfermidade de V. enfermidade.
leucemia s.f. Enfermidade neoplsica dos rganos
productores das clulas sanguneas, caracterizada pola
proliferacin maligna de calquera dos tipos celulares
maduros presentes na medula sea e no sangue perifrico
ou dos seus precursores medulares. Pdense clasificar
como agudas ou crnicas dependendo da duracin da
enfermidade, como leucmicas ou aleucmicas dependendo da presencia ou non de clulas leucmicas no
sangue perifrico, e como linfoides ou mieloides dependendo da serie celular que pertence o clon celular que
prolifera. Tamn se di leucocitemia.

leucmide s.f. Erupcin cutnea polimorfa que acompaa

leucemia.

leucemoide adx. Semellante leucemia.

leucemxeno -a adx. Que causa leucemia.
leucina s.f. cido aminoisocaproico, de frmula
C6H13NO2, aminocido esencial non sintetizado polo
organismo, polo que se debe inxerir coa dieta, sendo un
constitunte esencial das protenas.

leucinaminapeptidase

430

leucinaminapeptidase s.f. Enzima da mucosa intestinal

leucocitopenia s.f. Nmero de leucocitos por debaixo

que hidroliza os enlaces peptdicos a partir dos aminocidos aminoterminais pertencentes s pptidos presentes
na luz intestinal.

das cifras consideradas normais. Tamn se di leucopenia.

leucinose s.f. Doenza de orixe metablica caracterizada

por unha anomala enzimtica na degradacin dos aminocidos de cadea ramificada (valina, leucina e isoleucina),
que condiciona a presencia excesiva dos mesmos no
organismo. A urina e os propios nenos posen un cheiro
caracterstico a xarope de pradairo. Produce inmediatamente despois do parto graves alteracins no sistema
nervioso central que frecuentemente levan morte en
pouco tempo. A enfermidade pdese detectar prenatalmente, sendo o tratamento a restriccin durante toda a
vida das cantidades destes aminocidos s doses estrictamente requeridas para a nutricin.

leucinuria s.f. Presencia de leucina na urina.

leuco- Prefixo do gr. leuks (branco, brillante).
leucoaglutinina s.f. Aglutinina que acta sobre os leucocitos.

leucoblasto s.m. Clula precursora dos leucocitos

maduros. Tamn se di leucocitoblasto.

leucoblastose s.f. Proliferacin anmala de leucocitos.

leucocidina s.f. Exotoxina producida por algunhas especies bacterianas, capaz de destru-los leucocitos polimorfonucleares. Tamn se di leucocitolisina, leucolisina.

leucocitemia s.f. V. leucemia.

leucocito s.m. Clula incolora nucleada do sangue que
constite a fraccin das clulas brancas do mesmo. Divdense en granulocitos ou polinucleares, dotados de
granulacins e un ncleo segmentado e agranulocitos ou
mononucleares, entre os que se atopan os linfocitos e os
monocitos, carentes de granulacins e cun ncleo redondeado e non segmentado. // L. basfilo Leucocito con
granulacins que se tinguen mediante colorantes bsicos.
/ L. eosinfilo Aquel con granulacins que se tinguen con
colorantes cidos. / L. mononuclear Leucocito que
pose un s ncleo redondeado e non segmentado. / L.
neutrfilo Aquel con granulacins que se tinguen indistintamente con colorantes cidos ou bsicos. / L. polinuclear Leucocito que pose un ncleo segmentado e citoplasma granuloso. Tamn se di leucocito
polimorfonuclear. / L. polimorfonuclear V. l. polinuclear.

leucocitoblasto s.m. V. leucoblasto.

leucocitoide adx. Semellante a un leucocito.
leucocitlise s.f. Proceso de destruccin ou disolucin
dos leucocitos. Tamn se di leuclise.

leucocitolisina s.f. V. leucocidina.

leucocitoma s.m. Acumulacin de leucocitos formando
un tumor.

leucocitmetro s.m. Aparello utilizado para conta-los

leucocitos presentes no sangue.

leucocitopoese s.f. Proceso de formacin dos leucocitos.

Tamn se di leucocitoxnese, leucopoese.

leucocitose s.f. Aumento do nmero dos leucocitos no

sangue perifrico por encima das cifras consideradas
normais. // L. absoluta Aumento no nmero total dos
leucocitos por encima das cifras normais. / L. mononuclear Aquela que se produce por un aumento anormal dos
leucocitos mononucleares. / L. polinuclear Aquela que
se produce por un aumento anormal dos leucocitos polinucleares. / L. relativa Aumento anormal da proporcin
dun tipo de leucocitos, sen que exista un aumento das
cifras absolutas dos mesmos.

leucocitotaxe s.f. Fenmeno consistente na migracin

dos leucocitos cara s zonas onde se produce un proceso
inflamatorio. Tamn se di leucotaxe.

leucocitoxnese s.f. V. leucocitopoese.

leucocituria s.f. Presencia de leucocitos na urina.
leucocoria s.f. Aspecto branco da pupila que aparece en
diversas doenzas oculares.

leucodermia s.f. Perda da pigmentacin da pel, especialmente a parcial e conxnita.

leucodistrofia s.f. Grupo de enfermidades comprendidas

dentro das alteracins do almacenamento lisosmico,
nas que se produce unha alteracin do metabolismo dos
lpidos das vaas de mielina, feito que provoca unha
desmielinizacin diseminada da substancia branca,
permanecendo intactos os somas das clulas nerviosas. //
L. de clulas globoides V. enfermidade de Krabbe. / L.
metacromtica Leucodistrofia producida por unha deficiencia do enzima Arilsulfatase A (cerebrsido sulfatase),
caracterizada inicialmente pola hipotona con diminucin
dos reflexos tendinosos profundos e presencia de trastornos da marcha que comezan xeralmente entre o
segundo e o cuarto ano da vida. Progresa durante a
primeira dcada, ata producir ataxia, aumento do ton
muscular, descorticacin e descerebracin, ficando finalmente o individuo desprovisto de calquera contacto co
ambiente. A herdanza autosmica recesiva. / L. metacromtica do adulto Variedade da leucodistrofia metacromtica que comeza despois dos vinten anos de idade,
afecta esencialmente a homes e ten unha progresin mis
lenta cs anteriores. A herdanza xeralmente autosmica
recesiva. / L. metacromtica xuvenil Variedade que
comeza entre os catro e os vinte anos de idade e segue un
curso clnico mis prolongado c anterior. A herdanza
autosmica recesiva.

leucoencefalite s.f. Inflamacin da substancia branca do

encfalo.

leucoeritroblastose s.f. Presencia simultnea no sangue

circulante de elementos inmaturos eritroides e mieloides.

leucofaquia s.f. Opacidade abrancazada, de pequeno

tamao e transitoria do cristalino.

431

leucograma s.f. Frmula da distribucin dos leucocitos

dunha mostra de sangue.

leuclise s.f. V. leucocitlise.

leucolisina s.f. V. leucocidina.
leucoma s.m. Opacidade de cor branca da crnea, ocasionada por unha perda de substancia da mesma.

leucomelanodermia s.f. Alteracin da pigmentacin

levoversin

leuctomo s.m. Aparello utilizado para a realizacin

dunha leucotoma.

leucotoxina s.f. Citotoxina que acta producindo dano ou

destrundo os leucocitos.

leucotriquia s.f. Cor branca dos cabelos e pelos en xeral.

leucourobilina s.f. Producto incoloro procedente da
descomposicin da urobilina.

cutnea caracterizada pola hipopigmentacin e a hiperpigmentacin simultneas.

Lev, enfermidade de V. enfermidade.

levanfetamina s.f. Forma levoxira da anfetamina, de

leucomielite s.f. Inflamacin da substancia branca da

frmula C9H13N, que pose unha actividade menos

potente, pero semellante da forma dextroxira.

medula espial.

leucomielopata s.f. Mielopata que afecta substancia

branca da medula espial.

leuconiquia s.f. Descoloracin parcial ou total das unllas.

leucopata s.f. Denominacin xeral dada s dermatoses
caracterizadas pola deficiencia da pigmentacin cutnea.

leucopdese s.f. Proceso do paso dos leucocitos a travs

das paredes dos vasos sanguneos.

leucopenia s.f. V. leucocitopenia.

leucoplaquia s.f. Lesin das mucosas caracterizada pola
formacin de manchas brancas, planas ou algo elevadas.
Consideradas lesins premalignas, en ocasins coexisten
coa presencia dun carcinoma in situ. Tamn se di leucoplasia.

leucoplasia s.f. V. leucoplaquia.

leucopoese s.f. V. leucocitopoese.
leucorraxia s.f. Leucorrea abondosa.
leucorrea s.f. Fluxo abrancazado procedente da vaxina ou
da cavidade uterina.

leucosarcoma s.m. Cadro clnico de tipo leucmico que

levarterenol s.m. Ismero levoxiro da noradrenalina.

levedeforme adx. Semellante s lvedos.
lvedo s.m. 1. Fungo que pose un corpo vexetativo ou
talo formado por clulas individualizadas, xeralmente
redondas, nicas e sinxelas. Son organismos saprfitos
que posen tipicamente unha reproduccin asexual
mediante xemacin, anda que algns poden formar
pseudomicelios ou micelios verdadeiros, e outros reprodcense por fisin ou sexualmente mediante esporulacin. Fermentan os hidratos de carbono e o alcohol, utilizndose industrialmente con esta finalidade, podendo
algunhas causar infeccins no ser humano (principalmente o xnero Candida). 2. Masa constituda polos
devanditos microorganismos. 3. Por extensin, substancia que fermenta o corpo co que se mestura.

levigacin s.f. Mtodo de seleccin das partculas dunha

substancia pulverizada baseado na propiedade das partculas mis finas de permanecer en suspensin na auga
mentres as mis pesadas se depositan no fondo do recipiente.

levitacin s.f. Sensacin alucinatoria de flotar no aire sen

aparece en enfermos que orixinalmente padecan un

linfoma linfoctico maligno.

ningn punto de apoio. Normalmente prodcese por

intoxicacin con substancias alucinatorias.

leucosarcomatose s.f. Estado caracterizado pola forma-

levo- Prefixo do lat. laevus (esquerdo).

levocardiograma s.m. Electrocardiograma que repre-

cin de sarcomas mltiples compostos por clulas leucmicas.

leucoscopio s.m. Aparello utilizado para o exame da

cegueira para as cores.

leucose s.f. Proceso neoplsico que afecta s glbulos

brancos do sangue.

leucotaxe s.f. V. leucocitotaxe.

leucotaxina s.f. Factor presente no exsudado inflamatorio que atrae leucocitos cara foco da inflamacin e
aumenta a permeabilidade vascular capilar e o proceso de
diapdese dos leucocitos.

leucoterapia s.f. Terapia baseada na administracin de

leucocitos.

leucotoma s.f. Seccin cirrxica das fibras nerviosas da

substancia branca cerebral que conectan o crtex con
outras zonas do cerebro.

senta a funcin elctrica do ventrculo esquerdo.

levodopa s.f. Aminocido de frmula C9H11NO4, que se

forma no organismo e no encfalo a partir da L-tirosina.

O utilizado terapeuticamente obtense da alanina
mediante sntese. Existen dous ismeros L e D, sendo
activo o levoxiro ou levodopa (L-dopa). Emprgase
como antiparkinsoniano.

levoduccin s.f. Movemento dunha parte cara

esquerda.

levoforia s.f. Desviacin cara esquerda dos eixes

visuais.

levorrotatorio -a adx. Relativo s compostos qumicos

que xiran no plano de polarizacin da luz nun sentido
inverso das agullas dun reloxo. Tamn se di levoxiro.

levotorsin s.f. Torsin dunha parte cara esquerda.

levoxiro -a

levoversin s.f. Desviacin dunha parte cara esquerda.

levoxiro -a adx. V. levorrotatorio.
levulosa s.f. V. fructosa.
levulosemia s.f. Presencia de levulosa no sangue.
levulosuria s.f. Presencia de levulosa na urina.
levride s.f. Lesin cutnea que aparece como consecuencia dunha alerxia secundaria a unha infeccin por
lvedos.

432

licopinemia s.f. Aumento de licopinas no sangue e depsito das mesmas nos tecidos, adquirindo a pel unha coloracin amarela-laranxa.

licopodio s.m. 1. Variedade de fento pertencente xnero

Lycopodium. 2. Po fino de cor amarela constitudo polas
esporas de fentos do xnero Lycopodium. Utilzase como
absorbente e secante e para cubri-las plulas medicamentosas.

licor s.m. 1. Bebida alcohlica preparada sen fermenta-

inclen os xneros Legionella, Tatlockia e Fluoribacter,

bacilos gramnegativos, aerobios estrictos, responsables
de diversos procesos infecciosos graves, principalmente
respiratorios.

cin a partir de alcohol, diversos productos vexetais,

auga e productos azucrados. 2. Lquido ou humor do
organismo. Tamn se di liquor. 3. Denominacin dada a
algunhas preparacins farmacuticas, especialmente s
solucins acuosas que conteen unha substancia medicinal. Tamn se di liquor.

lexionelose s.f. Cadro clnico producido pola infeccin

licuacin s.f. Proceso da transformacin dun gas ou dun

lexionelceas s.f.pl. Familia de bacterias na que se

causada polos microorganismos da familia Legionellaceae. A doenza principal deste grupo a enfermidade do
lexionario, pneumona producida pola infeccin coa
bacteria Legionella pneumophila, que permanecendo na
auga se espalla en forma de aerosol desde escavacins,
circutos de aire acondicionado, etc. Aparece en forma de
epidemias producindo unha sintomatoloxa que vara
entre a infeccin asintomtica e a aparicin dunha broncopneumona grave que se acompaa dun cadro clnico
xeral con presencia de cefalea, mialxias, encefalopata
txica, sntomas dixestivos e hematuria. Un signo caracterstico a bradicardia relativa. Afecta esencialmente a
ancins e persoas inmunodeprimidas. Outra doenza tpica
constitea a sndrome de Pontiac, cadro pseudogripal de
curacin espontnea en 2-5 das.

Li Smbolo do litio.
liase s.f. Calquera dos enzimas que incorporan ou separan
grupos dun substrato sen realizar unha hidrlise.

liastenia s.f. Debilidade que afecta s fibras do sistema

muscular liso.

liberomotor -a adx. Relativo s accins ou movementos

voluntarios ou inconscientes.

libdine s.f. V. libido.

libido s.f. 1. Desexo sexual. Tamn se di libdine. 2. Na
psicanlise, enerxa psquica da pulsin sexual.

Libmann ou Libmann-Sacks, enfermidade de V.

enfermidade.

licaconitina s.f. Alcaloide txico procedente da especie

Aconitium lycoctonum.

licantropa s.f. Alteracin mental na que o doente

imaxina estar convertido en lobo.

licntropo -a s. Persoa que padece licantropa.

licoperdonose s.f. Doenza respiratoria causada pola
inhalacin de esporas de fungos da especie Lycoperdon.

licopina s.f. Pigmento vexetal especialmente abundante

nos tomates.

slido nun lquido.

licuorrea s.f. Derramo dun lquido ou licor orgnico,

especialmente a perda de lquido cefalorraqudeo a travs
das fosas nasais, frecuente tralas fracturas da base do
cranio.

lidocana s.f. Frmaco de frmula C14H22N2O, que pose

propiedades anestsicas, sedantes, analxsicas, anticonvulsionantes e depresoras cardacas. Utilzase como

anestsico local e como antiarrtmico.

lien- Prefixo do lat. lien, lienis (bazo).

liencfalo-a adx. Dos animais que posen un cerebro
liso, carente de circunvolucins ou con estas moi escasas.

lienite s.f. V. esplenite.

lienocele s.f. Hernia do bazo. Tamn se di esplenocele.
lienografa s.f. V. esplenografa.
lienomalaca s.f. V. esplenomalaca.
lienomedular adx. V. esplenomedular.
lienopata s.f. V. esplenopata.
lientera s.f. Diarrea na que aparecen feces con alimentos
sen dixerir.

ligadura s.f. 1. Fo realizado con fibras naturais ou sintticas, utilizado para ligar un vaso ou fixar unha estructura
anatmica, implante ou prtese nunha posicin precisa.
2. Atadura que cingue e suxeita.

ligamento s.m. 1. Banda, fita ou membrana de tecido

conxuntivo que serve como medio de unin ou de reforzo
entre as diferentes partes que forman unha articulacin.
2. Pregos ou lminas membranosas que manteen a posicin normal dun rgano. 3. Expansin dunha aponeurose
que semelle un ligamento. // L. accesorio Fascculo de
fibras ligamentosas que reforza ou mantn a accin
doutro ligamento principal. / L. acromiocoracoide
Lmina fibrosa localizada entre a apfise coracoide e o
acromio, que forma parte do arco coracoacromial. / L.
amarelo Ligamento de tecido elstico que une as lminas
vertebrais entre si. Tamn se di l. elstico. / L. ancho

433
Ligamento formado por unha dobre folla de peritoneo
que se estende dende a superficie lateral do tero ata a
parede da pelve. O bordo superior envolve a trompa de
Falopio, prolongndose por fra dela ata a parede
pelviana, constitundo o ligamento infundibuloplvico.
Dende o bordo inferior da trompa, o ligamento ancho vai
cara a abaixo para cubri-lo ligamento redondo, constitundo esta porcin o mesosalpinx. / L. anococcxeo Fita
de tecido fibroso localizada entre o esfnter anal e o
vrtice do cccix. / L. anular Ligamento en forma de
banda, localizado arredor de varias articulacins, como a
radiocubital proximal, a articulacin do pulso ou a articulacin do nocello. / L. arqueado Lmina forte e
fibrosa localizada por debaixo da snfise da pube. / L.
articular Ligamento que forma parte dunha articulacin.
/ L. atlantoaxoide Ligamento que mantn unida a articulacin entre o atlas e o axe. / L. auricular Ligamento que
mantn unida a orella cranio. / L. braquiorradial Ligamento colateral cubital e radial da articulacin do
cbado. / L. cadrado Lmina fibrosa cuadrangular que
se estende entre o cbito e o radio na articulacin radiocubital superior. / L. calcaneoastragalino Ligamento
(interseo, externo e posterior) da articulacin calcaneoastragalina. / L. calcaneocuboide Ligamento (superior e
inferior) da articulacin calcaneocuboide. / L. calcaneonavicular Fibrocartilaxe de forma triangular localizada
entre o so navicular e a apfise menor do calcneo. / L.
calcaneoscafoide V. l. calcaneonavicular. / L. cardinal
V. l. de Mackenrodt. / L. conoide Porcin interna do
ligamento coracoclavicular. / L. coracoclavicular Ligamento localizado entre a apfise coracoide e a clavcula,
composto por un fascculo denominado conoide e outro
denominado trapezoide. / L. coracoumeral Lmina
fibrosa ancha, forte e grosa que se estende entre a apfise
coracoide e os tubrculos maior e menor do mero. / L.
coracoide Fita fibrosa que se estende entre a apfise
coracoide e porcin superoposterior do escote coracoide.
/ L. coronario 1. Prego do peritoneo, que se estende
entre o bordo superior do fgado e o diafragma. 2. Ligamento anular do radio. / L. costocentral Feixe fibroso
que fixa a cabeza da costela corpo da vrtebra. / L.
costoclavicular Ligamento localizado entre a primeira
costela e a cara inferior da clavcula. Tamn se di l.
romboide. / L. costoclico Prego peritoneal localizado
entre as costelas e o colon. / L. costopericrdico Ligamento que une a primeira articulacin costosternal co
pericardio. / L. costotransverso Feixe fibroso localizado
entre a tuberosidade dunha costela e a apfise transversa
da vrtebra correspondente. / L. costovertebral Cada un
dos ligamentos, anterior e posterior das articulacins
costovertebrais. / L. cruciforme Ligamento formado
polos fascculos lonxitudinais e o ligamento transverso
da articulacin atlantoaxoide. / L. crural Bordo inferior
da aponeurose do msculo oblicuo maior localizado entre
a espia ilaca anterosuperior e a espia da pube. Tamn
se di l. inguinal, ligamento iliopbico. / L. cruzado
Cada un dos dous ligamentos, anterior e posterior, localizados no interior da articulacin do xeonllo, entre a
espia da tibia e o cndilo externo o primeiro, e dende

ligamento
detrs da espia tibial ata o cndilo interno o segundo. /
L. de Arancio Ligamento formado polos restos do
conducto venoso fetal. / L. de Arnold 1. Feixe fibroso
atlantoaxoide lateral. 2. Ligamento suspensorio que une a
bigornia e o teito do tmpano. / L. de Bellini Feixe de
fibras ligamentosas localizadas entre a cpsula coxofemoral e o trocnter maior. / L. de Bertin Fascculo que
reforza a cpsula articular coxofemoral, localizado entre
a porcin inferior da espia ilaca anterosuperior e a lia
oblicua do fmur. Tamn se di l. iliofemoral. / L. de
Bichat Ligamento localizado entre a apfise transversa
da quinta vrtebra lumbar e a base do sacro. Tamn se di
l. sacrovertebral. / L. de Botal Restos persistentes do
conducto arterioso. / L. de Brodie Fascculo ligamentoso
transversal que converte en conducto a canle bicipital do
mero. Tamn se di l. umeral transverso. / L. de Burns
Prolongacin falciforme da fascia lata. / L. de Cloquet
Resto persistente do conducto fetal, que conecta a tnica
vaxinal coa cavidade peritoneal. / L. de Colles Porcin
da aponeurose do msculo oblicuo maior que se estende
entre o ligamento inguinal e a lia alba do abdome.
Tamn se di l. inguinal reflexo. / L. de Cooper 1. Fascculos ligamentosos localizados entre a base do olcrano e
a apfise coronoide. 2. Prego da fascia transversal localizado entre a eminencia iliopectnea e a espia da pube. /
L. de Cowper Porcin da fascia lata que se insire na
crista da pube. / L. de Cruveilhier Ligamento anterior
das articulacins metacarpofalnxicas. / L. de
Gimbernat Porcin da aponeurose do msculo oblicuo
que vai cara lia pectnea e que pose unha delgada
base que forma o lmite interno do anel femoral. / L. de
Hasselbach Fita fibrosa delgada, que vai dende a cara
posterior da fascia transversal ata o ligamento anular e a
pube. Tamn se di l. interfoveolar. / L. de Henle
Reforzo da fascia transversal constitudo por fibras verticais que se insiren por debaixo no ligamento de Cooper.
/ L. de Hensig Prego seroso localizado entre o extremo
superior do colon descendente e a parede abdominal. / L.
de Hunter Cordn conxuntivo-muscular que, dende as
caras laterais do tero, por debaixo e por diante das
trompas, pasa polo conducto inguinal e termina no tecido
celuloso do monte de Venus, na ingua e nos labios
maiores. Tamn se di ligamento redondo do tero. / L.
de Lisfranc Fita fibrosa localizada entre a cara inferior
do primeiro so cuneiforme e a cara interna da base do
segundo metatarsiano. / L. de Luschka Fita fibrosa localizada entre a cara inferior do pericardio e cara posterior
do esterno. / L. de Mackenrodt Engrosamento do bordo
inferior do ligamento ancho do tero, cunha condensacin de tecido conectivo e algunhas fibras musculares,
que forman unha especie de banda. Representan condensacins da aponeurose endoplvica, a cal contina coa
aponeurose transversal na cavidade abdominal. Tamn se
di l. cardinal, l. transverso de Mackenrodt. / L. de
Meckel Banda ligamentosa que fixa o martelo parede
do tmpano. / L. de Petit Bordos ligamentosos do fondo
de saco de Douglas. / L. de Smmering Ligamento
suspensorio da glndula lagrimal. / L. de Toynbee Ligamento anterior tensor do martelo. / L. de Trolard Liga-

ligamento
mento localizado entre as costelas o bordo inferior das
lminas vertebrais. Tamn se di ligamento laminocostal
de Trolard. / L. de Valsalva Ligamento que une o pavilln do odo co so temporal. / L. de Weber Fibras posteriores da cpsula da articulacin coxofemoral. / L. de
Weitbrecht Fita fibrosa localizada entre o cbito e o
radio, por encima do ligamento interseo do antebrazo.
Tamn se di ligamento redondo. / L. de Winslow Ligamento posterior do xeonllo. / L. de Zinn Ligamento
anular formado pola unin dos tendns dos msculos
oculares extrnsecos, excepto o msculo oblicuo inferior,
na parte posterior da cavidade orbitaria. Tamn se di anel
tendinoso de Zinn. / L. deltoide Capa superficial de
forma triangular pertencente ligamento lateral interno
da articulacin do nocello. / L. dentado Prolongacins
da piamter medular que se insiren na duramter entre os
orificios de sada das races nerviosas. / L. do ovario
Cordn fibromuscular que se estende entre o extremo
interno do ovario e o ngulo correspondente do tero, por
debaixo e por detrs da insercin da trompa, formando
parte do ligamento ancho do tero. Tamn se di ligamento infundibuloplvico / L. elstico V. l. amarelo. /
L. esternoclavicular Cada un dos tres ligamentos, anterior, posterior e superior que unen entre si a clavcula, o
esterno e a primeira cartilaxe costal. / L. esternopericrdico Feixes fibrosos que unen o esterno co pericardio. /
L. estilohioideo Ligamento que une a apfise estiloide
coa hasta menor do hioide. / L. estilomandibular Ligamento accesorio pertencente articulacin temporomandibular, que se estende entre a apfise estiloide e o ngulo
inferior da mandbula. Tamn se di ligamento estilomaxilar. / L. estilomaxilar V. l. estilomandibular. / L.
falciforme Ligamento suspensorio do fgado. / L. frenoclico Porcin do mesocolon localizada entre o colon e a
parede abdominal. / L. glenoumeral Cada unha das tres
fitas fibrosas, superior, media e inferior, pertencentes
cpsula da articulacin do cbado. / L. glosoepigltico
Fita ligamentosa localizada entre a base da lingua e a
epiglote. / L. hepatoclico Prego do peritoneo localizado
entre o fgado e o colon. / L. hepatoduodenal Prego do
peritoneo localizado entre o fgado e o peritoneo. / L.
hepatorrenal Prego do peritoneo localizado entre o
fgado e os riles. / L. hepatoumbilical Cordn que representa a vea umbilical, localizado entre o embigo e o
bordo anterior do fgado. Tamn se di ligamento
redondo. / L. iliofemoral V. l. de Bertin. / L. iliolumbar
Formacin fibrosa localizada entre a porcin inferior da
columna lumbar e o so ilaco. / L. iliopbico V. l.
crural. / L. infundibuloplvico V. l. do ovario. / L.
inguinal V. l. crural. / L. inguinal reflexo V. l. de
Colles. / L. interarticular Ligamento que se atopa
dentro da cpsula dunha articulacin. / L. interclavicular Ligamento esternoclavicular superior. V. l. esternoclavicular. / L. intercondral Feixe fibroso que se
estende entre as cartilaxes costais. / L. interespioso
Ligamento localizado entre das apfises espiosas. / L.
interfoveolar V. l. de Hasselbach. / L. interseo 1.
Disco ou menisco intervertebral localizado entre os
corpos das vrtebras. 2. Lmina fibrosa que vai dende a

434
crista que separa as caras articulares das costelas ata o
disco intervertebral. 3. Membrana fibrosa localizada nos
espacios que separan o radio do cbito e a tibia do
peron, que serve de lugar de insercin a numerosos
msculos. 3. Ligamento localizado entre os sos do
carpo, tarso, metatarso e metacarpo. 5. Fibrocartilaxe da
articulacin interpubiana. 6. Fascculo de fibras curtas e
fortes pertencentes ligamento sacroilaco posterior. / L.
intertransverso Ligamento que une as apfises transversas das vrtebras entre si. / L. interuretral Prego da
membrana mucosa vesical, localizado entre ambos orificios dos urteres, que constite a base do trgono vesical.
/ L. isquiofemoral Fascculo de reforzamento da cpsula
coxofemoral, localizado entre o bordo do acetbulo e o
trocnter maior. / L. lagunar V. l. de Gimbernat. / L.
laminocostal de Trolard V. l. de Trolard. / L. lonxitudinal Ligamento, anterior e posterior, que se estende
entre o occipital e o sacro, nas caras anterior e posterior
respectivamente, dos corpos vertebrais. Tamn se di ligamento vertebral comn. / L. lumbocostal Bordo groso
superior da lmina anterior da fascia lumbar. / L. occipitoatloide Ligamento, anterior e posterior, que se estende
entre o bordo do buraco occipital e os arcos anterior e
posterior do atlas respectivamente. / L. occipitoaxoide
Ligamento que se estende entre o occipital e o vrtice da
apfise odontoide do axe. Tamn se di l. occipitoodontoide. / L. occipitoodontoide V. l. occipitoaxoide. / L.
orbicular Ligamento anular da articulacin radiocubital
proximal. V. l. anular. / L. palmar Ligamento que une
entre si os sos do carpo, e estes cos metacarpianos pola
sa cara anterior. / L. palpebral Cada un dos ligamentos
que nos ngulos externo e interno dos ollos serven de
lugar de insercin para o msculo orbicular das plpebras. / L. patelar Ligamento anterior da articulacin do
xeonllo, que se estende entre o vrtice da rtula e a tuberosidade anterior da tibia. Considrase a porcin terminal
do tendn do cudriceps. / L. pectneo 1. Fibrilas da
membrana de Descemet que se estenden entre a
membrana de Dllinger e a cara anterior do iris. 2. V. l.
de Cooper. / L. peroneoastragalino Fascculo anterior e
posterior do ligamento lateral externo da articulacin
tibioperoneoastragalina. / L. peroneocalcneo Fascculo
medio do ligamento lateral externo da articulacin do
nocello. / L. poplteo Fascculo fibroso da porcin media
do ligamento posterior do nocello, dos cales o fascculo
arqueado est constitudo por fibras propias e o fascculo
oblicuo por unha expansin do tendn recorrente do
semimembranoso. / L. pterigomaxilar Ligamento accesorio da articulacin temporomandibular, que se estende
entre a interna da apfise pterigoide e o bordo alveolar
da mandbula. / L. pterigospinoso Ligamento que se
estende entre a espia do esfenoide e o extremo superior
da lmina externa da apfise pterigoide. / L. pbico Cada
un dos tres ligamentos, anterior, posterior e superior, da
snfise da pube. / L. pubofemoral Conxunto de fascculos fibrosos que reforzan a cpsula coxofemoral. / L.
pubovesical Cada un dos dous ligamentos laterais que se
estenden entre a snfise da pube e o colo da vexiga. / L.
radiocubital Feixe de fibras dispostas de xeito irregular

435
nas caras anterior e posterior da articulacin radiocubital
inferior. / L. redondo 1. Fita fibrosa localizada no interior da articulacin coxofemoral, entre a cabeza do fmur
e o escote do acetbulo. 2. V. l. de Hunter. 3. V. l. de
Weitbrecht. 4. V. l. hepatoumbilical. / L. romboide V.
ligamento costoclavicular. / L. rotuliano V. l. patelar. /
L. sacrocitico maior Lmina fibrosa estendida dende as
espias ilacas posteriores e a fosa ilaca externa bordo
correspondente do sacro e do cccix e vrtice da espia
citica. Tamn se di ligamento tuberoso. / L. sacrocitico menor Lmina triangular fibrosa que se estende
entre o bordo do sacro e do cccix e o vrtice da espia
citica. Tamn se di l. sacrospinoso. / L. sacrococcxeo
Ligamento anterior, posterior e lateral que une o sacro co
cccix. / L. sacroilaco Ligamento, anterior e posterior,
pertencente articulacin sacroilaca. / L. sacrospinoso
V. l. sacrocitico menor. / L. sacrovertebral V. l. de
Bichat. / L. supraspioso Cordn fibroso que se estende
longo da columna vertebral, adherido intimamente
vrtice de cada unha das apfises espiosas vertebrais. /
L. suspensorio Prego do peritoneo que sostn unha
vscera na sa posicin normal. / L. suspensorio de
Cooper Prolongacin fibrosa que une a fascia superficial
do trax coa glndula mamaria. / L. suspensorio do
cltoris Ligamento que se estende entre a snfise da pube
e a fascia profunda do cltoris. / L. suspensorio do pene
Ligamento que se estende entre a snfise da pube e a
fascia profunda do pene. / L. transverso Estructura ligamentosa que se estende transversalmente entre das ou
mis estructuras. / L. transverso de Mackenrodt V. l. de
Mackenrodt. / L. triangular Fibrocartilaxe intersea da
articulacin radiocubital inferior. / L. tuberoso V. l.
sacrocitico maior. / L. umeral transverso V. l. de
Brodie. / L. uterorrectosacro Continuacin da aponeurose endoplvica que se fusiona medialmente coas fibras
posteriores dos ligamentos cardinais de Mackenrodt,
para se mesturar coa cobertura aponeurtica da porcin
superior da vaxina e do colo do tero. Estndense cara a
atrs e s lados, para se mesturar de novo coas fibras da
aponeurose endoplvica anterior, ata chegar s caras laterais do sacro, no sitio da unin entre a segunda e a
terceira vrtebra deste so. Tamn se di ligamento uterosacro. / L. uterosacro V. l. uterorrectosacro. / L. vertebral comn V. l. lonxitudinal. / L. vesiculoumbilical V.
uraco. / L. vesicouterino Ligamento anterior uterino,
formado por pregos do peritoneo, que se estende dende o
tero ata a cara posterior da vexiga.

ligamentopexia s.f. Acurtamento e fixacin do liga-

limose

Lignac, enfermidade de V. enfermidade. // L.Fanconi, enfermidade de Enfermidade de Lignac. V.

enfermidade.

ligofilia s.f. Afeccin morbosa s lugares escuros.

lgula s.f. Estructura anatmica formada por unha fita de
substancia branca cerebral localizada nos bordos lateroinferiores do cuarto ventrculo, estendndose dende o
extremo inferior do mesmo ata os seus ngulos laterais,
onde constite o receso lateral do cuarto ventrculo.

Ligula Xnero de vermes platihelmintos cestodos pseudofildeos, con esclex indiferenciado, que poden parasita-las aves ictifagas.

lima s.f. 1. Instrumento de aceiro de forma plana e estreita,

provisto dunha superficie estriada nun ou dous sentidos,
utilizado para desbastar ou pulir superficies duras en
odontoloxa. 2. Froito da limeira (citrus aurantifolia).

limadura s.f. Partculas midas que se desprenden dunha

superficie coa lima.

lmbico -a adx. Relativo ou pertencente a un limbo ou

marxe.

limbo s.m. Estructura anatmica que forma un bordo,

unha marxe ou unha orla. // L. esclerocorneal Zona
circular que marca o lmite entre a esclertica e a crnea.

lmite s.m. Confn, linde ou termo de algo.

limtrofe adx. 1. Que limita con outro territorio ou estructura. 2. Que pola sa capacidade intelectual se atopa entre
a debilidade mental e a normalidade. 3. Entre a normalidade e a enfermidade. Frecuentemente aplcase o termo
ingls border line para as das ltimas acepcins.

limitrfico -a adx. Do que regula a nutricin, especialmente dos ganglios simpticos e as sas conexins.

Limnaea Xnero de gasterpodos pulmonados hermafroditas de auga doce, dos que a especie L. trunculata acta
como hspede da Fasciola heptica, axente productor da
fasciolase.

limnoloxa s.f. Ciencia que estudia as condicins biolxicas e fsicas dos lagos e pantanos.

limo- Prefixo do gr. lims (fame).

limo s.m. V. lama.
limoeiro s.m. rbore da familia das rutceas, especie
Citrus limonum, que d como froito o limn.

mento redondo do tero, utilizada nas retrodesviacins

do mesmo coa finalidade de mante-lo rgano na sa posicin.

limn s.m. Froito do limoeiro, de cor amarela e sabor

ligando s.m. 1. Molcula orgnica que doa os electrns

limonina s.f. Principio amargo neutro e cristalino, de

necesarios para formar enlaces covalentes coordinados

con ins metlicos. 2. Calquera in ou molcula que
forma un complexo con outra molcula.

ligase s.f. Calquera dos enzimas que catalizan a unin de

das molculas acopladas coa participacin dun enlace
pirofosfato de ATP ou doutro trifosfato semellante.

acedo, que pose abundante vitamina C.

frmula C26H30O8 que se obtn das sementes do limn e
da laranxa.

limonita s.f. xido frrico hidratado, amorfo, que constite a forma de mineral de ferro mis abondosa.

limose s.f. Fame anormal morbosa.

limoterapia

limoterapia s.f. 1. Cura de fame. 2. Denominacin dada

s tratamentos que utilizan como axente teraputico a
lama.

limotise s.f. Caquexia, delgadeza patolxica extremada

causada pola carencia de alimentos.

lmpido -a adx. Que moi claro e transparente. Tamn se

di puro, nidio.

lia s.f. Trazo continuo real ou imaxinario. // L. adrenal

Lia branca que aparece raa-la pel nos casos de hipoadrenalismo. Tamn se di l. de Sergent, l. branca suprarrenal. / L. alba Lia fibrosa que se estende entre a
apfise xifoide do esterno e a snfise da pube na superficie do abdome, formada polo entrecruzamento das
aponeuroses dos msculos anteriores abdominais. Tamn
se di l. de Hunter. / L. angular Lia irregular que divide
a cara anterior do iris nunha zona externa ou ciliar e outra
interna ou pupilar. / L. arqueada Porcin ilaca da lia
iliopectnea ou innominada. / L. spera do fmur
Eminencia rugosa que forma o bordo posterior do fmur
e serve de lugar de insercin a numerosos msculos. / L.
axilar Cada unha das das lias imaxinarias, anterior e
posterior, que se estenden dende os lmites do sobrazo
cara a abaixo. / L. azul Lia desta cor que aparece nas
enxivas na intoxicacin por chumbo. Tamn se di lia de
Burton / L. biauricular Lia imaxinaria que se estende
entre os dous meatos auditivos externos. / L. bicigomtica Lia imaxinaria da base do cranio que se estende
entre os dous tubrculos cigomticos. / L. bimastoide
Lia imaxinaria da base do cranio que se estende entre as
das apfises mastoides. / L. branca suprarrenal V. l.
adrenal. / L. curva do ilaco Cada unha das tres lias,
anterior, posterior e inferior, localizadas na cara externa
do so ilaco, que limitan as zonas de insercin dos tres
msculos glteos. Tamn se di lia gltea. / L. curva do
occipital Cada unha das tres lias, suprema, superior e
inferior, localizadas na cara posterior do so occipital,
que serven de zonas de insercin para diversos msculos.
Tamn se di lia nocal. / L. de Burton V. l. azul. / L. de
Clapton Lia de cor verde que aparece nas enxivas nas
intoxicacins con cobre. / L. de Corrigan Lia de cor
prpura que aparece nas enxivas nas intoxicacins por
cobre. / L. de Damoiseau Lia curva que aparece nas
radiografas do trax e indica a presencia dun derramo
pleural. Tamn se di lia de Ellis-Damoiseau. / L. de
Ellis-Damoiseau V. l. de Damoiseau. / L. de fixacin
Lia recta imaxinaria que se estende entre o centro de
rotacin do ollo e o obxecto que se mira. / L. de Sergent
V. l. adrenal. / L. de Thompson Lia vermella que
aparece nas enxivas na tuberculose pulmonar. / L. de
Wagner Lia abrancazada localizada na unin das
epfises coas difises seas, que se forma polo inicio da
calcificacin. / L. embrionaria Estra que se localiza no
centro da rea xerminativa do embrin. Tamn se di lia
primitiva. / L. epifisaria 1. Lia que separa as epfises
das difises nos sos longos. 2. Lia de baixa densidade
que se observa nas radiografas dos sos longos e que
indica a zona sen calcificar das cartilaxes de crecemento.
/ L. espial Lia lonxitudinal que pasa a travs das

436
apfises espiosas das vrtebras. / L. esternal Cada unha
das lias topogrficas que pasan a travs do eixe e dos
bordos do esterno. / L. gltea V. l. curva do ilaco. / L.
iliopectnea Lia dos sos da pelve que indica o lmite
do estreito superior da mesma. Tamn se di lia innominada. / L. infracostal Lia que une os bordos inferiores
das dcimas cartilaxes costais. Tamn se di lia
subcostal. / L. infrascapular Lia horizontal localizada
a nivel dos ngulos inferiores das escpulas. / L. innominada V. l. iliopectnea. / L. intercondlea Lia que se
estende entre os cndilos do fmur. / L. intertrocantrea
Cada unha das lias, anterior e posterior que se estende
entre os trocnteres do fmur. Tamn se di lia oblicua
do fmur. / L. mamaria Lia imaxinaria horizontal que
une as mamilas do peito. / L. mamilar Lia vertical que
pasa polo centro das mamilas. / L. mandibular interna
Crista sea localizada na cara interna da mandbula, entre
as apfises xenianas e os ltimos molares, nas que se
insire o msculo milohioide. Tamn se di l. milohioide. /
L. media Lia imaxinaria que divide o corpo en das
metades iguais. / L. milohioide V. l. mandibular
interna. / L. nasolabial Suco que se estende entre as s
do nariz e os ngulos da boca. / L. negra Lia escura que
aparece nas embarazadas entre o embigo e a pube. / L.
nocal V. l. curva do occipital. / L. oblicua do fmur V.
l. intertrocantrea. / L. pectnea Porcin da lia iliopectnea que discorre pola pube. / L. popltea Lia
oblicua localizada na cara posterior da tibia, na que se
insire o msculo poplteo. / L. primitiva V. l. embrionaria. / L. subcostal V. l. infracostal. / L. supraorbitaria Lia transversal da fronte localizada inmediatamente por encima da raz da apfise cigomtica do
frontal. / L. temporal Lia do so temporal que marca o
lmite entre as porcins escamosa e petrosa do mesmo. /
L. tiroide vermella Lia eritematosa que se produce pola
irritacin da pel do pescozo no hipertiroidismo. Constite
o denominado signo de Maran. / L. transversa Lia
tendinosa do abdome localizada entre a lia alba e a lia
semilunar. / L. xenxival Lia que constite o lmite entre
as enxivas e os dentes.

linalol s.m. Alcohol terpnico terciario de moitas esencias. Atpase en forma levoxira nos extractos de linloe,
bergamota e outros e en forma dextroxira nos extractos
de laranxa, mandarina e coandro.

lincomicina s.f. Antibitico bacteriosttico ou bactericida

dependendo da dose, pertencente familia das lincosamidas, illado dos cultivos de Streptomyces lincolnensis,
que pose un espectro de accin semellante da eritromicina. Acta esencialmente contra bacterias grampositivas, como estafilococos, estreptococos alfa e beta
hemolticos, posundo escasa actividade fronte s enterococos e pneumococo, sendo algo activa fronte s
xneros Clostridium e Corynebacterium. Poden orixinar
resistencias, especialmente respecto dos estafilococos, e
en ocasins causar unha resistencia cruzada cos macrlidos.

Lindau, enfermidade de V. enfermidade.

437

linfa s.f. 1. Lquido transparente e de cor amarelada que,

procedente dos tecidos, circula polos vasos linfticos.
Pose elementos celulares, especialmente linfocitos, e
unha composicin semellante do sangue, con mis auga
e urea e menos albumina, outras protenas, fibrina e sales.
Pose reaccin alcalina, sabor salgado e calla como o
sangue, pero de xeito mis lento. 2. Substancia de
aspecto semellante da linfa. // L. de vacina Material
que contn o virus da vacina, procedente do exsudado das
vesculas da vacina dos tenreiros. Utilzase para a inmunizacin activa contra a varola. / L. humanizada Virus
da vacina de procedencia humana.

linfadenctoma s.f. Extirpacin cirrxica dun ou mis

ganglios linfticos.

linfadenectasia s.f. Dilatacin dun ganglio linftico.

linfadenia s.f. Hipertrofia ou hiperplasia dos ganglios
linfticos.

linfadenite s.f. Inflamacin dos ganglios linfticos. V.

adenite.

linfadenocele s.m. Quiste dun ganglio linftico.

linfadenografa s.f. Tcnica radiogrfica para examina-los ganglios linfticos, despois da inxeccin dun medio
de contraste nun vaso linftico.

linfadenograma s.m. Frmula que expresa as cantidades

absolutas e porcentuais das diferentes clulas presentes
nunha extensin coloreada dunha puncin dos ganglios
linfticos.

linfadenoide adx. Semellante a un ganglio ou tecido

linftico.

linfadenoma s.m. V. linfoma.

linfadenomegalia s.f. Aumento do volume dos ganglios
linfticos.

linfadenopata s.f. Doenza dos ganglios ou do tecido

linftico. Tamn se di linfopata.

linfadenose s.f. Hipertrofia xeneralizada dos ganglios

linfticos.

linfagogo -a adx. Que promove a produccin de linfa.

linfanxiectasia s.f. Dilatacin dos vasos linfticos.
linfanxioendotelioma s.m. Neoplasia maligna que d
lugar formacin de estructuras linfticas irregulares,
revestidas por capas de clulas endotelioides atpicas.

linfanxioflebite s.f. Inflamacin dos vasos linfticos e

das veas dunha parte.

linfanxiografa s.f. Radiografa do traxecto dos vasos

linfticos, despois da inxeccin nos mesmos dun medio
de contraste radiolxico. Tamn se di linfografa.

linfanxioma s.m. Tumor benigno constitudo por unha

masa de vasos linfticos e clulas endoteliais, que pode
ter unha orixe adquirida ou conxnita.

linfanxiomiomatose s.f. Doenza propia das mulleres en

idade frtil, caracterizada pola proliferacin intersticial

linfocito
nodular e difusa de msculo liso nos pulmns, ganglios
linfticos e conducto linftico torcico.

linfanxioplastia s.f. Reparacin ou substitucin cirrxica dos vasos linfticos. Tamn se di linfoplastia.

linfanxiosarcoma s.m. Tumor maligno dos vasos linfticos, que xeralmente aparece na localizacin dun edema
linftico crnico.

linfanxite s.f. Inflamacin dos vasos linfticos.

linftico -a adx. 1. Relativo ou pertencente linfa ou s
vasos linfticos. 2. Dun tipo de temperamento caracterizado pola tendencia obesidade, pel fina, respiracin
superficial e falta de enerxa. // s.m. 3. Vaso linftico.

linfaticostoma s.f. Abertura cirrxica permanente do

conducto linftico torcico.

linfatismo s.m. 1. Estado caracterstico da constitucin

ou temperamento linftico. 2. Estado caracterizado polo
crecemento excesivo dos tecidos linfoides e dos rganos
que o conteen, do timo, bazo e medula sea, que orixina
alteracins no desenvolvemento e diminucin da vitalidade. Tamn se di linfoidotoxemia, linfotoxemia.

linfatolisina s.f. Substancia ltica que acta no sistema

linftico.

linfedema s.m. Edema crnico e bilateral das extremidades, provocado pola obstruccin dos vasos linfticos
ou por trastornos dos ganglios linfticos.

linfoblasto s.m. Clula inmatura, precursora dos linfocitos maduros. Tamn se di linfocitoblasto.

linfoblastoma s.m. Linfoma constitudo por linfoblastos

ou por clulas inmaturas da serie linfocitaria.

linfoblastomatose s.f. Exceso de linfoblastos no sangue.

Tamn se di linfoblastose.

linfoblastose s.f. V. linfoblastomatose.

linfocele s.m. Tumoracin composta por unha coleccin
de linfa extravasada.

linfocina s.f. Primeira denominacin xeral dada s mediadores solubles elaborados polos linfocitos que interveen
na regulacin dos procesos da resposta inmune ante as
agresins contra o organismo. Os mediadores deste tipo,
elaborados polos monocitos, reciban inicialmente a
denominacin de monocinas ou monoquinas. Posteriormente englobronse os dous termos baixo a denominacin de interleucinas ou interleuquinas. Hoxe, tndense a
denominar citocinas ou citoquinas, posto que tamn
existen clulas alleas sistema inmune que as producen
ou que actan como clulas diana para elas. Tamn se di
linfoquina.

linfocitemia s.f. Exceso de linfocitos nun lquido normal

ou predominio destas clulas en calquera derramo inflamatorio. Tamn se di linfocitose.

linfocito s.m. Leucocito mononuclear que pose cromatina densa e citoplasma que se tingue dunha coloracin
azul plida. Teen un papel esencial na defensa inmuno-

linfocitoblasto

438

lxica, sendo os linfocitos de tipo B os que levan a cabo

a resposta inmunolxica humoral (elaboracin de anticorpos) e os T a resposta celular.

linfoma s.m. Denominacin xeral dada s trastornos

linfocitoblasto s.m. V. linfoblasto.

linfocitoma s.m. Tumoracin do tecido linftico, consti-

linfomatose s.f. 1. Hiperplasia do sistema linfoide. 2.

tudo esencialmente por linfocitos maduros ben diferenciados.

linfocitomatose s.f. Estado clnico producido pola

presencia de linfocitomas.

linfocitopenia s.f. Diminucin da cantidade sangunea de

linfocitos por debaixo das cifras consideradas normais.
Tamn se di linfopenia.

linfocitopoese s.f. Proceso da produccin normal dos

linfocitos.

linfocitose s.f. V. linfocitemia.

linfocitotoxina s.f. Toxina bacteriana que acta especificamente sobre os linfocitos. Tamn se di linfotoxina.

linfodermia s.f. Doenza caracterizada pola afectacin

dos vasos linfticos da pel.

linfoepitelioma s.m. Carcinoma pleomrfico mal diferenciado que ten a sa orixe no epitelio modificado que
cobre o tecido linfoide da nasofarinxe. especialmente
frecuente en Oriente e no norte de frica, principalmente
en adultos novos.

linfoglndula s.f. Ganglio ou ndulo linftico.

linfogonia s.f. Clula nai indiferenciada, precursora da
estirpe linfoide.

linfografa s.f. V. linfanxiografa.

linfogranuloma s.m. Doenza caracterizada pola produccin de granulomas ou lesins granulomatosas en
diversos rganos. // L. venreo Infeccin de transmisin
sexual causada pola Chlamydya trachomatis, tipos L1,
L2 (o principal) e L3. Comeza pola aparicin dunha
ppula ou pstula inicial na vaxina, no colo uterino ou
nos xenitais externos, seguido dunha adenite inguinal
supurativa ou bubn. O proceso afecta basicamente s
linfticos ou produce unha hipertrofia dos mesmos, linfedema e traxectos fistulosos supurados. Posteriormente
poden aparecer estenoses uretrais e rectais. Pode tamn
afectar a rganos extraxenitais, principalmente fgado e
s meninxes.

linfogranulomatose s.f. Doenza caracterizada pola

aparicin de linfogranulomas mltiples.

linfohematoma s.m. Linfocele con sangue no seu interior.

linfoide adx. Semellante linfa.

linfoidectoma s.f. Extirpacin cirrxica de tecido
linfoide.

linfoidotoxemia s.f. V. linfatismo.

linfoloxa s.f. Parte da medicina que estudia o sistema
linftico.

neoplsicos do tecido linftico. Tamn se di linfadenoma.

Doenza caracterizada polo desenvolvemento de mltiples
linfomas no organismo.

linfomixoma s.m. Tumor benigno constitudo por tecido

adenoide mixomatoso.

linfopata s.f. Denominacin xeral dada s doenzas que

afectan sistema linftico.

linfopenia s.f. V. linfocitopenia.

linfoplastia s.f. V. linfanxioplastia.
linfopoese s.f. V. Proceso da produccin da linfa. Tamn
se di linfoxnese.

linfoquina s.f. V. linfocina.

linfoquiste s.m. Quiste cheo de lquido linftico.
linfoquistose s.f. Doenza caracterizada pola presencia de
numerosos linfoquistes.

linforraxia s.f. Derramo de linfa procedente de vasos

linfticos. Tamn se di linforrea.

linforrea s.f. V. linforraxia.

linforreticulose s.f. Proliferacin excesiva das clulas
linforreticulares dos ganglios linfticos.

linfosarcoma s.m. Neoplasia do tecido linfoide caracterizada pola presencia de diversas clulas linfoides con
caractersticas de malignidade. Non incle a enfermidade
de Hodgkin.

linfosarcomatose s.f. Estado morboso caracterizado

pola presencia de linfosarcomas mltiples.

linfostase s.f. Detencin con estancamento da corrente

linftica.

linfotaxe s.f. Propiedade de atraer ou rexeita-los linfocitos.

linftomo s.m. Instrumento cortante utilizado para

escindi-las vexetacins adenoides.

linfotoxemia s.f. V. linfatismo.

linfotoxina s.f. V. linfocitotoxina.
linfotrofia s.f. Proceso de nutricin das clulas pola linfa.
linfoxnese s.f. V. linfopoese.
linfxeno -a adx. 1. Que promove a produccin da linfa.
2. Producido pola linfa ou nos linfticos.

linfuria s.f. Presencia de linfa na urina. Tamn se di

quiluria.

lingua s.f. Aparello musculomembranoso mbil, localizado no chan da boca, rgano principal do gusto, que
contribe mastigacin, degluticin e articulacin
dos sons. / L. de amorodo Lingua cuberta de papilas
puntiformes, vermellas, que aparece durante as primeiras
vintecatro horas despois de desaparecer a erupcin da

439
escarlatina. / L. de framboesa branca Lingua de cor
branca sucia, con papilas vermellas elevadas que aparece
nos primeiros estadios da escarlatina. / L. de Sandwith
Lingua lisa e limpa que aparece nos estadios finais da
pelagra. / L. negra vilosa Lingua que presenta unha
lanuxe de cor escura, s veces moi intensa, como consecuencia da hiperplasia e da queratinizacin das papilas.
Atpase frecuentemente despois da realizacin dun tratamento antibitico, acompaada doutros signos de disbacteriose. / L. pilosa Aquela que presenta papilas hipertrofiadas semellantes a pelos. / L. saburral Lingua cuberta
por unha capa de saburra, caracterstica dalgunhas
doenzas intestinais. / L. xeogrfica Lingua que presenta
placas denudadas irregulares rodeadas de epitelio engrosado que debuxan figuras caractersticas e cambiantes,
sen producir molestias subxectivas. Pode ser de orixe
familiar.

lingual adx. Relativo ou pertencente lingua.

Linguatula Xnero de artrpodos pantastmidos, para-

liparnfalo

linguopapilite s.f. Inflamacin da lingua caracterizada

pola presencia de pequenas lceras redondeadas localizadas arredor das papilas do bordo da lingua.

linimento s.m. Preparacin farmacutica en forma de

ungento, pomada ou lquido, que se aplica externamente
mediante friccins na pel. Componse dun aceite ou graxa
e unha substancia activa que lle d o nome.

linite s.f. Inflamacin do tecido celular gstrico. // L. plstica Proliferacin fibrosa difusa do tecido conxuntivo
submucoso do estmago que provoca engrosamento e
fibrose no mesmo, de xeito que se torna rxido e duro.

lio s.m. 1. Planta herbcea do xnero Lineum, utilizada

esencialmente como materia txtil, da que se empregan
na medicina das especies, o lio comn (Linum usitatissimum), do que se utilizan as sementes para fabricar unha
faria utilizada na composicin de cataplasmas de
propiedades emolientes, e o lio catrtico (Linum catharticum), que pose follas amargas de propiedades
purgantes. 2. Materia txtil obtida desta planta.

sitos dos vertebrados adultos, de forma alongada, corpo

anelado e carente de apndices. Parasitan as fosas nasais
dalgns vertebrados e raramente afectan ser humano.

linoxantina s.f. Pigmento de cor amarela-alaranxada

linguatulase s.f. Infestacin con parasitos do xnero

lio- Prefixo do gr. leos ( liso).

lioderme s.f. Estado anormal da pel caracterizado por ser

Linguatula.

linguaxe s.f. 1. Capacidade dos seres humanos para

producido polo microorganismo micrococcus luteus.

esta excesivamente lisa e brillante.

expresa-lo seu pensamento e comunicarse mediante un

conxunto de signos vocais e eventualmente grficos. 2.
Sistema estructurado de signos non verbais que pose
unha funcin de comunicacin. 3. Forma de expresarse.
4. Estilo ou forma de falar ou de escribir de cada un en
particular. // L. articulada Aquela composta por un
sistema de signos fnicos. Tamn se di linguaxe oral,
linguaxe falada. / L. automtica Linguaxe na que se
produce unha repeticin de series de palabras sen que
exista un intento de comunicacin. / L. en espello
Linguaxe anormal na que se inverte a orde dos grafemas,
letras ou slabas. / L. explosiva Linguaxe anormal caracterizada pola expresin sbita de palabras en voz alta. /
L. falada V. l articulada. / L. oral V. l. articulada.

lioflico -a adx. Que ten unha especial afinidade polos

lngula s.f. Denominacin dada a diversas estructuras

lionizacin s.f. Proceso da inactivacin dos cromosomas

anatmicas que posen a forma dunha pequena lingua. //

L. esfenoidal Prominencia sea localizada entre o corpo
e a maior do esfenoide. / L. mandibular Prominencia
sea localizada no bordo do buraco superior do conducto
mandibular, na que se insire o ligamento esfenomandibular. Tamn se di lngula maxilar. / L. maxilar V. l.
mandibular. / L. pulmonar Proxeccin do lbulo superior do pulmn esquerdo, que se expande dende a parte
inferior deste lbulo ata unha porcin situada xusto por
debaixo da fendedura cardaca. Correspndese cos
segmentos 4 e 5 do lbulo medio do pulmn dereito.

lingulectoma s.f. Extirpacin cirrxica da lngula do

pulmn esquerdo.

linguodental adx. Relativo lingua e s dentes.

disolventes. Aplcase s sistemas coloidais nos que o

solvente e as partculas dispersas se atraen mutuamente,
permanecendo estable o medio.

liofilizacin s.f. Procedemento consistente na deshidratacin dun producto mediante unha conxelacin rpida
seguida dunha sublimacin do xeo formado.

liofobo -a adx. Que non pose afinidade polos medios de

dispersin.

liomioma s.m. Tumor miomatoso formado por tecido

muscular liso.

liomiosarcoma s.m. Tumor maligno formado por clulas

que lembran as das fibras musculares lisas.
X das clulas que conteen mis dun.

litrico -a adx. Do pelo liso.

liotrpico -a adx. Que se disolve con facilidade.
lip- Prefixo do gr. lpos (graxa, gordura).
lipacidemia s.f. Presencia de cidos graxos no sangue.
lipaciduria s.f. Presencia de cidos graxos na urina.
liparo- Prefixo do gr. lipars (graxo).
liparocele s.m. 1. Tumor adiposo localizado no escroto. 2.
Hernia que contn graxa.

liparoide adx. Semellante graxa.

liparnfalo s.m. Tumor adiposo localizado no embigo.

liparotriquia

liparotriquia s.f. Estado dos cabelos caracterizado polo

exceso de graxa.

440

lipodistrofia s.f. Trastorno da distribucin das graxas no

organismo

lipase s.f. Calquera dos diversos enzimas producidos en

lipofaxia s.f. 1. Alimentacin mediante graxas. 2. Proceso

distintos tecidos que hidrolizan os enlaces estricos dos

cidos graxos.

de consumo da graxa orgnica de reserva, que se produce

durante a inanicin prolongada e nalgns estados
morbosos.

lipasuria s.f. Presencia dunha lipase na urina.

lipectoma s.f. Extirpacin dunha porcin de tecido
adiposo.

lipedema s.m. Depsito anormal de graxa subcutnea que

semella un edema.

lipemia s.f. Presencia de lpidos no sangue. // L. retinal

Aspecto leitoso das veas e arterias da retina que aparece
como consecuencia dunha concentracin elevada de
lpidos no sangue.

lpido s.m. Substancia de orixe animal ou vexetal

lipofibroma s.m. Tumor constitudo por elementos de

tecido adiposo e fibroso.

lipofilia s.f. Afinidade pola graxa.

lipofrenia s.f. Deficiencia na capacidade mental dun individuo.

lipofuscina s.f. Pigmento de cor apardazada, formado

pola disolucin doutro pigmento nunha graxa.

lipofuscinose s.f. Trastorno caracterizado pola acumulacin anormal de lipofuscinas.

composta por unha cadea hidrocarbonada ligada a un

grupo funcional cido, aldehdico, alcohlico ou
amnico. Caracterzanse pola sa insolubilidade na auga
e a sa solubilidade nos disolventes orgnicos. Quimicamente son steres dos cidos graxos anda que tamn se
inclen algunhas substancias de diferente composicin
que posen propiedades fsicas semellantes s lpidos.
Forman parte esencial das membranas celulares e son un
producto importante de reserva metablica, ademais de
participar noutras funcins biolxicas. Pdense clasificar
en tres grupos: lpidos sinxelos, lpidos complexos e
substancias relacionadas con eles.

lipogranuloma s.m. Ndulo de material lipoide includo

lipidose s.f. Alteracin do metabolismo dos lpidos carac-

lipoltico -a adx. Que rompe as graxas.

lipoma s.m. Tumor benigno constitudo por tecido

terizada pola presencia de depsitos anormais dos

mesmos nas clulas. Tamn se di lipoidose. // L. de cerebrsidos V. enfermidade de Gaucher. / L. de colesterol
V. enfermidade de Hand-Schller-Christian. / L. de
fosftidos V. enfermidade de Niemann-Pick. Tamn se
di lipoidose.

lipo1- Prefixo do gr. lepo (faltar, omitir), utilizado na

formacin de palabras que denotan carencia dunha parte
ou dunha funcin.

lipo2- Prefixo do gr. lpos (graxa), utilizado na formacin

de palabras que se refiren s lpidos ou graxas.

lipoartrite s.f. Inflamacin da graxa dunha articulacin.

lipoatrofia s.f. Atrofia do tecido adiposo.
lipoblasto s.m. Clula precursora das clulas adiposas
maduras.

lipoblastoma s.m. 1. Tumor constiudo por tecido

nun tecido de granulacin.

lipogranulomatose s.f. Doenza caracterizada pola

presencia de lipogranulomas mltiples.

lipoide adx. Semellante s graxas.

lipoidemia s.f. Presencia de materiais lipoides no sangue.
lipoidose s.f. V. lipidose.
lipoiduria s.f. Presencia de materiais lipoides na urina.
liplise s.f. Proceso metablico da descomposicin ou
destruccin das graxas.

graxento.

lipomana s.f. Tristura imaxinaria.

lipomatose s.f. 1. Estado patolxico caracterizado pola
acumulacin anormal de graxa nos tecidos. 2. Proceso de
dexeneracin adiposa dun tecido. 3. Estado caracterizado
pola presencia de mltiples lipomas.

lipomera s.f. Monstruosidade fetal caracterizada pola

carencia dun membro ou dunha parte anatmica.

lipometabolismo s.m. Metabolismo xeral das graxas.

lipomioma s.m. Tumor constitudo por tecido graxo e
muscular.

liponecrose s.f. Necrose do tecido graxo subcutneo.

lipopenia s.f. Estado patolxico caracterizado pola deficiencia xeral de lpidos ou dunha fraccin lipdica.

adiposo. 2. Tumor constitudo esencialmente por lipoblastos.

lipopexia s.f. Proceso de acumulacin ou de fixacin das

lipocardia s.f. Estado do corazn caracterizado polo

lipoprotena s.f. Partcula globular de alto peso mole-

exceso de graxa no mesmo.

lipocito s.m. Clula adiposa madura.

lipocromo s.m. Pigmento natural soluble nas graxas ou
en solventes orgnicos.

graxas nos tecidos.

cular, que transporta lpidos non polares polo plasma.
Cada unha componse dun ncleo non polar, hidrfobo,
constitudo por numerosas molculas de triglicridos e
steres de colesterol e dunha envoltura superficial de
fosfolpidos, que permite que a partcula permaneza en

441
solucin no plasma. Esta envoltura contn ademais
pequenas cantidades de colesterol sen esterificar e protenas especficas (apoprotenas), caractersticas de cada un
dos diferentes tipos de lipoprotena e responsables das
sas propiedades metablicas. Dependendo da sa densidade divdense en diferentes tipos: quilomicrns e partculas residuais dos quilomicrns, de baixa densidade e
transportadoras dos lpidos da dieta; VLDL ou partculas
de moi baixa densidade; IDL ou partculas de densidade
intermedia; LDL ou partculas de alta densidade e HDL
ou partculas de moi alta densidade, todas elas transportadoras de lpidos de procedencia interna.

lipopsiquia s.f. V. lipotimia.

liposarcoma s.m. Tumor maligno sarcomatoso que pose
elementos de tipo lipoide.

liposixenase s.f. Enzima que cataliza a adicin de

osxeno molecular s dobres enlaces dos cidos graxos
non saturados, formndose deste xeito derivados peroxidados. Tamn se di lipoxidase.

liposoluble adx. Das substancias que se poden disolver

nunha graxa.

liposoma s.f. Partcula xeralmente esfrica de materia

lipoide que se mantn emulsionada nos tecidos.

lipostoma s.f. 1. Anormalidade caracterizada pola

ausencia de abertura bucal. 2. Atrofia da boca.

lipotimia s.f. Perda sbita da conciencia.

lipotrofia s.f. Aumento da graxa ou dos lpidos do organismo.

lipotrpico -a adx. Que ten afinidade polas graxas.

lipovacina s.f. Vacina preparada mediante unha suspensin de microorganismos en aceite vexetal, coa finalidade
de retarda-la absorcin das substancias antixnicas.

lipoxnese s.f. Proceso metablico da produccin das

graxas.

lipoxenia s.f. Proceso de abandono do hspede por parte

dun parasito.

lipxeno -a adx. Que promove a produccin de graxa.

lipoxidase s.f. V. liposixenase.
Lipschtz, enfermidade de V. enfermidade.
lipsotriquia s.f. Cada do cabelo.
lipuria s.f. Presencia de lpidos na urina. Tamn se di
adiposuria.

lique s.m. 1. Dermatose caracterizada pola formacin de

ppulas firmes, de pequeno tamao, prximas entre si e
acompaadas de intenso prodo. 2. Criptgama
composta, formada pola simbiose dunha alga microscpica e dun fungo filamentoso. // L. amiloidoso Ppula
liqueoide moi prurixinosa, caracterizada pola amiloidose
cutnea localizada. / L. ampolar Variedade de lique
plano constitudo por vesculas e ampolas. / L. anular
Variedade de lique plano de configuracin anular, que se

lquido -a
localiza principalmente no pene, podendo producir
atrofia e hiperpigmentacin no centro da lesin. / L.
atrfico Variedade de lique plano, caracterizado pola
presencia de atrofia na zona central da ppula. / L. eritematoso Variedade de lique plano, caracterizado pola
aparicin de ppulas eritematosas que palidecen
premelas. / L. escleroso atrfico Estado atrfico crnico
da pel, caracterizado por manchas brancas cun halo eritematoso arredor e tapns crneos nos folculos pilosos. As
lesins poden conflur formando grandes placas atrficas. / L. escrofuloso Erupcin formada por ppulas
foliculares, queratsicas de pequeno tamao e indoloras,
no tronco e nas extremidades, que aparece en individuos
tuberculosos. / L. folicular Variedade de lique plano na
que aparece un predominio das ppulas de localizacin
folicular, principalmente no tronco. A lesin produce
unha elevacin folicular espiosa tacto. Tamn se di
lique plano papilar. / L. hipertrfico Variedade de lique
con formacin de placas elevadas de aparencia verrucosa
que se asocian a un brote tpico e se localiza esencialmente nas pernas. Tamn se di l. verrucoso./ L. lineal
Forma lineal moi estendida da enfermidade, localizada
xeralmente nunha extremidade ou no tronco. / L. mixedematoso Erupcin liqueoide xeneralizada, producida
por un depsito de mucopolisacridos na derme. / L.
plano Enfermidade inflamatoria da pel, con formacin
de ppulas amplas, planas e violceas, acompaadas de
intenso prodo, que aparecen como manchas circunscritas
e persistentes. Pode afectar a calquera parte da superficie
cutnea, sendo raras as lesins na cara. Tamn se di l.
ruber. / L. plano crnico Variedade de lique plano de
longa duracin, caracterizado pola presencia de placas
violceas prurixinosas e lesins hipertrficas. / L. plano
papilar V. l. folicular. / L. ruber V. l. plano. / L. simple
crnico Enfermidade cutnea psicxena, caracterizada
por unha erupcin papular, con prodo, normalmente
localizada nunha rexin determinada. / L. ulcerativo
Variedade de lique plano caracterizado pola aparicin de
ampolas e lceras, principalmente localizadas nos ps,
con perda das unllas das dedas e alopecia cicatricial. / L.
verrucoso V. l. hipertrfico.

liquenificacin s.f. Adquisicin por parte dunha

epiderme normal de caracteres semellantes s que
presentan as lesins do lique, caracterizadas principalmente polo engrosamento da epiderme, consecuencia
xeralmente dunha raadura sobre unha rea de prodo
crnico.

liqueoide adx. Semellante lique.

lquido -a adx. e s.m. Propio do estado da materia non
slido nin gasoso, no cal as molculas das substancias
manteen unha disposicin entre elas que lles permite
adaptarse s recipientes que as conteen, sen tender
separacin, como ocorre cos gases. // L. amnitico
Lquido que rodea o embrin e o feto no interior da cavidade amnitica e que se expulsa exterior durante o
proceso do parto. / L. asctico Lquido de carcter seroso
que se acumula na cavidade peritoneal cando existe unha
ascite. / L. cefalorraqudeo Lquido seroso que circula

liquor
polos ventrculos cerebrais, o espacio subaracnoide e o
conducto ependimario. Tamn se di lquido cerebrospial, lquido subaracnoide. / L. cerebrospial V. l.
cefalorraqudeo. / L. intersticial Lquido extracelular
que baa as clulas da maior parte dos tecidos, pero que
non est contido nos vasos sanguneos nin nos linfticos.
/ L. intracelular Parte da auga corporal total, cos seus
correspondentes solutos, que se atopa por dentro das
membranas celulares / L. seminal Lquido abrancazado,
espeso, composto de espermatozoides e segregacins das
vesculas seminais, a prstata e outras diversas glndulas,
ademais de clulas epiteliais e outros compoentes
menos importantes. Tamn se di seme. / L. sinovial
Lquido transparente e viscoso que se atopa nas cavidades articulares, segregado polas clulas das
membranas sinoviais, e composto esencialmente de
mucina e sales minerais. / L. subaracnoide V. l. cefalorraqudeo.

liquor s.m. V. licor.

lisado -a adx. e s.m. 1. Que resulta da lise celular bacteriana. 2. Producto procedente da desintegracin dun
producto, substancia ou clula.

442
celulares e dos productos inxeridos polas propias clulas.
Os lisosomas atpanse en tdalas clulas vivas excepto
nas hemacias, e abundan especialmente nos macrfagos,
nos leucocitos polinucleares e nas clulas hepticas. / L.
secundario Lisosoma fusionado cun fagosoma, de xeito
que os seus compoentes hidrolticos entran en contacto
cos productos inxeridos pola clula, producindo a sa
dixestin.

lisoxenizacin s.f. Fenmeno polo que se produce a

incorporacin do xenoma dun fago dunha bacteria lisxena, que o pode transmitir sa descendencia de xeito
atenuado en forma de profago.

lisxeno -a adx. Das cepas bacterianas que acollen bacterifagos nunha forma latente (profago), integrada no
cromosoma das devanditas bacterias.

lisozima s.f. Enzima ltico existente na maiora das segregacins corporais e dos tecidos, que acta como un antibitico natural, inhibindo mediante lise a proliferacin de
numerosas bacterias patxenas.

Listeria Xnero de bacterias grampositivas, cocoides ou

das bacterias mediante lisinas. 2. Fase final dunha enfermidade, caracterizada polo esmorecemento gradual dos
sntomas da mesma.

bacilares, con flaxelos perifricos, non esporuladas,

anaerobias facultativas e patxenas para o home e os
animais. // L. monocytogenes Especie de listeria saprfita do intestino humano, causante mis frecuente das
infeccins producidas por este xnero de microorganismos.

-lise Sufixo utilizado na composicin de palabras que

listeriose s.f. Denominacin xenrica das enfermidades

lise s.f. 1. Proceso de destruccin das clulas normais ou

denotan a destruccin ou a disolucin dalgunha cousa.

lisemia s.f. Proceso da disolucin ou desintegracin do

sangue.

lisencefalia s.f. Estado anormal do cerebro no que este

carece das circunvolucins presentes normalmente.

lisrxico (cido) s.m. Estructura cclica comn a tdolos

derivados activos do caruncho, dos que o principal a
liserxida.

liserxida s.f. LSD, dietilamida do cido lisrxico. V.

LSD.

Lisfranc, ligamento de V. ligamento.

lismetro s.m. Instrumento utilizado para medi-la solubilidade das substancias.

lisina s.f. 1. Anticorpo ou substancia que pose a propie-

dade de disolver unha clula. 2. cido , -diaminocaproico, de frmula H2N-(CH2)4-CH(NH2)-CO2H, que

forma parte dos aminocidos esenciais.

lisinose s.f. Pneumoconiose producida pola inhalacin de

fibras txtiles.

lisinoxnese s.f. Proceso de produccin das lisinas.

lisinxeno -a adx. Que induce a produccin de lisinas.
liso -a adx. Plano, sen arestas nin estras.
lisosoma s.m. Vescula citoplasmtica, rica en enzimas
hidrolticos que, actuando tanto no interior coma no exterior das clulas, pode lisa-la maiora dos constituntes

causadas por unha infeccin con bacterias do xnero

listeria.

listerismo s.m. Principio e prctica da cirurxa antisptica

e asptica.

litagogo-a adx. 1. Do que produce e elimina clculos. //

s.m. 2. Axente que produce esta accin.

litanguria s.f. Doenza calculosa das vas urinarias.

litectasia s.f. Extraccin de clculos urinarios a travs da
uretra dilatada con medios mecnicos.

litectoma s.f. Extraccin dun clculo urinario mediante a

realizacin dunha incisin na vexiga ou na porcin
membranosa da uretra. Tamn se di litotoma.

litemia s.f. 1. Exceso de cido rico no sangue. 2. Determinacin da concentracin de litio no sangue que se
realiza periodicamente s enfermos tratados con el.

litase s.f. Doenza caracterizada pola formacin de

clculos ou concrecins en diversos lugares do organismo, especialmente nas vas urinarias e biliares. // / L.
biliar Formacin de clculos nas vas urinarias. Tamn se
di colelitase. / L. bronquial Formacin de concrecins
no interior das vas bronquiais. Tamn se di broncolitase. / L. pancretica Formacin de clculos nos
conductos pancreticos. / L. salival Formacin de
clculos nos conductos de segregacin das glndulas
salivais ou no interior das propias glndulas. / L.
urinaria Formacin de clculos nas vas urinarias.
Tamn se di nefrolitase.

443

ltico -a adx. 1. Relativo ou pertencente lise ou lisina.

2. Que produce lise. 3. Relativo ou pertencente s
clculos. 4. Relativo ou pertencente litio.

liticose s.f. Pneumoconiose que afecta s canteiros e s

traballadores das pedras.

lixiviacin

litoquelifopedion s.m. Variedade de litopedion no que se

calcifican o feto e as sas membranas.

litoquelifos s.m. Proceso de calcificacin durante o

embarazo que se limita s membranas do embrin ou
feto.

litina s.f. Hidrxido de litio, de frmula LiOH.

litio s.m. Metal alcalino, o mis lixeiro dos metais, de

litoscopio s.m. Instrumento ptico utilizado para o exame

nmero atmico 3 e masa atmica 6,941. O seu smbolo

Li. Os seus sales constiten o medicamento de eleccin
na prevencin e no tratamento das psicoses manacodepresivas, tendo unha marxe teraputica moi estreita e
unha alta teratoxenicidade.

litose s.f. Pneumoconiose que se produce pola inhalacin

lito- Prefixo do gr. lthos (pedra).

litocenose s.f. Eliminacin dos fragmentos dun clculo
despois de se produci-la sa descomposicin.

litocistotoma s.f. Abertura cirrxica realizada na vexiga

para a extraccin dos clculos presentes nela.

litoclasto s.m. Aparello utilizado para creba-los clculos

na vexiga urinaria a travs da uretra. Tamn se di litotritor.

litoclisma s.m. Proceso da inxeccin na vexiga de

lquidos disolventes dos clculos.

litoclico (cido) s.m. cido biliar secundario que,

xunto co desoxiclico, resulta da accin das bacterias
intestinais sobre os cidos biliares primarios, e constiten
a forma de eliminacin fecal dos sales biliares.

litolabo s.m. Instrumento utilizado para suxeitar un

clculo vesical para proceder sa extraccin.

litolapaxia s.f. Esmiuzamento dos clculos no interior da

vexiga para proceder sa posterior extraccin mediante
unha sonda aspiradora.

litolena s.f. Lquido amarelo, anlogo da vaselina, que se

utiliza como antisptico e antiparasitario tpico nas
doenzas da pel.

litlise s.f. Proceso da disolucin dos clculos, especialmente cando se realiza de xeito artificial.

litlito s.m. Instrumento utilizado para a prctica da litlise na vexiga.

litoloxa s.f. Parte da medicina que estudia os clculos e o

seu tratamento.

litomalaca s.f. Amolecemento espontneo que sucede

nalgns clculos.

litmetra s.m. Proceso da calcificacin do tero.

litmetro s.m. Instrumento utilizado para medi-lo tamao
dos clculos.

litonefrite s.f. Nefrite de orixe calculosa.

litonefrotoma s.f. Abertura realizada nun ril para
proceder extraccin dos clculos presentes nel.

litopedion s.m. Feto morto que permanece no interior do

tero e experimenta un proceso de calcificacin.

dos clculos na vexiga.

crnica de partculas finsimas de po procedente de
pedras.

litotoma s.f. V. litectoma.

litotrese s.f. Proceso mediante o que se fura un clculo
coa finalidade de favorecer posteriormente unha litotricia.

litotricia s.f. Esmiuzamento dun clculo localizado na

vexiga, realizado a travs da uretra, mediante a utilizacin dun litotritor. Tamn se di litotripsia.

litotripsia s.f. V. litotricia.

litotriptoscopia s.f. Litotricia na que se utiliza o auxilio
dun litotriptoscopio.

litotriptoscopio s.m. Cistoscopio especial utilizado na

realizacin dalgunhas litotricias.

litotritor s.m. V. litoclasto.

litoxnese s.f. Proceso de formacin dos clculos.
litxeno -a adx. Que promove a formacin de clculos.
litro s.m. Unidade de capacidade do sistema mtrico
decimal, equivalente contido de 1 dm3. O seu smbolo
l.

Little, enfermidade de V. enfermidade.

liturese s.f. Presencia de areas na urina.
lituria s.f. Exceso de cido rico ou de uratos na urina.
livedo s.f. Mancha lvida da pel. // L. annularis V. l. reticularis. / L. reticularis Alteracin vascular perifrica,
caracterizada pola formacin dunha rede de cor azul
avermellada, que se localiza sobre a pel das extremidades. Tamn se di cute marmorata, l. annularis.

lividez s.f. Estado da pel no que esta adquire unha coloracin violcea, entre negra e vermella. // L. cadavrica
Mancha que aparece nas porcins inferiores do corpo
despois da morte e que constite un dos signos de certeza
da mesma.

lvido -a adx. 1. Que presenta lividez. 2. Que presenta

unha intensa palidez.

lixivia s.f. 1. Solucin alcalina ou salina obtida mediante

lixiviacin. 2. Solucin concentrada de sosa ou de potasa.

lixiviacin s.f. Mtodo qumico e farmacolxico utilizado

para obte-los perfumes, os alcaloides ou outros principios
contidos nas substancias orgnicas. Esencialmente
consiste en pasar lentamente un disolvente, xeralmente
auga, ter ou alcohol, a travs dunha substancia pulveri-

lm
zada e disposta nunha capa, coa finalidade de extraer
unha ou varias substancias solubles.

lm Abreviatura do lumen. V. lumen.

Loa Xnero de vermes nematodos filarioides, da superfamilia dos filaroides, parasitos do ser humano. A forma
adulta, duns 5 cm. de lonxitude, vive no tecido conxuntivo subcutneo e a microfilaria no sangue. // Loa loa
Especie principal do xnero Loa, que infecta o ser
humano mediante a picada de dpteros do xnero
Chrysops, que acta como hspede intermedio e como
vector, moi frecuente no oeste e no centro de frica. Os
vermes adultos atpanse frecuentemente na conxuntiva
do ollo, mentres as microfilarias circulan polo sangue,
para ir a distintas reas do tecido subcutneo, no que
producen zonas de inflamacin caractersticas, formando
o denominado edema do Calabar. O tratamento esencial
a dietilcarbamacina.

loaase s.f. Infestacin producida por filarias do xnero

Loa.

lobectoma s.f. Denominacin xeral dada extirpacin

cirrxica dun lobo.

Lobelia Xnero de plantas da familia das lobeliceas.

Comprende unhas trescentas especies, que se atopan nas
rexins clidas e tpedas da terra, das que a L. inflata
(tabaco indio), pose propiedades sedantes, depresivas,
emticas e expectorantes.

lobelina s.f. Alcaloide extrado do tabaco indio (L.

inflata), que pose propiedades estimulantes do sistema
nervioso central, principalmente do bulbo. Utilizouse
terapeuticamente como analptico respiratorio, anda que
actualmente se discute a sa eficacia.

lobelismo s.m. Intoxicacin producida por plantas do

xnero Lobelia.

lobio s.m. 1. Popularmente, tumor qustico subcutneo,

especialmente o quiste sebceo. 2. Popularmente, bocio.

lobite s.f. Inflamacin dun lobo, especialmente do

pulmn. V. lobulite.

lobo s.m. 1. Porcin arredondada e sante de diversos

rganos. 2. Cada unha das partes mis ou menos diferenciadas anatomicamente nas que se divide un rgano, principalmente o fgado, o cerebro e o pulmn. // L. apendicular Anomala estructural do fgado, consistente nunha
porcin de substancia heptica con forma de lingua, accesoria do lobo dereito deste rgano. Tamn se di lobo de
Riedel. / L. cacuminal Lobo semilunar superior do cerebelo. / L. cadrado Lobo heptico localizado na cara inferior deste rgano, por diante do suco transverso. Tamn
se di eminencia porta anterior do fgado. / L. caudado
1. Porcin do lobo medio ou central do cerebelo. 2.
Pequeno lbulo heptico, limitado dereita pola vea cava
inferior e esquerda pola insercin do ligamento gastroheptico, que o separa do lobo esquerdo do fgado.
Tamn se di lobo de Spiegel, eminencia porta posterior
do fgado. / L. central do cerebelo Porcin do vermis do
cerebelo, localizada entre a lngula, que o limita por

444
diante, e o culmen que o fai por detrs. / L. cerebeloso
Cada unha das divisins do cerebelo, que segundo a
clasificacin de Larsell consta de lobo floculonodular,
lobo anterior, lobo medio e lobo posterior. / L. cerebral
Cada un dos lobos, frontais, parietais, temporais, occipitais, do corpo caloso, lmbico e da illa de Reil, nos que
se divide externamente o cerebro. / L. cuadriltero 1.
Porcin do lobo parietal do cerebro localizada pola cara
interna do mesmo e limitada por diante pola fendedura
calosa marxinal, por detrs pola fendedura perpendicular
interna e por debaixo polo suco subparietal. Tamn se di
circunvolucin parietal superior, circunvolucin
parietal interna, precua. 2. Lobo dos hemisferios do
cerebelo, localizado entre a do lobo central e o lobo
semilunar superior. Divdese nun lobo cuadriltero anterior e un lobo cuadriltero posterior, separados pola
fendedura prima. / L. cuneiforme Sexta circunvolucin
do lobo occipital do cerebro, localizada na cara interna do
mesmo. Tamn se di cua. / L. da hipfise Cada unha
das das porcins nas que se divide a glndula hipfise
humana, anterior ou adenohipfise e posterior ou neurohipfise, separadas pola pars intermedia, que no ser
humano non est desenvolvida coma noutros vertebrados
superiores. / L. da illa Lobo da illa de Reil. V. illa. / L.
da illa de Reil V. illa. / L. da orella Porcin inferior
carnosa da orella. / L. de Reil Lobo da illa de Reil. V. illa.
/ L. de Riedel V. l. apendicular. / L. de Spiegel V. L.
caudado. / L. de Wrisberg Porcin de pequeno tamao
do lobo superior do pulmn separado do resto pola vea
cigos. / L. digstrico Lobo dos hemisferios do cerebelo,
localizado na cara inferior do mesmo, entre o lobo semilunar inferior e as amgdalas cerebelosas. / L. do corpo
caloso Lobo situado na cara interna dos hemisferios cerebrais, limitado polo corpo caloso, a fendedura calosa
marxinal, o suco subparietal e a unin da fendedura
perpendicular interna e a fendedura calcarina. Rodea o
corpo caloso e continase coa circunvolucin parahipocampal, a travs do istmo. Tamn se di circunvolucin
do corpo caloso. / L. do hipocampo V. hipocampo. / L.
fusiforme Porcin posterior da primeira circunvolucin
temporoccipital. / L. heptico Cada un dos lobos,
dereito, esquerdo, cadrado e de Spiegel ou caudado,
pertencentes fgado. / L. lmbico Lobo cerebral
descrito por Broca, constitudo pola quinta circunvolucin temporal e o lobo ou circunvolucin do corpo
caloso. No seu interior localzanse as circunvolucins
intralmbicas. Tamn se di circunvolucin lmbica. / L.
olfactorio Porcin engrosada ou bulbo do nervio olfactorio, localizado na porcin superior da lmina cribosa do
etmoide. / L. piramidal da tiroide Prolongacin de
forma piramidal do bordo superior do istmo do tiroide,
xeralmente localizado esquerda da lia media deste
rgano. / L. semilunar Cada un dos dous lobos, superior
e inferior dos hemisferios cerebelosos, que se encontran
localizados entre o lobo cuadriltero posterior e o lobo
digstrico e separados entre si polo suco circunferencial.
/ L. vermiforme Parte central do cerebelo, alongada e de
aspecto anelado, localizada entre os hemisferios cerebelosos. Tamn se di vermis.

445

loquiorrea

lobpodo s.m. Pseudpodo con forma lobulada.

lobotoma s.f. Seccin cirrxica dun lobo. // L. cerebral

logopedia s.f. Ciencia que estudia os trastornos da

Seccin cirrxica da substancia cerebral, utilizada na

correccin dalgns trastornos mentais.

logoplexa s.f. Parlise dos rganos da linguaxe.

logorrea s.f. Fala incontenible que aparece nalgunhas

Lobstein, enfermidade de V. enfermidade.

lobulite s.f. Inflamacin dun lobo.
lbulo s.m. Lobo pequeno ou subdivisin dun lobo. // L.

alteracins mentais. Tamn se di logomana, verborrea.

do epiddimo Cada unha das partes con forma de cua da

cabeza do epiddimo, que comprenden un conducto deferente nico. / L. heptico Unidade estructural clsica do
fgado, dun ou dous milmetros de dimetro, forma hexagonal e bordos imprecisos, limitadas polos espacios
porta, localizados na confluencia de varias destas estructuras e centradas pola vea central do lbulo.

local adx. Do que se encontra circunscrito a un punto ou a

unha parte.

localizacin s.f. Fixacin do lugar preciso do organismo

no que se orixina ou se desenvolve un proceso morboso
calquera.

localizado -a adx. Que afecta a unha parte ou a unha

rexin e non totalidade do organismo.

localizador s.m. Instrumento que utiliza raios X, usado

para encontra-la localizacin de partculas slidas no
interior do globo ocular.

locin s.f. Preparacin farmacutica lquida, composta de

auga e substancias especficas, que se aplica directamente sobre a pel.

locomocin s.f. Facultade que posen os animais de

moverse autonomamente dun lugar a outro.

locuacidade s.f. Calidade de locuaz.

locuaz adx. Que fala moito.
locus s.m. 1. En anatoma, estructura corporal. 2. En xentica, rexin dun cromosoma ocupada por un xene. // L.
cinereus Mancha amarela localizada no chan do cuarto
ventrculo cerebral, preto da parte superior do suco medio
do mesmo. Tamn se di locus coeruleus, locus ferrugineus. / L. coeruleus V. L. cinereus. / L. ferrugineus V.
locus cinereus. / L. niger Substancia gris que separa as
capas superior e inferior da substancia branca dos pednculos cerebrais. Tamn se di l. de Smering. / L. de
Smering V. l. niger.

logadectoma s.f. Extirpacin dunha porcin da conxuntiva.

logadite s.f. Inflamacin da conxuntiva ou da esclertica.

logastenia s.f. Dificultade para a compresin da linguaxe.
logoclonia s.f. Trastorno da linguaxe caracterizado pola

linguaxe e o seu tratamento.

logospasmo s.m. 1. Trastorno da linguaxe caracterizado

pola pronunciacin espasmdica das palabras. 2.
Espasmo que afecta s rganos da articulacin da
palabra.

lomba s.f. Corcova, chepa ou xiba; vulto que posen

algunhas persoas no lombo.

lombo s.m. 1. Porcin dorsal do corpo humano localizada

entre o trax e a pelve. 2. Porcin do corpo dos animais
localizada entre o pescozo e as ancas.

lomboabdominal adx. Relativo lombo e abdome.

lombocolostoma s.f. Abertura permanente no colon a
travs dunha incisin realizada na rexin lumbar.

lombocostal adx. Relativo s vrtebras lumbares e s

costelas.

lomboilaco -a adx. Relativo lombo e ilio.

lombosacro -a adx. Relativo lombo e sacro.
lomboumeral adx. Relativo lombo e mero.
lombriga s.f. 1. Denominacin popular dada s vermes
parasitarios do intestino, especialmente Ascaris lumbricoides, verme nematelminto parasito do intestino
humano. 2. Verme da familia dos lumbrcidos, de corpo
cilndrico e anelado que vive en terreos hmidos, que se
utiliza frecuentemente como cebo para a pesca. Tamn se
di mioca.

lombriguento -a adx. Do que est parasitado por

lombrigas intestinais.

longo -a adx. Que ten mis lonxitude que anchura.

lonxevidade s.f. Calidade de lonxevo.
lonxevo -a adx. Moi vello, que ten unha idade moi avanzada.

lonxitudinal adx. 1. Pertencente ou relativo lonxitude.

2. Colocado no sentido ou direccin do eixe maior do
corpo.

loquiocito s.m. Clula decidual presente caracteristicamente nos loquios.

loquiocolpos s.m. Distensin da vaxina producida pola

retencin dos loquios no seu interior.

loquimetra s.m. Distensin do tero producida pola

retencin dos loquios no mesmo.

repeticin das slabas finais das palabras, presente

nalgns trastornos psiquitricos.

loquiometrite s.f. Inflamacin uterina que ocorre durante

logocofose s.f. Xordeira verbal ou incapacidade para

loquipira s.f. Febre que aparece durante o perodo puer-

comprende-la linguaxe falada, pero non a escrita.

logomana s.f. V. logorrea.

o puerperio.
peral.

loquiorrea s.f. Fluxo de loquios anormalmente abondoso.

loquios

loquios s.m.pl. Fluxo serosanguinolento vaxinal, procedente do tero, que se produce durante as primeiras
semanas despois do parto.

loquiosquese s.f. Retencin dos loquios no interior da

vaxina ou no tero. Tamn se di loquiostase.

loquiostase s.f. V. loquioquese.

loracepam s.m. Frmaco benzodiacepnico de vida
media curta e frmula C15H10Cl2O2. Utilzase como
ansioltico.

446
poden ser parasitarias do home deposita-los seus ovos
nas fosas nasais ou nos ollos.

ludoterapia s.f. Psicoterapia que utiliza o xogo como

elemento teraputico.

Ludwig, anxina, ganglio de V. anxina, ganglio.

les s.f. Sfilis.
luetina s.f. Cultivo puro de Treponema pallidum, utilizado na realizacin de probas de dermorreaccin sifiltica.

lordoscoliose s.f. Lordose asociada a escoliose.

lordose s.f. Cada unha das curvaturas de convexidade

lumbago s.m. Sensacin dolorosa localizada na rexin

anterior, que existen normalmente na columna vertebral

nas rexins cervical e lumbar.

lumbalxia s.f. V. lumbago.

lumbar adx. Pertencente ou relativo rexin lumbar.
lumbartria s.f. Espondilartrite localizada nas vrtebras

louco -a adx. e s. Afectado pola loucura. Tamn se di tolo.

loucura s.f. Trastorno caracterizado pola alteracin
profunda das facultades mentais, psicose. Tamn se di
tolemia.

loureiro s.m. rbore ou arbusto da familia do xnero

Laurus, que pose follas de cor verde escura e flores
aromticas agrupadas. Utilzase como planta medicinal e
como condimento alimentario.

loxapina s.f. Medicamento pertencente grupo dos antidepresivos tricclicos. Frmula C18H18CLN3O.

-loxa Sufixo que significa estudio, tratado ou ciencia da

rea indicada pola raz que vai unida.

loxociese s.f. Posicin oblicua dun tero grvido.

loxtico -a adx. Do que est en posicin oblicua ou inclinada.

loxotoma s.f. Amputacin oblicua dunha parte.

LSD Siglas da dietilamida do cido lisrxico (Lysergic
acid diethylamide), composto semisinttico obtido dos
alcaloides do caruncho, e concretamente do cido lisrxico, que pose unha accin esencialmente psicotomimtica, producindo excitacin psquica, que orixina distorsin das sensacins, alucinacins, esencialmente visuais,
e fenmenos de despersonalizacin. Tamn se di liserxida.

Lu Smbolo qumico do lutecio.

luar s.m. 1. Luz da la. 2. Claro da la.
lucidez s.f. Claridade e precisin do razoamento.
lcido -a adx. Que pose un razoamento claro, especialmente dos intervalos de normalidade que ocorren
nalgunhas alteracins psiquitricas e o tempo que transcorre entre o padecemento dun traumatismo cranial e a
perda da conciencia posterior mesmo.

lucfugo -a adx. Que evita ou rexeita a luz. Tamn se di

fotfobo.

Lucilia Xnero de dpteros braquceros ciclorrafos, de

cores metlicas con iridescencias verdes e azuis, das que
algunhas especies como L. caesar e L. hominivorax

lumbar. Tamn se di lumbalxia.

lumbares.

lumbrical adx. 1. Relativo ou pertencente s lombrigas. //

s.m. 2. Msculo da palma da man e da planta do p que
pose unha funcin flexora da primeira falanxe e extensora da segunda e da terceira.

lumbricida adx. Do que mata as lombrigas ou os vermes.

lumbricoide adx. Semellante s lombrigas.
lumbricose s.f. Infestacin con vermes intestinais.
Lumbricus Xnero de vermes anlidos que pertence a
lombriga de terra.

lumen s.m. 1. Luz dos vasos ou dos conductos orgnicos.

2. Unidade de fluxo luminoso. O seu smbolo lm.

luminal adx. 1. Relativo lumen. 2. cido feniletilbarbitrico, utilizado como hipntico e antiepilptico.

luminescencia s.f. Emisin de luz por un corpo sen

aumento apreciable da temperatura, sendo esta luz case
unicamente visible na escuridade, como sucede coa que
desprenden os vagalumes ou algunhas madeiras e minerais.

luminescente adx. Do que pose luminescencia.

luminosidade s.f. 1. Calidade de luminoso. 2. Intensidade da luz emitida por un corpo luminoso.

luminoso -a adx. Que pose luz propia.

lumisterol s.m. Producto que se obtn da irradiacin do
ergosterol con luz ultravioleta.

lunar adx. 1. Relativo ou pertencente la. // s.m. 2.

Mancha pigmentaria mis ou menos escura localizada en
calquera parte da pel e constituda por acumulacins de
melanocitos funcionantes.

luntico -a adx. e s. 1 Que padece loucura ou cambios de

carcter temporais. 2. Caprichoso ou fantasioso.

lnula s.f. Espacio abrancazado de forma semilunar localizado na raz das unllas.

lupa s.f. Lente converxente coa que se ve aumentado o

tamao dos obxectos.

447

lpico -a adx. Relativo ou pertencente lupus.

lupinina s.f. Alcaloide txico que se obtn de diversas
especies do xnero Lupinus, especialmente da faria do
chcharo bravo.

lupinose s.f. Estado txico que se produce pola inxestin

de chcharos bravos.

lupinotoxina s.f. Principio aromtico txico que se obtn

da faria dos chcharos bravos.
Lupinus Xnero de plantas leguminosas da familia das
papilonceas, que comprende mis de 250 especies entre
as que se encontra o chcharo bravo (L. albus), utilizado
como alimento nalgns pases mediterrneos e tamn na
realizacin de cataplasmas.

lupoide adx. Semellante lupus.

lupoma s.m. Tubrculo do lupus.
lupulina s.f. Principio amargo e acedo do lupulino.
lupulino s.m. Po resinoso, amargo, de cor amarela, que se
obtn do lpulo. Pose propiedades tnicas, diurticas,
sedantes e estomquicas. Utilzase esencialmente para
aromatiza-la cervexa, que d o seu sabor amargo,
tempo que favorece a sa conservacin.

lpulo s.m. Planta rubideira da familia das cannabceas,

da que se utilizan os seus froitos para proporcionar aroma
e sabor cervexa e da que se obtn o lupulino.

lupus s.m. Doenza da pel e das mucosas, caracterizada

pola aparicin de tubrculos que se ulceran e pola
tendencia expansin. // L. eritematoso Denominacin
que engloba o lupus eritematoso fixo ou discoide e o
lupus eritematoso sistmico. / L. eritematoso crnico V.
l. eritematoso discoide. / L. eritematoso discoide
Dermatite inflamatoria superficial crnica, xeralmente
destructiva, caracterizada inicialmente pola aparicin de
placas ben delimitadas, cunha lixeira infiltracin superficial, eritematosas, cos orificios foliculares marcados,
dilatados e s veces hiperqueratsicos. Estas lesins
mantense moito tempo, cunha lenta tendencia a se
estender polos seus contornos, aparecendo de cando en
vez algunha nova lesin. Co paso do tempo desenvlvese
unha atrofia esclerosa das lesins, formndose deste
xeito reas de cicatrices sobre as zonas afectadas, que son
normalmente o coiro cabeludo e as reas descubertas da
pel, principalmente na cara, sobre as rexins malares,
dorso do nariz e pavilln auricular, cunha distribucin
caracterstica en forma de s de bolboreta. Tamn se di
lupus eritematoso crnico, l. eritematoso fixo. / L.
eritematoso diseminado V. l. eritematoso sistmico. /
L. eritematoso fixo V. l. eritematoso discoide. / L.
eritematoso profundo Variante do lupus eritematoso
discoide ou do lupus eritematoso sistmico, na que
aparecen ndulos subcutneos ou lesins induradas
profundas, debaixo dunha pel normal ou afectada por
placas de lupus eritematoso. / L. eritematoso sistmico
Enfermidade multisistmica de etioloxa descoecida,
que afecta case sempre a mulleres en idade frtil, caracterizada por unha afectacin da pel e de practicamente

Lutz-Splendore-Almeida, enfermidade de
calquera sistema do organismo. Caracteristicamente
frmanse unha gran variedade de autoanticorpos e inmunocomplexos patxenos, que xunto coa incapacidade do
organismo para eliminalos, constiten as alteracins
subxacentes bsicas desta enfermidade. Xeralmente
evoluciona presentando perodos de actividade e outros
de relativa inactividade, anda que o curso pode ser moi
variable, dende leve e intermitente ata persistente e
incluso mortal. A supervivencia media aproximadamente do 71% s dez anos, sendo as principais causas da
morte as infeccins e a insuficiencia renal. Tamn se di
lupus eritematoso diseminado, l. eritematoso xeneralizado. / L. eritematoso xeneralizado V. l. eritematoso
sistmico. / L. hipertrfico Variante do lupus vulgar na
que aparecen lesins vexetativas verrugosas, xeralmente
con cotras exsudativas, localizadas principalmente sobre
outras lesins hmidas nas reas da pel prximas s orificios do corpo. / L. inducido por frmacos Cadro clnico
semellante lupus eritematoso diseminado, provocado
polo uso de diversos frmacos, esencialmente hidralacina, isoniacida, diversos anticonvulsionantes e procainamida. / L. pernio Lesins cutneas caractersticas da
sarcoidose, que forman infiltracins difusas localizadas
no lobo da orella, no nariz, nas rexins malares e no
dorso das mans, de cor eritematociantica e conxestivas.
/ L. vulgar Forma mis corrente e grave da tuberculose
cutnea, que afecta principalmente cara, caracterizndose pola aparicin de manchas castao-avermelladas,
formadas por unha acumulacin de ndulos, que curan
lentamente nalgunhas zonas, mentres progresan estendndose en sentido perifrico por outras, con aparicin
dunha atrofia central e ulceracin cicatricial, producindo
a destruccin das cartilaxes das zonas afectadas.

Luschka, ligamento de V. ligamento.

lutecio s.m. Elemento qumico metlico do grupo das
terras raras, de nmero atmico 71 e masa atmica 175.
Smbolo Lu.

lutena s.f. Pigmento de cor amarela que se atopa no

corpo lteo, nas follas dos vexetais e na xema dos ovos.

luteinizacin s.f. Proceso mediante o cal un folculo

ovrico postovulatorio, baixo a accin da LH, se transforma en corpo lteo, caracterizado polo aumento da
vascularizacin, a hipertrofia das clulas foliculares e a
acumulacin de lpidos nas mesmas.

lteo -a adx. De cor amarela, aplicado a algunhas formacins anatmicas que posen esta cor, como o corpo
lteo ou a mcula ou mancha ltea ou amarela do ollo.

luteoma s.m. 1. Tumor das clulas da granulosa e da teca

no que produce un proceso de luteinizacin. 2. Hiperplasia nodular das clulas lutenicas do ovario que
aparece algunhas veces durante a fase final do embarazo.

luteotrfico -a adx. Que estimula a formacin e o mantemento do corpo lteo.

Lutz-Splendore-Almeida, enfermidade de V. enfermidade.

lux

lux s.m. Unidade de luminosidade no sistema internacional. Equivale a un lumen por metro cadrado. Smbolo
lx.

luxacin s.f. Dislocacin dunha parte, especialmente

aquelas lesins caracterizadas polo desprazamento dun
so fra do lugar onde est normalmente articulado. // L.
completa Aquela na que se separan completamente as
superficies que compoen unha articulacin. / L. complicada Aquela na que a articulacin comunica co exterior
a travs dunha ferida. Tamn se di luxacin composta. /
L. composta V. l. complicada. / L. conxnita Luxacin
que ocorre antes do nacemento ou durante o parto, ou ben
posteriormente como consecuencia dunha anomala do
desenvolvemento articular do neno. / L. do cristalino
Desprazamento do cristalino da sa posicin normal
como consecuencia da rotura dos seus medios de fixacin. / L. espontnea V. l. patolxica. / L. incompleta
Aquela na que se produce o desprazamento parcial das
superficies articulares dunha articulacin, mentres os
sos que a compoen permanecen en contacto. Normalmente produce unha lasitude residual. Tamn se di subluxacin. / L. patolxica Aquela que se produce cando
existe unha certa lasitude inherente ligamentosa, ou unha
traccin muscular anormal, como sucede nalgns trastornos neurolxicos nos que existe unha parlise
muscular. Tamn se di l. espontnea. / L. pechada A que
non se complica con ningunha ferida ou traumatismo.
Tamn se di luxacin simple. / L. recidivante Aquela
que se repite frecuentemente, anda en ausencia dun traumatismo, como consecuencia da aparicin dunha articulacin inestable cando, tras unha primeira luxacin,
persiste unha brecha non cicatrizada na cpsula articular.

448
/ L. simple V. l. pechada. / L. traumtica Aquela que se
produce como consecuencia dun traumatismo sobre a
articulacin afectada. Constite o mecanismo mis
frecuente de produccin das luxacins.

luz s.f. 1. Radiacin electromagntica, que nas lonxitudes

de onda entre 400 e 780 nm corresponde zona de sensibilidade do ollo humano normal, no que produce,
mediante a estimulacin da retina, a sensacin da visin.
2. Interior dun vaso ou dun conducto calquera. / L. de
Wood Luz procedente dunha fonte de vapor de mercurio
que pasa a travs dun filtro de xido de nquel (filtro de
Wood), o cal elimina as radiacins visibles, deixando
pasa-las radiacins do espectro de luz ultravioleta, que
excitan a fluorescencia. Utilzase como medio diagnstico nalgunhas dermatopatas, como diversas micoses do
coiro cabeludo, o eritrasma, as porfirias e detecta a
presencia de minerais fluorescentes. Tamn se di l.
negra. / L. intrnseca da retina Luz mnima que existe
sempre no campo visual. / L. iridorretiniana Sensacin
de luz que se produce en ausencia total de ondas electromagnticas. / L. negra V. l. de Wood. / L. polarizada
Aquela na que as sas vibracins se producen sobre un
plano en crculos ou elipses.

lx Smbolo do lux. V. lux.

Lycoperdon Xnero de gasteromicetos de forma ovoide,
parasitos de organismos vexetais, que posen aparellos
areos productores de esporas, e que na madurez se
converte nun saco cheo de esporas.

Lyell, enfermidade de V. enfermidade.

Lyme, enfermidade de V. enfermidade.

M
M Abreviatura de mega- e de molar (concentracin).
m Abreviatura de metro, mediana e mili-.
mA Abreviatura de miliampere.
Macaca Xnero de primates da familia dos cercopitcidos
entre os que se inclen os macacos. A especie Macaca
mulata utilzase frecuentemente en medios de laboratorio
para estudios fisiolxicos.

macela s.f. 1. Planta herbcea semellante macela comn

macroblasto s.m. Eritrocito nucleado anormalmente

grande con trazos megaloblsticos.

macroblefaria s.f. Tamao anormalmente grande das

plpebras.

macrobraquia s.f. Presencia de brazos anormalmente

grandes ou longos.

macrocardio s.m. Monstro fetal caracterizado polo

tamao anormalmente grande do corazn.

(Matricaria chamomilla) que comprende diversas especies dos xneros Anacyclus, Anthemis, Artemisia, Cota,
Cotula, Matricaria e Santolina. A macela comn utilzase na composicin de infusins, aceites, augas,
blsamos, electuarios, fomentos e ungentos. A macela
romana (Anthemis nobilis), utilzase en infusin como
dixestivo e pose propiedades vermfugas, antipirticas,
tnicas, estimulantes e antiespasmdicas. 2. Flor ou
conxunto de flores destas plantas. 3. Infusin realizada
coas flores da macela, utilizada como axente dixestivo.

macrocefalia s.f. Tamao anormalmente grande da

maceracin s.f. Operacin consistente en introducir unha

macrocnemia s.f. Presencia de pernas de tamao ou

substancia orgnica nun lquido durante un certo tempo,

coa finalidade de obter unha disolucin dos principios
solubles da devandita substancia. // M. fetal Conxunto de
modificacins que sofre, pola accin do lquido amnitico, un feto morto e retido no interior da cavidade
uterina.

macerado -a adx. 1. Sometido a maceracin. // s.m. 2.

cabeza. Tamn se di megacefalia, megalocefalia.

macrocisto s.m. Vexiga urinaria de tamao anormalmente grande.

macrocitemia s.f. Presencia de macrocitos no sangue.

macrocito s.m. Eritrocito de tamao maior do considerado normal. Tamn se di megalocito.

macrocitose s.f. Predominio dos macrocitos na frmula

sangunea. Tamn se di megalocitose.
lonxitude anormalmente grande. Tamn se di macroscelia, macrosquelia.

macrococo s.m. Microorganismo de tipo coco que

posen un gran tamao.

macrocolon s.m. Colon de tamao anormalmente grande.

V. megacolon.

Lquido que contn os principios solubles dunha substancia obtidos mediante un proceso de maceracin.

macrocrnea s.f. Crnea de tamao anormalmente

macho s.m. 1. Animal pertencente sexo masculino

macrodactilia s.f. Anormalidade morfolxica caracteri-

dunha especie. 2. Variedade de tubrculo que aparece na

leishmaniose cutnea.

zada polo desenvolvemento excesivo dos dedos. Tamn

se di megalodactilia.

Mackenrodt, ligamento de V. ligamento.

macro- Prefixo do gr. makrs (grande).
macrobitico-a adx. 1 Relativo rxime alimenticio

macrodontia s.f. Anomala morfolxica caracterizada

baseado na inxesta de cereais integrais, hortalizas en

xeral, legumes e algas marias non sometidos a procesos
de transformacin industrial nin tratamentos qumicos. //
s.f. 2 Ciencia que estudia os medios adecuados para vivir
moitos anos.

grande.

polo desenvolvemento excesivo dos dentes.

macroencefalia s.f. Anomala morfolxica caracterizada

pola presencia dun encfalo de tamao anormalmente
grande.

macrfago s.m. Calquera das clulas fagocitarias pertencentes sistema reticuloendotelial que se atopan distribudas en diferentes tecidos do organismo. Entre elas

macrofalo
inclense os monocitos-macrfagos sanguneos, as
clulas de Langerhans, as clulas de Kupffer do fgado,
os osteoclastos, as clulas da microgla do sistema
nervioso, as clulas epitelioides, as clulas sinoviais de
tipo A, as clulas mensanxiais dos riles e os macrfagos
alveolares.

macrofalo s.m. Falo ou pene de tamao anormalmente

grande.

macrofisocefalia s.f. Aumento do tamao da cabeza do

feto provocado por un enfisema da mesma.

macroftalma s.f. Anomala morfolxica caracterizada

por un tamao anormalmente grande dos ollos. Tamn se
di megaloftalma.

macrogameto s.m. Gameto feminino dalgns organismos protozoarios, de maior tamao c gameto masculino ou microgameto. Tamn se di macrogametocito,
megagameto.

macrogametocito s.m. V. macrogameto.

macrogamia s.f. Proceso de conxugacin dos protozoos
durante a fase de trofozoto.

macrogla s.f. Conxunto das clulas neurogliais de orixe

450
penetracin intracelular e unha dosificacin mis
cmoda, presentando algns maior actividade in vitro e
un espectro de accin mis amplo.

macrolinfocito s.m. Linfocito de tamao anormalmente

grande.

macrolinfocitose s.f. Presencia dun nmero anormalmente elevado de macrolinfocitos no sangue.

macromana s.f. Anomala mental caracterizada por

unha interpretacin do tamao dos obxectos ou das partes
do corpo dun tamao maior real.

macromastia s.f. Tamao anormalmente grande das

mamas.

macromelia s.f. V. acromegalia.

macromieloblasto s.m. Mieloblasto de tamao excesivamente grande.

macromolcula s.f. Molcula grande constituda por

cadeas polimricas, entre as que se atopan protenas,
polisacridos e outros polmeros naturais ou sintticos.

macromonocito s.m. Monocito de tamao maior

considerado normal.

ectodrmica, entre as que se atopan os astrocitos e os

oligodendrocitos.

macroniquia s.f. Unllas excesivamente grosas ou de

macroglobulina s.f. Globulina plasmtica de peso mole-

macronormoblasto s.m. Normoblasto de tamao maior

cular superior a 400.000, que corresponde a inmunoglobulinas da clase M. Ademais das macroglobulinas
normais existen macroglobulinas patolxicas, que se
manifestan nas macroglobulinemias, sendo semellantes
s grandes globulinas dos mielomas plasmticos.

macroglobulinemia s.f. Doenza caracteriza pola exis-

lonxitude esaxerada.
considerado normal.

macroncleo s.m. Ncleo de maior tamao dos dous que

presentan os protozoos ciliados. Pose funcins vexetativas. Tamn se di megaloncleo.

macroorquidia s.f. Tamao anormalmente grande dos

testculos.

tencia no plasma dunha cantidade anormalmente elevada

de macroglobulinas. // M. de Waldenstrm V. enfermidade de Waldenstrm.

macroparasito s.m. Organismo parasitario macrosc-

macroglosia s.f. Tamao anormalmente grande da

macropodia s.f. Tamao anormalmente grande dos ps.

lingua. Tamn se di megaloglosia.

pico.
Tamn se di megalopodia.

macrognato-a adx. 1. Que pose unha mandbula de

macropsia s.f. Ilusin ptica na que os obxectos se ven

tamao excesivamente grande. // 2. s.f. Presencia dunha

mandbula excesivamente grande.

dun tamao maior real. Tamn se di megalopa, megalopsia.

macrografa s.f. Anormalidade patolxica da escritura,

macroqueilia s.f. V. macrolabia.

macroqueria s.f. Tamao anormalmente grande das

caracterizada pola realizacin de letras de tamao desmesurado.

macrolabia s.f. Anomala morfolxica caracterizada pola

presencia de labios de tamao anormalmente grande.
Tamn se di macroqueilia.

macrlido s.m. Calquera dos antibiticos pertencentes

grupo dos macrlidos, entre os que se atopan a eritromicina, a espiramicina, a oleandomicina, a kitasamicina e os
novos macrlidos como a roxitromicina, a claritromicina
ou a midecamicina. A eritromicina activa fronte Mycoplasma pneumoniae, Legionella, Haemophilus, Bordetella, algns cocos grampositivos (estreptococos hemolticos do grupo A e pneumococos) e cocos
gramnegativos. Os novos macrlidos teen unha mellor

mans. Tamn se di megaloqueiria.

macrorrinia s.f. Tamao anormalmente grande do nariz.

macroscelia s.f. V. macrocnemia.
macroscopia s.f. Exame dos tecidos a simple vista, sen
utilizacin de medios pticos de aumento.

macroscpico -a adx. Que se percibe a simple vista, sen

necesidade de utilizar medios pticos de aumento.

macrosigma s.f. Tamao ou dilatacin excesiva do colon

sigmoide.

macrosmia s.f. Sentido do olfacto esaxeradamente

desenvolvido.

451

macrosoma s.m. Denominacin dos grnulos de gran

tamao que se atopan no interior do ncleo dalgunhas
clulas.

macrosoma s.f. Tamao excesivo do corpo ou dunha

parte do mesmo. Tamn se di megasoma.

macrosplacnia s.f. Tamao excesivo dunha ou mis

vsceras. Tamn se di megalosplacnia.

macrosquelia s.f. V. macrocnemia.

macrostereognosia s.f. Alteracin do sentido do tacto,
na que os obxectos se perciben dun tamao maior real.

macrostesia s.f. Percepcin tctil esaxerada.

macrostoma s.f. Tamao anormalmente grande da boca.
macrotia s.f. Tamao anormalmente grande das orellas.
macrotiria s.f. Tamao anormalmente grande da glndula tiroide.

macroxenitosoma s.f. Desenvolvemento precoz e excesivo dos xenitais externos e dos caracteres sexuais secundarios do home, xeralmente secundario a unha hiperplasia conxnita suprarrenal ou a algns outros trastornos
orgnicos ou funcionais que afectan regulacin das
hormonas sexuais.

macroxina s.f. Femia de tamao superior normal

naquelas especies nas que existe polimorfismo sexual.

mcula s.f. 1. Lesin elemental plana e macroscpica da

pel, consistente nun cambio na coloracin normal da
mesma. Tamn se di mancha. 2. Estructura anatmica
caracterizada polo seu pequeno tamao ou por un cambio
na coloracin con respecto tecido que a rodea. // M.
lbida Mancha abrancazada que aparece nas serosas
despois da morte. / M. cribosa Zona furada localizada na
parede do vestbulo, que constite un lugar de paso dos
filamentos do nervio auditivo. Tamn se di mancha
acstica. / M. densa rea especializada da parte recta do
epitelio dos tbulos contornados distais das nefronas, que
se atopa no lugar no que os tbulos contactan cos seus
glomrulos, entre as arteriolas aferente e eferente. Forma
parte do aparello xustaglomerular, elemento fundamental
do compoente estructural do sistema renina-anxiotensina. / M. ltea Punto de mellor visin da retina, localizado por debaixo e por fra da papila ptica. Tamn se di
mancha amarela.

magnesio
do mundo. Prodcese pola infeccin con diversas especies de fungos saprfitos do chan, que penetran no organismo a travs de pequenos traumatismos da pel. Afecta
principalmente extremidade inferior, anda que tamn
pode afectar superior. Caracterzase pola tumefaccin
do p e a presencia na pel do mesmo de vesculas e
ndulos, propagndose posteriormente s planos seos
profundos, onde ocasiona unha gran destruccin de
tecido con formacin de fstulas abertas exterior que
drenan unha escasa cantidade de pus con grans de
diversas cores dependendo do axente causal da enfermidade. Estes grans son brancos nas infeccins orixinadas
por Nocardia, Allescheria e Streptomyces, excepto o S.
pelletieri, que produce grans de cor vermella; as infeccins causadas por Madurella producen pus con grans de
cor negra. Tamn se di maduromicose.

maduracin s.f. 1 Proceso da evolucin fsica e psquica

do ser humano cara estado adulto. 2. Proceso da formacin do pus no transcurso das patoloxas infecciosas
pixenas. 3. Proceso da transformacin dunha serie
celular ata chegar seu estado mis desenvolvido. 4.
Proceso do desenvolvemento dunha lesin corporal.

madurativo -a adx. Dos mecanismos utilizados para

favorece-la formacin de pus nas lesins infectadas.

Madurella Xnero de fungos patxenos, entre os que se

atopa o M. mycetomi, un dos axentes causantes dos micetomas do p e da man.

madurez s.f. Estado dos organismos maduros.

maduro -a adx. 1. Que completou plenamente o seu
desenvolvemento acadando o seu estado adulto. 2. Dos
abscesos nos que finalizou o proceso de formacinde pus.

maduromicose s.f. V. Madura, p de.

magaldrato s.m. Combinacin de hidrxido de aluminio
e hidrxido de magnesio, utilizado como anticido oral.

magma s.m. 1. Refugallo espeso que queda dunha substancia calquera despois de se espremer. 2. En farmacia,
suspensin dunha grande cantidade de precipitado en moi
pouco lquido. 3. En qumica, mestura de substancias en
estado pastoso.

magnesemia s.f. Determinacin da cantidade de

magnesio ou dos seus compostos presente no sangue.

maculoppula s.f. Lesin cutnea, morfoloxicamente

magnesia s.f. xido ou hidrxido de magnesio, subs-

constituda por unha combinacin das caractersticas

tpicas das mculas e as ppulas.

tancia branca, terrosa, inodora, inspida e lixeiramente

alcalina, que pose propiedades absorbentes, anticidas e
laxantes.

macumba s.f. Culto de orixe africana no que os participantes entran en transo seren posudos polos deuses.

macumbista s. Persoa que practica a macumba.

madarose s.f. Perda anormal dos pelos das cellas ou das
pestanas.

Madura, p de s.m. Micetoma endmico da rexin de

Madura, na India, que aparece frecuentemente en tdalas
reas tropicais e ocasionalmente en calquera outra parte

magnesio s.m. Metal branco e lixeiro, de nmero atmico

12, masa atmica 24,302 e de smbolo Mg. // Citrato de
m. Po ou grnulos inodoros utilizados como catrticos
lixeiros. / Fosfato de m. Po branco pesado utilizado
como anticido. / Hidrxido de m. Po branco utilizado
como anticido e catrtico. / xido de m. V. magnesia. /
Salicilato de m. Sal de magnesio do cido saliclico utilizado como axente anticatrtico.

magnesita

magnesita s.f. Carbonato de magnesio natural, utilizado

na elaboracin de vendas e apsitos.

magnetismo s.m. 1. Forza de atraccin dos imns. 2.

Conxunto dos fenmenos de atraccin ou de repulsin
producidos pola accin dos imns ou das correntes elctricas. 3. Rama da fsica que estudia as propiedades da
materia imantada e dos imns. // M. animal Teora de
Mesmer, segundo a cal a influencia dos corpos celestes,
semellante dos imns, exrcese sobre os seres vivos a
travs dun fludo no que estes se atopan mergullados. O
home podera concentrar este fludo e dirixilo sobre
outros seres, mediante un contacto inmediato ou a
distancia. As enfermidades seran unha consecuencia
dunha insuficiencia ou dun bloqueo deste fludo no organismo e poderanse tratar mediante unha terapia de
desbloqueo ou de recarga do mesmo. Tamn se di hipnotismo, mesmerismo.

magnetita s.f. Mestura magntica de xidos de ferro.

unha mena esencial do ferro.

magnetizacin s.f. Accin de comunicar a un corpo

propiedades magnticas e efecto desta accin.

magnetoterapia s.f. Rama teraputica que pretende o

tratamento das enfermidades mediante a utilizacin de
imns ou do hipnotismo.

magnetropismo s.m. Influencia do magnetismo sobre o

crecemento ou a direccin dun organismo.

magnificacin s.f. 1. Aumento aparente de tamao

producido por un sistema ptico de amplificacin. 2.
Calquera proceso que produza un aumento aparente do
tamao dun obxecto.

magnolia s.f. 1. Planta arbrea ou arbustiva da familia

das magnoliceas, xnero Magnolia. As especies M.
glauca e M. tripetala, de Amrica do Norte, posen unha
cortiza agre de propiedades estimulantes, diaforticas e
antipirticas. 2. Flor e froito desta planta.

magro -a adx. Fraco, delgado, carente de materia graxa.

maicina s.f. Protena que se atopa nas sementes do millo.
maimio s.f. Denominacin dada quinto dedo do p e
da man.

Maisonneuve, fractura de V. fractura.

mal s.m. Enfermidade ou doenza. // M. africano V. enfermidade do sono. / M. ardente Enfermidade epidmica
gangrenosa, descrita na idade media, producida probablemente por unha intoxicacin ergtica a causa da
inxestin de pan elaborado con faria contaminada con
caruncho. / M. comicial Epilepsia. / M. curial Sfilis. /
M. das montaas Estado morboso provocado pola diminucin da presin atmosfrica a grandes alturas, caracterizado pola aparicin de vertixe, somnolencia, cefalea,
dispnea, hipertensin, vmitos, etc. Tamn se di mal de
altura. / M. de altura V. m. das montaas. / M. de
pedra Litase renal ou biliar. / M. de Pott V. enfermidade de Pott. / M. de unlla Glosopeda. / M. francs
Sfilis. / M. perforante Lesin que pose tendencia a

452
profundar nos tecidos. / M. perforante plantar Trastorno que aparece nalgunhas doenzas nerviosas e medulares, esencialmente na lepra, tabe dorsal e na neurite
diabtica, causado pola presin persistente sobre un
punto, que non se rectifica, ben por unha incapacidade
motora para facelo ou por unha alteracin da sensibilidade tctil, pola que non se percibe a sensacin dolorosa.
Caracterzase pola formacin dunha calosidade na planta
do p, seguida da aparicin dunha lesin ulcerosa, inflamacin e posible infeccin das serosas, das membranas
sinoviais tendinosas e articulares, ostete e necrose dos
sos prximos. / M. venreo Sfilis.

malabsorcin, sndrome de V. sndrome.

malaca s.f. 1. Amolecemento anormal dunha parte do
organismo. 2. Anomala do apetito caracterizada polo
desexo vehemente de inxerir alimentos moi especiados e
de sabor intenso. Tamn se di malacose.

malaco- Prefixo do gr. malaks (brando, mol).

malacoma s.m. Masa orgnica ou tumor de consistencia
anormalmente branda.

malacopata s.f. Doenza orixinada polo amolecemento

anormal dunha parte ou rgano.

malacoplaquia s.f. Presencia de placas de consistencia

branda nunha mucosa.

malacosarcose s.f. Estado patolxico caracterizado polo

amolecemento anormal dos msculos.

malacose s.f. V. malaca.

malar adx. 1. Relativo ou pertencente s meixelas. // s.m.
2. so par, curto e compacto, localizado nos lados da
cara, debaixo do frontal, entre o maxilar e os sos que
forman a fosa temporal. Tamn se di so cigomtico.

malaria s.f. Paludismo.

Malassezia s.m. Fungo do xnero Pityrosporum. // M.
furfur Fungo non cultivable, axente causal da pitirase
versicolor. A fase blastosporada do mesmo (Pityrosporum orbiculare) saprfita, atopndose frecuentemente sobre pel de caractersticas normais.

malatera s.f. V. leprosera.

malato s.m. Sal do cido mlico.
malena s.f. Substancia extrada dos cultivos do bacilo do
mormo (Malleomyces mallei), utilizada para realiza-la
diagnose desta enfermidade mediante a sa inxeccin nos
animais enfermos e a observacin posterior da reaccin
local que se produce.

maleinizacin s.f. Accin e efecto de inocular con

malena.

maleolar adx. Relativo ou pertencente os malolos.

malolo s.m. Cada unha das prominencias seas, interna
ou tibial e externa ou peronea, existentes no extremo
inferior da perna, que forman parte do nocello.

453

maleotoma s.f. 1. Operacin cirrxica consistente na

divisin do martelo do oido medio, utilizada no tratamento da anquilose da cadea de osios do odo. 2. Operacin cirrxica consistente na separacin dos malolos,
mediante a seccin dos ligamentos que os unen na articulacin do nocello.

malestar s.m. Sensacin vaga e imprecisa de enfermidade

que forma parte do espectro sindrmico de moitas
doenzas.

malformacin s.f. Deformidade dunha parte do corpo de

mamiloplastia

Malta, febre de V. febre.

maltase s.f. Enzima que cataliza a hidrlise da maltosa en
das molculas de glicosa.

malte s.m. 1. Cebada xerminada artificialmente e posteriormente torrada, utilizada na elaboracin da cervexa.
rica en substancias de reserva, principalmente glicdica e
enzimas como a diastase. Utilzase como dixestivo e
nutritivo. 2. A mesma cebada utilizada en infusin. // M.
verde Malte sen torrar.

orixe conxnita ou adquirida. // M. de Arnold-Chiari

Anomala conxnita caracterizada polo descenso anormal
das formacins cerebelosas (ectopa cerebelosa) e
bulbares no conducto raqudeo, por debaixo do burato
occipital.

maltosa s.f. Disacrido de frmula C12H22O11, que se

mlico (cido) s.m. cido hidroxi-2 butanodioico, que

maltsido s.m. Composto anlogo s glicsidos, pero no

na sa forma levoxira constite un dos metabolitos intermedios do ciclo dos cidos tricarboxlicos.

malignidade s.f. Calidade de maligno.

maligno -a adx. Que evoluciona de xeito grave, con
perigo para a vida, especialmente os tumores invasivos e
metastatizantes.

malnutricin s.f. Estado morboso causado por unha

nutricin alterada, por exceso, por defecto ou por unha
mala asimilacin dos nutrientes. // M. calrico-proteica
Aquela que deriva dunha contribucin calrica e proteica
insuficiente, a causa dunha dieta escasa ou por diversas
circunstancias que impiden unha adecuada asimilacin
dos nutrientes polo organismo, como sucede nos trastornos da degluticin, nas sndromes de malabsorcin,
etc. Clinicamente ocasiona unha gran diversidade de
manifestacins que dependen esencialmente de que se
trate dunha carencia total ou parcial de alimentos. Nos
nenos existe unha diminucin da medra, en tdolos casos
adelgazamento, cansazo, apata, irritabilidade, sensacin
de fro, edema, diversas alteracins cutneas, do aparello
circulatorio, dos riles, das glndulas endcrinas, do
aparello locomotor e do aparello circulatorio. Existe
anemia moderada, hipoalbuminemia e tendencia a
acidose. / M. primaria Aquela que deriva dunha mala
conducta alimentaria. / M. proteica infantil V. Kwashiorkor. / M. secundaria Aquela na que anda sendo
normal a dieta, esta insuficiente, porque o seu contido
non se absorbe ou dixire adecuadamente, ou porque
existe un aumento das necesidades do organismo.

maloclusin s.f. Oclusin defectuosa dos dentes do

maxilar superior sobre os mandibulares.

malocorion s.m. Corion primitivo dos mamferos.

malnico (cido) s.m. Dicido formado na oxidacin do
cido mlico.

maloplastia s.f. Cirurxa plstica-reparadora realizada

sobre as meixelas.

malparto s.m. 1. Parto dificultoso. 2. Aborto.

malsn - adx. V. insn.

obtn mediante a accin da amilase sobre o amidn.

Mediante a hidrlise orixinada pola accin da maltase
presente no epitelio intestinal transfrmase en das molculas de glicosa.
que o azucre presente a maltosa en lugar da glicosa.

maltosuria s.f. Presencia de maltosa na urina.

malva s.f. Planta herbcea, do xnero Malva, o cal
comprende unhas 20 especies, entre as que a M. sylvestris, cultivada como planta ornamental, pose follas e
flores utilizadas en infusins como pectorais. A especie
M. rotundifolia utilzase como emoliente.

malvarisco s.m. Planta da familia das malvceas, xnero

Althaea, que pose un rizoma groso, follas dentadas e
flores de cor bracarrosada. A raz e as follas da especie A.
officinalis teen propiedades emolientes e emprganse
tamn na preparacin dun xarope usado como vehculo
para diversos medicamentos antitusxenos.

mama s.f. rgano glandular modificado que posen as

femias dos mamferos, no que se produce o leite necesario para a alimentacin dos neonatos. Tamn se di teta,
seo, peito. // M. accesoria Unha ou mis mamas existentes nalgn punto anmalo do corpo. Tamn se di m.
supernumeraria. / M. pndula Cada ou descenso excesivo das mamas. Tamn se di mastoptose. / M. supernumeraria V. m. accesoria.

mamalxia s.f. Dor localizada nas mamas. Tamn se di

mastalxia, mastodinia.

mamectoma s.f. Extirpacin dunha parte ou da totalidade dunha mama. Tamn se di mastectoma.

mamferos s.m.pl. Clase dos vertebrados tetrpodos

caracterizados especialmente pola presencia de pelo e de
mamas, a temperatura constante, a respiracin pulmonar,
a presencia de articulacin mandibular e de tres osios no
odo medio. A alimentacin das cras faise co leite producido polas glndulas mamarias das femias da especie.

mamila s.f. Prominencia cnica ou cilndrica, carnosa e

erctil, de cor parda ou avermellada, localizada no centro
da mama e na que desembocan os conductos galactforos
desta glndula. Tamn se di bico do peito.

mamiloplastia s.f. Tcnica de cirurxa plstica realizada

sobre as mamilas.

mamografa

mamografa s.f. Procedemento radiogrfico utilizado na

exploracin das glndulas mamarias. Tamn se di mastografa.

mamgrafo s.m. Aparello radiogrfico utilizado para a

realizacin de mamografas.

mamoplastia s.f. Tcnica de cirurxa plstica realizado

sobre as mamas. Tamn se di mastoplastia.

mamotoma s.f. Incisin cirrxica das mamas. Tamn se

di mastotoma.

mamotropina s.f. V. prolactina.

man s.f. Parte distal da extremidade superior que se une
antebrazo a travs da articulacin do pulso. Comprende o
carpo, o metacarpo e os dedos. Constite o sistema de
prensin do organismo e a zona principal do sentido do
tacto. // M. de araa Man anormalmente longa con
dedos igualmente longos e delgados, caracterstica da
sndrome de Marfan. / M. de comadrn Posicin caracterstica provocada pola contraccin tnica dos msculos
da man que aparece na tetania. / M. de escritor Posicin
da man que semella a que se adopta para escribir, caracterstica da parlise axitante. / M. de mono Forma que
adopta a man na parlise do nervio mediano; caracterzase pola extensin permanente do dedo polgar. / M. de
predicador Forma que adopta a man frecuentemente na
siringomiela, caracterizada pola extensin forzada da
man sobre o antebrazo e a flexin das ltimas articulacins interfalnxicas. / M. en gadoupa Disposicin da
man caracterizada pola extensin do pulso e a flexin das
articulacins interfalnxicas. Aparece nas lesins do
nervio cubital, na lepra e na siringomiela / M. fendida
Malformacin na que a divisin existente entre os dedos
contina entre os sos do metacarpo. / M. simiesca
Forma caracterizada pola atrofia da musculatura localizada na eminencia tnar, tpica da parlise do nervio
radial.

man s.m. Substancia resinosa doce que fle pola incisin

dos troncos de diversas rbores e vexetais de distintas
partes do mundo. Pose propiedades como laxante,
purgante e incluso como elemento alimenticio, dependendo da rbore de orixe.

mancha s.f. 1. rea circunscrita dun rgano ou tecido,

especialmente da pel, que pose unha coloracin diferente resto do tecido que a rodea. V. mcula. 2. Sinal
ou marca que deixa unha substancia nun corpo ou tecido
calquera. // M. acstica V. mcula cribosa. / M.
amarela V. mcula ltea. / M. atrfica Placa abrancazada semellante a unha cicatriz, que se produce nas zonas
de pel atrfica. / M. de Brushfield Manchas do iris
causadas por pequenos focos de despigmentacin que
proporcionan unha coloracin branca-cinsenta, caractersticas dos individuos con sndrome de Down. / M. de
Filatov V. m. de Koplik. / M. de Flindt V. m. de
Koplik. / M. de Janeway Lesins subcutneas eritematosas, maculopapulares e non dolorosas, que se atopan na
xema dos dedos durante os episodios de endocardite
bacteriana aguda. / M. de Koplik Pequenas manchas

454
abrancazadas, rodeadas dunha arola vermella, que se
localizan na cara interna das meixelas e dos labios
durante a fase prodrmica do sarampelo. Tamn se di
mancha de Filatov, mancha de Flindt. / M. de
Mariotte Mancha ou punto cego da retina. / M. de
Morgan Manchas de cor avermellada, semellantes a
nevos, que aparecen s veces en individuos con cancro. /
M. de Paltauf Aquelas que se forman por extravasacins
subpleurais de sangue diludo con auga aspirada, tpicas
da asfixia por inmersin. / M. de Roth Manchas
redondas ou ovaladas cun centro claro, formadas por
fibrina coagulada, que aparecen na retina en diversas
enfermidades nas que unha hemorraxia retiniana vai
seguida da curacin da mesma. Aparecen algunhas veces
na endocardite bacteriana aguda. / M. melnica Nevo
pigmentado. / M. monglica Nevo melanoctico conxnito, que aparece en forma de manchas planas azuladas
ou cinsentas, localizadas na rexin lumbar central, que
aparece s veces nos neonatos de raza monglica e
desaparece xeralmente antes dos cinco anos.

manco -a adx. Que lle falta completa ou parcialmente un

ou os dous brazos ou unha ou as das mans.

mandlico (cido) s.m. cido fenilgliclico, cido

alcohol procedente das amndoas amargas que pose
propiedades bacteriostticas, usado como antisptico nas
infeccins das vas urinarias, xeralmente en forma de sal
de amonio ou de calcio.

mandbula s.f. Peza sea na que se insiren os dentes,

especialmente o maxilar inferior. Tamn se di queixada.
// M. superior so inmbil formado polos maxilares
superiores e o padal.

mandibular adx. Relativo ou que pertence s mandbulas.

mandioca s.f. Planta euforbicea (Manihot utilissima),

tropical, cunha raz que pose unha fcula alimenticia,
velenosa acabada de extraer, pero comestible en forma de
tapioca, obtida despois de somete-la fcula verde a unha
lixeira coccin.

mandrgora s.f. Planta herbcea que comprende varias

especies da familia das solanceas, xnero Mandrgora.
Este xnero comprende catro especies amplamente distribudas no mundo, sendo a principal a M. officinarum. Na
antigidade atriburonlle diversas propiedades mxicas e
teraputicas. A sa raz, grosa, bifurcada, con forma
humanoide nalgunhas ocasins, pose propiedades semellantes s da beladona, e foi utilizada como narctico e
sedante.

mandragorina s.f. Alcaloide txico obtido da mandrgora, que pose propiedades anticolinrxicas semellantes
s da atropina.

mandril s.m. Fo ou peza fina alongada, xeralmente metlicos que se introduce nas sondas, cnulas ou nas agullas
de inxeccin, para aumenta-la sa resistencia, mante-la
sa luz permeable ou oclu-lo conducto en caso de necesidade.

455

manganesismo s.m. Intoxicacin crnica producida

xeralmente en mineiros por inhalacin de po con manganeso ou sales do mesmo. Afecta esencialmente sistema
nervioso, producindo unha sndrome de tipo encefaltica,
sndrome parkinsoniana, psicose e tamn afectacin
pulmonar de tipo pneumoconitica, aparecendo clnica
de astenia, tremor, hipotona ou parlise, anorexia, apata,
cefalea, impotencia, cambras nas pernas e alteracins da
linguaxe.

manganeso s.m. Metal pertencente grupo dos metais de

transicin, que presenta algunhas analoxas co ferro e se
utiliza frecuentemente na formacin de aliaxes. O seu
nmero atmico 25, a masa atmica 54,938 e o smbolo
Mn.

mango s.m. 1. Parte mis ou menos alongada e estreita

manmetro
utiliza o bao ou o lavado das mesmas con diversas substancias tratantes.

manipulacin s.f. Operacin realizada coas mans ou con

calquera instrumento.

manitol s.m. Alcohol hexatmico que se atopa en numerosos vexetais, especialmente no man de freixo
(Fraxinus ornus). Obtense tamn mediante a reduccin
da fructosa ou da manosa. Pose propiedades laxantes e
diurticas osmticas. O D-manitol utilzase en solucin
hipertnica perfundida para aumenta-la presin osmtica
e regula-la retencin hidrosalina. A medicin do aclaramento de manitol emprgase para explora-la funcin
glomerular.

manobra s.f. Operacin ou serie de movementos manuais

palmente nos enfermos de esquizofrenia, caracterizada

pola realizacin de movementos superficiais e intiles
que dificultan a execucin dos actos motores ordinarios.

regulamentados realizados cun fin concreto. // M. de

Amussat Realizacin dunha miccin contra o meato
pechado, liberndoo de speto posteriormente, coa finalidade de que a corrente brusca producida poida arrastrar
un corpo estrao localizado na uretra. / M. de Bragard
Flexin dorsal do p realizada coa perna estendida, que
provocar dor no caso de que exista unha neurite ou unha
neuralxia do nervio citico. / M. de Cred Parto realizado mediante a presin manual no tero. / M. de Heimlich Manobra de compresin abdominal brusca realizada
coa finalidade de expulsar un corpo estrao que obstra a
va area. A sa realizacin vara dependendo do estado
de consciencia ou inconsciencia ou da idade do suxeito. /
M. de Ngeli Elevacin da cabeza do paciente realizada
cunha man colocada debaixo do occipicio e a outra no
maxilar inferior coa finalidade de cohibir unha epistaxe.
/ M. de Schober Manobra realizada para explora-la flexibilidade da columna lumbar. Co paciente de p e cos
talns xuntos, efectanse marcas sobre a columna, cinco
centmetros por debaixo e dez por encima da unin
lumbosacra. Posteriormente o paciente inclnase cara a
diante o mximo que poda, sen flexiona-los xeonllos,
medndose entn a distancia entre as das marcas. Cando
a flexibilidade da columna lumbar normal, a distancia
aumenta cinco ou mis centmetros. Se a mobilidade da
columna est diminuda, esta distancia menor de catro
centmetros. / M. de Strauss Extensin do pulso contra a
resistencia que lle opn a man do explorador. Comparando a forza existente en cada man pdese avalia-la
debilidade muscular dun lado parsico. / M. de Toynbee
Realizacin dunha degluticin coas vents nasais
pechadas; se a trompa de Eustaquio permeable, a
membrana timpnica desprzase cara a dentro. / M. de
Valsalva 1. Realizacin dunha expiracin forzada
mantendo a glote pechada. O aumento que se produce na
presin intratorcica interfire no retorno sanguneo cara
corazn. 2. Realizacin dunha expiracin forzada contra
as vents nasais e a boca pechadas; o aumento da presin
na trompa de Eustaquio e no odo medio despraza a
membrana timpnica cara a fra.

maniluvio s.m. Procedemento teraputico para as

manmetro s.m. Aparello destinado a medi-la presin

doenzas das mans, principalmente das cutneas, que

dos gases ou dos lquidos contidos nun espacio pechado.

pola que se collen coa man as ferramentas ou aparellos.

2. Estructura sea que semella o mango dunha ferramenta. 3. rbore da familia das anacardiceas, orixinaria
da India (Mangifera indica), cultivado en frica e
Amrica tropical, productor de froitos de igual nome que
posen propiedades astrinxentes. // M. do esterno
Porcin superior ou primeira das tres que pose este so.
Articlase por abaixo coa segunda porcin (corpo) e lateralmente coa clavcula e a primeira costela. / M. do
martelo Porcin inferior do primeiro dos osios da cadea
do odo medio. No odo normal pdese ver a travs da
membrana timpnica.

manguio s.m. Estructura que rodea unha parte xeito

dunha manga. // M. dos msculos rotadores Conxunto
muscular da articulacin do ombreiro formado polos
msculos supraespioso, infraespioso, redondo menor e
subescapular. Suxeitan firmemente a cabeza do mero
dentro da articulacin glenoumeral durante a realizacin
de movementos coa mesma, especialmente durante a
primeira fase da abduccin.

mana s.f. 1. Fase dos trastornos bipolares caracterizada

por unha grande excitacin psicomotriz, euforia, hiperactividade, verborrea, fuga de ideas, ideas delirantes
congruentes (como delirios de grandeza) e s veces alucinacins. 2. Tendencias, conductas ou ideas persistentes
patolxicas e irreductibles.

-mana Sufixo do gr. mana (loucura), utilizada na formacin de palabras que se refiren a unha accin extravagante ou a unha idea fixa.

maniacodepresivo -a adx. Doente que padece unha

psicose manaco-depresiva ou trastorno bipolar.

manicomio s.m. Hospital ou residencia para enfermos

mentais.

manierismo s.m. Alteracin motora que aparece princi-

manopla

manopla s.f. Pa realizada en distintos materiais e aplicada

man mediante unha vendaxe coa finalidade de mantela
estendida.

manosa s.f. Aldohexosa, epmero da glicosa, que se obtn

xunto coa fructosa da oxidacin do manitol.

Mansonella Xnero de filarias, dos que a especie M.

ozzardi, que se atopa en Amrica Central e do Sur, causa
parasitacins no mesenterio e no tecido adiposo visceral.

Mansonia Xnero de mosquitos tropicais que actan

como axentes transmisores de diversas microfilarias e
virus.

manteiga s.f. 1. Graxa dos animais, principalmente dos

porcos, que adecuadamente preparada se utiliza como
base de pomadas e ungentos. 2. Principio graxo alimenticio que se obtn batendo a tona do leite das vacas. / M.
vexetal Substancia graxa obtida dos vexetais.

manto s.m. Denominacin dalgunhas capas ou cubertas

que envolven ou cobren algunhas estructuras orgnicas.

Mantoux, reaccin de V. reaccin.

manual adx. 1. Que que se realiza coas mans. // s.m. 2.
Libro no que se compendia os coecementos substanciais
dunha materia.

manubrio s.m. Empuadura ou mango de certos mecanismos que se fan virar man. // M. do esterno Mango
ou porcin superior do so esterno, unida corpo do
mesmo e articulado lateralmente coas clavculas.

MAO Sigla da monoaminooxidase.

mapa s.m. Representacin grfica bidimensional dunha

456
ataxia locomotriz. / M. cerebelosa Marcha inestable
caracterstica das alteracins cerebelosas. / M. equina
Forma de andar caracterizada pola flexin esaxerada da
articulacin da cadeira, de xeito que se levanta moito o p
para separa-las dedas do chan. Orixinada por unha parlise dos msculos peroneos e tibiais anteriores, o que non
permite a flexin do p. Aparece nas lesins da neurona
motora inferior. / M. festinante V. festinacin. / M. labirntica Aquela orixinada pola lesin do labirinto do odo
interno, caracterizada polo desprazamento do suxeito
cara lado do labirinto afectado.

Marchiafava-Micheli, enfermidade de V. enfermidade.

marcial adx. Dos compostos ferruxinosos que os alquimistas dedicaban deus Marte. // Teraputica m. Aquela
que utiliza os compostos de ferro no tratamento das
doenzas caracterizadas pola deficiencia deste metal no
organismo.

mareo s.m. Doenza de tipo neurovexetativo con predominio vagotnico, que se caracteriza por nuseas,
vmitos, sialorrea, sudoracin, inestabilidade, palidez,
miose, cefalea, acompaado de angustia e unha intensa
sensacin de malestar xeral. Aparece como consecuencia
dun estmulo anormal e reiterado dos centros vestibulares
a consecuencia de cambios posturais pasivos, como os
que ocorren nun barco, nun coche, etc.

Marfan, enfermidade, sndrome de V. enfermidade

e sndrome.

marfanoide adx. Que ten un hbito corporal semellante

que aparece na sndrome de Marfan.

distribucin espacial. // M. xentico Mapa que representa

as posicins dos loci xenticos nos cromosomas.

marfil s.m. 1. Materia dura de cor abrancazada que se

marasmtico -a adx. Relativo marasmo.

marasmo s.m. 1. Malnutricin proteicocalrica no seu

obtn dos cabeiros ou dos incisivos dalgns animais,

especialmente dos elefantes. 2. Capa de dentina dos
dentes.

mximo grao, que se presenta esencialmente durante o

primeiro ano da vida, e que se caracteriza principalmente
polo retardo na medra e o esgotamento progresivo da
graxa subcutnea. 2. Estado caracterizado pola perda
intensa da vitalidade dun organismo como consecuencia
dunha enfermidade crnica consuntiva. // M. senil
Atrofia normal dos tecidos que ocorre durante a vellez.

marcapasos s.m. 1. Aparello elctrico que permite o

control e a realizacin das contraccins cardacas cando
non se realizan espontaneamente. 2. Centro fisiolxico
do corazn ou do tero no que se localiza a orixe da
corrente de excitacin que marca o ritmo das contraccins cardacas ou das uterinas durante o parto.

marcha s.f. 1. Forma ou xeito de andar. 2. Curso ou

evolucin dunha enfermidade. // M. antlxica Marcha
que adoptan as persoas que padecen unha coxalxia,
evitando carga-lo peso do corpo sobre a articulacin
afectada. / M. atxica Marcha inestable e incoordinada,
caracterizada por unha base ampla e os ps colocados
cara a fra e realizada elevando moito os ps e deixndoos caer bruscamente despois sobre o chan. Aparece na

margarina s.f. Emulsin estabilizada de graxas comestibles e auga. A parte graxa pode ter unha orixe animal,
vexetal ou mixta, de mbalas das procedencias. Tdalas
margarinas se compoen dunha fase acuosa, unha fase
lpida, emulsionantes e aditivos (monoglicridos, sal e
leite). Utilzase como alimento substitutivo da manteiga,
posundo o mesmo valor calrico ca esta.

Margaropus Xnero de arcnidos acarinos, parasitos do

gando bovino e doutros animais. A especie M. annulatus,
de Norteamrica, transmite a febre de Texas.

Marie, enfermidade de V. enfermidade. // M.-See,

enfermidade de V. enfermidade. / M.-Strmpell,
enfermidade de V. enfermidade. / M.-Tooth, enfermidade de V. enfermidade.

marihuana s.f. V. grifa.

marmelo s.m. Froito do marmeleiro (Cydonia vulgaris).
A mucilaxe das sementes utilzase na preparacin de colirios e substancias tpicas emolientes. Pose tamn
propiedades astrinxentes.

457

marmota s.f. Mamfero roedor da familia dos esciurinos,

xnero Marmota. un dos reservorios naturais da peste.

marsupializacin s.f. Operacin cirrxica consistente

na creacin dunha bolsa, especialmente a que se forma
cortando a parede anterior dun quiste e suturando o resto
da parede do mesmo s bordos adxacentes da pel aberta,
formndose deste xeito unha bolsa que posteriormente se
tapona e cura pola formacin dun tecido de granulacin.
Emprgase esencialmente nas intervencins cirrxicas
realizadas para eliminar un quiste hidatdico.

martelo s.m. 1. Aparello que consiste nunha cabeza

percutora de diversos materiais (dependendo da funcin
que se pretenda) e un mango que a atravesa. Utilzase
para percutir sobre unha parte, coa finalidade de realizar
manobras exploratorias ou cirrxicas. 2. O primeiro dos
osios que constiten a cadea do odo medio, localizado
inmediatamente por detrs da membrana timpnica.
Consta de cabeza, que se articula coa bigornia, colo,
mango, unha apfise curta e outra longa. // M. percutor
Martelo de pequeno tamao utilizado para a exploracin
dos reflexos tendinosos.

marxe s.f. Bordo, beira ou contorno dun orificio.

marxinacin s.f. Proceso de adherencia dos leucocitos
bordo dos vasos durante as primeiras fases da inflamacin.

marxinoplastia s.f. Cirurxa plstica dun bordo ou

marxe, especialmente das plpebras.

masa s.f. 1. Corpo brando, espeso e consistente resultante

da mestura lograda mediante a incorporacin dun lquido
a unha materia slida ou pulverizada. 2. Volume,
conxunto ou reunin de clulas, tecidos, etc. 3. Medida
da cantidade de materia, representada por un nmero
positivo e invariable, caracterstico dun obxecto dado. //
M. atmica Masa do tomo dun elemento qumico, que
se expresa en unidades de masa atmica, dicir, a relacin entre a masa do tomo e 1/12 da masa do tomo do
C12. Xeralmente utilzase de xeito equivalente, anda que
non correcta, a denominacin peso atmico. / M. enceflica Conxunto dos elementos que constiten o encfalo. / M. magra corporal Masa corporal libre da graxa.
/ M. molecular Suma das masas molares atmicas dos
elementos constituntes das molculas dun corpo. / M.
sangunea Volume total do sangue contido no organismo.

masaxe s.f. Mtodo teraputico e hixinico que consiste

en fretar, premer, amasar ou percutir sobre unha ou mis
partes da superficie corporal coas propias mans ou con
diferentes aparellos coa finalidade principal de aliviar
dores ou de activa-la circulacin sangunea da pel e dos
msculos subxacentes. // M. cardaco Aquel que se
realiza manualmente sobre o corazn, mediante a
compresin do esterno (masaxe cardaco pechado) ou
directamente sobre a superficie do rgano, despois de
realizar unha abertura na parede torcica.

masaxista s.m. e f. Especialista na administracin de

masaxes.

mast-

mascaladenite s.f. Inflamacin dos ganglios da axila.

mascaloma s.m. Tumoracin localizada na axila.
mscara s.f. 1. Aspecto da cara ou facies. V. facies. 2.
Utensilio aplicado sobre a cara, utilizado con finalidade
teraputica ou cosmtica. 3. Sensacin ou signo subxectivo que se distribe na rea facial. 4. Dispositivo realizado con diferentes materiais e de distintas formas, que
se aplica sobre a cara, cubrindo unha parte da mesma,
principalmente a boca e o nariz, utilizado con diversos
fines, como a administracin de osxeno ou gases anestsicos ou, como elemento protector contra unha posible
contaminacin ou intoxicacin procedente do ambiente.
// M. de Hutchinson Sensacin subxectiva semellante
efecto que producira unha mscara que comprimira a
cara, que aparece s veces na tabe dorsal. / M. equimtica Cianose cervicofacial, acompaada de edema facial
e equimose, causada por unha presin prolongada do
trax e do abdome, que se produce nalgns traumatismos
ou esmagamentos do corpo. / M. lutica Pigmentacin
que aparece sobre a fronte, meixelas e as sens nalgns
casos de sfilis terciaria. / M. pelagrosa Eritema facial
caracterstico da pelagra.

masculinismo s.m. Desenvolvemento de caracteres

sexuais masculinos nunha femia. Tamn se di virilismo.

mascuzamento s.m. 1. Movemento continuo involuntario de mastigacin, con separacin mnima dos maxilares, que realizan os enfermos con parlise xeral ou
algunhas outras doenzas cerebrais. 2. Mastigacin mala
ou inadecuada.

mser s.m. Siglas da expresin inglesa Microwave Amplification by Stimulated Emission of Radiation (amplificacin de microondas por emisin estimulada de raios electromagnticos), dispositivo que produce un feixe moi
intenso, pequeno e practicamente non diverxente de
radiacin monocromtica na rexin de microondas, con
tdalas ondas en fase.

maseter s.m. Msculo da cara externa da rama mandibular que eleva a mandbula, intervindo deste xeito na
mastigacin.

masivo -a adx. 1. Grande, abondoso ou forte, especialmente as doses de medicamento que se aproximan s
lmites de tolerancia do organismo. 2. Que agrupa un
gran nmero de individuos ou unidades dalgunha cousa.

masol s.m. Excipiente utilizado na composicin de

plulas, composto de xelatina, glicerina, azucre en po e
auga.

masoquismo s.m. Parafilia na que o pracer sexual vai

unido s sufrimentos fsicos ou psquicos experimentados polo propio individuo.

masoquista adx. Persoa que practica o masoquismo.

masoterapia s.f. Mtodo teraputico baseado na masaxe.
mast- Prefixo do gr. masts (mama).

Mastadenavirus

Mastadenavirus Xnero de virus da familia dos Adenovirus. Saprfitos do ser humano e dalgns animais.
Considranse os axentes responsables das febres adenofaringoconxuntivais, da queratoconxuntivite epidmica e
da cistite hemorrxica infantil.

mastadenite s.f. V. mastite.

mastadenoma s.m. Tumor do tecido mamario.
mastalxia s.f. V. mamalxia.
mastatrofia s.f. Atrofia do tecido mamario.
mastauxa s.f. Hipertrofia da mama.
mastectoma s.f. V. mamectoma.
mastelcose s.f. Ulceracin do peito ou da glndula
mamaria.

mastigacin s.f. Esmagamento ou trituracin dos

alimentos slidos na boca por medio da accin que
exerce sobre eles, a travs das pezas dentarias, o movemento do maxilar inferior contra o superior. Constite a
primeira fase da dixestin dos alimentos.

mastigador -a adx. 1. Que pose accin mastigadora. //

s.m. 2. Nervio mastigador, raz motora do nervio trixmino.

mastigatorio -a adx. Relativo mastigacin.

mastite s.f. Inflamacin da glndula mamaria. Tamn se
di mastadenite.

masto- Prefixo do gr. masts (mama).

mastoccipital adx. Relativo apfise mastoide e mais
so occipital.

mastocito s.m. V. clula cebada.

mastocitose s.f. Enfermidade caracterizada polo infiltrado mastocitario dos tecidos e de diversos rganos,
como a urticaria pigmentosa, a mastocitose sistmica, o
mastocitoma e a telanxiectasia persistente.

mastocondroma s.m. Tumor cartilaxinoso da mama.

mastodinia s.f. V. mamalxia.
mastografa s.f. V. mamografa.
mastoidalxia s.f. Dor localizada na apfise mastoide.
mastoide adx. 1. En forma de mamila. // s.f. 2. Apfise
localizada na parte inferior, posterior e externa do so
temporal, que se forma pola unin das apfises das
porcins petromastoide e escamosa deste so. Non existe
no momento do nacemento, comezando a formarse
pouco despois deste e completando o seu desenvolvemento a medida que aumenta a traccin do msculo
esternocleidomastoideo sobre a devandita apfise, cando
o lactante comeza a mante-la cabeza erguida.

mastoidectoma s.f. Escisin do antro ou das celas da

mastoide.

mastoidite s.f. Inflamacin da apfise mastoide. // M.

esclerosante Aquela na que existe endurecemento e

458
condensacin do so, con desaparicin das cavidades
pneumticas.

mastoidocentese s.f. Puncin cirrxica das celas

mastoides ou do antro da mastoide.

mastoidotoma s.f. Abertura cirrxica do antro da

mastoide.

mastoparietal adx. Relativo apfise mastoide e mais

so parietal.

mastopata s.f. Doenza da glndula mamaria.

mastopexia s.f. Tcnica de mamoplastia realizada coa
finalidade de fixa-las mamas pndulas nunha posicin
adecuada.

mastoplastia s.f. V. mamoplastia.

mastoptose s.f. V. mama pndula.
mastorraxia s.f. Hemorraxia procedente da glndula
mamaria.

mastoscamoso -a adx. Relativo s porcins mastoide e

escamosa do so temporal.

mastotoma s.f. V. mamotoma.

masturbacin s.f. Estimulacin dos rganos xenitais
propios ou alleos mediante a manipulacin dos mesmos
coa finalidade de obter pracer sexual.

mate adx. 1. Carente de brillo. 2. Apagado, sen sonoridade, aplicado son que se produce mediante a percusin
das partes carnosas do corpo, das cavidades cheas de
lquido ou dos rganos conxestionados ou inflamados, en
contraposicin sonoridade que produce a percusin das
partes ocas. // s.m. Infusin que se prepara coas follas
secas de varias plantas do xnero Ilex (herba mate).
Pose propiedades diurticas, diaforticas, excitantes e
alimenticias.

maternidade s.f. 1. Condicin ou calidade de nai. 2.

Establecemento hospitalario destinado atencin das
mulleres parturientes e os neonatos.

materno -a adx. Relativo ou propio da nai.

maternoloxa s.f. Ciencia que estudia o relativo maternidade.

matraz s.m. Recipiente, xeralmente de vidro, de base

xeralmente esfrica e gorxa alongada, recta e estreita,
utilizada nos laboratorios para macerar substancias e
outros diversos usos.

matriz s.f. 1. tero. // adx. e s.f. 2. Materia bsica na sa

clase da que derivan outras. // M. da cartilaxe Substancia intercelular das cartilaxes, constituda por clulas e
fibras extracelulares, mergulladas nunha substancia
bsica amorfa. / M. da unlla 1. Prego da pel no que
encaixa o extremo posterior ou raz da unlla. 2. Tecido no
que descansa a superficie profunda da unlla. / M. interterritorial Rexin das cartilaxes localizada entre as
matrices territoriais das mesmas. / M. sea Substancia
intercelular do so, constituda por fibras de osteocolxena, mergullada nunha substancia bsica amorfa e sales

459

mecanismo

inorgnicos. / M. territorial Material basfilo que rodea

grupos de clulas cartilaxinosas.

formada pola prominencia dos msculos xemelgos.

Tamn se di barriga da perna, papo da perna.

matrona s.f. Enfermeira especializada na asistencia

mazadura s.f. Marca ou sinal producida por un trauma-

tcnica parto. Tamn se di comadroa.

maxilar adx. 1. Relativo ou pertencente s sos maxilares

ou s mandbulas. // s.m. 2. Cada un dos sos, dous superiores e un inferior, que forman as mandbulas.

maxilodental adx. Relativo s maxilares e mais s

dentes.

maxiloetmoidetoma s.f. Extirpacin da parte do

maxilar superior que rodea o seo maxilar, da lmina
cribosa e das celas etmoidais anteriores.

maxilofarnxeo -a adx. Relativo s maxilares e mais

farinxe.

maxilolabial adx. Relativo s maxilares e mais s labios.

maxilomandibular adx. Relativo s maxilares superior
e inferior.

maxilonasal adx. 1. Relativo s maxilares e mais nariz.

// s.m. 2. Msculo compresor das s do nariz, localizado
na porcin cartilaxinosa das mesmas.

maxilopalatino-a adx. Relativo s maxilares e mais

so palatino.

maxilopalpebral adx. 1. Relativo s maxilares e mais s

plpebras. // s.m. 2. Msculo orbicular das plpebras,
localizado por debaixo da pel, na porcin anterior da
rbita, formando un anel, constitudo por unha porcin
orbitaria e outra palpebral. A sa funcin a de pecha-la
fendedura palpebral, axudando ademais deste xeito na
difusin das bgoas polo ollo.

tismo.

mazoplasia s.f. Hiperplasia do epitelio dos cinos mamarios que se produce de xeito reactivo ovulacin.

Mc Abreviatura de megaciclo. V. megaciclo.

Mc Ardle, enfermidade de V. enfermidade.
Mci Abreviatura de megacurie. V. megacurie.
meato s.m. 1. Conducto ou canle corporal de pequeno
tamao. 2. Abertura ou orificio externo dun conducto ou
canle corporal. // M. auditivo externo Abertura do
conducto auditivo externo cara exterior. / M. auditivo
interno Conducto que serve de paso s nervios facial,
vestibulococlear e arteria labirntica do odo. / M. nasal
Cada un dos espacios estreitos ou canles superior, media
e inferior, localizadas na parede externa das fosas nasais,
entre os cornetos. / M. nasal comn Espacio anterior das
fosas nasais no que conflen os tres cornetos. / M.
urinario Orificio externo da canle uretral.

meatorrafia s.f. Intervencin cirrxica consistente na

sutura na glande dos bordos dunha incisin realizada no
meato urinario coa finalidade de agrandalo.

meatoscopia s.f. Inspeccin ocular dun meato, principalmente do meato urinario.

meatostenose s.f. Estreitura disfuncional conxnita ou

adquirida dun meato, especialmente do urinario.

meatotoma s.f. Incisin cirrxica realizada nun meato,

principalmente no urinario.

maxilosclertico -a adx. 1. Relativo s maxilares e mais

mecamilamina s.f. Droga ganglioplxica antihiperten-

esclertica. // s.m. 2. Msculo oblicuo inferior ou

menor do ollo, que dirixe o ollo cara a abaixo e a fra.
riores realizado coa finalidade de corrixir unha posicin
inadecuada dos mesmos.

siva, do grupo das aminas secundarias e a clase dos

compostos de nitrxeno terciario. Pdese utilizar unicamente nos casos de hipertensin moi graves, como na
hipertensin maligna ou acelerada ou como ltimo
recurso nas crises hipertensivas graves.

maxiloxugal adx. Relativo s maxilares e mais s

mecnica s.f. Rama da fsica que estudia as forzas e os

maxilotoma s.f. Corte cirrxico dos maxilares supe-

meixelas.

mximo -a adx. Que alcanzou o grao mis alto de

calquera proceso ou fenmeno medible.

maxistral adx. 1. Relativo ou pertencente mestre. 2.

Dos preparados teraputicos realizados por un farmacutico seguindo unha frmula ou receita realizada directamente por un mdico, sen intervencin dun proceso
farmacolxico industrial.

maza s.f. 1. Aparello de madeira ou doutro material,

composto dunha cabeza e dun mango, utilizado para
bater sobre unha cousa coa finalidade de esmagala. 2.
Calquera corpo con forma de maza.

maz s.f. 1. Froito da maceira. 2. Conxunto de sos que

forman a cadeira. 3. Prominencia formada pola cartilaxe
tiroide no pescozo. Tamn se di n da gorxa. // M. da
cara V. meixela. / M. da perna Parte traseira da perna,

movementos. // M. animal Rama da fisioloxa que aplica

a mecnica estudio dos movementos dos seres vivos.

mecanicismo s.m. Rama da filosofa que explica os

fenmenos da natureza mediante leis automticas de
causa e efecto, sen consideracins teleolxicas ou finalistas.

mecanismo s.m. 1. Combinacin ou conxunto de pezas

ou rganos apropiados para producir, transformar ou
transmitir un movemento. 2. Forma de realizar unha actividade ou funcin calquera. // M. de defensa Proceso
inconsciente utilizado polo ego para neutraliza-los sentimentos de angustia emerxente, que xorden como consecuencia dunha represin incompleta das pulsins e que
ameazan a integridade do mesmo. Entre eles atpanse a
represin, a conversin, o desprazamento, a proxeccin,
a negacin, o illamento, a anulacin retroactiva, a formacin reactiva, etc. Gracias a estes, as pulsins alcanzan

mecanograma
unha expresin parcial e transformada, que se expresa
mediante diversas sintomatoloxas, en forma de cadros
de histeria, fbicos, obsesivos-compulsivos, etc., dependendo do mecanismo de defensa predominante. / M. do
parto Conxunto de fenmenos mecnicos fisiolxicos
que permiten o paso de feto e os seus anexos a travs da
canle do parto durante o nacemento.

mecanograma s.m. Trazado obtido mediante o rexistro

dos movementos mecnicos dos msculos.

mecanoterapia s.f. Mtodo teraputico que utiliza

diversos medios mecnicos, como a ximnasia activa ou
pasiva, a masaxe, etc.

mecha s.f. Torcida de fas en forma de cordn que se

introduce nunha fstula ou nunha ferida durante as operacins cirrxicas.

mecismo s.m. Alongamento anormal dunha parte ou

rgano.

mecistocefalia s.f. Anomala na conformacin da cabeza

causada por un alongamento vertical ou anteroposterior
esaxerado.

Meckel, divertculo, ganglio, ligamento de V. divertculo, ganglio, ligamento.

mecmetro s.m. Aparello utilizado para medi-la lonxitude dun feto ou dun neno.

meconato s.m. Calquera dos sales do cido mecnico.

mecnico (cido) s.m. Substancia branca e cristalina
derivada do opio. Pose propiedades narcticas suaves.

meconio s.m. 1. Materia de cor pardoverdosa que constite a primeira expulsin fecal dos neonatos. A sa
presencia no lquido amnitico un sinal de sufrimento
fetal. 2. Zume que se obtn mediante unha incisin practicada na casula das durmideiras.

meconiorrea s.f. Evacuacin dunha gran cantidade de

meconio.

media s.f. 1. Capa ou tnica media das arterias. 2. Medida

estatstica de centralizacin que expresa o valor medio
dunha distribucin ordenada. Obtense sumando os
valores de tdolos casos da distribucin e dividindo
posteriormente o valor obtido entre o nmero total de
casos. 3. Prenda axustada de diversas materias e propiedades que cobre completa ou parcialmente unha perna.
Utilzanse frecuentemente no tratamento das alteracins
circulatorias perifricas das extremidades inferiores.

medial adx. 1. Pertencente medio ou metade. 2. Que

se localiza na zona media dun rgano ou parte anatmica.

mediana s.f. Medida de centralizacin estatstica que

expresa o valor situado no punto medio dunha distribucin de casos.

mediano -a adx. 1. Central ou situado no medio. 2. De

tamao intermedio, nin grande nin pequeno.

460

mediastinite s.f. Termo xeral que designa a inflamacin

dalgunha das estructuras localizadas no espacio mediastnico.

mediastino s.m. Espacio localizado na lia media da

caixa torcica, comprendido entre as das pleuras, o so
esterno por diante, a columna vertebral por detrs, o
estreito torcico por arriba e o diafragma por debaixo.
Divdese habitualmente nunha porcin anterior, unha
media e unha posterior. O mediastino anterior a porcin
do mesmo localizada por diante e por encima do corazn;
contn o timo, as extensins subesternais da glndula
tiroide e das glndulas paratiroides, o arco artico e as
sas ramas principais, as veas innominadas, ganglios e
vasos linfticos e tecido areolar laso. O mediastino medio
encntrase localizado por detrs e por debaixo do anterior; contn o corazn co pericardio, a traquea, os bronquios principais, o hilo pulmonar, os nervios vago e
frnico e diversos ganglios linfticos. O mediastino
posterior a porcin que fica dentro das marxes das
vrtebras dorsais nas proxeccins radiolxicas laterais;
contn o esfago, a aorta descendente, as veas cigos
maior e menor, o conducto linftico torcico, o nervio
vago, as cadeas ganglionares simpticas e diversas
estructuras ganglionares. Denomnanse de igual xeito as
porcins intermedias dalgunhas estructuras anatmicas.
// M. do cerebelo Fouce do cerebelo. / M. do cerebro
Fouce do cerebro. / M. testicular Corpo de Highmore
testicular, tabique parcial do testculo formado por tecido
fibroso cerca do seu extremo superior.

mediastinopericardite s.f. Inflamacin do pericardio e

das estructuras do mediastino.

mediastinotoma s.f. Abertura cirrxica do mediastino.

mediato -a adx. 1. Prximo a unha cousa, pero con outra
situada entrambas. 2. Que se realiza de xeito indirecto, co
auxilio dun medio.

medicacin s.f. Administracin metdica dun ou mis

medicamentos a un doente.

medicamento s.m. 1. Axente ou substancia aplicado a un

doente con finalidade teraputica 2. Preparado farmacutico con propiedades teraputicas. Tamn se di medicina,
mencia.

medicamentoso -a adx. Relativo ou pertencente a un

medicamento.

medicina s.f. 1. Ciencia que ten como finalidade o

estudio, a prevencin e o tratamento das enfermidades do
ser humano. 2. V. medicamento. // M. ambiental Parte
da medicina que estudia as repercusins do ambiente
sobre a sade do ser humano. / M. clnica Estudio das
enfermidades mediante a exploracin directa do paciente.
/ M. de urxencias Rama da medicina que trata dos
procesos patolxicos que requiren un tratamento urxente
poe-la vida en perigo inmediato ou comprometer
gravemente a sade. / M. deportiva Rama da medicina
que estudia os aspectos fisiolxicos e patolxicos derivados da prctica deportiva. / M. do traballo Rama da
medicina que se ocupa da prevencin e tratamento das

461
enfermidades derivadas do eido laboral. / M. emprica
Suma de coecementos mdicos derivados da experiencia. / M. experimental Aquela baseada na experimentacin con animais ou por medios de laboratorio. /
M. forense Ciencia que aplica os coecementos mdico-biolxicos resolucin dos problemas derivados da
prctica xurdica. Tamn se di medicina legal, medicina
xudicial. / M. interna Rama da medicina que estudia os
aspectos puramente mdicos, exclundo os cirrxicos,
das enfermidades e os trastornos das estructuras internas
do corpo. / M. legal V. m. forense. / M. preventiva Parte
da medicina que estudia os aspectos preventivos e epidemiolxicos das enfermidades. / M. psicosomtica
Sistema mdico que pretende descubri-la natureza das
relacins existentes entre o mundo psquico e as funcins
corporais, e as repercusins que o primeiro ten sobre a
sade xeral do organismo. / M. tropical Rama da medicina que estudia as enfermidades propias das rexins
tropicais e subtropicais do mundo. / M. xudicial V. m.
forense.

medicinal adx. 1. Que pose propiedades teraputicas. 2.

Relativo s medicinas ou medicamentos.

mdico -a adx. 1. Pertencente ou relativo medicina. // s.

2. Persoa legalmente autorizada para profesar e exerce-la
medicina.

medicolegal adx. Relativo medicina legal ou forense.

medio -a adx. 1. Que corresponde aproximadamente
metade de algo. // s.m. 2. Parte ou punto que se localiza
no centro de algo ou est nunha posicin intermedia no
espacio ou no tempo. 3. Terceiro dedo das mans ou dos
ps. 4. Procedemento utilizado para obter un resultado. //
M. de contraste Substancia opaca s raios X, que se
introduce nunha parte do organismo coa finalidade de
facela visible nunha exploracin radiolxica. / M. de
cultivo Substancia utilizada para o cultivo de microorganismos. / M. interno Aquel no que se atopan mergulladas
as clulas.

-megalia
renais. / M. tmica Porcin central dos lobos do timo, que
pose unha maior trama de clulas epiteliais e corpsculos de Hassall e menos linfocitos c rea de crtex que
a circunda. / M. vertebral V. m. espial.

meduloblasto s.m. Clula non diferenciada do tubo

neural embrionario. Pdese transformar posteriormente
nun neuroblasto ou nun esponxioblasto.

medulocultivo s.m. Cultivo bacteriano que utiliza como

medio substancia medular.

meduloepitelioma s.m. Tumor cerebral raro composto

por clulas neuroepiteliais primitivas que envolven os
espacios tubulares.

medulose s.f. Proceso dexenerativo da medula espial.

meftico -a adx. Dos compostos gasosos que resultan
nocivos, insalubres ou pestilentes.

mefitismo s.m. Presencia no aire dun axente meftico.

mega- Prefixo do gr. mgas, megle, mga (grande).
megacardia s.f. Aumento anormal do tamao do
corazn. Tamn se di cardiomegalia.

megacarioblasto s.m. Megacariocito inmaturo.

megacariocito s.m. Clula voluminosa da medula sea,
precursora das plaquetas.

megacefalia s.f. V. macrocefalia.

megacoco s.m. Bacteria coccea de gran tamao.
megacolon s.m. Colon anormalmente grande ou dilatado.
Tamn se di macrocolon. // M. adquirido Dilatacin do
colon por encima dun proceso orgnico que provoca
unha estenose do mesmo. / M. aganglinico Megacolon
conxnito causado pola axenesia das clulas ganglionares
dos plexos de Meissner e de Auerbach. Tamn se di
enfermidade de Hirchsprung, megacolon conxnito. /
M. conxnito V. m. aganglinico. / M. txico Dilatacin
colnica acompaada de colite amebiana ou ulcerosa.

Mediterrneo, febre do Febre de Malta. V. febre.

medo s.m. Perturbacin do estado de nimo que produce

megacurie s.m. Unidade de radioactividade equivalente a

unha sensacin de angustia e temor diante dun perigo real

ou imaxinario.

megadontismo s.m. Dentes de tamao anormalmente

medroxiproxesterona (acetato de) s.f. Derivado da

megaesfago s.m. Presencia dun esfago anormalmente

proxesterona utilizado como anticonceptivo.

medula s.f. Parte central dun rgano ou dunha estructura,

en contraposicin codia. // M. adiposa V. m. sea. / M.
espial Porcin intrarraqudea do sistema nervioso
central, que se estende entre o buraco occipital ata a
segunda ou terceira vrtebra lumbar. Tamn se di m.
raqudea, m. vertebral. / M. oblonga Bulbo raqudeo. /
M. sea Substancia de consistencia branda que enche as
cavidades e as canles seas. Distnguese unha medula
sea vermella, propia dos sos con funcin hematoposica e a medula sea amarela, propia dos sos longos do
adultos, que carece da devandita funcin. Tamn se di m.
adiposa. / M. raqudea V. m. espial. / M. renal Parte
interna da substancia do ril, constituda polas pirmides

un milln de curies. Abreviatura: Mci.

grande.
dilatado. Prodcese nas fases avanzadas dalgunhas enfermidades que afectan mobilidade deste rgano, como
sucede na acalasia.

megafona s.f. Presencia dunha voz de ton anormalmente

alto ou excesivamente forte.

megagameto s.m. V. macrogameto.

megahertz s.m. Unidade de frecuencia equivalente a un
milln de hertz (ciclos por segundo). A sa abreviatura
MHz.

megalencefalia s.f. Presencia dun encfalo de tamao

excesivo.

-megalia Sufixo do gr. mgas, megle, mega (grande).

megalo-

462

megalo- Prefixo do gr. mgas, megle, mga (grande).

megaloblasto s.m. Clula nucleada xigante, pertencente

megaurter s.m. Tamao excesivo, conxnito ou adqui-

a unha serie eritrocitaria anormal, que aparece na anemia

perniciosa e noutras anemias megaloblsticas.

megavolt s.m. Unidade equivalente a un milln de volt. A

megalocardia s.f. V. megacardia.

megalocefalia s.f. 1. V. macrocefalia. 2. Leontase sea.
megalocito s.m. V. macrocito.
megalocitose s.f. V. macrocitose.
megalocrnea s.f. Tamao anormalmente grande da

Meibomio, glndula de V. glndula.

meibomite s.f. Inflamacin das glndulas de Meibomio.
meigo-a s. Persoa que se considera que ten poderes sobre-

crnea.

megalodactilia s.f. V. macrodactilia.

megaloeritema s.m. Eritema acompaado de tumefaccin da parte afectada.

megaloftalma s.f. V. macroftalma.

megalogastria s.f. Tamao anormalmente grande do
estmago.

megaloglosia s.f. V. macroglosia.

megalomana s.f. Delirio consistente na conviccin irracional da propia grandeza, poder, riqueza, etc. Tamn se
di delirio de grandeza.

megalmano -a adx. Que padece megalomana.

megalomelia s.f. V. acromegalia.
megalonicose s.f. Hipertrofia ou grosor excesivo das
unllas.

megalopa s.f. V. macropsia.

megaloplastocito s.m. Plaqueta de tamao anormalmente grande.

megalopodia s.f. V. macropodia.

megalopsia s.f. V. macropsia.
megaloqueria s.f. V. macroqueria.
megaloscopio s.m. Lente ou espello de aumento. Tamn
se di megascopio.

megalosindactilia s.f. Presencia de dedos anormalmente

grandes e con adherencias entre si.

megalosplacnia s.f. V. macrosplacnia.

megalosplenia s.f. V. esplenomegalia.
megalxia s.f. Presencia de dor de carcter moi intenso.
megancleo s.m. V. macroncleo.
megaprosopia s.f. Amplitude ou lonxitude excesiva da
cara.

megascopio s.m. V. megaloscopio.

megasigma s.m. Dilatacin excesiva do sigma.
megasoma s.f. V. macrosoma.
megastoma s.f. Boca de tamao anormalmente grande.

rido do urter.
sa abreviatura Mv.

naturais, polo que pode adivia-lo porvir ou realizar curacins.

meiopraxia s.f. Actividade funcional diminuda nun

rgano ou sistema.

meiose s.f. Divisin reduccional, mtodo especial de divisin celular que se produce durante a maduracin das
clulas sexuais, caracterizado por recibi-la clula filla a
metade dos cromosomas da clula proxenitora. Trtase
dun proceso bsico no mantemento da constancia do
nmero de cromosomas dunha especie.

Meissner, ganglio de V. ganglio.

meixela s.f. Porcin lateral e prominente da cara, limitada
por arriba pola sen e o ollo, por dentro polo nariz e a
boca, por debaixo polo queixo e posteriormente pola
orella. Tamn se di maz da cara.

mel s.m. Substancia azucrada elaborada polas abellas a

partir do nctar das flores ou doutras segregacins procedentes das plantas.

mela- Pef. de gr. mlas (negro).

melagra s.f. Dor procedente dos msculos das extremidades.

melalxia s.f. Dor das extremidades de orixe neurlxica.

melan- Prefixo do gr. mlas, mlaina, mlan (negro).
melancola s.f. Psicose caracterizada por unha intensa
depresin, que cursa con inhibicin psicomotriz, ideas
delirantes congruentes e lentitude do pensamento. Ten un
risco elevado de suicidio. / M. simple Aquela que cursa
sen trazos psicticos.

melanemese s.f. Vmito de cor negra que aparece s

veces na febre amarela.

melanhidrose s.f. Sudoracin de cor negra ou escura.

melanfero -a adx. Que contn melanina ou un pigmento
escuro.

melanina s.f. Pigmento amorfo, de cor negra ou parda

escura, presente de xeito normal no pelo, na pel, no iris,
a retina e a cuberta coroide do ollo e no sistema nervioso
central nas leptomeninxes e a substancia negra cerebral.
Presntase ademais de xeito anormal en diversos
tumores. Elaborada polas clulas melanocticas, bioquimicamente procede da oxidacin enzimtica da tirosina.

melano- Prefixo do gr. mlas, mlaina, mlan (negro).

melanoacantoma s.m. Tumoracin cutnea de carcter
benigno, formada por un crecemento papilomatoso da

463

melibiosa

epiderme con presencia abondosa de queratinocitos e

melanocitos.

cor negra, azulada e incluso non pigmentada. Medra rapidamente facndose ulceroso.

melanoblasto s.m. Clula orixinada na crista neural e

melanomatose s.f. Doenza caracterizada pola presencia

que por un proceso de diferenciacin se transforma nun

melanocito.

melanoblastoma s.m. Tumoracin derivada dunha proliferacin anormal dos melanoblastos.

de mltiples melanomas.

melanoniquia s.f. Ennegrecemento das unllas causado

por pigmentacin melnica.

melanopata s.f. Denominacin xeral das doenzas carac-

melanocarcinoma s.m. Melanoma maligno.

melanocito s.m. Clula dendrtica clara derivada dos

terizadas por unha alteracin do sistema de pigmentacin

orgnico.

melanoblastos da crista neural desde onde emigra capa

basal da epiderme e a outras estructuras do organismo.
Sintetiza melanina a partir dun substrato de tirosina
dentro duns rganos celulares especiais denominados
melanosomas, que posteriormente son transferidos s
clulas vecias, proporcionndolle deste xeito a coloracin pel.

melanoplaquia s.f. Presencia anormal de placas pigmentadas, principalmente nas mucosas.

melanose s.f. Estado caracterizado pola coloracin escura

aumento do depsito de melanina que proporciona un

aumento da pigmentacin da pel.

dos tecidos, a causa do depsito nos mesmos de melanina. // M. do colon Coloracin escura da mucosa do
colon, causada pola presencia de macrfagos cargados de
pigmento melnico dentro da lmina propia. / M. episcleral Pigmentacin negra difusa da esclertica causada
pola presencia de clulas cargadas de pigmento melnico.
/ M. falsa Pigmentacin escura dun tecido, causada por
un pigmento diferente da melanina. / M. precancerosa V.
lentigo maligno.

melanodermia s.f. Estado caracterizado por un aumento

melanosoma s.m. Grnulo celular presente no cito-

melanocitoma s.m. Hamartoma ou neoplasia composta

de melanocitos.

melanodermatite s.f. Dermatite acompaada dun

da pigmentacin cutnea causado por un exceso de melanina na mesma.

melanoedema s.m. Edema de tonalidade escura que

aparece no ntrax cutneo.

melanfago s.m. Denominacin das clulas macrofxicas cargadas con pigmento melnico.

melanofro -a adx. Do que contn ou transporta melanina.

melanoide adx. Semellante melanina.

melanoleucodermia s.f. Alteracin da coloracin da pel

plasma dos melanocitos, que contn tirosinase e sintetiza

o pigmento melnico. Os melanosomas transfrense
posteriormente s queratinocitos, proporcionndolle
deste xeito a sa coloracin pel.

melanotriquia s.f. Pigmentacin negra do pelo.

melanotropina s.f. MSH ou hormona estimulante dos
melanocitos.

melanuria s.f. Emisin de urina de cor escura ou negra.

melarsoprol s.m. Composto orgnico de arsnico, de

caracterizada pola presencia de vitilixe e manchas

pigmentadas.

frmula C12H15AsN6OS2, que constite o nico arsenical

anda utilizado de xeito xeneralizado no tratamento de
enfermidades no home. Emprgase no tratamento das
tripanosomases. Identifcase coa abreviatura Mel B.

melanoma s.m. Tumor maligno procedente do sistema

melasma s.m. Mancha de cor escura que aparece na pel

melanoctico da pel e doutros rganos. Pdese orixinar na

pel, nas mucosas ou nas estructuras pigmentadas do
globo ocular. // M. benigno xuvenil Tumor que aparece
principalmente entre os catro e os dez anos, localizado
xeralmente na cara, que medra rapidamente, detndose
posteriormente o crecemento. Pose forma cupuliforme e
cor rosada e negra. A sa evolucin totalmente benigna.
Tamn se di nevo de Spitz. / M. de expansin superficial Melanoma que aparece en calquera parte da superficie cutnea, xeralmente en idades medias da vida,
formando unha placa discoide, de contorno mis ou
menos irregular, ben definido e algo elevada sobre a pel
vecia. A sa cor moura ou negra, anda que tamn
cinsenta. Sobre o mesmo desenvlvese posteriormente
unha formacin nodular. / M. maligno Neoplasia
maligna de clulas pigmentarias, que pode presentarse
sobre unha pel sa ou proceder da dexeneracin dun nevo.
/ M. nodular Variedade de melanoma que se inicia como
unha formacin hemisfrica, verrugosa ou pediculada, de

da cara a consecuencia de diversos procesos normais ou

patolxicos.

melatonina s.f. Hormona sintetizada na glndula pineal,

estimulante da funcin dos melanocitos.

melaza s.f. Lquido consistente, de cor parda escura e

doce, que fica como residuo da cristalizacin do azucre.

melena s.f. Evacuacin intestinal de feces negras, de

aspecto alcatranado, debido presencia nelas de
pigmentos sanguneos ou sangue alterado. Tpica das
hemorraxias dixestivas.

meli- Prefixo do gr. mli, mlitos (mel) ou do lat. mel,

mellis (mel).

-melia Sufixo do gr. mlos (membro).

melibiosa s.f. Disacrido procedente da melaza.
Mediante un proceso de hidrlise convrtese en galactosa
e glicosa.

melioidose

melioidose s.f. Enfermidade infecciosa dos animais e o

ser humano, semellante mormo, producida pola infeccin coa bacteria Pseudomona pseudomallei (bacilo de
Whitmore). Endmica do sueste de Asia, produce infeccins supuradas localizadas no punto de entrada, septicemia e infeccins pulmonares agudas e abscesos agudos
e crnicos en diversos rganos.

melisa s.f. Planta labiada do xnero Melissa. Comprende

tres ou catro especies das que a M. officinalis (melisa)
pose follas recendentes con propiedades estomacais,
estimulantes e antiespasmdicas. Utilzase para preparala auga e o alcohol de melisa e a auga do Carme.

melisofobia s.f. Temor morboso s picadas das abellas e

avsporas.

melisoterapia s.f. Utilizacin teraputica do veleno das

abellas.

melite s.f. Inflamacin da meixela.

melito s.m. Xarope realizado con mel en lugar de azucre.
melituria s.f. Presencia de calquera tipo de azucre na
urina.

-melo Sufixo do gr. mlos (membro).

melomana s.f. Afeccin extremada e incluso morbosa
musica.

melmelo s.m. Monstro fetal que presenta membros

supernumerarios rudimentarios.

melonco s.m. Tumor ou tumefaccin da meixela.

melonematina s.f. Substancia amarga, de propiedades
emticas e purgantes que se obtn da raz do meln.

meloplastia s.f. 1. Tcnica de cirurxa plstica-reparadora realizada sobre as meixelas. 2. Tcnica de cirurxa
plstica-reparadora realizada sobre as extremidades.

melorreostose s.f. Variedade de osteoartropata hipertrfica que afecta s sos longos das extremidades.

melosalxia s.f. Dor localizada nos membros.

melosquise s.f. Fendedura conxnita das meixelas
formada pola prolongacin da fendedura bucal cara
exterior.

melotia s.f. Anomala do desenvolvemento fetal na que

aparece unha ou as das orellas implantadas de xeito
ectpico nas meixelas.

melotrdimo.s.m. Monstro fetal caracterizado por

presentar tres pares de membros.

membrana s.f. Capa delgada de tecido que cobre unha

superficie, reviste unha cavidade ou divide un espacio ou
un rgano. // M. adventicia Capa ou tnica externa das
arterias. / M. anal Membrana que pecha o extremo anal
do intestino embrionario. / M. bacteriana Primeira
envoltura do citoplasma bacteriano. / M. basal Capa
delgada extracelular, formada por unha condensacin de
mucopolisacridos e protenas, subxacente epitelio das
mucosas e das glndulas secretoras. Tamn se di m.

464
hialina. / M. basilar Porcin membranosa dos tabiques
do conducto do caracol do odo interno. / M. caduca V.
caduca. / M. celular Envoltura citoplasmtica propia de
toda clula, procariota ou eucariota. Tamn se di m. citoplasmtica, membrana protoplasmtica. / M. citoplasmtica V. m. celular. / M. coriocapilar Capa interna
ou vascular da coroide. / M. cricotiroide Membrana
fibrosa que conecta a cartilaxe tiroide coa cricoide. / M.
cruposa Pseudomembrana que se forma nos casos de
crup. / M. cuadrangular Membrana fibrosa que se
estende entre a epiglote e as cartilaxes aritenoides. / M.
de Bichat Capa mis externa da tnica interna das arterias. Tamn se di m. fenestrada de Henle. / M. de
Bowman capa superficial do estroma corneal. Tamn se
di lmina anterior crnea. V. lmina. / M. de Bruch
Capa interna ou basal da coroide. Tamn se di lmina
basal da coroide. V. lmina. / M. de Brunn Capa epitelial da rexin olfactoria da pituitaria. / M. de Corti
Membrana localizada sobre o rgano de Corti do caracol
do odo interno. / M. de Descemet Membrana posterior
da estroma corneal. Tamn se di lmina posterior
crnea, membrana vtrea. V. lmina. / M. de Henle
Capa fibroelstica subendotelial das arterias. / M. de
Jacob Capa de conos e bastns da retina. / M. de
Klliker Membrana que forma unha rede sobre o rgano
de Corti do odo interno. Tamn se di m. reticulada. / M.
de Reissner Membrana delgada localizada entre o
conducto coclear e a escala do vestbulo. Tamn se di m.
vestibular. / M. de Ruysch Capa capilar ou dos
pequenos vasos da coroide. / M. de Sattler Estrato intervascular da coroide, constitudo por fibras elsticas. / M.
de Scarpa Membrana que pecha a vent redonda do
odo. / M. de Schneider Membrana mucosa das fosas
nasais. Tamn se di m. pituitaria, membrana olfactoria. / M. de Schwan V. neurilema. / M. de Shrapnell
Porcin ou pars flccida, localizada na parte superior da
membrana timpnica. / M. de Slavianski Membrana
basal do folculo de De Graaf. / M. de Volkmann
Membrana amarelada e delgada que tapiza a parede dos
abscesos tuberculosos. / M. de Wachendorf Membrana
que pecha a pupila durante a vida fetal. Tamn se di m.
pupilar. / M. de Zinn V. ectiris. / M. diftrica Pseudomembrana caracterstica da difteria, producida pola
necrose de coagulacin. / M. falsa Pseudomembrana,
constituda xeralmente por elementos procedentes da
exsudacin celular. / M. fenestrada de Henle V. m. de
Bichat. / M. fetal Cada unha das membranas do ovo,
corion, amnios ou alantoide. / M. granulosa Capa celular
que tapiza a superficie interna do folculo de De Graaf. /
M. hialina 1. V. m. basal. 2. Membrana localizada entre
a raz do pelo e a parede externa do folculo piloso. / M.
hialoide Membrana que envolve o corpo vtreo do ollo. /
M. intersea Membrana ligamentosa localizada entre o
cbito e o raio ou entre a tibia e o peron. / M. intracitoplasmtica Cada unha das envolturas intracelulares
das organelas das clulas eucariotas. / M. limitante
Membrana basal do epitelio glandular. / M. limitante
interna Capa elstica que separa as tnicas ntima e
media das arterias. / M. mucosa Cada unha das

465
membranas que tapizan as cavidades e conductos que
comunican co exterior do corpo. / M. mucocutnea
Membrana de transicin entre unha mucosa e a pel. / M.
nictitante Terceira plpebra que posen algns animais,
representado no ser humano polo repregamento semilunar da conxuntiva. / M. nuclear Calquera das
membranas, interna e externa, que comprenden a cuberta
nuclear. / M. obturatriz Membrana grosa e fibrosa que
pecha o burato obturado. / M. olfactoria V. m. de
Schneider. / M. ovrica Membrana que constite a
envoltura externa do vulo. Tamn se di m. vitelina. / M.
pituitaria V. m. de Schneider. / M. plasmtica Parte
especializada do citoplasma que regula a permeabilidade
celular. / M. protoplasmtica V. m. celular. / M.
pupilar V. m. de Wachendorf. / M. reticulada V. m. de
Klliker. / M. semipermeable Membrana que permite o
paso a travs dela dun solvente como a auga, pero que
impermeable para as molculas da substancia disolta. /
M. serosa Membrana que forma un saco sen abertura que
tapiza as cavidades viscerais. / M. sinovial Membrana
fibroserosa que tapiza as cavidades articulares, as bolsas
mucosas ou as vaas dos tendns. / M. timpnica
Membrana delgada e fibrosa, semitransparente, que
separa o odo externo do odo medio. / M. tirohioidea A
que une o bordo superior da cartilaxe tiroide co so
hioide. / M. vestibular V. m. de Reissner. / M. virxinal
V. hime. / M. vitelina V. m. ovrica. / M. vtrea V. m.
de Descemet.

membraniforme adx. De estructura semellante a unha

membrana.

membranoso -a adx. Que pose aspecto ou consistencia

de membrana.

membro s.m. Cada unha das extremidades do home ou

dos animais. // M. inferior Cada unha das das extremidades formadas no ser humano polas coxas as pernas e os
ps. / M. superior Cada unha das das extremidades
formadas no ser humano polos brazos, os antebrazos e as
mans.

memoria s.f. Capacidade mental que lle permite ser

humano almacenar, conservar e posteriormente reactualizar ou utilizar informacins adquiridas durante a sa
existencia. // M. antergrada Capacidade para lembra-los sucesos afastados no tempo. / M. imaxinaria V.
imaxinacin. / M. inmunolxica Capacidade do sistema
inmunolxico dun organismo que lle permite recoecer e
reaccionar con maior rapidez e efectividade contra un
axente invasor co cal xa tivera contacto anteriormente. /
M. retrgrada Capacidade para lembra-los acontecementos recentes ou inmediatos.

menadiona s.f. 2-metil 1,4-naftoquinona, vitamina K

sinttica ou vitamina K3.

menarqua s.f. Establecemento da primeira menstruacin.

mencia s.f. V. medicamento.

mencieiro-a s. Persoa sen coecementos cientficos
sobre medicina, que trata de cura-las enfermidades utili-

meninxeorrafia
zando fundamentalmente remedios preparados con
herbas. Tamn se di curandeiro.

Mnire, enfermidade de V. enfermidade.

meningo- Prefixo do gr. mnigx, -iggos (membrana ou
meninxe).

meningoarterite s.f. Inflamacin das arterias mennxeas.

meningoblastoma s.m. Blastoma localizado nas

membranas mennxeas.

meningocele s.f. Malformacin conxnita producida

como consecuencia dunha anomala vertebral que impide
o peche do tubo neural, que se atopa cuberto por unha
capa constituda de fra a dentro pola pel, a duramter, a
aracnoide e lquido cefalorraqudeo.

meningococia s.f. Infeccin sistmica orixinada polo

meningococo (Neisseria meningitidis).

meningococo s.m. Neisseria meningitidis. V. Neisseria.

meningocortical adx. Relativo s meninxes e crtex
cerebral.

meningoencefalite s.f. Inflamacin simultnea do encfalo e das meninxes.

meningoencefalocele s.m. Tumoracin cranial formada

por unha hernia das meninxes que contn unha porcin
de encfalo.

meningoencefalomielite s.f. Inflamacin simultnea

das meninxes, o encfalo e a medula espial.

meningomalaca s.f. Amolecemento anormal dunha

membrana, especialmente referido s meninxes.

meningomielite s.f. Inflamacin simultnea da medula

espial e das sas cubertas mennxeas.

meningomielocele s.m. V. espia bfida.

meningomielorrafia s.f. Sutura cirrxica da medula
espial e das cubertas mennxeas.

meningopata s.f. Doenza que afecta s meninxes.

meningorradiculite s.f. Inflamacin simultnea das
meninxes e das races espiais.

meningorraqudeo -a adx. Relativo raque e mais s

meninxes.

meningorraxia s.f. Hemorraxia procedente dos vasos

mennxeos.

meninguria s.f. Presencia na urina de formacins con

aspecto membranoso.

meninxe s.f. Membrana en xeral, especialmente cada

unha das tres que envolven o encfalo e a medula espial,
duramter, aracnoide e piamter.

meninxeocortical adx. Relativo s meninxes e crtex

cerebral.

meninxeorrafia s.f. Sutura cirrxica dunha membrana

mennxea.

meninxioma

meninxioma s.m. Tumor procedente das clulas das

meninxes, frecuentemente moi vascularizado e calcificado. Localzase principalmente na zona supratentorial,
esencialmente na porcin anterior da fouce do cerebro.
Produce sntomas derivados da compresin que orixinan
sobre as estructuras subxacentes. Tamn se di exotelioma.

meninxiomatose s.f. Doenza caracterizada pola

presencia de mltiples meninxiomas.

meninxismo s.m. Cadro sintomtico semellante a unha

466
normalmente entre os 45 e os 55 anos. Tamn se di
climaterio. // M. prematura Aquela que sucede antes
dos 35 anos de idade.

menorraxia s.f. Menstruacin anormalmente abundante

e duradeira.

menorrea s.f. Fluxo menstrual normal.

menosepse s.f. Septicemia causada por unha retencin
menstrual.

menosquese s.f. Anormalidade da menstruacin caracte-

meninxite, pero que aparece en ausencia ou con escasa

inflamacin das cubertas mennxeas.

rizada pola retencin do fluxo menstrual. Tamn se di

menostasia.

meninxite s.f. 1. Inflamacin das meninxes. 2. Cadro

menostasia s.f. V. menosquese.

menostaxe s.f. Menstruacin escasa e anormalmente

clnico orixinado pola inflamacin das meninxes. // M.

asptica aguda Forma benigna pouco frecuente, caracterizada pola infeccin das vas respiratorias altas, con
sntomas mennxeos. Tamn se di m. linfocitaria
benigna. / M. bacteriana Aquela que se produce pola
infeccin cun microorganismo bacteriano. / M. basilar
Aquela que afecta esencialmente s membranas localizadas na zona basal do cerebro. / M. cerebrospinal
Inflamacin das meninxes cerebrais e espiais mesmo
tempo. / M. espial Inflamacin das meninxes espiais,
xeralmente asociada meninxite cerebral ou mielite. /
M. linfocitaria benigna V. m. asptica aguda. / M.
mictica Aquela orixinada por unha infeccin fnxica. /
M. purulenta Aquela na que o exsudado, determinado
pola anlise do lquido cefalorraqudeo, purulento. / M.
serosa Aquela que pose un exsudado de caractersticas
serosas. / M. tuberculosa Meninxite grave causada por
unha infeccin co Mycobacterium tuberculosis. / M.
vrica Aquela que se orixina pola infeccin cun virus.

meniscetoma s.f. Extirpacin cirrxica parcial ou total

dun menisco.

meniscite s.f. Inflamacin dun menisco.

menisco s.m. 1. Lmina de fibrocartilaxe que se localiza

prolongada no tempo.

menotoxina s.f. Substancia txica hipottica existente no

sangue e nas segregacins corporais femininas durante o
perodo menstrual.

menstruacin s.f. Fenmeno fisiolxico propio do ciclo

sexual feminino, mediante o cal periodicamente se
elimina exterior a porcin superficial da mucosa uterina
mesturada con sangue e moco.

menstruo s.m. Menstruacin ou fluxo menstrual. V.

menstruacin.

menta s.f. Planta herbcea da familia das labiadas, de

cheiro forte e agradable, que corresponde a varias especies do xnero Mentha. Algunhas das sas especies utilzanse como carminativas, estimulantes, antiemticas,
antiespasmdicas e emenagogas.

mentagra s.f. Dermatose folicular da barba causada por

organismos fungoides do xnero Trichophyton.

mentalidade s.f. Conxunto de ideas que caracterizan a

personalidade dun grupo ou dun individuo, xeito ou
maneira de pensar.

entre algunhas superficies articulares facilitando a

concordancia entre as mesmas. 2. Lente de superficies
esfricas. // M. lateral Cartilaxe semilunar externa do
xeonllo. / M. medial Cartilaxe semilunar interna do
xeonllo. / M. negativo Lente convexocncava. / M. positivo Lente concavoconvexa.

mente s.f. Sistema ou organizacin dos procesos mentais

meniscopexia s.f. Fixacin mediante sutura dun menisco

meperidina s.f. Carboxilato de etilmetilfenilpiperidina,

articular.

Menkes, enfermidade de V. enfermidade.

meno- Prefixo do gr. mn, mens, mes, utilizado na
formacin de palabras que denotan relacin coa menstruacin.

menoloxa s.f. Parte da medicina que estudia o relativo

menstruacin.

menometrorraxia s.f. Menstruacin caracterizada por

unha abundancia excesiva e presentacin irregular.

menopausa s.f. Cesamento definitivo e natural dos perodos menstruais e perodo da vida no que sucede,

ou actividades psquicas dun individuo.

mentol s.m. Alcohol aromtico secundario que se extrae

da esencia de menta. Utilzase como analxsico e antiprurixinoso local, antisptico e anticatarral das vas respiratorias superiores. Emprgase tamn como aditivo.
hipnoanalxsico sinttico con accins semellantes
morfina e codena.

mEq Abreviatura de miliequivalente. V. miliequivalente.

meralxia s.f. Dor localizada nas coxas.
mercaptano s.m. Denominacin xeral dos compostos
orgnicos que presentan grupos sulfidrilos enlazados co
carbono (R-SH).

mercapto- Forma prefixa que indica a presencia dun

grupo sulfhidrilo (SH-).

mercurial s.m. Denominacin xeral dos preparados de

mercurio.

467

mercrico -a adx. 1. Relativo mercurio. 2. Do xido de

mercurio (HgO) e dos sales do mercurio divalente.

mercurio s.m. Metal lquido a temperatura ordinaria.

Trtase do elemento quimico de nmero atmico 80 e
masa atmica 200,59, con smbolo Hg. Utilzase con
finalidade teraputica en diversas preparacins con
propiedades purgantes, antispticas, antisifilticas, desinfectantes, astrinxentes e en procesos inflamatorios
crnicos. Pose unha alta toxicidade para o organismo.

mercurioso -a adx. Dos compostos do mercurio monovalente.

mercurocromo s.m. Denominacin comn do sal sdico

do dibromhidroximercurifluorescena, substancia colorante vermella que pose un gran poder como antisptico
tpico.

merergasia s.f. Alteracin psquica caracterizada pola

ansiedade e a inestabilidade emocional.

mesencefalotoma

meroparestesia s.f. Alteracin parcial da sensibilidade

subxectiva dunha parte do organismo.

meropa s.f. Cegueira parcial. Tamn se di meropsia.

meropsia s.f. V. meropa.
merorraquisquise s.f. Espia bfida parcial conxnita.
merosistlico -a adx. Relativo s fenmenos do ciclo
cardaco que abarcan unha porcin da duracin da sstole.

merosmia s.f. Anomala do olfacto caracterizada pola

percepcin de unicamente unha porcin do espectro
normal de olores.

merotoma s.f. Divisin en segmentos dunha parte, especialmente dunha clula.

merozoto s.m. Cada un dos segmentos nos que se divide

o esquizonte dos protozoos esporozoarios e que se
comporta como un esporozoto.

mes s.m. 1. Cada un dos doce perodos nos que se divide

nos menios e nalgns pacientes con trastornos psicticos.

o ano. 2. Perodo de tempo comprendido entre unha data

dun mes e a mesma dato do mes seguinte. 3. Perodo
menstrual dunha muller.

meridiano s.m. Lia imaxinaria trazada sobre a super-

mesa s.f. Moble consistente nunha tboa horizontal lisa e

mericismo s.m. Ruminacin que se observa en ocasins

ficie dun corpo esfrico, que sinala a interseccin coa

superficie dun plano imaxinario que pasa polo seu eixe. //
M. da crnea Meridiano que pasa pola porcin mis
sobresante da cara anterior da crnea.

meridrose s.f. Sudoracin excesiva anormal localizada

nunha parte.

mero- 1. Prefixo do gr. mros (parte). 2. Prefixo do gr.

mers (coxa).

meroblstico -a adx. Dos ovos nos que unicamente se

divide o vitelo.

merocele s.m. Hernia crural.

merocito s.m. Ncleo dos ovos meroblsticos.
mercrino -a adx. Das glndulas que posen un tipo de
segregacin na que as clulas productoras non forman
parte do producto final segregado.

merodiastlico -a adx. Relativo s fenmenos do ciclo

cardaco que abarcan unha porcin da duracin da distole.

merogstrula s.f. Denominacin da fase embrionaria de

unha base constituda por un ou mis ps. // M. de operacins Mesa especial, xeralmente metlica e con partes
mbiles sobre a que se coloca o doente durante un acto
cirrxico.

mesanxio s.m. Estructura localizada entre os capilares

glomerulares s que serve de soporte. Pose dous
elementos fundamentais: matriz mesanxial e clulas,
consideradas clulas musculares lisas modificadas.
Ademais da sa funcin como soporte glomerular, o
mesanxio pose capacidade contrctil e unha funcin
fagocitaria, atribundoselle un papel importante no aclaramento dos refugallos durante o proceso da filtracin
glomerular.

mesaortite s.f. Inflamacin da capa media da aorta.

mesarterite s.f. Inflamacin da capa media das arterias.
mesaticfalo -a adx. Do cranio que pose unha forma
intermedia entre o dolicocfalo e o braquicfalo.

mesectoderma s.m. Porcin do mesnquima derivada do

ectoderma, especialmente da crista neural. Contn as
clulas migratorias que contriben formacin das
meninxes e das clulas pigmentarias.

gstrula que xorde no desenvolvemento normal dos ovos

meroblsticos.

mesenceflico -a adx. Relativo ou pertencente mesen-

merogona s.f. Fenmeno caracterizado polo desenvolve-

mesencefalite s.f. Inflamacin do mesencfalo.

mesencfalo s.m. Porcin da masa enceflica que deriva

mento dun organismo a partir dunha porcin dun ovo,

principalmente dunha porcin anucleada dun ovo fecundado.

meromicrosoma s.f. Tamao anormalmente pequeno

dunha parte do corpo.

meronecrose s.f. Necrose parcial dunha parte calquera

do organismo.

cfalo.

da vescula media do cerebro embrionario. Localzase

entre a protuberancia anular e o cerebro. Comprende,
esencialmente, os pednculos cerebrais e os tubrculos
cuadrixminos. Tamn se di mesoencfalo.

mesencefalotoma s.f. Intervencin cirrxica consistente na escisin de estructuras mesenceflicas, especial-

mesnquima
mente das vas que interveen na conduccin das sensacins dolorosas. Utilzase algunhas veces para alivia-las
dores intratables por outros medios.

mesnquima s.m. Tecido conxuntivo embrionario do cal

derivan os vasos sanguneos e linfticos e os diferentes
tipos de tecidos conxuntivais.

mesenquimoma s.m. Tumoracin constituda por

elementos celulares derivados do mesnquima.

mesenterectoma s.f. Escisin dunha parte ou da totalidade do mesenterio.

468

mesocondrio s.m. Matriz na que se encontran includas

as clulas propias da cartilaxe hialina.

mesocrtex s.m. Crtex insular situado entre o crtex do

polo inferior da illa e o da porcin superior da mesma.

mesocortical adx. 1. Relativo mesocrtex. 2. Dun

cicuto nervioso dopaminrxico no que os corpos celulares se atopan situados na parte superior do mesencfalo
e se proxectan sobre o crtex da porcin frontal.

mesocranio s.m. Porcin superior media ou vrtice do

cranio.

mesenterio s.m. Porcin do peritoneo que fixa os rganos

mesoderma s.m. Capa xerminal media do embrin, loca-

s paredes do corpo, especialmente o prego de peritoneo

que fixa o intestino delgado contra a parede dorsal do
corpo.

lizada entre o ectoderma e o endoderma, da cal derivan o

tecido conxuntivo, seo, cartilaxinoso, muscular, os
vasos sanguneos e linfticos, os rganos linfoides, o
notocordio, a pleura, o pericardio, o peritoneo, os riles e
as gnadas.

mesenteriopexia s.f. Intervencin cirrxica consistente

na fixacin mediante sutura do mesenterio a unha parte.

mesenteriorrafia s.f. Sutura cirrxica realizada no

mesenterio.

mesenterite s.f. Inflamacin do mesenterio.

mesnteron s.m. Porcin media da cavidade embrionaria
da que derivan os rganos dixestivos, o fgado, o
pncreas e os pulmns.

mesin s.m. Plano medio lonxitudinal do corpo que o

divide en das partes iguais.

mesmerismo s.m. Teora teraputica creada por Mesmer,

baseada en mtodos que denominaba magnticos, pero
que realmente tian como fundamento a suxestin.
Elaborou a doutrina do magnetismo animal, segundo a
cal cada organismo pose un fludo magntico que se
podera transmitir s demais.

mesmerizacin s.f. Magnetismo animal. V. magnetismo.

meso- Prefixo do gr. msos (medio).

meso s.m. Mesenterio propio dunha vscera.
mesoapndice s.m. Porcin do mesenterio pertencente
apndice.

mesoblasto s.m. V. mesoderma.

mesocardia s.f. Localizacin atpica do corazn na que o
pice se sita na lia media do trax.

mesocardio s.m. 1. Porcin do mesenterio embrionario

mesodermopata s.f. Doenza que afecta s rganos

derivados do mesoderma.

mesodiastlico -a adx. Relativo parte media da distole cardaca.

mesoduodeno s.m. Prego do peritoneo existente durante

o perodo fetal, persistente as veces durante o perodo
adulto, que fixa o duodeno parede do abdome.

mesoencfalo s.m. V. mesencfalo.

mesoepiddimo s.m. Prego da tnica vaxinal que s
veces conecta o epiddimo cos testculos.

mesofarinxe s.f. Orofarinxe, porcin media da farinxe,

localizada entre a nasofarinxe e a laringofarinxe.

mesoflebite s.f. Inflamacin da tnica media das veas.

mesogastrio s.m. 1. Rexin media do abdome, localizada
a nivel do embigo, por debaixo do epigastrio e por
encima do hipogastrio. 2. Mesenterio do estmago
embrionario, a partir do cal se desenvolve o epploon
maior. 3. Epploon gastroheptico.

mesoleo s.m. Porcin do mesenterio pertencente leo.

mesomlico -a adx. Relativo porcin media dos
membros.

mesometrio s.m. 1. Miometrio, capa muscular media do

tero. 2. Mesenterio do tero, constitudo polos ligamentos anchos.

que conecta o corazn coa parede corporal por diante e co

intestino anterior por detrs. 2. Porcin do pericardio que
rodea a orixe dos grandes vasos.

mesometrite s.f. Inflamacin do mesometrio.

mesonasal adx. Relativo ou que pertence medio do

mesocego s.m. Porcin do mesenterio pertencente cego.

mesocisto s.m. Prego do peritoneo que fixa a vescula

mesonefroma s.m. Tumor maligno orixinado a partir dos

biliar cara inferior do fgado.

mesocito s.m. Clula propia do tecido conxuntivo do

mesoderma.

mesocolon s.m. Meso que fixa o colon parede abdominal posterior.

nariz ou das fosas nasais.

restos do mesonefros embrionario.

mesonefros s.m. Sistema de excrecin que se localiza

entre o pronefros e o ril definitivo ou metenfros durante
o perodo de desenvolvemento embrionario.

mesoneurite s.f. Inflamacin da substancia propia dos

nervios.

469

mesopneuma s.m. Prego pleural localizado no hilo do

pulmn.

mesorquio s.m. Prego do peritoneo que envolve o testculo fetal no abdome e que constite posteriormente a
tnica vaxinal.

mesorraquisquise s.f. Fendedura conxnita localizada

na porcin media da columna vertebral.

mesorrecto s.m. Prego do peritoneo que fixa o recto

cara anterior do sacro.

mesorretina s.f. Parte media da espesura das capas da

retina.

mesoslpinxe s.m. Meso propio da trompa de Falopio.

mesosigma s.m. Porcin do mesocolon correspondente
sigma.

mesosigmoidopexia s.f. Operacin cirrxica consistente

na pregadura e a fixacin do mesosigma para a correccin do prolapso do recto.

mesosistlico -a adx. Relativo parte media da sstole

cardaca.

mesosoma s.m. Cada unha das pregaduras internas da

membrana citoplasmtica que presentan algunhas bacterias, especialmente grampositivas.

mesosterno s.m. Porcin media ou corpo do so esterno.

mesotarsiano -a adx. Das estructuras localizadas entre
as das ringleiras dos sos do tarso.

mesotelio s.m. 1. Capa celular derivada do mesoderma

metadona

metabiose s.f. Relacin interdependente entre diferentes

organismos de forma que un deles use o substrato e o
prepare para que o utilicen outros organismos ou conxuntamente con eles.

metablico-a adx. Relativo metabolismo.

metabolismo s.m. Conxunto de tdolos procesos fsicos
e qumicos que ocorren nos seres vivos, encamiados
mantemento da vida, crecemento dos individuos e sa
reproduccin. // M. aerobio Aquel que ten lugar en
presencia de osxeno. / M. anaerobio Aquel que ten lugar
en ausencia de osxeno / M. basal Gasto mnimo de
enerxa necesario para mante-las funcins vexetativas.

metabolito s.m. Producto derivado da transformacin

dun corpo qumico orgnico por un procesos metablico.

metabolopata s.f. Enfermidade derivada das anomalas

dos procesos metablicos.

metaboloxa s.f. Ciencia que estudia o relativo s

procesos metablicos.

metacarpectoma s.f. Reseccin cirrxica do metacarpo.

metacarpiano -a adx. 1. Relativo ou que pertence

metacarpo. // s.m. 2. Cada un dos cinco sos que constiten o esqueleto do metacarpo.

metacarpo s.m. Parte media da man localizada entre o

carpo e os dedos e constituda polos cinco sos metacarpianos.

que tapiza o celoma embrionario. 2. Capa de clulas

escamosas que tapiza as superficies das membranas
serosas.

metacarpofalnxico -a adx. Relativo metacarpo e

mesotelioma s.m. Variedade de tumor maligno derivado

metaceloma s.m. Parte do celoma embrionario da cal

das superficies serosas.

mesotendn s.m. Pregadura da membrana sinovial que

fixa o tendn sa vaa fibrosa.

mesotrax s.m. Porcin media do trax.

mesovario s.m. Pregadura do peritoneo que fixa o ovario
na sa posicin normal.

mesoxexuno s.m. Porcin do mesenterio que corresponde xexuno.

mestizo -a adx. Nacido de proxenitores pertencentes a

razas diferentes dunha mesma especie.

mais s falanxes, especialmente as articulacins que unen

estas estructuras.
deriva a cavidade pleuroperitoneal.

metacntrico -a adx. Do cromosoma que pose un

centrmero central, de xeito que durante a duplicacin
presenta uns brazos dunha lonxitude similar.

metaciese s.f. Embarazo ectpico ou extrauterino.

metacolina s.f. ster da acetilcolina de propiedades vasodilatadoras e vagotnicas cardacas.

metacrtico -a adx. Dos fenmenos que suceden inmediatamente despois da fase crtica dun proceso patolxico.

mestura s.f. Producto mis ou menos homoxneo, obtido

metacromasia s.f. Fenmeno polo cal algunhas substan-

da xuntanza ou incorporacin de varias cousas ou substancias diferentes.

cias colorantes cambian de cor cando entran en contacto

coas diferentes estructuras dun tecido.

meta- Prefixo do gr. met (entre, mis al, despois de) que

metacromtico -a adx. Das materias colorantes que

denota translacin, cambio, posterioridade, transformacin ou localizacin detrs de algo.

posen a propiedade de tinguir un tecido dunha cor diferente que pose orixinalmente a devandita materia.

metaartrtico -a adx. Dos fenmenos que suceden

metadona s.f. Substancia opicea sinttica, que pose

despois dun episodio de artrite.

metabionte adx. Dos organismos que presentan fenmenos de metabiose.

efectos semellantes s da morfina. Utilzase algunhas

veces na deshabituacin da adiccin s opiceos, especialmente herona.

metafase

metafase s.f. Perodo da divisin mittica localizado

entre a profase e a anafase. Nela ten lugar o desdobramento dos cromosomas no plano ecuatorial.

metafisario -a adx. Relativo s metfises dos sos

longos ou que se localiza nelas.

metfise s.f. Porcin dos sos longos que forma a zona de

unin entre a difise e a epfise.

metagonimase s.f. Infestacin intestinal con vermes

trematodos do xnero Metagonimus.

470
correspondentes innervacin dun par cranial ou dun
nervio raqudeo.

metamrico -a adx. Relativo s metmeras ou metamera.

metamielocito s.m. Clula precursora da serie granuloctica na que se inicia o polimorfismo nuclear, evolutivamente posterior s mielocitos e anterior s leucocitos
granulares maduros.

metamorfopsia s.f. Alteracin visual caracterizada pola

Metagonimus Xnero de vermes trematodos que para-

percepcin anormal do tamao ou a forma dos obxectos.

sitan os peixes de auga doce en diversas zonas da terra.

Poden parasita-lo intestino humano.

metamorfose s.f. 1. Transformacin que sofre un insecto

metagripal adx. Dos fenmenos fsicos que ocorren

inmediatamente despois dun episodio de gripe e se relacionan co mesmo.

metahemoglobina s.f. Producto derivado da oxidacin

incompleta da hemoglobina. A metahemoglobina en
pequenas cantidades constite un elemento normal do
sangue. O aumento da cantidade desta substancia por riba
das cifras normais, produce hipoxia tisular, non ser
reversible a sa unin co osxeno.

metahemoglobinemia s.f. Presencia de cifras anormalmente elevadas de metahemoglobina no sangue.

metahemoglobinuria s.f. Presencia de metahemoglobina na urina.

metainfectivo -a adx. Dos fenmenos fsicos que

ocorren inmediatamente despois dun proceso infeccioso
e relacionados co mesmo.

metal s.m. 1. Elemento qumico caracterizado por unha

forte conductividade trmica e elctrica, un brillo especial, maleabilidade e tendencia formacin de ins. 2.
Calquera material formado por estes elementos qumicos
ou por unha mestura ou aliaxe dos mesmos.

metalizacin s.f. Tratamento ou impregnacin con

metais.

pasar do seu estado larvario de ninfa e deste de

imago. 2. Cambio de forma dun individuo, producido
despois da sa sada dun ovo e que constite unha das
etapas do seu desenvolvemento normal. 3. Cambio de
forma, carcter ou estructura que experimenta un organismo ou unha cousa calquera.

metanefros s.m. rgano excretor embrionario definitivo,

que constite posteriormente o ril permanente dos mamferos adultos.

metanmico -a adx. Dos fenmenos fsicos que ocorren

con posterioridade a un estado anmico e relacionados co
mesmo.

metanfetamina s.f. Droga adrenrxica do grupo das

fenilaminas e derivada da fenilisopropilamina ou anfetamina. Pose accin estimulante do sistema nervoso
central, b-adrenrxica cardaca, anda que depresora
cardaca a altas doses, vasoconstrictora perifrica e estimulante do centro respiratorio, polo que aumenta a
frecuencia e amplitude dos movementos respiratorios.
Utilzase no tratamento do dficit de atencin infantil e
como substancia anoresxena nalgns rximes dietticos.

metano s.m. Hidrocarburo saturado de frmula CH4 que

se orixina durante a descomposicin por fermentacin

das materias orgnicas (gas natural ou gas dos pantanos)
ou por pirlise (gas da iluminacin, gas das refineras).

metalofobia s.f. Temor morboso contacto cos metais.

metaloide s.m. Antigamente, elemento qumico non

metanol s.m. Alcohol metlico, de frmula CH3OH, que

metlico, especialmente elementos como o fsforo ou o

xofre, que dan xidos cidos.

metancleo s.m. Ncleo ovular despois da sa exclusin

metaloprotena s.f. Protena composta que pose un

metapirtico -a adx. Dos fenmenos fiscos que ocorren

metal como grupo prosttico.

metalose s.f. Denominacin xeral dos estados patolxicos

caracterizados pola intoxicacin con metais.

metmera s.f. Segmento primitivo embrionario derivado

do mesoderma que se divide dorsalmente en bloques
regulares desde a cabeza cola. Tamn de si somita.

metamera s.f. 1. Divisin primitiva do mesoderma, a

ambos lados da corda dorsal, en metmeras ou segmentos
primitivos. 2. Caracterstica daquelas especies que
posen un corpo dividido en metmeras. // M. cutnea
Divisin da superficie da pel segundo os segmentos

constite o prototipo dos alcohois.

da vescula xerminativa.

despois dun espisodio de febre e relacionados co mesmo.

metaplasia s.f. Cambio no tipo das clulas adultas dun

tecido cara a outro tipo non normal no devandito tecido.

metaplasma s.m. Partculas inorgnicas includas no

protoplasma celular.

metaplexo s.m. Plexo coroideo pertencente cuarto

ventrculo.

metapneumnico -a adx. Dos fenmenos fsicos que

suceden despois dunha pneumona e relacionados coa
mesma.

471

metapfise s.f. Pequena prominencia localizada nas

apfises articulares superiores dalgunhas vrtebras.

metaprotena s.f. Producto resultante da accin dun

cido ou dunha base sobre as protenas.

metaraminol s.m. Amina simpaticomimtica sinttica,

utilizada no tratamento dos estados hipotensivos.

metarbital s.m. Axente de frmula C9H14N2O3, utilizado

como anticonvulsionante.

metarterola s.f. Precapilar, vaso sanguneo intermedio

entre as arterolas e os capilares.

metasfilis s.f. 1. Sfilis conxnita sen lesins locais apreciables. 2. Fenmeno fsico consecutivo ou posterior
sfilis e relacionado coa mesma.

metasimptico -a adx. Dos ganglios e os nervios simpticos localizados nas vsceras.

metstase s.f. Aparicin dun ou mis focos dunha enfermidade de xeito secundario a outro foco inicial ou primitivo. Pdese orixinar mediante a transferencia de microorganismos, nas metstases spticas ou de clulas
pertencentes a un tecido cancerxeno nas metstases
tumorais.

metasterno s.m. Cartilaxe xifoidea, porcin terminal do

so esterno.

metatlamo s.m. Parte do diencfalo localizada por

metilmorfina

meteorismo s.m. Distensin do abdome a consecuencia

dos gases acumulados no tubo dixestivo.

meteorizacin s.f. Proceso da formacin do meteorismo.

meteorolbil adx. Que sensible s variacins atmosfricas. Tamn se di meteorosensitivo.

meteoropata s.f. Trastorno causado polas condicins

climticas ou atmosfricas.

meteororresistente adx. Do que insensible s variacins climticas ou atmosfricas.

meteorosensitivo -a adx. V. meteorolbil.

meteorotrpico -a adx. Dos fenmenos biolxicos que
resultan infludos polas condicins atmosfricas.

metergase s.f. Modificacin no traballo ou na funcin de

calquera elemento do organismo.

meticilina s.f. Meticilina sdica, unha das penicilinas

penicilinasarresistentes, caracterizada por ser inestable
nos medios cidos, feito que impide a sa administracin
oral, polo que require unha administracin parenteral.

metilacin s.f. Substitucin nunha molcula dun ou

varios tomos de hidrxeno por un radical metilo (-CH3).

metilamina s.f. Gas txico e inflamable con cheiro a

amonaco, de frmula NCH5. Utilzase como elemento
refrixerante.

debaixo da extremidade caudal do tlamo dorsal, constitudo polos corpos xeniculados medial e lateral.

metilarsinato s.m. Calquera dos sales do cido metilars-

metatarsalxia s.f. Dor localizada no metatarso.

metatarsectoma s.f. Escisin ou amputacin do meta-

metilato s.m. Derivado metlico do metanol, de frmula

tarso.

mettese s.f. 1. Transferencia artificial dun producto

patolxico ou dun proceso morboso dun punto a outro do
organismo. 2. Reaccin qumica na que un elemento ou
radical dun composto determinado intercambia o seu
lugar cun elemento ou radical doutro composto.

metatpico -a adx. Dos tumores que estn constitudos

por elementos histolxicos normais do tecido no que se
desenvolven, pero dispostos dun xeito atpico.

metatopia s.f. Proliferacin excesiva nun tecido de

elementos celulares non habituais no mesmo.

metatuberculose s.f. 1. Estado consecutivo a unha infeccin tuberculosa. 2. Estado no que o organismo amosa
reaccins propias da tuberculose, pero sen presentar
lesins caractersticas da mesma.

metazoo s.m. Animal pertencente subreino dos metazoos, organismos pluricelulares, con clulas diferenciadas morfolxica e funcionalmente, agrupadas en
tecidos. Comprende tdolos animais, exceptuando os
protozoos.

metencfalo s.m. Porcin do encfalo embrionario da

que posteriormente derivan a ponte de Varolio e o
rombencfalo.

nico.
xeral CH3OM.

metilcelulosa s.f. ster metlico da celulosa. Utilzase

como axente de suspensin para aumenta-la viscosidade
e como excipiente de comprimidos en preparados farmacuticos. Adminstrase por va oral como catrtico e topicamente na crnea para protexer e lubrica-la crnea
durante algns procedementos cirrxicos.

metildopa s.f. Anlogo metilado da DOPA de frmula

C10H13NO4. Utilzase como tratamento nalgns casos de
hipertensin arterial, sendo un dos antihipertensivos de
eleccin durante o embarazo.

metileno s.m. Radical divalente do metano de frmula

-CH2- ou CH2=.

metilfenidato s.m. Derivado piperidnico que pose actividade estimulante do sistema nervioso central e da respiracin. Utilzase esencialmente no tratamento medicamentoso do trastorno de dficit de atencin e
hiperactividade motriz da infancia.

metlico -a adx. Dos compostos que conteen un grupo

metilo ou que derivan do alcohol metlico.

metilmercaptano s.m. Gas, de frmula CH3SH,

formado no intestino pola descomposicin das protenas.
Utilzase para a sntese da metionina.

metilmorfina s.f. V. codena.

metilo

metilo s.m. Radical monovalente, de frmula CH3, prototipo dos radicais alquilos.

metilprednisolona s.f. Corticosteroide sinttico que

pose unha actividade glicocorticoide equivalente a
cinco veces a do cortisol e escasa actividade mineralocorticoide.

metimazol s.m. Derivado da tiourea, de frmula

C4H6N2S, pertencente grupo dos antitiroides bocixenos.

metionina s.f. Aminocido esencial, de frmula

C5H11NO2S. Encntrase presente na maior parte das
protenas, exceptuando as protaminas e as histonas mis
simples. Precursora da sntese da cistena e da cistina.
Acta como axente metilante.

metirapona s.f. Frmaco inhibidor da 11 -hidroxilase

472

metopon s.m. Fronte.

metoppago -a adx. Dos monstros fetais dobres unidos
pola fronte.

metotrexato s.m. cido 4-amino-4-desoxi-N10-metilflico, de frmula C20H22N8O6. Substancia sinttica de

estructura semellante cido flico do que antagonista,
conseguindo deste xeito bloquea-la formacin dos cidos
nucleicos e interferindo as no crecemento das clulas
neoplsicas. Utilzase no tratamento dalgns tipos de
leucemias e cnceres, na artrite reumatoide e na psorase.

metoxaleno s.m. Axente derivado do metoxipsoraleno,

utilizado para aumenta-la tolerancia da pel luz solar e
facilita-la pigmentacin no tratamento da vitilixe.

metoxamina s.f. Axente simpaticomimtico de accin

do crtex suprarrenal. Utilzase nas probas de valoracin

da integridade do eixe hipfiso-suprarrenal.

directa. Utilzase no tratamento da hipotensin, taquicardia paroxstica auricular e aplicado topicamente como
desconxestivo nasal.

metiserxida s.f. Axente antagonista da serotonina, que

metoxifluorano s.m. ter 2,2-dicloro-1,1-difluoroetil-

pose efectos vasoconstrictores directos. Utilzase no

tratamento farmacolxico da hemicrania.

metocarbamol s.m. Axente sinttico derivado do propanodiol, que pose unha accin relaxante da musculatura
esqueltica por accin directa sobre o sistema nervioso
central, a nivel das neuronas internunciais da medula
espial. Utilzase xunto con outras drogas do mesmo
grupo para atenua-los espasmos que afectan musculatura estriada.

mtodo s.m. Tcnica ou procedemento; conxunto de

operacins ordenadas coas que se pretende obter un
resultado.

metodoloxa s.f. 1. Conxunto dos mtodos que se deben

seguir na prctica dunha arte ou dunha ciencia. 2. Aplicacin coherente dun mtodo.

metodontase s.f. Desenvolvemento anmalo da denticin.

metogastrose s.f. Gastrite producida por inxestin alcohlica.

metomana s.f. Desexo morboso polas bebidas alcohlicas.

metonimia s.f. Na psiquiatra, desorde mental caracterizada polo emprego incorrecto dos termos.

metop- Prefixo do gr. mtopon (fronte).

metopantralxia s.f. Dor localizada nos seos frontais.
metopantrite s.f. Inflamacin dos seos frontais.
metopin s.m. Glabela, punto craniomtrico localizado
na lia media da fronte, entre as eminencias frontais.

metopismo s.m. Persistencia no adulto da sutura metpica.

metoplastia s.f. Tcnica de cirurxa plstica-reparadora

aplicada fronte.

metopodinia s.f. Cefalea de localizacin frontal.

metlico. ter fluorado lquido, que se evapora facilmente

a temperatura ambiente, axente anestsico pertencente
clase dos anestsicos xerais por inhalacin.

metra- Prefixo do gr. mtra (tero ou matriz).

metralxia s.f. Dor localizada no tero. Tamn se di
metrodinia.

metratresia s.f. Oclusin da abertura vaxinal do tero.

metratrofia s.f. Perda de masa uterina.
metrauxa s.f. Aumento anmalo do volume ou da masa
do tero.

metrectasia s.f. Dilatacin dun tero non grvido.

metrectoma s.f. V. histerectoma.
metrectopa s.f. Ectopa ou desprazamento do tero da
sa posicin normal.

metrelcose s.f. Ulceracin da parede do tero.

metreurnter s.m. Aparello consistente nunha bolsa
inflable, utilizado para dilata-la canle cervical do tero.

metreurise s.f. Manobra consistente na dilatacin do colo

do tero mediante un metreurnter.

-metria Sufixo do gr. mtra (matriz ou tero).

metrite s.f. Inflamacin do tero. // M. cervical Inflamacin do colo do tero. / M. intersticial Inflamacin do
tecido conxuntivo do tero. / M. parenquimatosa Inflamacin do tecido muscular propio do tero. / M. puerperal Inflamacin do tero durante o perodo do puerperio.

metro- Prefixo do gr. mtra (matriz ou tero).

metroblenorrea s.f. Fluxo uterino mucoso excesivo
causado por unha infeccin gonoccica.

metrocace s.m. Gangrena localizada no tecido uterino.

metrocarcinoma s.m. Carcinoma do tero.

473

metrocele s.m. Hernia uterina.

metrocolpocele s.m. Herniacin do tero cara vaxina
ou hernia uterina e vaxinal conxuntas cara exterior.

metrodinammetro s.m. Instrumento utilizado para

medi-la forza de contraccin do tero durante o parto.

metrodinia s.f. V. metralxia.

metrodistocia s.f. Parto dificultoso causado por unha
alteracin no funcionamento do tero.

metroelitrorrafia s.f. Intervencin cirrxica consistente

na sutura do colo do tero vaxina.

metroendometrite s.f. Inflamacin do parnquima e da

mucosa do tero.

metrofibroma s.m. Fibroma localizado no tero.

metroflebite s.f. Inflamacin das veas do tero.
metroflebotrombose s.f. Trombose venosa localizada
no tero.

metrografa s.f. V. histerografa.

metroleucorrea s.f. Fluxo abrancazado e abondoso de
orixe uterina.

metrolinfanxite s.f. Inflamacin dos vasos linfticos

uterinos.

metroloxa s.f. Parte da medicina que estudia o relativo

tero.

metromalaca s.f. Amolecemento patolxico do tero.

metronania s.f. Tamao anormalmente pequeno do
tero.

metronidazol s.m. Frmaco derivado do imidazol, utilizado como antiinfeccioso de uso vaxinal para o tratamento da tricomonase, como antibacteriano tpico
vaxinal, para o tratamento da lamblase e diferentes
formas de amebase e como antibacteriano antimicroorganismos anaerobios de uso xeral.

metronoscopio s.m. Aparello utilizado para corrixi-las

alteracins da coordinacin dos movementos oculares.

metropata s.f. Alteracin patolxica da matriz.

metroperitonite s.f. Inflamacin do peritoneo, xeralmente localizada, causada por unha afeccin uterina.

metropexia s.f. V. histeropexia.

metroptose s.f. Descenso do tero cara exterior a travs
da vaxina, prolapso do tero.

metroquistose s.f. Doenza caracterizada pola aparicin

de quistes no tero.

metrorraxia s.f. Hemorraxia uterina anormalmente

micelioide

metrorrexe s.f. Rotura do tero.

metrosalpingografa s.f. V. histerosalpingografa.
metrosalpinxe s.m. Trompa de Falopio.
metrosalpinxite s.f. Inflamacin simultnea do tero e
da trompa de Falopio.

metroscopia s.f. V. histeroscopia.

metroscopio s.m. V. histeroscopio.
metrose s.f. Doenza uterina que non ten unha orixe infecciosa ou inflamatoria.

metrostaxe s.f. Hemorraxia uterina escasa e persistente.

metrostenose s.f. Estreitamento anormal conxnito ou
adquirido da cavidade uterina.

metrotoma s.f. V. histerotoma.

mezcalina s.f. Substancia alucinxena pertencente
grupo das fenilalquilaminas, obtida dunha variedade de
cacto mexicano, o peiote. O seu consumo produce
sntomas fsicos, como nuseas, midrase e taquicardia e
sntomas psquicos, como ansiedade, axitacin, ilusins e
alucinacins, principalmente visuais.

Mg Smbolo qumico do magnesio.

mialxia s.f. Dor de orixe muscular. Tamn se di miodinia.
miase s.f. Enfermidade orixinada polas moscas ou as sas
larvas.

miasma s.f. Efluvio ou emanacin nociva, putrefacta e

cheirenta.

miastenia s.f. Debilidade anmala que afecta s

msculos. // M. gravis Doenza orixinada pola accin de
anticorpos contra os receptores de acetilcolina da unin
neuromuscular. Clinicamente caracterzase por unha
debilidade anormal da musculatura voluntaria despois da
sa utilizacin repetida e a tendencia recuperacin da
forza muscular despois dun perodo de repouso. / M.
neonatal Miastenia transitoria que lles afecta s neonatos
de mulleres con miastenia gravis, causada polo paso dos
anticorpos contra os receptores de acetilcolina desde a
nai cara feto.

miatona s.f. Deficiencia do ton muscular.

miatrofia s.f. V. amiotrofia.
miccin s.f. Accin e efecto de evacua-los ourios. // M.
involuntaria V. enurese. / M. por rebordamento
Aquela na que se produce unha replecin excesiva da
vexiga, que non se pode conter pola accin do esfnter
vesical. / M. reflexa Emisin involuntaria parcial ou total
dos ourios, que se produce nos casos de paraplexa de
longa evolucin.

abondosa ou irregular. Tamn se di histerorraxia. // M.

mioptica Hemorraxia posparto producida por unha
insuficiencia na contraccin uterina.

micelio s.m. Parte vexetativa dos fungos, constituda por

metrorrea s.f. Calquera fluxo anormal e abondoso proce-

micelioide adx. Dise do que pose unha forma semellante

dente do tero.

unha masa de filamentos denominados hifas.

a un micelio.

micetemia

micetemia s.f. Presencia de fungos no sangue. Tamn se

di micohemia.

474
formacin dun linfoma xeneralizado, con tendencia
afectacin ganglionar, hematxena e visceral.

mictice s.f. Lesin cutnea de orixe fnxica.

miceto- Prefixo do gr. mkes, -etos (fungo).
miceto s.m. V. fungo.
micetoloxa s.f. V. micoloxa.
micetoma s.m. Lesin producida durante a evolucin

micotoxina s.f. Toxina de procedencia bacteriana ou

dalgunhas micoses profundas, que se caracteriza pola

produccin dunha reaccin inflamatoria infiltrante,
profunda e extensa, con tendencia formacin de
abscesos mltiples no seo dunha induracin leosa e
formacin de fstulas que drenan pus en escasa cantidade,
que contn masas de fungos formando grans duros e de
diferentes cores dependendo do axente causal. Frmanse
micetomas na actinomicose, nas nocardioses e na maduromicose.

microacstico -a adx. Relativo s sons moi dbiles, non

micetose s.f. V. micose.

micetxeno -a adx. Producido por fungos.
Mickulicz, enfermidade de V. enfermidade.
mico- Prefixo do gr. mkes, -etos (fungo).
micobacteria s.f. Bacteria pertencente xnero Myco-

microanxiopata s.f. Doenza que afecta s capilares e

bacterium. V. mycobacterium.

micobactericeas s.f.pl. Familia de bacterias da orde

dos actinomicetais, que incle unicamente o xnero
Mycobacterium. Tamn se di Mycobacteriaceae.

micobacteriose s.f. Enfermidade producida por unha

infeccin con micobacterias.

micodermatite s.f. Dermatite producida por fungos.

micodermoterapia s.f. Utilizacin teraputica dos
fungos levaduriformes.

micohemia s.f. V. micetemia.

micoloxa s.f. Ciencia que estudia os fungos. Tamn se di
micetoloxa.

micomirinxite s.f. Inflamacin da membrana timpnica

producida por unha infeccin fnxica.

miconazol s.m. Axente antifnxico con accin funxiesttica, pertencente grupo dos imidazoles. Acta alterando
a permeabilidade da membrana dos fungos mediante a
inhibicin da sntese do ergosterol. Pose un amplo
espectro antifnxico, que incle dermatofitos e levaduras. Tamn ten accin contra as tricomonas vaxinais.
Pdese administrar topicamente e por va oral.

micoprotena s.f. Protena de procedencia bacteriana ou

fnxica.

micoplasma s.m. Microorganismo pertencente xnero

Mycoplasma. V. mycoplasma.

fnxica.

micro- 1. Prefixo do gr. mikros (pequeno). 2. Prefixo que

indica a millonsima parte (10-6) dunha unidade.

microacria s.f. Tamao anormalmente pequeno das

porcins distais dos membros.
perceptibles polo odo humano.

microaerfilo -a adx. Dos microorganismos que unicamente requiren unha baixa cantidade de osxeno libre
para a sa supervivencia.

microanlise s.m. Anlise qumica realizada sobre cantidades moi pequenas de substancia; por convencin de 0,1
a 5 mg.
vasos sanguneos de pequeno calibre.

microbacteria Xnero de eubacterias composto por

microorganismos bacilares de 1,5 a 3 m de tamao,
grampositivos, inmbiles e fermentadores do leite.
Tamn se di microbacterium.

Microbacterium V. microbacteria.
microbicida adx. Dos axentes fsicos ou qumicos
capaces de destru-los microbios.

micrbide s.f. Lesin cutnea producida por unha reaccin alrxica s bacterias ou s seus productos.

microbio s.m. Organismo microscpico unicelular.

microbiofobia s.f. Temor morboso s microbios.
microbioloxa s.f. Ciencia que estudia os organismos
microscpicos e ultramicroscpicos.

microbiose s.f. Estado morboso producido por microbios.

microblfaron s.m. Plpebras de tamao anormalmente

pequeno.

microbraquicefalia s.f. Cabeza curta en sentido antero-posterior e de pequeno tamao.

microcardia s.f. Tamao anormalmente pequeno do

corazn.

microcefalia s.f. Tamao da cabeza anormalmente

pequeno.

microcfalo -a adx. Que padece microcefalia.

microcesrea s.f. Histerotoma realizada a travs dunha
abertura abdominal de tamao mnimo. Xeralmente realzase para evacua-lo tero durante a primeira metade do
embarazo.

micose s.f. Doenza producida por fungos. // M. fungoide

microcirurxa s.f. Tcnica cirrxica realizada coa axuda

Forma crnica ou rapidamente progresiva do linfoma

cutneo de clulas T, que s veces pode evolucionar cara

do microscopio operatorio e instrumental miniaturizado

especfico.

475

microcitemia s.f. Presencia de microcitos no sangue.

microcito s.m. Glbulo vermello de tamao menor do
normal.

microcnemia s.f. Tamao anormalmente pequeno das

pernas. Tamn se di microscelia.

Micrococcaceae s.f. V. micrococceas.

micrococceo-a adx. Dos organismos pertencentes
familia das micrococceas.

micrococceas s.f. pl. Familia de eubacterias constituda

por cocos ou cocobacilos grampositivos, catalase positivos e aerobios estrictos. Comprende diversos xneros
de bacterias saprfitas do ser humano e doutros animais.
Tamn se di Micrococcaceae.

Micrococcus Xnero de microorganismos eubacteriais

micrmetro

microftalma s.f. Tamao anormalmente pequeno dos

ollos.

microgameto s.m. Gameto masculino caracterstico

dalgns protozoarios.

microgastria s.f. Tamao anormalmente pequeno do

estmago ou do ventre.

microgla s.f. Tecido de sostn das estructuras do sistema

nervioso central, constitudo por clulas non neurais de
orixe mesodrmica. Actan como fagocitos deste
sistema.

microglosia s.f. Tamao anormalmente pequeno da

lingua.

micrognatia s.f. Tamao anormalmente pequeno do

maxilar inferior.

que comprende cocos grampositivos inmbiles, non

esporulados e fermentadores de lactosa. Incle especies
saprfitas e parasitas facultativas.

microgonioscopio s.m. Aparello utilizado para medi-la

micrococo s.m. Bacteria pertencente xnero Micro-

micrografa s.f. Escritura caracterizada pola utilizacin

coccus.

microcolon s.m. Colon de tamao anormalmente

pequeno.

microcoria s.f. Pupila de tamao anormalmente pequeno.

microcrnea s.f. Tamao anormalmente pequeno da
crnea.

microcurie s.m. Unidade equivalente millonsima parte

dun curie. Abreviatura: Ci.

microdactilia s.f. Tamao anormalmente pequeno dos

dedos.

microdontia s.f. Tamao anormalmente pequeno dos

dentes.

microencefalia s.f. Tamao anormalmente pequeno do

encfalo.

micrfago s.m. Fagocito de pequeno tamao, principalmente o leucocito neutrfilo mbil capaz de fagocitar.

microfalo s.m. Pene de tamao anormalmente pequeno.

Tamn se di micropene.

microfaquia s.f. Tamao anormalmente pequeno do cristalino.

microfarad s.m. Unidade equivalente millonsima

parte dun farad. Abreviatura: F.

microfauna s.f. Conxunto da fauna microscpica dunha

rexin.

microfilamento s.m. Estructura filamentosa ultramicroscpica presente no citoplasma celular.

microfilaria s.f. Estado larvario das filarias, causante das

filarases humanas.

microfona s.f. Voz anormalmente dbil.

microfotografa s.f. Fotografa realizada coa axuda de
tcnicas microscpicas.

amplitude dos movementos nas articulacins de pequeno

tamao.
de letras anormalmente pequenas.

microgramo s.m. Unidade equivalente millonsima

parte dun gramo. Abreviatura: g.

microhematuria s.f. Presencia microscpica de sangue

na urina.

microhepata s.f. Tamao anormalmente pequeno do

fgado.

microlegrado s.m. Biopsia endometrial realizada cunha

culleria moi pequena, xeralmente durante os estudios
funcionais do endometrio.

microlesin s.m. Lesin de estructuras microscpicas.

microleucofaquia s.f. Opacidade de pequeno tamao
localizada no cristalino.

microlitase s.f. Litase producida por clculos de

pequeno tamao.

microlitro s.m. Unidade equivalente millonsima parte

dun litro. Abreviatura: l.

micromana s.f. Alienacin caracterizada pola crenza na

reduccin do tamao do propio corpo ou dalgunha das
sas partes.

micromastia s.f. Tamao anormalmente pequeno das

mamas.

micromegalopsia s.f. Anormalidade da visin caracterizada pola visin alternativa de obxectos de tamao anormalmente grande e pequeno.

micromelia s.f. Tamao anormalmente pequeno das

extremidades.

micrometra s.f. Tcnica da medicin do tamao dos

obxectos microscpicos.

micrmetro s.m. 1. Instrumento utilizado para medi-los

obxectos vistos mediante o microscopio. 2. Unidade

micromielia
equivalente millonsima parte dun metro. Abreviatura:
m.

micromielia s.f. Tamao anormalmente pequeno da

medula espial.

micron s.m. Unidade de lonxitude equivalente millonsima parte dun metro (10-6 m.). Abreviatura .

microniquia s.f. Tamao anormalmente pequeno das

unllas.

micronodular adx. Que est constitudo por ndulos de

pequeno tamao.

microncleo s.m. 1. Ncleo de pequeno tamao. 2.

Ncleo sexual dos infusorios.

microorganismo s.m. Calquera ser vivo que unicamente

visible mediante tcnicas microscpicas.

microorquidia s.f. Tamao anormalmente pequeno dos

testculos.

microparasito s.m. Parasito unicamente visible

mediante tcnicas microscpicas.

micropene s.m. V. microfalo.

micropilo s.m. Abertura presente na membrana ovular de
certos animais pola que penetra o espermatozoide
durante a fecundacin.

micropipeta s.f. Pipeta extremadamente fina que se

utiliza para as microinxeccins realizadas nas clulas.

microplastocito s.m. Plaqueta de pequeno tamao.

micropodia s.f. Tamao anormalmente pequeno dos ps.
micropoliadenopata s.f. Presencia de gran nmero de
adenopatas de pequeno tamao.

microprecipitacin s.f. Fenmeno de precipitacin que

unicamente se pode observar con tcnicas microscpicas.

micropsia s.f. Anomala da visin na que os obxectos se

ven dun tamao mis pequeno c real.

microqueilia s.f. Tamao anormalmente pequeno dos

labios.

microqumica s.f. Parte da Qumica que se ocupa das

estructuras microscpicas.

microquiria s.f. Tamao anormalmente pequeno das

mans.

microrradiografa s.f. Radiografa dunha mostra

microscpica, amplindoa posteriormente cun microscopio.

microrrinia s.f. Tamao anormalmente pequeno do

nariz.

microscelia s.f. V. microcnemia.

microscopia s.f. Exame ou investigacin por medio do
microscopio.

microscopio s.m. Instrumento ptico destinado observacin de obxectos, estructuras ou organismos de tamao
moi pequeno mediante sistemas de lentes pticas, acs-

476
ticas ou electrnicas e diferentes tcnicas de observacin.
// M. binocular Aquel que pose dous oculares, facendo
posible deste xeito a observacin cos dous ollos. / M.
composto Aquel que pose dous sistemas de lentes, un
prximo obxecto da observacin (obxectivo), que
proporciona unha imaxe real e invertida do obxecto, e
outro prximo ollo (ocular), que proporciona unha
imaxe virtual e ampliada da primeira. / M. de campo
escuro O que pose un dispositivo de detencin central
no condensador, que permite desvia-los raios de luz,
iluminando deste xeito o obxecto dende un lado, vndose
os obxectos sobre un fondo escuro. / M. de contraste de
fase Microscopio que converte as variacins no ndice de
refraccin do obxecto en variacins na intensidade da
imaxe. Permite observar detalles das clulas vivas ou de
elementos pouco coloreados. / M. de fluorescencia
Aquel que permite a observacin, con luz ultravioleta, de
material tinguido con colorantes fluorescentes. / M. de
luz Aquel no que os obxectos se examinan con luz visible
normal. / M. de raios X Aquel no que se emprega un
feixe de raios X en lugar de luz normal, reproducindo
xeralmente a imaxe nunha pelcula fotogrfica. / M. de
varrido Microscopio electrnico no que as radiacins
realizan un varrido sobre a superficie da mostra, obtendo
unha imaxe en relevo da mesma. / M. electrnico Aquel
no que un feixe de electrns, enfocado mediante un
campo magntico, forma unha imaxe visible nunha
pantalla fluorescente ou nunha placa radiogrfica, permitindo aumentos moito maiores ca un microscopio
convencional. / M. estereoscpico Microscopio binocular e biobxectivo ou microscopio binocular e monoobxectivo modificado, de xeito que permita unha observacin tridimensional dos obxectos. / M. infravermello
Aquel no que se emprega radiacin lumnica pertencente
espectro de ondas infravermellas. / M. operatorio
Microscopio binocular utilizado en tcnicas de microcirurxa. / M. simple Aquel formado por un s sistema de
lentes. / M. ultrasnico Aquel que utiliza a reflexin de
ondas ultrasnicas sobre os obxectos, analizndoas
posteriormente mediante a sa proxeccin sobre unha
pantalla de televisin. / M. ultravioleta Aquel que utiliza
unha radiacin de luz ultravioleta para a observacin dos
obxectos.

microseccin s.f. Mostra extremadamente fina realizada

con aparellos de corte especiais e utilizada para a observacin microscpica.

microsegundo s.m. Unidade equivalente a unha millonsima de segundo. Abreviatura: s.

microsferocito s.m. V. esferocito.

microsferocitose s.f. Predominio dos microsferocitos na
frmula sangunea, caracterstico de diversas formas de
anemia hemoltica, especialmente da esferocitose conxnita.

microsmtico -a adx. Que pose un sentido do olfacto

escasamente desenvolvido.

477

microsoma s.m. Corpo granuloso de tamao moi

pequeno presente no citoplasma celular.

microsoma s.f. Desenvolvemento menor do normal,

pero sen chegar ananismo.

microspectroscopio s.m. Aparello que combina un

mielinizacin
funcins de absorcin ou segregacin de substancias,
como o epitelio intestinal ou dos tbulos renais proximais, onde actan aumentando a superficie funcional
destas estructuras.

microviscosmetro s.m. Aparello utilizado para medi-la

espectroscopio cun microscopio, utilizado no exame das

radiacins espectroscpicas dos obxectos microscpicos.

viscosidade do sangue e outros humores utilizando

mostras moi pequenas dos mesmos.

microspira s.f. Bacteria do xnero Treponema.

microsplenia s.f. Tamao anormalmente pequeno do

microvolt s.m. Unidade que equivale millonsima parte

bazo.

microspride s.f. Lesin cutnea producida polos fungos

do xnero Microsporum.

microsporose s.f. Tricofitose producida por fungos do

xnero Microsporum.

Microsporum Xnero de fungos, da orde dos moniliais,

parasitos da pel e do pelo. Comprenden: M. audouinii,
M. canis, M. fulvum e M. gypseum.

microsquelia s.f. Tamao anormalmente pequeno das

pernas.

microstesia s.f. Trastorno da sensibilidade tctil, polo

que os obxectos se perciben de tamao menor c real.

microstoma s.f. V. estenostoma.

microtcnica s.f. Calquera das tcnicas que requiren a
utilizacin de medios microscpicos na sa realizacin.

microtelia s.f. Tamao anormalmente pequeno das

mamilas.

microtia s.f. Tamao anormalmente pequeno das orellas.

microtoma s.f. Tcnica da realizacin de cortes cun
micrtomo.

micrtomo s.m. Aparello utilizado para a realizacin de

cortes finsimos de tecidos orgnicos ou calquera outra
estructura, empregados posteriormente na preparacin de
mostras para a observacin microscpica.

microtonmetro s.m. Instrumento utilizado para medi-la

presin dos gases en pequenas mostras de sangue.

microtrauma s.m. Traumatismo ou lesin orgnica de

carcter microscpico.

microtriquia s.f. Curtidade ou finura anormal do pelo.

microtrombo s.m. Trombo sanguneo de pequeno
tamao, que afecta s capilares e s pequenos vasos
sanguneos.

dun volt. Abreviatura: V.

microxnese s.f. Xnese ou desenvolvemento anormalmente escaso dunha parte.

microxenia s.f. Tamao anormalmente pequeno do

queixo.

microxenitalismo s.m. Anomala caracterizada polo

tamao excesivamente pequeno dos rganos xenitais
externos.

microxiria s.f. Anomala caracterizada polo escaso

desenvolvemento das circunvolucins cerebrais.

microzoo s.m. Microorganismo animal.

midrase s.f. Dilatacin da pupila, especialmente cando
anormal e permanente.

midrisico -a adx. Do que produce dilatacin da pupila.

miectoma s.f. Escisin cirrxica dunha porcin
muscular.

miectopa s.f. Desprazamento dun msculo da sa posicin normal.

mielalxia s.f. Dor orixinado na medula espial.

mielatelia s.f. Desenvolvemento anormal da medula
espial.

mielatrofia s.f. Diminucin do volume da medula

espial.

mielauxa s.f. Aumento anormal de tamao da medula

espial.

mielencefalite s.f. Inflamacin do encfalo e da medula

espial.

mielencfalo s.m. Porcin do tronco enceflico derivada

das vesculas do romboencfalo embrionario que
comprende a ponte de Varolio e o bulbo raqudeo.

mieleterose s.f. Alteracin morbosa da medula espial.

mielina s.f. 1. Lipoprotena producida polas clulas de

visible co microscopio electrnico, que forma parte de

diversas estructuras celulares ou artificiais.

Schwan que, enrolada arredor dos axons neuronais,

forma a denominada vaa de mielina. 2. Calquera
membro dun grupo de substancias lipoides que se atopan
en diferentes tecidos normais e patolxicos e que se
distinguen das graxas porque presentan refrinxencia
dobre.

microvilosidade s.f. Cada unha das prolongacins ciln-

mielinizacin s.f. Proceso da elaboracin da vaa de

dricas da membrana celular que rodea un centro citoplasmtico que contn un feixe de microfilamentos, presentes
esencialmente nas superficies dos tecidos que realizan

mielina arredor dos axons neuronais e os nervios perifricos durante o seu desenvolvemento. Tamn se di mielinoxenia.

microtrombose s.f. Presencia de microtrombos nos capilares ou nos vasos sanguneos de pequeno tamao.

microtbulo s.m. Tbulo de moi pequeno tamao,

mielinlise

mielinlise s.f. Desmielinizacin ou proceso de destruccin das vaas de mielina.

mielinose s.f. Forma de dexeneracin adiposa na que se

produce mielina.

mielinotxico -a adx. Que pose un efecto txico sobre

as vaas de mielina.

478
actualmente moi desprazada pola utilizacin da resonancia magntica nuclear.

mielograma s.f. 1. Radiografa da medula espial e dos

espacios subaracnoides. 2. Frmula que describe a
composicin celular da medula sea.

mieloide adx. Pertencente, semellante ou derivado da

medula, principalmente da medula sea.

mielinoxenia s.f. V. mielinizacin.

mielite s.f. 1. Inflamacin da medula espial. 2. Inflama-

mieloidose s.f. Desenvolvemento excesivo do tecido

cin da medula sea. // M. transversa Inflamacin aguda

da medula espial que afecta a un ou mis segmentos.

mieloma s.m. Tumor constitudo por clulas do tipo que

mielo- Prefixo do gr. myels (medula).

mieloblastemia s.f. Presencia de mieloblastos no sangue.
mieloblasto s.m. Clula grande mononuclear presente na
medula sea, precursora da serie granuloctica.

mieloblastoma s.m. Tumor maligno constitudo por

mieloblastos que se observa nos casos de leucemia
mieloide aguda.

mielocele s.m. Herniacin da medula espial producida a

travs dun defecto do conducto raqudeo.

mielocistocele s.m. Dilatacin qustica do conducto da

epndima.

mielocistomeningocele s.m. Combinacin dun defecto

de peche do conducto raqudeo cunha dilatacin qustica
do conducto ependimario espial.

mieloide.
normalmente se encontran na medula sea. // M.
mltiple Neoplasia maligna diseminada constituda por
clulas plasmticas, caracterizada pola presencia de
mltiples focos tumorais na medula sea e do denominado compoente M (inmunoglobulina monoclonal ou
fragmento de inmunoglobulina). Clinicamente existen
numerosas lesins seas lticas en sacabocados, dor sea,
fracturas patolxicas e inmunodepresin que favorece as
infeccins. Existe, ademais, hipercalcemia e anemia.
Ocasionalmente aparece tamn amiloidose sistmica e
insuficiencia renal.

mielomalaca s.f. Amolecemento patolxico da medula

espial.

mielomatoide adx. Semellante mieloma.

mielomeningocele s.m. Herniacin da medula espial e
das meninxes a travs dun defecto do conducto raqudeo.

mielocitemia s.f. Presencia dunha cifra anormalmente

mielomeninxite s.f. 1. Inflamacin das cubertas menn-

elevada de mielocitos no sangue. Tamn se di mielocitose.

xeas da medula espial. 2. Inflamacin das meninxes e da

substancia propia da medula espial.

mielocito s.m. Clula precursora da serie granuloctica,

mielmera s.m. 1. Segmento da medula espial embrio-

presente normalmente na medula sea, intermedia entre o

promielocito e o metamielocito.

naria que corresponde a un determinado nmero de races

espiais. 2. Territorio cutneo innervado por un segmento
da medula espial.

mielocitose s.f. V. mielocitemia.

mielodiastase s.f. Proceso de desintegracin da medula
espial.

mielodisplasia s.f. Desenvolvemento defectuoso da

medula espial.

mieloencefalite s.f. Inflamacin da medula espial e do

encfalo.

mieloencefalopata s.f. Doenza que afecta conxuntamente medula espial e encfalo.

mielfago s.m. Macrfago que fagocita e descompn a

mielina.

mielofibrose s.f. Proceso de esclerose que afecta

medula espial. Tamn se di mielosclerose.

mieloparlise s.f. Parlise producida por unha lesin da

medula espial. Tamn se di mieloplexa.

mielopata s.f. Doenza medular, especialmente referido

medula espial.

mieloperoxidasa s.f. Hemoprotena presente nas granulacins azurfilas dos polinucleares neutrfilos e dos
fagocitos mononucleares.

mieloplaxa s.f. Clula xigante multinuclear que se atopa

nalgns tumores seos ou das vaas tendinosas.

mieloplaxoma s.m. Tumor seo de clulas xigantes.

mieloplexa s.f. V. mieloparlise.
mielopoese s.f. Proceso de formacin das clulas

ciada, que sera a orixe de tdalas clulas do sistema

mieloide.

mieloides ou de tecido mieloide. // M. extramedular

Formacin de tecido e clulas mieloides fra da medula
sea.

mielografa s.f. Mtodo exploratorio radiogrfico da

mielorradiculite s.f. Inflamacin das races nerviosas da

mielogonia s.f. Clula hipottica primitiva, indiferen-

medula espial e dos espacios subaracnoides que utiliza

a inxeccin dunha substancia de contraste radiopaca,

medula espial.

mielorrafia s.f. Sutura realizada na medula espial.

479

mielorraquisquise s.f. Espia bfida.

mielorraxia s.f. Hemorraxia localizada na medula
espial.

mielosarcoma s.m. Tumor maligno sarcomatoso localizado na medula sea.

mielosclerose s.f. V. mielofibrose.

mielose s.f. Calquera doenza dexenerativa da medula
espial.

mielosfilis s.f. Afectacin sifiltica da medula espial.

mielotoma s.f. Seccin cirrxica de fibras nerviosas da
medula.

mieloxnese s.f. Proceso do desenvolvemento embrionario da medula espial.

mielxeno -a adx. 1. Que se orixina na medula espial ou

na medula sea. 2. Derivado de clulas de estirpe
mieloide, aplicado a leucemias e tumores.

mifepristona s.f. Antagonista da proxesterona que, administrada final da fase folicular, inhibe a ovulacin.
Impide ademais vulo fecundado aniar no tero, utilizndose deste xeito para impedi-lo embarazo durante os
das posteriores coito.

migracin s.f. Cambio de localizacin que se produce en

calquera fenmeno corporal, como o que realizan algns
grupos de clulas embrionarias dende a sa posicin
orixinal ata a que ocupan nos organismos adultos, o que
sucede con algunhas estructuras anatmicas durante o
proceso de desenvolvemento corporal ou o que sucede
con algns sntomas, especialmente os dolorosos,
nalgunhas enfermidades. // M. do vulo Paso do vulo
dende o ovario ata o tero pasando pola trompa de
Falopio. / M. testicular Descenso que efecta o testculo
durante a vida fetal, dende a rexin lumbar ata a bolsa
escrotal.

milacfalo s.m. Monstro fetal acfalo constitudo unicamente por unha masa informe.

milfollas s.f. Planta herbcea, da familia das compostas,

da especie Achillea millefolium, utilizada como tnica,
hemosttica, emenagoga, e contra a incontinencia
urinaria e as hemorroides. Pose un principio con actividade antiespasmdica.

milfose s.m. Cada das pestanas.

mili- Prefixo que indica a milsima parte (10-3) dunha
unidade. Abreviatura: m.

miliampere s.m. Unidade elctrica equivalente milsima parte dun ampere.

miliampermetro s.m. Instrumento utilizado para medi-la intensidade dunha corrente elctrica en miliampere.

miliar adx. Semellante s grans de millo mido, aplicado

a certas lesins que lembran esta forma.

miliaria s.f. Doenza da pel de orixe idioptica ou sintomtica dalgunhas enfermidades. Prodcese pola inflama-

mineralizacin
cin das glndulas sudorparas e caracterzase pola aparicin de ppulas e lesins vesiculosas vermellas e prurixinosas que escaman con posterioridade.

milibar s.m. Unidade de medicin da presin atmosfrica, equivalente a unha milsima de bar.

milicurie s.m. Unidade de radioactividade, equivalente

milsima parte dun curie. Abreviatura: mCi.

miliequivalente s.m. Nmero de gramos dun soluto que

contn un mililitro dunha solucin normal. Abreviatura:
mEq.

miligramo s.m. Unidade de peso equivalente milsima

parte dun gramo. Abreviatura: mg.

mililitro s.m. Unidade de capacidade, equivalente milsima parte dun litro. Abreviatura: ml.

Millar, enfermidade de V. enfermidade.

Miller, enfermidade de V. enfermidade.
millo s.m. Planta da familia das gramneas, orixinaria do
continente americano, da especie Zea mais. Pose un talo
alto e recto e follas grandes e lanceoladas e produce
unhas mazarocas con grans grosos de cor amarela. Dos
grans obtense unha fcula alimenticia e, por fermentacin, unha bebida alcohlica. Os estigmas e os estilos
utilzanse en infusin para estimula-la diurese.

milofarnxeo -a adx. 1. Relativo s molares e mais

farinxe. // s.m. 2. Porcin superior do msculo constrictor superior da farinxe.

milogloso -a adx. Relativo s molares e mais lingua. //

s.m. 2. Msculo milofarnxeo. V. milofarnxeo.

milohioideo-a adx. 1. Relativo s molares e mais so

hioide. // s.m. 2. Msculo da rexin suprahioidea, que
forma parte do chan da boca e pose unha funcin elevadora do so hioide e da lingua, contribundo proceso da
degluticin.

miloptose s.f. Ptose ou cada da mandbula.

Milroy, enfermidade de V. enfermidade.
Milton, edema de V. edema.
mimese s.f. Simulacin do cadro clnico dunha enfermidade por parte doutra enfermidade diferente.

mimetismo s.m. Tendencia patolxica imitacin de

enfermidades.

mmica s.f. Expresin do pensamento mediante xestos

corporais e movementos faciais que acompaan ou substiten parcial ou totalmente a linguaxe oral.

mimmacin s.f. Vicio da linguaxe consistente na adicin

do son [m] en palabras que non o conteen.

Minamata, enfermidade de V. enfermidade.

mineral adx. e s.m. Pertencente ou relativo s substancias
naturais non orgnicas que constiten a codia terrestre.

mineralizacin s.f. Adicin de principios minerais a

unha materia orgnica.

mineralocorticoide

480

mineralocorticoide adx. Das hormonas segregadas polo

miocimia s.f. Alteracin muscular benigna caracterizada

crtex suprarrenal que actan sobre o metabolismo dos

electrlitos e a auga.

polas contraccins tetnicas, espontneas e breves de

unidades motoras ou grupos de fibras musculares.

minerva s.f. Aparello ortopdico ou vendaxe enxesado

miocinase s.f. Enzima muscular que cataliza a transfor-

que se coloca arredor do pescozo coa finalidade de

mante-la cabeza erguida para o tratamento de diversos
traumatismos cervicais.

macin dunha molcula de AMP e unha de ATP en das

molculas de ADP.

mnimo -a adx. Da menor cantidade ou tamao posibles

ou necesarios.

minio s.m. xido de chumbo, de frmula Pb3O4.

mioca s.f. V. lombriga.
minociclina s.f. Antibitico semisinttico de amplo
espectro, de frmula C23H27N3O7, pertencente grupo
das tetraciclinas.

minoracin s.f. Purgacin suave realizada con minorativos.

minorativo s.m. Purgante ou laxante suave.

minoxidilo s.m. Composto vasodilatador potente e de
longa accin, utilizado como antihipertensivo por va
oral e topicamente no tratamento da alopecia.

minusvlido -a adx. Que padece unha incapacidade

fsica ou psquica parcial ou total.

mio- Prefixo do gr. mys, mys (msculo).

mioalbumina s.f. Albumina do tecido muscular.
mioatrofia s.f. Perda anormal de masa muscular. Tamn
se di amiotrofia.

mioblasto s.m. Clula embrionaria mesodrmica, da que

deriva a fibra muscular.

mioblastoma s.m. Tumor constitudo por mioblastos.

miocardio s.m. Msculo cardaco ou capa muscular do
corazn, localizada entre o endocardio e o pericardio.

miocardigrafo s.m. Instrumento utilizado para rexistra-los movementos do miocardio.

miocardiograma s.f. Rexistro grfico dos movementos

do miocardio obtido mediante un miocardigrafo.

miocardite s.f. Inflamacin do miocardio.

miocardose s.f. Doenza dexenerativa non inflamatoria do
miocardio.

miocele s.m. Hernia muscular que se produce a travs

dunha vaa aponeurtica.

miocelialxia s.f. Dor dos msculos abdominais.

miocelite s.f. Inflamacin dos msculos abdominais.
mioceptor s.m. Parte da fibra muscular que recibe o estmulo nervioso da placa terminal do nervio motor.

miocerose s.f. Proceso de dexeneracin crea do

msculo.

miocinese s.f. Movemento ou contraccin muscular.

miocinesmetro s.m. Instrumento utilizado para medi-la
contraccin muscular.

miocito s.m. Clula propia caracterstica do tecido

muscular.

mioclona s.f. Contraccin brusca, involuntaria e breve

que afecta a un fascculo muscular, a un msculo ou a un
grupo muscular. secundaria a unha alteracin de
calquera das estructuras que participan na funcin
motora. Tamn se di mioclono. // M. espial Aquela
secundaria a unha descarga da motoneurona espial.

mioclono s.m. V. mioclona.

miocordite s.f. Inflamacin dos msculos das cordas
vocais.

miocrismo s.m. Son perceptible auscultar un msculo

en fase de contraccin.

miocronoscopio s.m. Instrumento utilizado para medi-lo

tempo que tarda en actuar un impulso motor.

miodemia s.f. Dexeneracin adiposa dos msculos.

miodesopsia s.f. Fenmeno consistente na percepcin
das denominadas moscas voantes.

miodexeneracin s.f. Calquera tipo de dexeneracin das

fibras musculares.

miodinammetro s.m. Instrumento utilizado para medi-la forza muscular. Dise tamn miostenmetro.

miodinia s.f. V. mialxia.

miodistona s.f. Alteracin ou trastorno que afecta ton
muscular.

miodistrofia s.f. Dexeneracin ou desenvolvemento

defectuoso que afecta tecido muscular.

mioedema s.f. Afeccin edematosa do tecido muscular.

mioelctrico -a adx. Relativo s propiedades elctricas
dos msculos.

mioendocardite s.f. Doenza cardaca na que aparecen

conxuntamente unha afectacin
miocardio e do endocardio.

inflamatoria

do

mioepitelial adx. Que est composto de tecido muscular

e epitelial ou relativo a estes tecidos.

mifago s.m. Clula fagocitaria que consume tecido

muscular.

miofascite s.f. Inflamacin dun msculo e da sa aponeurose.

481

miofibria s.f. Cada unha das pequenas fibras microscpicas constitutivas da fibra muscular.

miofibroma s.m. Tumor que combina as caractersticas

anatomopatolxicas dun mioma coas dun fibroma.

miofibrose s.f. Doenza caracterizada pola dexeneracin

fibrosa do tecido muscular.

miofilamento s.m. Calquera das estructuras microscpicas filiformes que se atopan formando feixes nas
fibrilas musculares estriadas, formadas por actina e
miosina.

mifono s.m. Instrumento utilizado para escoita-los sons

producidos pola contraccin muscular.

miofuncional adx. Relativo ou pertencente funcin

muscular.

mioglobina s.f. Pigmento transportador do osxeno no

msculo, protena conxugada composta por unha cadea
polipeptdica de globina e un grupo hem. Difernciase da
hemoglobina pola sa maior afinidade polo osxeno,
menor polo CO2 e o seu menor peso molecular. Tamn se
di miohemoglobina.

mioglobulina s.f. Protena globular presente no soro

muscular.

miopa

miomectoma s.f. Extirpacin cirrxica dun mioma ou

de tecido muscular.

miomelanose s.f. Pigmentacin escura do tecido

muscular.

mimera s.f. Cada un dos segmentos musculares embrionarios.

miometrio s.m. Capa muscular da parede do tero.

miometrite s.f. Inflamacin do miometrio.
mimetro s.m. Aparello utilizado para medi-la contraccin muscular.

mionefropexia s.f. Nefropexia ou fixacin do ril a unha

parte realizada por medio dunha tira ou banda muscular.

mioneural adx. Relativo s msculos e s nervios, especialmente referido s terminacins nerviosas nos
msculos.

mioneuralxia s.f. Dor muscular orixinada por unha alteracin do sistema nervioso.

mioneurastenia s.f. Debilidade, esgotamento ou relaxacin muscular que sucede durante os cadros de neurastenia.

mioparlise s.f. Parlise total dun ou mis msculos.

Tamn se di mioplexa.

mioglobulinuria s.f. Presencia de mioglobina na urina.

miognato s.m. Monstro fetal caracterizado por presentar

mioparesia s.f. Parlise muscular parcial que afecta a un

unha cabeza supernumeraria unida mediante msculos

maxilar inferior da outra cabeza.

miopata s.f. Doenza muscular. // M. conxnita Enfermi-

miografa s.f. Rexistro grfico das contraccins musculares, realizado cun migrafo.

migrafo s.m. Aparello utilizado para rexistra-las caractersticas das contraccins musculares.

miograma s.m. Trazado da contraccin muscular obtido

cun migrafo.

miohemoglobina s.f. V. mioglobina.

miohipertrofia s.f. Aumento de tamao anormal dunha
porcin do tecido muscular.

mioide adx. Que pose caractersticas semellantes s do

msculo.

mioisquemia s.f. Dificultade da rega sangunea nunha

porcin de tecido muscular.

miolipoma s.m. Tumor constitudo por elementos musculares e adiposos.

milise s.f. Proceso da desintegracin ou dexeneracin

das fibras musculares.

mioloxa s.f. Parte da medicina que estudia o relativo s

msculos.

mioma s.m. Tumor formado por tecido muscular.

miomalaca s.f. Amolecemento anormal do tecido
muscular.

miomatose s.f. Doenza caracterizada pola presencia de

miomas mltiples.

ou mis msculos.
dade conxnita caracterizada polas alteracins histoqumicas e estructurais especficas no tecido muscular.
Comprende a miopata nemalnica, a enfermidade dos
ncleos centrais, a miopata miotubular e a desproporcin conxnita no tipo de fibras. / M. endcrina Aquela
secundaria a un trastorno endcrino. / M. hereditaria
Enfermidade hereditaria caracterizada por ocasionar
distrofia muscular. Comprende a distrofia muscular de
Duchenne, a distrofia muscular de Becker, a distrofia
muscular fascioescapuloumeral, a distrofia muscular das
cinturas, a distrofia miotnica, a distrofia oculofarnxea,
a miotona conxnita, a distrofia muscular conxnita, que
parece comprender varios trastornos diferentes, a
distrofia muscular distal e a distrofia escapuloperonea. /
M. inflamatoria Aquela caracterizada pola inflamacin
do tecido muscular. Comprende esencialmente a polimiosite e a dermatomiosite. / M. metablica Aquela
producida por un trastorno metablico sistmico ou
propio do msculo. / M. txica Aquela producida por
frmacos ou substancias qumicas, que pode ser focal ou
xeneralizada.

miope adx. Que padece miopa.

miopericardite s.f. Doenza cardaca caracterizada pola
afectacin inflamatoria do miocardio e o pericardio.

miopa s.f. Trastorno da refraccin ocular, caracterizado

porque os raios luminosos procedentes dos obxectos
distantes converxen por diante do plano da retina, o que
produce unha visin defectuosa lonxe. // M. xil

mioplastia
Aquela producida pola elongacin do eixe ptico. / M.
maligna Variedade de miopa progresiva asociada a unha
dexeneracin coroidea, que frecuentemente ocasiona
desprendemento da retina e cegueira. / M. progresiva
Aquela que aumenta en intensidade coa idade.

mioplastia s.f. Tcnica de cirurxa plstica-reparadora

aplicada s msculos.

mioplexa s.f. V. mioparlise.

miopsina s.f. Enzima proteoltico presente no zume
pancretico.

miorrafia s.f. Sutura cirrxica realizada sobre tecido

muscular.

miorrelaxante adx. Que produce unha perda ou diminucin do ton e dos reflexos musculares.

miorrexe s.f. Rotura de tecido muscular.

miosalpinxite s.f. Inflamacin do tecido muscular das
trompas de Falopio.

miosarcoma s.m. Tumor maligno de caractersticas

anatomopatolxicas sarcomatosas que afecta a algunha
porcin do tecido muscular.

miosclerose s.f. Endurecemento dalgunha porcin do

tecido muscular.

miose s.f. Contraccin da pupila, tanto a que se produce

fisioloxicamente nos procesos de acomodacin visual,
como aquela permanente producida de xeito artificial por
substancias miticas, ou espontaneamente en procesos
patolxicos.

miosimia s.f. Contraccin muscular lenta e irregular que

non produce un efecto motor.

miosina s.f. Protena de elevado peso molecular, que

482

miostenmetro s.m. V. miodinammetro.

miotctico -a adx. Relativo sentido propioceptivo dos
msculos.

miotenosite s.f. Inflamacin dun msculo e do seu

tendn.

miotenotoma s.f. Seccin cirrxica dun tendn

muscular ou dun msculo e do seu tendn.

mitico -a adx. 1. Relativo ou pertencente miose. 2.

Que produce miose. 3. Que padece miose.

miotoma s.f. Seccin dun ou mis msculos realizada

cun mitomo. // M. extramucosa V. esofagocardiotoma.

mitomo s.m. Instrumento cortante utilizado para realizar

unha miotoma.

miotona s.f. Espasmo tnico dun msculo. // M. conxnita Enfermidade herdada de xeito autosmico dominante, caracterizada clinicamente pola hipertrofia, o
espasmo tnico e a rixidez de certos grupos musculares
cando se intentan mover despois dun perodo de
descanso.

miotnico -a adx. Afectado por un espasmo tnico, aplicado s grupos ou estructuras musculares.

miotono s.m. Espasmo tnico dun msculo ou grupo

muscular.

miotonmetro s.m. Instrumento utilizado para medi-lo

ton muscular.

miotrofia s.f. Conxunto dos procesos que constiten a

nutricin muscular.

miotrfico -a adx. 1. Que aumenta o peso do msculo. 2.

Relativo ou pertencente miotrofia.

constite a principal das protenas contrctiles do

msculo. Pose actividade ATPase, se combinar coa
actina forma a actinomiosina, que en presencia de ATP
proporciona o acurtamento do sarcmero, e polo tanto da
fibra muscular durante a contraccin da mesma.

miotrpico -a adx. Que pose afinidade polos tecidos

miosinuria s.f. Presencia de miosina na urina.

miosite s.f. Calquera doenza inflamatoria do tecido

mioxenia s.f. Proceso de formacin dos msculos ou do

muscular. // M. fibrosa Aquela na que se produce unha

hiperplasia do tecido conxuntivo do msculo. Tamn se
di m. intersticial. / M. intersticial V. miosite fibrosa. /
M. osificante Variedade caracterizada pola osificacin
muscular ou a produccin de depsitos seos nos
msculos. / M. parenquimatosa Inflamacin da substancia propia do msculo. / M. triquinosa Aquela producida pola infestacin muscular coa Trichinella spiralis.

mioxnico -a adx. Que estimula a formacin dos

miospasmo s.m. Contraccin involuntaria e persistente

dun msculo ou dun grupo muscular.

miostase s.f. Extensin ou estiramento pasivo dun

msculo.

miosttico -a adx. Relativo estado de relaxacin dun

msculo.

musculares.

miotbulo s.m. Fibra muscular en proceso de desenvolvemento, caracterizada pola presencia dun ncleo de
localizacin central.
tecido muscular.
msculos ou do tecido muscular.

miraxe s.f. Espellismo, ilusin ptica producida en certas

condicins atmosfricas.

mirimestesia s.f. Sensacin de formigo ou comechn.

miringocentese s.f. Puncin ou fenda realizada na
membrana do tmpano, xeralmente coa finalidade de
evacua-lo contido purulento acumulado no odo medio
durante un proceso infeccioso do mesmo.

miringodermatite s.f. Inflamacin da capa externa,

drmica, da membrana timpnica.

miringomicose s.f. Infeccin da membrana timpnica de

orixe fnxica.

483

miringoplastia s.f. Tcnica de cirurxa plstica-reparadora aplicada membrana timpnica.

miringoscopio s.m. Aparello ptico utilizado para

examina-la membrana timpnica.

miringotoma s.f. Corte ou abertura cirrxica realizada

na membrana do tmpano.

miringtomo s.m. Instrumento cortante utilizado na

prctica das miringotomas.

mirinxe s.f. Membrana timpnica.

mirinxectoma s.f. Escisin cirrxica da membrana do
tmpano.

mirinxite s.f. Proceso inflamatorio da membrana do

tmpano.

miristicacin s.f. Aspecto semellante da noz moscada

que aparece nos cortes hepticos cando existe unha estase
pasiva do fgado na insuficiencia cardaca dereita.

mirolado -a adx. Do medicamento que pose unha

esencia como excipiente.

mixocondrosarcoma

mitoblstico-a adx. Dos medicamentos que bloquean ou

obstaculizan determinadas fases do proceso cariocintico.

mitocondria s.f. Compoente celular de aspecto filiforme, que pose unha dobre membrana. Constite a
principal fonte de xeracin de enerxa celular, contendo
ademais os enzimas que interveen no ciclo de Krebs,
dos cidos graxos e na respiracin celular. Contn tamn
DNA e RNA, podndose replicar de xeito independente
do resto da clula e podendo tamn codifica-la sntese
dalgunhas das sas protenas.

mitofobia s.f. Temor morboso falsidade ou mentira.

mitomana s.f. V. fabulacin.
mitoplasma s.m. Rede cromtica do ncleo celular.
mitose s.f. Proceso de divisin celular constitudo por
catro fases: profase, anafase, metafase e telofase. Durante
este proceso o ncleo das clulas fillas recibe o nmero
de cromosomas caracterstico das clulas somticas da
especie que pertencen.

Commiphora myrra, procedente de Arabia e Abisinia.

Pose propiedades antiespasmdicas e estimulantes.

mitoxnese s.f. Xeracin mediante mitose.

mitral adx. Relativo vlvula mitral.
mitridatismo s.m. Estado de inmunidade ou forte resis-

mirrina s.f. Resina procedente da mirra.

mirtiforme adx. Semellante s follas do mirto.
mirto s.m. Planta arbustiva da familia das mirtceas,

mixadenite s.f. Inflamacin das glndulas mucosas.

mixadenoma s.m. Tumor constitudo por unha mestura

mirra s.f. Gomorresina obtida da planta bursercea

xnero Myrtus, especie M. communis, moi recendente,

que pose propiedades astrinxentes e resolutivas.

mirtol s.m. Esencia obtida das follas do mirto. Utilzase

nas doenzas bronquiais e pulmonares crnicas como antisptico e estimulante.

misantropa s.f. Aversin morbosa ser humano ou

sociedade que aparece frecuentemente nas depresins
melanclicas.

misanxite s.f. Inflamacin dos conductos das glndulas

mucosas.

miso- 1. Prefixo do gr. misen (odiar), utilizado na formacin de palabras que denotan fobia a algo. 2. Prefixo do
gr. mysos (abominacin, cousa abominable, noxo, repugnancia), utilizado na formacin de palabras que denotan
sucidade.

misofilia s.f. Afeccin morbosa sucidade ou s excre-

tencia fronte a substancias txicas que se obtn mediante

a inxestin crecente de pequenas doses das mesmas.

de elementos adenomatosos e mixomatosos.

mixastenia s.f. Doenza caracterizada pola deficiencia da

segregacin das glndulas mucosas.

mixedema s.m. Estado caracterizado por unha infiltracin do tecido subcutneo por un material mucinoso,
constitudo por protenas que forman complexos de polisacridos, que producen un edema duro que non orixina
fvea despois de premelo. Localzase principalmente na
cara e nas extremidades. Asciase hipotiroidismo
primario. // M. conxnito O que aparece no cretinismo
ou hipotiroidismo conxnito. / M. hipofisario Aquel
causado por un hipotiroidismo secundario a unha deficiencia da segregacin de hormona tirotrpica pola
adenohipfise. / M. pretibial Mixedema localizado, que
aparece nalgns casos de enfermidade de Graves. Localzase caracteristicamente na rexin pretibial, pero tamn
noutras zonas, como a cara, as mans, o dorso dos ps, etc.

misogamia s.f. Aversin morbosa matrimonio.

misoloxa s.f. Aversin morbosa palabra ou estudio.
misonesmo s.m. Aversin morbosa s novidades.

mixedematoide adx. Semellante mixedema.

mixo- Prefixo do gr. mxa (moco).
mixoblastoma s.m. V. mixoma.
mixocondroma s.m. Tumor caracterizado pola presencia

misoxinia s.f. Aversin morbosa s mulleres.

mito- 1. Prefixo do gr. mtos (fo). 2. Prefixo do gr. mythos

mixocondrosarcoma s.m. Tumor constitudo por

mentos.

(palabra, relato imaxinario, lenda, fbula).

de elementos mixomatosos e cartilaxinosos na sa estructura.

elementos mixomatosos, cartilaxinosos e sarcomatosos.

mixofibroma

mixofibroma s.m. Tumor mixomatoso con elementos

fibromatosos. Tamn se di mixoma fibroso.

mixofibrosarcoma s.m. Tumor constitudo por

elementos sarcomatosos, fibromatosos e mixomatosos.

mixoglioma s.m. Glioma con dexeneracin mixomatosa.

mixoide adx. Semellante moco.
mixolipoma s.m. Mixoma que pose depsitos lipoides
na sa estructura. Tamn se di mixoma lipoide.

mixoma s.m. Tumor mesenquimatoso constitudo por

tecido conxuntivo primario. Tamn se di mixoblastoma.
// M. auricular Mixoma que se localiza sobre as paredes
da aurcula esquerda, especialmente no tabique interauricular, a carn da fosa oval. A maior parte deles son pediculados, variando de posicin longo do ciclo cardaco.
A clnica simula xeralmente unha valvulopata mitral,
tanto unha estenose, como consecuencia do prolapso
tumoral no orificio valvular durante a sstole, como unha
insuficiencia, producida polo dano que ocasiona o tumor
golpea-la propia vlvula. a forma mis frecuente de
tumor primario cardaco. / M. qustico Aquel que pose
no seu interior cavidades. / M. fibroso V. mixofibroma.
/ M. lipomatoso V. mixolipoma.

mixomatose s.f. Doenza caracterizada pola presencia de

mltiples mixomas.

mixomatoso -a adx. Que pose a natureza dos mixomas

ou que semellante a eles.

mixomioma s.m. Mioma con elementos mixomatosos na

sa estructura.

mixoneuroma s.m. Neuroma que contn elementos

mixomatosos na sa estructura.

mixopoese s.f. Proceso de produccin do moco.

mixorrea s.f. Fluxo mucoso excesivo. Tamn se di
mucorrea.

mixosarcoma s.m. Tumor maligno de caractersticas

sarcomatosas que contn elementos mixomatosos.

484

Mo Smbolo do molibdeno.
moa s.f. Dente molar. V. molar.
mobilidade s.f. 1. Calidade de movible. 2. Facultade de
moverse espontaneamente. Tamn se di motilidade.

mobilizacin s.f. Accin de poer en movemento unha

parte do aparello locomotor. // M. activa Aquela que se
produce polo accionamento voluntario dos propios
msculos. / M. asistida Mobilizacin activa realizada
coa axuda doutra persoa. / M. pasiva Aquela realizada
mediante un aparello ou mediante a accin doutra persoa,
que moven diferentes partes do organismo sen que se
produza unha activacin voluntaria dos msculos das
mesmas.

mocidade s.f. Estado ou idade do adolescente ou do

adulto novo.

moco s.m. Substancia lquida ou semislida, mis ou

menos espesa e viscosa e elstica segregada polas glndulas mucosas, especialmente do nariz. Componse esencialmente de auga, sales inorgnicos, mucina, e algunhas
clulas epiteliais e leucocitarias. Ten unha funcin
protectora e lubrificante das mucosas.

moda s.f. Medida de centralizacin estatstica, que

expresa o valor que mis veces se repite nunha distribucin de casos. Unha serie de casos pode ter unha ou mis
dunha moda, ou ben non ter ningunha.

modalidade s.f. 1. Modo de ser dunha cousa. 2. Cada

unha das diferentes formas que pode presentar unha
mesma cousa.

moderador -a adx. Que modera ou frea unha accin ou

un proceso, especialmente os nervios vasomotores, o
nervio pneumogstrico e un fascculo arqueado do ventrculo dereito.

modificador -a adx. Dos axentes capaces de modificar

unha funcin orgnica.

modolo s.m. Eixe ou columela do caracol do odo

interno.

mixovirus s.m.pl. Grupo de virus, que abarca o virus da

modorra s.f. Estado caracterizado pola somnolencia e a

influenza, parainfluenza, parotidite e o da enfermidade de

Newcastle. Caracterzanse por posur nucleocpside de
RNA e unha membrana lasa. Divdense en Paramixovirus e Ortomixovirus.

modulacin s.f. 1. Capacidade normal das clulas para se

mixto -a adx. Que est composto de varios elementos

distintos.

ml Abreviatura do mililitro.
mm Abreviatura do milmetro.
mmol Abreviatura de milimol.
Mn Smbolo qumico do manganeso.
mnmico -a adx. Relativo ou pertencente memoria.
mnemotecnia s.f. Tcnica utilizada para auxilia-la
memoria, empregando principalmente as asociacins de
ideas.

apata.
adaptar medio. 2. Modificacin da frecuencia ou da
amplitude das ondas elctricas realizadas coa finalidade
de facilita-la sa transmisin. 3. Modificacin realizada
no ton da voz ou dun son. 4. Accin de poer ou dispoer
en mdulos.

mofo s.m. Organismo micromicetal que se desenvolve

sobre materias orgnicas en proceso de descomposicin,
especialmente os pertencentes familia mucorcea e
dos hifomicetes.

mola s.f. Masa informe que se desenvolve no tero, especialmente aquela que aparece como consecuencia da
dexeneracin patolxica das vilosidades do corion e a
placenta. // M. hidatdica Masa uterina que se forma
durante o embarazo, formada pola proliferacin das vilo-

485

monoavitaminose

sidades do corion, que conforman unha estructura semellante a un acio de uvas. Tamn se di m. hidatiforme,
mola vesicular. / M. hidatiforme V. m. hidatdica. / M.
vesicular V. m. hidatdica.

monadceo -a adx. 1. Dos microorganismos flaxelados

molalidade s.f. Nunha disolucin, nmero de moles dun

monster s.m. Estado ou figura da cariocinese caracteri-

soluto que existen nun quilogramo de disolvente puro.

molar1 adx. 1. Pertencente ou relativo mola hidatdica.

2. Relativo mole.

pertencentes familia das monadceas. // s.f. 2. Familia

de flaxelados protomastigais caracterizados por posur un
flaxelo longo principal e un ou dous mis accesorios.
zado pola formacin dunha estructura estrelada no
ecuador do fuso acromtico durante o final da profase da
mitose.

molar2 adx. 1. Pertencente ou relativo s moas. 2. Rela-

monrula s.f. Denominacin dada vulo fecundado

tivo dente molar. // s.m. 3. Peza dental localizada

despois dos cairos, na parte posterior da arcada dental,
que serve para mastiga-los alimentos.

monglico -a adx. 1. Da raza mongol. 2. Semellante s

molaridade s.f. Nmero de moles dun soluto que existen

nun litro de disolucin.

molariforme adx. Que pose forma semellante a unha

mola ou a unha moa.

antes de que se advirta a diferenciacin do ncleo.

caracteres da raza mongol. 3. Que padece mongolismo ou
sndrome de Down.

mongolismo s.m. Sndrome de Down.

moniltrix s.m. Doenza do pelo caracterizada pola

mole s.m. Unidade de cantidade de materia no Sistema

presencia nos cabelos de engrosamentos e estreituras,

sequidade, fraxilidade, roturas e alopecia parcial.

Internacional, que equivale cantidade de materia

contida nun sistema que ten tantas entidades elementais
(tomos, ins ou molculas), como tomos existen en
0,012 kg de C12.

Monilia Antigamente, xnero Candida.

monilase s.f. Infeccin con especies de fungos do xnero

molcula s.f. Partcula composta por tomos, constitunte

monlide s.f. Lesin cutnea producida por unha infec-

dun corpo puro, do que representa a menor cantidade de

materia que pode existir en estado libre mantendo os
caracteres qumicos propios do devandito corpo.

molibdeno s.m. Metal de transicin, duro e de cor

prateada, de nmero atmico 42 e masa atmica 95,94.
Smbolo: Mb.

molismofobia s.f. Temor morboso sucidade ou contaminacin.

Moll, glndulas de V. glndula.

moluria s.f. Concentracin molecular da urina.
molusco s.m. Doenza da pel, caracterizada esencialmente
pola formacin de tumores brandos e redondeados. // M.
contaxioso Dermatose caracterizada pola formacin de
tumores cutneos brandos e umbilicados, de diferentes
tamaos, que posen no seu interior unha masa de
aspecto sebceo. Prodcense pola infeccin cun poxvirus
de transmisin unicamente humana. autocontaxioso e
localzase en calquera parte do corpo, pero especialmente
nas plpebras, na rexin periocular e nos xenitais, onde
probablemente represente unha transmisin venrea.

momia s.f. Cadver conservado de xeito natural ou

mediante un proceso de embalsamamento.

momificacin s.f. 1. Proceso da conversin natural ou

artificial dun corpo estado de momia. 2. Desecamento
dos tecidos na gangrena seca. 3. Proceso do desecamento
dos tecidos dun feto morto retido no tero.

mnada s.f. 1. Elemento unicelular. 2. Cada un dos protozoos pertencentes o antigo grupo das mnadas. 3. Radical
ou elemento univalente. 4. Durante a meiose, cada un dos
membros da ttrada.

Monilia ou Candida. Tamn se di candidase.

cin con fungos do xnero Monilia ou Candida.

moniliforme adx. Semellante ou disposto do mesmo

xeito cs doas dun colar.

monitor s.m. Aparello electrnico que permite mediante

unha pantalla o rexistro e o control de datos fisiolxicos.

monitorizacin s.f. Rexistro permanente mediante un

monitor de diversos datos fisiolxicos. // M. fetal
Control mediante monitores de determinados signos
fisiolxicos fetais durante o parto, especialmente da
resposta cardaca fetal ante as contraccins uterinas, coa
finalidade de establecer o estado de benestar ou o sufrimento do feto.

mono- Prefixo do gr. mnos (nico).

monocido -a adx. Que contn un tomo nico de hidrxeno, substituble por unha base.

monoaminofosftido s.m. Fosftido que pose na sa

molcula un tomo de nitrxeno e un de fsforo.

monoaminooxidase s.f. Enzima que intervn no catabolismo de diversas aminas biolxicas como a adrenalina, a
noradrenalina e a serotonina, transformando o grupo
amino nun refugallo de carbonilo. Desgnase habitualmente coa sigla MAO.

monoartrite s.f. Inflamacin dunha soa articulacin.

monoatmico -a adx. Que pose un s tomo.
monoaural adx. Relativo a unha soa orella ou odo ou
que pose unha soa orella.

monoavitaminose s.f. Estado carencial caracterizado

pola deficiencia dunha soa vitamina.

monobacilar

monobacilar adx. Producido por ou que contn unha soa

especie de bacilos.

monobsico -a adx. 1. Que pose unha soa base. 2. Que

486

monocrotismo s.m. Estado da onda do pulso caracterizado porque na sa parte descendente non pose
ningunha elevacin secundaria.

contn un nico tomo de hidrxeno substituble por

unha base.

monocular adx. 1. Relativo a un s ollo ou que pose un

monoblasto s.m. Clula inmatura precursora dos mono-

monculo s.m. Lente que se utiliza nun s ollo.

monodactilia s.f. Presencia dun s dedo na man ou no

citos adultos.

monoblepsia s.f. 1. Alteracin da visin na que esta

mellora utilizar un s ollo. 2. Alteracin da visin das
cores caracterizada porque unicamente se percibe unha
destas.

monobraquia s.f. 1. Anomala do desenvolvemento fetal

caracterizada pola formacin dun s brazo. 2. Presencia
dun s brazo.

monobromofenol s.m. Lquido empregado como antisptico externo, especialmente na erisipela.

monocfalo s.m. Monstro fetal con dous corpos mis ou

menos unidos e unha soa cabeza.

monocelular adx. Que pose unha nica clula. Tamn

se di unicelular.

monociese s.f. Embarazo caracterizado pola xestacin

dun s feto.

monocigtico -a adx. Relativo a ou derivado dun s

cigoto.

monocito s.m. Leucocito grande mononuclear, cun

ncleo ovoide ou en forma de ril, que pose cromatina
lineal e un citoplasma abondoso e cheo de grnulos finos
azurfilos. Formado na medula sea, posteriormente dirxese s tecidos perifricos nos que se transforma en
macrfago.

monocitopenia s.f. Diminucin da cantidade de monocitos no sangue por debaixo das cifras consideradas
normais. Tamn se di monopenia.

monocitose s.f. Aumento da cantidade de monocitos no

sangue por encima das cifras consideradas normais.

monococo s.m. Coco illado, sen formar parella nin grupo.

monocorea s.f. Movemento de corea que unicamente
afecta a unha parte ou a un lado do corpo.

monocorinico -a adx. Dos xemelgos monocigticos,

que posen un s saco corinico comn.

monocotilidneas s.f.pl. Plantas fanergamas anxiospermas que presentan sementes cun s cotiledn.

monocriptorquidia s.f. Ausencia conxnita dun testculo na bolsa escrotal.

monocromtico -a adx. 1. Que existe nunha soa cor ou

s ollo. 2. Dos aparellos pticos que posen un s ocular.

p.

monodermoma s.m. Tumor orixinado nunha soa capa

xerminativa.

monodiplopa s.f. Visin dobre que se presenta nun s

ollo.

monoestsico -a adx. Relativo a un s sentido.

monofsico -a adx. Que pose unha soa fase.
monofaxia s.f. Utilizacin exclusiva dunha soa clase de
alimentos.

monofilxeno -a adx. Do organismo que se orixina ou

descende dun tipo celular nico.

monofiodonto -a adx. Dos animais que, como o ser

humano, posen unha soa ringleira de dentes.

monofobia s.f. Temor morboso soidade.

monoftalma s.f. 1. Calidade de monoftalmo. 2. Oftalma
dun s ollo. Tamn se di monopsia.

monoftalmo -a adx. Que pose un s ollo til.

monogstrico -a adx. Que pose un s estmago.
monogonio s.m. Forma asexual do parasito do paludismo
no sangue.

monohmero -a adx. Que s dura un da.

monohdrico -a adx. Que contn un s tomo de hidrxeno substituble.

monoinfeccin s.f. Infeccin cunha soa especie de

microorganismos.

monolateral adx. Que sucede ou se localiza nun s lado.

monolepse s.f. Fenmeno da transmisin prole dos
caracteres dun proxenitor con exclusin dos do outro.

monomana s.f. Trastorno conductual, afectivo ou ideatorio caracterizado pola presencia dun ncleo central
predominante que condiciona a clnica. Tamn se di
monopsicose.

monomanaco -a adx. Que padece monomana.

monomastigoto -a adx. Dos organismos que posen un
s flaxelo.

monomlico -a adx. Relativo a un s membro ou que

pose un s membro.

que que ten unha soa cor. 2. Pertencente ou relativo

monocromatismo.

monomrico -a adx. Relativo a un s segmento ou que

monocromatismo s.m. Cegueira completa s cores, que

monomioplexa s.f. Parlise muscular limitada a un s

produce unha visin monocromtica.

pose un s segmento.
msculo.

487

monomiosite s.f. Inflamacin muscular aguda ou crnica

que afecta a un s msculo.

monte

monosintomtico -a adx. Caracterizado pola presencia

dun s sntoma.

mononfrico -a adx. Que pose un s ril.

mononeurite s.f. Inflamacin dun s nervio. // M.

monosoma s.f. Calidade de monosmico.

monosmico -a adx. Que presenta a deficiencia dun

mltiple Inflamacin simultnea de varios nervios

distantes entre si.

cromosoma nun par homlogo, aplicado a un individuo

ou clula.

monnfalo s.m. Monstro fetal dobre unido por un nico

monospasmo s.m. Contraccin involuntaria e persistente

embigo.

mononuclear adx. Que pose un s ncleo, aplicado s

muscular que afecta a unha soa parte, grupo muscular ou

membro.

organismos celulares e especialmente s leucocitos que

posen un ncleo non segmentado.

Monosporium Xnero de fungos imperfectos entre os

mononucleose s.f. Presencia dunha cifra anormalmente

monosquelia s.f. Ausencia conxnita dunha perna.

Monostoma Xnero de vermes trematodos, entre os que

aumentada de leucocitos mononucleares no sangue. // M.

infecciosa Enfermidade producida polo virus de Epstein-Barr, caracterizada clinicamente por febre, farinxite
membranosa, hipertrofia dos ganglios linfticos e do
bazo e proliferacin e presencia de linfocitos atpicos.
Pdese complicar cunha hepatite e cunha encefalomeninxite. Afecta esencialmente a individuos novos, transmitndose a travs de pingas de cuspe e posiblemente por
outras vas. Presenta reaccins serolxicas tpicas, cun
ttulo elevado de aglutininas antihemacias de carneiro
(reaccin de Paul-Bunell) e resposta de anticorpos heterfilos transitoria. / M. por citomegalovirus Enfermidade producida por citomegalovirus, semellante mononucleose infecciosa, pero con anticorpos heterfilos
negativos e sen farinxite nin adenopata cervical. Pode
aparecer de xeito espontneo ou como consecuencia de
transfusins mltiples de sangue.

monoparesia s.f. Debilidade que afecta a un s membro

ou parte.

monoparestesia s.f. Alteracin da sensibilidade que

afecta a un s membro ou parte.

monopata s.f. Enfermidade que afecta a un s rgano ou

parte.

monopenia s.f. V. monocitopenia.

monoplexa s.f. Parlise que afecta a un s membro ou a
un s grupo muscular.

monopodia s.f. Ausencia conxnita dun p.

monopolar adx. Que pose un s polo.
monopsia s.f. V. monoftalma.
monopsicose s.f. V. monomana.
monorquidia s.f. Presencia dun s testculo no escroto.
monorrinia s.f. Doenza que afecta a unha soa fosa nasal.
monosacrido s.m. Hidrato de carbono simple, que non
se pode descompoer mediante hidrlise noutros mis
sinxelos.

monosexual adx. Que pose as caractersticas propias

dun s sexo.

monosiflide s.f. Lesin cutnea nica producida por

unha infeccin sifiltica.

que se atopan algns dos productores dos micetomas.

se atopa a especie M. lentis, productora dalgunhas infestacins do cristalino.

monostomidose s.f. Infestacin con vermes do xnero

Monostoma.

monostratificado -a adx. Que est disposto nunha soa

capa ou estrato celular.

monotermia s.f. Temperatura uniforme durante unha

enfermidade febril.

monotocia s.f. Parto simple, dun s feto.

monotrpico -a adx. Que afecta a ou se localiza unicamente nunha parte ou elemento.

monovalente adx. 1. Dos elementos qumicos que teen

unha valencia de un. 2. Especfico para un antxeno ou
organismo nico, aplicado a antisoros, vacinas ou antitoxinas.

monovrico -a adx. Relativo ou que pertence a un s

ovario ou que pose un s ovario.

monoxerminal adx. Desenvolvido a partir dun s vulo,

especialmente os xemelgos que comparten un saco corial
nico.

monstro s.m. Individuo que pose uns caracteres moi

diferentes, completamente anormais e disfuncionais para
o resto dos individuos da sa especie. // M. autosito
Aquel capaz de levar unha vida independente. / M. endocmico Monstro parasito retido que constite a base dun
tumor dermoide. / M. parasito Aquel ligado a un autosito, incapaz de levar unha vida independente. / M. teratocfalo Monstro autosito caracterizado polas anomalas
ceflicas. / M. teratomlico Monstro autosito caracterizado polas anomalas das extremidades. / M. teratosmico Monstro autosito caracterizado polas anomalas
tronculares.

monstruosidade s.f. Deformidade conxnita inslita e

grave que lle confire individuo que a padece o carcter
de monstro.

monte s.m. Protuberancia ou sante anatmico. // M. de

Venus Prominencia celuloadiposa localizada na parte
anterior da pube feminina, encima da vulva.

Monteggia, fractura de

488

Monteggia, fractura de V. fractura.

montculo s.m. Elevacin ou prominencia anatmica

morfinomana s.f. Estado producido pola adiccin

pequena. // M. uretral Elevacin da mucosa vesical

correspondente entrada do urter.

morfinmano -a adx. Adicto morfina.

morfo- Prefixo do gr. morph (forma).
morfoloxa s.f. Estudio xeral das formas e das estructuras

Moraxella Xnero de bacterias da familia das neissericeas, inmbiles, aerobias e gramnegativas, frecuentemente causantes de infeccins oculares. // M. lacunata
Bacteria do xnero Moraxella, causante dalgunhas variedades de conxuntivite no ser humano.

mrbido -a adx. 1. Que produce ou padece enfermidade.

2. Brando, suave e delicado.

morbilidade s.f. Nmero de casos dunha enfermidade

que se presentan nunha poboacin determinada e durante
un perodo de tempo determinado.

morbiliforme adx. Das erupcins que semellan as do

sarampelo.

morfina.

dos seres organizados e das leis que as regulan.

morfometra s.f. Tcnica da medicin das formas dos

organismos.

morfoxnese s.f. Evolucin e desenvolvemento das

formas orgnicas.

Morgagni, enfermidade de V. enfermidade.

morgue s.f. Lugar no que se expoen os cadveres para
indaga-la sa identidade ou realizar investigacins
mdico-legais.

moria s.f. Tendencia anormal s bromas parvas e escato-

morbo s.m. Enfermidade, doenza ou estado patolxico.

morbosidade s.f. Estado ou condicin de enfermidade.
morboso -a adx. 1. Enfermizo ou malsn. 2. Referido

lxicas e extravagancia, con frecuente perda do sentido

tico e desinhibicin psquica xeral, que se observa en
ocasins en diversas alteracins cerebrais, principalmente nos tumores localizados nos lobos frontais.

enfermidade ou que causa enfermidade . 3. Que se deleita

en pensamentos desagradables ou malsns.

moribundo -a adx. Do que se atopa en estado de agona,

mordedura s.f. Lesin producida pola accin de morder.

mordente s.m. Substancia utilizada para fixar unha

morioplastia s.f. Tcnica de reparacin mediante

materia colorante nos tecidos.

prximo a morrer.
cirurxa plstica das perdas de substancia.

mormo s.m. Enfermidade infecciosa propia do gando

nun material plstico, utilizada como molde para a realizacin de prteses dentais. 2. Forma particular que
adopta en cada individuo a unin dos maxilares no acto
de morder.

cabalar, transmisible ser humano, causada pola Pseudomona mallei. Caracterzase pola inflamacin purulenta
das mucosas e a erupcin de ndulos cutneos e posteriormente a formacin de lceras profundas que poden
acabar producindo a necrose das cartilaxes e os sos
subxacentes.

morfea s.f. Variedade localizada de esclerodermia, carac-

morno s.m. Popularmente, dor pouco intensa, case

mordida s.f. 1. Pegada que deixan os dentes ou as enxivas

terizada por presentar lesins, circunscritas ou en placas.

V. esclerodermia.

morfina s.f. Alcaloide fenantrnico do opio, que constite

o principal e mis activo dos seus alcaloides naturais, de
frmula C17H18NO3. Pose efectos analxsicos, psicodoslpticos e narcticos dependentes da dose, ademais
doutros efectos comns s opiceos sobre o aparello
gastrointestinal, o sistema cardiovascular e os centros
respiratorios. Debido sa escasa solubilidade, emprgase esencialmente en forma de sulfato ou clorhidrato.
Utilzase principalmente como analxsico potente e no
tratamento da dispnea presente na insuficiencia ventricular aguda con ou sen edema pulmonar. Causa tolerancia farmacolxica e dependencia fsica e psquica.

morfinano s.m. Composto sinttico estructuralmente

semellante morfina.

morfnico-a adx.Relativo morfina ou s seus efectos.

morfinismo s.m. Estado de intoxicacin aguda ou
crnica causado pola morfina.

morfinizacin s.f. Sometemento accin da morfina,

con ou sen fins teraputicos.

crnica, en xeral de longa duracin.

Morquio, enfermidade de V. enfermidade.

morria s.f. 1. Nostalxia por algo que est ausente. 2.
Tristeza que produce certo abatemento. 3. Varola do
gando de la. 4. Enfermidade moral que senten algunhas
persoas achrense lonxe da sa casa, familia, terra ou
patria.

mortal adx. Que produce a morte. Tamn se di mortfero.

mortalidade s.f. 1. Calidade de mortal. 2. Nmero de
mortes que se producen nunha poboacin e nun perodo
de tempo determinados.

morte s.f. Terminacin da vida, suspensin permanente de

tdalas funcins corporais vitais. // M. aparente Estado
no que as funcins vitais son a penas perceptibles, semellando unha situacin de morte real. / M. cerebral Dano
cerebral irreversible caracterizado polo coma profundo,
con ausencia total de resposta a calquera estmulo,
ausencia de respiracin espontnea, flaccidez xeneralizada e electroencefalograma isoelctrico durante un
tempo mnimo de 30 minutos, en ausencia dunha situacin de hipotermia ou unha intoxicacin por axentes

489

moxiartria

depresores do sistema nervioso central. / M. sbita

Aquela que sobrevn repentinamente nun estado de
sade ou durante o padecemento dunha enfermidade.

mostra s.f. 1. Porcin dun tecido ou producto utilizado

morteiro s.m. Recipiente feito cun material duro, utili-

mostraxe s.f. 1. Conxunto de mostras. 2. Accin de

zado para esmagar ou triturar substancias.

mortfero -a adx. V. mortal.

mortificacin s.f. Privacin da vitalidade a algunha parte
do corpo, como ocorre na necrose ou na gangrena.

morto -a adx. Que cesou total e permanentemente de

vivir.

mrula s.f. Masa slida de blastmeros, co aspecto dunha

amora, que aparece durante a segmentacin dun ovo
fecundado, nun perodo anterior da formacin da blstula. Tamn se di esfera embrionaria.

morulacin s.f. Proceso de formacin da mrula.

mosaicismo s.m. Presencia nun mesmo individuo de das
ou mis lias celulares derivadas dun mesmo cigoto, pero
diferentes cariotpica e xenotipicamente.

mosca s.f. Especie de insectos pterigxenos da orde dos

dpteros, xnero Musca, dos que o mis frecuente a
mosca comn (Musca domestica), que pode actuar como
vehculo de transmisin de diversas enfermidades. // M.
tsets Especie de mosca pertencente xnero Glossina,
transmisoras das tripanosomases africanas ou enfermidades do sono.

moscas s.f. pl. Depsitos benignos celulares, xeralmente

mbiles, localizados no corpo vtreo. // M. voantes Fenmeno subxectivo, caracterizado pola percepcin de
puntos, que se producen como consecuencia da percepcin dos depsitos de substancia do corpo vtreo ou de
restos obliterados da arteria hialoide fetal. Tamn se di
miodesopsia.

mosquito s.m. Insecto dptero nematcero de pequeno

tamao, pertencente familia Culicidae e a diversos
xneros, entre os que os mis importantes son Culex,
Aedes, Anopheles, Mansonia e Haemagogus. o axente
transmisor de diversas enfermidades como o paludismo,
a febre amarela, etc.

mostaza s.f. 1. Planta herbcea que corresponde a

diversas especies dos xneros Sinapis e Brassica, da
familia das crucferas. As sementes ou a faria dalgunhas
especies utilzanse como condimento, como estimulante
das funcins gastrointestinais, como vomitivo e para a
elaboracin de cataplasmas utilizadas como antiirritantes
e revulsivas. 2. Semente destas plantas. 3. Condimento
alimenticio que se obtn mediante a trituracin das
sementes de diversas especies de mostaza. // M. nitroxenada Grupo de compostos qumicos homlogos do gas
mostaza utilizados no tratamento dalgunhas leucemias e
linfomas.

mosto s.m. Zume sen fermentar obtido das uvas ou

doutras froitas.

para estudia-las propiedades do mesmo. 2. Parte extrada

dun conxunto e representativa do mesmo.
escolle-las mostras representativas dun todo. 3. Tcnica
empregada para escoller mostras.

motilidade s.f. V. mobilidade.

motivo s.m. 1. Que move ou pose capacidade para
mover. 2. Causa ou razn que determina unha accin.

motoneurona s.f. Neurona que intervn na produccin

dos impulsos que determinan o movemento dunha parte
do corpo.

motor-a adx. 1. Productor ou xerador de movemento,

aplicado s msculos, nervios ou centros que posen esta
funcin. // s.m. 2. Aparello que proporciona movemento
a unha mquina.

motricidade s.f. Conxunto de funcins biolxicas que

permiten o movemento. // Test de m. Diversas probas
utilizadas para medi-la actividade motriz elemental dun
individuo.

movemento s.m. Acto mecnico que implica o desprazamento de todo un organismo ou dunha parte do mesmo en
relacin s outras. // M. activo Aquel realizado espontaneamente, sen intervencin dunha forza exterior corpo
que se move. / M. ameboide Aquel propio dos organismos ameboides e diversas clulas, realizado pola
expansin e a retraccin consecutivas de prolongacins
protoplasmticas ou pseudpodos. / M. automtico
Movemento involuntario espontneo, que se produce de
xeito natural polas caractersticas fisiolxicas propias da
parte que se move. / M. ciliar Movemento propio dos
cilios das clulas que os posen. / M. coordinado Aquel
efectuado por diversas partes dun organismo para conseguir un acto determinado. / M. coreiforme Movemento
espontneo, involuntario e irregular realizado por un
msculo ou grupo de msculos, caracterstico de diversas
enfermidades neurolxicas que afectan funcin
motora. / M. elstico Aquel debido reposicin estado
inicial de repouso dun corpo elstico previamente estirado. / M. espontneo Calquera movemento voluntario
ou involuntario orixinado pola accin propia dun organismo con capacidade mbil, contrario movemento
reflexo. / M. involuntario Aquel que se produce sen a
intervencin da vontade do individuo que se move. / M.
pasivo Movemento dun organismo ou dunha parte do
mesmo realizado por unha forza externa a el, sen participacin activa da parte que se move. / M. reflexo Movemento involuntario realizado como resposta a un estmulo exterior. / M. voluntario Aquel que responde
propia vontade do individuo que se move.

movible adx. Que se pode desprazar no espacio.

moxiartria s.f. Dislalia ou tartamudez, dificultade para
articular palabras. Tamn se di moxifasia, moxilalia. //
M. nacional Imposibilidade ou dificultade na pronun-

moxifasia

490

ciacin dun determinado fonema dun idioma estranxeiro,

por non posulo o idioma nativo.

mucocele s.m. 1. Tumor constitudo por moco. 2. Avulta-

moxifasia s.f. V. moxiartria.

moxigrafa s.f. Cambra ou espasmo dos escribentes,

mucocito s.m. Clula constitunte dos tecidos mucosos.

mucocutneo -a adx. Relativo a unha mucosa e a pel ou

espasmo isqumico doloroso dos msculos da man

producido escribir durante un certo tempo.

moxilalia s.f. V. moxiartria.

MSH Sigla da melanotropina ou hormona estimulante dos
melanocitos.

mucedina s.f. Protena amorfa presente no glute do trigo.

mucicarmn s.m. Colorante utilizado para tingui-la
mucina.

mcico (cido) s.m. cido galactrico, dicido que se

obtn como producto da oxidacin enrxica da galactosa
ou de calquera hidrato de carbono que a contea.

mucfero -a adx. Do que segrega moco.

mucilaxe s.f. 1. Substancia vexetal viscosa coagulable
polo alcohol, semellante goma, que se atopa especialmente nas rosceas e nas leguminosas, onde actan
retendo a auga de reserva, principalmente nas plantas
graxas. 2. En farmacia, preparacin mis ou menos
mesta, a consecuencia da presencia nela de gomas ou
outras substancias de orixe natural, que se manteen na
auga en semisolucin. Utilzanse para liga-los principios
activos nas plulas ou comprimidos, para emulsionar
aceites ou resinas e para manter en solucin substancias
insolubles. Algunhas mucilaxes posen propiedades
como laxantes suaves.

mucilaxinoso -a adx. Semellante mucilaxe ou que

pose as sas propiedades.

mucina s.f. Substancia composta por unha mestura

complexa de mucopolisacridos, presente en diversas
segregacins corporais, como o cuspe, as segregacins
mucosas, a bile, o lquido sinovial, a xelatina de Wharton,
os mixomas e nalgns lquidos patolxicos.

mucinase s.f. Enzima que provoca a coagulacin do

moco.

mucinemia s.f. Presencia de mucina no sangue.

mucinoblasto s.m. Clula primitiva indiferenciada
proxenitora das clulas mucosas.

mucinose s.f. Doenza caracterizada polos depsitos anormais de mucina na pel.

mucinoso -a adx. Semellante mucina.

mucinuria s.f. Presencia de mucina na urina.
mucparo -a adx. Que produce ou segrega moco. Tamn
se di mucxeno.

mucite s.f. Inflamacin dunha membrana mucosa.

mucxeno -a adx. V. mucparo.
mucocartilaxe s.f. Cartilaxe branda caracterizada por
esta-las sas clulas mergulladas nunha matriz mucoide.

mento producido pola dilatacin do saco lacrimal.

composto por mucosa e pel.

mucoepidermoide adx. Composto por clulas productoras de moco e clulas epiteliais.

mucofibroso -a adx. Composto por tecido fibroso e

mucoso.

mucogastrite s.f. Inflamacin da mucosa das paredes do

estmago.

mucoide adx. Semellante moco.

mucolipidose s.f. Enfermidade metablica producida por
almacenamento lisosmico, na que se acumula unha
combinacin de mucopolisacridos, glicoprotenas,
oligosacridos e glicolpidos. Comprende tres enfermidades, clasificadas como mucolipidose I, II e III, das que
a mucolipidose I probablemente sexa en realidade unha
enfermidade especfica por almacenamento de glicoprotenas.

mucolisina s.f. Variedade de lisina que produce a disolucin do moco.

mucoltico -a adx. Que pose unha accin destructora do

moco.

mucomembranoso -a adx. Das estructuras membranosas que posen un carcter mucoso.

mucmetra s.m. Distensin da cavidade uterina producida por unha acumulacin de moco.

mucopericondrio s.m. Pericondrio que ten unha superficie mucosa, como o existente no tabique nasal.

mucoperisteo s.m. Peristeo que ten unha superficie

mucosa, como o que existe nalgunhas porcins do
aparello auditivo.

mucopolisacaridase s.f. Enzima que cataliza a hidrlise

dos mucopolisacridos.

mucopolisacrido s.m. Polisacrido complexo que

contn hexosamina na sa molcula. Divdense en mucopolisacridos cidos e neutros. Comprenden o heparansulfato, o dermatansulfato e o queratansulfato.

mucopolisacaridose s.f. Grupo de enfermidades metablicas producidas por unha deficiencia dos enzimas que
interveen na degradacin das tres clases existentes de
mucopolisacridos: heparansulfato, dermatansulfato e
queratansulfato. Clinicamente presenta un fenotipo
caracterstico, con trazos rudos da cara, opacidade
corneal, hepatosplenomegalia, rixidez articular, presencia
de hernias, disostose mltiple, eliminacin urinaria de
mucopolisacridos e tinguidura metacromtica dos
leucocitos e da medula sea. O diagnstico basase nos
estudios enzimticos. Comprende unhas sete enfermidades que se clasifican como mucopolisacaridose IH, IS,
II, III A, III B, III C, IV, VI e VII.

491

mucoprotena s.f. Protena conxugada na que o grupo

prosttico un polisacrido constitudo por hexosaminas
e cidos combinados con restos acetlicos ou sulfnicos.
Presente no tecido conxuntivo e nos tecidos de sostn.

Mucor Xnero de fungos da familia Mucoraceae, da orde

dos mucorais, presentes no chan, na vexetacin descomposta, en alimentos ricos en azucre e no esterco, dos que
algunhas especies constiten o axente causante da
mucormicose.

mucormicose s.f. Doenza causada por unha infeccin

por fungos da orde dos mucorais, especialmente as especies Rhizopus, Rhizomucor e Cunninghamella. A afectacin limtase xeralmente a persoas con enfermidades
graves previas, como transplantados, cadros neoplsicos
e inmunodeficiencias. A infeccin adqurese desde a
natureza, non existindo trasmisin de persoa a persoa.
Producen lesins de aparicin sbita no tecido orbitario e
nos seos paranasais, especialmente na diabete melitus
mal controlada, causando nalgunhas ocasins un cadro
invasivo e rapidamente mortal. Pode, ademais, producir
invasins dixestivas e pulmonares.

mucorrea s.f. V. mixorrea.

mucosa s.f. Membrana mucosa. V. membrana.
mucosanguneo -a adx. Composto por moco e sangue.
mucoseroso -a adx. Composto de moco e soro.
mucosidade s.f. Moco, especialmente a segregacin
mucosa abondosa.

mucosite s.f. Inflamacin dunha membrana mucosa.

mucoso -a adx. Que pose aspecto ou consistencia semellante moco.

mucoviscidose s.f. Trastorno multisistmico hereditario,

caracterizado por unha alteracin na funcin das glndulas excrinas. Hrdase de xeito autosmico recesivo,
estando causado por unha anomala localizada no brazo
longo do cromosoma 7. Produce alteracins en calquera
nivel do aparello respiratorio, con infeccins caractersticas por cepas de Pseudomona mucoide e outros microorganismos, alteracins intestinais, pancreticas e hepatobiliares, no aparello reproductor, con esterilidade e
infertilidade, repercusins cardacas do tipo da hipertensin pulmonar, alteracins no crecemento dos nenos,
perda de sal, hipertrofia das glndulas apcrinas e hemorraxias retinianas. Caracteristicamente existe unha perda
de sal nas glndulas sudorparas crinas, de xeito que a
cuantificacin da mesma se utiliza como medio de diagnstico. Tamn se di enfermidade de Fanconi, enfermidade fibroqustica do pncreas, fibrose qustica do
pncreas.

muda s.f. Cambio de epiderme que se realiza nalgunhas

especies animais periodicamente.

mudez s.f. Carencia conxnita ou adquirida da facultade

para emitir palabras ou sons articulados. Tamn se di
mutismo.

murmurio

mudo - a adx. Que padece mudez.

muguet s.m. Doenza caracterizada pola aparicin nas
mucosas de placas abrancazadas orixinadas por una
infeccin con Candida albicans. Prodcese esencialmente no curso de enfermidades que provocan estados de
inmunodeficiencia ou como efecto secundario de medicamentos como os corticoides.

mulato -a adx. Individuo descendente dun proxenitor

branco e outro negro.

muleta s.f. Bastn alto cun traveseiro na parte superior

para apoia-los sobrazos que serve de apoio para andar nas
lesins e na parlise dos membros inferiores.

multi- Prefixo do lat. multus (moito).

multiarticular adx. Relativo ou que afecta a moitas articulacins. Tamn se di poliarticular.

multicapsular adx. Que pose varias cpsulas.

multicfalo -a adx. Que pose varias cabezas. Tamn se
di mlticeps.

multicelular adx. Composto de moitas clulas.

mlticeps adx. V. multicfalo.
multiforme adx. Que pose varias formas distintas.
Tamn se di polimorfo.

multiganglionar adx. Relativo ou que afecta a diversos

ganglios ou que pose varios ganglios. Tamn se di poliganglionar.

multigrvida adx. Da muller que pasou mis de cinco

xestacins.

multiinfeccin s.f. Infeccin producida por varias clases

de microorganismos mesmo tempo.

multilobular adx. Que pose varios lobos.

multilocular adx. Que pose varios compartimentos.
multinuclear adx. Que pose varios ncleos.
multpara adx. Da muller que tivo dous ou mis partos.
multipolar adx. Que pose varios polos.
multirradicular adx. Relativo, que afecta ou que pose
varias races, especialmente nerviosas.

Munk, enfermidade de V. enfermidade.

mural adx. Relativo ou pertencente a unha parede anatmica ou que se atopa nela.

murmico (cido) s.m. Hetersido derivado da glicosamina e do cido lctico, constitunte esencial das paredes
celulares animais.

murexina s.f. Substancia neurotxica procedente da glndula hipobranquial dos gasterpodos do xnero Murex.

murmurio s.m. Son ou rudo leve. // M. respiratorio

Rudo lixeiro, normal, que se percibe co estetoscopio
ausculta-lo trax, durante a inspiracin e no principio da
expiracin, producido pola distensin dos alvolos

Mus
pulmonares cando chega o aire s mesmos. Tan se di
murmurio vesicular. / M. vesicular V. m. respiratorio.

492

que comprende numerosas especies de todo o mundo e

entre os que se atopa o rato domstico (M. musculus).

interveen no mantemento dunha posicin do corpo

contra a accin da gravidade. / M. sinrxico Cada un dos
diferentes msculos que interveen na realizacin dun
mesmo movemento. / M. estriado Msculo de fibra
estriada sometido dominio da vontade.

Musca Xnero de insectos dpteros, da familia dos

musculoaponeurtico -a adx. Relativo a un msculo e

mscidos, entre os que se atopa a mosca comn (M.

domestica).

musculocutneo -a adx. 1. Relativo s msculos e pel.

Mus Xnero de roedores simplicidentados miomorfos,

muscarina s.f. Alcaloide txico obtido do fungo Amanita

muscaria e de diversas especies dos xneros Inocybe e
Cytocybe. Pose potentes propiedades parasimpaticomimticas.

muscarnico -a adx. Das accins da acetilcolina, correspondentes estimulacin das fibras parasimpticas
posganglionares (corazn, msculo liso, glndulas), por
seren semellantes s que produce a muscarina, alcaloide
txico que se atopa no fungo Amanita muscaria.

muscarinismo s.m. Intoxicacin pola muscarina.

mscidos s.m.pl. Familia de insectos dpteros, na que se
atopa o xnero Musca, que pertence a mosca comn.

muscularis s.f. Capa muscular. // M. mucosae Capa de

fibras musculares pertencentes a algunhas mucosas.

musculatura s.f. Conxunto de tdolos msculos do organismo.

musculina s.f. Protena globulnica do tecido muscular.

msculo s.m. Cada un dos rganos ou masas de tecido
composto por fibras contrctiles, que serven para
produci-lo movemento das diferentes partes do corpo. //
M. abductor Aquel que separa unha parte do eixe central
do corpo. / M. aductor Aquel que aproxima unha parte
eixe central do corpo. / M. agonista O que constite o
elemento principal para a realizacin dun movemento. /
M. antagonista Aquel que pose unha accin oposta
realizada por un msculo agonista. / M. antigravitatorio
V. m. postural. / M. articular Msculo que pose un
extremo inserido na cpsula dunha articulacin. / M.
cutneo Aquel que pose tdalas sas insercins na pel.
Tamn se di m. drmico. / M. drmico V. m. cutneo. /
M. erector Cada un dos msculos que posen unha
funcin erectora dunha parte. / M. esqueltico Msculo
estriado que se insire nun so e cruza tipicamente unha
articulacin. / M. estriado Aquel constitudo por fibras
musculares estriadas. / M. extraocular Cada un dos
msculos que interveen nos movementos do globo
ocular. / M. inspiratorio Cada un dos msculos que
contriben s movementos de inspiracin do trax. / M.
intrnseco Aquel que pose tdalas sas insercins nun
mesmo rgano. / M. involuntario Msculo de fibra lisa
ou estriada, que non se encontra sometido control da
vontade. / M. liso Msculo involuntario constitudo por
fibras musculares lisas. / M. mimtico Cada un dos
msculos que interveen na expresin facial. / M.
papilar Cada un dos fascculos musculares que
conforman as columnas carnosas das paredes internas
dos ventrculos. / M. postural Cada un dos msculos que

sa aponeurose.
// s.m. 2. Nervio peroneo superficial, que innerva os
msculos peroneos e d ramas terminais para o dorso do
p.

musculoelstico -a adx. Composto por fibras musculares e elsticas.

musculofrnico -a adx. Relativo s msculos e

diafragma ou porcin muscular do diafragma.

musculointestinal adx. Relativo s msculos e s intestinos ou porcin muscular dos intestinos.

musculomembranoso -a adx. Composto por tecido

muscular e membranoso.

musculotendinoso -a adx. Composto por fibras musculares e tendinosas.

musicomana s.f. Inclinacin morbosa pola msica.

musicoterapia s.f. Mtodo teraputico que utiliza a
msica para tratar diversas doenzas, especialmente
mentais.

mutabilidade s.f. 1. Calidade do que mutable. 2.

Inconstancia, inestabilidade.

mutable adx. Susceptible de sufrir cambios ou mutacins.

mutacin s.f. 1. Cambio, muda ou variacin que sucede

nun fenmeno ou estructura calquera. 2. En xentica,
cambio permanente e transmisible descendencia que
ocorre no material xentico. 3. Individuo que presenta
unha mutacin.

mutante adx. e s. Que sufriu unha mutacin.

mutase s.f. Enzima que transfire un grupo qumico dunha
parte a outra da mesma molcula.

mutaxnico -a adx. Dos axentes fsicos ou qumicos que

provocan mutacins no material xentico. Tamn se di
mutxeno.

mutxeno -a adx. V. mutaxnico.

mutilacin s.f. Accin e efecto de cortar ou arrincar un
membro ou unha parte calquera do corpo.

mutilante adx. Que pose capacidade de mutilacin,

especialmente algunhas enfermidades que teen capacidade para mutilar, como algunhas formas de lepra,
tumores, etc.

mutismo s.m. 1. V. mudez. 2. Inhibicin voluntaria ou

involuntaria da fala que aparece nalgunhas enfermidades
mentais, especialmente nas psicoses e nalgunhas simulacins. // M. acintico Aquel asociado a unha incapaci-

493
dade para moverse espontaneamente e a incontinencia de
esfnteres a causa dunha lesin do sistema nervioso
central. / M. electivo Trastorno mental da infancia caracterizado pola negativa a falar en situacins sociais determinadas, facndoo unicamente con algunhas persoas
seleccionadas.

mutn s.m. Elemento de menor tamao no que unha alteracin pode causar unha mutacin.

mutualismo s.m. Simbiose estricta, estado de asociacin

entre individuos de diferentes especies no que mbalas
das partes resultan beneficiadas.

mutualista adx. De cada un dos organismos participantes

nun fenmeno de mutualismo. U.t.c.s.

Mv Abreviatura de megavolt. V. megavolt.

My, enfermidade de V. enfermidade.
Mycobacteriaceae s.f. V. micobactericeas.
Mycobacterium Xnero de bacterias da familia das
micobactericeas. Trtase de bacilos grampositivos
dbiles, inmbiles, delgados, non esporulados, aerobios
estrictos, catalase positivos e cido-alcohol resistentes.
Divdense habitualmente en dous grupos, o primeiro
constitudo polas micobacterias tpicas, no que se atopan
o M. tuberculosis e o M. bovis, e o segundo constitudo
polas micobacterias atpicas, entre as que existen grupos
de micobacterias fotocromxenas, que producen
pigmento cando se expoen luz, escotocromxenas,
que producen pigmento tamn na escuridade, e non
cromxenas, que non producen pigmento. O M. leprae,
axente productor da lepra, cumpre os criterios das micobacterias, pero non se pode cultivar. // M. avium intrace-

Myxomya
llulare Micobacteria atpica, non cromxena e de crecemento lento, que produce infeccins no ser humano en
condicins de inmunodficiencia, especialmente na SIDA.
/ M. bovis Axente causal da infeccin tuberculosa no
gando vacn, transmisible ser humano. / M. forutitum
Micobacteria atpica de crecemento rpido, non cromxena, ocasionalmente patxena para o ser humano. / M.
kansasii Micobacteria atpica, fotocromxena e de crecemento lento, que causa infeccins no ser humano en
condicins de inmunodeficiencia, especialmente na
SIDA. / M. leprae Axente causal da lepra humana. / M.
marinum Micobacteria atpica de crecemento lento, fotocromxena, causante do granuloma das piscinas. / M.
smegmatis Micobacteria atpica de crecemento rpido e
non cromxena, que se atopa no esmegma humano. / M.
tuberculosis Bacilo de Koch, micobacteria tpica que o
principal axente causal da tuberculose no ser humano.

Mycoplasma Xnero de bacterias da familia Mycoplasmataceae, orde Mycoplasmatais, clase Mollicutes, gramnegativas, pleomrficas, de pequeno tamao e carentes
de parede celular, que poden vivir extracelularmente.
Causan esencialmente infeccins respiratorias e urinarias
no ser humano. Tamn se di micoplasma. // M. hominis
Micoplasma parasito habitual da vaxina e do colo do
tero, patxeno potencial do ser humano, no que pode
producir infeccins das vas urinarias, xenitais, e no
aparello respiratorio. / M. pneumoniae Axente causal da
pneumona atpica primaria. Tamn se di axente de
Eaton.

Myxomya Subxnero de mosquitos anofelinos que

pertencen o Myxomya barbirostris, transmisor do paludismo e da filarase en Oriente, e o Myxomya paludis,
transmisor do paludismo en frica.

N
N 1. Smbolo do ndice de refraccin. 2. Smbolo qumico

nafazolina s.f. Frmaco adrenrxico empregado como

do nitrxeno. 3. Abreviatura de normal cando se refire a

unha solucin. 4. Smbolo dun determinante antixnico
dos eritrocitos. 5. Abreviatura do Newton. 6. Abreviatura
de norte. 7. Abreviatura de nervio. 8. Abreviatura de
normal.

vasoconstrictor en aplicacin tpica nas mucosas nasal e

ocular.

n Abreviatura de nano-.
NA Abreviatura de nmina anatmica, terminoloxa
anatmica oficial aprobada en 1965.

Na Smbolo do sodio.
nacarado-a adx. De cor branca agrisada, translcida e
que reflicte a luz irisada a modo de ncara, como certas
colonias bacterianas e dunha clase de ictiose.

nacela s.f. Fosa navicular da uretra.

nacemento s.m. 1. Accin e efecto de nacer, momento no
que o feto viable sae do claustro materno. 2. Base ou
punto de orixe dunha arteria, tumor, etc. // N. mltiple.
Nacemento de dous ou mis fetos da mesma xestacin.

NAD Siglas do coenzima nicotinadenindinucletido, que

participa en moitas reaccins enzimticas nas que acta
como portador de electrns experimentar alternadamente oxidacin (NAD +) e reduccin (NADH).Os
productos da hidrlise do NAD son unha molcula de
adenina, das de alfa-ribosa, dous de cido fosfrico e
unha de nicotinamida. Tamn se di codeshidroxenase I,
coenzima I, nucletidodifosfopiridina e difosfopiridin-nucletido (DPN).

ndega s.f. Cada unha das masas carnosas grosas que

constiten o cu das persoas, formada principalmente
polos msculos glteos.

NADP Siglas do coenzima nicotinadenindinucletidofosfato, derivado fosforilado da NAD, coenzima transportador de hidrxeno, con funcins similares NAD.
Tamn se di codeshidroxenaseII, coenzimaII, nucletidotrifosfopiridina e trifosfopiridin-nucletido (TPN).

NADP+

Siglas da forma oxidada de NADP

NADPH Siglas da forma reducida de NADP

nafta s.f. 1. Bencina lquida do petrleo, incolora de olor

penetrante, inflamable. 2. Lquido moi inflamable, voltil
e de olor intenso. // N. acetosa. Acetato de etilo. / N. de
madeira. Alcohol metlico. / N. de vitriolo. ter etlico.

naftaleno s.m. Hidrocarburo slido, cristalino, de cor

branca prateada, C10H8, extrado do alcatrn de hulla,
insoluble en auga, soluble en alcohol, ter, cloroformo e
bencina, que se empregou como antisptico na febre
tifoide, como expectorante, e para uso externo en
pomadas contra o prurito, a sarna, a psorase, etc.

naftalina s.f. Naftaleno.

naftol s.m. Oxinaftalina, C10H7OH, substancia antisptica

cristalizable obtida do alcatrn de hulla, que se presenta

en das formas ismeras: a forma a (alfanaftol) e a forma
b (betanaftol). // N. alfa. Composto cristalino, branco
rosado, insoluble en auga, que a penas se emprega pola
sa toxicidade. / N. beta. Corpo cristalino, incoloro,
soluble en alcohol, ter e auga quente, empregado principalmente como antisptico das vas dixestivas.

naftolismo s.m. Intoxicacin producida polo naftol.

nalidxico (cido) s.m. Derivado da naftiridina,
composto antisptico que acta inhibindo a sntese do
DNA dos xermes gramnegativos, utilizado nas infeccins
urinarias por xermes sensibles.

nalorfina s.f. N-alir-normorfina, anlogo estructural da

morfina que serve de antagonista dalgunhas das sas
accins e doutros opiceos.

naloxona s.f. N-alil-noroximorfona, antagonista das

accins dos opiceos, que carece de accin farmacolxica cando se administra en ausencia de narcticos.
sase por va parenteral en casos de sobredosificacin ou
intoxicacin.

naltrexona s.f. Frmaco antagonista dos opiceos, de

accin mis prolongada c naloxona, utilizado para evita-la recada na dependencia, dado que a sa presencia
evita que o opiceo exerza os efectos esperados.

nanismo

nanismo s.m. Defecto conxnito do crecemento. Tamn

se di ananismo.

nano- 1. Prefixo nalgunhas expresins mdicas que signi-

496
de Nussbaum. Anestesia xeral producida polo ter ou o
cloroformo, despois dunha inxeccin de morfina. / N.
medular. Raquianestesia.

fica tamao pequeno. 2. Prefixo que significa a milmillonsima parte (10-9) da unidade que acompae. A sa
abreviatura n.

narcosntese s.f. Narcoanlise.

narcospasmo s.m. Espasmo acompaado de depresin

nanocfalo s.m. Microcfalo.

nanocormia s.f. Ananismo do corpo ou tronco.
nanogramo s.m. Milmillonsima de gramo, 10-9 g. Abre-

narcostimulante s.m. Frmaco que pose, simultanea-

viatura ng.

nanoide s.m. Individuo de talle pequeno, semellante a un

anano.

nanomelo s.m. Monstro fetal con membros ananos.

nanmetro s.m. Milmillonsima parte do metro, 10-9 m.
Abreviatura nm.

nanosoma s.f. Ananismo.

naproxeno s.m. Axente analxsico e antiinflamatorio
empregado no tratamento das enfermidades reumticas.

narcena s.f. Alcaloide do opio empregado principalmente como hipntico en forma de clorhidrato.

narcilo s.m. Clorhidrato de etilnarcena, que se ten

empregado como anestsico xeral.

narco- Prefixo do gr. nrke, entorpecemento que denota

relacin co estado de estupor.

narcoanlise s.f. Forma de psicoterapia psicanaltica na

que se administran, por va intravenosa, lentamente,
frmacos hipnticos de accin rpida (por exemplo
barbitricos), co fin de facilita-la manifestacin de
pensamentos suprimidos ou reprimidos.

narcoanestesia s.f. Anestesia no estado estuporoso,

provocada pola inxeccin de substancias narcticas.

narcocatarse s.f. Catarse verificada co suxeito sometido

accin narctica.

narcodiagnstico s.m. Narcoanlise.

narcofina s.f. Sal dobre de morfina e narcotina ou
narcena, analxsico e narctico.

narcohipnia s.f. Entorpecemento que precede espertar

completo.

narcohipnose s.f. Suxestin hipntica obtida baixo os

efectos de frmacos narcticos.

narcolepsia s.f. Estado patolxico caracterizado por irresistibles desexos de durmir ou sbitos accesos de sono
profundo, sono paroxismal.

narcolptico -a adx. Pertencente ou relativo narcolepsia, caracterizado por ela ou que a produce.

narcomana s.f. Apetencia esaxerada de narcticos.

narcose s.f. Depresin das funcins do sistema nervioso
central producida por frmacos, sono artificial. // N.
basal. Inconsciencia, amnesia e analxesia completas. / N.

do sistema nervioso central.

mente, propiedades narcticas e estimulantes.

narcosuxestin s.f. Suxestin aplicada estando o suxeito

sumido na accin narctica para aumenta-la sa eficacia.

narcoterapia s.f. Psicoterapia que se realiza estando o

paciente baixo o efecto dun sedante ou narctico.

narctico-a adx. 1. Que produce sono, estupor ou inconsciencia, somnfero, estupefaciente. // s.m. 2. Substancia
que ten estas propiedades. // N. andino. Narctico e
analxsico.

narcotina s.f. Alcaloide do opio sen propiedades narcticas, antitusivo.

narcotismo s.m. 1. Estado de estupor ou sono producido

por unha droga narctica. 2. Adiccin s narcticos.
Narcomana.

narcotizacin s.f. Suxeicin influencia dun narctico.

narcotizar v. Pr baixo a influencia dun narctico.
nariz s.m. Estructura especializada da cara que serve
como rgano do olfacto e comezo do aparello respiratorio, que na sa funcin respiratoria filtra e quenta o aire
que se aspira. Atpase na parte media da cara, entre a
fronte e a boca, ten forma de pirmide triangular, oca, de
vrtice superior e base inferior con dous buratos e est
formada por sos, cartilaxes, msculos, e pel. // N. en
anteollo. Nariz achatado na sa parte media, debido
destruccin dos sos nasais. / N. en sela de montar.
Nariz cun dorso que forma un ngulo entrante, deformidade caracterstica da sfilis hereditaria. / N. en martelo.
Rinofima.

nasal adx. 1. Relativo nariz. // s.m. 2. so nasal.

nasioinaco-a adx. Relativo nasin e inin,
distancia que media entre a sutura frontonasal e a protuberancia occipital externa.

nasin s.m. Depresin a nivel da raz do nariz que indica

a posicin da sutura frontonasal.

nasite s.f. Inflamacin do nariz, rinite.

naso- Prefixo do lat. nasus, que indica relacin co nariz.
nasoantral adx. Pertencente ou relativo nariz e seo
maxilar.

nasoantrite s.f. Inflamacin das fosas nasais e o seo

maxilar.

nasociliar adx. Relativo nariz e s cellas.

nasocular adx. 1. Relativo nariz e ollo. // s.m. 2.
Nervio nasal.

497

nasofaringoscopio s.m. Instrumento ptico para o

exame da nasofarinxe.

nebulizador

natrurese s.f. Segregacin de cantidades anormais de

sodio pola urina.

nasofarinxe s.f. Porcin nasal da farinxe, situada enriba

natura s.f. Natureza. // N. medicatrix. Forza natural do

do padal brando, que na sa parte anterior se abre na

cavidade nasal, farinxe nasal, rinofarinxe, epifarinxe.

organismo capaz de logra-la curacin sen axentes cirrxicos ou medicinais.

nasofarinxite s.f. Inflamacin da nasofarinxe.

nasofrontal adx. Pertencente ou relativo nariz e s sos

natural adx. Nin artificial nin patolxico, que forma parte

frontais

nasogstrico-a adx. Pertencente ou relativo nariz e

estmago, por exemplo aspiracin nasogstrica do
contido do estmago.

nasolabial adx. Pertencente ou relativo nariz e s

beizos.

nasolacrimal adx. Pertencente ou relativo cavidade

nasal e aparello lacrimal ou os sos nasal e lacrimal.

nasolobular adx. Pertencente ou relativo lobo do nariz.

nasomanmetro s.m. 1. Aparello para medi-lo grao de
permeabilidade das vents nasais. 2. Aparello para medi-la presin intranasal.

nasopalatino -a adx. Relativo cavidade nasal e padal.

nasopalpebral adx. 1. Relativo nariz e plpebra. //
s.m. 2. Msculo orbicular das plpebras.

nasoscopio s.m. Instrumento para o exame das fosas

nasais, espculo nasal.

nasoseptal adx. Relativo tabique das fosas nasais.

nasoseptite s.f. Inflamacin do tabique nasal.
nasosinusite s.f. Inflamacin dos seos accesorios do
nariz, nasoantrite.

nasoturbinal adx. Relativo cavidade nasal e s

cornetes.

natal adx. 1. Pertencente ou relativo nacemento. 2.

Pertencente ou relativo s ndegas.

natalidade s.f. Taxa de nacementos, proporcin de nacementos nunha poboacin determinada nun tempo determinado.

naticefalia s.f. Cranio natiforme.

natiforme adx. En forma de ndegas.
natimortalidade s.f. Proporcin de fetos nacidos mortos
entre unha poboacin de nenos neonatos.

natimorto-a adx. Producto do embarazo en idade xestacional viable, que nace morto. Tamn se di mortinato.

nativo-a adx. Nacido naturalmente, natural, conxnito.

natremia s.f. Presencia de sodio no sangue.
natriurtico-a adx. Pertencente ou relativo natrurese.
natrn s.m. Carbonato de sodio nativo, hidrxido de
sodio.

natropenia s.f. Diminucin do sodio no sangue.

da natureza.

naturalismo s.m. Sistema mdico que considera s as

forzas naturais, a natura medicatrix, como teraputica,
naturismo.

naturalista adx. e s. Persoa que practica o naturalismo.

natureza s.f. 1. Esencia e propiedade caracterstica de
cada cousa. 2. Universo. 3. Especie, xnero ou clase.

naturismo s.m. Naturalismo.

naupata s.f. Mareo.
nusea s.f. 1. Vasca, arcada, sensacin desagradable no
epigastrio, ou de forma xeral en todo o abdome, que
indica a proximidade do vmito. 2. Esforzo que acompaa a necesidade de vomitar. 3. Desgusto producido por
certos alimentos. // N. gravdicas. As producidas no
embarazo.

nauseabundo-a adx. Que produce nuseas.

nauseoso-a adx. Pertencente ou relativo s nuseas ou
que as provoca.

navicular adx. 1. De forma parecida casco dun barco.

// s.m. 2. so escafoide.

Nb Smbolo do niobio ou columbio.

NCTC (National Collection of Type Cultures). Sigla da
coleccin nacional inglesa de cepas bacterianas de referencia.

Nd Smbolo do neodimio.
Ne Smbolo do neon.
neartrose s.f. 1. Articulacin falsa que se forma en fracturas mal consolidadas, pseudoartrose. 2. Articulacin
artificial elaborada na difise por medio dunha operacin
cirrxica.

nboa s.f. Sistema coloide no que o medio de dispersin

un gas e as partculas dispersadas son un lquido.

nbula s.f. 1. Opacidade ou cicatriz da crnea, nubcula

da crnea, que non interfire coa visin. 2. Turbidade da
urina. 3. Preparacin usada nun nebulizador.

nebularina s.f. Substancia antibitica illada dos cultivos

dun basidiomiceto, o Clitocybe nebularis.

nebulizacin s.f. 1. Vaporizacin dun lquido por unha

corrente de aire, pulverizacin, atomizacin. 2. Aplicacin de madicacin en forma de vapor.

nebulizador s.m. Dispositivo empregado para converter

un lquido ou solucin en partculas finsimas que forman
unha especie de nboa, til para leva-la medicacin

Necator

498

parte mis profunda do aparello respiratorio. Tamn se di

atomizador, pulverizador.

necronectoma s.f. Escisin de secuestros ou outra parte

Necator Xnero de vermes parasitos nematodos da

necroparasito s.m. Parasito que vive sobre corpos

familia Ancylostomidae.

necatorase s.f. Anquilostomase. Infestacin con vermes

do xnero Necator.

necesidade s.f. 1. Sensacin interna correspondente

defecto de exercicio dunha funcin imprescindible, como
alimentacin, respiracin, miccin, defecacin, relacins
sexuais, etc., ou privacin de substancias indispensables para o mantemento do organismo. 2. En psicanlise,
estado de tensin interna que require de maneira imprescindible a satisfaccin que brinda o obxecto especfico,
como por exemplo o alimento.

necistose s.f. Desenvolvemento de quistes no ril, ril qustico.

necrectoma s.f. Escisin ou separacin de tecido morto.

necro- Prefixo do gr. nekrs, que significa morto, cadver.
necrobacilose s.f. Infeccin polo bacilo de Schmorl,
Fusobacterium necrophorum, caracterizada por lesins
gangrenosas en especies animais.

necrobiose s.f. Dexeneracin fisiolxica das clulas ou

tecidos dependente de cambios relacionados co desenvolvemento, envellecemento, uso, etc., que produce
maduracin e descamacin das clulas epidrmicas,
fagocitose de eritrocitos vellos, etc. e, s veces, necrose
real. // N. lipoide dos diabticos. Dermatose que ocorre
nos diabticos dependente de alteracins do metabolismo
dos lpidos, caracterizada por necrobiose do tecido elstico e conxuntivo da pel.

necrocitose s.f. Morte e deterioro das clulas.

necrocitotoxina s.f. Toxina que produce a morte das
clulas.

necrfago-a adx. Que se alimenta de corpos mortos.

necrofilia s.f. 1. Atraccin cara s corpos mortos. 2. Relacin sexual con cadveres.

necrfilo-a adx. 1. Que vive sobre tecidos mortos como

as bacterias necrfilas. 2. Pertencente ou relativo necrofilia.

necrofobia s.f. Temor morboso morte, tanatofobia, ou

s corpos mortos.

necrlise s.f. Separacin ou exfoliacin dun tecido por

necrose. // N. epidrmica txica. Enfermidade exfoliativa da pel, que semella unha queimadura de segundo
grao, de orixe medicamentosa por sensibilidade a un
frmaco ou descoecida. Tamn se di sndrome de Lyell,
sndrome da pel escaldada.

necroloxa s.f. Estatstica ou rexistro de defuncins.

necromana s.f. Necrofilia.
necromimese s.f. 1. Simulacin da morte. 2. Estado delirante no que o paciente cre que est morto.

necrosada, necrectoma.
mortos.

necropneumona s.f. Gangrena pulmonar.

necropsia s.f. Exame dun corpo despois da sa morte,
autopsia, exame post mortem.

necropulpectoma s.f. Extirpacin da polpa dentaria

trala sa desvitalizacin.

necrosar v. Volver necrtico ou experimentar necrose.

necroscopia s.f. Necropsia.
necrose s.f. Conxunto de cambios morfolxicos que
indican morte celular causada pola accin degradadora e
progresiva dos enzimas, que pode afectar a grupos de
clulas ou parte dunha estructura ou dun rgano. A parte
necrosada chmase secuestro. // N. asptica. Aquela na
que non intervn unha infeccin e ocorre na cabeza do
fmur despois dunha luxacin traumtica. / N. caseosa.
Dexeneracin na que o tecido afectado se transforma
nunha masa amorfa de consistencia friable e frxil e
aspecto opaco semellante queixo, como ocorre na
tuberculose e na sfilis. Tamn se di caseose, caseificacin, dexeneracin caseosa. / N. coagulativa. Tipo de
necrose que afecta principalmente s clulas, na que os
tecidos afectados conservan a sa consistencia e poden
recoecerse os seus lmites celulares. / N. colicuativa. A
caracterizada pola consistencia lquida dos tecidos
afectos.

necrosemitico-a adx. Relativo s signos da morte.

necrospermia s.f. Estado do seme no que os espermatozoides morreron ou estn inmbiles.

necrosteose s.f. Necrose sea.

necrostoma s.f. 1. Diseccin dun corpo morto, necroscopia. 2. Extraccin ou escisin dun secuestro, secuestrotoma. // N. osteoplstica. Extraccin dun secuestro
seo, tralo levantamento dun colgallo do so, que se
volve colocar despois da extraccin daquel.

necroxnico-a adx. 1. Que se orixina na materia morta.

2. Productor de necrose ou morte.

necrxeno-a adx. Necroxnico.

nefelio s.m. Nubcula da crnea.
nefeloide adx. Nebuloso, turbio.
nefelometra s.f. Mtodo de anlise qumica e bacteriolxica de tipo ptico para medi-la concentracin dunha
suspensin por medio do nefelmetro, baseado no efecto
Tyndall.

nefelmetro s.m. Instrumento semellante a un colormetro que permite medi-la turbidez dun lquido comparando a intensidade da luz reflectida polas sas partculas
constituntes en suspensin coa reflectida por unha
suspensin de concentracin coecida do mesmo tipo de
partculas, empregado para medi-la concentracin de

499

nefroloxa

substancias en suspensin ou efectua-lo reconto bacteriano dunha suspensin.

nefroanxiosclesore s.f. Enfermidade renal de orixe arte-

nefelopa s.f. Diminucin da visin por opacidade da

nefrobiopsia s.f. Biopsia renal por puncin transcutnea.

nefroblastoma s.m. Tumor embrionario do ril, tumor de

crnea.

nefelopsia s.f. Nefelopa.

nefradenoma s.m. Adenoma do ril.
nefralxia s.f. Dor orixinada no ril, clico renal, nefrodinia.

nefranuria s.f. Anuria de orixe renal.

nefrapostase s.f. Absceso ou inflamacin supurativa do
ril.

nefrarctia s.f. Contraccin do ril.

nefratona s.f. Atona do ril.
nefrectasia s.f. Ectasia ou distensin do ril, ril sacciforme.

nefrectoma s.f. Extirpacin do ril. // N. abdominal, ou

anterior, lumbar ou posterior. Tipo de incisin ou
forma de acceso para proceder extirpacin do ril.

nefredema s.m. Edema renal. Tamn se di hidronefrose.

nefrelcose s.f. Ulceracin do ril.
nefresia s.f. Enfermidade renal.
nefria s.f. Nefrite.
nfrico-a adx. Pertencente ou relativo ril. Tamn se di
renal.

nefridio s.m. rgano excretor do embrin do que se

desenvolve o ril.

nefridose s.f. Hidronefrose.

nefrismo s.m. Estado de caquexia debido a unha enfermidade renal.

nefrite s.f. Proceso proliferativo ou destructivo difuso que

afecta ril, podendo abarca-lo glomrulo, o tbulo ou o
tecido intersticial, inflamacin renal. // N. ascendente.
Pielonefrite. / N. glomerular. Glomerulonefrite. / N.
intersticial. Enfermidade primaria ou secundaria do
tecido renal con predominio de lesins no intersticio,
causada por alteracin arterial, arteriolar, glomerular ou
tubular que destre nefronas individuais, ou alteracins
xerais (gota, frmacos, mercurio), que causan toxicidade
nas clulas intersticiais e nos tbulos, e pode manifestarse de forma aguda ou crnica. / N. lpica. Glomerulonefrite nas enfermidades do tecido conectivo de orixe
inmunolxica como o lupus eritematoso.

nefrtico-a adx. 1. Pertencente ou relativo nefrite. 2.

Pertencente ou relativo s riles. // s.m. 3. Frmaco empregado nas enfermidades renais.

nefro-, nefros- Prefixos do gr. nephrs, que indican relacin co ril.

nefroabdominal adx. Relativo ril e parede abdominal.

siosclertica que cursa con hipertensin.

Wilms.

nefrocalcinose s.f. Estado de insuficiencia renal debida

precipitacin do fosfato clcico nos tubos renais.

nefrocapsectoma s.f. Extirpacin da cpsula do ril,

decorticacin do ril.

nefrocardaco-a adx. Pertencente ou relativo ril e

corazn.

nefrocele s.m. Protrusin herniaria dun ril.

nefrocirrose s.f. Cirrose renal.
nefrocistanastomose s.f. Anastomose cirrxica do ril e
a vexiga.

nefrocistite s.f. Inflamacin dun ou mbolos dous riles e

a vexiga urinaria.

nefroclico -a adx. 1. Pertencente ou relativo ril e

colon. 2. Clico renal.

nefrocolopexia s.f. Fixacin cirrxica do ril e o colon

por medio do ligamento nefroclico.

nefrocoloptose s.f. Desprazamento cara a abaixo ou

cada do ril e o colon.

nefrodinia s.f. Nefralxia, dor orixinada no ril.

nefrodistrofia s.f. Nefrose.
nefroflegmasa s.f. Nefrite.
nefrogstrico-a adx. Relativo ril e estmago.
nefrograma s.m. Imaxe radiolxica do parnquima renal,
que se obtn mediante a inxeccin dunha substancia
radioopaca, urografa.

nefrohidrose s.f. Hidronefrose.

nefroide s.f. Semellante a un ril, reniforme.
nefrlise s.f. 1. Destruccin do parnquima renal, producida por nefrotoxinas. 2. Operacin cirrxica de separa-lo ril das sas adherencias con outras formacins,
conservando a sa cpsula.

nefrolisina s.f. Nefrotoxina.

nefrolitase s.f. Estado morboso debido presencia de
clculos renais.

nefrlito s.m. Clculo renal.

nefrolitotoma s.f. Extraccin de clculos renais por
corte cirrxico do corpo do ril.

nefrlogo-a adx. e s. Persoa experta nas enfermidades do

ril.

nefroloxa s.f. Estudio ou tratado do ril, da sa anatoma,

fisioloxa e patoloxa.

nefroma

nefroma s.m. Tumor do tecido renal en xeral. // N.

embrionario. Tumor de Wilms.

500

nefrostoma s.m. Orificio infundibuliforme ciliado en

conexin cos tubos de Wolff.

nefromalaca s.f. Abrandamento do ril.

nefromegalia s.f. Aumento de volume do ril.
nefrmera s.f. Nefrotoma.
nefrn s.m. Nefrona.
nefrona s.f. Unidade anatmica e funcional do ril,

nefrostoma s.f. Formacin cirrxica dunha fstula

composta da cpsula de Bowman e o seu glomrulo,

xunto co tbulo contornado proximal, asa de Henle,
tbulo contornado distal e tbulo colector. Tamn se di
nefrn.

nefrotise s.f. Tuberculose renal.

nefrotoma s.m. Unha das divisins segmentarias do

nefronoptise s.f. Enfermidade con perda do parnquima

renal, caracterizada por quistes de localizacin centromedular con atrofia tubular, manifestada por anemia, poliria, uremia e acidose. Tamn se di enfermidade qustica medular.

nefroomentopexia s.f. Fixacin do omento ril isqumico descapsulado, para alivia-la hipertensin.

nefropata s.f. Enfermidade do ril. // N. funcional. A que

non debida a lesin orgnica. / N. parenquimatosa. A
que presenta lesin do parnquima. / N. primitiva.Nefropata de orixe renal. / N. secundaria. Nefropata que se
orixina a nivel sistmico.

nefropexia s.f. Fixacin cirrxica do ril.

nefropielite s.f. Pielonefrite.
nefropielograma s.m. Urografa, imaxe radiolxica do
parnquima e das cavidades renais obtida mediante a
inxeccin dun contraste que se elimina pola urina.

nefropielolitotoma s.f. Extraccin dun clculo da pelve

renal a travs dunha seccin do ril.

nefropieloplastia s.f. Cirurxa plstica da pelve renal.

nefropiose s.f. Supuracin do ril, pionefrose.
nefroptose s.f. Desprazamento cara a abaixo ou prolapso
do ril. Tamn se di ril ectpico, mbil ou flotante.

nefrorrafia s.f. Sutura dunha ferida do ril, nefropexia.

nefrorraxia s.f. Hemorraxia do ril.
nefrosclerose s.f. Esclerose ou endurecemento do ril
causada por enfermidade vascular renal, nefrite intersticial crnica, ril contrado. // N. arteriolar. Nefrosclerose
que lles afecta principalmente s arterolas, acompaada
de hipertensin e hipertrofia cardaca, que produce insuficiencia renal, insuficiencia cardaca conxestiva, e
hemorraxia cerebral. / N. maligna. A de curso rpido
progresivo, con acentuada disfuncin renal e asociada
con hipertensin maligna.

nefrose s.f. Enfermidade renal, en especial a caracterizada

por lesins dexenerativas dos tbulos renais (en oposicin nefrite), e ademais por edema (non inflamatorio),
albuminuria e diminucin da albumina plasmtica
(sndrome nefrtica). Tamn se di nefropata.

permanente no ril ou pelve renal, pielostoma, coa fixacin previa da parte parede abdominal, para que a urina
saia exterior.

nefrotifo s.m. Febre tifoide ou tifo con complicacins

renais.

mesoderma da que se desenvolven os tubos excretorios

do ril.

nefrotoma s.f. Incisin cirrxica do ril, xeralmente por

va lumbar, para liberalo dun clculo ou absceso.

nefrotomo s.m. Nefrotoma.

nefrotomografa s.f. Tomografa renal obtida durante a
eliminacin dun contraste iodado hidrosoluble.

nefrotxico-a adx. Que txico para as clulas do ril.

nefrotoxina s.f. Citotoxina que destre o tecido renal ou
pose efectos especficos sobre as clulas do ril.

nefrotuberculose s.f. Tuberculose renal.

nefroureterectoma s.f. Escisin do ril e do urter.
nefrxeno-a adx. 1. Que se orixina no ril ou do ril. 2.
Que forma tecido renal.

negacin s.f. Mecanismo inconsciente de defensa polo

que o suxeito rexeita e non acepta como propios os sentimentos, ideas ou desexos que lle son postos de manifesto
e que foran completamente reprimidos por consideralos
intolerables.

negativismo s.m. Tendencia a face-lo contrario do que se

nos pide, oposicin activa ou pasiva a toda solicitude
proveniente do exterior.

negativo-a adx. 1. Que ten un valor menor que cero. 2.

Non positivo, sen resultado ou inexistente. 3. Que se
caracteriza por oposicin ou resistencia. // s.m. 4. Clix
fotogrfico negativo.

negatoscopio s.m. Aparello para examina-los clixs

radiogrficos.

negatrn s.m. Electrn negativo, en oposicin a positrn.

Neisseria Xnero de bacterias da familia neissericeas,

cocos gramnegativos, de 0,61 m de dimetro, que se

dispoen en parellas, non esporulados e non mbiles,
aerobios. As sas especies son parasitas dos mamferos e
algunhas son patxenas. // N. gonorrhoeae. Gonococo
ou coco de Neisser, axente causal da gonorrea, as como
da oftalma do neonato. Tamn se di Diplococcus gonorrhoeae e Micrococcus gonorrhoeae. / N. Meninxite.
Meningococo, parasito da nasofarinxe, axente causal da
meninxite cerebroespinal no home. Tamn se di N. Intracellularis, Diplococcus intracellularis meningitidis.

501

nema-, nemato- Prefixos do gr. nma, -atos, coa significacin de fo.

nematoblasto s.m. Espermtide.

nematocida adx. e s.m. Que destre nematodos.
nematodase s.f. Infestacin con vermes nematodos.
nematodos s.m.pl. Orde de vermes que incle moitos

neostigmina

neofeto s.m. Organismo intrauterino no periodo de transicin entre embrin e feto, redor da oitava semana.

neofilismo s.m. Afeccin esaxerada s novidades ou

novas ideas.

neofobia s.f. Temor morboso s novidades, misonesmo.

neoformacin s.f. 1. Formacin dunha neoplasia. 2.
Proceso de rexeneracin.

helmintos parasitos do home, que parasitan o tracto intestinal (ascaris, anquilostoma) ou os tecidos linfticos e as
vsceras (filaria).

neoformativo-a adx. Relativo formacin do tecido

nematohelminto s.m. Verme nematodo.

nematoloxa s.f. Rama da zooloxa que estudia tdolos

neofrenia s.f. Desorde mental.

neohipocratismo s.m. Volta actualidade da teora e

aspectos dos vermes nematodos, a sa bioloxa e as relacins co home.

nematose s.f. Infestacin por nematodos.

nematospermia s.f. Dotacin de espermatozoides de
cola longa, como os humanos.

nenez s.f. Infancia, perodo da vida desde o nacemento ata

a pubertade.

neno-a adx. e s. Que se atopa na etapa da nenez. // N.

peixe. Feto arlequn.

neo- Prefixo do gr. nos, que significa novo.

neo Apcope de neoplasia ou neoplasma.
neoartrose s.f. Neartrose.
neoblstico-a adx. Relativo s tecidos formados de
novo.

neocatarse s.f. Procedemento psicanaltico polo que se

fan recorda-las vivencias infants.

neocerebelo s.m. Corticocerebelo. Porcin do cerebelo

que logrou o seu desevolvemento mximo no home e
outros primates e comprende os lobos laterais e o ncleo
dentado.

neocintico-a adx. Do mecanismo motor nervioso que

regula o control muscular voluntario, ten relacin coa
zona motriz do crtex cerebral e denomnase as porque
a sa evolucin ocorre despois da do sistema paleocintico.

neocito s.m. 1. Forma non adulta de leucocito. 2. Clula

neoplsica.

neocitose s.f. Presencia de clulas non maduras, da serie

branca, no sangue.

neocrtex s.m. Neopalio.

neodarwinismo s.m. Teora de Darwin modificada, aplicando os coecementos xenticos modernos.

novo, neoblstico, neoplsico.

prcticas hipocrticas.

neolalia s.f. Utilizacin na linguaxe de moitos neoloxismos.

neolalismo s.m. Neolalia.

neoloxismo s.m. 1. Palabra de creacin recente. 2. Invencin de palabras novas ou utilizacin de palabras xa existentes con novos significados, que s veces s pode
entender o paciente psictico que as emprega.

neomaltusianismo s.m. Doutrina que, partindo da teora

de Malthus, sostn a necesidade dunha limitacin de
nacementos, para remedia-la desproporcin entre os
nacementos, que aumentan en progresin xeomtrica, e
os medios de subsistencia, que o fan en proporcin aritmtica.

neomicina s.f. Substancia antibacteriana obtida de

cultivos do Streptomyces fradiae que non se absorbe por
va oral, polo que se usa como antisptico das vas dixestivas, e pola sa toxicidade non se administra por va
parenteral.

neon s.m. Elemento gasoso inerte da atmosfera. Smbolo

Ne. Peso atmico 20,2. Nmero atmico 10.

neopalio s.m. Parte mis grande do crtex cerebral, filoxeneticamente mis recente, formado por seis capas celulares que, nomeadas desde a superficie, son: molecular
ou plexiforme, granulosa externa, piramidal externa,
granulosa interna, piramidal interna ou ganglionar e
multiforme ou polimrfica. Tamn se di neocrtex.

neoplasia s.f. Neoplasma.

neoplsico-a adx. 1. Relativo ou pertencente neoplasia.
2. Semellante a un neoplasma.

neoplasma s.m. Crecemento novo e anormal, en especial

crecemento tisular progresivo, no que a divisin celular
non est regulada. Tamn se di tumor. // N. benigno.
Tumor benigno. / N. maligno. Tumor maligno, cancro.

neodiatermia s.f. Diatermia de ondas curtas.

neoencfalo s.m. Crtex cerebral, entendido como a

neoplastia s.f. Restauracin de perdas de substancia por

formacin mis recente na evolucin do encfalo, en

oposicin s formacins mis antigas, os ncleos grises
da base ou paleoncfalo.

neostigmina s.f. Composto sinttico con actividade de

cirurxa plstica.
anticolinesterase utilizado no tratamento do leo paraltico, na atona da vexiga urinaria e na miastenia grave.

neostoma

neostoma s.f. Creacin cirrxica dunha abertura nova ou

artificial.

neostriado s.m. Porcin do corpo estriado mis recentemente desenvolvida, representada polo ncleo caudado e
o putame.

neotlamo s.m. Porcin do tlamo mis recentemente

desenvolvida conectada co neocrtex.

neoxnese s.f. Nova formacin de tecidos ou clulas,

rexeneracin.

nepioloxa s.f. Antigamente, neonatoloxa.

neptunio s.m. Elemento radioactivo, que non existe na

502

nesteostoma s.f. Construccin cirrxica dunha abertura

no xexuno travs da parede abdominal, xexunostoma.

nestialxia s.f. Fame dolorosa.

nestiatra s.f. Nestiterapia.
nestiterapia s.f. Cura de fame ou diaeta famis.
nestoterapia s.f. Nestiterapia.
neuralxia s.f. Dor paroxstica que se estende longo da
traxectoria dun nervio, sen alteracins anatomopatolxicas visibles, moitas veces inducida tocar naqueles
puntos onde o nervio se fai superficial ou en ramas cutneas do mesmo (zonas gatillo).

natureza, senn que se obtn polo bombardeo de uranio

con neutrns e, debido sa inestabilidade, transfrmase
rapidamente en plutonio. Smbolo, Np. Nmero atmico
93. Peso atmico 237.

neuramebmetro s.m. Instrumento para medi-lo tempo

nervimobilidade s.f. Mobilidade por influencia

(mixovirus), que racha o enlace qumico do cido neuramnico con outros carbohidratos.

nerviosa, nervimotilidade, neurimotilidade.

nervimocin s.f. Movemento muscular por influxo

nervioso.

nervimotilidade s.f. Nervimobilidade.

nervimotor -a adx. Pertencente ou relativo a un nervio
motor.

nervio s.m. Estructura en forma de cordn, visible a

simple vista, conductor ou transmisor de impulsos ou
sensacins entre unha parte do sistema nervioso central e
algunha outra rexin do corpo. Estn compostos por
fascculos de fibras nerviosas rodeados por unha envoltura propia, perineurio, entre eles hai tabiques de tecido
conxuntivo, endoneurio, e estn reunidos por unha vaa
comn, epineurio. Segundo as fibras nerviosas tean ou
non mielina clasificmolas como mielnicas, brancas ou
meduladas, e grises, non meduladas ou amielnicas. // N.
aferente. O que transmite impulsos desde a periferia cara
sistema nervioso central. / N. eferente. O que leva
impulsos desde o sistema nervioso central periferia. / N.
ganglionar. Nervio do sistema nervioso simptico. / N.
somticos. Nervios motores e sensitivos que innervan o
msculo esqueltico e os tecidos somticos.

nerviosidade s.f. Excitabilidade nerviosa esaxerada ou

patolxica con grande inquietude mental e fsica.

nervioso-a adx. 1. Pertencente ou relativo a un nervio ou

a varios. 2. Extraordinariamente excitable, que sofre
inestabilidade mental ou emocional.

nervotabe s.f. Sndrome atxica secundaria a neurite

perifrica. Tamn se di tabe perifrica, pseudotabe.

nesidiectoma s.f. Extirpacin dos illotes pancreticos.

nesidioblasto s.m. Clula constitutiva dos illotes pancreticos.

nesoblastoma s.m. Tumor dos illotes pancreticos.

neste s.m. 1. Antigamente, xexuno. // s.f. 2. Fame ou
inanicin.

de resposta do nervio a calquera estmulo.

neuraminidase s.f. Enzima producido por certos virus

neuranaxnese s.f. Rexeneracin do tecido nervioso.

neuranxiose s.f. Alteracin dos nervios dos vasos
sanguneos.

neurapfise s.f. Calquera das lminas do arco vertebral

na vrtebra tipo ou a sa parte homloga nas vrtebras
craniais.

neurapraxia s.f. Suspensin transitoria da funcin dun

nervio perifrico por traumatismo pechado, compresin
ou isquemia.

neurarqua s.f. Accin dominante do sistema nervioso

sobre os procesos fsicos do organismo.

neurartropata s.f. Artropata combinada con enfermidade dos nervios.

neurastenia s.f. Trastorno psicofisiolxico ou psicosomtico que acompaa a depresin, caracterizado por
esgotamento permanente, fatigabilidade, diminucin da
atencin, insomnio, etc. // N. gripal. Neurastenia que
aparece como secuela da gripe. / N. ptica. Neurastenia
con diminucin do campo visual. / N. traumtica.
Neurastenia consecutiva a un traumatismo, neurose traumtica.

neurataxia s.f. Ataxia de orixe cerebrospinal.

neuraxite s.f. Encefalomielite. // N. epidmica. Encefalite epidmica.

neuraxon s.m. Axon, cilindroeixe.

neurectasia s.f. Operacin cirxica para elongar ou
estirar un nervio ou un tornco nervioso.

neurectoma s.f. Extirpacin dun segmento dun nervio.

neurectopa s.f. 1. Desprazamento dun nervio. 2. Estado
no que un nervio segue unha traxectoria anmala.

neurentrico-a adx. 1. Relativo s nervios e intestino.

2. Relativo tubo neural e arquntero do embrin,
especialmente canle que os conecta.

503

neurocladismo

neurexrese s.f. Tcnica cirrxica para o tratamento das

neuroastrocitoma s.m. Glioma composto principal-

neuralxias que consiste en exrese, avulsin ou esgazadura dun tronco nervioso.

mente por astrocitos, semellante astrocitoma, e que se

atopa na base do III ventrculo e nos lobos temporais,
anda que pode orixinarse en calquera parte do sistema
nervioso.

neuriatra s.f. Tratamento das enfermidades nerviosas.

neurilema s.m. Membrana delgada que envolve a traxectoria espinal das fibras nerviosas mielnicas. Tamn se di
membrana ou vaa de Schwann.

neurilmico-a adx. Pertencente ou relativo neurilema.

neurilemite s.f. Inflamacin do neurilema.
neurilemoma s.m. Neoplasia benigna da membrana dos
nervios perifricos, neurinoma, schwannoma.

neurina s.f. 1. Constitunte albuminoide do tecido

neuroaxe s.m. 1. Eixe cerebrospinal. 2. Cilindroeixe.

neurobilogo-a adx. e s. Especialista en neurobioloxa.
neurobioloxa s.f. Rama da neuroloxa que estudia a
bioloxa do sistema nervioso.

neurobiotaxe s.f. Teora segundo a cal os corpos das

clulas nerviosas tenden, durante o seu desenvolvemento,
a dirixirse cara s zonas das que reciben a maior parte dos
estmulos.

nervioso. 2. Amina txica, producto da descomposicin

de materias animais, que tamn se atopa nos fungos velenosos.

neuroblasto s.m. Clula embrionaria que se converte en

neurinoma s.m. Ndulo ou tumor sobre un nervio, espe-

nervioso, composto principalmente de clulas embrionarias ou neuroblastos, localizado en estructuras mediastnicas e retroperitoneais, mis frecuente na medula suprarrenal. Son moi comns as metstases na cavidade cranial
e o esqueleto, pulmns, ganglios linfticos e fgado. de
crecemento rpido e afctalles principalemte s nenos.

cialmente perifrico, procedente da vaa de Schwann.

Tamn se di neurocitoma, schwanoma.

neurinomatose s.f. Enfermidade caracterizada pola existencia de neurinomas mltiples.

neurita s.f. Antigamente, axon ou cilindroeixe.

neurite s.f. 1. Inflamacin dun nervio caracterizada por
dor, trastornos sensitivos, parlise e atrofia muscular na
rexin que innerva, con abolicin dos reflexos osteotendinosos. 2. Lesin non inflamatoria do sistema nervioso
perifrico, neuropata. // N. aguda do ombro. Neuralxia
amiotrfica do ombreiro caracterizada pola aparicin
brusca de intensas dores na zona do ombreiro, seguidas
de amiotrofia da musculatura desta rexin, que adoita
seguir un curso regresivo nalgns meses. / N. alcohlica,
diabtica, diftrica, etc. Variedades de neurite debidas
causa expresada polas distintas denominacins. / N.
mltiple. Polineurite. / N. ptica. Inflamacin do nervio
ptico, que pode afecta-la parte do nervio que est dentro
do globo ocular (neuropapilite) ou a que est por detrs
do mesmo (neurite retrobulbar ou postocular). / N. saturnina. A debida a unha intoxicacin polo chumbo. / N.
pseudotabtica. Polineurite de orixe diversa (diabtica,
alcohlica, etc.) na que resultan afectadas as fibras da
sensibilidade profunda, determinando unha ataxia similar
da tabe dorsal. / N. tabtica. A de orixe sifiltica que
acompaa tabe dorsal. / N. txica ou traumtica. A que
depende dun veleno ou dun traumatismo, respectivamente.

neuro-, neur- Prefixos do gr. enron, nervio, que

denotan relacin cos nervios ou co sistema nervioso.

neuroanastomose s.f. Operacin cirrxica que establece

unins entre nervios.

neuroanatoma s.f. Rama da neuroloxa que estudia a

anatoma do sistema nervioso.

neuroartropata s.f. Trofoneurose que afecta a unha ou

varias articulacins.

neurona ou clula nerviosa, esponxioblasto.

neuroblastoma s.f. Sarcoma orixinado no sistema

neurocardaco-a adx. Pertencente ou relativo sistema

nervioso e corazn.

neurocele s.m. Combinacin dos ventrculos cerebrais e

o conducto central da medula espial.

neurocentral adx. Pertencente ou relativo centro e s

masas laterais dunha vertebra en desenvolvemento.

neurocentro s.m. Elemento vertebral embrionario do que

se desenvolven as apfises espiosas das vrtebras.

neuroceptor s.m. Elemento terminal da dendrita, que

recibe o estmulo neuromotor dunha neurona adxacente.

neurociencia s.f. Rama das ciencias que estudia a

embrioloxa, a anatoma, a fisioloxa, a bioqumica, a
farmacoloxa, etc., do sistema nervioso.

neurocientfico -a s. Persoa experta en calquera das

ramas da neurociencia.

neurocineto s.m. Instrumento percusor para a estimulacin dos nervios.

neurocirculatorio-a adx. Pertencente ou relativo s

sistemas circulatorio e nervioso, por exemplo a astenia
neurocirculatoria.

neurocirurxa s.f. Cirurxa do sistema nervioso.

neurocito s.m. Clula nerviosa, neurona.
neurocitoma s.m. 1. Tumor de orixe nerviosa, neuroblastoma, neuroepitelioma. 2. Sarcoma de orixe simptica que lles afecta s nenos, simpatoblastoma. Tamn se
di neurinoma.

neurocladismo s.m. 1. Rexeneracin dos nervios seccionados. 2. En especial, forza pola que os axons formados
de novo no toco proximal son atrados polo toco perif-

neuroclnico-a

504

rico para formar unha ponte de fibras nerviosas entre os

dous cabos, odoxnese.

neurodinmico-a adx. Pertencente ou relativo enerxa

neuroclnico-a adx. Caracterizado por espasmo

neurodinia s.f. Dor nun ou mis nervios, neuralxia.

neurodocite s.f. Inflamacin dos conductos seos,

nervioso.

neurocomunicacins s.f.pl. Rama da neuroloxa que

estudia a transferencia e a integracin de informacin
dentro do sistema nervioso.

neurocondrita s.f. Cartilaxe embrionaria que se desenvolve no arco neural dunha vrtebra.

neurocoriorretinite s.f. Inflamacin simultnea do

nervio ptico, a coroide e a retina.

neurocoroidite s.f. Inflamacin do nervio ptico e a

coroide.

neurocranial adx. Pertencente ou relativo neurocranio.

neurocranio s.m. Parte do cranio que protexe o cerebro.
neurocrinia s.f. 1. Segregacin das neuronas hipotalmicas cara neurohipfise. 2. Difusin de hormonas nos
centros nerviosos.

neurcrino-a adx. Pertencente ou relativo neurosegregacin.

neurocristopata s.f. Enfermidade que resulta do desenvolvemento defectuoso da crista neural.

neurocutneo-a adx. 1. Neurodrmico, pertencente ou

relativo s nervios e pel. 2. Pertencente ou relativo s
nervios cutneos.

neurodendrita s.f. Dendrita.

neurodendrn s.m. Dendrita.
neuroderma s.m. Ectoderma epiblasto neural.
neurodermatite s.f. Dermatite que se supn causada por
prurito de orixe emocional. Tamn se di dermatite
neuroptica. // N. crnica circunscrita. Antigamente,
erupcin crnica liquenoide prurixinosa das rexins
axilar e pbica. Tamn se di lique sinxelo crnico, lique
plano circunscrito. / N. diseminada. Antigamente,
eccema atpico, dermatite atpica. / N. lineal crnica
verrugosa. Nevo lineal.

neurodermatomiosite s.f. Neurodermatite que afecta a

tecido subcutneo e msculos subxacentes.

neurodermatose s.f. Enfermidade da pel con sntomas

de orixe nerviosa como o prurito, dermatoneurose.

neurodermia s.f. Enfermidade cutnea caracterizada por

prurito intenso sen lesins anatomopatolxicas apreciables.

neurodermite s.f. Neurodermatite.

neurodexenerativo-a adx. Relativo dexeneracin
nerviosa ou caracterizado por ela.

neurodiagnose s.f. Diagnstico das enfermidades do

sistema nervioso.

neurodiagnstico s.m. Neurodiagnose.

nerviosa.

fibrosos ou aponeurticos polos que pasa un nervio, o

que produce unha sndrome neurlxica.

neuroefector -a adx. Pertencente ou relativo unin

entre a neurona e o rgano efector que innerva.

neuroeixe s.m. 1. Cilindroeixe. 2. Eixe cerebrospial,

conxunto de encfalo e medula espial.

neuroelectroterapia s.f. Tratamento das enfermidades

nerviosas con correntes elctricas.

neuroencefalomielopata s.f. Afeccin do encfalo,

medula e nervios.

neuroendocrinoloxa s.f. Estudio das interaccins do

sistema nervioso e o sistema endcrino.

neuroentrico-a adx. Neurentrico.

neuroepidrmico-a adx. Relativo ou que d orixe s
tecidos nervioso e epidrmico.

neuroepitelio s.m. 1. Epitelio cilndrico sinxelo constitudo por clulas especializadas que tapiza os rganos
dos sentidos, con funcin sensitiva consistente na recepcin dos estmulos externos. 2. Epitelio do epiblasto, do
que se desenvolve o eixe cerebrospinal.

neuroepitelioma s.m. Tumor formado de neuroepitelio,

neurocitoma.

neuroequilibrio s.m. Estado de tensin uniforme no

sistema nervioso, con reaccin favorable s estmulos.

neuroesclerose s.f. Endurecemento dun nervio.

neuroespasmo s.m. Espasmo muscular debido a trastornos da innervacin.

neurofarmacoloxa s.f. Rama da farmacoloxa que

estudia especialmente a accin dos frmacos sobre o
sistema nervioso.

neurofaxia s.f. Destruccin de clulas nerviosas por

accin fagocitaria.

neurofibria s.f. Rede fibrilar que se estende en tdalas

direccins polo citoplasma do corpo dunha neurona e que
se estende desde unha dendrita cara a outras e axon. Co
microscopio electrnico pode verse que est formada por
agregacins de neurofilamentos e neurotbulos.

neurofibroma s.m. Neoplasia benigna do tecido conxuntivo dos nervios perifricos, formada pola proliferacin
da vaa de Schwann en forma desordenada, neurinoma.

neurofibromatose s.f. Trastorno familiar caracterizado

por cambios do desenvolvemento no sistema nervioso, os
msculos, os sos e a pel, expresado a simple vista por
tumores, manchas e nevos pigmentarios na pel. As
neoformacins ou anomalas cerebromennxeas, frecuentemente latentes, van acompaadas de modificacins do
comportamento. Tamn se di neuroma mltiple, polifi-

505
bromatose neurocutnea pigmentaria, enfermidade
de von Recklinghausen.

neurofibrosite s.f. 1. Fibrosite que ataca os filamentos

nerviosos sensitivos. 2. Inflamacin das fibras musculares (fibrosite) que rodean os filamentos nerviosos sensitivos.

neurofilamento s.m. Elemento fibrilar que ademais dos

neurotbulos forma unha neurofibria, semellante s
microfilamentos que se presentan en moitas clulas fra
do sistema nervioso, e, ademais de ter unha funcin de
citosqueleto, pode participar no transporte intracelular de
metabolitos.

neuroflico-a adx. Neurotrpico.

neurofisina s.f. Protena especfica, sintetizada no hipotlamo, que se axustan as hormonas neurohipofisiarias
para seren almacenadas ou transportadas ata o lobo
posterior da hipfise.

neurofisioloxa s.f. Rama da neuroloxa que estudia a

fisioloxa do sistema nervioso.

neurofixacin s.f. Desenvolvemento de sfilis nerviosa

consecutiva curacin dunha lesin sifiltica cutnea
polos preparados arsenicais.

neurofona s.f. Alteracin nerviosa que produce espasmo

ou tic dos msculos da fonacin, orixinando berros involuntarios ou rudos semellantes s dos animais.

neuroftalmoloxa s.f. Rama da oftalmoloxa que estudia

as relacins entre os sistemas ocular e nervioso.

neuroganglio s.m. Ganglio nervioso.

neuroganglite s.f. Inflamacin dun ganglio nervioso ou
neuroganglio.

neurogstrico-a adx. Pertencente ou relativo s nervios

e estmago ou innervacin do estmago.

neurogla s.f. Estructura de sostemento do sistema

nervioso consistente nunha membrana fina formada por
elementos ectodrmicos modificados na que estn includas clulas especiais moi ramificadas (clulas de neurogla ou clulas gliais) de tres tipos: astrocitos e oligodendrocitos (chamados colectivamente macrogla) e clulas
de microgla.

neuroglial adx. Pertencente ou relativo neurogla.

neurogliocito s.m. Clula da neurogla.
neuroglioma s.m. Tumor constitudo por tecido neuroglial, glioma, cerebroma. // N. ganglionar. Ganglioneuroma, tumor do sistema nervioso central formado de
neurogla, clulas ganglionares e fibras nerviosas.

neurogliomatose s.f. Trastorno caracterizado por

neoformacin de clulas neurogliais no cerebelo e a
medula espial, con focos mltiples ou como unha
neoplasia grande, enfermidade de von Recklinghausen
ou neurofibromatose.

neurogliose s.f. Neurogliomatose.

neurolisina

neurografa s.f. Mtodo para representa-lo estado dun

nervio perifrico, como o rexistro elctrico ou a radiografa.

neurograma s.m. Pegada ou impresin que permanece

na substancia cerebral despois de cada experiencia
mental. A sa estimulacin recupera a experiencia
orixinal constitundo o mecanismo da memoria.

neurohematoloxa s.f. Estudio das alteracins do

sangue ocorridas nas enfermidades do sistema nervioso.

neurohipnoloxa s.f. Suma de coecementos relativos

estado hipntico.

neurohipfise s.f. Lobo posterior (neural) da hipfise.

neurohistoloxa s.f. Anatoma microscpica do sistema
nervioso.

neurohormona s.f. 1. Hormona que estimula os mecanismos nerviosos. 2. Hormona liberada por impulsos
nerviosos ou formada por clulas neurosegregadoras.

neurohumor s.m. Substancia qumica activa liberada nas

terminacins nerviosas, con efectos excitantes sobre as
estructuras adxacentes.

neuroide adx. Semellante a un nervio.

neurolabirintite s.f. Inflamacin das estructuras
nerviosas do labirinto.

neurolema s.m. Neurilema.

neurolpride s.f. Trastorno trfico cutneo debido
lepra.

neurolptico-a adx. 1. Que modifica a conducta psictica calma-la axitacin, a hiperactividade neuromuscular. 2. Medicamento con esta accin.

neuroleptoanalxesia s.f. Estado de tranquilidade e analxesia obtido pola administracin dun axente analxsico
narctico e dun neurolptico, no que se observa certa
somnolencia e indiferencia psquica, considerado de tipo
I ou II segundo predomine o analxsico ou o neurolptico, respectivamente

neuroleptospirose s.f. Infeccin por leptospiras que

posen un tropismo especial polo sistema nervioso.

neurolinfa s.f. Lquido cefalorraqudeo.

neurolinfomatose s.f. Invasin linfomatosa ou linfoblstica dun nervio.

neurolingstica s.f. Rama da neuropsicoloxa que

estudia a base neuroanatmica das alteracins da
linguaxe.

neurlise s.f. 1. Liberacin dunha vaa nerviosa por incisin da mesma en sentido lonxitudinal. 2. Liberacin dun
nervio das sas adherencias. 3. Destruccin cirrxica
dalgn dos elementos do sistema nervioso. 4. Estiramento dun nervio para diminu-la sa tensin. 5. Esgotamento da enerxa nerviosa.

neurolisina s.f. Lisina que destre especificamente as

clulas nerviosas.

neurolite

neurolite s.f. Colon irritable, colite mucomembranosa.

neurlogo-a adx. e s. Persoa dedicada e experta en
neuroloxa.

neuroloxa s.f. Rama da ciencia mdica que estudia o

sistema nervioso e as sas enfermidades. // N. clnica.
Especialidade que trata do diagnstico e do tratamento
das alteracins do sistema nervioso.

neuroles s.f. Neurosfilis.

neuroma s.m. 1. Neoformacin constituda principalmente por clulas e fibras nerviosas. 2. Tumor que se
desenvolve nun nervio, que se especifica en distintas
categoras dependendo das clulas que o forman, como
ganglioneuroma, neurilenoma, etc. // N. acstico. Tumor
benigno que crece progresivamente dentro do conducto
auditivo e ten a sa orixe no VIII par cranial. Os sntomas
poden consistir en perda de audicin, cefalea, trastorno
do equilibrio e a marcha, adormecemento e dor faciais, e
zunidos. / N. de amputacin ou do toco. Neuroma traumtico que aparece algunhas veces despois dunha amputacin. / / N. mielnico. O que contn fibras mielnicas. /
N. mltiple. Neurofibromatose. / N. traumtico. O que
se desenvolve no extremo cortado dun nervio perifrico.

neuromalaca s.f. Amolecemento mrbido dos nervios

ou dunha parte do sistema nervioso.

neuromatose s.f. Enfermidade caracterizada pola

presencia de neuromas mltiples, neurofibromatose.

neuromelitococia s.f. Febre de Malta con afectacin

grave do sistema nervioso.

neurmera s.f. Parte da medula espial que se unen un

par de races dorsais e ventrais. Tamn se di segmento
neural, metmera espial, mielmera.

neuromialxia s.f. Mialxia producida por alteracins

nerviosas.

neuromicose s.f. Infeccin por fungos do sistema

nervioso.

neuromielite s.f. Neurite combinada con inflamacin da

506
N. aferente. Neurona que conduce os impulsos nerviosos
da periferia (rgano receptor) centro. / N. de asociacin
ou intercalar. Neurona que forma a segunda porcin dun
arco reflexo perifrico, situada no sistema nervioso
central, que recibe o impulso nervioso da neurona sensitiva perifrica para transmitilo neurona motora perifrica. / N. de proxeccin. Neurona que transmite impulsos
nerviosos sensoriais ou motores. / N. eferente. Neurona
que conduce o impulso nervioso desde un centro cara a
un rgano de reaccin na periferia. / N. inferior. Neurona
perifrica. / N. motora perifrica. Neurona eferente que
conduce impulsos motores para transmitilos msculo
voluntario. / N. posganglionar, preganglionar. A situada
despois ou antes do ganglio nervioso autnomo, respectivamente. / N. sensorial. Neurona aferente que transmite
impulsos dende a pel ou rganos dos sentidos crtex
cerebral. / N. sensorial perifrica. Neurona que forma a
parte receptora do arco reflexo perifrico e est situada
fra do sistema nervioso central. Ten unha rama perifrica que forma unha fibra nerviosa sensitiva e unha rama
central que se articula coas prolongacin da neurona
intercalar. / N. superior ou cortical. Neurona de percepcin da substancia gris do crtex cerebral. / N. unipolar
ou bipolar. Neurona cunha ou das prolongacins,
respectivamente.

neuronal adx. Pertencente ou relativo s neuronas.

neuronfrico-a adx. Pertencente ou relativo s sistemas
nervioso e renal, neurorrenal.

neuronevo s.m. Nevo celular ou nevoctico, nevo

drmico difuso con diferenciacin cara a estructuras
cutneas neurais que semella un neurofibroma.

neuronite s.f. 1. Inflamacin dexenerativa das clulas

nerviosas. 2. Polirradiculoneurite, en especial a forma
inflamatoria aguda de Guillain-Barr, que se caracteriza
pola presentacin de parlises perifricas, arreflexia e
disociacin albmino-citolxica no lquido cefalorraqudeo, frecuentemente con trastornos sensitivos, de
causa descoecida, proceso inespecfico, s veces secuela
dunha infeccin vrica.

medula espial. // N. ptica de Devic. Infalamcin e

desmielinizacin da medula espial e do nervio ptico,
que cursa con cegueira e parlise, neuropticomielite.

neuronixe s.f. Acupuntura dun nervio.

neuronfago s.m. Clula que destre as clulas

neuromimese s.f. Simulacin dunha enfermidade org-

neuronofagocitose s.f. Neurofaxia.

neuronofaxia s.f. Neurofaxia.
neuronlise s.f. Neurofaxia.
neuronose s.f. Enfermidade de orixe nerviosa, neuro-

nica, frecuente nos histricos e neurticos.

neuromiosite s.f. Neurite e miosite asociadas.

neuromisor s.m. Elemento terminal no extremo perifrico dunha neurona, que transmite os estmulos neuroceptor dunha neurona contigua.

neuromuscular adx. Pertencente ou relativo s nervios e

s msculos.

neurona s.f. Clula conductora do sistema nervioso

central constituda por un corpo celular, que contn o
ncleo, e o citoplasma e as sas prolongacins, unhas
curtas (dendritas) e outra longa (axon), considerada como
a unidade histolxica e fisiolxica do sistema nervioso. //

nerviosas.

pata.

neuropapilite s.f. Neurite ptica. Inflamacin do nervio

ptico.

neuroparlise s.f. Parlise muscular debida enfermidade do nervio ou o nervios que innervan a parte afectada.

neurpata adx. Que padece enfermidade do sistema

nervioso ou que sofre neurose.

507

neuropata s.f. Trastorno funcional, cambio patolxico,

ou mbalas das cousas, do sistema nervioso perifrico,
forma non inflamatoria, especialmente as dexenerativas,
que lles afecta s nervios perifricos. // N. de atrapamento. Neuropata por inflamacin dos tecidos adxacentes nervio que comprimen. / N. intersticial hipertrfica progresiva. Trastorno hereditario que se
caracteriza por polineuropata perifrica progresiva,
debido engrosamento e esclerose das fibras mielnicas,
por hiperplasia do tecido conxuntivo intersticial. Tamn
se di enfermidade de Djerine-Sottas. / N. peroneal.
Afeccin familiar, habitualmente de herdanza dominante,
que se caracteriza por amiotrofia selectiva dos msculos
da rexin anteroexterna da perna e, mis tarde, os da
man. Tamn se di enfermidade de Charcot-Marie-Tooth. / N. radicular sensitiva hereditaria. Neuropata
sensitiva distal que lles afecta s catro extremidades, con
dores radiculares, trastornos trficos dos ps (acropata
ulceromutilante familiar de Thvenard) e xordeira, habitualmente hereditaria, anda que se teen descrito formas
espordicas en relacin con diabete, alcoholismo e
desnutricin. Tamn se di sndrome de Denny-Brown.

neurose

neuropsicoloxa s.f. Rama da neuroloxa que estudia a

relacin entre a conducta e as estructuras cerebrais.

neuropsicopata s.f. Afeccin do sistema nervioso que

cursa con trastornos psquicos.

neuropsiquiatra s.f. Rama da medicina que incle a

neuroloxa e a psiquiatra.

neuropsquico-a adx. Nervioso e psquico mesmo

tempo.

neuropticomielite s.f. Neuromielite ptica de Devic.

neuroqueratina s.f. Variedade de queratina que se considera constitunte da trama de sostemento da vaa de
mielina das fibras nerviosas mielnicas.

neuroqumica s.f. Rama da neuroloxa que estudia a

qumica do sistema nervioso.

neuroquitina s.f. Neuroqueratina que forma a trama de

sostemento das fibras nerviosas.

neurorradioloxa s.f. Ciencia que se ocupa do estudio

radilxico do sistema nervioso.

neurorrafia s.f. Neurosutura, unin, xeralmente por

neuroptico -a adx. Pertencente ou relativo neuropata.

neuropatoloxa s.f. Rama da medicina que estudia os

neurorrecidiva s.f. Empeoramento dos sntomas neuro-

aspectos morfolxicos das enfermidades do sistema

nervioso.

neurorretinite s.f. Inflamacin do nervio ptico e da

neuropatoxenia s.f. Desenvolvemento das enfermidades

do sistema nervioso.

neuropatoxenicidade s.f. Capacidade de producir

cambios patolxicos no tecido nervioso.

neuropilema s.m. Neurpilo.

neurpilo s.m. Sistema de conexins multineuronais
establecida a modo de rede fina entre dendritas e neuritas
das neuronas e das clulas de neurogla no sistema
nervioso central e nalgunhas partes do sistema nervioso
perifrico.

neurpira s.f. Febre nerviosa.

neuroplasma s.m. Protoplasma basfilo indiferenciado
da clula nerviosa, substancia cementante das neurofibrias, axoplasma.

neuroplastia s.f. 1. Cirurxa plstica reparadora dun

nervio. 2. Produccin, cicatrizacin ou rexeneracin dos
nervios.

neuropodio s.m. Terminacin bulbar dun axon nun tipo

de sinapse.

neuroporo s.m. Extremo aberto do tubo neural primitivo

nos estadios embrionarios precoces.

neuropotencial s.m. Enerxa da clula nerviosa.

neuropraxia s.f. Seccin funcional ou bloqueo transitorio da conductibilidade nerviosa.

neuroprobasia s.f. Propiedade que posen certos virus

neurtropos de progresar longo dos nervios.

sutura, das partes dun nervio dividido.

lxicos da sfilis.
retina.

neurorrexe s.f. Exrese dun nervio.

neurosarcocleise s.f. Operacin para o tratamento das
neuralxias, que consiste na reduccin da compresin do
nervio afectado mediante a reseccin parcial do conducto
seo que atravesa ou no transplante do nervio s tecidos
brandos.

neurosarcoma s.m. Tumor maligno con elementos

neuromatosos.

neurosclerose s.f. Neuroesclerose.

neurose s.f. Trastorno emocional causado por conflictos
non resoltos, nos que a ansiedade a caracterstica principal, que se manifesta con sntomas diversos, dos que o
paciente consciente do seu carcter patolxico, e non
presentan desorganizacin importante da personalidade,
o que a diferencia das psicoses. // N. accidental. Neurose
con sntomas histricos, causada por accidente ou traumatismo. / N. actual. Para Freud, neurose que ten a sa
orixe en conflictos presentes, causados por insatisfaccin
sexual (neuroses de angustia, neurastenia). / N. de ansiedade. Caracterzase por angustia, medo mrbido e inxustificado e diversos sntomas somticos. Para Freud est
relacionada cunha insatisfaccin sexual. Tamn se di
neurose de angustia. / N. depresiva. Neurose caracterizada pola presencia de sntomas depresivos relacionados
cun conflicto interno ou cun acontecemento identificable.
/ N. fbica. Neurose que ten como sntoma principal
unha fobia, constituda por desprazamento da angustia
sobre obxectos, persoas, animais ou situacins (obxecto

neurosensitivo-a
fobxeno). / N. hipocondraca. Neurose caracterizada
por preocupacin persistente polo corpo e medo a
padecer enfermidades. / N. obsesiva. Neurose que se
caracteriza pola presencia de pensamentos e actos
compulsivos, dbida e rituais obsesivos, que dominan a
conducta do suxeito. / N. traumtica. Neurose consecutiva a un choque emocional ante unha situacin de
intenso perigo para o suxeito (accidentes, catstrofes,
situacins traumticas diversas).

neurosensitivo-a adx. Relativo a un nervio sensitivo.

neurosfilis s.f. Sfilis que lle afecta sistema nervioso,
especialmente central.

508

neurotmese s.f. Seccin parcial ou completa dun nervio

con lesin do axon e da sa vaa de mielina, que non se
rexenera a pesar da aparente continuidade anatmica.

neurotoloxa s.f. Parte da otoloxa que trata do odo

interno en conexin coas vas nerviosas con el asociadas,
otoneuroloxa.

neurotoma s.f. 1. Diseccin anatmica do sistema

nervioso. 2. Divisin cirrxica dun nervio. // N. opticociliar. Seccin ou reseccin dos nervios ptico e ciliares
nun ollo cego co fin de evita-la oftalma simptica. / N.
retrogasseriana. Seccin da raz posterior do ganglio de
Gasser na neuralxia facial.

neurosoma s.m. 1. Corpo dunha clula nerviosa. 2.

neurtomo s.m. 1. Instrumento cortante en forma de

Grupo de partculas diminutas na substancia bsica do

protoplasma da neurona.

neurotona s.f. 1. Estiramento dun nervio para alivia-la

neurospasmo s.m. Contraccin dun msculo debido a

alteracin da innervacin.

neurosplcnico-a adx. Relativo s sistemas nerviosos

cerebrospinal e simptico.

neurosponxio s.m. 1. Neurogla. 2. Antigamente, rede de

fibrias dentro das clulas nerviosas. 3. Capa reticular da
retina.

neurosqueltico-a adx. Pertencente ou relativo tecido

nervioso e msculo esqueltico.

neurotabe s.f. Polineurite con sntomas atxicos.

neurotagma s.m. Disposicin lineal dos elementos
estructurais dunha clula nerviosa.

neuroteca s.f. Vaa dun nervio.

neurotecite s.f. Inflamacin da neuroteca ou vaa dos
nervios.

neurotele s.m. Papila nerviosa.

neurotelite s.f. Inflamacin das papilas nerviosas.
neurotendinoso-a adx. Pertencente ou relativo a nervios
e tendns ou composto destes elementos.

neuroteraputica s.f. 1. Tratamento das enfermidades e

desordes nerviosas. Tamn se di neuroterapia. 2. Psicoterapia.

neuroterapia s.f. Neuroteraputica.

neuroterminal adx. Relativo s terminacins nerviosas.
neuroticismo s.m. Predominio da accin nerviosa.
neurtico -a adx e s. 1. Pertencente ou relativo neurose
ou afecto dela. 2. Pertencente ou relativo s nervios. 3.
Persoa nerviosa na que dominan as emocins sobre o
razoamento. Tamn se di neurpata.

neurotizacin s.f. 1. Rexeneracin dun nervio despois da

sa seccin. 2. Implantacin cirrxica dun nervio nun
msculo paralizado.

neurotlipse s.f. Presin sobre o nervio.

agulla para diseca-las fibras nerviosas. 2. Neurmera.

dor. 2. Inestabilidade esaxerada do sistema nervioso,
especialmente do vexetativo.

neurotoxicidade s.f. Accin e efecto destructor ou velenoso sobre o tecido nervioso.

neurotxico-a adx. Txico ou destructor do sistema

nervioso.

neurotoxina s.f. Neurolisina, substancia velenosa ou

destructora do tecido nervioso, especialmente toxinas
que producen dexeneracin graxa da vaa de mielina
dos nervios perifricos, da substancia branca do cerebro
e da medula espial.

neurotransductor s.m. Neurona que sintetiza e libera

hormonas.

neurotransmisor s.m. Substancia liberada das terminacins axnicas da neurona presinptica ser excitada
para exerce-la sa accin (activacin ou inhibicin) sobre
a clula efectora. Tamn se di substancia transmisora.

neurotrauma s.m. Lesin mecnica dun nervio.

neurotripsia s.f. Aplanamento ou trituracin dun nervio.
neurotrofastenia s.f. Trastorno da nutricin do sistema
nervioso.

neurotrofia s.f. 1. Nutricin do tecido nervioso. 2. Regulacin nerviosa da nutricin e conservacin dos tecidos.
3. Atrofia do sistema nervioso ou dun nervio.

neurotropa s.f. Neurotropismo.

neurotrpico-a adx. Que ten afinidade selectiva polo
sistema nervioso.

neurotropismo s.m. 1. Afinidade que posen certas

substancias, coma os colorantes bsicos e algns microorganismos, coma os virus, polo tecido nervioso. 2.
Suposta tendencia das fibras nerviosas rexenerativas a
orienta-lo seu crecemento cara a zonas especficas da
periferia.

neurotbulo s.m. Tbulo longo, recto e paralelo, situado

dentro das neuronas que cos neurofilamentos forma
neurofibrias.

509

neurovacina s.f. Vacina obtida por cultivos sucesivos

dun virus en cerebro de coello.

neurovaricose s.f. Estado varicoso que segue o traxecto

dun nervio.

neurovascular adx. 1. Nervioso e vascular vez. 2.

Pertencente ou relativo s nervios que regulan o ton e o
calibre dos vasos sanguneos.

neurovexetativo-a adx. Relativo sistema nervioso

vexetativo.

neurovirose s.f. Infeccin vrica do sistema nervioso.

neurovisceral adx. Neurosplcnico, neurovexetativo,
relativo innervacin das vsceras polo sistema nervioso
autnomo.

neuroxnese s.f. Desenvolvemento do tecido nervioso.

neurxeno-a adx. 1. Que forma o tecido nervioso ou o
estimula. 2. Que de orixe nerviosa.

nurula s.f. Etapa do desenvolvemento embrionario

despois da gstrula, durante a que ocorre a formacin da
placa neural e o seu peche para forma-lo tubo neural.

neurulacin s.f. Formacin no embrin incipiente da

placa neural e o seu peche posterior co desenvolvemento
do tubo neural.

neutralizacin s.f. 1. Anulacin das propiedades dos

cidos ou das bases pola adicin de cantidades suficientes de substancias alcalinas ou cidas, respectivamente. 2. Anulacin de calquera accin, proceso ou
potencial.

neutralizar v. Facer neutro.

neutro-a adx. 1. Indiferente, que non amosa propiedades
nin positivas nin negativas, nin masculino nin feminino.
2. En qumica, nin cido nin bsico.

neutrocito s.m. Leucocito neutrfilo.

neutrofilia s.f. Aumento no nmero de leucocitos neutrfilos no sangue, que constite a forma mis frecuente de
leucocitose. Tamn se di leucocitose neutrfila.

neutrfilo -a adx. 1. Que se tingue polos colorantes

neutros. // s.m. 2. Leucocito que ten un ncleo con varios
ndulos e citoplasma con granulacins neutrfilas.
Tamn se di leucocito polimorfonuclear ou polinuclear. // N. en banda ou caxato. Formas inmaturas cos
ncleos en forma de U. / N. segmentado. Neutrfilo
maduro, con ncleo lobulado. / N. xuvenil. Metamielocito.

neutrn s.m. Partcula de materia electricamente neutra

ou sen carga, que cos protns constiten o ncleo
atmico. Dependendo do seu nmero variable orixina os
istopos dun elemento modifica-lo peso atmico.

neutropenia s.f. 1. Diminucin de leucocitos neutrfilos

no sangue. 2. Presencia de cantidades anormalmente
baixas de neutrfilos no sangue perifrico de forma
crnica. // N. maligna. Agranulocitose, anxina linfomatosa.

Ni

neutrotaxe s.f. Fenmeno polo que os leucocitos neutrfilos son estimulados por unha substancia, de maneira
que son atrados ou repelidos por ela.

neve s.f. Auga conxelada cristalizada que cae en folerpas.

// N. carbnica. Xeo lquido, bixido de carbono slido
formado pola evaporacin rpida de bixido de carbono
lquido, empregado en crioterapia para conxela-la pel,
coa finalidade de producir anestesia local e dete-lo fluxo
sanguneo e destrur lesins cutneas. / N. de antimonio.
xido branco de antimonio sublimado.

nevo s.m. Malformacin de orixe conxnita, localizada na

pel e s veces na mucosa bucal, especialmente coloreada,
producida por exceso de pigmentacin, desenvolvemento
esaxerado dos vasos sanguneos ou hipertrofia dos
tecidos epidrmico e conxuntivo. // N. anmico. Mancha
plida ou grupo de manchas con poucos vasos sanguneos. / N. azul celular. Lesin nodular benigna de crecemento lento e cor azul, composta de melanocitos e melanfagos drmicos agrupados, xeralmente localizada nas
ndegas e rexin sacrococcxea. / N. azul de Jadassohn-Tieche. Aumento de melanocitos drmicos, fibrocitos e
melanfagos, que aparece de cor azul aceiro na infancia,
localizada na cara e nas extremidades inferiores, que non
se maligniza. / N. azul maligno. Nevo azul con tendencia
malignizacin. / N. comednico. Nevo epidrmico
raro, caracterizado por unha ou mis manchas de 2 a 5
cm. de dimetro, no que existe acumulacin de grandes
comedns. Prodcense unilateralmente no tronco de
maneira lineal e acompanse de ictiose. / N. de Becker.
Nevo pigmentado piloso epidrmico. / N. de Ito. Mancha
monglica na distribucin das ramas supraclavicular e
supraacromial do plexo cervical e do nervio accesorio do
braquial cutneo interno, sobre o ombreiro. / N. de Ota.
Mancha monglica que aparece nacer ou pouco
despois, localizada na conxuntiva e na pel que rodea o
ollo, seguindo a innervacin das ramas I e II do trixmino. / N. de Spitz. Melanoma benigno xuvenil. / N.
intradrmico. Agrupacin de clulas nevoides na derme
baixa. / N. plano. Nevo melanoctico macular epidrmico, de superficie lisa e cor bronce ou pardo, moteado
con manchas mis pequenas e escuras. / N. pigmentario.
Mancha pigmentaria da pel, de cor varia, sen alteracin
dos vasos. / N. sanguneo. Anxioma. / N. verrugoso.
Nevo con excrecencias semellantes a verrugas. / N.
xigante pigmentado. Placa moi pigmentada sobre a que
se atopan esparexidas pequenas placas anda mis
pigmentadas, con pequenos ndulos e grosos cabelos.

nevocarcinoma s.m. Melanoma maligno ou nevo que se

dexenerou.

nevocito s.m. Clula do nevo.

nevoide adx. Semellante a un nevo.
nevolipoma s.m. Nevo con elementos fibrosos e
adiposos.

newton s.m. Unidade de forza do sistema internacional.

Abreviatura N.

Ni Smbolo do nquel.

niacina

niacina s.f. cido nicotnico, vitamina hidrosoluble do

complexo B que prev a pelagra.

niacinamida s.f. Nicotinamida, amida da niacina.

niclosamida s.f. Composto sinttico eficaz contra
cestodos intestinais.

nicocromo s.m. Aliaxe de nquel e cromo, moi resistente

oxidacin e accin dos cidos, coa que se fabrican
instrumentos cirrxicos.

nicotianina s.f. Principio cristalino aromtico e voltil do

tabaco, alcanfor do tabaco.

nicotina s.f. b-piridil-a-N-metilpirrolidona, de frmula

C10H14N2, alcaloide voltil, soluble e moi velenoso, derivado do tabaco, que tamn se obtn sinteticamente, con
accin estimulante en pequenas doses e depresora dos
ganglios autnomos en doses mis grandes, que se pode
empregar como insecticida.

nicotinamida s.f. Amida bioloxicamente activa do cido

nicotnico que constite un dos compoentes bsicos do
coenzima nicotinadenindinucletido e da sa forma
fosfato (NAD e NADP), usada na curacin e prevencin
da pelagra.

nicotnico -a adx. Pertencente ou relativo efecto da

nicotina e outros frmacos que estimulan nun principio e
despois, a doses altas, inhiben os impulsos nerviosos nos
ganglios autnomos e na unin neuromuscular. // cido
n. cido piridn-3-carboxlico, producido pola oxidacin
da nicotina, constitunte do grupo vitamnico B, factor
antipelagra, empregado na profilaxe e tratamento desta
enfermidade. Tamn se di factor PP, niacina.

nicotinismo s.m. Envelenamento pola nicotina ou polo

tabaco, tabaquismo, caracterizado por estimulacin e
despois depresin dos sistemas nerviosos central e autnomo, con morte por parlise respiratoria.

nictafona s.f. Perda da voz durante a noite de orixe histrica.

nictalbuminuria s.f. Albuminuria nocturna.

nictlope adx. Que ten mellor visin con luz escasa que
con luz brillante.

nictalopa s.f. Calidade ou carcter do nictlope.

nictalxia s.f. Dor nocturna ou que se exacerba pola noite.
nictemeral adx. 1. Relativo a nictmero, perodo de
vintecatro horas que comprende un da e unha noite. 2.
Relativo s variacins ou s ritmos biolxicos dun ciclo
de vintecatro horas.

nictmero s.m. Espacio de tempo que comprende un da

e unha noite, dicir, vintecatro horas.

nicterino-a adx. 1. Que ocorre pola noite. 2. Escuro.

nictitacin s.f. Accin de pestanexar.
nictitante adx. Que pestanexa, aplicado membrana ou
terceira plpebra dalgns animais, representado no home
polo repregamento semilunar da conxuntiva.

510

nictbata adx. Somnmbulo.

nictofilia s.f. Preferencia anormal que algunhas persoas
manifestan cara noite en vez de cara da.

nictofobia s.f. Temor morboso noite ou escuridade e

silencio. Tamn se di noctifobia.

nictofona s.f. Nictafona, perda ou diminucin da voz

durante a noite.

nictopa s.f. Nictalopa.

nictotiflose s.f. Cegueira nocturna.
nicturia s. f. Emisin de urina mis abundante pola noite.
nidal adx. Pertencente ou relativo a un nio.
nidificacin s.f. Implantacin do vulo fecundado no
endometrio.

nidiforme adx. Que ten a forma dun nio.

nifablepsia s.f. Cegueira temporal producida por reflexin da luz solar sobre a neve, cegueira da neve.

nifotiflose s.f. Nifablepsia.

nigra s.f. En neuroanatoma, a substancia negra.
nigral adx. Pertencente ou relativo substancia negra.
nigredo s.m. Coloracin negra, melasma.
nigrismo s.m. Nigredo.
nigrosina s.f. Tintura de anilina que ten unha afinidade
especial polas clulas ganglionares, empregada para
tinguir tecidos do sistema nervioso central para o seu
estudio microscpico. Tamn se di azul negro de
anilina.

nihilismo s.m. 1. Forma de delirio na que nada existe para

o paciente, chegando mesmo a nega-la sa existencia. 2.
Doutrina filosfica na que nada existe, nada ten valor,
nada cognoscible.

ninfa s.f. Labio menor da vulva. // N. de Krause. Cltoris.

ninfectoma s.f. Extirpacin cirrxica das ninfas. Tamn
se di ninfolepsia.

ninfite s.f. Inflamacin dos labios menores ou ninfas.

ninfo- Prefixo que denota relacin coas ninfas ou labios
menores.

ninfolepsia s.f. 1. Ninfectoma. 2. Exaltacin ninfomanaca.

ninfomana s.f. Esaxerado desexo ou apetito sexual na

muller. Tamn se di furor uterino, metromana.

ninfonco s.m. Tumefaccin das ninfas.

ninfotoma s.f. Ninfectoma, incisin cirrxica das ninfas
ou do cltoris, de igual significado que a circuncisin,
practicada nas nenas nalgns pases orientais.

ninhidrina s.f. Reactivo de protenas e aminocidos,

empregado para determinar aminocidos libres, por
exemplo no diagnstico do embarazo.

511

nio s.m. 1. Punto de orixe ou foco dun proceso patolxico. 2. Depresin fvea, fosia. 3. Pequena masa de
clulas estraas sitio no que se observan.

niobio s.m. Elemento qumico, antes denominado

columbio, que se atopa asociado tntalo. Nmero
atmico 41. Peso atmico 92,91. Smbolo Nb.

nquel s.m. Elemento metlico, de cor branca e agrisada,

semellante cobalto e moitas veces asociado con el.
Algns dos seus sales, bromuro e sulfato, empregronse
como sedantes, hipnticos e antineurlxicos. Nmero
atmico 28. Peso atmico 58,6. Smbolo Ni.

niquetamida s.f. Estimulante central e respiratorio,

empregado para contrarresta-la depresin respiratoria e a
insuficiencia circulatoria, que se administra por va intramuscular e intravenosa.

niridazol s.m. Derivado do nitrotiazol, especialmente til

no tratamento das esquistosomases.

nistgmico-a adx. Pertencente ou relativo nistagmo ou

caracterizado por el.

nistagmiforme adx. En forma de nistagmo, nistagmoide.

nistagmo s.m. Movemento involuntario rpido do globo
ocular que pode ser en sentido horizontal, vertical, rotatorio ou mixto, dicir, de das variedades. // N. aural.
Causado por trastornos do labirinto. / N. calrico. Inducido polo lavado do odo con auga ou aire quentes ou
fros. / N. da mirada. Manifstase mirar cara dereita
ou esquerda. / N. de fixacin. Nistagmo que aparece s
cando se mira fixamente un obxecto. / N. de posicin. O
que ocorre ou se altera en forma ou intensidade con
certas posicins da cabeza. / N. espontneo. O que
ocorre sen estimulacin vestibular. / N. latente. O que
aparece s cando se tapa un ollo. / N. vestibular ou labirntico. Nistagmo causado por un trastorno vestibular no
que os movementos oculares son rtmicos, cun compoente lento e outro rpido.

nistagmografa s.f. Tcnica para rexistra-los movementos nistgmicos.

nistagmgrafo s.m. Instrumento que se emprega para

rexistrar e medi-la amplitude dos movementos do globo
do ollo no nistagmo.

nistagmograma s.m. Trazado ou rexistro grfico dos

movementos oculares no nistagmo.

nitrofurantona

nitratacin s.f. Coloracin dos elementos anatmicos

con nitrato de prata.

nitratase s.f. Enzima bacteriano que cataliza a reduccin

dos nitratos en nitritos.

nitrato s.m. Sal do cido ntrico. Os nitratos orgnicos

emprganse no tratamento da anxina de peito.

nitremia s.f. Exceso de compostos nitroxenados no

sangue, azoemia.

ntrico-a adx. Pertencente ou relativo nitrxeno ou que

o contn. // cido n. Corpo lquido incoloro, HNO3,
custico, que descompn as substancias orgnicas.

nitrificacin s.f. Oxidacin bacteriana do amonaco para

formar nitratos e nitritos que se produce no chan.

nitrificante adx. Das bacterias que oxidan o amonaco

ata nitrito (Nitrosomonas) e, a continuacin, ata nitrato
(Nitrobacter).

nitrilo s.m. Composto orgnico que contn nitrxeno

trivalente unido a un tomo de carbono.

nitrito s.m. Sal do cido nitroso, con propiedades antiespasmdicas e depresivas da tensin arterial, dos que os
mis usados son os de sodio, potasio, amilo e etilo e os
orgnicos sanse no tratamento da anxina de peito.

nitritoide adx. Semellante s nitritos. // Crise n. Conxestin facial, vmitos, taquicardia e hipotensin que se
observa s veces tras unha inxeccin intravenosa de arsenobenzol, semellante inhalacin de grandes doses de
nitrito de amilo, que pode ser mortal.

nitrituria s.f. Presencia de nitritos na urina.

nitro- Prefixo que indica a presencia do grupo NO2.
Nitrobacter Xnero de bacterias da familia nitrobactericeas, bacterias nitrificantes que oxidan os nitritos a
nitratos e fixan CO2.

nitrobacteria s.f. Microorganismo que converte o

amonaco e outras substancias nitroxenadas en nitritos e
os nitritos en nitratos.

nitrobactericeas s.f.pl. Familia de bacterias que oxidan

o amonaco para formar nitritos, ou estes para formar
nitratos (bacterias nitrificantes).

nitrocelulosa s.f. Piroxilina empregada para fabricar

colodin.

nistagmoide adx. Semellante nistagmo.

nistatina s.f. Antibitico producido por crecemento de

nitrocobalamina s.f. Vitamina B12 que substituu o

Streptomyces noursei, presentado en forma de po de cor

amarela ou parda, especialmente activo fronte Candida
albicans, que se administra por va oral nas micoses do
tubo dixestivo ou de forma tpica nas candidases vaxinal
e cutnea e txico por va parenteral.

nitrodextrosa s.f. Nitrato de dextrosa, de accin anloga

nistaxe s.f. Nistagmo.

nitn s.m. Emanacin de radio, radon.
nitracepam s.m. Un tipo de benzodiacepina.

grupo cianuro polo nitro. Vitamina B12c.

da nitroglicerina.

nitroeritrol s.m. Nitrato de eritrol, de anlogas propiedades s da nitroglicerina, pero de accin mis lenta e
duradeira.

nitrofurantona s.f. N-(5-nitro-2-furfurilideno)-1-amino-hidantona, antibacteriano de sntese eficaz

contra microorganismos gramnegativos e grampositivos,

nitrofurazona
empregado no tratamento das infeccins das vas urinarias.

nitrofurazona s.f. Furacina, po cristalino amarelado,

derivado do furfural, que pose propiedades bacteriostticas e bactericidas, eficaz contra microorganismos gramnegativos e grampositivos, empregado como antiinfeccioso local en moitas lesins drmicas (feridas,
queimaduras, lceras), no tratamento das otites media e
externa, da uretrite e de infeccins oculares.

nitroglicerina s.f. Trinitrato de glicerilo, de frmula

C3H5N3O9, lquido oleoso, amarelado ou incoloro, de
sabor doce, formado pola accin dos cidos ntrico e
sulfrico sobre a glicerina. Moi explosivo, estala polos
choques pero estable cando se une manitol en
tabletas. O preparado oficial ten propiedades espasmolticas da fibra lisa e en especial vasodilatadoras, e emprgase na anxina de peito, asma, arteriosclerose, etc. Adminstrase por va sublingual. Tamn se di glonona,
trinitrina.

nitromersol s.m. Composto mercurial en forma de

grnulo ou de po que se administra como axente antiinfeccioso local topicamente na pel e nas mucosas, empregado tamn para desinfecta-los instrumentos cirrxicos e
dentais.

nitrmetro s.m. Aparello para recoller e medi-la cantidade de nitrxeno liberado nunha reaccin.

nitromuratico (cido) s.m. Auga rexia, mestura de

cidos ntrico e clorhdrico.

nitroprusiato s.m. Sal do cido nitroprsico ou nitroprusiato sdico, axente vasodilatador que se administra por
va intravenosa.

nitroso-a adx. Pertencente ou relativo s compostos onde

o nitrxeno est presente es estado trivalente. // cido n.
Composto inestable que ten por frmula HNO4, e que
combinarse coas bases forma nitritos. / xido n. Gas
incoloro, de sabor doce e olor agradable, empregado
como anestsico xeral ou analxsico. Tamn se di monxido de nitrxeno, aire ficticio, gas da risa.

nitrosobacteria s.f. Bacteria que oxida os nitritos para

convertelos en nitratos.

nitrosococo s.m. Bacilo nitrificante.

nitrosourea s.f. Protena liposoluble que actan como
axente de alquilacin e que, a causa da capacidade para
chegar sistema nervioso central, empregouse como
antineoplsico no tratamento da leucemia mennxea e os
tumores cerebrais.

nitroxenado-a adx. Que contn nitrxeno.

nitroxenizacin s.f. Introduccin de nitrxeno nunha
molcula.

nitrxeno s.m. Elemento gasoso que se atopa libre no aire

e constite aproximadamente as catro quintas partes do
aire da atmosfera. case inerte quimicamente, incoloro,
inodoro e inspido, inadecuado para a respiracin, anda
que non txico, pero non proporciona osxeno para o

512
intercambio gasoso. constitunte bsico dos aminocidos, e polo tanto das protenas, presente as mesmo en
moitos compostos: amonaco, cido ntrico, cianuro, as
como no chan e fertilizantes. En estado puro emprgase
na prctica do pneumotrax artificial. Smbolo N. Peso
atmico 14,01. Nmero atmico 7. Tamn se di azote. //
N. non protenico. Constitunte nitroxenado do sangue
con exclusin das protenas, ou sexa, nitrxeno da urea,
cido rico, creatinina, creatina, etc., e unha parte non
determinada que se chama nitrxeno de repouso ou residual. / N. ureico. Nitrxeno urinario que se atopa como
constitunte da urea.

nitruro s.m. Composto binario de nitrxeno cun metal.

nivel s.m. 1. Punto, altura, situacin ou estado dentro
dunha determinada escala de valores graduada. 2. Centro
que coordina e integra os impulsos nerviosos. O primeiro
nivel medular, o segundo o do tronco cerebral e o
terceiro o cortical. // N. isoelctrico. Lia basal do electrocardiograma.

nixe s.f. Puncin, paracentese.

NNN (medio de) s.m. Medio para o cultivo de protozoos, composto de gar-gar, cloruro de sodio e auga.

n s.m. 1. Lazo formado por un ou mis fos, arames ou

tiras de tea que se pechan canto mis se tira deles, de
maneira que non poden separarse con facilidade. 2. Masa
de clulas ou de fibras con funcin especial. 3. Masa
pequena de tecido en forma de tumefaccin ben sexa
normal ou patolxica. 4. Nodosidade. // N. da gorxa.
Eminencia na parte anterior do pescozo formada pola
cartilaxe tiroides. / N. do dedo. Articulacin interfalnxica da man.

No Smbolo qumico do Nobelio.

nobelio s.m. Elemento qumico obtido do curio nun acelerador lineal de ins pesados. Smbolo No. Nmero
atmico 102. Peso atmico 253.
Nocardia Xnero de bacterias da familia nocardiceas da
orde actinomicetais, bacilos grampositivos, ramificados,
aerobios, na meirande parte formas saprfitas para o
home.

nocardiose s.f. Enfermidade producida por Nocardia.

noci- Prefixo que indica relacin coas lesins ou con
algn axente nocivo ou que fai dano.

nociasociacin s.f. Descarga inconsciente de enerxa

nerviosa baixo o estmulo dos traumatismos.

nociceptivo-a adx. Terminacin nerviosa ou neurona

receptora de estmulos dolorosos.

nociceptor -a adx. Receptor da dor. Tamn se di nociceptivo.

nocifensor -a adx. Do sistema de nervios superficiais

encargado da defensa local contra estmulos nocivos.

nocivo-a adx. Que fai dano, danoso, que non benfico,

prexudicial.

513

nocrotoxina s.f. Substancia ou factor producido por

certos estafilococos que destre ou mata as clulas dos
tecidos.

noctalbuminuria s.f. Nictalbuminuria.

noctambulismo s.m. Somnambulismo.
noctifobia s.f. Nictofobia.
noctimelalxia s.f. Alxias nocturnas nun ou mbolos dous
brazos.

nodal adx. 1. Nodular. 2. Pertencente ou relativo a un

ndulo ou n, particularmente n auriculoventricular.

nodosidade s.f. 1. Calidade ou condicin de nodoso. 2.

Tumefaccin ou induracin circunscrita, protuberancia,
n, concrecin, ndulo. // N. de Bouchard. Engrosamentos cartilaxinosos e seos das articulacins interfalnxicas proximais dos dedos das mans, caractersticos
da artrose de orixe dexenerativa. / N. de Heberden.
Engrosamentos duros das articulacins interfalnxicas
distais. / N. de Meynet. Nodosidades das cpsulas articulares e os tendns nas formas graves de reumatismo
articular agudo infantil. / N. de Osler. Pequenos ndulos
dolorosos na polpa dos dedos na endocardite infecciosa
aguda.

ndulo s.m. 1. Acumulacin pequena de tecido ou vexetacin. 2. N. // N. acinoso. Sombras escuras de bordos
festonados que nas radiografas do pulmn revelan a
agrupacin de tubrculos redor dun bronquolo. / N.
atrioventricular ou auriculoventricular. Parte do
sistema de excitoconduccin cardaco, situado na desembocadura do seo coronario. N. de Aschoff. Lesin especfica da febre reumtica, que consiste en pequenas zonas
de necrose perivascular descritas no miocardio. / N. de
Aschoff-Tawara. Ndulo atrioventricular. Acumulacin
microscpica de fibras musculares cardacas especializadas (fibras de Purkinje), localizada por debaixo do
endocardio da aurcula dereita, e que se contina coas
fibras musculares e o feixe auriculoventricular, semellante ndulo sinoauricular pero mis pequeno. / N. de
cantante. Pequeno ndulo branco que se atopa na corda
vocal en caso de cordite tuberosa. / N. de Hensen. N
primitivo. rea de proliferacin celular no blastocito, na
que comeza a lia primitiva. / N. de Keith, de Keith-Flack Ndulo sinoauricular. / N. De Kss. Lesin
primaria tuberculosa no pulmn en forma de ndulo
fibroso, caseoso ou calcificado, que xunto coa infiltracin dun ou mis ganglios linfticos do hilo constite o
complexo primario de Ranke. / N. de Meynet. Ndulos
pequenos, dolorosos, cutneos, na cardite reumtica. / N.
de Ranvier. Ns producidos polas constriccins das
fibras nerviosas meduladas a intervalos de 1 mm. / N. de
Schmorl. Ndulo que se observa na radioloxa de
columna vertebral causado pola hernia do ncleo polposo
do disco intervertebral. / N. dos muxidores. Ndulos
circunscritos duros que aparecen nas mans dos muxidores, dermatose propagada polo leite de animais infectados por varola bovina. / N. fro tiroide. Porcin da
glndula que non capta o iodo radioactivo na gamma-

noocleptia
grafa. / N. sinusal ou sinoauricular. Orixe do sistema
de excitoconduccin do corazn que regula o seu ritmo,
razn pola cal se denomina marcapasos do corazn,
situado na aurcula dereita, na desembocadura da vea
cava superior. / N. vocal. Cordite tuberosa.

noematacgrafo s.m. Noematacmetro.

noematacmetro s.m. Utensilio para apreciar e rexistra-lo tempo requirido nunha operacin mental.

noemtico-a adx. Pertencente ou relativo s procesos

mentais.

noese s.f. Coecemento, especialmente o adquirido, intelixencia.

notico-a adx. Noemtico.

nolicin s.f. Vontade negativa que se opn realizacin
dun acto.

noma s.m. Proceso gangrenoso da boca ou dos xenitais

que se observa algunhas veces nos nenos afectos dunha
enfermidade xeral grave. Na boca (estomatite ou lcera
gangrenosa) caracterzase polo desenvolvemento dunha
lcera gangrenosa na cara interna das meixelas, que
chega pel e se estende progresivamente polos tecidos
faciais circundantes, e polo xeral resulta mortal. Nos
xenitais (vulvite flegmonosa) aparece unha ulceracin
gangrenosa na vulva das nenas que afecta primeiro a un
labio maior e a continuacin outro. Neste caso chmase
noma pudendi ou da vulva.

nomenclatura s.f. Terminoloxa, sistema clasificado de

nomes propios dunha ciencia, por exemplo estructuras
anatmicas, organismos, plantas, animais.

nomotpico-a adx. 1. Do lugar habitual ou normal. 2.

Que ocorre ou se produce no lugar normal.

nomoxnese s.f. Teora segundo a que a evolucin est

predeterminada por leis fixas, sen que infla para nada a
casualidade.

non conductor-a loc. Substancia que non transmite

facilmente a electricidade, a luz ou a calor.

non disxuncin loc. 1. Incapacidade de dous cromosomas homlogos para pasar a clulas separadas durante
a primeira divisin meitica, polo que unha clula filla
ten dous cromosomas e a outra ningn. 2. Incapacidade
das das cromtides dun cromosoma para pasar cara a
clulas separadas durante a mitose ou durante a segunda
divisin meitica, polo que unha clula filla ten das
cromtides e a outra ningunha.

non electrlito loc. Substancia que en solucin non

conduce a electricidade.

non radical V. nornon unin loc. Incapacidade dos extremos dun so fracturado para unirse de novo.

nonano -a adx. Que se produce noveno da.

noocleptia s.f. Crenza delirante de que son roubados os
propios pensamentos.

nooloxa

nooloxa s.f. Estudio da intelixencia e do coecemento

humano.

noopsiquia s.f. Parte intelectual da psique, nootimopsiquia.

noostnico-a adx. e s. Axente ou medicamento que estimula as facultades mentais.

nootimopsquico-a adx. Relativo s procesos intelectuais e afectivos da psique, noopsiquia.

notropo-a adx. Noostnico.

nor- Prefixo qumico que denota: 1. Composto de estructura normal (que pose unha cadea non modificada de
tomos de carbono) ismera doutro (que pose unha
cadea ramificada), por exemplo leucina e norleucina. 2.
Non radical, composto que ten unha cadea cun radical
metileno (CH2) menos c do seu homlogo, por exemplo
adrenalina e noradrenalina.

noradrenalina s.f. Unha das catecolaminas naturais, que

acta como neurotransmisor principal das neuronas adrenrxicas, liberada polos nervios adrenrxicos posganglionares do sistema nervioso vexetativo e segregada tamn
pola medula suprarrenal. Difernciase da adrenalina pola
ausencia do radical metileno, de a nor (non-radical)adrenalina e pose efectos biolxicos similares. Ten
efectos dbiles sobre o msculo liso bronquial, e a sa
principal accin cardiovascular a vasoconstricin.
Tamn se di norepinefrina, arterenol.

514
pronormoblasto e os normoblastos basfilo, policromtico e ortocromtico. Tamn se di eritroblasto.

normoblastose s.f. Excesiva produccin de normoblastos pola medula sea.

normocito s.m. Hemacia ou eritrocito de tamao, forma

e cor normais.

normocitose s.f. Normalidade do sangue respecto dos

elementos celulares.

normocrinia s.f. Segregacin normal.

normocroma s.f. Cor normal dos glbulos vermellos,
contido normal de hemoglobina no sangue.

normocrmico -a adx. Normocromo.

normocromo -a adx. 1. Que ten coloracin normal, aplicado s corpsculos vermellos. 2. Relativo reaccin
colorante normal das clulas ou tecidos.

normodrmico-a adx. Que corre ou se propaga en

direccin normal.

normoerxnico-a adx. Normrxico.

normoglicemia s.f. Estado caracterizado por unha
concentracin sangunea de glicosa dentro dos lmites
normais.

normolineal adx. Edificado ou organizado sobre lias

normais, eumrfico.

normonormocitose s.f. Isonormocitose, estado leucoci-

norepinefrina s.f. Noradrenalina.

noretindrona s.f. Potente proxestxeno que, asociado a

tario normal, tanto en nmero como en proporcin relativa.

estrxenos, forma parte de diferentes preparados anticonceptivos orais, empregado no tratamento da amenorrea,
hemorraxia uterina anormal e endometriose.

normoortocitose s.f. Estado do sangue no que o nmero

norma s.f. 1. Regra, principio. 2. Lia que define o

normosexualidade s.f. Sexualidade normal.

normosistolia s.f. En obstetricia, contraccins uterinas

contorno e determina as superficies das partes do cranio.

// N. anterior, facial ou frontal. Contorno do cranio visto
por diante. / N. basilar, inferior ou ventral. Contorno da
cara inferior do cranio. / N. lateral ou temporal. Perfil
do cranio visto de lado. / N. occipital ou posterior.
Contorno do cranio visto por detrs. / N. saxital. Perfil do
cranio nunha seccin saxital do mesmo. / N. superior ou
vertical. Perfil do cranio en seccin vertical.

normal adx. 1. En estado natural. 2. San. 3. Que se axusta

regra ou norma. 4. En qumica, relativo solucin que
contn 1g de peso equivalente da substancia activa por
cada 1000 ml, ou nun hidrocarburo aliftico, tomo de
carbono que non se combina con mis doutros dous
tomos de carbono. 5. En bacterioloxa, inmune, non
tratado.

normalidade s.f. Estado ou calidade de normal.

normalizacin s.f. Reposicin ou restauracin estado
normal.

normrxico-a adx. Que reacciona dun modo normal.

normoblasto s.m. Clula nucleada precursora do eritrocito, que pasa por catro etapas no desenvolvemento: o

total de leucocitos maior, pero normal a proporcin

entre as sas variedades.

de intensidade, duracin e frecuencia normais.

normosoma s.f. Corpo normal, normolineal.

normosqueocitose s.f. Estado do sangue no que o
nmero de leucocitos normal, pero con desviacin
esquerda por presentar moitas formas non maduras.

normostenuria s.f. 1. Segregacin urinaria de densidade

normal. 2. Diurese normal.

normotermia s.f. 1. Estado normal da temperatura

corporal normal, redor dos 37 C. 2. Temperatura
ambiental normal, estado no que a calor non excita nin
deprime a actividade celular.

normotipo s.m. Tipo normal.

normotona s.f. Ton e tensin normais.
normotopa s.f. Situacin ou localizacin normal.
normovolemia s.f. Volume sanguneo normal.
nortriptilina (clorhidrato de) s.f. Antidepresivo tricclico en forma de po branco que se administra por va
oral.

515

novobiocina

norxestrel s.m. Potente proxestxeno que forma parte de

nosotoxicose s.f. 1. Intoxicacin pola retencin dos

diferentes preparados anticonceptivos orais en combinacin con estrxenos.

productos dun proceso morboso, autointoxicacin. 2.

Enfermidade debida a envelenamento ou asociada con el.

nosema s.f. Mal ou enfermidade.

nosemia s.f. Enfermidade do sangue.
nosencfalo s.m. Feto co cranio ou co encfalo defec-

nosotoxina s.f. Calquera toxina asociada a unha enfermi-

tuoso.

nosetioloxa s.f. Estudio das causas das enfermidades.

noso- Prefixo do grego nsos, que denota relacin coa
enfermidade.

nosocomial adx. Pertencente ou relativo hospital ou

orixinado no mesmo, por exemplo infeccin nosocomial.

nosocomio s.m. Hospital, enfermera, en xeral, establecemento onde se coidan os enfermos.

nosocrise s.f. Crise morbosa.

nosoctonografa s.f. Distribucin xeogrfica das enfermidades, nosoxeografa.

nosofilia s.f. Desexo morboso de padecer unha enfermidade. Tamn se di patofilia.

nosfito s.m. Organismo vexetal patxeno.

nosofobia s.f. Temor morboso s enfermidades ou a unha
determinada. Tamn se di patofobia.

nosforo s.m. 1. Aparello adaptable cama dun enfermo,

que se emprega para cambiar e mante-la posicin deste.
2. Portador de enfermidades, patforo.

nosoftoria s.f. Destruccin ou extincin das enfermidades.

nosografa s.f. Tratado sobre a patoloxa ou a prctica da

medicina.

nosohemia s.f. Nosemia.

nosointoxicacin s.f. Intoxicacin polos productos
nocivos dunha enfermidade.

nosoloxa s.f. 1. Patoloxa. 2. Rama da medicina que

estudia as enfermidades.

nosomana s.f. Crenza incorrecta dun paciente de que

padece unha enfermidade, hipocondra.

nosometra s.f. Proporcin de enfermidades, morbosidade.

nosomicose s.f. Enfermidade por fungos parasitarios.

nosonoma s.f. Clasificacin ou catlogo de enfermidades.

nosoparasito s.m. Parasito patxeno, organismo que se

atopa en conxuncin cunha enfermidade, que non pode
producir pero si modificar.

nosopedia s.f. Enfermidade da infancia.

nosopotico-a adx. Que causa ou produce unha enfermidade.

nosotaxia s.f. Clasificacin das enfermidades.

dade.

nosotrofia s.f. Coidado e nutricin dos enfermos.

nosotrpico-a adx. Oposto ou dirixido contra os cambios
ou sntomas dunha enfermidade, dirixido contra a sa
causa, o contrario de etiotrpico.

nosoxenia s.f. Patoxenia.

nosoxeografa s.f. Xeografa das enfermidades epidmicas e outras, nosoctonografa.

nostalxia s.f. Morria, pena de verse ausente de lugares e

persoas queridos, e trastornos morbosos ocasionados
pola non satisfaccin deste desexo.

nostoloxa s.f. Xerontoloxa.

nostomana s.f. Nostalxia intensa, morbosa.
not- Prefixo do grego ntos ou nton, que denota relacin
co lombo.

notacin s.f. 1. Modo convencional de expresin nunha

ciencia ou arte. 2. Representacin de calquera sistema
por signos ou smbolos.

notalxia s.f. Dorsalxia, dor no lombo ou rexin dorsal,

raquialxia.

notancefalia s.f. Falta conxnita de cerebelo ou da parte

posterior da cabeza.

notanencefalia s.f. Notancefalia.

notencefalia s.f. Hernia do cerebro na parte posterior da
cabeza.

notencefalocele s.f. Notencefalia.

noto- Prefixo co mesmo significado que not-, lombo,
costa.

notocorda s.f. Notocordio.

notocordio s.m. 1. Nos vertebrados primitivos, estructura
axial primaria de sostemento do corpo da que se desenvolve o esqueleto. 2. En embrioloxa, corpo en forma
cilndrica, composto de clulas derivadas do mesoblasto
por debaixo do suco primitivo do embrin, redor do que
se desenvolve o primordio vertebral, corda dorsal.

notomelo-a adx. Do monstro fetal que pose membros

nas costas.

notomielite s.f. Inflamacin da medula espinal.

nomeno s.m. Intuicin racional.
novobiocina s.f. Antibitico de accin bacteriosttica
obtido de cultivos de Streptomyces niveus e outras especies de Streptomyces, activo contra cocos grampositivos,
especialmente estreptococos e estafilococos e, entre os
bacilos gramnegativos, sobre o H. influenzae. Adminstrase por va oral e parenteral.

noxa

noxa s.f. 1. Todo o que exerce influencia desfavorable. 2.

Bacteria patxena.

noz s.f. Froito da nogueira do que a casca verde, astrinxente, considrase como antiescrofulosa e antihelmntica.

Np Smbolo do neptunio.
NSD Dose nica nominal.
Nt Smbolo do nitn.
nubcula s.f. 1. Opacidade lixeira da crnea, nefelio. 2.
Enturbamento en forma de nube na urina.

nucleado-a adx. Que ten ncleo ou ncleos.

nuclear adx. Pertencente ou relativo a ncleo.
nuclease s.f. Enzima ou grupo de enzimas que desdobran
o cido nucleico en nucletidos e outros productos.
Atpase como enzimas dixestivos no tubo intestinal e,
como enzima autoltico, en moitas clulas. Algunhas son
especficas do RNA (ribonucleases) e outras do DNA
(desoxirribonucleases).

nucleico -a adx. Pertencente ou relativo ncleo celular.

// cido n. cido de orixe natural que se atopa nos
ncleos e en determinadas estructuras do citoplasma das
clulas, habitualmente combinado con protenas de
carcter bsico, constitudo por cido fosfrico, unha
pentosa (ribosa ou desoxirribosa) e bases purnicas
(adenina, guanina) e pirimidnicas (timina, citosina,
uracilo).

nucleido s.m. Composto de cido nucleico e un elemento

metlico, como ferro, cobre, prata, etc.

nucleiforme adx. En forma de ncleo.

nuclena s.f. Complexo nucleoproteico.
ncleo s.m. 1. Porcin central dunha cousa. 2. Ncleo
celular, corpsculo, xeralmente redondeado, de bordos
definidos e rodeado de protoplasma, que constite a parte
esencial da clula. Est formado dunha rede de filamentos, cromatina, contidos nun lquido claro, acromatina, e distnguese do resto da clula pola sa afinidade
polas materias colorantes e por ter nuclena. 3. Masa de
substancia gris no sistema nervioso central. 4. Masa patolxica no seo dun tecido normal. 5. Elemento central na
molcula dun corpo composto. 6. Centro do tomo
composto de protns e neutrns de electricidade positiva,
que constite case toda a masa do tomo. 7. Barra de
ferro envolta de arame que constite un electroimn.

nucleoalbumina s.f. Nucleoprotena.

nucleoalbuminuria s.f. Presencia de nucleoalbumina na
urina.

nucleoalbumosa s.f. Nucleoprotena que se deshidratou

parcialmente, que se atopou na urina na osteomalaca.

nucleocpsida s.f. Unidade de estructura viral que

consiste nunha cpsida (cuberta protenica) co cido
nucleico dentro.

nucleofugal adx. Que se separa ou parte do ncleo.

516

nuclefugo-a adx. Nucleofugal.

nucleohialoplasma s.m. Paracromatina do ncleo
celular, linina.

nucleohistona s.f. Nucleoprotena especial do ncleo dos

leucocitos, espermatozoides, eritrocitos aviarios e clulas
somticas en xeral, composta pola unin do cido desoxirribonucleico e dunha histona.

nucleoide adx. 1. Semellante a un ncleo. // s.m. 2. Corpo

de tipo nuclear que se observa s veces no centro dos
glbulos vermellos. 3. Material xentico dun virus,
situado no centro do virin. 4. Rexin nuclear dunha
bacteria que contn os cromosomas pero que non est
rodeada dunha membrana. // N. de Landovski. Esfera de
atraccin.

nucleoliforme adx. En forma de nuclolo.

nucleolina s.f. Substancia constitunte do nuclolo, plastina.

nucleolino s.m. Grnulo do nuclolo que se tingue intensamente.

nuclolo s.m. Corpo refrinxente, esfrico, que se atopa

dentro do ncleo da maiora das clulas, plasmosoma,
onde se sintetiza o RNA ribosmico e aumenta de tamao
durante os perodos de sntese. Algunhas clulas teen
nuclolos mltiples. // N. falso. Cariosoma. / N. secundario. Corpo observado cerca dun nuclolo, que parece
unha porcin separada deste.

nuclelulo s.m. Mancha diminuta no nuclolo.

nucleomicrosoma s.m. Segmento minsculo dunha
fibra de cromatina.

nuclenica s.f. Fsica nuclear.

nuclenico-a adx. Nuclear.
nuclepeto-a adx. Que se dirixe cara ncleo.
nucleoplasma s.m. Carioplasma.
nucleoproteido s.m. Nucleoprotena.
nucleoprotena s.f. Complexo constitudo pola asociacin dunha protena bsica simple, polo xeral unha
histona ou protamina, e un cido nucleico (desoxirribonucleico, ribonucleico) que se manteen unidos entre si
por atraccins electrostticas entre as cargas negativas
dos grupos fosfato e as positivas das protenas bsicas.

nucleoquilema s.m. Substancia fundamental do ncleo

celular.

nucleorretculo s.m. Rede intranuclear.

nucleosa s.f. Albumosa da clase que pertencen as nucleoalbuminas vexetais, alimenticias, antispticas, fagocitarias e diurticas.

nucleosidase s.f. Enzima que lisa os nuclesidos (adenosinhidrolase, guanosinhidrolase, inosinhidrolase e xantosinhidrolase).

517

nuclesido s.m. Un dos compostos glicosdicos nos que

se desdobra un nucletido pola accin da nucleosidase,
combinacin dun azucre (hexosa ou pentosa) cunha base
purnica ou pirimidnica.

nucletido s.m. Un dos compostos nos que se desdobra o

cido nucleico pola accin da nuclease, composto por
unha base nitroxenada, purina ou pirimidina, un azucre
(ribosa ou desoxirribosa) e un grupo fosfato. // Difosfopiridn n. Coenzima amplamente distribudo na natureza, que contribe a numerosas reaccins (DPN). /
Trifosfopiridn n. Coenzima A, cofermento, TPN.

nucleotoxina s.f. Toxina que afecta ncleo celular.

nclido s.m. Especie de tomo caracterizado polo seu
nmero atmico, masa, carga e nmero de neutrns,
capaz de existir un tempo determinado. Os ismeros
nucleares son nclidos separados, pero non se consideran
nclidos os estados nucleares excitados de pronta desintegracin nin os intermediarios inestables das reaccins
nucleares.

nudofobia s.f. Aversin s corpos nus ou a ir nu.

nudomana s.f. Atraccin polos corpos nus ou afeccin a
ir nu.

nulpara adx. e s.f. Que non pariu nunca un neno viable.

nm. Abreviatura de nmero.
numeracin s.f. Accin e efecto de numerar ou contar. //
N. globular. Hematimetra, reconto.

nmero s.m. 1. Smbolo que expresa un certo valor ou a

cantidade computada con relacin a unha unidade. 2.
Cifra ou algarismo. // N. atmico. Expresin da cantidade total de protns nun tomo ou de electrns orbitarios no tomo neutro, caracterstico de cada elemento. /
N. cromosmico. Cantidade de cromosomas existentes
nas clulas dun individuo, que no home normal de 46
nas clulas somticas (nmero diploide, smbolo 2n) e de
23 nos gametos (nmero haploide, smbolo n). / N. de

nutritivo-a
recambio. Nmero de molculas de substrato sobre as
que acta unha molcula de enzima por minuto.

numular adx. 1. Do tamao e a forma dunha moeda. 2.

Constitudo por discos redondeados planos, principalmente o esputo. 3. Acumulado como en morea de
moedas. Tamn se di numiforme.

nunacin s.f. Emprego demasiado frecuente dos sons en

nasais ou nasalizacin dos sons ou das palabras.

nutacin s.f. Movemento involuntario de oscilacin

como o da rotacin parcial do sacro redor do seu eixe
transversal ou da cabeza.

nutramina s.f. Vitamina.

nutriceptor s.m. Receptor ou cadea lateral que se
combina coa materia nutritiva para a nutricin da clula.

nutricio-a adx. 1. Nutritivo. 2. Que procura alimento,

especialmente os buratos nas superficies seas polos que
penetran as arterias.

nutricin s.f. Conxunto de procesos que participan na

dixestin dos nutrientes e a asimilacin e utilizacin dos
mesmos. // N. enteral. A que se realiza por va dixestiva,
xeralmente dieta branda, preparada especialmente e
administrada por sonda. / N. parenteral. Nutricin con
preparados especiais por va intravenosa.

nutricional adx. Pertencente ou relativo nutricin.

nutriente adx. 1. Nutritivo. // s.m. 2. Substancia nutritiva,
alimento ou compoente dos alimentos.

nutrimento s.m. 1. Nutricin ou alimentacin. 2. Substancia nutritiva ou alimento.

nutrioloxa s.f. Rama das ciencias que estudia a nutricin, os alimentos e o seu emprego en diettica e teraputica.

nutritivo-a adx. 1. Pertencente ou relativo nutricin. 2.

Que nutre.

O
O Smbolo do osxeno.
O2 Smbolo do ozono.
oasis s.m. Parte de tecido san que se atopa nunha zona
enferma.

obaudicin s.f. Falsa interpretacin auditiva do que se

oe.

obcecacin s.f. 1. Ofuscamento. 2. Crenza ou figuracin

tenaz de algo que non real.

obdormicin s.f. Entumecemento duna parte como

consecuencia duna compresin nerviosa.

obduccin s.f. Autopsique que se efecta para descubri-las causas da morte.

obliteracin s.f. 1. Proceso no que se cerra un vaso ou

conducto por obstruccin, e que pode ser debido a causas
fisiolxicas ou patolxicas. 2. Extirpacin dun rgano ou
dunha parte del espontaneamente, por enfermidade ou
por procedementos cirrxicos.

oblongado-a adx. Que mis longo ca largo, e cos

bordos converxentes.

oblongo-a adx. V. oblongado.

obmutescencia s.f. Perda da fala.
obnubilacin s.f. 1. Alteracin na que descende levemente o nivel de conciencia. 2. Visin borrosa.

obrigado-a adx. Relativo condicin que resulta impres-

obelin s.m. Punto situado no cruzamento da sutura

cindible para vivir, aplicado especialmente s parasitos

que non poden existir sen selo.

dixital cranial coa lia que une os dous orificios parietais.

observacin s.f. Exame dun fenmeno sen modificalo

obesidade s.f. Exceso de acumulacin de graxa no corpo,

nin actuar sobre el.

co conseguinte aumento de peso. Tamn se di adiposidade, lipomatose. // ndice de o. Relacin que existe
entre o peso real e o terico. / O. alimentaria Obesidade
esxena./ O. endcrina Obesidade causada por un trastorno funcional dalgunha das glndulas endcrinas, como
a obesidade hipotiroide, hipogonadal, etc. / O. endxena
Obesidade causada por trastornos do metabolismo./ O.
esxena A producida por sobrealimentacin.

observancia s.f. Cumprimento estricto dunha norma,

obeso-a adx. Que ten exceso de tecido graxo.

bito s.m. 1. Morte, falecemento. 2. Partida de defuncin.
obituario s.m. Rexistro de defuncins.
oblea s.f. 1. Cpsula amilcea. 2. Persoa que presenta

obsolescencia s.f. Comezo da cesacin dun proceso fisio-

unha delgadeza extrema. 3. Caquexia.

regra ou prescricin.

obsesin s.f. Idea, acto ou desexo que se caracteriza por

un sentimento de compulsin para levar a cabo algunha
accin ou persistir nunha idea, recordar unha experiencia,
etc., e que a persoa non pode retirar voluntariamente da
sa conciencia.
lxico.

obstetricia s.f. Rama da medicina que trata a xestacin, o

parto e o puerperio. Tamn se di tocoloxa.

obsttrico-a adx. 1. Relativo obstetricia. // s. 2. Toclogo.

oblicuidade s.f. Calidade de oblicuo. Tamn se di asin-

obstipacin s.f. 1. Retraemento pertinaz. 2. Obstruccin.

clitismo. // O. anterior Inclinacin da cabeza fetal na

que a sutura saxital est mis cerca do promontorio sacro
ca da snfise pubiana. Tamn se di sutura de Naegele. /
O. posterior Inclinacin da cabeza fetal no estreito superior da pelve, de xeito que a sutura saxital est mis cerca
da snfise pbica ca do promontorio.

Tamn se di obturacin. 3. Inclinacin, desviacin,

especialmente referida escoliose.

oblicuo-a adx 1. Inclinado. // s.m. 2. V. msculo.

obstruccin s.f. Condicin na que existe un obstculo

mecnico nunha vscera oca, conducto ou vaso. // O. das
vas areas Trastorno no que existe un obstculo que
impide a penetracin de aire. / O. fecal Oclusin intestinal por materia fecal. / O. intestinal leo.

obstrunte

obstrunte adx. 1. Que fai referencia obstruccin ou

que a produce. 2. Axente que causa obstruccin.

obtundente adx. 1. Que fai perder sensibilidade. // s.m. 2.

Medicamento que ten este efecto.

obturacin s.f. Acto polo que se tapona ou obstre un

conducto introducirse nel unha substancia.

obturador-a adx.1. Relativo placa ou membrana

520

occipitolateral adx. Que ten dirixido o occipicio cara a

un dos lados da pelve materna, aplicado posicin da
cabeza fetal na presentacin de vrtice.

occipitomastoide adx. Relativo occipital e apfise

mastoide.

occipitoparietal adx. Relativo s sos ou s lobos occipital e parietal.

natural ou artificial que cerra unha abertura ou cavidade.

2. V. arteria, nervio, msculo.

occipitoposterior adx. Que ten dirixido o occipicio cara

obtusin s.f. Torpeza sensitiva ou intelectual.

obtuso-a adx. 1. Sen punta. 2. Pouco dotado intelectual-

occipitosacra adx. Que ten o occipicio dirixido cara

mente.

obxectivo-a adx. 1. Que fai referencia mundo exterior

ou s obxectos. 2. Perceptible polos sentidos. // s.m. 3.
Nun microscopio, lente ou sistema de lentes mis
prximas obxecto. // O. apocromtico Obxectivo
microscpico que corrixe as imperfeccins cromticas
para tres cores, e tamn a da esfericidade. / O. de inmersin Obxectivo que ten a lente frontal somerxida nun
lquido, que a une preparacin co fin de evitar a perda
de luminosidade. / Signo o. Achado anormal que
descobre o mdico na exploracin fsica do enfermo, e
que pode ter carcter funcional ou orgnico.

obxecto s.m. 1. Todo aquilo que se pode coecer polos

sentidos ou pola intelixencia. 2. Materia ou asunto dunha
ciencia. 3. Todo aquilo que lle serve de materia ou asunto
exercicio das facultades mentais. // O. sexual Persoa ou
cousa que vai dirixido o desexo ertico, que produce
excitacin e satisfaccin sexual.

ocasional adx. Accidental.

occipicio s.m. Parte posteroinferior da cabeza, correspondente so temporal.

occipital adx. 1. Relativo ou pertencente occipicio. //

s.m. 2. V. so. 3. Parte posterior do msculo occipitofrontal. // Orificio o. Lugar por onde pasan o bulbo
raqudeo, as arterias vertebrais e os nervios raqudeos.

sacro materno, aplicado posicin da cabeza fetal.

sacro materno, aplicado posicin da cabeza fetal na
presentacin de vrtice.

occipitotemporal adx. Relativo s sos ou s lobos

occipital e temporal.

occisin s.f. Morte violenta.

ocena s.f. Rinite atrfica con carapolas e con cheiro fedorento.

Ochsner, anel de V. anel.

oclese s.f. Enfermidade debida aglomeracin.
oclofobia s.f. Temor patolxico s multitudes.
oclusal ou oclusional adx. Relativo superficie de
mastigacin dos molares e premolares.

oclusin s.f. 1. Obliteracin, obstruccin, pechamento. 2.

Contacto dos dentes dos dous maxilares cando se pecha a
boca. 3. Propiedade que teen certos corpos porosos de
absorber e reter gran cantidade de gases. // O. coronaria
Obstruccin dos vasos sanguneos coronarios. Tamn se
di trombose coronaria. / O. intestinal Situacin na que
non pasan feces nin gas nun punto do intestino. Tamn se
di leo.

oclusivo-a adx. Do que realiza un pechamento completo,

como por exemplo unha vendaxe que impide a entrada de
aire, ou un pesario que pecha completamente o orificio
do tero.

oco s.m. Depresin, fosa, concavidade dunha rexin. // O.

occipitalizacin s.f. Sinostose do atlas co so occipital.

occipitoanterior adx. Que ten o occipicio dirixido cada

axilar Axila. / O. da man Cara anterior da man. / O.

epigstrico Epigastrio. / O. poplteo Rexin popltea.

a diante en relacin pelve materna, aplicado posicin

da cabeza fetal.

ocrodermia s.f. Coloracin plida ou amarelada da pel.

ocronose s.f. Enfermidade metablica familiar rara que

occipitoatloide adx. Relativo s sos occipital e atlas.

occipitoaxoide adx. Que fai referencia so occipital e

cursa con pigmentacin entre o gris e o negro das cartilaxes, tendns e reas cutneas, acompaada de alcaptonuria. // O. ocular Manchas amareladas por acumulacin
de pigmento na esclertica.

axis.

occipitobasilar adx. Relativo occipicio e base do

cranio.

occipitocervical adx. Que fai referencia occipicio e

pescozo.

occipitofacial adx. Relativo oso occipital e cara.

occipitofrontal adx. 1. Relativo s osos frontal e occipital. // s.m. 2. V. msculo.

ocrpira s.f. Febre amarela.

octana s.f. Febre de curso intermitente na que aparece un
pico febril cada oito das.

octano s.m. Hidrocarburo aliftico presente no petrleo.

octovalente adx. Que ten oito valencias libres.
ocul- ou oculo- Prefixo do latn, ollo.

521

ocular adx. 1. Relativo ollo. // s.m. 2. No microscopio,

lentes que se colocan cerca do ollo e que amplifican a
imaxe.

oculista s. Mdico especialista nas enfermidades dos

ollos. Tamn se di oftalmlogo.

oculstica s.f. Oftalmoloxa.

oculocardaco-a adx. Relativo ollo e corazn. V.
reflexo.

oculocefaloxiro -a adx. Relativo xiro dos ollos e da

cabeza. V. reflexo.

oculofacial adx. Relativo s ollos e cara.

oculometroscopio s.m. Oftalmoscopio cun dispositivo
que fai xirar automaticamente as lentes, que se emprega
no exame retinoscpico.

oculomicose s.f. Oftalmicose.

oculomotor -a adx. 1. Que fai referencia s movementos
do ollo. // s.m. 2. Nervio motor ocular comn.

oculomuscular adx. Relativo s msculos do ollo.

oculonasal adx. Relativo ollo e nariz.
oculopalpebral adx. Relativo ollo e s plpebras.
oculopupilar adx. Relativo ollo e pupila.
oculorreaccin s.f. Oftalmorreaccin.
oculxiro -a adx. Que fai xira-los ollos, aplicado s
nervios e msculos rotatorios do ollo.

oculto-a adx. Que difcil de ver ou de sentir, aplicado

especialmente s hemorraxias microscpicas.

oculus s.m. (lat.) Ollo.

OD Abreviatura de ollo dereito.
odaxesmo s.m. 1. Prodo na enxiva que aparece antes da

odontografa

odontagogo s.m. Pinza que se emprega para a extraccin

dentaria.

odontagra s.f. Odontalxia

odontalxia s.f. Dor dos dentes.
odontatrofia s.f. Desenvolvemento imperfecto dos
dentes.

odontectoma s.f. Escisin dun dente, includo ou non no

maxilar.

odontemodia s.f. Sensibilidade esaxerada dos dentes.

odonterismo s.m. Rinchamento dos dentes.
odontase s.f. Denticin, ou calquera trastorno causado
por ela.

odontiatra s.f. Odontoloxa.

odntico-a adx. Dentario.
odontinoide s.m. 1. Odontoide. 2. Tumor formado por
substancia dentaria.

odontite s.f. Inflamacin do dente, en particular da polpa

dentaria.

odonto- Prefixo do grego, dente.

odontoblasto s.m. Clula da polpa dentaria localizada na
parede interna da dentina, a partir das cales se desenvolve
a dentina. Tamn se di fibroblasto.

odontoblastoma s.m. Tumor formado por odontoblastos.

Tamn se di eplide conxnita.

odontobotrio s.m. Alvolo dentario.

odontobotrite s.f. Inflamacin dos alvolos dentarios.
odontocele s.f. Quiste alveodental.
odontoceramotecnia s.f. Tcnica empregada para facer
dentes de porcelana.

erupcin dos dentes. 2. Mordedura da lingua que se

produce nun ataque epilptico.

odontocia s.f. Amolecemento dos dentes por descalcifi-

Oddi, esfnter de V. esfnter.

odeoloxa s.f. Estudio cientfico do canto como activi-

odontocirurxa s.f. Cirurxa dental.

odontocisma s.m. 1. Separacin dos dentes. 2. Fisura

dade fisiolxica.

odeoponose s.f. Cansazo da voz despois de cantar.

odin- ou odino- Prefixo do grego, dor.
odinacuse s.f. Audicin dolorosa.
odinagogo-a adx. Que acelera as dores do parto.
odinofaxia s.f. Degluticin dolorosa.
odinofobia s.f. Temor patolxico dor. Tamn se di algofobia.

odinlise s.f. Alivio da dor.

odinopotico-a adx. Que produce ou que desencadea
dor. Tamn se di algxeno.

odinuria s.f. Miccin dolorosa.

cacin.

dental.

odontoclmide s.f. Capucho de tecido xinxival sobre un

dente en erupcin.

odontoclase s.f. Rotura ou fractura dental.

odontoclasto s.m. Cada unha das clulas grandes e multinucleadas que reabsorben as races dos dentes de leite.

odontodinia s.f. Odontalxia.

odontofobia s.f. Temor patolxico s dentes, sobre todo
s de animais, e s operacins dentarias.

odontglifo s.m. Aparello que se emprega para rasca-los

dentes.

odontografa s.f. 1. Descricin dental. 2. Radiografa

dental.

odontgrafo

odontgrafo s.m. Instrumento que rexistra a superficie

do esmalte dentario.

odontograma s.m. Rexistro realizado polo odontgrafo.

odontoide adx.1. Semellante a un dente. 2. Relativo
apfise odontoide.

odontlito s.m. Clculo dentario formado pola concrecin de sarrio dental.

odontlogo-a s. Persoa que practica a odontoloxa.

Tamn se di dentista.

522

odontotecnia s.f. Odontoloxa.

odontoterapia s.f. Tratamento das afeccins dentais.
Tamn se di odontiatra.

odontotoma s.f. Seccin dun dente, especialmente referido incisin do conducto dentario.

odontotripia s.f. Perforacin dental.

odontotripse s.f. Erosin ou desgaste dos dentes.
odontoxnese ou odontoxenia s.f. Proceso de formacin e desenvolvemento dos dentes.

odontoloxia s.f. Irregularidade na posicin dental.

odontoloxa s.f. Rama da medicina que se ocupa do

odontxeno-a adx. 1. Que xera un dente. // s.m. 2. Subs-

estudio dos dentes, das sas enfermidades e do seu tratamento.

odor s.m. (lat.) Suor.

odorfero-a adx. Que emite cheiro ou olor.
odorimetra s.f. Olfactometra.
odoxnese s.f. Neurocladismo.
ofase s.f. Calvicie que adopta unha disposicin en fitas

odontoma s.m. Tumor de estructura semellante a un

dente, que constite unha deformacin no desenvolvemento dos tecidos odontoxnicos. // O. adamantino
Odontoma que se desenvolve a partir do esmalte, ou
formado principalmente por esmalte dentario. / O. coronario Exostose localizada na coroa dental. / O. odontoplsico Odontoma formado durante o desenvolvemento
do dente. / O. radicular Exostose localizada na raz
dental.

odontonecrose s.f. Necrose ou carie masiva dun dente.

odontoneuralxia s.f. Neuralxia dentaria. Tamn se di
odontalxia.

odontonimia s.f. Nomenclatura dental.

odontonosoloxa s.f. Patoloxa dentaria.
odontoparalaxe s.f. Alteracin na aliacin dos dentes.
odontopata s.f. Afeccin dentaria.
odontoplastia s.f. Ortodoncia.
odontoplasto s.m. Odontoblasto.
odontoplerose s.f. Accin de encher unha cavidade
dentaria.

tancia que se transforma en dentina.

serpeantes.

oficina s.f. Laboratorio de farmacia.

oficinal adx. Relativo s medicamentos que se conservan
preparados nas farmacias, segundo as regras da farmacopea, para a sa venda ou para a preparacin doutros
medicamentos.

ofidase s.f. Ofidismo.

ofidiofobia s.f. Temor patolxico s serpes.
ofidismo s.m. Accidente ocasionado pola trabada dunha
serpe.

ofiotoxemia s.f. Toxemia causada pola trabada dunha

serpe. Tamn se di ofidismo.

ofiotoxina s.f. Unha das toxinas do veleno da cobra.

ofrecemento s.m. Promesa que se lle fai a Deus, Virxe
ou s santos pola obtencin dun favor.

dos dentes, empregado como mtodo de identificacin

persoal.

ofrin s.m. Punto medio da lia supraorbitaria do cello.

ofrite s.f. Dermatite da rexin superciliar.
oftalmacrose s.f. Aumento do tamao do globo ocular.
oftalmagra s.f. Dor aguda e sbita do ollo.
oftalmalxia s.f. Neuralxia ocular.
oftalmatrofia s.f. Atrofia do ollo.
oftalmectoma s.f. Extirpacin cirrxica do ollo.
oftalmencfalo s.m. Conxunto do aparello nervioso

odontoscopio s.m. Espello empregado para o exame dos

visual formado pola retina, nervio ptico, quiasma, vas

pticas e centros visuais do cerebro.

odontoptose s.f. Ptose ou cada dos dentes.

odontorradiografa s.f. Radiografa dental.
odontorraxia s.f. Hemorraxia que se produce trala
extraccin dental.

odontortose s.f. Ortodoncia dentaria.

odontoscopia s.f. Rexistro das impresins dos bordos

dentes.

odontose s.f. 1. Denticin. 2. Odontoxenia.

odontosquise s.f. Odontocisma.
odontostrese s.f. Extraccin dun ou mis dentes.
odontoteca s.f. Alvolo dental.

oftalma s.f. Proceso inflamatorio do ollo. // O. blenorrxica Inflamacin aguda e purulenta da conxuntiva por
contacto con pus da blenorraxia, que causa lesins na
crnea e noutras membranas do ollo. / O. ciliar Blefarite.
/ O. de Nivalis Conxuntivite por reflexin da luz na neve.
Tamn se di cegueira das neves. / O. diftrica Inflama-

523

oftalmopata

cin da conxuntiva con formacin de pseudomembranas.

/ O. do neonato Forma de oftalma blenorrxica dos
nenos de peito, frecuentemente de orixe gonocccica, e
que adoita causar cegueira infantil. / O. gonorreica
Oftalma blenorrxica. / O. metastsica Coroidite debida
presencia de mbolos spticos. / O. simptica Forma
de uvete que se desenvolve nun ollo algn tempo
despois de que o outro ollo sufrise unha uvete por traumatismo grave. / O. neuroparaltica Queratite debida
lesin das ramas do quinto par ou do ganglio de Gasser./
O. purulenta Inflamacin da conxuntiva con formacin
de pus. / O. pustulosa Tracoma. / O. seca Blefarite ciliar.

oftalmofima s.m. Tumefaccin do globo ocular.

oftalmoflebotoma s.f. Flebotoma realizada nas veas

oftalmaco-a adx. Relativo oftalma ou persoa que a

oftalmoleucoscopio s.m. Instrumento que se emprega

padece.

oftalmiatra s. Oculista, oftalmlogo.

oftalmiatra s.f. Tratamento das enfermidades dos ollos.
oftalmite s.f. Inflamacin do globo ocular. Tamn se di
oftalma, panoftalma.

oftalmo- Prefixo do grego, ollo.

oftalmoblenorrea s.f. Oftalma purulenta ou blenorrxica.

oftalmocace s.m. Enfermidade ocular.

oftalmocarcinoma s.m. Carcinoma do globo ocular.
oftalmocele s.f. Exoftalma.
oftalmocentese s.f. Puncin cirrxica do ollo.
oftalmocopia s.f. Astenopa.
oftalmodesmite s.f. Inflamacin tendinosa ocular,
conxuntivite.

oftalmodiagnose s.f. Diagnstico que se realiza por

medio da oftalmorreaccin.

oftalmodiastmetro s.m. Instrumento oftalmolxico

utilizado para determina-la distancia que se deben
coloca-las lentes para que queden axustadas s eixes
oculares.

oftalmodinammetro s.m. 1. Dinammetro que se

emprega para medi-lo poder de converxencia ocular. 2.
Instrumento para medi-la presin da arteria oftlmica e
da esclertica.

oftalmodinia s.f. Dor ocular. Tamn se di oftalmalxia.

oftalmodisfanoscopio s.m. Diafanoscopio que se
emprega para o exame do polo posterior do ollo por transiluminacin a travs da esclera.

oftalmodonese s.f. Movemento tremente dos ollos.

oftalmofacmetro s.m. Oftalmmetro que se emprega
para medi-lo raio de curvatura do cristalino.

oftalmofantoma s.m. Ollo artificial que se emprega para

o estudio do globo ocular e para prcticas de oftalmoscopia.

oftalmofasmatoscopia s.f. Estudio oftalmoscpico e

espectroscpico do interior do ollo.

conxuntivais.

oftalmofundoscopia s.f. Estudio do fondo do ollo.

oftalmofundoscopio s.m. Oftalmoscopio.
oftalmografa s.f. 1. Descricin ocular. 2. Rexistro fotogrfico dos movementos oculares durante a lectura,
mediante un aparello especial.

oftalmoiconmetro s.m. Aparello empregado para

medi-las imaxes da retina.
para estudia-la percepcin cromtica por medio da luz
polarizada.

oftalmlito s.m. Clculo nas vas lacrimais.

oftalmlogo-a s. Experto en oftalmoloxa. Tamn se di
oculista.

oftalmoloxa s.f. Rama da medicina que estudia o ollo e

as sas enfermidades.

oftalmomalaca s.f. Amolecemento do ollo cunha diminucin da tensin ocular. Tamn se di tise esencial do
ollo ou oftalmotise.

oftalmomelanose s.f. Pigmentacin anormal do ollo, ou

formacin de melanomas nos ollos.

oftalmometra s.f. Medicin do poder refrinxente e da

agudeza visual dos ollos.

oftalmmetro s.m. 1. Instrumento que mide o grao de

refraccin do ollo e os trastornos por este defecto,
empregando a medicin do tamao das imaxes reflectidas na crnea e no cristalino. 2. Instrumento que mide a
capacidade das cmaras do ollo.

oftalmometroscopio s.m. Combinacin de oftalmoscopio e oftalmmetro.

oftalmomicose s.f. Micose dos ollos.

oftalmomiosite s.f. Inflamacin dos msculos oculares.
oftalmomiotoma s.f. Seccin cirrxica dos msculos
oculares.

oftalmomonco s.m. Tumor ocular.

oftalmoneurite s.f. Neurite ptica.
oftalmoneurlogo-a s. Oftalmlogo especializado en
oftalmoneuroloxa.

oftalmoneuroloxa s.f. Parte da oftalmoloxa que se

ocupa de todo o relacionado co sistema nervioso ocular.

oftalmoneuropata s.f. Afeccin do nervio ptico.

oftalmonosoloxa s.f. Patoloxa ocular.
oftalmopata s.f. Enfermidade ou afeccin do ollo. // O.
externa Oftalmopata que afecta s msculos extrnsecos
do ollo, plpebras, crnea ou conxuntiva. / O. interna
Calquera afeccin das partes internas ou profundas do
ollo.

oftalmopiorrea

oftalmopiorrea s.f. Oftalma purulenta.

oftalmoplastia s.f. Cirurxa plstica do ollo ou dos seus
anexos.

oftalmopleuroplexa s.f. Parlise dos movementos

conxugados laterais do ollo.

oftalmoplexa s.f. Parlise dos msculos do ollo. // O.

basilar Parlise debida a unha lesin dos nervios
oculares na base do cranio. / O. de Parinaud Parlise do
recto externo dun ollo, acompaada dun espasmo do
recto interno do outro. / O. de Sauvineau Parlise do
recto interno dun ollo acompaada dun espasmo do recto
externo do outro. / O. dobre ou total Oftalmoplexa que
afecta musculatura extrnseca e intrnseca dos ollos. /
O. externa Parlise dos msculos extrnsecos do ollo,
que afecta s movementos do globo ocular. / O. interna
Parlise da musculatura intrnseca do ollo (iris e msculo
ciliar). / O. fascicular Oftalmoplexa debida a unha
lesin na ponte de Varolio. / O. de Graefe Parlise
progresiva dos msculos extrnsecos do ollo. / O.
nuclear Oftalmoplexa por unha lesin dos ncleos dos
nervios motores do ollo.

oftalmoponia s.f. Astenopa.

oftalmoptose s.f. Exoftalma.
oftalmorraxia s.f. Hemorraxia polo ollo.
oftalmorrea s.f. Exsudamento de sangue polo ollo.
oftalmorreaccin s.f. Reaccin conxuntival con avermellamento consecutivo instilacin de toxinas (tifoide,
tuberculnica, etc.). Tamn se di reaccin oftlmica.

oftalmorrexe s.f. Rotura do globo ocular.

oftalmoscopia s.f. Exame do fondo do ollo co oftalmoscopio, con fin diagnstico (oftalmoscopia mdica) ou
para medi-lo grao de refraccin dos medios oculares
(oftalmoscopia mtrica). // O. directa Observacin da
imaxe especular directa, para a cal o ollo do explorador e
o oftalmoscopio estn xunto ollo do paciente. / O. indirecta Oftalmoscopia na que o ollo do explorador e o
oftalmoscopio estn a uns 40 cm do ollo do paciente, con
interposicin dunha lente biconvexa dunhas 20 dioptras
a uns 5 cm do ollo observado, co que se obtn unha
imaxe invertida e ampliada do fondo do ollo.

oftalmoscopio s.m. Instrumento que consiste nun espello

plano ou cncavo con buratos no centro e conectado a un
mango, que se emprega para explora-lo fondo do ollo. //
O. binocular Oftalmoscopio que pose das pezas a
travs das cales o observador pode emprega-los dous
ollos para realiza-lo exame estereoscpico do interior do
ollo. / O. de Loring Oftalmoscopio de espello movible,
cun disco de lentes completas. / O. de refraccin O que
ten unha serie de lentes graduadas regularmente para a
medida dos diversos graos de refraccin ocular. / O. elctrico Oftalmoscopio que consta dunha lmpada que
emite unha luz a travs dunha lente condensadora
convexa cun prisma reflector que proxecta a luz dentro
do ollo.

524

oftalmospasmo s.m. Espasmo ocular.

oftalmstato s.m. Instrumento que suxeita o globo ocular
durante as intervencins cirrxicas. Tamn se di blefarstato.

oftalmostatmetro s.m. Instrumento que determina a

posicin e grao de protrusin do globo ocular.

oftalmostrese s.f. Perda ou ausencia dun ou dos dous

ollos.

oftalmotise s.f. Oftalmomalaca.

oftalmotoma s.f. 1. Incisin cirrxica no ollo. 2. Diseccin do ollo.

oftalmtono s.m. Tensin ocular medida co tonmetro.

oftalmotonometra s.f. Medicin da presin intraocular
mediante o oftalmotonmetro.

oftalmotonmetro s.m. Tonmetro.

oftalmotoxina s.f. Toxina que acta sobre o ollo.
oftalmtropo s.m. Instrumento que se emprega para
demostra-la accin e a influencia de cada un dos
msculos oculares.

oftalmotropometra s.f. 1. Medicin dos movementos

dos ollos. 2. Medicin do estrabismo.

oftalmoxerose s.f. Xeroftalma.

oftalmoxise s.f. Escarificacin da conxuntiva.
oftalmoxistro s.m. Instrumento que se emprega para a
escarificacin da conxuntiva.

ofuscamento s.m. 1. Trastorno mental que impide pensar

con rapidez. 2. Privacin da visin por un exceso de luz
ou de brillo moi intenso.

Ogino, mtodo de V. mtodo.

ohm s.m. Unidade de resistencia elctrica que se define
como a resistencia que lle opn paso da corrente unha
columna de mercurio de 1 mm2 de seccin e 106,3 cm de
lonxitude.

oicofobia s.f. Temor patolxico a todo o relacionado coa

casa e as actividades domsticas.

oicoloxa s.f. Ecoloxa.

oicomana s.f. Ecomana.
oidiomicose s.f. Micose debida a fungos do xnero
Cndida. Tamn se di candidase.

odo s.m. rgano par da audicin e do equilibrio situado

na rexin lateral da cabeza. // O. externo Porcin externa
do aparello auditivo formada pola orella e o conducto
auditivo externo, que chega ata o odo medio, do que o
separa a membrana timpnica. / O. interno Porcin que
constite o elemento esencial do aparello auditivo e do
equilibrio. Est formado por un grupo de cavidades escavadas no grosor do rochedo do temporal, e que en
conxunto reciben o nome de labirinto. O labirinto
comprende o vestbulo, espacio polo que comunican os
conductos semicirculares co caracol ou cclea, que forma

525
o labirinto seo, dentro do cal est o labirinto membranoso, rodeado por perilinfa e que contn a endolinfa. A
cavidade do caracol est dividida por un tabique en dous
conductos ou ramplas espirais: a rampla vestibular, que
comunica co vestbulo, e a rampla timpnica, que comunica co odo medio. A primeira est dividida pola
membrana de Reissner en das partes: superior e inferior
ou conducto coclear, que contn o rgano de Corti. Este
rgano recibe as vibracins procedentes do odo medio e
transfrmaas en impulsos nerviosos, que logo son interpretados polas neuronas cerebrais como sons especficos.
/ O. medio Est formado pola caixa timpnica, que
contn o aparello transmisor do son e o rgano de acomodacin. una cavidade situada na base do cranio, que
comunica coas fosas nasais a travs da trompa de Eustaquio, co vestbulo a travs da vent oval, co caracol a
travs da vent redonda e coas celas mastoides. Contn
os osios do odo: martelo, bigornia, lenticular e estribo.

oinomana s.f. Enomana.

oitavo par V. nervio auditivo.
oleandomicina s.f. Antibitico macrlido illado de
cultivos de Streptomyces antibioticus, bacteriosttico. A
sa estructura e accin son semellantes s da eritromicina.

olease s.f. Enzima do aceite de oliva que produce o rancio

e o cambio de cor do aceite.

oleato s.m. 1. Sal do cido oleico. 2. Disolucin dun medicamento ou substancia en cido oleico.

oleaxinoso-a adx. Aceitoso, oleoso.

olecranartrite s.f. Inflamacin da articulacin do
cbado.

olecranartrocace s.m. Tuberculose do cbado.

olcrano s.m. Apfise sea do extremo superior do
cbito.

oleico (cido) s.m. cido graxo insaturado que abunda

en forma de triglicridos nos aceites e nas graxas vexetais
e animais. insoluble en auga e soluble en alcohol e ter.

olenite s.f. Inflamacin do cbado.

oleo- Prefixo do grego, aceite.
oleoartrose s.f. Inxeccin de aceite nunha articulacin
con fins teraputicos.

oleobalsmico-a adx. Que est composto dun aceite

blsamo.

oleocalcario-a adx. Que est composto de aceite e auga

de cal.

oleoclisma s.m. Enema de aceite.

olelico s.m. Preparacin farmacolxica que ten por excipiente o aceite.

oleoma s.m. Parafinoma.

oligodendroglioma

oleomargarina s.f. Manteiga artificial obtida de graxas

vexetais ou animais, formada por tridena, palmitina e
estearina.

oleomienquise s.f. Eleomienquise.

oleorresina s.f. Combinacin dunha resina e unha
esencia, que se localiza nas plantas, como por exemplo o
blsamo do Per ou a trementina.

oleoso-a adx. Que ten o aspecto ou a consistencia do

aceite.

oleoterapia s.f. Tratamento que se leva a cabo con

aceites, especialmente en inxeccins.

oleovitamina s.f. Solucin oleosa que contn vitaminas

liposolubles, especialmente A e D.

oleum s.m. (lat.) Aceite, esencia.

olfaccia s.f. Unidade de olfaccin, definida como o estmulo normal liminal para un olor determinado, percibido
por un gran nmero de persoas normais e expresado en
gramos por litro dunha solucin olorosa.

olfaccin s.f. Accin de ulir.

olfacto s.m. Sentido co que se perciben os olores.
olfactoloxa s.f. Estudio da olfaccin.
olfactometra s.f. Medicin cuantitativa da capacidade
olfactiva.

olfactmetro s.m. Instrumento que serve para determina-la sensibilidade do olfacto.

olfactorio adx. 1. Relativo ou pertencente olfacto. //

s.m. 2. V. nervio.

oligo- Prefixo do grego, pouco, escaso.

oligoamnios s.m. Oligohidramnios.
oligoblasto s.m. Oligodendrocito primitivo.
oligocardia s.f. Bradicardia.
oligocitemia ou oligocitose s.f. Diminucin do nmero
de elementos celulares no sangue.

oligocolia s.f. Escasa secrecin biliar.

oligocopria s.f. Retraemento.
oligocromemia s.f. Deficiencia de hemoglobina no
sangue.

oligodacria s.f. Secrecin deficiente do lacrimal.

oligodactilia s.f. Anomala conxnita caracterizada pola
ausencia dun ou mis dedos.

oligodendria s.f. Oligodendrogla.

oligodendroblastoma s.m. Tumor formado por clulas
novas de oligodendrogla.

oligodendrocito s.m. Clula de oligodendrogla.

oligodendrogla s.f. Neurogla ou tecido de sostn das
clulas e fibras nerviosas.

oligodendroglioma s.m. Tumor da oligodendrogla.

oligodinmico-a

oligodinmico-a adx. Que activo en cantidades

pequenas.

oligodipsia s.f. Diminucin acentuada da sensacin de

sede.

oligoelemento s.m. Elemento qumico necesario para o

desenvolvemento e funcionamento normal do organismo,
pero do que s se precisan cantidades nfimas.

oligoeritrocitemia s.f. Escaseza de glbulos vermellos

no sangue.

oligofosfaturia s.f. Deficiencia na eliminacin de

fosfatos pola urina.

526

oligoplasmia s.f. Escaseza de plasma no sangue.

oligopnea s.f. Respiracin superficial e de frecuencia
lenta.

oligoposia s.f. Escasa inxestin de lquido.

oligopsiquia s.f. Oligofrenia.
oligoquilia s.f. Deficiente produccin de quilo.
oligoquimia s.f. Deficiente produccin de quimo.
oligoqustico-a adx. Que ten poucos quistes.
oligoria s.f. Forma de melancola que se caracteriza por
indiferencia ou aversin anormal cara s persoas.

oligofrenia s.f. Deficiencia ou atraso no desenvolve-

oligosacridos s.m.pl. Glcidos resultantes da unin

mento intelectual, conxnito ou de comezo precoz. Incle

tdolos graos de atraso mental. // O. fenilpirvica Trastorno hereditario do metabolismo da fenilalanina, autosmico recesivo, debido ausencia do enzima fanilalaninahidroxilase, que cataliza a transformacin de fenilalanina
en tirosina. Caracterzase pola eliminacin de cido fenilpirvico pola urina e ocasiona trastornos neurolxicos
graves. Tamn se di fenilcetonuria.

glicosdica de dous ou mis monosacridos en nmero

pequeno (disacridos, trisacridos, etc.), a diferencia dos
polisacridos.

oligogalactia ou oligogalia s.f. Deficiente secrecin de

leite.

oligoglobulia s.f. Oligocitemia.

oligohemia s.f. Deficiencia na cantidade total de sangue.
Tamn se di anemia.

oligohidramnios s.m. Insuficiencia, por debaixo de 500

ml, de lquido amnitico no embarazo.

oligohidria s.f. 1. Escaseza de lquidos no corpo. 2.

Pouca secrecin de suor.

oligohidruria s.f. Concentracin anormalmente elevada

da urina, por insuficiencia de auga.

oligolecito s.m. 1. Ovo con escasa xema. 2. Mielocito.

oligoleucocitose s.f. Leucopenia.
oligomana s.f. Mana a un escaso nmero de ideas.
Tamn se di monomana.

oligomeganefronia s.f. Hipoplasia renal que acaba

producindo hialinizacin e destruccin renal e que se
caracteriza por diminucin do nmero de nefrns con
aumento de tamao do glomrulo renal. Localzase a
nivel da rexin xustaglomerular e do tbulo proximal.

oligomelia s.f. Trastorno conxnito caracterizado por

unha delgadeza extrema ou pola ausencia conxnita
dalgn membro.

oligomenorrea s.f. Diminucin da frecuencia da menstruacin ou menstruacin escasa.

oligometlico-a adx. Que contn pouca cantidade de

metais.

oligomorfo-a adx. Escaso en formas ou en etapas do

desenvolvemento.

oligopepsia s.f. Dixestin deficiente.

oligosialia s.f. Diminucin patolxica da produccin de

saliva.

oligosideremia s.f. Diminucin do ferro no sangue.

oligospermatismo s.m. ou oligospermia s.f. Oligozoospermia.

oligotricose ou oligotriquia s.f. Escaso desenvolvemento do sistema piloso.

oligotrofia s.f. Nutricin insuficiente.

oligoxnese ou oligoxenia s.f. Limitacin da reproduccin.

oligozoospermia s.f. Escaso nmero de espermatozoides

no seme.

oliguria s.f. Diminucin da cantidade normal de urina

producida polo organismo. // O. fisiolxica Oliguria
producida pola inxestin insuficiente de lquidos. / O.
ortosttica A causada pola posicin de p.

olmpico-a adx. Que ten o so frontal avultado, obsrvase no cranio raqutico e na sfilis hereditaria.

oliva s.f. 1. Forma anatmica que ten forma ovoidal ou

parecida do froito da oliveira. 2. Ncleo dentado do
cerebelo. // O. bulbar Formacin que se atopa a mbolos
dous lados do bulbo raqudeo, relacionada cos sistemas
sensitivos ou coas fibras motoras. / O. superior ou
protuberancial Ncleo dorsal do corpo trapezoide.

olixergasia s.f. Trastorno psquico producido polo escaso

desenvolvemento mental.

ollal s.m. 1. Pequena incisin cirrxica nunha cavidade ou

rgano. 2. Cavidade natural ou accidental, de pequeno
tamao.

olleira s.f. 1. Mancha algo denegrida na plpebra inferior.

2. Vaso pequeno adaptado forma do ollo, que se
emprega para o bao da conxuntiva.

ollo s.m. rgano da vista, formado polo globo ocular e os

seus anexos. O globo ocular unha estructura case esfrica, contida na cavidade sea da rbita. Entre el e a
parede sea da rbita hai graxa, tecido conectivo,

527
msculos e glndulas lacrimais. Est suspendido por
ligamentos, de xeito que os msculos voluntarios da
rbita pdeno mover, xirando cara a arriba, a abaixo ou
s lados. Est formado por tres capas: esclertica (que
incle a crnea), coroide e retina, e no seu interior contn
os medios de refrinxencia: humor acuoso, cristalino e
humor vtreo. Na unin da esclertica coa crnea est
fixo o iris, que unha membrana circular cun orificio no
centro, a pupila, que divide o globo ocular en das partes:
cmara anterior, que contn o humor acuoso, e cmara
posterior, que contn o humor vtreo. // O. artificial
Elemento de cristal, de plstico ou doutro material, que
semella a parte visible do globo ocular, e que se adapta
cavidade orbitaria con fins estticos. / O. de boi Hidroftalmos. / O. clnico ou mdico Expresin que se aplica
aptitude dos mdicos que realizan rapidamente un diagnstico acertado.

olofona s.f. Voz anormal causada por un defecto dos

rganos de fonacin.

olor s.m. Impresin que se percibe mediante o sentido do

olfacto, procedente dun corpo oloroso.

oloroso-a adx. Que exhala olor ou fragrancia.

-oma Sufixo do grego, tumor ou tumefaccin.
omacfalo s.m. Omocfalo.
omagra s.f. Artrite gotosa que lle afecta ombro.
omalxia s.f. Dor no ombro.
omartria s.f. Osteopata deformante da articulacin do
ombro.

onclise

omentopexia s.f. Fixacin cirrxica do epploon parede

abdominal ou sobre un rgano, co fin de protexer unha
rea dbil ou desprotexida do peritoneo.

omentoplastia s.f. Utilizacin de enxertos epiploicos.

omentorrafia s.f. Sutura do epploon.
omentotoma s.f. Incisin no epploon.
omfalomonoddimo s.m. Monstro fetal dobre cun s
abdome. Tamn se di gastroddimo.

omite s.f. Inflamacin do ombro. Tamn se di omartrite.

omnvoro-a adx. Que se nutre con toda clase de
alimentos.

omo- Prefixo do grego, ombro.

omocace s.m. Omartrocace.
omocfalo s.m. Feto coa cabeza incompleta e sen brazos.
omoclavicular adx. Relativo ombro e clavcula.
omocolito s.m. Cavidade glenoide da omoplata.
omodinia s.f. Dor no ombro, omalxia.
omofaxia s.f. Hbito de inxerir comida cra.
omohioide s.m. V. msculo.
omoplata s.m. V. escpula.
omosterno s.m. Cartilaxe interarticular da articulacin do
esterno coa clavcula.

omotocia s.f. Parto prematuro.

omotraqueliano-a adx. 1. Relativo escpula e s
apfises cervicais transversas. 2. Msculo angular da
escpula.

omartrite s.f. Artrite do ombro.

omartrocace s.m. Artrite tuberculosa do ombro.
ombreiro s.m. Ombro.
ombro s.m. Rexin do corpo comprendida entre o

omphalus s.m. (lat.) Embigo.

OMS Siglas da Organizacin Mundial da Sade.
onanismo s.m. 1. Masturbacin. 2. Prctica do coitus

pescozo e a articulacin escapulo-umeral, tamn

includa. Tamn se di ombreiro.

Onchocerca Xnero de vermes filridos parasitos do

ombrofobia s.f. Temor patolxico chuvia.

ombrforo s.m. Instrumento que se emprega para aplicar
duchas de auga con anhdrido carbnico.

omega s.f. ltima letra do alfabeto grego. // O. melanclica Engurra que se forma entre as cellas, considerada
signo de melancola, e que ten forma semellante letra
omega.

omeire s.f. Bebida feita con leite fermentado que se fai en

frica do Sur.

omental adx. Epiploico.

omentectoma s.f. Extirpacin total ou parcial do
epploon maior.

omentite s.f. Inflamacin do epploon.

omento s.m. Epploon.
omentofixacin s.f. Omentopexia.

interruptus, xeralmente con fins anticonceptivos.

home e dos mamferos. Comprende a especie O. gibsoni,
que infesta o tecido subcutneo do gando, causndolle
tumefaccins nodulares, e a O. volvulus, moi frecuente en
frica, que causa lesins oculares e tumores de natureza
fibrosa a nivel subcutneo. Tamn se di oncocerca.

onco- Prefixo do grego, tumor, masa tumoral.

Oncocerca V. Onchocerca.
oncocercose ou oncocercase s.f. Enfermidade parasitaria causada por vermes do xnero Onchocerca, e transmitica pola picadura de moscas, que se caracteriza por
ndulos cutneos, lesins prurixinosas na pel e lesins
oculares.

oncocito s.m. Clula neoplsica.

oncografa s.f. Descricin dos procesos tumorais.
oncoide adx. Que ten forma de tumor.
onclise s.f. Destruccin de clulas tumorais.

onclogo-a

onclogo-a s. Mdico especialista en oncoloxa.

oncoloxa s.f. Rama da medicina que se ocupa do estudio
e tratamento dos tumores.

oncolxico-a adx. Pertencente ou relativo oncoloxa.

oncoma s.m. Tumor.
oncometra s.f. Medicin dos cambios de tamao das
vsceras empregando un oncmetro.

oncmetro s.m. Especie de pletismgrafo utilizado para

realiza-la oncometra.

Oncornavirus Xnero de virus RNA da familia Retroviridae, algns dos cales inducen a transformacin tumoral
maligna das clulas que os levan. Son responsables de
leucemias e sarcomas en mamferos e aves, pero non se
coece ningn caso que lle afecte home.

oncose s.f. Afeccin caracterizada polo desenvolvemento

de tumores.

oncosfera s.f. Larva de tenia que pose ganchos, e que se

atopa s veces nas feces.

onctico-a adx. 1. Neoplsico. 2. Relativo forza de

atraccin que algunhas protenas do plasma sanguneo
exercen sobre a auga, gracias cal estas protenas
aumentan de volume.

oncotoma s.f. Incisin nun tumor, tumefaccin ou

absceso.

oncotrpico-a adx. Que ten afinidade polas clulas

neoplsicas.

oncoxnese ou oncoxenia s.f. Orixe e desenvolvemento

dunha neoplasia.

onda s.f. 1. Oscilacin peridica que se propaga dun punto

a outro nun medio, caracterizada pola ausencia de desprazamento permanente. Por este proceso propganse a luz,
o son, a calor, etc. 2. Lia curva dun trazado grfico. // O.
anacrtica Anacrotismo. / O. catacrtica Catacrotismo.
/ O. curta Onda cunha lonxitude inferior a 60 metros. /
O. dicrtica Onda ascendente pequena que se observa na
lia descendente do esfigmograma. / O. de Pardee Onda
T invertida no ECG (patrn de isquemia cardaca). / O.
electromagntica Onda que se produce polas variacins
ondulatorias dun campo elctrico e un campo magntico.
Segundo sexa a lonxitude de onda poden ser raios X,
raios gamma, raios csmicos, luminosos, ultravioleta,
etc. / O. lonxitudinal Onda na que as partculas se
moven na mesma direccin na que se propaga a onda,
como por exemplo as ondas sonoras. / O. peristltica
Progresin da contraccin da musculatura do intestino
longo da sa parede. / O. pulstil Expansin seguida de
contraccin dunha arteria percibida polo dedo, debida
sstole cardaca propagada a tdalas arterias. / O. S Onda
negativa do complexo ventricular QRS que se observa no
electrocardiograma.

ondina s.f. Recipiente de cristal empregado para as irrigacins oculares.

528

ondmetro s.m. Instrumento que mide a frecuencia das

oscilacins da corrente de alta frecuencia.

ondulacin s.f. Movemento en forma de onda. // O.

epigstrica Contraccins peristlticas da musculatura do
estmago. / O. xugular Pulso venoso.

ondulante adx. Que ten fluctuacins peridicas, a modo

de onda, especialmente a febre de Malta.

ondulatorio-a adx. Ondulante.

oneirismo s.m. Onirismo.
onfalectoma s.f. Escisin do embigo que se efecta nas
hernias umbilicais.

onfalelcose s.f. Ulceracin do embigo.

onfalite s.f. Inflamacin do embigo.
onfalo- Prefixo do grego, embigo.
onfalocele s.m. Hernia umbilical.
onfaloflebite s.f. Inflamacin das veas umbilicais. Tamn
se di flebite umbilical.

onfaloma s.m. Tumor do embigo.

onfalomesentrico-a adx. Relativo embigo e
mesenterio.

onfalonco s.m. Onfaloma.

onfalpago s.m. Monstro fetal dobre cun cordn umbilical comn.

onfaloproptose ou onfaloptose s.f. Prolapso do cordn

umbilical.

onfalorraxia s.f. Hemorraxia a travs do embigo.

onfalorrea s.f. Fluxo seroso ou purulento a travs do
embigo.

onfalorrexe s.f. Rotura do embigo ou do cordn umbilical.

onfalotaxe s.f. Reduccin manual dunha hernia umbilical.

onfalotoma s.f. Seccin do cordn umbilical.

onfalotribo s.m. Instrumento con forma de pinza empregado para esmaga-lo cordn umbilical.

onfalotripsia s.f. Esmagamento do cordn umbilical por

medio do onfalotribo, no canto de ligalo.

onicalxia s.f. Dor na ua.

onicatrofia s.f. Atrofia ungueal.
onicauxe s.f. Atrofia ungueal que se observa en traumatismos e en certas enfermidades como a psorase, ou a
acromegalia.

onico- Prefixo do grego, ua.

onicoclase s.f. Rotura das uas.
onicocriptose s.f. Ua encarnada.
onicodinia s.f. Onicalxia.

529

ooforohisterectoma

onicofaxia s.f. Hbito de morder ou de roe-las uas.

onicofima s.f. Engrosamento das uas.

onirofrenia s.f. Forma de esquizofrenia que se caracte-

onicgrafo s.m. Instrumento empregado para observar e

oniroloxa s.f. Estudio dos soos.

oniroscopia s.f. Anlise dos soos con fins diagnsticos.
onixe s.f. Oniquia.
onixite s.f. Oniquia, onixe.
onomatofobia s.f. Temor patolxico a certos nomes.
onomatomana s.f. Modalidade de obsesin caracteri-

rexistra-lo pulso e a circulacin capilar no leito ungueal.

onicograma s.m. Trazado realizado polo onicgrafo.

onicogripose s.f. Hipertrofia das uas, que se encurvan
adquirindo aspecto de ganchos.

onicoheterotopa s.f. Heterotopa ungueal.

onicoide adx. Parecido ou que lembra unha ua.
oniclise s.f. Proceso de desprendemento ungueal debido
a alteracins trficas.

onicoma s.m. Tumor da ua ou do leito ungueal.

onicomadese s.f. Perda completa da ua.
onicomalaca s.f. Amolecemento das uas.
onicomicosose s.f. Afeccin fnxica localizada nas uas,
causada polo Epidermophyton floccosus, Trichophyton e
Cndida albicans. Caracterzase polo aspecto abrancazado das uas, que se volven frxiles e crebadizas.

oniconose s.f. Onicose.

onicopata s.f. Calquera enfermidade das uas.
onicoptose s.f. Cada das uas.
onicorrexe s.f. Rotura ou fisura espontnea das uas
debida a unha fraxilidade anormal destas.

onicorriza s.f. Raz da ua.

onicose s.f. Calquera enfermidade que lles afecta s uas.
onicosquise s.f. 1. Exfoliacin das uas. 2. Despegamento da ua do seu leito.

onicotoma s.f. Incisin dunha ua.

onicotrofia s.f. Nutricin das uas.
onicoxnese ou onicoxenia s.f. Formacin e crecemento das uas.

oniomana s.f. Desexo patolxico de facer compras,

mesmo extravagantes.

oniquectoma s.f. Escisin parcial ou total da ua.

oniquia s.f. Inflamacin da matriz ungueal con cada das
uas. // O. periungueal Paroniquia. / O. parasitaria
Onicomicose.

oniquite s.f. Inflamacin da matriz ungueal.

onrico-a adx. Relacionado cos soos ou pertencente a
eles.

onirismo s.m. Estado da conciencia que, polo seu contido

alucinatorio, se parece s soos.

onirodinia s.f. Pesadelo.

onirofona s.f. Accin de falar durante os soos.

riza por alteracins tales como alucinacins, ilusin,

estupor, confusin, etc.

zada polo feito de que un nome ou unha palabra ocupa a

mente do paciente. Unhas veces o enfermo est obsesionado polo temor de esquecer un vocbulo ou nome
propio, outras a angustia est vinculada valor mxico
ou funesto de certas figuras verbais, e noutros casos a
obsesin toma carcter impulsivo, sentndose o enfermo
impulsado a pronunciar unha palabra da cal a grosera ou
incongruencia resultan escandalosas.

onomatopoese s.f. Formacin de palabras sen significado, propia de certos trastornos mentais.

ontoxnese ou ontoxenia s.f. Desenvolvemento biolxico do individuo desde a fecundacin do ovo ata o
estado adulto.

ontoxnico-a adx. Relativo ou pertencente ontoxenia.

oo- Prefixo do grego, ovo ou vulo.
ooblasto s.m. Clula a partir da cal se desenvolve o vulo.
oocarion s.m. Proncleo feminino.
oocfalo s.m. Trigonocfalo.
oociese s.f. Embarazo ovrico.
oocinese s.f. Movementos cariocinticos do vulo.
oocineto s.m. Parasito do paludismo na fase posterior
formacin do cigoto, cando toma a forma vermicular.

oocitase s.f. Enzima que ten efectos destructivos sobre as

clulas ovricas.

oocitina s.f. Substancia hipottica obtida dos espermatozoides, que se lle atribe o poder de fecundar.

oocito s.m. Clula sexual feminina, que trala divisin

meitica produce o vulo.

oofaralxia s.f. Ovarialxia.

oofaxia s.f. Alimentacin a base de ovos.
ooforauxa s.f. Hipertrofia ovrica.
ooforectoma s.f. Extirpacin cirrxica dun ou dos dous
ovarios. Tamn se di ovariectoma, ootectoma.

ooforite s.f. Ovarite.

ooforo- Prefixo do grego, ovario.
ooforocistose s.f. Formacin dun quiste ovrico.
ooforohisterectoma s.f. Ovariectoma e histerectoma
combinadas.

ooforoma

ooforoma s.m. Tumor do ovario.

ooforomalaca s.f. Amolecemento do ovario.
ooforopata s.f. Ovariopata.
ooforopeliopexia s.f. Fixacin do ovario parede
plvica.

ooforopexia s.f. Anexopexia.

oofororrafia s.f. Fixacin mediante sutura dun ovario.
ooforosalpinxectoma s.f. Salpinxectoma e ovariectoma combinadas.

ooforosalpinxite s.f. Salpingoovarite.

ooforostoma s.f. Drenaxe cirrxica dun quiste ovrico.
oogamia s.f. Conxugacin de dous gametos distintos
sexualmente.

oogonia s.f. Clula maioritaria do tecido ovrico que

fonte de oocitos.

oolema s.m. Membrana limitante do ovo ou da zona pelcida.

olito s.m. Concrecin calcaria nun ovo.

oomicetos s.m.pl. Fungos ficomicetos que posen esporanxios de varios tipos con reproduccin sexual mediante
esporas biflaxeladas.

oomycetes s.m.pl. Oomicetos.

ooplasma s.m. Citoplasma do ovo. Tamn se di vitelo.
ooscopia s.f. Exame dos cambios que sofre o ovo fecundado.

oosfera s.f. vulo.

oospermo s.m. vulo fecundado.
oospora s.f. Espora de fungo que se desenvolve a partir
dunha oosfera, por partenoxnese ou por fecundacin.

Oospora Xnero de fungos imperfectos da familia Moniliceas, que producen a enfermidade dos ctricos.

oosporose s.f. Afeccin causada por fungos do xnero

Oospora.

ooteca s.f. Ovario.

ootecalxia s.f. Ovarialxia.
ootectoma s.f. Ovariectoma.
otide s.f. Clula derivada das divisins sucesivas do
oocito primario.

ooxnese ou ooxenia s.f. Orixe e desenvolvemento dos

vulos.

opacidade s.f. 1. Calidade de opaco. 2. Calquera zona

opaca da crnea ou do cristalino. // O. anular de Caspar
Opacidade que ten forma de anel, causada por unha
contusin ocular sobre a crnea.

opacificacin s.f. Desenvolvemento de opacidade.

opaco-a adx. Que non deixa pasa-las radiacins, sexan
luminosas, raios X, ou outras.

530

opalescente adx. Que presenta diversas cores, coma o

palo.

opalino-a adx. Que ten un aspecto abrancazado semellante palo.

opalisina s.f. Protena opalescente, que se atopa no leite

humano.

opeidoscopio s.m. Instrumento empregado para estudia-las vibracins da voz humana mediante a luz reflectida
nun espello.

operabilidade s.f. Calidade de operable.

operable adx. Que pode ser intervido cirurxicamente.
operacin s.f. Procedemento teraputico cirrxico efectuado por medio de procedementos manuais ou con
instrumentos, que poden ser cruentos ou incruentos,
sobre o corpo do paciente, seguindo unha tcnica regrada
ou orientada por principios cirrxicos. // O. aberta
Operacin na que o cirurxin traballa con visin directa
do campo operatorio. / O. cesrea Extraccin do feto e a
placenta a travs dunha incisin efectuada na parede
uterina, que se realiza nos casos de imposibilidade ou
perigosidade do parto por vas naturais. / O. compensadora do estrabismo Tenotoma dun msculo ocular
extrnseco, antagonista directo do outro paralizado. / O.
de Abbe 1. Reseccin intracranial das ramas II e III do
trixmino para o tratamento da neuralxia deste nervio. 2.
Anastomose intestinal latero-lateral practicada con aneis
de catgut. / O. de Abrashnoff Oclusin de fstulas abdominais mediante colgallos pediculados. / O. de Albee 1.
Operacin que ten por obxecto a limitacin ou abolicin
dos movementos da columna vertebral, e que se practica
para o tratamento do mal de Pott e de certas escolioses. 2.
Operacin que se realiza para evita-la luxacin recidivante da rtula. / O. de Babcock Extraccin da vea
safena interna varicosa mediante a introduccin dunha
sonda olivar dentro da sa luz. (V. operacin de Keller-Babcock). / O. de Bailey Valvulotoma mitral realizada
mediante a eliminacin co valvultomo da vlvula estenosada. / O. de Baldy ou de Baldy-Webster Operacin
destinada a corrixi-la retroflexin e retrodesviacin do
tero, que consiste en pasa-los ligamentos redondos a
travs dunhas perforacins realizadas nos ligamentos
anchos, e fixalos cara posterior do tero. / O. de Barraquer Operacin de cataratas mediante a extraccin
simultnea do cristalino e da sa cpsula. Tamn se di
facorese. / O. de Barwel Seccin das metfises tibiais
proximais e distais para a correccin do xenu valgo. / O.
de Battle Apendicectoma mediante a incisin sobre o
bordo externo da vaa dos rectos. / O. de Bayer Elongacin cirrxica mediante incisin en Z, escorregamento
dos cabos e tenorrafia. / O. de Best Sutura subcutnea do
anel umbilical nas hernias umbilicais. / O. de Bevan
Intervencin para corrixi-la ectopa testicular, facendo
baixar e fixando o testculo escroto. / O. de Billroth I
Extirpacin cirrxica do ploro no tratamento do cancro
gstrico, anastomosndose o extremo proximal do
duodeno estmago. Tamn se di operacin de Pan-

531
Billroth. / O. de Billroth II Extirpacin cirrxica do
ploro e o duodeno. O extremo seccionado do estmago
anastomsase co xexuno a travs do mesocolon transverso. / O. de Bircher Sutura dunha parte das paredes
anterior e posterior do estmago para reduci-la dilatacin
gstrica. / O. de Bischoff Exrese do tero gravdico por
va abdominal. / O. de Bissell Reseccin dunha parte dos
ligamentos redondo e ancho para corrixi-la retroversin
uterina. / O. de Blalock Comunicacin interauricular
creada cirurxicamente para reduci-la hipertensin do
circuto menor nos casos de estenoses pulmonares moi
importantes. / O. de Blalock-Taussig Anastomose cirrxica dunha rama da aorta coa arteria pulmonar, como
tratamento da tetraloxa de Fallot e outras cardiopatas
conxnitas. Realzase para aumenta-la aireacin do
sangue nos pulmns mediante un incremento do volume
sanguneo pulmonar obtido gracias achega de sangue
artico desaturado pulmn. / O. de Blaskovicz Correccin da blefaroptose mediante a extirpacin dun fragmento do msculo elevador da plpebra e da cartilaxe
tarsal. / O. de Boehm Tenotoma dun msculo ocular
para elimina-lo estrabismo. / O. de Bogue Ligaduras das
veas espermticas como tratamento da varicocele. / O. de
Brauer Cardilise. / O. de Brock-Brailey Comisurotoma mitral practicada mediante toracotoma esquerda. /
O. de Brophy Tratamento da fisura palatina sea
mediante raspado da fendedura seguido de osteosntese. /
O. de Bunge Amputacin subperistica. / O. de Byrd
Tratamento da imperforacin anal por colostoma e creacin dun ano perineal. / O. de Caldwell-Luc Operacin
para o tratamento da sinusite maxilar por legrado
mediante trepanacin endobucal practicada a nivel da
fosa canina. / O. de Calot Correccin forzosa da xibosidade vertebral mediante anestesia xeral. / O. de Castroviejo Transplante corneal que se realiza nas opacidades
da crnea. / O. de Celso 1. Litotoma perineal. 2. Reseccin do epitelioma labial mediante unha incisin en
forma de V. 3. Amputacin circular. / O. de Chienne
Reseccin dunha cua do cndilo interno do fmur para
corrixi-lo genu valgum. / O. de Chipault Liberacin
cirrxica dos nervios tibiais anterior e posterior nos casos
de mal perforante plantar. / O. de Chopart Amputacin
mediotarsiana do p na que conserva o calcneo e o astrgalo. Tamn se di desarticulacin de Chopart. / O. de
Clark Uretroplastia reconstructora. / O. de Clou
Legrado do seo maxilar que se realiza nas sinusites
crnicas mediante trepanacin endonasal a travs do
meato inferior. / O. de Clove-Seat Trepanacin do seo
maxilar por va nasal. / O. de Codivilla Traccin
continua que se fai mediante un cravo colocado por transfixin na extremidade distal do so. / O. de Colonna
Artroplastia reconstructora que se realiza na articulacin
coxo-femoral nos casos de fractura intracapsular do colo
do fmur. / O. de Condomine Cura radical da hernia
umbilical. / O. de Cooley-Debakey Esofagogastrectoma
polar superior e esplenectoma, como tratamento das
varicorraxias esofxicas por hipertensin portal. / O. de
Cotting Reseccin lateral do leito ungueal infectado e o
bordo da ua que medra cara a dentro, que se fai nos

operacin
casos de ua encarnada. / O. de Crafford e Gros Reseccin da coartacin artica seguida de anastomose terminoterminal dos cabos. / O. de Crile e Matas Anestesia
local por infiltracin intraneural. / O. de Cripps Colostoma ilaca. / O. de Cuno-Snque Correccin do
prolapso rectal mediante acurtamento dos msculos
esfinterianos e do elevador do ano. / O. de Davies-Colley
Reseccin dunha porcin en cua do lado externo do so
cuboide, que se realiza no tratamento do p equino. / O.
de De Quervain Esofaguectoma cervical trala realizacin dunha gastrectoma. / O. de Delorme Decorticacin
pleural que se realiza no empiema crnico. Tamn se di
pleurectoma. / O. de Desault Apertura da larinxe por
seccin media da cartilaxe tiroide. / O. de Dez Reseccin bilateral da cadea simptica lumbar por abordaxe
anterior ou posterior, que se efecta nos casos de arteriopatas obliterantes do membro inferior. / O. de Dos
Santos Tromboendarterectoma. / O. de Ducroquet-Launay Operacin cirrxica para corrixi-lo p plano
valgo doloroso. / O. de Duehrssen Operacin cesrea
vaxinal. / O. de Duval e Proust Miorrafia dos elevadores
do ano que se realiza nos casos de prolapso xenital ou
rectal. / O. de Duverger 1. Plastia correctora do entropio.
2. Extraccin da catarata, na cal se colocan os fos de
sutura antes de realiza-la seccin corneal. / O. de Einar-Keg Embolectoma de urxencia con extraccin do
mbolo e do cogulo que o prolonga. / O. de Elliot
Operacin para o tratamento das enfermidades oculares
hipertensivas, como o glaucoma e a hidroftalma. / O. de
Estlander Toracoplastia con reseccin subperistica
dunha ou varias costelas, para obte-lo colapso da parede
torcica e a obliteracin da cavidade pulmonar patolxica, no tratamento do empiema crnico. / O. de
Estlander-Abbe Queiloplastia autxena que se efecta
para a reparacin do labio deforme traumtico ou conxnito, mediante un colgallo tomado do outro labio. / O. de
Eversbusch Tratamento da ptose palpebral mediante o
acurtamento do msculo elevador da plpebra por simple
sutura. / O. de Finney Tcnica de piloroplastia que logra
unha boa comunicacin gastroduodenal, consistente en
anastomosa-la primeira porcin do duodeno extremo
pilrico do estmago usando unha incisin en U. / O. de
Finochietto Tcnica de correccin da fimose na que
despois de realiza-las incisins precisas para descubri-la
glande efectase unha plastia prepucial complementaria.
/ O. de Foerster-Penfield Reseccin total de tecido cicatrizal e do foco cortical epileptxeno na epilepsia traumtica. / O. de Fowler Pleurectoma para consegui-la
expansin do parnquima pulmonar. / O. de Frank Sinfisotoma subcutnea. / O. de Frdet-Rammstedt Piloroplastia por seccin seromuscular, respectando a mucosa,
do anel muscular hipertrfico do lactante nas estenoses
pilricas conxnitas. Tamn se di piloromiotoma. / O.
de Friedrich 1. Limpeza cirrxica das feridas recentes.
2. Pleuropneumlise. / O. de Fruchaud Extirpacin de
adenopatas satlites no cancro vulvar. / O. de Gerdy
Reseccin do bordo da plpebra no entropio. / O. de Gil
Vernet 1. Va de acceso seo renal, que permite a extraccin do clculos sen lesin nin traumatismo do parn-

operacin
quima e das vas excretoras. 2. Transplante renal con
aproveitamento das vas excretoras do receptor. / O. de
Gill Tratamento do p equino mediante interposicin
dunha cua sea para limita-la flexin plantar. / O. de
Glueck-Sorensen Larinxectoma total que se efecta nos
tumores malignos de farinxe. / O. de Goldthwait Tratamento da luxacin recidivante da rtula por transposicin
e sutura da metade externa do tendn rotuliano sobre o
peristeo da superficie anterointerna da tibia. / O. de
Halsted Tratamento radical do carcinoma mamario
mediante extirpacin ampla da mama e msculos pectorais, e legrado ganglionar axilar. / O. de Hartman
Exrese radical dos cancros altos de recto por extirpacin
do colon sigmoide e parte proximal do recto mediante
laparectoma abdominal, seguida de colostoma
esquerda, deixando para unha segunda intervencin a
continuidade intestinal por coloproctostoma cabo a
cabo. / O. de Heineke Amputacin do recto mediante
unha incisin en forma de T, no carcinoma rectal. / O. de
Heineke-Mikuliecz Piloroplastia efectuada en casos de
lceras duodenais, cunha incisin antropiloroduodenal en
sentido lonxitudinal, seguida de sutura dos bordos en
sentido transversal. / O. de Heisrath Extirpacin dos
pregamentos tarsais no tracoma. / O. de Hufnagel Valvuloplastia que se efecta sobre a aorta nos casos de insuficiencia cardaca. / O. de Jansen Tratamento da sinusite
supurada por seccin da parede inferior e parte da anterior do seo frontal, e raspado da mucosa. / O. de Jelks
Operacin destinada a corrixi-la estenose rectal mediante
incisin no tecido fibroso perirrectal. / O. de Joly
Tcnica de histerectoma total que se emprega en certos
casos de prolapso uterino. / O. de Kappeler Colecistoxexunostoma realizada coa primeira asa do xexuno. / O.
de Kehr Extirpacin da vescula biliar e do conducto
cstico con drenaxe do conducto mediante un tubo en T. /
O. de Kehrer Operacin plstica para corrixi-la depresin da mamila, que consiste en crear unha cicatriz
retrctil mediante a extirpacin dun segmento cutneo
que a circunda. / O. de Keller Intervencin que se
efecta para corrixi-lo hallux valgus, resecando a base da
primeira falanxe do dedo gordo do p. / O. de Keller-Babcock Tratamento cirrxico das varices do membro
inferior que consiste en extirpa-la vea safena interna
desde o caxato ata o malolo interno do p, mediante
cateterismo e arrincndoa cun fleboextractor. / O. de
Kirschner 1. Tratamento dunha hemorraxia esplnica
mediante sutura seguida de epipoplastia, hoxe substituda
por esplenectoma. 2. Prostatectoma perineal mediante
extirpacin da uretra prosttica seguida de anastomose do
cabo uretral co do colo vesical. / O. de Kocher 1.
Mtodo para acceder glndula tiroide para a tiroidectoma, mediante unha incisin media e das laterais
prolongadas ata o ngulo maxilar inferior. 2. Variante da
gastroduodenostoma de Billroth I, na que o estmago se
anastomosa terminolateralmente co duodeno. 3. Reseccin da articulacin tibiotarsiana a travs dunha incisin
submaleolar externa con sutura fonal dos tendns seccionados. 4. Mtodo de reduccin da luxacin escapuloumeral. Tamn se di manobra de Kocher. 5. Coledoco-

532
toma transduodenal para eliminar clculos aloxados no
tramo distal do coldoco. 6. Extirpacin do recto con
conservacin do esfnter, mediante a va occiperineal. /
O. de Kuhnt-Szymanowsky Blefaroplastia realizada
para o tratamento do ectropio senil, mediante a creacin
dun colgallo triangular na comisura palpebral externa. /
O. de Kunlin Enxerto vascular paralelo, chamado by-pass, unido polos seus dous extremos luz permeable da
arteria estenosada, co obxecto de eludi-la estenose.
Existen moitas variantes tcnicas, co emprego de
diversos tipos de enxertos (homoplsticos, autoplsticos
e aloplsticos), pero actualmente prefrese a vea safena
interna, a mamaria, etc. do propio enfermo. / O. de
Kntscher Tratamento das fracturas seas mediante
encravamento intramedular. / O. de Kster Abertura do
aditus ad antrum e do tmpano para a evacuacin de pus
na mastoidite supurada. / O. de Lane Colectoma. / O. de
Larget Tratamento das varices mediante ligaduras
graduadas transcutneas das veas comunicantes, previamente localizadas. / O. de Laroyenne Puncin do fondo
do saco de Douglas para realiza-la drenaxe das supuracins plvicas. / O. de Lawson-Tait Laparotoma que se
realiza no tratamento da anexite. / O. de Le Chuiton
Tenoaponeurectoma realizada como tratamento cirrxico da enfermidade de Dupuytren. / O. de Lecne
Seccin do ligamento anular anterior do campo para a
drenaxe das supuracins da inflamacin das vaas sinoviais dixitocarpianas. / O. de Lennander Extirpacin dos
ganglios inguinais e plvicos. / O. de LenormantWilmoth Tratamento das fracturas do calcneo mediante
enxertos osteoperisticos. / O. de Leriche Simpaticectoma periarterial. / O. de Lesser Tcnica para a extirpacin do ganglio de Gasser para o tratamento da neuralxia
do trixmino. / O. de Lillehei Correccin cirrxica da
insuficiencia mitral baixo circulacin extracorprea. / O.
de Lisfranc Desarticulacin tarsometatarsiana. / O. de
Lotheissen Tratamento da hernia inguinal e crural
mediante abordaxe crural, apoiando os puntos de herniorrafia no ligamento do Cooper. / O. de Ludloff Osteotoma oblicua do primeiro metatarsiano para corrixi-lo
hallux valgus. / O. de Lund Astragalectoma que se
realiza para corrixi-lo p zambro. / O. de Mackenrodt
Fixacin vaxinal dos ligamentos redondos para corrixi-la
retroversin uterina. / O. de Malgaigne Desarticulacin
subastragalina. / O. de Matas Endoaneurismorrafia con
tres variantes tcnicas: restauradora, obliterante e reparadora. / O. de Mayo 1. Tcnica de gastrectoma que
consiste na extirpacin dunha porcin da seccin pilrica
do estmago, seguida do pechamento do duodeno e a
posterior formacin dunha anastomose entre o estmago
proximal e a primeira asa do xexuno. 2. Tratamento cirrxico da hernia umbilical mediante reseccin da masa
herniaria e sutura das aponeuroses abdominais dispostas
en capas transversas. 3. Tratamento das varices superficiais mediante ligaduras subcutneas. / O. de McBurney
Tratamento da hernia inguinal mediante a ligadura do
saco a nivel do anel inguinal profundo, seguida de invaxinacin e sutura da pel e os elementos tendinoaponeurticos subxacentes. / O. de Mcdowell Extirpacin dun

533
quiste ovrico ou dun ovario por laparotoma. / O. de
McFae Tratamento das fstulas e quistes sacrococcxeos,
mediante reseccin en bloque da pel plano aponeurtico. / O. de McGill Prostatectoma suprapbica. / O. de
Mercier Prostatectoma transuretral. / O. de Michaelis
Episiotoma. / O. de Mikulicz 1. Tenotoma do esternocleidomastoideo que se realiza no nas dores musculares
que impiden move-lo pescozo. 2. Tratamento do espasmo
do cardia mediante unha gastrotoma anterior pola que se
introduce no esfago un dilatador que se abre ata 6 cm. /
O. de Millin Prostatectoma retropubiana. / O. de
Nlaton 1. Desarticulacin do ombro. 2. Rinoplastia de
colgallos procedentes da meixela. 3. Desarticulacin
subastragalina. 4. Extirpacin de plipos por va bucal. /
O. de Niessen Tcnica cirrxica antirrefluxo para o tratamento da hernia de hiato, que consiste en facer unha
pregadura no manguito da cpula gstrica arredor do
esfago abdominal. / O. de Ogston 1. Reseccin do
cndilo externo do fmur no genu valgo. 2. Reseccin
dunha cua do tarso nos casos de p plano para restaurala bveda plantar. / O. de Pagenstecher Correccin da
ptose palpebral facendo, por medio de bridas, que o
msculo occipital acte sobre a plpebra. / O. de Panas
1. Insercin do msculo frontal na plpebra superior, na
blefaroptose. 2. Correccin da triquase mediante a liberacin da parte inferior da cartilaxe do tarso, xirando o
bordo da plpebra cara a diante, mediante unha sutura,
para corrixi-la direccin das pestanas. / O. de Pancoast
Seccin da rama mandibular do nervio trixmino a nivel
do orificio oval. / O. de Prez Fontana Tratamento cirrxico do quiste hidatdico pulmonar xunto coa membrana
periqustica que o separa do parnquima pulmonar. / O.
de Phemister-Adams Esofaguectoma por va transpleural. / O. de Pillore Ano artificial por implantacin do
cego parede abdominal. / O. de Politzer 1. Creacin
cunha abertura artificial na membrana timpnica
mediante unha incisin e electrocoagulacin. 2. Seccin
do ligamento anterior do martelo no tratamento de certos
casos de xordeira crnica. / O. de Postempsky Tcnica
que se emprega no tratamento cirrxico da hernia
inguinal, na que se deixa por fra da aponeurose do
oblicuo maior o cordn espermtico, pechndose o
conducto inguinal mediante unha sutura entre o arco
crural e os msculos oblicuo maior, menor e transverso. /
O. de Potts Anastomose laterolateral da aorta coa rama
esquerda da arteria pulmonar, que se realiza para
mellora-la osixenacin sangunea na tetraloxa de Fallot.
/ O. de Power Extirpacin dun leucoma corneal seguida
de transplante de crnea. / O. de Rcamier Legrado
uterino. / O. de Reed Ligadura venosa que se realiza na
varicocele tubrica. / O. de Riedel Coledocoduodenostoma. / O. de Routier Mtodo cirrxico que se emprega
para o tratamento da contractura de Dupuytren. / O. de
Ruotte Fixacin da vea safena cavidade peritoneal para
drena-la ascite nos casos de cirrose heptica. / O. de
Sauter Histerectoma vaxinal que se fai respectando os
ovarios e as trompas. / O. de Schlatter Gastrectoma
total. / O. de Segura Va de acceso hipfise por va
transesfenoidal. / O. de Siebold Tcnica de pubiotoma.

opio
/ O. de Sluder 1. Reseccin da amgdala palatina xunto
coa cpsula. 2. Legrado da mucosa do seo etmoidal por
va endonasal. / O. de Snellen Operacin do ectropio
mediante sutura. / O. de Swan Peche cirrxico da comunicacin interauricular. / O. de Talma Operacin destinada a impedi-la acumulacin de lquido na ascite,
mediante anastomose entre a circulacin portal e a sistmica, actualmente en desuso. / O. de Toti Dacriocistorrinostoma. / O. de Trendelenburg 1. Tcnica empregada
na exrese das varices. 2. Ligadura da vea safena interna.
3. Embolectoma da arteria pulmonar. / O. de Trves
Tratamento cirrxico dos abscesos vertebrais causados
polo mal de Pott. / O. de Umber Exrese do epiddimo.
/ O. de Vidal Ligaduras venosas do plexo pampiniforme,
como tratamento da varicocele. / O. de Vineberg
Implantacin da arteria mamaria interna no miocardio,
como tratamento paliativo da insuficiencia coronaria. /
O. de Watson-Jones Tratamento do ectropio mediante
unha incisin en V que se converte en Y coa sutura. / O.
de Whipple-Parsons-Mullins Exrese dos tumores da
ampola de Vater, con reconstruccin da zona gastroduodenopancretica biliar. / O. de Wiltberger Tratamento da
espondilolistese mediante a introduccin dun cilindro
seo tomado do so ilaco nunha cavidade creada no
espacio intervertebral correspondente. / O. de Van
Buren Tratamento do prolapso rectal por electrocoagulacin. / O. exploratoria Operacin que se fai con fins
diagnsticos. / O. plstica Intervencin cirrxica para
restaura-lo aspecto externo dunha parte do corpo, a sa
funcin ou recuperar partes perdidas. / O. radical Operacin que se emprega para acadar unha curacin definitiva.

operador-a s. Cirurxin.
operativo-a adx. 1. Que obra e fai efecto. 2. Operatorio.
operatorio-a adx. 1. Que se pode operar. 2. Relativo ou
pertencente s operacin cirrxicas.

oprculo s.m. 1. Peza redondeada que pecha aberturas do

corpo como unha tapadeira, especialmente a porcin de
cerebro que rodea a cisura de Silvio e cobre a insua de
Reil, dividida en catro partes ou oprculos: orbitario,
frontal, rolndico ou frontoparietal e temporal. Tamn se
di oprculo de Arnold, de Burdach, da insua. 2. Tapn
de moco que pecha o conducto cervical no embarazo. //
O. de Varolio Vlvula ileocecal.

opern s.m. Conxunto formado polo xene operador cos

xenes estructurais que controla.

opiceo-a. adx. 1. Que contn opio. // s.m. 2. Preparacin

de opio.

opiata s.f. Preparacin de opio e doutras substancias.

opilacin s.f. 1. Obstruccin. 2. Estado de amenorrea das
mulleres novas. 3. Hidropisa.

opilativo-a adx. Que constrinxe os poros, obstructivo.

opio s.m. Substancia obtida do froito inmaturo da durmideira, Papaver sonmiferum, por incisin das cpsulas
seminferas. Contn mis de vinte alcaloides, entre eles

opiofaxia
morfina, codena, tebana, papaverina, narcena, etc.,
moitos dos cales son narcticos e outros convulsionantes.
A sa accin diferente segundo a dose: en pequenas
doses estimulante cardaco e cerebral; en doses medias
provoca sono e dimine a actividade motora, secretora,
etc.; en doses mis elevadas provoca fenmenos de intolerancia, nuseas, vmitos, alteracins cardacas, trastornos da temperatura, estupor profundo, etc. Emprgase
como txico (estupefaciente), en teraputica (analxsico)
e localmente como astrinxente e antidiarreico. Como
narctico emprgase no tratamento do insomnio, como
relaxante muscular no ttano, eclampsia, asma, vmitos,
etc. Tamn frecuente o seu uso como antitusxeno.

opiofaxia s.f. ou opiofaxismo s.m. Hbito de inxerir

opio.

opiomana s.f. Desexo irresistible de inxerir opio.

opimano-a adx. Afectado pola opiomana.
opistenar s.m. Dorso da man.
opistencfalo s.m. Cerebelo.
opistio s.m. Punto craniomtrico situado na beira posterior do orificio occipital.

opistiofalocrose s.f. Calvicie occipital.

opisto- Prefixo do grego, detrs.
opistocranio s.m. Occipicio.
opistofalacrose s.f. Alopecia do occipicio.
opistogstrico-a adx. Situado detrs do estmago, especialmente o tronco celaco.

opistoglifo s.m. Serpe que ten os dentes velenosos na

parte posterior da boca.

opistognacia s.f. Escaso desenvolvemento da mandbula

inferior debido a causas xenticas, que d lugar prognatismo. Tamn se di endognacia.

opistognatismo s.m. Opistognacia.

opisttico-a adx. Situado ou que ocorre detrs do odo.
opisttono s.m. Forma de espasmo tetnico dos msculos
da caluga e da parte posterior do tronco, que d lugar a
unha rixidez arqueada do corpo, que se apoia no occipicio e nos talns.

opistotonoide adx. Semellante opisttono.

opistoxenia s.f. Escaso desenvolvemento do maxilar
inferior, debido a unha anquilose precoz da articulacin
temporomaxilar.

opium s.m. (lat.) Opio.

opiumismo s.m. Consecuencia patolxica do abuso
frecuente do opio.

opo- Prefixo do grego, zume.

opocfalo s.m. Monstro fetal coas orellas fusionadas, sen
nariz nin boca, e cos ollos moi prximos ou cun s ollo.

534

opoddimo s.m. Monstro con das caras e unha soa

cabeza.

oponente adx. 1. Que se opn a outra parte. // s.m. 2. V.

msculo.

oportunista adx. Que non patxeno para o home en

condicins normais, pero que se comporta s veces como
patxeno en persoas que teen diminudos os mecanismos de defensa, aplicado s microorganismos saprfitos.

oposicin s.f. Movemento dos dedos da man no que o

polgar se opn s outros dedos.

opositopolar adx. Que ten dous polos en lados opostos

dunha clula.

opoterapia s.f. Tratamento das enfermidades por zumes

ou extractos de rganos de animais. Tamn se di organoterapia.

opresin s.f. Sensacin de dispnea, peso ou molestia

sobre o trax.

opsialxia s.f. Neuralxia facial.

opsinxeno-a adx. Opsxeno.
opsimetro s.m. Optmetro.
opsionose s.f. Enfermidade da visin.
opsiria s.f. Sndrome caracterizada por un retardo na
eliminacin de auga nos riles despois das comidas, no
canto da poliria normal, que sntoma de hipertensin
portal.

opsxeno-a adx. Que nace serodiamente, aplcase especialmente moa do xuzo.

opsoclona s.f. Mioclona atxica dos ollos.

opsomana s.f. Desexo morboso de certos alimentos.
opsomenorrea s.f. Retardo da menstruacin. Tamn se
di oligomenorrea.

opsonificacin s.f. Aumento artificial do ndice opsnico, que provoca a combinacin dun antxeno coas
opsoninas, para facilita-la fagocitose.

opsonina s.f. Anticorpo presente de forma natural no

sangue, que se pode combinar quimicamente con antxenos, facndoos susceptibles de seren fagocitados. // O.
especfica ou inmune Anticorpo que ten capacidade
opsonizante.

opsonofilia s.f. Afinidade polas opsoninas.

opsonoloxa s.f. Estudio das opsoninas e da sa accin.
opsonometra s.f. Medicin da cantidade de opsoninas.
opsonoterapia s.f. Mtodo teraputico que emprega
vacinas para potencia-la accin opsnica do sangue,
empregado en pacientes portadores de procesos infecciosos crnicos de causa coecida.

opsonxeno-a adx. Antxeno que provoca a formacin

de opsoninas.

535

opsxeno-a adx. Opsonxeno.

optestesia s.f. Sensibilidade visual.
ptica s.f. Rama da fsica que se ocupa da luz e da visin.
// O. electrnica Parte da fsica que estudia o movemento
dos electrns nos corpos magnticos e elctricos, de xeito
que se canalizan coma se fosen luminosos en instrumentos pticos.

ptico-a adx. 1. Relativo visin. // s.m. 2. V. nervio. //

s. 3. Persoa experta en ptica.

opticociliar adx. Relativo ou pertencente s nervios

pticos e ciliares.

opticociliotoma s.f. Neurotoma opticociliar.

opticocinrea s.f. Substancia gris da va ptica.
opticopupilar adx. Relativo nervio ptico e pupila.
optmetro s.m. Optmetro.
optimismo s.m. Estado ou disposicin da persoa que

orella

optotipo s.m. Conxunto de letras, signos e nmeros de

varios tamaos que empregan os oculistas e os optometristas para o exame da agudeza visual.

opzima s.m. Extracto de rganos patolxicos, tumores ou

glndulas endcrinas, que contn protenas especficas
deses rganos.

ora s.f. (lat.) Bordo.// O. serrata. Lia quebrada da retina

que se atopa situada algo por detrs da unin da coroide
e o corpo ciliar.

oraloxa s.f. Estomatoloxa.

orbicular adx. 1. Circular ou redondo. // s.m. 2. V.
msculo 3. so lenticular do odo.

rbita s.f. Cavidade na que se aloxa o globo ocular e os

tecidos anexos que o rodean, formada polos sos frontal,
esfenoide, etmoide, unge, maxilar superior, palatino e
pmulo.

ptimo-a adx. 1. Que favorable para o desenvolve-

orbital s.m. Punto mis baixo do bordo inferior da rbita.

orbitocele s.f. Tumor orbitario.
orbitomaxilolabial s.m. Msculo elevador do labio

mento dunha actividade ou dunha funcin, aplicado

estado ambiental. 2. Que mis conveniente nunha situacin determinada, aplicado cantidade de alimento.

orbitonasal adx. Relativo rbita e nariz.

orbitpago s.m. Monstro fetal dobre formado por un feto

tende a crer que todo mellor. Tamn se di amenomana.

optimum adx. (lat.) ptimo.

opto- Prefixo do grego, visible.
optoblasto s.m. Clula ganglionar grande da retina.
optocele s.f. Acueducto de Silvio.
optodinammetro s.m. Optmetro que se emprega para
investiga-lo punto prximo do poder de acomodacin.

optfono s.m. Instrumento que transforma as ondas lumi-

superior.

parasito inserido na rbita do autosito.

orbitopalpebral adx. 1. Relativo rbita e plpebra. //

s.m. 2. Msculo elevador da plpebra superior.

orbitstato s.m. Instrumento que se emprega para medi-lo eixe orbitario.

orbitotemporal adx. Relativo ou pertencente rbita e

rexin temporal.

nosas en ondas sonoras, que empregan os cegos para

distingui-la luz da escuridade por medio do odo.

orbitotoma s.f. Incisin da rbita.

Orbivirus Xnero de virus RNA da familia Reoviridae,

optografa s.f. Estudio das imaxes retinianas.

optograma s.m. Imaxe retinal obtida por destruccin da

orcena s.f. Pigmento vermello obtido por accin do

prpura visual pola influencia da luz.

optomeninxe s.f. Retina.

optometra s.f. Rama da ptica que se ocupa da medicin
da agudeza visual e a correccin dos seus defectos
mediante lentes.

optometrista s. Tcnico diplomado en optometra.

optmetro s.m. Instrumento que se emprega para a prctica da optometra.

optomimetro s.m. Instrumento que mide a forza dos

msculos do ollo.

optoquina s.f. Etilhidrocuprena, po branco cristalino que

se emprega no tratamento do paludismo.

optostriado-a adx. Relativo ou pertencente tlamo

ptico e corpo estriado.

que son transmitidos por insectos e inclen os axentes

responsables de certos cadros de patoloxa animal.
amonaco sobre a orcina, do cal se emprega a solucin
alcohlica para a tincin de fibras elsticas.

orchis s.m. (gr.) Testculo.

orcina s.f. Po branco cristalino, soluble en auga, obtido de
diversos liques, que se emprega como antisptico de uso
externo en dermatoloxa.

orde s.f. Categora taxonmica biolxica, inferior clase

e superior familia.

ordenada s.f. Lia vertical dun sistema de coordenadas.

orella s.f. rgano externo da audicin, que constite o
pavilln do odo. Est formada por unha lmina fibrocartilaxinosa cuberta de pel, situada a mbolos lados da
cabeza. // O. azteca Orella sen lobo, inclinada cara a
abaixo e cara a fra. / O. cretnica Orella ancha, grande,
separada en abano. / O. de Darwin Orella que presenta

orellns

536

un avultamento no hlix. / O. mongoloide Orella irregular, con distintas formas.

organografa s.f. 1. Descricin dos rganos dun corpo

orellns s.m.pl. V. parotidite.

orestn s.m. Electrn positivo.
orexia s.f. Apetito.
oreximana s.f. Mana de alimentarse de forma esaxe-

organografismo s.m. Fixacin dos lmites dos rganos

rada, provocada polo medo a adelgazar.

orexxeno-a adx. Que estimula ou aumenta o apetito.

organacidia s.f. Presencia dun cido orgnico, especialmente no estmago.

organela s.f. Inclusin celular citoplasmtica que ten

unha funcin especfica, como as mitocondrias, ribosomas, lisosomas, etc.

organicismo s.m. Teora mdica que atribe tdalas

enfermidades a lesins orgnicas. En psiquiatra, fundamntase na crenza de que existen lesins morfolxicas do
SNC en toda enfermidade mental.

orgnico-a adx. 1. Relativo a un rgano. 2. Somtico,

non funcional. 3. Relativo s compostos do carbono.

organismo s.m. Ser vivo, animal ou vexetal.

organizacin s.f. 1. Accin de dotar de estructura orgnica ou de formar rganos. 2. Transformacin no interior
do organismo dun trombo, exsudado, ou calquera masa
sen vida en tecido conxuntivo vascular, por migracin de
clulas e vasos sanguneos.

organizado-a adx. Dotado de organizacin de vida.

organizador s.m. En embrioloxa, substancia que regula
a diferenciacin dun determinado rgano.

rgano s.m. Parte estructural do corpo formada por

tecidos e clulas e dotada dunha ou varias funcins. // O.
acstico rgano de Corti. / O. celular Parte dunha clula
con funcin definida. / O. cromafn Corpo ganglionar
feocromo que est cerca dos ganglios simpticos. / O. de
Corti rgano terminal acstico que incle as clulas
auditivas, chamadas bastoncios de Corti, e os seus
elementos de sostn. / O. de Giralds Paraddimo. / O.
de Golgi rgano final dun nervio sensitivo, semellante a
un fuso neuromuscular, situado na superficie do msculo,
cerca do tendn. / O. de Meyer rea de papilas a cada un
dos lados da porcin posterior da lingua. / O. de Rosenmller Paraovario. / O. de Ruffini rgano sensitivo
final da punta dos dedos. / O. do esmalte Prolongacin
epitelial sobre a papila dentaria, da que se desenvolve o
esmalte. / O. erctil rgano que ten un tecido especial
que, mediante un mecanismo vasomotor, sofre variacins
de fluxo sanguneo que lle permiten modifica-lo seu
volume e consistencia. / O. espiral rgano de Corti. / O.
final Estructura situada no extremo dun nervio. / O.
rudimentario rgano que non se desenvolve completamente.

organfilo-a adx. 1. Que ten afinidade polos compostos

orgnicos. 2. Que presenta afinidade por certos rganos
ou tecidos do corpo.

vivo. 2. Radiografa dun rgano.

mediante lias, a travs da percusin, para comproba-lo
seu aumento ou diminucin de tamao.

organoide adx. 1. Semellante a un rgano. // s.m. 2.

Formacin propia da clula, como por exemplo as mitocondrias ou o aparello de Golgi, en contraposicin a
calquera inclusin esxena.

organolptico-a adx. 1. Que se pode percibir polos

sentidos, especialmente polo olfacto e o gusto. 2. Capaz
de percibir unha impresin sensorial.

organoloxa s.f. Estudio dos rganos.

organoma s.m. Tumor composto de rganos ou de
porcins definidas dun rgano, como o quiste dermoide.

organometlico-a adx. Composto pola unin dun metal

con radicais orgnicos.

organon s.m. (lat.) rgano.

organoneurose s.f. Enfermidade psicosomtica.
organonimia s.f. Nomenclatura dos rganos do corpo.
organopata s.f. Enfermidade orgnica.
organopatoloxa s.f. Estudio das organopatas.
organopexia s.f. Fixacin cirrxica dun rgano.
organoplastia s.f. Cirurxa plstica dun rgano.
organopoese s.f. Formacin de rganos.
organoscopia s.f. Exame dos rganos en xeral, especialmente das vsceras abdominais, a travs dun instrumento
semellante citoscopio, introducido por unha incisin
abdominal.

organosol s.m. Solucin dun coloide nunha substancia

orgnica, como alcohol, auga, etc.

organotaxe s.f. Fixacin de certas substancias a rganos

especficos.

organoterapia s.f. Opoterapia.

organotrfico-a adx. Relativo nutricin dos rganos.
organotropa s.f. ou organotropismo s.m. Afinidade
qumica dunha substancia ou dun microorganismo por un
tecido ou un rgano determinado.

organoxnese ou organoxenia s.f. Formacin e desenvolvemento dos diferentes rganos.

organoxnico-a adx. 1. Relativo organoxenia. 2. Que

se forma nun rgano.

organxeno adx. 1. Organoxnico. // s.m. 2. Elemento

qumico caracterstico das substancias orgnicas:
carbono, nitrxeno, osxeno, etc.

organozoo s.m. Parasito animal que vive no interior dun

rgano.

537

orgnulo s.m. rgano terminal de receptores sensoriais,

como as papilas tctiles ou gustativas.

orgasmo s.m. Punto mximo de excitacin sexual, que se

acompaa de pracer.

orgo s.m. 1. Croque, vulto producido por un golpe na

cabeza. // s.m.pl. 2. Ganglios inflamados. // Ter orgos.
Ter bocio.

orientacin s.f. 1. Determinacin do lugar que se ocupa

respecto s obxectos prximos. 2. Funcin da conciencia
mediante a cal a persoa ten nocin da sa propia personalidade, do propio corpo ou do tempo e do espacio nos
que se atopa.

orificacin s.f. Obturacin da carie dental con ouro.

orificador s.m. Instrumento empregado na orificacin.
orificio s.m. Abertura de entrada ou sada dunha cavidade
do corpo. Tamn se di meato. // O. artico Hiato artico
do diafragma. / O. auriculoventricular Comunicacin
da aurcula co ventrculo correspondente. / O. cardial
Abertura que comunica o esfago co estmago. / O.
herniario Abertura natural da parede dunha cavidade do
corpo que permite a sada das vsceras contidas nela.

orinoterapia s.f. Cura de altitude.

orixe s.f. 1. Principio, procedencia dunha cousa. 2. Causa
de que se produza un feito. // O. aparente Punto polo que
un nervio cranial ou raqudeo emerxe da superficie do
sistema nervioso central. / O. profunda Orixe real. / O.
real Nacemento verdadeiro das fibras nerviosas que
constiten un nervio cranial ou raqudeo na substancia
nerviosa. / O. superficial Orixe aparente.

oriz s.m. Furuncho da plpebra que se forma a partir

dalgunhas glndulas sebceas anexas a unha pestana.
Pode ser externo, se lle afecta a unha glndula de Zeiss,
ou interno, se lle afecta a unha glndula de Meibonio.

Ornithodorus Xnero de carrachos, que comprende

algunhas especies parasitas do home e dos animais
domsticos, transmisoras de varias formas de febres
recorrentes. A O. moubata, de frica do Sur, transmite a
Borrelia duttoni, axente da febre dos carrachos.

ornitina s.f. cido diaminovalerinico, aminocido non

esencial que forma parte do ciclo da urea, producto da
escisin hidroltica da arxinina catalizada pola arxinase.

ornitose s.f. Zoonose que afecta a diversas aves e que se

caracteriza por presentar un cadro infeccioso respiratorio
e sistmico. Dbese infeccin por bacterias da especie
Chlamydia psittaci. No home e nas aves psitcidas cocese como psitacose.

oro- 1. Prefixo do latn, boca. 2. Prefixo do grego,

montaa.

oroanal adx. Relativo boca e ano, ou que se propaga

dun outro.

orofarinxe s.f. 1. Farinxe propiamente dita. 2. Boca e

farinxe consideradas coma unha soa cavidade.

orquioterapia

orolingual adx. Relativo ou pertencente boca e lingua.

oronasal adx. Relativo ou pertencente boca e nariz.
oronose s.f. Mal das montaas. Tamn se di oropata.
oropata s.f. Oronose.
oroterapia s.f. 1. Orinoterapia. 2. Orroterapia.
ortico (cido) s.m. Composto orgnico intermediario
no proceso de sntese das piramidinas, constitunte dos
cidos nucleicos. Acumlase no sangue e aparece na
urina de pacientes afectos de aciduria ortica.

oroticoaciduria s.f. Trastorno conxnito do metabolismo

das pirimidinas, caracterizado por anemia hipercrmica,
leucopenia, monocitose, megaloblastose e eliminacin
urinaria aumentada de cido ortico en forma de cristais
que poden producir obstruccin uretral.

orqui- ou orquio- Prefixos do grego, testculo.

orquialxia s.f. Neuralxia ou dor testicular. Tamn se di
orquidalxia, orquidinia.

orquicatabase s.f. Descenso normal do testculo.

orquicele s.f. 1. Hernia escrotal. 2. Protrusin herniaria
do testculo. 3. Tumor do testculo.

rquico-a adx. Relativo ou que ocorre nos testculos.

orquicorea s.f. Corea testicular.
orquidalxia s.f. Orquialxia.
orquidectoma s.f. Orquiectoma.
orquidinia s.f. Orquialxia.
orquidocelioplastia s.f. Transplante dun testculo non
descendido cavidade abdominal.

orquiectoma ou orquectoma s.f. Extirpacin cirrxica dos testculos. Tamn se di orquidectoma.

orquiepididimite s.f. Inflamacin do testculo e o epiddimo.

orquiltico-a adx. Que destre o tecido testicular.

orquionco s.m. Tumor do testculo.
orquioneuralxia s.f. Neuralxia testicular, orquialxia.
orquiopata s.f. Afeccin testicular.
orquiopexia s.f. Fixacin dun testculo ectpico no
escroto.

orquioplastia s.f. Cirurxa plstica dos testculos.

orquioptose s.f. Cada do testculo por relaxacin
escrotal con desenvolvemento dunha varicocele.

orquiorrafia s.f. Fixacin por sutura do testculo s

tecidos prximos.

orquioscirro s.m. Endurecemento do testculo.

orquiosclerose s.f. Esclerose do testculo.
orquiosqueocele s.f. Tumor escrotal con hernia escrotal.
orquioterapia s.f. Opoterapia testicular.

orquiotoma-

orquiotoma s.f. Incisin cirrxica no testculo.

orquite s.f. Inflamacin aguda ou crnica do testtulo. //
O. parotdea Orquite asociada ou consecutiva parotidite. / O. postoperatoria A que aparece no postoperatorio de certas operacins abdominais. / O. traumtica
Orquite consecutiva a un traumatismo. / O. variolosa
Inflamacin do testculo asociada varola.

orro- Prefixo do grego, soro.

orrocisto s.m. Quiste seroso.
orrodiagnose s.f. Serodiagnstico.
orroinmunidade s.f. Inmunidade pasiva creada pola
inxeccin de soro.

orroloxa s.f. Seroloxa.

orromeninxite s.f. Meninxite serosa.
orronose ou orropata s.f. Enfermidade do soro.
orrorrea s.f. Derramo ou secrecin serosa.
orrorreaccin s.f. Serorreaccin.
orroterapia s.f. Seroterapia.
ortacusia s.f. Audicin normal.
ortergasia s.f. Actividade normal.
Orthomyxoviridae Familia de virus RNA que presentan,
formando parte da envoltura externa, dous tipos de
puntas de hemaglutinina e de neuramina, e que incle os
virus da gripe humana ou influenzavirus.

Orthopoxvirus Xnero de virus DNA da familia poxviridae, con envoltura resistente ter, que se caracterizan
porque as distintas especies teen un antxeno comn.
Incle o virus da varola humana e da vacina, entre os
mis importantes.

ortiga s.f. Planta do xnero Urtica, provista de pelos que

conteen un lquido irritante que penetra na epiderme
cando entra en contacto con ela.

orto- Prefixo do grego, recto.

ortoalbuminuria s.f. Albuminuria ortosttica.
ortoarteriotona s.f. Tensin arterial normal.
ortobiose s.f. Vida normal, segundo as leis da sade.
ortocana s.f. Ortoformo.
ortocfalo-a adx. Que ten a cabeza cun ndice ceflico
medio, entre 70 e 75. Tamn se di mesaticfalo.

ortocntrico-a adx. Que ten o punto central fronte

centro da pupila, aplicado s lentes.

ortocitose s.f. Estado no que tdolos elementos celulares

do sangue son maduros, independentemente da sa
proporcin e cantidade total.

538

ortocromtico-a adx. 1. De cor normal ou que se tinxe

normalmente. 2. Que sensible a tdalas cores ags
vermella, aplicado a unha emulsin fotogrfica.

ortocroma s.f. 1. Calidade de ortocromtico. 2. Contido

normal de hemoglobina nos eritrocitos.

ortocromfilo-a adx. Que se tinxe normalmente cos

colorantes neutros.

ortodctilo-a adx. Que ten os dedos rectos.

ortodentista s. Ortodontista.
ortodiagrafa s.f. Mtodo radiogrfico que se emprega
para determina-la forma e tamao dos rganos internos,
especialmente do corazn, sen a distorsin que existe nas
radiografas ordinarias, por medio dun dispositivo especial, o ortodigrafo.

ortodiagrama s.m. Rexistro grfico obtido por medio do

ortodigrafo.

ortodiascopia s.f. Exame do trazado do contorno dun

rgano, proxectado sobre unha pantalla fluorescente.

ortodoncia s.f. Especialidade da odontoloxa que se

ocupa do estudio, correccin e prevencin das irregularidades dentais. Tamn se di ortodontoloxa.

ortodontista s. Especialista en ortodoncia.

ortodonto-a adx. Que ten dentes normais e ben situados.
ortodontoloxa s.f. Ortodoncia.
ortofona s.f. 1. Pronunciacin normal. 2. Correccin dos
trastornos da fonacin.

ortoforia s.f. 1. Situacin normal dos rganos. 2. Equilibrio normal dos msculos oculares de mbolos ollos,
tanto na fixacin a distancia como na prxima, de xeito
que os eixes visuais non se desvan da sa posicin relativa.// O. astnica Debilidade xeral dos msculos extrnsecos do ollo.

ortofrenia s.f. 1. Estado mental normal. 2. Correccin

dos trastornos mentais.

ortofrenopedia s.f. Educacin dos nenos con deficiencia

mental.

ortognato adx. e s. Que ten os maxilares normais.

ortgrado-a adx. Que leva o corpo ergueito durante a
marcha.

ortomelia s.f. 1. Disposicin regular dos membros. 2.

Correccin das deformidades dos membros.

ortmetro s.m. Instrumento que serve para determina-la

protrusin relativa dos globos oculares.

Ortomixovirus V. Orthomyxoviridae.
ortomorfia s.f. 1. Forma normal. 2. Correccin cirrxica

ortocorea s.f. Movemento coreico na posicin de p.

ortocrasia s.f. 1. Estado no cal o corpo reacciona dunha

ortopedia s.f. Correccin cirrxica ou mecnica das

maneira normal administracin de medicamentos ou a

calquera influencia exterior. 2. Temperamento normal.

desviacins e deformacins do sistema esqueltico e as

sas estructuras asociadas. // O. dentaria Ortodoncia,

e mecnica das deformidades. Tamn se di ortopedia.

539
correccin das irregularidades ou deformacins dentarias. / O. mecnica Ortopraxia.

ortopdico-a adx. Relativo ou pertencente ortopedia.

ortopedista s. Cirurxin especialista en ortopedia.
ortopercusin s.f. Percusin na que a ltima falanxe do
dedo que fai de plexmetro se mantn perpendicular
parte que se percute.

ortopa ou ortopsia s.f. 1. Visin correcta ou normal. 2.

Correccin e prevencin do estrabismo.

ortoplastocito s.m. Plaqueta sangunea normal.

ortopnea s.f. Dispnea que obriga paciente a estar de p
ou sentado. Tamn se di dispnea cardaca.

ortopraxia s.f. Correccin mecnica das deformidades.

Tamn se di ortopedia mecnica.

oscitante

ortotropa s.f. Situacin ocular na que mbolos dous

ollos miran cara a un mesmo punto durante a visin binocular, que se pode dar con ortoforia ou con heteroforia.

ortotrpico-a adx. Que segue unha direccin ascendente ou vertical.

ortoxnese ou ortoxenia s.f. 1. Evolucin progresiva

nunha direccin determinada, cunha tendencia variacin, debida a factores intrnsecos, sen participaren
influencias da adaptacin medio. 2. Teora da predeterminacin e fixacin evolutiva.

orturia s.f. Miccin normal.

os s.m. (lat.) 1. Boca ou orificio. 2. so.
Os Smbolo do osmio.
osamenta s.f. 1. Esqueleto. 2. Conxunto de sos descarnados.

ortopsiquiatra s.f. Rama da psiquiatra que se ocupa do

osamina s.f. Cada un dos derivados aminados dos

estudio, tratamento e prevencin dos trastornos da

conducta e da personalidade.

hidratos de carbono que se poden obter por hidrlise ou

por hidroxenacin das osazonas.

ortptica s.f. Ciencia e tcnica de adestra-lo sistema

osas s.f.pl. Monosacridos.

osazona s.f. Composto que forma os monosacridos,

sensorial da visin binocular para funcionar correctamente.

ortptico-a adx. Relativo visin binocular correcta.

ortoptoscopio s.m. Instrumento que se emprega para o
tratamento do estrabismo mediante exercicios ortpticos.

ortorraquia s.f. Correccin das desviacins da columna

vertebral.

ortorroentgenografa s.f. Ortodiagrafa.

ortoscopia s.f. 1. Visin normal. 2. Exame do ollo por
medio do ortoscopio.

ortoscopio s.m. Instrumento que neutraliza a refraccin

da crnea mediante unha capa de auga, e que se emprega
para o exame do ollo.

ortose s.f. Endereitamento dunha parte torcida.

ortosimptico s.m. V. sistema nervioso simptico.
ortosttico-a adx. Relativo ou pertencente posicin de
p.

ortostatismo s.m. 1. Posicin ergueita do corpo. 2.

como o azucre do leite, a maltosa e a isomaltosa, con

das molculas de fenilhidracina. A reaccin das
osazonas moi importante para illar e clasifica-los
azucres.

oscedo s.m. (lat.) Boquexo.

oscilacin s.f. Movemento alternativo dun lado outro
respecto posicin de equilibrio, describindo unha
traxectoria simtrica s dous lados.

oscilador s.m. 1. Instrumento semellante a un vibrador

que se emprega para realizar certos tipos de masaxes
mecnicas. 2. Dispositivo para crear oscilacins mecnicas ou elctricas.

oscilatorio-a adx. Relativo ou causado polas oscilacins.

oscilgrafo s.m. Instrumento que rexistra as oscilacins
elctricas, e que se emprega conectado a un galvanmetro para rexistra-la actividade do corazn.

oscilograma s.m. Rexistro realizado polo oscilgrafo.

oscilometra s.f. Sistema empregado para medir calquera

Influencia da posicin erecta sobre a funcin dos

diversos rganos do corpo.

tipo de oscilacins, como o cambio de volume das arterias que acompaa os latexos do corazn.

ortostereoscopio s.m. Instrumento usado para a ortodia-

oscilmetro s.m. Instrumento que indica a presin

grafa estereoscpica.

ortotasto s.m. Instrumento que se emprega para corrixir

curvaturas dos sos.

ortoterapia s.f. Tratamento de certas enfermidades

mediante a correccin da actitude postural.

orttico-a adx. Relativo ortose.

orttono s.m. Espasmo tetnico no que o corpo forma un
bloque rectilneo.

ortotrofia s.f. Proceso de nutricin normal.

mxima, media e mnima da corrente sangunea, as

como o ndice oscilomtrico.

oscilopsia s.f. Visin na que parece que os obxectos teen

movementos oscilantes, que se observa na esclerose
mltiple.

osciloscopio s.m. Instrumento que indica o tipo de

corrente elctrica que o atravesa.

oscitacin s.f. Boquexo.

oscitante adx. Que vai acompaada de frecuentes
boquexos, aplicado a un tipo de febre.

osculum

osculum s.m. (lat.) Abertura moi pequena.

ose s.f. 1. Asa no extremo dun arame de platino que serve
para recoller mostras. 2. Cantidade de lquido patolxico,
cultivo, etc., que se pode recoller cunha destas asas.

-ose Sufixo que se refire a un proceso, xeralmente a unha

enfermidade.

osena s.f. Substancia orgnica propia do tecido seo,

semellante colxeno do tecido conxuntivo. Tamn se di
ostena

540
existe libre na atmosfera, e en combinacin formando
xidos e a maiora dos cidos. esencial na respiracin
e na oxidacin biolxica, pero en estado puro ou en
exceso txico. Adminstrase en inhalacins, sobre todo
en cadros de asfixia, intoxicacins por xido de carbono,
anemia, enfermidades pulmonares, cardacas, etc. Envsase en tubos de aceiro en estado gasoso, pero tamn en
forma lquida. // O. hiperbrico Forma de administracin do osxeno a presins superiores atmosfrica, con
fins teraputicos. / O. pesado Istopo do osxeno de peso
atmico 18.

seo-a adx. Que forma parte do so.

oseomucina s.f. Substancia fundamental do tecido seo

osixenoterapia s.f. Emprego de osxeno con fins tera-

que mantn unidos o colxeno e as fibrias elsticas do

so.

Osler, enfermidade, sndrome de V. enfermidade,

osfialxia s.f. Lumbago.

osfite s.f. Inflamacin lumbar.
osfrese s.f. Olfaccin.
osfresio- Prefixo do grego, olor.
osfresiolagnia s.f. Teora que relaciona os olores cos
impulsos erticos.

osfresimetro s.m. Instrumento que mide a agudeza do

sentido do olfacto.

Osgood, enfermidade de V. enfermidade.

osiculectoma s.f. Incisin cirrxica na cadea de osios
do odo.

sidos s.m.pl. Glcidos compostos que por hidrlise

orixinan osas, glcidos mis simples.

puticos.
sndrome.

osmtico-a adx. 1. Que pose un sentido do olfacto

normal. 2. Relativo ou pertencente sentido do olfacto.

osmazoma s.f. Principio derivado da fibra muscular,

responsable do cheiro caracterstico da carne fritida ou
asada.

smese s.f. Olfaccin.

osmestesia s.f. Sensacin percibida polo sentido do
olfacto.

smico, cido s.m. Anhdrido permico, composto

oloroso custico, colorante de graxas e fixador de preparacins histolxicas pequenas, en disolucin 1%.

osmidrose s.f. Suor de cheiro forte. Tamn se di bromihidrose.

osfero-a adx. Que contn ou que produce so.

osificacin s.f. Formacin e desenvolvemento de tecido

osmio s.m. Elemento metlico, de smbolo Os, de cor gris,

seo, que pode ser de tipo cartilaxinoso ou endocondral,

peristico ou membranoso. Tamn se di osteoxnese. //
O. metaplstica Desenvolvemento de tecido seo en
estructuras normalmente brandas, como arterias.

osmo- Prefixo do grego, olor.

osmoceptor s.m. Terminacin nerviosa que detecta as

osifluente adx. Que fle dun so, como certos abscesos

con esta caracterstica.

osfono s.m. Instrumento que permite a audicin por

transmisin sea.

osiforme adx. Que ten forma de so.

osvoro-a adx. Que destre o tecido seo.
osixenacin s.f. Saturacin con osxeno.
osixenado-a adx. Mesturado con osxeno.
osixenase s.f. Enzima que cataliza a reaccin do osxeno
molecular cun substrato, mediante tres tipos de reaccin
catalizadora: a) transferencia de osxeno directamente
substrato; b) incorporacin dun ou dous tomos de
osxeno substrato, reducndose mesmo tempo o
segundo tomo de osxeno por combinacin co hidrxeno (oxidases de funcin mixta); c) o osxeno acta
como aceptor de electrns ou de compostos reductores.

osxeno s.m. Elemento qumico de smbolo O, indispensable para a vida de animais e plantas superiores, que

moi duro e case infusible.

variacins de presin osmtica para o medio interno do

organismo. A sa estimulacin por incremento da presin
osmtica do sangue desencadea a secrecin de hormona
antidiurtica. Tamn se di osmorreceptor.

osmodisforia s.f. Rexeitamento ou desagrado por certos

olores.

osmoflico-a ou osmfilo-a adx. Que presenta facilidade para a osmose.

osmofobia s.f. Temor enfermizo s cheiros ou s

perfumes.

osmolagnia s.f. Osfresiolagnia.

osmolalidade s.f. Concentracin de soluto por unidade
de disolvente.

osmolaridade s.f. Nmero de molculas osmoticamente

activas por litro de solucin.

osmoloxa s.f. Rama da fsica que se ocupa da osmose.

osmoluria s.f. Concentracin osmtica da urina.
osmmetro s.m. Instrumento que se emprega para determina-la presin osmtica.

541

so

osmommetro s.m. Dispositivo que se utiliza para medi-la agudeza do sentido do olfacto. Tamn se di osfesimetro, olfactmetro.

osmonocividade s.f. Conxunto de alteracins mecnicas

producidas pola inxeccin intravenosa dun lquido de
concentracin molecular distinta da que presenta normalmente o plasma sanguneo.

osmonosoloxa s.f. Patoloxa do sentido do olfacto.

osmorreceptor s.m. Osmoceptor.
osmorregulador-a s.m 1. Instrumento que rexistra o
poder penetrante dos raios. // adx. 2. Que pode influr
sobre os fenmenos osmticos.

osmose s.f. Fenmeno fsico polo cal ten lugar o paso de

lquido dunha solucin diluda a outra concentrada, a
travs dunha membrana semipermeable que as separa.

osmosoloxa s.f. Osmoloxa.

osmotaxe s.f. Movemento celular relacionado coa densidade do lquido que contn a clula.

osmoterapia s.f. Tratamento mediante a aplicacin por

va intravenosa de solucins hipertnicas, para producir
deshidratacin.

osmxeno s.m. Substancia que d lugar a un fenmeno

activo.

so s.m. Cada un dos rganos de gran dureza e certa elasticidade, de cor abrancazada, que constiten a estructura
de sostn dos tecidos brandos do corpo, pois son a parte
fundamental do esqueleto humano. Estructuralmente
cumpren tres funcins fundamentais: a) funcin de
proteccin das partes brandas; b) funcin de sostn de
tdolos tecidos brandos; c) funcin de relacin,
serviren de base para a insercin dos msculos que posi-

bilitan o movemento e a locomocin. Ademais, son

responsables doutras funcins biolxicas, especialmente
a formacin de sangue, xa que na medula sea onde se
xeran os seus elementos. Tamn constiten a reserva
mis importante de calcio do organismo. (V. tboa alfabtica de sos). // O. ancho so plano. / O. central do
carpo so supernumerario que se atopa s veces na
rexin dorsal do carpo, entre o escafoide, o trapezoide e
o so grande. / O. cigomtico Pmulo. / O. coroal
Frontal. / O. cribiforme Etmoide. / O. curto so que ten
as tres dimensins case iguais, formado por tecido
esponxoso cuberto dunha capa de tecido compacto. / O.
da resurreccin Sacro. / O. de Riolan Cada un dos
pequenos sos, semellantes s sos wormianos, situados
na sutura occipital co rochedo do temporal. / O. de
Vesalio Porcin posterior e externa da tuberosidade do
quinto metatarsiano. / O. do carpo Cada un dos oito sos
curtos que forman o pulso. / O. dos cabaleiros Formacin sea accidental no msculo aductor maior do fmur.
/ O. innominado so coxal. / O. longo so das extremidades, no que a dimensin predominante a lonxitude.
Consta de difise (corpo), cun conducto medular central,
e epfise (extremos), formada por tecido esponxoso
rodeado de tecido compacto. / O. navicular Escafoide. /
O. orbicular so lenticular do odo. / O. petroso
Rochedo do temporal. / O. plano so que forma as
paredes das cavidades esplncnicas, formado por das
lminas de tecido compacto unidas por tecido esponxoso.
/ O. pombo Cccix. / O. sesamoide Cada un dos
pequenos sos illados, planos, situados arredor das articulacins. / O. sutural so wormiano. / O. trgono
Osio que algunhas veces existe na parte posterior do
astrgalo, independente del. / O. turbinal Corneto. / O.
wormiano Cada un dos pequenos sos irregulares
situados entre as suturas craniais.

SOS
Descricin xeral

Situacin e
conexin

Puntos de
osificacin

Astrgalo

Curto, par, irregular,

formado por: corpo,
cabeza e colo. Ten 6
caras, todas mis ou
menos articuladas.

Na parte superior da
primeira fila do
tarso, articulado coa
tibia, peron,
calcneo e escafoide

Un primitivo, do 6
9 mes de vida fetal.

Atlas

Vrtebra C1 formada
por 2 masas laterais
unidas por dous
arcos seos, anterior
e posterior, que delimitan o orificio
raqudeo.

Debaixo do occipital
e enriba do axis, e
articulado con eles.

Dous primitivos, un
no arco posterior e
outro secundario
para o arco anterior.

Nome

Insercins
musculares

Longo do colo, resto

anterior e menor da
cabeza nos arcos
anteriores; oblicuo
maior, menor, recto
lateral esplenio,
angular, da omoplata,
escaleno posterior,
transverso do colo,
intertransversos nas
apfises transversas;
recto posterior na
apfise espienta.

so

542

Nome

Descricin xeral

Situacin e
conexin

Puntos de
osificacin

Insercins
musculares

Axis

Vrtebra C2 que
presenta no corpo a
apfise odontoide.

Debaixo do atlas e
enriba da vrtebra
C3, articulado con
elas.

As de tdalas vrtebras, e mis dous

puntos primitivos
para a apfise odontoide.

Longo do colo, escaleno posterior,

angular da omoplata,
esplenio, oblicuo
maior, recto posterior
da cabeza, intertransversos anterior e
posterior do colo,
transverso espiento
e interespiento.

Calcneo

Curto, par, asimtrico, de forma

cbica con seis caras,
cas cales das son
articulares.

Na parte inferior da
1 fila do tarso. Articlase co astrgalo
por riba e co cuboide
por diante.

Un primitivo no 4 e
5 mes de vida fetal e
outro secundario s
8-10 anos na parte
posterior. A soldadura completa realzase entre os 16-20
anos.

Plantar delgado,
trceps crural
(tendn), flexor
curto, aductor do
dedo gordo, abductor
do dedo pequeno,
pedio.

Clavcula

Longo, par, en forma

de S, con das curvaturas: interna e
externa, e 2 caras:
superior e inferior.

Na parte superior do
trax e ombro, entre
o esterno e a
omoplata, articulado
con eles.

Un primitivo para o
corpo e extremo
externo final da 4
semana de vida
embrionaria, e outro
secundario s 20-22
anos para o extremo
interno.

Deltoide, trapecio,
esternocleidomastoideo, subclavio,
pectoral maior e
esternocleidohioide.

Cccix

Curto, impar,
formado por 4-5
pezas soldadas, en
forma de tringulo.

Debaixo do sacro, co
que se articula
formando a ltima
peza sea da
columna vertebral.

5 primitivos e 10
secundarios, dos que
se completa a soldadura s 20-25 anos.

Glteo maior,
elevador do ano,
isquiococcxeo,
esfnter do ano.

Corneto inferior

Lmina sea con 2

caras externa, 2
bordos e 2 extremos.

Na porcin inferior
das fosas nasais.
Articlase co
etmoide, maxilar
superior, unge e
palatino.

Un primitivo 4-5
mes despois do nacemento.

Costelas

Planos, en nmero de
12 a cada lado: 7
verdadeiras, 3 falsas
e 2 flotantes, en
forma de arco, con 2
caras: interna e
externa, 2 bordos:
superior e inferior, e
2 extremos.

No trax, articuladas
coa columna vertebral e co esterno,
formando a caixa
torcica.

Un primitivo s 40
das de vida embrionaria e 3 secundarios, dos 8 s 14
anos, para cada
costela. Soldadura
completa dos 16 s
25 anos.

Escalenos, subclavio,
serrato maior e
menor, supracostais e
intercostais internos
e externos, sacro,
lumbar, dorsal longo,
dorsal ancho,
pectoral maior e
menor, infracostais,
triangular do esterno,
recto maior, oblicuo
maior e menor, transverso do abdome,
cadrado lumbar e
diafragma.

543

so

Nome

Descricin xeral

Situacin e
conexin

Puntos de
osificacin

Insercins
musculares

Coxal ou ilaco

Par, plano, esponxoso, con forma de

cuadriltero irregular, formado por
tres porcins: ilio,
isquion e pube; con 2
caras, interna e
externa, 4 bordos e 4
ngulos.

Na cadeira, articulado co seu homnimo oposto e co

sacro para forma-la
pelve, e co fmur.

3 primitivos para
cada porcin, entre o
3 e o 5 mes de vida
fetal, e 9 secundarios
desde os 12 s 18
anos.

Sacrolumbar, dorsais,
transverso espiento,
cadrado lumbar,
transversos do
abdome, oblicuos e
tensor da fascia lata
na crista ilaca;
glteos e recto anterior na fosa ilaca
externa; ilaco e
obturador interno na
fosa ilaca interna;
sartorio, transverso
do abdome, oblicuos,
tensor da fascia lata
na espia ilaca anterosuperior; recto
anterior da coxa e
ilaco na espia
ilaca anteroinferior;
piramidal da pelve
na escotadura citica
maior; xminos,
isquiococcxeo e
elevador do ano na
escotadura citica
menor; semimembranoso, semitendinoso,
bceps, cadrado
crural, aductores,
obturadores, transverso superficial do
perineo, isquiocavernosos e transverso
profundo no isquion
e rama isquiopubiana; psoas maior,
peptneo, recto anterior, piramidal, aductores, obturadores,
elevador do ano no
corpo e rama horizontal da pube.

Cbito

Longo, par, irregular,

formado por un
corpo triangular con
tres caras (anterior,
posterior, interna), 3
bordos e 2 extremos.

Na parte interna do
antebrazo, articulado
co mero e o radio
por arriba, e por
abaixo co piramidal
do carpo e co radio.

Un primitivo para a
difise no 2 mes de
vida embrionaria e 2
secundarios ou epifisarios: superior ou
olecraniano, s 14-18
anos, e inferior, s 69 anos.

Braquial anterior,
flexor superficial dos
dedos, pronador
redondo, flexor
profundo, flexor
longo do polgar na
apfise coronoide;
trceps braquial,
cubital anterior e
ancneo no olcrano;
flexor profundo,
pronador cadrado,
ancneo, cubital
posterior, supinador
curto, abductor
longo, extensor do
polgar, extensor do
ndice e cubitais no
corpo.

so

544

Descricin xeral

Situacin e
conexin

Cuboide

Curto, par, de forma

irregularmente
cbica, con 6 caras,
3 delas articulares.

Na parte externa da
2 fila do tarso, articulado co calcneo,
coa 3 cua e cos
metatarsianos IV e V.

Un primitivo ano.

Tibial posterior,
abductor oblicuo do
dedo gordo e flexor
curto do mesmo.

Cuas ou
cuneiformes

Curtos, en nmero de
3 para cada p,
nomeados I, II e III
de dentro a fra, ou
grande, pequena e
mediana, respectivamente. Presentan
catro caras, base e
vrtice.

Na 2 fila do tarso,
articuladas co escafoide por detrs,
entre elas lateralmente, e por diante
co I, II e III metatarsianos, respectivamente. Ademais, a I
co II metatarsiano
exteriormente, a III
co II interiormente, e
exteriormente co
cuboide.

Un primitivo cada
unha, ano a I e s
4-5 anos a II e a III.

Tibiais e 1 interseo
dorsal na I cua;
prolongacin tendinosa do tibial posterior na II; tibial
posterior, flexor
curto do dedo gordo
e abductor oblicuo
do mesmo na III.

Escafoide do carpo

Par, curto, esponxoso, de forma

cuboide, con 6 caras,
das cales 3 son articulares.

Primeiro so
extremo da 1 fila do
carpo, articulado co
radio, semilunar, so
grande, trapezoide e
trapecio.

1 ou 2 3 ou 4
ano.

Abductor curto do
polgar.

Escafoide do tarso

Par, asimtrico, con

2 caras, anterior e
posterior, 2 bordos e
2 extremos, externo e
interno.

Na parte interna da
Un primitivo s 4-5
2 fila do tarso, artianos.
culado coa cabeza do
astrgalo por detrs,
coas cuas por diante
e co cuboide por
fra.

Tibial posterior.

Esfenoide

Impar, central e
asimtrico, curto, de
forma semellante
dun morcego, cun
corpo cbico, con 2
s menores na cara
superior, 2 s
maiores nas caras
laterais, e 2 apfises
na cara inferior.

Na parte media e
inferior do cranio,
entre o frontal e o
etmoide por diante e
co occipital por
detrs. Articlase cos
devanditos sos e
ademais cos parietais
e temporais polos
lados, cos pmulos
por diante e cos palatinos e o vmer por
debaixo.

4 para a porcin
anterior e 8 para a
posterior, do 3 7
mes de vida fetal.

Temporal e pterigoide externo nas s

maiores; elevador da
plpebra superior,
oblicuo maior e
rectos nas s
menores; pterigoides,
constrictor superior
da farinxe e periestafilino externo na
apfise pterigoide.

Esterno

Plano, impar, simtrico, formado por

varias pezas
soldadas. Consta de
mango, corpo e
apndice, con 2
caras: anterior e
posterior, 2 bordos
laterais e 2 extremos:
superior ou base e
inferior ou vrtice.

Na parte central e
anterior do trax,
entre as clavculas e
as 7 primeiras
costelas de cada
lado.

1 primitivo e 2
secundarios para o
mango no 6 mes de
vida fetal; 8 primitivos para o corpo,
do 7 8 mes de
vida fetal, e 1 para o
apndice, dos 3 s 18
anos. A soldadura
total ten lugar cara
s 25 anos.

Esternocleidomastoideo, pectoral
maior e recto maior
do abdome na cara
anterior; esternocleidohioide, esternotiroideo, triangular do
esterno e diafragma
na cara posterior;
aponeurose do transverso no apndice
xifoide.

Nome

Puntos de
osificacin

Insercins
musculares

Escpula
(V. Omoplata)

545

so

Nome

Descricin xeral

Situacin e
conexin

Puntos de
osificacin

Insercins
musculares

Etmoide

Curto, composto,
central, impar,
formado por unha
lmina vertical e
media, unha horizontal e 2 masas
laterais.

Na escotadura
etmoidal do frontal,
diante do esfenoide,
articulado con eles e
ademais cos palatinos por detrs, co
so propio do nariz
por diante, cos maxilares superiores e o
unge por fra e co
vmer por baixo.

Dous laterais para as

masas 4 meses de
vida fetal, e 2 medios
para as outras
porcins ano.

Falanxes da man

Longos, en nmero
de 3 para cada dedo,
ags o polgar que ten
2, chamadas I, II III
ou falanxe, falanxia, falanxeta.
Consta dun corpo
con 2 caras, 2
extremos, superior e
inferior, articulares
os dous na I e na II e
s o superior na III

Nos dedos das mans,

formando o seu
esqueleto, articuladas
a I co metacarpiano
correspondente e coa
II, a II coa I e coa
III, e a III coa II.

Un primitivo para o
corpo e o extremo
inferior no 2 mes de
vida fetal e un secundario para o extremo
superior s 6 anos.

Abductor, flexor,
aductor e extensor
curto do polgar na I
falanxe do polgar;
interseos dorsais e
palmares na I falanxe
dos demais dedos;
flexor curto e
abductor do maimio
na I falanxe deste
dedo; flexor comn
superficial, extensor
comn e extensores
propios na II falanxe;
extensor e flexor
longo do polgar na
falanxeta do polgar;
extensor comn,
interseos, lumbricais e flexor comn
profundo na III
falanxe dos outros
dedos.

Falanxes do p

Longos, en nmero
de 3 para cada dedo,
ags o gordo que s
ten 2, chamadas I, II
e III ou falanxe,
falanxia e falanxeta.
Constan dun corpo, 2
extremos, anterior e
posterior, os dous
articulares na I e II e
s o posterior na III.

Nos dedos dos ps,

formando o esqueleto, articuladas a I
co metatarsiano
correspondente, a II
coa I e coa III, e a III
coa II.

Un primitivo para o
corpo e o extremo
anterior s 46 das de
vida fetal e un secundario para o extremo
posterior dos 3 s 4
anos.

Pedio, tendn comn

do aductor, flexor
curto do dedo gordo,
tendn comn do
abductor e flexor
curto do mesmo na I
falanxe do dedo
gordo; interseos e
lumbricais na I dos
demais dedos; flexor
curto e abductor do
dedo pequeno na I
deste dedo; tendn
do extensor comn e
do flexor curto
plantar na II dos
catro ltimos dedos;
extensor e flexor
longo propio do dedo
gordo na II deste
dedo; extensor
comn e flexor longo
comn na III dos
catro ltimos dedos.

so

546

Nome

Descricin xeral

Situacin e
conexin

Puntos de
osificacin

Insercins
musculares

Fmur

Longo, par, formado

por unha difise ou
corpo triangular, con
3 caras: anterior,
posterior e lateral; 3
bordos e 2 extremos
ou epfises articulares.

Na coxa, formando o
seu esqueleto, articulado co coxal polo
extremo superior e
coa rtula e a tibia
polo inferior.

Un primitivo para o
corpo no 2 mes de
vida fetal e 4
complementarios, 3
para o extremo superior (s 2 meses para
a cabeza, 3 anos para
o trocnter maior e 8
anos para o trocnter
menor), e 1 para o
extremo inferior, 15
das antes do nacemento.

Glteos, piramidal da
pelve, xminos,
obturadores, cadrado
crural, vasto externo
e psoas ilaco no
extremo superior;
crural, cudriceps,
glteo maior, aductores, peptneo,
bceps, semimembranoso, xemelgos e
plantar delgado no
corpo; xemelgos,
aductor maior e
poplteo nos cndilos.

Frontal

Plano, impar, central

e simtrico, con
forma de cuncha, con
3 caras: anterior,
posterior e inferior, e
3 bordos.

Diante dos parietais

e do esfenoide, e por
riba do etmoide, dos
sos propios do
nariz, pmulos,
unge e maxilares
superiores, e articulado con todos eles.

Dous primitivos, un
para cada metade, s
40-50 das de vida
embrionaria, e 6
secundarios.

Frontal (inconstante),
superciliar, orbicular
das plpebras,
elevador superficial
da do nariz e do
labio superior e
temporal.

Ganchudo
ou inciforme

Par, curto, esponxoso, de forma piramidal con 5 caras,

tres das cales son
articulares.

Cuarto so da 2 fila
do carpo, articulado
co piramidal, so
grande, semilunar e
IV e V metacarpianos.

1 ou 2 segundo os
distintos autores, do
1 3 ano.

Flexor curto e
opoente do
maimio e cubital
anterior
(inconstante).

Grande do carpo

Par, curto e esponxoso, de forma

cuboide, formado por
3 porcins: cabeza,
colo e corpo, con 6
caras, das cales 4 son
articulares.

Terceiro so da 2
fila do carpo, articulado co escafoide,
trapezoide, ganchudo
e II, III e IV metacarpianos.

Un primitivo do 1
3 ano.

Aductor e flexor
curto do polgar.

Hioide

Curto, compacto,
impar, central e
simtrico, con forma
de psilon, que
consta dun corpo con
2 caras, 2 bordos, 2
extremos e 4 hastas
(das, maior e
menor, a cada lado).

Na parte anterior do
colo, enriba da
larinxe e debaixo da
lingua, da cal forma
o esqueleto.

6 primitivos: 2 para
o corpo e 2 para as
hastas maiores
final da vida fetal, e
2 para as menores
final da adolescencia.

Xenihioide, milohioide, digstrico,

hipogloso, estilohioide, xeniogloso,
esternocleidohioide,
homohioide e tirohioiodeo no corpo;
digstrico, estilohioide, tirohioide,
constrictor medio da
farinxe e hipogloso
nas s maiores;
xeniogloso, constrictor medio e
linguais nas hastas
menores.

547

so

Nome

Descricin xeral

Situacin e
conexin

Puntos de
osificacin

Insercins
musculares

Ilaco (V. coxal)

Lagrimal (V. unge)

Malar ou pmulo

Par, curto, en forma

de cuadriltero, con
2 caras: externa e
interna, 4 bordos e 4
ngulos.

Nos lados da cara,

debaixo do frontal,
entre o maxilar superior e os sos que
forman a fosa
temporal, articulado
con todos eles.

De 1 a 3 segundo os
autores, final do 2
mes fetal e totalmente soldados 5
mes de vida intrauterina.

Cigomticos e
elevador propio do
labio superior na
cara externa;
temporal na cara
interna; maseter
no bordo
posteroinferior.

Maxilar inferior

Plano, impar, central

e simtrico, con
forma de ferradura,
formado por un
corpo e das caras:
interna e externa, con
4 bordos cada unha.

Na parte inferior e
anterior da cara,
formando a mandbula inferior. Articlase cos temporais e
establece contacto co
maxilar superior.

6 primitivos para
cada metade, s 50
das de vida fetal. A
soldadura media
realzase s 3 meses
do nacemento.

Borla do queixo,
triangular dos labios
e cadrado do queixo
na cara anterior;
xeniogloso, xenihioide, milohioide e
constrictor superior
da farinxe na cara
posterior; bucinador
no bordo superior;
digstrico, cutneo e
transverso do queixo
no bordo inferior;
maseter, pterigoides
e temporal nas
ramas.

Maxilar superior

Par, en forma de
cuadriltero irregular, con 2 caras:
interna e externa, 4
bordos e 4 ngulos.

No centro da cara,
debaixo do frontal e
do etmoide, articulado con eles e co
maxilar superior do
outro lado, ademais
do pmulo, unge,
so propio do nariz,
vmer e corneto
inferior.

5 primitivos: molar,
orbitario, nasal, palatino e incisivo, cara
final do 2 mes de
vida embrionaria. A
soldadura prodcese
no 6 mes de vida
fetal.

Oblicuo menor do
ollo na porcin orbitaria; oblicuo das
plpebras, elevador
comn da do nariz
e labio superior,
elevador propio do
labio superior,
maseter, bucinador,
canino, transverso do
nariz e dilatador da
do nariz na cara
externa e apfise
ascendente.

so

548

Nome

Descricin xeral

Situacin e
conexin

Puntos de
osificacin

Insercins
musculares

Metacarpianos

Longos, en nmero
de 5 (I, II, III, IV e V
respectivamente, de
fra a dentro).
Constan dun corpo
prismtico, triangular
e 2 extremos: superior con 5 caras, das
cales tres son articulares (ags o I que s
ten unha e o II e o V
que teen das), e
inferior cunha cara
articular.

Na palma da man,
formando o seu
esqueleto. Articlanse polo extremo
superior uns cos
outros, e cos sos da
2 fila do carpo: o I
co trapecio, o II co
trapecio e trapezoide,
o III co grande, o IV
co grande e o
ganchudo, e o V co
ganchudo. Polo
extremo inferior coas
falanxes dos dedos
respectivos.

Un primitivo para o
corpo e extremo
superior no 3 mes
de vida fetal, e un
secundario para a
extremidade inferior
s 5-6 anos para o II,
III, IV e V. Para o I,
un primitivo 4
mes de vida fetal
para o corpo e
extremo inferior, e
un secundario para o
extremo carpiano s
7 anos.

Abductor longo,
extensor curto e
opoente do polgar e
I interseo dorsal no
I metacarpiano;
radial externo,
palmar maior,
aductor do polgar e
interseo dorsal no
II; radial externo,
aductor do polgar,
interseos dorsais II
e III no III metacarpiano; interseo
palmar e interseos
dorsais no IV; cubital
posterior, interseo
palmar, cubital anterior, opoente do
maimio e interseo
dorsal no V.

Metatarsianos

Longos, en n de 5
(I-V de dentro a
fra), formados por
un corpo prismtico
triangular con 3
caras e 2 extremos:
anterior e posterior,
este ltimo con 5
caras, das cales 3 son
articulares (ags o I e
o V que s teen 2).

No metatarso, articulados polo extremo

posterior uns con
outros e cos sos da
2 fila do tarso: o I
coa primeira cua; o
II coas tres cuas; o
III coa terceira cua,
e o IV e o V co
cuboide. No extremo
anterior coas
falanxes dos dedos
respectivos.

Un primitivo para o
corpo e extremo
posterior 3 mes de
vida fetal, e un
secundario para o
extremo anterior s
2-4 anos. A soldadura efectase dos
16 s 18 anos.

Tibial anterior,
peron lateral longo
e interseo dorsal no
I; tibial anterior,
abductor oblicuo do
dedo gordo, 1 e 2
interseos dorsais no
II; tibial posterior,
abductor oblicuo do
dedo gordo, 1 e 2
interseos dorsais e
1 interseo plantar
no III; tibial posterior, abductor
oblicuo do dedo
gordo, 3 e 4 interseos dorsais e 2
plantar no IV;
peroneo lateral curto
e anterior, abductor,
flexor curto e
opoente do 5 dedo,
4 interseo dorsal e
3 plantar no V.

Occipital

Plano, impar, central

e simtrico, de forma
romboidal irregular,
con 2 caras: posteroinferior e anterosuperior, 4 bordos e 4
ngulos.

Na parte posterior,
inferior e media do
cranio, detrs do
esfenoide e enriba do
atlas, articulado con
eles e ademais cos
parietais por riba e
cos temporais polos
lados.

Cinco primitivos do
2 3 mes de vida
fetal para a apfise
basilar e rexins
condleas e dous para
a porcin escamosa,
e varios secundarios.

Occipitofrontal,
trapecio, esternocleidomastoideo,
esplenio, complexo
maior, rectos e
oblicuo menor na
cuncha; recto lateral
na apfise xugular,
rectos anteriores e
constrictor superior
da farinxe na apfise
basilar.

549

so

Nome

Descricin xeral

Situacin e
conexin

Puntos de
osificacin

Insercins
musculares

Omoplata

Par, plano,
compacto, de forma
triangular con 2
caras: anterior e
posterior, 3 bordos:
superior, inferior e
externo, e 3 ngulos.

Na parte posterior e
superior do trax,
formando coa clavcula o esqueleto do
ombro. Articlase
coa clavcula e co
mero.

Un primitivo no
centro do so s 55
das de vida fetal e 7
secundarios: 2 caracoides, acromial,
glenoide superior e
placa glenoide inferior e marxinal,
desde os 18 meses s
20 anos.

Supraespiento,
infraespiento e
redondos na cara
posterior; trapecio e
deltoides no acromio
e na espia; subescapular e serrato maior
na cara anterior;
omohioide e trceps
braquial nos bordos
superior e axilar;
bceps curto, coracobraquial, pectoral
menor e subclavio na
apfise coracoide;
romboides e dorsal
ancho no vrtice.

Palatino

Par, curto, compacto,

de forma irregular,
que consta de das
partes ou lminas:
horizontal e vertical,
ambas con 2 caras e
4 bordos.

Detrs do maxilar
superior, articulado
con este so, co palatino do lado oposto,
co esfenoides,
etmoides, corneto
inferior e vmer.

Dous primitivos s
45 das de vida fetal
para a apfise piramidal e outro para o
resto, e 2 secundarios
para a apfise esfenoidal e orbitaria.

Palatostafilino, faringostafilino e peristafilino externo na

porcin horizontal;
constrictor superior
da farinxe e pterigoides na porcin
vertical.

Parietal

Plano, par, en forma

de cuadriltero, con
2 caras: interna e
externa, e 4 bordos,
cos seus respectivos
ngulos.

Nos lados do cranio,

detrs do frontal,
diante do occipital e
enriba do temporal.
Articlase ademais
co parietal do lado
oposto e co esfenoide.

Un primitivo s 45
das de vida fetal.

Temporal.

Peron

Longo, par, asimtrico, formado por un

corpo prismtico
triangular con 3
caras: externa,
interna e posterior, 3
bordos e 2 extremos:
superior ou cabeza e
inferior ou malolo
externo.

Na parte externa da
perna, articulado por
dentro coa tibia e por
abaixo co astrgalo.

Un primitivo para o
corpo s 40 das de
vida fetal e dous
secundarios, un para
cada extremo: o
superior s 4 anos e
o inferior s 10. O
pechamento das
epfises ten lugar s
18-22 anos.

Bceps crural, sleo e

peroneo lateral longo
no extremo superior;
peroneos laterais
longo e curto,
extensor comn,
peroneo anterior,
extensor do dedo
gordo, tibial posterior, sleo e flexor
longo do dedo gordo
no corpo.

Piramidal

Par, curto, esponxoso, en forma de

pirmide con 6 caras,
das cales 4 son articulares.

Terceiro so da 1
fila do carpo. Articlase co cbito, pisiforme, semilunar e
ganchudo.

Un primitivo s 3-4
anos.

Pisiforme

Par, curto, esponxoso, con 4 caras,

das cales unha articular, e 2 extremos:
superior e inferior.

Cuarto so da 1 fila
do carpo. Articlase
co piramidal.

Un primitivo dos 10
s 16 anos.

Cubital anterior e
abductor do
maimio.

so

550

Nome

Descricin xeral

Situacin e
conexin

Puntos de
osificacin

Insercins
musculares

Propio do nariz

Par, curto, compacto,

en forma de cuadriltero, con 2 caras:
anterior e posterior, e
4 bordos.

Entre o frontal e a
Un primitivo 3
apfise ascendente
mes de vida intrautedo maxilar superior.
rina.
Articlase con estes
sos, co etmoide e co
homnimo do lado
oposto.

Piramidal e, s
veces, fibras do
elevador comn do
nariz e labio superior.

Radio

Longo, par, asimtrico, formado por un

corpo prismtico
triangular con 3
caras: anterior, posterior e externa, 3
bordos e 2 extremos:
superior ou cabeza e
inferior en forma de
pirmide con 6 caras.

Na parte externa do
antebrazo. Articlase
por riba co mero e
o cbito, e por
abaixo co cbito,
escafoide e semilunar.

Un primitivo para a
difise s 40 das e
dous secundarios ou
epifisarios s 5-6
anos. A soldadura
efectase dos 16 s
25 anos para a
epfise inferior.

Bceps braquial,
supinador curto,
flexor superficial dos
dedos, flexor longo
do polgar, pronador
cadrado, flexor
profundo, abductor
longo do polgar,
extensor curto do
polgar e pronador
redondo no corpo;
supinador longo na
apfise estiloide.

Rtula

Sesamoide, par,
esponxoso, en forma
de tringulo esfrico
con 2 caras, unha
base, un vrtice e 2
bordos.

Na parte anterior do
xeonllo. Articlase
cos cndilos do
fmur.

Un primitivo s 2-5
anos. A osificacin
completa s 15 anos.

Cudriceps crural.

Sacro

Curto, plano, impar,

central e simtrico,
formado por 5 pezas
unidas (vrtebras
sacras), en forma de
pirmide triangular,
cunha base, un
vrtice e 4 caras.

Debaixo da vrtebra
LV, enriba do cccix
e entre os sos
coxais, articulado
con todos eles.
Contribe a forma-la
columna vertebral e
a pelve.

25 primitivos e 19
secundarios. A osificacin compltase s
25 anos.

Ilaco na base; piramidal na cara anterior; isquiococcxeo

nos tubrculos laterais e no vrtice;
gran dorsal, sacrolumbar, transversos e
glteo maior na cara
posterior

Semilunar

Par, curto, esponxoso, de forma

cuboide e de media
la, con 6 caras, das
cales 4 son articulares.

Segundo so da 1
fila do carpo. Articlase co radio, escafoide, piramidal,
ganchudo e so
grande.

Un primitivo s 3-4
anos.

Temporal

Par, de forma irregular. Comprende 3

porcins: escamosa,
mastoide e petrosa
ou rochedo.

Nos lados do cranio,

articulado co parietal
por arriba, occipital
por detrs; por diante
co esfenoide e o
pmulo, por dentro e
por fra respectivamente, e por abaixo
coa mandbula.

Catro primitivos para

a escama e o
rochedo, e moitos
secundarios. A osificacin das tres
porcins non ten
lugar ata o 2 ano.

Temporal na escama;
occipital, auricular
posterior, esternocleidomastoideo,
esplenio, complexo
menor e digstrico
na apfise mastoide;
maseter na apfise
cigomtica; estilogloso, estilohioide e
estilofarnxeo na
apfise estiloide;
peristafilino interno
no rochedo.

551

so

Nome

Descricin xeral

Situacin e
conexin

Puntos de
osificacin

Insercins
musculares

Tibia

Longo, par, asimtrico, en forma de S

itlico alongado e
retorcido, formado
por unha difise prismtica triangular con
3 caras: posterior e
laterais, 3 bordos:
anterior, interno e
externo, e 2 extremos
ou epfises articulares.

Na parte anterior e
interna da perna.
Articlase co fmur
por arriba, co astrgalo por abaixo e co
peron por fra.

Un primitivo para o
corpo s 40 das de
vida fetal e 3 secundarios. A osificacin
da epfise ten lugar
dos 16 s 24 anos.

Bceps crural,
peroneo lateral
longo, extensor
comn, tibial anterior, tendn rotuliano, fascculos dos
vastos, tensor da
fascia lata e semimembranoso no
extremo superior;
sartorio, semitendinoso, recto interno,
tibial anterior,
extensor propio do
dedo gordo, poplteo,
sleo, tibial posterior
e flexor longo dos
dedos no corpo.

Trapecio

Par, curto, esponxoso, de forma

cuboide, con 6 caras,
das cales 3 son articulares.

Primeiro so externo
da 2 fila do carpo.
Articlase co escafoide, trapezoide e os
dous primeiros metacarpianos.

Un primitivo dos 4
s 5 anos.

Opoente, flexor
curto e abductor
curto do polgar;
abductor longo do
polgar (inconstante).

Trapezoide

Par, curto, esponxoso, de forma

cuboides, con 6
caras, das cales 4 son
articulares.

Segundo so da 2
fila do carpo. Articlase co escafoide,
segundo metacarpiano, trapecio e so
grande.

Un primitivo dos 4
s 5 anos.

Abductor do polgar,
flexor curto do
polgar (inconstante).

mero

Longo, par, asimtrico, cun corpo que

ten 3 caras: externa,
interna e posterior, 3
bordos: anterior,
interior e exterior, e
2 extremos: superior
ou cabeza, e inferior.

No brazo, formando
o seu esqueleto, articulado coa omoplata
por arriba e co cbito
e o radio por baixo.

Un primitivo na
difise, s 45 das de
vida fetal, e 7 secundarios: 3 para o
extremo superior,
dos 4 meses s 2
anos, e 4 para o
extremo inferior,
desde os 3 s 12
anos.

Supraespiento,
infraespiento,
redondo menor e
subescapular na
cabeza; dorsal ancho,
redondo maior, coracobraquial anterior,
deltoides, trceps
braquial, pectoral
maior, supinador
longo e radial
externo no corpo;
pronador redondo,
palmares, flexor
superficial e
profundo, cubital
anterior, radial
externo, extensor
comn, supinador
curto, extensor do 5
dedo, cubital posterior e ancneo no
extremo inferior.

osquete

552

Nome

Descricin xeral

Situacin e
conexin

Puntos de
osificacin

Insercins
musculares

Unge ou lagrimal

Pequena lmina sea

compacta, de forma
cuadriltera, con 2
caras e 4 bordos.

Na parte anterior da
cara interna da
rbita, entre o
maxilar superior, o
frontal e o etmoide.
Articlase ademais
co corneto inferior.

Un primitivo 3
mes de vida fetal.

Tendn reflexo do
orbicular das plpebras e msculo de
Horner.

Vrtebras

Curtos, en nmero de
7 cervicais, 12
dorsais e 5 lumbares.
Constan dun corpo,
un orificio ou
conducto detrs del,
unha prolongacin
media posterior, ou
apfise espienta; 6
prolongacins laterais, 2 transversas ou
apfises transversas;
2 dirixidas cara a
arriba e 2 cara a
abaixo; apfises articulares; 2 porcins
planas ou lminas, 2
pedculos que unen o
corpo masa apofisaria.

Superpostas unhas s
outras forman, xunto
co sacro e cccix, a
columna vertebral.
As dorsais articlanse ademais coas
costelas.

3 primitivos: un
central para o corpo
e 2 laterais para as
apfises articulares
cara 2 mes de vida
fetal, e 5 secundarios, dos 14 s 16
anos para as apfises
espientas, apfises
transversas e 2 para
o corpo, respectivamente.

Ademais dos citados

para o atlas e axis,
que tamn existen
noutras vrtebras,
insrense no
conxunto da columna
vertebral: escaleno
anterior, trapecio,
dorsal ancho,
romboides, serratos,
complexos, cervical
transverso, masa
comn dos msculos
espientos, semiespiento dorsal e da
caluga, rotatorios do
dorso, intertransversos do dorso e
lumbares; interespientos, dorsais e
lumbares, espientos
do dorso e da caluga;
oblicuo menor e
transverso do
abdome mediante
aponeurose; cadrado
lumbar, psoas ilaco
e psoas menor;
piares do diafragma.

Vmer

Lmina cuadriltera
compacta, impar e
central, con 2 caras e
4 bordos.

Na parte posterior
das fosas nasais,
formando o tabique
nasal. Articlase co
esfenoide e etmoide
por arriba, cos palatinos e maxilares
superiores por
abaixo.

Dous primitivos no
2 mes de vida
embrionaria.

osquete s.f. Inflamacin do escroto. Tamn se di osquite.

osqueo Prefixo do grego, escroto.
osqueocele s.f. 1. Hernia escrotal. 2. Tumor ou tumefaccin do escroto.

osqueohidrocele s.f. Hidrocele no saco dunha hernia

escrotal.

osquelito s.m. Concrecin nas glndulas sebceas do

escroto.

osqueoma s.m. Tumor no escroto. Tamn se di

osqueonco.

osqueonco s.m. Osqueoma.

osqueoplastia s.f. Cirurxa plstica do escroto.
osquite s.f. Osquete.
ostalxia s.f. Dor nos sos. Tamn se di ostealxia.
ostartrite s.f. Osteoartrite.
ostealxia s.f. Ostalxia.
osteameba s.f. Clula sea ou osteoblasto, de forma
ameboide.

ostectoma s.f. Extirpacin do so ou dunha porcin del.

553

ostectopa s.f. Luxacin ou desprazamento dun so.

ostefibroma s.m. Tumor formado por elementos seos e
fibrosos.

osteico-a adx. Relativo s sos.

ostena s.f. Osena.
ostete s.f. Inflamacin aguda ou crnica, xeralmente
sptica, dun so, e frecuentemente tamn da sa cavidade. Tamn se di osteomielite. // O. caseosa Osteomielite tuberculosa. / O. central Endostete. / O. condensante Ostete con hierxnese sea que produce
condensacin do tecido seo con diminucin da cavidade
sea. / O. cortical Periostete. / O. deformante Enfermidade de Paget. / O. epifisaria Periostete flegmonosa
difusa. / O. fibroqustica Osteodistrofia fibrosa xeneralizada causada por un trastorno das glndulas paratiroides,
que afecta principalmente a nenos. / O. osificante Ostete
condensante. / O. osteoplstica Ostete fibroqustica. /
O. sarcomatosa Mieloma mltiple. / O. secundaria
hiperplsica Osteoartropata hipertrfica pulmonar. / O.
sifiltica Ostete debida sfilis. / O. tuberculosa Ostete
debida tuberculose. / O. vascular Ostete na que os
espacios formados son ocupados por vasos sanguneos.

ostembrin s.m. Osificacin do producto embrionario.

ostempiese s.f. Supuracin no interior do so.
osteo- Prefixo do grego, so.
osteoacuse s.f. Audicin por transmisin sea.
osteoanabrose s.f. Erosin ou atrofia sea.
osteoanaxnese s.f. Rexeneracin sea.
osteoaneurisma s.m. Aneurisma que lles afecta s vasos
seos.

osteoanxioma s.m. Anxioma vascular seo frecuente na

columna vertebral e no cranio.

osteoaponeurtico-a adx. Relativo so e aponeurose.

osteoarticular adx. Relativo s sos e s articulacins.

osteoartrite s.f. Artrite complicada con lesins seas que
lles afectan s superficies articulares. // O. deformante
Artrite deformante. / O. hiperplsica Osteoartropata
hipertrfica pulmonar. / O. sifiltica terciaria Goma do
xeonllo que lle afecta cartilaxe e membrana sinovial.
/ O. tuberculosa Artrite debida tuberculose.

osteoartrocace s.m. Osteoartrite tuberculosa.

osteoartropata s.f. Calquera enfermidade das articulacins e dos sos que as forman. // O. hipertrfica
pulmonar Sndrome que se caracteriza por hipertrofia
das falanxes dos dedos das mans e dos ps, dedos hipocrticos e artralxias, que se observa en enfermidades
crnicas cardacas e pulmonares.

osteoartrose s.f. Osteoartropata dexenerativa de carcter

non inflamatorio.

osteocondroma

osteoartrotoma s.f. Extirpacin do extremo articular

dun so.

osteoblasto s.m. Clula formadora de tecido seo contida

nos espacios seos chamados osteoplastos.

osteoblastoma s.m. Osteoma.

osteocampsia s.f. Curvatura dun so.
osteocaquexia s.f. Caquexia producida por unha afeccin sea.

osteocarcinoma s.m. Carcinoma dun so.

osteocartilaxinoso-a adx. Relativo so e cartilaxe,
ou composto de so e de cartilaxe.

osteocefaloma s.m. Osteoencefaloma.

osteocele s.f. 1. Hernia que ten o saco herniario de tipo
cartilaxinoso. 2. Osteoma.

osteocia s.f. Diminucin da densidade sea.

osteocistoma s.m. Tumor qustico nun so.
osteocito s.m. Clula sea desenvolvida a partir dun osteoblasto.

osteoclasto s.m. 1. Instrumento que se emprega para fracturar cirurxicamente sos. 2. Clula grande multinucleada da medula sea que ten por funcin a destruccin
sea.

osteoclastia s.f. 1. Fractura cirrxica dun so para

corrixir unha deformidade, desviacin ou angulacin. 2.
Destruccin de tecido seo por clulas osteoclastas.

osteoclastoma s.m. Tumor seo de clulas xigantes, polinucleadas, que se parecen s osteoclastos. Tamn se di
tumor de clulas xigantes.

osteocoma s.m. Peza dun conxunto seo, como por

exemplo as vrtebras.

osteocondral adx. Osteocartilaxinoso.

osteocondrite s.f. Proceso inflamatorio do so e da sa
cartilaxe, que causa necrose dos dous tecidos. // O.
deformante xuvenil da cadeira Afeccin que lle afecta
cabeza do fmur durante o crecemento, que causa un
acurtamento e engrosamento do colo do fmur, e un aplanamento da cabeza. Tamn se di coxa plana, enfermidade de Legg-Calv-Perthes. / O. desecante Afeccin
que produce un desprendemento en capas da cartilaxe
dunha articulacin.

osteocondrodistrofia s.f. Trastorno da osificacin da

cartilaxe ou alteracin da formacin de cartilaxe. // O.
deformante Enfermidade de Morquio.

osteocondrofibroma s.m. Tumor que contn elementos

de osteoma, condroma e fibroma.

osteocondrfito s.m. Excrecencia ou tumoracin

formada por tecido seo e cartilaxinoso.

osteocondrlise s.f. Osteocondrite desecante.

osteocondroma s.m. Tumor seo formado por elementos
seos e cartilaxinosos.

osteocondromatose

osteocondromatose s.f. Estado caracterizado pola

presencia de mltiples osteocondromas.

osteocondropata s.f. Condrodistrofia.

osteocondrosarcoma s.m. Sarcoma formado por
elementos seos e cartilaxinosos.

osteocondrose s.f. Osteocondrite. // O. da cabeza do

fmur Osteocondrite deformante da cadeira. / O. da
tuberosidade da tibia Enfermidade de Osgood-Schlatter. / O. das vrtebras Cifose dorsal xuvenil. / O.
do so navicular Escafoidite tarsal ou enfermidade de
Khler. / O. do semilunar Enfermidade de Kienboeck.

ostecopo s.m. Dor intensa nun ou en mis sos, que

xeralmente sntoma de sfilis sea.

osteocranio s.m. Cranio fetal en proceso de osificacin.

osteodentina s.f. Dentina que se asemella so.
osteodermia s.f. Presencia de depsitos seos na pel
causados por diversas afeccins.

osteodesmose s.f. 1. Osificacin dun tendn. 2. Formacin de so e de tendn.

osteodiastase s.f. Diastase ou separacin dun ou de dous

sos.

osteodinia s.f. Dor nun ou en mis sos.

osteodistrofia s.f. Alteracin da formacin ou da nutricin do tecido seo, que provoca deformacins seas.
Tamn se di distrofia sea. // O. deformante Enfermidade sea de Paget, ou ostete deformante. / O. fibrosa
xeneralizada Ostete fibrosa qustica. / O. renal
Conxunto de alteracins seas debidas a unha insuficiencia renal crnica na que o aumento dos fosfatos
produce diminucin da calcemia srica, que d lugar a un
incremento da actividade compensadora da glndula
paratiroide, a cal estimula a actividade osteoclstica,
causando lesins esquelticas, desmineralizacin sea,
etc.

osteoencefaloma s.m. Tumor encefaloide dun so.

osteoencondroma s.m. Osteocondroma.
osteoepfise s.f. Epfise sea.
osteofaxia s.f. Alimentacin con sos para poder usa-los
seus fosfatos.

osteofima s.m. Tumor ou neoplasia sea.

ostefito s.m. Produccin sea que se desenvolve a
expensas do peristeo na proximidade dun foco inflamatorio crnico.

osteofitose s.f. Exostose.

osteoflebite s.f. Inflamacin das veas dun so.
ostefono s.m. Audfono.
osteografa s.f. Osteoloxa.
osteohalistrese s.f. Perda ou defecto de elementos
minerais nos sos.

554

osteoide adx. 1. Semellante so, como algns tumores.

2. Produccin sea que se observa arredor das articulacins, tumores, etc., nas persoas ancis. 3. Tecido seo
novo antes da calcificacin.

osteoidoma s.m. Tumor do tecido osteoide.

osteolarinxectasia s.f. Telanxiectasia dos capilares dun
so.

osteolipocondroma s.m. Condroma formado por

elementos seos e adiposos.

osteolipoma s.m. Lipoma con elementos seos.

ostelise s.f. 1. Destruccin progresiva de tecido seo. 2.
Perda de sales de calcio dos sos.

ostelito s.m. so petrificado.

osteoloxa s.f. Tratado sobre os sos.
osteoma s.m. Tumor benigno formado de tecido seo ben
diferenciado, que lle afecta sobre todo cranio. // O. dos
cabalistas Miosite osificante. / O. ebrneo Osteoma
formado por laminias seas concntricas, sen vascularizacin sangunea, que se desenvolve sobre todo na cara
interna dos sos craniais. / O. homoplsico Osteoma
desenvolvido nun so. / O. medular Osteoma esponxoso. / O. sarcomatoso Osteosarcoma.

osteomalaca s.f. Trastorno metablico dos sos que se

caracteriza por unha desmineralizacin esqueltica xeneralizada debida a unha insuficiencia da fixacin do
fsforo e do calcio sobre a matriz sea, e que aparece
principalmente despois de embarazos repetidos. Produce
fraxilidade dos sos, que se volven ineficaces para
realiza-las sas funcins, asociada con dores seas,
astenia progresiva, e acaba producindo a morte. Dbese a
un trastorno endcrino que causa unha deficiencia de
vitamina D. // O. infantil Raquitismo.

osteomalacose s.f. Osteomalaca.

osteomatose s.f. Formacin de osteomas mltiples.
ostemera s.f. Osteocoma.
osteometra s.f. Disciplina que se ocupa da medicin dos
sos ou do esqueleto.

osteomielalxia s.f. Dor na medula sea.

osteomielite s.f. Infeccin pixena do so e da medula
sea. // O. aguda Enfermidade da etapa do crecemento
de etioloxa estafiloccica, que adoita caracterizarse por
inflamacin da substancia medular metafisaria, con
formacin de pus, e con afectacin do estado xeral.
Tamn se di ostete flegmonosa, ostete traumtica. / O.
crnica Osteomielite que segue habitualmente a unha
osteomielite aguda non diagnosticada ou tratada tardiamente, caracterizada por rarefaccin e condensacin sea
e formacin de abscesos. A sa causa principal a tuberculose.

osteomielodisplasia s.f. Displasia sea caracterizada

por diminucin do espesor do so, co conseguinte

555
aumento da cavidade medular, acompaado de leucopenia e febre.

osteomielografa s.f. Radiografa da medula sea trala

inxeccin de contraste por va endovenosa.

osten s.m. Unidade de so compacto que consta dun

conducto central arredor do cal se dispoen laminias
seas concntricas.

osteona s.f. Osten.

osteonco s.m. Osteoma.
osteonecrose s.f. Necrose sea.
osteoneuralxia s.f. Neuralxia sea.
osteonose s.f. Osteopata.
ostepata adx. 1. Que padece algunha doenza dos sos. //
s. 2. Persoa que se dedica tratamento das enfermidades
dos sos.

osteoxnese
/ O. por repouso excesivo, postraumtica e senil Osteoporose ocasionada respectivamente polas devanditas
causas.

osteopsatirose s.f. Fraxilidade sea conxnita hereditaria, con coloracin azul das esclerticas, trastornos
auditivos, endcrinos, etc. Tamn se di osteoxnese
imperfecta.

osteorradionecrose s.f. Necrose sea causada por radiacins.

osteorrafia s.f. Sutura de aproximacin dos extremos dun

so fracturado.

osteorraxia s.f. Hemorraxia nun so.

osteorrexe s.f. Fractura dun so.
osteosarcoma s.m. Sarcoma dun so ou sarcoma que
contn tecido seo.

osteopata s.f. Calquera enfermidade dos sos. // O.

osteosclerose s.f. Aumento anormal da densidade ou

normocalcmica Nome xenrico que se aplica s

procesos do sistema esqueltico que xeralmente cursan
con normocalcemia, na xnese dos cales participan alteracins endocrinometablicas. / O. de fame Afeccin
sea caracterizada pola diminucin da calcificacin sea
debida a unha deficiencia na alimentacin. / O. mieloxnica Enfermidade sea causada por alteracins entre o
tecido medular e o seo.

dureza do so. // O. condensante xeneralizada Enfermidade familiar por calcificacin excesiva dos sos caracterizada por un incremento da substancia compacta, con
fraxilidade sea e aspecto marmreo visto radioloxicamente. Tamn se di osteopetrose.

osteopenia s.f. Calquera dos trastornos da remodelacin

sea nos que existe perda de masa ou densidade esqueltica, entre os cales se inclen a osteomalaca e a osteoporose.

osteoperistico-a adx. Relativo ou pertencente so e

peristeo.

osteoperiostite s.f. Inflamacin do so e do peristeo. //

O. alveolodentaria Piorrea alveolar.

osteopetrose s.f. Osteopata conxnita e hereditaria

pouco frecuente, que se caracteriza por unha condensacin sea variable que enche a cavidade medular deformando os sos e facndoos anormalmente frxiles.
Dbese a unha alteracin entre os procesos de crecemento e de destruccin sea.

osteose s.f. 1. Lesin non inflamatoria ou dexenerativa

dun so. 2. Osteoxnese.

osteosepto s.m. Porcin sea do tabique nasal.

osteosinovite s.f. Sinovite con inflamacin dos sos
prximos.

osteosntese s.f. 1. Unin dos extremos dun so fracturado por medios cirrxicos. 2. Anquilose cirrxica dunha
articulacin. 3. Osteorrafia.

osteosteatoma s.m. Esteatoma con elementos seos.

osteostixe s.f. Puncin cirrxica dun so.
osteotabe s.f. Atrofia da medula sea.
osteotilo s.m. Calo que se produce sobre a fractura dun
so.

osteotoma s.f. Incisin ou seccin cirrxica dun so.

osteoplasia s.f. Neoformacin de tecido seo.

osteoplastia s.f. Cirurxa plstica dos sos. // O. peris-

ostetomo s.m. Escoplo que se emprega para realiza-la

tica Produccin artificial de tecido seo por implantacin

de tecido peristico.

osteotribo s.m. Instrumento que se utiliza para raspar

osteoplstico-a adx. Relativo osteoplastia.

osteoplasto s.m. Cavidade onde se atopan os osteoblastos.

osteopoiquilia s.f. Aspecto marmreo que teen os sos

na radiografa.

osteoporose s.f. Rarefaccin dos sos sen descalcificacin, debida formacin de espacios anormais por agrandamento dos seus conductos. // O. adiposa Osteoporose
na que os espacios agrandados estn ocupados por graxa.

osteotoma.
sos.

osteotrofia s.f. Nutricin do tecido seo.

osteotrombose s.f. Trombose dos vasos dun so.
osteotuberculose s.f. Tuberculose sea.
osteoxnese s.f. Formacin ou desenvolvemento de
tecido seo. // O. imperfecta Distrofia conxnita caracterizada pola fraxilidade sea dos membros, que sofren
mltiples fracturas. Tamn se di displasia peristica,
fraxilidade sea conxnita.

osteoxnico-a

556

osteoxnico-a adx. Que ten capacidade de formar tecido

otoconia s.f. Substancia branca en forma de cristais

seo, referido tanto peristeo coma cartilaxe de crecemento.

pequenos de carbonato clcico que se atopan no labirinto

membranoso.

ostolo s.m. Orificio diminuto.

ostium s.m. (lat.) Boca ou orificio, especialmente os das

otocranio s.m. Cavidade do rochedo do temporal na que

trompas de Falopio e de Eustaquio. // O. arteriosum

Orificio artico ou pulmonar do corazn. / O. atrioventriculare Cada un dos orificios auriculo-ventriculares. /
O. primum Orificio de comunicacin entre as das aurculas do corazn fetal, que logo dimine de tamao e se
converte no ostium secundum ou orificio de Botal.

otodinia s.f. Dor no odo.

otoencefalite s.f. Inflamacin do encfalo secundaria a

ostose s.f. Osteose.

ostrceo-a adx. Semellante a unha ostra.
ostresmo ou ostreotoxismo s.m. Intoxicacin pola
inxestin de ostras.

otacstico-a adx. Relativo ou pertencente odo.

otfono s.m. Otfono.
otagra s.f. Otalxia.
otalxia s.f. Dor no odo.
otemorrea s.f. Otorraxia.
otatra s. Otlogo.
otiatra s.f. Teraputica das enfermidades do odo.
tico-a adx. Relativo ou pertencente odo.
oticodinia ou oticodinose s.f. Vertixe causada por unha
doenza do odo.

otite s.f. Inflamacin aguda ou crnica do odo. // O.

adhesiva Otite media crnica caracterizada pola formacin de tecido fibroso. / O. dos aviadores Aerotite
media. / O. descamativa Otite media ou externa con
descamacin do epitelio cutneo ou mucoso. / O. esclertica Otite que produce un endurecemento das estructuras do odo. Tamn se di catarro crnico seco do odo
medio. / O. externa Inflamacin do odo externo. / O.
interna Inflamacin do odo interno. Tamn se di labirintite. / O. media Inflamacin aguda ou crnica do odo
medio, que pode ser catarral, purulenta, seca ou serosa.
En canto sa orixe pode ser primaria ou secundaria a
diversos estados infecciosos, locais ou xerais. / O. mictica Otite causada por fungos. / O. purulenta crnica
Otorrea. / O. seca Otite esclertica.

ottico-a adx. Relativo otite.

oto- Prefixo do grego, odo.
otoblenorrea s.f. Derramo mucopurulento polo odo.
otocebrite s.f. Otoencefalite.
otocfalo s.m. Monstro fetal que carece de maxilar inferior e que ten as orellas unidas debaixo da cara.

otocentese s.f. Paracentese do odo.

otocisto s.m. Vescula auditiva do embrin.
otoclese s.f. Oclusin dos conductos auditivos.

se atopa o odo interno.

unha otite.

otofarnxeo-a adx. Relativo odo e farinxe.

otfono s.m. 1. Aparello de uso externo para favorece-la
audicin. 2. Tubo empregado para ausculta-lo odo.

otoganglio s.m. Ganglio tico ou de Arnold.

otografa s.f. 1. Descricin do odo. 2. Radiografa do
odo.

otohematoma s.m. Hematoma no pavilln da orella.

otohemineurastenia s.f. Diminucin da audicin dun
odo por trastornos psquicos.

otohigroma s.m. Distensin do lobo da orella devida

presencia de lquido no seu interior.

otolaringoloxa s.f. Rama da medicina que se ocupa do

estudio do odo e da larinxe, e da sa patoloxa e tratamento.

otolitase s.f. Presencia de clculos no odo.

otlito s.m. 1. Concrecin calculosa no odo. 2. Otoconia.
otlogo-a s. Mdico especialista en otoloxa.
otoloxa s.f. Rama da medicina que se ocupa do estudio
do odo, a sa patoloxa e tratamento.

otomasaxe s.f. Masaxe da caixa do tmpano e dos osios.

otomastoidite s.f. Otite acompaada de mastoidite.
otomiastenia s.f. Debilidade dos msculos do odo que
interveen na audicin.

otomicose s.f. Infeccin do odo externo por fungos,

especialmente do xnero Aspergillus, que tamn lle pode
afectar membrana timpnica (miringomicose)

Otomyces Xnero de fungos, do cal algunhas especies,

como o O. hageni e O. purpureus, poden infesta-lo odo.

otonco s.m. Tumor no odo.

otoneuralxia s.f. Dor neurlxica no odo. Tamn se di
otalxia.

otoneurastenia s.f. Neurastenia debida a unha enfermidade do odo.

otoneuroloxa s.f. Afeccin do odo, especialmente do

interno.

otopata s.f. Afeccin do odo.

otopiorrea s.f. Supuracin do odo. Tamn se di
otopiose.

otopiose s.f. Otopiorrea.

557

otoplastia s.f. Cirurxa plstica para corrixi-las deformidades da orella.

otorraxia s.f. Hemorraxia do odo.

otorrea s.f. Derramo de lquido, especialmente purulento,
polo odo externo.

otorrinolaringlogo-a s. Mdico especialista en otorrinolaringoloxa.

otorrinolaringoloxa s.f. Rama da medicina que se

ocupa do estudio do odo, nariz e larinxe, e tamn da sa
patoloxa e tratamento.

otosalpinxe s.f. Trompa de Eustaquio.

otosclerectoma s.f. Reseccin cirrxica por anquilosamento do aparello transmisor de sons.

otosclerose s.f. Afeccin crnica caracterizada por esclerose dos tecidos do odo interno e medio, con formacin
de tecido esponxoso no labirinto e na caixa timpnica,
que evoluciona de forma progresiva e constite a causa
mis frecuente de xordeira de conduccin en adultos
novos.

otoscopia s.f. Exame do odo por medio do otoscopio.

otoscopio s.m. Instrumento para o exame do conducto
auditivo externo, da membrana timpnica ou do odo
medio. // O. de Brunton Otoscopio iluminado por medio
dun dispositivo situado no costado. / O. de Siegle Otoscopio que acta por medio de condensacin ou enrarecemento do aire do conducto auditivo, que permite ve-la
membrana timpnica. / O. de Toynbee Otoscopio destinado auscultacin do odo mediante unha especie de
tubo que se introduce no odo durante a politzerizacin.

otose s.f. Sensacin auditiva falsa.

otosponxiose s.f. Otosclerose.
otsteon s.m. 1. Otlito. 2. Osio do odo.
ototecnia s.f. Tcnica manual e instrumental para o tratamento das enfermidades do odo.

ototoma s.f. Diseccin ou anatoma do odo.

otoxnico-a ou otxeno-a adx. Que se orixina no
sistema auditivo.

ouabana s.f. Glicsido da semente do Strophantus

gratus, soluble en auga, que ten accin dixitlica.

oulectoma s.f. Ulectoma.

ouro s.m. Metal amarelo, maleable, de smbolo Au. Igual
ca algn dos seus compostos, todos txicos, emprgase
no tratamento da tuberculose, sfilis, artrite reumatoide,
etc.

oval adx. Que ten forma de ovo.

ovalbumina s.f. Albumina do ovo.
ovalocito s.m. Hemacia en forma ovoide que, se est
presente no sangue, revela un tipo de anemia hereditaria
chamada ovalocitose. Tamn se di eliptocito.

oviforme

ovalocitose s.f. Presencia de ovalocitos no sangue.

ovarialxia s.f. Dor no ovario. Tamn se di ooforalxia.
ovariectoma s.f. Extirpacin dun ou dos dous ovarios.
Tamn se di ooforectoma.

ovario s.m. Glndula sexual feminina par, situada a cada

lado do tero, nos ligamentos anchos da rexin inferior
do abdome. Consta dunha porcin central ou substancia
medular, que contn os folculos de De Graaf cos vulos
correspondentes, e unha porcin cortical ou tnica albuxnea, chamada membrana xerminativa ou ovxena de
Waldeyer. // O. masculino Hidtide de Morgagni.

ovariocele s.f. Hernia do ovario. Tamn se di ooforocele.

ovariocentese s.f. Puncin cirrxica dun quiste ovrico.
Tamn se di ooforocentese.

ovariociese s.f. Embarazo ovrico.

ovariodisneuria s.f. Ovarialxia.
ovariohisterectoma s.f. Ooforohisterectoma.
ovarioltico-a adx. Que destre tecido ovrico.
ovarioncia s.f. Hernia do ovario.
ovariopata s.f. Calquera afeccin ovrica.
ovariopexia s.f. Fixacin do ovario. Tamn se di anexopexia.

ovariosalpinxectoma s.f. Extirpacin cirrxica do

ovario e a trompa de Falopio. Tamn se di ooforoslapinxectoma.

ovariostrese s.f. Ovariectoma.

ovariostoma s.f. Ovariectoma.
ovarioterapia s.f. Opoterapia ovrica.
ovarioteste s.m. Ovoteste.
ovariotoma s.f. Seccin cirrxica dun ou dos dous
ovarios. Tamn se di ooforotoma.

ovariotomista s. Cirurxin especializado en ovariotoma.

ovarioxnese s.f. Desenvolvemento embrionario dos

ovarios.

ovariprivo-a adx. Producido pola perda dos ovarios.

ovarite s.f. Inflamacin dun ou dos dous ovarios. Tamn
se di ooforite. // O. escleroqustica Esclerose da superficie ovrica que impide a dehiscencia folicular, polo que
o ovario aparece con mltiples quistes.

ovarium s.m. (lat.) Ovario.

ovicpsula s.f. Tnica interna do folculo de De Graaf.
oviducto s.m. Trompa de Falopio.
ovfero-a adx. Que contn vulos.
ovificacin s.f. Ovulacin.
oviforme adx. Ovoide.

ovparo-a

ovparo-a adx. Que produce vulos ou ovos que se

incuban fra do corpo.

ovsaco s.m. Vescula de De Graaf.

ovista adx. Partidario da hiptese de que o embrin existe
preformado no vulo.

ovixnese s.f. Ovoxnese.

ovxeno-a adx. Que produce vulos, aplicado capa
cortical do ovario.

ovixerme s.m. Clula que se converte en vulo.

ovxero-a adx. Que contn ou que produce vulos.
ovocentro s.m. Centrosoma do vulo durante a fecundacin.

ovocito s.m. 1. Oocito. 2. vulo.

ovoflavina s.f. Riboflavina obtida da xema de ovo.
ovoforite s.f. Ovarite.
ovoglobulina s.f. Globulina da clara de ovo.
ovogonio s.m. Oogonio.
ovoide adx. Que ten forma de ovo.
ovolecitina s.f. Lecitina contida nos ovos, que se usa
como reconstitunte en diversas enfermidades.

ovolisina s.f. Lisina que acta hidrolizando a clara do

ovo.

ovoloxa s.f. 1. Estudio do ovo ou do vulo. 2. Embrioxenia.

ovomucina s.f. Glicoprotena da clara de ovo.

ovoplasma s.m. Protoplasma do vulo non fecundado.
ovoterapia s.f. Uso teraputico de extractos ovricos.
ovoteste s.m. Gnada hermafrodita con tecido testicular e
ovrico.

ovovitelina s.f. Vitelina da xema de ovo.

ovovivparo-a adx. Que se reproduce por ovos que se
incuban dentro do corpo.

ovoxnese s.f. Orixe e desenvolvemento do vulo. Tamn

se di ooxnese.

ovulacin s.f. Proceso de formacin e desprendemento do

vulo maduro do folculo de De Graaf.

ovulativo-a ou ovulatorio-a adx. Relativo ou pertencente ovulacin.

558
o ncleo e o nuclolo. / O. primitivo Clula ovrica do
epitelio xerminativo, que se transforma en vulo.

ovum s.m. (lat.) vulo, ovo.

oxacepan s.m. V. benzodiazepina.
oxcido s.m. cido que contn osxeno.
oxacilina s.f. V. penicilina.
oxalatado-a adx. Que se somete accin do oxalato de
sodio, especialmente o sangue tratado deste xeito, que
non coagula.

oxalato s.m. Sal de cido oxlico.

oxalemia s.f. Exceso de oxalatos no sangue.
oxlico (cido) s.m. cido bibsico, cristalino e txico.
oxalismo s.m. Intoxicacin por cido oxlico ou por
oxalatos.

oxalose s.f. Acumulacin de cristais de oxalato de calcio

nos riles, nos sos, nas arterias, etc., que evoluciona
causando a morte por insuficiencia renal e nefrocalcinose.

oxaluria s.f. Presencia de cantidades grandes de cido

oxlico ou de oxalatos, sobre todo oxalato clcico, na
urina.

oxalrico (cido) s.m. cido cristalizado que se atopa s

veces na urina normal, formado pola accin do cido
ntrico sobre o cido rico.

oxi- Prefixo do grego, cido.

oxiacoia s.f. Hiperacusia. Tamn se di oxiacuse.
oxiacrestia s.f. Achega deficiente de glicosa s neuronas,
que produce coma hipoglicmico.

oxiacuse s.f. Oxiacoia.

oxiafia s.f. Hiperestesia do sentido do tacto.
oxiartrite s.f. Artrite aguda.
oxiblepsia s.f. Agudeza extraordinaria da visin. Tamn
se di oxiopa.

oxibuticacidemia s.f. Presencia de cido oxibutrico no

sangue.

oxibutiria s.f. Presencia de cido oxibutrico na urina.

oxibutrico (cido) s.m. cido txico que se atopa s
veces na urina na diabete e outros trastornos.

ovulxeno-a adx. Que produce vulos.

ovulxero-a adx. Que contn ou que leva vulos.
vulo s.m. 1. Clula sexual feminina formada e contida no

oxicalormetro s.m. Calormetro que se emprega para

ovario, que consta dun protoplasma ou vitelo contido

nunha envoltura formada de das capas, e membrana
vitelina e a zona pelcida, cun ncleo grande ou vescula
xerminativa e un nuclolo ou mancha xerminativa. Do
vulo, se fecundado, desenvlvese o embrin. 2. Supositorio vaxinal. // O. maduro vulo no que desaparecen

oxicarbonismo s.m. Intoxicacin polo xido de carbono.

oxicefalia s.f. Anomala do desenvolvemento do cranio

determina-lo valor calrico dos alimentos, mediante a

combustin dunha mostra de alimento e a medicin do
osxeno consumido.

que se caracteriza por presenta-lo vrtice da cabeza en

forma afiada. Prodcese por un ascenso brusco dos sos
parietais e occipital, debido a un pechamento prematuro

559
das suturas coronais. Tamn se di acrocefalia, turricefalia.

oxicinesia s.f. Dor durante os movementos. Tamn se di

cinesalxia.

oxicolina s.f. Muscarina.

oxicromtico-a adx. Que se tinxe por colorantes cidos.
Tamn se di acidfilo.

oxicromatina s.f. Parte da cromatina que se tinxe cos

colorantes cidos de anilina.

oxidacin s.f. 1. Reaccin qumica caracterizada pola

oxiuricida

oximetra s.f. 1. Medicin da saturacin de osxeno no

sangue arterial, mediante a colorimetra fotoelctrica. 2.
Medicin da cantidade de osxeno contido nunha solucin ou mestura gasosa.

oxntico-a adx. Que secreta substancias cidas.

oxiopa s.f. Oxiblepsia.
oxioptra s.f. Unidade de medida da agudeza visual, que
corresponde valor do ngulo visual expresado en graos.
Unha oxiopa (1 grao) correspndese coa facultade de
conta-los dedos da man a unha distancia dun metro.

oxiose s.f. Acidose.

oxiosfresia s.f. Agudeza esaxerada do sentido do olfacto.

fixacin do osxeno sobre un corpo ou unha substancia.

2. Por extensin, perda de cargas negativas por un
elemento ou composto qumico. // O. beta Degradacin
dos cidos graxos por oxidacin do tomo de carbono
que est en posicin respecto a un grupo funcional de
molculas.

oxiosmia s.f. Oxiosfresia.

oxipata s.f. 1. Agudeza das sensacins. 2. Autointoxica-

oxidado-a adx. Que est combinado co osxeno.

oxidase s.f. Enzima que cataliza a transferencia de elec-

cin cida por defecto da eliminacin dos cidos inoxidables que prexudican organismo o se combinaren cos
lcalis fixos nos tecidos.

trns ou pares de tomos de hidrxeno do substrato

osxeno, por mediacin do coenzima ou grupo prosttico.

xido s.m. Composto de osxeno e un elemento radical. //

O. nitroso Protxido de nitrxeno N2O. Gas incoloro que
acta como anestsico xeral. Tamn se di gas hilarante.

oxidorreduccin s.f. Oxirreduccin.

oxidose s.f. Acidose.
oxierigmia s.f. Eructo acedo.
oxiestesia s.f. Hiperestesia.
oxieteroterapia s.f. Tratamento das infeccins pulmonares e da tose ferina mediante a inhalacin de vapores
de ter incorporados a unha corrente de osxeno.

oxifilo-a adx. 1. Que se tinxe con tinguiduras cidas. //

s.m. 2. Elemento histolxico que ten a propiedade de
tinxirse con tinguiduras cidas.

oxiflegmasa s.f. Infeccin violenta de carcter agudo.

oxifona s.f. Agudeza normal da voz.
oxihemocromxeno s.m. Hematina.
oxihemoglobina s.f. Forma osixenada da hemoglobina
dos glbulos vermellos do sangue, que toman o osxeno
dos pulmns e o transportan polas arterias para liberalo
nos tecidos.

oxihemoglobinmetro s.m. Instrumento que mide o

contido de oxihemoglobina no sangue.

oxihidrocfalo-a adx. Que ten o cume da cabeza en

forma afiada.

oxilalia s.f. Linguaxe falada que se caracteriza pola

rapidez con que se pronuncian as palabras.

oximel s.m. Preparacin farmacolxica de mel e cido

actico.

Tamn se di oxiosmia.

oxiplasma s.m. Parte oxfila do citoplasma.

oxipurina s.f. Purina que contn osxeno, entre as cales se
inclen o cido rico, a xantina e a lupoxantina.

oxirigmia s.f. Eructo con sabor cido.

oxirreduccin s.f. Conxunto de reaccins qumicas nas
que se produce unha transferencia de electrns entre un
par de tomos ou compostos. O doador de electrns
recibe o nome de reductor, e o aceptor chmase oxidante.

oxirrino-a adx. Que ten o nariz moi afiado ou o olfacto

moi agudo.

oxiscaro s.m. Mestura de vinagre e azucre.

oxisal s.m. Sal dun oxicido.
oxitetraciclina s.f. V. tetraciclina.
oxitimia s.f. Emocin violenta.
oxitocia s.f. Parto rpido.
oxitcico-a adx. Que acelera o parto.
oxitocina s.f. Unha das das hormonas (a outra a vasopresina) formadas no hipotlamo e almacenadas no lobo
posterior da hipfise, que ten a propiedade de estimula-las contraccins uterinas.

oxitoxina s.f. Substancia producida pola oxidacin dunha

toxina.

oxitropismo s.m. Reaccin das clulas vivas fronte

estmulo do osxeno.

oxituberculina s.f. Tuberculina obtida de cultivos de

bacilos virulentos e modificados mediante oxidacin.

oxiurase s.f. Infestacin por oxiros. Tamn se di enterobase, oxiurose.

oxiuricida adx. Que destre os oxiros.

oxiro

oxiro s.m. Verme nematodo intestinal da especie Enterobius vermicularis.

oxiurose s.f. Oxiurase.

oxixeusia s.f. Agudeza extraordinaria do sentido do gusto.
oxonemia s.f. Acetonemia.
oxonuria s.f. Acetonuria.
oxopsia s.f. Oxiblepsia.
oxprenolol s.m. Bloqueante adrenrxico.
Oxyuris V. Enterobius.
ozocrocia s.f. Cheiro penetrante da pel.
ozonizacin s.f. 1. Conversin do osxeno en ozono. 2.
Accin de cargar un corpo con osxeno ozonizado.

ozonizado-a adx. Que contn ozono.

560

ozono s.m. Forma alotrpica do osxeno de molcula triatmica, mis oxidante e enerxtico c osxeno, e con
propiedades antispticas e desinfectantes. Presntase en
forma de gas azulado, de cheiro penetrante, que ataca as
mucosas, polo que perigoso para a respiracin. mis
soluble en auga c osxeno, e frmase pola accin de
descargas elctricas en atmosferas de osxeno. Existe en
pequenas cantidades no aire, especialmente no campo,
onde desprendido polas plantas verdes durante a
funcin cloroflica. Tamn se atopa na capa alta da
atmosfera.

ozonforo s.m. Grnulo do protoplasma celular.

ozonmetro s.m. Instrumento que detecta a existencia de
ozono no aire.

ozonoscopio s.m. Instrumento empregado para estudia-lo

ozono e os seus efectos.

ozostomia s.f. Halitose.

P
P 1. Smbolo do fsforo. 2. Smbolo de presin. 3. Abreviatura de para en qumica. 4. Abreviatura de poise. // P,
onda Onda auricular do ECG, ligada contraccin das
aurculas.

pa s.f. Parte ancha dos dentes incisivos. // P. do lombo

Omoplata. / P. do peito Parte exterior do peito.

PABA V. cido paraaminobenzoico.

pabular adx. Alimenticio.
pabulina s.f. Producto graxo e albuminoso da dixestin
que se atopa no sangue despois de comer.

pbulo s.m. Alimento. // P. vitae. Principio fundamental

da nutricin, osxeno.

pachocha s.f. Fam. vulva. (sase como eufemismo).

Pachon, mtodo de Mtodo empregado para determina-

media das cristas palatinas, que se orixina nas prolongacins maxilares superiores do primeiro arco branquial.

padecer v. Sufrir, ter algunha doenza.

padiola s.f. Taboleiro ou tea rectangular con dous varais
paralelos, para o transporte de enfermos ou feridos.
Tamn se di angarellas, andas.

padioleiro-a s. Persoa encargada de transporta-los

enfermos ou feridos na padiola.

padrasto s.m. Porcin de pel que se levanta a carn das

uas das mans.

pagoplexa s.f. Frieira, conxelacin.

paidodoncia s.f. Estomatoloxa infantil.
paidofona s.f. Infanticidio.
paidoloxa s.f. Conxunto de coecementos relativos

-los valores da presin arterial mediante a apreciacin da

amplitude con que se distende a parede arterial paso da
onda de presin. // Oscilmetro de P. Instrumento que
mide as oscilacins da corrente sangunea e con ela as
tensins mxima, media e mnima.

paidopsiquiatra s.f. Psiquiatra infantil.

paixn s.f. 1. Emocin intensa. 2. Dor ou sufrimento. // P.

paciente s.m. 1. Enfermo, doente. 2. Cliente dun mdico.

Pacini, corpsculos de Masas ovais visibles constitu-

palabra s.f. Fig., Linguaxe, capacidade de falar.

paladio s.m. Elemento semellante platino, que se

das por membranas concntricas de tecido conxuntivo,

que rodean un bulbo granuloso central no que remata
unha neurofibria. Son abundantes nas palmas das mans,
plantas dos ps, xenitais externos, e considranse rganos
perifricos da sensibilidade xeral.

palanestesia s.f. Falta de sensibilidade para as vibra-

pacmetro s.m. V. paqumetro.

paculose s.f. V. paquilose.
padal s.m. 1. Parte superior da cavidade bucal. 2. Gusto.
// P. artificial Placa que se aplica para cubrir unha fisura
ou fendedura palatina. / P. brando ou veo do p. Parte
posterior muscular e mbil do padal. / P. duro ou p. seo
Parte anterior do teito da boca, formada por unha porcin
dos sos maxilares e palatinos. / P. premaxilar ou p.
primitivo Masa de tecido dependente do saco olfactivo
que, no embrin, se estende desde os orificios nasais ata
as coanas. / P. secundario O que resulta da fusin na lia

infancia.

histrica V. histerismo. / P. ilaca Oclusin intestinal.

emprega para purifica-lo hidrxeno, como catalizador en

ortodoncia.
cins, especialmente as do diapasn. Tamn se di apalestesia.

palatabilidade s.f. Calidade de agradar padal un

alimento.

palatal adx. Pertencente ou relativo padal.

palatalizar v. Darlle a un son articulacin palatal.
palatiforme adx. Semellante padal.
palatino-a adx. 1. Relativo padal. // s.m. 2. so par
situado por detrs do maxilar superior, que forma a parte
posterior do padal duro.

palatinoide adx. Relativo forma farmacutica usada

para administra-las mencias desagradables ou voltiles.

palatinoscopia

562

palatinoscopia s.f. Tcnica de toma e estudio das impre-

palencefalografa s.f. Mtodo de exploracin cerebral

sins palatinas, que segundo certos autores se pode

empregar como sistema de identificacin das persoas,
dada a variedade dos patrns formados polas rugosidades
palatinas.

baseado no rexistro de vibracins infraaudibles que se

producen no cranio.

palatite s.f. Inflamacin do padal brando.

palato- Prefixo do latn, padal.
palatodinia s.f. Dor na rexin palatina debida xeralmente
a unha neuralxia da segunda rama do trixmino.

palatoestafilino-a adx. 1. Relativo padal e vula. //

s.m. 2. Msculo par situado na cara posterior do veo do
padal. Tamn se di palatostafilino.

palatofarnxeo-a adx. 1. Relativo padal e farinxe. //

s.m. 2. Msculo elevador da farinxe e larinxe, constrictor
do istmo nasofarnxeo e dilatador da trompa auditiva.

palatogloso-a adx. 1. Relativo padal e lingua. // s.m.

2. Msculo que dirixe a lingua cara a arriba e atrs.

palatognato-a adx. Que ten fisura conxnita do padal.

palatografa s.f. Rexistro dos movementos do veo do

paleo- Prefixo do grego, antigo, vello.

paleoantropoloxa s.f. Rama da paleontoloxa dedicada
estudio do home fsil, primitivo.

paleocerebelo s.m. Parte do cerebelo mis primitiva

desde o punto de vista filoxentico, formada polo vermis
e o flculo. O lobo flculo-nodular, chamado tamn
arquicerebelo, encrgase de mante-las conexins co
sistema vestibular.

paleocerebeloso-a adx. Pertencente ou relativo paleocerebelo.

paleocinesia s.f. Movemento automtico asociado que

depende do control do corpo estriado. Representa un tipo
de control motor primitivo. Tamn se di palicinesia.

paleocintico-a adx. Pertencente ou relativo paleocinesia.

paleocrtex s.m. Parte do crtex cerebral que corres-

padal durante a emisin de voz, mediante o palatgrafo.

Tamn se di palatomiografa.

ponde s reas de terminacin das vas olfactorias e que

filoxeneticamente ocupa unha posicin intermedia entre
o arquicrtex e o neocrtex. Tamn se di paleopalio.

palatgrafo s.m. Instrumento empregado para rexistra-

paleoencfalo s.m. Encfalo primitivo que comprende

-los movementos do veo do padal no acto de falar.

palatograma s.m. Marca feita pola lingua no padal artificial, para sinala-lo punto exacto de articulacin dun son
palatal ou palatalizado.

palatolabial adx. Relativo padal e s labios.

palatomaxilar adx. Relativo padal e maxilar.
palatmetro s.m. Instrumento empregado para medi-lo
padal seo.

palatomiografa s.f. V. palatografa.

palatonasal adx. Relativo padal e s fosas nasais.
palatoplastia s.f. Cirurxa plstica do padal.
palatoplexa s.f. Parlise do veo do padal.
palatopterigoide adx. Relativo palatino e apfise
pterigoide. Tamn se di pterigopalatino.

palatorrafia s.f. Sutura dunha fisura palatina. Tamn se

di estafilorrafia, uranorrafia.

palatosalpnxeo-a adx. Relativo padal e trompa de

Eustaquio. Tamn se di msculo peristafilino.

palatosquise s.f. Malformacin conxnita que consiste

na prolongacin da fisura do labio leporino ata a bveda
palatina. Tamn se di fisura palatina, uranosquise.

palatostafilino-a adx. V. palatoestafilino.

palatum s.m. (lat.) Padal.
paleantropoloxa s.f. V. paleoantropoloxa.
palencfalo s.m. V. paleoencfalo.

todo o cerebro ags o crtex e as sas dependencias.

Tamn se di encfalo primitivo.

paleoestriado s.m. Divisin do corpo estriado baseada

nun criterio embriolxico e fisiopatolxico que
comprende o globo plido, formado polos dous
segmentos internos do ncleo lenticular.

paleominia s.f. Tipo de paleocinesia que consiste na

repeticin espontnea e constante dun certo movemento,
presente na enfermidade de Prkinson, en demencias e en
parlises pseudobulbares.

paleoneuroloxa s.f. Rama da paleontoloxa que, basendose nos restos fsiles, estudia a evolucin do sistema
nervioso.

paleontoloxa s.f. Ciencia que estudia os restos fsiles de

animais e vexetais. // P. estratigrfica Estudio da fauna
e flora na sa relacin coas pocas xeolxicas.

paleopalio s.m. V. paleocrtex.

paleopatoloxa s.f. Estudio das enfermidades polos datos
atopados en fsiles ou momias.

paleopsicoloxa s.f. Estudio dos fenmenos mentais e

dos xeitos de conducta dos individuos dos pobos primitivos.

paleostriatum s.m. V. paleoestriado.

paleotlamo s.m. Parte filoxeneticamente mis antiga do
tlamo. Porcin interna ou central do mesmo.

paleoxenesia s.f. Aparicin de caracteres ancestrais en

xeracins sucesivas. Tamn se di palinxnese.

palescencia s.f. Palidez.

563

palestesia s.f. Sensibilidade sea para as vibracins.

Sensacin vibratoria experimentada colocar un
diapasn sobre algunha prominencia sea subcutnea.
Tamn se di palmanestesia, palmestesia.

paleta s.f. 1. Omoplata. 2. Pa de madeira ou cartn para

mante-la man estendida en certas vendaxes. Tamn se di
manopla. 3. Vaso graduado para recolle-lo sangue da
sangra. 4. Cartilaxe na que remata o esterno. 5. Doenza
caracterizada por cansazo xeral e malestar na boca do
estmago.

*paletilla s.f. V. espiela.

paliacin s.f. Accin ou efecto de paliar.
palial adx. Relativo palio.
paliar v. Atenuar ou mitigar unha enfermidade ou doenza.
paliativo-a adx. Que proporciona alivio a unha doenza,
pero non a cura.

palpacin

palisilabia s.f. Repeticin involuntaria e explosiva dunha

slaba, caracterstica dos tatexos.

pallidum s.m. V. globo plido.

pallium s.m. V. palio.
pallor s.m. V. palidez. // P. eximius Palidez extrema. / P.
virginum V. clorose.

palma s.f. Cara anterior da man desde o pulso ata os

dedos. // P. plicata Pregadura da mucosa vaxinal.

palmado-a adx. V. palmeado.

palmanestesia s.f. V. palanestesia.
palmar adx. Relativo ou pertencente palma da man. //
Msculos p. Msculos da palma da man.

palmatura s.f. V. sindactilia.

palmeado-a adx. Que est provisto de membrana interdixital. Tamn se di palmado.

Porcin descolorida interior do ncleo lenticular. Tamn

se di pallidum.

palms,-esa adx. V. pateo.

palmestesia s.f. V. palestesia.
plmico-a adx. Relativo latexo ou pulso.
palmidactilia s.f. V. sindactilia.
palmitato s.m. Sal derivado do cido palmtico.
palmtico (cido) s.m. cido graxo (C16H32O2) presente

plido-estriado-a adx. Do sistema extrapiramidal.

palidotoma s.f. Produccin dunha lesin no globo

palmitina s.f. Triglicrido do cido palmtico que se

palicinesia s.f. V. paleocinesia.

palidal adx. Relativo globo plido.
palidez s.f. Perda da cor natural da pel, especialmente a da
cara.

plido-a adx. Esbrancuxado, falto de cor. // Globo p.

plido como tratamento dos movementos involuntarios

de orixe extrapiramidal.

palifemia s.f. V. palinfrasia.

palilalia s.f. V. palinfrasia.
palimnese s.f. Memoria antergrada.
palindroma s.f. Recidiva dunha enfermidade.
palindrmico-a adx. Recidivante.
palinestesia s.f. Restablecemento da sensibilidade na
anestesia xeral.

palinfrasia s.f. Repeticin patolxica dunha palabra ou

frase. Tamn se di palifemia, palilalia.

palingrafa s.f. Repeticin patolxica, na escritura, de

letras, slabas ou palabras.

palinxnese s.f. 1. Rexeneracin ou restauracin dunha

substancia ou dunha parte que se perdera. 2. V. paleoxenesia.

palio s.m. Crtex cerebral e substancia branca subxacente.

Tamn se di pallium.

paliopsia s.f. Perseveranza visual patolxica de orixe

neurolxica, onde o enfermo segue vendo os obxectos
despois de desapareceren do seu campo visual.

palirrea s.f. 1. V. regurxitacin. 2. Repeticin dun

derramo ou fluxo.

en moitas graxas animais e vexetais, especialmente no

aceite de palma. Tamn se di cido hexadecanoico.

obtn do aceite de palma.

palmitoleico (cido) s.m. cido graxo presente en

moitos lpidos. Tamn se di cido hexadecenoico.

palmo s.m. 1. Lonxitude desde a punta do polgar ata a do

maimio coa man estendida. 2. Choque, latexo, salto.

palmoplantar (signo) s.m. Descoloracin amarela nas

partes prominentes das palmas das mans e plantas dos
ps na febre tifoide. Tamn se di signo de Filipovich.

palmoscopia s.f. Observacin ou estudio dos latexos

cardacos.

palmospasmo s.m. Espasmo clnico dos msculos na

atrofia muscular progresiva interrompe-la corrente que
os atravesaba.

palmus s.m. V. palmo.

palgrafo s.m. Esfigmgrafo no que os impulsos se
transmiten a unha columna de lquido encerrada nun tubo
en U, que permite rexistrar graficamente os movementos
da superficie do lquido situado na rama aberta do tubo.

palpabilidade s.f. Calidade de palpable.

palpable adx. Que se pode percibir polo tacto ou pola
palpacin.

palpacin s.f. Medio de exploracin diagnstica que

consiste en aplicar, cunha lixeira presin, os dedos ou a
cara anterior da man sobre unha superficie para notar

palpar
certas calidades ou o lmite dos rganos subxacentes. // P.
bimanual Palpacin feita coas das mans. / P. mensuradora Palpacin bimanual usada en obstetricia para
percibi-lo tamao do feto en relacin coa pelve.

palpar v. Tocar coas mans para recoecer ou examinar

algo. Tamn se di apalpar.

palpatopercusin s.f. Palpacin combinada con percusin

plpebra s.f. Cada unha das membranas que, se

pecharen, cobren e protexen o globo ocular. // P. frontalis
e p. malaria Plpebra superior e inferior, respectivamente. / P. tertia Membrana nictitante.

palpebrado-a adx. Que ten plpebras.

palpebral adx. 1. Relativo s plpebras. // s.m. 2.
Msculo orbicular das plpebras.

palpebrite s.f. V. blefarite.

palpitacin s.f. 1. Latexo violento do corazn percibido
polo paciente. 2. Accin e efecto de palpitar.

palpitante adx. Que se contrae, latexa ou palpita. Tamn

se di latexante.

palpitar v. Latexar.
palpite s.f. V. palpitacin.
plpito s.m. V. palpitacin.
paludial adx. V. paldico
paldico-a adx. Relativo paludismo. Tamn se di paludial.

paldide s.f. Manifestacin cutnea de orixe paldica.

paludismo s.m. Enfermidade infecciosa endmica
causada polas especies do xnero Plasmodium (hematozoario de Laveran) e transmitida polos mosquitos infectados do xnero Anfele. No home, as especies causantes
son Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax, Plasmodium malariae, Plasmodium ovale. A enfermidade caracterzase por febres de distintos tipos, esplenomegalia e
presencia do parasito no sangue, no que invade e destre
os glbulos vermellos. O paroxismo paldico coincide
coa sada do parasito dos glbulos vermellos; est constitudo polos tres estadios de fro, calor e suor, con remisin dos sntomas no intervalo dos paroxismos. Recibe
distintas denominacins, segundo o axente causal, os
rganos principalmente afectados ou o sntoma dominante. Tamn se di malaria, paludose.

paludxeno-a adx. Que produce paludismo.

paludoloxa s.f. Estudio ou tratado sobre o paludismo.
paludose s.f. V. paludismo.
paludoterapia s.f. Paludismo inducido. Piretoterapia

564

pamaquina s.f. Derivado da aminoquinolina, primeiro

antipaldico sinttico introducido en teraputica. Tamn
se di plasmaquina.

PAMBA (cido P-aminometilbenzoico). Antifibrinoltico.

pamblstico-a adx. Relativo a tdalas capas do blastoderma.

pampiniforme adx. En forma de pmpano ou gromo da

vide. // P. plexo Rede de vasos venosos, espermticos ou
ovricos.

pampinocele s.f. V. varicocele.

pan- Prefixo do grego, todo, universal.
pan s.m. Alimento preparado con masa de faria e auga
que sofre un proceso de fermentacin con lvedo e que se
coce posteriormente no forno.

panacea s.f. Remedio universal que se lle atribe a

propiedade de curar tdalas doenzas.

panadenopata s.f. Adenopata xeral dos ganglios linfticos.

panado-a adx. Relativo auga ou calquera lquido que

tivo en infusin pan torrado.

panaglutinina s.f. Aglutinina que acta sobre os

glbulos de tdolos grupos sanguneos.

panalxia s.f. Dor xeneralizada.

Panam, febre do s.f. Paludismo maligno endmico das
ribeiras do ro Chagres, en Panam. Tamn se di febre do
Chagres.

pananxite s.f. Inflamacin de tdalas capas dun vaso

sanguneo.

panaricium s.m. Inflamacin purulenta dos dedos das

mans, que segundo onde se presenta pode ser: subepidrmica, subcutnea e profunda ou tendinosa. Tamn se di
paroniquia, ueiro, unlleiro.

panarterite s.f. Inflamacin das capas dunha arteria. // P.

nodosa Inflamacin de moitas arterias do corpo.

panartrite s.f. Inflamacin de tdalas articulacins ou de

tdalas estructuras dunha articulacin.

panastenia s.f. Astenia xeral, neurastenia.

panatrofia s.f. Atrofia xeral ou que afecta a moitas
partes.

Panax quinquefolium s.m. Planta aralicea, da raz da

cal se extrae o ginseng, afrodisaco chino.

pancardite s.f. Inflamacin xeral do corazn. Endocardite, miocardite e pericardite simultneas.

realizada co hematozoario do paludismo. Tamn se di

malarioterapia.

pancitopenia s.f. Diminucin de tdolos elementos celu-

palustre adx. 1. Paldico. 2. Pantanoso.

PAM (procana-aluminium-monosterate). V. pralidoxina.

Pancoast, tumor de V. tumor de Pancoast, tumor de

lares do sangue. Tamn se di anemia aplsica.

Pancoast-Tobas.

565

pncreas s.m. Glndula de 15 a 16 cm de lonxitude localizada no abdome detrs do estmago e diante das vrtebras L I e L II, entre o duodeno e o bazo. A maior parte
das sas clulas estn destinadas secrecin excrina
(principalmente tripsina, lipases, amilases, enzimas
pancreticos que interveen na dixestin dos alimentos
formando parte do zume pancretico que se secreta no
duodeno polo conducto de Wirsung). A secrecin endcrina localzase sobre todo nos illotes de Langerhans,
productores de insulina e glicagn, que interveen no
metabolismo dos hidratos de carbono. // P. aberrante
Masa illada de tecido pancretico totalmente separada do
pncreas, provista dun conducto excretor e situada na
capa submucosa do estmago, do duodeno ou do xexuno.
Tamn se di p. accesorio, supernumerario ou heterotrpico. / P. anular Malformacin conxnita do pncreas
caracterizada por unha ponte de parnquima pancretico
que rodea coma un anel a segunda porcin do duodeno. /
P. artificial Dosificador automtico de insulina capaz de
controla-lo nivel de azucre hemtico nos diabticos. / P.
De Willis ou de Winslow Pncreas menor, porcin
pequena do pncreas, parcialmente desprendida, que se
atopa situada por detrs da cabeza do devandito rgano.

pancreatalxia s.f. Dor no pncreas.

pancreatectoma s.f. Extirpacin total ou parcial do
pncreas. Tamn se di pancrectoma.

pancreatelcose s.f. Ulceracin no pncreas.

pancreatenfraxe s.f. Conxestin ou tumefaccin do
pncreas por obstruccin do conducto pancretico.

pancretico-a adx. Relativo ou pertencente pncreas.

pancreaticocolecistotoma s.f. Implantacin dunha
anastomose pancretica na vescula biliar.

pancreaticoduodenal adx. Relativo pncreas e

duodeno.

pancreaticoduodenostoma s.f. Anastomose cirrxica

entre o pncreas e o duodeno.

pancreaticoenterostoma s.f. Anastomose cirrxica

entre o pncreas e unha parte do intestino.

pancreaticografa s.f. Exploracin radiolxica para

estudia-las caractersticas morfolxicas do pncreas.

pancreaticosplnico-a adx. Relativo pncreas e

bazo.

pancreaticotoma s.f. Incisin no conducto pancretico.

pancreaticoxexunotoma s.f. Anastomose cirrxica do
conducto pancretico co xexuno.

pancreatina s.f. Producto que contn enzimas, principal-

pancuronio
abdome agudo con amilasemia e amilasuria. A inflamacin pode ser aguda ou crnica, caracterizada esta por
fibrose pancretica.

pancreatoduodenectoma s.f. Extirpacin da cabeza

do pncreas xunto coa asa duodenal que a rodea.

pancreatografa s.f. Imaxe radiolxica das vas excretoras do pncreas. // P. operatoria A que se obtn trala
inxeccin de contraste radiopaco no conducto de
Wirsung.

pancreatoide adx. Parecido pncreas.

pancreatolipase s.f. Lipase que existe no zume pancretico.

pancreatlisa s.f. V. pancrelise.

pancreatolitectoma s.f. Extirpacin dunha concrecin
pancretica.

pancreatlito s.m. Clculo ou concrecin pancretica.

pancreatolitotoma s.f. Incisin no pncreas para a
extraccin dun clculo. Tamn se di pancreolitotoma.

pancreatolitotripsia s.f. Litotripsia ou litotricia no

conducto pancretico.

pancreatoma s.f. V. pancreatotoma.

pancreatonco s.m. Tumor ou tumefaccin do pncreas.
pancreatopata s.f. Enfermidade do pncreas. Tamn se
di pancreopata.

pancreatostimulina s.f. V. pancreocimina.

pancreatostoma s.f. Creacin dunha fstula cirrxica no
conducto pancretico.

pancreatotoma s.f. Incisin cirrxica do pncreas.

Tamn se di pancreatoma.

pancreatotrpico-a ou pancreatrpico-a adx. Que

ten afinidade polo pncreas.

pancreatxeno-a adx. Que se xera no pncreas.

pancrectoma s.f. V. pancreatectoma.
pancreocimina s.f. Hormona producida pola mucosa
duodenal, que estimula a secrecin dalgns enzimas do
zume pancretico por parte do pncreas excrino. Tamn
se di pancreatostimulina.

pancrelise s.f. Destruccin do tecido pancretico.

pancreolitotoma s.f. V. pancreatolitotoma.
pancreopata s.f. V. pancreatopata.
pancreoprivo-a adx. Privado do pncreas ou da sa
secrecin.

mente amilase pancretica, tripsina e lipase, obtidas do

pncreas fresco de animais, que se emprega en teraputica.

pancreoterapia s.f. Uso teraputico do tecido pancre-

pancreatismo s.m. Exceso de actividade do pncreas.

pancreatite s.f. Inflamacin do pncreas con reas de

pancuronio s.m. Esteroide con actividade semellante

necrose. Manifstase clinicamente por un cadro de

tico.
tubocurarina. // Bromuro de p. Relaxante muscular
usado como auxiliar na anestesia.

pandemia

pandemia s.f. Enfermidade epidmica que se estende a

moitos pases e que ataca a case tdolos individuos.

Pander, follias de Follas blastodrmicas. / P., capa de

Zona esplenopleural do mesoblasto.

pandiculacin s.f. Movemento xeral de extensin ou de

estirn de tdalas partes do corpo con ou sen bocexos.

Pandy, reaccin de V. reaccin.

panelectroscopio s.m. Instrumento para o exame con luz
elctrica das cavidades do corpo: estmago, recto, uretra,
etc. Tamn se di panendoscopio, cistoscopio. // P. de
McCarthy Aparato que permite a visin da vexiga e da
uretra.

panendoscopio s.m. V. panelectroscopio.

panesclerose s.f. Esclerose ou induracin total dunha
parte ou rgano.

panesfigmgrafo s.m. Dispositivo que rexistra simultaneamente os movementos cardacos, torcicos e do pulso.

panestesia s.f. Conxunto ou suma de sensacins experimentadas.

Paneth, clulas de Clulas situadas no fondo das glndulas de Lieberkiihn, que conteen grnulos eosinfilos
que elaboran un enzima, cimxeno. Tamn se di clulas
de Davidoff.

panfaxia s.f. Afeccin ou tendencia ins a comer de todo.

panfobia s.f. Temor ou ansiedade por todo. Tamn se di
pantofobia.

panglosia s.f. Locuacidade.

panhematopotico-a adx. Que afecta a tdolos factores
que interveen na formacin do sangue.

panhemocitopenia s.f. Diminucin anormal de tdolos

elementos celulares do sangue. Tamn se di pancitopenia. // P. central A falta de produccin est na medula
sea. / P. esplnica primaria Destruccin por hiperesplenismo de tdolos elementos celulares sanguneos. / P.
perifrica Secundaria destruccin esaxerada dos
elementos celulares.

panhemocitose s.f. Dexeneracin ou mala formacin das

clulas do sangue.

panhidrose s.f. Suor xeneralizada de todo o corpo.

panhiperemia s.f. Pltora xeral.
panhipopituitarismo s.m. Insuficiencia hipofisaria
global, dicir, que lles afecta a tdalas hormonas producidas pola hipfise anterior. Tamn se di caquexia hipofisaria ou pituitaria, enfermidade de Simmons.

panhisterectoma s.f. Extirpacin total do tero e do

colo uterino.

panhisterocolpectoma s.f. Extirpacin completa de

tero e vaxina, e obliteracin da cavidade resultante no
prolapso uterino.

566

panhisterooforectoma s.f. Extirpacin do tero, colo

uterino e ovarios.

panhisterosalpingooforectoma s.f. Extirpacin

completa do tero, trompas e ovarios.

panhisterosalpinxectoma s.f. Extirpacin do tero,

colo uterino e trompas.

paniculalxia s.f. V. adiposalxia.

paniculite s.f. Inflamacin do panculo ou tecido adiposo,
que se manifesta pola rixidez local e dor presin e s
movementos. // P. recidivante febril non supurativa
Formacin de ndulos dolorosos no tecido adiposo
subcutneo. Tamn se di enfermidade de Weber-Christian.

panculo s.m. Capa, acumulacin de tecido. // P. adiposo

Capa subcutnea de graxa. // P. carnoso Capa muscular
delgada dentro da envoltura superficial en moitos
animais; no home est representado polo msculo
cutneo ou platisma. // P. celuloadiposo Tecido celular
subcutneo.

panidrose s.f. V. panhidrose.

panigao s.m. Dermatite tropical que lles afecta s
membros inferiores, producida pola larva do anquilostoma duodenal.

paninmunidade s.f. Inmunidade a varias afeccins.

panis s.m. (lat.) Pan.
panvoro-a adx. 1. Que se alimenta de pan. 2. Que vive
no pan ou sobre a sa superficie.

panmastite s.f. Flegmn difuso da mama. Tamn se di

mastite total.

panmieloide adx. Relativo a tdolos elementos da

medula sea.

panmielopata s.f. Estado patolxico de toda a medula

sea.

panmielose s.f. Xeracin de tdolos elementos da medula

sea.

panmielotise s.f. Aplasia xeral da medula sea.

panmixia s.f. Unin sexual de individuos de diferentes
razas. Apareamento non selectivo. Tamn se di pantogamia.

panneurite s.f. Neurite xeral ou mltiple. // P. endmica

V. beriberi.

panniculus s.m. (lat.) Panculo.

pannus s.m. (lat.) 1. Trastorno da crnea que se caracteriza pola neoformacin de tecido conxuntivo ricamente
vascularizado, en forma de manto que cobre a metade
superior da crnea; adoita ser unha secuela do tracoma. 2.
Tecido de granulacin procedente da sinovial, que
recobre a superficie articular na artrite. 3. Manchas cutneas que aparecen no rostro en certos estados patolxicos
ou fisiolxicos, especialmente na muller en estado avanzado de xestacin. Tamn se di pano.

567

pano s.m. V. pannus.

panoftalma s.f. V. panoftalmite.
panoftalmite s.f. Inflamacin purulenta de todo o ollo.
panptico-a adx. Que fai visibles tdalas cousas, especialmente os colorantes que diferencian tdolos tecidos
dunha mostra ou preparado. Tamn se di pantptico.

panoptose s.f. Ptose xeral das vsceras abdominais.

Tamn se di pantoptose.

panorama s.m. Amplo espacio ambiental que rodea o

ergograma.

panostete s.f. Inflamacin de tdolos tecidos que forman

o so. Tamn se di osteomielite.

panotite s.f. Inflamacin de tdalas estructuras do odo.

panplexa s.f. Parlise total.
panquiloblfaron s.m. Anquiloblfaron completo.
pansinusite s.f. Sinusite xeral. Inflamacin de tdolos
seos dos sos faciais.

panspermatismo s.m. 1. Diseminacin universal dos

xermes viventes. 2. Hiptese que explica a aparicin da
vida no noso planeta polo transporte de xermes en meteoritos. // P. atmosfrico Presencia na atmosfera de
xermes patxenos mesturados co po. Tamn se di panspermia.

panspermia s.f. V. panspermatismo.

Panstrngylus Xnero de chinches redvidas; algunhas
das especies son vectores de tripanosomas.

pantacromtico-a adx. Acromtico por completo.

pantafobia s.f. Falta de todo temor ou medo.
pantalla s.f. Superficie destinada a proxectar imaxes ou a
dete-las radiacins. // P. fluorescente Lmina de papel,
cartn ou cristal cunha capa de material fluorescente,
empregada en radioscopia e radiografa. / P. intensificante Dispositivo composto de materiais fluorescentes
que se aplica s placas radiogrficas para reduci-la cantidade de radiacin que recibe o paciente.

pantalxia s.f. V. panalxia.

pantamorfia s.f. Deformidade ou anormalidade xeral.
pantanencefalia s.f. Anencefalia completa.
pantatrofia s.f. Atrofia xeral por desnutricin.
panterapia s.f. Teraputica que utiliza toda clase de
medios e de medicamentos.

pantiatra s.f. Medicina xeral.

panto- Prefixo do grego, todo.
pantocana s.f. Clorhidrato de tetracana. sase como
anestsico local, especialmente nas mucosas nasal e
farnxea.

pantocromismo s.f. Existencia de das ou mis formas

con diferentes cores.

Papaveri

pantdico-a adx. Que irradia en tdalas direccins. Refrese especialmente s impulsos nerviosos.

pantofobia s.f. V. panfobia.

pantogamia s.f. V. panmixia.
pantgrafo s.m. 1. Instrumento usado para trazar graficamente o contorno do trax. 2. Instrumento utilizado para
copiar, ampliar ou reducir debuxos ou planos.

pantomicina s.f. V. eritromicina.

pantomrfico-a adx. Que pode adoptar tdalas formas.
pantopaque s.m. Iofendilato, medio de contraste empregado nas mielografas.

pantptico-a adx. V. panptico-a.

pantoptose s.f. V. panoptose.
pantoscpico-a adx. Relativo s lentes bifocais adaptadas para a visin prxima e remota.

pantostato s.m. Aparello que produce corrente fardica.

pantotnico (cido) s.m. Factor diettico esencial
presente en todo tipo de organismos e clulas. unha
vitamina do complexo B, que forma parte integral do
coenzima A.

pantotermia s.f. Estado caracterizado por variacins da

temperatura corporal, sen causa aparente.

pantrpico-a adx. Que ten afinidade por moitos tecidos,

especialmente os virus.

panulado-a adx. De cor semellante da codia do pan,

como a da pel a consecuencia de abscesos e furunchos
repetidos.

panus s.m. Tumefaccin, ganglio linftico inflamado sen

supuracin. // P. inguinalis V. bubn.

panuvete s.f. Inflamacin de todo o tracto uveal

(coroide, corpos ciliares e iris) do globo ocular.

pnxema s.f. Furnculo maligno.

panza s.f. 1. Abdome. 2. Primeira cavidade do estmago
dos ruminantes.

panzootia s.f. Enfermidade que ataca a moitos animais

mesmo tempo.

papa s.f. 1. Alimento de faria ou outra substancia cocida,

de pouca consistencia. 2. Substancia con aspecto de pasta
mol ou de papas. // P. ateromatosa Materia amarelada
semellante pus do ateroma.

papana s.f. Fermento dixestivo que se obtn do zume do

froito da rbore Caria papaya. Emprgase para dixerir
protenas.

Papanicolau, coloracin de Mtodo de diagnstico

precoz do cancro, no que se tinxen as clulas do epitelio
vaxinal, do colo uterino, etc. Tamn se di colpocitoloxa.

papas s.f. pl. Faria cocida en auga ou leite.

Papaveri Xnero de plantas papaverceas. Da especie
Papaveri somniferum ou durmideira extrese o opio.

papaverina

papaverina s.f. Alcaloide do opio que tamn se pode

obter por sntese, e que acta como relaxante muscular.

papeira s.f. Bocio.

papeiras s.f. pl. V. parotidite.
papel s.m. 1. Pasta composta de celulosa formada a partir
de vexetais e disposta en follas. 2. Dose de medicamento
en po que se expende en papelios. // P. antiasmtico
Papel impregnado de solucin de nitrato potsico, beladona, estramonio e mirra, que se lles fai inhalar s
enfermos asmticos. / P. reactivo Fitas de papel impregnadas dunha solucin colorante vexetal, por exemplo o
tornasol.

568
ou dixitacins e comprenden verrugas, condilomas,
calos, plipos e vexetacins. 2. Hipertrofia papilar de
causa inflamatoria con neoformacin de tecido conxuntivo. // P. acuminado Condiloma venreo. / P. crneo
Papiloma cuberto de epitelio pavimentoso, como as
verrugas e cornos. / P. de Hopman V. plipo de
Hopman. / P. difuso V. papilomatose. / P. lineal V.
ictiose lineal. / P. mucoso Papiloma cuberto de epitelio
de igual natureza c mucosa na que se asenta. / P. piloso
Papiloma que se atopa na vexiga urinaria ou pelve renal.

papilomacular adx. Relativo papila e mcula; aplcase a un fascculo das fibras que constiten o nervio
ptico.

papeleta s.f. Nos hospitais, folla de admisin do doente.

papila s.f. Pequena prominencia en forma de mamila que

papilomatose s.f. Formacin de mltiples papilomas.

se produce principalmente na pel e nas mucosas. // P.

acstica rgano de Corti. / P. caliciforme Cada unha das
papilas da base da lingua, dispostas en forma de V. Tamn
se di p. lingual. / P. da mama Mamila. / P. de Santorini
V. ampola de Vater. / P. dentaria Pequena masa do folculo dental, a partir da cal se forma a dentina e a polpa
dentaria. / P. drmica Pequena masa redondeada que se
proxecta desde o corion cara epiderme. Tamn se di p.
do corion. / P. duodenal Elevacin do duodeno na que
se atopan as sadas dos conductos coldoco e pancretico.
/ P. interdentaria Porcin da enxiva en forma de pirmide, que enche o espacio entre o colo dos dentes. / P.
lacrimal Papila situada no ngulo interno do ollo, que
amosa os puntos lacrimais. / P. ptica Disco redondo
situado algo por dentro do polo posterior do globo ocular,
por onde entra o nervio ptico e os vasos sanguneos da
retina. Tamn se di p. do nervio ptico, disco ptico. / P.
tctil Papila da derme que contn os corpsculos do
tacto. / P. renal Vrtice dunha pirmide renal.

papiloneurite s.f. Inflamacin da papila ptica que se

papilar adx. Relativo s papilas.

papilectoma s.f. Ablacin dunha papila, especialmente
as renais, para trata-la hematuria. Tamn se di papilotoma.

papiledema s.m. Edema da papila ptica. Tamn se di

papilestase.

papilestase s.f. Papiledema.

papilfero-a adx. Que ten forma de papila.
papiliforme adx. Que ten forma de papila.
papilite s.f. Inflamacin dunha papila, especialmente a
ptica. Tamn se di neurite ptica.
Papillomavirus Xnero de virus da familia papovaviridae,
no que se incle o virus da verruga normal.

papiloadenocistoma s.m. Papiloma combinado con

adenoma e cistoma.

papilocarcinoma s.m. Carcinoma que presenta excrecencias papilares.

papiloma s.m. 1. Tumor benigno do tecido epitelial que

aparece sobre a pel e mucosas. Teen aspecto de papilas

Tamn se di papiloma difuso.

estende retina. Tamn se di neurorretinite.

papilosarcoma s.m. Papiloma maligno.

papilotoma s.f. V. papilectoma.
papirceo-a adx. Semellante papel, especialmente a
lmina sea que limita por fra as clulas do so etmoide
ou o feto momificado dun embarazo extrauterino.

papo s.m. 1. Papada, bocio. 2. (pop.) Estmago, barriga.

3. rganos xenitais externos da muller. 4. Xema do dedo.
// P. da perna Parte carnosa, avultada, formada polos
msculos xemelgo e solear na parte posterior da perna,
debaixo da rexin popltea. Tamn se di barriga da
perna.

papoviridae s.m.pl. Familia de virus ADN, a maiora dos

cales poden causar tumoracins benignas ou malignas
nos vertebrados. O cido nucleico do virus pode integrarse no da clula hspede, ocasionando a transformacin tumoral. Destaca o xnero Papillomavirus.

papovirus V. papoviridae.
Pappenheim, coloracin de Coloracin usada para
diferencia-las granulacins basfilas das hemacias e os
fragmentos nucleares.

pappus (lat.) Peluxe.

ppula s.f. Lesin elemental da pel que consiste nunha
pequena elevacin slida e circunscrita. Tamn se di
roncha. / P. de Celso Lique agre. / P. mucosa Condiloma
sifiltico. / P. seca Ppula primitiva do chancro.

papulacin ou papulizacin s.f. Formacin de ppulas

nas enfermidades eruptivas.

papulfero-a adx. Que ten ppulas.

papuliforme ou papuloide adx. En forma de ppula ou
semellante a ela.

papuloeritematoso-a adx. Caracterizado por ppulas

sobre un fondo eritematoso.

papulonecrtico-a adx. Caracterizado por ppulas e

fenmenos necrticos.

569

papulopustuloso-a adx. Caracterizado por ppulas e

pstulas.

papuloscamoso-a adx. Caracterizado por ppulas e

escamas.

papulose s.f. Enfermidade caracterizada pola presencia

de numerosas ppulas. // P. atrfica maligna V. enfermidade de Degos.

papulovesicular adx. Caracterizado pola presencia de

ppulas e vesculas.

paqui- Prefixo do grego, denso, groso, espeso.

paquiacria s.f. Estado de engrosamento do coiro cabeludo e da pel da cara e extremidades, principalmente
dedos en maza, e deformidades seas. Tamn se di acropaquidermia, pseudoacromegalia ou sndrome de
Brugsch.

paquiblfaron s.m. Engrosamento do bordo palpebral

por inflamacin crnica.

paquicaroidite s.f. Engrosamento da coroide pola

formacin dunha capa de tecido fibroso.

paquicefalia s.f. Grosor esaxerado das paredes do cranio.

paquicolia s.f. Bile anormalmente densa.
paquicolpismo. V. paquivaxinite.
paquicromtico-a adx. Que ten fos de cromatina
espesos.

paquidactilia s.f. Engrosamento dos dedos.

paquidermatocele s.f. 1. V. dermatlise. 2. Neuroma
moi grande de tipo plexiforme.

paquidermatose s.f. Paquidermia crnica.

paquidermia s.f. Engrosamento anormal da pel. Tamn
se di elefancia. // P. larnxea Engrosamento irregular do
epitelio das cordas vocais adquirindo caracteres epidermoides, sobre todo en catarros larnxeos crnicos, especialmente en fumadores e alcohlicos. / P. linfanxiectsica Infiltracin edematosa e hiperplasia do tecido
conxuntivo da pel causada pola obstruccin dos vasos
linfticos.

paquiglosia s.f. Engrosamento anormal da lingua.

paquignato-a adx. Que ten a mandbula grosa ou grande.
paquihemia s.f. Accin de espesa-lo sangue.
paquilose s.f. Enfermidade crnica na que a pel, especialmente a das pernas, se volve dura, grosa e seca.

paquimenia s.f. Engrosamento cutneo ou dunha

membrana.

paquimeninxe s.f. Duramter.

paquimeninxite s.f. Inflamacin da duramter.
paqumetro s.m. Instrumento empregado para medi-lo
grosor dos obxectos Tamn se di pacmetro.

paquinema s.m. Estadio postsinptico da mitose, no cal

a cromatina adopta forma de espirema groso.

paraaminobenzoico (cido)

paquinse s.f. Engrosamento, especialmente, engrosamento anormal.

paquioniquia ou paquionixe s.f. Engrosamento das

unllas.

paquiostose s.f. Hipertrofia sea.

paquiotia s.f. Engrosamento marcado das orellas.
paquipelviperitonite s.f. Pelviperitonite con engrosamento das partes afectadas.

paquiperiosteodermia s.f. Enfermidade rara que lles

ataca s adultos de 20-40 anos con paquidermia e alteracins seas de tipo acromeglico.

paquiperiostite s.f. Periostite dos sos que fai que estes

engrosen anormalmente.

paquipleurite s.f. Engrosamento e endurecemento

pleural de carcter inflamatorio.

paquipodia s.f. Tamao anormalmente groso dos ps.

paquiqueilia s.f. Engrosamento anormal dos labios.
paquiquilia s.f. Viscosidade anormal do quimo.
paquisalpingoovarite s.f. Induracin inflamatoria, atrfica e crnica do ovario e trompa de Falopio.

paquisalpinxite s.f. Inflamacin crnica da trompa de

Falopio con engrosamento da mesma.

paquisinovite s.f. Induracin inflamatoria dunha

membrana sinovial. Tamn se di higroma crnico.

paquitriquia s.f. Espesura notable dun pelo ou cabelo.

paquivaxinalite s.f. Engrosamento inflamatorio da
tnica vaxinal do testculo. Tamn se di periorquite.

paquivaxinite s.f. Vaxinite crnica con engrosamento

das paredes da vaxina. // P. cstica V. colpite enfisematosa.

par adx. 1. Igual ou semellante. // s.m. 2. Conxunto de

das partes ou rganos iguais ou simtricos. // P. cranial
Cada un dos doce pares de nervios craniais que nacen nas
diversas partes do encfalo e saen polos orificios do
cranio. / P. raqudeos Cada un dos trinta e un pares de
nervios vertebrais ou espiais que nacen da medula
espial e saen polos orificios de conxuncin; divdense
en 8 pares cervicais, 12 torcicos, 5 lumbares, 5 sacros e
1 coccxeo.

para- Prefixo do grego, cerca, parte de, xunto a, fra de,

en comparacin con. En qumica indica a substitucin
nun derivado do anel bencnico de dous tomos unidos a
carbonos opostos.

paraameba s.f. V. paramoeba.

paraaminobenzoico (cido) s.m. Substancia que
forma parte do complexo vitamnico B. esencial para o
metabolismo das bacterias e inhibidor da accin das
sulfamidas. Corrixe a canicie prematura, e emprgase no
tratamento da rickettsase Tamn se di PABA.

paraaminosaliclico (cido)

570

paraaminosaliclico (cido) s.m. Substancia cristalina,

paracentese s.f. Procedemento cirrxico polo que,

soluble en auga, que ten accin bacteriosttica contra o

bacilo da tuberculose. Tamn se di PAS.

mediante puncin, se extrae lquido ou unha porcin de

tecido, con fins diagnsticos. // P. abdominal Puncin
abdominal que se efecta sobre todo na ascite. / P.
timpnica Puncin da membrana timpnica para a sa
drenaxe ou irrigacin. / P. torcica Toracocentese.

paraaminosulfnico (cido) s.m. cido do que

derivan as sulfamidas.

paraanalxesia s.f. Analxesia de mbolos dous brazos ou

mbalas das pernas, especialmente a referida metade
inferior do corpo.

paraanestesia s.f. Anestesia dos brazos ou as pernas,

especialmente da metade inferior do corpo.

paraapendicite s.f. Apendicite complicada con inflamacin dos tecidos vecios.

parabacteria s.f. Bacteria que, por desenvolverse en

contacto con outros organismos, reacciona de xeito diferente que lle propio.

parabnico (cido) s.m. Substancia slida, cristalina,

por oxidacin do cido rico. Tamn se di oxalilurea.

parabin s.m. Organismo que vive xunto a outro en

condicins de parabiose.

parabiose s.f. 1. Unin de dous individuos, que pode ser

natural, como a dos xemelgos fusionados, ou artificial,
por intervencin cirrxica en animais de investigacin. 2.
Supresin temporal da excitabilidade e conductividade
dun nervio. // P. vascular Cruzamento da circulacin
entre dous individuos. Tamn se di transfusin
sangunea directa.

parablasto s.m. Parte do mesoblasto da que se desenvolven os vasos sanguneos, linfticos, etc.

parablastoma s.m. Tumor formado por tecido parablstico.

parablenorrxico-a adx. Que ten relacin indirecta coa

blenorraxia.

parablepsia s.f. Visin falsa ou alterada, como nas alucinacins. Tamn se di paropsia.

parabucal adx. Administrado por va diferente da bucal.

parabulia s.f. Alteracin da vontade.
paracantoma s.m. Tumor da pel orixinado nas clulas
espiosas da capa de Malpighi.

paracantose s.f. Hiperplasia das clulas espiosas da

capa de Malpighi.

paracardaco-a adx. Situado a carn do corazn. Tamn

se di exocardaco.

paracfalo-a adx. Relativo feto con cabeza rudimentaria e rganos sensoriais, tronco e membros imperfectos.

paracelo s.m. Ventrculo lateral do cerebro.

paracelsiano-a ou paracelsista adx. Relativo a Paracelso ou partidario das sas ideas.

paracenestesia s.f. Cenestesia alterada. Tamn se di

cenestopata.

paracentral adx. Que est prximo centro.

paraceratose s.f. Paraqueratose.
paracetamol s.m V. acetaminofn.
paracetofenetidina s.f. V. fenacetina.
paraciese s.f. Embarazo extrauterino.
paracinese ou paracinesia s.f. 1. Cinese incoordinada
que superpoerse a un movemento voluntario desorganzao e vlveo grotesco. Obsrvase habitualmente na
corea de Huntington. Tamn se di parapraxia. 2. En
oftalmoloxa, accin irregular dun msculo ocular extrnseco.

paracistio s.m. Conxunto de tecidos arredor da vexiga

urinaria ou da vescula biliar.

paracistite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean a

vexiga urinaria ou a vescula biliar.

paracisto s.m. V. paracistio.

paracma ou paracm s.f. Perodo de declinacin ou
remisin.

Paracoccidioides Xnero de fungos de clasificacin

dubidosa dentro dos deuteromicetos, antes denominados
blastomyces. O Paracoccidioides brasiliensis, fungo
unicelular de estructura semellante dos fermentos, o
responsable da paracoccidioidomicose ou blastomicose
sudamericana.

paracoccidioidomicose s.f. Enfermidade producida por

Paracoccidioides brasiliensis e caracterizada por unha
forma cutaneomucosa (lceras de fondo granuloso na
cara e infartos dos ganglios rexionais) e formas viscerais
(lesins do aparato dixestivo con diarreas, hepatoesplenomegalia e adenopatas abdominais) Tamn se di blastomicose sudamericana ou brasileira.

paraclera s.m. Enfermidade semellante clera asitico

pero na que o axente etiolxico distinto do vibrin colrico.

paracolia s.f. Secrecin biliar alterada. Tamn se di ictericia heptica.

paracolite s.f. Inflamacin da capa externa do colon e

tecidos prximos.

paracolpio s.m. Tecido celular que rodea a vaxina.

paracolpite s.f. Inflamacin do tecido celular que rodea
a vaxina. Tamn se di paravaxinite.

paracnide s.f. Cspide dun molar inferior.

paracono s.m. Cspide mesiolingual dun molar superior.
paracordal adx. Situado a carn do notocordio.

571

paracoxalxia s.f. Doenza semellante coxalxia.

paracresol s.m. Unha das tres formas ismeras do cresol,
usada como desinfectante.

paracrinia s.f. Trastorno da secrecin. Tamn se di

paraecrise.

paracrise s.f. Crise irregular ou alterada.

paracroia s.f. Coloracin anormal. Tamn se di paracroma.

paracromatina s.f. Substancia cromfila contida na

porcin mis delicada do ncleo e no fuso da cariocinese.

paracromatismo V. paracromatopsia.
paracromatoblepsia. V. paracromatopsia.
paracromatopsia s.f. Percepcin defectuosa das cores.
paracromatose V. discroma.
paracroma V. paracroia.
paracromforo-a adx. Que segrega un pigmento e o
retn dentro do seu corpo.

paracueducto s.m. Extensin lateral do acueducto cerebral.

paracusia ou paracuse s.f. Trastorno do sentido do

odo. // P. acris Hiperacusia. / P. de Willis Diminucin da
audicin nas condicins normais de quietude, mellorando
co rudo. Tamn se di xordeira paradoxal ou perversa.
/ P. dobre Diplacusia, estrabismo tico. / P. imaxinaria
V. tinnitus aurium. / P. de localizacin Imposibilidade
de localizar correctamente a orixe dos sons.

parada s.f. Accin de parar ou deterse unha funcin fisiolxica // P. cardaca Cesamento das contraccins do
corazn. / P. respiratoria Interrupcin da respiracin
pulmonar.

paradenite s.f. Inflamacin dos tecidos prximos

ganglio ou glndula.

paradentario-a adx. Situado a carn dun ou mis

dentes.

paradentite s.f. V. parodontite.

paradentose s.f. Atrofia do leito seo dentario e da
enxiva correspondente.Tamn se di parodontose.

paradiabete s.f. Estado caracterizado por algunhas manifestacins da diabete, pero sen os sntomas tpicos de
poliria e glicosuria.

paradiagnstico s.m. Diagnstico case totalmente

correcto.

paraddimo s.m. Estructura rudimentaria situada enriba

do epiddimo, que consta de tubos cerrados e representa
o resto da porcin posterior do corpo de Wolff. Tamn se
di masa innominada, rgano de Giralds, paraepiddimo.

paradiftrico-a adx. Relacionado indirectamente coa

difteria

parafobia

paradisentera s.f. Diarrea semellante a unha disentera.

paradoxo s.m. Afirmacin ou feito que parece absurdo e
non o ou pode non selo. // P. de Weber Elongacin dun
msculo que foi tan estirado que xa non pode contraerse.

paraecrise V. paracrinia.
paraentrico-a V. parentrico.
paraepicelio s.m. Fosa lateral no epicelio ou IV ventrculo.

paraepiddimo s.m. V. paraddimo.

paraepigstrico-a adx. Que est cerca do epigastrio.
paraepilepsia s.f. Ataque epilptico abortado que consta
s da aura, sen convulsins. un equivalente epilptico.

paraescarlatina s.f. Eritema sbito.

paraesternal adx.V. paresternal.
paraestesia s.f. V. parestesia.
parafasia s.f. Trastorno afsico que consiste na deformacin ou substitucin de palabras, fonemas, etc., por
outros. / P. fonmica ou literal Alteracin da combinacin de unidades fonmicas (desprazamentos, substitucins, adicins). / P. sintgmica Substitucin dunha
palabra ou sintagma por outro. / P. verbal morfolxica
Substitucin de palabras a partir dunha proximidade
morfolxica. / P. verbal semntica Substitucin de palabras a partir da sa proximidade semntica.

parafemia s.f. V. parafasia.

parafia s.f. Anomala do sentido do tacto. Tamn se di
parapse, parapsia.

parafibrinxeno s.m. Composto semellante fibrina,

que se obtn por precipitacin repetida de fibrinxeno
por sal.

parafilia s.f. Perversin sexual.

parafimose s.f. Trastorno caracterizado pola imposibilidade de volver coloca-lo prepucio na sa posicin normal
unha vez repregado por detrs da glande, causado por un
prepucio estenosado ou inflamado.

parafina s.f. Mestura de hidrocarburos slidos obtidos

por destilacin do petrleo. sase en histoloxa como
materia de inclusin e como vehculo medicamentoso. //
P. branda V. vaselina. / P. plstica ou cirrxica Parafina disposta en pelcula dctil, propia para o tratamento
das queimaduras.

parafinoma s.m. 1. Tumefaccin inflamatoria que s

veces segue inxeccin de parafina nos tecidos. Tamn
se di vaselinoma. 2. Granuloma crnico producido pola
exposicin continuada accin irritante da parafina.

parfise s.f. Estructura en forma de saco de paredes

delgadas derivadas do teito do mesencfalo.

parfito s.m. Parasito vexetal.

paraflaxelo s.m. Flaxelo accesorio.
parafobia s.f. Fobia lixeira.

parafona
parafona s.f. V. disfona.
parfora s.f. Distraccin ou desorde mental leve.
paraforia s.f. Efecto consecutivo paravariacin nas
xeracins seguintes.

paraformaldehido s.m. Polmero do formaldehido

obtido pola accin da calor, usado como desinfectante en
fumigacins.

parafrasia s.f. V. parafasia.

parafrenia s.f. 1. Para Kraepelin, psicose paranoide
crnica, caracterizada por delirios fantsticos e conservacin das capacidades intelectuais. Segundo as caractersticas do delirio e a sa evolucin distnguense catro
formas: confabuladora, expansiva, fantstica e sistemtica. 2. Para Freud, esquizofrenia.

parafrenite s.f. Inflamacin dos tecidos prximos

diafragma.

parafucsina s.f. Colorante empregado no tratamento da

tripanosomase.

parafuncional adx. Funcin alterada ou pervertida.

paragamacismo s.m. Dificultade para pronuncia-lo g.
paraganglio s.m. Corpo redondeado con cpsula conxuntiva que forma grupos independentes de tecido cromafn
en distintos rganos do corpo.

paraganglioma s.m. Tumor formado a partir de tecidos

do paraganglio. // P. medular V. feocromocitoma. / P.
non cromafn Tumor do corpo carotdeo.

paraglobulina ou paraglobina s.f. Globulina anormal

do soro e clulas sanguneas, linfa e tecido conxuntivo.
Tamn se di seroglobulina, fibroplastina, fibrinoplastina, serina, substancia fibrinoplsica.

paraglobulinuria s.f. Eliminacin de paraglobulinas

pola urina.

paraglose ou paraglosite s.f. Inflamacin dos tecidos

situados debaixo da lingua.

paraglutinacin s.f. Aglutinacin de grupo.

paragnato s.m. Monstro fetal con mandbula supernumeraria.

paragnose s.f. ou paragnstico s.m. Diagnstico dunha

enfermidade dun personaxe histrico, deducido de datos
ou relatos contemporneos del.

paragonfose s. f 1. Articulacin inmbil por encaixe dun

so na cavidade doutro, coma na insercin dun dente. 2.
Encravamento da cabeza fetal na pelve menor.

paragonimase s.f. Infestacin con parasitos do xnero

Paragonimus.

Paragonimus Xnero de trematodos que parasitan nos

pulmns e outros rganos dos mamferos e do home. // P.
de Westermani Atpase en quistes pulmonares, da
pleura, do fgado e da cavidade abdominal dos afectados,

572
propia dos pases asiticos e infesta a homes e animais.
Tamn se di doela pulmonar.

paragrafa s.f. Trastorno da linguaxe escrita que consiste

na substitucin dunha unidade lingstica por outra. // P.
grafmica Substitucin dun grafema por outro, ben sexa
porque representan o mesmo fonema, ou ben polo seu
parecido en canto s seus trazos constitutivos. / P. literal
Paragrafa na que a letra a unidade lingstica substituda. / P. sintgmica Substitucin dun fragmento sintgmico, paralela parafasia sintgmica. / P. verbal Substitucin dunha palabra por outra, correspondndose coa
parafasia verbal na linguaxe oral.

paragramatismo s.m. Trastorno afsico, presente nas

afasias sensoriais, caracterizado por unha deformacin da
sintaxe.

paragripal adx. Provocado indirectamente pola gripe.

parahemoglobina s.f. Hemoglobina escura, que se
atopa en estado cristalino nos tecidos nos estados graves
de destruccin sangunea.

paraheptico-a adx. Situado a carn do fgado.

parahepatite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean o
fgado.

parahereditario-a adx. Non transmitido xeneticamente

da clula nai clula filla, de xeito directo.

parahidrose s.f. Trastorno ou alteracin da secrecin de

suor. Tamn se di paridrose.

parahipnose s.f. Trastorno do sono, coma o pesadelo,

somnambulismo, etc.

parahipfise s.f. Hipfise accesoria.

parahormona s.f. Substancia que sen ser hormona ten
unha accin semellante, regulando a actividade dun
rgano distante.

parainfeccin s.f. Estado no que os sntomas son semellantes s dunha infeccin pero que non se debe s
xermes causantes desta.

parainfeccioso-a adx. Debido s condicins producidas

pola infeccin, mis que pola infeccin mesma.

paralctico (cido) s.m. Unha das tres formas estereoismeras do cido lctico.

paralagma s.f. Dislocacin dun so ou dos seus fragmentos.

paralalia s.f. V. parafasia.

paralambdacismo s.m. Defecto de pronunciacin do l,
ou substitucin por outro.

paralaxe s.f. Aparente desprazamento dun obxecto

debido cambio de posicin da cabeza do observador.

paralbumina s.f. Pseudomucina.

paraldehido s.m. Elemento lquido claro, de cheiro e
sabor desagradable, soluble en auga, alcohol e ter, que
pose propiedades hipnticas e sedantes e que se

573
emprega no delirium tremens, mana, e como antdoto da
morfina.

paraldehismo s.m. Estado patolxico producido polo

abuso do paraldehido.

paralelismo s.m. Doutrina segundo a cal os procesos

mentais e os procesos cerebrais son independentes, sen se
interferiren.

paralelocinesia s.f. Reproduccin polo membro afectado

dos movementos pasivos exercidos polo san. Obsrvase
s veces na hemiplexa.

paralepra s.f. Forma leve ou abortada da lepra.

paralepsia s.f. V. psicolepsia.
paralerema s.f. Delirio ou trastorno mental moderado
observado nalgunhas hipertermias. Tamn se di paralerese.

paralerxia s.f. Estado de alerxia intensa que reacciona a

estmulos non especficos. Tamn se di paterxia.

paralerxina s.f. Antxeno productor de reaccins paralrxicas.

paralexia s.f. Trastorno da facultade de ler, que se caracteriza pola transposicin de palabras e slabas, dando
lugar a combinacins sen significado.

paralinina s.f. V. cariolinfa.

paralipofobia s.f. Aprehensin angustiosa de ter descoidado ou omitido actos e ser causa por iso de graves danos
a persoas achegadas.

parlise s.f. Trastorno caracterizado pola perda da

funcin muscular, coa conseguinte perda de movemento
dunha ou varias partes do corpo, debida a unha lesin.
Ten orixe nerviosa ou muscular, e pode afectar a unha
parte do msculo, a todo o msculo ou a un grupo deles.
Cando a parlise incompleta chmase paresia. // P.
alcohlica Parlise producida polo alcoholismo / P.
alterna Hemiplexa. / P. amiotrfica Atrofia muscular
progresiva. / P. ascendente Parlise espial que progresa
de abaixo cara a arriba. / P. ascendente aguda Parlise
progresiva e moi rpida, que se estende desde os ps ata
as partes superiores, que acaba causando a morte por
parlise dos centros respiratorios. Tamn se di sndrome
de Landry. / P. atrfica aguda infantil Poliomielite
anterior aguda. / P. axitante Enfermidade de Prkinson. /
P. axitante xuvenil Sndrome de Hunt. / P. braquial ou
braquiofacial Parlise que lle afecta brazo ou brazo
e cara. / P. bulbar Enfermidade crnica caracterizada
pola parlise e atrofia progresiva dos msculos dos
labios, lingua, farinxe e larinxe, debida dexeneracin
dos ncleos motores dos nervios hipogloso, facial, trixmino, espial e pneumogstrico. Tamn se di parlise de
Duchenne, glosolabial, labioglosofarnxea, ou labioglosolarnxea. / P. capsular Hemiplexa por lesin da
cpsula interna. / P. central. Por lesin no encfalo ou na
va piramidal da medula espial. / P. cerebral Parlise
debida a unha lesin intracranial. A sa forma xenuna e
mis comn a parlise cerebral infantil. / P. cortical

paralizador-a
Parlise por lesin do crtex cerebral. / P. cruzada.
Hemiplexa alterna ou cruzada. / P. da acomodacin
Parlise do msculo ciliar do ollo, que impide a sa
acomodacin. / P. de Bell Parlise facial perifrica. / P.
de Brown-Squard Parlise do movemento dun lado e
anestesia trmica e dolorosa do outro por hemiseccin
medular. / P. de Duchenne-Erb Parlise do plexo
braquial por afectacin das races CV e CVI. / P. de
Klumpke ou de Klumpke-Djerine Parlise atrfica
por lesin das races CVIII e DI que lles afecta s
msculos do brazo e da man. / P. de Landry Parlise
ascendente aguda, frecuentemente mortal. / P. de
Lissauer Parlise xeral progresiva na que estn afectados
principalmente os lobos temporal e parietal. / P. de Little
Parlise espasmdica infantil. / P. de Miller-Gluber
Hemiplexa alterna. / P. de Remak Parlise dos msculos
extensores dos dedos e do pulso, por lesin da raz CVII.
/ P. de Todd Debilidade muscular transitoria que s veces
se produce tralas convulsins jacksonianas localizadas. /
P. diftrica A que lle afecta veo do padal ou msculo
de acomodacin, consecutiva a unha polineurite diftrica.
/ P. dos mergulladores Estado que se caracteriza por
ataques apopletiformes, paraplexas por lesin medular,
dores articulares, epistaxe, etc. Obsrvase en persoas que
traballan a unha elevada presin atmosfrica, como os
mergulladores, cando volven respirar aire libre sen
unha descompresin controlada. / P. espial infantil
Poliomielite anterior aguda. / P. facial Parlise do VII par
ou facial. / P. flccida Parlise con hipotona muscular,
propia de lesins da neurona motora perifrica, como a
poliomielite ou a polineurite. / P. glosofaringo-vagospinal Sndrome de Vernet ou do furado esgazado posterior. / P. glosofaringo-vagospinal-hipoglosa Sndrome
de Collet-Sicard. / P. histrica Parlise psicxena. / P.
infantil Poliomielite. / P. laringohipoglosa Sndrome de
Tapia. / P. local Parlise dun msculo ou dun grupo de
msculos. / P. obsttrica Parlise no neonato ou no neno,
causada por traumatismo durante o parto. / P. ocular
Oftalmoplexa. / P. perifrica Parlise por lesin localizada entre o ncleo de orixe dun nervio e a periferia. / P.
por compresin Parlise debida presin sobre un
nervio perifrico. / P. pseudobulbar Parlise que lles
afecta principalmente s msculos da cara e asemllase a
unha parlise bulbar, pero debida a lesins supranucleares. / P. pseudohipertrfica Distrofia muscular infantil
de Duchenne. / P. reflexa A causada por unha irritacin
perifrica. / P. supranuclear Parlise por lesin de vas
ou centros situados por enriba dos ncleos de orixe. / P.
txica Parlise causada por txicos. / P. traumtica A
producida por unha presin inferida nun nervio. / P. vasomotriz Parlise do sistema vasomotor. / P. veolaringoglosospinal Sndrome de Jackson. / P. veolaringospinal
Sndrome de Schmidt. / P. veolarnxea Sndrome de
Avellis.

paralisia s.f. Parlise.

paraltico-a adx. Que sofre de parlise.
paralizador-a adx. Paralizante.

paralizante

paralizante adx. 1. Que causa parlise. 2. Que impide ou

prevn unha reaccin qumica.

paralizar v. 1. Causa-la parlise dun membro ou rgano

do corpo. 2. Deixar de ter movemento.

paraloxa s.f. Trastorno da mente caracterizado por unha

linguaxe ilxica ou delirante. // P. temtica Alteracin na
que o enfermo razoa iloxicamente sobre un tema ou idea.

paraloxismo s.m. Linguaxe sen significado ou ilxica,

propia dos dementes.

paralxesia s.f. Parestesia dolorosa, sensacin dolorosa

anmala. Tamn se di paralxia.

paramagnetismo s.m. Propiedade de ser atrado por un

imn e adoptar unha posicin paralela forza magntica.

paramana s.f. Forma de paratimia na que o individuo

experimenta satisfaccin expresar laios ou queixas.

paramastigforo s.m. Microorganismo que pose un

flaxelo accesorio lado doutro maior.

paramastite s.f. Inflamacin dos tecidos arredor da glndula mamaria. Tamn se di flegmn perimamario.

paramastoidite s.f. Inflamacin arredor da apfise

mastoide.

Paramecium Xnero de protozoos de auga doce, moi

usado nas investigacins citolxicas e xenticas. // P. coli
Balantidium coli.

paramediano-a adx. Situado cerca da lia media.

paramedicina s.f. Que ten relacin indirecta ou secundaria coa medicina.

paramenia s.f. Dismenorrea.

parameningococo s.m. Microorganismo semellante
meningococo pero que difire polas reaccins serolxicas.

parametadiona s.f. Derivado da oxazolidinodiona indicado nas ausencias epilpticas.

parametasona s.f. Esteroide sinttico con actividade

glicocorticoide e antiinflamatoria, e sen actividade mineralocorticoide.

parametrio s.m. Conxunto de tecidos que rodean o tero.

parametrite s.f. Inflamacin do parametrio. Tamn se di
pelvicelulite. // P. anterior Inflamacin do tecido celular
entre o tero e a vexiga. / P. posterior Inflamacin do
tecido que rodea os ligamentos uterosacros.

parmetro s.m. Variable que, nun sistema de elementos,

serve para identificar cada un deles polo seu valor numrico.

574
dade dexenerativa caracterizada por contraccins mioclnicas paroxsticas dos msculos das extremidades, que
desaparecen cos movementos voluntarios e co sono.
Tamn se di enfermidade de Friedrich.

paramiosinxeno s.m. Protena semellante miosina

derivada do plasma muscular.

paramiotona s.f. Forma atpica de miotona. Tamn se

di paramiotono.

paramiotono s.m. Estado caracterizado por espasmos

musculares tnicos.

paramitoma s.m. Hialoplasma.

Paramixoviridae ou Paramixovirus s.m.pl Familia de
virus RNA que comprende tres xneros: Paramixovirus
(virus da parotidite, virus paragripal e virus da enfermidade de Newcastle), Pneumovirus (virus respiratorio
sincitial) e Morbillivirus (virus do xarampn).

paramnesia s.f. Trastorno da expresin caracterizado

pola perda de memoria das palabras e os seus signos, de
xeito que as palabras non teen ningunha relacin lxica
co pensamento do paciente.
Paramoeba Xnero semellante das amebas, includo no
xnero Craigia, axente da craixase.

paramolar s.m. Molar supernumerario que existe s

veces xunto segundo ou terceiro molares.

paramonoclorofenol s.m. Substancia preparada pola

accin do cloro sobre o fenol, que se emprega como antisptico e antituberculoso, en aplicacins locais e inhalacins.

paramorfia s.f. Malformacin.

paramorfina s.f. Tebana.
paramucina s.f. Glicoprotena que se distingue da
mucina por reduci-la solucin de Fehling, antes de
acidular e ferver. As veces atpase nos quistes ovricos.

paramusia s.f. Amusia parcial ou incompleta.

paranalxesia s.f. Analxesia das extremidades inferiores.
paranfrico-a adx. 1. Prximo ril. 2. Relativo s
cpsulas suprarrenais.

paranefrina s.f. Adrenalina.

paranefrite s.f. Inflamacin do tecido conxuntivo que
rodea o ril.

paranefroma s.m. Tumor da cpsula suprarrenal.

paranefros s.m. Antigamente, cpsula suprarrenal.
paraneural adx. 1. Paralelo a un nervio ou tronco

parametropata s.f. Enfermidade do parametrio.

paramimia s.f. Trastorno da expresin mmica no que se

nervioso. 2. Relativo anestesia resultante da inxeccin

dun anestsico na proximidade dun tronco nervioso.

empregan xestos errneos ou impropios que non corresponden idea que quere expresa-lo enfermo. Tamn se di
mmica paradoxal.

paranfistomase s.f. Infestacin por trematodos do

paramioclona s.f. ou paramioclono s.m. Contraccin

carcter paranoico caracterzase pola desconfianza,

orgullo, rixidez do pensamento, falta de autocrtica, falsi-

mioclnica de varios msculos. // P. mltiple Enfermi-

xnero Gastrodiscus.

paranoia s.f. Carcter paranoico ou psicose paranoica. O

575
dade nos xuzos, agresividade, etc. A psicose paranoica
adoita darse en individuos de carcter paranoico e caracterzase por delirios sistematizados que se expresan en
forma desordenada e con aparente coherencia e lucidez.
Predominan os mecanismos intuitivos e interpretativos
sen afectacin importante das demais funcins psquicas.

paranoico-a adx. 1. Relativo paranoia. 2. Que padece

paranoia.

paranoide adx. Semellante paranoia. Actualmente, este

adxectivo designa unha estructura delirante, distinta da
paranoica, que se d esencialmente nos estados esquizofrnicos.

paranomia s.f. Afasia caracterizada por esquecemento

dos nomes das cousas e designacin destas mediante
termos impropios. // P. miotctica Paranomia dos
obxectos tocados ou sentidos. / P. visual Paranomia dos
obxectos vistos.

paranormal adx. 1. Lixeiramente anormal. 2. Relativo

s fenmenos ou problemas que constiten o obxecto de
estudio da parapsicoloxa.

parancleo s.m. Corpo semellante a un ncleo e que se

observa cerca del no protoplasma celular. Tamn se di
parasoma.

paranuclolo s.m. Corpsculo basfilo situado no

ncleo, a carn do nuclolo.

paranxina s.f. Anxina anmala.

paraoccipital adx. Situado cerca do so ou rexin occipital.

paraonflico-a ou paronflico-a adx. Paraumbilical.

paraoperatorio-a adx. Relativo s accesorios dunha
operacin.

paraovario s.m. Epoforo ou rgano de Rosenmller,

situado entre a trompa e o ovario. Constite restos
embrionarios aloxados entre as capas peritoneais dos
ligamentos anchos.

parapancretico-a adx. Situado cerca do pncreas.

paraparesia s.f. Paresia dos membros inferiores. Tamn
se di paraplexa lixeira.

parapareunia s.f. Coito extravaxinal.

parapata s.f. Trastorno de contido emocional similar
psiconeurose.

parapdese s.f. Paso dos pigmentos biliares s capilares

sanguneos en vez de pasar s capilares biliares.

paraperitoneal adx. Prximo peritoneo.

parapeste s.f. Peste leve.
parapexiano-a adx. Que est prximo pex ou punta
do corazn.

paraplasia ou paraplastia s.f. Que presenta poder

formativo alterado ou anmalo.

paraproteinemia

paraplasma s.m. 1. Substancia fundamental citoplasmtica na que estn en suspensin os orgnulos e as inclusins. Tamn se di hialoplasma. 2. Material nutricio de
reserva no vulo. Tamn se di deutoplasma. 3. Anomala
ou deformidade.

parapltico-a ou

paraplxico-a adx. Que padece

paraplexa.

parapletiforme adx. Semellante a paraplexa.

parapleurite s.f. Pleuresa falsa. Tamn se di peripleurite.

paraplexa s.f. Parlise completa de partes simtricas do

corpo, en especial de mbalas pernas. // P. cerebral
infantil V. enfermidade de Little. / P. de Alajouanine
Paraplexa en flexin con exaltacin dos reflexos de
defensa do automatismo medular por lesin do encfalo.
/ P. espasmdica familiar V. enfermidade de Strmpell- -Lorrain. / P. espstica Paraplexa por lesin bilateral das vas piramidais ou corticospinais a nivel das
motoneuronas das hastas anteriores. / P. flccida Paraplexa por lesin das motoneuronas perifricas que
innervan directamente o msculo.

paraplexo s.m. Plexo coroide do ventrculo lateral.

parapneumona s.f. Enfermidade que aparece con
ocasin dunha pneumona e se engade a ela.

parapfise s.f. Apfise transversa inferior dunha

vrtebra.

parapoplexa s.f. Estado de estupor parcial que se

asemella apoplexa.

paraportal adx. Relativo paso directo vea cava de

substancias nutritivas absorbidas no intestino cando non
pasan pola vea porta e fgado, debido a algunha anomala
vascular.
Parapoxvirus Xnero de virus da familia Poxviridae, que
lles afecta s ungulados.

parapraxia s.f. Incapacidade para a execucin correcta

de movementos intencionados.

paraproctal adx.V. pararrectal.

paraproctite s.f. Inflamacin dos tecidos arredor do
recto e o ano.

paraprocto s.m. Conxunto de tecidos que rodean o recto

e o ano.

paraprosexia s.f. Alteracin cualitativa da atencin por

estados nos que a conciencia non est completamente
lcida.

paraprotena s.f. Inmunoglobulina producida por un

clon de clulas plasmocitarias de proliferacin patolxica. Obsrvanse no mieloma, na macroglobulinemia de
Waldenstrm e na amiloidose. Tamn se di inmunoglobulina monoclonal.

paraproteinemia s.f. Enfermidade na que se observa a

presencia de paraprotenas ou protenas anormais no soro
sanguneo.

parapsia ou parapse

parapsia ou parapse s.f. V. parafia.

parapsicoloxa s.f. Estudio de certos fenmenos non
explicados pola psicoloxa cientfica, tales como a telepata, clarividencia, hipnotismo, espiritismo, etc. Tamn
se di criptopsiquismo, metapsiquismo.

parapsilose s.f. Paraspr.

parapsorase s.f. Para Brocq, complexo heteroxneo de
dermatose crnica de aparencia psoriasiforme, liquenoide e maculopapuloso moi resistente tratamento.

paraqueratose s.f. Trastorno da capa crnea da pel. // P.

ostrcea Enfermidade do coiro cabeludo con formacin
de carapela que envolve os cabelos. / P. psoriasiforme
Caracterizada pola formacin de carapolas similares s
da psorase. / P. variegata Parapsorase.

pararreaccin s.f. 1. Reaccin consecutiva a outra. 2.

Para Meyer, estado paranoide e esquizofrnico.

pararrectal adx. Situado a carn do recto.

pararreflexia s.f. Alteracin dos reflexos.
pararrenal adx. Situado a carn do ril.
pararritmia s.f. Arritmia cardaca na que existen dous
ritmos cardacos independentes mesmo tempo

pararritmo s.m. Ritmo alterado.

pararrosanilina s.f. Parafucsina.
pararrotacismo s.m. Pronunciacin alterada do son [r]
ou substitucin deste por outros.

parartria s.f. Articulacin imperfecta dos sons. Tamn se

di disartria. // P. silbica Tartamudez.

parartrose s.f. 1. Parartria. 2. Luxacin incompleta.

parasacro-a adx. Situado ou que ocorre a carn do sacro.
parasalpnxeo-a adx. Situado a carn da trompa de
Falopio.

parasaxital adx. Paralelo plano medio ou saxital.

parascarlatina s.f. Eritema infeccioso.
parasecrecin s.f. Alteracin da secrecin, ou secrecin
anormal.

parasemia s.f. Alteracin da linguaxe mmica onde o

xesto discrepante cos estados emocionais, frecuente nos
estados catatnicos.

parasexualidade s.f. Sexualidade pervertida.

parasfilis s.f. Manifestacin terciaria da sfilis como a
tabe dorsal, parlise xeral ou aneurisma artico.

parasifilose s.f. Parasfilis.

parasigmatismo s.m. Pronunciacin imperfecta do son
[s] ou substitucin deste por outro.

parasigmoidite s.f. Peritonite localizada a carn do

colon sigmoide.

parasimptico-a adx. Referido a unha das das partes

en que se divide o sistema nervioso autnomo ou vexeta-

576
tivo, representado pola parte cranial, da que o vago a
porcin mis importante, e a parte espial, constituda
por fibras simpticas das races dorsais da medula espial
e os seus ncleos.

parasimpaticoltico-a adx. Que bloquea a accin das

fibras nerviosas parasimpticas. Tamn se di anticolinrxico.

parasimpaticomana s.f. Perturbacins derivadas da

sensibilidade especial do sistema parasimptico.

parasimpaticomimtico-a adx. Semellante efecto

producido pola estimulacin do sistema nervioso parasimptico. Refrese tamn s substancias con esa accin.

parasimpaticotona s.f. Vagotona.

parasinapse s.f. Unin dos cromosomas homlogos lado
por lado durante a meiose.

parasinoidal ou parasinusal adx. Situado arredor do

seo.

parasinovite s.f. Inflamacin dos tecidos periarticulares.

parasntese s.f. Unin lonxitudinal dos cromosomas
homlogos.

parasstole s.f. Intervalo anormal de tempo entre sstole e

distole.

parasistolia s.f. Arritmia cardaca caracterizada pola

existencia doutro centro de automatismo sinusal que
segue a sa actividade independente do centro normal,
estando o ritmo cardaco gobernado por dous centros, o
normal e o desprazado, chamado paracentro.

parasitaxe s.f. Vida de parasito.

parasitemia s.f. Presencia de parasitos no sangue.
parasiticida adx. Destructivo para os parasitos.
parasitfero-a adx. Que lle serve de hspede a un parasito.

parasitismo s.m. 1. Relacin existente entre parasito e

hspede. 2. Infestacin con parasitos.

parasito-a adx. e s. Organismo animal, vexetal, ou

microorganismo que vive sobre outro ou dentro del
nutrndose sa conta. // P. accidental Organismo parasito ocasional. / P. cariozoico, citozoico ou hemozoico
Parasito que vive nos ncleos das clulas ou no sangue,
respectivamente. / P. comensal Parasito que se nutre do
alimento do hspede sobre o que vive, o cal non o beneficia nin prexudica. / P. facultativo Organismo parasito,
pero capaz de ter vida libre. / P. falso ou p. inquilino
Organismo que vive sobre o hspede sen nutrirse nin
vivir a expensas del. / P. obrigado Parasito incapaz de
vida libre.

parasitofobia s.f. Temor a contraer enfermidades parasitarias ou s mesmos parasitos.

parasitoide adx. Semellante a un parasito, ou que vive

coma un parasito.

parasitlogo-a adx. e s. Especialista en parasitoloxa.

577

parasitoloxa s.f. Ciencia que estudia os parasitos.

parasitose s.f. Enfermidade orixinada polos parasitos.
parasitotropa s.f ou parasitotropismo s.m. Afinidade dunha substancia por un parasito.

parasittropo-a adx. Que ten afinidade especial polos

parasitos.

parasitxeno-a adx. Que est causado por parasitos.

parasoma s.m. V. parancleo.
parasomnia s.f. 1. Conxunto de trastornos que estn nos
lmites do sono normal ou que, sendo patolxicos,
aparecen en relacin ou durante o sono normal. Poden ser
cerebrospinais (sacudidas presmnicas, axitacin
motriz), vexetativas (enurese, crises larnxeas) ou
psquicas (terrores nocturnos, somnambulismo). 2.
Estado que resulta dunha mestura de sono normal e patolxico, por exemplo, o sono postraumtico dun individuo
que sufriu unha conmocin cerebral.

paraspadias s.m. Abertura da uretra a un lado do pene.

paraspasmo s.m. Espasmo de mbolos membros inferiores.

paraspecfico-a adx. Que ten outras propiedades

ademais das especficas.

parasplnico-a adx. Situado arredor do bazo.

paraspr s.m.Afeccin semellante espr, pero que se
diferencia dela por un menor adelgazamento, sen sequidade da pel nin disfaxia, e con deposicins espumosas
cun contido de graxa superior 40 %. Tamn se di
parapsilose.

parasteatose s.f. Alteracin da esteatose ou secrecin

sebcea.

parastenia s.f. Funcionamento irregular ou a intervalos

anormais.

parasternal adx. Que ocorre ou que est situado a carn

do esterno. Tamn se aplica zona situada entre a lia
media esternal e mamilar.

parastruma s.m. Certo tipo de tumefaccin desenvolvida

a partir da glndula paratiroide.

paratarso s.m. Porcin lateral do tarso.

paratnar adx. Situado a carn da rexin tnar.
paratendn s.m. Tecido adiposo do compartimento
aponeurtico no que se atopa o tendn.

paratereseomana s.f. Afeccin manaca a ver cousas

novas ou mana de observalo todo.

paratermia s.f. Diatermia de ondas curtas.

paraterminal adx. Situado xunto a un extremo.
parateste s.f. Epiddimo.
parathormona s.f. Hormona da paratiroide que regula o
equilibrio do calcio e o fsforo. Tamn se di paratirina.

paratrofia

paratfico-a adx. Dos procesos semellantes s tifoides e

dos bacilos que os producen. Tamn se di paratifoide.

paratiflite s.f. Inflamacin do tecido retroperitoneal do

cego.

paratifo s.m. Febre paratifoide.

paratifoide adx. Febre semellante tifoide, de evolucin
mis benigna e causada por bacilos paratficos.

paratifidico-a adx. Paratifoide.

paratimia s.f. Trastorno da afectividade na que se
presenta unha emocin inadecuada respecto situacin
obxectiva na que se atopa o individuo.

paratin s.m. Composto organofosforado, inhibidor do

enzima acetilcolinesterase. Foi usado en agricultura
como insecticida e produciu moitos casos de intoxicacin
accidental.

paratpico-a adx. Que diferente do tipo orixinal.

paratireoprivia ou paratiroprivia s.f. Estado resultante da ablacin ou ausencia das glndulas tiroides.

paratirina s.f. V. parathormona.

paratiroide adx. 1. Situado cerca da glndula paratiroide.
2. Relativo glndula paratiroide. // s.f. 3. Glndula
endcrina, en nmero dunha a catro, situada en dous
grupos detrs da tiroide. Producen a hormona paratiroide
ou parathormona e interveen no metabolismo do fsforo
e do calcio.

paratiroidectoma s.f. Extirpacin das glndulas paratiroides.

paratiroidina s.f. Extracto dos principios activos da

glndula paratiroide de animais.

paratiroidoma s.m. Tumor orixinado a partir da glndula paratiroide ou composto por tecido desta glndula.

paratiropata s.f. Enfermidade da glndula paratiroide.

paratirotoxicose s.f. Enfermidade resultante da hiperfuncin das glndulas paratiroides.

paratirotrpico-a adx. Que ten afinidade pola glndula

paratiroide.

paratona s.f. Tensin excesiva ou hipertensin.

paratopia s.f. Desprazamento, dislocacin ou ectopa.
paratrs s.m. Sncope, vado.
paratricose s.f. Anomala no modo de ser ou situacin
dos cabelos.

paratripse s.f. 1. Irritacin, esgazadura. 2. Retardo dos

procesos catablicos.

paratrptico-a adx. Que prevn o desgaste orgnico ou

nervioso.

paratrofia s.f. Alteracin da nutricin.

paratuberculose

paratuberculose s.f. Doenza de natureza non tuberculosa pero que producida polas condicins da tuberculose.

paraumbilical adx. Que est situado ou que ocorre cerca

do embigo.

parauretra s.f. Conducto uretral accesorio.

parauretrite s.f. Inflamacin da parauretra. Tamn se di
periuretrite.

parauterino-a adx. Situado a carn do tero.

paravacina s.f. Erupcin de ndulos de cor vermella, que
aparece s veces despois dunha vacinacin, sen que sexa
debida a ela.

paravacinal adx. Relativo paravacina.

paravariacin s.f. Variacin condicionada polo
ambiente, non hereditaria.

paravarola s.f. Forma de varola benigna que se d en

moitos pases tropicais. Probablemente sexa unha variedade mitigada desta enfermidade. Tamn se di alastrim,
sarna cubana, pseudovarola, etc.

paravaxinal adx. Situado a carn da vaxina.

paravaxinite s.f. Paracolpite.
paravenoso-a adx. Que est situado ou que ocorre a
carn dunha vea.

paravertebral adx. 1. Que est situado longo da

columna vertebral. 2. Relativo anestesia producida pola
inxeccin venosa dun anestsico local arredor dos
nervios espiais saren estes da columna vertebral.

paravesical s.f. Situado a carn da vexiga.

paravitaminose s.f. Estado de deficiencia de vitaminas
sen trastornos especficos.

paraxantina s.f. Composto txico cristalino que se pode

atopar na urina e produce rixidez e perda da mobilidade
muscular, dificultade respiratoria, etc. Tamn se di uroteobromina.

paraxeusia s.f. Alteracin do sentido do gusto, ou mal

sabor na boca.

paraxial adx. Paralelo a un eixe.

paraxn s.m. Rama colateral dun cilindroeixe.
parazoo s.m. Organismo parasitario animal.
parche s.m. Anaco de papel ou tea embebido nun lquido
ou blsamo, que se aplica sobre calquera parte do corpo
para alivia-la dor ou a inflamacin. // P. poroso Parche
que ten numerosos poros ou intersticios.

pardo-a adx. Da cor da terra, ou vermella amarelada. // P.

de Bismarck ou de Manchester Colorante bsico de
anilina en solucin 1% usado en tcnicas histolxicas.

preas s.f. Conxunto de anexos do embrin: placenta,

membrana e cordn umbilical. Tamn se di secundinas.

578

parectasia ou parectase s.f. Distensin excesiva dunha

parte ou rgano.

parectropa s.f. Apraxia.

parede s.f. Superficie que cerra ou limita unha cavidade
ou rgano. // P. celular Estructura que protexe a
membrana das clulas.

paredrina s.f. Hidroxianfetamina, droga derivada da

anfetamina que se emprega como midritica e desconxestiva nasal.

paregora s.f. Calidade de paregrico.

paregrico-a adx. Adormentador, calmante.
pareidolia s.f. Ilusin debida a unha percepcin falseada
pola fantasa, como ver figuras fantsticas nas nubes,
obxectos estraos en manchas, etc.

parelectrotoma s.f. Estado de diminucin da forza

dunha corrente elctrica que pasa por un msculo.

parencefalia s.f. Deformidade conxnita do cranio.

parencefalite s.f. Inflamacin do cerebelo.
parencfalo s.m. V. cerebelo.
parencefalocele s.f. Hernia ou protrusin do cerebelo.
parnquima s.m. Tecido constitudo por clulas diferenciadas e cun fin especfico, a diferencia do tecido intersticial.

parenquimatite s.f. Inflamacin dun parnquima.

parenquimatoso-a adx. Pertencente ou relativo parnquima.

parenqumula s.f. Fase embrionaria posterior ou consecutiva denominada de blstula cerrada, na cal o blastocele est cheo de clulas.

parental adx. Relativo s pais ou ascendentes.

parenteral ou parentrico-a adx. Que se efecta por
va distinta da dixestiva ou intestinal.

parepicelio s.m. Fosia lateral do IV ventrculo.

parepitimia s.f. 1. Apetito anormal. 2. Ansiedade enfermiza.

parergasia s.f. Para Meyer, trastorno psquico caracterizado por reaccins anormais da personalidade, propio da
esquizofrenia e da paranoia. Tamn se di parerxia.

parerxia s.f. Parergasia.

paresia s.f. Parlise lixeira ou incompleta por lesin
nerviosa ou muscular.

paresiar v. Causar paresia.

paresioanalxesia s.f. Paresia con analxesia.
paresternal adx. Arredor do esterno. Tamn se di
paraesternal.

parestesia s.f. Sensacin subxectiva en forma de

formigos, adormecemento, entumecemento, etc. producido por alteracins de estructuras do sistema nervioso

579

partide

central ou perifrico en relacin coa sensibilidade. // P.

de Bernhardt V. meralxia parestsica.

debida hipocinesia, escaso pestanexo espontneo e

aumento do pestanexo ameaza, e, s veces, sialorrea.

parestsico-a adx. Relativo ou pertencente parestesia.

partico-a adx. Relativo paresia ou afectado por ela.
pareunia s.f. Coito.
parhepata s.f. Trastorno funcional da clula heptica.
parhormona s.f. Substancia metablica do corpo que

parkinsonismo s.m. Enfermidade que presenta os

infle sobre as funcins doutros rganos ou tecidos.

pari- Prefixo do latn referente idea de par ou igual.

parida s.f. Purpera.
paridade s.f. 1. Igualdade, similitude. 2. Nmero de
partos que se tiveron.

parideira adx. 1. Que est en idade frtil. 2. Moi fecunda.

paridensidade s.f. Igualdade da densidade da urina fraccionada emitida por un mesmo individuo nas 24 horas.

paridrose s.f. Alteracin da secrecin da suor.

paries (lat.) s.f. Parede.
parietal adx. Relativo parede dunha cavidade. Tamn se
di parietario. // so p. so par que forma a parte media
da bveda cranial.

parietario-a adx. V. parietal.

parietite s.f. Inflamacin dunha parede.
parietofrontal adx. Relativo s sos ou lobos parietal e
frontal.

parietooccipital adx. Relativo s sos ou lobos parietal

e occipital.

parietoscamudo-a adx. Relativo so parietal e

porcin escamuda do so temporal.

parietosfenoidal adx. Relativo s sos parietal e esfenoidal.

parietosplcnico-a adx. V. parietovisceral.

parietotemporal adx. Relativo s sos ou lobos parietal
ou temporal.

parietovisceral adx. Relativo s paredes dunha cavidade

e s vsceras contidas nela.

pariforme adx. Que ten igual forma.

Parinaud, conxuntivite de, sndrome de V. conxuntivite, sndrome.

parir v. Dar a luz.

Paris, sndrome de V. acrodinia.
paristmio s.m. V. amgdala.
paristmite s.f. V. amigdalite.
Parkes-Weber, sndrome de V. sndrome.
Prkinson, enfermidade ou sndrome de V. enfermidade. / P., facies de Facies patognomnica da enfermidade de Prkinson, caracterizada por hipomimia

mesmos sntomas da enfermidade de Prkinson. Distnguense das grandes formas de parkinsonismo: o parkinsonismo involuntario ou arteriosclertico (enfermidade
de Prkinson clsica) e o parkinsonismo postenceflico,
que depende moito mis dos antecedentes etiolxicos e
da idade que dos respectivos cadros clnicos.

parodontio ou parodoncio s.m. Conxunto dos tecidos

de sostn do dente. Comprende o so alveolar, o ligamento alveolodental (periodonto), o cemento que
envolve a raz e a enxiva.

parodontite ou paradentite s.f. Proceso inflamatorio

que lle afecta parodontio ou aparato de sostn do dente.

parodontose s.f. Doenza non inflamatoria, de tipo dexenerativo, do parodontio.

paroftalma ou paroftalmite s.f. Inflamacin do tecido

conxuntivo que rodea o ollo.

parolivar adx. Situado cerca do corpo olivar.

paromomicina s.f. Antibitico obtido a partir de cultivos
do Streptomices rimosus. activo sobre bacilos gramnegativos e sobre a Entamoeba histolytica e o Trichomonas
vaginalis.

paronfalocele s.f. Hernia situada cerca do embigo.

paronicose s.f. Formacin de uas nun lugar anmalo.
paroniquia s.f. Panadizo, especialmente o periungueal.
paroniria s.f. Sono anormal ou morboso.
paroforon s.m. V. paraovario.
paropsia ou paropse s.f. Trastorno da visin.
parorase s.f. Dificultade para distingui-la cor dos
obxectos.

parorexia s.f. Perversin do apetito, de carcter nervioso.

parorgnico-a adx. Accidental ou anmalo no organismo.

parorquidia s.f. V. ectopa testicular.

parosfresia ou parosmia s.f. Alteracin do sentido do
olfacto caracterizada pola sensacin subxectiva dun olor,
xeralmente desagradable.

parostete ou parostose s.f. Osificacin dos tecidos fra

do peristeo, en ligamentos, msculos, etc.

partico-a adx. Situado ou que ocorre cerca do odo.

partide s.f. Glndula salivar par, situada na parte mis
lateral e posterior da boca, nunha escavacin limitada
polo arco cigomtico por arriba, o bordo posterior da
mandbula por diante, e o conducto auditivo externo e a
apfise mastoide por detrs. Verte a sa secrecin na
boca a travs do conducto parotidiano ou de Stenon. // P.
accesoria Lobo glandular illado que verte a sa secre-

parotidectoma

580

cin, mediante pequenos conductos, no conducto parotidiano.

partenoplastia s.f. Restauracin da virxindade anat-

parotidectoma s.f. Escisin da glndula partide.

parotidiano-a adx. Relativo s partides.
parotidite s.f. Proceso inflamatorio da glndula partide,

partenoxnese s.f. Reproduccin virxinal ou asexual,

xeralmente consecutivo a un estado infeccioso xeral,

caracterizado pola tumefaccin e supuracin da glndula.
Tamn se di bubn parotdeo. // P. celaca A que
consecutiva a unha infeccin abdominal. / P. epidmica,
contaxiosa ou infecciosa Enfermidade infectocontaxiosa
que afecta especialmente a adolescentes e xente nova,
producida por un virus do xnero Paramyxovirus, caracterizada pola inflamacin das partides, anda que s
veces afecta tamn a outras glndulas salivares (submaxilares e sublinguais). frecuente durante a enfermidade
ou na sa declinacin a aparicin dunha orquite ou
ovarite nos adultos, s veces con atrofia dos rganos
afectados. A meningoencefalite outra das complicacins que poden observarse. Tamn se di papeiras,
orellns. / P. flegmonosa A que evoluciona cara supuracin. / P. metasttica P. con complicacin dos testculos, mamas ou ovarios.

parotidoauricular adx. 1. Relativo partide e orella.

// s.m. 2. Msculo pouco frecuente na especie humana,
que se insire na fascia da partide e na cara anterior da
cuncha do pavilln auditivo.

parotidoesclerose s.f. Esclerose da glndula partide.

parotina s.f. Factor proteico illado da glndula partide,
que tera actividade hormonal.

parotite s.f. V. parotidite

parovario s.m. V. paraovario
parovariotoma s.f. Extirpacin dun quiste do parovario.

parovarite s.f. Inflamacin do parovario.

paroxismal, paroxsmico-a ou paroxstico-a adx.
Relativo paroxismo ou que ocorre en paroxismos.

parrocha s.f. rgano xenital feminino. sase familiarmente e como eufemismo.

pars s.f. (lat.) Porcin ou parte, parte de certas estructuras

anatmicas. // P. basilaris Apfise basilar do occipital. /
P. caeca e ptica Partes da retina anterior e posterior,
respectivamente, ora serrata. / P. cavernosa e
membrancea Porcins cavernosa e membranosa da
uretra. / P. flccida e tensa Porcin flccida ou
membrana de Shrapnell e porcin tensa, respectivamente,
do tmpano. / P. intermedia Revestimento epitelial do
lobo posterior da hipfise.

parte s.f. 1. Porcin dun todo. 2. rgano, rexin ou zona.

// s.m. 3. Comunicacin verbal ou escrita.

parteiro-a s. Persoa que asiste a muller no parto. Tamn

se di comadrn-comadroa.

mica por suturacin do hime esgazado.

sen fecundacin por un gameto masculino. // P. artificial
Desenvolvemento dun ovo non fecundado, por medios
fsicos ou qumicos.

partes s.f.pl. rganos xenitais externos.

partexamento s.m. Acto de partexar.
partexar v. Auxiliar como parteira.
partcula s.f. Parte moi pequena ou corpsculo. // P. alfa
Partcula de carga positiva sada do ncleo dun tomo
radioactivo. Estas son as partculas constitutivas dos
raios alfa. / P. beta Electrn desprendido na desintegracin dos elementos radioactivos. / P. colide Partculas
orgnicas dunha fase dispersa. / P. de Dane Partcula
vrica esfrica, clasificada provisionalmente como parvovirus, de aproximadamente 45 mm de dimetro, que se
atopa no soro de pacientes con hepatite B, en cantidade
variable. Consta dunha dobre envoltura que contn DNA
bicatenario, e suponse que o axente responsable da
hepatite. Tamn se di HBV / P. elemental de Zimmermann Plaqueta.

partimutismo s.m. Xordomudez.

partinio ou partinium s.m. Aliaxe de aluminio e tungsteno, mis barata e mis forte c aluminio.

partxeno s.m. Elemento constitutivo hipottico dun antxeno, que provocara a formacin de anticorpos particulares, sendo a suma deles capaz de producir inmunidade.
Tamn se di antxeno parcial.

parto s.m. Conxunto de procesos fisiolxicos mediante os

cales a nai expulsa os productos da concepcin maduros
ou case maduros. Tamn se di apociese, parturicin.
Respecto do feto comprende cinco fases: reduccin,
descenso, rotacin interna, desprendemento e rotacin
externa. Respecto da nai comprende tres perodos:
premonitorio, dilatacin e expulsin. // P. agripino Parto
no que o feto se presenta de ndegas. / P. artificial Parto
inducido ou facilitado por manobras manuais ou instrumentais. / P. complicado Parto no que ocorren accidentes, hemorraxia, eclampsia, etc. / P. contra natura
Parto por vas non naturais, ou no que o feto se presenta
noutra forma que non sexa de cabeza ou de ndegas. / P.
distcico Parto anormal por unha causa materna ou fetal.
/ P. espontneo ou fisiolxico Expulsin espontnea
polas vas naturais do feto a termo. Tamn se di parto
natural, eutcico / P. inducido Parto provocado por
medios artificiais con obxecto de salva-la vida da nai, do
feto ou dos dous, que estaran comprometidas se se
deixase chega-lo embarazo a termo Tamn se di parto
provocado. / P. mltiple Parto de mis de dous fetos / P.
prematuro Parto dun feto viable antes dos 260 das de
embarazo. / P. prolongado Parto que dura mis de 12
horas nas multparas e de 24 horas nas primparas. / P.
tardo Parto despois dos 280 das de embarazo. / P.
xemelgar Parto de dous fetos.

581

parturicin s.f. Parto.

parturiente s.f. Muller que est de parto ou que acaba de
parir.

parturifaciente adx. Que facilita ou induce o parto.

parturimetro s.m. Instrumento que mide a forza expulsiva do tero.

partus s.m. (lat.) Parto

prule s.m. Flegmn ou absceso na enxiva, complicacin
da periodontite flegmonosa.

paruria s.f. Trastorno da emisin de urina. Tamn se di

disuria.

parvi- Prefixo do latn, pequeno ou exiguo.

parvicelular adx. Formado por clulas pequenas.
parvo-a adx. 1. Que ten pouca intelixencia. 2. Que est
pasmado.
Parvobacteria Xnero de bacilos gramnegativos (Pasteurella, Brucella, Haemophilus) que se clasificaban na
familia Parvobactericeas, e que actualmente (clasificacin de Bergey) se estudian separadamente. Tamn se di
parvobactericeas.

Parvobactericeas s.f. V. parvobacteria.

Parvoviridae ou Parvovirus s.m.pl. Familia de virus
pequenos que conteen ADN monocatenario e son moi
resistentes s axentes externos. Tense asociado a enfermidades como eritema infeccioso e crises aplsicas das
anemias hemolticas. Incle os xneros: Adenosallite
virus, Densovirus e Parvovirus.

prvulo-a adx. 1. Moi pequeno // s. 2. Neno de poucos

anos. // s.m. 3. Plula ou comprimido moi pequeno.

PAS V. cido paraaminosaliclico.

pasa s.f. Froita, especialmente uva, secada sol. As uvas
pasas emprganse como pectoral.

pasamento s.m. 1. Morte. 2. Agona, intres derradeiros da

vida.

pasaxe s.f. Conducto ou meato. Tamn se di va, paso.

pascal s.m. Unidade de medida da presin no sistema
M.K.S., equivalente presin exercida por unha forza de
1 newton sobre unha superficie de 1 m2. Tamn se di
pascalio.

pascalio s.m. V. pascal.

pasible adx. Susceptible de padecer ou de sentir.
pasivismo s.m. 1. Perversin sexual con sometemento
vontade do outro. 2. Condicin de pederasta pasivo.

pasivo-a adx. Nin espontneo, nin activo; debido a un

esforzo ou accin alleos.

pasmar v. Contrae-lo pasmo.

pasmo s.m. 1. Lipotimia, desmaio. 2. Efecto dun arrefriado que se manifesta por unha forte dor de sos e
outras molestias. Catarro.

pastequeiro-a

paso s.m. 1. Movemento dos ps e espacio entre estes

andar. 2. Introduccin de material infeccioso nun medio
de cultivo diferente do que estaba ou nun animal experimental. 3. Introduccin dunha sonda ou catter a travs
dun conducto. 4. Conducto ou meato.

pasta s.f. Preparacin farmacutica tpica que contn un

ingrediente farmacoloxicamente activo nunha base
graxa, viscosa ou mucilaxinosa, ou nunha mestura de
amidn e vaselina. Constite unha das formas de presentacin dos preparados farmacuticos de aplicacin
externa. // P. catertica Mestura de sulfato de cinc en po
de glicerina. / P. custica Mestura a partes iguais de cal
vivo e xabn branco / P. de Abbot Masa composta de
cido arsenioso, morfina e creosota, que se usa para
destru-los nervios da polpa na carie dentaria. / P. de
Alexander Composta de ictiol, aceite de oliva e lanolina.
/ P. de Beck Composta dunha parte de subnitrato de
bismuto e das de vaselina esterilizada; empregbase
para o tratamento das cavidades e fstulas tuberculosas. /
P. de Bongard Pasta custica composta de sublimado
corrosivo, sulfuro mercrico, cloruro de cinc, arsnico,
amidn e faria. / P. de Bourdin Formada por cido
ntrico mesturado con xofre sublimado, de accin escartica. / P. de Brooke Pasta composta de oleato de
mercurio,vaselina, ictiol, amidn, xido de cinc e cido
saliclico, que se usa para certas enfermidades da pel. / P.
de Buckley P. formada por trioximetileno, que se usa en
odontiatra para desensibiza-la dentina. / P. de Delbet P.
composta por tintura de iodo, cloroformo e cera, que se
usa para a cura de feridas. / P. de Dreuw P. formada por
ictiol, xofre purificado e pasta de Lassar. / P. de Dupuytren Pasta custica formada por anhdrido arsenioso,
calomelanos e goma. / P. de Esmarch Pasta custica
composta de arsnico, sulfato de morfina, calomelanos e
goma arbiga. / P. de Landolfi Pasta composta dunha
mestura de cloruro de cinc, antimonio, bromo e ouro. / P.
de Lassar Pasta composta de vaselina, xido de cinc,
amidn e lanolina, usada no intertrixe, eccema, etc. / P.
de London Pasta que contn cal vivo e sosa custica. / P.
de Marsden Mestura de das partes de cido arsenioso e
unha de goma arbiga. / P. de Mayet Pasta custica
composta de xido de cinc, cloruro de cinc e faria, que
se emprega para o tratamento do cancro cutneo. / P. de
Robiquet Pasta custica composta de cloruro de cinc,
faria e gutapercha. / P. de Schleich ou p. peptonata
Pasta adhesiva para a fixacin de vendaxes. / P. de Socin
Mestura a partes iguais de xido de cinc e unha solucin
de cloruro de cinc 10%. / P. de Unna Pasta de xido de
cinc, mucilaxe de goma e glicerina. / P. de Veiel Mestura
a partes iguais de xido de cinc e vaselina con cido
brico. / P. de Viena Pasta custica composta de potasa e
cal. / P. dextrinada Pasta composta a partes iguais de
dextrina, glicerina e auga destilada, que se emprega como
vehculo de pastas. / P. pectoral Pasta composta de infusin de especies pectorais con azucre, goma arbiga e
opio.

pastequeiro-a s. Persoa que se cre que ten poderes para

curar maleficios.

Pasteur, cultivo, teora de

Pasteur, cultivo, teora de V. cultivo, teora.

Pasteurella Xnero de bacterias gramnegativas. A
especie Pasteurella multocida produce a septicemia
hemorrxica nos animais, que pode transmitirse home
a travs de mordeduras.

pasteurelose s.f. Grupo de enfermidades infecciosas que

atacan a diversas especies de animais, das que a sa
forma aguda evoluciona con fenmenos de septicemia
hemorrxica, e que son producidas por microorganismos
do xnero Pasteurella.

pasteuriano-a adx. Relativo a Pasteur ou s seus

mtodos.

pasteurizacin s.f. Destruccin mediante calor das

bacterias patxenas que puidese haber nos alimentos,
alterando o menos posible as propiedades fsicas e
bioqumicas destes. O mtodo, ideado por Pasteur,
consiste en quenta-la substancia durante 30 minutos a 68
oC e arrefriala rapidamente despois.

pasteurizador s.m. Persoa ou aparello que pasteuriza.

pasteurizar v. Esterilizar unha substancia seguindo o
mtodo de Pasteur.

Pastia, signo de V. signo.

pastilla s.f. Forma de presentacin dun preparado farmacutico para utilizar oralmente, ben sexa tragada, mastigada ou disolta

pastmetro s.m. Instrumento que indica a temperatura de

pasteurizacin.

pastoso-a adx. 1. Brando coma unha pasta. 2. Referido

boca cando ten a lingua cuberta de saburra e sen gusto.

pata s.f. P e perna dos animais. // P. de galo Engurras

diverxentes que se forman no ngulo externo do ollo coa
vellez. / P. de ganso Reunin dos tendns terminais dos
msculos recto interno, sartorio e semitendinoso na
porcin superior da cara interna da tibia

pataca s.f. Tubrculo comestible da planta solancea

Solanum tuberosum, moi utilizada na nutricin humana.
sase tamn como medio de cultivo de bacterias.

patefaccin s.f. Accin e efecto de deixar algo aberto.

patela s.f. Rtula.
patelapexia s.f. Fixacin cirrxica da rtula no extremo
inferior do fmur para a artrodese parcial da articulacin,
na parlise infantil.

patelar adx. Rotuliano, xeralmente referido reflexo

tendinoso desta rexin.

patelectoma s.f. Extirpacin da rtula.

pateliforme adx. Que ten forma semellante rtula.
patematoloxa s.f. Patoloxa con especial referencia s
alteracins da conducta.

582

pateo-a adx. Genu varum, que ten as pernas torcidas

cara a fra e os xeonllos moi xuntos. Tamn se di trenco,
zambro, carranas, carrandn, carrancholas.

patergasia s.f. Trastornos mentais que, segundo Adolf

Meyer, se caracterizan fundamentalmente por alteracins
da conducta.

paternidade s.f. Calidade, estado ou circunstancia de ser

pai. // Investigacin da p. Determinacin da posibilidade
ou non da relacin hereditaria en casos de posible paternidade, baseada no estudio dos marcadores xenticos,
especialmente os dos grupos sanguneos de pais e fillo.
Permite exclu-la paternidade se o fillo mostra un antxeno que falta no presunto pai e na nai, ou ben se o fillo
non presenta certo antxeno que o pai debera transmitirlle. En cambio, a afirmacin da paternidade s se pode
facer de forma probable, pero non absoluta.

paterxia s.f. Reactividade anormal do organismo, en

especial dos tecidos cutneos, en virtude da cal non s hai
reaccin alrxeno para o cal o individuo foi sensibilizado, senn que tamn reacciona a outros alrxenos
distintos. Ocorre particularmente cando a sensibilidade
recente e intensa. Tamn se di paralerxia.

pattico s.m. 1. Nervio cranial ou IV par. 2. Msculo

oblicuo superior do ollo. // adx. 3.Relativo s sentimentos ou paixns.

patetismo s.m. Hipnotismo.

-pata Sufixo do grego, enfermidade.
pato- Prefixo do grego, enfermidade.
patoanatoma s.f. Anatoma patolxica.
patobioloxa s.f. V. patoloxa
patobolismo s.m. V. patometabolismo.
patoclise s.f. Afinidade especfica de certas toxinas por
determinados sistemas ou rganos.

patocrinia s.f. Patoloxa das secrecins, especialmente

das internas.

patodixia s.f. Tendencia anormal a exhibir partes traumatizadas ou enfermas, especialmente da guerra.

patodoncia s.f. Patoloxa dentaria.

patofilia s.f. Adaptacin da forma de ser ou vivir a
algunha enfermidade crnica incurable.

patofobia s.f. Temor morboso s enfermidades. Tamn se

di hipocondra.

patoforese s.f. Transmisin ou contaxio das enfermidades.

patforo-a adx. Que leva ou transmite enfermidades.

Tamn se di portador.

patognomia ou patognomonia s.f. Estudio dos signos

caractersticos dunha enfermidade.

patognmico-a ou patognomnico-a adx. Relativo

signo ou sntoma especfico dunha enfermidade, que

583
suficiente para establece-lo diagnstico. Tamn se di
patognstico. // P. negativo Signo ou sntoma que falta
nunha enfermidade constantemente.

patografa s.f. Historia ou descricin das enfermidades.

patlise s.f. Desaparicin dunha enfermidade.
patlogo-a adx. e s. Facultativo experto en patoloxa.
patoloxa s.f. Rama da medicina que ten por obxecto o
estudio das enfermidades en tdolos seus aspectos. // P.
celular Estudio das alteracins dos elementos microscpicos como base da anlise xeral dos fenmenos patolxicos. / P. cirrxica Parte da patoloxa que est relacionada cunha teraputica cirrxica. / P. clnica Patoloxa
aplicada especialmente solucin dos problemas
clnicos. / P. comparada Estudio comparativo das enfermidades nas diferentes especies, inclundo aquelas que
son transmisibles dos animais home e viceversa. / P.
especial Estudio particular de cada unha das enfermidades a que est suxeito o home. / P. experimental
Estudio dos cadros clnicos a que dan lugar determinadas
lesins provocadas. / P. funcional V. fisioloxa patolxica. / P. humoral ou solidista Estudio das enfermidades
partindo da antiga doutrina de que os estados patolxicos
dependen das alteracins dos humores. / P. interna ou
mdica Parte da patoloxa que estudia as enfermidades
localizadas no interior do corpo non accesibles s procedementos cirrxicos. / P. vexetal V. fitopatoloxa. / P.
xeogrfica Estudio das enfermidades en relacin co
clima, orografa e demais condicins xeogrficas. / P.
xeral Parte da patoloxa que estudia os elementos
comns a tdalas enfermidades.

patomana s.f. Alcaloide cadavrico patxeno.

patomana s.f. V. loucura moral.
patomeiose s.f. Tendencia da persoa enferma a diminu-la importancia ou gravidade da sa enfermidade.

patometabolismo s.m. Metabolismo nas enfermidades.

patometra s.f. Estudio cuantitativo das infeccins parasitarias en individuos ou grupos de individuos, e das
causas que fan varia-lo nmero de atacados por elas.

patomimese s.f. Imitacin ou simulacin mis ou menos

voluntaria das enfermidades. Tamn se di patomimia.

patomimia s.f. V. patomimese.

patomorfismo s.m. Morfoloxa anormal ou alterada.
patomorfose s.f. Variacins que no transcurso dos anos
experimenta o cadro clnico dunha enfermidade infecciosa.

patonoma s.f. Conxunto de leis que regulan as enfermidades.

patopleiose s.f. Tendencia do enfermo a esaxera-la

importancia ou gravidade da sa enfermidade. Tamn se
di patopliose.

patopoese s.f. 1.Tendencia do individuo a enfermar. 2.

Orixe e formacin das enfermidades.

PBE

patopsicoloxa s.f. V. psicopatoloxa.

patopsicose s.f. Psicose asociada a alteracins orgnicas.
patorradiografa s.f. Estudio radiolxico das lesins.
patose s.f. Estado de enfermidade.
patoterapia s.f. V. nosoterapia.
patotropismo s.m. Tropismo ou afinidade dos frmacos
por zonas enfermas.

patoxenia ou patoxnese s.f. Orixe e desenvolvemento

das enfermidades, especialmente o modo cmo acta a
causa morbosa sobre o organismo.

patoxenicidade s.f. Calidade de patxeno.

patxeno-a adx. Que produce ou causa enfermidades.
patrilineal adx. Descendente por lia paterna.
patrn s.m. Secuencia estructural das molculas monomricas polimerizadas dunha macromolcula que proporcionan o modelo para a sntese doutra macromolcula
cunha secuencia complementaria ou caracterstica. Ex.: o
DNA patrn na sntese dunha banda complementaria de
DNA na divisin celular.

paucibacilar adx. Que contn poucos bacilos.

paulocardia s.f. 1. Bradicardia. 2. Sensacin subxectiva
de detencin do corazn.

pausa s.f. Interrupcin momentnea dunha actividade

durante un tempo. // P. cardaca Repouso do corazn
despois da contraccin dos ventrculos. / P. compensatoria Pausa prolongada que segue a unha extrasstole
cardaca. / P. respiratoria Cada unha das pausas final
dos movementos respiratorios de inspiracin e expiracin.

pausimenia s.f. Menopausa.

pavex s.m. Aparato empregado para producir exercicio
vascular pasivo no tratamento das enfermidades circulatorias.

pavilln s.m. Dilatacin dun extremo dun tubo ou

conducto. // P. auricular ou do odo Orella. / P. da
trompa uterina ou de Falopio Extremidade ovrica da
trompa de Falopio, con franxas e en forma de funil.

pavimentoso-a adx. Que ten aspecto de pavimento. //

Epitelio p. V. epitelio.

Pavlov, reflexo de V. reflexo.

pavor s.m. Temor con espanto ou sobresalto. Tamn se di
terror.

pavora s.f. V. pavor.

paxarela s.f. Bazo dos animais, especialmente do porco.
Pb Smbolo qumico do chumbo.
PBE Siglas tomadas do alemn Perlsucht Bacillenemulsion, variedade de tuberculina preparada dos cultivos de
bacilos bovinos.

584

p s.m. Segmento terminal do membro inferior humano,

pectina s.f. Polisacrido hidrosoluble presente nas

que comprende tarso, metatarso e dedas. // P. asirio

Luxacin do p cara a adiante, chamada as pola sa
semellanza cos ps das antigas estatuas asirias. / P.
blenorrxico Aquilodinia de natureza blenorrxica. / P.
calcneo P talo. / P. cavo P oco, coa planta excesivamente curvada. / P. de atleta Tricofitose dos ps, caracterizada polo arroibamento, vesiculacin e desenvolvemento de fendas entre as dedas. / P. de cegoa Aspecto
dos ps e das pernas na atrofia muscular progresiva. / P.
de Charcot P deforme por artropata tabtica. / P. de
elefante V. elefanca. / P. de inmersin Gangrena dos
ps producida pola sa inmersin longa e continuada en
auga fra. / P. de Madura Micetoma. Tamn se di enfermidade de Ballingal. / P. de Morand P con oito dedas.
/ P. de Morton V. neuralxia de Morton. / P. de trincheira Estado dos ps dos soldados nas trincheiras,
semellante conxelacin, debido accin prolongada da
humidade, fro e inactividade. / P. dbil P plano incipiente. / P. do pednculo Porcin cerebral por debaixo
do locus nger. / P. equinovalgo ou equinovaro Combinacin das deformidades constitudas polo p equino e o
p varo ou valgo. / P. escavado V. p cavo. / P. forzado
Tumefaccin dura e dolorosa da parte media do p,
observada despois de marchas prolongadas, debida
probablemente fractura dun dos metatarsianos. / P.
fungoso V. micetoma. / P. oco V. p cavo. / P. plano
Deformidade da planta do p que consiste na desaparicin da curvatura normal da planta. / P. planovalgo P
valgo combinado con p plano. / P. tabtico P contrafeito por unha artropata tabtica. / P. talo P deforme en
flexin excesiva, producida xeralmente por parlise dos
msculos do taln de Aquiles, que s se pousa polo taln.
/ P. talovalgo ou talovaro Combinacin do p talo co p
valgo ou varo. / P. urente Manifestacin da carencia de
riboflavina caracterizada por unha sensacin de queimadura nas plantas dos ps e nas palmas das mans, xunto
coa inflamacin dos ngulos bucais. Obsrvase entre as
poboacins desnutridas do sur da India e frica Occidental. / P. valgo P desviado cara a fra, que pousa no
chan polo bordo interno. / P. varo P desviado cara a
dentro, que pousa no seu bordo externo. / P. zambro P
contrafeito, xeralmente de tipo equinovaro.

plantas, particularmente no zume de certos froitos. Na

industria farmacutica sase como soporte de unturas e
pomadas e, en medicina, para tratar trastornos gastroentricos, as como polas sas propiedades hemostticas.

pecante adx. Que produce dano ou enfermidade.

pectase s.f. Enzima que cataliza a desmetilacin da
pectina con produccin de cido pctico.

pecten s.m. 1. so pube. 2. Porcin anal entre a lia de

pectinado-a adx. 1. Semellante a un peite. 2. Relativo s

columnas musculares na parede das aurculas cardacas.

pectneo-a adx. 1. Relativo pube ou so pube. // s.m.

2. Msculo abductor da parte superior e interna da coxa.

pectiniforme adx. Con forma de peite.

pectinxeno s.m. V. pectosa.
pectizacin s.f. Coagulacin ou xelatinizacin.
pectoltico-a adx. Que pode afectar hidrlise da
pectina.

pectoralxia s.f. Dor no peito.

pectoriloquia s.f. Fenmeno en virtude do cal se produce
resonancia da voz e tose a travs das paredes torcicas,
que indica a existencia de cavidades pulmonares, como
cavernas, bronquiectasia, etc. Combinada coa broncofona indica consolidacin do tecido pulmonar. // P.
fona Percepcin ntida por auscultacin torcica da voz
bisbada, que adoita indica-la existencia dun derramo
pleural seroso, serofibrinoso ou condensacin pulmonar
ampla. / P. caprina V. egofona.

pectorofona s.f. Resonancia da voz percibida por

auscultacin. Tamn se di voz cavernosa.

pectosa s.f. Composto glcido presente en certos vexetais,

que se transforma en pectina pola accin da pectosa,
cando as froitas empezan a madurar.

pectnculo s.m. Pequena crista lonxitudinal no acueducto de Silvio.

pectus (lat) s.m. Peito, trax. // P. carinatum Prominencia

anormal do esterno. Tamn se di trax en quilla. / P.
excavatum Trax en funil.

pedal adx. Relativo s ps.

pedaliforme adx. Con forma de p.
pedartrocace s.m. Tumor ou carie de tipo tuberculoso
das falanxes das mans que se presenta habitualmente en
nenos de cinco anos. Polo xeral afecta difise, e de
prognstico benigno. Tamn se di espia ventosa.

Hilton e as papilas anais. // P. pube Elevacin na pube

entre a eminencia iliopectnea e o tubrculo da pube.

pedatrofia s.f. Atrepsia.

pederastia s.f. Contacto sexual entre un adulto e un neno,

pectenite s.f. Inflamacin do pecten anal.

pectenose s.f. Fibrose do pecten do ano que conduce

especialmente o referido coito anal cun neno. Tamn se

di sodoma.

formacin dun anel constrictivo.

pectenotoma s.f. Seccin do anel fibroso formado no

pecten anal.

pctico (cido) cido obtido por tratamento qumico da

pectina. Emprgase como acidificante.

pederose s.f. Inclinacin ertica cara s nenos e abuso

sexual con eles.

pedese s.f. Movemento molecular. Tamn se di movemento browniano.

pedialxia s.f. Dor neurlxica no p.

585

pediatra s.m. Mdico especialista nas enfermidades dos

nenos.

pediatra s.f. Rama da medicina que estudia as enfermidades da infancia e o seu tratamento.

peditrico-a adx. Relativo pediatra.

pedctero ou pedcterus s.m. Ictericia dos neonatos.
pediculacin s.f. 1. Proceso polo cal se forma un pedculo. 2. Pediculose.

pediculado-a adx. Que ten un pedculo.

pedicular adx. 1. Relativo s piollos ou producido por
eles. 2. Relativo a un pedculo.

pediculicida adx. Que destre os piollos.

pediculizacin s.f. Proceso natural ou artificial de formacin dun pedculo nun tumor.

pedculo s.m. 1. Porcin estreita que serve de base de

implantacin para un tumor. 2. Porcin lateral da vrtebra
que une a masa da apfise co corpo e limita os furados de
conxuncin. 3. Conxunto de elementos vasculares, linfticos e nerviosos que penetran no rgano polo hilo.

pediculofobia s.f. Temor enfermizo infestacin con

piollos.

Pediculoides ventricosus s.m. caro atopado na palla

de colchns que produce unha peculiar dermatite prurixinosa.

pediculose s.f. Infestacin con piollos, ou afeccin

cutnea causada por eles. // P. capitis Presencia de piollos
ou lendias na cabeza. / P. inguinalis ou pubis Os piollos
ou lendias localzanse na pube. / P. vestimenti As lendias
e/ou piollos estn localizados na roupa. Tamn se di
pediculose corporis.

Pediculus Xnero de insectos anopluros pediclidos,

que pertencen os piollos.

pedifalanxe s.f. Falanxe do p.

pediforme adx. Que ten forma de p.
pediluvio s.m. Bao de ps, que pode ser medicamentoso
ou simple.

pedio adx. 1. Relativo p. // s.m. 2. Msculo extensor

curto das dedas do p.

Pediococcus Xnero de cocos grampositivos da familia

das estreptococceas. Producen fermentacin con formacin de cido lctico na materia orgnica e nas bebidas
fermentadas.

pediofobia s.f. V. pedofobia.

pedion ou pedium s.m. 1. Feto ou neno. 2. Planta do p.
pedionalxia s.f. Dor na planta do p. Tamn se di
neuralxia plantar.

pedioponflix s.m. Doenza dos ps semellante quiroponflix.

pedistbulo s.m. V. so estribo do odo.

pedunculotoma

pedo- Prefixo do grego paidos, neno.

pedodoncia ou pedodontia s.f. Paidodoncia.
pedofilia s.f. Atraccin sexual dos adultos polos nenos.
pedofobia s.f. Aversin morbosa s nenos.
pedogamia s.f. Matrimonio entre nenos.
pedografa s.f. Impresin da superficie da planta do p
nun papel para estudia-lo tipo de marcha dos nenos ou
para a sa identificacin.

pedoloxa s.f. Estudio integral e completo do neno no

aspecto biolxico, antropolxico e psicolxico.

pedometra s.f. Conxunto de medidas para aprecia-lo

crecemento dos nenos.

pedmetro s.m. Instrumento co que se contan os pasos ou

a velocidade de quen anda.

pedomorfismo s.m. Conservacin dos caracteres infants

na idade adulta.

pedonosoloxa s.f. Pediatra.

pedontoloxa s.f. Paidodoncia.
pedopata s.f. 1. Enfermidade dos ps. 2. Enfermidade
propia da infancia.

pedopsiquiatra s.f. Paidopsiquiatra.

pedotrofia s.f. Tratado sobre a nutricin dos nenos.
pedra s.f. 1. Substancia mineral, xeralmente dura e
compacta. 2. Clculo vesical ou vesicular. 3. Enfermidade mictica que lle afecta cabelo e outros pelos,
caracterizada pola formacin de ndulos graduados,
causada polo Trichosporon beigelii (pedra branca, que
lles afecta s pelos do bigote e da barba) ou polo Piedraia
hortae (pedra negra, que lles afecta s s cabelos).

Pedro-Pons, signo de V. signo.

pednculo s.m. Estructura nerviosa en forma de prolongacin ou apndice que une diferentes partes de masa
enceflica. Tamn se di pedculo. // P. cerebeloso Cada
un dos tres pares de prolongacins que parten do cerebelo
e se dirixen: os inferiores bulbo raqudeo, os medios
protuberancia anular e os superiores tlamo ptico. / P.
cerebral Cada un dos dous cordns de substancia branca
cerebral diante da protuberancia anular, que conecta o
bulbo raqudeo cos hemisferios cerebrais. / P. do corazn
Conxunto dos grandes vasos do corazn que saen e penetran no corazn. / P. do flculo Parte interna do flculo
que se contina co veo medular posterior. / P. do pulmn
V. hilo pulmonar. / P. do tubrculo mamilar Fascculo
que nace no tubrculo mamilar, penetra no pednculo
cerebral e pasa caudalmente ncleo vermello. / P. olfactivo Fitia que segue o bulbo olfactivo. / P. pineal Cada
unha das tres prolongacins (superior, media e inferior)
que parten da porcin anterior da glndula pineal e van
tlamo ptico. / P. talmico Fascculos fibrosos que unen
o tlamo ptico con diversas partes do crtex cerebral.

pedunculotoma s.f. Incisin dun pednculo.

peido

peido s.m. Ventosidade emitida polo ano.

peinoterapia s.f. Cura de fame ou dieta famis.
peito s.m. 1. Porcin anterior do trax. 2. Cada unha das
mamas da muller.

peitoral adx. 1. Relativo peito. 2. Das vas respiratorias.

// s.m. 3. Msculo do peito.

pel s.f. Tegumento ou cuberta externa, resistente e flexible,

que cobre o corpo, e que a nivel dos orificios naturais
segue coas mucosas ou tegumento interno. Est formada
por das partes: a epiderme e a derme, separadas entre
elas pola membrana basal e o tecido celular subcutneo.
A sa coloracin vara segundo as granulacins pigmentarias nas clulas da capa de Malpighi, desde branca ou
albina ata negra. Como anexos da pel atopamos pelos,
uas, glndulas sebceas, papilas nerviosas da derme,
glndulas sudorparas, etc., que fan da pel un rgano do
tacto, da proteccin e da termorregulacin. // P. apergamiada Pel tpica da atrofia cutnea. / P. brillante
Aspecto que ten a pel que carece de innervacin trfica.
/ P. bronceada Pel da cor do bronce que se observa na
hipofuncin cortical suprarrenal. / P. de crocodilo Ictiose
sauroderma. / P. de galia Cute anserina. / P. de marieiro Esclerose e pigmentacin senil nas zonas expostas,
seguidas con frecuencia de epitelioma. / P. de sapo
Frinoderma.

pelada s.f. Calvicie en placas redondeadas de aparicin

mis ou menos brusca, localizadas no coiro cabeludo,
barba, etc., no que a pel lisa e brillante. Tamn se di
alopecia areata. // P. acrmica Variedade de pelada na
que a pel est atrofiada e branca. / P. ofisica Pelada
infantil localizada fundamentalmente na caluga.

peladoide s.f. Variedade de pelada de orixe neurotrfica.

peladura s.f. 1. Queimadura, ferida ou sinal producidos
polo lume ou obxectos e substancias quentes. 2. Calvicie.

pelagra s.f. Sndrome debida carencia de cido nicotnico que se manifesta na pel, aparato dixestivo e sistema
nervioso. Caracterzase por eritema e edema nas partes
do corpo expostas luz, seguida de escamadura, atrofia e
pigmentacin da pel. Produce decaemento, debilidade,
trastornos dixestivos (diarrea, anorexia, ardor gstrico),
dores raqudeas, convulsins, cambras e trastornos
mentais nos casos mis graves. Tamn se di mal da rosa.
// P. sine pellagra Forma de pelagra sen erupcin
cutnea.

pelagrofobia s.f. Temor morboso pelagra.

pelagroide adx. Relativo a un estado semellante
pelagra.

pelagroxnico-a adx. Que produce pelagra. Tamn se di

pelagrxeno.

pelagrxeno-a adx. V. pelagroxnico.

pelame s.f. Conxunto de cabelos e pelos de todo o corpo.
Tamn se di pelaxe.

pelanca ou pelanga s.f. Pel flccida e pendente.

586

pelar v. 1. Quedar sen pel ou pelo. 2. Queimarse, escaldarse.

pelaxe s.f. V. pelame.

pelaxia s.f. Lesin de tipo erisipelatosa nas mans e cara.
pelaxismo s.m. V. mareo.
pelicalxia s.f. Dor que se orixina na pelve.
pelico- Prefixo do grego, pelve.
pelico s.m. Pel.
pelicografa s.f. Radiografa da pelve. Tamn se di pelicorradiografa.

pelicometra s.f. V. pelvimetra.

pelicoquirometra s.f. Determinacin manual dos
dimetros plvicos. Tamn se di pelvimetra manual.

pelicorradiografa s.f. V. pelicografa.

pelicoscopia s.f. Exame da pelve.
pelicotoma s.f. V. pelvitoma.
pelicxeno-a adx. Que se orixina na pelve.
pelcula s.f. Pel ou membrana moi fina que cobre calquera
cousa ou que se forma na superficie dun lquido. // P. de
Duncan-Bulkley Pelcula que se desprende das lesins
psorisicas por raspado metdico e que est constituda
polas ltimas capas crneas da pel. / P. radiogrfica
Pelcula usada para a impresin de imaxes por accin dos
Raios X.

pelidisi s.m. Unidade que representa o ndice de Pirquet

para determina-lo estado de desnutricin dos nenos.
Obtense dividindo a raz cbica do dcuplo do peso (en
gramos) pola altura en posicin sentada (en centmetros).
Un pelidisi de 94 ou inferior indica desnutricin; entre 95
e 100, boa nutricin; e igual ou superior a 101, sobrenutricin.

pelidnoma s.m. V. pelioma.

pelioma s.m. 1. Mancha lvida. 2. V. prpura.
Pellegrini-Stieda, enfermidade de V. enfermidade
de P-S

pelmalxia s.f. Pedionalxia.

pelmtico-a adx. Relativo planta do p.
pelmatograma s.m. Impresin da planta do p nun papel
axeitado. Tamn se di impresin plantar.

pelo s.m. Formacin epidrmica filamentosa que existe en

case toda a superficie libre da pel. Est composto por
unha parte oculta chamada raz, que se aloxa no folculo
piloso. Na base deste folculo a raz avulta formando o
bulbo piloso, onde se aloxa o rgano xerador dos pelos, a
papila pilosa. O talo ou corpo, libre, de cor distinta e de
nome variado segundo o lugar onde se localice: cabelo,
cella, pestana, barba, etc. Constiteo unha substancia
fundamental, formada por clulas epiteliais sen ncleo,
coloreado ou non por melanina. A medula no centro de
dita substancia est formada por clulas nucleadas poli-

587
dricas, e a capa epitelial ou epidermcula est formada
por clulas pavimentosas // P. auditivo Formado por
clulas epiteliais especializadas. Forman filamentos na
crista e mcula acstica. / P. bamb V. tricorrexe
nodosa. / P. de Frey Pelos rxidos montados nun mango
para o exame da sensibilidade da pel presin. / P. moniliforme ou nodoso V. moniletrix. / P. peldico Pelo
tpico da alopecia areata, fino e descolorido na raz. / P.
tctil Pelos longos e grosos do beizo superior do focio
de moitos mamferos, de gran sensibilidade.

pelohemia s.f. Viscosidade anormal do sangue.

peloide adx. 1. Semellante barro. // s.m. 2. Barro teraputico que est constitudo por materias orgnicas e
inorgnicas, que se forman a partir de procesos xeolxicos moi complexos. Segundo a constitucin qumica
poden recomendarse para a sa aplicacin externa con
fins teraputicos.

pelopsia s.f. Trastorno visual caracterizado pola ilusin

de achegamento anormal dos obxectos.

pelota s.f. Parte do bragueiro que efecta a contencin.

peloteo s.m. Sensacin de vaivn que se obtn mediante a
manobra palpatoria destinada a investiga-la existencia
dun embarazo ou outra masa abdominal. // P. renal
Movementos do ril provocados pola palpacin bimanual.

peloterapia s.f. Uso dos barros ou lamas (peloides) mineromedicinais con fins teraputicos.

pelotn s.m. Masa ou novelo. // P. cromtico Espirema. /

P. de Imlach Acumulacin de graxa no orificio externo
do conducto inguinal da muller.

peltacin s.f. Inmunizacin, proteccin.

peltado-a adx. En forma de escudo.
pelcido-a adx. Transparente, translcido.
peluxe s.f. 1. Pelo suave, curto e fino que cobre case todo
o corpo. 2. Pelo do feto.

pelve s.f. Porcin do esqueleto seo en forma de baca que

se articula por unha parte coa columna vertebral e, pola
outra, cos membros inferiores. Est formada polos sos
coxais ou ilacos s lados e o sacro e cccix detrs,
unidos entre si por superficies articulares ou snfises (a
pubiana por diante, a sacrococcxea e as das sacroilacas
por detrs) e sostida por un gran nmero de ligamentos.
Est dividida pola lia ileopectnea en pelve maior ou
falsa e pelve menor, verdadeira ou cavidade plvica, onde
se aloxan importantes vsceras, entre elas as do aparato
xenital. Esta ltima est limitada polo estreito superior ou
abdominal e inferior ou perineal. Tanto no estreito superior coma no inferior, mrcanse dimetros de grande
importancia anatmica e obsttrica e tamn relacionados
co acto do parto, xa que ten que te-la amplitude suficiente
para que a cabeza do feto poida sar exterior no devandito acto. A pelve ten dimetros distintos segundo o sexo.
Debido s distintas funcins, predominan os verticais no
sexo masculino e os horizontais no feminino. // P. anana
V. p. justo minor. / P. ancha V. p. maior. / P. androide

pelve
Pelve feminina con caracteres de masculina. / P. angosta
V. pelve estreita. / P. antropoide Pelve semellante dos
monos antropoides: o dimetro anteroposterior maior
c transverso, co cal a pelve resulta transversalmente
estreita. / P. atrfica Pelve mal conformada por detencin do desenvolvemento, na que tdolos dimetros son
mis pequenos. / P. branda Conxunto de partes brandas
que forman e cerran a pelve en oposicin pelvisea. / P.
braquiplica Pelve que ten o dimetro transverso de 1 a
3 cm maior c anteroposterior / P. cifoscolitica Pelve
irregular, estreitada debido cifoscoliose raqutica. / P.
ciftica Pelve en funil debido aumento do estreito
superior e diminucin do estreito inferior. / P. coxlxica
ou de Chorbak Pelve asimtrica co estreito superior moi
reducido nun dos seus dimetros oblicuos, debido a unha
enfermidade da articulacin coxofemoral. / P. de
Deventer Pelve curta en sentido anteroposterior. / P. de
Guniot Deformidade da p. consecutiva a unha luxacin
conxnita ou traumtica de cadeira. / P. de Hauder V. p.
espienta. / P. de Kilian V. p. osteomalcica. / P. de
Litzmann P. raqutica con separacin conxnita da
snfise da pube, o cal permite que o sacro se afunda libremente na escavacin plvica pola falta de tensin
pubiana que contrarreste as traccins dos ligamentos
sacroilacos posteriores. Tamn se di pelve afundida. / P.
de Ngele Pelve na que o dimetro conxugado ten unha
direccin oblicua debida a unha falta de desenvolvemento dunha das metades da pelve. Tamn se di pelve
oblicua ou pelve oblicuo-oval. / P. de Otto Protuberancia do acetbulo dentro da pelve. / P. de Robert
Deformidade plvica a consecuencia dunha osteoartrite
que lles afecta s das articulacins sacroilacas, que
conduce a unha anquilose. Caracterzase pola gran diminucin dos dimetros transversos e oblicuos, e un sacro
rudimentario. / P. de Rokitansky V. p. espondilolistsica. / P. dolicoplica V. p. antropoide. / P. elstica V. p.
osteomalcica. / P. en funil V. p. ciftica. / P. en oito
Pelve raqutica na que o sacro est moi achegado pube.
/ P. escolitica Pelve mal conformada a consecuencia da
escoliose lumbar. unha pelve oblicua na que o lado
correspondente convexidade da columna menor c
oposto. / P. espienta Pelve raqutica coa crista da pube
moi afiada. / P. espondilolistsica Pelve obstruda pola
dislocacin da ltima vrtebra lumbar sobre a primeira
sacra. / P. estreita Pelve cos dimetros mis pequenos do
normal. / P. falsa V. p. maior / P. fetal V. p. androide /
P. fisurada Pelve raqutica na que os bordos do estreito
superior son paralelos. / P. halistertica V. P. osteomalcica. / P. infantil Forma especial de p. en funil / P. justo
major-justo minor Pelve cos dimetros maiores ou
menores, respectivamente, en proporcins iguais. / P.
lordtica Pelve mal conformada pola lordose da
columna lumbar. / P. maior-menor Parte da pelve
situada enriba e debaixo, respectivamente, da lia iliopectnea. / P. malacsteon V. p. osteomalcica. / P.
masculina V. p. androide / P. obtecta Variedade de
espondilolistese na que a columna vertebral cobre horizontalmente o estreito superior da pelve. / P. osteomalcica Pelve moi deforme e estreita como consecuencia do

pelviamolecemento seo. / P. oval Fosia na parede interna do

tmpano, que ten no seu fondo a vent oval. / P. plana ou
platipeloide Pelve con diminucin dos dimetros anteroposteriores. / P. raqutica Pelve deformada polo raquitismo. / P. redonda Pelve co estreito superior de forma
circular. / P. reducida V. P. justo minor. / P. renal
Conducto membranoso aplanado que se orixina dentro do
ril pola confluencia dos clices, e que se estreita a medida
que descende ata seguir co urter. Tamn se di pelve
uretral. / P. reniforme P. co estreito superior en forma de
ril, que se observa en pelves planas. / P. rostrata P. alongada en sentido anteroposterior. / P. rotunda Fosia na
parede interna do tmpano, que ten no seu fondo a vent
redonda. / P. triangular Pelve que ten o estreito superior
en forma de tringulo. / P. viciada Pelve que presenta
anomalas.

pelvi- Prefixo do latn, pelve.

pelviano-a adx. Relativo pelve.
pelvicefalografa s.f. Radiografa da pelve e da cabeza
fetal.

pelvicefalometra s.f. Medida dos dimetros da cabeza

fetal en relacin cos dimetros da pelve materna.

pelvicelulite s.f. Inflamacin do tecido celular da pelve.

pelviclismetro s.m. Instrumento empregado para medi-lo dimetro e inclinacin da pelve.

pelvicrural adx. Relativo pelve e membro inferior.

pelvifixacin s.f. Fixacin cirrxica dun rgano plvico
dislocado ou desprazado.

pelvgrafo s.m. Pelvmetro rexistrador.

pelvilitotoma s.f. V. pielolitotoma.
pelvimetra s.f. Medicin dos dimetros da pelve. // P.
combinada Medicin dos dimetros externos e internos
da pelve. / P. dixital ou manual A que se realiza co dedo
ou dedos introducidos na vaxina. / P. externa ou interna
Medicin dos dimetros externos ou internos, respectivamente, da pelve. / P. instrumental A que se realiza co
pelvmetro. / P. radiolxica V. radiopelvimetra. / P.
ultrasnica Medicin dos dimetros plvicos mediante
ecografa uni ou bidimensional.

pelvmetro s.m. Instrumento usado para medi-los dimetros e capacidade da pelve. // P. de Baudelocque Comps
de espesura para medi-los dimetros da pelve exteriormente. / P. de Contouly e de Stein Pelvmetros para a
medicin interna da pelve.

pelvineostoma s.f. Ureteroneopielostoma.

pelviperitonite s.f. Peritonite pelviana, inflamacin do
peritoneo que cobre a cavidade e rganos que contn a
escavacin da pelve.

pelviplastia s.f. Ampliacin permanente da pelve

mediante cirurxa plstica.

pelvirradiografa s.f. Radiografa da pelve.

pelvirrectal adx. Relativo pelve e recto.

588

pelvisacro-a adx. Relativo pelve e sacro.

pelviscopia s.f. Exame radiolxico da pelve renal trala
inxeccin intravenosa dun medio de contraste que se
elimina pola urina. Tamn se di pieloscopia.

pelvisoporte s.m. Instrumento para soste-la pelve en

certas curas e aplicacins de apsitos.

pelvitermo s.m. Aparato para a aplicacin de calor nos

rganos pelvianos por va vaxinal. Tamn se di colpotermo.

pelvitoma s.f. Seccin cirrxica da pelve en calquera

punto, co fin de facilita-lo parto. Tamn se di pielotoma.

pelvitrocantreo-a adx. Relativo pelve e trocnter

maior do fmur.

pemphigus ou pemphix (lat.) s.m. Pnfigo.

penca s.f. Mancha pequena e parda na pel, especialmente
da cara.

pencado-a adx. Que ten pencas.

Pendjdeh, botn ou mal de V. furnculo oriental.
pene s.m. rgano masculino erctil da copulacin e da
excrecin urinaria, situado por diante da snfise da pube
e destinado a leva-lo seme vaxina e os ourios exterior da vexiga urinaria. Est formado por raz, corpo e
glande, e constitudo por dous corpos cavernosos e un
corpo esponxoso, que contn a uretra. Tamn se di falo,
membro viril, penis, etc. / P. cativo Dificultade ou
imposibilidade de retira-lo pene da vaxina durante ou
despois do coito, debida espasmo dos msculos constrictores da vaxina. / P. palmado Pene encerrado total ou
parcialmente na pel do escroto.

peneal ou peneano-a adx. Relativo pene.

penetracin s.f. 1. Introduccin dun corpo noutro. 2.
Profundidade focal dunha lente.

penetrancia s.f. Forza de expresin dun xene, medida en

tanto por cento de individuos portadores nos que se manifesta un carcter.

penetrante adx. 1. Que se introduce profundamente. 2.

Referido s feridas estreitas que afectan a rganos viscerais.

penetrmetro s.m. Aparato para medi-lo poder de penetracin e a intensidade dos Raios X.

Penfield, sndrome de V. sndrome.

pnfigo s.m. Enfermidade da pel caracterizada principalmente pola formacin de vesculas ou flictenas (que
rompen con facilidade deixando placas en carne viva) de
volume variable, producidas pola perda de unin das
clulas do corpo espiento da epiderme (acantlise). // P.
agudo Cadro de tipo septicmico de evolucin rpida,
xeralmente a consecuencia dunha ferida infectada. / P.
circinado Variedade na que as flictenas se dispoen en
crculos. / P. contaxioso Enfermidade endmica nalgns
pases clidos, caracterizada por unha erupcin vesicular
que lle afecta s inguas e s axilas principalmente. / P.

589
das mucosas Erupcin de tipo ampolar nas mucosas,
especialmente da boca, estmago, intestinos e conxuntiva. / P. diftrico Pnfigo seguido de esfcelo superficial. / P. eritematoso Pnfigo benigno, clinicamente
semellante lupus eritematoso, no que as lesins
aparecen no nariz, meixelas, trax e lombo. Tamn se di
enfermidade ou sndrome de Senear-Usher. / P.
foliceo Variedade caracterizada por ampolas flccidas
sobre as cales se forman escamas que se desprenden de
maneira abundante e incesante. / P. frambesiodes V. p.
vexetante. / P. gangrenoso Pnfigo asociado gangrena.
/ P. hemorrxico Pnfigo asociado a hemorraxia. / P.
histrico Pnfigo achacable a trastornos histricos ou dos
rganos xenitais. / P. leproso Erupcin de flictenas na
lepra. / P. neonatorum Variedade de orixe microbiana
que lle ataca s neonatos, distinta do pnfigo sifiltico. /
P. papilar V. p. vexetante. / P. prurixinoso Variedade de
pnfigo asociado a intenso prurito. / P. sifiltico Pnfigo
conxnito localizado nas mans e nos ps, que coexiste
con outros signos de sfilis hereditaria. / P. traumtico V.
epidermlise. / P. vexetante Forma maligna na que as
flictenas rompen deixando unha entrecocedura que se
recobre de peluxe de aspecto fungoide que prolifera en
amplas placas. Tamn se di enfermidade de Neumann.
/ P. vulgar Variedade de tipo crnico que adoita aparecer
na etapa media da vida, e que se caracteriza pola aparicin de ampolas e vesculas en todo o corpo, cheas de
lquido, que despois se cobren de carapolas por infeccin
bacteriana. Tamn lles afecta s mucosas.

penfigoide adx. Semellante pnfigo.

peniano-a adx. V. peneano.
penicilado-a adx. En forma de pincel. Referido a certas
arterias do bazo.

penicilamina s.f. Axente quelante do cobre, mercurio,

pentamidina
Resistentes s cidos e penicilinase: as penicilinas
isoxazlicas. 4) Resistentes s cidos pero non penicilinase e de amplo espectro: ampicilina e amoxicilina. 5)
Penicilinas con indicacins especiais como as infeccins
producidas por pseudomonas e certos tipos de proteus:
carbenicilina e indanilcarbenicilina. Penicilinas retardadas, derivados insolubles da penicilina G, que liberan
lentamente o antibitico despois da administracin intramuscular: p. procana e p. benzatina.

penicilinase s.f. Enzima producido por algunhas especies

bacterianas, en particular estafilococos, que inactiva a
molcula de penicilina.

peniciliose s.f. Enfermidade producida por fungos parasitos do xnero Penicillium, de localizacin pulmonar.

Penicillium Xnero de fungos saprfitos. Algunhas das

sas especies son parasitas do home, e do cultivo doutras
obtense varias substancias antibiticas, penicilinas.

penico s.m. Recipiente para recolle-los ourios.

penis s.m. Pene.
penite s.f. Inflamacin do pene. Tamn se di falite.
penniforme adx. 1. Con forma de pluma. 2. Relativo
msculo con fibras que se insiren a cada lado do tendn
central.

penoscrotal adx. Relativo pene e escroto.

Penrose V. dren.
pensamento s.m. Proceso cognitivo que permite formar e
ordenar na conciencia ideas e conceptos. Actividade
psquica que permite a utilizacin simblica de obxectos
e feitos. / Disgregacin do p. Asociacin de ideas
chou, sen que tean ningn vnculo ou relacin. / Roubo
do p. Convencemento de que un poder superior cativa o
pensamento.

cinc e chumbo, que promove a sa eliminacin pola

urina. sase na intoxicacin por mercurio, na enfermidade de Wilson e na artrite reumatoide.

penta- Prefixo do grego, cinco.

pentacrmico-a adx. 1. Que ten facultade de distinguir

peniclico (cido) Substancia antibitica illada de

s cinco cores. 2. Da persoa ou ollo que ten este defecto.

cultivos de Penicillium puberulum e Penicillium cyclopeum.

pentadctilo-a adx. Que ten cinco dedos.

pental s.m. Hidrocarburo etilnico, anestsico por va

penicilina s.f. Substancia que forma parte dun amplo

grupo de antibiticos con actividade bactericida, os
primeiros dos cales se obtiveron do fungo Penicillium
notatum, e posteriormente doutros fungos do xnero
Penicillium e do Aspergillus. Tdalas penicilinas teen
un ncleo comn, o cido 6-aminopenicilnico, e
segundo a sa orixe, resistencia s cidos (posibilidade
de administracin por va oral), resistencia penicilinase
e espectro de actividade; clasifcanse como segue: penicilinas naturais, sensibles s cidos, penicilinase e de
espectro intermedio, das cales a mis importante a penicilina G ou bencilpenicilina, sdica ou potsica; penicilinas semisintticas, das cales existen varias clases: 1)
resistentes s cidos, pero non penicilinase e de
espectro intermedio: as fenoxipenicilinas. 2) Sensibles s
cidos pero resistentes penicilinase: a meticilina. 3)

inhalatoria.

pentaloxa s.f. Grupo de cinco sntomas ou defectos. / P.

de Fallot Malformacin conxnita do corazn que
consiste nos catro elementos da tetraloxa, s que se lles
engade a comunicacin interauricular.

pentmero-a adx. Que ten cinco partes.

pentametilendiamina s.f. Producto da descomposicin
bacteriana por descarboxilacin da lisina. Tamn se di
cadaverina.

pentametonio s.m. Derivado do metonio que pose

propiedades ganglioplxicas e que se emprega no tratamento da hipertensin arterial.

pentamidina s.f. Diamidina empregada no tratamento

das leishmanioses e das tripanosomases.

pentano

590

pentano s.m. Hidrocarburo saturado lquido, de frmula

peptidoglicn s.m. Polmero formado por unidades de

C5H12, obtido por destilacin do petrleo, e usado como

anestsico.

cido N-acetilmurmico e N-acetilglicosamina e cadeas

curtas de pptidos que se atopan na parede celular dos
organismos procariotas. Tamn se di murena, glicopptido.

pentaquina s.f. Composto usado como antipaldico, moi

eficaz se se administra con quinina, pero moi txico para
ser usado como preventivo.

Pentastoma Xnero de artrpodos endoparasitos do

peptocrinina s.f. Substancia obtida da mucosa intestinal,

de propiedades semellantes s da secretina.

home. A especie P. denticulatum atpase nas fosas nasais.

peptona s.f. Polipptido de baixo peso molecular, hidro-

pentastomase s.f. Infestacin con parasitos do xnero

soluble, que se forma durante a hidrlise das protenas

pola accin dos enzimas dixestivos, principalmente a
pepsina.

Pentastoma.

pentazocina s.f. Derivado do benzomorfano que ten

pentilentetrazol s.m. Estimulante inespecfico do SNC.

peptonemia s.f. Presencia de peptonas no sangue.

peptoniterapia s.f. Tratamento de certos cadros de anafi-

Actualmente emprgase no diagnstico da epilepsia e

como analptico respiratorio.

peptonuria s.f. Presencia de peptonas na urina. Tamn se

propiedades analxsicas semellantes s da morfina.

pentobarbital s.m. V. barbitrico.

pentosa s.f. Monosacrido que ten cinco tomos de
carbono na sa molcula.

pentosuria s.f. Presencia de pentosa, especialmente

arabinosa, na urina. Non ten significado patolxico.
unha sndrome moi rara que se transmite como carcter
hereditario recesivo.

peonina s.f. Colorante que se emprega como reactivo dos

cidos e lcalis. Tamn se di coralina vermella.

peora s.f. Accin e efecto de empeorar.

peotilomana s.f. Tic que se observa s veces nos nenos,
e que consiste en tirar polo pene. Tamn se di pseudomasturbacin.

peotoma s.f. Extirpacin cirrxica do pene. Tamn se di

falectoma.

pepsina s.f. Enzima presente no zume gstrico que hidroliza as protenas dos alimentos en polipptidos
(peptonas). A secrecin da pepsina localzase nas glndulas da mucosa gstrica, que a producen intermitentemente ante determinados estmulos como a hora das
comidas, o cheiro dos alimentos, etc. Acta no medio
cido do estmago e a sa accin remata cando o quimo
penetra no duodeno, que ten un medio alcalino.

pepsinxeno-a adx. 1. Que produce pepsina. // s.m. 2.

Cimxeno das glndulas gstricas que se converte en
pepsina por accin do cido clorhdrico.

pepsinuria s.f. Presencia de pepsina na urina.

pptico-a adx. Relativo pepsina ou dixestin.
peptidase s.f. Enzima que desdobra os pptidos en
aminocidos.

pptido s.m. Cadea molecular constituda pola combinacin de dous ou mis aminocidos, con unin do grupo
carboxilo dun co grupo amino do outro, eliminando unha
molcula de auga. Segundo o nmero de aminocidos
clasifcanse en dipptidos, tripptidos ou polipptidos.

laxe polas peptonas.

di prepeptonuria, albumosuria. // P. enterxena, hepatxena ou nefrxena Peptonuria debida a unha enfermidade intestinal, heptica ou renal, respectivamente. / P.
pixena Peptonuria asociada cun proceso supurativo. / P.
puerperal Peptonuria normal durante o puerperio.

peptostreptococceas s.f.pl. Familia de cocos grampositivos pequenos (0,3-1 milimicrons), dispostos en

masas, paquetes ou cadeas. Son anaerobios estrictos,
saprfitos habituais da mucosa bucal, respiratoria e
dixestiva, e da mucosa xenital feminina. llanse nun 30%
das infeccins anaerobias, sobre todo en infeccins de
feridas operatorias abdominais e plvicas. A esta familia
pertencen dous xneros de interese en patoloxa humana:
Peptococcus e Peptostreptococcus.

peptotoxina s.f. Substancia txica que se desenvolve a

partir dunha peptona ou que se atopa en certas peptonas
e protenas en descomposicin. // P. colrica Substancia
txica similar a unha peptona producida polo bacilo do
clera.

peptxeno-a adx. 1. Productor de pepsina ou de peptona.

// s.m. 2. Axente que estimula ou promove a dixestin.

pequeno mal ou petit mal s.m. Tipo de epilepsia caracterizada polas chamadas ausencias tpicas: detencin
sbita da actividade consciente, sen actividade convulsiva nin cada chan do enfermo. Estas crises van
asociadas a unha descarga electroencefalogrfica bilateral, simtrica e sincrnica de puntos e ondas repetidas
ritmicamente a unha frecuencia de 3 por segundo. A
supresin da conciencia transitoria, e a crise non adoita
durar mis de 15-30 segundos.

per os loc. Do latn, pola boca.

per- Prefixo 1. Do latn, por, a travs de. 2. Aumentativo,
que en qumica indica a maior cantidade de elemento
electronegativo que entra nunha combinacin.

pera s.f. Obxecto de materia elstica que se emprega para

insuflar aire, gas, lquido, etc. // P. de Politzer Pera de
goma para insufla-lo odo medio.

591

percido s.m. cido que contn mis cantidade de

osxeno c ordinaria.

peratodinia s.f. Dor terebrante.

percepcin s.f. Proceso mental mediante o cal o individuo se decata de datos externos ou internos por medio
de procesos orixinados nos sentidos. Para isto necesario
o bo funcionamento das zonas cerebrais relacionadas coa
integracin das sensacins.

perceptibilidade s.f. Capacidade de recibir impresins

sensoriais, e de transformalas en sensacins.

percloruro s.m. Cloruro que contn mis cloro do ordinario.

percluso-a adx. Sen movemento.

percoamento s.m. Extraccin das partes solubles dunha
substancia polo paso dun lquido disolvente a travs dela.

percusin s.f. Mtodo de exploracin clnica ideado por

Auenbrugger, que consiste en petar nunha parte do corpo
cun obxecto e aprecia-las variacins de sonoridade desta
parte para deduci-los seus lmites ou o seu estado. // P.
auscultatoria Auscultacin do son producido por percusin. / P. bimanual ou dixital O dedo medio dunha man
colocado contra a parede do corpo, e sometido a golpes
breves co extremo do dedo medio da outra man flexionado. / P. co puo Percusin ideada por Murphy, que
consiste en petar co puo sobre a outra man colocada
aberta sobre a rexin renal, para detecta-la existencia dun
estado patolxico no ril. / P. comparativa Percusin de
das ou mis zonas co obxecto de comparar sons. / P. de
Krnig Percusin do vrtice dos pulmns que se practica
para o diagnstico da tuberculose apical. / P. de piano
Percusin ideada por Murphy, que consiste en petar cos
catro dedos sucesivamente, comezando polo maimio,
para apreciar unha pequena cantidade de lquido na cavidade abdominal sobre vsceras ocas. / P. de Plesch Percusin dun espacio intercostal, na que o dedo plesmetro
est flexionado en ngulo recto. / P. directa ou inmediata A que se practica sen plesmetro. / P. en resorte A
que se practica no derramo peritoneal libre, no que o
dedo percusor flexionado se dispara contra a parede
abdominal. / P. instrumental ou mediata Aquela que se
practica con plesmetro. / P. palpatoria Percusin que se
combina con palpacin. / P. respiratoria Percusin practicada durante os tempos respiratorios para aprecia-la
diferencia de son entre a inspiracin e a expiracin. / P.
tanxencial Percusin na cal o plesmetro se coloca verticalmente, e se peta nel en direccin paralela pel.

percusor s.m. Aparello en forma de martelo, empregado

para a percusin diagnstica ou teraputica.

percutneo-a adx. Que se realiza a travs da pel, especialmente os mtodos de aplicacin de productos teraputicos: baos, fregas, electroforese, etc.

perda s.f. Carencia, diminucin, dano. // P. de calor Arrefriado. / P. de memoria Amnesia. / P. de substancia
Destruccin dunha parte de tecido. / P. errticas Perdas
xenitais femininas variables. / P. fontica da respiracin

perialienite
Expiracin rpida en exceso debida parlise dun
msculo cricoaritenoide. / P. sangunea Hemorraxia. / P.
seminal Espermatorrea.

perencefalia s.f. Enfermidade qustica do cerebro.

perenne adx. Que permanece no tempo.
perfeccionismo s.m. Tendencia psicolxica a unha
perfeccin imposible, que leva a un sentimento de frustracin

perfenacina s.f. V. fenotiacina.

perflacin s.f. Accin de soprar nun espacio ou cavidade
para arrastrar exterior as secrecins ou outras substancias.

perforacin s.f. 1. Accin e efecto de perforar. 2. Abertura ou furado accidental nun rgano ou parte. // P. de
Benzold Trepanacin da cara interna da apfise
mastoide.

perforado-a adx. Que ten orificios ou que est atravesado por outro rgano. // P. de Casserio Msculo coracobraquial.

perforador ou perforacranion s.m. Instrumento para

perfora-los sos da cabeza, especialmente os da cabeza
fetal. Tamn se di diaclasto.

perforamembranas s.m. Instrumento para perfora-las

membranas no parto.

perforante adx. Que atravesa outro rgano, chamado

perforado, como certos nervios e arterias, e tamn o
flexor profundo dos dedos, os tendns do cal atravesan os
do flexor superficial.

perforatorium s.m. Parte aguzada da cabeza do espermatozoide. Tamn se di acrosoma.

perfricacin s.f. Friccin, rozadura.

perfrixeracin s.f. Conxelacin.
perfusin s.f. Paso artificial a travs dun rgano dun
lquido de composicin tal que mantea as funcins de
dito rgano.

perhidrol s.m. Solucin que contn o 30% do seu peso

de perxido de hidrxeno, coa que se prepara extemporaneamente a auga osixenada

peri- Prefixo do grego, arredor de.

periacinoso-a adx. Situado arredor dun cino.
periadenite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean unha
glndula, ganglio, etc. // P. mucosa necrtica recidivante Enfermidade da boca caracterizada pola formacin
de ndulos que se poden ulcerar. Tamn se di periganglite.

periadenoidite s.f. Inflamacin da farinxe nasal que

rodea as vexetacins adenoides.

periadventicio-a adx. Arredor ou fra da tnica adventicia.

perialienite s.f. Perixenite.

periamigdalite

periamigdalite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean

as amgdalas. Tamn se di peritonsilite.

perianal adx. Que rodea ou que ocorre arredor do ano.

periantrite s.f. V. perisinusite.
perianxiocolite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean
os conductos biliares ou capilares interlobulares do
fgado.

perianxioma s.m. Tumor que se desenvolve arredor dun

vaso.

perianxite s.f. Inflamacin arredor dun vaso sanguneo

ou linftico. Tamn se di perivasculite.

periartico-a adx. Que rodea ou que ocorre arredor da

aorta.

periaortite s.f. Inflamacin do tecido que rodea a aorta.

periapendicite s.f. Inflamacin do apndice e dos
tecidos que o rodean. // P. decidual P. concomitante cun
embarazo tubrico, na que se atopan clulas deciduais no
peritoneo do apndice.

periapendicular adx. Situado ou que ocorre arredor do

apndice vermiforme.

periapical adx. Situado arredor dun vrtice, especialmente o da raz dun dente.

periarterial adx. Que ocorre ou se sita arredor dunha

arteria.

periarterite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean unha

arteria, ou dos que forman a sa parede externa. // P.
nodular ou nodosa Arterite aguda, que se incle dentro
das enfermidades do colxeno, de causa descoecida.
Afecta a tdalas capas de arterias pequenas e medianas,
con produccin de ndulos inflamatorios na parede
externa. As lesins consisten en necrose e exsudacin.
Tamn se di poliarterite nodosa, panarterite, enfermidade de Kussmaul.

periarticular adx. Situado ou que ocorre arredor dunha

articulacin.

periartrite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean unha

articulacin.

periatrial adx. Situado arredor dun atrio ou aurcula.

periauricular adx. 1. Situado arredor dunha orella. 2.
Situado arredor dunha aurcula.

periaxial adx. Situado ou que ocorre arredor dun eixe.

periaxonal ou periaxnico-a adx. Que ocorre ou est
situado arredor dun eixe ou cilindroeixe.

periblasto s.m. Porcin do blastoderma dos ovos telolecitos, coas clulas carentes de membrana celular.

periblepse s.f. Mirada perdida, propia dos delirantes.

peribronquial adx. Situado ou que ocorre arredor dos
bronquios.

peribronquiolite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean

os bronquolos.

592

peribronquite s.f. Inflamacin da capa externa dos bronquios e do tecido que os rodea.

peribulbar adx. Situado ou que ocorre arredor dun bulbo

medular ou ocular.

pericanalicular adx. Que ocorre arredor dun canalculo.

pericapsular adx. Situado ou que ocorre arredor dunha
cpsula.

pericardicentese s.f. Puncin cirrxica do pericardio.

pericardiectoma s.f. Escisin parcial ou completa do
pericardio, que se adoita facer nas pericardites crnicas.

pericardio s.m. Saco membranoso, de natureza fibroelstica, que rodea o corazn. Est formado por unha capa
externa, fibrosa, en forma de cono, de base adherida
centro frnico do diafragma e de vrtice superior que se
contina na capa externa dos grandes vasos; unha capa
interna, serosa, que rodea o corazn directamente (folla
visceral ou epicardio), e a nivel dos grandes vasos reflctese para tapiza-la cara interna da capa fibrosa (folla
parietal). Entre mbalas follas existe un espacio potencial
ou cavidade pericrdica.

pericardiocentese s.f. V. pericardicentese.

pericardiofrnico-a adx. Relativo ou pertencente
pericardio e diafragma.

pericardilise s.f. Liberacin cirrxica das adherencias

entre as follas visceral e parietal do pericardio.

pericardiorrafia s.f. Operacin de suturar unha ferida

do pericardio.

pericardiostoma s.f. Abertura cirrxica do pericardio a

travs da parede torcica para a drenaxe dos derramos
pericardacos.

pericardiotoma s.f. Incisin cirrxica practicada no

pericardio.

pericardite s.f. Proceso inflamatorio do pericardio. // P.

adhesiva Formacin de falsas membranas que establecen
adherencias entre as das follas da serosa pericardaca ou
entre o pericardio e o mediastino, diafragma ou parede
torcica. / P. aguda Inflamacin primitiva ou secundaria
do pericardio, caracterizada subxectivamente por febre,
dor precordial, pulso rpido, tose, dispnea, etc., e obxectivamente polo rudo de rozamento pericardaco cos
latexos cardacos, na fase de exsudacin fibrinosa, e polo
abombamento e matidez da rexin precordial na fase de
derramo pericardaco. / P. calculosa Formacin de depsitos calcarios no pericardio. / P. calosa Variedade de
pericardite crnica caracterizada por edema, cianose
facial e ingurxitacin das veas xugulares, propia da
infancia. / P. carcinomatosa A causada pola carcinomatose do pericardio. / P. epistenocardaca Pericardite
seca, consecutiva a un infarto de miocardio. / P. externa-interna Pericardite que lles afecta principalmente s
superficies externa ou interna, respectivamente, do pericardio. / P. fibrosa Pericardite crnica na que as adherencias son bandas fibrosas. / P. localizada Variedade de

593
pericardite seca con lesins en forma de placas leitosas e
sen adherencia. / P. mediastnica Inflamacin da superficie exterior do pericardio e do tecido do mediastino. / P.
obliterante Pericardite adhesiva que causa a obstruccin
da cavidade pericardaca. / P. seca Pericardite sen formacin de derramo. / P. tuberculosa Variedade producida
polo bacilo de Koch. / P. vilosa Pericardite externa con
exsudados fibrinosos na superficie do pericardio.

pericarion s.m. Masa citoplasmtica que rodea o ncleo.

pericecal adx. Que ocorre ou est situado arredor do
cego.

pericecite s.f. V. peritiflite.

periceflico-a adx. Situado ou que ocorre arredor da
cabeza.

pericelular adx. Arredor dunha clula. Tamn se di pericitario.

pericementite s.f. Inflamacin arredor da raz dentaria.

Tamn se di periodontite, peridentite.

pericemento s.m. Membrana ou tecido entre a raz dun

dente e o alvolo maxilar. Tamn se di membrana alveolodentaria, periodontio.

pericementoclasia s.f. Destruccin do pericemento e do

periencefalografa
que estreitan a luz do colon despois dun ataque de apendicite.

pericolonite s.f. Pericolite.

pericolpite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean a
vaxina. Tamn se di perivaxinite.

pericondrio s.m. Membrana de tecido conxuntivo

fibroso que cobre a superficie da cartilaxe.

pericondrite s.f. Inflamacin do pericondrio.

pericondroma s.m. Tumor orixinado no pericondrio.
pericorneal adx. Situado ou que ocorre arredor da
crnea. Tamn se di periquertico.

pericoronite s.f. Inflamacin da enxiva arredor dun

dente.

pericowperite s.f. Inflamacin do tecido conxuntivo

arredor das glndulas de Cowper.

pericoxite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean a articulacin da cadeira.

pericranite s.f. Periostite do cranio.

pericroma s.m. Clula nerviosa na que os corpos de Nissl
estn dispostos en serie, formando un arco debaixo da
membrana celular.

alvolo seo sen desintegracin do tecido enxival correspondente. V. piorrea alveolar. Tamn se di peridentoclasia.

peridectoma s.f. V. peritoma, sindectoma.

peridentario-a adx. Que rodea un dente ou dentes.

pericentese s.f. Mtodo hemosttico que consiste na liga-

peridentite s.f. V. pericementite.

peridentoclasia s.f. V. pericementoclasia.
periderma s.f. 1. Cutcula ou epiderme. 2. Rede de

dura en masa dos tecidos arredor do vaso que sangra.

pericerebral adx. Que rodea o cerebro.

pericstico-a adx. Arredor dunha vexiga ou quiste.
pericistio s.m. Envoltura vascular de certos quistes.
pericistite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean a
vexiga urinaria.

pericitario-a adx. V. pericelular.

pericito s.m. Clula con longas prolongacins citoplas-

Tamn se di periodontal.

Malpighi da pel.

peridesmio s.m. Membrana que cobre os ligamentos.

peridesmite s.f. Inflamacin do peridesmio.
peridistole s.f. Intervalo anterior distole. Tamn se di
predistole.

perididimite s.f. Inflamacin do periddimo. Tamn se di

mticas e rodeadas de membrana basal. microscopio

electrnico percbese a carencia de miofibrias, polo que
non ten funcin contrctil. Localzanse longo das
metarteriolas, capilares e vnulas. Tamn se di clula
peritelial.

periddimo s.m. Tnica vaxinal do testculo.

peridiverticulite s.f. Inflamacin da serosa peritoneal

pericolanxite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean un

periduodenite s.f. Inflamacin crnica do peritoneo

conducto biliar. Tamn se di perianxiocolite.

pericolecistite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean a

vescula biliar.

pericolite s.f. Inflamacin da membrana serosa peritoneal

do colon. Tamn se di pericolonite. / P. dereita Pericolite que lle afecta colon ascendente. / P. esquerda Inflamacin do tecido conxuntivo e do peritoneo do colon
descendente na sa parte inferior. / P. membranosa
Estado patolxico que resulta da presencia de membrana
de Jackson. / P. postapendicular Formacin de bostelas

vaxinalite.

que rodea un divertculo intestinal.

localizada arredor do duodeno, que o deforma e fixa con
adherencias.

periecofobia s.f. Fobia referida a fenmenos fsicos

ambientais.

periencefalite s.f. Inflamacin das estructuras superficiais do cerebro, caracterizada por meninxite asociada a
encefalite cortical. // P. crnica difusa Parlise xeral
progresiva.

periencefalografa s.f. Radiografa das meninxes cerebrais.

periendotelioma

periendotelioma s.m. Tumor cos caracteres do peritelioma e do endotelioma.

perienterite s.m. Inflamacin da serosa peritoneal do

intestino.

periepitelioma s.m. Tumor caracterizado por unha proliferacin de clulas redondeadas, ovais ou fusiformes, de
tamao uniforme, situado arredor dos espacios vasculares revestidos dunha soa capa de clulas endoteliais. O
diagnstico diferencial con outros tumores mesenquimatosos ben vascularizados difcil. difcil tamn
distingui-la forma maligna da benigna, polo que a sa
evolucin impredicible. Tamn se di hemanxiopericitoma.

periesofaxite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean o

esfago.

periesplenite ou perisplenite s.f. Inflamacin da serosa

peritoneal que rodea o bazo.

perifacite ou perifaquite s.f. Inflamacin da cpsula do

cristalino.

perifarnxeo-a adx. Situado ou que ocorre arredor da

farinxe.

periflebite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean unha

vea ou da sa capa externa.

perifocal adx. Situado ou que ocorre arredor dun foco,

xeralmente infeccioso.

perifoliculite s.f. Inflamacin arredor dos folculos

pilosos. // P. pustulosa superficial Dermatose estafiloccica caracterizada por pequenas pstulas nos orificios das
glndulas pilosebceas do coiro cabeludo e extremidades
especialmente. / P. tuberculosa Lique escrofuloso.

perifrasia s.f. Uso de palabras ou frases innecesarias e

expresins redundantes.

perifrenite s.f. Inflamacin do diafragma e dos tecidos

que o rodean.

periganglionar adx. Situado ou que ocorre arredor dos

ganglios.

periganglite s.f. V. periadenite.

perigastrite s.f. Inflamacin da serosa peritoneal do estmago.

periglial adx. Arredor das clulas de neurogla.

periglosite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean a
lingua.

periglote s.f. Membrana mucosa da lingua.

perigntico-a adx. Situado ou que ocorre arredor da
mandbula.

perihepatite s.f. Inflamacin aguda ou crnica da folla

peritoneal que rodea o fgado. Tamn se di capsulite
periheptica. // P. crnica hiperplsica Variedade na
que a folla peritoneal se cobre de masas esbrancuxadas
similares s do azucre dun pastel. / P. purulenta P.
debida a unha inflamacin prxima e caracterizada pola

594
formacin de pus. / P. seca P. consecutiva xeralmente a
unha cirrose heptica.

perihepatxeno-a adx. 1. Que se orixina no peritoneo

heptico. 2. De certas formas de fibrose subcapsular
(pseudocirrose)

perilabirintite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean o

labirinto.

perilarinxite s.f. Inflamacin do tecido areolar que rodea

a larinxe.

perilenticular adx. Situado ou que ocorre arredor do

cristalino.

perilimbotoma s.f. Seccin cirrxica da conxuntiva

longo do limbo corneal.

perilinfa s.f. Lquido que enche o espacio comprendido

entre o labirinto membranoso e o seo do odo interno. A
sa composicin qumica presenta certa similitude coa do
lquido cefalorraqudeo. Tamn se di humor de Valsalva
ou de Cotugno.

perilinfanxite s.f. Inflamacin arredor dos vasos linfticos.

perilinftico-a adx. 1. Situado ou que ocorre arredor dun

vaso ou ganglio linftico. 2. Relativo perilinfa.

perimastite s.f. Inflamacin do tecido conxuntivo que

rodea a glndula mamaria.

perimaxilite s.f. Periostite dun maxilar.

perimeninxite s.f. Inflamacin da duramter. Tamn se
di paquimeninxite. // P. espial Inflamacin do tecido
celular entre a duramter e a parede do conducto
raqudeo.

perimetra ou perioptometra s.f. Procedemento para

examinar e medi-los lmites e a continuidade do campo
visual.

perimetrio s.m. Folla serosa do tero, que provn do

peritoneo visceral pelviano.

perimetrite s.f. Inflamacin do perimetrio.

permetro s.m. 1. Lia que segue o bordo externo dun
obxecto ou figura plana. 2. Aparello utilizado para medi-lo campo visual, composto dun semicrculo que pode
facerse xirar sobre un punto e adopta-la posicin de
diversos meridianos.

perimielite s.f. 1. Meninxite espial. 2. Inflamacin do

tecido que cobre a cavidade medular dun so (endsteo).
Tamn se di endostete.

perimielo s.m. Endostio.

perimielografa s.f. Radiografa da medula espial, trala
inxeccin dun contraste no espacio subaracnoide da
mesma.

perimiendocardite s.f. Pericardite asociada con miocardite e endocardite.

perimisio s.m. Vaa moi delgada de tecido conxuntivo

que rodea o msculo (perimisio externo), pola que

595
chegan as terminacins nerviosas ata a placa muscular, e
enva prolongacins que illan os diversos fascculos
(perimisio interno ou endomisio).

perimisite s.f. Inflamacin do perimisio.

perinatal adx. Referido perodo de tempo que vai desde
a semana vixsimo oitava de xestacin ata o stimo da
do neonato.

perinatoloxa s.f. Especialidade mdica que se ocupa da

fisioloxa e patoloxa do perodo perinatal.

perineauxese s.f. Colpoperineorrafia.

perinefrite s.f. Inflamacin aguda ou crnica dos tecidos
que rodean o ril. // P. esclerosa ou fibrolipomatosa Perinefrite crnica que d lugar esclerose ou formacin de
graxa, respectivamente. / P. purulenta Inflamacin
primaria ou secundaria do tecido celular que rodea o ril
con formacin de pus asociada con sntomas locais e
xerais graves.

perineo s.m. Rexin anatmica do extremo inferior do

tronco entre as coxas, de forma romboidal, limitada por
diante polas ramas isquiopubianas, por detrs polo sacrocccix, e polos lados polos ligamentos sacroilacos.
Anatomicamente distnguense das partes triangulares: o
perineo anterior, por diante da lia que une as das tuberosidades isquiticas, e con vrtice na pube; o peritoneo
posterior, con vrtice no so coccxeo e a base na citada
lia que une as tuberosidades isquiticas.

perineocele s.f. Hernia perineal, entre o recto e a prstata

ou entre o recto e a vaxina.

perineoclitordeo-a adx. 1. Relativo peritoneo e

cltoris. // s.m. 2. Msculo constrictor da vaxina.

perineoplastia s.f. Cirurxa plstica do perineo.

perineorrafia s.f. Sutura do perineo coa fin de reparar
unha esgazadura.

perineoscrotal adx. Relativo perineo e escroto.

perineostoma s.f. Uretrostoma a travs do perineo.
perineotoma s.f. Incisin cirrxica a travs do perineo.
perineurio s.m. Vaa que envolve un fascculo de fibras
dun tronco nervioso. Tamn se di epineuro.

perineurite s.f. Inflamacin do perineurio.

periodicidade s.f. Repeticin a intervalos regulares de
tempo. // P. filrica Reaparicin diaria nocturna da filaria
no sangue da persoa infectada. / P. paldica Reaparicin
mis ou menos regular, a intervalos duns dous ou tres
das, de paroxismos febrs no paludismo.

periodismo s.m. 1. Periodicidade. 2. En cardioloxa,

forma de bloqueo parcial na que a contraccin auricular
coincide a intervalos regulares, cada das ou tres pulsacins, coa contraccin dos ventrculos.

perodo s.m. 1. Intervalo ou divisin do tempo. 2. Fase

distinta no curso dunha enfermidade. 3. Menstruacin. 4.
Tempo que transcorre entre dous accesos nas febres inter-

periorquite
mitentes. 5. Tempo necesario para a repeticin regular
dun fenmeno. // P. lxido, de acme ou de estado
Perodo mis grave dunha enfermidade. / P. anfiblico
Perodo comprendido entre o de estado e o de declinacin. / P. de declinacin ou de defervescencia Fase na
que os sntomas dunha enfermidade diminen a sa
intensidade. / P. de descanso Perodo do ciclo menstrual
inmediatamente posterior menstruacin; fase na que o
ncleo non experimenta cambios de divisin. / P. de
erupcin ou de eflorescencia Fase de desenvolvemento
da erupcin nunha enfermidade exantemtica. / P. de
fro, de calor, de suor Constiten os tres estados caractersticos dun acceso paldico. / P. de incubacin ou de
latencia Primeira fase dunha enfermidade infecciosa,
desde a implantacin dun axente patxeno no organismo
ata o perodo de invasin (perodo asintomtico). / P. de
invasin ou prodrmico Perodo no que aparecen os
primeiros sntomas dunha enfermidade infecciosa. / P. de
Wenckebach Alongamento progresivo do intervalo PR
do ECG no bloqueo cardaco aurculo-ventricular de
primeiro grao. / P. isoelctrico Momento do ciclo
cardaco sen deflexin no electrocardigrafo. / P. proliferativo Fase da mucosa uterina despois do perodo de
descanso, na que aparece hipertrofia xeral dos seus
elementos. / P. refractario Fase que segue actividade
mxima dun nervio ou msculo, durante a cal non poden
responder a un segundo estmulo.

periodontal adx. V. peridentario.

periodontio ou periodonto s.m. Peristeo do alvolo
dentario. Tamn se di pericemento.

periodontite ou peridentite s.f. Inflamacin da raz

dentaria. Tamn se di pericementite. // P. apical P. do
vrtice da raz dun dente. / P. expulsiva V. piorrea alveolar.

periodontoclasia s.f. V. pericementoclasia.

perioftalma ou perioftalmite s.f. Inflamacin dos
tecidos que rodean o globo ocular. Tamn se di tenonite.

perionflico-a adx. Periumbilical.

perioniquio s.m. rea da epiderme que limita a ua.
perionixe s.f. Inflamacin da pel que rodea a ua.
periooforite ou periovarite s.f. Inflamacin dos tecidos
que rodean o ovario.

perioperatorio s.m. Intervalo de tempo centrado por

unha intervencin cirrxica. Comprende o preoperatorio
e o postoperatorio.

perioptometra s.f. Perimetra.

perioral adx. Situado ou que ocorre arredor da boca.
Tamn se di peristomal, circumoral.

periorquio s.m. Tnica vaxinal.

periorquite s.f. Inflamacin da tnica vaxinal do testculo. Tamn se di perididimite, vaxinalite, albuxinite. //
P. adhesiva Tipo de periorquite na que se pegan as das
follas da tnica vaxinal do testculo.

peristeo

peristeo s.m. Membrana fibrosa, branca, vascular, resistente e dura en distinto grao segundo as idades, que
envolve tdolos sos, ags as superficies articulares, os
puntos de incrustacin das cartilaxes e de insercin dos
tendns. Est formada por das capas: unha externa
conxuntiva e unha interna formada por fibras elsticas e
osteoblastos. Serve para a distribucin de vasos sanguneos no tecido seo e para a formacin e rexeneracin do
mesmo. // P. alveolodentario V. pericemento. / P.
interno V. endsteo.

periosteofito s.m. V. periosteoma.

periosteoma ou periostoma s.m. Tumor no peristeo.
Tamn se di periosteofito.

periosteomedulite ou periosteomielite s.f. Inflamacin xeral do so que afecta peristeo e medula sea.

periosteoxnese s.f. Osteoxnese do peristeo.

periostite s.f. Inflamacin do peristeo que pode ser
aguda ou crnica. A forma aguda infecciosa e caracterzase por dor, supuracin, sntomas xerais e ordinariamente necrose. // P. albuminosa Forma de p. caracterizada pola acumulacin debaixo do peristeo dun lquido
claro e viscoso que contn fibrina e albumina. Tamn se
di absceso seroso, ganglio peristico. / P. flegmonosa
difusa Osteomielite aguda. / P. hiperplsica Osteoartropata pulmonar hipertrfica. / P. interna do cranio
Paquimeninxite externa. / P. precoz Osteoperiostite sifiltica que aparece como sntoma primitivo.

periostose s.f. Neoformacin sea arredor dun so.

Tamn se di exostose.

periostostete s.f. Periostite e ostete simultneas.

periostotoma s.f. Incisin cirrxica no peristeo.
periosttomo s.m. Instrumento para seccionar e
desprende-lo peristeo. Tamn se di legra.

peritico-a adx. Situado arredor do odo, especialmente

do interno.

peripancreatite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean

o pncreas.

peripaquimeninxite s.f. Inflamacin entre a duramter

e o so. Tamn se di perimeninxite ou paquimeninxite
externa.

peripattico-a adx. 1. Que anda dun lugar a outro. 2.

Ambulante. 3. Referido febre tifoide ambulatoria.

peripericardite s. f Inflamacin arredor do pericardio

con produccin de adherencias entre o pericardio e a
pleura ou a parede torcica.

peripiema s.f. Supuracin arredor dun rgano ou parte

del.

peripileflebite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean a

vea porta.

periplico-a adx. Situado ou que ocorre arredor da vea

porta.

596

peripleural adx. Situado ou que ocorre arredor da pleura.

peripleurite s.f. Inflamacin dos tecidos situados entre a
pleura e a parede torcica.

peripneumona ou peripneumonite s.f. Pneumona

cortical ou pleuropneumona. // P. nota ou bastarda
Bronquite aguda que se asemella a unha pneumona.

periproctite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean o

ano e o recto. // P. sptica difusa Flegmn difuso perianorrectal.

periprostatite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean a

glndula prosttica.

peripsote s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean o

msculo psoas.

periquertico-a adx. Pericorneal.

periqustico-a adx. Que est arredor dun quiste.
perirrectite s.f. Periproctite.
perirrenal adx. Perinefrtico.
perirrinal ou perrnico-a adx. Situado ou que ocorre
arredor do nariz ou fosas nasais.

perisalpinxe s.f. Cuberta peritoneal da trompa de

Falopio.

perisalpinxite s.f. Inflamacin do peritoneo e outros

tecidos que rodean a trompa de Falopio.

perisclerite s.f. Episclerite.

periscpico-a adx. 1. Que subministra un amplo campo
de visin. 2. De certas lentes.

perisigmoidite s.f. Inflamacin da serosa peritoneal do

colon sigmoide.

perisindectoma s.f. Perilimbotoma na que se extirpa

un anaco de conxuntiva perilmbica.

perisinovite s.f. Inflamacin da tnica conxuntiva que

rodea a membrana sinovial.

perisinusite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean un

seo ou antro. Tamn se di periantrite.

perisstole s.f. Pausa do ritmo cardaco entre a sstole e a

distole.

perisodctilo-a adx. Que ten un nmero impar de dedos.

perispermatite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean o
cordn espermtico. // P. serosa Hidrocele enquistada do
cordn.

perisplcnico-a adx. Situado ou que ocorre arredor

dunha vscera. Tamn se di perivisceral.

perisplnico-a adx. Que ten lugar ou que est localizado

arredor do bazo.

perispondlico-a adx.V. perivertebral.

perispondilite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean
unha vrtebra.

597

peristafilino-a s.m. 1. Msculo elevador do veo do

padal. // adx. 2. Situado arredor da vula.

peristalse s.f. ou peristaltismo s.m. Movemento caracterstico de certos rganos tubulares provistos de fibras
musculares lonxitudinais, especialmente o intestino que,
a modo de contraccins vermiculares, fai progresa-lo
contido intestinal. // P. en masa Movementos peristlticos fortes que duran pouco tempo pero que moven o
contido intestinal dunha seccin do colon a outra.

perstase s.f. 1. Medio ambiente que infle no metabolismo dun ser vivo que est inmerso nel. 2. Primeira fase
dos fenmenos vasculares que ocorre na inflamacin na
que por inactividade dos vasoconstrictores se produce
hiperemia arteriolar, capilar, venular, etc. Tamn se di
hiperemia peristltica.

perstole s.f. Capacidade tnica das paredes do conducto

peritonite

peritoneo s.m. Membrana serosa, forte, que recobre as

paredes abdominais e a superficie inferior do diafragma
(peritoneo parietal), que se reflicte en varios puntos sobre
as vsceras, formando un recubrimento completo sobre
algunhas e incompleto sobre outras (peritoneo visceral).
Esta membrana forma un saco pechado que serve para
mante-las vsceras na sa posicin e para a distribucin
vascular mediante os dobramentos: os mesos, que relacionan as vsceras coa parede abdominal posterior; os
epploons, que son dobramentos unidos estmago; ligamentos do fgado, bazo, estmago, riles, tero, vexiga,
etc. O espacio comprendido entre o peritoneo visceral e o
peritoneo parietal chmase cavidade peritoneal, e est
ocupado por un lquido peritoneal que facilita o esvaramento dunha folla sobre a outra sen rozaduras. Esta cavidade est dividida en das porcins, unha maior e outra
menor, que se comunican polo orificio epiploico ou hiato
de Winslow.

dixestivo, sobre todo as do estmago, de se adaptaren

contido despois de inxeri-los alimentos.

peritoneocentese s.f. Paracentese da cavidade abdo-

peristoma s.m. Contorno da boca ou o dun orificio.

peristomal adx. V. perioral.
peristroma s.m. Estroma ou cpsula arredor dun rgano.
peritelio s.m. 1. Capa de clulas e fibrias de tecido

peritoneoclise s.f. Inxeccin de soro na cavidade perito-

conectivo que rodea os capilares e pequenos vasos, que

constite a sa capa adventicia. Tamn se di peritelio de
Eberth 2. Arola da mamila.

peritelioma s.m. Tumoracin por proliferacin do peritelio. Parece ser que se orixina na tnica adventicia dos
vasos sanguneos, especialmente do cerebro.

peritendinite s.f. Inflamacin da vaa tendinosa. Tamn

se di peritenonite. // P. serosa V. ganglin.

peritendinoso-a adx. Situado ou que ten lugar arredor

dun tendn.

peritenn ou peritoneo s.m. Estructura de tecido

conxuntivo laso que cobre os tendns e ligamentos.

peritenonite s.f. V. peritendinite.

periteste s.m. V. periddimo.
peritflico-a adx. Situado ou que ocorre arredor do cego.
Tamn se di pericecal.

peritiflite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean o cego.

Tamn se di pericecite. // P. actinomictica Actinomicose arredor do cego.

peritiroidite s.f. Inflamacin da cpsula da glndula

tiroide.

peritoma s.f. 1. Tratamento do pannus pola escisin dun

anel da conxuntiva arredor da crnea.Tamn se di peridectoma. 2. Circuncisin.

peritomista s. e adx. Experto na prctica da circuncisin

entre os xudeus.

peritonealxia s.f. Dor no peritoneo.

minal.
neal.

peritoneopexia s.f. Fixacin cirrxica do tero por va

vaxinal.

peritoneoplastia s.f. V. peritonizacin.

peritoneorraxia s.f. Hemorraxia peritoneal.
peritoneorrexe s.f. Esgazamento do peritoneo.
peritoneoscopia s.f. Tcnica exploratoria da cavidade
peritoneal mediante un endoscopio que se introduce a
travs dunha incisin practicada na parede abdominal,
despois de insuflar aire ou gas. Tamn se di laparoscopia.

peritoneotoma s.f. Incisin cirrxica no peritoneo.

peritonismo s.m. Complexo sintomtico que semella
clinicamente unha peritonite, pero sen inflamacin do
peritoneo. Tamn se di pseudoperitonite.

peritonite s.f. Inflamacin aguda ou crnica do peritoneo, producida por bacterias ou por substancias irritantes introducidas na cavidade abdominal. Na forma
aguda adoita ser consecutiva a unha inflamacin ou
lesin prxima, e evoluciona en tres fases: irritativa, con
dor, vmitos, meteorismo, leo; silente, con escasa sintomatoloxa; txica, por resorcin dos exsudados peritoneais, con taquicardia, hiperpirexia, delirio, etc. // P.
adhesiva Peritonite caracterizada por adherencias entre o
peritoneo parietal e o visceral. / P. asptica Peritonite
consecutiva a substancias cirrxicas, manipulacin
durante o curso dunha intervencin, raios X, etc. / P.
circunscrita, localizada ou parcial Peritonite na que a
inflamacin est limitada a unha zona do peritoneo de
forma aguda ou crnica, pola capacidade deste de
impedi-la extensin dun foco inflamatorio. / P. crnica
Peritonite que pode ser debida evolucin das formas
agudas que non se resolveron no seu momento, pero mis
frecuentemente a sa orixe adoita estar en enfermidades

peritonizacin
crnicas como a tuberculose, procesos cancerxenos, etc.
/ P. difusa ou xeneralizada Peritonite que afecta todo o
peritoneo, de forma aguda ou crnica. / P. enquistada
Peritonite localizada, na que se formou un derramo de
calquera tipo limitado por adherencias. / P. hemorrxica,
purulenta, serosa Peritonite caracterizada, respectivamente, pola natureza do exsudado: sangue, pus, soro. / P.
por perforacin Peritonite debida a unha perforacin do
tubo dixestivo causada por un proceso ulcerativo. / P.
sptica Peritonite debida accin microbiana. / P. tuberculosa Peritonite sptica, de curso crnico e comn na
infancia e adolescencia. Reviste varias formas: infiltrada,
fibrosa, asctica.

peritonizacin s.f. Tcnica cirrxica encamiada a

cubrir superficies sen envoltura dunha vscera abdominal
con peritoneo vecio. Tamn se di autoplastia peritoneal, peritoneoplastia.

peritonsilar adx. Situado arredor dunha amgdala.

peritonsilite s.f. Periamigdalite.
pertrico-a adx. Rodeado de pelos, especialmente as
bacterias provistas de flaxelos.

peritrocantreo-a adx. Situado arredor dun trocnter.

periungueal adx. Que ten lugar ou est localizado
arredor dunha ua.

periureteral adx. Que ocorre ou est localizado arredor

dun urter.

periuretral adx. Que ten lugar ou est localizado arredor

do urter.

periuretrite s.f. Inflamacin do tecido celular que rodea

o urter.

periuterino-a adx. Situado ou que ocorre arredor do

tero.

perivascular adx. Situado ou que ocorre arredor dun

vaso.

perivasculite s.f. Inflamacin da capa adventicia dos

vasos. Tamn se di periarterite, periflebite.

perivaxinite s.f. Pericolpite.

perivertebral adx. Situado ou que ocorre arredor dunha
vrtebra ou da columna. Tamn se di perispondlico.

perivesical adx. Situado ou que ocorre arredor da vexiga

urinaria.

perivesicular adx. Que ten lugar ou est situado arredor

dunha vescula, especialmente a biliar.

perivesiculite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean a

vescula seminal.

perivisceral adx. Situado ou que ocorre arredor dunha ou

varias vsceras.

perivitelino-a adx. Situado arredor do vitelo ou xema.

perixenite s.f. Inflamacin que se produce arredor dun
corpo estrao. Tamn se di perialienite.

598

perixexunite s.f. Inflamacin dos tecidos que rodean o

xexuno.

perla s.f. Cpsula esfrica de xelatina que contn unha

dose dun medicamento voltil ou de mal sabor. Tamn se
di albugo. // P. de Epstein Pequena masa branco-amarelada que se observa no padal dos neonatos. / P. de
Laennec Masas xelatinosas redondeadas nos esputos dos
individuos que padecen asma bronquial. / P. epitelial ou
epidrmica Formacins cutneas papulosas e brancas
que aparecen na periferia dalgns tumores epidrmicos.
Tamn se di globo epidrmico.

perlesa s.f. 1. Parlise. 2. Debilidade muscular debida a

unha enfermidade ou idade avanzada.

perlingual adx. Que ten lugar a travs da lingua, va de

administracin dalgns medicamentos dos cales interesa
unha absorcin rpida colocndoos enriba ou debaixo da
lingua.

permanente adx. 1. Duradeiro, constante. 2. Relativo

sonda uretral que se deixa por un tempo.

permanganato s.m. Sal do cido permangnico. Todas

elas son oxidantes e antispticas, e o p. potsico sase
frecuentemente en solucins como antisptico externo.

permeabilidade s.f. Calidade de permeable. // P. capilar

Propiedade do endotelio capilar de permiti-lo paso de
determinados compoentes do sangue cara s tecidos. / P.
mennxea Paso de substancias naturais ou accidentais do
sangue lquido cefalorraqudeo. / P. renal Paso de substancias a travs dos riles.

permeable adx. 1. Que pode ser atravesado por lquidos

ou gases. 2. Relativo a un vaso non obstrudo.

perna s.f. Porcin do membro inferior comprendida entre

o xeonllo e o p, formada por dous sos: tibia e peron.
// P. artificial Prtese que substite a perna amputada. /
P. cruzadas ou en tesoira Deformidade na que as pernas
se cruzan pola aduccin extrema provocada por unha
coxalxia dobre. / P. de polichinela Perna con parlise dos
extensores debida neurite alcohlica. / P. en O Genu
varo. / P. en X Genu valgo.

pernasal adx. Efectuado a travs do nariz.

pernicioso-a adx. 1. Que tende a un fin fatal. 2. De certas
enfermidades graves.

pernio s.m. Frieira.

perniose s.f. Enfermidade cutnea producida polo fro.
pernoctacin s.f. Insomnio.
pero- Prefixo do grego, mutilado, deforme.
perobraquio-a adx. Cos brazos deformes.
perocfalo-a adx. Coa cabeza deforme.
perodctilo-a adx. Cos dedos deformes ou mutilados.
perodinia s.f. Gastralxia ou cardialxia.
peromelo-a adx. Cos membros deformes.

599

peromoplastia s.f. Correccin cirrxica dun toco

deforme por prominencia do so.

peronartrose s.f. Tipo de articulacin que ten as superficies articulares convexas nunha direccin e cncavas en
direccin perpendicular.

peron s.m. so longo e delgado situado na parte externa

da perna.

peroneo-a adx. Relativo peron. // V. arterias,

msculos, nervios p.

peroneomaleolar adx. 1. Relativo malolo externo. 2.

V. safena externa.

peroperatorio-a adx. Realizado no curso dunha intervencin cirrxica. Tamn se di intraoperatorio.

peroplasia s.f. Malformacin por anomala do desenvolvemento.

peropus adx. Cos ps deformes.

perquiro-a adx. Coas mans deformes.
peroral adx. Que se efecta a travs da boca.
perose s.f. Formacin sea defectuosa asociada con deficiencia de certos factores dietticos.

perseo-a adx. Que se transmite polo so.

persmico (cido) s.m. Substancia cristalina amarela,
txica, utilizada como colorante en preparacins de
anatoma patolxica.

perosoma s.f. Monstruosidade.

perosomo s.m. Monstro fetal con gran deformacin do
corpo.

perosplacnia s.f. Malformacin ou deformidade visceral.

peroxidase s.f. Grupo de enzimas, sobre todo vexetais,
que catalizan os compostos utilizando o perxido de
hidrxeno e non o osxeno. Un tipo particular de peroxidase a catalase, que cataliza a reaccin H2O2 + H2O2 =
O2 +2H2O, na cal unha das molculas de perxido de
hidrxeno funciona como doador de H e a outra como
aceptor, de xeito que se desprende osxeno molecular.

perxido s.m. xido dun elemento que contn maior

cantidade de osxeno que de ordinario. // P. de osxeno
Auga osixenada.

peroxisomas s.f.pl. Orgnulos celulares que conteen

oxidase e catalase, que interveen no metabolismo
celular.

perpleural adx. Transpleural.

perplexidade s.f. Estado de confusin, indecisin, abraio
ou ansiedade que caracteriza algns trastornos da afectividade, en particular a esquizofrenia.

perplicacin s.f. Oclusin cirrxica dun vaso seccionado

que consiste na introduccin do seu extremo sangrante
nunha incisin feita na parede do mesmo vaso, para que
o sangue se volva a introducir nel.

perspiracin

perseveracin s.f. 1. Fenmeno observado en enfermos

que padecen trastornos neurolxicos, consistente na repeticin dunha mesma resposta. 2. Persistencia nunha
resposta ou idea a estmulos ou preguntas diferentes en
enfermos mentais. // P. clnica Reproduccin constante
dun mesmo movemento. / P. tnica Mantemento prolongado dunha mesma posicin.

persoa s.f. 1. Suxeito activo ou pasivo con capacidade

xurdica para os dereitos e deberes. 2. Para Jung, personalidade, nos seus caracteres externos, en oposicin ser
interior da personalidade.

persodina s.f. Preparacin de persulfatos.

personalidade s.f. Organizacin integrada polo
conxunto total das caractersticas cognoscitivas, afectivas, conativas e fsicas que distinguen unha persoa e
que determinan o seu xeito especfico de reaccin fronte
seu medio. // P. antisocial Tipo de personalidade de
lmites imprecisos que se caracteriza por unhas actitudes
e conductas claramente contrarias s costumes convencionais e s principios morais aceptados pola sociedade,
inestabilidade emocional, impulsividade, prctica de
perversins e delincuencia, disposicin toxicomana,
etc. Tamn se di personalidade psicoptica. / P. ciclotmica Tipo de personalidade caracterizada por oscilacins
extremas do estado de nimo desde a euforia ata a depresin. / P. depresiva Personalidade caracterizada por unha
disposicin tristura, apata, hipoactividade e diminucin da autoestima. / P. dobre ou mltiple Trastorno da
personalidade con carcter disociativo, polo cal o individuo adopta das ou mis personalidades, cada unha
independente das outras. / P. esquizoide Personalide que,
sen chegar a ser esquizofrnica, presenta trazos deste
trastorno dentro dunha relativa normalidade: introversin, pensamento autista, dificultade na manifestacin
dos afectos, tendencia illamento e a evitar relacins
interpersoais estreitas. / P. fbica Trastorno caracterizado
por timidez, inhibicin e bloqueo nas relacins interpersoais e conductas esquivas fronte a situacins de ansiedade ou de risco. / P. histrica Personalidade caracterizada por inmadurez, dependencia, inestabilidade
emocional, excitabilidade, actitudes teatrais e seductoras.
/ P. obsesivocompulsiva Personalidade caracterizada por
excesiva sensibilidade, con forte adhesin s normas
morais e de conciencia, conductas obsesivas (detallismo,
meticulosidade, etc.), control dos estados afectivos,
pensamento rxido, inhibicins diversas e tendencia a
realizar actos rituais e compulsivos. / P. paranoide
Personalidade caracterizada pola excesiva desconfianza,
susceptibilidade, egocentrismo, tendencia a conductas
reivindicativas e querelantes. / P. psicoptica Personalidade antisocial. / Trastorno da p. Desviacin psicopatolxica (neurose, psicose, perversins, etc.). Algns
autores designan as o desenvolvemento anormal da
estructura da personalidade que altera o individuo e a sa
relacin cos demais (psicopata, sociopata, etc.)

perspiracin s.f. Transpiracin ou perda de auga por

difusin a travs da pel. // P. insensible Perda de auga

perstriccin
que se est producindo continuamente, sen que a persoa
se decate, a travs da pel, e por evaporacin nos pulmns.
/ P. sensible Sudacin.

600
menospreza-las propiedades curativas dos medicamentos.

peso s.m. Forza coa que un corpo atrado cara terra. //

convence-lo enfermo para que tome parte activa na sa

curacin.

P. atmico Peso dun tomo dun elemento qumico, en

relacin co dun tomo de hidrxeno, que se considera
como unidade. / P. especfico Relacin entre a masa
dunha substancia e a dunha masa de auga que ocupe o
mesmo volume. / P. molecular Suma dos pesos atmicos
que conforman cada molcula dunha substancia.

persulfato s.m. Sulfato que contn maior cantidade de

pestana s.f. Pelos que medran nos bordos das plpebras.

perstriccin s.f. Ligadura ou compresin dun vaso

sanguneo.

persuasin s.f. Mtodo psicoterpico que trata de

cido sulfrico. Tdolos persulfatos son oxidantes enrxicos.

Perthes, enfermidade de V. enfermidade.

pertubacin s.f. Insuflacin da trompa de Falopio para
facela permeable.

perturbacin s.f. Trastorno, alteracin, especialmente a

provocada. // P. crtica Aparicin de variacins no curso
dunha febre continua, que precede o descenso da temperatura por crise.

pertusoide adx. Relativo tose parecida da tose ferina.

pertussis s.f. (lat.) Tose ferina ou coqueluche.
perversidade s.f. Intencin de facer actos que causen
dano ou sufrimento s demais, que adoita estar relacionada co desexo ou necesidade de ir contra as normas
ticas e morais. Obsrvase frecuentemente nas perversins e sociopatas.

perversin s.f. Trastorno do carcter, da personalidade e

da conducta social. O concepto de conducta desviada
debe referirse sempre a unha estructura social determinada, pois os criterios que delimitan as perversins son
variables. Dentro das perversins inclense aquelas
conductas agresivas como a piromana, cleptomana,
toxicomanas e desviacins sexuais.

pervertido-a adx. Que sofre perversin, especialmente

as persoas co comportamento sexual deformado.

pervio-a adx. Permeable.

pesabebs s.m. Balanza cun pratio especialmente
deseado en forma de cesta para coloca-lo neno nel e
controla-lo seu peso.

pesadelo s.m. Soo angustioso e desagradable de

contidos pavorosos que frecuentemente espertan o individuo.

pesaleite s.m. Lactmetro.

pesario s.m. Prtese de forma e dimensins variables que
se introduce na vaxina co obxecto de corrixir malposicins uterinas. A sa indicacin principal o tratamento
do prolapso uterino, cando non posible facelo cirurxicamente, e en ocasins como mtodo anticonceptivo.

pescozo s.m. Parte do corpo que une a cabeza tronco.

pesimismo s.m. Tendencia a xulga-las cousas baixo o
aspecto mis negativo. // P. teraputico Tendencia a

Tamn se di cilios ou cilium. // P. vibrtil Cilio dotado

de movementos vibrtiles, coma os que teen certas
clulas epiteliais dalgunhas mucosas.

pestanexar s.f. Accin de abrir e pecha-las plpebras.

pestanexo s.f. 1. Accin de pestanexar. 2. Movemento
anormal das plpebras.

peste s.f. Enfermidade infecciosa aguda que lle afecta

ser humano e animais (especialmente s roedores),
causada pola bacteria Yersinia pestis (Pasteurella pestis).
unha das enfermidades catalogadas na actualidade
como corentenables. O reservorio son as ratas e outros
animais inmunes infeccin. A transmisin dun animal a
outro e da rata home faise a travs da pulga da rata.
Outra va de contaxio a area, a partir dunha persoa
enferma cunha forma pulmonar. A enfermidade pode
presentarse en tres formas: 1) Peste bubnica, a mis
frecuente, caracterizada por grandes inflamacins
ganglionares chamadas bubns, necrotizantes, que
acaban supurando, e lesins hemorrxicas na pel. 2)
Forma septicmica, moi grave, na cal hai unha invasin
dos bacilos no sangue, que causa a morte antes de que
aparezan os bubns ou as manifestacins respiratorias.
Xeralmente o enfermo morre a causa das hemorraxias
internas. 3) Forma pulmonar, que se adquire por inhalacin do xerme, con afectacin de todo o parnquima
pulmonar; a forma mis contaxiosa. A mortalidade
moi alta nas formas septicmica e pulmonar. endmica
no Tbet, India, frica Central, algns pases de Amrica
do Sur, etc. A introduccin dos praguicidas e o desenvolvemento dos antibiticos permitiron o control definitivo
desta enfermidade. Para as zonas endmicas desenvolvronse vacinas, anda que a inmunidade que proporcionan
de curta duracin. // P. ambulatoria Forma leve da
peste bubnica, perigosa como medio de contaxio e de
extensin da enfermidade. / P. hemorrxica Variedade
da peste bubnica con hemorraxias subcutneas e submucosas. Tamn se di peste negra. / P. negra 1. Peste hemorrxica. 2. Epidemia de peste bubnica que afectou a
Europa e Asia na Idade Media.

pesticemia s.f. Peste bubnica siderante ou septicmica.

pestfero-a adx. 1. Que propaga ou causa a peste. 2. Que
ten mal olor.

pestilencia s.f. Epidemia dunha enfermidade infectocontaxiosa, en particular da peste.

pestilente adx. 1. Fedorento. 2. Pestfero.

601

pestis s.f. Peste.

petarelo s.m. V. vula.
petequia s.f. Mancha pequena na pel formada por unha
hemorraxia intradrmica, que non desaparece coa
presin.

petequase s.f. Tendencia aparicin de petequias.

petiscar v. Comer unha cantidade moi pequena de
alimento.

Petri, placa de V. placa.

petrificacin s.f. Transformacin en substancia ptrea.
petrofarnxeo-a adx. 1. Relativo rochedo e farinxe.
// s.m. 2. Msculo anmalo inserido na cara inferior do
rochedo e na farinxe.

petrolado s.m. Vaselina. // P. lquido Parafina lquida.

petroln s.m. Mestura de aceites minerais e xabn que se
emprega no tratamento dalgunhas dermatoses crnicas.

petrolatoma s.m. Vaselinoma.

petrolena s.m. Vaselina.
petrleo s.m. Aceite mineral que se extrae de pozos subterrneos. Componse de hidrocarburos, predominando os
saturados (parafinas, naftenos). Por destilacin extrense
diversos tipos de productos de aplicacin industrial e
farmacutica: ter de p., bencina, vaselinas, etc. En medicina emprgase como vermfugo e antiparasitario, especialmente contra a sarna.

petrolizacin s.f. Extensin dunha capa de petrleo

sobre as augas pantanosas co fin de destru-las larvas de
mosquitos que al existan.

petromastoide adx. Relativo rochedo e apfise

mastoide.

petrooccipital adx. Relativo rochedo e so occipital.

petrosa s.f. (lat.) Rochedo do so temporal.
petrosite s.f. Ostete do rochedo do temporal.
petroso-a adx. 1. Parecido a unha rocha ou pena. 2. Relativo rochedo do temporal.

petrostafilino-a adx. 1. Relativo rochedo e vula. //

s.m. 2. V. msculo.

Peutz, sndrome de V. sndrome.

pexia ou pexe s.f. Fixacin, que pode ser cirrxica
mediante sutura ou por medio dos tecidos. sase tamn
como sufixo, co mesmo significado.

pexinxeno s.m. Reninxeno.

Peyer, glndula, placa de V. glndula, placa.
pez s.f. Substancia resinosa extrada das conferas.
pezoa s.f. Veleno, especialmente o das serpes, escorpins, etc.

pezorellos s.m.pl. V. parotidite, orellns.

picadura

pH Smbolo empregado para expresa-la concentracin de

ins de hidrxeno ou a medida da alcalinidade e da
acidez. O Ph dunha solucin expresa a cantidade de ins
H actualmente ionizados, e constite a acidez real ou
actual, mentres que a acidez titulable est constituda
pola suma de ins H ionizados e ins H ionizables. O pH
7 o punto neutro. Por riba de 7 a solucin alcalina, e
por debaixo cida. A definicin de pH aceptada na
actualidade de tipo operativo, determinada pola diferencia de forza electromotriz entre das clulas ou electrodos situados un nunha disolucin estndar (S) e o
outro nunha disolucin descoecida (X). Para o clculo
do pH aplcase a ecuacin pHx - pHs = (Ex - Es) K, onde
K = 2,3026 x RT/F. R = constante xeral dos gases; T =
temperatura absoluta; F=farad. Ex e Es exprsanse en
volts, para unha temperatura de 25 C.

pa s.f. Piamter.
pialina s.f. Lipase.
piamter s.f. A mis interna das membranas que constiten as meninxes. unha membrana vascular, fina e
transparente.

pian s.m. Enfermidade semellante sfilis propia dos

pases clidos, que lles afecta s persoas novas de raza
negra, caracterizada por erupcin na cara, nas mans, nos
ps e nas rexins xenitais dunhas excrecencias fungosas
semellantes s framboesas, que se poden ulcerar, entre as
cales existe unha maior, ulcerada e purulenta, que se
chama pian nai. Atribese a sa causa Treponema
pertenue, propagado por mosquitos. Tamn se di buras,
frambesa, etc.

piar s.m. Estructura anatmica que pose unha funcin de

soporte ou insercin. // P. do anel inguinal externo
Fascculos de fibras aponeurticas do msculo oblicuo
maior do abdome que circunscriben dito anel. / P. do
corazn Msculos papilares do corazn. / P. do
diafragma Formacins musculotendinosas que insiren o
diafragma nas primeiras vrtebras lumbares. / P. do
frnix Fascculos cilndricos que saen do extremo anterior e parte posterior do trgono cerebral. / P. do veo do
padal Dobramentos laterais do veo do padal anterior e
posterior que determinan un espacio triangular onde se
aloxan as amgdalas.

piaracnite s.f. Inflamacin das membranas mennxeas

piamter e aracnoides. Tamn se di leptomeninxite.

piaremia s.f. V. lipemia.

piartrose s.f. Formacin de pus nunha cavidade articular.
pica s.f. Trastorno do apetito con tendencia a comer substancias estraas ou non comestibles. Adoita observarse
no histerismo, na clorose e en mulleres embarazadas.

picacismo s.m. Dropacismo.

picadura s.f. 1. Pequena ferida, dolorosa penetrante,
xeralmente prurixinosa, producida habitualmente polo
aguilln de certos insectos. 2. Carie dentaria incipiente. //
P. anatmica Puncin da pel das mans ou dedos produ-

picnemia ou picnohemia
cida no curso dunha autopsia ou diseccin dun cadver,
seguida ou non de accidentes debidos penetracin de
substancias spticas.

picnemia ou picnohemia s.f. Aumento da densidade do

sangue.

pcnico-a adx. Pequeno, robusto e groso, especialmente o

tipo constitucional humano caracterizado pola preponderancia relativa das dimensins horizontais sobre as verticais.

picno- Prefixo do grego, denso, espeso, frecuente, groso.

picnocardia s.f. Taquicardia.
picnoepilepsia ou picnolepsia s.f. Epilepsia xeneralizada caracterizada por ausencias frecuentes.

picnofrasia s.f. Pronunciacin dificultosa.

picnose s.f. 1. Engrosamento ou aumento da densidade,
especialmente dexeneracin celular na que o protoplasma
se fai mis denso e o tamao da clula mis pequeno. 2.
Coloracin intensa e uniforme do ncleo celular na que
non se distingue a rede de cromatina, debida morte do
ncleo.

pico- Prefixo que significa a billonsima parte da unidade

que precede.

picodnavirus s.m. Parvoviridae.

Picornaviridae ou Picornavirus s.m.pl. Familia de
virus con RNA monocatenario no seu virin, de simetra
cbica e moi pequeno, que comprende catro xneros,
dous dos cales lle afectan home (Euterovirus e Rhinovirus), e os outros dous son patxenos animais principalmente (Aphthovirus e Cardiovirus).

picrmico (cido) s.m. Monoaminodinitrofenol, cido

que se atopa no sangue no envelenamento polo cido
pcrico, en forma de grans vermellos que poden estar
libres ou includos nos leucocitos.

pcrico (cido) s.m. Trinitrofenol, resultado da accin do

602
clculo. / P. catarral Pielite producida polo paso dunha
urina cargada de substancias txicas ou balsmicas. / P.
fibrinosa ou hemorrxica Pielite caracterizada, respectivamente, pola presencia de fibrina ou sangue na urina. /
P. gravdica Pielite que se observa no embarazo. / P.
hematxena ou urxena Pielite na que a infeccin
procede, respectivamente, do sangue ou da urina. / P.
supurada Pielite que se caracteriza pola eliminacin de
pus pola urina.

pielo- Prefixo do grego, pelve.

pielocistite s.f. Inflamacin da pelve renal e vexiga.
pielocistostoma ou pielocistostomose s.f. Anastomose cirrxica entre a pelve e a vexiga.

pielografa ou pieloureterografa s.f. Radiografa da

pelve renal e urteres, trala administracin dun contraste.
// P. ascendente ou retrgrada Pielografa na que o
medio de contraste se introduce por va uretral. / P. de
eliminacin, excrecin ou intravenosa Pielografa na
que o medio de contraste se inxecta por va intravenosa,
eliminndose rapidamente pola urina.

pielograma s.m. Radiograma da pelve renal.

pielolitotoma s.f. Extraccin cirrxica dos clculos
renais mediante incisin da pelve.

pielometra ou pelvimetra s.f. Medicin da pelve

renal.

pielonefrite s.f. Pielite e nefrite simultneas. // P. ascendente ou descendente Inflamacin que progresa da
vexiga ril ou do ril vexiga, respectivamente.

pielonefros s.f. Enfermidade do ril e da pelve.

pieloplastia s.f. Cirurxa plstica da pelve renal.
pieloplicacin s.f. Diminucin de tamao da pelve renal
dilatada mediante a realizacin de dobramentos nas sas
paredes e fixacin por medio de suturas.

cido ntrico sobre o fenol. Emprgase como colorante,

reactivo, etc., e en medicina como tpico, e nas queimaduras en solucin 1%.

pieloscopia s.f. Exame radiolxico da pelve trala admi-

picro- Prefixo do grego, amargo.

picrocarmn s.m. Colorante histolxico composto de

pielostoma s.f. Abertura cirrxica da pelve renal para

carmn, amonaco, cido actico e cido pcrico, que se

usa en microscopia.

pielotoma s.f. Incisin cirrxica na pelve renal, xeral-

picroformol s.m. Axente fixador composto dunha solu-

pielovenoso-a adx. Relativo pelve renal e s veas, espe-

cin saturada acuosa de cido pcrico mesturada cunha

solucin de formaldehido 6%.

picrol s.m. Po antisptico amargo (di-iodorresorcinamonosulfato de potasio) que se usa na limpeza de feridas.

picroxeusia s.f. Sabor amargo.

pielectasia s.f. Dilatacin da pelve renal.
pielite s.f. Inflamacin da pelve renal debida principalmente presencia de clculos, inflamacin prxima ou
refluxo da urina. // P. calculosa Pielite producida por

nistracin intravenosa dun medio de contraste que se

elimina pola urina.
deriva-la urina exterior.
mente para a extraccin de clculos.
cialmente a drenaxe da pelve renal sistema venoso en
casos de presin retrgrada.

pielovesical adx. Relativo pelve renal e vexiga.

piemese s.f. Vmito de substancias purulentas.
pimide s.f. Enfermidade cutnea metasttica desenvolvida no curso dunha piohemia.

piencfalo s.m. Absceso cerebral. Tamn se di piocefalia.

piese s.f. V. piose.

603

piesestesia s.f. 1. Sensacin de peso. 2. Sensibilidade

presin. Tamn se di barestesia.

piesmetro s.m. Aparello para medi-la sensibilidade da

pel s cambios de presin. // P. de Hales Tubo de vidro
que se introduce nunha arteria co obxecto de medi-la
presin sangunea segundo a altura que acada o sangue
no tubo.

piesmetro ou piezmetro s.m. Piesmetro.

piezograma s.m. Grfica da presin arterial obtida polo
piesmetro.

pigalxia s.f. Dor nas ndegas.

pigmentacin s.f. 1. Coloracin dunha zona debida a un
pigmento. 2. Presencia de pigmentos nos tecidos. // P.
carotinoide V. aurantase. / P. extrnseca ou estraa
Pigmentacin producida por un colorante procedente do
exterior. / P. hematxena Pigmentacin producida por
depsito de derivados da hemoglobina. / P. retinal
Aparicin na retina de masas coloreadas de forma irregular, debidas hiperxnese da capa pigmentaria da
coroide.

pigmento s.m. Substancia colorante que existe en condicins normais ou anormais nos elementos anatmicos e
nos lquidos do organismo. // P. biliar Calquera das substancias que lle dan bile a sa cor particular: bilirrubina,
urobilina, biliverdina, etc. / P. hematxeno Pigmento
derivado do metabolismo da hemoglobina: hematina,
hemosiderina, hematoporfirina, etc. / P. hepatxeno
Pigmento biliar formado pola desintegracin da hemoglobina no fgado. / P. melantico Melanina. / P. metablico Pigmento producido pola accin metablica das
clulas. / P. respiratorio Substancia que ten afinidade
polo osxeno e contribe respiracin, como a hemoglobina. / P. visual Pigmento fotoqumico sensible luz que
se localiza no interior das clulas da retina, e que lle
permite capta-la enerxa lumnica.

pigmentodermia s.f. Hipercroma.

pigmentfago-a adx. Das clulas que fagocitan
pigmento.

pigmentolisina s.f. Lisina que destre pigmento.

pigoamorfo-a ou pigoteratoide adx. Tumor teratoide
na zona sacra.

pigoddimo s.m. Monstro fetal con pelve dobre.

pigomelo s.m. Monstro fetal cun ou varios membros
supernumerarios unidos s ndegas ou cerca delas.

pigpago s.m. Monstro fetal dobre unido polas ndegas.

pico-a adx. Purulento.
pite s.f. Inflamacin da piamter.
pileflebectasia s.f. Ectasia da vea porta.
pileflebite s.f. Inflamacin da vea porta. // P. adhesiva ou
piletromboflebite Inflamacin e trombose da vea porta.
/ P. supurativa Piopileflebite.

pilorotoma

pilenfraxe s.f. Obstruccin da vea porta.

pleo s.m. 1. Membrana que s veces cobre a cabeza do
feto no parto. 2. Un dos hemisferios do cerebelo. // P.
ventricular Bulbo duodenal.

piletrombose s.f. Trombose da vea porta.

piliacin s.f. Produccin de pelos ou cabelos.
plico-a adx. Relativo vea porta.
pilfero-a adx. Provisto de pelos.
piliforme adx. En forma de pelo ou de cabelo.
pilimiccin s.f. Emisin de ourios que conteen filamentos de moco vesical ou verdadeiros pelos procedentes dun quiste dermoide. Tamn se di triquiose
vesical.

pilomatrixoma s.m. Tumor epitelial benigno, calcificante, que deriva das clulas da matriz pilosa. Manifstase como unha masa redondeada intracutnea de 1 cm
ou mis. Aparece normalmente na cara, pescozo e brazos.

pilomotor-a adx. Que causa movementos dos pelos.

piloqustico-a adx. Relativo s quistes que conteen
pelos.

piloquisto s.m. Quiste piloso.

piloralxia s.f. Dor procedente da zona do ploro.
pilorectoma s.f. Extirpacin do ploro ou gastrectoma
parcial.

pilorite s.f. Inflamacin do ploro ou porcin pilrica do

estmago.

ploro s.m. Estreitamento final do estmago que o comunica co bulbo duodenal. Nas paredes desta abertura
ensnchase a capa de fibras musculares circulares do
estmago para forma-lo esfnter pilrico.

piloroduodenite s.f. Inflamacin do ploro e do

duodeno.

pilorogastrectoma s.f. Extirpacin da porcin pilrica

do estmago. Tamn se di gastropilorectoma.

piloromiotoma s.f. Incisin do esfnter muscular pilrico ata a submucosa, nos casos de pilorospasmo. Tamn
se di operacin de Ramsted.

piloroplastia s.f. Cirurxa plstica do ploro para reparar

unha lesin, sobre todo nos casos de estenose pilrica.

piloroptose s.f. Ptose ou descenso da porcin pilrica do

estmago.

pilorospasmo s.m. Contractura do esfnter pilrico que

causa diminucin do orificio. frecuente en lactantes.

pilorostoma s.f. 1. Abertura cirrxica no extremo pilrico do estmago, a travs da parede abdominal. 2.
Fstula gstrica no ploro.

pilorotoma s.f. Incisin no ploro. Tamn se di piloromiotoma.

pilosebceo-a

pilosebceo-a adx. Relativo s pelos ou folculos pilosos

e s glndulas sebceas.

pilosidade s.f. V. vilosidade.

piloso-a adx. V. viloso.
plula s.f. 1. Unha das formas de presentacin das
mencias para a sa administracin por va oral. Consiste
nunha masa esfrica ou ovoide que contn un ou varios
medicamentos e un excipiente apropiado. 2. Coloquialmente, anticonceptivo oral.

pilular adx. Relativo plula ou sa forma.

pimelite s.f. Inflamacin do tecido adiposo.
pimeloma s.m. Lipoma.
pimelopterixin s.m. Pterixin adiposo da conxuntiva.
pimelortopnea s.f. Dispnea intensa debida obesidade.
pimelose s.f. Obesidade ou adipose.
pimeluria V. lipuria.
pincel s.m. Conxunto de pelos ou outro material flexible
xuntos cun mango. // P. elctrico Electrodo en forma de
pincel con pelos de metal para a electrizacin da pel. / P.
farnxeo ou larnxeo Pincel para a aplicacin de medicamentos lquidos na farinxe ou larinxe, respectivamente.
/ P. de Kruse Pincel de arames de platino que se utiliza
nos laboratorios para estender material bacteriano sobre a
superficie dun medio de cultivo.

pineal adx. 1. Que ten forma semellante dunha pia. 2.

Relativo ou pertencente glndula pineal.

pinealectoma s.f. Extirpacin da glndula pineal.

pinealismo s.m. Estado producido por unha disfuncin da
glndula pineal.

pinealoma s.m. Tumor desenvolvido a partir da glndula

pineal.

pingallo s.m. Pel pendente debaixo do queixo nas persoas

moi delgadas ou vellas.

pingalln s.m. V. vula.

pingucula ou pingucula s.f. Pequena mancha amarelada que aparece, especialmente na vellez, na conxuntiva
ocular a nivel do limbo esclerocorneal, sobre todo no
lado nasal, debida a unha dexeneracin hialina do tecido
conxuntivo e fibras elsticas.

pinna s.f. Pavilln da orella.

pnnula s.f. Pregadura do bordo libre dos ligamentos
anchos do tero.

pinocito s.m. Clula macrfaga que absorbe e dixire

lquidos hsticos.

pinocitose s.f. Fagocitose de tipo lquido por parte dunha

604

pinoterapia s.f. V. peinoterapia.

pinta s.f. 1. Mancha ou sinal na pel. 2. Enfermidade infecciosa da pel observada en Mxico e Amrica Central,
caracterizada por manchas en diversas partes do corpo
con tendencia ulceracin. Est causada pola espiroqueta Treponema carateum. Tamn se di caratea, mal de
Pintos.

pntide s.f. Lesin da pel secundaria da pinta.

pinzamento s.m. Situacin pola cal un rgano ou estructura queda atrapada entre das superficies articulares ou
non articulares.

pinzas s.f.pl. Instrumento de metal ou doutro material,

provisto de das ramas unidas por un extremo, e que polo
extremo libre se poden aproximar presionando sobre
elas, co fin de coller, suxeitar, atraer ou comprimir. As de
bocado forte chmanse frceps. // P. arteriais Pinzas
empregadas para facer hemostase das arterias. / P.
clamps Variedade de pinzas nas que as ramas son
dentadas a partir da articulacin, utilizadas para a
compresin de pedculos vasculares, asas intestinais, etc.
/ P. de Chaput Pinzas que teen o bocado rematado en
cinco dentes, para agarra-la pel. / P. de curacin Pinzas
con mangos semellantes s tesoiras, que se usan para asir
gasas, tubos de drenaxe, etc., durante a curacin de
feridas. / P. de diseccin Pinzas compostas de das ramas
planas e paralelas unidas por un extremo, que se separan
polo outro polo seu propio resorte e que se unen pola
presin dos dedos. / P. de Gauss Pinzas que se usan para
a traccin do coiro cabeludo fetal, coa fin de favorece-lo
descenso da cabeza do feto. / P. de Kocher Pinzas de
forcipresin cunha das ramas rematada nun dente que
encaixa entre os dous dentes da outra, que se usa para a
fixacin de tecidos durante unha operacin ou para
comprimir vasos que sangran. / P. de Pen Pinzas
hemostticas ordinarias. / P. hemostticas Pinzas destinadas compresin dos vasos sanguneos que sangran
durante as intervencins. / P. traqueais Pinzas de ramas
longas e delgadas, para extraer corpos estraos da
traquea.

pio- Prefixo do grego, pus.

pioblenorrea s.f. Blenorrea con pus abundante.
piocefalia s.f. ou piocfalo s.m. 1. Absceso cerebral. 2.
Presencia de pus nos ventrculos cerebrais. Tamn se di
cefalopiose, piencfalo.

piocele s.m. Distensin dunha cavidade por acumulacin

de pus.

piocelia s.f. Pus na cavidade abdominal.

piocianase s.f. Substancia antibacteriana que se obtn dos
cultivos de Pseudomonas aeruginosa, bactericida para
moitos xermes e ltica para outros.

clula. Ten lugar sobre todo nas clulas da mucosa intestinal.

piocinico-a adx. Relativo pus con coloracin azul ou

pinosoma s.m. Vacolo citoplasmtico que contn

piocianolisina ou piocina s.f. Bacteriocina producida

lquido procedente da pinocitose.

Pseudomonas aeruginosa.
por algunhas cepas de Pseudomonas aeroginosa.

605

piocito s.m. Corpsculo ou clula de pus, especialmente a

procedente da dexeneracin dun leucocito, que participa
na supuracin.

piococo s.m. Coco pixeno.

piocolecistite s.f. Colecistite supurada.
piocolpocele s.f. Proceso tumoral na vaxina que contn
pus.

pioptise
humana tres especies: Pediculus capitis ou piollo da
cabeza, Pediculus vestimenti ou piollo do corpo e dos
vestidos, e Pediculus pubis ou piollo da pube.

pimetra s.f. ou piometrio s.m. Acumulacin de pus

dentro do tero.

piometrite s.f. Inflamacin do tero de tipo purulento.

piomite ou piomiosite s.f. Inflamacin de tipo supurativo do tecido muscular.

piocolpos s.m. Pus localizado no interior da vaxina.

pioctanina s.f. Colorante azul de anilina, violeta de rosa

pionefrite s.f. Nefrite de tipo purulento. Tamn se di

metilo ou metilrosanilina que se emprega en microscopia

e en medicina como antisptico en solucin 1% nas
supuracins da conxuntiva, vas lacrimais, odo, nariz,
etc.

pionefrolitase s.f. Presencia de pus e clculos no ril.

pionefrose s.f. Distensin da pelve renal e do ril con

piocultivo s.m. Exame bacteriolxico comparativo do

pus dunha lesin.

piodermia s.f. Dermatite de tipo purulento. Existen

numerosas formas segundo a estructura cutnea que
resulte afectada. As, as piodermias que lles afectan s
anexos cutneos adoitan estar causadas por estafilococos:
folculos da barba, furnculos, furunculoses, ntrax,
hidradenites e unlleiros. As piodermias difusas non
ligadas s anexos da pel adoitan estar causadas por
estreptococos: impetixe, erisipela, ectima, abscesos, flegmns.

piodermatite ou piodermite s.f. Inflamacin da pel de

tipo supurativo.

piodermatose s.f. Piodermia.

pioemese s.f. Vmito de tipo purulento.
piofaxia s.f. Degluticin de pus.
piofecia s.f. Pioquecia.
piofilctico-a adx. Que acta como defensa contra as
infeccins purulentas.

piofismetra s.m. Pimetra con acumulacin de gases.

pioftalma s.f. Oftalmopata de tipo purulento.
piohemia s.f. Septicemia xeral producida por xermes
productores de pus polo paso destes sangue, caracterizada pola formacin de numerosos abscesos en distintas
partes do corpo, acompaada de febre, calafros,
sudacin, ictericia e dores articulares. // P. arterial
Piohemia debida diseminacin de mbolos procedentes
dunha trombose cardaca. / P. criptoxnica Piohemia de
orixe descoecida ou que procede dun tecido profundo. /
P. portal Piohemia que ten a orixe nunha vscera relacionada coa vea porta.

piohemotrax s.m. Acumulacin de pus e sangue na

cavidade pleural.

pioide adx. Parecido pus.

piolabirintite s.f. Inflamacin purulenta do labirinto.
piollo s.m. Insecto ptero do xnero Pediculus, parasito do
home e doutros mamferos. Distnguense en parasitoloxa

absceso renal.

destruccin do parnquima renal por unha acumulacin

de pus.

pioovario s.m. Absceso do ovario

pioovarite s.f. 1. Ovarite con formacin de pus. 2. Pioovario.

piopericardio s.m. Acumulacin de material purulento

no pericardio.

piopericardite s.f. Inflamacin do pericardio de tipo

purulento.

pioperihepatite s.f. Peritonite de tipo purulento localizada no peritoneo periheptico. Tamn se di absceso
subfrnico ou empiema subfrnico.

pioperitoneo s.m. Acumulacin de pus na cavidade peritoneal.

pioperitonite s.f. Peritonite de tipo purulento.

piopielectase s.f. Dilatacin da pelve renal por acumulacin de pus na mesma.

piopileflebite s.f. Pileflebite de tipo supurativo.

pioplania s.f. Metstase de tipo supurativo.
piopneumocolecistite s.f. Inflamacin e distensin da
vescula biliar con acumulacin de pus e aire.

piopneumohidtide s.f. Quiste hidatdico con presencia

de pus e gases.

piopneumopericardio s.m. Presencia de pus e gases na

cavidade pericrdica.

piopneumoperihepatite s.f. Absceso do fgado con pus

e gas dentro da sa cavidade.

piopneumoperitoneo s.m. Presencia de pus e gas na

cavidade peritoneal.

piopneumoperitonite s.f. Peritonite con pus e gas na

cavidade peritoneal.

piopneumotrax s.m. Acumulacin de material purulento e aire ou gas na cavidade pleural. // P. subfrnico
Absceso gasoso subfrnico.

piopoese s.f. Que produce pus. Tamn se di pioxenia.

pioptise s.f. Expectoracin de material purulento.

pioquecia

pioquecia s.f. Presencia de pus nas feces.

pioquisto s.m. Quiste de contido purulento.
piorrea s.f. Sada ou derramo de material purulento. // P.
alveolar Inflamacin purulenta do peristeo dos alvolos
dentarios, con necrose progresiva destes e desprendemento dos dentes. Na actualidade este termo est en
desuso e substitese por outros como parodontite, peridontite, xenxivite expulsiva.

606

pirazolona s.f. Substancia antipirtica, analxsica e

antiinflamatoria derivada do pirazol. O seu emprego en
teraputica redcese a descubrir efectos txicos sobre a
medula sea.

pirenemia s.f. Presencia de glbulos vermellos nucleados

no sangue.

pirenoide adx. Da apfise odontoide do axe denominado

as polo seu parecido coa carabua dunha froita.

piortopnea s.f. Pimelortopnea.

piosalpingooforite ou piosalpingovarite s.f. Inflama-

pirenlise s.f. Destruccin ou disolucin do nuclolo

cin de tipo purulento da trompa de Falopio e do ovario.

pirtico-a adx. Relativo febre ou sa natureza.

pireticose s.f. Afeccin de tipo febril.
pireto- Prefixo do grego, febre.
piretografa s.f. 1. Descricin das febres. 2. Grfica

piosalpinxite s.f. Salpinxite de tipo purulento.

piosapremia ou piosepticemia s.f. Piohemia combinada con septicemia. Tamn se di septicopiohemia.

piose s.f. Supuracin. // P. de Corlett Impetixe contaxiosa

ampolar. / P. de Manson Pnfigo contaxioso.

piospermia s.f. Presencia de pus no seme.

piosplenite s.f. Esplenite de tipo purulento.
piosttico-a adx. Que detn a supuracin.
piostomatite s.f. Inflamacin de tipo supurativo da boca.
pioterapia s.f. Emprego do pus con fins teraputicas, ou
forma emprica de proteinoterapia.

piotrax s.m. Acumulacin de pus na pleura. // P. subfrnico V. piopneumoperihepatite.

piotoxinemia s.f. Presencia no sangue de toxinas de

microorganismos pixenos.

piovesiculose s.f. Acumulacin de pus nunha vescula,

seminal ou biliar.

pioxnese ou pioxenia s.f. Produccin de pus.

pioxenina s.f. Composto derivado das clulas do pus.
pipemdico (cido) s.m. Substancia antimicrobiana
empregada como antisptico urinario.

piperacina s.f. Antihelmntico moi eficaz nas infestacins por oxiros e ascride.

pipeta s.f. Tubo de vidro que se usa en laboratorio para

tomar ou medir pequenas cantidades de lquido.

piramidal adx. 1. Que ten forma de pirmide. // s.m. 2.

so da primeira fila do carpo. 3. V. msculo. 4. V. fascculo.

pirmide s.f. Estructura anatmica que ten aproximadamente a forma desta figura xeomtrica. // P. anterior do
bulbo Cada un dos cordns situados a ambos lados da
fisura media da cara anterior do bulbo, que son continuacin dos fascculos de Goll. / P. do tmpano Eminencia
na parede interna do odo medio.

piramidn s.m. Antipirtico de frmula C13H17ON3.

piramidotoma s.f. Seccin do feixe piramidal para o
tratamento do hemiparkinsonismo postenceflico.

dunha clula.

febril.

piretlise s.f. Diminucin ou reduccin da febre.

piretoloxa s.f. Estudio ou tratado sobre a febre.
piretmetro s.m. Termmetro clnico.
piretoterapia s.f. 1. Tratamento dunha enfermidade
mediante a elevacin da temperatura do paciente por
medio da inxeccin ou aplicacin de axentes pirxenos.
2. Tratamento da febre.

piretotifose s.f. Delirio ou estupor propio da febre.

piretoxnese ou piretoxenia s.f. Conxunto de factores
e mecanismos que orixinan febre.

piretxeno-a adx. V. pirxeno.

piretrina s.f. Principio activo que se illa da raz do
piretro, e pose propiedades antihelmnticas.

pirexia s.f. Estado febril.

pirexiofobia s.f. Temor morboso febre.
pirgocefalia s.f. V. acrocefalia.
piridoxina s.f. Vitamina B6.
piriforme adx. 1. Que ten forma de pera. // s.m. 2. V.
msculo.

pirimidina s.f. Composto nitroxenado do que derivan as

bases timina, citosina e uracilo, bases fundamentais dos
cidos nucleicos. Numerosos derivados pirimidnicos
obtidos por sntese posen importancia como axentes
farmacolxicos e quimioteraputicos.

piro- Prefixo do grego, lume.

piroflctide s.f. Pstula maligna.
pirofobia s.f. Temor morboso lume.
pirofosfrico (cido) s.m. cido de frmula P2H7O4
que se obtn quentando cido fosfrico.

piroide adx. Parecido lume. Tamn se di fosforescente.

pirlise s.f. Descomposicin ou lise de substancias orgnicas producidas pola accin da calor.

607

pirolizacin s.f. Descomposicin pola calor.

piromana s.f. Tendencia incendiaria que presentan
algns individuos.

pirmetro s.m. Termmetro especial para rexistrar

temperaturas moi elevadas, que exceden a escala termomtrica habitual.

pironina s.f. Colorante bsico empregado en histoloxa.

As pironinas son diaminoxantinas metiladas.

pironixe s.f. Ignipuntura.

pirosal s.m. Acetilsalicilato de antipirina.
piroscopio s.m. Aparello usado para determina-la intensidade das radiacins calricas.

pirose s.f. Sensacin de ardenta no estmago e no

esfago que sobe farinxe acompaada de eructos agres,
debida a unha dispepsia de tipo acedo.

pirotermia s.f. Hipertermia artificial causada pola aplicacin de ondas curtas.

pirotoxina s.f. Toxina que orixina a febre.

pirxeno-a adx. 1. Que produce febre. Tamn se di piretxeno. // s.m. 2. Grupo de substancias que se atopan con
frecuencia na auga esterilizada, producidas por bacterias
que morren durante o proceso de esterilizacin, e que
deixan productos na auga que seran causantes de
aumento da temperatura consecutivo s inxeccins intravenosas.

pirrol s.m. Base alcalina voltil, lquida e incolora, de

frmula C4H5N, por destilacin seca de substancias
animais. indispensable para a hematopoese.

pirrolina s.f. Lquido oleoso formado pola accin do

cido actico e po de cinc sobre o pirrol.

piruvato s.m. Sal do cido pirvico. // P. descarboxilado

V. carboxilase.

pirvico (cido) s.m. Substancia formada como consecuencia da gliclise aerbica dos hidratos de carbono.
Tamn se obtn por destilacin do cido tartrico.

piruvicodescarboxilase s.f. Enzima que cataliza e

acelera a descarboxilacin oxidativa do cido pirvico e
a sa transformacin en Acetil-CoA.

pisiforme adx. 1. En forma de chcharo. // s.m. 2. ltimo

so da primeira fila do carpo, que se articula co piramidal.

pitecoide adx. De aspecto simiesco.

pitiatismo s.m. Para Babinski, conxunto de trastornos de
tipo histrico que son producto da suxestin e que se
poden tratar por persuasin.

pitirase s.f. Afeccin da pel caracterizada por escamaduras furfurceas (semellantes farelo). // P. alba atrfica Escamadura da pel seguida de atrofia. / P. alba parasitaria V. tia tonsurante. / P. capitis V. seborrea. / P.
circinada e marxinada Variedade de pitirase semellante
de Gibert, pero causada polo fungo Microsporon. / P. de

pixigrafa
Gibert Pitirase rosada de evolucin cclica, que comeza
por unha placa solitaria de bordos rosados e centro descolorido, cuberta de escamias, e logo aparecen en diversas
partes do corpo, sobre todo no tronco, placas anulares
secundarias. Relacinase con virus. / P. de Hebra. V. p.
rubra. / P. furfurcea V. seborrea. / P. lingual V. glosite
exfoliativa marxinada. / P. liquenoide Eritrodermia
mculo-papular. Tamn se di enfermidade de Jodassohn. / P. pilaris V. queratose folicular. / P. rosada V.
pitirase de Gibert. / P. rubra Pitirase xeneralizada moi
grave, que adoita acabar coa vida do paciente. Caracterzase por avermellamento e escamadura moi intensos, e
pode ter unha evolucin aguda ou crnica. / P. rubra
pilaris Variedade de pitirase caracterizada pola queratinizacin da epiderme, que se exfolia en laminias. De
curso crnico, non lle afecta estado xeral do paciente.
Tamn se di enfermidade de Devergie. / P. simple V.
seborrea. / P. versicolor Dermatose causada polo fungo
Microsporon furfur, caracterizada por manchas amareladas diseminadas, das que se desprenden escamas pola
rascadura. Tamn se di dermatose furfurcea. / P.
vulgar V. seborrea.

pitiroide adx. Parecido farelo. Tamn se di furfurceo.

pitoxnese s.f. Xeracin dun proceso de descomposicin
ou putrefaccin.

pitxeno-a adx. Que causa putrefaccin, ou ben causado

por ela.

pitresina s.f. Solucin que contn a vasopresina,

hormona con accin presora e antidiurtica do lobo
posterior da hipfise.

pituicito s.m. Clula da pars nerviosa da hipfise.

pituta s.f. 1. Lquido dos ventrculos cerebrais, que antigamente se cra que era recollido pola hipfise e se eliminaba polas fosas nasais (membrana pituitaria). Era un dos
catro humores considerados polos antigos. 2. Moco ou
flegma de tipo filante, viscoso e esbrancuxado expulsado
polo vmito, regurxitacin ou expectoracin.

pituitaria s.f. Membrana das fosas nasais, mucosa nasal

ou olfactiva. Tamn se di membrana de Schneider. //
Glndula p. V. hipfise.

pituitarismo s.m. Alteracin da funcin da hipfise.

pituitectoma s.f. V. hipofisectoma.
pituitoso-a adx. Que contn abundante moco ou pituta,
ou relativo a este.

pituitrina s.f. Extracto da neurohipfise.

Pityrosporon Xnero de fungos da familia Criptococceas, algns dos cales causan lesins na pel e coiro cabeludo. // P. orbiculare Fungo que causa a pitirase versicolor.

piria s.f. Presencia de pus na urina.

pixigrafa s.f. Exploracin mediante cpsulas que
permiten tomar mostras de lquidos a calquera nivel do
tubo dixestivo.

pK

pK Smbolo que representa o logaritmo negativo da constante de disociacin. Emprgase habitualmente para as
constantes de acidez.

placa s.f. Superficie, rea ou zona que presenta unha serie

de caractersticas diferenciables do resto. // P. alopcica
Zona desprovista de pelos, debida xeralmente a unha
dermatose. / P. auditiva Parte do so temporal que forma
o teito do conducto auditivo externo. / P. ateromatosa
Lesin de aspecto amarelado producida por dexeneracin
das paredes arteriais, que produce engrosamento da capa
ntima vascular. / P. de cultivo Placa de cristal para os
cultivos en gar-gar ou xelatina. / P. dental 1. Formacin dentaria sobre a superficie dun dente, que se supn
acta como medio de proliferacin bacteriana, tendo
importancia na xnese de carie e outras alteracins dentarias. 2. Placa de metal ou acrlica que se axusta bveda
da boca e serve de soporte para os dentes postizos. / P.
metlica En ortopedia e traumatoloxa, medio empregado para o tratamento de diversas fracturas co fin de
fixa-los fragmentos fracturados. / P. motora Terminais
nerviosos que se atopan na unin neuromuscular entre
unha fibra nerviosa e unha fibra do msculo esqueltico.
/ P. de Petri Prato, disco ou caixa que contn bacterias en
cultivo aptas para a inoculacin. / P. de Peyer Agrupacin de ndulos linfticos dispostos en placas alongadas,
no intestino delgado, fronte zona de insercin do
mesenterio.

placebo s.m. Preparacin farmacolxica que non contn

608
por completo. / P. espuria Parte accesoria da placenta
que non ten conexin vascular coa placenta principal. / P.
fenestrada Aquela que lle falta nalgunha zona tecido
placentario. / P. previa Placenta que en vez de estar
implantada na parte alta do tero, se implanta no seu
segmento inferior. No parto pode presentarse antes c
feto, podendo ser causa de hemorraxia grave. Identificronse tres tipos desta anormalidade: central, cando o
orificio interno do tero est totalmente cuberto pola
placenta; parcial, cando este orificio est parcialmente
cuberto por ela; e marxinal, cando o bordo da placenta
invade a marxe deste orificio sen se estender mis al del.
Esta anomala ocasiona hemorraxias durante o embarazo,
sobre todo nos tres ltimos meses. / P. retida Retencin
da placenta despois do parto por adherencia anormal da
mesma ou por contraccins uterinas anormais.

placentacin s.f. Proceso de formacin e insercin

placentaria.

placentario-a adx. 1. Relativo ou pertencente placenta.

2. Mamfero que pose placenta.

placentiforme adx. Que ten forma de placenta.

placentite s.f. Inflamacin da placenta.
placentografa s.f. Tcnica de exploracin da placenta a
travs de radiografas, trala inxeccin de contraste. / P.
por ultrasns Tcnica de visualizacin mediante
ecografa bidimensional.

principios activos farmacolxicos, que se emprega en

medicina para estudios de control co fin de determina-la
efectividade dun producto farmacutico, ou que se prescribe para producir un efecto teraputico por suxestin.

placentoide adx. Que se asemella placenta.

placentoma s.m. Neoplasia orixinada de restos placenta-

placenta s.f. rgano esponxoso con forma de disco que se

placentoterapia s.f. Uso teraputico das preparacins de

forma no interior do tero durante a xestacin e establece

as relacins entre a nai e o feto. A travs dela ten lugar o
intercambio nutritivo por medio do cordn umbilical.
Desenvlvese a partir do trofoblasto do embrin (corion)
e da decidua basal do tero da nai. Mide aproximadamente 15 cm de dimetro e 3 cm de espesura, cun peso
de arredor de 500 gramos. Consta dunha porcin fetal
que a membrana corial e est revestida polo amnio
(membrana delgada que circunscribe a cavidade amnitica, tapiza a cara interna da placenta e recobre o cordn
umbilical), que contina co cordn umbilical, e unha
porcin materna que est formada por unha lmina basal
e uns septos placentarios. Estes septos dividen a placenta
en lbulos ou cotiledns. A placenta presenta un seo ou
vea circular que se comunica coas veas da mucosa
uterina. Desempea das grandes funcins: facilita o
intercambio de productos entre o feto e a nai, e tamn
funciona como glndula endcrina (productora de esteroides, gonadotropina corinica, lactxeno placentario,
etc.). / P. accesoria Lobos placentarios separados da
placenta principal coa cal mantn tres conexins vasculares. / P. accreta Adherencia anormal dunha parte da
placenta msculo uterino por ausencia da decidua no
lugar da placenta. / P. bipartida ou dobre Placenta dividida en varias partes que poden estar xuntas ou separadas

rios retidos despois dun aborto ou dun parto. / P. maligno

V. deciduoma maligno.
placenta.

placentoxnese s.f. Orixe e desenvolvemento da

placenta.

placoda s.f. Placa ectodrmica que forma o primeiro

esbozo dos rganos sensoriais. // P. auditiva D lugar
odo interno. / P. cristalina Dela deriva o cristalino. / P.
dorsolaterais Orixinan parte dos rganos acsticos. / P.
epibranquiais Forman os ganglios dos pares craniais. /
P. olfactoria D lugar nervio olfactorio.

pladaroma s.m. ou pladarose s.f. Tipo de tumor brando

da plpebra.

Planck, constante de V. constante.

plancto s.m. Conxunto de organismos diminutos, animais
e vexetais, que flotan en tdalas augas naturais, seguindo
a corrente delas.

plniceps adx. Que ten a cabeza plana.

planmetro s.m. Instrumento empregado para medi-la
superficie dunha zona.

plano s.m. 1. Superficie plana. 2. Superficie delimitada

pola posicin de tres puntos no espacio. // P. de Addison
Planos empregados como referencia na topografa do

609
trax e abdome. / P. de Hodge Serie de planos pelvianos
paralelos estreito superior da pelve. / P. esternal Superficie anterior do esterno. / P. frontal Plano paralelo eixe
maior do corpo e perpendicular plano saxital. / P. horizontal Plano transverso perpendicular eixe maior do
corpo. / P. medial Plano saxital. / P. visual Plano que
pasa a travs dos eixes visuais dos ollos. Tamn se di
plano orbitario.

planocelular adx. Constitudo por clulas planas.

planocito s.m. Clula vagabunda. Leucocito.
planodia s.f. Va falsa causada por unha sondaxe lacrimal
mal feita.

planografa s.f. V. tomografa.

planotopocinesia s.f. Trastorno do sentido da orientacin respecto s obxectos do espacio.

planta s.f. 1. Parte inferior do p desde o calcaar ata as

dedas. 2. Aspecto.

plantalxia s.f. Dor na zona plantar.

plantar adx. 1. Relativo planta. // s. 2. V. arteria,
msculo, nervio.

plnula s.f. Fase do desenvolvemento embrionario na que

o embrin consta s de das capas primitivas: ectoderma
e endoderma. // P. invaxinada V. gstrula.

planum (lat) Plano.

planuria s.f. Miccin por un sitio anmalo.
plaqueta s.f. Elemento constitunte do sangue, cun
dimetro de 2 a 3 microns, relacionado coa coagulacin
sangunea e coa retraccin do cogulo. Existen nun
nmero aproximado de 250.000 por mm3. Tamn se di
corpsculo de Zimmerman, trombocito, etc.

plaquetopenia s.f. V. trombopenia.

plaquetose s.f. V. trombocitose.
-plasia Sufixo do grego, neoformacin natural.
plasma s.m. 1. Compoente lquido do sangue. Tamn se
di plasma sanguneo. 2. Substancia orgnica fundamental das clulas e tecidos. Tamn se di protoplasma.
3. Porcin lquida da linfa. // P. intersticial Medio
interno. / P. xenerativo Idioplasma.

plasmacito s.m. Clula plasmtica. Tamn se di plasmocito.

plasmacitose s.f. Presencia de clulas plasmticas no

sangue.

plasmcula s.f. Partcula moi pequena de alto ndice de

refraccin que existe no plasma sanguneo. Tamn se di
hemoconia.

plasmafrese s.f. 1. Extraccin do plasma do sangue

separando os seus compoentes por centrifugacin, de
xeito que se inxectan de novo as partculas e se retn o
plasma. 2. Sada do plasma sanguneo dos capilares por
alteracin das sas paredes.

plasmodiotrofoblasto

plasmalema s.m. Membrana plasmtica.

plasmaquina s.f. Pamaquina.
plasmarrexe ou plasmatorrexe s.f. Rotura do citoplasma celular por aumento da presin interior.

plasmase s.f. Trombina.

plasmatogamia s.f. Unin de clulas na que se conserva
o ncleo de cada unha.

plasmatose s.f. Licuefaccin protoplasmtica dunha

clula.

plasmaxene s.m. Xene terico que non est no cromosoma e si no plasma.

plasmexidrose s.f. Exsudacin de plasma a travs das

paredes vasculares.

plsmido s.m. Molcula de DNA bicatenario que mide

desde 1,5 ata 200 megadaltons, e que ten capacidade de
autorreproduccin. Son frecuentes nas bacterias, e poden
ser portadoras de xenes que codifiquen funcins metablicas txicas, de resistencia a antibiticos. Aumentan a
capacidade de adaptacin e funcional da bacteria. Son
capaces de se autotransferir a outras clulas da mesma
especie por conxugacin ou a cromosomas (episomas). //
Factor R plsmido Factor que codifica a resistencia a
antibiticos: ampicilina, tetraciclina, sulfamidas, etc.
Tamn se di factor R, factor de resistencia.

plasmina s.f. Enzima proteoltico similar tripsina, que

causa fibrinlise descompoendo a fibrina en diversas
partes. Frmase por activacin do plasminxeno, glicoprotena que se sintetiza no fgado.

plasminxeno s. m Protena plasmtica inactivada que se

transforma en plasmina e intervn na fibrinlise.

plasmocito s.m. Clula plasmtica.

plasmocitoma s.m. Plasmoma.
plasmocitose s.f. Presencia de abundantes clulas plasmticas no sangue.

plasmodesma s.m. Pontes ou unins protoplasmticas

entre clulas contiguas ou prximas. Permite a circulacin intercelular de lquidos e dos estmulos que actan
sobre as clulas.

plasmodicida adx. Que destre os plasmodios.

plasmdidos s.m.pl Familia de hemospordeos que
comprende o xnero Plasmodium.

plasmodio s.m. 1. Protozoario do xnero Plasmodium. 2.

Masa citoplasmtica formada pola fusin de varias
clulas, permanecendo os seus ncleos independentes.
Tamn se di sincitio.

plasmodioma s.m. Tumor que se orixina a partir do ectoderma embrionario.

plasmodiotrofoblasto s.m. Capa externa da mrula que

alimenta o vulo ata que se establece a circulacin
placentaria. Tamn se di trofoblasto.

Plasmodium

Plasmodium Xnero de protozoos da familia plasmdidos. Algunhas das sas especies son os axentes etiolxicos do paludismo, e son transmitidos polos mosquitos
do xnero anfele previamente infectados. O ciclo vital
comprende das fases de desenvolvemento: unha asexual
que ten lugar no hspede (o home), e outra sexual que se
produce no tubo dixestivo da femia do mosquito anfele.
Cando este mosquito pica, introduce esporocitos situados
nas glndulas salivares. No home os esporocitos chegan
s sinusoides hepticas a travs do sangue, e penetran no
citoplasma das clulas hepticas, onde medran e se
dividen formndose quistes microscpicos (esquizontes)
que conteen os merozoitos (fase preeritroctica). O
perodo de incubacin entre a picadura infectante e a
presencia dos parasitos no sangue vara segundo as especies de 10 a 37 das. Cando os merozoitos se verten no
sangue invaden os glbulos vermellos (fase eritroctica),
parasitndoos. A rotura dos glbulos vermellos pola parasitacin coincide cos accesos febrs ou ataque paldico,
no que os merozoitos liberados parasitan novas hemacias. As especies que poden causar paludismo no home
son: Plasmodium vivax, Plasmodium ovale, Plasmodium
falciparum, Plasmodium malariae.

plasmogamia s.f. Plasmatogamia.

plasmlise s.f. 1. Proceso biolxico de tipo osmtico
mediante o cal o volume do protoplasma celular se
reduce por perda de auga e sales a travs da membrana.
2. Disolucin do protoplasma celular.

plasmoloxa s.f. 1. Estudio do protoplasma celular. 2.

Estudio das partculas mis pequenas da materia viva.

plasmoma s.m. Tumor formado por clulas plasmticas.

Tamn se di plasmocitoma.

plasmoptise ou plasmotise s.f. Sada do protoplasma

celular por rotura da membrana celular.

plasmorraxia s.f. Paso dos coloides sanguneos s

tecidos. Tamn se di plasmorrea, plasmose.

plasmorrea s.f. Plasmorraxia.

plasmose s.f. Plasmorraxia.
plasmosoma s.m. Ncleo verdadeiro dunha clula.
plasmosquise s.f. Divisin ou fragmentacin do protoplasma. Tamn se di plasmarrexe.

plasmoterapia s.f. Administracin de plasma humano

con fins teraputicos.

plasmotoma s.f. Reproduccin que se efecta se separaren ou desprenderen da clula nai dalgns protozoos
masas protoplasmticas con substancia nuclear.

plasmotropa s.f. ou plasmotropismo s.m. Destruccin de glbulos vermellos no sistema retculo-endotelial

(bazo, fgado, medula sea)

plasmxeno s.m. Parte mis importante do protoplasma.

Tamn se di bioplasma.

plasmozima s.f. Protrombina.

610

plasodermatose s.f. Dermatose na que se produce un

novo tecido que pode ser epitelial ou conxuntivo.

plasoma s.m. Unidade hipottica de protoplasma vivo.

Tamn se di biforo, micela, plastdula.

plastena s.f. Substancia proteica producida pola accin

de enzimas dixestivos sobre as protenas.

plastia s.f. Reconstruccin cirrxica ou neoformacin

artificial de tecidos ou rganos. Emprgase tamn como
sufixo.

plstica s.f. Especialidade cirrxica que se ocupa de

reparar defectos anatmicos do corpo humano.

plstico-a adx. 1. Que reconstre tecidos. // s.m. 2. Material sinttico, moldeable, composto principalmente por
resinas industriais.

plstide s.f. 1. Orgnulo membranoso presente nas

clulas de plantas e algas, de funcin especializada. 2.
Unidade elemental, como as clulas.

plastdula s.f. Unidade menor de protoplasma vivo.

Tamn se di biforo ou plasoma.

plastiosoma s.m. Mitocondria.

plastocito s.m. Plaqueta sangunea.
plastocitopenia s.f. Trombocitopenia.
plastocitose s.f. Trombocitose.
plastocondrio s.m. Mitocondria.
plastodinamia s.f. Capacidade ou habilidade para desenvolverse.

plastosoma s.m. Condriosoma.

plastrn s.m. Zona indurada situada nun foco inflamatorio.

plati- Prefixo do grego, ancho.

platibasia ou platibase s.f. Malformacin da base do
cranio na que o occipicio e a columna vertebral na sa
porcin mis alta se invaxinan na foxa cranial posterior.
A configuracin da cabeza e colo anormal. Tamn se di
impresin basilar.

platicefalia s.f. Bveda cranial aplanada con diminucin

do dimetro vertical da cabeza ou cabeza ancha. Tamn
se di platicrania.

platicelo-a adx. Que plano e cncavo.

platicito s.m. Variedade de clula epitelioide que se atopa
nos ndulos tuberculosos, intermedia entre un leucocito e
unha clula xigante.

platicnemia s.f. Aplanamento da tibia en sentido lateral

(tibia en forma de sabre).

platicoria s.f. Midrase.

platicrania s.f. Platicefalia.
platiglosia s.f. Que ten a lingua plana e ancha.

611

platihelmintos s.m.pl. Filum de vermes aplanados ou

acintados parasitos. Son animais pluricelulares que
posen unha capa musculocutnea que lles permite
moverse. Divdense en das clases: os trematodos, que
son planos e non segmentados, parasitos do home, e
presentes nos climas tropicais, e cestodos, segmentados e
caracterizados por non posur aparello dixestivo e ser
hermafroditas. Entre estes tmo-las tenias.

platihirico-a adx. Que ten o sacro ancho.

platimeria s.f. Fmur aplanado en sentido anteroposterior na sa parte superior. unha anomala observada en
fmures humanos fsiles.

platimioide adx. De certas clulas musculares que teen

o estrato contrctil disposto en forma plana.

plertico-a

pliade s.f. Conxunto de adenopatas localizadas nunha

rexin determinada.

pleiocitose s.f. Aumento do nmero de clulas do lquido

cefalorraqudeo. Tamn se di pleocitose.

pleiotropa s.f. Efectos fenotpicos mltiples causados

por un s xene. Tamn se di pleotropa.

pleo- Prefixo do grego, mis numeroso, mis grande.

pleocitose s.f. Pleiocitose.
pleocloruria s.f. Exceso de eliminacin de cloruros pola
urina.

pleocolia s.f. Incremento da secrecin de bile.

pleocromtico-a ou pleocroico-a adx. Que presenta

ocular caracterizado pola diminucin do seu dimetro

anteroposterior e que ten como consecuencia a hipermetropa.

diversas cores baixo certas circunstancias, como os cristais que teen a capacidade de absorber certos raios de
luz, determinando diferentes cores segundo se coloque o
cristal respecto da luz.

platina s.f. Parte do microscopio cun orificio por onde

pleocroma s.f. Aumento da coloracin. Emprgase habi-

platimorfia s.f. Trastorno do desenvolvemento do globo

pasa a luz e na que se coloca o portaobxectos.

platino s.m. Metal de cor branca cincenta de peso atmico

194,3 e smbolo qumico Pt. Emprgase s veces en
qumica por ser inatacable polos cidos. moi irritante
para a pel e mucosas e causa con bastante frecuencia
reaccins de sensibilizacin que son coecidas polo
nome de platinose.

platinoso-a adx. Que contn platino na forma de menor

valencia.

platiopa s.f. Anchura acentuada da cara.

platipelia s.f. Pelve ancha e plana.
platipodia s.f. P plano.
platirrinia s.f. Calidade de te-lo nariz ancho, dicir, cun
ndice nasal superior a 53.

platispondilia s.f. Aplanamento conxnito dos corpos

vertebrais.

platisquelia s.f. Platicnemia.

platistencefalia s.f. Trastorno do desenvolvemento
cranial con dolicocefalia, ancheamento do occipital e
prognatismo, observado en frica do Sur.

platodos s.m.pl. Platihelmintos.

platoniquia s.f. Distrofia da ua na que a curvatura
lonxitudinal en lugar de ser transversal.

plaxiocefalia s.f. Asimetra e irregularidade de tipo

oblicuo da cabeza, por alteracin do desenvolvemento
das suturas craniais.

tualmente referido s feces, como consecuencia dunha

pleocolia.

pleomastia s.f. Polimastia.

pleomeria s.f. Polimera.
pleomorfia s.f. ou pleomorfismo s. m. 1. Presentacin
de formas distintas por un s organismo, especie ou
bacteria durante o seu ciclo vital, baixo certas circunstancias. 2. Propiedade de cristalizar en varias formas que
teen algns compostos qumicos ou minerais. 3. Polimorfismo.

pleonctico-a adx. Do sangue que contn unha cantidade

de osxeno superior normal (mis do 80%).

pleonemia s.f. Incremento do volume sanguneo.

pleonexia s.f. 1. Desexo enfermizo de ter beneficios. 2.
Estado no cal a hemoglobina e o osxeno circulando se
combinan con maior estabilidade que habitualmente,
proporcionando s tecidos menor cantidade de osxeno
da normal.

pleonosteose s.f. Osificacin excesiva e prematura.

pleonuria s.f. Aumento da excrecin de urina.
pleptica s.f. Tcnica oftalmolxica para o tratamento da
ambliopa, coa fin de que o ollo desenvolva a sa
agudeza visual.

pleotropa s.f. Pleiotropa.

plerocercoide s.m. Perodo de larva da tenia que transcorre nos tecidos dos hspedes intermediarios, logo de
atravesa-la parede intestinal.

plaxioprosopia s.f. Asimetra facial de tipo oblicuo.

plegafona s.f. Auscultacin torcica combinada coa

plerose s.f. 1. Restauracin dos tecidos perdidos, tal como

percusin da larinxe ou da traquea nos casos nos que o

paciente non pode falar. Deste xeito, as vibracins producidas pola percusin substiten as das cordas vocais.

plertico-a adx. Que promove a formacin de granula-

se observa despois dunha enfermidade. 2. Pltora.

cins.

plesestesia

612

plesestesia s.f. Percusin palpatoria que consiste en

pleurectoma s.f. Escisin cirrxica parcial da pleura.

percutir cun dedo dunha man contra outro dedo da outra

man aplicado sobre a superficie que se explora.

Tamn se di operacin de Fowler, descorticacin

pulmonar.

plesmetro s.m. Placa de madeira, vidro, etc., que se

pleuresa s.f. Inflamacin aguda ou crnica da pleura de

aplica sobre as zonas que se exploran e perctese co dedo

en martelo.

etioloxa variada. Tamn se di pleurite. // P. adhesiva

Pleuresa de tipo crnico caracterizada pola formacin de
adherencias de tipo fibrinoso na cavidade pleural. Tamn
se di pleuresa fibrinosa. / P. aguda Pleuresa que pode
ser de tipo primario ou secundario. Caracterzase pola
conxestin e engrosamento da pleura, seguido de exsudacin fibrinosa. Esta exsudacin de tipo seco (perodo
seco) posteriormente vai seguida dunha exsudacin
serosa, que aumenta en cantidade e acaba comprimindo o
pulmn e rganos prximos (perodo de derramo). Clinicamente caracterzase por calafros, febre, dor en punta
no costado, tose seca, dispnea e imposibilidade de decbito sobre o lado enfermo, sobre todo na fase seca. Na
fase de derramo dimine a dor, aumenta ou contina a
dispnea e o enfermo pode deitarse sobre o lado enfermo.
Os signos fsicos na fase seca son caractersticos: rudo
de rozamento, diminucin do rudo respiratorio pola dor.
Na fase de derramo: diminucin ou desaparicin do
murmurio vesicular, matidez percusin torcica, sopro
de tipo tubrico con broncofona. Evoluciona en das ou
tres semanas cara curacin. / P. crnica Pleuresa de
tipo seco ou purulenta de longa duracin na que se
mitigan os sntomas da fase aguda. unha forma xeralmente tuberculosa. / P. exsudativa Pleuresa con
derramo. / P. falsa V. pleurodinia. / P. fibrinosa Pleuresa seca. / P. hemorrxica Variedade caracterizada pola
presencia de sangue no exsudado pleural. Adoita darse
nos procesos neoplsicos e tuberculosos. / P. hmida
Pleuresa exsudativa. / P. purulenta V. piotrax. / P.
quilosa Pleuresa con lquido de aspecto leitoso e elevada
proporcin de graxa, semellante quilo. / P. seca P.
aguda que non pasou a primeira fase ou crnica sen
lquido exsudado ou purulento. / P. serofibrinosa Pleuresa aguda na cal o exsudado seroso contn abundante
fibrina. / P. serosa Pleuresa de tipo agudo cun derramo
claro e acuoso. / P. tuberculosa Inflamacin da pleura
producida pola tuberculose.

Plesimonas Xnero bacteriano da familia vibrionceas.

Son bacilos gramnegativos, oxidasepositivos, que se
moven con movementos de tipo flaxelar. // P. shigelloides Plesimonas que causa cadros de tipo epidmico de
gastroenterite no home.

plesimorfo-a adx. De forma semellante.

plesor s.m. Percusor.
pletismografa s.f. Rexistro efectuado polo pletismgrafo.

pletismgrafo s.m. Aparato empregado para medi-las

variacins de volume dunha zona do corpo debidas
efecto do fluxo sanguneo.

pletismograma s.m. Trazado grfico feito polo pletismgrafo.

pletismometra s.f. Pletismografa.

pletomelia s.f. Polimelia.
pltora s.f. Exceso de sangue ou doutros lquidos no organismo. // P. apocptica Pltora consecutiva a unha amputacin na que non houbo perda de sangue por derivacin
previa da zona que se vai amputar. / P. hidrmica ou
acuosa Aumento da cantidade de auga no sangue. / P.
sangunea Estado caracterizado polo exceso de sangue,
turxescencia vascular e pulso cheo, que adoita acompaarse de epistaxe, tensin ceflica, conxestin en
diversos rganos e face rubicunda.

pleura s.f. Cada unha das membranas serosas, independentes entre elas, que recobren os pulmns (pleura
visceral) e o diafragma, mediastino, e superficie interna
da parede torcica (pleura parietal). Dbranse a nivel do
hilo pulmonar formando unha cavidade chamada pleural,
que en condicins normais unha cavidade virtual que
contn unha pequena cantidade de lquido pleural, o cal
facilita os movementos do pulmn dentro do trax. // P.
cervical Porcin de pleura parietal que se estende ata a
abertura superior do trax. / P. costal Pleura parietal que
recobre a superficie interna das costelas. / P. mediastnica Continuacin da pleura parietal que cobre o lado do
pulmn correspondente mediastino. / P. pericrdica
Parte da pleura mediastnica que cobre ou se confunde co
pericardio.

pleuracentese s.f. Pleurocentese.

pleuracotoma s.f. Toracotoma.
pleuralxia s.f. Dor na pleura ou na parede torcica.
Tamn se di pleurodinia.

pleurapfise s.f. Costela considerada como parte do arco

anterior dunha vrtebra.

pleurite s.f. Pleuresa.

pleuritxeno-a adx. Que causa pleuresa.
pleurobronquite s.f. Pleuresa asociada a bronquite.
pleurocele s.f. Hernia de tecido pulmonar ou pleural que
sae por un costado.

pleurocenadelfo s.m. Monstro fetal cenadelfo no cal os

dous corpos estn unidos polo costado.

pleurocentese s.f. Puncin da pleura. Tamn se di toracocentese.

pleurocentro s.f. Elemento lateral dun corpo vertebral.

pleuroclise s.f. Inxeccin de lquidos na cavidade pleural,
xeralmente para lavar esta cavidade.

pleurocolecistite s.f. Colecistite asociada pleuresa.

613

plexo

pleurocutneo-a adx. Relativo pleura e pel.

pleurodinia s.f. Dor aguda nos msculos e nervios inter-

pleurotifo s.m. Febre tifoide complicada con pleurite.

pleurotoma s.f. Incisin cirrxica da pleura a travs dun

costais, xeralmente causada por unha pleurite. // P.

diafragmtica epidmica Mialxia epidmica ou enfermidade de Bornholum

pleurottonos s.m. Forma de espasmo tetnico no que

pleurografa s.f. Radiografa da pleura.

pleurohepatite s.f. Hepatite con inflamacin da pleura
prxima.

pleurlise s.f. Intervencin cirrxica consistente en

separa-las adherencias pleurais da parede torcica.

pleurlito s.m. Presencia de clculos na cavidade pleural.

pleuromelo s.m. Monstro fetal polimelo cunha extremidade supernumeraria que se implanta no costado.

pleuroparietopexia s.f. Intervencin cirrxica que

consiste en fixa-la pleura visceral parietal, e polo tanto
o pulmn parede torcica.

pleuropata s.f. Enfermidade da pleura.

pleuropericardite s.f. Pleurite asociada a pericardite.
pleuroperipneumona s.f. Pleurite asociada a pneumona cortical.

pleuroperitoneo s.m. Pleura e peritoneo considerados

como unha soa estructura.

pleuropiese ou pleuropiose s.f. Produccin de pus na

cavidade pleural. Tamn se di empiema.

pleuroplexa s.f. Oftalmopleuroplexa.

pleuropneumectoma s.f. Intervencin consistente en
resecar en bloque o pulmn coa pleura parietal e visceral.

pleuropneumlise s.f. Reseccin hemilateral das

costelas para causa-lo colapso do pulmn afectado, ben
na tuberculose unilateral ou no absceso pulmonar. Tamn
se di operacin de Friedrich.

pleuropneumona s.f. Pneumona combinada con pleuresa. // P. bovina Enfermidade do gando vacn causada
polo Mycoplasma mycoide.

pleuroprosoposquise s.f. Fisura lateral ou oblicua da

cara.

pleuropulmonar adx. Relativo pleura e pulmn.

pleurorraxia s.f. Hemorraxia pleural.
pleurorrea s.f. Derramo pleural ou pleurtico.
pleurortopnea s.f. Ortopnea por dor no costado.
pleuroscopia s.f. Tcnica endoscpica para examina-la
cavidade pleural. Tamn se di toracoscopia.

pleuroscopio s.m. Endoscopio para examina-la cavidade

pleural trala incisin da parede torcica.

pleurosomo s.m. Monstro fetal que presenta protrusin

intestinal lateral e desenvolvemento imperfecto do
membro superior do mesmo lado.

pleurosteose s.f. Calcificacin da pleura.

espacio intercostal.
predomina a contractura dos msculos dun lado do corpo,
atopndose este inclinado cara a ese lado.

pleurotuberculose s.f. Pleuresa tuberculosa.

pleurovisceral adx. Referente pleura e vsceras.
pleurxeno-a adx. Que se orixina na pleura.
plexalxia s.f. 1. Neuralxia pola irritacin dun plexo
nervioso. 2. Estado no que se atopan as tropas despois
dunha longa parada, caracterizado por dores difusas,
fatiga, excitabilidade e insomnio.

plexiforme adx. Que ten forma de plexo ou rede.

plexmetro s.m. V. plesmetro.
plexite s.f. Inflamacin dun plexo nervioso causando trastornos sensomotores.

plexo s.m. Estructura en forma de rede, especialmente a

formada por entrecruzamento de vasos ou nervios. // P.
accesorio Parte da rede nerviosa intracorneal situada
debaixo da membrana limitante anterior da crnea.
Tamn se di plexo de Ranvier. / P. anular Plexo
nervioso arredor da crnea. / P. artico Plexo nervioso
simptico arredor da aorta. / P. arteriovenoso de
Walther V. p. cavernoso. / P. axilar Plexo linftico da
axila. / P. basilar Seo transverso. / P. braquial Plexo
nervioso formado pola anastomose das ramas ventrais
dos nervios cervicais V a VII e do primeiro dorsal, do que
saen ramas que innervan todo o membro superior e se
estenden desde os lados da columna vertebral oco
axilar. Del saen o nervio cubital, radial, mediano e
circunflexo entre outros. / P. cardaco Plexo nervioso
situado na base do corazn, formado polos seis nervios
cardacos do gran simptico, no centro do cal se atopa o
ganglio Wrisberg. / P. carotdeo Anastomose entre as
divisins da rama anterior do nervio eferente do ganglio
cervical superior no interior do conducto carotdeo. / P.
carotdeo comn, externo ou interno. Constitudo por
plexos nerviosos arredor da arteria cartide primitiva,
cartide externa e interna, respectivamente. / P. caudal
Parte coccxea do plexo sacrococcxeo. / P. cavernoso 1.
Plexo nervioso simptico, que envolve a arteria cartide
interna dentro do seo cavernoso. Tamn se di plexo de
Walther 2. Plexo nervioso na raz do pene, derivado do
plexo hipogstrico que innerva os plexos cavernosos do
pene. / P. celaco Plexo solar. / P. cervical Plexo nervioso
formado polas ramas ventrais dos catro primeiros pares
dos nervios cervicais. De aqu saen ramas que se dividen
en cutneas ou superficiais e profundas, que innervan a
pel do pescozo, ombro, peito, occipicio e os msculos
esternocleidomastoideo, trapecio, escaleno, diafragma,
etc. / P. cervical posterior Plexo nervioso na rexin
cervical posterior formado polas ramas dorsais do
primeiro, segundo e terceiro pares cervicais, detrs e a
carn do atlas e axe. / P. cervical profundo Ramas cervi-

plica
cais superficiais do plexo cervical. / P. cervicobraquial
Plexo formado por plexo cervical e plexo braquial
tomados en conxunto. / P. clico, dereito e esquerdo
Partes dos plexos mesentricos superior e inferior,
respectivamente. / P. coroides Plexos vasculares que
forma a piamter introducirse nos ventrculos laterais
do cerebro. / P. coronario Plexo anterior ou posterior, ou
plexo gstrico. Tamn se di plexo coronario estomquico. / P. de Auerbach Plexo de fibras simpticas entre
as capas musculares do intestino. Tamn se di plexo
mientrico. / P. de Cruveilhier 1. Plexo cervical posterior. 2. Forma de anxioma constitudo por veas varicosas.
/ P. de Exner Rede de fibras mielnicas situadas preto da
superficie do crtex cerebral. / P. de Haller Plexo
larnxeo. / P. de Heller Rede arterial na submucosa do
intestino. / P. de Hovius Plexo venoso da rexin ciliar
relacionado co conducto de Sinlemm. / P. de Jacobson
Plexo nervioso do tmpano. / P. de Leber Plexo de
Hovius. / P. de Meissner Rede de fibras nerviosas na
submucosa do intestino delgado e do estmago. / P. de
Panizza Plexos linfticos profundos s lados do freo do
prepucio. / P. de Ranvier Plexo accesorio. / P. de
Raschrow Rede de fibras nerviosas que se atopan
debaixo dos odontoblastos na papila dental cando se
forma a dentina. / P. de Remak Plexo de Messner. / P. de
Santorini 1. Plexo venoso vesicoprosttico. 2. Plexos
nerviosos formados por fibras do nervio maxilar inferior
no furado oval. / P. de Sappey Plexo linftico debaixo da
aurola da mamila. / P. de Stenon Rede venosa que rodea
o conducto de Stenon. / P. de Walter Plexo cavernoso. /
P. entrico Plexo solar. / P. farnxeo 1. Plexo nervioso
simptico, formado por ramas farnxeas do ganglio
cervical anastomosadas con ramas do glosofarnxeo e
pneumogstrico. 2. Plexo nervioso en contacto coa superficie externa da parte alta da farinxe. / P. gangliforme
Plexo que provn das races de orixe do nervio maxilar
inferior. / P. ganglionar ceflico Plexo formado polos
catro ganglios parasimpticos, ciliar, tico, esfenopalatino e submandibular que estn en relacin topogrfica
coas ramas do V par e en conexin co ganglio cervical
simptico superior. / P. gstrico, gastroduodenal ou
gastroepiploico Plexo formados por plexos secundarios
plexo solar. / P. hemorroidal Plexo venoso rectal. / P.
hemorroidal superior, medio ou inferior Formados por
plexos nerviosos secundarios dos plexos hipogstrico e
lumboartico. / P. hipogstrico Plexo nervioso constitudo polas ramas anteriores dos ganglios simpticos
sacros, localizado arredor do recto, vexiga ou vaxina, e
do que dependen outros plexos: hemorroidal medio,
vaxinal, vesical, uterino, prosttico e vesicoseminal. / P.
ilaco Plexo simptico dependente do plexo artico abdominal que acompaa a arteria ilaca primitiva. / P.
inguinal Plexo de vasos e ganglios linfticos localizados
na foxa iliopectnea. / P. intercarotdeo Plexo nervioso
simptico localizado na bifurcacin da arteria cartide
primitiva, formado por ramas anteriores eferentes do
ganglio cervical superior, ramas do pneumogstrico e
glosofarnxeo, do que son dependentes outros plexos:
lingual, maxilares, temporal, mennxeo, tiroide superior,

614
facial, etc. / P. intraviloso de Cajal Plexo formado por
filetes nerviosos das vilosidades intestinais que forman
unha rede que encerra numerosas clulas fusiformes,
estreladas, etc. / P. larnxeo ou de Haller Plexo nervioso
formado por ramas do ganglio cervical superior que se
anastomosan con filetes do nervio larnxeo superior. / P.
lumbar Plexo nervioso formado polas ramas anteriores
do XII nervio torcico e dos catro primeiros pares
lumbares. De aqu saen os nervios femoral, xenitofemoral, iliocrural, etc. / P. lumboartico Plexo nervioso
simptico lumbar do que derivan plexos secundarios que
toman nome das arterias que acompaan: clico
esquerdo, hemorroidal superior, etc. / P. maxilar interior
Plexo dependente do carotdeo que segue a arteria
maxilar interna e do que se desprende a raz simptica do
ganglio tico. / P. mesentrico superior e inferior Plexo
nerviosos dependentes do p. solar. / P. mientrico Plexo
de Auerbach. / P. nervioso Estructura de forma reticular
que resulta do intercambio de fibras entre das ou mis
neuronas. / P. oftlmico Plexo nervioso que rodea a
arteria oftlmica e o nervio ptico. / P. plvico Plexo
hipogstrico. / P. pubovesical Plexo de Santorini. / P.
pudendo Porcin do plexo sacro formada polas ramas
anteriores dos pares III e IV sacros. / P. sacro Plexo
nervioso formado polas ramas anteriores do V par lumbar
e dos catro primeiros nervios sacros. / P. sacrococcxeo
Plexo formado polas ramas anteriores dos pares IV e V
sacros e nervio coccxeo. / P. solar Rede nerviosa
formada por entrecruzamento das ramas eferentes dos
ganglios simpticos semilunares, diante da aorta e
arredor do tronco celaco, do que resultan numerosos
plexos secundarios que levan os nomes das arterias que
acompaan. Tamn se di plexo cerebro abdominal. / P.
submucoso Plexo de Meissner. / P. triangular do trixmino P. que resulta da raz grosa do trixmino antes de
chegar ganglio de Gasser. / P. uterino, vaxinal, uterovaxinal Plexos nerviosos simpticos que dependen do
hipogstrico. / P. vertebral Ramas simpticas procedentes do ganglio cervical inferior que acompaan as
arterias vertebrais e as sas ramas. / P. vesicoprosttico
Plexo pudendo.

plica s.f. Pregadura ou crista. // P. polonesa Pediculose da

cabeza caracterizada pola aglomeracin de cabelos por
caspa, graxa ou carapola, onde se aloxan un gran nmero
de parasitos.

plicacin s.f. Intervencin cirrxica que consiste na

formacin de pregaduras na parede dun rgano para
reduci-lo seu tamao, igualar un cabo con outro de menor
dimetro como se fai s veces no aparello dixestivo, ou
para formar un esfnter antirrefluxo.

plicatura s.f. Pregadura ou plicacin.

plicotoma s.f. Seccin cirrxica da pregadura posterior
da membrana timpnica ou da pregadura maleolar posterior.

plombaxe s.f. Operacin consistente en encher un

espacio baldeiro do corpo (dente, so, etc.) con material

615

pneumatoscopio

inerte, ou unha cavidade artificial na que as paredes

deben ser separadas cunha substancia slida inalterable.

pneumascopio s.m. Instrumento para aprecia-los move-

ploracin s.f. Fluxo lacrimal.

plmbeo-a adx. 1. Semellante chumbo. 2. Relativo

pneumatemia s.f. 1. Presencia de aire ou de gas no

cor que adquire a pel en certas infeccins graves.

plumbismo s.m. Intoxicacin por chumbo. Tamn se di

saturnismo.

Plummer, enfermidade, sndrome de V. enfermidade de Plummer, sndrome de Plummer-Vinson.

plmula s.f. Sucos finos na parede superior do acueducto

de Silvio.

pluri- Prefixo do latn, mis, varios, moitos.

pluricelular adx. Formado por mis dunha clula.
pluriceptor s.m. Receptor que ten mis de dous grupos
complementfilos.

pluricordonal adx. De certas clulas nerviosas que teen

varias prolongacins.

pluridiscrinia s.f. Trastorno da secrecin de varias glndulas endcrinas.

plurifetacin s.f. Fecundacin sucesiva de dous vulos

ou mis correspondentes a perodos menstruais diferentes.

pluriglandular adx. Referido a varias glndulas.

plurigrvida adx. Con mis dun embarazo.
plurilocular adx. Multilocular.
plurimamia s.f. Polimastia.
plurinuclear adx. Que ten varios ncleos. Tamn se di
polinuclear ou multinuclear.

plurpara adx. Que tivo dous ou mis partos. Tamn se di

multpara.

pluripolar adx. Das clulas que teen varios polos.

pluripotente adx. Que ten a facultade de actuar en varios
sentidos.

plutomana s.f. Forma de trastorno mental na que o

paciente cre que inmensamente rico.

plutonio s.m. Elemento qumico de peso atmico 242,

mentos torcicos na respiracin.

sangue. 2. Embolia gasosa. 3. Parlise dos mergulladores.

pneumtica s.f. Ciencia que trata das propiedades fsicas

dos gases.

pneumtico-a adx. Relativo aire ou respiracin.

pneumatismo s.m. Doutrina dos pneumatistas, fundada
por Ateneo de Atalia, que combinou o pneuma ou principio vital de Erasstrato cos elementos, e atribe tdalas
enfermidades alteracin na constitucin deste principio.

pneumatizacin s.f. Formacin de celas ou cavidades

pneumticas nun tecido, especialmente no do so
temporal.

pneumato- Prefixo do grego, aire ou pulmn.

pneumatocardia s.f. Presencia de aire nas cavidades
cardacas.

pneumatocfalo-a adx. V. pneumocfalo.

pneumatocele s.f. 1. Tumor gasoso, especialmente o
enfisema do escroto. 2. Protrusin herniaria de tecido
pulmonar. // P. cranial Presencia de aire entre os sos do
cranio e o seu peristeo, por traumatismo directo dos seos
frontais e das clulas mastoides.

pneumatodispnea s.f. Dispnea por enfisema pulmonar.

pneumatforo s.m. Saco ou baln de osxeno para
diversos fins.

pneumatgrafo s.m. Instrumento para rexistra-los

movementos do trax. Tamn se di pneumgrafo.

pneumatograma s.m. Trazado obtido por medio do

pneumatgrafo.

pneumatoloxa s.f. Tratado do aire e dos gases, e das

sas propiedades. Tamn se di pneumoloxa.

pneumatoma s.m. 1. Tumor gasoso. 2. Pneumatocele.

pneumatometra s.f. Medicin do aire inspirado e expirado por medio dunha variedade de espirmetro, o pneumatmetro. Destes o mis coecido o de Waldenburg,
en forma de manmetro de mercurio.

smbolo qumico Pu e nmero atmico 94, istopo do

neptunio, que sa vez istopo do uranio. un
elemento radioactivo producido artificialmente, e xunto
co uranio o compoente principal da bomba atmica.

pneumatmetro s.m. Aparello para efectua-la pneuma-

plutonismo s.m. Estado patolxico que se observa en

pneumatorrctico-a adx. Da respiracin profunda e

individuos expostos s radiacins que emite o plutonio,

caracterizado por alteracins cutneas, perda de cabelo,
alteracins hepticas e trastornos sanguneos.

pneuma s.m. Aire dos pneumatistas.

pneumartrose s.f. 1. Presencia de gas ou de aire nunha
articulacin. 2. Inxeccin de osxeno nunha articulacin,
con fins radiogrficos.

tometra.

pneumatorraque s.f. Presencia de gases na columna

vertebral. Tamn se di pneumorraque.
acelerada que se produce en determinados casos de
anoxia.

pneumatoscopio s.m. 1. Instrumento para determina-la

presencia de pus ou corpos estraos nas celas ou seos
mastoides. 2. Instrumento de Gabrichewski para
auscultar desde a boca os sons producidos pola percusin
do trax. V. pneumatgrafo.

pneumatose

pneumatose s.f. Presencia de aire ou de gases nunha

parte ou nun rgano que non os contn normalmente ou
que os contn en moi escasa cantidade. O meteorismo e
o enfisema son exemplos de pneumatose. // P. cystoides
intestinalis Presencia de quistes gasosos na tnica serosa
dos intestinos. / P. pericardaca V. pneumopericardio. /
P. pulmonar Enfisema pulmonar. / P. sangunea Pneumatemia.

pneumatoterapia s.f. V. pneumoterapia.

pneumaturia s.f. Presencia de aire ou de gases na urina,
por fermentacin amoniacal na vexiga ou por fstula
rectovesical ou vesicovaxinal.

pneumectoma s.f. Ablacin ou escisin total ou parcial

(lobectoma) dun pulmn.

pneumencefalografa s.f. 1. Pneumoencefalografa. 2.

Encefalografa.

pneumo- Prefixo do grego, aire ou pulmn.

pneumoalveolografa s.f. Radiografa dos alvolos
pulmonares.

pneumoartrografa s.f. Radiografa dunha articulacin

trala inxeccin de aire ou osxeno.

pneumobacilemia s.f. 1. Infeccin xeral co pneumobacilo. 2. Presencia de pneumobacilos no sangue.

pneumobacilo s.m. Bacilo de Friendlnder, Klebsiella

pneumoniae.

pneumobroncotoma s.f. Incisin cirrxica do pulmn

e dos bronquios.

pneumobronquite s.f. Inflamacin do pulmn e dos

bronquios. Tamn se di pneumona masiva.

pneumocardaco-a adx. Relativo ou pertencente

pulmn e corazn. Tamn se di cardiopulmonar.

pneumocefalia s.f. Presencia de aire na cavidade cranial.

pneumocfalo s.m. V. pneumocefalia.
pneumocele s.f. 1. Hernia pulmonar. 2. Pneumatocele.
pneumocentese s.f. Puncin cirrxica do pulmn, co
obxecto de evacuar unha cavidade ou unha caverna.

pneumocirurxa s.f. Cirurxa do pulmn.

pneumocisternografa s.f. Imaxe encefalogrfica

616

pneumococlise s.f. Lise ou destruccin de pneumococos.

pneumococose s.f. Infeccin con pneumococos. Tamn

se di pneumococemia.

pneumocolon s.m. Insuflacin do colon por aire ou por

gases, natural ou artificialmente, utilizada principalmente
como medio de axuda diagnstico.

pneumoconiose s.f. Conxunto de alteracins broncopulmonares fibrosas, producidas pola inhalacin de po orgnico ou inorgnico. Recibe distintas denominacins
segundo a natureza das partculas inhaladas: bisinose,
siderose, tabacose, calicose, silicose, etc.

pneumocrania s.f. Presencia de aire dentro do cranio.

Tamn se di pneumocefalia.

pneumoderma s.m. Enfisema subcutneo.

pneumodinmica s.f. Dinmica da funcin respiratoria
ou estudio das forzas que actan na respiracin.

pneumodgrafo s.m. Aparello que rexistra o grao de

suficiencia respiratoria nasal.

pneumoempiema s.m. Empiema con formacin de

gases.

pneumoencefalografa s.f. Visualizacin do sistema

ventricular e dos espacios subaracnoides do encfalo por
radiografa despois da extraccin parcial de lquido cefalorraqudeo e inxeccin de aire ou doutro gas.

pneumoencefalograma s.m. Radiograma obtido por

pneumoencefalografa.

pneumoencefalomielografa s.f. Exame radiogrfico

dos espacios cerebrospinais insuflados con aire ou outro
gas.

pneumofasciografa s.f. Radiografa dos espacios

aponeurticos inxectados con aire.

pneumofimia s.f. Tuberculose pulmonar.

pneumoflebite s.f. Inflamacin das veas pulmonares.
pneumogalactocele s.f. Galactocele que contn aire ou
outros gases.

pneumogstrico-a adx. 1. Relativo pulmn e estmago. // s.m. 2. V. nervio pneumogstrico ou vago.

obtida trala introduccin dun gas nas cisternas intracraniais. Habitualmente lvase a cabo por uncin lumbar.

pneumogastrografa s.f. Radiografa do estmago insu-

pneumocistografa s.f. Radiografa da vexiga urinaria

pneumografa s.f. 1. Descricin anatmica dos pulmns.

despois da sa insuflacin con aire.

pneumococemia s.f. Presencia de pneumococos no

sangue.

pneumococia s.f. Estado morboso producido por pneumococos. Tamn se di pneumocose.

pneumoccico-a adx. Relativo s pneumococos ou

producido por eles.

pneumococo s.m. V. streptococcus pneumoniae.

flado de aire.
2. Rexistro grfico dos movementos respiratorios. 3.
Radiografa obtida despois da inxeccin de aire. Tamn
se di pneumorradiografa.

pneumgrafo s.m. Aparello para rexistra-los movementos respiratorios. Tamn se di estetgrafo, pneumatgrafo.

pneumograma s.m. 1. Trazado ou rexistro grfico dos

movementos respiratorios. 2. Radiografa obtida por
pneumografa.

617

pneumohemopericardio s.m. Presencia de aire e de

sangue no pericardio.

pneumohemotrax s.m. Presencia de aire ou gases e de

sangue na cavidade pleural.

pneumohidrmetra s.m. Coleccin de gases e de

lquido na cavidade uterina.

pneumohidropericardio s.m. Coleccin de gases e

lquido seroso no saco pericardaco.

pneumohidrotrax s.m. Coleccin de aire ou gases e de

lquido seroso na cavidade pleural. Tamn se di hidropneumotrax.

pneumlise s.f. Operacin cirrxica consistente en libra-lo pulmn das sas adherencias pleurais parede torcica para facilita-lo seu colapso (pleurlise ou pneumlise extrapleural). A pneumlise ou pleurlise intrapleural
consiste na destruccin das adherencias entre as follas
visceral e parietal da pleura. // P. costoplstica Toracoplastia extrapleural.

pneumolitase s.f. Litase pulmonar.

pneumlito s.m. Clculo ou concrecin pulmonar.
pneumoloxa s.f. Estudio ou tratado das enfermidades
dos pulmns ou vas respiratorias en xeral. Tamn se di
pneumatoloxa.

pneumomalaca s.f. Amolecemento patolxico do

tecido pulmonar.

pneumomasaxe s.f. 1. Masaxe area do odo medio. 2.

Emprego alterno de aire comprimido e enrarecido para
que infla mecanicamente sobre unha parte do corpo.

pneumomastografa s.f. Imaxe radiolxica da glndula

mamaria que se obtn mediante a introduccin de gas no
seu seo.

pneumomediastino s.m. 1. Inxeccin de aire no mediastino para o exame radiogrfico das sas partes. 2.
Presencia de aire no mediastino.

pneumomelanose s.f. Pigmentacin do tecido pulmonar

por inhalacin de po de carbn. Tamn se di antracose.

pneumomicose s.f. Afeccin pulmonar producida por

fungos. Tamn se di pneumonomicose.

pneumomielografa s.f. Radiografa da columna vertebral trala inxeccin de aire no conducto raqudeo.

pneumonectasia s.f. Ectasia ou enfisema pulmonar.

pneumonectoma s.f. Pneumectoma.
pneumonedema s.m. Edema pulmonar.
pneumonemia s.f. 1. Conxestin pulmonar. 2. Pneumatemia.

pneumona s.f. Inflamacin do parnquima pulmonar na

que se produce exsudacin e infiltracin celular nos alvolos, intersticio e bronquolos respiratorios. Tamn se di
pulmona. // P. abortiva Forma de pneumona de curso
rpido e favorable. / P. aguda V. p. fibrinosa. / P.

pneumopaludismo
caseosa Forma aguda e hiperrxica da tuberculose,
caracterizada anatomicamente pola infiltracin caseosa
do pulmn, que lembra a hepatizacin da pneumona
lobular. / P. crnica intersticial Inflamacin do tecido
conxuntivo dos alvolos e dos bronquolos, que pode ser
primitiva ou secundaria a unha broncopneumona e que
remata coa induracin atrfica do tecido pulmonar. / P.
dobre A que lle afecta a mbolos dous pulmns. / P.
fibrinosa ou franca Enfermidade febril aguda producida
polo pneumococo Diplococcus pneumoniae, caracterizada anatomicamente pola consolidacin dunha porcin
mis ou menos extensa do tecido pulmonar, debida
replecin dos alvolos e dos bronquolos por un exsudado fibrinoso. Pode evolucionar en tres fases: conxestin ou ingurxitacin, de hepatizacin vermella, na que o
exsudado se solidifica, e de hepatizacin amarela ou
perodo de regresin da fibrina e de resorcin e eliminacin dos exsudados. Nas pneumonas que non se resolven
existe unha cuarta fase, de hepatizacin gris ou infiltracin purulenta. A enfermidade comeza subitamente por
un calafro, intenso, nico e prolongado, seguido de
febre, vmitos e dor de costado, dispnea, tose e expectoracin caracterstica sanguinolenta de cor vermella de
ladrillo (esputo ferruxinoso); dura aproximadamente
unha semana e remata, de ordinario, pola resolucin
completa, por crise ou pola morte. / P. masiva Pneumona fibrinosa cun exsudado que non s enche os alvolos e os bronquolos, senn os bronquios grosos de todo
o pulmn. / P. metastsica Pneumona supurativa da
septicemia. / P. por aspiracin A debida inhalacin de
alimentos ou dun material nocivo ou infectivo procedente
do aparello dixestivo. / P. por inhalacin Pneumona por
aspiracin. / P. purulenta Pneumona que remata pola
conversin do exsudado en pus. / P. tuberculosa Reaccin pulmonar exsudativa provocada polo bacilo tuberculoso, que simula, tanto clnica como radiograficamente, a pneumona producida por outros xermes. / P.
vrica Denominacin etiolxica dun amplo grupo de
pneumonas de patrn intersticial.

pneumonite s.f. Pneumona.

pneumono- Prefixo do grego, pulmn.
pneumonocele s.f. Pneumocele.
pneumonocentese s.f. Pneumocentese.
pneumonocirrose s.f. Cirrose pulmonar, pneumona
intersticial.

pneumonoconiose s.f. Pneumoconiose.

pneumonomicose s.f. Pneumomicose.
pneumonose s.f. Pneumopata, afeccin dexenerativa
dos epitelios alveolares e capilares e trastornos consecutivos.

pneumonotise s.f. Tuberculose pulmonar.

pneumonotoma s.f. Pneumotoma.
pneumopaludismo s.m. Manifestacin pulmonar do
paludismo, con localizacin das lesins nos vrtices,

pneumoparesia

618

acompaada de tose e febre. Tamn se di enfermidade

de Bruns.

pneumotoma s.f. Incisin cirrxica do pulmn.

pneumotrax s.m. Acumulacin de aire ou de gas na

pneumoparesia s.f. Estado morboso pulmonar caracteri-

cavidade pleural. // P. a tensin Pneumotrax hiperbrico. / P. aberto O que est en comunicacin co pulmn.
/ P. artificial O producido cirurxicamente pola inxeccin
de aire ou de nitrxeno. un medio ideado por Forlanini
para logra-lo colapso e a inmobilizacin do pulmn no
tratamento da tuberculose pulmonar. / P. espontneo O
que resulta dun accidente patolxico ou traumtico. / P.
extrapleural Formacin dunha bolsa area por desprendemento da folla parietal da pleura cando as adherencias
entre as das follas pleurais impiden a insuflacin da
cavidade. / P. hiperbrico Aquel no que a presin intrapleural superior atmosfrica. / P. parcial ou enquistado Acumulacin de aire na cavidade pleural tabicada
por adherencias. / P. sufocante ou valvular Aquel no que
a abertura ou fstula pleural por onde penetra o aire est
disposta de tal xeito que acta como unha vlvula, permitindo a entrada do aire na cavidade durante a inspiracin
e impedindo a sa sada na expiracin. Produce unha
sufocacin e asfixia rpidas.

zado pola conxestin e infiltracin progresivas dos alvolos pulmonares.

pneumopata s.f. Enfermidade dos pulmns.

pneumopericardio s.m. Presencia de aire no saco pericardaco, xeralmente consecutiva a unha ferida penetrante no mesmo. Tamn se di pneumatose pericardaca.

pneumoperitoneo s.m. 1. Presencia de aire ou de gases

na cavidade peritoneal. Tamn se di timpatine, meteorismo. 2. Inxeccin de aire ou dun gas na cavidade peritoneal, co fin de realizar unha radiografa.

pneumoperitonite s.f. Peritonite con acumulacin de

aire ou de gases na cavidade peritoneal.

pneumopexia s.f. Fixacin cirrxica do pulmn parede

torcica.

pneumopielografa s.f. Pielografa na que se ten inxectado osxeno na pelve renal.

pneumopiopericardio s.m. Presencia de aire e de pus

no saco pericrdico.

pneumopiotrax s.m. Presencia de aire e de pus na cavidade pleural.

pneumopleuroparietopexe s.f. Sutura do pulmn, coa

sa pleura parietal, bordo dunha ferida torcica.

pneumoquise s.f. Edema pulmonar.

pneumorradiografa s.f. Radiografa obtida trala inxeccin de aire ou de gas. Tamn se di pneumografa.

pneumorrafia s.f. Sutura do pulmn.

pneumorraque s.f. 1. V. pneumatorraque. 2. Inxeccin
dun gas no conducto vertebral, para o exame radiogrfico.

pneumorraxia s.f. Hemorraxia ou apoplexa pulmonar.

Tamn se di hemoptise.

pneumorreseccin s.f. Pneumectoma.

pneumorretroperitoneo s.m. Inxeccin precoccxea de

pneumotoxina s.f. Toxina producida polo pneumococo.

pneumotrpico-a adx. Que ten afinidade electiva polo
pneumococo.

pneumoventriculografa s.f. Ventriculografa trala

inxeccin de osxeno ou doutro gas nos ventrculos cerebrais.

pneumovirus s.m. Paramyxoviridae.

pnigofobia s.f. Temor patolxico asfixia.
PO Abreviatura de per os.
po s.m. 1. Substancia slida formada pola unin de finsimas partculas, obtidas por trituracin, porfirizacin ou
outro medio mecnico. 2. Presentacin farmacolxica
slida constituda por partculas slidas dun dimetro
determinado para cada caso, e dun aspecto homoxneo e
composicin uniforme en toda a sa masa.

Po Smbolo do polonio.
pocin s.f. Preparado farmacolxico lquido que se admi-

osxeno ou de aire no espacio retroperitoneal, especialmente para facer visible o ril polos raios X.

nistra a culleradas, composto por un elemento farmacolxico activo que se lle engade un vehculo acuoso que o
dila e lle dea sabor. Este vehculo acuoso pode estar
formado por augas aromticas, xaropes ou mucilaxes.

pneumoscroto s.m. Enfisema no escroto.

pneumose s.f. Pneumopata.
pneumoserotrax s.m. Presencia de aire e serosidade na

poculiforme adx. En forma de copa.

podacace s.m. Podartrocace.
podagra s.f. ou podagrismo s.m. Gota, especialmente a

cavidade pleural. Tamn se di hidropneumotrax.

pneumotacgrafo s.m. Instrumento para rexistra-la

que lle afecta articulacin metatarsofalnxica da

primeira deda do p.

pneumoterapia s.f. Teraputica pneumtica; tratamento

podal adx. Relativo p.

podlico-a adx. 1. Que se fai co p. 2. Relativo presen-

de certas enfermidades polo aire enrarecido ou condensado.

tacin obsttrica na que os ps do feto ocupan o estreito

superior da pelve.

velocidade do aire respirado.

pneumotmpano s.m. Acumulacin de aire no tmpano.

podalxia s.f. Dor no p. Tamn se di pododinia.

619

podartrite s.f. Inflamacin da articulacin do p.

podartrocace s.f. Podartrite xeralmente de tipo tuberculoso.

podasteroide adx. Que ten o p estrelado.

podedema s.m. Edema nos ps.
podelcoma s.m. lcera do p, especialmente micetoma
ou p de Madura.

podencfalo s.m. Monstro fetal sen cranio que ten o

cerebro colgando dun pedculo.

pole

poiquiloblasto s.m. Eritroblasto de forma irregular que

constite unha clula precursora da hemacia.

poiquilocitemia ou poiquilocitose s.f. Estado caracterizado pola presencia de poiquilocitos no sangue.

poiquilocito s.m. Eritrocito deformado e de maior

tamao que se observa nalgns trastornos hematolxicos
como a anemia perniciosa. Adoita indicar un trastorno na
hematopoese.

poiquilodermatomiosite s.f. Variedade de poiquilodermia con afectacin muscular.

poder s.m. Capacidade, potencia, facultade de actuar. // P.

poiquilodermia s.f. Dermatose caracterizada, tras unha

de absorcin Capacidade dos corpos para verter ondas

ou radiacins. / P. de resolucin Capacidade do ollo ou
dunha lente de percibir por separado dous puntos moi
prximos entre eles. / P. diptrico Capacidade dunha
lente para dar imaxes ampliadas dun obxecto.

fase previa de tipo pseudoinfeccioso (artralxias, mialxias,

edemas faciais, etc.), pola aparicin de ppulas, pigmentacin, eritema telanxiectsico xeneralizado, que forma
unha especie de redes de tipo capilar, no centro da cal a
pel se atrofia. // P. localizada Obsrvase sobre todo na
cara e no pescozo de mulleres menopusicas. Tamn se di
enfermidade de Civatte.

pdex s.m. Rexin anococcxea.

podatra s. Podlogo.
podo- Prefixo do grego, p.
podobromhidrose s.f. Bromhidrose dos ps.
pododinammetro s.m. Aparato para determina-la forza
dos msculos da perna.

pododinia s.f. Dor de tipo neurlxico na planta e calcaar

dos ps. Tamn se di podalxia.

podofilina s.f. Resina do podfilo, empregada como

purgante no estrinximento crnico e no tratamento de
papilomas, en forma tpica.

podograma s.m. Rexistro grfico das superficies de

apoio plantares.

podlogo s.m. Especialista en podoloxa ou nos trastornos

que lles afectan s ps.

podoloxa s.f. Especialidade mdica que estudia e trata as

enfermidades dos ps.

podoponflix s.m. Dermatose dos ps similar quiroponflix.

podremia s.f. Estado de putrefaccin. // P. dos hospitais

Complicacin gangrenosa de feridas e lceras, que
noutras pocas se observaba nos hospitais debido falta
de condicins hixinico-sanitarias, aglomeracin, etc.
Tamn se di gangrena nosocomial, mal do hospital, etc.

poecilocito s.m. Poiquilocito.

-poese Sufixo do grego, formacin.
pogonase s.f. 1. Hipertricose da barba. 2. Presencia de
barba nas mulleres.

pogonin s.m. Punto mis sante na lia media do queixo.

Tamn se di punto do queixelo.

poiquiliona s.f. Variacin na concentracin inica do

sangue.

poiquilo- Prefixo do grego, variado, irregular.

poiquilonimia s.f. Confusin ou mestura de termos de

diferentes sistemas de nomenclatura.

poiquiloplastocito s.m. Poiquilotrombocito.

poiquiloploida s.f. Presencia dun nmero variable de
cromosomas en diferentes clulas.

poiquilopocria s.f. Capacidade do ril para eliminar

elementos acedos do sangue coa fin de evita-la alteracin
do equilibrio cido-bsico do sangue.

poiquilotermismo s.m. Capacidade dos animais de

sangue fro, bacterias e plantas de se adaptaren temperatura ambiente.

poiquilotermo-a adx. Relativo s seres vivos de sangue

fro que son capaces de sufrir variacins de temperatura.

poiquilotimia s.f. Estado mental caracterizado por variacins entre perodos de excitacin e de depresin.

poiquilotrombocito s.m. Plaqueta de forma irregular.

poise s.m. Unidade de viscosidade dun lquido no sistema
ceguesimal. O seu smbolo P.

Poiseuille, espacio, lei de V. espacio, lei

polacina s.f. Solucin de protenas de pole empregada no
tratamento da asma e no exame da sensibilidade cutnea
pole.

polaqui- Prefixo do grego, con frecuencia.

polaquicoprose s.f. Defecacin moi frecuente, xeralmente anormal.

polaquihipnia s.f. Sono frecuente moi repetido.

polaquiria s.f. Aumento do nmero de miccins nas
cales a cantidade de urina emitida moi pequena. Tamn
se di sicnuria.

pole s.m. Grnulos en forma de po, fecundantes dos

estames das flores. // P., enfermidade do V. enfermidade.

polenose ou polinose

polenose ou polinose s.f. Enfermidade do pole.

polenxeno-a adx. Causado polo pole das plantas.
polgar s.m. Primeiro dedo da man, o mis externo e
oposto a tdolos demais, que se distingue por ter das
falanxes. // Signo do p. Na contractura hemiplxica,
dbrase espontaneamente o polgar estende-los outros
dedos.

polgarizacin s.f. Intervencin cirrxica que substite o

polgar polo segundo metacarpiano, na perda total daquel
dedo. Tamn se di policizacin, polizacin.

poli- Prefixo do grego, moito.

poli s.m. Apcope do leucocito polimorfonuclear.
poliacstico-a adx. Que aumenta o son.
poliadenia s.f. 1. Poliadenite. 2. Pseudoleucemia.
poliadenite s.f. Inflamacin de mltiples ganglios. // P.
maligna Peste bubnica.

poliadenoma s.m. Adenoma ou hipertrofia de moitas

glndulas.

poliadenopata s.f. Enfermidade que afecta a varias

glndulas ou ganglios.

poliadenose s.f. Poliadenopata, especialmente endcrina.

polialcohol s.m. Compostos orgnicos que conteen na

sa molcula varias funcins alcohlicas.

polialvelise s.f. Paradentose.

polialxesia s.f. Sensacin dolorosa mltiple provocada
por un s estmulo.

polianxite s.f. Anxite mltiple.

poliarterite s.f. Inflamacin de varias arterias mesmo
tempo. // P. nodosa V. periarterite nodular ou nodosa.

poliarticular adx. Que fai referencia a varias articulacins.

poliartrite s.f. Inflamacin simultnea de varias articulacins. // P. aguda febril Reumatismo articular agudo. / P.
crnica anquilosante primaria Artrite crnica. / P.
crnica progresiva da infancia V. enfermidade de
Still. / P. crnica vilosa Inflamacin crnica da sinovia.
/ P. deformante Reumatismo articular crnico. / P.
tuberculosa Poliartrite asociada coa tuberculose como
factor desencadeante. Tamn se di osteoartropata
pulmonar.

poliatmico-a adx. Que est constitudo por varios

tomos ou que ten varios tomos de hidrxeno substitubles por bases.

poliauxotrfico-a adx. Relativo organismo que

require mltiples factores de crecemento.

poliavitaminose s.f. Avitaminose por deficiencia de

varias vitaminas mesmo tempo.

poliberosite s.f. V. poliorromeninxite.

620

poliblasto s.m. Para Maximov, clula mononuclear que

aparece no exsudado inflamatorio.

poliblenia s.f. Secrecin abundante de tipo mucoso.

policardia s.f. Taquicardia.
policariocito s.m. Clula xigante con varios ncleos.
policelular adx. Que ten moitas clulas.
policeptor s.m. Amboceptor capaz de unir diferentes
complementos.

policiese s.f. Embarazo mltiple.

policitemia s.f. Aumento do nmero de glbulos vermellos por unidade de volume do sangue. Tamn se di poliglobulia. / P. crnica esplenomeglica, p. mieloptica,
p. primitiva V. policitemia vera. / P. relativa Diminucin do volume plasmtico co mantemento do volume
globular normal, que se observa en pacientes ansiosos,
hipertensos ou obesos. Tamn se di enfermidade de
Gaisbck. / P. secundaria Policitemia na que hai un
aumento de volume globular eritrocitario debido a unha
excesiva liberacin de eritropoetina, ben fisiolxica ou
non. Obsrvase nos individuos que viven en altitude,
curtocircutos dereita-esquerda, enfermidade pulmonar
crnica, etc. / P. vera, vermella ou rubra Enfermidade
ou sndrome mieloproliferativa na que existe un aumento
da hemocitopoese en tdolos sectores medulares, en
especial a serie eritripotica. Manifstase por cefalea,
visin borrosa, coloracin vermello prpura da pel e
mucosas, tendencia trombose debida aumento da
viscosidade do sangue, cianose, esplenomegalia, etc. A
biopsia medular amosa incremento de megacariocitos e
da serie vermella. Tamn se di enfermidade de
Vzquez-Osler.

policitose s.f. Incremento anormal do nmero de tdalas

clulas sanguneas tanto da serie vermella coma da
branca.

policizacin s.f. V. polgarizacin.

policlnica s.f. Institucin mdica onde se tratan toda
clase de enfermidades. Tamn se di centro hospitalario
urbano.

policlona s.f. Mioclono mltiple.

policloruria s.f. Exceso de eliminacin de cloruros pola
urina.

policolia s.f. Exceso de secrecin de bile.

policopria s.f. Formacin excesiva de feces.
policoria s.f. Anomala conxnita do iris que consiste na
existencia de mis dunha pupila no ollo ou aparencia pola
existencia de varios orificios. // P. vera Existencia no ollo
de mis dunha pupila, cada unha co seu esfnter.

policresto-a adx. Que til no tratamento de moitas

enfermidades.

policromasia s.f. Policromatofilia.

policrmata adx. Que pode distinguir moitas cores.

621

policromtico-a ou policromo-a adx. Que ten moitas

cores.

policromatofilia s.f. Afinidade para colorearse con colorantes cidos e bsicos. Esta propiedade presntana
certos eritrocitos novos en casos de intensa rexeneracin
eritroctica. Tamn se di policromasia, policromatose.

policromatose s.f. V. policromatofilia.

policromemia s.f. Aumento da substancia colorante do
sangue.

policroma s.f. Aumento excesivo da pigmentacin.

policrtico-a ou policroto-a adx. Relativo pulso que
presenta varias ondas secundarias en cada latexo.

polidacria s.f. Fluxo lacrimal excesivo.

polidactilia s.f. Anomala conxnita do desenvolvemento
na que aparecen dedos supernumerarios.

polidipsia s.f. Necesidade de beber con frecuencia e

abundantemente. Tamn se di hidromana, anadipsia.

polidisplasia s.f. Displasia que afecta a varias estructuras

orgnicas. // P. ectodrmica hereditaria Grupo de enfermidades de tipo familiar caracterizadas por anomalas do
desenvolvemento dos rganos de orixe ectodrmica.
Tamn se di sndrome de Siemens.

polieixe s.m. Clula nerviosa da que se desprenden varios

eixes.

poliembrionismo s.f. Formacin de mis dun embrin a

partir dun s ovo fecundado.

poliendocrinose s.f. Sndrome poliglandular.

polirxico-a adx. Que ten a facultade de actuar en diferentes sentidos. Tamn se aplica s antisoros monoxnicos que reaccionan contra antxenos heterlogos.

poliestesia s.f. Alteracin da sensibilidade tctil pola cal

polimenorrea ou polimenia

polifoliculina s.f. Secrecin excesiva de foliculina.

polifrasia s.f. Locuacidade excesiva e irracional que se
observa en certos trastornos mentais.

poligalactia s.f. Secrecin excesiva de leite.

poliganglionar adx. Que afecta ou que pose varios
ganglios linfticos ou nerviosos.

poligastria s.f. Exceso de secrecin de zume gstrico.

poligstrico-a adx. Que ten varios estmagos.
poliglobulia s.f. Policitemia.
polignato s.m. 1. Monstro fetal caracterizado pola
presencia de maxilares supernumerarios en forma de
apndices altura dunha mandbula. 2. Monstro fetal
dobre no que o feto parasito est implantado na mandbula do autsito.

polgono s.m. Porcin do plano limitada por lias rectas.

// P. arterial de Willis ou crculo de Willis Polgono
arterial situado na base do cerebro, constitudo polas arterias cerebrais anteriores unidas pola comunicante anterior, e polas arterias cerebrais posteriores e comunicantes
posteriores, que van desde a cartide interna ata as
devanditas cerebrais posteriores.

polgrafo s.m. Especie de esfigmgrafo que rexistra

simultaneamente o pulso arterial, venoso, latexo da punta
cardaca e movementos respiratorios.

poligrama s.m. Trazado feito polo polgrafo.

polihemia s.f. Exceso de volume sanguneo. // P. acuosa
ou serosa Aumento do volume por exceso de auga ou de
soro respectivamente. / P. hiperalbuminosa Exceso de
albumina no plasma. / P. policitmica Aumento total da
cantidade de sangue.

polihbrido-a adx. Hbrido con proxenitores que difiren

entre eles en mis de dous caracteres.

un s obxecto parece sentirse en varios sitios vez. Trastorno observado frecuentemente na tabe dorsal.

polihidramnios s.m. Exceso de lquido amnitico a

polifalanxismo s.m. Nmero excesivo de falanxes nun

polihidrose s.f. Hiperhidrose.

polihidruria s.f. Dilucin moi acentuada da urina.
polihipermenorrea s.f. Menstruacin frecuente e abun-

dedo.

polifrmaco adx. e s. Relativo medicamento ou

frmula composta de moitas drogas.

polifsico-a adx. 1. Que ten varias fases. 2. Relativo

corrente alterna.

polifaxia s.f. 1. Inxestin excesiva ou voraz de alimentos.

2. Desexo de toda clase de alimentos.

polifibromatose s.f. Presencia de moitos fibromas no

corpo. // P. neurocutnea pigmentaria. Neurofibromatose ou enfermidade de Von Recklinghausen.

polifiodonto-a adx. Que desenvolve varias series de

dentes sucesivamente longo da vida.

polifisia s.f. Exceso de gases no aparello dixestivo. Tamn

se di flatulencia.

polifobia s.f. Temor patolxico a moitas cousas.

termo do embarazo. Tamn se di hidramnios.

dante.

poliinfeccin s.f. Infeccin polimicrobiana.

polilptico-a adx. Relativo proceso que ten moitos
accesos ou exacerbacins.

poliloxia s.f. Polifrasia.

polimastia s.f. Anomala do desenvolvemento mamario
na que aparecen mis de das mamas. Tamn se di politelia.

polimelia s.f. Anomala caracterizada pola presencia de

membros supernumerarios.

polimenorrea ou polimenia s.f. Trastorno menstrual

que presenta uns ciclos moi frecuentes, menores de 21
das, pero normais na cantidade e duracin.

polimera

polimera s.f. 1. Anomala caracterizada pola presencia

de rganos ou partes supernumerarias. 2. Forma de
isomera na cal varias molculas dunha mesma substancia se unen para formaren outra distinta que ten igual
frmula molecular, pero o seu peso molecular mltiplo
da substancia simple. 3. En xentica, participacin de
numerosos xenes no control dun carcter.

polimerizacin s.f. Unin qumica de das ou mis

622
que o ncleo presenta varias lobulacins, simulando
varios ncleos.

polinesia s.f. 1. Aumento do nmero dos illotes de

Langerhans no pncreas. 2. Que se presenta en mltiples
focos.

polineural adx. Que fai referencia a varios nervios ou

que est innervado por varios nervios.

molculas dunha substancia para formar un novo

composto.

polineuralxia s.f. Neuralxia que lles afecta a varios

polmero-a adx. Relativo substancia complexa formada

polineuramina s.f. V. vitamina B1.

polineurite s.f. Sndrome producida por afectacin do

pola unin de varias molculas sinxelas, como as protenas obtidas pola unin de aminocidos. Teen un peso
molecular elevado, e as sas propiedades fsicas e
qumicas difiren das substancias das que proceden.

polimialxia s.f. Mialxia que afecta a varios msculos.

polimicrobiano-a adx. Que se caracteriza pola presencia
de varias especies microbianas.

polimicrolipomatose s.f. Lipomatose caracterizada pola

presencia de numerosos tumores pequenos.

polimicrtomo s.m. Micrtomo que efecta varias

seccins de corte vez.

polimioclona s.f. Mioclona de tipo mltiple. Tamn se

di policlona.

polimiosite s.f. Inflamacin simultnea en moitos

msculos na que aparece dor, tumefaccin muscular,
edema, febre, etc. s veces acompase de hemorraxias
(p. hemorrxica) e trastornos da pel e veas perifricas. //
P. triquinosa V. triquinose. / P. tropical Piohemia de
tipo estafiloccico localizada nos msculos.

polimixina s.f. Antibitico de tipo polipeptdico, de

espectro reducido, illado a partir de cultivos de Bacillus
polymixa e de Bacillus colistinus. Existen diversos tipos,
pero s dous teen aplicacin mdica, a polimixina B e a
polimixina E. // P. B Polimixina que resulta da mestura
de das polimixinas B1 e B2, mbalas das activas sobre
a maiora dos bacilos gramnegativos, includas as pseudomonas. Emprgase por va parenteral e tpica local. /
P. E Mestura de das polimixinas E1 e E2. Emprgase por
va parenteral e oral e ten un espectro de actividade parecido da polimixina B. Tamn se di colistina.

polimorfismo s.m. Capacidade de manifestarse de diferentes formas en distintas fases do desenvolvemento. // P.

xentico Recorrencia dentro da poboacin de das ou
mis variantes xenticas discontinuas dun carcter especfico, en tales proporcins que non se mantean s por
mutacin, como o factor RH e os grupos sanguneos.

polimorfo-a adx. 1. Que pode adoptar diversas formas.

//s.m. 2. Leucocito polimorfonuclear.

polimorfocelular adx. Que ten clulas de moitas formas.

polimorfocito s.m. Mielocito.
polimorfonuclear adx. Que ten ncleos de formas
diversas, especialmente os leucocitos polinucleares nos

nervios.

sistema nervioso perifrico, con predominio distal e case

sempre en forma simtrica. Clinicamente manifstase por
sntomas motores (parlises flccidas e amiotrficas),
sntomas sensitivos. Prodcese por dexeneracin do eixe
ou por desmielinizacin. Etioloxicamente clasifcanse
en: 1) Dexenerativas, que poden ser debidas a: txicos
esxenos metlicos ou non, toxinas bacterianas e medicamentosas, causas metablicas (diabete, porfiria, enfermidade de Refsum), carenciais (alcohlica, beribrica,
pelagroide), ou por amiloidose; 2) Inflamatorias, que
poden ser: primitiva (en forma aguda ou lenta), secundaria (posvacinal, a enfermidades vricas, posteruptiva),
por inflamacins especficas, neoplsica, postinfecciosa
ou idioptica.

polineurtico-a adx. 1. Que ten varias neuronas 2. Relativo polineurite.

polineuropata s.f. Enfermidade que lles afecta a varios

nervios. Tamn se di neuropata mltiple.

polineurorradiculite s.f. Polineurite con afectacin

radicular.

polinose s.f. 1. Febre ou asma do feo. 2. Reaccin alrxica

desencadeada polo pole en individuos predispostos ou
hipersensibles.

polinucleado-a ou polinuclear adx. 1. Que pose

varios ncleos ou que ten un ncleo poliforme. // s.m. 2.
Leucocito polinuclear.

polinucleolar adx. Que pose varios nuclolos.

polinucleose s.f. Presencia dun gran nmero de leucocitos polinucleares no sangue ou no exsudado.

polio- Prefixo do grego, cor gris.

polio s.f. Apcope de poliomielite epidmica.
polioclasta ou polioclstico-a adx. Que destre a substancia gris do sistema nervioso, como os virus da poliomielite, da encefalite epidmica e da rabia.

poliodistrofia s.f. Enfermidade de tipo metablico que

lles afecta s neuronas cerebrais. Pode ser primaria ou
secundaria hipoxia ou hipoglicemia. // P. cerebral
infantil Polidistrofia primaria de tipo autosmico recesivo caracterizada por espasticidade progresiva,
mioclona, cegueira, etc.

poliodoncia s.f. Presencia de dentes supernumerarios.

623

plipo

polioencefalite s.f. Enfermidade caracterizada por infla-

poliovirus s.m. Virus do xnero Enterovirus, axente

macin e dexeneracin da substancia gris do SNC, e

sobre todo das hastas anteriores da medula espial. // P.
anterior aguda Polioencefalite caracterizada por
producir lesins destructivas da substancia gris das hastas
anteriores da medula. Isto tradcese clinicamente por
parlise e atrofia dos grupos musculares correspondentes
lesin medular. de tipo infeccioso, causada polo polivirus do xnero Enterovirus. A diseminacin da enfermidade ten lugar de persoa a persoa por va oral a travs dos
productos de refugo da persoa enferma (feces). Tamn se
di parlise infantil epidmica, parlise atrfica aguda
infantil, enfermidade de Heine-Medin. / P. anterior
crnica Polioencefalite caracterizada pola atrofia
muscular mieloptica por dexeneracin das neuronas das
hastas anteriores, que ocorre en pacientes que sufriron hai
moito tempo unha poliomielite anterior aguda. / P. anterior subaguda Polioencefalite que lles afecta s hastas
anteriores da medula. moi rara e de etioloxa descoecida. Posiblemente de orixe infecciosa. Tamn se di
poliomielite anterior subaguda de Foix-Alajouanine. /
P. de Alajouanine V. poliomielite anterior subaguda. /
P. posterior Polioencefalite na que a inflamacin afecta
s ganglios posteriores da substancia gris da medula. Por
exemplo, o herpes Zster, producido por un virus especfico.

causante da poliomielite anterior chamada parlise

infantil. Cocense tres tipos de poliovirus (I, II, III).

poliomielopata s.f. Enfermidade que lle afecta primariamente substancia gris da medula espial.

polioneurmera s.f. Segmento de substancia gris en

cada neurmero.

polioniquia s.f. Presencia de uas supernumerarias.

poliopa s.f. Estado caracterizado pola recepcin de mis
dunha imaxe dun obxecto. // P. monocular Visin ou
percepcin mltiple dun obxecto cun s ollo, debida a
unha desigualdade da refraccin co cristalino ou a un
espasmo da acomodacin do ollo.

polioplasma s.m. Protoplasma granular da clula.

poliopsia s.f. Poliopa.
poliorco-a adx. e s. Persoa con mis de dous testculos.
poliorquia s.f. Presencia de mis de dous testculos nun
individuo. Tamn se di poliorquidia, poliorquidismo ou
poliorquismo.

poliorromeninxite ou poliorromenite s.f. Inflamacin de varias membranas serosas. Tamn se di poliberosite.

poliose s.f. Aparicin prematura dunha coloracin gris no

cabelo. // P. circunscrita Ausencia conxnita de pigmentacin do coiro cabeludo en zonas definidas.

poliotia s.f. Presencia de mis dunha orella nun ou en

mbolos dous lados.

poliotriquia s.f. Poliose.

polipapiloma s.m. V. pian.

poliparesia ou poliparese s.f. Paresia xeral ou parese
mltiple.

polipata s.f. Presencia de varias enfermidades simultaneamente.

polipectoma s.f. Intervencin cirrxica para a extirpacin de plipos.

polipedia s.f. 1. Embarazo mltiple. Tamn se di policiese. 2. Presencia de ps supernumerarios. Tamn se di

polipodia.

polipeptidemia s.f. Aumento anormal de polipptidos no

sangue, observado en persoas con choque debido a politraumatismo, caquexia cancerosa, etc.

polipptido s.m. Composto formado pola unin de dous

ou mis aminocidos, por exemplo, enzimas, protenas,
etc.

polipeptidorraquia s.f. Presencia de polipptidos no

lquido cefalorraqudeo.

polipeptidotoxia s.f. Intoxicacin por polipptidos.

polipiforme adx. Que ten forma de plipo.
poliplasmia s.f. Exceso de plasma sanguneo en relacin
cos elementos formes do sangue.

poliplasto-a ou poliplsico-a adx. 1. Que contn

moitos elementos constituntes ou estructurais. 2. Que
experimenta moitos cambios durante o desenvolvemento.

poliplastocitose s.f. Aumento do nmero de plaquetas no

sangue.

polipleurodiafragmotoma s.f. Intervencin cirrxica

que consiste en resecar varias costelas e secciona-lo
diafragma para obter unha va de acceso cara superior
do fgado.

poliplexa s.f. Parlise simultnea de varios msculos.

poliploide adx. 1. Relativo clula cun nmero de
cromosomas mltiplo do haploide. 2. Relativo individuo con clulas poliploides.

poliploidia s.f. Estado caracterizado pola presencia de

mis de dous grupos completos de cromosomas homlogos.

polipnea s.f. Aumento da frecuencia da respiracin e da

sa profundidade.

plipo s.m. Tumor que se desenvolve a expensas dalgn

dos elementos dunha membrana mucosa, ou en estructuras glandulares. Pola sa conformacin os plipos divdense en pediculados e ssiles. Os plipos pediculados
teen un pedculo alongado polo que se unen superficie
da cal emerxen. Os plipos ssiles caracterzanse por
teren unha base de unin ancha. O criterio histolxico
o mis importante para a sa clasificacin, xa que algns

polipodesmo
deles poden ter un potencial maligno. // P. adenomatoso
Plipo glandular benigno. / P. de Hopmann Hipertrofia
papilar da membrana mucosa nasal. / P. intestinal Plipo
que vai formando unha protuberancia desde a mucosa
cara luz do intestino. Segundo as sas caractersticas
histolxicas pdese clasificar en inflamatorio, hamartomatoso (propio da polipose mltiple de Peutz-Jeghers),
hiperplsico, etc., algns dos cales teen tendencia a
malignizarse. / P. vascular Anxioma polipoide.

polipodesmo s.m. Instrumento empregado para a ligadura dos plipos nasais.

polipodia s.f. Presencia de ps supernumerarios.

polipoide adx. Que se asemella a un plipo. Tamn se di
polipiforme.

poliporoso-a adx. Que presenta moitos poros.

polipose s.f. Desenvolvemento de mltiples plipos
nunha rexin. // P. gstrica ou intestinal Presencia de
mltiples plipos na mucosa do estmago ou intestino.

poliposia s.f. Polidipsia.

poliptomo s.m. Instrumento cirrxico empregado para
extirpar plipos.

polipotribo ou polipotrito s.m. Instrumento utilizado

para esmagar ou triturar plipos.

polipragmasia s.f. Prescricin de moitos frmacos a un

mesmo tempo. Tamn se di polifarmacia.

poliptiquio-a adx. Que est disposto en varias capas,

como a glndula que ten as clulas dispostas en estratos.

poliqueiria ou poliquiria s.f. Calidade de posur mis

de das mans.

poliquilia s.f. Hiperquilia.

poliquimioterapia s.f. Tratamento por administracin
simultnea de varios axentes quimioterpicos.

poliqustico-a adx. Que presenta moitos quistes.

poliquistose s.f. Enfermidade poliqustica conxnita que
lles afecta s riles.

polirradiculite s.f. Inflamacin de races nerviosas.

polirradiculoneurite s.f. Polineurite que se acompaa
de radiculite. Tamn se di sndrome de Guillain-Barr.

polirradioterapia s.f. Formas distintas de radioterapia.

polirrea s.f. Fluxo excesivo. Tamn se di hidrorrea.
polirribosoma s.m. Agrupacin de ribosomas.
polisacrido s.m. Hidrato de carbono constitudo por
varias unidades de monosacridos, como as pentosas,
glicxenos, amidn, etc. // P. bacteriano ou capsular
Polisacrido elaborado por bacterias, que ten importancia
inmunolxica xa que pose propiedades antixnicas, e en
certos grupos de bacterias, como o pneumococo por
exemplo, nos que determinan o tipo de especificidade.

polisarcia s.f. Aumento anormal do volume do corpo

causado polo desenvolvemento excesivo do tecido

624
muscular ou do adiposo. Tamn se di obesidade, corpulencia.

poliscelia s.f. Anomala causada pola presencia de pernas

supernumerarias.

poliscelo s.m. Monstro fetal con pernas supernumerarias.

poliscleradenite s.f. Escleradenite de tipo mltiple.
poliserosite s.f. Inflamacin que lles afecta a varias
membranas serosas. Tamn se di poliorromenite.

polisfigmgrafo s.m. Aparato que pode rexistrar simultaneamente trazados do movemento cardaco, respiratorio e arterial.

polisialia s.f. Exceso na secrecin de saliva. Tamn se di

ptialismo, sialorrea.

polisinptico-a adx. Relativo a das ou mis sinapses.

polisinovite s.f. Inflamacin de varias membranas simultaneamente.

polisinusite s.f. Sinusite de tipo mltiple.

polisoma s.m. Polirribosoma.
polisoma s.f. 1. Presencia dalgn cromosoma replicado
por riba do nmero diploide normal, debido non
disxuncin cromosmica durante a meiose na maduracin dos gametos. O cromosoma pode estar en nmero de
tres (trisoma), de catro (tetrasoma) ou mis . 2. Monstro
fetal que presenta dous ou tres corpos.

polismico-a adx. Relativo polisoma.

polisomo s.m. Monstro fetal que presenta polisoma.
polispermia s.f. 1. Secrecin excesiva de esperma. 2.
Penetracin de mis dun espermatozoide no vulo.

polstato s.m. Instrumento mediante o cal se pode transforma-la corrente elctrica ordinaria en galvnica, fardica, etc.

polistiquia s.f. Presencia de das ou mis filas de

pestanas nunha plpebra.

politelia s.f. Existencia de mis dunha mamila nunha

mama. Tamn se di polimastia.

politendinite s.f. Tendinite de tipo mltiple.

politenia s.f. Replicacin de cadeas cromosmicas que
non van seguidas de mitose, dicir, non ten lugar a separacin da cromtida, formndose un cromosoma politnico de numerosos filamentos.

politeno-a s.m. 1. Polmero do etileno que se emprega

como material plstico en medicina e cirurxa. // adx. 2.
Que est composto por varias fibras de cromatina.

politocia s.f. Parto mltiple.

poltopo-a adx. Relativo proceso patolxico que ten
varias localizacins.

politricose ou politriquia s.f. Hipertricose.

politrofia s.f. Sobrealimentacin.

625

politrpico-a adx. De certos virus ou de certos txicos

que afectan a mis dun tecido ou rgano.

Politzer, pera, proba de V. pera, proba.

politzerizacin s.f. Insuflacin do odo medio mediante
a pera de Politzer. // P. negativa Aspiracin da secrecin
do odo medio empregando a pera de Politzer.

poliria s.f. Incremento da cantidade de urina emitida en

24 horas (uns 1500-2000 ml nun individuo adulto en
condicins normais).

poliuridpsico-a adx. Que aumenta a eliminacin de

urina polo incremento da inxestin de lquidos.

polivinilpirrolidona s.f. Substancia coloidal obtida da

vinilpirrolidona, que ten a propiedade de reter gran cantidade de auga. Administrada por va intravenosa aumenta
a presin onctica e a viscosidade do sangue. Emprgase
como expansor do plasma en forma de solucin.

polixenia s.f. Carcter que depende da accin de varios

xenes.

polixenismo s.m. Teora que afirma que as razas humanas

proveen de especies diferentes que teran evolucionado
de forma independente. Oponse monoxenismo.

polxeno-a adx. Referido antisoro producido polo

emprego de mis dun antxeno.

polixinia s.f. Unin conxugal dun home con varias

mulleres.

polixiria s.f. Anomala caracterizada pola existencia dun

nmero maior c normal de circunvolucins cerebrais.

polizacin s.f. V. polgarizacin.

pollex s.m. Polgar. // P. extensus Desviacin do polgar
cara a atrs. / P. flexus Flexin permanente do polgar. / P.
valgus ou varus Desviacin do polgar cara lado cubital
ou radial respectivamente.

polo s.m. 1. Cada un dos extremos opostos dun rgano ou

estructura oval, ou cada un dos dous puntos que teen
propiedades fsico-qumicas opostas. // P. anterior ou
posterior Partes anteriores ou posteriores, respectivamente, do eixe anteroposterior do cristalino ou do globo
ocular. / P. ceflico ou pelviano Extremos correspondentes, respectivamente, cabeza ou pelve do feto no
claustro uterino. / P. frontal ou occipital Partes anterior
e posterior respectivamente dos hemisferios cerebrais. /
P. magntico Calquera dos dous puntos nos que o imn
atrae ou repele materiais metlicos. / P. negativo ou positivo Ctodo ou nodo dun elemento elctrico en conexin cos seus elementos electropositivo e electronegativo. / P. vexetativo Punto do ovo que contn a parte
nutritiva ou xema do mesmo. / P. xerminativo Punto do
ovo no que comeza o desenvolvemento embrionario.

polocito s.m. Corpo polar.

polonio s.m. Metal descuberto en 1898 na pechblenda por
Pierre e Marie Curie, que contn propiedades radioactivas menos intensas c radio. O seu smbolo qumico
Po.

ponopalmose

polpa s.f. Tecido brando ou carnoso, animal ou vexetal.

Tamn se di parnquima. // P. cerebral Substancia
branca do cerebro. / P. dentaria Tecido brando de tipo
conxuntivo con vasos e nervios, que ocupa a cavidade
central do dente, e do cal depende a vida deste. / P.
dixital Extremo carnoso e mol dos dedos. / P. esplnica
Tecido parenquimatoso do bazo, que se atopa rodeado
por unha cpsula e dividido mediante trabculas en
compartimentos comunicados entre eles. Diferncianse:
polpa vermella, na que se atopan os seos esplnicos, e
polpa branca, que contn os corpsculos de Malpighi. / P.
vertebral Porcin branda central dun disco intervertebral.

polpalxia s.f. Dor na polpa dentaria. Tamn se di odontalxia.

polpectoma s.f. Extirpacin da polpa dentaria .

poltovaxia s.f. Costume anormal de mastiga-los
alimentos ata convertelos en papa.

polucin s.f. 1. Emisin involuntaria de seme durante o

sono que pode ir acompaada ou non de ereccin e
orgasmo. 2. Contaminacin do ambiente causada polos
residuos industriais ou biolxicos. // P. nocturna Exaculacin causada por soos erticos. / P. voluntaria
Masturbacin.

polus s.m. Polo. // P. lentis Cristalino.

pomada s.f. Preparacin farmacolxica para uso externo,
de consistencia branda, composta dun ou varios principios activos (analxsicos, desinfectantes, astrinxentes,
queratolticos) incorporados a un excipiente, que pode
ser graxa animal ou vaselina, que lle d consistencia. // P.
de colaxenase Pomada empregada para o tratamento das
lceras por decbito, queimaduras, etc. / P. de Pagenstecher Pomada oftlmica de xido amarelo de mercurio. /
P. de cinc Preparacin a base de xido de cinc 20 % en
aceite mineral ou vaselina, que se usa como protector
cutneo.

pmulo s.m. so malar.

pomum adami s.m. Prominencia da cartilaxe tiroide no
pescozo. Tamn se di n da gorxa.

ponderal adx. Relativo peso.

pondostatural adx. Relativo estatura e peso.
ponfo s.m. Elevacin circunscrita da pel. Tamn se di
roncha, flictena, ampola.

ponflix s.m. Afeccin drmica caracterizada pola formacin de vesculas ou ampolas.

pono- Prefixo do grego, pena, fatiga, sufrimento.

ponofobia s.f. Temor patolxico dor e fatiga.
pongrafo s.m. Instrumento que se emprega para saber
cal a sensibilidade dolorosa.

ponopalmose s.f. 1. Palpitacin polo esforzo. 2. Para

Clifford Albutt, astenia neurocirculatoria.

ponose

ponose s.f. Fatiga debida a autointoxicacin por substancias que sobreestimulan as funcins fsicas.

ponxeno-a adx. 1. Que produce fatiga. 2. Catabolito.

pons s.f. (lat) Ponte, estructura de unin. // P. varolii Ponte
de Varolio ou protuberancia anular.

pons-oblongata s.f. Ponte de Varolio e bulbo raqudeo

considerados en conxunto.

ponte s.f. 1. Porcin de tecido que une das partes dun

rgano. 2. Medio para soster un dente ou dentes artificiais, fixado s dentes naturais ou races adxacentes. // P.
de Varolio Protuberancia anular no mesocfalo. / P.
intercelular Ponte de unin entre clulas.

pontculo s.m. 1. Especie de ponte constituda por finas

lminas de substancia branca que atravesan o extremo
anterior da pirmide, por debaixo da protuberancia
anular. 2. Engrosamento lineal da cartilaxe auricular,
onde se insire o msculo auricular posterior. // P. heptico Istmo que une o lobo de Spiegel co lobo heptico
dereito.

pontino-a adx. Relativo ponte de Varolio.

pontocerebeloso-a adx. Relativo protuberancia e
cerebelo.

pool s.m. Agrupacin, acumulacin ou depsito de substancias ou clulas nunha parte do organismo. Por
exemplo, pool de clulas nai da medula sea.

poplteo-a adx. Que fai referencia cara posterior do

xeonllo.

poradenia ou poradenite s.f. Enfermidade dos ganglios

inguinais caracterizada pola formacin de mltiples
abscesos. Tamn se di enfermidade de Nicolas-Favre
ou linfogranuloma venreo.

porcelana s.f. Mestura fundida composta de caoln,

cuarzo e feldespato, entre outros materiais, que se
emprega para a fabricacin de dentes artificiais.

porcin s.f. Parte, cantidade segregada dun todo. // P.

intermedia de Wrisberg Nervio intermedio entre o
facial e o acstico. / P. maior ou menor Races sensitiva
e motora, respectivamente, do trixmino.

porencefalia s.f. Presencia de quistes ou cavidades a

nivel do crtex cerebral causados pola paralizacin do
desenvolvemento ou por anomalas conxnitas que
producen atrofia. Clinicamente pdese traducir en crises
epilpticas, atetose, idiocia, etc.

626
manchas. / P. variegata Porfiria comn, autosmico
dominante, que se d en frica do Sur,

porfirina s.f. Substancia de estructura cclica formada

por catro aneis porrlicos unidos por pontes metnicas,
con distintos radicais segundo a porfirina da que se trate.
Estn presentes nos organismos vexetais, animais e
microorganismos, xa que constiten a base dos
pigmentos respiratorios. As mis coecidas son: protoporfirina, hematoporfirina, uroporfirina.

porfirinemia s.f. Presencia de porfirinas no sangue.

porfirinuria ou porfiruria s.f. Presencia de porfirinas
(uroporfirina ou coproporfirina) de procedencia txica na
urina.

porfirizacin s.f. Accin de reducir a po unha substancia

por trituracin.

porfobilina s.f. Pigmento escuro causado pola accin do

cido clorhdrico sobre o porfobilinxeno.

porfobilinxeno s.m. Derivado pirrlico formado pola

condensacin de das molculas do cido delta aminolevulnico, intermediario na sntese das porfirinas e derivados (grupo hem, clorofila).

poria (lat.) Plural de porio.

porio s.m. En craniometra, punto craniomtrico que coincide co punto mis alto do conducto auditivo externo.

poriomana s.f. Tendencia irresistible marcha errante.

Tamn se di automatismo ambulatorio, dromomana.

poro s.m. 1. Orificio moi pequeno nunha superficie.

Tamn se di meato. 2. Calquera dos orificios da superficie externa da pel, a travs dos cales as glndulas verten
a sa secrecin. 3. Cavidade cerebral na porencefalia. //
P. acstico externo Extremo externo do conducto auditivo externo. / P. acstico interno Abertura cranio do
conducto auditivo interno. / P. de Galeno Conducto
inguinal. / P. de Kohn Poro dos alvolos pulmonares. / P.
nuclear P. a nivel do ncleo celular, que permiten o intercambio entre o ncleo e o citoplasma. / P. ptico Abertura na esclertica que permite o paso do nervio ptico. /
P. puntiforme Desembocadura do conducto de Wharton
da glndula submaxilar.

porocefalase ou porocefalose s.f. Parasitacin por

artrpodos do xnero Porocephalus.

porocele s.f. Hernia escrotal con endurecemento e engrosamento das paredes do testculo.

porfina s.f. Anel fundamental do ncleo das porfirinas.

porfiria s.f. Grupo de enfermidades que se orixinan por

poroencefalia s.f. Porencefalia.

poroma s.m. 1. Induracin de carcter inflamatorio. 2.

un trastorno familiar no metabolismo das porfirinas,

consistente na eliminacin pola urina, feces, etc., de
cantidades anormais de porfirina, especialmente de
uroporfirina. Tamn se di hematoporfiria. // P. cutnea
tarda ou tarda Porfiria caracterizada pola fotosensibilizacin das zonas do corpo expostas luz e rozamento,
con formacin de ampolas nestas zonas. / P. eritropotica Porfiria conxnita. / P. macular Porfiria disposta en

Calosidade. // P. ecrino Tumor da extremidade distal ou

intraepidrmica da glndula sudorpara ecrina. / P. folicular Tumor derivado da parte intraepidrmica do folculo piloso.

pornfalo s.m. Hernia umbilical de paredes duras.

poropata s.f. Forma teraputica emprica de curacin na
que se aplican os frmacos sobre a superficie cutnea

627

posdural

situada por enriba do rgano enfermo, actuando as sobre

o rgano enfermo a travs dos poros da pel.

portaligaduras s.m. Instrumento empregado para

poroqueratose s.f. Enfermidade crnica e hereditaria da

portamechas s.m. Sonda cunha especie de forca nun

pel, localizada principalmente nas mans e nos ps, e que

se caracteriza pola hipertrofia do estrato crneo que se
localiza arredor dos poros das glndulas sudorparas,
seguida posteriormente da atrofia progresiva. Tamn se
di poroqueratose excentrical. // P. de Mantoux Queratose puntiforme de localizacin palmoplantar.

extremo que serve para introducir ou colocar drenaxes

nunha ferida ou fstula.

portans s.m. Aparato empregado para realizarlles liga-

porose s.f. 1. Induracin de tipo inflamatorio. Tamn se di

gular, sobre a cal se colocan preparacins para o exame

microscpico.

poroma. 2. Formacin de calo seo nas fracturas. 3.

Formacin de cavidades. 4. Porencefalia. // P. cerebral
Presencia de numerosas cavidades no cerebro, de distinto
tamao, debidas a unha alteracin cadavrica como
resultado da formacin de gases.

porotoma s.f. Meatotoma.

porrceo-a adx. Que ten unha cor verde escura, semellante do porro, como certos vmitos, bile ou esputos.

prrigo s.m. Enfermidade do coiro cabeludo, especialmente a tia. // P. decalvante Alopecia areata. / P. favoso
Tia fvica. / P. larval Eccema con impetixe do coiro
cabeludo.

porrigfito s.m.Tricfito.
porrixinoso-a adx. Parecido ou da natureza do prrigo.
porropsia s.f. Sensacin de afastamento e diminucin do
tamao dos obxectos en movemento, que forma parte da
aura epilptica.

porta s.f. (lat) Hilo.

portacidos s.m. Contagotas para a aplicacin local dun
cido.

portaagullas s.m. Instrumento cirrxico en forma de

pinzas que fixan e sosteen a agulla durante a sutura.

portacusticos s.m. Recipiente usado para conter e levar

substancias custicas

portador-a adx. 1. Que leva ou trae unha cousa dunha

parte a outra. // s. 2. Individuo infectado de xermes que
acta como propagador dunha enfermidade, que pode
presentar sntomas ou non, ou ben estar convalecente da
enfermidade, pero en calquera caso quen de transmitila.
// P. activo Persoa que alberga xermes patxenos no seu
corpo despois de ter padecido a enfermidade. / P. convalecente Persoa portadora de xermes no perodo da convalecencia. / P. crnico Persoa na que persiste o axente
patxeno durante moito tempo despois da curacin
clnica. / P. de gametos Persoa que transmite a enfermidade a travs de parasitos, como ocorre no paludismo. /
P. pasivo Individuo que se infecta de xermes patxenos
sen ter padecido a enfermidade. / P. por contacto Persoa
que estivo exposta infeccin, pero sen contaxiarse, e
que pode actuar como portadora dos axentes da mesma. /
P. san Persoa que transmite os xermes patxenos sen
padece-la enfermidade.

realizar ligaduras en partes profundas.

duras s pedculos tumorais.

portaobxectos s.m. Placa de vidro, xeralmente rectan-

portio s.f. (lat.) Porcin, parte.

portiplexo s.m. Plexo que se une s plexos coroides laterais pasando polo orificio de Monro.

portografa s.f. Radiografa da vea porta trala inxeccin

de contraste. // P. esplnica P. tras inxeccin percutnea
no bazo de substancia contraste, xeralmente a travs do
noveno espacio intercostal na lia media clavicular.

pos- ou post- Prefixo do latn, despois, detrs.

posbraquial adx. Situado na cara posterior do brazo.
posbucal adx. Situado detrs da rexin bucal.
posbulbar adx. 1. Situado detrs do bulbo raqudeo ou en
direccin distal. 2. Situado en sentido distal bulbo
duodenal.

poscerebeloso-a adx. Situado detrs do cerebelo ou na

cara posterior.

poscerebral adx. Situado detrs do cerebro.

poscibal adx. Que ocorre despois da inxestin de
alimentos.

posclavicular adx. Situado detrs da clavcula.

posclimatrico-a adx. Que ten lugar despois do climaterio ou menopausa.

poscomisural adx. Situado detrs dunha comisura cerebral.

poscondleo-a adx. Situado detrs dun cndilo.

posconnubial adx. Que ocorre despois do matrimonio.
posconvulsivo-a adx. Que se presenta despois dunha
convulsin.

poscordial adx. Detrs do corazn.

poscubital adx. Situado detrs do cbito ou na cara
posterior do antebrazo.

posdiastlico-a adx. Que se presenta despois da distole.

posdicrtico-a adx. Que ocorre despois da elevacin
dicrtica do esfigmograma.

posdiftrico-a adx. Que sucede despois dun ataque de

difteria.

posdixestivo-a adx. Consecutivo dixestin.

posdural adx. Situado detrs da duramter.

posfarnxeo-a

posfarnxeo-a adx. Situado detrs da farinxe.

posfebril adx. Que sucede como resultado da febre.
posganglionar adx. Situado detrs dun ganglio ou cadea.
posglenoide adx. Situado detrs da cavidade glenoide.
posgripal adx. Consecutivo gripe.
posicin s.f. 1. Calquera das actitudes posturais que pode
adopta-lo corpo dunha persoa espontaneamente ou cun
fin determinado. 2. En obstetricia, presentacin que toma
o feto na pelve materna, dicir, relacin dun punto fixo
da parte fetal con outro punto da pelve materna. En cada
presentacin cllese un punto de referencia fetal: occipicio, fronte, queixo, sacro, ombro ou cabeza, que se relacionan con puntos fixos de referencia materna, que son os
extremos dos dimetros oblicuos da pelve. As diversas
posicins adoitan indicarse coas iniciais, por exemplo,
occipitoilaca dereita: OID. // P. anatmica Posicin na
que a persoa est de p, cos brazos cados longo do
tronco, e as palmas das mans dirixidas cara a adiante. / P.
antlxica Posicin que adopta o enfermo para ter menos
dor. / P. de Azoulay Posicin en decbito supino cos
brazos e as pernas levantadas para que chegue mis
sangue venoso corazn e aumente a intensidade dos
rudos e sopros cardacos. / P. de decorticacin Posicin
na que o paciente ten as extremidades superiores en
flexin rxida en cbado e pulso. Indica lesin mesenceflica. / P. de descerebracin Posicin na que os brazos
estn estendidos en rotacin interna, e as pernas estendidas e cos ps en flexin plantar forzada. Indica compresin do tronco enceflico. / P. de Fowler Posicin dorsal
inclinada que se obtn erguendo a cabeceira da cama uns
50 cm, e que se emprega para facilita-la drenaxe da cavidade abdominal en individuos con peritonite. / P. de
prece mahometana Posicin xenucubital ou xenupectoral. / P. de Trendelenburg Posicin supina sobre unha
mesa cunha inclinacin de 45, coa cabeza cara a abaixo
e as pernas colgando do extremo mis elevado. Emprgase sobre todo en operacins pelvianas. / P. forzada
Posicin que adoptan os enfermos para non ter algn
sntoma molesto. / P. funcional Posicin que debe darse
a diversas partes do corpo en caso de inmobilizacin
prolongada. / P. prona Posicin en decbito abdominal. /
P. supina Posicin dorsal. / P. xenucubital ou xenupectoral Actitude do paciente apoiado sobre xeonllos e
cbados ou sobre xeonllos e peito, respectivamente.
Tamn se di posicin de prece mahometana. / P. xinecolxica Posicin na que se coloca o paciente en decbito dorsal, coas pernas flexionadas e as coxas en abduccin. Emprgase para realizar exames xinecolxicos,
intervencins cirrxicas va vaxinal, etc.

posiomana s.f. Dipsomana.

positrn s.m. Partcula que pose igual masa e carga c
electrn, pero de signo contrario.

posmaduro-a adx. Feto que superou as 42 semanas de

xestacin.

posmalrico-a adx. Pospaldico.

628

posmediastino s.m. Mediastino posterior.

posmeitico-a adx. Da fase que segue reduccin dos
cromosomas ou meiose.

posmenopusico-a adx. Que ocorre despois da menopausa.

posmesentrico-a adx. Que ocorre ou que se sita detrs

do mesenterio.

posmolar s.m. Molar posterior ou molar definitivo.

posmortal adx. Que sucede despois da morte.
posnasal adx. Que ocorre ou que est situado detrs do
nariz.

posnatal adx. Que sucede despois do nacemento.

posnecrtico-a adx. Que ocorre despois da morte ou
gangrena dunha parte.

posneurtico-a adx. Que segue a unha neurite.

posnodular adx. Situado detrs dun ndulo.
posoloxa s.f. Parte da teraputica que trata da dosificacin dos medicamentos.

pospaldico-a adx. Que segue a un ataque paldico.

posparaltico-a adx. Que segue a un ataque de parlise.
posparto s.m. Que sucede despois do parto. Tamn se di
puerperio.

pospicntico-a adx. Que ocorre despois do perodo de

picnose do protoplasma celular.

pospiramidal adx. Que ocorre ou se sita detrs dos

fascculos piramidais.

pospneumnico-a adx. Consecutivo pneumona.

pospoente adx. Das febres intermitentes nas que os
accesos se atrasan.

pospontino-a adx. Que sucede ou se sita detrs da ponte

de Varolio.

posprandial adx. Que se presenta despois dunha comida.

pospuberal adx. Que aparece no perodo que segue
pubertade ou que fai referencia a el.

pospubiano-a adx. Detrs da pube.

posrinoscopia s.f. Rinoscopia posterior.
posrolndico-a adx. Situado detrs da cisura de
Rolando.

post mortem (lat.) Despois da morte.

postaxil adx. Situado detrs dun eixe.
postectoma ou postetoma s.f. Circuncisin.
postema s.f. Absceso aberto en supuracin. Tamn se di
apostema.

postembrionario-a adx. Que sucede despois do perodo

embrionario.

postenceflico-a adx. Que segue a unha encefalite.

629

postepilptico-a adx. Consecutivo a un ataque de

epilepsia.

posterior adx. Situado na parte de atrs.

posteroanterior adx. De atrs adiante. Tamn se di
dorsoventral.

posteroinferior adx. Localizado atrs e embaixo.

posterointerno-a adx. Localizado detrs e cara a dentro.
posterolateral adx. Localizado detrs e a un lado.
posteromediano-a adx. Situado na parte media da cara
posterior.

posteroparietal adx. Situado na porcin posterior do so

parietal.

posterosuperior adx. Situado detrs e arriba.

postrula s.f. Espacio entre os cornetos e as coanas.
postescarlatinoso-a adx. Que ocorre despois da escarlatina.

postesfgmico-a adx. Despois dun latexo ou pulso. Aplcase a unha fase sistlica.

postesofxico-a adx. Situado detrs do esfago.

postesplnico-a adx. Situado detrs do bazo.
postetmoide adx. Situado detrs do so etmoide.
postexpiratorio-a adx. Que se produce despois da expiracin.

posthemiplxico-a adx. Secundario a un ataque de

hemiplexa.

posthemorrxico-a adx. Secundario a unha hemorraxia.

postheptico-a adx. Situado detrs do fgado.
posthioide adx. Situado na parte posterior do so hioide.
posthipntico-a adx. Secundario estado hipntico.
posthipfise s.f. Lobo posterior da hipfise.
posticus (lat.) Posterior.
postifidico-a adx. Que sucede despois da febre tifoide.
postinfeccioso-a adx. Que ocorre despois dun proceso
infeccioso.

postioplastia s.f. Cirurxa plstica do prepucio.

postite s.f. Inflamacin do prepucio.
postlito s.m. Clculo prepucial.
postoral adx. Que sucede ou est situado detrs da boca.
postorbitario-a adx. Que ocorre ou se sita detrs da
rbita.

postransfusional adx. Que ocorre despois dunha transfusin.

postraumtico-a adx. Que ocorre despois dun traumatismo.

pouso

postulado s.m. Hiptese que se establece para fundar

unha demostracin. // P. de Koch V. lei.

pstumo-a adx. 1. Que ocorre despois da morte. 2.

Nacido despois da morte do pai.

postura s.f. Posicin.

postural adx. Relativo postura ou posicin.
potabilidade s.f. Calidade de potable.
potable adx. Apropiado para beber.
potamofobia s.f. Temor enfermizo auga.
potasa s.f. Hidrxido de potasio, de frmula KO4,
chamado potasa custica, de propiedades altamente alcalinas e custicas. Causa queimaduras moi importantes se
contacta coa pel. A sa inxestin causa feridas moi
graves.

potasemia s.f. Presencia de potasio no sangue.

potasio s.m. Elemento qumico metlico, slido e brando,
de smbolo qumico K e peso atmico 39,3. Moitos dos
seus sales emprganse en medicina. No organismo
atpase fundamentalmente en forma inica (K+). o
principal catin intracelular, desempeando xunto co
sodio un importante papel na regulacin do equilibrio da
auga e electrlitos, no equilibrio cido-bsico, na funcin
cardaca, contraccin muscular e na actividade nerviosa.

potasismo s.m. Intoxicacin por potasa. Tamn se di

calismo.

potasuria s.f. Presencia de potasio na urina.

potencia s.f. Capacidade para producir un efecto ou
realizar algo. // P. medicamentosa poder dun medicamento para producir un certo efecto especfico a unha
dose determinada. / P. sexual Capacidade do home para
realiza-lo acto sexual.

potenciacin s.f. V. potencializacin.

potencial adx. 1. Que est disposto para a accin, pero
non se atopa en actividade. // s.m. 2. Forza necesaria para
leva-la unidade de carga positiva dun punto a outro dun
campo elctrico. // P. de accin Actividade elctrica
desenvolvida por un msculo ou nervio durante a sa
actividade. / P. bioelctrico Diferencia de potencial elctrico entre o interior e o exterior dunha clula ou entre
solucins separadas por unha membrana semipermeable.
/ P. de membrana Potencial que existe en mbolos dous
lados da membrana celular.

potencializacin s.f. Accin combinada de dous ou mis

medicamentos, que maior c suma dos efectos de cada
un deles por separado. Tamn se di potenciacin,
sinerxa.

potomana s.f. Necesidade irresistible de beber auga.

potra s.f. Hernia escrotal.
pouso s.m. Sedimento dun lquido.

Poxavirus ou Poxviridae

Poxavirus ou Poxviridae s.m.pl. Familia de virus DNA

que son hspedes de certos mamferos, paxaros, etc., e
algns teen capacidade tumoral.

PP, factor s.m. Nicotinamida, factor preventivo da

pelagra, presente no complexo vitamnico B.

prctica s.f. Exercicio da arte mdica segundo as regras.

practicante s.m. Auxiliar tcnico do mdico.
prctico-a adx. Relativo prctica.
praga s.f. 1. Peste. 2. Suceso que causa dano a moita
xente. 3. Enfermidade ou dano que lle ocorre a unha
persoa.

pragmatagnosia s.f. Perda da capacidade de recoece-los obxectos antes coecidos.

pragmatamnesia s.f. Perda da capacidade de lembra-lo

aspecto dos obxectos.

pragmtico-a adx. Que se ocupa dos aspectos prcticos.

pralidoxina s.f. Reactivador do enzima colinesterase,

630

prebacilar adx. Que se presenta antes da penetracin dos

bacilos no organismo ou antes do seu recoecemento.

prebacteriolxico-a adx. Anterior desenvolvemento

da bacterioloxa.

prebasilar adx. Situado diante da apfise basilar do occipital.

precanceroso-a adx. Que, nun prazo de tempo mis ou

menos longo, pode evolucionar a cancro.

precapilar s.m. Vnula ou arterola.

precarcinomatoso-a adx.Que precede desenvolvemento dun cancro.

precardaco-a adx. Precordial.

precartilaxe s.f. Tecido cartilaxinoso embrionario.
precimxeno s.m. Substancia celular que se converte en
cimxeno.

precinese s.f. Perodo da intercinese comprendido entre o

final da sntese do DNA e o comezo da mitose.

que pode actuar como antagonista das anticolinesterases.

precipitacin s.f. 1. Proceso de separacin dun slido

prandial adx. Relativo s comidas.

prata s.f. Elemento qumico metlico de cor branca, moi

precipitado s.m. Substancia que por precipitacin se

dctil e maleable, de peso atmico 107, e smbolo

qumico Ag. Emprgase na fabricacin de instrumentos
de cirurxa pola sa propiedade de non oxidarse. Os seus
sales emprganse como xermicidas.

pratio s.m. Estructura semellante a un prato. // P. tibial

Cada unha das superficies articulares da tibia que se articulan cos cndilos femorais. Tamn se di cavidade
glenoide.

praxioloxa s.f. Estudio da conducta.

praxis s.f. 1. Prctica, praxe. 2. Actividade fisiolxica ou
fsica ordenada cara a un resultado.

pre- Prefixo do latn, diante.

preaccin s.f. 1. Accin previa. 2. En hidroterapia, quen-

mantido en forma de po, cristais, etc. 2. Formacin de

precipitinas.
separa do seu disolvente no fondo do recipiente.

precipitador s.m. Instrumento elctrico ou trmico usado

para determina-lo nmero de partculas de po no aire.

precipitante adx. Substancia que provoca a precipitacin

qumica ou mecanicamente.

precipitina s.f. 1. Substancia proteica que, nun medio

fisiolxico, provoca unha precipitacin. 2. Anticorpo
que, reaccionar especificamente cun antxeno na sa
forma soluble, d lugar a un precipitado.

precipitodiagnstico s.m. Diagnstico inmunolxico

que se realiza pola investigacin de precipitinas.

precipitforo s.m. Grupo qumico dunha precipitina que

causa precipitacin. Equivale a unha parte da molcula
de inmunoglobulina.

tamento do corpo polo exercicio fsico antes de aplica-la

hidroterapia.

preclnico-a adx. Que ocorre antes de manifestarse clini-

preadulto-a adx. Anterior estado adulto.

prealbuminrico-a adx. Que se presenta antes de que

precocidade s.f. Desenvolvemento anticipado de certos

apareza a albuminuria.

preanal adx. Diante do ano.

preanestesia s.f. Medicacin a base de frmacos sedantes
ou tranquilizantes que se aplica antes da anestesia xeral.

preartico-a adx. Diante da aorta.

preatxico-a adx. Que se presenta antes da instauracin
da ataxia.

preauricular adx. Situado diante da orella ou diante da

aurcula.

preaxial adx. Situado diante dun eixe.

camente a enfermidade.
trazos fsicos ou psquicos.

precoma s.m. Fase inicial que precede coma, na que

anda se conserva a consciencia ou parte dela, onde hai
unha perda de control dos procesos neuropsicolxicos
que precisan a integridade funcional do crtex cerebral.

preconsciente s.m. Unha das tres reas nas que se subdivide a psique segundo a hiptese de Freud. Comprende
os contidos psquicos (pensamentos, vivencias) que nun
momento dado non son conscientes, pero pdense
converter en tales mediante un esforzo da atencin.

precordal adx. 1. Que est situado diante do notocordio.

// s.f. 2. Moa que aparece antes da do xuzo.

631

precordial adx. Relativo zona situada diante do

corazn.

precordialxia s.f. Dor na rexin precordial.

precordio s.m. Rexin precordial, que comprende a parte
anterior e inferior do hemitrax esquerdo e o epigastrio.

precostal adx. Que est diante das costelas.

precoz adx. Que se produce ou desenvolve antes de
tempo.

precranial adx. Situado na parte anterior do cranio.

precrtico-a adx. Previo aparicin da crise.
precursor-a adx. Que precede ou anuncia algo que se
desenvolve posteriormente. Tamn se di premonitorio.

predentina s.f. Substancia fibrilar branda, que constite a

dentina primaria ou primitiva.

prediabete s.f. Fase dun individuo xeneticamente predisposto diabete, antes de que exista ningunha manifestacin clnica ou funcional de carcter diabtico. Tamn se
di diabete potencial.

predistole s.f. Intervalo que precede inmediatamente

distole.

predisposicin s.f. Susceptibilidade de tipo conxnito ou

adquirido cara a unha enfermidade determinada.

predixestin s.f. 1. Dixestin artificial dos alimentos

antes da sa inxestin. 2. Proceso previo dixestin:
mastigacin, insalivacin, etc.

prednisolona s.f. Glicocorticoide obtido por deshidroxenacin da hidrocortisona cunha maior actividade antiinflamatoria e glicocorticoide, e menor actividade mineralocorticoide.

prednisona s.f. Glicocorticoide obtido por deshidroxenacin da cortisona, con maior actividade glicocorticoide e
antiinflamatoria e menor actividade mineralocorticoide.

predorsal adx. Que est situado diante do dorso.

preeclampsia s.f. Sndrome gravdica que precede a
eclampsia, caracterizada por hipertensin, edemas,
proteinuria, nuseas, vmitos, etc., e que se diferencia da
eclampsia pola ausencia de convulsins e coma.

preedema s.f. Fase que precede a aparicin do edema,

prensua
laxe aritenoide. / P. axilar Pregaduras musculocutneas
da pel que forman as paredes anterior e posterior da cavidade axilar por substitucin dos msculos dorsal ancho e
pectorais atoparse o brazo en abduccin. / P. cecal Cada
unha das pregaduras do peritoneo que forma o mesocolon
ascendente. / P. cerebral Circunvolucin cerebral. / P.
conxuntival Dobra da conxuntiva que chega ata a
porcin mis externa da plpebra. / P. de Douglas Pregadura do peritoneo entre o tero e o recto. Tamn se di P.
rectouterina. / P. gltea Pregadura de separacin entre a
ndega e a coxa. / P. de Hasner Pregadura lacrimal. / P.
de Nlaton Pregadura transversal situada na mucosa do
recto que marca a unin do seu tercio inferior co seu
tercio medio. / P. ileoclica ou de Luschka Pregadura
peritoneal que forma parte do mesenterio, colon e cego. /
P. rectal V. vlvula de Houston. / P. rectovaxinal ou
rectovesical V. saco de Douglas.

preganglionar adx. Que est situado diante dun ganglio.

pregnandiol s.m. Esteroide derivado do metabolismo da
proxesterona que se elimina pola urina mentres funciona
o corpo marelo.

pregnano s.m. Hidrocarburo esteroide saturado, con

frmula qumica C21H36. Do 5B-pregnano derivan varias
hormonas, como a proxesterona.

pregnanolona s.f. Metabolito da proxesterona.

pregneno s.m. Esteroide cristalino non saturado que
constite o ncleo principal da proxesterona.

pregnenolona s.f. Esteroide producido sinteticamente a

partir do colesterol ou illado na placenta suprarrenal e
considerado un precursor de numerosas hormonas esteroides.

pregonio s.m. Escotadura sobre o bordo inferior do corpo

da mandbula diante do seu ngulo, debida paro da
arteria facial. Tamn se di canle facial.

pregravdico-a adx. Que anterior xestacin.

prehallux s.m. so supernumerario do p, que s veces
se desenvolve no bordo interno do escafoide.

preheptico s.m. Masa de tecido conxuntivo embrionario

que posteriormente formar o tecido intersticial do
fgado.

durante a cal os tecidos aumentan o grao de hidratacin

por retencin de sal.

prehioide adx. Que est situado diante do so hioide.

prehipertensin s.f. Fase de hipertensin lbil, na que os

preepigltico-a adx. Que est situado ou que ten lugar

aumentos de tensin arterial son anda episdicos, producindo trastornos que mis adiante desaparecen establecerse a hipertensin constante.

diante da epiglote.

preeruptivo-a adx.Que precede a erupcin.

preformacin s.f. Preexistencia.
prefrontal adx. Situado na parte anterior da rexin ou
lobo frontal.

pregadura s.f. 1. Engurra, dobra ou desigualdade que se

forma nunha superficie. 2. Vlvula. // P. aritenoepigltica Pregaduras da mucosa larnxea que se estenden entre
os bordos laterais da epiglote e a parte superior da carti-

prehipfise s.f. Lobo anterior da hipfise.

preinduccin s.f. Modificacin que aparece a partir da
terceira xeracin dos descendentes do mesmo individuo
pola influencia ambiental sobre as clulas xerminativas.

preinmunizacin s.f. Inmunizacin artificial que se

efecta nos nenos ou mesmo antes de naceren.

prensua s.f. Porcin anterior da insua de Reil.

prelacrimal

prelacrimal adx. Situado diante do so, glndula ou saco

lacrimais.

prelcteo-a adx. 1. Que precede a lactacin. 2. Que se lle

administra neonato antes do aleitamento completo.

prelarnxeo-a adx. Que est situado diante da larinxe.

preleucemia s.f. Estado caracterizado por alteracins
inespecficas de tipo hematolxico, que poden preceder
en meses ou anos aparicin do cadro leucmico, e que
dependeran de anomalas nas clulas nai ou stemcells.
Dentro deste estado temos as anemias aplsicas, anemias
macrocticas, monocitoses inespecficas, etc.

prelmbico-a adx. Que est situado diante do limbo.

preliminar adx. Que precede o principal, preparatorio.
prelum s.m. (lat.) Prensa. // P. abdominale Presin
intraabdominal, presin que se exerce sobre as vsceras
abdominais entre o diafragma e as paredes do abdome na
defecacin, miccin, e no parto.

prelumbar adx. Que est situado diante do lombo ou das

vrtebras lumbares.

premaligno-a adx. Que precede os caracteres de malignidade. Tamn se di precanceroso.

premanaco-a adx. Que precede a un ataque de mana.

prematuro-a adx. 1. Que sucede antes do tempo apropiado. // s. 2. Neno nacido antes da 38 semana de xestacin.

premaxilar adx. Que est situado diante da mandbula.

premedicacin s.f. Medicacin preliminar, especialmente a medicacin sedante, tranquilizante, hipntica ou
anticolinrxica administrada antes da anestesia xeral. Ten
como prioridade seda-lo enfermo e potencia-los efectos
do anestsico, neutralizando as reaccins adversas:
nuseas, vmitos, reaccins nerviosas, etc.

premenstrual s.m. Perodo que antecede inmediatamente o da menstruacin.

premielocito s.m. Mielocito embrionario, clula intermedia entre o mieloblasto e o mielocito. Tamn se di
promielocito.

premioblasto s.m. Mieloblasto embrionario, precursor

do mielocito.

premolar adx. 1. Que est situado diante dos molares. //

s.m. 2. Peza dentaria bicspide, situada entre o canino e o
primeiro molar. Atpanse en nmero de dous en cada
unha das catro arcadas dentarias sumando en total oito. 3.
Molar da primeira denticin.

premonitorio-a adx. Que serve de precursor ou de aviso,

como os sntomas. Tamn se di prodrmico.

premoriencia s.f. Determinacin en das ou mis

persoas da orde en que faleceron. Ten importancia
mdico-legal cando os falecidos estaban destinados a se
sucederen segundo as leis civs.

premortal adx. Que ocorre pouco antes da morte.

632

premunicin s.f. 1. Prevencin. 2. Inmunidade relativa

que adquire un organismo fronte a unha infeccin e que,
establecida unha vez que esta pasou fase crnica, prevalece mentres o axente patxeno responsable permanece
no organismo. Tamn se di premunidade.

premunitivo-a adx. Preventivo.

preada adx.f. Embarazada.
prenarcose s.f. Narcose inducida previa anestesia xeral.
prenasal adx. Situado ou que ocorre diante do nariz.
prenatal adx. Que precede o nacemento.
preneoplsico-a adx. Que precede o desenvolvemento
do tumor.

preez s.f. Embarazo.

prensa s.f. Aparato para comprimir. // P. de Herfilo
Confluencia dos senos da duramter a nivel da protuberancia occipital interna. Tamn se di prensa de Trculo.

prnsil adx. Que serve para coller.

prensin s.f. Accin de coller.
preoperatorio-a adx. Que precede a unha operacin.
preptico-a adx. Que est situado ou que ocorre antes
dos tubrculos cuadrixminos anteriores ou lobos
pticos.

preoral adx. Que est situado diante da boca.

prepalatino-a adx. Situado ou que ocorre diante do
padal.

prepalio s.m. Parte do crtex cerebral situada diante da

cisura de Rolando.

preparacin s.f. 1. Conxunto de operacins fsicas,

qumicas, etc., que permiten obter unha substancia. 2.
Preparado farmacolxico. 3. Producto anatmico, histolxico ou patolxico disposto para o seu estudio e conservacin. // P. maxistral ou oficinal Medicamento que se
conserva preparado nas farmacias para a sa venda ou
para a preparacin doutros medicamentos.

preparador-a s. V. amboceptor. // P. anatmico Anatomista encargado da diseccin anatmica para o seu

estudio nas facultades de Medicina.

preparante adx. Que prepara, en especial as dores do

comezo do parto, que dilatan o colo uterino.

prepatelar adx. Prerrotuliano.

preperitoneal adx. Que est situado ou que ocorre diante
do peritoneo.

preplacentario-a adx. Que ocorre antes da formacin da

placenta.

preponderancia s.f. Exceso de peso, forza ou influencia

dunha cousa con respecto doutra. // P. ventricular
Desenvolvemento desproporcionado entre os ventrculos
do corazn, que se diagnostica por ECG.

633

prepontino-a adx. Que est situado diante da protuberancia.

prepsicose s.f. Estado previo desenvolvemento dunha

psicose, ou estructura estable da personalidade que
presenta unha tendencia autismo, trastornos do
comportamento, etc., que se diferencia da psicose por ter
un contacto maior coa realidade.

prepsictico-a adx. 1. Relativo prepsicose. // s. 2.

Persoa afectada de prepsicose.

prepubescente adx. Anterior pubertade.

prepubiano-a adx. Que est situado ou que ocorre diante
da pube.

prepucio s.m. Pregadura monocutnea da pel que recobre

a glande. // P. do cltoris Pregadura mucosa formada
polos labios menores que cobren o cltoris.

prepuciotoma s.f. Incisin no dorso do prepucio para o

tratamento da fimose.

prerrectal adx. Que est situado ou que ocorre diante do

recto.

prerrotuliano-a adx. Que est situado ou que ocorre

diante da rtula. Tamn se di prepatelar.

presa s.f. Accin de coller un rgano ou parte, manualmente ou mediante instrumentos.

presbiacusia s.f. Diminucin da agudeza auditiva,

comn nas persoas ancis.

presbicia s.f. Trastorno da visin que aparece arredor dos

45 anos e aumenta coa vellez, causado pola diminucin,
crecente e regular pero fisiolxica, da amplitude da
acomodacin, por debilidade do msculo ciliar e perda de
elasticidade do cristalino. O seu tratamento ptico.

presbifacelo s.m. Gangrena senil.

presbiofrenia s.f. Forma de demencia senil, cun deterioro mental menos acusado ca outras demencias, caracterizado por perda de memoria, desorientacin, fabulacin e dificultades para fixa-la atencin. Tamn se di
sndrome de Wernicke

presbiope adx. e s. Persoa afectada de presbiopa.

presbiopa ou presbiopsia s.f. V. presbicia.
prsbita adx. e s. Presbiope.
presbitismo s.m. Presbicia.
prescricin s.f. Receita.
presecretina s.f. Substancia que existe na mucosa
duodenal, da que deriva a secretina por accin do cido
clorhdrico.

presenil adx. Relativo estado semellante senil, pero

que ocorre antes da ancianidade.

presenilidade s.f. Vellez prematura. Tamn se di

proxeria.

presentacin s.f. En obstetricia, parte do corpo fetal que

aparece no estreito superior pelviano. // P. ceflica

pretibial
Presentacin de calquera parte da cabeza fetal (fronte,
cara, occipicio) durante o parto. / P. de cara Presentacin
ceflica coa cabeza flexionada. / P. de ndegas Presentacin do extremo pelviano fetal, que comprende tres variedades: de ndegas, de xeonllos, de ps. / P. de tronco ou
transversa Presentacin do feto por un dos seus planos
laterais, que comprende tres variedades: acromial, cubital
e braquial. / P. lonxitudinal Presentacin dun dos
extremos, ceflico ou pelviano, da elipse fetal.

preserva s.f. Substancia libre de descomposicin por

calquera procedemento: desecacin, conxelacin, etc.

preservacin s.f. Profilaxe.

preservativo-a adx. 1. Que evita o desenvolvemento
dunha enfermidade ou que prevn un dano. // s.m. 2.
Cuberta fina de goma para o pene que se emprega
durante o coito para previ-la fecundacin ou infeccin.
Tamn se di condn, profilctico.

presin s.f. 1. Accin e efecto de comprimir. 2. Forza,

tensin aplicada ou que acta contra unha superficie ou
resistencia. // P. arterial P. que exerce o sangue sobre as
paredes das arterias circular por elas impulsada pola
forza contrctil do corazn. O seu valor depende da
enerxa da actividade cardaca, da elasticidade das
paredes arteriais, da resistencia capilar, e do volume e
viscosidade do sangue. / P. atmosfrica P. exercida pola
atmosfera, que a nivel do mar de aproximadamente 760
mm Hg. / P. diastlica P. que se d durante a distole
cardaca. Depende da elasticidade dos vasos, do volume
e do grao de viscosidade do sangue. Tamn se di presin
arterial mnima. / P. onctica P. que se orixina por difusin de solucins de diferentes concentracins a travs
dunha membrana. / P. sangunea P. que exerce o sangue
sobre os vasos, que pode ser arterial ou venosa. / P. sistlica P. arterial exercida durante a sstole, que depende
sobre todo da enerxa de contraccin cardaca e do
volume sistlico. Tamn se di presin arterial mxima.
/ P. venosa P. sangunea exercida sobre as paredes
venosas, que dimine gradualmente desde os capilares
ata a aurcula dereita.

presstole s.f. Intervalo que precede inmediatamente a

sstole. Tamn se di sstole auricular.

presor-a adx. 1. Que provoca constriccin dos vasos

sanguneos e o conseguinte aumento da presin arterial.
// s.m. 2. Substancia ou nervio que ten accin presora.

presorreceptor s.m. Receptor ou terminacin nerviosa

sensible s variacins de presin. Tamn se di barorreceptor.

prestase s.f. Hiperemia por dilatacin de vasos capilares,

precapilares e poscapilares, con diapdese de glbulos
vermellos.

presupurativo-a adx. Que ocorre antes da supuracin.

presura s.f. 1. Opresin. 2. Unlleiro na raz da ua.
pretarsal adx. Que est diante do tarso.
pretibial adx. Que est diante da tibia.

pretimpnico-a

pretimpnico-a adx. Que est situado ou que ocorre

diante do tmpano.

pretiroide adx. Que est situado diante da glndula ou da

cartilaxe tiroide.

pretraqueal adx. Situado ou que ocorre diante da

traquea.

preuretrite s.f. Inflamacin da mucosa vulvar por diante

do meato urinario.

prevalencia s.f. En estatstica sanitaria, proporcin entre

enfermos novos e vellos, por 1.000 habitantes, dunha
enfermidade determinada.

preventorio s.m. Institucin onde se illan os enfermos co

fin de previ-la propagacin de enfermidades infecciosas.

preventriculose s.f. Obstruccin do cardias esofxico

por espasmo das fibras esofxicas.

prevertebral adx. Que est situado diante dunha vrtebra

ou da columna vertebral.

prevesical adx. Que est situado diante da vexiga.

previtamina s.f. Composto a partir do cal se forma a
vitamina. // P. A Caroteno.

prexenital adx. Relativo fase infantil anterior desenvolvemento xenital completo.

priapismo s.m. Enfermidade caracterizada pola aparicin

de ereccins anormais, dolorosas, sen desexo sexual, e
que non conduce a ningunha exaculacin. s veces as
causas son debidas a enfermidades da vexiga, uretra,
prstata, medula espial, etc. // P. nasal Conxestin
permanente dos cornetos.

priapite s.f. Inflamacin do pene. Tamn se di falite.

prapo s.m. Pene.
prilocana s.f. Clorhidrato usado como anestsico local.
primaquina s.f. Quimioterpico de sntese, derivado da
8-aminoquinolina, usado no tratamento do paludismo.

primario-a adx. Principal, primeiro en orde ou grao.

primates s.m.pl. Grupo superior na escala zoolxica que
comprende o home e os antropoides.

primigrvida s.f. Muller embarazada por primeira vez.

primpara s.f. Muller que pariu unha soa vez, estea vivo
ou non o feto.

primitivo-a adx. 1. Orixinal, primeiro, que non ten nin

toma orixe doutra cousa. 2. En clnica, sase para
expresar que unha lesin constite o punto de partida
doutros procesos ou lesins chamados secundarios.

primoinfeccin s.f. Infeccin producida por primeira

vez no organismo por axentes patxenos. Xeralmente
refrese tuberculose.

primordial adx. Primitivo, primeiro, principio fundamental de calquera cousa.

primordio ou primordium s.m. Rudimento.

634

primovacinacin s.f. Vacinacin que se efecta por

primeira vez.

principio s.m. 1. Elemento qumico. 2. Substancia da cal

dependen certas propiedades dunha droga. 3. Base, orixe,
lei fundamental na que se basean ou da que derivan as
demais. // P. activo Constitunte farmacolxico activo
das drogas. / P. antianmico Constitunte do fgado e
outros tecidos, de accin hematopotica na anemia perniciosa.

Prinzmetal, sndrome de V. sndrome

prisma s.m. 1. Corpo slido de seccin triangular ou poligonal, con varias caras paralelas a unha recta chamada
eixe. 2. En ptica, medio transparente limitado por das
superficies planas que forman un ngulo diedro, que
desvia-la luz branca cara sa base, descomponse nas
sete cores primitivas.

prismoide adx. Que semellante a un prisma.

prismoptmetro ou prisoptmetro s.m. Instrumento
para determina-las ametropas por medio dun prisma
xiratorio.

privacin s.f. Falta ou carencia.

pro- Prefixo do grego, diante.
proamnio s.m. Amnios primitivo.
proatlas s.m. Vrtebra rudimentaria observada como
anomala rara no home.

proba s.f. 1. Ensaio ou experiencia empregados con

obxecto de recoecer ou investiga-la existencia dunha
substancia, lesin, anomala, etc., ou o xeito de efectuarse
unha funcin. 2. En psicoloxa, conxunto de mtodos
estandarizados que permiten determina-las caractersticas psicolxicas dun individuo. // P. a cegas P. na que o
paciente descoece a administracin dun placebo ou dun
medicamento activo. / P. da autocampimetra de
Palomar-Petit Procedemento utilizado para diagnostica-las hemianopsias e cuadrantanopsias: sitase o individuo
a uns 15 cm dun espello mirando fixamente entre as sas
cellas, e pode ocorrer que vexa os seus dous ollos, un
deles, toda a sa cara, a metade superior ou a inferior. / P.
de aglutinacin V. reaccin de Widal. / P. de Apgar V.
ndice de Apgar. / P. de Babinski-Weil P. que se usa
para o diagnstico da ataxia labirntica, para a cal se lle
pide paciente que ande cos ollos pechados e dea dez
pasos cara a adiante e outros dez cara a atrs. Se existe
trastorno desvase cara a un lado tanto avanzar como
retroceder. / P. de Bechterew Proba que se emprega para
o diagnstico da citica: co paciente sentado na cama,
pdeselle que estenda mbalas das pernas mesmo
tempo; os individuos con citica non poden facelo, pero
si estendelas alternativamente. / P. de Binet ou de Binet-Simon Mtodo para valora-la capacidade mental dos
nenos mediante probas adaptadas capacidade normal
segundo as diversas idades. / P. de conduccin nerviosa
Proba de electrodiagnstico para determina-la integridade dos nervios perifricos. Mide o tempo que tarda un
impulso en percorrer un segmento determinado dun

635
nervio, e sase para o diagnstico da sndrome de
compresin nerviosa, polineuropatas, etc. / P. de
Coombs Proba para demostra-la existencia de anticorpos
anti-RH no soro. / P. de Dick Proba para determina-lo
grao de susceptibilidade escarlatina, consistente en
aprecia-lo avermellamento da pel trala inxeccin cutnea
de 0,1 ml de filtrado diludo do estreptococo hemoltico
desta enfermidade. / P. dedo-nariz Proba empregada
para examina-la coordinacin motora. / P. de fibrinxeno Proba que se emprega para o exame da funcin
heptica. A diminucin de fibrinxeno indica insuficiencia heptica. / P. de Koch Proba utilizada para o
diagnstico de ditese hemorrxica. Consiste en pica-lo
tecido subcutneo e ver se hai efusin sangunea arredor
das picadas. / P. de Patrick Co paciente en decbito
supino, flexinase a coxa e o xeonllo e colcase o
malolo externo sobre o xeonllo da perna oposta. Se
existe unha artrite coxo-femoral, aparece dor intensa
cando se preme cara a abaixo o xeonllo do membro
flexionado. / P. de Paul Proba que se emprega para o
diagnstico da varola. Aplcase o lquido procedente
dunha vescula supostamente varilica sobre a crnea
escarificada dun coello, que posteriormente se extrae e se
observa microscopio; se o lquido de varola ou de
vacina, obsrvase un estado de epiteliose conxuntival. /
P. de Perthes Proba que se realiza para comprobar se hai
circulacin colateral nas veas profundas do membro inferior, en pacientes con veas varicosas: aplcase unha
vendaxe por debaixo do xeonllo e dselle paciente que
camie. Se hai circulacin colateral as veas varicosas
baliranse a pesar da compresin. / P. de Politzer Proba
utilizada para diagnostica-la xordeira unilateral: colcase
un diapasn en vibracin fronte s vents nasais no
momento da degluticin. Neste momento, a vibracin
percibida s polo odo san. / P. de Rinne Proba que se
usa para diferencia-la xordeira de conduccin da xordeira
perceptiva. Basase no feito de que no individuo con
audicin normal ou con xordeira perceptiva dura mis a
percepcin do son dun diapasn cando se coloca fronte
meato auditivo externo (va area) que cando se aplica na
apfise mastoide do mesmo lado (va sea). Polo
contrario, nos individuos que padecen xordeira de
conduccin, a duracin da percepcin do son transmitido
por va sea igual ou maior c do son transmitido por
va area. / P. de Romberg Proba utilizada para determina-lo estado do equilibrio esttico. Para realizala colcase o paciente cos ps xuntos, os ollos cerrados e a
cabeza erecta, e comprbase a desviacin da vertical. / P.
de Schiller Proba empregada para o diagnstico precoz
do cancro do colo uterino: pinclase a mucosa con solucin iodoiodurada. O epitelio san, que ten glicxeno,
tnguese de castao; se existe un carcinoma in situ, no
cal as clulas carecen de glicxeno, adquire unha cor
abrancazada ou amarelada. No caso de leucoplasia, esta
proba d resultados semellantes, polo que o diagnstico
diferencial dbese facer mediante biopsia. / P. de Shilling
Proba demostrativa da falta de absorcin da vitamina B 12,
que consiste en administra-la citada vitamina marcada
cun istopo radioactivo e determina-la cantidade de

procariota
istopo excretado pola urina. D valores baixos na
anemia perniciosa e nas sndromes de malabsorcin. / P.
de taln-xeonllo Proba empregada para diagnostica-la
ataxia dinmica dos membros inferiores, que se realiza
facendo que o paciente en decbito e cos ollos pechados,
toque un xeonllo co taln do outro p. / P. de Trendelenburg Proba empregada para investiga-la circulacin perifrica e determina-la capacidade funcional das vlvulas
dos membros inferiores. Consiste en levanta-la perna por
riba do nivel do corazn, estando o paciente deitado, ata
baleira-las veas; logo bixase a perna rapidamente, e se
as veas se distenden inmediatamente indicio de varicosidade e insuficiencia valvular. / P. de Weber Proba
empregada para diferencia-la xordeira de conduccin da
de percepcin, para a cal se aplica un diapasn en vibracin no vrtice da cabeza. Se a xordeira conductiva o
paciente oir mellor polo odo enfermo debido aumento
da propagacin do son pola va sea, mentres que se a
xordeira de percepcin, oir polo odo san, porque entre
dous odos medios normais predominar o odo interno
mellor. / P. de Ziehen Proba que se emprega en psiquiatra, consistente en que o paciente describa e explique as
diferencias entre obxectos distintos. / P. dobre cego
Proba que consiste en administrar un producto do cal
ignoran, tanto o mdico como o paciente, se se trata dun
frmaco activo ou dun placebo. / P. WAIS Proba de intelixencia para adultos de Wechsler-Bellvue. / P. WISC
Proba de intelixencia para nenos de Wechsler-Bellvue.

probenecid s.m. Derivado do cido benzoico que inhibe

o transporte tubular renal dos cidos orgnicos. Emprgase no tratamento da hiperuricemia ou gota e para
aumenta-los niveis plasmticos de penicilina.

probeta s.f. Vasilla de laboratorio, xeralmente de vidro ou

outro material semellante, utilizada para medir lquidos.

procana s.f. 2-dietilaminoetil-P-aminobenzoato, anestsico derivado do cido paraaminobenzoico. // Clorhidrato de p. ou novocana Anestsico local e espial, de
sabor amargo, que se presenta en forma de po cristalino
soluble e que se utiliza en solucin do 1 4%, menos
txico c cocana e sen accin vasoconstrictora. Actualmente sase como anestsico local unido penicilina
para retarda-la absorcin e prolonga-la accin desta.

procainamida s.f. Composto sinttico anlogo

procana pero mis estable. Emprgase no tratamento de
certas arritmias.

procariota adx. Dos organismos formados por clulas

cun s cromosoma e sen membrana que o ille do citoplasma. Non se reproducen por mitose e o seu DNA non
contn histonas. Case todos presentan parede, da cal o
elemento principal o cido murmico. Na sa composicin atpanse substancias que non aparecen noutros seres
vivos, como a D-alanina, D-glutmico, N-acetil-murmico. A membrana non ten esteroides, e o citoplasma
pobre en organelos, presentando abundantes ribosomas
70S . a estructura propia dos organismos inferiores,
como as bacterias.

procatrtico-a

procatrtico-a adx. 1. Primario. 2. Predispoente. 3.

Que causa unha enfermidade.

procedemento s.m. Mtodo.

proceflico-a adx. Relativo parte anterior da cabeza.
procelia s.f. ou procelio s.m. Ventrculo lateral do
cerebro. Tamn se di paracelo.

procesionaria s.f. Eiruga que produce a mido reaccins

urticariformes.

proceso s.m. 1. Evolucin dunha serie de fenmenos ou

de lesins relacionados cunha enfermidade. 2. Desenvolvemento ou evolucin das fases sucesivas dun fenmeno.
3. En anatoma, apfise, prolongacin, proliferacin. // P.
ciliares Prolongacins vasculomusculares que se
estenden desde a cara interna da zona coroide ata a
circunferencia do cristalino, formando a coroa ciliar.

processus s.m. (lat.) 1. Proceso. 2. Apfise.

procesual adx. Das enfermidades que seguen un curso
evolutivo.

procidencia s.f. Prolapso ou cada dun rgano ou parte

del, especialmente a do tero ou a do cordn umbilical.

procigose s.f. Sincefalia.

procole s.f. Cabalo no que a cabeza se inclina cara a
adiante.

procondral adx. Que se xera antes da formacin da cartilaxe.

procordal adx. Que est situado ou que ocorre diante do

notocordio.

procorese s.f. Progresin do alimento longo do

conducto dixestivo.

procorion s.m. 1. Capa de natureza albuminosa que

recobre o vulo cando atravesa a trompa de Falopio. 2.
Zona translcida do ovo fecundado no tero.

procreacin s.f. Xeracin de descendencia, multiplicacin.

procreativo-a adx. Que quen de concibir.

procromatina s.f. Substancia que forma parte dos nuclolos. Tamn se di paranuclena.

proctagra ou proctalxia s.f. Dor no ano ou no recto.

proctatresia s.f. Anomala conxnita que causa atresia ou
imperforacin do recto.

proctectasia s.f. Ectasia ou dilatacin do recto ou do ano.

proctectoma s.f. Extirpacin cirrxica parcial ou
completa do recto.

proctenclese s.f. Constriccin ou estenose do recto ou

do ano.

procteurnter s.m. Saco ou pera de goma empregado s

veces para dilata-lo recto.

proctite s.f. Inflamacin do recto. Tamn se di rectite. //

P. blenorrxica Proctite causada polo gonococo.

636

procto- Prefixo do grego, ano ou recto.

proctocele s.f. 1. Prolapso ou cada do recto. 2. Hernia do
recto.

proctocistoplastia s.f. Cirurxa plstica do recto e

vexiga.

proctocistotoma s.f. Cistoma e proctotoma combinadas.

proctoclise s.f. Enema ou lavativa. // P. continua Administracin dun lquido isotnico por va rectal mediante
un dispositivo especial que deixa pasa-lo lquido gota a
gota. Tamn se di tratamento de Murphy.

proctococcipexia s.f. Fixacin do recto cccix por

medio de suturas.

proctocolite s.f. Inflamacin do recto e do colon.

proctocolonoscopia s.f. Exame do interior do recto e da
ltima porcin do colon.

proctocolpoplastia s.f. Cerramento cirrxico dunha

fstula rectovaxinal.

proctodeo s.m. Invaxinacin do ectoblasto embrionario

no punto que mis tarde ser o ano.

proctodinia s.f. Proctagra ou proctalxia.

proctoelitroplastia s.f. Cirurxa plstica do recto e
vaxina. Tamn se di proctocolpoplastia.

proctofobia s.f. Aprehensin patolxica dor. comn

en persoas con algunha enfermidade do recto.

proctlogo-a s. Mdico especialista en proctoloxa.

proctoloxa s.f. Parte da medicina que se ocupa das
enfermidades do recto e do ano.

proctoparlise s.f. Proctoplexa.

proctopata s.f. Enfermidade do ano ou do recto.
proctoperineoplastia ou proctoperineorrafia s.f.
Cirurxa plstica do recto e peritoneo.

proctopexia s.f. Fixacin do recto a outra parte do corpo

por medio de suturas.

proctoplastia s.f. Cirurxa plstica do recto e do ano.

proctoplexa s.f. Parlise dos msculos do recto e do ano.
proctoplipo s.m. Plipo do recto.
proctoptoma s.m. ou proctoptose s.f. Prolapso do
recto.

proctorrafia s.f. Sutura do recto.

proctorraxia s.f. Hemorraxia no recto.
proctorrea s.f. Fluxo mucoso anorrectal.
proctoscopia s.f. Inspeccin, mediante o proctoscopio ou
rectoscopio, do recto. Tamn se di rectoscopia.

proctoscopio s.m. Instrumento utilizado para dilatar e

examina-lo recto. Tamn se di rectoscopio. // P. de

637

progranulocito

Tuttle Espculo provisto dunha pequena lmpada elctrica e un dispositivo para a visin da ampola rectal.

proenzima s.m. Substancia que, baixo a influencia dun

proctosigmoidectoma s.f. Extirpacin do recto e o

proeritroblasto s.m. Eritroblasto basfilo, que a clula

colon sigmoide.

proctosigmoidite s.f. Inflamacin do recto e do colon

sigmoide.

proctospasmo s.m. Contraccin espasmdica do recto

ou do esfnter anal. Tamn se di rectospasmo ou
tenesmo rectal.

proctostase s.f. 1. Acumulacin de excrementos no recto.

2. Estrinximento por anomala da sensibilidade do recto
estmulo da defecacin.

proctostato s.m. Tubo portador de sales de radio que se

emprega para o tratamento radioteraputico do cancro de
recto.

proctostenose s.f. Estenose do recto ou do ano.

proctotoma s.f. 1. Incisin dunha estenose anal ou
rectal. 2. Abertura dun ano imperforado. Tamn se di
rectotoma.

procttomo s.m. Bistur que se emprega para face-la

proctotoma.

proctotoreuse s.f. Creacin cirrxica dun ano artificial.

proctoxnico-a ou proctxeno-a adx. Que deriva do
ano ou do recto.

procbito s.m. 1. Decbito prono. 2. Prolapso do cordn

umbilical sen rotura de membranas.

procumbente adx. Que est posto cara a abaixo.

procursivo-a adx. Que est caracterizado por unha
tendencia a inclinarse ou a correr cara a diante.

procurvacin s.f. Deformidade esqueltica que produce

inclinacin cara a adiante.

prodiagnose s.f. 1. Diagnstico precoz. 2. Descubrimento de signos predispoentes a unha enfermidade.

prodrmico-a adx. Relativo ou pertencente prdromo.

prdromo s.m. Sntoma ou signo precursor dunha enfermidade ou estado de malestar que o precede antes de que
se manifeste de forma declarada.

produccin s.f. Accin ou efecto de producir. // P. acci-

activador, d lugar a un enzima. Tamn se di cimxeno.

mis nova e inmatura na xnese dos eritrocitos ou
glbulos vermellos do sangue.

proeritrocito s.m. Hematoblasto.

proestro s.m. Fase do ciclo estrual dos animais que
precede do celo.

prfago s.m. Forma inactiva dun bacterifago.

profase s.f. Primeira fase da mitose, durante a cal se
producen cambios na constitucin fsico-qumica do citoplasma, mentres que no ncleo os cromosomas aumentan
o seu grosor e se desprazan cara membrana nuclear.
Cando esta membrana comeza a desintegrarse, remata a
profase e inciase a metafase.

profermento s.m. Cimxeno.

profibrinolisina s.f. Plasminxeno.
profilctico-a adx. Relativo ou pertencente profilaxe. //
s.f. 2. Hixiene. // s.m. 3. Preservativo.

profilactodoncia s.f. Odontoloxa preventiva.

profilaxe s.f. Conxunto de medidas aplicadas para
preservar de enfermidades o individuo ou a sociedade.
Tamn se di tratamento preventivo.

proflavina s.f. Sulfato de diaminoacridina, usado no

tratamento de feridas infectadas.

profluvium s.m. (lat.) Fluxo abundante. // P. alvi Diarrea.

/ P. muliebre Leucorrea. / P. seminis Sada do seme depositado na vaxina durante o coito.

profuso-a adx. Abundante, copioso, sobre todo as hemorraxias e as diarreas.

progmico-a adx. Que ocorre antes da fecundacin do

vulo.

proglose s.f. pice lingual.

prognatia s.f. V. prognatismo.
prognatismo s.m. Desenvolvemento excesivo do maxilar
superior, inferior ou de mbolos dous (neste caso
chamado prognatismo completo). Tamn se di prognatia, exognatismo.

dental Tecido anmalo desenvolvido a partir dun tecido

san do corpo. Esta produccin chmase plsica cando
debida a unha inflamacin do tecido.

prognose s.f. (lat.) Prognstico, previsin, coecemento

productivo-a adx. Que ten capacidade de producir, especialmente certas formas de inflamacin. Tamn se di
proliferativo.

evolucin dunha enfermidade ou afeccin, baseado nos

factores que condicionan a evolucin do proceso patolxico. // adx. 2. Que permite prever un resultado probable.

producto s.m. Calquera substancia, corpo, rgano, etc.,

progonoma s.m. Tumor xerado por ectopa de residuos

orixinado pola actividade doutro corpo, rgano ou tecido.

// P. de descomposicin Substancia resultante da
descomposicin de molculas grandes noutras mis
sinxelas.

embrionarios que reproducen estructuras de especies filoxeneticamente ancestrais.

proencfalo s.m. Prosencfalo.

anticipado dun suceso.

prognstico s.m. 1. Prediccin acerca da gravidade e

progranulocito s.m. Clula da serie granuloctica intermedia entre o granuloblasto e o granulocito. Tamn se di
promielocito.

progresin

progresin s.f. Accin de moverse ou camiar cara a

adiante.

progresivo-a adx. 1. Que avanza, progresa ou aumenta a

sa cantidade. 2. Das enfermidades que tenden a empeorar.

proinsulina s.f. Macromolcula proteica sintetizada nas

clulas B do pncreas, a partir da cal se forma a insulina.

proinvasina s.f. Precursor da hialuronidase.

proiocia s.f. Desenvolvemento sexual precoz.
proiomenorrea s.f. Menstruacin precoz.
proiosstole s.f. Sstole prematura ou extrasstole.
prolactina s.f. Hormona da porcin anterior da hipfise,
que estimula a secrecin lctea e desempea un papel
importante no mantemento do corpo lteo nalgunhas
especies, polo que tamn se coece co nome de hormona
lutetropa. Tamn se di hormona lactxena.

proln s.m. Hormona prehipofisaria gonadotrpica.

prolapso s.m. Cada ou descenso dun rgano, vscera ou
parte dela, desde a sa posicin normal, a consecuencia
de fallos dos medios de suxeicin. // P. anal Prolapso da
mucosa rectal a travs do ano. / P. do cordn Expulsin
ou sada prematura do cordn umbilical no parto. / P. do
recto Cada do recto a travs do ano. / P. xenital
Descenso do tero ou da vaxina ata sar s veces fra da
vulva.

prolepse s.f. Recidiva antes do tempo esperado.

prolptico-a adx. Das enfermidades nas que aparecen
paroxismos antes do tempo esperado ou con intervalos de
tempo progresivamente mis curtos.

proliferacin s.f. Multiplicacin moi activa de elementos

orgnicos similares: clulas, bacterias, quistes, etc.

proliferante adx. Que se multiplica en formas semellantes.

proliferativo-a adx. V. productivo.

prolfico-a adx. Frtil, productivo, que ten capacidade de
concibir.

prolina s.f. cido alfa-pirrolidincarboxlico, compoente

importante do colxeno do tecido conxuntivo.

prolxero-a adx. Que leva xermes ou ovos.

prolixidade s.f. Trastorno do pensamento que se observa
en persoas epilpticas ou con atraso mental, no que o
individuo se amosa moi detallista e sobrecargado, dificultando a comprensin e o curso das ideas.

prolongacin s.f. 1. Accin e efecto de alongar, dilatar ou

638

promesa s.f. Oferta que se lle fai a Deus, Virxe ou s

santos para obter algunha gracia.

prometacina s.f. Fenotracina.

promielocito s.m. Premielocito.
promina s.f. Substancia que se emprega no tratamento da
lepra.

prominencia s.f. Elevacin, tuberosidade, apfise. // P.

larnxea N da gorxa. / P. maleolar Punto abrancazado
e sante que se observa na membrana timpnica, debido
apfise do martelo.

promitose s.f. Forma de divisin celular simple que se

observa en clulas tumorais, na que o nuclolo se divide
coma na mitose e o resto da divisin lvase a cabo coma
na amitose.

promonocito s.m. Clula intermedia entre o monoblasto

e o monocito.

promontorio s.m. Estructura anatmica elevada, sobre

todo a elevacin sea formada polo ngulo sacro-vertebral na pelve. // P. do tmpano Prominencia situada na
parede interna do tmpano, que corresponde rampla
externa do caracol e lado externo do vestbulo. / P.
sacro ngulo sacro-vertebral.

promorfose s.f. Cambio dunha forma inferior a outra

superior.

pronacin s.f. Movemento do antebrazo que fai rota-la

man de fra a dentro, quedando coa palma cara a abaixo.
// P. dolorosa Subluxacin da cabeza do radio nun punto
distal con respecto ligamento anular.

pronador-a adx. 1. Que vira a palma da man cara a atrs

ou cara a abaixo. // s.m. 2. V. msculo.

pronatoflexor-a adx. Que pronador e flexor mesmo

tempo.

pronefros s.m. Primeiro aparello xenital que se diferencia

no embrin, formado pola porcin anterior do corpo de
Wolff. Est constitudo por unha serie de tbulos rudimentarios que son substitudos polo mesonefros ou
conducto de Wolff , que formar posteriormente a cabeza
do epiddimo e o conducto exaculador do home.

prono-a adx. Deitado cara a abaixo ou, referido man,

coa palma cara a abaixo e atrs.

pronmetro s.m. Instrumento utilizado para medi-lo grao

de pronacin ou supinacin do antebrazo.

proncleo s.m. Cada un dos ncleos do espermatozoide e

do vulo, antes da conxugacin, dos cales a fusin constite o fenmeno esencial da fecundacin.

estender unha cousa. 2. Parte prolongada dunha cousa. //

P. protoplasmtica Dendrita. / P. raqudea Medula
espial.

protico-a adx. Que est situado diante do odo. Tamn

promegaloblasto s.m. Clula grande de citoplasma

propagacin s.f. 1. Multiplicacin da especie por repro-

basfilo e de cromatina granular, precursora do megaloblasto.

duccin. 2. Extensin ou diseminacin dunha lesin ou

enfermidade.

se di pretico.

639

propanidida s.f. Anestsico intravenoso non barbitrico,

prosopoplexa

proptmetro s.m. Instrumento empregado para medi-lo

rapidamente metabolizado polo organismo en metabolitos inactivos e atxicos, que permite unha reversibilidade rpida da narcose.

proptose s.f. Prolapso, protuberancia, desprazamento

propata s.f. Enfermidade anterior estado actual.

propedutica s.f. Estudios preliminares a unha ensinanza

propulsin s.f. Tendencia involuntaria a caer cara a

mis completa.

propepsina s.f. Pepsinxeno.

propeptona s.f. Producto intermedio da escisin das
protenas en peptonas.

properdina s.f. Globulina presente no soro normal, que

ten importancia na lise de bacilos en presencia do
complemento e de ins magnesio. Forma parte do
sistema properdina, que capaz de activa-lo sistema
complemento pola chamada va alternativa.

properitoneal adx. 1. Que est situado ou que ocorre

diante do peritoneo. 2. Relativo hernia situada entre o
peritoneo parietal e a parede abdominal.

propio-a adx. Que individual ou especial dunha parte

ou dun rgano.

grao de proptose.
cara a adiante dun rgano. // P. ocular Exoftalma.
diante, como ocorre na enfermidade de Prkinson. Tamn
se di festinacin.

prorrafia s.f. Avanzamento.

prorrenina s.f. Reninxeno.
prorropsia s.f. Proxeccin visual lonxe dos obxectos
que estn arredor. Dse en enfermos con alteracins da
circunvolucin do hipocampo.

prorrupcin s.f. Erupcin.

prosclex s.m. Embrin dos vermes trematodos e
cestodos.

prosecretina s.f. Suposta substancia precursora da secretina contida na mucosa intestinal duodenal, que por
hidrlise cida se convertera en secretina.

prosector-a s. 1. Persoa que realiza preparacins anat-

brio e dos cambios no sistema muscular, tendinoso, seo,

etc., especialmente referido locomocin.

micas para a ensinanza prctica da anatoma. 2. Encargado das autopsias e dos estudios anatomopatolxicos
nun hospital.

propioceptivo-a adx. Relativo propiocepcin. //

prosencfalo s.m. Porcin anterior da vescula cerebral

propiocepcin s.f. Apreciacin da posicin, do equili-

Sistema p. Parte do sistema nervioso encargado de

recibir, transmitir ou percibi-las modificacins musculares, seas, tendinosas e articulares.

do embrin, a partir da cal se orixinan os hemisferios

cerebrais, corpo estriado, lobos olfactorios, tlamo,
ventrculos lateral e III. Tamn se di cerebro anterior.

propioceptor s.m. Receptor sensorial de tipo nervioso

prosodemia s.f. Epidemia na que a infeccin se propaga

localizado nos msculos, tendns, etc., que serve para

percibi-la posicin das distintas partes do corpo no
espacio.

Propionibacterium Xnero de bacterias da familia

Pionibactericeas. Son grampositivas, bacilares, anaerobias e presentan frecuentemente pleomorfismo. Son
saprfitas da boca e aparello dixestivo do home.

proplasmocito s.m. Elemento precursor da clula plasmtica. Tamn se di clula de Turk.

propositus s.m. (lat.) Primeiro individuo cun trastorno

fsico ou mental, que serve de base para os estudios de
herdanza xentica. Tamn se di caso ndice.

propoxfeno s.m. Anlogo estructural da metadona con

menor potencial de dependencia ca ela. sase como analxsico en dores leves ou moderadas, e en ocasins
emprgase en asociacin coa aspirina.

propranolol s.m. Frmaco bloqueante beta-adrenrxico,

que foi o prototipo dos bloqueantes beta-adrenrxicos,
entre os que se atopan o oxprenolol, pindolol, atenolol,
metoprolol, etc. Emprgase no tratamento da anxina de
peito, hipertensin arterial, taquiarritmias cardacas,
feocromocitoma, etc.

proptise s.f. Expectoracin.

persoa a persoa por contacto individual, en lugar de

facelo por medios mis xerais: auga, alimentos, etc.

prosogster s.m. Intestino anterior.

prosop- ou prosopo- Prefixo do grego, cara.
prosopagnosia s.f. Segundo Bodamer, agnosia visual
caracterizada pola perda da facultade de recoecer fisionomas.

prosopalxia ou prosopodinia s.f. Neuralxia facial, tic

doloroso ou neuralxia do trixmino. Tamn se di enfermidade de Fothergill.

prosopantrite s.f. Inflamacin dos seos da cara.

prosopectasia s.f. Aumento dos dimetros da cara.
Tamn se di facies lunar.

prosoplasia s.f. 1. Diferenciacin anormal dos tecidos. 2.

Metaplasia cara a un estado mis perfecto de organizacin ou de funcionamento.

prosopodiplexa s.f. Parlise da cara e dun dos membros

inferiores.

prosopodismorfia s.f. Hemiatrofia facial.

prosoponeuralxia s.f. Prosopalxia.
prosopoplexa s.f. Parlise facial.

prosoposcopia

prosoposcopia s.f. Estudio do aspecto da cara, e especialmente dos cambios que nela producen as diversas
enfermidades.

prosopospasmo s.m. Espasmo dos msculos da cara.

Tamn se di tic convulsivo, risa sardnica.

prosoposquise s.f. Fisura conxnita da cara. // P. lateral

oblicua V. melosquise ou macrostoma.

prosoposternodimia s.f. Monstruosidade fetal dobre

que consiste na unin de mbolos dous fetos pola cara e
o esterno.

prosopotocia s.f. Parto con presentacin de cara.

prosopotoracpago s.m. Monstro fetal dobre coas caras
e os trax fusionados.

prosopotriquia s.f. Exceso de pelo na cara.

prostaciclina ou prostaglandina s.f. Substancia
pertencente grupo dos cidos graxos. Son factores
biolxicos moi activos presentes practicamente en
tdolos tipos celulares, ags os eritrocitos. Algns destes
compostos, como o tromboxano A2 e a prostaciclina
(PGI2), desempean papeis importantes na hemostase. O
primeiro induce a agregacin plaquetaria e un potente
vasoconstrictor, e a prostaciclina comprtase como agregante plaquetario e vasodilatador. Outros inflen na
percepcin da dor e na inflamacin. Teen diversos usos
teraputicos: induccin parto, tratamento de lceras
ppticas, etc. Descubrronse na prstata, de a o seu
nome, a pesar de que non reflicte en absoluto a sa orixe
e distribucin hstica, nin a sa natureza qumica.

prstata s.f. Glndula do aparello uroxenital masculino,

de secrecin externa, que rodea o colo da vexiga e parte
da uretra, formada por dous lobos laterais separados por
un suco e un lobo medio. Est constituda por msculo
liso e tecido conxuntivo, e contn un elevado nmero de
glndulas que se baleiran polos conductos excretores na
porcin prosttica da uretra. Produce o lquido prosttico
que descargado na uretra e que se mestura co esperma
no momento da exaculacin.

prostatalxia ou prostatodinia s.f. Dor na prstata.

prostatauxa s.f. Hipertrofia prosttica.
prostatectoma s.f. Extirpacin cirrxica total ou parcial
da prstata, a travs de distintas vas: perineal, retropubiana, etc.

prosttico-a adx. 1. Relativo prstata. // s.m. 2. Individuo que padece unha enfermidade da prstata.

prostatismo s.m. Afeccin determinada pola hipertrofia

prosttica, especialmente o adenoma prosttico.

prostatite s.f. Inflamacin aguda ou crnica da prstata.

prostatocistite s.f. Inflamacin da uretra prosttica e da
vexiga.

prostatocistotoma s.f. Incisin cirrxica da prstata e

da vexiga.

prostatografa s.f. Radiografa prosttica.

640

prostatlito s.m. Clculo prosttico.

prostatomegalia s.f. Incremento do volume ou hipertrofia da prstata.

prostatomiomectoma s.f. Escisin cirrxica dun

mioma prosttico.

prostatorrea s.f. Emisin pola uretra dun lquido leitoso

(fra da exaculacin) procedente da prstata, xeralmente
debida a infeccins ou prostatismos de diversas causas.

prostatotoma s.f. Seccin cirrxica da prstata.

prostatovesiculite s.f. Inflamacin da prstata e vesculas seminais.

prostese s.f. Prtese.

prostesn ou prostin s.m. Punto alveolar.
prosttico-a adx. Do grupo qumico das protenas conxugadas de natureza non proteica.

prostodoncia s.f. Prtese dentaria.

prostoma s.m. Blastoporo.
prostracin s.f. Esgotamento extremo, impotencia,
abatemento.

protactinio s.m. Elemento qumico radioactivo de peso

atmico 231 que, xunto co radio, existe na pechblenda e
outros minerais.

protal adx. Que conxnito.

protamina s.f. Protena de carcter bsico, hidrosoluble,
que por hidrlise d aminocidos exentos de xofre. O seu
carcter bsico dbese fundamentalmente arxinina. As
protaminas son antagonistas da heparina.

protndricas adx. Das especies hermafroditas nas cales

as gnadas masculinas maduran antes cas femininas.

protanomalopsia s.f. Discromatopsia.

protanope adx. Que padece protanopa.
protanopa s.f. Cegueira para a cor vermella, por defecto
no primeiro constitunte necesario para a visin cromtica. Tamn se di aneritropsia.

protargol s.m. Combinacin de prata e protena en forma

de po hidrosoluble, que se emprega como bactericida no
tratamento de afeccins conxuntivais.

protease s.f. Enzima que intervn na degradacin das

protenas. Incle en xeral s proteinases, peptidases e
protaminases.

proteico-a adx. Relativo s protenas.

proteidemia ou protidemia s.f. Presencia de protena
ou de prtidos no sangue.

proteido s.m. Protena.

proteiforme adx. Que semellante s protenas.
protena s.f. Grupo de compostos nitroxenados de
elevado peso molecular, estructurado segundo un modelo
comn, que forma os constituntes principais dos tecidos

641
vivos, clulas, substancias intercelulares, lquidos orgnicos, etc. Tdalas protenas constan de carbono,
osxeno, hidrxeno, nitrxeno, s veces xofre, fsforo,
etc. Son coagulables pola calor e polos cidos insolubles
en ter e alcohol. Son macromolculas constitudas pola
polimerizacin de aminocidos e derivados que se unen
entre eles por enlaces de tipo peptdico. Tamn se di
prtido, proteido, substancia proteica. / P. autloga
Protena que est presente nos lquidos ou tecidos do
corpo. / P. bacteriana Protena formada pola accin das
bacterias sobre os tecidos, como a toxialbumina. / P. de
Bence-Jones Globulina antixenicamente distinta das
outras protenas do sangue, que se atopa frecuentemente
na urina do mieloma mltiple. Coagula s 60. / P.
contrctil Protena como a actina e a miosina, que actan
no sistema contrctil do msculo esqueltico. / P. C-reactiva Protena do soro sanguneo que aparece cando
existe inflamacin, necrose ou tumor. / P. defensivas
Protenas que protexen o corpo contra as agresins, como
as inmunoglobulinas ou anticorpos, fibrinxeno, trombina, etc. / P. de transporte Protenas plasmticas que se
unen molcula ou s ins especficos que transportan,
por exemplo a hemoglobina, lipoprotena, etc. / P. enzimtica Protena con accin catalizadora. / P. estructurais Protenas que lles dan s estructuras biolxicas
forza, proteccin, etc., coma o colxeno, elastina, queratina, etc. / P. nutritivas e de reserva Neste grupo
atopamos a casena, ferritina, ovoalbumina, etc. / P. plasmticas ou do soro Entre elas atpanse as albuminas,
globulinas, fibrinxeno, factores de coagulacin, etc. / P.
simple Protena que por hidrlise s desprende aminocidos ou derivados: albuminas, globulinas, histonas,
protaminas, etc.

proteinase s.f. Enzima que hidroliza as protenas.

proteinemia s.f. Taxa de protenas no plasma sanguneo.
proteinvoro-a adx. Que se alimenta de protenas.
proteinocromxeno s.m. Triptfano.
proteinofobia s.f. Aversin cara s substancias proteicas.
proteinograma s.m. Grfica que representa a taxa das
diferentes fraccins proteicas do soro sanguneo.

proteinoide adx. Semellante a unha protena.

proteinose s.f. Acumulacin de protenas nos tecidos,
especialmente de protenas anormais. // P. alveolar
Acumulacin nos alvolos de substancias constitudas
por mucoprotenas, que constite un trastorno pulmonar
de causa descoecida. / P. lipdica Acumulacin de substancias lipdicas na pel e mucosas. Constite unha enfermidade cutnea por un trastorno do metabolismo das
graxas. Tamn se di enfermidade de Urbach-Wiethe.

proteinoterapia s.f. Forma de vacinoterapia non especfica mediante o emprego teraputico de substancias
proteicas estraas organismo, co obxecto de estimula-las reaccins de defensa inmunitaria.

proteinxeno-a adx. Que produce protenas.

Proteus

proteinuria s.f. Presencia de protenas sanguneas na

urina. Tamn se di albuminuria. // P. de Bence-Jones
Presencia na urina da protena de Bence-Jones. / P.
glomerular Incle a maiora das proteinurias presentes
nas nefropatas glomerulares. Pode ser: selectiva, cando
aparecen na urina protenas de baixo peso molecular, ou
non selectivas, cando aparecen case tdalas protenas
plasmticas na urina. / P. ortosttica Proteinuria benigna
por estar moito tempo o paciente de p. Tamn se di p.
postural. / P. tubular Proteinuria de globuloprotenas de
baixo peso molecular.

proteoclstico-a adx. Que causa desdobramento das

molculas proteicas.

protelise s.f. Hidrlise das protenas por accin enzimtica en peptonas.

proteolisina s.f. Substancia especfica, anticorpo que

produce protelise.

proteometabolismo s.m. Metabolismo das protenas.

proteomrfico-a adx. Que adopta formas variadas de
protenas.

proteopepse s.f. Dixestin das protenas.

proteopexe s.f. Fixacin das protenas no organismo.
proteosa s.f. Albumosa.
proteosuria s.f. Albumosuria.
proteoterapia s.f. Proteinoterapia.
proteotoxicose s.f. Estado txico debido administracin de protenas. Tamn se di anafilaxe.

proteotoxina s.f. Anafilatoxina.

prtese s.f. 1. Parte da teraputica cirrxica que ten por
obxecto substitu-la falta dun rgano ou parte del por
outro artificial. 2. Calquera peza auto, homo, hereto ou
aloplstica, as como calquera aparato usado como substituto dun rgano ou parte del. // P. dentaria Substitucin
artificial de pezas dentarias. / P. ocular Substitucin dun
ollo ausente por un rgano artificial. / P. ortopdica
Substitucin dun membro ou dunha parte.

protsico-a adx. Relativo prtese.

proteuria s.f. V. proteinuria.
Proteus Xnero de bacteria gramnegativa da familia Enterobactericeas, que se atopan no chan e nas augas contaminadas, en material putrefacto e como parasito no intestino. patxeno para o home e animais. Comprende
cinco especies: a Proteus mirabilis presenta un crecemento invasor e negativa proba do indol. a que con
mis frecuencia se atopa de forma saprfita e se illa como
patxena para o home. sensible maiora dos antibiticos. As outras catro especies (Proteus vulgaris, Proteus
morgani e Proteus rettgeri, que poden illarse como
responsables de infeccins urinarias, e Proteus inconstans, que pode causar procesos diarreicos) son indolpositivas, oportunistas e responden mal s antibiticos.

prtido

prtido s.m. 1. Polmero que resulta da unin de aminocidos por enlaces peptdeos. 2. Composto que por hidrlise produce aminocidos.

protidlise s.f. Protelise.

protimia s.f. Precocidade no desenvolvemento da mentalidade.

protio ou protium s.m. Hidrxeno ordinario.

proto- Prefixo do grego, primeiro.
protobacterias s.f.pl. Grupo de nitrobacterias (non aceptado nas clasificacins actuais) que se alimentan da
oxidacin de compostos inorgnicos simples de carbono
ou hidrxeno.

protoblasto s.m. 1. Clula embrionaria. 2. Ncleo dun

vulo. 3. Blastmero do que se desenvolve un rgano.

protocondrio s.m. Cartilaxe primitiva. Tamn se di

precartilaxe.

protocono ou protocnido s.m. Cspide mesolingual

dun molar superior ou inferior.

protodistole s.f. Primeira parte da distole.

protoduodeno s.m. Porcin do duodeno comprendida
entre o ploro e a papila duodenal.

protoeritrocito s.m. Eritroblasto.

protfito s.m. Organismo unicelular vexetal.
protogonocito s.m. Calquera das das clulas que
resultan da primeira divisin do vulo fecundado.

protoleucocito s.m. Clula linfoctica do sistema hematopotico supostamente precursora do linfocito.

protomedicato s.m. Tribunal formado por examinadores

e protomdicos que recoecan a capacidade dos aspirantes a mdicos e concedan a licencia para o exercicio
da medicina.

protomdico s.m. Mdico xefe que formaba parte do

protomedicato.

protomera s.f. Micela.

protmetro s.m. Instrumento para medi-lo grao de
protrusin do globo ocular.

protn s.m. Partcula elemental que xunto co neutrn

constite o ncleo do tomo. Forma por si s o ncleo
positivo do tomo de hidrxeno. Os ncleos de tdolos
elementos conteen o nmero de protns indicado polo
seu nmero atmico.

protona s.f. Substancia peptonoide formada por hidrlise

dunha protamina.

protonefros s.m. Ril embrionario que incle pronefros,

mesonefros e metanefros.

protoneurona s.f. Neurona sensitiva perifrica.

protopata s.f. Enfermidade primeira ou esencial, non
secundaria a outra.

642

protoptico-a adx. 1. Primitivo, idioptico. 2. Que fai

referencia sensibilidade primitiva e indiscriminada.

protoplasia s.f. Formacin primaria de tecido.

protoplasma s.m. Substancia contida dentro da
membrana celular, mis ou menos lquida, coloidal e de
composicin qumica complexa, con gran contido en
auga e onde se atopan disoltas ou en suspensin corpos
orgnicos e sales inorgnicas.

protoplasto s.m. 1. Clula. 2. Tipo ou modelo dun ser

inorgnico. 3. Para Meyer, materia viva celular (ncleo,
citoplasma, membrana, etc.) con exclusin das estructuras non vitais: cpsulas, inclusins, vacolos, etc.

protoporfirina s.f. Composto derivado da porfirina que,

unido a unha protena e ferro, existe na hemoglobina,
miohemoglobina, etc.

protopse s.f. Protrusin do ollo.

protosfilis s.f. Sfilis primaria.
protosstole s.f. Primeiro tempo da sstole.
protospasmo s.m. Espasmo dunha rea limitada, que
posteriormente se pode irradiar.

protostoma s.m. Blastoporo.

prototipo s.m. Forma orixinal a partir da cal derivan
outras formas.

prototoxina s.f. Porcin dunha toxina que ten maior

capacidade de combinacin coa antitoxina.

protovrtebra s.f. Somita.

protoxinia s.f. Hermafroditismo no cal as gnadas femininas maduran antes cs masculinas.

protoxoide s.m. Toxoide que ten mis afinidade pola

antitoxina correspondente c que ten a toxina.

protozoario s.m. Protozoo.

protozoo s.m. Tipo de organismos unicelulares eucariotas
que se clasifican no subreino dos animais microscpicos.
Son hetertrofos e algns parasitos. Entre eles atpanse
especies patxenas para o home e para os animais como
o plasmodium (malaria), tripanosoma (enfermidade do
sono) e a eutamoeba (disentera amebiana).

protozofago s.m. Clula fagocitaria de protozoos.

protozoose s.f. Enfermidade causada por protozoos.
protozooterapia s.f. Quimioterapia das enfermidades
producidas por protozoos.

protraccin s.f. 1. Traccin maior do normal cara a

adiante de certas partes, especialmente a da lingua ou o
maxilar. 2. Divisin da dose de radiacin.

protractor s.m. Instrumento para a extraccin de balas,

secuestros seos ou corpos estraos.

protripsina s.f. Tripsinxeno.

protrombina s.f. Globulina plasmtica sintetizada no
fgado, que pola accin de factores plasmticos se

643

pseudencfalo

converte en trombina no proceso de coagulacin. Tamn

se di factor plasmtico II.

proximoataxia s.f. Ataxia que afecta parte proximal

protrusin s.f. Desprazamento anormal dunha parte,

prozona s.f. Fenmeno que pode aparecer en reaccins

estructura ou rgano por aumento de volume ou por unha

causa posterior que o preme, por exemplo, o globo
ocular.

antxeno-anticorpo positivas, polo cal un soro con alta

concentracin de aglutininas deixa de aglutinar bacterias,
pero segue a aglutinalas en concentracins mis baixas.
Isto explcase polo exceso de anticorpos, pola presencia
de anticorpos incompletos (bloqueantes) e pola inhibicin inespecfica por outros anticorpos.

protuberancia s.f. Elevacin ou prominencia na superficie dun rgano, estructura, etc. // P. anular ou cerebral
Segmento do tronco enceflico que conectan o cerebro,
cerebelo e bulbo raqudeo, comprendido entre o bulbo e
os pednculos cerebrais. Tamn se di ponte de Varolio
ou mesocfalo.

provrtebra s.f. Somita.

provitamina s.f. Substancia precursora dunha vitamina.
// P. A ou D Caroteno e ergosterol, respectivamente.

provocativo-a adx. Que estimula a produccin de algo.

proxeccin s.f. 1. Prominencia. 2. Lanzamento ou extensin dunha cousa. 3. Acto de referi-las impresins sensoriais localizacin dos obxectos que as producen. 4. En
psicanlise, mecanismo de defensa inconsciente. // P.
errnea Idea errnea da posicin dun obxecto causada
por trastornos oculares. / P. radiolxica Cada unha das
posicins adoptadas polo corpo en relacin co tubo e
placa de Raios X.

proxenia s.f. Desenvolvemento excesivo da mandbula,

que ocasiona un defecto na oclusin dos arcos dentais.

proxenie s.f. Xeracin ou familia que descende dun individuo. Tamn se di descendencia.

proxenitor-a s. Ascendente en lia directa.

proxeria s.f. 1. Vellez prematura. Tamn se di presenilidade. 2. Variedade do infantilismo, na que o aspecto
xeral semellante dun vello. // P. de Gilford Senilidade
precoz e ananismo.

proxestacional adx. Que ocorre antes da xestacin ou

que conduce embarazo, como a fase do ciclo menstrual
anterior menstruacin, na que o corpo lteo est activo
e o endometrio en fase de secrecin.

proxestxeno s.m. Substancia que pose actividade

proxestacional.

proxesterona s.f. Hormona sexual do corpo lteo que

prepara o endometrio para o aniamento do vulo fecundado. Emprgase no tratamento de mulleres con abortos
repetidos e con trastornos menstruais. Tamn se di
proxestina, luteosterona.

proxestina s.f. V. proxesterona.

proxestxeno s.m. Frmaco capaz de transforma-la fase
proliferativa do endometrio, debida accin dos estrxenos, en fase secretoria.

proximal adx. Da parte mis prxima insercin, lia

media ou punto de orixe. Oponse a distal.

prximo-a adx. Inmediato, a curta distancia.

dun membro.

prurito s.m. Sensacin cutnea que incita ou obriga a

rascarse. // P. anal Prurito na zona anal, frecuente nas
parasitoses intestinais e nas artrites. / P. da denticin
Prurito que ten lugar nas enxivas na poca da primeira
denticin. / P. de Duhring Prurito que aparece co fro. /
P. esencial ou idioptico Prurito que non se pode atribur
a ningn tipo de dermatose. / P. senil Prurito propio dos
ancins ligado polo xeral a un proceso neurotrfico. / P.
vulvar Prurito nos rganos xenitais, frecuente durante o
embarazo e tamn na diabete.

prurixe s.f. Grupo de enfermidades diversas da pel que se

caracterizan por prurito e ppulas, e adoitan comezar na
infancia. // P. de Hebra Prurixe tpica que aparece na
poca da primeira denticin e remata coa pubertade. / P.
de Hutchinson Prurixe da primeira denticin. / P. estival
Prurixe que se presenta de forma recidivante nas pocas
de mis calor, e que se localiza nas reas descubertas. / P.
sintomtica Prurixe que aparece como manifestacin
dunha enfermidade particular: diabete, sarna, etc.

prurxeno-a adx. Que produce prurito.

prurixinoso-a adx. Que produce prurixe ou relativo a
ela.

Prusia, azul de s.m. Ferrocianuro frrico.

prsico (cido) s.m. cido cianhdrico.
psamocarcinoma s.m. Carcinoma que contn substancias de tipo calcario.

psamoma s.m. 1. Tumor con concrecins calcarias que

teen consistencia de area. 2. Meninxioma con estas
caractersticas. // Corpos de p. reas tumorais coas
caractersticas do psamoma.

psamoterapia s.f. Tratamento mediante baos de area.

Tamn se di amoterapia.

pselafesia s.f. Sensibilidade tctil.

pselafobia s.f. Temor patolxico tacto.
pselismo s.m. Tartamudez.
pseudacusia ou pseudacusma s.f. Sensacin subxectiva de alteracin dos sons.

pseudafia s.f. Falsa interpretacin das sensacins tctiles.

pseudarrenia s.f. Pseudohermafroditismo feminino
externo.

pseudencfalo s.m. Monstro fetal embrionario cun tumor

vascular no lugar do encfalo.

pseudestesia

pseudestesia s.f. Sensacin falsa ou imaxinaria, sen estmulo externo ou que non corresponde estmulo que a
produce.

pseudo- Prefixo do grego, falso.

pseudoacolia s.f. Coloracin esbrancuxada das feces
polo aumento do seu contido en graxas.

pseudoacromegalia s.f. Engrosamento das extremidades sen afectacin da hipfise. Tamn se di acropaquia.

pseudoalbuminuria s.f. Albuminose que non causada

por enfermidade renal. Tamn se di albuminuria adventicia.

pseudoalopecia atrfica loc. Foliculite decalvante.

pseudoalucinacin s.f. Percepcin de imaxes ou sons,
sen estmulo obxectivo, referidos espacio interior: a
persoa ve cos ollos cerrados e oe no interior da sa mente
sen situa-lo percibido no mundo exterior.

pseudoanafilaxe s.f. Reaccin semellante da anafilaxe,

644

pseudocardaco-a adx. Que est situado fra do

corazn. Tamn se di exocardaco.

pseudocartilaxe s.f. Tecido de tipo condroide.

pseudocefalocele s.f. Cefalocele adquirido por enfermidade ou traumatismo. Tamn se di enfermidade de Billroth.

pseudocele s.f. Cavidade do septum lucidum.

pseudochalazin s.m. Lesin palpebral de tipo sifiltico.
pseudochancro s.m. lcera indurada semellante
chancro.

pseudociese s.f. Embarazo imaxinario.

pseudocirrose s.f. Aparente cirrose heptica sen lesin
aparente do fgado

pseudoclonus s.m. Resposta clnica de breve duracin.

pseudocolesteatoma s.m. Acumulacin de restos celulares epiteliais parecida a un colesteatoma.

causada pola inxeccin dun soro tratado con gar-gar,

amidn, caoln ou outras substancias.

pseudocoloboma s.m. Cicatriz ou lia do iris que toma o

pseudoanemia s.f. Palidez da pel sen sntomas clnicos

pseudocoloide s.m. Substancia de tipo mucoide que se

nin hematolxicos de anemia.

pseudoanxina s.f. Sndrome de carcter psquico que

semella unha anxina de peito.

pseudoapendicite s.f. Estado no que o individuo

presenta sntomas semellantes s da apendicite, sen que o
apndice estea afectado.

pseudoapoplexa s.f. Estado semellante da apoplexa

sen lesin cerebral.

pseudoartrite s.f. Enfermidade de carcter histrico con

sntomas que lembran os da artrite.

pseudoartrose s.f. Falsa articulacin coma a que se pode

observar s veces despois dunha fractura non consolidada.

pseudoasma s.f. Dispnea de tipo paroxstico pero sen

presenta-los caracteres anafilcticos da asma bronquial.

pseudoataxia s.f. Estado de incoordinacin motora de

orixe histrica.

pseudoatetose s.f. Tremor dos dedos cando o paciente

estende o brazo cos ollos pechados nos casos de tabe e
esclerose combinadas.

pseudobacilo s.m. ou pseudobacteria s.f. Poiquilocito

ou clula moi pequena, de xeito que parece un microorganismo.

pseudobasedow s.m. Baseloide.

pseudoblenorraxia s.f. Uretrite non especfica.
pseudoblepse s.f. Alucinacin visual, imaxe visual alterada. Tamn se di pseudopsia.

pseudobulbar adx. Que parece debido a unha lesin

bulbar, sen que exista tal lesin.

aspecto dun coloboma.

atopa s veces nos quistes ovricos. // P. dos labios V.
enfermidade de Fordyce.

pseudocorea s.f. Corea imitativa.

pseudocoxalxia s.f. V. osteocondrite deformante
xuvenil ou enfermidade de Perthes.

pseudocrise s.f. Cada brusca pero transitoria da febre.

pseudocromestesia s.f. Sensacin de cor provocada
polo son. Tamn se di audicin coloreada.

pseudocromhidrose s.f. Sudacin de cor debida probablemente accin bacteriana.

pseudocrup s.m. Larinxite estridulosa.

pseudodemencia s.f. Sensacin de apata semellante
da demencia, pero sen trastorno do pensamento.

pseudodesma s.f. Ligamento falso. Tamn se di brida.

pseudodiastlico-a adx. Que semellante distole
pero sen selo.

pseudodifteria s.f. Anxina con formacin de falsas

membranas non debidas bacilo diftrico.

pseudodisentera s.f. Estado semellante disentera,

debido a unha irritacin local.

pseudodispepsia s.f. Dispepsia psquica.

pseudoedema s.f. Estado de tumefaccin parecido
edema.

pseudoembarazo s.m. V. pseudociese.

pseudoendometrite s.f. Estado parecido endometrite
no que existen cambios vasculares e trficos da mucosa
uterina.

645

pseudoenfisema s.m. Estado patolxico parecido do

enfisema pulmonar debido a unha obstruccin temporal
dalgns bronquios.

pseudoerisipela s.f. Flegmn con arroibamento erisipeloide da pel.

pseudoexoforia s.f. Tendencia do eixe visual a desviarse

cara a fra, debida diminucin da facultade de acomodacin.

pseudomelanose
cando en realidade non o son, por estar adulterada a
herona que consomen.

pseudohidrartose s.f. Falsa hidrartose. // P. do xeonllo

Tumefaccin do xeonllo producida pola inflamacin da
bolsa subrotuliana.

pseudohidronefrose s.f. Quiste pararrenal.

pseudohipertrofia s.f. Falsa hipertrofia, aumento de

pel consecutivo a lesins irritativas dos nervios. // P. de

Hamilton Tumefaccin circunscrita, vermella e indurada
que nunca supura.

volume dun rgano por desenvolvemento de tecido

adiposo, conxuntivo, etc., estando invariable o tecido
parenquimatoso. // P. muscular Aumento de volume dos
msculos producido pola proliferacin de tecido conxuntivo e adiposo con diminucin do nmero e volume das
fibras musculares. Tamn se di atrofia muscular lipomatosa de Duchenne.

pseudofluctuacin s.f. Sensacin semellante de fluc-

pseudoictericia s.f. Cambio de coloracin da pel non

pseudofaquia s.f. Substitucin dos cristalinos por tecido

conxuntivo.

pseudoflegmn s.m. Tumefaccin ou arroibamento da

tuacin, que se ten premer un lipoma ou un sarcoma.

pseudofotestesia s.f. Percepcin da luz por estmulos

anormais.

pseudoganglio s.m. Engrosamento dun nervio que

semella un ganglio.

pseudoglioma s.m. Exsudado no vtreo, encapsulado,

causado por patoloxa metastsica de orixe purulenta,
que no exame do fondo de ollo pode confundirse cun
glioma.

pseudoglobulina s.f. Globulina que se distingue das

euglobulinas por ser soluble en auga destilada e en solucins salinas diludas.

pseudoglote s.f. Espacio que existe entre as cordas vocais

falsas.

pseudogonorrea s.f. Pseudoblenorraxia.

pseudografa s.f. Dificultade ou imposibilidade para a
escritura por trastornos neurolxicos ou neuropsicolxicos en mecanismos non intrinsecamente ligados
sistema da linguaxe grfica.

pseudohemaglutinacin s.f. Falsa aglutinacin dos

glbulos vermellos que se deriva da observacin da
acumulacin destes glbulos en moreas.

pseudohemofilia s.f. Enfermidade de Von Willebrand.

pseudohemoptise s.f. Expulsin pola boca de sangue
que non procede do pulmn nin dos bronquios.

pseudohermafroditismo s.m. Estado no cal as gnadas

debida presencia de pigmentos biliares no sangue.

pseudoisocromtico-a adx. 1. Que parece da mesma

cor. 2. Referido s solucins usadas no exame da
cegueira para as cores, que conteen pigmentos que
poden ser distinguidos polo ollo normal, pero non polo
ollo afectado por esta cegueira.

pseudoleucemia s.f. Grupo de procesos que se asemellan

entre eles por presentaren esplenomegalia, hipertrofia
ganglionar, ndulos linfticos e caractersticas clnicas
que os fan parecer cadros leucmicos, pero sen as alteracins sanguneas caractersticas destes procesos. Baixo
este termo inclense a enfermidade de Hodgkin, mieloma
mltiple, tuberculose, sfilis, linfosarcoma de Kundrat. //
P. cute Pseudoleucemia con lesins cutneas. / P. infecciosa infantil V. kala-azar. / P. mielxena V. mieloma.

pseudolinfocito s.m. Leucocito semellante a un linfocito

pequeno cun ncleo que se tingue intensamente rodeado
dunha capa de protoplasma que contn grnulos neutrfilos.

pseudolipoma s.m. Edema localizado que semella un

lipoma de orixe neuroptica ou anxioneurtico.

pseudolitase s.f. Enfermidade que presenta sntomas

semellantes a un clico hepatobiliar ou renal, pero que
non son debidos a clculos senn a espasmos da musculatura lisa.

pseudolupus s.m. Enfermidade cutnea parecida lupus,

posiblemente producida por fungos do xnero Oidium.

son dun sexo pero as anormalidades dos xenitais ou dos

caracteres sexuais secundarios fan dubidar sobre o verdadeiro sexo. Tamn se di hermafroditismo falso ou
espurio. // P. feminino Estado no cal existen gnadas
femininas pero as caractersticas sexuais externas
parecen masculinas. Tamn se di xinandria. / P. masculino Estado caracterizado pola presencia de gnadas
masculinas pero con caracteres sexuais externos femininos. Tamn se di androxinia.

pseudoluxacin s.f. Subluxacin.

pseudomalaria s.f. Pseudopaludismo.
pseudomana s.f. 1. Falsa loucura. 2. Mana caracteri-

pseudoheroinomana s.f. Cadro clnico que presentan

pseudomelanose s.f. Coloracin dos tecidos despois da

algns drogadictos que se cren dependentes da herona,

zada por falsidades ou mentiras.

pseudomasturbacin s.f. Peotilomana.

pseudomegacolon s.m. Dilatacin do colon en persoas
adultas, que lembra o megacolon conxnito infantil.
morte, causada polos pigmentos hemticos.

pseudomelena

pseudomelena s.f. Feces de cor negra causadas pola

inxestin de determinadas substancias.

646

pseudoosteomalaca s.f. Estreitamento da pelve de tipo

raqutico, de aspecto semellante da osteomalaca.

pseudomembrana s.f. Formacin que ten o aspecto de

pseudopaludismo s.m. Enfermidade con sntomas pare-

membrana sen selo, como o exsudado de aspecto abrancazado, fibrinoso e pegaento, que se observa na mucosa
farnxea, larnxea e nasal na difteria. Tamn se di
neomembrana.

cidos s do paludismo, pero causada por trastornos nutricionais de carcter txico.

pseudomeniere s.m. Afeccin de tipo vertixinoso que se

d no histerismo, aura epilptica, etc., sen existir lesin
orgnica de odo.

pseudomeninxite s.f. Meninxismo.

pseudomenstruacin s.f. Hemorraxia uterina sen que se
produzan os cambios endometriais que se dan no proceso
menstrual.

pseudomicose s.f. Afeccin que semella unha micose.

pseudomicrocefalia s.f. Microcefalia causada por
atrofia do hemisferio cerebral ou debida a cambios
causados por unha encefalite ou hidrocefalia fetal.

pseudomiotona s.f. Enfermidade parecida miotona,

pero na cal hai contraccin e relaxacin muscular, anda
que lentas. Obsrvase, por exemplo, no mixedema.

pseudomnesia s.f. Estado no que o paciente cre lembrar

feitos que en realidade non experimentou.

Pseudomonas Xnero de bacterias da familia Pseudomonadaceae. Son bacilos gramnegativos, quimiorgantrofos, amplamente diseminados polo chan e a auga, e
cun importante papel nos procesos de mineralizacin.
Utilizan o osxeno como aceptor final de electrns e o seu
metabolismo respiratorio oxidativo obrigado. // P.
aeruxinosa Pseudomona patxena oportunista que se illa
en infeccins urinarias, queimaduras, etc. /. P pseudomallei Axente productor da melioidose. Tamn se di
bacilo de Whitmore. / P. putida Bacilo que causa
ocasionalmente infeccins urinarias, cirrxicas, etc.

pseudoparafrasia s.f. Incoherencia total da linguaxe

que resulta de aplicarlle a todo nomes equivocados.

pseudoparlise s.f. Perda aparente de forza muscular sen

que exista verdadeira parlise, xeralmente por dor ou
outra causa que non sexa lesin da va motora voluntaria.
// P. miastnica V. miastenia pseudoparaltica. / P. sifiltica ou de Parrot Afectacin inflamatoria das epfises
dos sos dos nenos, que lles dificulta ou impide os movementos, de causa sifiltica.

pseudoparaplexa s.f. Parlise dos membros inferiores,

na que se conservan os reflexos cutneos e tendinosos.

pseudoparasitismo s.m. V. simbiose, parasitismo

transitorio.

pseudoparesia s.f. Estado, xeralmente de orixe psquica,

que presenta os sntomas de paresia, pero sen que exista
esta.

pseudopelada s.f. Perifoliculite crnica do coiro cabeludo que ocasiona atrofia do cabelo e produce unha
alopecia en forma de cicatriz branca e deprimida.

pseudoperitonite s.f. Peritonismo.

pseudopleurite s.f. Pleurodinia.
pseudoplexa s.f. Pseudoparlise ou parlise histrica.
pseudpodo s.m. 1. Prolongacin protoplsmica transitoria dunha clula mbil, ameba ou leucocito, que lle
serve para a locomocin, presin e alimentacin. 2. En
alergoloxa, prolongacin irregular do bordo dunha
roncha ou dunha ppula.

pseudoporencefalia s.f. Estado semellante da poren-

pseudomotor-a adx. Que causa movementos anormais.

pseudomucina s.f. Variedade de mucina atopada en

cefalia, no cal os microquistes cerebrais constitudos pola

piamter non comunican cos ventrculos a travs dos
poros.

quistes ovricos. Tamn se di paralbumina, metalbumina.

pseudopriapismo s.m. Pltora dos corpos cavernosos do

pseudoneoplasia s.f. Formacin transitoria semellante a

un tumor. Tamn se di tumor pantasma.

pseudoneuralxia s.f. Dor irradiada longo das races

nerviosas, pero sen as caractersticas da neuralxia.

pene.

pseudopsia s.f. Visin falsa ou pervertida. Tamn se di

pseudoblepse.

pseudopterixin s.m. Adherencia dun dobramento da

papila ptica asociados hipermetropa que se observa

como anomala conxnita.

conxuntiva crnea, que presenta o aspecto do pterixin,

consecutiva a traumatismo, cauterizacin, difteria, etc.,
pero na que cando se separa da sa adherencia corneal, a
conxuntiva retrese e adopta a posicin normal.

pseudoneuroma s.m. Tumor que semella un neuroma e

pseudoptose s.f. Ptose aparente ou falsa, especialmente a

est situado sobre un nervio. // P. de atriccin Engrosamento do nervio causado pola proliferacin de tecido
conxuntivo cicatricial despois dun traumatismo.

que se observa na plpebra superior, por engrosamento,

tumor, etc.

pseudoneurite s.f. Hiperemia e avermellamento da

pseudonistagmo s.m. Movementos nistagmiformes que

aparecen nas posicins extremas da mirada.

pseudoquiste s.m. Formacin semellante a un quiste,

pero que carece de revestimento epitelial ou de
membrana limitante definida.

647

pseudorexia s.f. Apetito pervertido.

pseudorrabia s.f. 1. Enfermidade de Aujesky. 2. Lisofobia.

pseudorraquitismo s.m. Infantilismo renal con osteodistrofia.

pseudorreaccin s.f. Reaccin cutnea non debida a

protenas especficas.

pseudorreduccin s.f. 1. Reduccin en masa dunha

hernia. 2. Reduccin aparente do nmero de cromosomas
na sinapse.

pseudorreumatismo s.m. Localizacin de procesos

spticos, xeralmente nas articulacins, que simulan un
cadro de reumatismo poliarticular.

pseudoscarlatina s.f. Estado febril con erupcin similar

da escarlatina, pero causada por intoxicacin sptica.

pseudosclerema s.m. Adiponecrose.

pseudosclerose s.f. Enfermidade que presenta algns
sntomas da esclerose mltiple, pero non as sas lesins.
// P. de Westphal-Strmpell Variante tardeira da dexeneracin hepatolenticular de Wilson.

pseudosmia s.f. Ilusin ou alucinacin olfactiva.

pseudosolucin s.f. Solucin coloidal.
pseudotabe s.f. Sndrome atxica semellante tabe

psicocromestesia

pseudoxantoma s.m. Enfermidade cutnea semellante

xantoma. // P. elstico V. elastoma ou nervio elstico.

pseudoxeusestesia s.f. Falsa sensacin de gusto.

pseudoxeusia s.f. Sensacin de gusto que carece de estmulo externo que a produza.

pseudozunido s.m. Falso zunido. // P. de odo Zunido

obxectivo audible polo observador e causado por enfermidade orgnica (aneurisma arteriovenoso cerebral) ou
por contraccins dos msculos timpnicos.

psicagoxa s.f. Mtodo psicoterpico educacional e

reeducacional das relacins do individuo co ambiente
social.

psicalgalia s.f. Algopsicalia.

psicalxia s.f. Neuralxia ou dor de tipo psicolxico.
psicanlise s.f. 1. Mtodo psicoteraputico creado por
Sigmund Freud, baseado na investigacin e interpretacin de recordos, desexos ou imaxes dos cales a
presencia no subconsciente causa trastornos psquicos. A
tcnica psicanaltica desenvolveuse a travs do mtodo
da asociacin libre, anlise dos soos, etc., e transcorre
no marco do estudio da relacin transferencial psicanaltica. 2. Conxunto de teoras psicolxicas e psicopatolxicas sistematizadas a partir dos datos achegados polo
mtodo de exploracin e tratamento psicanaltico.

dorsal sifiltica, pero sen presenta-lo signo de Argyll-Robertson, producida pola afectacin das fibras sensitivas dos nervios perifricos. Pdese dar por exemplo na
polineurite alcohlica e diabtica.

psicanalista adx. e s. Experto en psicanlise.

psicanopsia s.f. Anopsia ou cegueira psquica.
psicastenia s.f. Para Janet, trastorno mental caracterizado

pseudottano s.m. Contraccins musculares persistentes

por estados de temor, ansiedade, obsesin, sentimentos

de irracionalidade, despersonalizacin, etc.

que se parecen ttano, pero que non son causadas pola

presencia do Clostridium tetani. Tamn se di tetania.

psicataxia s.f. Ataxia de tipo mental; trastorno que se

pseudotifoide s.f. Estado caracterizado polos sntomas

caracteriza pola incapacidade do paciente para concentrarse.

da febre tifoide, pero sen as lesins que a caracterizan, e

independente do bacilo tfico.

pseudotise s.f. Enfermidade consuntiva de natureza non

tuberculosa.

pseudotracoma s.m. Enfermidade ocular e palpebral

semellante tracoma.

pseudotriquinose s.f. Dermatomiosite de sntomas

semellantes s da triquinose.

pseudotuberculose s.f. Conxunto de afeccins con

psicauditivo-a ou psicacstico-a adx. Relativo

percepcin consciente dos sons.

psico- Prefixo do grego, psique, mente.

psicobacilose s.f. Bacterioterapia das enfermidades
mentais, especialmente da demencia precoz.

psicobioloxa s.f. Sistema psicobiolxico de A. Meyer

que estudia a bioloxa da mente sobre a base de que a
personalidade do individuo depende do marco ambiental.

semellanza anatomopatolxica e clnica coa tuberculose,

pero causados por bacilos non cido-resistentes, como a
Pasteurella pseudotuberculose.

psicocinesia s.f. 1. Accin sbita e explosiva debida a un

pseudotumor s.m. Falso tumor. // P. cerebral Proceso

psicocirurxa s.f. Tratamento de certas enfermidades

non tumoral que reproduce os sntomas dun proceso

expansivo, como a hipertensin endocranial por edema
cerebral.

pseudourticaria s.f. Dermogravismo.

pseudovarola s.f. Varicela.
pseudovmito s.m. Regurxitacin.

defecto de inhibicin cerebral. 2. En parapsicoloxa,

facultade de controla-la materia coa mente.
mentais mediante cirurxa cerebral.

psicocoma s.m. Estupor mental.

psicocroma s.m. Asociacin mental subxectiva entre
unha sensacin orgnica e unha determinada cor.

psicocromestesia s.f. Asociacin de estmulos auditivos

con sensacins de cor. Tamn se di audicin coloreada.

psicodlico-a

psicodlico-a adx. Relativo s estados mentais caracterizados polo incremento e alteracin da sensibilidade e
modificacin do estado de nimo (euforia, depresin).
Aplcase s efectos psquicos causados por certas drogas,
como o LSD e a mezcalina, e s actos que se fan en tal
estado.

psicodiagnstico s.m. 1. Mtodo de exame mental

baseado na interpretacin de tests ou probas psicolxicas,
co fin de determina-las causas dunha conducta anormal.
2. Avaliacin da personalidade por medio do test de Rorschach.

psicodinmica s.f. Ciencia que estudia o desenvolvemento e cambios dos procesos psquicos.

psicodislptico s.m. Substancia psictropa que acta

sobre o estado da consciencia con produccin de alucinacin, ilusin, etc. Tamn se di alucinxeno.

psicodometra s.f. Medicin do tempo nos procesos

mentais.

psicodrama s.m. Forma de terapia de grupo introducida

por J.L. Moreno, que consiste nunha representacin
teatral, xeralmente con intervencin do mesmo paciente,
na que cada persoa representa os seus problemas emocionais mediante a interpretacin dun papel. Desenvolveuse
e conceptualizouse coa achega de distintas teoras psicolxicas (psicanlise, Gestalt) que deron lugar a diversas
aplicacins e modalidades tcnicas.

psicofrmaco s.m. Frmaco empregado no tratamento

dos trastornos psiquitricos. Segundo a sa accin clasifcanse en: hipnticos, antidepresivos, antipsicticos e
estimulantes.

psicofarmacoloxa s.f. Rama da farmacoloxa que

estudia a accin dos medicamentos sobre os procesos
psquicos.

psicofilaxe s.f. Profilaxe das enfermidades mentais.

psicofsica s.f. Ciencia que estudia as relacins entre a
actividade mental e as sas manifestacins fsicas. Tamn
se di psicoloxa experimental.

psicognose s.f. Estudio dos procesos psquicos por medio

da hipnose.

psicgrafo s.m. 1. Instrumento destinado a rexistra-los

trazos da personalidade dun individuo. 2. Rexistro escrito
do funcionamento mental dunha persoa

psicograma s.m. 1. Rexistro obtido co psicgrafo. 2.

Sensacin visual asociada cunha idea.

psicolbil adx. Inestable desde o punto de vista psquico.

psicolepsia s.f. Estado caracterizado por un exceso de
tensin psquica seguido dun estado de diminucin
mental ou depresivo, segundo a teora de Janet.

psicoloxa s.f. Rama da ciencia que estudia os procesos

psquicos. // P. analtica 1. Anlise da psique segundo os
conceptos de Jung. 2. Escola psicolxica que, mediante
unha anlise baseada na introspeccin, pretende alcanza-los elementos simples que constiten os fenmenos

648
psquicos. / P. clnica P. que utiliza os coecementos e
tcnicas psicolxicas no diagnstico e tratamento das
enfermidades mentais. / P. comparada Rama da psicoloxa dedicada a comparar entre si a conducta e os
procesos psquicos caractersticos das diferentes especies. / P. conductista V. conductismo. / P. da forma V.
xestaltismo. / P. experimental Rama da psicoloxa que
estudia os fenmenos psicolxicos basendose nos
mtodos experimentais. / P. mdica Rama da psicoloxa
que estudia as diversas facetas da vida psquica, pero
poendo o acento sobre as condicins biolxicas destas
actividades. / P. social Rama da psicoloxa que estudia a
conducta do individuo ou grupo na sociedade e a
influencia da sociedade sobre eles. / P. xentica Rama da
psicoloxa que estudia a orixe e desenvolvemento dos
fenmenos psicolxicos no individuo ou na especie.

psicomotilidade s.f. Conxunto de efectos motores relacionados coa actividade psquica.

psicomotor-a adx. Relativo s efectos motores da actividade psquica.

psicomotricidade s.f. Aspecto psicolxico do comportamento motor.

psiconoma s.f. Ciencia das leis da actividade psquica.

psiconosoloxa s.f. Estudio das enfermidades psquicas.
psicpata adx. e s. Que presenta psicopata.
psicopata s.f. 1. Trastorno mental. 2. Trastorno psquico
caracterizado por unha deficiencia do control dos
impulsos e emocins, ou inadaptacin s normas morais
ou sociais, tendencia a conductas antisociais, etc. V.
personalidade antisocial ou psicoptica.

psicoptico-a adx. Relativo psicopata.

psicopatoloxa s.f. Rama da psicoloxa que estudia a
natureza e causa das alteracins do comportamento
humano e das enfermidades mentais.

psicoplasticidade s.f. Aptitude, xeralmente de tipo histrico, para xerar sndromes patolxicas.

psicorritmia s.f. Repeticin involuntaria e rtmica de

certas accins mentais.

psicose s.f. Trastorno mental de etioloxa psquica ou

orgnica, con presencia de desorganizacin profunda da
personalidade, alteracins do xuzo crtico e da relacin
coa realidade, trastornos do pensamento, ideas e construccins delirantes e, frecuentemente, alucinacins. // P.
afectiva V. p. manacodepresiva. / P. alcohlica Psicose
debida a unha lesin orgnica consecutiva alcoholismo
crnico, como a psicose de Korsakov, delirium tremens,
etc. / p. alucinatoria aguda V. p. delirante aguda. / P.
alucinatoria crnica Psicose caracterizada por delirios
crnicos con importantes e intensas alucinacins. / P.
circular V. p. manacodepresiva. / P. confusional
Psicose caracterizada por obnubilacin da conciencia,
desorientacin temporoespacial e delirios onricos. / P. de
Korsakov Psicose de etioloxa alcohlica caracterizada
por unha sndrome confusional con desorientacin,

649
amnesia con fabulacin e alucinacin, acompaado polo
xeral de polineuropatas. / P. delirante aguda Psicose
que se caracteriza pola aparicin sbita dun delirio transitorio variable nos seus temas (delirio de grandeza, de
persecucin, de influencia, etc.). Segundo o mecanismo
do delirio diferncianse formas imaxinativas, interpretativas, alucinatorias, etc. / P. depresiva V. melancola. / P.
esquizofrnica V. esquizofrenia. / P. fantstica V. parafrenia. / P. funcional Psicose na que non existe alteracin nin disfuncin orgnica ou cerebral. / P. manacodepresiva Psicose na que se suceden episodios de mana
seguidos doutros de melancola a intervalos variables,
separados por perodos de certa estabilidade psquica. / P.
orgnica Psicose debida a unha lesin cerebral. / P. polineurtica V. p. de Korsakov. / P. reactiva Psicose desencadeada por circunstancias vitais ou ambientais traumticas. / P. simbitica Psicose infantil que aparece arredor
dos dous anos, na que existe unha relacin simbitica
nai-fillo. / P. txica Trastorno psictico debido accin
de substancias txicas.

psicosensorial adx. Relativo percepcin consciente dos

impulsos sensoriais.

psicosexual adx. Relativo s aspectos psquicos da actividade sexual.

psicosoma s.m. Relacin dos elementos psquicos e

somticos en conxunto.

psicosomtico-a adx. Dos trastornos e/ou fenmenos

somticos funcionais de orixe psquica.

psicotecnia s.f. Aplicacin de mtodos psicolxicos

estudio de problemas individuais e sociais.

psicoterapia s.f. Mtodo teraputico dos trastornos

psquicos, que se leva a cabo por medios verbais, individualmente ou en grupo, no marco da relacin paciente-psicoterapeuta en lugar de usar medios fsicos. // P.
analtica Psicoterapia baseada nos postulados tericos e
tcnicos da psicanlise, pero que non segue estrictamente
as sas tcnicas. / P. conductista Psicoterapia que trata
de elimina-los sntomas e modifica-los hbitos mal adaptativos do comportamento por procedementos de condicionamento e descondicionamento. / P. de apoio Psicoterapia que tende a reforza-los mecanismos tiles do
paciente e diminu-los sntomas e a ansiedade. / P. de
grupo Psicoterapia aplicada conxuntamente a un grupo
reducido de pacientes, coa participacin dun ou mis
psicoterapeutas. / P. dinmica Psicoterapia que se interesa polos impulsos, motivacins e conflictos psquicos
como causantes das perturbacins psicolxicas do individuo. / P. familiar Psicoterapia dirixida familia, polo
que participan algns ou tdolos seus membros.

psictico-a adx. Relativo psicose, ou individuo que a

padece.

psicotropo-a adx. Dos frmacos capaces de modifica-lo

comportamento psquico. Tamn se di psicofrmaco.

psicoxnese ou psicoxenia s.f. Orixe e desenvolvemento da mente e dos fenmenos mentais.

psote

psicxeno-a adx. De orixe psquica.

psicro- Prefixo do grego, fro.
psicroalxia s.f. Sensacin dolorosa de fro.
psicroestesia s.f. Sensacin de fro.
psicrfilo-a adx. 1. Que ten afinidade polo fro. 2. Relativo s bacterias que se desenvolven mellor entre os 15 C
e os 20 C.

psicrofobia s.f. Temor morboso fro.

psicrolusia s.f. Balneoterapia fra.
psicrmetro s.m. Aparello empregado para medi-la
humidade atmosfrica por determinacin do grao de fro
necesario para precipitala.

psicroterapia s.f. Tratamento das enfermidades mediante

a aplicacin de fro.

psilose s.f. Cada do cabelo. Tamn se di alopecia.

psilotron s.m. Depilatorio.
psique s.f. Relativo mente considerada como entidade
funcional, mediante a cal o organismo se adapta s necesidades ou esixencias do medio.

psiquiatra s. Especialista en psiquiatra.

psiquiatra s.f. Rama da medicina que se ocupa do
estudio, diagnstico e tratamento das enfermidades
mentais. // P. biolxica Rama da psiquiatra baseada no
estudio do home como ser vivo, coas sas implicacins
internas (modificacin do organismo a travs do SNC) e
externas (interaccin co medio). / P. comunitaria
Psiquiatra baseada na comprensin e modificacin do
grupo social prximo individuo. / P. existencial
Psiquiatra orientada segundo os principios filosficos
existencialistas. / P. forense Psiquiatra que se ocupa dos
aspectos legais da enfermidade mental. / P. infantil Rama
da psiquiatra que se ocupa do diagnstico e tratamento
das enfermidades mentais infants. / P. social Psiquiatra
orientada cara s factores sociolxicos que rodean e
condicionan a enfermidade mental.

psquico-a adx. Relativo mente. // Vida p. Vida mental

tanto consciente como inconsciente.

psiquismo s.m. Conxunto de actividades psquicas dun

individuo.

psitacose s.f. Enfermidade infecciosa causada por un

microorganismo do xnero das Clamydias, que se transmite home por medio de diversas aves domsticas, e
que se caracteriza por un estado de tipo tifoide con
temperatura elevada. Responde s tetraciclinas.

psoas s.m. Msculo da rexin lumbar e inguinal do

abdome.

psoasilaco s.m. Msculo formado pola unin do psoas

maior e o msculo ilaco.

psote s.f. Inflamacin do psoas.

psomofaxia

psomofaxia s.f. Mastigacin incompleta e degluticin

dos alimentos incompletamente mastigados.

psora s.f. 1. Sarna. 2. Psorase.

psorelcose s.f. Ulceracin causada pola sarna.
psorentera s.f. Prominencia anormal dos folculos linf-

650

ptial- Prefixo do grego, saliva.

ptialagogo-a adx. Sialagogo.
ptialectasia s.f. Dilatacin cirrxica ou patolxica dos
conductos das glndulas salivares.

ptialina s.f. Enzima presente na saliva que hidroliza o

ticos na mucosa intestinal, debida a procesos inflamatorios.

amidn en dextrorsa e maltosa. segregada sobre todo

polas glndulas parotidianas.

psorase s.f. Dermatite eritematosa de etioloxa descoe-

ptialinxeno s.m. Substancia hipottica que existira nas

cida, que afecta sobre todo raza branca, na idade media

da vida, persistente ou con brotes repetidos e remisins
temporais. // P. anular ou circinada Tipo de psorase con
forma de placas que se estenden moito e deixan no medio
un espacio de pel curada. / P. bucal ou lingual V. leucoplasia. / P. folicular Psorase localizada nas aberturas
dos folculos sebceos e pilosos. / P. guttata Psorase que
aparece en pequenas placas irregulares. / P. liquenoide V.
lique plano. / P. numular Psorase en forma de placas
circulares semellantes a pequenas moedas. / P. palmar
ou plantar Psorase que se localiza nas zonas palmar ou
plantar, respectivamente. / P. pustulosa Psorase que
presenta lesins fistulares moi pequenas, amicrobianas,
localizadas en palmas e plantas, de evolucin crnica e
recidivante. / P. ungular Punteado da ua semellante
da cara exterior dun dedal.

psoriasiforme adx. Semellante psorase.

ptrmico-a ou ptarmxeno-a adx. Relativo s espirros
ou que os produce.

pterigofarnxeo-a adx. 1. Relativo apfise pterigoide e

farinxe. // s.m. 2. Fascculos do constrictor superior da
farinxe.

pterigoide adx. 1. Que ten forma de . 2. Relativo

apfise pterigoide. //s.m. 3. Cada un dos dous msculos
pares que interveen na mastigacin.

pterigoma s.m. Tumefaccin dos labios menores da

vulva.

pterigomaxilar adx. Relativo apfise pterigoide e

maxilar.

pterigopalatino-a adx. Relativo apfise pterigoide e

so palatino.

pterin s.m. Punto craniomtrico situado na unin dos

sos frontal, temporal, parietal e maior do esfenoide.

glndulas salivares e sera precursora da ptialina.

ptialismo s.m. Secrecin esaxerada de saliva. Tamn se di

sialorrea.

ptilito s.m. Clculo salivar.

ptialo- Prefixo, V. ptialptialocele s.f. Tumor qustico cheo de saliva. // P. sublingual Rnula.

ptialografa s.f. Sialografa.

ptialolitase s.f. Presencia de clculos salivares. Tamn
se di sialolitase.

ptialorrea s.f. Ptialismo, sialorrea.

ptialosa s.f. Maltosa producida pola accin da ptialina
sobre o amidn.

ptialose s.f. Ptialismo.

ptialxeno-a adx. Que produce saliva. Tamn se di sialxeno.

ptilose s.f. 1. Cada ou perda de pestanas. 2. Variedade de

pneumoconiose causada pola inhalacin de pos de pluma
de avestruz.

ptiocrino-a adx. Relativo s glndulas unicelulares que

elaboran a sa secrecin en forma de grnulos que finalmente son excretados.

ptirase s.f. Pediculose.

ptiriofobia s.f. Temor s piollos.
ptise s.f. 1. Accin de cuspir ou expectorar. 2. Cansazo,
extenuacin.

ptisma s.f. Saliva.

ptismagogo-a adx. Relativo axente que promove a
secrecin de saliva ou esputos.

pterixin s.m. Enfermidade dexenerativa da conxuntiva

ptomana s.f. Substancia alcalina nitroxenada que se

ocular, na que aparece unha lesin amarelada de forma

triangular, xeralmente na parte interna ou nasal do ollo,
que se estende cara crnea, e mesmo pode invadila e
dificulta-la visin ocular. Resulta de procesos irritativos
ou cicatrizais da conxuntiva. // P. colli Pregadura cutnea
na parte lateral do colo debido a unha malformacin
conxnita, que afecta tecido conxuntivo e fascia, desde
a rexin mastoide clavicular. / P. conxnito V. epitarso.

atopa na materia orgnica en descomposicin, producida

pola degradacin das protenas.

pternalxia s.f. Dor no calcaar. Tamn se di talalxia.

PTH Siglas da hormona paratiroide.

ptomainemia s.f. Presencia de ptomana no sangue.

ptomainuria s.f. Presencia de ptomana na urina.
ptose s.f. Prolapso ou descenso dun rgano ou parte del. //
P. abdominal ou visceral V. esplacnoptose. / P. de
Horner ou simptica Ptose por lesin do nervio simptico cervical. / P. palpebral V. blefaroptose.

PTT Siglas da prpura trombtica trombocitopnica.

651

pubarquia s.f. Aparicin do pelo pubiano.

pube s.f. 1. Porcin anterior do so coxal ou ilaco. 2.
Parte media inferior do hipogastrio.

pbere adx. e s. Persoa que chegou pubertade.

pubertade s.f. Perodo da vida comprendido aproximadamente entre os 12 e os 14 anos, no que se desenvolven
os caracteres sexuais somticos e que marca o comezo da
vida sexual reproductiva. // P. precoz Madurez sexual
que ocorre antes da idade normal, de tipo patolxico.

pubescencia s.f. 1. Pubertade. 2. Aparicin de pelo na

pube.

pubescente adx. 1. Que acadou ou vai acada-la pubertade. 2. Que est cuberto de pelos.

pubetrotoma s.f. Seccin do so pube e da porcin inferior da parede abdominal.

pubofemoral adx. 1. Relativo so pube e fmur. //

s.m. 2. Msculo aductor da coxa.

puboplastia s.f. Cirurxa plstica da pube.

pubotoma s.f. Seccin cirrxica do so pube a un lado
da lia media, co fin de amplia-lo dimetro da pelve no
momento do parto. Tamn se di operacin de Gigli,
piebosteotoma.

puboumbilical adx. 1. Relativo pube e embigo. //

s.m. 2. Msculo piramidal do abdome.

pudendagra s.f. Dor nos xenitais externos, sobre todo

feminina.

pudendo-a adx. Relacionado cos xenitais externos.

pudendum s.m. (lat.) rgano xenital externo. // P.
muliebre. Vulva.

puericia s.f. Segunda infancia, perodo comprendido

entre os sete anos e a pubertade.

puericultura s.f. Rama da pediatra que se ocupa do

estudio dos coidados necesarios para o mellor desenvolvemento dos nenos.

pueril adx. Relativo infancia.

puerilismo s.m. Infantilismo.
purpera s.f. Muller que acaba de parir ou que se atopa
no puerperio.

puerperilidade s.f. Perodo que transcorre desde o inicio

do embarazo ata a fin do puerperio.

puerperio s.m. Perodo que transcorre desde o parto ata

que os rganos xenitais e o estado xeral da muller recuperan o estado que tian antes do embarazo.

pulga s.f. Insecto sifonptero parasito do home e animais.

pulicaria s.f. (lat.) Erupcin cutnea constituda por
lesins semellantes s picaduras de pulga.

pulicida adx. Que destre s pulgas.

pulso

pulcidos s.m.pl. Familia de insectos afanpteros, de trax

grande, cabeza pequena e enormes patas, que comprende
a maiora das pulgas.

pulicose s.f. Irritacin cutnea causada polas pulgas.

pulmlito s.m. Clculo pulmonar. Tamn se di pneumlito.

pulmometra s.f. Medicin da capacidade pulmonar.

pulmmetro s.m. Espirmetro.
pulmn s.m. rgano par, esencial do aparello respiratorio, no que se produce o intercambio de gases entre o
aire respirado e o sangue. Teen como funcin, xa que
logo, osixena-lo sangue. Sitanse un a cada lado do trax,
separados entre eles polo corazn e rganos do mediastino. Son rganos moles, flexibles, comprensibles, en
forma de cono irregular, de vrtice superior que chega
primeira costela, e a base apiase no diafragma. O
pulmn dereito mis grande c esquerdo, e presenta
das cisuras que o dividen en tres lobos desiguais; o
esquerdo ten s dous lobos. Estn rodeados pola folla
visceral da pleura, e constitudos por tecido conxuntivo
subseroso e parnquima formado pola reunin de lbulos
pulmonares unidos entre eles por tecido conxuntivo.
Cada un destes lbulos consta dun bronquolo, chamado
bronquolo lobular, que se ramifica en bronquolos
acinosos que rematan nunha dilatacin da que parten os
infundbulos que conteen os alvolos pulmonares, cada
un dos cales est rodeado dunha fina rede de capilares
sanguneos. // P. de aceiro Aparello utilizado para manter
durante un tempo longo a respiracin artificial. / P. en
panal Imaxe radiogrfica tpica do pulmn poliqustico.

pulmonectoma s.f. Pneumectoma.

pulmona s.f. Pneumona.
pulsacin s.f. 1. Expansin dun rgano de forma sincrnica co pulso. 2. Cada un dos latexos das arterias. // P.
abdominal Latexos producidos pola impulsin da aorta a
nivel abdominal. / P. heptica Elevacin da rexin heptica perceptible tacto nos casos de insuficiencia tricuspdea, por refluxo do sangue nas veas cava inferior e
supraheptica.

pulstil ou pulsativo-a adx. Que presenta latexos

rtmicos ou pulsacins.

pulsin s.f. En psiquiatra, impulso, tendencia instintiva a

realizar un acto. Segundo a teora freudiana, o home
pose unhas tendencias instintivas que se atopan a nivel
do inconsciente, e existira unha oposicin entre os
instintos da vida ou instintos sexuais bsicos, e os da
morte ou instintos da agresividade.

pulso s.m. 1. Expansin e contraccin sucesivas e peridicas das arterias, distole e sstole respectivamente
percibidas polos dedos na palpacin. 2. Sucesin das
pulsacins arteriais cun nmero no adulto que oscila
entre 65 e 75 por minuto. O pulso a manifestacin das
variacins de presin creadas polo fluxo de sangue desde
o corazn aorta, que se transmiten a tdalas arterias en

pulsgrafo
forma de onda. A sa amplitude depende da diferencia
entre a presin sistlica e a diastlica, e pode ser pequena
(pulso parvus) ou estar aumentada (pulso saltn ou de
Corrigan). // P. alternante Sensacin de latexos fortes e
dbiles, que indica unha posible lesin miocrdica. / P.
anacrtico Pulso no que hai das ou mis expansins
arteriais en cada latexo. / P. arrtmico Pulso irregular,
sen ritmo. / P. bixmino Pulso caracterizado pola sucesin rpida de das pulsacins seguidas dun intervalo
longo, no que a segunda pulsacin unha extrasstole.
Tamn se di bixeminismo. / P. brando Pulso de baixa
tensin, de pouca duracin e declinacin rpida, que se
perde facilmente por unha pequena presin. / P. bulbar
de Bamberger Signo de Bamberger na insuficiencia
tricuspdea, que consiste na pulsacin perceptible do
bulbo da vea xugular sincrnica coa sstole. / P. capilar
Pulsacin dos capilares caracterizada por fases alternativas de arroibamento e palidez nunha rexin, especialmente no leito ungueal, observada na insuficiencia
artica. Tamn se di pulso de Quincke. / P. celer ou de
Corrigan Pulso con expansin plena seguida dun
colapso sbito, caracterstico da insuficiencia valvular
artica, que permite o refluxo sanguneo da aorta
ventrculo. / P. de Quincke V. p. capilar. / P. de Wenckebach Pulso pequeno na inspiracin e amplo na expiracin, propio das mediastinopericardiopatas e derramos
pleurais. / P. dicrtico Pulso dobre en cada latexo arterial. Tamn se di dicrotismo. / P. febril Pulso acelerado,
frecuentemente dicrtico. / P. hipertenso Pulso caracterizado por ser de duracin longa, declinacin lenta e
estado de dureza da arteria entre os latexos. / P. hipotenso Pulso de elevacin sbita ou curta e declinacin
rpida, que se oblitera facilmente por presin. / P. paradoxal Diminucin esaxerada ou desaparicin do pulso
arterial nas inspiracins profundas, que se observa pericardite constrictiva. / P. perifrico Pulso que se aprecia
nas arterias distantes da aorta. / P. precordial Choque da
punta do corazn. / P. saltn V. p. de Corrigan. / P.
venoso Pulsacins observadas en veas, sobre todo na vea
xugular.

652

puna s.f. Sensacin de malestar e abatemento que se experimenta en certas rexins elevadas. Tamn se di mal da
montaa.

puncin s.f. 1. Operacin que consiste en introducir un

trocar, agulla ou bistur nunha parte ou nunha cavidade,
con fins variados. Tamn se di paracentese. 2. Ferida
feita cun obxecto punzante. // P. lumbar ou raqudea P.
do conducto raqudeo entre as vrtebras L III e L IV, co
fin de extraer lquido cefalorraqudeo. Tamn se di
puncin de Quincke.

punctmetro s.m. Instrumento utilizado para medi-lo

grao de acomodacin.

punta s.f. Extremo agudo dun obxecto ou parte. Tamn se

di vrtice, pice. // P. do corazn Vrtice do corazn.
Clinicamente o lugar onde se perciben os latexos cardacos. / P. dun absceso Lugar no que o pus se atopa mis
cerca da superficie.

punteado-a adx. Marcado con puntos ou manchas. // P.

basfilo Manchas que aparecen nas hemacias en
algunhas anemias.

puntiforme adx. Que presenta a forma e o tamao dun

punto.

puntillaxe s.f. Masaxe coa punta dos dedos.

punto s.m. rea ou espacio moi pequeno, ou lugar deter-

substancias slidas, ou para pulverizar medicamentos

lquidos destinados a seren inhalados.

minado. // P. apendicular Calquera dos puntos dolorosos

presin na parede abdominal, na apendicite. / P. cego
Pequena rea da retina que insensible luz. Corresponde papila ou disco ptico, que o punto de onde
parte o nervio ptico. / P. costomuscular Punto doloroso
no vrtice do ngulo que forma a ltima costela e a masa
muscular sacrolumbar, positivo na pielite. / P. de costado
Dor punxitiva do trax na pneumona, pleuresa, etc. / P.
de McBurney Punto de sensibilidade especial na apendicite, situado a uns tres dedos por riba da espia ilaca
anterior e superior dereita, nunha lia que vai desde ela
ata o embigo. / P. de McEwen Punto sensible na parte
superior do msculo recto nas afeccins da vescula
biliar. / P. de Munro Punto no centro dunha lia que vai
desde o embigo espia ilaca anterior e superior
esquerda, punto de eleccin na paracentese. / P. de osificacin Punto onde comeza o proceso de osificacin no
so. / P. de Sudeck Porcin do recto entre a ltima arteria
sigmoide e a bifurcacin da hemorroidal superior. A ligadora desta arteria por debaixo da devandita porcin
produce gangrena no recto. / P. de Valleix Cada un dos
puntos dolorosos que se observan longo dos traxectos
nerviosos nas neuralxias. / P. de Ziemsen Punto de
entrada dos nervios motores nos msculos, de eleccin
para a electroterapia muscular. / P. focal Punto de converxencia dos raios luminosos. / P. lacrimal Desembocadura
das canles lacrimais nos bordos das plpebras, cerca do
seu ngulo interno. / P. neurlxico Punto onde nacen as
ramas cutneas do nervio, ou onde se fai superficial.

pulvinar s.m. Porcin posterior e interna do tlamo

puntura s.f. 1. Puncin. 2. Ferida causada por un instru-

pulsgrafo s.m. Esfigmgrafo.

pulsmetro s.m. Aparello utilizado para medi-la amplitude da onda sangunea.

pultceo-a adx. Semellante a unha papa. Referido s

exsudados de certas anxinas.

pululacin s.f. Multiplicacin rpida de microorganismos ou parasitos, ou dos elementos dun tecido.

pulverizacin s.f. Reduccin dunha substancia a po

mediante trituracin, ou reduccin dun lquido a partculas extremadamente finas por medio dun pulverizador.

pulverizador s.m. Aparello utilizado para reducir a po

ptico.

mento con punta. 3. Picadura.

653

purulento-a

que non existe en forma libre na natureza, pero que se

atopa presente en moitos derivados da pirimidina. As
mis importantes son as bases purnicas, a adenina e a
guanina, que participan fundamentalmente na composicin dos cidos nucleicos.

midades. // P. abdominal ou anafilctica V. p. de

Schnlein-Henoch. / P. anular telanxiectsica Erupcin
en forma anular, e logo pigmentada por depsito de
hemosiderina, en mbalas das pernas, que coexiste con
equimose e telanxiectasias. Tamn se di p. de Majocchi.
/ P. capilarotxica secundaria Prpura observada en
infeccins, neoplasias, amiloidose, etc. / P. crioglobulinmica Prpura que se presenta de forma idioptica en
mielomas, leucemias, etc., causada pola presencia de
crioglobulinas. / P. de Bateman Prpura senil por fraxilidade capilar localizada no dorso das mans e no antebrazo. / P. de Majocchi V. p. telanxiectsica. / P. de
Rendu-Osler Sndrome caracterizada pola presencia de
telanxiectasias, fstulas arterio-venosas mltiples e
prpuras de tipo anxioptico. / P. de Schnlein-Henoch
Prpura de orixe anxioptica por alteracin do endotelio
vascular debida a unha reaccin de hipersensibilidade
fronte a diversos antxenos. Presenta sntomas cutneos
hemorrxicos (petequias, equimoses), inflamatorios
(eritemas, ppulas), alteracins articulares (artralxias),
dor abdominal e alteracins da funcin renal. Afecta a
nenos e mozos, e de curso benigno. / P. fulminante de
Henoch Prpura observada en nenos, de causa mltiple,
que adoita ser mortal. / P. hemorrxica trombopnica
sintomtica Prpura secundaria a varios procesos (infeccins, intoxicacins, hepatopatas, etc.), dos cales constite un sntoma mis ou unha complicacin. / P. hiperglobulinmica de Waldenstrm Prpura petequial
crnica localizada en mbolos dous membros inferiores,
que lles afecta a mulleres de certa idade, e que se acompaa de hiperglobulinemia. Existen formas idiopticas e
formas secundarias a certas enfermidades. / P. maligna
V. sndrome de Waterhouse-Friderichesen. / P. ortosttica Prpura observada en individuos con debilidade
capilar latente, que aparece nas pernas debida a ortostatismo prolongado. / P. reumtica V. sndrome de
Waterhouse-Friderichsen. / P. senil Erupcin purprica
nas pernas en persoas debilitadas ou en ancins. / P.
simple Forma de enfermidade leve por fraxilidade
capilar, caracterizada por manchas hemorrxicas e trastornos xerais leves. / P. trombopnica Prpura moi grave
debida a unha importante diminucin de plaquetas no
sangue. / P. trombopnica idioptica Prpura orixinada
por mecanismos autoinmunes, que se caracteriza pola
aparicin de hemorraxias cutneas e mucosas, provocadas por unha diminucin de plaquetas. Existen das
formas, unha aguda que adoita afectarlles s nenos, e
outra crnica que afecta sobre todo a mulleres adultas.
Tamn se di enfermidade de Werlhof.

purinemia s.f. Presencia de bases de purina no sangue.

purinmetro s.m. Aparello usado para determina-la

purpurfero-a adx. Que produce un pigmento prpura.

purpurina s.f. 1. Uroeritrina. 2. Principio cristalizable

punxente adx. Punzante, referido especialmente dor

producida pola pleuresa.

punzada s.f. 1. Dor breve e agudo. 2. Ferida de punta.

punzante adx. Agudo ou penetrante.
pupa s.f. Carapola, especialmente a que aparece na superficie dos labios.

pupila s.f. Abertura dilatable e contrctil situada no centro

do iris, pola que entran os raios luminosos. Tamn se di
menia do ollo. // P. de Adie V. sndrome. / P. de
Argyll-Robertson V. signo. / P. artificial Abertura artificial no iris. Tamn se di iridectoma. / P. de Bumke
Dilatacin da pupila por un estmulo psquico. / P. de
Hutchinson Pupila dilatada s nun ollo. / P. puntiforme
Pupila extremadamente contrada que se observa na intoxicacin por opio. / P. tnica V. sndrome de Adie.

pupilatona s.f. Atona pupilar.

pupilmetro s.m. Instrumento utilizado para medi-lo
dimetro da pupila.

pupiloplexa s.f. Parlise da pupila. Tamn se di pupilatona.

pupilostatmetro s.m. Instrumento que se emprega para

medi-la distancia entre os centros de mbalas das
pupilas.

pupilotona s.f. Diminucin da velocidade do reflexo

pupilar. V. sndrome de Adie.

purga s.f. Substancia con accin purgante.

purgacin s.f. 1. Efecto dunha substancia purgante.
Tamn se di catarse. 2. Blenorraxia.

purgante s.m. Frmaco que facilita a evacuacin intestinal, e que recibe diversos nomes segundo o mecanismo
da sa accin: formadores de masa, irritantes do colon,
amolecentes de feces, laxantes osmticos, etc.

purgativo-a adx. Que purga.

purificacin s.f. Accin de elimina-lo que estrao a
unha cousa ou a unha substancia.

puriforme adx. Semellante pus.

purina s.f. Composto qumico derivado da pirimidina,

cantidade de purina presente no sangue.

puromucoso-a adx. Mucopurulento.

prpura adx. 1. De cor vermella violcea intensa. // s.f.
2. Afeccin caracterizada pola formacin de manchas
vermellas na pel, constitudas por pequenas extravasacins de sangue subcutneas, sntoma de diversas enfer-

vermello da rabia.

purpurinuria s.f. Porfirinuria, ou presencia de uroeritrina na urina.

purpurxeno-a adx. Productor de prpura visual ou

dodopsina.

purulento-a adx. Que contn ou est formado por pus.

puruloide

puruloide adx. Puriforme.

purupuru s.m. Dermatose infecciosa endmica do Brasil
na que a pel branquea progresivamente.

pus s.m. Lquido espeso e opaco, de aspecto leitoso e cor

variable, producto dunha infeccin aguda ou crnica,
constitudo por unha parte lquida ou soro e outra parte
slida formada por glbulos vermellos, piocitos, leucocitos, partculas de graxa, restos de tecidos, microorganismos, etc. // P. caseoso Pus espeso case slido, semellante queixo. / P. cremoso Pus espeso por predominio
de elementos slidos. / P. icoroso Pus claro, acre, de
cheiro desagradable, segregado por superficies patolxicas ou enfermas. / P. loable Pus amarelado espeso,
debido presencia de gran cantidade de fibrina, caracterstico dos abscesos quentes e das superficies de granulacin. / P. seroso Pus semitransparente moi fludo, debido
exceso de lquido. / P. tuberculoso Pus causado polo
bacilo de Koch, fludo, mal ligado e granuloso.

pstula s.f. Elevacin circunscrita cutnea, de contido

purulento, que pode estar localizada nun folculo piloso
(pstula folicular) ou de forma independente. O seu
tamao e forma variable, podendo estaren agrupadas ou
illadas. // P. maligna Enfermidade infecciosa da pel
causada polo Bacillus anthracis, tamn chamada carafuncho ou ntrax maligno.

654

pustulacin s.f. Formacin de pstulas.

pustulante adx. 1. Que causa pstulas. 2. Axente que
produce pustulacin.

pustular adx. Que ten pstulas.

pustulocrustceo-a adx. Que est formado por pstulas
e carapolas.

pustulose s.f. Afeccin cutnea caracterizada pola aparicin de pstulas.

pustuloulcerativo-a adx. Caracterizado pola presencia

de pstulas de evolucin ulcerosa.

putame s.m. Porcin externa do ncleo lenticular que

forma parte do corpo estriado.

putrefaccin s.f. Conxunto de fenmenos fsicoqumicos que ocorren en cadveres por accin de xermes
saprfitos, que causan degradacin e descomposicin dos
tecidos, desprendndose gases fedorentos e substancias
aminadas fortemente alcalinas.

putrlago s.m. Materia ou substancia ptrida que se forma

en tecidos gangrenados.

putrilaxinoso-a adx. Reducido estado de putrlago.

puxar v. Contraer voluntaria ou involuntariamente a
prensa abdominal, durante a fase expulsiva do parto.

Q
Q, febre V. febre.
QRS, complexo No ECG, onda que corresponde
despolarizacin dos ventrculos.

quantum s.m. (lat.) Cantidade por determinar.

quebrado-a adx. Herniado.
quebradura s.f. Hernia.
quecemento s.m. Accin ou efecto de quecer.
Queckenstedt, signo de V. signo.
queil- ou queilo- Prefixo do grego, labio.
queilectoma s.f. 1. Ablacin dunha parte do labio. 2.
Operacin que consiste en extirpa-los bordos seos irregulares dunha cavidade articular, para facilita-lo movemento.

queilonco s.m. Tumor ou tumefaccin labial.

queilopalatognatos s.m. Labio leporino asociado a
fisura de padal.

queiloplastia s.f. Cirurxa plstica dos labios.

queilorrafia s.f. Sutura dunha ferida ou dunha fisura
labial.

queilorraxia s.f. Hemorraxia labial.

queilose s.f. Enfermidade caracterizada pola escamacin
e fisuras nas comisuras labiais, causada por deficiencia
de riboflavina.

queilosquise s.f. Labio leporino.

queilotoma s.f. 1. Incisin no labio ou nunha parte del.
2. Incisin dunha excrecencia sea no extremo articular
dun so longo.

queilectropio s.m. Eversin do labio.

queilite s.f. Inflamacin dos labios. // Q. actnica Irrita-

queilotomoplastia s.f. Cirurxa plstica da boca e dos

cin dos labios por exposicin s raios solares. / Q.

comisural Boqueira. / Q. exfoliativa Dermatite seborreica que afecta bordo cutneo-mucoso. / Q. impetixinosa Impetixe dos labios. / Q. txica Queilite causada
por substancias qumicas irritantes.

queima s.f. 1. Accin ou efecto de queimar. 2. Cremacin.

queiloanxioscopia s.f. Exame microscpico da circulacin sangunea nos labios.

queilocace s.m. Tumefaccin con endurecemento e arroibamento dos labios.

queilodirese s.f. Labio leporino.

queilofaxia s.f. Hbito de morde-los labios.
queilognatopalatosquise s.f. Deformidade conxnita
que se caracteriza pola asociacin de labio leporino con
fisura de padal.

queilognatoprosoposquise s.f. Anomala conxnita

caracterizada pola fisura facial oblicua que afecta labio
e maxilar superior.

queilognatos s.m. Labio leporino.

queilognatosquise s.f. Labio leporino no que a fisura
labial se estende maxilar superior.

labios.
3. Furnculo.

queimadela s.f. Queimadura.

queimadura s.f. 1. Lesin causada nos tecidos por un
axente de natureza trmica (lume, radiacin, electricidade, axentes custicos, etc.). Segundo a intensidade das
lesins clasifcanse en tres graos: 1: eritema (afecta s
epiderme); 2: flictenas (son mis profundas, cun
aumento da permeabilidade capilar); 3: scaras
(destrese toda a capa cutnea). 2. Ardor de estmago.

queimafobia s.f. Temor patolxico fro.

queimura s.f. Ardor de estmago.
queiro s.m. Dente canino. Tamn se di cairo.
queixa s.f. Lamentacin, expresin de dor.
queixada s.f. Maxilar ou mandbula.
queixo s.m. 1. Alimento que se obtn pola fermentacin
da casena do leite callado. 2. Maxilar inferior, parte inferior do rostro, debaixo dos labios.

quelacin s.f. Proceso qumico caracterizado pola incorporacin dun in metlico a un composto orgnico,

quelante
formando un composto soluble pero non disociable. En
medicina emprganse substancias quelantes de metais
para o tratamento de intoxicacins ou acumulacins patolxicas de certos metais.

quelante adx. Que ten capacidade de fixar ins metlicos.

queloide s.m. Cicatriz hipertrfica que adquire o aspecto
dun tumor cutneo sobreelevado, de consistencia densa,
cor rosada e superficie lisa. Prodcese cando no proceso
de cicatrizacin dunha lesin cutnea existe unha proliferacin excesiva de colxeno no tecido conectivo cicatrizal.

queloide-a adx. 1. Semellante a un lunar ou a unha penca.

2. Parecido a un queloide.

queloidose s.f. Formacin de mltiples queloides.

queloplastia s.f. Cirurxa plstica das cicatrices.
quelotoma s.f. Herniotoma.
quemocfalo s.m. Persoa de cabeza aplanada no sentido
vertical.

quemodectoma s.m. Tumor benigno de orixe vascular

localizado nos quimiorreceptores. Sitase con mis
frecuencia no glomo xugular e carotdeo. Non se volven
malignos nin dan metstase frecuentemente, pero recidivan a mido. Tamn se di paraganglioma non
cromafn.

quemose s.f. Edema inflamatorio da conxuntiva ocular,

especialmente na parte bulbar, formando unha rodela
arredor da crnea.

quenodesoxiclico (cido) s.m. Composto empregado

no tratamento e profilaxe da litase biliar.

quenofobia s.f. Cenofobia.

quentura s.f. 1. Calor. 2. fig. Febre.
queracele s.f. Tumor crneo.
queratalxia s.f. Dor na crnea.
queratectasia s.f. Protrusin da crnea.
queratectoma s.f. Escisin dunha parte da crnea.
queratase s.f. Presencia de formacins crneas na pel.
queratina s.f. Protena fibrosa que constite o elemento
esencial da capa crnea da epiderme, pelo, uas e matriz
orgnica do esmalte dentario. Dlle pel unha gran resistencia fronte s agresins fsicas, qumicas e biolxicas
s que est sometida. Polas sas propiedades (insolubilidade en lquidos cidos e solubilidade en solucins alcalinas) emprgase en farmacia para recubrir plulas.

queratinizacin s.f. 1. Adquisicin de queratina por

parte dun tecido, que adquire natureza crnea. 2. Mtodo
empregado para cubrir plulas cunha capa de queratina.

queratinocito s.m. Clula epitelial epidrmica.

queratinoide adx. 1. Semellante queratina. 2. Relativo
s plulas insolubles no estmago pero solubles no intestino.

656

queratinosa s.f. Albuminosa obtida por hidrlise da

queratina.

queratite s.f. Proceso inflamatorio da crnea, superficial

ou profundo, que clinicamente se manifesta polo xeral
con dor, que aumenta co pestanexo, fotofobia, fluxo
lacrimal e diminucin da agudeza visual. A orixe das
queratites superficiais pode ser traumtica, bacteriana,
neuroparaltica ou vrica (entre estas destaca a queratite
heptica). Na orixe da queratite profunda destaca a sfilis
conxnita e a tuberculose. // Q. dendrtica Queratite
causada polo virus do herpes. / Q. logoftlmica Queratite
causada pola exposicin da crnea aire na logoftalma.
/ Q. mictica Queratite causada por fungos. / Q. neuroparaltica Queratite resultante da parlise do trixmino. /
Q. tracomatosa V. pannus.

querato- Prefixo do grego, crnea ou tecido crneo.

queratoacantoma s.m. Tumor de natureza epitelial de
curacin espontnea. Tamn se di queratoma benigno,
hiperplasia pseudoepiteliematosa idioptica.

queratoanxioma s.m. Anxioqueratoma.

queratocele s.f. Hernia da membrana de Descemet da
crnea por ulceracin desta. Tamn se di descemetocele.

queratocentese s.f. Puncin da crnea.

queratocono s.m. 1. Deformidade crnica da crnea. 2.
Variedade de estafiloma transparente.

queratoconxuntivite s.f. Proceso inflamatorio que

afecta crnea e conxuntiva. // Q. epidmica Infeccin
aguda moi contaxiosa de tipo vrico. a mis frecuente
das infeccins que afectan o ollo.

queratocromatose s.f. Coloracin da crnea.

queratodermia s.f. Hipertrofia do estado crneo da pel
que se localiza especialmente nas rexins palmar e
plantar. Pode ter orixe primaria (enfermidade de Meleda)
ou secundaria a diversas causas (traumticas, endcrinas,
txicas, infecciosas, etc.). // Q. palmoplantar climatrica Hiperqueratose circunscrita s palmas das mans e s
plantas dos ps, que se presenta en mulleres durante o
climaterio.

queratodermatite s.f. Inflamacin da capa crnea da

pel.

queratofarnxeo s.m. Fascculo do constrictor medio da

farinxe, que se insire nos cornos do hioide.

queratfito s.m. Produccin crnea da pel de maneira

accidental.

queratoglobo s.m. Anomala do desenvolvemento da

crnea, que presenta unha deformidade en forma de
globo, pero conserva a transparencia; a tensin ocular,
fondo de ollo e visin permanecen normais. Tamn se di
crnea globulosa, estafiloma globuloso.

queratogloso-a adx. 1. Relativo s hastas da tiroide e

lingua. // s.m. 2. Msculo hiogloso.

queratohelcose s.f. Ulceracin da crnea.

657

queratohemia s.f. Presencia de depsito de sangue na

crnea por traumatismo, hipema, etc.

quetona

queratoscopia s.f. Exploracin ou exame da crnea,

especialmente da reflexin da luz na cara anterior da
mesma.

queratohial adx. Relativo corno do so hioide.

queratohialina s.f. Substancia de tipo crneo das clulas

queratoscopio s.m. Instrumento empregado para exami-

do estrato granuloso da pel. Tamn se di eleidina,

proqueratxeno.

queratose s.f. 1. Dermatose que se caracteriza por unha

queratoide-a adx. Semellante tecido crneo.

queratoidite s.f. Queratite.
queratoiridite s.f. Inflamacin da crnea e iris.
queratoiridociclite s.f. Inflamacin da crnea, iris e
corpo ciliar.

queratoiridoscopio s.m. Forma de microscopio para o

exame do ollo.

queratoleptinse s.f. Operacin que consiste en separa-las capas anteriores engrosadas da crnea e cubri-la rea
denudada coa conxuntiva bulbar.

queratoleucoma s.m. Opacidade branca da crnea.

queratlise s.f. 1. Epidermlise. 2. Destruccin da capa
crnea da pel por accin de axentes queratolticos. // Q.
exfoliativa Afeccin drmica caracterizada por desprendemento da epiderme na palma das mans e planta dos ps
sobre todo. / Q. do neonato V. dermatite exfoliativa
infantil.

na-la curvatura da crnea.

anomala na queratinizacin dos tegumentos. 2. Calquera
formacin crnea como verrugas, calosidades, etc. // Q.
arsenical Lesins queratsicas que aparecen na intoxicacin por substancias arsnicas. / Q. blenorrxica
Lesins hiperqueratsicas na pel asociadas blenorraxia.
/ Q. folicular Dermatose que se caracteriza por elevacins crneas adherentes arredor dos folculos pilosos.
Tamn se di acne sebcea crnea, ictiose folicular,
queratose pilaris, xerodermia folicular. / Q. mucosae
oris Leucoplasia. / Q. nigricans Dermatose caracterizada
por neoformacins verrugosas de cor escura na caluga,
pel do peito e axilar. Tamn se di acantose nigricans. /
Q. palmar ou plantar Apresamento do estrato crneo da
palma das mans ou da planta dos ps. / Q. pilaris ou
pilosa Queratose folicular. / Q. senil Forma de queratose
que se observa na cara e nas rexins descubertas do
corpo, causada pola sequidade e dureza na pel, tpica da
vellez.

queratotoma s.f. Incisin cirrxica practicada na

crnea.

queratoma s.m. 1. Tumor cutneo crneo. 2. Queratose.

querattomo s.m. Bistur para a prctica da querato-

// Q. difuso V. ictiose conxnita. / Q. maligno difuso

conxnito Forma grave de hiperqueratose ictiosiforme
xeneralizada, incompatible coa vida. / Q. senil Verruga
senil.

queratoxnese s.f. Formacin e desenvolvemento de

queratomalaca s.f. Abrandamento da crnea causado

por dficit de vitamina A.

queratmetro s.m. Aparato para medi-las curvaturas da

crnea.

queratomicose s.f. Afeccin da crnea de tipo mictico.

quertomo s.m. Bistur usado para realizar queratotoma.
queratonose s.f. 1. Anomala na estructura corneal da
pel. 2. Enfermidade da crnea.

queratoplasia s.f. Queratinizacin das clulas epidrmicas.

queratoplastia s.f. Cirurxa plstica da crnea. Realzase

con fins pticos, estticos, etc. Pode realizarse queratoplastia laminar (superficial) ou queratoplastia penetrante
(substitucin da crnea en todo o seu grosor).

queratoprotena s.f. Protena do tecido crneo. Tamn

se di queratina.

queratoprtese s.f. Prtese de material transparente con

que se substite a zona central da crnea opacificada.

queratorrexe s.f. Rotura da crnea por lcera ou traumatismo.

queratosclerite s.f. Inflamacin da crnea e esclertica.

toma. Tamn se di quertomo.

tecido crneo.

queraunofobia s.f. Ceraunofobia.

querectase s.f. Queratectasia.
querectoma s.f. Queratectoma.
querin s.m. Afeccin inflamatoria do coiro cabeludo, de
tipo pustuloso. Tamn se di tia querin. // Q. de Celso
Inflamacin pustulosa dos folculos pilosos do coiro
cabeludo na tia tonsurante.

queriterapia s.f. Ceriterapia.

quernctero s.m. Impregnacin dos ncleos grises do
cerebro e medula por bilirrubina con dexeneracin das
clulas nerviosas, forma grave de ictericia do neonato.

querofobia s.f. Desagrado de tipo enfermizo ante a

alegra.

queroide adx. Queratoide.

queromana s.f. Mana caracterizada por unha sensacin
excesiva de alegra.

querulancia s.f. En psiquiatra, conducta ou actitude

reivindicativa.

Quervain, enfermidade de V. enfermidade.

quetoltico-a adx. Cetoltico.
quetona s.f. Cetona.

quetonemia

658

quetonemia s.f. Cetonemia.

quetnico-a adx. Que fai referencia acetona.
quetonuria s.f. Cetonuria.
quetose s.f. Cetose.
quetosteroide s.m. Cetosteroide.
quetoxnico-a adx. Cetoxnico
quiasma s.m. Entrecruzamento en forma de x dalgns

quilforo,-a adx. Quilfero.

quilogramo s.m. Unidade fundamental de masa no

elementos anatmicos. // Q. celular Lugar onde se fai o

intercambio de material xentico dos cromosomas
maternos e paternos durante a mitose. / Q. ptico Lugar
do hipotlamo onde se cruzan as fibras internas das cintas
pticas. / Q. tendinoso ou de Camper Cruzamento dos
tendns do msculo flexor profundo dos dedos cos do
flexor superficial.

quilomicrn s.m. Partcula de graxa emulsionada de

quiasmatipia s.f. Intercambio de material xentico entre

cromosomas. Tamn se di crossing over.

quiasmatodaqua s.f. Mordedura dental cruzada.

quiastmetro s.m. Aparato para medi-la desviacin dos
eixes pticos do seu paralelismo normal.

quiescente adx. Que est en estado de repouso.

quifose s.f. Cifose.
quilanxioma s.m. Tumor formado por vasos linfticos
interlineais dilatados por retencin de quilo.

quilectasia s.f. Dilatacin dun vaso quilfero.

quilemia s.f. Presencia de quilo no sangue.
quilidrose s.f. Sudacin de aspecto quiloso.
quilifaccin s.f. Formacin de quilo.
quilfero-a adx. 1. Que leva quilo. // s.m. 2. Cada un dos
vasos linfticos do intestino que conducen o quilo.

quilificacin s.f. Dixestin intestinal. Formacin do

quilo.

quilificar v. Converter en quilo.

quiliforme adx. Quiloso.
quilo- Prefixo do grego, mil
quilo s.m. Lquido de aspecto leitoso alcalino que se
forma despois da dixestin no intestino, composto de
linfa e graxa emulsionada, que absorbido polos vasos
linfticos intestinais. Pasa s veas subclavia e xugular a
travs do conducto torcico, mesturndose co sangue.

quilocalora s.f. Cantidade equivalente a mil caloras.

a cantidade de calor que se precisa para elevar 1 a
temperatura dun litro de auga que est a 15 C.

quilocele s.f. Hidrocele de contido quiloso, xeralmente de

orixe filrica.

quilocisto s.m. Receptculo do quilo. Tamn se di

cisterna de Pecquet.

quilodermia s.f. Linfodermia.

Sistema Internacional. Smbolo: Kg.

quiloide adx. Parecido quilo. Tamn se di quiloso.

quilolitro s.m. Medida de capacidade que equivale a 1000
litros. Abreviatura: Kl.

quilmetro s.m. Medida de lonxitude equivalente a 1000

metros. Abreviatura: Km.
aproximadamente 1 mm de dimetro que se atopa no
sangue durante a dixestin das graxas.

quilonema s.m. Unidade de valor nutricional, subministrada por un litro de leite, que equivale a 667 caloras.

quiloperitoneo s.m. Presencia de quilo no peritoneo.

quiloplastia s.f. Operacin cirrxica mediante a cal se
restauran os labios.

quilopleura s.f. Quilotrax

quilopoiese s.f. Formacin de quilo. Tamn se di quilificacin.

quilopondio s.m. Unidade de forza que equivale peso

de 1 Kg sometido gravidade normal.

quilorrea s.f. 1. Diarrea de natureza quilosa debida

rotura dos vasos linfticos intestinais. 2. Derramo do
quilo por rotura do conducto torcico.

quilose s.f. Proceso de formacin e absorcin do quilo a

partir dos alimentos no intestino.

quilotrax s.m. Derramo do quilo na cavidade torcica.

quilovolt s.m. Medida de tensin elctrica equivalente a
1.000 volts.

quilowatt s.m. Unidade de potencia elctrica que equivale a 1.000 watts.

quiluria s.f. Presencia de graxa na urina, que lle d un

aspecto leitoso. Tamn se di lipuria.

quimattrico s.m. Modalidade de cabelos ondulados.

quimera s.m. En bioloxa, organismo constitudo por un
mosaico de clulas de das especies ou razas distintas.

quimerismo s.m. Presencia, nun organismo, de clulas

procedentes de mis dun cigoto.

qumica s.f. Ciencia que estudia os elementos, os

compostos que resultan da sa combinacin e das forzas
que rexen estas combinacins. // Q. analtica Parte da
qumica que trata da anlise das substancias. / Q. biolxica Parte da qumica que estudia os procesos qumicos
dos fenmenos biolxicos. Tamn se di bioqumica. / Q.
farmacutica Parte da qumica que estudia a composicin e preparacin de substancias medicamentosas. / Q.
forense Rama que aplica a qumica resolucin dos
problemas legais, en especial criminais. / Q. inorgnica
ou mineral Rama da qumica que estudia os compostos
inorgnicos. / Q. mdica ou patolxica Rama que

659

quiro-

estudia a relacin da qumica biolxica cos procesos

patolxicos. / Q. orgnica Rama que estudia os
compostos de carbono.

quimografa s.f. Mtodo radiogrfico que rexistra os

quimicobiolxico-a adx. Que fai relacin s procesos

quimosina s.f. Renina, enzima de laboratorio.

quimotripsina s.f. Enzima proteoltico do intestino, deri-

qumicos na materia viva.

quimicofsico-a adx. Relativo qumica fisiolxica.

quimificacin s.f. Formacin do quimo. Tamn se di
dixestin gstrica.

quimio- Prefixo do grego, mestura de zumes.

quimiocauterizacin s.f. Cauterizacin por mtodos
qumicos.

quimioceptor s.m. Receptor adaptado s estimulacins

por substancias qumicas, por exemplo, os receptores
olfactivos, gustativos, etc.

quimiocinese s.f. Incremento da actividade dun elemento

causado pola presencia de substancias qumicas.

quimioinmunidade s.f. Inmunoqumica.

quimioinmunoloxa s.f. Estudio dos procesos qumicos
que se dan na inmunidade.

quimilise s.f. Descomposicin, destruccin por procedementos qumicos.

quimioluminescencia s.f. Luz producida por accins

qumicas, ou que as produce.

quimioprofilaxe s.f. Profilaxe por medio de substancias

qumicas.

quimiorreceptor s.m. Quimioceptor.

quimiorreflexo s.m. Reflexo causado pola accin dun
estmulo qumico.

quimiorresistencia s.f. Resistencia de tipo especfico

adquirida polas clulas para a accin das substancias
qumicas.

quimiosensible adx. Sensible s cambios na composicin qumica.

quimiosntese s.f. Formacin de compostos qumicos

movementos dos rganos escorregar unha reixa interposta entre a placa e o paciente.

vado do quimotripsinxeno do pncreas pola accin da

tripsina, e que con ela transforma as protenas en polipptidos e aminocidos.

quimotripsinxeno s.m. Enzima do zume pancretico

que d lugar quimotripsina.

quimotriquia s.f. Ondulacin do pelo.

Quincke V. enfermidade, mtodo, puncin, signo.
quinesilogo-a s. Especialista na recuperacin da
normalidade nos movementos corporais.

quinesioloxa s.f. Cinesioloxa.

quinesiterapia s.f. Cinesioterapia.
quinidina s.f. Alcaloide da quina que exerce unha accin
depresora sobre a excitacin e conduccin do msculo
cardaco, e que se emprega no tratamento de certas arritmias.

quinina s.f. Alcaloide da cortiza do quino. unha substancia branca, inodora, de sabor amargo e pouco soluble,
que se aplica en teraputica nos procesos paldicos, dos
que frmaco especfico, como antipirtico na febre
tifoide, e como tnico nunha serie de enfermidades que
causan debilidade.

quininismo s.m. Intoxicacin por quinina.

quininizacin s.f. Emprego profilctico da quinina,
sobre todo nos pases onde existe paludismo endmico.

quinoblepsia s.f. Cegueira causada pola neve.

quinofobia s.f. Temor patolxico neve.
quinta enfermidade loc. Eritema infeccioso.
quinta s.f. Acceso de tose, sobre todo no coqueluche.
quintaesencia s.f. Extracto concentrado dunha substancia, ou principio voltil dun corpo.

orgnicos debida enerxa producida polas reaccins

qumicas.

quintana adx. Das febres intermitentes con crises sepa-

quimiotactismo s.m. ou quimiotaxe s.f. Proceso polo

quintillizo-a adx. Nacido nun parto quntuplo.

quintpara adx. Que pare ou pariu por quinta vez.
quinto par loc. Nervio trixmino.
quiragra s.f. Dor de tipo gotoso que se localiza na man.
quirapsia s.f. Frega ou masaxe coa man.
quirartrite s.f. Artrite da man ou dos dedos.
quirartrocace s.m. Tumefaccin das articulacins da

cal as clulas se moven nunha direccin determinada

debido influencia de estmulos qumicos. Esta accin
pode ser positiva ou negativa segundo a substancia que
exerza esa influencia, de xeito que as clulas poden ser
atradas ou rexeitadas. Tamn se di quimiotropismo.

quimioterapia s.f. Tratamento mediante substancias

qumicas baseado na afinidade destas substancias por
microorganismos determinados, sen lesiona-los tecidos
orgnicos.

quimiotropismo V. quimiotactismo ou quimiotaxe.

quimismo s.m. Actividade qumica.

radas por intervalos de tres das sen febre.

man.

quirismo s.m. 1. Espasmo da man. 2. Manipulacin.

quiro- Prefixo do grego, man.

quirocinestesia

quirocinestesia s.f. Percepcin subxectiva dos movementos da man.

quirfano s.m. Recinto para realizar operacins cirrxicas, acondicionado de maneira que poidan ser observadas a travs dunha separacin de cristal. Por extensin,
calquera sala onde se realizan intervencins cirrxicas.

quirognoma s.f. Estudio do carcter dun individuo

mediante a observacin da man.

quirognstico-a adx. Que ten capacidade para distinguila man dereita da esquerda, ou ben o lado dereito do
esquerdo do corpo.

quiroloxa s.f. Linguaxe para a comunicacin dos xordomudos, a travs das mans. Tamn se di dactiloloxa.

quiromegalia s.f. Aumento do tamao das mans sen que

exista acromegalia.

quiroplastia s.f. Cirurxa plstica aplicada s mans.

quiropodalxia s.f. Dor localizada nas mans e nos ps.
Tamn se di acrodinia.

quiropodista s.m. Calista, pedicuro.

quiroponflix s.m. Dermatose caracterizada pola formacin de vesculas localizadas na palma das mans. Tamn
se di dishidrose.

quiroprctica ou quiropraxia s.f. Sistema teraputico

orixinario de Amrica do Norte, baseado na teora de que
a enfermidade causada polo funcionamento anormal do
sistema nervioso, polo que pretende restablece-lo normal
funcionamento deste sistema a travs da manipulacin
das estructuras, especialmente as da columna vertebral.

quiropractor-a adx. e s. Experto en quiroprctica.

quiroscopio s.m. Aparato empregado na realizacin de
exercicios ortpticos para adestra-los msculos oculares,
co fin de corrixi-lo estrabismo.

quirospasmo s.m. Espasmo da man, chamado tamn

cambra dos escribns.

quiroteca s.f. Vendaxe en forma de luva para as mans.

quiste s.m. Formacin tumoral en forma de cavidade
cerrada, coa parede interna revestida de tecido epitelial,
xeralmente chea de lquido ou dunha substancia semislida. Pode ser normal ou patolxico. // Q. achocolatado
Quiste con contido lquido sanguinolento, caracterstico
da endometriose. / Q. adventicio Quiste formado arredor
dun corpo estrao ou dun exsudado. Carece de revestimento epitelial. / Q. areo do pulmn Dilatacin qustica pulmonar conxnita. / Q. broncoxnico Cavidade
qustica orixinada no tecido bronquial. / Q. coloide
Quiste que contn material de tipo xelatinoso. / Q.
composto O que est dividido por tabiques que delimitan
varias cavidades. / Q. de Baker Protrusin herniaria da
membrana sinovial dunha articulacin, a travs da
cpsula articular. / Q. de Cowper O formado pola dilatacin dunha glndula de Cowper, causado pola retencin
de secrecin. / Q. de equinococos Quiste hidatdico. / Q.
de involucin Dexeneracin qustica dos galactforos

660
que ocorre despois da menopausa. / Q. de Meibomio O
formado no bordo libre da plpebra, debido distensin
e inflamacin dunha glndula de Meibomio. / Q. de
Naboth O formado pola retencin da secrecin das glndulas do colo uterino. / Q. de Wolff Quiste que se desenvolve no ligamento largo do tero debido, segundo se cre,
a restos do corpo de Wolff. / Q. dermoide Quiste de orixe
embrionaria, formado por unha parede de estructura
semellante da pel e que contn elementos dela, como
por exemplo graxa, pelos, dentes, glndulas, etc. / Q. do
ovario Quiste localizado no ovario que pode ser debido a
unha disfuncin deste rgano ou ter orixe tumoral. / Q.
endotelial O que ten as sas cavidades revestidas de
endotelio. / Q. epitelial Quiste dermoide. / Q. falso
Quiste adventicio. / Q. folicular O debido obstruccin
do conducto dun folculo glandular. / Q. gasoso Quiste de
orixe bacteriana que contn gases. / Q. hemorrxico
Quiste que contn sangue extravasada. / Q. hidatdico O
formado polo desenvolvemento dunha larva de Taenia
echinococcus (tenia do can) que, introducida no estmago, transportada a diversos rganos. Estes quistes
causan trastornos polo espacio que ocupan e a compresin que producen, debidos tamao que chegan a
adquirir. / Q. lutenico Quiste do corpo lteo do ovario. /
Q. mucoide O que ten a cavidade formada por unha
parede mucosa. / Q. mucoso O que se forma pola retencin de moco. / Q. neural O formado pola dilatacin dun
ventrculo ou dun espacio linftico do encfalo ou da
medula. / Q. nevoide Quiste que ten as paredes moi
vascularizadas. / Q. pilonidal Quiste localizado na
rexin sacrococcxea coa cavidade formada por epitelio
escamoso, que contn pelos e que s veces se prolonga
profundamente. / Q. piloso ou pilfero Variedade de
quiste dermoide, especialmente do ovario, que contn
pelos no interior da materia sebcea da que est formado.
/ Q. por dilatacin ou por distensin O que se forma
por dilatacin ou distensin dun conducto ou dunha cavidade preexistente. / Q. por retencin O formado pola
retencin da secrecin dunha glndula. / Q. por
secuestro Quiste dermoide separado da pel, debido a un
desprazamento embrionario dunha parte dela. / Q. prolxero Formacin qustica dun adenocarcinoma. / Q. radicular O que se orixina nun granuloma dunha raz
dentaria. / Q. sebceo Quiste orixinado pola retencin da
secrecin dunha glndula sebcea. / Q. seroso O que
contn soro, que pode derivar dunha membrana serosa
como a pleura ou o pericardio. / Q. simple Quiste que
contn un producto de secrecin ou de excrecin. / Q.
sinovial Ganglin. / Q. sublingual Rnula. / Q. tecal O
formado por distensin circunscrita da vaa dun tendn.
/ Q. umbilical ou vitelointestinal Quiste localizado na
rexin umbilical, debido persistencia do conducto
umbilical. / Q. unilocular O que est formado por unha
soa cavidade. / Q. vascular Quiste orixinado pola dilatacin dun ou varios vasos.

quistectoma s.f. Extirpacin dun quiste.

qustico-a adx. Que fai referencia a un quiste ou que se
caracteriza pola presencia de quistes.

661

quistoptose s.f. Prolapso da vaxina que incle a vexiga e

a uretra.

quitina s.f. Substancia de tipo crneo que forma o exosqueleto dos animais artrpodos.

quitonite

quitoneuro s.m. Vaa nerviosa en xeral. Tamn se di

perineuro, neurilema.

quitonite s.f. Inflamacin de calquera membrana envolvente.

R
R 1. Smbolo de resistencia. 2. Onda positiva do ECG que
forma parte do complexo QRS, que corresponde coa
despolarizacin ventricular no ciclo cardaco

Ra Smbolo qumico do radio.

rabadilla s.f. Parte inferior da columna vertebral formada
polo cccix e a parte final do sacro.

rabdo- Prefixo do grego, bastn, vara. Tamn indica relacin co msculo estriado.

rabdocito s.m. Leucocito polimorfo nuclear con ncleo

en forma de banda. Tamn se di metamielocito.

rabdofobia s.f. Temor patolxico s bastns ou s bastonadas.

rabdoide adx. 1. Semellante a un cilindro ou bastn. 2.

Referido a certo tipo de sutura saxital.

rabdomicondroma s.m. Condroma combinado con

elementos de rabdomioma.

rabdomioma s.m. Mioma composto de fibras musculares estriadas.

rabdomiomixoma s.m. Tumor mixto formado por

elementos de rabdomioma e de mixoma.

rabdovirus s.m. V. rhabdoviridae.

rabia s.f. Enfermidade infecciosa especfica, debida
virus do xnero Lyssavirus, que pertence familia dos
Rhabdovirus, propia de certos animais (can, lobo, gato,
etc.), transmisible home e a outros animais case sempre
por mordeduras, xa que o virus se atopa na saliva. Caracterzase por unha fase de incubacin variable, entre un e
seis meses, despois da cal aparece a enfermidade, que
afecta sobre todo sensibilidade e movemento, e na
que se distinguen tres perodos consecutivos: 1) prodrmico, no que est afectado o carcter e aparecen trastornos da sensibilidade, dores, etc; 2) de excitacin, con
espasmos musculares na farinxe, tronco, extremidades,
hidrofobia, alucinacins, etc; 3) de depresin, con parlise das extremidades e dos nervios craniais, podendo
levar morte por parada respiratoria. Describronse
lesins especficas nos centros nerviosos como os corpos
de Negri. Tamn se di hidrofobia, lisa. // R. canina A
rabia dos cans e gatos. / R. de laboratorio A contrada

por manipulacin da vacina preventiva. / R. paraltica

Variedade de rabia canina na que o sntoma caracterstico
a parlise.

rabicida adx. Que destre o virus da rabia.

rabfico-a ou rabxeno-a adx. Que pode causa-la rabia.
rabuada ou rabuadura s.f. Rascadura, ferida leve e
superficial na pel producida coas uas ou cun instrumento con punta.

racmico-a adx. Relativo composto que opticamente

inactivo por estar formado por dous ismeros enantiomrficos.

racemizacin s.f. Conversin dunha substancia opticamente inactiva en activa.

racha s.f. 1. Estela, lasca. 2. Abertura, fenda.

rachadela s.f. Rachadura pequena.
rachado s.m. Orificio da base do cranio con forma irregular.

rachadura s.f. 1. Fenda. 2. Accin ou efecto de rachar.

rachis s.m. Raque.
racin s.f. Cantidade fixa de alimento que se considera
que debe de inxerir diariamente unha persoa adulta sa ou
enferma. A racin dun adulto san debe comprender de 80120 g. de protenas, 50-70 g. de graxa e 350-500 g. de
hidratos de carbono, todo o cal achega aproximadamente
as 2700 caloras que son precisas para unha persoa que
traballa.

racional adx. Que ten capacidade de razoar, ou que se

axusta razn e bo xuzo.

racoma ou racose s.f. Fisura ou escoriacin na pel ou

outra parte.

RAD s.m. Siglas en ingls de Roentgen Absorbed Dose,

unidade empregada en radioloxa e radioterapia, que
expresa a dose de radiacin absorbida ( a cantidade de
enerxa que se libera nunha unidade de masa dunha substancia irradiada que corresponde a 100 ergos por gramo
de tecido).

radarterapia

radarterapia s.f. Teraputica antiinflamatoria e analxsica por ondas de radar.

radectoma s.f. Escisin da raz dun dente, parcial ou

totalmente. Tamn se di radiectoma

radiable adx. Que ten a facultade de ser penetrado por

raios X ou outros.

radiacin s.f. 1. Enerxa das ondas electromagnticas

(espectro visible, infravermello ou ultravioleta) emitida
en forma de fotns. 2. Emisin de raios de luz, de calor,
qumicos, etc. 3. Enerxa emitida polo ncleo de certos
elementos (radio, uranio) en forma de partculas , partculas , ou raios . Os elementos que emiten este tipo de
radiacin chmanse radioactivos. 4. Tratamento por substancias radioactivas. 5. En Anatoma, grupo de fibras que
diverxen dun centro comn. // R. branda Radiacin
dunha lonxitude de onda longa con pouco poder de penetracin. / R. corpuscular Radiacin asociada con partculas subatmicas, como electrns, neutrns, protns, ou
as sas combinacins, que se moven a grandes velocidades. / R. de Gratiolet ou ptica Sistema de fibras
nerviosas continuas coas da coroa radiante, derivadas do
corpo xeniculado e da va ptica. / R. do corpo caloso
Fibras que van desde o corpo caloso centro medular de
cada hemisferio cerebral. / R. electromagntica Ondas
que se desprazan coa velocidade da luz, pero con lonxitudes de onda moi variables, desde as hercianas s
csmicas. / R. piramidal Fibras que van desde o fascculo piramidal crtex cerebral. / R. talmica Sistema
de fibras que van desde o tlamo ptico hemisferio
cerebral correspondente.

radial adx. Relativo so radio. V. so, arteria, nervio.

radin s.m. En oftalmometra, arco de circunferencia de
lonxitude igual raio da sa curva.

radiante adx. 1. Brillante. 2. Radioactivo. 3. Que emite

radiacins.

radical adx. 1. Que fai referencia a unha raz. 2. Que se

usa para combate-la orixe ou raz dunha enfermidade. //
s.m. 3. Grupo de tomos capaces de combinarse como
nun corpo simple pero que non se atopan en estado libre.
4. Grupo haptforo dun anticorpo. // R. cido Elemento
electronegativo que se combina co hidrxeno para forma-lo cido. / R. composto Radical formado de dous ou
mis elementos, que se combina e separa dos compostos
a modo de corpo simple.

radcula s.f. Estructura pequena que ten forma de raz.

radiculalxia s.f. Neuralxia das races nerviosas.
radiculectoma s.f. Extirpacin dunha raz nerviosa.
radiculite s.f. Inflamacin das races dos nervios espiais.

radiculoganglionite s.f. Inflamacin das races dorsais

dos nervios espiais e dos seus ganglios.

radiculoneurite s.f. Sndrome de Guillain Barr.

664

radiculoneuropata s.f. Enfermidade das races

nerviosas e nervios perifricos.

radiectoma s.f. Radectoma.

radfero-a adx. Que contn radio ou emite radiacin.
radio s.m. 1. so. V. so radio. 2. Elemento metlico
radioactivo. un metal moi raro, de cor branca fosforescente, con peso atmico 226, nmero atmico 86 e
smbolo Ra. Emite raios , e e tamn radon.

radioactinio s.m. Elemento formado pola desintegracin

do actinio (que emite raios e se desintegra sa vez en
actinio x).

radioactividade s.f. 1. Propiedade que teen certos

elementos de emitir continua e espontaneamente raios
capaces de atravesar medios opacos luz, impresionar
placas fotogrficas ou converte-los gases en conductores
de electricidade. 2. Descomposicin espontnea dos
tomos con emisin de raios , e . // R. artificial ou
inducida Radioactividade temporal dun elemento colocado no campo de accin dun corpo radioactivo. /
Lesins por r. Conxunto de danos causados pola
radioactividade, xa sexa natural (raios csmicos,
elementos radioactivos que se atopan na natureza) ou
artificial (bombas atmicas, reactores, etc.); ocasiona
unha serie de sntomas e signos histolxicos que varan
segundo a dose de radiacin, tempo de exposicin, superficie irradiada, etc.

radioactivo-a adx. Con propiedades radioactivas:

actinio, polonio, radio, torio.

radioanafilaxe s.f. Sensibilizacin alrxica ou anafilctica radiacin.

radioaterpia s.f. Sndrome caracterizada por malestar

xeral, cefalalxia, nuseas e vmito causado pola aplicacin de grandes doses de radiacin (raios X, istopos
radioactivos, etc.). Tamn se di radionose.

radioautografa s.f. Fotografa de tecidos inxectados

previamente con substancias radioactivas.

radiobioloxa s.f. Estudio do efecto das radiacins sobre

os tecidos vivos.

radiocalcio s.m. Istopo radioactivo do calcio, cunha

vida media de 180 das, que se emprega como marcador
no estudio do metabolismo do calcio. Smbolo: Ca45.

radiocarbono s.m. Istopo radioactivo do carbono, de

smbolo: C14, cunha vida media de varios miles de anos.
Importante como marcador radioactivo.

radiocardiografa s.f. Tcnica radiogrfica de exploracin que informa do paso a travs das cavidades do
corazn de radioistopos inxectados por va endovenosa.

radiocarpiano-a adx. Que fai referencia radio e carpo.

radiocinematografa s.f. Sistema de combinacin
dunha cmara cinematogrfica cun tubo de raios X
facendo posible a visin dos rganos internos.

665

radiocrommetro s.m. Aparato que mide a capacidade

de penetracin dos raios X.

radiocubital adx. Que fai referencia radio e cbito.

radiodermite s.f. Dermatite causada pola incidencia de
radiacins sobre a pel.

radiodiagnstico s.m. Diagnstico feito a partir de

tcnicas radiolxicas.

radiodixital adx. Relativo radio e dedos.

radiodoncia s.f. Radioloxa dental.
radiodosimetra s.f. Dosificacin das radiacins.
radioelectrocardiografa s.f. Tcnica que rexistra a
concentracin nas cavidades cardacas dun radioistopo
inxectado no sangue.

radioelemento s.m. Elemento radioactivo.

radioepidermite s.f. Inflamacin da epiderme por exposicin radiacin.

radiofobia s.f. Temor de tipo patolxico s efectos

nerviosos dos raios X.

radiofsforo s.m. Fsforo radioactivo.

radiografa s.f. Impresin dunha placa fotogrfica por
raios X. Tamn se di roentgenografa. // R. seriada por
planos paralelos Radiografa dunha seccin con exclusin das demais partes. Tamn se di planigrafa, tomografa.

radiograma s.m. Fotografa obtida por raios X.

radioinmunidade ou radioinmunizacin s.f. Menor

radiosensitivo,-a
tados. Gracias a isto, os raios X, que son invisibles,
pdense detectar directamente coa vista.

radimetro s.m. Aparato para determina-la cantidade e

calidade da enerxa radiante.

radiomicrmetro s.m. Aparato para detectar cambios de

enerxa radiante.

radiomimtico,-a adx. Que bloquea os procesos celulares (mitose) rompendo cromosomas, despolarizando
nucleoprotenas, etc., cunha accin semellante s das
radiacins. V. antimittico.

radiomutacin s.f. Mutacin por exposicin radiacin.

radin s.m. Partcula radiante emitida por unha substancia
radioactiva.

radionecrose s.f. Necrose causada por radiacins.

radioneurite s.f. Neurite causada por manipulacin de
elementos radioactivos.

radionose s.f. Radioaterpia.

radionclido s.m. Nclido que presenta radioactividade.
radiopaco-a adx. Que non permite o paso de enerxa
radioactiva. Tamn se di radiacins nos tecidos.

radiopelvigrafa s.f. Radiografa da pelve.

radiopelvimetra s.f. Radiografa da pelve para medi-los
diversos dimetros plvicos, as como para o estudio da
morfoloxa.

radioplastia s.f. Mtodo que se usa para obte-la imaxe

plstica dun rgano sobre a base de medicins radioscpicas.

sensibilidade radiacin que se produce tras someterse

repetidamente a esta.

radiopraxe s.f. Emprego das diversas clases de radiacin

radioinmunoanlise s.f. Mtodo de anlise inmunol-

radioprotector s.m. Substancia natural ou artificial,

xica baseado na reaccin de dous antxenos iguais (un

marcado cun radioistopo) co seu anticorpo. En medicina
sase para determina-la concentracin de hormonas nos
frmacos, antxenos, etc., no sangue, urina ou lquidos
biolxicos.

mineral ou orgnica que, administrada antes da exposicin dun rgano s radiacins, dimine os efectos
nocivos destas. As mis importantes son as que conteen
na sa composicin o grupo sulfidrilo (SH).

radioistopo s.m. Istopo radioactivo dun elemento

(fsforo, ferro, iodo, sodio, etc.), producido artificialmente por bombardeos ncleo atmico do elemento
con partculas atmicas de elevada enerxa, cargados
positivamente ou con neutrns. sanse como marcadores.

radiolbil adx. Sensible accin dos raios X.

radilogo-a adx. e s. Experto en radioloxa.
radioloxa s.f. Rama da medicina que estudia as radia-

no tratamento das enfermidades.

radioqumica s.f. Rama da qumica que trata dos fenmenos de radioactividade.

radiorreaccin s.f. Reaccin orgnica, especialmente

cutnea, s radiacins.

radiorresistencia s.f. Diminucin da sensibilidade s

radiacins por exposicins espaciadas a elas. Tamn se di
radioinmunidade.

radiosclermetro s.m. Aparato que mide a dureza dos

raios X. Tamn se di penetrmetro.

radioscopia s.f. Exploracin radiolxica na que a imaxe

cins, sobre todo os raios X, con fins diagnsticos ou

teraputicos.

dos raios X sobre un corpo se fai visible sobre unha placa

fluorescente.

radiolcido-a adx. Que translcido s raios X.

radioluminescencia s.f. Luminescencia causada por

radiosensibilidade s.f. Maior ou menor sensibilidade s

determinadas substancias radioactivas na que os seus

raios chocan cunha pantalla tratada con medios axei-

raios X, variable segundo os tecidos orgnicos, intensidade e calidade das radiacins.

radiosensitivo-a adx. Que sensible radioactividade.

radiostimulacin

666

radiostimulacin s.f. Estimulacin polo emprego de

raiado-a s.m. 1. Legrado uterino de tipo bipsico. Tamn

raios X en pequenas doses para conseguir fenmenos de

estimulacin funcional.

se di microlegrado. // adx. 2. Que ten raias, sucos ou

estras. 3. Disposto en forma de raios. 4. Que est
formado por raios diverxentes.

radioteraputica s.f. Radioterapia.

radioterapia s.f. 1. Tratamento das enfermidades por
medio de radiacins, sobre todo as oncolxicas. 2. Tratamento polo radio ou polos seus sales. // R. de contacto
Emprego de radiacins brandas procurando aplica-la
radiacin no foco tumoral preservando os tecidos peritumorais. / R. de movemento Tcnica de radioterapia antitumoral na que se fai xira-lo tubo ou o enfermo tomando
o tumor como centro do movemento circular. variar
continuamente o punto de incidencia consguese que os
tecidos peritumorais reciban doses mnimas. / R. endocavitaria Teraputica na que contacta directamente o
radioelemento coa zona tumoral. / R. profunda Radioterapia que emprega voltaxes de 200-300 KV. Aplcase
directamente sobre o tumor, especialmente en tumores
internos. Tamn se di radioterapia convencional ou de
ortovoltaxe. / R. semipenetrante Intermedia entre a
radioterapia superficial e a profunda. / R. superficial
Radioterapia na que a pel absorbe a radiacin. A voltaxe
empregada non chega s 100 KV.

radiotoma s.f. Radiografa seriada por planos. Tamn se

di tomografa.

radiotoxemia s.f. Toxemia causada polas radiacins.

radiotxico s.m. Substancia radioactiva que ten un efecto
txico parte da sa radioactividade.

radiotropismo s.m. Tropismo infludo polas radiacins.

radixeno-a ou radioxnico-a adx. Que produce raios
X ou ben ten lugar pola accin destes.

radon s.m. Elemento radioactivo gasoso incoloro obtido

por desintegracin do radio, con peso atmico 222 e
smbolo Rn. Utilzase en radioterapia e aplcase almacenado en tubos sobre certos tumores.

rafe s.m. Lia prominente ou rego que marca o sitio de

unin das metades dunha estructura simtrica, como a do
escroto, perineo, padal, etc.

-rafia Sufixo do grego, sutura.

rgade ou ragada s.f. Escoriacin superficial da pel que
adoita aparecer arredor dos orificios naturais a nivel da
unin cutneo-mucosa. Tamn se di fisura.

ragadiforme adx. En forma de fisura ou de rgade.

ragocito s.m. Leucocito polinuclear que presenta granulacins citoplasmticas e que contn combinacins de IgG,
IgM e de fibrina. Atpase no lquido sinovial na poliartrite crnica.

ragoide adx. Que ten forma de uva, como a vea.

raia s.f. Sinal, fendedura longa e estreita. // R. branca de
Sergent Lia branca que aparece no abdome na insuficiencia renal fretalo cun obxecto con punta.

raial adx. Relativo a un raio.

raiante adx. Que diverxe a partir dun centro comn.
raign s.m. Raz dun dente que permanece no alvolo
dentario despois da destruccin da coroa.

raio s.m. 1. Descarga elctrica, radioactiva, actnica, etc.

2. Lia de luz ou calor. 3. Cada un dos trazos ou formacins rectilneas que, partindo dun centro, se distriben
en tdalas direccins. // R. actnico Raio luminoso que
causa cambios qumicos, por exemplo, os raios solares. /
R. alfa Os formados por tomos de helio sen os seus
electrns perifricos, emitidos polos elementos radioactivos. Son moi penetrantes. // R. beta Os constitudos por
partculas de radio 2.000 veces mis pequenas cs partculas de raios , de velocidade que pode ser similar da
luz e cun poder de penetracin moi grande. Estn
cargados de electricidade negativa. Son desviados por un
imn. Constiten o 19 % da radiacin total do radio.
Poden ser brandos, duros e medianos. / R. catdicos Os
constitudos por electrns que flen nun tubo de baleiro,
en ngulo recto con respecto superficie do ctodo, e
afastndose do mesmo independentemente da posicin
do nodo. Desprzanse en lia recta, ags que sexan
desviados por un campo elctrico ou magntico, e
impregnan placas fotogrficas, estimulan a fluorescencia
de diversas substancias e xeran raios X. / R. csmicos
Ondas electromagnticas que chegan Terra desde o
espacio interplanetario, parecidas s raios gamma do
radio, pero de lonxitude de onda menor, e maior poder de
penetracin. / R. de Becquerel Raios emitidos polo
uranio. Foron os primeiros que se descubriron. Posen as
propiedades penetrantes dos raios X, pero son susceptibles de seren polarizados, reflectidos e refractados. / R.
delta Constitudos por radiacins moi penetrantes de
radio ou doutras substancias radioactivas. / R. gamma
Radiacin electromagntica de curta lonxitude de onda
emitida polo ncleo dun tomo durante unha reaccin
nuclear. Estn formados por fotns de alta enerxa, que
non teen masa nin carga elctrica e viaxan velocidade
da luz / R. infravermellos Raios do espectro solar invisible, cunha lonxitude de onda entre 770 e 50.000 nm. e
de efectos trmicos. / R. lser V. lser. / R. ultravioleta
Raios do espectro solar invisible, de lonxitude de onda
entre 400 e 20 nm., con propiedades actnicas, qumicas
e bactericidas. / R. X Radiacin electromagntica de
lonxitude de onda mis curta c lonxitude de onda da luz
visible, que se produce cando os electrns que viaxan a
alta velocidade chocan contra certos materiais como o
tungsteno. Poden atravesa-la maior parte das substancias
e utilzanse para investiga-la integridade de certas estructuras, para destrur tecidos tumorais enfermos, e para
conseguir imaxes fotogrficas con fins diagnsticos.

raz s.f. 1. Feixe de fibras nerviosas que se unen a outros

fascculos formando un tronco nervioso. 2. Parte dun

667
rgano implantado nun tecido. / R. anterior Raz
raqudea formada por fibras motoras que emerxen da
hasta anterior da medula espial e se unen raz posterior
despois do ganglio raqudeo para forma-los nervios espiais. / R. dorsal V. raz posterior. / R. dos dentes Parte
do dente includa no alvolo dentario. / R. motora V. raz
anterior. / R. pilosa Porcin de pelo localizado no interior da pel. / R. posterior Raz raqudea formada por
fibras sensitivas que emerxen da hasta posterior da
medula espial e na que se atopa o ganglio raqudeo. / R.
raqudea Parte dos nervios espiais comprendida entre a
sa sada da medula e a parte externa do burato de
conxuncin. / R. sensitiva V. raz posterior. / R. da ua
Parte proximal da ua que est cuberta pola pel. / R.
ventral V. raz anterior.

rama s.f. 1. Divisin principal dun vaso sanguneo ou

nervio. 2. Prolongacin distinta dun rgano ou corpo. 3.
Porcin oposta mango dos instrumentos formados por
das partes iguais (pinzas). / R. anastomtica Conxunto
de fibras nerviosas ou de vasos que van dun nervio ou
vaso a outro. / R. colateral Rama que sae dun tronco dun
vaso ou nervio. / R. comunicante V. r. anastomtica. /
R. interfunicular Ramas de conexin entre das cadeas
simpticas. / R. do isquion Cada unha das porcins
ascendente e descendente do so isquion. / R. terminal
A que pon fin a un vaso.

ramallete s.m. Conxunto de estructuras anatmicas colocadas ou dispostas de xeito semellante a un ramo de
flores. // R. de Riolano Conxunto de ligamentos e
msculos que se insiren na apfise estiloide do so
temporal: estilogloso, estilofarnxeo e estilohioide.

ramex (lat.) s.m. 1. Hernia. 2. Varicocele.

ramificacin s.f. Distribucin en ramas de diverxencia
en varias direccins de vasos, nervios, etc.

ramo s.m. Rama secundaria ou que sae doutra principal.

Ramn y Cajal, clula de V. clula.
rampla s.f. Cada unha das das divisins do caracol sepa-

raquitismo

rapto s.m. Impulso, arrouto, arrebato sbito e violento. //

R. bacterimico Paso sbito de bacterias sangue. / R.
hemomxico Conxestin activa. / R. melanclico
Impulso sbito de axitacin que aparece en persoas
melanclicas e que pode levar suicidio.

raque s.f. Columna vertebral.

raqueta s.f. Incisin cutnea con esta forma, que se practica para amputacins e desarticulacins.

raquialxia s.f. Dor na columna vertebral.

raquianalxesia s.f. Raquianestesia.
raquianestesia s.f. Anestesia inducida pola inxeccin
dun anestsico no conducto raqudeo.

raquicele s.f. Hernia das meninxes e do contido do

conducto raqudeo. V. espia bfida, meningocele.

raquicentese s.f. Tcnica de puncin lumbar para a

extraccin de lquido cefalorraqudeo.

raquicifose s.f. Cifose.

raqudeo-a adx. Que fai referencia raque ou columna
vertebral.

raquidinia s.f. Raquialxia.

raqugrafo s.m. Aparato para rexistra-las desviacins da
columna vertebral.

raqulise s.f. Tratamento das desviacins da columna

vertebral con mtodos de traccin e presin.

raquimeninxite s.f. Meninxite espial.

raquiocampse s.f. Curvatura da columna vertebral.
raquiocentese s.f. Raquicentese.
raquimetro s.m. Instrumento que mide as curvaturas da
columna vertebral.

radas pola lmina espiral: unha, a timpnica, que remata

na vent redonda, e outra, a vestibular, que comunica co
vestbulo.

raquiomielite s.f. Mielite da medula espial.

raquioscoliose s.f. Escoliose da columna vertebral.
raquiotoma s.f. Raquitoma.
raquiplexa s.f. Parlise espial
raquisagra s.f. Dor na columna vertebral, especialmente

Ramsay Hunt, sndrome de V. sndrome.

raa s.f. Sarna, especialmente a que lles afecta s ovellas

raquisensible adx. Que ten sensibilidade anormal anes-

e s cabalos.

rancor s.m. Xenreira ou odio profundo, duradeiro e a

mido reprimido.

ranino-a adx. Relativo rnula ou rexin sublingual

onde ela aparece.

rnula s.f. Tumoracin qustica de contido xelatinoso que

se forma debaixo da lingua debido obstruccin e dilatacin de glndulas salivares ou mucosas desta zona.

Ranvier, membrana, ndulo de V. membrana,

ndulo.

rapaz s.m. Neno ou adolescente.

a de tipo gotoso.
tesia espial.

raquisquise s.f. Fisura conxnita parcial ou total da

columna vertebral a travs da cal se poden exteriorizar
meninxes e estructuras nerviosas. Tamn se di espia
bfida.

raquite s.f. Afeccin inflamatoria da columna vertebral.

raquitismo s.m. Trastorno de tipo metablico dos sos
que d lugar a deformidades nestes. Adoita afectar no
perodo de crecemento case sempre debido a un dficit de
vitamina D; tamn se pode relacionar con distintas alteracins do metabolismo do Ca+ e do fsforo (raquitismo
vitaminorresistente). Clinicamente o raquitismo caracte-

raquitoma
rzase por deformidades seas como genu varo, genu
valgo, aumento do tamao do cranio, deformidades da
columna vertebral, etc., hiperlasitude articular, hipotona
muscular, malnutricin, tendencia a infeccins de repeticin. Tamn se di enfermidade de Glisson. // R. agudo
Escorbuto infantil ou enfermidade de Barlow. / R. conxnito Acondroplasia. / R. dos adolescentes Trastornos do
esqueleto que aparecen na pubertade. / R. hemorrxico
Escorbuto infantil.

raquitoma s.f. Abertura cirrxica do conducto vertebral.

raqutomo s.m. Aparato para realiza-la raquitoma.
raquitxeno-a adx. Que pode causar raquitismo.
rarefaccin s.f. Mingua do peso e resistencia dun rgano
como consecuencia da atrofia por reabsorcin con
conservacin do volume.

rascadura s.f. Lesin causada por algo que rasca.

rasceta s.f. Dobramentos transversais na superficie
palmar do pulso.

rash s.m. Erupcin cutnea cunha morfoloxa tpica dunha

enfermidade ben caracterizada. Tamn se di exantema.

rasin s.f. Operacin que consiste en reducir a pequenas

partculas as materias slidas que pola sa constitucin
non poden ser pulverizadas.

Rasmussen, aneurisma de V. aneurisma.

raspado s.m. Tcnica que se utiliza para a obtencin de
material para a sa posterior anlise, as como para fins
teraputicos (raspado da zona enferma do tero en certas
endometrites ou en abortos; do so en certas caries, etc.)
mediante unha culleria cortante.

rasquizo s.m. Carraspeira.

rata1 s.f. Mamfero roedor da familia dos mridos, prexudicial non s polos danos que produce, senn porque
aloxa moitos parasitos transmisibles home. unha das
vas de propagacin da peste bubnica, enfermidade que
padece e transmite a travs das pulgas.

rata2 s.f. 1. Parte proporcional. 2. Variacin por unidade

de tempo.

raticida s.f. Substancia que se emprega para a destruccin

das ratas.

ratmetro s.m. En radioloxa, aparato que mide a rata ou

velocidade da dose.

rato s.m. Mamfero roedor da familia dos mridos. // R.

articular Corpo osteocartilaxinoso libre nunha cavidade
articular.

raucedo s.m. (lat.) Rouqun.

Raynaud, enfermidade de V. enfermidade
raza s.f. Conxunto de individuos que se diferencian
doutros grupos da mesma especie por certos trazos
morfolxicos que se transmiten por herdanza. En antropoloxa unha das clasificacins das razas mis xeneralizadas a baseada na cor da pel.

668

Rb Smbolo do rubidio.
re- Prefixo do latn, detrs, contrario, novo.
Re Smbolo do renio.
reaccin s.f. 1. Accin contraria a outra ou que tende a
contrarresta-lo efecto do axente que a ocasionou. 2.
Fenmeno qumico caracterstico dun corpo, provocado
pola accin dun axente chamado reactivo. 3. Provocacin, mediante un determinado axente, de fenmenos
biolxicos especficos, dentro ou fra do organismo, con
fins diagnsticos. 4. En psicoloxa, estado emocional que
se desenvolve ante situacins especiais. 5. Efecto producido por un estmulo. 6. En qumica, interaccin de dous
ou mis compostos que forman outro ou mis compostos.
7. Comportamento qumico dunha solucin segundo a
sa concentracin de ins de hidrxeno. // R. cida 1.
Reaccin dunha solucin que pose unha concentracin
de ins de hidrxeno superior concentracin de ins
oxhidrilo. 2. Cambio de cor dun reactivo pola accin dun
cido. / R. adversa Calquera efecto nocivo ou non esperado dunha medicacin, proba diagnstica ou actuacin
con fins teraputicos. / R. alcalina 1. Reaccin dunha
solucin que pose unha concentracin de ins oxhidrilo
superior concentracin de ins de hidrxeno. 2. Reaccin pola que se recoece a alcalinidade mediante o
cambio de cor do reactivo pola accin dun lquido alcalino. / R. alrxica Resposta de hipersensibilidade ante un
alrxeno fronte cal un organismo estivo exposto previamente, e contra o que desenvolve anticorpos. / R. anafilctica V. anafilaxe. / R. anamnsica Reaccin inmunolxica que se produce nun individuo anteriormente
inmunizado cun antxeno determinado. Cando se volve
administrar este antxeno, fai aumenta-la taxa do anticorpo correspondente ou faino reaparecer se xa tia
desaparecido. / R. energstica Reaccin psictica
causada por unha lesin cerebral, que se manifesta por
defectos na memoria e na capacidade de xuzo, convulsins e parlise, seguidos s veces dun cadro comatoso. /
R. anfxena ou anfotrica Reaccin que presenta cores
diferentes para unha mesma substancia. / R. anserina Pel
de galia. / R. antlxica Resposta corporal co fin de
evita-la dor. / R. antxeno-anticorpo Reaccin que
ocorre cando se combina un antxeno cun anticorpo especfico. / R. antitrptica Reaccin baseada na capacidade
que ten o soro sanguneo de inhibi-la accin da tripsina.
Esta capacidade inhibitoria aumenta en determinados
procesos: carcinoma, nefrite, embarazo, tuberculose, etc.
/ R. biolxica Provocacin, mediante un determinado
axente, de fenmenos biolxicos especficos, dentro ou
fra do organismo, con fins diagnsticos. / R. consensual
Reaccin que ocorre no organismo independentemente
da vontade, especialmente o reflexo consensual luz. / R.
conxuntival Reaccin oftlmica. / R. corneopterigoide
Reaccin que ocorre nos casos de coma grave, nos que a
estimulacin corneal ocasiona propulsin do maxilar
inferior. / R. cruzada Aquela que ten lugar cando un anticorpo reacciona cun determinante antixnico idntico
doutra molcula de antxeno distinta da que induciu a sa
formacin. / R. cutnea Dermorreaccin ou cutirreac-

669
cin. / R. cutnea diferencial Reaccin que se emprega
para diferencia-las infeccins tuberculosas bovina e
humana. / R. da bencidina A empregada para investiga-la presencia de sangue oculto. Consiste en engadirlle a 1
ml. da solucin a investigar 3 ml. de solucin saturada de
bencidina en cido actico glacial e 1 ml. de perxido de
hidrxeno. Se a reaccin positiva prodcese unha coloracin verde ou azul. Tamn se di reaccin de Adler, de
Schumm ou de Wagner/ R. da escarificacin Cutirreaccin. / R. da histamina Incremento da secrecin
gstrica como consecuencia da administracin subcutnea dun mililitro de solucin de histamina 0,1%.
Realzase como proba funcional para a determinacin da
aquilia gstrica. / R. da tuberculina Reaccin percutnea intradrmica ou subcutnea empregada para determina-la existencia de tuberculose. / R. de aglutinacin
Reaccin serolxica. No sangue de persoas infectadas
prodcense aglutininas capaces de producir aglutinacin
do axente especfico causante da infeccin. V. r. de
Widal. / R. de alarma Primeira fase da sndrome xeral
de adaptacin de Selye. V. sndrome. / R. de Bayer
Reaccin empregada para investiga-la presencia de
acetona na urina. Mestranse cantidades iguais de urina e
nitrobenzaldehido con auga alcalina. Se hai acetona, o
lquido vlvese de cor azul. / R. de Bechterev Reaccin
muscular que se observa na tetania ante estmulos elctricos; nestes casos, o mnimo de corrente elctrica para
provocar contraccin debe ser diminudo a cada interrupcin ou cambia-la intensidade para previ-la contraccin
tetnica. / R. de Bence-Jones Reaccin empregada para
identifica-la protena de Bence-Jones. Basase no feito
de que esta protena precipita por quentamento a 55-601
C, dislvese por ebulicin e volve formar un precipitado
por arrefriamento. / R. de Bergmann-Meyer Reaccin
antitrptica. / R. de Beyerinck Coloracin vermella
caracterstica que se observa nun cultivo de bacilos de
cloro engadirlle cido sulfrico concentrado. / R. de
Calmette Reaccin oftlmica. / R. de Coombs Serve
para coece-la sensibilidade eritrocitaria na eritroblastose
fetal. A reaccin consiste en poer en contacto das
pingas dunha suspensin de glbulos vermellos lavados
sospeitosos, con das pingas de soro de cobaia que
contean antiglobulinas humanas, inactivado polo calor;
se s 30 minutos existe aglutinacin de eritrocitos quere
dicir que existan anticorpos sensibilizados neles. / R. de
Cushing Reaccin que indica a existencia de hipopituitarismo. Consiste en administrar subcutaneamente 1 ml. de
extracto de lbulo anterior de hipfise de boi; se a temperatura se eleva mis de 11 C, indicio de hipopituitarismo. / R. de Deen Reaccin para investiga-la presencia
de sangue no zume gstrico por medio da tintura de
guaiaco e do cido actico. / R. de dexeneracin Reaccin de estimulacin elctrica que se observa no msculo
despois da dexeneracin do seu nervio motor: consiste na
perda ou diminucin de excitabilidade fardica dos
msculos e aumento da excitabilidade galvnica, invertndose a frmula das reaccins musculares. / R. de
Dreyer Reaccin de aglutinacin para distingui-las
infeccins tifoide e paratifoide doutras en enfermos vaci-

reaccin
nados contra as primeiras. / R. de Duchenne Na alteracin do trofismo muscular, existe unha diminucin da
excitabilidade muscular corrente fardica. / R. de Eegle
Reaccin empregada para o diagnstico da sfilis, na que
se emprega antxeno alcohlico de corazn de boi, reforzado cunha combinacin de colesterol e sitosterol. / R. de
Ehrlich Reaccin observada en certas enfermidades,
sobre todo na febre tifoide, que consiste na aparicin na
urina dunha cor vermella pola adicin de cido diazobenzolsulfnico e amonaco que reaccionan con certas
substancias que se atopan na urina nestes estados patolxicos. / R. de Ellermann e Erlandsen Reaccin para
determina-la hipersensibilidade do organismo tuberculina. / R. de esgotamento Cambios que se observan nos
tecidos vivos en estado de esgotamento, como, por
exemplo, a elevacin do lmite de resposta a un estmulo
elctrico. / R. de fatiga Elevacin da temperatura, polo
esforzo muscular, observada en persoas con tuberculose
activa. / R. de Fernndez Reaccin precoz lepromina,
con formacin de ndulos eritematosos indurados s 48
horas. / R. de Gerhardt Reaccin para detectar
pigmentos biliares na urina. Nun tubo mtense a partes
iguais urina e cloroformo, axtanse e engdese tintura de
iodo e hidrxido potsico. A aparicin dunha cor de tonalidade verdosa indica a existencia de cidos biliares. / R.
de Gordon Reaccin empregada para investiga-la
presencia de globulina-albumina no LCR. Cllese 1 ml.
de LCR e engdeselle 0,1 ml. dunha solucin de bicloruro de mercurio 1 % en auga destilada.; a formacin
dun precipitado despois dunha hora de repouso indica a
presencia de globulina-albumina. / R. de Graham Administracin intravenosa ou oral de tetraiodofenolftalena
para a exploracin radiogrfica da vescula biliar/ R. de
Gruber Reaccin de Widal. / R. de Henle Coloracin
castaa escura que se observa nas clulas da medula
suprarrenal cando son tratadas con sales de cromo. / R.
de inmunidade Reaccin que indica o grao de inmunidade ou sensibilidade do organismo. / R. de Jolly Proba
reactiva empregada para o diagnstico da miastenia
gravis, que se caracteriza pola conservacin da contraccin voluntaria e pola reaccin excitacin galvnica,
pero faltando a reaccin muscular estimulacin fardica. Este fenmeno non patognomnico, pois obsrvase tamn na polineurite, poliomielite, distrofias musculares, etc. / R. de Klimov Reaccin para investiga-la
presencia de sangue na urina. Consiste en engadirlle a
unha mostra de urina igual cantidade de auga osixenada
e unha pouca alona en po. A aparicin dunha cor prpura
indica a presencia de sangue. / R. de Kraus Reaccin de
aglutinacin que se observa na febre tifoide polo
emprego dunha mestura de estratos de bacilos tficos e
soro tfico. / R. de Kveim Reaccin para o diagnstico da
sarcoidose, que consiste en inxectar por va intradrmica
antxeno preparado cunha suspensin de lquido
sarcoidal. s tres semanas comprbase mediante biopsia.
positiva nun 75 % dos casos de sarcoidose activa . / R.
de Mantoux Reaccin alrxica cutnea empregada para
o diagnstico da tuberculose. Consiste en inxectar 0,05
ml. de tuberculina vella diluda intradermicamente. Os

reaccin
resultados lense entre 48 e 72 horas. Considrase reaccin positiva a aparicin dunha ppula acompaada
dunha infiltracin e hiperemia arredor do punto de inxeccin. Tamn se di reaccin de Mendel. / R. de Mitsuda
Proba inmunolxica que se utiliza para sabe-la resposta
que ten unha persoa fronte bacilo Mycobacterium
Leprae, co fin de preve-la sa receptividade a esta infeccin, que se realiza mediante a inxeccin intradrmica de
lepromina. A reaccin tarda, e consiste na aparicin
dun ndulo s 20-30 das da inxeccin. Tamn se di
proba da lepromina. / R. de Moritz-Weiss A que se
efecta para determina-la presencia de urocromxeno na
urina, engadindo tres pingas de permanganato potsico
1:1000 a un tubo de ensaio cunha parte de urina e das de
auga. A aparicin dunha cor amarela indica a presencia
de urocromxeno, que sera indicio de infeccin tuberculosa. / R. de Oestreicher Reaccin xantoproteica. / R. de
oxidacin-reduccin Modificacin cirrxica na que se
eliminan electrns dunha molcula (oxidacin) mediante
transferencia simultnea destes electrns (reduccin) a
outra molcula. / R. de Pagano Reaccin que segue
aplicacin de tuberculina no meato urinario. / R. de
Pandy Reaccin empregada para investigar globulinas
no lquido cefalorraqudeo. / R. de Paul-Bunnel Reaccin serolxica que se emprega para diagnostica-la
mononucleose infecciosa. Neste caso aparecen no soro
do enfermo, a partir do quinto da da enfermidade, anticorpos especiais capaces de aglutina-las hemacias de
carneiro. / R. de Penzoldt Reaccin que se emprega para
determina-la presencia de glicosa na urina: engdeselle
urina unha solucin de hidrxido de sodio e unha solucin algo alcalina de diazobenzolsulfnico; axtase e, no
caso de haber glicosa, aparece unha cor vermella ou
amarela. / R. de Porter-Silber Reaccin de cambio de
coloracin a amarelo que indica a cantidade de esteroides
suprarrenais excretados por da na urina. Emprgase para
avalia-la funcin adrenocortical./ R. de PrausnitzKstner Sensibilizacin local pasiva pola inxeccin
intradrmica de soro dunha persoa alrxica. / R. de Prendergast A empregada para diagnostica-la febre tifoide,
inxectando intradermicamente 5 mg. de vacina antitifoide. Nas persoas que non padecen esta febre frmase s
24 horas unha zona eritematosa arredor do punto da
inxeccin. / R. de Remak Contraccin lenta de carcter
vermicular como resposta estimulacin elctrica galvnica. / R. de Riesman Reaccin que axuda diagnstico
do bocio exoftlmico: neste caso, percbese un rudo
aplica-lo estetoscopio sobre o ollo. / R. de Rivalta A
empregada para distingui-los lquidos exsudados dos
transudados: dixase caer unha pinga do lquido que se
quere estudiar, extrado por puncin, nun tubo de ensaio
con auga destilada e unha pinga de cido actico 50%.
Se o lquido exsudado, chega-la pinga fondo do
tubo adquire un aspecto de anel azulado, que se vai
ancheando e deformando. / R. de Roche Na torsin testicular non posible distinguir mediante exploracin o
epiddimo. / R. de Romaa Oftalma unilateral que se
observa na enfermidade de Chagas. / R. de Romberg
Vacilacin do corpo estando o paciente cos ps xuntos e

670
os ollos pechados, que indica ataxia locomotora. / R. de
Roser-Braun Ausencia de pulsacin dural que signo de
proceso expansivo intracranial, por tumor ou absceso. /
R. de Rossolino Flexin dos dedos do p por percusin
da cara plantar no suco metacarpofalnxico, que indica
lesin piramidal. / R. de Rotch Matidez percusin no
quinto espacio intercostal dereito, que indica derramo
pericrdico. / R. de Rovighi Estremecemento percibido
palpacin e percusin dun quiste hidatdico heptico
superficial. / R. de Rovsing A presin no lado esquerdo,
no punto correspondente de McBurney no dereito,
produce dor nos casos de apendicite, pero non noutras
enfermidades abdominais. / R. de Saenger Reaparicin
do reflexo pupilar luz despois dunha curta exposicin
escuridade, que indica sfilis cerebral, e que non se d na
ataxia locomotriz. / R. de Sahli Dermorreaccin. / R. de
Sahli-Nencki A que se emprega para determina-la actividade lipoltica do pncreas mediante a administracin de
salol, que debe ser eliminado como cido saliclico. / R.
de Saundby A que se emprega para aprecia-la presencia
de sangue nas feces: a unha pequena cantidade de feces
engdenselle 19 pingas dunha solucin saturada de
bencidina e a continuacin 30 de auga osixenada. A
presencia de sangue produce a aparicin dunha cor azul
escura. / R. de sedimentacin eritroctica Tempo que
tardan en sedimenta-los glbulos vermellos nun tubo de
ensaio graduado con sangue citratada. / R. de Van den
Bergh Reaccin que se emprega para determina-la
presencia de bilirrubina no plasma, baseada en que as
solucins que conteen esta substancia, tratadas con
diazorreactivo, coloranse debido formacin de azorrubina. Existen dous tipos desta reaccin:1) directa, por
agregacin simple de diazorreactivo soro sanguneo, na
que se produce primeiro unha coloracin violeta azulada
(reaccin directa inmediata), indicadora da presencia de
bilirrubina sen combinar e por tanto indicio de ictericia
obstructiva; cabo duns minutos comeza a coloracin
avermellada que se escurece ata tornar violeta (reaccin
directa retardada), que indica unha hipofuncin heptica.
2) Indirecta, por agregacin do mesmo reactivo soro
previamente tratado con alcohol e centrifugado. Se a
reaccin positiva prodcese axia unha coloracin
vermella violada, debida fixacin da bilirrubina s
protenas sanguneas, o que indica ictericia hemoltica. /
R. de Waaler-Rose Proba de laboratorio que se emprega
para detecta-la presencia de factor reumatoide na artrite
reumatoide, e que consiste na aglutinacin de hemacias
de ovella sensibilizadas con inmunoglobulina G de
coello. positiva cando a aglutinacin das hemacias se
acada con disolucins en proporcin de 1/32. / R. de
Wasserman Proba serolxica que se realiza para o diagnstico da sfilis, na que se emprega antxeno de corazn
de boi, como anticorpo soro do enfermo, e como complemento soro fresco de cobaia e ademais un sistema hemoltico formado por unha suspensin 10% de eritrocitos
de carneiro e soro hemoltico anticarneiro como sensibilizador. Realzase poendo en contacto soro inactivado
do enfermo co antxeno, engadir complemento e logo o
sistema hemoltico, que acta como indicador, revelando

671
se se produce fixacin do complemento. / R. de Weil A
que se utiliza para determina-la existencia de sfilis,
baseada no feito de que as hemacias sifilticas son especialmente resistentes poder hemoltico do veleno de
cobra. / R. de Weil-Felix Proba para o diagnstico do tifo
exantemtico, baseada no feito de que o soro sanguneo
de enfermos tifosos produce aglutinacin bacteriana en
contacto cunha suspensin de Proteus vulgaris. / R. de
Wenzell A que se realiza para determina-la presencia de
estricnina, tratando o material a estudiar cunha solucin
composta por unha parte de permanganato potsico en
2000 partes de cido sulfrico. En presencia de estricnina
produce coloracin. / R. de Wernicke A que se observa
en certos casos de hemianopsia nos que o estmulo luminoso que incide nun lado da retina causa contraccin do
iris, e o que incide no outro lado non produce reaccin. /
R. de Westergren Reaccin de sedimentacin eritroctica . V. velocidade de sedimentacin globular. / R. de
Widal Reaccin de aglutinacin que se emprega para
diagnostica-la febre tifoide, e que consiste en engadir
unha parte de soro sanguneo do enfermo a dez partes
dun cultivo en caldo de bacilos de Eberth. positiva
cando os bacilos se aglutinan e van perdendo a mobilidade. / R. decidual Reaccin do endometrio embarazo,
caracterizado polo desenvolvemento de clulas deciduais. / R. drmica Dermorreaccin. / R. do urocromxeno Reaccin de Moritz-Weisz. / R. DOPA Conversin
da DOPA en melanina pola accin da DOPA-oxidase. / R.
focal A que se d no foco dun proceso patolxico, por
unha toxina ou vacina transportada pola corrente
sangunea foco da enfermidade. / R. intradrmica
Reaccin que segue inxeccin na derme, case sempre
con fins diagnsticos. / R. leucemoide Leucopoiese alterada por unha enfermidade infecciosa ou tumoral da
medula sea, que produce un cadro sanguneo semellante
a unha leucemia. / R. lonxitudinal de Doumer-Ghilarducci Reaccin muscular elctrica a distancia, dicir, o
msculo non reacciona cando se lle aplican os electrodos
directamente sobre el, pero si o fai cando se aplican sobre
os tendns. / R. miastnica Diminucin da excitabilidade muscular corrente fardica. / R. miotnica Incremento da excitabilidade fardica na miotona conxnita. /
R. neurotnica Persistencia da contraccin muscular
despois de ter cesado o estmulo que a provocou. / R.
neutra A que indica o equilibrio entre a concentracin
cida e a alcalina. / R. nuclear de Feulgen Reaccin que
serve para recoece-lo DNA, baseada no emprego de
fucsina tratada con sulfato sdico, alcohol metlico e
cido clorhdrico. As partes que conteen DNA (nuclolos e restos nucleares) tnguense de cor vermella
violada. / R. percutnea A que se produce pola simple
aplicacin do antxeno sobre a pel intacta. / R. psicoptica de Hoffmann e Bielschowsky Os tumores localizados no crtex visual occipital producen abolicin dos
reflexos pticos de fixacin, acomodacin e converxencia, as como o pestanexo de defensa. / R. pupilar
dolorosa Dilatacin das pupilas que se produce senti-la
dor. / R. pupilar hemiptica Reaccin de Wernicke. / R.
teraputica negativa Agravamento ou persistencia da

receita
clnica, durante o tratamento psicanaltico, en circunstancias en que debera haber unha mellora. Suponse que se
debe sentimento de culpabilidade inconsciente, que
obriga persoa sufrimento, dificultndolle a curacin.
/ R. vitais Reaccins dos seres vivos consecutivas s
lesins, que no caso dos cadveres permiten diferenciar
se as lesins se produciron en vida ou despois da morte.
/ R. xantoproteica Reaccin para detecta-la existencia
de protenas, baseada na aparicin dunha cor amarela
cando se pon en contacto cido ntrico concentrado cos
grupos aromticos da tirosina e triptfano.

reactancia s.f. Perda que ten unha corrente elctrica

alterna pasar a travs dun fo. Tamn se di resistencia
inducida.

reactivacin s.f. 1. Restauracin da actividade a un corpo

inactivo. 2. Actuacin de determinadas enfermidades que
permanecan en situacin latente, como a sfilis, tuberculose, etc.

reactividade s.f. Capacidade dun organismo vivo de

responder accin dun estmulo, como a resposta motivada pola entrada de antxenos no organismo.

reactivo s.m. Substancia empregada para producir unha

reaccin determinada ou para descubri-la presencia
doutra substancia.

reanimacin s.f. Conxunto de medidas que permiten

restablece-las funcins vitais, momentaneamente
comprometidas. // R. mdica Aquela que permite
asegura-lo equilibrio normal do medio interno tan pronto
como sexa posible. / R. cirrxica Mtodo que acode a
medidas especiais: masaxe cardaca, respiracin artificial, traqueotoma, etc.

reaxina s.f. Inmunoglobulinas.

rebordamento s.m. Emisin involuntaria de urina
debida a unha excesiva retencin na vexiga.

rebordo s.m. Formacin que sobresae da superficie dun

rgano ou estructura. // R. basal Rebordo con forma de
U situado na base da coroa dentaria. Tamn se di cngulo.
/ R. cotiloide ou glenoide Prominencia sea e ligamentosa que limita as cavidades do mesmo nome.

reboscelia s.f. Perna ou pernas tortas.

rebose s.f. Desviacin ou curvatura.
recada s.f. Reaparicin dunha enfermidade, especialmente as infecciosas, durante a convalecencia da mesma.
V. recidiva.

recalcificacin s.f. Restablecemento das sales de calcio

nos tecidos orgnicos.

recambio s.m. Accin e efecto de substitur. // R. metablico Nmero de moles de substrato transformado por
mol de enzima, por unidade de tempo. Permite valora-la
actividade dos enzimas en termos absolutos. Tamn se di
Turnover.

receita s.f. Prescricin ou frmula; escrito que fai o

mdico, no que indica o modo de preparacin e adminis-

receptividade
tracin dun producto farmacutico. Adoita constar de tres
partes: inscricin, que contn o nome e dose das compoentes; subscricin ou modo de preparacin, e instruccin, na que se lle indica enfermo o modo de emprego.

672

reconstitunte adx. e s.m. Tnico.

reconto s.m. Valoracin por cmputo dun nmero de

receptividade s.f. 1. Susceptibilidade de padecer un

elementos: bacterias, hemacias, leucocitos, plaquetas,

etc. // R. de Addis Reconto das clulas de sedimento
urinario de 24 horas.

determinado proceso patolxico. 2. Susceptibilidade de

percibir sensacins.

recorrencia s.f. Reaparicin dos sntomas dunha enfer-

receptor s.m. 1. Terminacin nerviosa sensitiva dos

rganos perifricos que reciben estmulos de varias
clases, segundo as cales se chaman: exteroceptor, interoceptor e propioceptor. 2. Grupo qumico presente na
superficie de toda clula inmunoloxicamente activa, que
ten a facultade de se combinar cun antxeno. 3. Individuo
que recibe sangue, tecido ou un rgano nunha transfusin, enxerto ou transplante, respectivamente. // R.
universal Individuo que pode recibir sangue de calquera
tipo.

recesin s.f. 1. Proceso de separar gradualmente unha

cousa do seu lugar normal. 2. En odontoloxa, proceso de
retraccin ou desprazamento da enxiva.

recesivo-a adx. 1. Que ten tendencia a regresar. 2. En

midade despois dunha fase de remisin. Tamn se di recidiva.

recorrente adx. 1. Que se estende cara lugar de orixe.

2. Que reaparece despois dunha remisin. 3. V. arteria,
nervio.

recorrentoterapia s.f. Inoculacin da febre recorrente

con fins teraputicos.

recremento s.m. Substancia do organismo que, despois

de ser secretada, reabsorbida ou permanece no propio
organismo cumprindo unha funcin, por exemplo, o
humor acuoso, sinovial, etc. // R. excrementicio Do
humor excretado que en parte reabsorbido e en parte
excretado, como a saliva, bile, etc.

xentica, termo oposto a dominante, referido carcter

que pode non manifestarse, pero que existe latente e se
pode transmitir.

rectalxia s.f. Dor no recto. Tamn se di proctalxia.

rectectoma Proctectoma.
rectificacin s.f. 1. Endereitamento, correccin. 2. Desti-

recessus s.m. (lat.) Cavidade pequena. Tamn se di seo.

recidiva s.f. Reaparicin dunha afeccin patolxica

lacin repetida dun lquido co fin de purificalo ou de

concentralo.

despois de pasado un tempo sen se manifestar. // R.

tumoral Reproduccin dun tumor no mesmo sitio onde
se extirpara.

recto-a s.m. 1. Parte terminal do intestino groso que

rcipe (lat.) Tmese. O smbolo R/, que adoita encabeza-las receitas, interprtase agora como abreviatura de
rcipe, anda que orixinalmente era o smbolo de Xpiter.

Recklinghausen, enfermidade de V. enfermidade.

reclinamento s.m. Descenso, inclinacin, prolapso.
reclusin s.f. Peche, voluntario ou forzoso, dun enfermo
mental nunha institucin psiquitrica.

recombinacin s.f. En xentica, alteracin da distribucin dos xenes por entrecruzamento de segmentos
cromosmicos homlogos, levando con eles a creacin
de novos xenotipos. // R. xentica bacteriana Agregacin de determinantes xenticos cromosoma dunha
clula receptora a partir dun fragmento de DNA procedente doutra clula doadora, que se fai normalmente por
cruzamento. Este determinante pode penetrar directamente, por un plsmido ou por un virus.

recoecemento s.m. Inspeccin ou exame, total ou

parcial, dunha persoa, para emitir un xuzo sobre ela ou
co obxecto legal de determina-la sa identidade.

reconstitucin s.f. 1. Devolver algo s sas condicins

normais. 2. Tipo de rexeneracin dunha superficie lesionada, na cal se forma un novo rgano por rexeneracin de
tecidos mis que por neoformacin. 3. Retorno forma
lquida do soro ou plasma sanguneos previamente desecados, mediante disolucin en auga destilada.

abarca desde o colon sigmoide ata o ano, e que se sita

na parte posterior esquerda da pelve. Ten forma cilndrica
e remata nunha ampola. 2. V. msculo. // adx. 3. Dereito,
que non se inclina cara a un lado nin cara outro.

rectocele s.f. Proctocele.

rectocolite s.f. Inflamacin simultnea do recto e do
colon. Tamn se di colorrectite.

rectografa s.f. Radiografa do recto.

rectoperineorrafia s.f. Operacin cirrxica plstica que
corrixe o prolapso do recto mediante sutura do esfnter
anal. Tamn se di proctoperineorrafia.

rectorromanoscopio s.m. Rectosigmoidoscopio.

rectosigmoide s.m. Porcin inferior do colon sigmoide e
superior do recto.

rectosigmoidoscopia s.f. Exploracin do recto e do

colon sigmoide mediante o rectosigmoidoscopio. Tamn
se di proctosigmoidoscopia.

rectosigmoidoscopio s.m. Endoscopio empregado para

a exploracin do recto e do colon sigmoide.

rectostenose s.f. Estenose do recto.

rectostoma s.f. Proctostoma.
rectotoma s.f. Proctotoma.
rectouterino-a adx. Relativo recto e tero.
rectovaxinal adx. Relativo recto e vaxina.

673

recumbente adx. Deitado, recostado.

recuperacin s.f. En teraputica, conxunto de medidas
dirixidas a recupera-la funcionalidade dunha parte do
organismo danada, especialmente do aparato locomotor

recurvacin s.f. Curvatura cara a atrs.

redao s.m. Dobramento grande, semellante a unha rede,
no peritoneo, que suxeita os intestinos cavidade abdominal.

rede s.f. Entrecruzamento de fibras, vasos, nervios, etc. //

R. acromtica Rede de substancias protoplasmticas que
non se tinguen con colorantes. / R. capilar Disposicin
en forma de rede que adoptan moitas divisins dos vasos
capilares nos diferentes rganos. / R. de Golgi Rede
formada por pequenas fibras dos cilindroeixes das
neuronas que se anastomosan entre elas. / R. de Haller
Rede testicular. / R. de Langerhaus Plexo de fibras
nerviosas amielnicas que se atopan no corpo mucoso da
pel. / R. de Malpighi Capa mis interna da epiderme. V.
corpo mucoso de Malpighi. / R. de Purkinje V. fibras
de Purkinje. / R. testicular Anastomose entre os tubos
seminferos rectos no corpo de Highmore do testculo.
Tamn se di rede de Haller.

redislocacin s.f. Luxacin recidivante.

reduccin s.f. Correccin dunha fractura, luxacin ou
hernia ata devolvela seu lugar normal. // R. aberta ou
cerrada Reduccin de fracturas, mediante intervencin
cirrxica ou por manipulacin, respectivamente. / R. en
masa Reduccin dunha hernia estrangulada includa no
seu saco, de maneira que non se reduce ou alivia a estrangulacin.

reductase s.f. Enzima que exerce accin reductora sobre

certas substancias qumicas.

reduplicacin s.f. 1. Repeticin dun ou de mbolos dous

rudos do corazn. 2. Accin de aumentar unha cousa
dobre do que era anteriormente.

redvidos s.m.pl. Familia de hempteros transmisora da

tripanosomase americana.

redux adx. (lat.) De volta, de novo, como certas lesins,

por exemplo as do chancro, que reaparecen despois de
curadas.

Reed, V. clula de Sternberg-Reed.

reeducacin s.f. Mtodo de rehabilitacin que consiste
en ensinarlle a un paciente unha serie de movementos ou
actos que estn impedidos ou dificultados por unha
lesin, nerviosa ou doutro tipo.

refinacin s.f. Purificacin ou depuracin dunha substancia co fin de separa-los corpos estraos que contn.

reflector s.m. Instrumento para reflecti-la luz ou o son.

reflexin s.f. Cambio de direccin que experimenta un
raio luminoso, calorfico, ou onda sonora chocar cunha
superficie que se atopa na sa traxectoria e que non pode
atravesar

reflexo

reflexo s.m. Resposta involuntaria, consciente ou inconsciente, que pode ser motora ou secretora, que se manifesta de xeito inmediato trala aplicacin dun estmulo
sobre un receptor especfico ou sobre as fibras nerviosas
aferentes dun arco reflexo. // R. abdominal ou cutneoabdominal Contraccin dos msculos abdominais pola
estimulacin por fretamento cara a abaixo da parede do
abdome. indicio de integridade da medula espial entre
D VIII e D XII. / R. abdominocardaco Reflexo cardaco
causado pola excitacin do simptico abdominal. / R.
adquirido V. r. condicionado. / R. anal Contraccin do
esfnter anal por estimulacin da pel do peritoneo. / R.
aquleo Contraccin dos msculos do papo da perna e
flexin simultnea do p percuti-lo tendn de Aquiles.
/ R. auditivo Reflexo causado pola estimulacin do
nervio auditivo, por exemplo o pechamento dos ollos a
causa dun rudo ou son repentino. / R. bicipital Contraccin do bceps braquial cando se golpea o tendn na zona
da flexura do cbado. / R. ciliar V. r. pupilar. / R. ciliospial Dilatacin da pupila pola estimulacin da pel do
pescozo. / R. condicionado Reflexo que se adquire. Son
inestables, e s se desenvolven sobre outro reflexo preexistente, sexa conxnito ou tamn condicionado. Xranse
por repeticin, usando as vas dos reflexos conxnitos, e
na sa realizacin intervn en algo o crtex cerebral. / R.
consensual luminoso Contraccin reflexa na pupila dun
ollo como consecuencia da estimulacin por unha luz do
outro ollo. / R. conxuntival ou corneal Oclusin das
plpebras toca-la conxuntiva. / R. cremastrico
Retraccin dun testculo por estimulacin da pel da cara
interna da coxa. Indica normalidade da medula espial
entre L I e L II. / R. cutneo Contraccin muscular
causada pola excitacin da pel. / R. cutneo plantar V.
signo de Babinski. / R. de acomodacin Cambios na
pupila, cristalino, etc., coordinados entre eles para
adapta-lo ollo visin prxima ou afastada. / R. de
Babinski V. signo. / R. de Bainbridge Aumento da
frecuencia cardaca consecutiva incremento de presin
nas cavidades do corazn e nas grandes veas. / R. de
Brudzinski V. signo. / R. de defensa Contraccin da
masa muscular situada por riba dunha lesin inflamatoria
visceral realiza-la palpacin abdominal. / R. de
Guillen-Barr Flexin plantar lenta de tdalas dedas
como resposta estimulacin plantar, que aparece en
traumatismos medulares moi graves. / R. de HeringBrener Mecanismo nervioso para a autorregulacin do
ritmo respiratorio por estimulacin das terminacins do
nervio vago distendrense os pulmns durante a respiracin. / R. de Moro ou r. da aperta Proxeccin dos
brazos cara a adiante que realizan os lactantes seren
deitados en decbito supino sobre unha superficie plana,
se se golpea esta a calquera lado do neno, ou por unha
perda sbita de sostn, medo intenso, etc. / R. de Oppenheim V. signo. / R. de Pavlov Secrecin de zume pancretico como consecuencia da introduccin dun cido no
duodeno. / R. de Weiss Reflexo en forma semilunar que
se observa co oftalmoscopio do lado nasal do disco
ptico, especialmente na miopa. / R. de Westphal ou de
Westphal-Piltz Contraccin da pupila facer un esforzo

reflexfilo-a
para cerra-las plpebras, que se manteen separadas.
Tamn se di reflexo pupilopalpebral. / R. do cutneo
Contraccin da pupila belisca-lo msculo cutneo. / R.
do seo carotdeo Bradicardia, hipotensin, etc., causada
pola compresin da arteria carotdea altura do seo carotdeo. / R. do trceps Extensin do antebrazo por percusin do tendn do trceps no cbado, mentres se mantn
o antebrazo formando ngulo recto co brazo. / R. do veo
do padal Elevacin do veo do padal ser estimulado. /
R. espial Reflexo do cal o arco est conectado a un
centro medular. / R. estapedial Contraccin do msculo
do estribo por estimulacin acstica tanto do mesmo odo
coma do contrario. Explrase mediante impedanciometra. / R. esttico-cintico Conxunto de reflexos que
aseguran o equilibrio do corpo mediante estmulos procedentes dos msculos, tendns, articulacins, odo interno,
cerebelo, etc. / R. gastroclico Peristalse que se produce
no colon pola entrada de alimentos no estmago. / R.
gastroilaco Apertura da vlvula ileocecal como consecuencia da entrada de alimentos no estmago. / R. hepatoxugular Distensin das veas xugulares por presin
sobre o fgado. Indica insuficiencia cardaca no lado
dereito. / R. larnxeo Tose por irritacin da larinxe. / R.
mientrico Contraccin e relaxacin por riba e por
debaixo, respectivamente, dun punto do intestino estimulado. / R. oculocefalxiro Movementos asociados do
ollo, da cabeza e do corpo, cando se efecta a atencin
visual sobre un obxecto. / R. patelar V. r. rotuliano. / R.
patolxico Reflexo dependente dunha afeccin patolxica, que pode ser signo dunha enfermidade. / R. peristico Contraccin muscular causada por un golpe nos sos
dunha extremidade, que aparece nas afeccins dos
cordns laterais da medula espial. / R. pilomotor Ereccin dos pelos pola estimulacin do fro, certas
emocins, etc. / R. plantar Flexin das dedas por estimulacin da planta do p. / R. propioceptivo Reflexo
consecutivo a un estmulo que acta no propio organismo. / R. pupilar Contraccin da pupila por estimulacin da luz sobre a retina. / R. qumico Reflexo causado
pola accin de substancias qumicas, como as hormonas,
os neurotransmisores, etc. / R. radial Flexin do antebrazo e flexin simultnea dos dedos por percusin do
extremo inferior do radio. / R. rotuliano Extensin da
articulacin do xeonllo por contraccin reflexa do cudriceps crural, que se produce trala percusin do tendn
rotuliano. / R. vesical Desexo de ouriar por distensin
moderada da vexiga debida acumulacin de urina.
Tamn se di reflexo de miccin. / R. visceral 1. Reflexo
causado pola estimulacin dun rgano interno. 2. Luz ou
imaxe reflectida por un obxecto. 3. Representacin,
imaxe.

reflexfilo-a adx. Caracterizado pola actividade dos

reflexos.

reflexgrafo s.m. Instrumento empregado para o rexistro

grfico dun reflexo.

reflexoloxa s.f. Estudio dos movementos reflexos.

674

reflexometra s.f. Medicin da forza necesaria para

producir contraccins miotsicas.

reflexopata s.f. Lesin causada de modo reflexo.

reflexoterapia s.f. Tratamento dalgunhas afeccins
mediante o uso teraputico de certos reflexos.

refluxo s.m. Fluxo do contido dun rgano ou conducto, en

sentido contrario normal. // R. hepatoxugular Distensin da vea xugular causada pola compresin do fgado.
un signo indicativo dunha alteracin do retorno venoso
na insuficiencia cardaca. / R. vesicoureteral Paso de
urina da vexiga s urteres.

refraccin s.f. Desviacin que experimenta un raio luminoso pasar dun medio transparente a outro con distinta
densidade ptica. // R. dinmica Acomodacin normal
do ollo que ten lugar continuamente, sen esforzo consciente. / R. esttica Refraccin ocular que se produce
cando a acomodacin est paralizada. / R. ocular Refraccin da luz cando atravesa as diferentes estructuras
oculares (crnea, cristalino, etc.), da cal resulta a converxencia dos raios na retina.

refraccionista adx. e s. Experto en determinar e corrixi-los erros da refraccin ocular.

refractar v. Cambiar de direccin o raio de luz pasar a

un medio de distinta densidade.

refractario-a adx. 1. Que non cede facilmente tratamento. 2. Propio dunha fase da actividade muscular ou
nerviosa (V. perodo).

refractograma s.m. Receita para a correccin ptica

dunha ametropa.

refractometra s.f. Medicin dos ndices de refraccin

dos medios oculares.

refractura s.f. Intervencin cirrxica consistente en fracturar de novo un so fracturado e curado con deformidade. Tamn se di osteoclacia.

refrescamento s.m. Raspado dos bordos dunha ferida ou

dunha lcera, co fin de logra-la sa coaptacin inmediata.

refrixeracin s.f. Diminucin provocada da temperatura

dun organismo. // R. teraputica Bao, hidroterapia.

refrixerante adx. e s.m. Que dimine a calor, a febre ou

a sede.

refusin s.f. Separacin transitoria e posterior reingreso

do sangue circulacin.

regalicia s.f. Planta medicinal da familia das leguminosas, da cal se emprega a raz como edulcorante e como
antiulceroso gastroduodenal.

regaa s.f. Rego longo e estreito, incisivo, que se atopa

principalmente no so. // R. digstrica Suco na cara
posterior da apfise mastoide no que se insire o cunculo
digstrico. / R. do hlix Pequena depresin entre o hlix
e o antihlix da orella. / R. mastoide V. regaa digstrica.

675

regra s.f. 1. Gua, principio, norma, pauta. 2. Menstruacin. // R. de Clark Mtodo para establece-la dose
farmacolxica en pediatra, que se basea na obtencin de
porcentaxes da dose do adulto en relacin coa superficie
corporal. / R. de Vant Hoff Regra segundo a cal a velocidade dunha reaccin qumica se duplica cada vez que a
temperatura se eleva 1 C. / R. de Young Mtodo empregado para determina-la dose de medicamento que se debe
administrar a un neno, en relacin coa dose dos adultos,
e que consiste en sumar 12 idade do neno, e dividi-lo
resultado desta suma tamn pola idade. O resultado ser
o denominador dunha fraccin que ten como denominador 1. Por exemplo, para un neno de 6 anos de idade,
6+12=18; 18/6=3; a dose ser 1/3 da dose do adulto.

regresin s.f. 1. Remisin dos sntomas dunha doenza. 2.

Volta a unha etapa anterior. 3. En psiquiatra, inicio de
pautas de conducta mis primitivas ou infants, que non
concordan coa idade ou co estado social actual do individuo.

regresivo-a adx. 1. Que se caracteriza pola regresin. 2.

En va de atrofia normal.

regulacin s.f. 1. Adaptacin s condicins variables. 2.

Posta en orde dunha cousa, segundo unhas normas.

regular adx. 1. Axustado normal. 2. Relativo pulso, e

en xeral de todo o que ocorre a intervalos iguais.

regurxitacin s.f. Refluxo dun lquido en direccin

contraria, en especial a subida de pequenas cantidades de
alimento mesturadas con zumes dixestivos boca, sen
vmitos nin nuseas, por movementos antiperistlticos.
Do paso do sangue, durante a sstole ventricular, pola
vlvula mitral e artica.

rehabilitacin s.f. Proceso teraputico destinado a recu-

renina
resposta completa pode ser provocada por unha parte dos
estmulos que normalmente a provocan.

reinversin s.f. Restitucin seu lugar normal dun

rgano invertido, como por exemplo o tero.

Reiter, sndrome de V. sndrome.

relacin s.f. 1. Situacin dun rgano respecto doutro. 2.
Afinidade, parentesco, analoxa. 3. Proporcin entre
elementos, ou correspondencia dunha causa con outra. //
R. albumina/globulina Proporcin entre albumina e
globulina existentes no plasma. / R. nucleocitoplasmtica Relacin entre o volume do ncleo e o citoplasma
celular.

relapso s.m. Recada, recidiva.

relaxacin s.f. ou relaxamento s.m. 1. Diminucin da
tensin, o contrario de contraccin. 2. Estado de lasitude
extrema. 3. Mtodo teraputico baseado na diminucin
da tensin muscular, que se aplica a estados de ansiedade,
de excitacin nerviosa, etc. // R. isomtrica Relaxacin
que se produce nun msculo sen diminucin da sa
lonxitude.

relaxante adx. Que produce relaxacin, en especial a

droga que ten este efecto ou capacidade.

relaxina s.f. Hormona do corpo lteo que causa relaxacin dos ligamentos plvicos durante o embarazo.

REM 1. Siglas de Roetgen Equivalence Man: unidade

empregada para medi-la cantidade de radiacin ionizante
absorbida polo home. 2. V. sono.

remedio s.m. Aquilo que prevn, cura ou alivia unha

doenza ou trastorno. // R. inmico En homeopata, medicamentos de accin antagnica.

pera-las capacidades fsicas perdidas por traumatismo ou

enfermidade.

remineralizacin s.f. Reposicin dos elementos mine-

rehidratacin s.f. Tratamento da deshidratacin dirixido

remisin ou remitencia s.f. Diminucin da intensidade

a restablece-lo equilibrio hdrico normal.

reimplantacin s.f. Reaplicacin dunha parte que fora

extrada do seu lugar natural.

reinduracin s.f. V. chancro redux.

reinfeccin s.f. Segunda infeccin nun paciente xa totalmente restablecido dunha enfermidade, causada polo
mesmo xerme ou por outros semellantes.

reinoculable adx. Relativo xerme que pode ser inoculado de novo no mesmo individuo.

reinoculacin s.f. Inoculacin repetida no mesmo individuo co mesmo xerme patxeno.

reinsercin s.f. 1. Nova inclusin dunha cousa noutra. 2.

Reimplantacin nun alvolo dental dun dente perdido por
diversas causas: traumatismo, extraccin, etc.

reintegracin s.f. 1. Restauracin, rexeneracin. 2.

Restauracin da funcin mental normal despois dunha
alteracin psquica. 3. Fenmeno psquico, que constite
un principio bsico da aprendizaxe, polo cal unha

rais do organismo perdidos.

ou desaparicin dos sntomas dunha enfermidade.

remitente adx. Que se caracteriza por alternar perodos

de remisin e de exacerbacin.

renal adx. Relativo ou pertencente s riles.

rnculo ou renculo s.m. Cada un dos lobos que constiten o ril.

renegacin s.f. Mecanismo de defensa mediante o cal a

persoa rexeita a realidade dunha percepcin traumtica.

renicpsula s.f. Cpsula renal ou suprarrenal.

renina s.f. 1. Substancia enzimtica de natureza proteica
secretada polas clulas xustaglomerulares do ril, que
acta sobre o anxiotensinxeno do sangue dando lugar
liberacin do decapptido anxiotensina I, que se transforma en anxiotensina II pasar polo pulmn, onde se
atopa o enzima de conversin. A anxiotensina II a substancia de maior potencia vasoconstrictora. 2. Enzima
coagulante do leite, que se atopa sobre todo no zume
gstrico dalgns animais. Tamn se di quimosina.

reninxeno

reninxeno s.m. Proenzima secretado polas glndulas

gstricas que se converte en renina.

reniportal adx. Relativo ril e vea porta.

renite s.f. Nefrite.
renitencia s.f. Resistencia presin ou a unha influencia.
renocutneo-a adx. Relativo ril e pel.
renogstrico-a adx. Relativo ril e estmago. Tamn
se di nefrogstrico.

renografa s.f. Radiografa do ril.

renointestinal adx. Relativo ril e intestino.
renopata s.f. Nefropata.
renopulmonar adx. Relativo ril e pulmn.
renorrenal adx. Relativo a mbolos dous riles.
renotrfico-a adx. Que favorece o aumento de tamao
dos riles ou que causa a sa hipertrofia.

rentschlerizacin s.f. Destruccin de bacterias polos

raios ultravioletas dunha lonxitude de onda de 253,7 nm.,
mtodo de Harvey Rentschler.

rnulo s.m. V. rnculo ou renculo.

reo- Prefixo do grego, corrente.
reobase s.f. Intensidade mnima de corrente elctrica
necesaria para producir un estmulo.

reocardiograma s.m. Grfica que rexistra e mide os

cambios rtmicos na impedancia do corpo.

reocordio s.m. Restato.

reoencefalograma s.m. Grfica das variacins da impedancia intracranial en relacin coas modificacins de
fluxo vascular, con obxecto de estudia-la circulacin
cerebral.

reforo s.m. Electrodo.

reograma s.m. Representacin grfica da impedancia
transmitida s molculas do sistema hemtico.

reoloxa s.f. Estudio do fluxo de lquidos como o sangue

a travs do corazn e dos vasos.

676

reotropismo s.m. Fenmeno que consiste na mobilizacin dun rgano en direccin contraria da corrente elctrica do lquido no que se atopa.

retropo s.m. Instrumento que permite inverter unha

corrente elctrica. Tamn se di conmutador.

Reoviridae Familia de virus RNA, que comprende dous

xneros fundamentais; Reovirus e Rotavirus.

Reovirus Xnero de virus da familia Reoviridae. Son

saprfitos habituais do aparello dixestivo e respiratorio, e
non se lles coecen responsabilidades directas en ningn
proceso patolxico.

reoxidacin s.f. Oxidacin repetida, coma a da hemoglobina do sangue.

repelente adx. Que repele, especialmente as substancias

que polo seu olor ou natureza teen a capacidade de
repeler insectos ou parasitos.

repercoloracin s.f. Filtracin repetida cos mesmos

materiais.

replantacin s.f. Reimplantacin.

replecin s.f. Accin e efecto de estar cheo, colmado.
Pltora.

replicacin s.f. Mecanismo mediante o cal as molculas

de DNA ou de RNA forman outras molculas idnticas s
orixinais. Este proceso fundamental na reproduccin.

replicn s.m. Estructuras de cido nucleico con capacidade de autoduplicacin. Por exemplo, son replicns os
cromosomas das clulas eucariotas, o DNA nuclear dos
procariotas, os plsmidos e os cidos nucleicos dos virus.

repolarizacin s.f. Proceso mediante o cal a clula

despolarizada se polariza de novo na superficie da sa
membrana, por restablecemento gradual das cargas positivas na superficie exterior e das negativas no interior.

reposicin s.f. Manobra destinada a colocar unha parte en

posicin normal. Tamn se di reduccin.

repouso s.m. Descanso, cesamento temporal dunha actividade. // Cura de r. Tratamento imprescindible para
curar certas enfermidades ou trastornos.

representacin s.f. En filosofa e psicoloxa, contido

perceptual concreto dun pensamento.

remetro s.m. Instrumento utilizado para medi-la veloci-

represin s.f. Proceso mediante o cal o individuo rexeita

dade da corrente sangunea. Tamn se di galvanmetro.

da consciencia ou mantn no inconsciente ideas,

impulsos ou sentimentos que non son aceptados polo
individuo. A represin intervn no desenvolvemento
psicolxico normal da persoa (formando parte do inconsciente), e desempea un papel importante na formacin
da psique. Tamn constite o mecanismo principal da
histeria, e forma parte de diversos procesos psicopatolxicos.

reoscopio s.m. Instrumento que se emprega para

comproba-la existencia dunha corrente elctrica. Tamn
se di galvanoscopio.

restato s.m. Aparato que regula e vara a resistencia da

corrente elctrica, o que permite varia-la sa intensidade.

reostose s.f. Hiperostose caracterizada pola presencia de

estras nos sos.

reotaquigrafa s.f. Rexistro fotogrfico da curva de

variacin da accin electromotriz dos msculos.

reproduccin s.f. 1. Proceso biolxico de formacin de

novos individuos dunha especie, con posibilidade de
desenvolver unha vida independente en canto a nutricin
e actividade. Ten como misin substitu-los organismos

677
que morren. 2. Restauracin dunha parte danada ou
destruda. // R. asexual Reproduccin que non precisa de
dous seres de sexo distinto para que tea lugar, como por
exemplo, a divisin celular, xemacin, etc. / R. sexual
Aquela que se realiza por fecundacin dunha clula
sexual feminina cunha clula sexual masculina. / R.
somtica Reproduccin asexual.

reproductor-a adx. Que serve para a reproduccin. V.

aparello.

repudio s.m. Para J. Lacan, proceso psquico, que estara

presente na base da produccin do fenmeno psictico,
mediante o cal o individuo rexeita unha representacin
transcendental que non significante na sa conciencia.
Este fenmeno desenvlvese en torno a temas como a
castracin e na esfera conceptual da teora do simblico.

repulsin s.f. Forza que tende a separa-los corpos.

resastenia s.f. Fonastenia dos oradores.
rescisin s.f. Ablacin, escisin.
rescrito s.m. Especie de amuleto contra o mal de ollo, que
consiste nun papel cun conxuro escrito por un sacerdote,
e que metido nunha bolsa de tea se coloca como escapulario, ou tamn, cosido a unha peza de roupa.

resecable adx. Susceptible de reseccin.

reseccin s.f. Extirpacin dunha parte dun rgano ou dun
so, especialmente a dos extremos dos sos e dos tecidos
que forman parte da articulacin. // R. articular Extirpacin da articulacin para consegui-la sa anquilose cirrxica. / R. nerviosa Extirpacin dunha porcin dun nervio
sensitivo que se efecta nos casos de neuralxias rebeldes.
/ R. ortopdica Reseccin que se practica nun so para
corrixir unha actitude viciosa. / R. subperistica Extirpacin dunha porcin sea, conservando o peristeo co
fin de permiti-la rexeneracin sea.

resectoscopia s.f. Prostatectoma transuretral da prstata,

realizada mediante o resectoscopio.

resectoscopio s.m. Especie de cistoscopio provisto dun

electrobistur, que se emprega para efectua-la reseccin
transuretral da prstata.

reserpina s.f. Alcaloide con propiedades antihipertensivas e sedantes, baseadas na deplecin que fai dos depsitos neuronais de catecolaminas e serotonina do sistema
nervioso central e perifrico. un frmaco moi empregado como elemento de investigacin farmacolxica.

reserva s.f. Cousa almacenada e dispoible para a sa

utilizacin futura. // R. alcalina Cantidade de bicarbonato existente no sangue. / R. cardaca Capacidade de
reserva que ten o corazn para contraerse, e que pode ser
utilizada no caso de emerxencia. / R. enerxtica Cantidade de substancias en forma de protenas, lpidos e
glcidos que son almacenadas para a sa utilizacin
segundo as necesidades. / R. respiratoria fetoplacentaria Reserva funcional da placenta en relacin sa
capacidade de subministrar osxeno feto, que infle na
capacidade dun feto para tolera-la tensin do parto.

resolutivo-a
Mdese mediante a monitorizacin biofsica prenatal ou a
anlise das caractersticas do lquido amnitico.

reservorio s.m. Cavidade na que se almacena un lquido

como o saco lagrimal, vescula biliar, etc. // R. de infeccin Organismo no cal se reproducen virus, bacterias ou
parasitos, e que xeralmente non se ve afectado por eles. /
R. do quilo V. cisterna de Pecquet.

residente s. Licenciado en medicina que para a sa

formacin reside nun centro hospitalario.

residuo s.m. Porcin que queda dunha ou varias substancias despois da separacin doutras por evaporacin,
combustin ou por outro procedemento. Tamn se di
resto.

resina s.f. Substancia vexetal amorfa, slida ou semislida, transparente ou translcida, soluble en alcohol, ter
e aceites voltiles e insoluble en auga, que fle naturalmente ou por incisin da cortiza dalgunhas rbores, e que
tamn se pode obter por sntese. As resinas son corpos
terciarios ricos en carbono e hidrxeno e pobres en
osxeno. // R. de intercambio inico Composto sinttico
de peso molecular elevado, que polas sas caractersticas
fsico-qumicas capaz de ceder ou tomar ins. Poden ser
aninicas ou catinicas. // R. elstica depurada Caucho.

resinoide adx. Semellante resina.

resinol s.m. Retinol.
resistencia s.f. 1. Forza que se opn movemento ou a
unha determinada actitude. 2. Oposicin que ofrece un
conductor paso da corrente elctrica. 3. Propiedade que
teen certas bacterias para resistiren a accin de axentes
destructores. 4. Capacidade natural dos individuos para
toleraren os efectos prexudiciais de toxinas, microorganismos, etc. 5. En psiquiatra, defensa psicolxica dun
suxeito contra a rememoracin de experiencias reprimidas ou desagradables. // R. cido ou alcohol Capacidade de certas bacterias de resisti-la accin de alcohois e
cidos. / R. globular Propiedade dos glbulos vermellos
de non hemolizarse cando se someten a medios salinos
hipotnicos con respecto plasma. A relacin entre estas
das concentracins mide o grao de resistencia, dicir, o
grao de fraxilidade globular, a cal dimine na ictericia
hemoltica. / R. perifrica Resistencia que opoen os
capilares paso do sangue.

resoador s.m. 1. Instrumento que intensifica os sons ou

aumenta as oscilacins elctricas. 2. Dispositivo que
pode presentar un efecto de resonancia.

resoante adx. Que produce un son vibrante cando se

percute.

resolucin s.f. Remate dunha inflamacin, edema, etc.,

por curacin espontnea.

resolutivo-a adx. 1. Que ten capacidade de provocar ou

favorece-la resolucin dunha lesin. // s.m. 2. Axente ou
droga que infle de modo directo na resolucin dun
proceso patolxico, por exemplo os emolientes, antifloxsticos, etc.

resolvente

resolvente adx. 1. Resolutivo. 2. Das lentes con capacidade para dar imaxes claras dos detalles dun obxecto.

resonancia s.f. 1. Intensificacin e alongamento do son

pola transmisin das sas vibracins nunha cavidade,
especialmente referido son por percusin dunha cavidade. 2. Son vocal percibido por auscultacin. // R. anfrica Son percibido por auscultacin, que semella que se
produce soprar na boca dunha botella baldeira. / R.
magntica nuclear Mtodo de diagnstico inocuo e moi
selectivo que permite obter imaxes dixitais de diversas
partes do corpo sen necesidade de usar radiacins ionizadas nin substancias de contraste, senn mediante o
estudio da resonancia dos tomos de hidrxeno das molculas dos tecidos sometidos a un campo magntico.
Tamn se coece como NMR (nuclear magnetic resonance). / R. timpnica Son de tambor que se produce
pola percusin do abdome ou doutra cavidade chea de
aire. / R. vocal Son da voz percibido por auscultacin a
travs das paredes torcicas.

resorcina s.f. Fenol con accins queratolticas e antispticas. Tamn se di resorcinol.

resorcinoftalena s.f. Fluorescena.

resorcinol s.m. V. resorcina.
resorcin s.f. Desaparicin total ou parcial de material
secretado ou excretado, tanto se un producto normal
coma se patolxico, no seo dos tecidos.

respirable adx. Que se pode respirar, especialmente os

gases.

respiracin s.f. Funcin comn a tdolos seres vivos que

consiste esencialmente en captar osxeno e eliminar CO2.
No ser humano esta funcin est desempeada polos
pulmns, e comprende dous movementos: inspiracin,
que introduce O2, e expiracin, que elimina CO2, auga,
etc., transformando o sangue venoso en sangue arterial.
Ademais dos pulmns interveen na respiracin diversos
rganos anexos: vas areas, msculos intercostais,
diafragma, nervios, etc. A frecuencia respiratoria no
home oscila entre 17-25 por minuto. A cantidade que
ingresa con cada movemento inspiratorio sitase arredor
dos 500 cc. A cantidade eliminada na expiracin algo
menor, quedando nos pulmns despois dunha expiracin
forzada un volume residual duns 1500cc. // R. abdominal Respiracin que se realiza sobre todo coa musculatura abdominal e diafragmtica. / R. acelerada Aquela
que excede os 25 movementos inspiratorios por minuto. /
R. aerbica Transformacin oxidativa de certos substratos en substancias moi simples, con liberacin de
enerxa. / R. anaerbica Forma de respiracin na que a
enerxa liberada por reaccins qumicas nas que non
intervn o osxeno libre. / R. artificial Conxunto de
medidas que manteen e estimulan a respiracin por
medios artificiais ou mecnicos. Os mtodos de respiracin artificial mis empregados son os de Brist, Byrd,
Nielsen, Eve, Marshall Hall, Silvester, etc. / R. asistida
Tcnica que asegura o control total ou parcial da ventilacin pulmonar durante unha anestesia ou en certos

678
estados patolxicos. / R. boca a boca Axuda para
respirar que se realiza aplicando a boca sobre a do
paciente e expirando fortemente para distenderlle os
pulmns. / R. bronquial ou cavernosa V. sopro bronquial ou cavernoso. / R. cerebral Respiracin superficial acelerada, soprante, que ten lugar en individuos con
enfermidades cerebrais. / R. de Biot Respiracin meninxtica. / R. de Cheyne-Stokes Respiracin caracterizada
por variacins rtmicas na sa intensidade, que se pode
observar en estados comatosos de orixe cerebral, e que
consiste nun aumento gradual dos movementos respiratorios ata un mximo, seguido por un descenso gradual,
chegando a parar por completo por espacio de 10 a 40
segundos. / R. de Kussmaul Forma de dispnea caracterizada por unha inspiracin profunda e ruidosa que se
mantn durante un breve tempo, e seguida por unha expiracin curta e queixosa. Obsrvase en estados de acidose
metablica, por exemplo, o coma diabtico. / R. fetal
Respiracin que ten lugar entre a nai e o feto por medio
da placenta. / R. interna Intercambio de gases entre os
capilares e os tecidos. / R. meninxtica Patrn respiratorio anormal que se caracteriza por unha respiracin
irregular con perodos de apnea. Pode aparecer en
persoas normais durante o sono, pero constite un signo
de mal prognstico nas meninxites. Tamn se di respiracin de Biot. / R. pueril Respiracin na que os sons
respiratorios teen unha intensidade maior c normal,
polo que lembran s da infancia. / R. ruda Respiracin
caracterizada por sons auscultatorios speros, que semellan mestura de murmurio vesicular pueril e sopro bronquial. / R. sincopal Respiracin na que cada ciclo est
separado do seguinte por un intervalo cada vez mis
longo, ata a detencin final. / R. torcica Aquela que se
efecta fundamentalmente mediante os msculos intercostais. / R. tubrica Respiracin caracterizada por sons
semellantes s que se producen soprar por un tubo, que
se percibe por auscultacin en individuos con condensacins pulmonares. / R. vicariante Respiracin aumentada nun pulmn para compensar un dficit respiratorio
do outro.

respirador s.m. 1. Aparello que se utiliza para purifica-lo

aire que se respira. 2. Instrumento empregado en anestesioloxa e reanimacin para a ventilacin mecnica dun
paciente.

respirmetro s.m. Instrumento utilizado para determina-lo carcter dos movementos respiratorios.

resposta s.f. Reaccin a un estmulo. // R. anamnstica

Resposta inmunolxica que segue administracin
dunha segunda dose dun antxeno, e que se caracteriza
por unha resposta moito mis rpida, intensa e duradeira
c obtida coa primeira dose. / R. autoinmune Resposta
inmunitaria na que o autoanticorpo se dirixe a un antxeno propio.

restablecemento s.m. Recuperacin da sade despois

dunha enfermidade.

restitutio ad integrum (lat.) Restauracin total dunha

parte lesionada.

679

retinite

resto s.m. Residuo. // R. de Malassez Fragmentos epite-

reticulocito s.m. Eritrocito inmaturo no que, mediante

liais da vaa de Hertwig na membrana periodntica, dos

que xorden s veces quistes dentarios. / R. embrionario
ou fetal Anaco de tecido embrionario que queda retido
no organismo adulto.

colorantes basfilos, se aprecia unha rede de granulacins e pequenas fibras. Considrase como un elemento
de formacin medular prematuro, e son frecuentes nas
anemias posthemorrxicas.

restra s.f. Conxunto de cousas que se suceden unhas

reticulocitopenia s.f. Taxa de reticulocitos no sangue

despois das outras.

restrpico-a adx. Que acta sobre o sistema reticuloendotelial.

resublimado-a adx. Obtido por procesos de sublimacin

repetidos.

inferior normal (menos do 2%).

reticulocitose s.f. Exceso de reticulocitos no sangue

(mis do 2%).

reticuloendotelial adx. Referente reticuloendotelio. //

Sistema r. V. sistema.

resucitacin s.f. Resurreccin, reanimacin.

resurreccin s.f. Restablecemento da vida nos casos de

reticuloendotelio ou reticulotelio s.m. Tecido que

morte aparente, mediante respiracin artificial, masaxe

cardaca, etc.

reticuloendotelioma s.m. Tumor no reticuloendotelio.

reticuloendoteliose s.f. Enfermidade que afecta difusa-

retardo s.m. Atraso dunha funcin, desenvolvemento ou

mente a todo o grupo celular dos sistemas reticuloendoteliais do bazo, fgado, ganglios linfticos, medula sea,
etc., caracterizada polo desenvolvemento de lesins
granulomatosas, con produccin excesiva de histiocitos.
Abarca tres clnicas: granuloma eosinfilo, enfermidade
de Hand-Schller Cristian e enfermidade de LettererSiwe. Tamn se di histiocitose X, reticulose

movemento. // R. do crecemento fetal Desenvolvemento

do feto a velocidade inferior normal, que pode ser
debido a causas intrnsecas (cromosomopatas, malformacins, etc.) ou extrnsecas (alcoholismo, tabaquismo,
infeccins, etc.). / R. mental Atraso no proceso de desenvolvemento intelectual.

presenta caractersticas reticulares e endoteliais.

retelioma s.m. Reticulosarcoma.

retencin s.f. Dificultade para eliminar substancias que

reticuloma s.m. Tumor derivado das clulas do sistema

normalmente se excretan. // R. clorurada Eliminacin

insuficiente de cloruros polo ril, que constite un factor
importante de edemas. / R. de bile ou urina Acumulacin destes lquidos debida a dificultades mecnicas ou
doutro tipo nas vas de excrecin. / R. placentaria
Persistencia da placenta ou fragmentos dela na cavidade
uterina despois do parto. / R. testicular V. criptorquidia.

reticulosarcoma s.m. Linfoma maligno derivado do

reteteste s.f. Rede testicular.

reticular adx. 1. Semellante a unha rede. 2. Pertencente a
un retculo. // Fibras r. Fibras do tecido conectivo laso,
dispostas en forma de rede, que se observan onde este
tecido linda con estructuras epiteliais. Estn presentes
sobre todo no fgado, nos epitelios glandulares, e forman
parte da membrana basal do epitelio de revestimento. /
Substancia r. Sistema formado por un conxunto de
neuronas do tronco cerebral que se estende desde o bulbo
raqudeo hipotlamo.

reticulina s.f. Escleroprotena que contribe formacin

das fibras conxuntivas do tecido reticular ou linftico.

retculo s.m. 1. Estructura fibrilar en forma de rede, especialmente o protoplasmtico ou nuclear. 2. Segunda divisin do estmago dos ruminantes. // R. de Ebner Rede
de clulas que se atopan nos tubos seminferos. / R.
endoplasmtico Sistema citoplasmtico formado por
canles, vesculas e tbulos constitudos por unidades de
membrana. Existen das variedades: o rugoso, que
presenta ribosomas pegados superficie das membranas,
e que abunda nas clulas que forman as protenas, e liso,
que carece destes ribosomas. Intervn fundamentalmente
na sntese de hormonas esteroides.

reticuloendotelial.
sistema reticuloendotelial, que con moita frecuencia
causa metstase.

reticulose s.f. Reticuloendoteliose.

retiforme adx. Reticular.
retina s.f. Membrana interna, transparente, duns 0,2 mm.
de grosor, situada na metade posterior do ollo, revestindo
a cara interna da coroide, e formada por clulas nerviosas
encargadas de capta-las sensacins luminosas que chegan
fondo do ollo, e transmitilas a travs do nervio ptico
s centros cerebrais. O punto onde penetra o nervio
ptico no globo ocular corresponde papila ptica (punto
cego). Ten no centro a mcula ltea que presenta unha
pequena depresin no centro chamada fvea central. Esta
mcula moi sensible s estmulos. // R. cortical Zona
do crtex occipital que se corresponde coa zona estriada
da cisura calcarina, onde se proxectan os puntos correspondentes retina, que constite o centro visual do
crtex cerebral. / R. inferior ou superior Metades inferior ou superior, respectivamente, da retina. / R. nasal ou
tempal Metades interna ou externa, respectivamente, da
retina.

retinculo s.m. Estructura a modo de aponeurose que

sostn un rgano ou tecido. // R. de Morgagni Freo da
vlvula ileocecal.

retineno s.m. Pigmento carotenoide da retina, precursor

da prpura visual. un aldehido da vitamina A

retinite s.f. Proceso inflamatorio agudo ou crnico da

retina, caracterizado por edema, exsudacin, infiltracin,

retinoblastoma
hiperemia, opacidade difusa, trastornos da visin, etc. //
R. actnica Retinite debida exposicin s raios luminosos. / R. de Jacobson Retinite sifiltica. / R. diabtica
Forma de retinite caracterizada por puntos hemorrxicos,
exsudados abrancazados, conxestin venosa, etc., que se
observa en pacientes diabticos. / R. hemorrxica Retinite que afecta visin, e que se considera unha manifestacin local de enfermidades xerais. / R. hipertensiva
Retinite caracterizada por alteracins vasculares, hemorraxias, exsudados, estase papilar e alteracins parenquimatosas, que se presenta en persoas con hipertensin
arterial. / R. metastsica Retinite por mbolos de clulas
cancerxenas. / R. nefrtica Retinite debida a enfermidades renais. Tamn se di retinite albuminrica. / R.
pigmentaria V. retinose pigmentaria.

retinoblastoma s.m. Tumor maligno conxnito que se

680
da aponeurose palmar V. enfermidade de Dupuytren.
/ R. do tero Diminucin de volume do tero durante o
parto. / R. muscular Diminucin do volume da masa
muscular nos casos de fracturas e luxacins.

retrctil adx. Dos rganos ou partes que se poden retraer

ou acurtar.

retractor s.m. 1. Instrumento que se emprega para manter

separados os bordos dunha ferida ou as partes musculares
cando se fai unha amputacin. 2. Msculo que se retrae.
// R. de Moorehead Retractor empregado en odontoloxa. / R. de Percy Retractor que se emprega nas amputacins dos membros para separa-las partes brandas cara
raz da extremidade e deixa-lo so descuberto. / R. de
Young Instrumento empregado na prostatectoma para
facer baixa-la prstata cara perineo.

desenvolve a partir das clulas xeminadas retinianas.

Tamn se di gliosarcoma.

retro- Prefixo do latn, cara a atrs, detrs.

retroaccin s.f. En fisioloxa, regulacin automtica

retinocitoma s.m. Glioma retiniano.

retinocoroidite s.f. Inflamacin simultnea da retina e da
coroide. Tamn se di coriorretinite. // R. xustapapilar
Enfermidade da retina observada en persoas novas, que
afecta fondo da retina e papila. Tamn se di retinite
de Jensen.

mediante mecanismos que transmiten s outros

elementos a informacin necesaria para que readapten o
seu funcionamento, cerrndose o ciclo automaticamente.
// R. biolxica Efecto que produce un proceso biolxico
sobre o sistema do que procede, quedando regulada a sa
actividade.

retinodilise s.f. Desprendemento da retina a nivel da ora

retroalimentacin s.f. Mecanismo fisiolxico que

serrata.

retinofluoresceingrafa s.f. Tcnica de coloracin do

fondo do ollo trala inxeccin por va intravenosa de fluorescena, que permite ve-lo estado da circulacin e das
estructuras do fondo e segmento anterior do ollo.

retinografa s.f. Fotografa da retina.

retinol s.m. Vitamina A.
retinomalaca s.f. Amolecemento da retina.
retinoscopia s.f. Oftalmoscopia.
retinose s.f. Enfermidade dexenerativa da retina. // R.
pigmentaria Enfermidade hereditaria e progresiva da
retina, caracterizada por esclerose progresiva, acompaada de pigmentacin e atrofia, formacin de depsitos
de pigmentos, adelgazamento dos vasos, diminucin do
campo visual e hemeralopa.

regula a actividade das glndulas endcrinas. Tamn se di

retroaccin, autorregulacin, homeostase.

retroauricular adx. Situado detrs da orella, ou detrs da

aurcula cardaca.

retrobronquial adx. Situado detrs dos bronquios.

retrobucal adx. Relativo parte posterior da boca.
retrobulbar adx. Situado ou que ten lugar detrs do
bulbo raqudeo ou do globo ocular.

retrocardaco-a adx. Situado detrs do corazn.

retrocateterismo s.m. Cateterismo retrouretral.
retrocavidade s.f. Cavidade posterior. // R. das fosas
nasais Rinofarinxe. / R. do epploon V. trascavidade
dos epploons.

retinosquise s.f. Separacin das capas internas das

retrocecal adx. Situado ou que ocorre detrs do cego.

retrocedente adx. 1. Metastsico. 2. Que volve atrs ou

medias da retina, por atrofia da capa plexiforme externa.

Ten semellanza cun cadro de desprendemento de retina.

retrocervical adx. Situado ou que ocorre detrs do colo,

retintn s.m. Rudo auscultatorio metlico, semellante

que retrocede.
especialmente do uterino.

son dunha campaa, que se pode escoitar nas cavernas

pulmonares extensas e no pneumotrax. Tamn se di
tintineo.

retrocesin s.f. 1. Volta ou desprazamento cara a atrs

retisolucin s.f. Disolucin do aparello de Golgi.

retotelioma s.m. Sarcoma reticuloendotelial.
retoteliose s.f. Reticuloendoteliose.
retraccin s.f. 1. Contraccin dunha parte ou dun rgano.

retroclavicular adx. Situado ou que ten lugar detrs da

2. Reduccin de volume en certos tecidos orgnicos. // R.

retroclico-a adx. Situado ou que ocorre detrs do colon.

dun rgano ou parte del. 2. Interrupcin do parto iniciado

a termo. 3. Metstase, repercusin.
clavcula.

retrocole s.m. Cabalo, torcemento espasmdico do

pescozo e da cabeza cara a atrs.

681

retrodesviacin s.f. Desviacin cara a atrs: retroflexin, retroposicin e retroversin.

retroesofxico-a adx. Situado ou que acontece detrs do

esfago.

retrofarinxe s.f. Parte posterior da farinxe.

retroflexin s.f. Flexin cara parte de atrs dun rgano,

reumatlogo-a
codificado polo seu xenoma, que transforma o RNA viral
nunha dobre hlice de DNA que se integra no DNA da
clula hspede, desde onde dirixe a replicacin dos novos
virus. Os retrovirus humanos identificados son: HTL V-I,
axente responsable da leucemia de clulas T no adulto;
HTL V-II, do que a accin como axente etiolxico non se
puido comprobar; VIH (LAV/HTL V-III), causante da
SIDA.

especialmente a referida tero. // R. incarcerada

Retroflexin irreductible do tero con compresin da
vexiga, uretra e recto.

retroxeccin s.f. Lavado dunha cavidade por inxeccin

retrognatia s.f. Deformidade da queixada, que queda

retrusin s.f. 1. Malformacin dentaria, especialmente

desprazada cara a atrs en relacin co plano da fronte.

retrgrado-a adx. Que vai cara a atrs, que dexenera ou

que volve a un estado mis primitivo.

retrografa s.f. Escritura en espello.

retrogresin s.f. Volta a un estado mis primitivo, dexeneracin, regresin.

retroinfeccin s.f. Infeccin da nai, procedente do feto.

retrolingual adx. Situado detrs da lingua.
retrolistese s.f. Retropulsin dun corpo vertebral.
retromamario-a adx. Situado ou que ten lugar detrs da
glndula mamaria.

retromaxilar adx. Situado ou que ocorre detrs da

mandbula.

retroocular adx. Situado ou que acontece detrs do ollo.

Tamn se di retrobulbar.

retroperitoneal adx. Situado ou que sucede detrs do

peritoneo.

retroplasia s.f. 1. Anaplasia. 2. Dexeneracin.

retroposicin s.f. Desprazamento cara a atrs.
retropulsin s.f. 1. Accin de empurrar cara atrs a
cabeza do feto mal encaixada no parto. 2. Tendencia a
marchar ou a caer cara a atrs, observada nalgunhas
enfermidades do sistema nervioso.

retrospondilolistese s.f. Sacrolistese.

retrostalse s.f. Antiperistalse.
retrosternal adx. Situado ou que ocorre detrs do
esterno.

retroversioflexin s.f. Retroversin e retroflexin

combinadas.

retroversin s.f. Desviacin ou inclinacin cara a atrs

de todo un rgano, como por exemplo o tero, onde o
fondo uterino se despraza cara a atrs e o colo faino cara
a adiante.

retrovertido-a adx. Que se atopa en estado de retroversin.

Retroviridae ou retrovirus s.m.pl. Familia de virus

RNA, que dependen para a sa replicacin da clula
que infestan. O virus penetra a travs da membrana
celular ata o citoplasma, onde se replica gracias enzima

de lquido.
dos dentes anteriores, pola cal estes se atopan por detrs
da lia de oclusin. 2. Accin de leva-los dentes cara a
atrs.

reuma s.f. 1. Reumatismo. 2. Secrecin catarral. // R.

epidmica V. gripe.

reumpira s.f. Reumatismo agudo. Tamn se di febre

reumtica.

reumartrite s.f. Artrite reumtica.

reumatalxia s.f. Dor reumtica.
reumaticose s.f. Estado xeral observado no reumatismo
en nenos.

reumtide s.f. Dermatose relacionada ou causada polo

reumatismo.

reumatismo s.m. Proceso patolxico que afecta tecido

conxuntivo do aparello locomotor, sobre todo s articulacins, que ten como sntomas mis caractersticos a dor e
a rixidez dalgunha estructura deste aparello. Tamn se di
reumatismo articular. // R. articular agudo Complicacin autoinmune da enfermidade infecciosa producida
polo estreptococo hemoltico do grupo A causante da
farinxite e da erisipela, caracterizada por inchazn, dor,
febre, calafros e albuminuria, afectando a unha ou a
varias articulacins. Evoluciona con complicacins
cardacas sobre todo. Tamn se di febre reumtica,
poliartrite aguda febril. / R. articular crnico Forma
crnica consecutiva a varios ataques de reumatismo articular agudo, que se acompaa de deformidade progresiva
das articulacins, por atrofia e hipertrofia combinadas de
cartilaxes e sos. Tamn se di poliartrite deformante,
reumatismo deformante. / R. cardaco Complicacin
frecuente do reumatismo articular agudo, consistente en
endocardite e pericardite. / R. de Heberden Reumatismo
das articulacins dixitais caracterizado pola formacin de
nodosidades. / R. de Poncet Reumatismo de natureza
tuberculosa. / R. inflamatorio. Reumatismo articular
agudo. / R. lumbar Lumbago. / R. nodoso Forma
crnica de reumatismo que afecta a persoas novas, e que
se caracteriza pola formacin de ndulos nas rexins das
articulacins. / R. seo Artrite deformante. / R. visceral
Reumatismo que afecta a unha vscera ou rgano interno,
como a pleura, pulmn, corazn, ril, cerebro, etc.

reumatocele s.f. Prpura reumtica.

reumatlogo-a adx. e s. Especialista en reumatoloxa.

reumatoloxa

reumatoloxa s.f. 1. Estudio dos diferentes tipos de

reumatismo. 2. Por extensin, especialidade mdica que
se ocupa das enfermidades do aparello locomotor.

reumatose s.f. Alteracin de orixe reumtica.

rumico-a adx. Da reuma ou de natureza reumtica.
reunin s.f. Aproximacin dos bordos dunha ferida, a sa
curacin ou cicatrizacin.

revacinacin s.f. Segunda ou terceira vacinacin.

revelente adx. Revulsivo.
reversible adx. Que se pode modificar nun ou noutro
sentido.

reversin s.f. 1. Volta dunha cousa estado que tia anteriormente. 2. Aparicin de caracteres xenticos que non
se tian manifestado en varias xeracins. 3. Recidiva dun
exantema. 4. Desenvolvemento anormal dun rgano rudimentario representante doutro rgano dunha especie inferior.

revitalizacin s.f. 1. Restauracin das facultades vitais

de organismos ou seres que se atopan en estado de vida
latente. 2. Reaparicin dunha reaccin cutnea por administracin subcutnea de tuberculina nunha persoa que
previamente se lle fixera a proba tuberculnica. Tamn se
di reaccin recorrente.

682
das cadeas pesadas ou lixeiras, correspondente carboxilo terminal. / R. ciliar Zona do ollo ocupada polo corpo
ciliar e os procesos ciliares. / R. precordial Parte do
trax e do abdome que cobre o corazn e o epigastrio. /
R. volar Palma ou cara anterior da man.

rexo-a adx. Duro, forte, resistente, vigoroso, robusto.

rexuvenecemento s.m. Recuperacin de caracteres
xuvens, que pode efectuarse de xeito natural ou artificial, en particular aplicado funcin das glndulas
sexuais.

RH 1. Siglas do factor Rhesus: aglutinxeno descuberto

por Landsteiner e Wiener no 1940 nos glbulos vermellos dos monos do xnero Rhesus, e que existen normalmente no 85% dos individuos, chamados por isto Rhpositivos. O 15% restante son Rh-negativos. Este factor
est constitudo por un complexo de seis antxenos
fundamentais, formado por tres pares de xenes alelos, Cc,
Dd e Ee. A transfusin de sangue RH positivo a individuos RH negativos orixina a formacin de anticorpos que
en sucesivas transfusins poden producir aglutinacins
dos eritrocitos do doador RH positivo. O antxeno de
mis poder sensibilizante o D. 2. Smbolo do rodio.

Rhabdoviridae Familia de virus RNA que pertence o

xnero Lysavirus.

revulsin s.f. Provocacin dunha irritacin superficial co

Rhinovirus Xnero de virus da familia picornavirus, que

obxecto de alivia-lo estado inflamatorio de estructuras

profundas, xa que estas se desconxestionan. Segundo o
grao denomnanse rubefaccin ou vesicacin.

RIA Siglas en ingls de Radio Inmune Assay (radioinmu-

revulsivo-a adx. Que causa revulsin.

-rexe Sufixo do grego, rotura.
rexeitamento s.m. 1. Accin ou efecto de rexeitar. 2.
Proceso biolxico observado nos transplantes, consistente na eliminacin do rgano ou tecido transplantado,
como resposta inmunitaria.

rexeitar v. Repeler, non aceptar algo que vn de fra do

organismo, por exemplo, un rgano transplantado.

rexeneracin s.f. Reparacin dun tecido lesionado.

rexenerado-a adx. Rehabilitado, corrixido.
rxime s.m. Conxunto de medidas dietticas dirixidas a
manter ou conserva-la sade. Tamn se di dieta. // R.
cetxeno Rxime que contn grandes cantidades de
graxas e proporcins mnimas de protenas e de hidratos
de carbono. / R. de convalecente Rxime abundante e
nutritivo adecuado para a recuperacin orgnica. / R. de
eliminacin Rxime dirixido a saber a qu clase de
alimento reacciona alerxicamente o paciente. / R. diabtico Rxime no que se prohibe o azucre, pan, amidn,
farias e froitas. / R. lactovexetariano Rxime no que s
se consumen leite e vexetais.

rexin s.f. Zona do corpo delimitada natural ou artificialmente. O seu nome xeralmente procede do rgano subxacente. // R. abdominal Abdome. / R. basilar Base do
cranio. / R. C ou constante Nas inmunoglobulinas, zona

incle os axentes responsables do arrefriado comn no

home, onde se describiron mis de cen serotipos.
noanlise).

riboflavina s.f. Vitamina B2: factor termoestable do

complexo B que existe nos ovos, froita, leite, etc. A sa

deficiencia produce fisuras na comisura labial, glosite e
vascularizacin corneal. Tamn se di lactoflavina.

ribonuclease s.f. Enzima que cataliza as despolimerizacins de cido ribonucleico. Tamn se di ribonucleodespolimerase.

ribonucleico, cido s.m. cido nucleico constitudo por

unha cadea de nucletidos formados por un azucre, a
ribosa, unha base nitroxenada e cido fosfrico. Atpanse
no ncleo e citoplasma de tdalas clulas e nalgn virus,
e permiten a sntese de protenas nucleares. As sas siglas
son ARN ou RNA. Identificronse varias fraccins: cido
ribonucleico de transferencia (ARN-t), que serve para
transporta-los aminocidos activados no curso da sntese
proteica, e cido ribonucleico mensaxeiro (ARN-m), que
o vector do cdigo xentico usado polos ribosomas na
sntese de protenas.

ribonucleodespolimerase s.f. Ribonuclease.

ribonucletido s.m. Nucletido derivado do ARN.
ribosa s.f. Pentosa que forma parte da composicin dos
nucletidos.

ribosoma s.m. Orgnulo duns 200 amgstroms de

dimetro, rico en ARN. Atpanse no retculo endoplas-

683
mtico e nas mitocondrias, e interveen na sntese de
protenas.

Rickettsia Xnero de bacterias gramnegativas, parasitos

intercelulares de certos artrpodos (pulgas, piollos, carrachos) e que polas sas picaduras son transmitidos s
hspedes, includo o home. Algunhas especies comparten
antxenos con certas cepas de Protens. // R. akari Axente
da varola rickettsial transmitida por caros. / R. mooseri
Rickettsia typhi. / R. prowazekii Axente causal do tifo
exantemtico, que se transmite polas picaduras de
piollos. / R. typhi Axente do tifo exantemtico endmico, transmitido polas pulgas.

rickettsiose s.f. Enfermidade infecciosa do home transmitida por parasitos e ocasionada por axentes patxenos
do xnero Rickettsia, que se caracteriza por exantema
cutneo, afectacin visceral, vasculite, etc.

rictus s.m. Contraccin dos labios que lle d boca un

aspecto de riso forzado, e que se observa en certos
espasmos nerviosos, crises de dor, etc.

ridectoma s.f. Operacin cirrxica plstica coa finalidade de elimina-las engurras. Tamn se di ritidectoma.

rifamicina s.f. Antibitico extrado do cultivo dos fungos

Streptomycos mediterranei. Existen varios tipos, dos
cales o mis coecido e empregado a rifamicina B ou
rifampicina.

rifampicina s.f. Antibitico do grupo das rifamicinas,

activo fronte maior parte dos xermes grampositivos,
algns gramnegativos, como o Neisseria meningitidis, e
fronte Mycobacterium tuberculosis. Acta inhibindo a
sntese de RNA dos xermes sensibles. Adminstrase por
va oral na profilaxe da meninxite meningoccica e no
tratamento da tuberculose, en combinacin con outros
antituberculosos.

rigor s.m. 1. Calafro. 2. Rixidez. // R. mortis Rixidez

cadavrica.

rigose s.f. Sensacin de fro.

ril s.m. rgano par situado na rexin lumbar, coa funcin
principal de eliminar do sangue os productos catablicos
e as substancias nocivas, segregando urina. A sa forma
oval, aplanada, cunha cisura na parte interna chamada
hislo, pola que entran e saen vasos e nervios, e de onde
parte o urter. Estn rodeados de tecido celular adiposo e
formados por das partes: unha cortical e outra medular.
A parte medular est constituda polas pirmides de
Malpighi, en nmero de nove a dezaseis, e envolta pola
parte cortical, ags no vrtice ou papila, que se proxecta
nos clices da pelve renal e que se contina co urter. A
parte cortical est constituda polos corpsculos de
Malpighi, cada un dos cales contn un glomrulo
vascular. O ril, coa secrecin de urina, contribe a regula-las concentracins normais dos elementos do sangue por
excrecin de auga e de substancias consideradas de
refugo. mesmo tempo, subministra substancias que
participan na regulacin da presin sangunea. Ademais
acta como glndula de secrecin interna. // R. adiposo
ou amiloide Ril afecto de dexeneracin adiposa ou

rinoartrite
amiloide. / R. artificial Aparello destinado depuracin
extrarrenal por hemodilise extracorprea. / R. atrfico
Ril afectado de nefrite intersticial crnica. / R. ectpico
Anomala conxnita na que o ril ocupa un lugar distinto
do normal. / R. en ferradura Anomala conxnita na que
os riles estn unidos polos seus polos superiores ou inferiores. / R. poliqustico Ril formado por quistes que lle
dan un aspecto semellante dun acio de uvas. / R. supernumerario Presencia dun terceiro ril ou ben formacin
rudimentaria anormal que semella outro ril. / R. nico
Anomala conxnita na cal o individuo s ten un ril.

rima s.f. Abertura, fisura.

rmula s.f. Fisura diminuta situada no encfalo ou na
medula.

rinalerxia s.f. V. rinite alrxica.

rinalxia s.f. Dor no nariz. Tamn se di rinodinia.
rinantralxia s.f. Dor nos seos nasais.
rinchamento s.m. Rudo producido polo fretamento de
dous ou mis corpos, especialmente referido s dentes.
Na maior parte dos casos relacinase con trastornos
psquicos. Tamn se di bruxismo.

rinedema ou rinoedema s.m. Edema do nariz.

rinelcose s.f. Ulceracin do nariz.
rinencefalia s.f. Rinocefalia.
rinencfalo s.m. Porcin do cerebro formada polo bulbo
olfactivo, cinta olfactoria e circunvolucin subcalosa,
que se ocupa do sentido do olfacto.

rinenquise s.f. Inxeccin dun lquido medicamentoso no

nariz.

rinestesia s.f. Sentido do olfacto.

rineurnter s.m. Bolsia dilatable de goma que se utiliza
para distender unha fosa nasal ou para deter unha epistaxe.

Ringer, solucin de V. solucin.

riniatra s.f. Rinoloxa.
rinin s.m. Extremo inferior da sutura entre os sos
nasais.

rinismo s.m. Son nasal da voz.

rinite s.f. Inflamacin da mucosa das fosas nasais. Tamn
se di coriza. // R. alrxica Rinite de causa alrxica.
Tamn se di rinalerxia, febre do feo. / R. atrfica
Forma crnica da rinite, caracterizada por atrofia da
membrana mucosa das fosas nasais. / R. catarral
Catarro. / R. hipertrfica Forma de catarro crnico
caracterizado polo engrosamento da mucosa nasal. / R.
vasomotora Rinite alrxica.

Rinne, proba de V. proba.

rino- Prefixo do grego, nariz.
rinoartrite s.f. Inflamacin da cavidade nasal e do antro
de Highmore.

rinobin

rinobin s.m. Taponamento nasal.

rinoblenorrea s.f. Fluxo nasal mucopurulento.
rinobronquite s.f. Inflamacin das mucosas nasal e
bronquial.

rinocantectoma s.f. Escisin do canto interno do ollo.

Tamn se di rinomectoma.

rinocefalia s.f. Calidade de rinocfalo.

rinocfalo s.m. Monstro fetal cun nariz parecido a unha
trompa.

rinocelo s.m. Ventrculo do lobo olfactorio do cerebro.

rinocifose s.f. Protrusin importante do dorso do nariz.
rinocleise s.f. Obstruccin das vas nasais.
rinodacrilito s.m. Concrecin lacrimal no conducto
nasal.

rinoderme s.m. Queratose pilaris.

rinodinia s.f. Rinalxia.
rinofaringocele s.f. Tumor na rinofarinxe.
rinofaringlito s.m. Clculo na rinofarinxe.
rinofaringoscopia s.f. Exploracin da rinofarinxe
mediante o rinofaringoscopio.

rinofarinxe s.f. Farinxe nasal ou nasofarinxe: parte da

farinxe situada por detrs do nariz.

rinofarinxite s.f. Inflamacin da rinofarinxe.

rinofima s.f. Hipertrofia do nariz debida proliferacin
de vasos, glndulas sebceas e tecido conxuntivo, que lle
dan un aspecto tuberoso e desfigurado devandito
rgano, ademais dunha cor avermellada (nariz de
pemento). Adoita ser unha forma de acne roscea.

rinofona s.f. Rinolalia.

rinolalia s.f. Trastorno da fonacin causado por unha
enfermidade ou defecto das cavidades nasais. // R.
aberta Rinolalia debida excesiva abertura da cavidade
nasal, que fai que se nasalicen tdalas vibracins consonnticas. / R. pechada Rinolalia causada pola reduccin
da resonancia nasal debida a unha malformacin ou
hipertrofia das mucosas, vexetacins, plipos, etc., que
implica unha pronunciacin incorrecta das consoantes
nasais.

rinolaringoloxa s.f. Ciencia que estudia o nariz, a

larinxe, e as sas relacins e enfermidades.

rinolarinxite s.f. Inflamacin da mucosa do nariz e da

larinxe.

rinlito s.m. Clculo nasal.

rinoloxa s.f. Parte da otorrinolaringoloxa que estudia as
enfermidades do nariz e das fosas nasais.

rinomanmetro s.m. Aparello que mide o grao de

permeabilidade das fosas nasais paso do aire.

rinomectoma s.f. Rinocantectoma.

684

rinomeiose s.f. Reduccin cirrxica do tamao do nariz.

rinmetro s.m. Instrumento que se emprega para medi-lo
nariz e as fosas nasais.

rinonecrose s.f. Necrose dos sos nasais.

rinoplastia s.f. Cirurxa plstica que ten por obxecto
corrixi-las deformidades ou as perdas de tecido do nariz.

rinoplipo s.m. Plipo nasal.

rinoquiloplastia s.f. Cirurxa plstica do nariz e dos
labios.

rinorrafia s.f. Intervencin cirrxica para corrixi-lo

epicanto, que consiste en escindir un dobramento cutneo
do nariz e sutura-la ferida que resulta.

rinorrea s.f. Derramo de abundante mucosidade nasal

lquida. Tamn se di hidrorrea. // R. cerebrospial
Eliminacin de lquido cefalorraqudeo polo nariz.

rinosalpinxite s.f. Rinite acompaada de inflamacin da

trompa de Eustaquio.

rinoscleroma s.m. Enfermidade inflamatoria infecciosa e

crnica do nariz e nasofarinxe, causada por unha bacteria
do xnero Klebsiella, e caracterizada pola neoformacin
dun tecido granulomatoso tumoral que produce deformacin e aumento de tamao do nariz.

rinoscopia s.f. Exploracin ocular das fosas nasais, que

pode ser anterior ou posterior, segundo se faga polos
orificios nasais anteriores ou pola nasofarinxe.

rinoscopio s.m. Espculo nasal.

rinoseptoplastia s.f. Operacin cirrxica que consiste en
realizar conxuntamente unha septoplastia e unha rinoplastia.

rinosporidiose s.f. Micose localizada sobre todo na rinofarinxe e na conxuntiva, causada polo fungo Rhinosporidium seeberi. Caracterzase pola formacin de plipos.

rinosquise s.f. Nariz fendido.

rinostenose s.f. Estenose, obstruccin dunha fosa nasal.
rinotoma s.f. Operacin cirrxica consistente nunha
diseccin do nariz co fin de descubri-la parte anterior das
fosas nasais e deste xeito ter acceso s seos paranasais e
rinofarinxe.

rinotriquia s.f. Exceso de pelos no nariz.

rinotrix s.f. Vibrisas.
rinovacinacin s.f. Vacinacin por va nasal.
rinovirus s.m. Rhinovirus.
rinxeno-a adx. Que se orixina no nariz.
ripa s.f. 1. Beira. 2. Lia que sinala a reflexin do epndimo dos ventrculos cerebrais sobre un plexo.

riparia s.f. Sucidade, sarrio dentario.

ripofaxia s.f. Tendencia ou inclinacin a comer desperdicios

685

rizoniquia

ripofobia s.f. Temor sucidade.

risa s.f. ou riso s.m. Movemento dos msculos faciais

ritmoterapia s.f. Emprego do ritmo no tratamento de

acompaado dun son caracterstico, que constite unha

manifestacin de ledicia ou un reflexo a consecuencia
das cxegas. // R. canina ou sardnica Contraccin
facial tetnica que semella risa. / R. espasmdica
Accesos de risa incontrolada caractersticos dos individuos afectados pola parlise bulbar.

rixa s.f. Pequena fstula lagrimal no ollo.

rixidez s.f. 1. Falta de flexibilidade, especialmente a de

ristocetina s.f. Antibitico illado do cultivo da Nocardia

lurida, de actividade e estructura semellante da vancomicina.

ritidectoma s.f. Ridectoma.

ritidose s.f. Enfermidade caracterizada pola existencia de
engurras cutneas en persoas novas, que lles dan aspecto
de vellos.

rtmico-a adx. Que pose ou que se caracteriza polo

ritmo.

ritmo s.m. 1. Movemento repetido a intervalos regulares,

coma o do corazn, pulso, etc. 2. Curso peridico dun
fenmeno biolxico. // R. acoplado Na sucesin dos
rudos cardacos, ritmo caracterizado pola aparicin dun
ou dous rudos moi prximos segundo rudo cardaco
normal, e separados do seguinte por unha longa pausa.
Non orixinan onda pulstil, e corresponden a unha extrasstole. / R. alfa Ritmo uniforme das ondas dun electroencefalograma normal dun adulto, cunha frecuencia de 810 ciclos por segundo, e que predomina na rexin
parietooccipital. Tamn se di ritmo de Berger. / R. auriculoventricular V. ritmo nodal. / R. beta No electroencefalograma, ritmo que orixina ondas mis pequenas cs
do ritmo alfa, e cunha frecuencia de 18-35 ciclos por
segundo. Estas ondas predominan nas rexins frontais do
cerebro. / R. de galope Ritmo cardaco, semellante
galope dun cabalo, pola adicin dun terceiro rudo entre
os rudos cardacos normais. / R. delta No EEG, ritmo
das ondas lentas cunha frecuencia de 1-4 ciclos por
segundo, que se observa durante o primeiro ano de vida
do neno normal, e como manifestacin de patoloxa no
adulto. / R. fetal V. embriocardia. / R. idioventricular
Ritmo cardaco que se establece cando o feixe de His ou
as sas ramas asumen a funcin de marcapasos do ritmo,
debido a un bloqueo cardaco. / R. nodal Ritmo que se
establece no corazn cando o ndulo auriculoventricular
acta como marcapasos do ritmo cardaco, cunha
frecuencia de 50-60 latexos por minuto. / R. sinusal
Ritmo cardaco normal orixinado no ndulo sinoauricular. / R. theta Ondas EEG caracterizadas por oscilacins lentas (4-7 ciclos/seg.). Obsrvanse en nenos, nas
rexins parietotemporais, nos casos de sufrimento cerebral. / R. ventricular Contraccins ventriculares que
aparecen en casos de bloqueos cardacos completos.

ritmfono s.m. Aparello utilizado para amplifica-los

rudos dos latexos do corazn.

ritmomana s.f. Tic nervioso que induce a cantar continuamente.

certos trastornos como a tartamudez.

tipo patolxico. 2. Resistencia que ofrece unha parte do

corpo mobilidade activa ou pasiva, especialmente a que
se produce en certos trastornos extrapiramidais. // R.
cadavrica Rixidez que presentan os cadveres debida
alteracin do plasma muscular (pola penetracin de cido
lctico formado post mortem nas miofibras), que se
manifesta entre 15 minutos e 7 horas despois da morte e
desaparece iniciarse o proceso de putrefaccin. / R. de
descorticacin Hipertona na que as extremidades superiores se manteen en flexin e as inferiores en extensin,
debida a lesins localizadas nun nivel superior a aqueles
que causan rixidez de descerebracin. / R. de descerebracin Hipertona das extremidades superiores en
extensin e pronacin e as inferiores en extensin, con
posible tendencia opisttonos. A sa aparicin indica
sufrimento mesenceflico. Experimentalmente pdese
producir por seccin do mesencfalo por debaixo do
ncleo vermello entre os tubrculos cuadrixminos, o
que d lugar a unha hiperactividade de formacin reticular activadora descendente protuberancial, que a
causa da rixidez. / R. extrapiramidal Forma de hipertona que depende da afectacin do sistema extrapiramidal, especialmente o sistema nigro-estriado. Dimine
ou cede co repouso e esaxrase co movemento (rixidez
cintica). Afecta sobre todo raz dos membros, dicir,
unha rixidez plstica, que determina un aspecto especial
no enfermo: cabeza flexionada, tronco inclinado cara a
adiante, brazos pegados tronco e movementos espontneos lentos. Obsrvase en sndromes parkinsonianas
postenceflicas e en certas intoxicacins farmacolxicas.
/ R. hemiplxica Rixidez limitada metade do corpo,
debida sobre todo a lesin do sistema piramidal. / R.
piramidal Hipertona causada pola afectacin da va
piramidal ou va corticospinal, que afecta s extremidades da metade contralateral do corpo, sobre todo cando
a lesin est situada por enriba do entrecruzamento piramidal bulbar. Neste caso, mellor que rixidez dbese
chamar espasticidade. / R. pupilar Falta de reaccin da
pupila luz ou falta de acomodacin.

rxido-a adx. Teso, irto, carente de flexibilidade.

rixo-a adx. Rexo, forte, duro.
rizanestesia s.f. Anestesia das races nerviosas espiais.
rizo- Prefixo do grego, raz.
rizomlico-a adx. Das races dos membros: ombro e
cadeira.

rizmera s.f. rea cutnea relacionada cun ganglio

espial e coas races que saen del.

rizoneura s.f. Clula que forma unha raz nerviosa.

rizoniquia s.f. Raz da ua.

rizotoma

rizotoma s.f. Seccin cirrxica das races medulares.

Tamn se di radicotoma.

RMN Siglas de resonancia magntica nuclear.

Rn Smbolo do radon.
RNA Siglas en ingls de cido ribonucleico.
roborante adx. e s.m. Tnico, fortificante.
rochedo s.m. Porcin petrosa do so temporal, en forma

686

roentgenintoxicacin s.f. Conxunto de trastornos de

tipo xeral consecutivos aplicacin de raios X, como
malestar, nuseas, caquexia, etc.

roentgenismo s.m. 1. V. roentgenoterapia. 2. Efectos

malignos causados polos raios X.

roentgenizacin s.f. Exposicin accin dos raios X

roentgenocardiograma s.m. Trazado poligrfico dos
latexos cardacos polos raios X.

de pirmide de catro caras. No seu interior localzanse as

cavidades que conteen os rganos da audicin.

roentgenografa s.f. Fotografa realizada por medio de

roda s.f. Estructura circular que pode xirar arredor dun

roentgenograma s.m. Radiografa.

roentgenlogo-a s. Especialista no diagnstico e trata-

eixe central. // R. dentada, fenmeno da estender

pasivamente o antebrazo flexionado do paciente, percbense os resaltes sucesivos da musculatura antagonista,
que cede contraccin dos agonistas. Este fenmeno
caracterstico da rixidez extrapiramidal.

rodela s.f. Anel fibrocartilaxinoso que aumenta a super-

raios X.

mento por raios X. Tamn se di radilogo.

roentgenoloxa s.f. Estudio dos raios X e das sas aplicacins no diagnstico e tratamento das enfermidades.
Tamn se di radioloxa.

ficie articular. // R. acetabular Rodela que protexe o

bordo do acetbulo. / R. glenoide Rodela que protexe a
cavidade glenoide da escpula.

roentgenometra s.f. 1. Medicin do poder teraputico

rodenticida s.m. Veleno ou substancia txica para

roentgenoquimografa s.f. Rexistro radiogrfico do

elimina-los roedores.

ou de penetracin polos raios X. 2. Medicin dos rganos

a travs da roentgenografa.
movemento dos rganos internos.

rodio s.m. Elemento metlico raro, duro, branco, de

roentgenoscopia s.f. Exame mediante raios X, con

smbolo Rh e peso atmico 102,9. Pertence grupo do

platino.

roentgenoterapia s.f. Emprego con fins teraputicos dos

rodocito s.m. Eritrocito.

rodofilaxe s.f. Propiedade que se lle atribe epitelio

roibo-a adx. 1. De cor avermellada. 2. Que ten o cabelo

retiniano de protexer ou aumenta-lo poder da prpura

retiniana visual para volver toma-la cor despois de se
descolorar.

rodonalxia s.f. Eritromelalxia.

rodopsina s.f. Prpura visual ou eritropsina. un
pigmento vermello prpura sensible luz, que se localiza
nos bastns da retina e que palidece pola accin da luz.
Trtase dunha protena conxugada, da que forma parte a
vitamina A.

rodoxnese s.f. Proceso de conversin da prpura visual

pantalla fluorescente. Tamn se di radioscopia.

raios X. Tamn se di radioterapia.
louro avermellado. Tamn se di roxo, rubio.

Rokitansky, lcera de V. lcera.

rol s.m. En psicoloxa, conducta que un grupo espera de
cada un dos seus membros, segundo a forma na que se
produce o seu inserimento nese grupo.

rolo s.m. Formacin ou obxecto en forma cilndrica.

romanopexia s.f. Fixacin do S ilaco. Tamn se di
sigmoidopexia.

romanoscopia s.f. Exame do S ilaco, actualmente substitudo pola sigmoidoscopia.

en rodopsina despois de ser branqueada pola accin da

luz.

rombencfalo s.m. Parte do cerebro embrionario que d

roemento s.m. Dor de sos ou malestar de estmago.

lugar cerebelo, parte ventral do bulbo raqudeo e

protuberancia anular. Comprende o mielencfalo e o
metencfalo.

Aplcase, popularmente, tpica dor producida polo

cancro gstrico ou abdominal.

Roentgen, unidade s.f. Dose de exposicin s raios X e

s raios gamma, que equivale cantidade destes raios
que nun milmetro cbico de aire, a unha temperatura de
0 C e a unha presin de 760 mm de Hg produce ins que
transportan unha unidade electrosttica de cantidade de
electricidade dun ou doutro signo. (Nesta forma e os seus
derivados a secuencia ge pronnciase como gue).

roentgendermatite s.f. Dermatite debida aplicacin

dos raios Roentgen, que se divide en tres graos: eritema,
coriacin e ulceracin.

Romberg, signo de V. signo.

romboatloide s.m. V. msculo.
rombocelio s.m. Distensin terminal do conducto vertebral.

romboide adx. Que ten forma de rombo. // R. de

Michaelis rea romboidal situada sobre a cara posteroinferior do lombo, limitada polos ocos das espias
ilacas posteriores e superiores, comezo do suco interglteo, e polas foxas que forma a apfise espienta da
vrtebra LV. moi sensible na muller.

687

rudimento

roncha s.f. Elevacin edematosa circunscrita da pel, de

rozamento s.m. Rudo que se percibe por auscultacin,

elevacin fugaz, e prurixinosa. unha lesin tpica da

urticaria. Tamn se di ppula.

debido fretamento de das membranas serosas inflamadas: pleura, pericardio ou peritoneo.

ronquido s.m. Son producido pola vibracin do padal

Rp Abreviatura de recipe, coa que se encabeza as receitas,

brando durante o sono, especialmente durante a inspiracin.

roscea s.f. Acne roscea. // R. hipertrfica V. paquidermia.

rosario s.m. Estructura semellante a unha restra de doas.

// R. raqutico Nodosidades que se observan longo das
unins costoesternais en nenos raquticos.

rosena s.f. V. fucsina.

Rosenthal, sndrome de V. sndrome.
rosola s.f. Erupcin cutnea formada por manchas
rosadas, non prominentes. // R. colrica Exantema que se
observa s veces no clera. / R. epidmica Rubola. / R.
escarlatinosa V. cuarta enfermidade. / R. infantil
Exantema sbito. / R. pdica A que se observa en individuos de carcter tmido e como expresin dun trastorno
vasomotor. / R. sifiltica Erupcins escasas que caracterizan o comezo do perodo secundario da sfilis. / R.
tfica Manchas rosadas que se observan en pacientes
afectados de febre tifoide. / R. txica ou medicamentosa
A que causada pola inxestin de drogas. / R. vacinal
Rash observado s veces despois dunha vacinacin.

rotacin s.f. 1. Movemento xiratorio arredor dun eixe. 2.

Xiro de 90 da parte presentada do feto, mediante o cal
este se acomoda na canle do parto.

rotacismo s.m. Modalidade de dislalia que consiste na

e que significa recibe, toma.

Ru Smbolo do rutenio.
rubedo s.m. Rubor ou calquera outro avermellamento da
pel.

rubefaccin s.f. Avermellamento da pel debido a un

proceso inflamatorio, irritativo, etc. Tamn se di conxestin cutnea.

rubefaciente adx. Que produce rubefaccin.

rubola s.f. Enfermidade infectocontaxiosa, epidmica,
de carcter vrico, que se manifesta cos mesmos sntomas
da escarlatina ou do sarampelo, pero coa particularidade
de que cando o enantema sarampeloso o exantema
escarlatinoso e viceversa, ou ben tanto o enantema como
o exantema poden ser simultaneamente caracteres mixtos
de mbalas das enfermidades. Nas mulleres embarazadas pode causar embiopatas. Tamn se di rosola
epidmica, sarampelo alemn. // R. escarlatinosa
Forma de rubola na que o exantema se fai confluente en
grandes reas do corpo. Tamn se di cuarta enfermidade.

rubeose s.f. Avermellamento, rubicundez. // R. iris

Neoformacin de tipo conxuntivovascular na superficie
do iris. / R. retiniana Neoformacin vascular na retina,
sobre todo na zona papilar, caracterstica da retinite
diabtica.

rotatorio-a adx. 1. Caracterizado ou causado pola rota-

rubescente adx. Que se avermella.

rubicundo-a adx. Colorado.
rubidio s.m. Elemento metlico alcalino, de smbolo Rb e

cin. 2. Que xira parcialmente sobre o seu eixe, como

certos msculos.

rubio-a adx. Roibo, de cabelo alaranxado amarelado.

pronunciacin incorrecta do son do r ou a sa substitucin por outro.

Rotavirus Xnero de virus da familia Reoviridae, que son

responsables de cadros diarreicos en nenos non epidmicos, e que constiten unha das principais causas de
mortalidade infantil en pases subdesenvolvidos.

rtula s.f. so sesamoide triangular situado na cara anterior do xeonllo, dentro do tendn do msculo cudriceps
femoral. // R. partida Rtula que est dividida en das
ou mis partes, o que constite un defecto conxnito.

rotuliano-a adx. Pertencente ou relativo rtula.

rouco-a adx. 1. Do son ou da voz spera. 2. Que sofre
rouqun. // s.m. 3. V. estertor rouco.

rouqun s.m. Modificacin do timbre da voz, que se fai

rouca e pouco sonora, debida a unha afeccin larnxea.

roxo-a adx. 1. De cor roibo. 2. Que ten o cabelo desta cor.

Tamn se di roibo, rubio.

rozadura s.f. Erosin ou escoriacin causada por fretamento.

que se emprega nas clulas fotoelctricas.

Tamn se di roxo.
Rubivirus Xnero de virus da familia Togaviridae, que
incle os axentes responsables da rubola.

rubixinoso-a adx. Dos esputos de cor ferruxenta.

rubor s.m. 1. Avermellamento sbito da pel, sobre todo na
cara e pescozo, por unha afluencia de sangue superficie
cutnea, producido por vergoa, pudor, etc. 2. Avermellamento inflamatorio.

rubriblasto ou rubricito s.m. Clula no perodo de

formacin dos eritrocitos.

rbrico-a adx. Relativo ncleo vermello.

rubrospinal adx. Relativo ncleo vermello e medula
espial.

rudimento s.m. 1. rgano ou parte del no primeiro

perodo do desenvolvemento. 2. rgano ou parte que ten
pouca ou ningunha funcin, pero que a tivo nun perodo
anterior, ben ontoxnico ou ben filoxnico.

rugitus

rugitus s.m. Do latn, rudo intestinal.

rugosidade s.f. 1. Calidade de rugoso. 2. Dobramento,
engurra.

rudo s.m. Son ou murmurio que se escoita na auscultacin, especialmente aqueles que son de natureza patolxica. // R. anfrico V. sopro anfrico. / R. de batuxada
Rudo que se percibe no estmago ser axitado, cando
ten moita cantidade de gas ou de lquido. / R. de burbullas V. estertor. / R. de estalo Rudo causado polo
contacto sbito de das partes, sobre todo das vlvulas
cardacas. / R. de Korotkoff Rudos que se auscultan
determina-la presin sangunea, causados pola distensin
repentina da arteria que, previamente, tia relaxadas as
paredes polo manguito pneumtico que as rodeaba. / R.
de rozamento Rudo causado polo rozamento dunha
superficie sobre outra (pleura, pericardio, peritoneo,
etc.). / R. de sopro V. sopro. / R. de sucusin Son hidroareo ou de batuxada causado pola axitacin brusca do
lquido contido nunha cavidade dilatada cando se exerce
presin sobre as sas paredes. / R. hidroareo Son
debido presencia de gas e lquido nunha cavidade. / R.
mesodiastlico Son que se percibe inmediatamente antes
do primeiro rudo cardaco, causado pola sstole auricular. / R. metlico Rudo de timbre semellante do
metal que se escoita no hidropneumotrax. / R. respiratorio V. murmurio vesicular.

688

ruminacin s.f. Variedade de regurxitacin tpica de

persoas neurticas.

rumor s.m. Rudo.

rupia s.f. Afectacin da pel caracterizada pola formacin
de carapolas concntricas estratificadas, semellantes
cuncha dunha ostra, que case sempre unha manifestacin da sfilis terciaria.

rusticacin s.f. Sometemento do organismo s factores

ambientais do campo, con fins teraputicos.

rutenio s.m. Elemento metlico branco moi duro, de

smbolo Ru, que se atopa s veces co platino.

rutidose s.f. Ritidose.

rutilante adx. De cor vermella brillante, como o sangue
arterial.

rutilismo s.m. Coloracin avermellada do cabelo.

rutina s.f. Hbito inveterado de face-las cousas por mera
prctica.

rutinismo s.m. Prctica invariable e sistemtica no tratamento das enfermidades.

ruzo-a adx. 1. Pardento, de cor que tira a parda e agrisada.

2. Que perdeu a sa cor orixinal. 3. O que ten cabelos
brancos e negros.

S
S Smbolo do xofre.
*saban s.m. V. frieira.
sabia s.f. Muller que cura enfermidades ou pred o futuro
por medio das cartas, de esconxuros ou de bebedizos.

sabor s.m. Sensacin que certos corpos producen a travs

dos rganos do gusto.

Sabouraud, cultivo de V. cultivo.

sabuloso-a adx. Areoso.
saburra s.f. Capa mucosa e espesa que se acumula, xunto
con outros productos escamativos, nas paredes do estmago, e que nos estados de dispepsia se aprecia sobre a
lingua, onde forma unha caracterstica tona abrancazada.
(saburra gstrica), ou costras formadas por restos de
alimentos, microorganismos e clulas epiteliais que se
acumulan nos dentes e labios durante unha enfermidade
febril.

sacabocados s.m. Instrumento que se emprega para

cortar un anaco de tecido con fins diagnsticos.

sacamoas s. 1. Persoa non cualificada que extrae dentes.

2. Despectivamente, dentista.

sacarmetro s.m. Instrumento que determina a cantidade

de azucre presente nunha solucin. Pode ser de dous
tipos: polarmetro ou aermetro. // S. de fermentacin
Sacarmetro con aspecto de tubo graduado, en forma de
cbado, e pechado nun extremo, que determina a cantidade de azucre polo volume de gas que se acumula en tal
extremo. Emprgase tamn para determina-la cantidade
de azucre na urina. / S. de Lohnstein Aparello empregado para realiza-la reaccin de fermentacin cuantitativa do azucre urinario.

sacarina s.f. Substancia cristalina, sulfamida benzoica de

gran poder edulcorante, que se emprega no canto do
azucre na diabete, e como correctivo de frmacos de mal
sabor. En cantidades elevadas txica. Tamn se di sacarinol, sacarinosa glcida.

sacaro- Prefixo do grego, azucre.

sacarobiosa s.f. Disacrido que procede da cana de
azucre.

sacarocoria s.f. Noxo azucre e en xeral s alimentos

doces.

sacarogalactorrea s.f. Secrecin abundante de leite que

contn exceso de azucre.

sacarase s.f. Invertase.

sacarefidrose s.f. Presencia de azucre na suor.
sacrido s.m. Composto dunha serie de hidratos de

sacaroide adx. 1. Que ten aspecto de azucre. // s.m. 2.

carbono que incle os azucres. Divdense en monosacridos, disacridos, trisacridos e polisacridos, segundo o
nmero de sacridos que intervean na sa composicin.

sacarolado s.m. Preparacin farmacolxica da que

sacarfero-a adx. Que contn ou que produce azucre.

sacarificacin s.f. Conversin dunha substancia en

sacarometabolismo s.m. Metabolismo do azucre.

sacaromices s.m. Fungo ou fermento do xnero Saccha-

azucre.

sacarimetra s.f. Determinacin da cantidade de azucre

presente nunha solucin mediante un polarmetro que
indica a proporcin de azucre polo nmero de graos que
fai xira-lo plano de polarizacin, ou ben mediante un
hidrmetro que determina esta proporcin polo peso
especfico da solucin, ou tamn por medio dun aparello
onde fermenta a solucin e se calcula a cantidade de
azucre polo volume de cido carbnico que desprende.

Polisacrido de elevado peso molecular que non fermenta

por hidrlise pero que cede facilmente azucre.
excipiente o azucre.

romyces.

sacaromicose s.m. Enfermidade causada polos

fermentos. V. blastomicose.

sacarorrea s.f. V. diabete sacarina.

sacarosa s.f. Disacrido dextroxiro que por ebulicin con
cidos ou pola accin de certos enzimas se desdobra en
glicosa e levulosa.

sacaroscopio s.m. V. sacarmetro.

sacarosuria

sacarosuria s.f. Presencia de sacarosa na urina. Tamn se

di sucrosuria.

sacarxeno-a adx. Que produce azucre.

Saccharomyces Xnero de ascomicetos unicelulares da
familia sacaromicetceas, que viven no chan, en vias e
en rbores froiteiras. Pertencen a este xnero os fungos e
fermentos que son capaces de produci-la fermentacin de
substancias en azucres. Algunhas cepas emprganse na
industria do pan, cervexa, vio e sidra.

sacciforme adx. De forma semellante dun saco.

saceliforme adx. Sacciforme.
saciedade s.f. Estado de satisfaccin ou fartura que se
experimenta despois dunha comida. A persoa regula a
inxestin de alimentos mediante as sensacins de fame e
saciedade, que inducen a comer e a deixar de facelo,
respectivamente. Os centros nerviosos que interveen
nelas localzanse no hipotlamo. O da fame inhbese transitoriamente unha vez inxerido o alimento pola accin do
centro da saciedade.

saco s.m. Estructura anatmica con esta forma. // S. abdominal Celoma embrionario que se desenvolve na cavidade abdominal. / S. alveolar Conxunto de alvolos que
comparten unha cavidade area pulmonar central comn.
Tamn se di saco areo. / S. amnitico Cavidade
embrionaria que contn lquido amnitico, que se orixina
durante o desenvolvemento do ectoderma embrionario. /
S. conxuntival Cada un dos dous fondos de saco, superior e inferior, que forma a conxuntiva palpebral
pregarse sobre o globo ocular. / S. de Douglas Saco
rectouterino. / S. de Willis Epploon menor. / S.
epiploico Bolsa formada polas porcins ascendente e
descendente do epploon maior. / S. herniario Envoltura
peritoneal dunha hernia. / S. embrionario Vescula blastodrmica. / S. lacrimal Parte superior dilatada do
conducto nasolacrimal, que recibe bgoas dos canalculos lacrimais. / S. onfaloentrico Saco vitelino. / S.
pleural Cavidade da pleura. / S. pudendo Dartos feminino. / S. rectouterino Fondo de saco peritoneal situado
por diante do recto. / S. vitelino Saco que contn o vitelo
ou xema dun embrin. Tamn se di saco onfaloentrico.

sacralizacin s.f. Anomala sea conxnita que consiste

nun desenvolvemento esaxerado da apfise transversa da
vrtebra Lv e fusin desta co sacro (SI).

sacralxia s.f. Dor no sacro. Tamn se di hieralxia.

sacrartrxeno-a adx. Que se orixina nunha articulacin
sacra.

sacrectoma s.f. Extirpacin do sacro ou dunha parte del.

sacro s.m. so sacro. V. so. // S. basculado Sacrolistese.
sacrocitico-a adx. Do so sacro e do isquion.
sacrocccix s.m. Sacro e cccix considerados conxuntamente.

sacrococcxeo-a adx. Dos sos sacro e cccix.

sacrocoxalxia s.f. Dor na articulacin sacrococcxea.

690

sacrodinia s.f. Sacralxia.

sacrofemoral adx. 1. Do sacro e do fmur. // s.m. 2.
Msculo glteo maior.

sacroilaco-a adx. Do sacro e o ilio, e os ligamentos que

os unen.

sacroiliotrocantreo-a adx. 1. Dos sos sacro, ilaco e

trocante do fmur. // s.m. 2. Msculo piramidal da coxa.

sacrolistese s.f. Estado no que o sacro se atopa nun plano

anterior con respecto V vrtebra lumbar, por relaxacin
das articulacins sacroilacas.

sacrolumbar adx. 1. Do sacro e a musculatura lumbar. //

s.m. 2. Msculo iliocostal.

sacroperineal adx. Do sacro e o perineo.

sacrospioso-a adx. Do sacro e a apfise espiosa do
sos ilaco.

sacrotoma s.f. Operacin que consiste en secciona-la

parte inferior do sacro.

sacrouterino-a adx. Do sacro e o tero.

sacrovertebral adx. Do sacro e as vrtebras.
sactosalpinxe s.f. Dilatacin qustica da trompa de
Falopio por retencin das secrecins.

sacudida s.f. Acurtamento brusco e involuntario dun

msculo, por efecto dunha excitacin nica e momentnea dunha fibra muscular. A fusin de varias sacudidas
produce contraccin. // S. presmnica Fenmeno normal
consistente nunha sacudida xeneralizada e rpida do
corpo cando se pasa da vixilia sono

saculacin s.f. Sculo ou bolsia. // S. do colon Cavidade

formada entre os dobramentos semilunares do colon.

sculo s.m. 1. Saco pequeno. 2. Vescula membranosa

situada debaixo do utrculo e unido con el, que comunica
co vestbulo do caracol por medio do conducto de
Hensen. Tamn se di sculo vestibular. // S. comn Utrculo do odo. / S. larnxeo ou de Hilton Bolsa membranosa situada entre as cordas vocais superiores e a cartilaxe tiroide.

sadismo s.m. Sentimento de satisfaccin polo sufrimento

alleo. Constite unha tendencia perversa no comportamento sexual pola cal o pracer se obtn mediante o sufrimento provocado no outro. Por extensin, satisfaccin
pola agresin a outras persoas.

safena s.f. Cada unha das das veas (interna e externa) da

extremidade inferior, que drenan o sangue do p e da
perna.

safenectoma s.f. Extirpacin total ou parcial da vea

safena no tratamento das varices.

safeno-a adx. 1. Da vea safena. // s.m. 2. V. nervio.

safismo s.m. Homosexualidade feminina. Tamn se di
tribadismo, lesbianismo.

691

salpingo-

safranina s.f. Colorante que forma parte dun grupo de

salipirina s.f. Salicilato de antipirina. Po cristalino,

colorantes artificiais derivados das azinas. O mis empregado a safranina O, que se utiliza como colorante
nuclear.

soluble en auga quente mis ca na fra, que se emprega

como antineurlxico e antipirtico.

safranfilo-a adx. Relativo s clulas e demais

elementos que se tinguen coa safranina.

salitre s.m. Nitrato potsico.

saliva s.f. Lquido alcalino claro e viscoso segregado

convulsivas con contraccin do diafragma e oclusin

espasmdica da glote. Tamn se di salouco.

polas glndulas salivares. Contn auga, mucina, albumina, ptialina, globulina, leucocitos, restos epiteliais,
carbonatos e fosfatos alcalinos, toxinas, etc. Serve para
amolece-los alimentos na boca, facilitando as a mastigacin; ademais, o enzima ptialina converte o amidn en
maltosa. Tamn lubrifica e humedece a mucosa bucal, o
que facilita a articulacin. Recibe distintos cualificativos:
lingual, parotdea, sublingual, submaxilar, etc., segundo
as glndulas das que procede, sendo algo diferente a sa
composicin fsica e qumica. // S. mixta Mestura do
producto da secrecin de tdalas glndulas salivares. / S.
simptica Saliva segregada pola glndula submaxilar por
estimulacin simptica da mesma. Esta saliva ten unha
consistencia mis viscosa e espumosa que cando non
excitada deste xeito a glndula.

salamandrina s.f. Base txica que se extrae da pel de

salivatorio-a adx. Que produce salivacin. Tamn se di

sal s.m. 1. Producto da reaccin qumica entre un cido e

unha base na que os ins de hidrxeno do cido son substitudos polos radicais da base. 2. Cloruro sdico (ClNa)
ou sal comn. // S. cido O que contn un ou mis
tomos de hidrxeno sen substitur por tomos ou radicais. / S. bsico Sal que contn un in hidrxido non
substitudo da base que o xera./ S. buffer Sal que quen
de absorber cidos ou lcalis sen que vare a concentracin correspondente hidrxeno. / S. diurtico Acetato
potsico. / S. de Vichy Bicarbonato de sodio.

salaio s.m. Choro entrecortado con inspiracins bruscas e

certas especies de pntega.

salbutamol s.m. Estimulante dos receptores beta-adrenrxicos empregado en forma de aerosol no tratamento
da asma bronquial, e usado tamn por va interna para
atrasa-los partos prematuros.

salicilamida s.f. Amida do cido saliclico que se

emprega como analxsico, antipirtico e antirreumtico.

salicilase s.f. Enzima que oxida o aldehido saliclico,

dando lugar cido saliclico.

salicilato s.m. Sal do cido saliclico.

salicilaxe s.f. Tratamento con cido saliclico que se
aplica a substancias alimenticias para a sa conservacin.

salicilazosulfapiridina s.f. Derivado sulfamdico

empregado no tratamento da colite ulcerosa.

saliclico (cido) s.m. Composto cristalino derivado do

fenol que forma un po branco empregado en dermatoloxa en forma tpica, como antirreumtico, e tamn
como axente conservador de alimentos polas sas propiedades de paraliza-la fermentacin e impedi-la putrefaccin. O seu derivado acetilado, a aspirina, emprgase en
teraputica. Tamn se di cido ortooxibenzoico.

salicilismo s.m. Estado provocado por unha dose excesiva de cido saliclico ou dos seus sales.

salicilterapia s.f. Tratamento efectuado con preparados

salicilados.

salfero-a ou salino-a adx. Que contn sal.

salificable adx. Que pode combinarse cun cido ou cunha
base para formar un sal.

salmetro s.m. Hidrmetro que se emprega para determina-las concentracins das solucins salinas.

sialagogo.

salivina s.f. Ptialina.

salivolitase s.f. Sialolitase.
salivomana s.f. Sialomana.
Salmonela Xnero de bacterias da familia enterobactericeas, descubertas polo patlogo norteamericano Daniel
Elmer Salmon. Bioquimicamente caracterzanse por
producir SH2, non formar indol e empregar citrato como
fonte nica de carbono. Son parasitas ou patxenas para
a especie humana. Distnguense catro subxneros. No
primeiro grupo inclense a maiora das salmonelas (S.
typhi, S. choleraesuis, S. paratyphi A, S. paratyphi B, S.
paratyphi C, S. enteridis, etc.) Clinicamente as especies
patxenas para o home pdense dividir en: salmonelas
tifoparatficas (S. typhi, S. paratyphi A, etc.) e salmonelas
gastroentricas (S. choleasuis, S. enteridis, etc.).

salmonelose s.f. Enfermidade causada por salmonela,

que pode estar producida pola salmonela mesma ou polas
sas toxinas presentes en alimentos, bebidas, etc. // S.
gastrointestinal Cadro de gastroenterite por salmonela
debida a unha toxina termoestable secretada no intestino,
onde se multiplican os xermes inxeridos en alimentos
contaminados. O curso da enfermidade adoita durar de
catro a cinco das, pero o enfermo segue a ser portador
durante cinco ou seis semanas. Considrase unha intoxicacin alimentaria que cursa con febre, diarrea, nuseas,
vmitos e espasmos abdominais. / S. tifoide e paratifoide Diferncianse da salmonelose gastrointestinal en
que son cadros infecciosos.

salobre adx. Que contn sal, que ten sabor salgado.

salouco s.m. V. salaio.
salpingo- Prefixo do grego, tubo, trompa.

salpingocateterismo

salpingocateterismo s.m. Cateterismo da trompa de

Eustaquio.

salpingocele s.f. Protrusin herniaria dunha trompa de

Falopio.

salpingociese s.f. Embarazo tubrico.

salpingofarnxeo-a adx. 1. Da trompa de Eustaquio e da
farinxe. // s.m. 2. Fascculo elevador do padal brando.

salpingografa s.f. Radiografa da trompa de Falopio,

previa inxeccin de contraste.

salpingohisteriociese s.f. Embarazo localizado en parte

tubrica e en parte uterina.

salpinglise s.f. Liberacin cirrxica das adherencias que

fixan as trompas uterinas.

salpingomleo-a adx. 1. Da trompa de Eustaquio e o so

martelo. // s.m. 2. Msculo interno do martelo.

salpingooforectoma s.f. Extirpacin cirrxica da

trompa de Falopio e do ovario.

salpingooforite s.f. Inflamacin da trompa uterina e do

ovario. Tamn se di salpingoovarite.

salpingooforocele ou salpingootecocele s.f. Hernia

que contn ovario e trompa de Falopio.

salpingootectoma s.f. Salpingooforectoma.

salpingoovarite s.f. Inflamacin da trompa e do ovario.
salpingoovarotripsia s.f. Exrese dos anexos uterinos.
salpingoperitonite s.f. Inflamacin do peritoneo que
cobre a trompa de Falopio. Tamn se di perisalpinxite.

salpingopexia s.f. Fixacin cirrxica da trompa de

Falopio.

salpingorrafia s.f. Sutura da trompa de Falopio.

salpingoscopio s.m. Aparello para examina-la trompa de
Eustaquio e a nasofarinxe.

salpingostafilino-a adx. 1. Da trompa de Eustaquio e a

vula. // s.m. 2. Msculo peristafilino interno.

salpingostenocoria s.f. Estenose da trompa de Eustaquio ou da de Falopio.

salpingostomatotoma ou salpingostomatoplastia
s.f. Reseccin parcial da trompa uterina e creacin dun
novo orificio abdominal.

salpingostoma s.f. 1. Creacin cirrxica dunha abertura

692

salpinxite s.f. Inflamacin da trompa de Falopio. // S.

blenorrxica A causada polo gonococo. / S. catarral
Salpinxite por inflamacin da mucosa da trompa de
Eustaquio. / S. hemorrxica Salpinxite acompaada de
derramo hemorrxico. Tamn se di hematosalpinxe. / S.
purulenta Salpinxite acompaada de supuracin. Tamn
se di piosalpinxe. / S. tuberculosa Salpinxite debida
bacilo de Koch.

salsedina s.f. Variedade de pelagra.

saltacin s.f. Corea.
saltatorio-a adx. Que se caracteriza polos saltos. V.
espasmo.

salterio s.m. Comisura do trgono cerebral.

salto s.m. Palpitacin violenta do corazn. Tamn se di
extrasstole. // S. atrs Atavismo.

salubridade s.f. Calidade de salubre ou saudable.

salurese s.f. Eliminacin de ins de sodio e cloro pola
urina.

salurtico-a adx. Que provoca salurese.

salva s.f. Sucesin rpida e rtmica de sacudidas musculares. // S. de extrasstoles Extrasstoles que se presentan
bruscamente e en rpida sucesin.

Salvarsn s.m. Marca rexistrada da arsfenamina.

salvatela s.f. Vea do dorso da man que se contina no
antebrazo coa vea cubital anterior, na que antigamente se
realizaban as sangras.

sambesuga ou samesuga s.f. Anlido do xnero dos

hirudnidos que vive nas augas doces e se alimenta do
sangue que zuga dos vertebrados, e do que existen varias
especies (Hirudo medicinalis, H. obscura, H. albocunctata, etc.). Foi moi utilizado en medicina para facer
sangras, especialmente locais, e das sas glndualas salivares obtense a hirudina, substancia usada como anticoagulante.

san (f. sa) adx. 1. Que goza de boa sade. 2. Saudable.

sanatorio s.m. Hospital especializado no tratamento de
enfermidades de longa duracin, como a tuberculose,
enfermidades psiquitricas, etc.

saneamento s.m. Mellora das condicins hixinicas dun

ambiente determinado, especialmente dun terreo, por
desaugue do mesmo.

na trompa de Falopio para a sa drenaxe. 2. Restauracin

cirrxica da permeabilidade da trompa uterina.

sangradoira s.f. 1. Lanceta. 2. Recipiente que se usaba

salpingotoma s.f. Incisin cirrxica na trompa uterina.

sangrador s.m. Barbeiro ou cirurxin que antigamente se

Tamn se di salpinxectoma.

salpinxe s.f. Trompa de Falopio ou de Eustaquio.

salpinxectoma s.f. Extirpacin cirrxica dunha trompa
de Falopio.

salpinxenfraxe s.f. Obstruccin dunha trompa de

Falopio ou de Eustaquio.

para recolle-lo sangue das sangras.

dedicaba prctica de sangras.

sangradura ou sangra s.f. Extraccin dunha certa

cantidade de sangue con fins teraputicos, especialmente
por flebotoma. // S. arterial Arteriotoma. / S. capilar
Sangra realizada por medio de sambesugas ou de
ventosas escarificadas. / S. depletiva Sangra que ten por
obxecto diminu-la cantidade de sangue nun individuo

693
pletrico. / S. local Sangra que desconxestiona s o
sistema capilar onde se realiza. / S. venosa Flebotoma. /
S. xeral Aquela que se efecta incidindo nunha vea ou
arteria para desconxestionar todo o sistema vascular.

sangue s.m. Lquido vermello e espeso que circula a

travs dos vasos por tdalas partes do corpo mantendo
constantes as condicins de vida de tdalas clulas. Est
formado por elementos formes (hemacias, leucocitos,
plaquetas) e unha substancia lquida, o plasma sanguneo,
que contn unha serie de substancias (protenas, minerais, elementos gasosos, etc.). O peso total do sangue
equivale aproximadamente a 1/13 do peso do corpo.
Contn un 78% de auga e un 22% de elementos slidos.
A sa funcin mis importante transportar osxeno e
nutrientes s clulas, e retirar CO2 e outros productos de
refugo. // S. arterial Sangue que despois de pasar polos
pulmns e ser osixenado se distribe polos vasos arteriais
co obxecto de osixenar, recoller CO2 e repartir elementos
nutritivos a todo o organismo. / S. conservado Sangue
destinado a transfusins, que se lle engaden anticoagulantes ou substancias conservadoras co fin de podela usar
semanas ou meses despois da sa extraccin. / S. de
reserva Sangue remansado en rganos ou zonas internas.
/ S. oculto Sangue que existe en pequenas proporcins no
tubo dixestivo e na urina, e da cal a presencia s pode
detectarse mediante reaccins qumicas ou por exame
microscpico. / S. total Sangue que non se lle retirou
ningn dos seus compoentes. / S. venoso O que procede
dos capilares dos tecidos, que transporta productos de
secrecin e de refugo, e que conducido corazn
dereito para ir de aqu s pulmns, onde ten lugar a
hemostase, despois da cal este sangue se converte en arterial.

sanguento-a adx. 1. Que bota sangue. 2. Cheo ou

manchado de sangue. Tamn se di sanguinolento.

*sanguesuga s.f. V. sambesuga.

sangucola adx. Que vive no sangue.
sanguifaciente adx. Que produce sangue.
sanguificacin s.f. Proceso de formacin do sangue.
sanguneo-a adx. 1. Do sangue. 2. De aspecto pletrico,
xeralmente hipertenso, e de carcter facilmente irritable.

sanguinolento-a adx. Sanguento, tinguido ou cheo de

sangue.

sanguinopotico-a adx. Hemopotico.

sanguisuccin s.f. Extraccin de sangue por succin,
mediante sambesugas ou outros parasitos.

sanidade s.f. 1. Calidade de san. 2. Conxunto de servicios

saprozoto

sanitario-a adx. 1. Da sanidade e a sade, ou que a

conserva e a promove. 2. Que pertence a un servicio sanitario.

sanitas s.f. (lat.) Sade.

sanoformo s.m. Substancia pouco soluble en auga, que se
emprega como substituto do iodoformo.

Santorini, tubrculo, vea de V. tubrculo, vea.

sapo s.m. (lat.) Xabn.
saponceo-a adx. Xabonoso, semellante xabn.
saponado-a adx. 1. Que contn xabn. // s.m. 2. Preparacin farmacutica que resulta da unin do xabn con
substancias medicinais.

saponificable adx. Susceptible de se transformar en

xabn ou de se desdobrar en glicerina e cidos graxos.

saponificacin s.f. 1. Proceso de transformacin das

graxas en xabn e glicerina. 2. En qumica, hidrlise dun
ster cun lcali.

saponina s.f. Grupo de glicsidos moi estendido no reino

vexetal capaz de diminu-la tensin superficial formando
unha intensa espuma en solucin acuosa. Debido a esta
capacidade forman emulsins en aceites e substancias
resinosas, e pola sa tendencia a altera-la permeabilidade
das paredes celulares son tamn txicas, hemolticas e
irritantes.

saponuro s.m. Preparacin farmacolxica formada por

xabn e unha esencia (substancia resinosa).

saporfico-a ou saporfero-a adx. Que produce sabor.

saporimetra s.f. Medicin da agudeza do sentido do
gusto. Tamn se di gustometra.

sapoxenina s.f. Substancia derivada da saponina pola

accin dos cidos e da calor.

Sappey, ligamento de, vea de V. ligamento, vea.

sapremia s.f. Septicemia, que se cra que era causada
polo sangue de tecidos ptridos.

sapro- Prefixo do grego, podre.

saprodoncia s.f. Carie dentaria.
saprfago-a adx. Que se alimenta de materias orgnicas
en putrefaccin.

saprfilo-a adx. Dos organismos que viven sobre a

materia orgnica en putrefaccin.

saprofitismo s.m. Estado de saprfito.

saprfito s.m. Microorganismo vexetal, especialmente

gobernativos ordenados para preserva-la sade comn

dos cidadns.

bacterias, que viven a expensas da materia orgnica en

descomposicin e non de organismos vivos.

sanie s.f. Material fedorento procedente dunha ferida ou

saprpira s.f. Febre de orixe ptrida. Tifo.

saprxeno-a adx. Que produce putrefaccin.
saprozoto s.m. Microorganismo animal que vive sobre a

dunha lcera, composto de soro, pus e sangue. Tamn se

di icor.

sanioso-a adx. Purulento, que ten sanie.

materia orgnica en descomposicin.

sarabullo

sarabullo s.m. Erupcin cutnea de burbullas ou ronchas.

sarampelo s.m. Enfermidade infecciosa moi contaxiosa,
epidmica, causada por un paramixovirus. Caracterzase
por un exantema precedido de sntomas catarrais. A sa
fase de incubacin dura dunha a das semanas, e sguelle
unha fase de invasin, contaxiosa, que comeza habitualmente con febre, coriza, conxuntivite, tose, etc. Posteriormente aparecen as manchas de Kloplik na mucosa
bucal a erupcin exantemtica aparece de tres a catro das
despois, primeiro na cara, colo e longo do trax e extremidades. Este exantema consiste en pequenas mculas
rosadas illadas, s veces confluentes, que palidecen
cabo de 3-4 das e van seguidas dunha descamacin
furfurcea da epiderme. Os sntomas xerais decrecen
habitualmente coa erupcin. // S. alemn Rubola. / S.
hemorrxico Forma grave na que as mculas son de tipo
petequial.

sarapus s.m. Persoa que ten os ps planos.

sarcidia s.f. Verruga, espulla.
sarco- Prefixo do grego, carne.
sarcoadenoma s.m. Adenosarcoma.
sarcoblasto s.m. Clula primitiva que orixina un
elemento muscular. Tamn se di mioblasto.

sarcocarcinoma s.m. Sarcoma con elementos de carcinoma.

sarcocele s.f. ou sarcoddimo s.m. Tumor slido testicular. // S. sifiltico ou tuberculoso Variedade de orquite
crnica secundaria sfilis ou tuberculose, respectivamente.

sarcocisto s.m. Forma qustica que aparece nos msculos

polo desenvolvemento de sarcosporidias do xnero
Sarcocystis. Tamn se di corpsculo de Rainey.

sarcocito s.m. 1. Clula muscular. 2. Capa media do ectoplasma dun protozoo.

Sarcocystis Xnero de protozoos sarcospordeos que

parasitan as fibras musculares dos mamferos e aves. Son
parasitos ocasionais do home, que se infesta ocasionalmente comer carne pouco cocida. Os quistes que
orixinan son difciles de observar.

sarcodina s.f. Clase de protozoos do subfilum Sarcosporidia. Morfoloxicamente presentan formas moi dispares,
desde clulas espidas (amebas) ata formas con esqueleto.
Son protozoos de vida libre no chan, na auga, etc.
Algunhas especies son patxenas para o home, destacando entre elas a Entamoeba histoltica.

sarcoencondroma s.m. Tumor que presenta combinadas

as caractersticas dun sarcoma e as dun encondroma.

sarcoepiplocele s.f. Hernia epiploica combinada cunha

sarcocele.

sarcoepoplnfalo s.m. Hernia umbilical epiploica

carnosa.

sarcofaxia s.f. Rxime alimentario carnvoro.

694

sarcogla s.f. Sarcoplasma.

sarcohidrocele s.f. Tumor testicular acompaado de
hidrocele.

sarcoide s.m. Neoplasia cutnea semellante sarcoma,

pero de natureza linfoide, que aparece sobre todo na pel,
de desenvolvemento limitado e con posible regresin.
Son tumores de natureza reticulohistiocitaria, e no seu
seo conteen unha tumoracin epitelioide con tecido de
granulacin. Atpanse en gran nmero na sarcoidose. //
S. de Boeck Sarcoidose. / S. de Darier-Roussy Sarcoide
mltiple benigno, caracterizado polo tamao grande dos
ndulos de localizacin cutnea.

sarcolctico, cido s.m. cido paralctico, ismero do

cido lctico presente nos msculos.

sarcolema s.m. Membrana plasmtica que reviste cada

unha das fibras musculares estriadas. Tamn se di
miolema.

sarclito s.m. Clculo localizado nos tecidos brandos.

sarcoloxa s.f. Anatoma relativa s partes brandas.
sarcoma s.m. Tumor maligno derivado das clulas
mesenquimatosas, que se pode formar a partir das clulas
de tecido conectivo (fibrosarcoma), do tecido conectivo
diferenciado (condrosarcoma, miosarcoma, liposarcoma,
etc.) ou do tecido ganglionar (linfosarcoma, reticulosarcoma, etc.). // S. anxioltico Psamona. / S. botrioide
Sarcoma embrionario en forma de acio constitudo por
clulas musculares que se localizan no colo uterino. / S.
cartilaxinoso Condrosarcoma. / S. de Ewing Variedade
de sarcoma seo que afecta habitualmente difise.
Tamn se di mieloma endotelial. / S. de Kaposi
Sarcoma caracterizado por mltiples ndulos de cor
azulada na pel, con hemorraxias, e de aspecto neoplsico.
Obsrvase en persoas ancis, inmunodeprimidos (sida,
transplantados). Tamn se di sarcoma idioptico
mltiple hemorrxico. / S. de mieloplaxas Sarcoma de
clulas xigantes multinucleadas, que se observa nos sos.
/ S. linftico Linfosarcoma. / S. melnico Melanosarcoma. / S. mucoso Mixosarcoma. / S. osteoblstico
Osteosarcoma. / S. reticuloendotelial Reticulosarcoma.

sarcomatoide adx. Semellante sarcoma.

sarcomatose s.f. Estado caracterizado pola formacin de
sarcomas mltiples. Tamn se di sarcose. // S. cute
Desenvolvemento de tumoracins sarcomatosas na pel.

sarcomelanina s.f. Pigmento negro dos sarcomas melnicos.

sarcmera s.f. Cada un dos segmentos en que queda dividida a fibria muscular polas lias de Krause, que constite a unidade de contraccin das miofibrias que
forman parte da fibra muscular estriada.

sarcomices s.m. Neoplasia con fungosidades de tipo

carnoso.

sarcomicina s.f. Metabolito producido polo Streptomyces

erythrochromoxenes, de accin antimittica.

695

sarcomixoma s.m. Sarcoma combinado con elementos

caractersticos do mixoma.

sarconfalocele s.f. Onfalocele carnosa.

sarcopioide adx. Que est formado por carne e pus, como
os esputos purulentos moi espesos.

sarcoplasma s.m. Citoplasma das clulas musculares.

sarcopoiese s.f. Xeracin de tecido muscular.
Sarcoptes Xnero de caros que pertence o Sarcoptes

Schistosoma

satirase ou satiromana s.f. Exaltacin esaxerada do

impulso sexual no home.

saturacin s.f. 1. Estado dunha disolucin que non

admite mis cantidade de soluto para un volume de disolvente determinado. 2. Estado dun composto orgnico no
que tdalas valencias do carbono estn unidas a outros
tomos radicais ou grupos qumicos sen que existan
dobres ou triples unins entre dous tomos deste
elemento.

scabiei, especie parasita que infesta os animais e que

causa a sarna no home.

saturnismo s.m. Intoxicacin aguda ou crnica polo

sarcose s.f. 1. Sarcomatose. 2. Aumento anormal do

saturnoterapia s.f. Emprego teraputico do chumbo ou

tecido muscular.

sarcosepse s.f. Sepse debida presencia de bacterias nos

tecidos.

sarcosina s.f. Substancia que procede da descomposicin

da creatina.

sarcoso-a adx. Do tecido muscular ou da carne.

sarcosporidias s.f. V. Sarcocystis.
sarcosporidase s.f. Estado patolxico causado por
sarcosporidias.

sarcostose s.f. Osificacin dos tecidos brandos.

sarctomo s.m. Instrumento para a seccin de partes
brandas.

sarcotripsia s.f. Trituracin de partes brandas. Tamn se

di histotripsia.

sarcxeno-a adx. Que forma tecido muscular.

sarna s.f. Dermatose humana contaxiosa, causada polo
caro Sarcoptes scabiei, caracterizada por prurito, sobre
todo nocturno, lesins debidas raado, e sucos. Estes
constiten a lesin tpica da sarna, e localzanse sobre
todo nas pregaduras interdixitais das mans. Tamn se di
escabiose, raa. // S. animal Sarna causada por
Sarcoptes que infestan animais e que accidentalmente
parasitan o home (Sarcoptes canis, Sarcoptes ovis, etc.).
/ S. dos barbeiros Sicose. / S. dos cereais A causada polo
caro Pediculoides ventricosus, que vive nos talos de
certas gramneas. / S. noruega Sarna causada por unha
especie de Sarcoptes, parasito do lobo, caracterizada pola
formacin de carapolas e pstulas.

sarrio s.m. Substancia amarelada spera ou calcaria que

cobre o colo e a raz dos dentes.

sartorio s.m. V. msculo

satlite s.m. 1. Vea, msculo ou nervio que acompaan a
unha arteria. 2. Lesin menor que est cerca doutra mis
importante.

satelitismo s.m. Sintrofismo.

satelitose s.f. Acumulacin de clulas da neurogla
arredor de clulas ganglionares do crtex cerebral, que se
observa nalgns casos de parlise xeral e noutras enfermidades nerviosas.

chumbo ou os seus compostos. Tamn se di plumbismo.

dos seus sales. Tamn se di tratamento de Bell.

saudable adx. San, que serve para restablece-la sade.

saudacin s.f. Accin de saudar. // S. convulsiva
Espasmo nutans ou de salaam.

saudador-a s. Curandeiro que cura co alento, a saliva e

certas frmulas.

sade s.f. Estado normal das funcins orgnicas e

psquicas. Segundo a OMS, o termo sade corresponde
estado completo de benestar fsico, psquico e social dun
individuo, e non simplemente ausencia de enfermidade
ou invalidez.

Sauer, vacina de V. vacina.

saurase s.f. Ictiose.
sauriderma s.f. Ictiose hystrix.
sauriose s.f. 1. Saurase. 2. Queratose folicular.
saxfrago-a adx. Que pode romper ou fragmentar
clculos. Tamn se di litotrito.

saxina s.f. Substancia edulcorante, unhas 500 veces mis

doce c azucre.

saxital adx. 1. En forma de frecha. 2. Recto, dereito. 3.

Que ten direccin anteroposterior.

Sb Smbolo do antimonio.
Sc Smbolo do escandio.
scabrities s.f. (lat.) Estado engurrado da pel. // S.
unguinum Estado de deformidade e engrosamento das
uas.

Schiller, proba de V. proba.

Schistosoma Xnero de vermes trematodos, parasitos do
sangue e de diversos rganos, como o intestino, fgado,
SNC, etc. Son axentes causantes da esquistosomase.
Tamn se di bilharzia, distoma. As especies principais
son: Schistosoma haematobium, frecuente nos pases
clidos de frica e causante da esquistosomase vesical;
Schistosoma mansoni, frecuente en Amrica do Sur,
causante da esquistosomase intestinal, Schistosoma
japonicum, frecuente nos pases asiticos, que causa a
febre de Katayama.

schistosomase

schistosomase s.f. Infeccin crnica causada por vermes

do xnero Schistosoma. V. esquistosomase.

Schgastia Xnero de caros dos cales as larvas parasitan

o home. Causan dermatites sobre todo nas pernas, coxas,
xenitais externos e axilas.

Schnlein-Henoch, prpura de V. prpura de

Schnlein-Henoch

Schwann, vaa de V. vaa.

schwannoma s.m. Tumor na vaa de Schwann.
Scopulariopse Xnero de fungos parecido morfoloxicamente Penicillium, causante da onicomicose.

scutulum s.m. (lat.) Carapola discoide da tia favosa.

Se Smbolo do selenio.
sebceo-a adx. 1. Que participa na formacin de sebo ou
que ten aparencia semellante a el. 2. Relativo substancia graxa e lubrificante que segregan certas glndulas.

sebacina s.f. Materia de natureza sebcea. Chmase as

tamn a substancia obtida da noz moscada.

sebpero-a adx. Que produce secrecin sebcea ou graxa.

sebo s.m. 1. Secrecin das glndulas sebceas densa,
semifluda e amarelada, composta de graxa e restos epiteliais. 2. Graxa que se obtn dalgns animais, que se ten
empregado nas preparacins de certos ungentos.

seblito s.m. Clculo formado nunha glndula sebcea.

seborrea s.f. Alteracin funcional das glndulas sebceas
con produccin esaxerada de sebo, con alteracin tamn
na sa composicin, e acompaada de queratose na pel.
Tamn se di acne sebcea. // S. adiposa Seborrea oleosa.
/ S. capilar Seborrea que afecta coiro cabeludo, xeralmente de forma seca e pitirisica, precursora s veces da
calvicie. / S. con carapolas Seborrea caracterizada pola
formacin de carapolas, que se observa en nenos ou en
ancins en forma de verruga plana. / S. conxestiva Seborrea que afecta cara, con hiperemia, que constite o
primeiro grao do lupus eritematoso. / S. do neonato
Queratose folicular. / S. eccematosa Complicacin inflamatoria da seborrea capilar. / S. negra ou s. nigricans
Seborrea caracterizada pola sa secrecin escura, debida
a unha infeccin mictica secundaria. / S. seca Seborrea
cunha descamacin excesiva.

seborroide s.f. Dermatose da cal a causa predispoente

a seborrea.

sebum s.m. (lat.) Sebo. // S. palpebrale Lagaa. / S. praeputiale Esmegma.

seccin s.f. 1. Divisin feita nun corpo cun instrumento

cortante. Tamn se di corte. 2. Segmento comprendido
entre dous cortes. 3. Parte dun rgano ou dun todo. 4.
Obduccin. // S. abdominal Laparactoma. / S. lonxitudinal A que se fai nun corpo seguindo a direccin do seu
eixe maior. / S. transversal Corte perpendicular eixe
maior. / S. saxital Seccin lonxitudinal dun corpo en
direccin anteroposterior.

696

secernente adx. Secretante.

seclusin s.f. Separacin. // S. da pupila Sinequia posterior anular.

seclusivo-a adx. Apartado, cun tipo de personalidade que

se caracteriza pola reserva e o illamento.

secobarbital s.m. V. barbitrico.

secondoto-a adx. Que pose dentes molares de bordos
cortantes.

secrecin s.f. 1. Proceso mediante o cal un tecido, rgano,

etc., elimina do sangue substancias, modificndoas ou
elaborando con elas unha substancia nova, que verte ou
que devolve sangue. Tamn se di segregacin. 2. Substancia secretada. // S. exterior Secrecin que se verte na
superficie externa ou interna, xeralmente a travs dun
conducto excretor. / S. interna Secrecin que se verte
directamente no sangue ou noutro fludo orgnico.
Adoitan ser secrecins moi importantes para o metabolismo, e funcin de moitos rganos ou tecidos, por
exemplo, as glndulas suprarrenais, hipfise, pncreas,
etc. / S. morfolxica Secrecin da cal a parte esencial
un elemento anatmico, como a dos testculos, na que o
elemento anatmico o espermatozoide.

secreta s.f. Secrecin dunha glndula.

secretado-a adx. Producido por secrecin.
secretagogo-a adx. Que estimula a secrecin das glndulas.

secretina s.f. 1. Hormona segregada polas clulas epiteliais da mucosa do duodeno e do xexuno, cando entra o
quimo cido no intestino. transportada sangue e estimula a secrecin pancretica. 2. Hormona que estimula a
secrecin glandular. // S. gstrica Gastrina.

secretinase s.f. Enzima que inactiva a secretina.

secretomotor-a adx. Que estimula a secrecin, especialmente os nervios que estimulan a secrecin glandular.

secretorio-a adx. Que ten a facultade da secrecin.

sctil adx. Que pode ser cortado ou seccionado.
sectio s.f. (lat.) Seccin. // S. cadaveris Autopsia. / S.
legalis Obduccin.

secuela s.f. Lesin ou afeccin que segue a outra e

consecuencia dela.

secuencia s.f. Orde de aparicin dos sntomas e signos

dunha enfermidade e da sa desaparicin.

secuestrectoma s.f. Extirpacin cirrxica dun secuestro.

secuestro s.m. Parte de tecido morto ou necrosado, especialmente seo, que permanece mis ou menos separado
do tecido normal por un proceso inflamatorio que intenta
eliminalo. // S. seo Fragmento seo necrtico que queda
rodeado de so vital no curso dunha osteomielite.

secundario-a adx. 1. Segundo en orde, tempo ou lugar, e

non principal, ou subordinado a outro. 2. Relativo s

697
patoloxas que son consecuencia doutras. Tamn se di
accesorio.

secundigrvida s.f. Muller que se atopa embarazada por

segunda vez.

secundinas s.f. pl. Conxunto formado pola placenta e as

membranas fetais que se expulsa no parto.

secundpara s.f. Muller que pariu por segunda vez.

Tamn se di bpara.

seda s.f. Substancia filamentosa que se obtn do casulo do

verme da seda, que se emprega en cirurxa como
elemento de sutura.

sedacin s.f. 1. Sosegamento, produccin dun efecto

calmante. 2. Efecto causado por un calmante.

sedante s.m. Frmaco que calma a dor e a excitabilidade

nerviosa, e que recibe distintos nomes segundo acte
sobre un rgano ou outro: cerebral, xenital, vascular,
nervioso, etc.

sedativo-a adx. Que causa unha accin sedante ou tranquilizante.

sede s.f. Necesidade ou desexo de beber.

sedela s.f. Mecha de tea, algodn ou fo que se introduce
subcutaneamente e se move tirando por un extremo que
se deixa fra, co fin de evitar que as secrecins sexan
retidas e poder eliminalas.

sedentario-a adx. 1. De hbitos inactivos ou de pouca

actividade fsica. 2. En posicin sentada.

sedes s.f. (lat.) 1. Deposicin. 2. Asento. // S. cruenta

Deposicin con sangue.

sedimentacin s.f. Xeracin dun depsito de sedimento.

// S. eritroctica Depsito dos glbulos vermellos sobre
unha columna de sangue tratada con anticoagulantes,
favorecida s veces por un proceso de centrifugacin.
Realzase por distintos mtodos: Cutler, Westergren,
Wintrobe, etc.

sedimentador s.m. Centrifugador para separa-lo sedimento ou os precipitados.

sedimento s.m. Elemento slido formado pola precipitacin espontnea de substancias disolutas ou en suspensin nun lquido. // S. urinario Depsito de materia
slida que se forma nun vaso de urina en repouso.

sedoso-a adx. Semellante seda.

segmentacin s.f. Divisin en partes mis ou menos
semellantes, especialmente a serie de sucesivas divisins
que teen lugar no ovo despois da fecundacin para a
formacin do embrin. // S. completa holoblstica Segmentacin na que toma parte todo o vulo. / S.
incompleta, parcial ou meroblstica Segmentacin na
que s se divide o vitelo formativo, quedando sen dividirse a maior parte do vitelo nutritivo.

segmentario-a adx. 1. Pertencente a un segmento ou que

o forma. 2. Que experimenta segmentacin.

seme

segmento s.m. Parte cortada dun rgano ou parte del, sexa

dun xeito efectivo ou por lias imaxinarias. // S. cranial
Cada unha das porcins occipital, parietal, temporal e
frontal en se que pode dividi-lo cranio. / S. de Ranvier
Porcin de fibra nerviosa comprendida entre dous
ndulos de Ranvier. / S. larnxeo Cada unha das zonas en
que se divide a cavidade larnxea: supragltica ou vestbulo, gltica (entre as cordas vocais) e subgltica. / S.
medular Anaco de medula comprendido entre das
seccins imaxinarias situadas por enriba e por debaixo
dun par de nervios. / S. mesoderma ou primitivo
Somita. / S. RST Porcin do electrocardiograma, xeralmente isoelctrica, que corresponde coa fase de despolarizacin ventricular completa. Normalmente pode estar
lixeiramente elevada ou deprimida. / S. uterino Cada
unha das porcins en que se diferencia o tero iniciarse
o parto: a porcin superior, grosa e contrctil, e a inferior,
de paredes delgadas e non contrctil.

segredo s.m. Reserva, sixilo. // S. mdico Obrigacin que

ten o mdico e o seu persoal auxiliar de gardar reserva
sobre feitos que coeza no exercicio da sa profesin,
ags nos casos que precepta a lei.

segregacin s.f. 1. Separacin, dispersin, disgregacin

ou secrecin. 2. En xentica, separacin dos dous xenes
allicos de cada par para constituren as dotacins
haploides dos gametos.

segregador s.m. Instrumento empregado para recoller

urina de cada ril por separado.

segundo-a adx. O que segue inmediatamente primeiro.

// S. intencin V. curacin por segunda intencin. / S.
par Nervio ptico.

seisestesia s.f. Sensacin tctil na que se perciben vibracins nun medio areo ou lquido.

sela turca s.f. Fosa na cara superior do corpo do so esfenoide que contn a hipfise e o seo cavernoso.

seleccin s.f. Eleccin, escolla, escolma. // S. natural

Concepto ligado da evolucin das especies, que se
refire proceso de prevalencia dunhas determinadas
especies fronte a outras, nun medio no que se atopan
mellor preparadas para afronta-la sa adaptacin.

selenio s.m. Elemento qumico metaloide slido, txico,

semellante xofre, de smbolo Se e peso atmico 78,96.
En dermatoloxa emprgase o seu sulfuro como antiseborreico.

selenose s.f. 1. Manchas brancas en forma de media la

que aparecen sobre as uas. 2. Intoxicacin por selenio.

selo s.m. Forma farmacutica empregada na administracin de medicamentos, de olor e sabor desagradable.
Componse dunha cpsula de amidn ou outra substancia
semellante, que perde consistencia e se disgrega en
contacto coa humidade, especialmente co zume gstrico.

seme s.m. Lquido abrancazado e espeso, secretado polos

testculos e a prstata, que contn espermatozoides.
Tamn se di esperma.

semelincidente

semelincidente adx. Que ocorre ou que ataca unha soa

vez.

semente s.f. vulo fecundado e maduro dalgunhas

plantas, que se atopa no interior do froito.

sementeira s.f. Colocacin dun material que contn

xermes nun medio de cultivo para observa-lo crecemento
das colonias.

semenuria s.f. Presencia de seme na urina. Tamn se di

espermaturia.

semi- Prefixo do latn, medio.

semianular adx. En forma de medio anel.
semiarticulacin s.f. Anfiartrose.
semibao s.m. V. semicupio.
semicartilaxinoso-a adx. Parcialmente cartilaxinoso.
semicircular adx. Con aspecto da metade dun crculo. //
Conducto s. V. conducto.

semicoma s.m. Coma non moi grave, do que o enfermo

se restablece.

semicupio s.m. Bao da parte inferior do corpo. Tamn se

di semibao.

semiespinal ou semiespioso-a adx. V. msculo.

semiflexin s.f. Posicin dunha extremidade entre a
flexin e a extensin.

semilunar adx. 1. Que ten forma de media la. // s.m. 2.

so segundo da primeira fila do carpo. // Ganglio s. Estacin da sinapse do nervio do trixmino que se aloxa na
foxa do so temporal ou cada un dos dous ganglios
nerviosos situados fronte primeira vrtebra lumbar, e
que forman parte do plexo solar.

semiluxacin s.f. Subluxacin.

semimembranoso-a adx. 1. Que est formado en parte
por aponeurose. 2. V. msculo.

seminal adx. Do seme.

seminarcose s.f. Narcose parcial. Tamn se di sono
crepuscular.

698

semioctecnia s.f. Conxunto ordenado de procedementos

e mtodos do que se serve o clnico para obter sntomas
e signos co fin de facer con eles un diagnstico.

semiografa s.f. Descricin dos sntomas e signos

clnicos dunha enfermidade.

semioloxa ou semitica s.f. Sintomatoloxa.

semiorbicular adx. Semicircular.
semipeniforme adx. Relativo msculo no que as fibras
se insiren nun s tendn.

semipermeable adx. Que permite o paso de certas substancias.

semiplexa s.f. Hemiplexa.

semirrecumbente adx. Reclinado pero non deitado de
todo.
semis s.f. (lat.) Metade.

semisideracin s.f. Hemiplexa.

semitendinoso-a adx. 1. Que est formado en parte por
tendns. 2. V. msculo.

semiterci s.f. Parcialmente coti e en parte terci.

semitranslcido-a adx. Algo translcido
semivalente adx. Que pose a metade do poder de
combinacin.

sen s.f. Rexin lateral da cabeza, s lados da fronte,

situada sobre o arco cigomtico. Tamn se di tempa.

senescencia s.f. Avellentamento.

senicultura s.f. Conxunto dos coidados e hixiene dirixidos s individuos de idade avanzada.

senil adx. Propio da vellez ou causado por ela.

senilidade s.f. Estado de debilitamento das funcins orgnicas que aparece na vellez.

senilismo s.m. Vellez prematura. Tamn se di nanismo

senil, xeromorfismo, proxeria.

senopa s.f. Cambio da visin que sucede coa vellez.

Tamn se di xerontopa, presbicia.

seminfero-a adx. Que conduce ou que transporta seme.

sensacin s.f. Percepcin ou experiencia que ten lugar

// Conductos s. Tbulos epiteliais do parnquima testicular nos que se forman os espermatozoides.

cando se produce a estimulacin dun receptor sensorial,

interno ou externo, transmitida por un nervio aferente. //
S. articular Sensacin producida polo contacto de superficies articulares en movemento. / S. especial Sensacin
que se orixina nos rganos dos sentidos (visual, tctil,
auditiva, gustativa e olfactiva). // S. externa Impresin
que un obxecto externo produce na mente, por medio dos
rganos dos sentidos. Tamn se di sensacin obxectiva.
/ S. interna Aquela que s perceptible para o suxeito
mesmo, e non garda relacin con ningn obxecto situado
fra do seu organismo. Tamn se di sensacin subxectiva. / S. reflexa ou referida Sensacin percibida nun
lugar distinto daquel no que se aplica o estmulo. / S.
secundaria Sensacin asociada a outra sensacin doutro
tipo. / S. sucesiva Signo de Remak.

seminoma s.m. Tumor maligno orixinado nos testculos,

que afecta preferentemente s homes entre 20 e 40 anos.
Dse mis raramente no ovario e retroperitoneo e moi
escasamente no mediastino e no SNC na rea da glndula
pineal. Est formado por clulas provistas de ncleo
grande, que se cre que derivan do epitelio seminfero, cun
aspecto que lembra as clulas xerminais embrionarias.
Tamn se di disxerminoma cando se orixina no ovario
ou na glndula pineal. // S. anaplsico Variedade
formada por clulas pleomrficas de comportamento moi
agresivo e de moi mal prognstico.

seminuria s.f. Espermaturia.

699

sensibilidade s.f. 1. Capacidade de percibir sensacins de

orixe cutnea, profunda e interoceptiva. 2. Idiosincrasia
reactiva fronte a un frmaco ou un antxeno. // S. artrocintica Sensibilidade referida s desprazamentos de
partes ou segmentos do corpo, que est ligada capacidade propioceptiva. / S. barestsica Aquela que fai referencia sensacin de presin. / S. brica Sensibilidade
relativa peso dos obxectos. Tamn se di barognosia. /
S. dolorosa A que fai referencia dor. / S. epicrtica
Sensibilidade cutnea que proporciona discriminacins
finas de tacto e temperatura. / S. estereognsica Recoecemento da forma dos obxectos. / S. interoceptiva
Sensibilidade que depende da estimulacin de receptores
viscerais. / S. palestsica Sensibilidade das sensacins
vibratorias. / S. profunda Sensibilidade que incle o
coecemento da posicin dos diversos rganos, a sensibilidade palestsica, a barestsica, a estereognsica, etc. /
S. propioceptiva A que nos permite coece-la posicin e
o estado dos msculos e das articulacins mediante
receptores localizados nos msculos e nos tendns,
permitindo a regulacin postural. Neste tipo de sensibilidade intervn o cerebelo. / S. protoptica A que ten un
carcter tosco, non discriminativo, relacionado principalmente con algunha forma de dor e coa temperatura. / S.
somestsica Percepcin somtica, ags as procedentes de
rganos sensoriais especializados. / S. superficial Sensibilidade que incle a sensibilidade tctil, trmica e dolorosa. / S. tctil Sensibilidade relativa tacto. / S. trmica
Sensibilidade relativa temperatura.

sensibilizacin s.f. 1. Accin de facer algo mis sensible.

2. En inmunoloxa, presencia no organismo de anticorpos
que poden causar anafilaxe entraren en contacto co
antxeno sensibilizante. A sensibilizacin , xa que logo,
unha resposta modificada a unha substancia especfica,
como resultado dun contacto previo con esta substancia.
3. Preparacin dun tecido ou dun rgano por unha
hormona para que responda funcionalmente accin
doutra hormona. // S. activa Sensibilizacin que resulta
da inxeccin directa dun antxeno. / S. pasiva Sensibilizacin por inxeccin de soro inmune. / S. RH Sensibilizacin factor RH como resultado dunha transfusin ou
paso de sangue RH positivo ou dun embarazo con feto
RH positivo nunha muller RH negativa.

seo

sensitivomotor-a adx. Sensitivo e motor mesmo

tempo, sobre todo os nervios mixtos.

sensxeno-a adx. Que xera impulsos sensoriais.

sensomobilidade s.f. Capacidade que teen o home e os
animais de se moveren en resposta a un estmulo sensorial.

sensoparlise s.f. Parlise dun nervio sensorial.

sensorimuscular adx. Que orixina unha accin muscular
reflexa como resultado dunha estimulacin sensorial.

sensorio s.m. Conxunto das actividades psquicas conscientes.

sensorivascular adx. Que orixina alteracins vasculares

como resposta s estmulos de nervios sensoriais.

sensual adx. 1. Sensitivo, relativo s sentidos ou s sas

sensacins. 2. Que fai referencia apetito sexual.

sensualismo s.m. 1. Inclinacin s praceres dos sentidos,

sobre todo s sexuais. 2. Corrente filosfica que atribe a
xeracin de ideas e de coecemento accin dos sentidos
externos.

sentido s.m. 1. rganos receptores das sensacins exteriores. 2. Facultade pola que se perciben as modificacins
dos rganos ou das vsceras. 3. rgano que capta os estmulos fsicos e qumicos de natureza orgnica e inorgnica. Os rganos dos sentidos poden percibir informacin
do medio interno gracias s receptores internos, ou do
medio externo, mediante os receptores externos. // S.
cido Facultade que ten o estmago de regula-la secrecin cida de clorhdrico segundo as necesidades da
dixestin. / S. do equilibrio ou esttico Sentido que lle
permite home manterse en posicin erecta. / S. especial
Cada un dos cinco sentidos: vista, odo, olfacto, gusto e
tacto. / S. estereognstico Percepcin das formas e
solidez dos obxectos. / S. trmico Facultade de percibi-las diferencias de temperatura.

sentimento s.m. Sensacin de tipo afectivo relacionada

ceptor. 3. Reactivo que fai que un corpo se modifique

facilmente por outro.

cun mesmo ou con outras persoas, cousas, situacins, etc.

// S. de culpabilidade Sentimento consciente ou inconsciente asociado, segundo a psicanlise, autocrtica e
busca do castigo. / S. de inferioridade Sentimento que,
segundo Adler, se xera na infancia por deficiencias
fsicas ou funcionais que fan que o individuo cree mecanismos psicolxicos de compensacin.

sensible adx. 1. Perceptible polos sentidos. 2. Que est

seo s.m. 1. Dilatacin vascular ou linftica. 2. Conducto

sensibilizador-a adx. 1. Que sensibiliza. // s.m. 2. Ambo-

dotado de sensibilidade.

sensfero-a adx. Transmisor de sensacins.

sensmetro s.m. Aparello que mide o grao de sensibilidade en reas anestsicas e hiperestsicas do corpo.

sensitinxeno s.m. Antxeno que ten efectos sensibilizantes.

sensitivo-a adx. 1. Que fai referencia s sentidos ou

sensacins. 2. Capaz de percibir ou de transmitir unha
sensacin.

venoso dentro do cranio. 3. Mama. // S. areo Cada unha

das cavidades cheas de aire, especialmente as que se
comunican coas fosas nasais. / S. artico Cada unha das
pequenas dilatacins delimitadas superiormente polas
tres valvas da vlvula semilunar artica. / S. auricular
Parte principal das aurculas do corazn. / S. basilar Seo
localizado arredor do burato occipital, que une os seos
petrosos inferiores. / S. carotdeo 1. Dilatacin proximal
da arteria cartide interna, por riba da divisin da cartide comn. Nel localzanse os barorreceptores, receptores que controlan as variacins de presin arterial

seoauricular
Tamn se di bulbo carotdeo. 2. Extensin do seo cavernoso no conducto carotdeo. / S. cavernoso Encrucillada
neurovascular formada por dous seos venosos a cada lado
da sela turca, entre a fendedura esfenoidal e o vrtice do
rochedo, que comunican cos seos petrosos. / S. cerebral
Conductos localizados no cranio formados polas escavacins que presenta a cara interna dos sos do cranio e a
duramter, que conteen sangue venoso. / S. coronario
Vea coronaria situada no suco que separa posteriormente
a aurcula do ventrculo esquerdo, que desemboca na
aurcula dereita do corazn. / S. costodiafragmtico Seo
pleural localizado na unin das pleuras costal e diafragmtica. / S. da duramter Cada un dos conductos
venosos existentes na duramter, en nmero de 10, 7
pares (transverso, cavernoso, petroso superior, petroso
inferior, occipital, sigmoide e esfenoparietal) e 3 impares
(saxital superior, saxital inferior e recto). / S. de Valsalva
Seos articos e pulmonares. / S. esfenoparietal Porcin
anterior do seo cavernoso, na sa comunicacin coa vea
oftlmica. / S. lateral Seo transversal. / S. lonxitudinal
Cada un dos dous seos venosos superior e inferior, localizados nos bordos superior e inferior, respectivamente,
da fouce do cerebro, e que comunican: o primeiro coa
prensa de Herfilo e o segundo co seo recto. / S. oftlmico Seo esfenoparietal. / S. paranasal Cada un dos seos
areos que comunican coas fosas nasais: seo esfenoidal,
seo etmoidal, seos frontais e seos maxilares, situados na
parte grosa dos sos craniais, dos que toman os seus
nomes. / S. petroso Seo venoso: o superior localzase
entre o seo cavernoso e o seo lateral, no bordo superior
do rochedo; o inferior est situado entre o seo cavernoso
e a vea xugular interna, no bordo inferior do rochedo. / S.
pulmonar Cada unha das pequenas dilatacins situadas
no comezo da arteria pulmonar, correspondente a cada
segmento valvular. Tamn se di seo de Valsalva. / S.
recto Seo venoso da duramter, situado entre a base da
fouce do cerebro e a tenda do cerebelo; comunica coa
prensa de Herfilo. / S. saxital Seo lonxitudinal. / S.
sigmoide Porcin do seo transverso, en forma de S,
situado enriba da apfise xugular do so occipital. / S.
transverso Seo venoso cranial que parte da prensa de
Herfilo e desemboca na vea xugular interna.

seoauricular adx. Do seo venoso e do auricular. Tamn

se di sinoauricular.

separador s.m. 1. Aparello empregado para realiza-la

separacin das paredes dunha cavidade ou os bordos
dunha ferida. 2. En odontoloxa, dispositivo que permite
separa-los dentes vecios. // S. de Adson Aparello con
fortes ramas que se emprega para separa-las masas
musculares en laminectoma. / S. de Doyen Separador
dobrado que se emprega en cirurxa abdominal para
separa-las masas musculares e o peritoneo. / S. de
Volkman Separador con aspecto de garfo pero cos dentes
dobrados. / S. dobrado Separador formado por unha
lmina dobrada en ngulo recto nun dos extremos.

sepedoxnese s.f. Produccin dun estado sptico.

700

sepse s.f. Infeccin xeneralizada do organismo polo paso

de xermes e toxinas sangue. Tamn se di septicemia. //
S. metastsica Piohemia. / S. puerperal A que ocorre
despois do parto, debida absorcin de material sptico
do aparello xenital, especialmente do tero.

sepsina s.f. Ptomana txica da carne en putrefaccin.

septacin s.f. Divisin en partes por un septo ou tabique.
septana s.f. Febre intermitente que recidiva cada sete
das.

septectoma s.f. Extirpacin parcial do tabique nasal.

septicemia s.f. Sndrome causada pola existencia no
sangue de bacterias patxenas e dos productos das
mesmas, que se manifesta por un cadro txico con febre,
calafros, fenmenos inflamatorios, sudacin, gran prostracin e metstase. // S. criptxena Septicemia da cal o
foco inicial non se pon en evidencia. / S. de Bruce Febre
de Malta. / S. gangrenosa Edema maligno. / S. puerperal Septicemia que ten o foco de infeccin nunha
lesin da mucosa uterina producida durante o parto. / S.
tifoide Infeccin xeneralizada causada por bacilos
tficos.

septicidade s.f. Calidade de sptico.

septicina s.f. Sepsina.
sptico-a adx. 1. Que produce putrefaccin ou est
causado por ela. 2. Que contn xermes. // Foco s. Localizacin que determina o paso de xermes sangue.

septicopiohemia s.f. Septicemia e piohemia simultneas.

septfero-a adx. Transmisor da infeccin sptica.
septo s.m. Tabique que divide completamente ou non unha
cavidade ou parte do corpo.

septomarxinal adx. Do bordo dun tabique.

septmetro s.m. Instrumento que se emprega para medi-lo grosor do tabique nasal.

septonasal adx. Do tabique nasal.

septoplastia s.f. Correccin cirrxica da desviacin do
tabique nasal.

septotoma s.f. Incisin ou reseccin do tabique nasal

que se fai nas operacins de rinoplastia.

septum s.m. (lat.) Tabique, septo.

serial adx. Disposto en serie, ou que forma serie.
srico-a adx. 1. De seda ou relativo a ela. 2. Que fai referencia soro.

serie s.f. 1. Conxunto de elementos ou de acontecementos

que se atopan relacionados uns cos outros, ou ordenados
dunha forma sistemtica. 2. En hematoloxa, sucesin de
tipos celulares no desenvolvemento dunha clula
sangunea. Considranse cinco series: 10) granulocita ou
mieloide, composta por mieloblasto, promielocito,
mielocito, metamielocito e granulocitos neutrfilos,
basfilos e eosinfilos; 20) linfoide, composta de linfo-

701
blasto, prolinfocito e linfocito; 30) monoctica, composta
de monoblasto, monocito inmaturo e monocito adulto;
40) eritroctica, formada por proeritroblasto, eritroblasto
basfilo, eritroblasto policromatfilo, eritroblasto acidfilo, reticulocito e eritrocito; 50) tromboctica ou megacarioctica, composta de megarioblasto, megariocito
basfilo, megariocito adulto e trombocito. // S. aliftica
Serie de compostos orgnicos formada por hidrocarburos
de cadea aberta ou ramificada. / S. aromtica Serie
composta de cadeas cerradas derivadas de hidrocarburos
cclicos. / S. graxa Serie aliftica.

seriescopia s.f. Serie de radiografas en planos paralelos

e en distintas direccins que se examinan superpostas e
se desprazan ata que coinciden as proxeccins dos
distintos planos do obxecto.

serifluxo s.m. Secrecin fluda e acuosa.

seriografa s.f. Tcnica empregada para o estudio dos
rganos en movemento, que consiste na realizacin de
radiografas da rea ou zona que se quere examinar, practicadas en breves intervalos de tempo.

serigrafo s.m. Aparello que realiza radiografas en serie.

seroaglutinacin s.f. Mtodo de diagnstico empregado
no laboratorio, no que os anticorpos dirixidos contra antxenos de superficie dan lugar a aglomeracins que se ven
a simple vista ou con microscopio. Esta tcnica aplcase
en medicina para demostra-la presencia de anticorpos
antisalmonela na proba de Widal.

seroalbumina s.f. Albumina do soro sanguneo.

seroalbuminuria s.f. Presencia de seroalbumina na
urina.

seroanafilaxe s.f. Anafilaxe producida pola inxeccin de

soro sanguneo.

Serratia

serofibrinoso-a adx. Seroso e fibrinoso mesmo tempo.

Tamn se di seroplstico.

seropata s.f. Enfermidade do soro.

seroperitoneo s.m. Ascite.
seroplstico-a adx. Serofibrinoso.
seropneumotrax s.m. Hidropneumotrax.
seropositivo-a adx. Que positivo s probas serolxicas,
especialmente referido reaccin de Wassermann.

seroprecipitacin s.f. Reaccin de precipitacin dun

soro ou por un soro.

seroprofilaxe s.f. Inxeccin de soro inmune con fins

profilcticos.

seroprognstico s.m. Prognstico deducido polo estudio

das serorreaccins.

seroprotenas s.f. Protenas presentes no soro sanguneo,

que contriben a regula-la presin osmtica, transporte
de substancias e funcin defensiva.

seropurulento-a adx. Seroso e purulento simultaneamente.

serops s.m. Pus seroso.

seroqustico-a adx. Formado por quistes serosos.
serorreaccin s.f. 1. Reaccin que ocorre nun soro ou
debida a un soro. 2. Reaccin de Widal. 3. Serodiagnstico.

serorresistente adx. Que resiste os efectos destructores

do soro, especialmente algunhas bacterias que teen esta
propiedade.

serosa s.f. Capa de tecido conxuntivo que forma o revestimento externo de determinados rganos. Tamn se di
membrana serosa.

seroatenuacin s.f. Moderacin dos sntomas dunha

serpentn s.m. Tubo longo en espiral, somerxido en auga

enfermidade infecciosa pola inxeccin de soro sanguneo

dunha persoa convalecente da mesma enfermidade.

fra, polo que pasan os vapores do alambique para seren

refrixerados e condensados.

serobacterina s.f. Vacina bacteriana sensibilizada que foi

serpentina s.f. Alcaloide de Rauwolfia.

srpigo s.m. 1. Ulceracin ou erupcin serpixinosa. 2.

tratada co soro inmune correspondente.

serocele s.f. 1. Derramo seroso. 2. Hidrocele.

serocoagulacin s.f. Reaccin de Welman empregada
nas enfermidades hepticas e biliares.

serocolite s.f. Inflamacin da superficie serosa do colon.

serocromo s.m. Material colorante do soro normal.
serocultivo s.m. Cultivo bacteriano no soro sanguneo.
serodermatose s.f. Dermatose con derramo seroso.
serodiagnstico ou serodiagnose s.f. Diagnstico feito
por medio de reaccins causadas no soro sanguneo ou
polo soro sanguneo de persoas enfermas por aglutinacin e fixacin do complemento. Tamn se di inmunodiagnstico.

seroenterite s.f. Inflamacin da capa serosa do intestino.

Tia.

serpixinoso-a adx. 1. Das lesins ou ulceracins da pel

que cicatrizan por un lado e progresan polo outro. 2. Policclico.

serra s.f. Instrumento cortante cunha folla de aceiro que

se emprega para a seccin de estructuras seas. // S. de
Adams Serra constituda por unha folla recta unida a un
mango, empregada en osteotoma.

serraduras s.f.pl. Partculas que se desprenden serrar. //

S. articulares Corpos libres dentro dunha cavidade articular.

Serratia Xnero de bacterias da familia das enterobactericeas, gramnegativas, que se atopan no chan e nas
augas. Algunhas cepas son patxenas para o home,
actuando como oportunistas. Producen un pigmento

serrtil
vermello caracterstico, a prodixiosina. A Serratia
marcescens foi illada como axente responsable de sepses,
procesos respiratorios agudos, infeccins urinarias, etc.,
adquiridas con frecuencia en medios hospitalarios, en
persoas con enfermidades graves (diabticos, leucmicos, inmunodeprimidos, etc.). moi resistente
maiora dos antibiticos actuais.

serrtil adx. Relativo pulso no que os dedos perciben

pulsacins en distintos puntos vez.

serrato-a adx. 1. Que ten un bordo semellante a unha

serra. // s.m. 2. V. msculo.

serrulado-a adx. Denticulado.

servosistema s.f. Sistema que ten un mecanismo de autocontrol ou retroalimentacin que continuamente exerce
unha funcin de regulacin.

sesamoide adx. Dos sos da man e do p que estn includos no seo dos tendns ou dos ligamentos.

ssil adx. Que est unido a outra estructura por unha base
extensa. Tamn se di non pediculado.

setceo-a adx. Delgado e rxido coma unha serda.

setemesio-a adx. Nacido s sete meses de xestacin.
stimo par s.m. Nervio facial.
sevicia s.f. Malos tratos, crueldade.
sex- Prefixo do latn, seis.
sexdixitado-a adx. Que pose seis dedos na man ou no
p.

sexdixitismo s.m. Anomala conxnita que consiste na

presencia dun dedo supernumerario.

sexo s.m. 1. Conxunto de caracteres que permiten clasificar ou distinguir un macho dunha femia. 2. Aparato
xenital masculino ou feminino. // S. cromatnico Sexo
nuclear. / S. cromosmico ou xentico Sexo determinado polos cromosomas sexuais: a presencia de dous
cromosomas X determina o sexo feminino, e a presencia
dun cromosoma X e outro Y determina o sexo masculino.
/ S. fenotpico Sexo determinado polo desenvolvemento
de caracteres sexuais secundarios. / S. gonadal Sexo
determinado pola presencia de tecido das gnadas, ovario
ou testculo. / S. heterogamtico Sexo no cal os
membros posen un par de cromosomas sexuais
distintos. / S. homogamtico Sexo onde se posen un par
de cromosomas iguais. / S. legal Sexo determinado pola
inscricin no rexistro civil de acordo co certificado de
nacemento realizado polo facultativo. / S. nuclear Sexo
determinado pola presencia dun corpsculo de cromatina
prximo nuclolo, chamado tamn corpsculo de Barr.
Gracias a este corpsculo as clulas clasifcanse en
cromatina sexual positiva (femia) e cromatina sexual
negativa (macho). / S. psicolxico Sexo determinado
polo comportamento psicolxico, no que a identificacin
est ligada rol sexual. / S. xenital Sexo determinado
pola morfoloxa, tanto externa coma interna.

702

sexoloxa s.f. Ciencia que estudia todo o referente sexo,

conducta sexual, etc.

sexta enfermidade s.f. Febre exantemtica dos tres das

que aparece entre os seis meses e os tres anos.

sextana s.f. Febre intermitente que recidiva cada seis das.

sextigrvida s.f. Muller embarazada por sexta vez.
sextillizo-a adx. Nacido nun parto mltiple con seis
irmns.

sextpara s.f. Muller que pare por sexta vez.

sexto par loc. Nervio motor ocular externo.
sexualidade s.f. 1. Maneira de vivi-lo individuo o seu
propio sexo. 2. Conxunto de actividades relacionadas coa
vida sexual.

sexuncin s.f. Para Wernicke, interrupcin da continuidade dos procesos de asociacin que conduce dispersin da personalidade do individuo

Sheehan, sndrome de V. sndrome.

Shigella Xnero de bacterias gramnegativas da familia
das enterobactericeas, bioquimicamente relacionadas
coa E. coli. Comprende catro especies que se diferencian
por probas bioqumicas e antixnicas: S. dysenteriae, S.
boydii, S. flexueri e S. sonnei. Algunhas cepas son
productoras de enterotoxinas. Son responsables da disentera bacilar e poden causar procesos gastroenterticos
agudos.

shigelose s.f. Enfermidade endemoepidmica do intestino, causada polo microorganismo Shigella. Tamn se di
disentera bacilar.

SI Siglas do Sistema Internacional de unidades.

Si Smbolo do silicio.
siagantrite s.f. Inflamacin da mucosa do antro de Highmore ou seo maxilar.

siagonagra s.f. Dor no maxilar.

sialadenite s.f. Inflamacin das glndulas salivais.
sialadeno s.m. Glndula salivar.
sialadenonco s.m. Tumor na glndula salivar.
sialagogo-a adx. 1. Que favorece a secrecin de saliva. //
s.m. 2. Axente ou medicamento que ten esta accin.

sialemese s.f. Expulsin de saliva, xeralmente observada

en cadros de histerismo.

silico-a adx. Salivar.

sialismo s.m. Salivacin excesiva.
sialo- Prefixo do grego, saliva.
sialoadenectoma s.f. Extirpacin dunha glndula
salivar.

sialoaerofaxia s.f. Degluticin de aire e de saliva.

sialoanxiectasia s.f. Dilatacin dun conducto salivar.

703

sialoanxite s.f. Inflamacin dun conducto salivar.

sialocele s.f. Quiste ou tumor salivar. Tamn se di rnula.
sialocrinia s.f. Sialorrea.
sialodocoplastia s.f. Cirurxa plstica dun conducto
salivar.

sialodoquite s.f. Inflamacin do conducto salivar con

retencin de saliva. // S. fibrinosa Rnula aguda.

sialoductite s.f. Inflamacin do conducto salivar, especialmente do conducto de Stenon.

sialfano-a adx. Relativo medicamento que se elimina

pola saliva.

sialofaxia s.f. Degluticin continua de saliva acompaada

de aerofaxia.

sialografa s.f. Tcnica radiogrfica que permite visualiza-los conductos salivais cunha inxeccin previa de
contraste.

sialolitase s.f. Formacin de clculos nas glndulas e

conductos salivares.

siallito s.m. Clculo salivar.

sialolitotoma s.f. Incisin nun conducto ou glndula
salivar co obxecto de extraer un clculo.

sialoma s.m. Tumor salivar. Tamn se di sialocele, sialadenonco.

sialomana s.f. Hbito patolxico de cuspir continuamente sen que exista sialorrea.

sialonco s.m. Tumor salivar.

sialorrea s.f. Secrecin excesiva de saliva. Tamn se di
ptialismo.

sialosemioloxa s.f. Estudio qumico, fsico e clnico da

secrecin salivar.

sialosirinxe s.f. 1. Fstula salivar. 2. Instrumento que se

emprega para lavar ou drenar un conducto salivar.

sialosquese s.f. Supresin da secrecin salivar.

sialostenose s.f. Estenose dun conducto salivar.
sialxeno-a adx. Que crea salivacin. Tamn se di sialagogo.

siams-esa adx. Xemelgo unido seu irmn.

sibilancia s.f. Rudo respiratorio en forma de estertor
agudo e seco, propio de procesos que estreitan a parede
dos bronquios, como a fase inicial da asma e a bronquite.

sibilante adx. Que ten carcter de asubo ou se asemella a

ese son, en especial, os rudos pulmonares adventicios
que se producen entrar e sa-lo aire polas vas respiratorias cando existen obstculos de orixe patolxica.

sicose s.f. Dermatose caracterizada pola inflamacin de

folculos pilosos, especialmente os da barba, con formacin de pequenas pstulas agrupadas. Xeralmente unha
dermatose de natureza fnxica, producida polo fungo do
xnero Trichophyton tonsurans, afectando a zonas da

siflide
cara e da barba. Tamn se di sicose da barba. // S. cocxena Sicose vulgar causada polo xerme estafilococo. / S.
tarsal Blefarite.

sicostbil adx. Que non se destre ou se altera pola sequidade.

SIDA Siglas de Sndrome de Inmunodeficiencia Adquirida.

sideracin s.f. Estado de depresin profunda que se

presenta de speto e que antigamente se lle atribua s
astros.

siderante adx. Fulminante, que causa sideracin.

sideremia s.f. Presencia de ferro no sangue.
sideroblasto s.m. Eritroblasto que contn hemosiderina
no seu citoplasma.

siderodermia s.f. Siderose cutnea.

siderodromofobia s.f. Temor patolxico s viaxes por
ferrocarril.

siderofibrose s.f. Depsito de ferro no bazo.

siderofilina s.f. Transferrina.
siderfilo-a adx. Que tende a absorber ferro.
sideropenia s.f. Deficiencia de ferro no sangue.
sideroscopio s.m. Aparello que se emprega para determina-la presencia de ferro metlico nos tecidos.

siderose s.f. 1. Acumulacin xeneralizada de ferro e de

pigmentos que o conteen nos tecidos. 2. Exceso de ferro
no sangue. 3. Pneumoconiose por depsito de ferro nos
pulmns. // S. heptica Depsito anormal de ferro no
fgado que causa inflamacin do parnquima heptico e
finalmente cirrose.

siderosilicose s.f. Fibrose pulmonar por inhalacin de po

de slice e sales de ferro.

sifilelcose s.f. Ulceracin de natureza sifiltica.

siflide s.f. Lesin cutnea que aparece como manifestacin clnica durante o perodo secundario da sfilis.
Pdense observar distintas morfoloxas. // S. acneiforme
Siflide pustulosa. / S. ectimatosa Ectima sifiltica observada en persoas moi debilitadas. / S. exantemtica ou
eritematosa Erupcin macular rosada, que manifestacin secundaria e precoz da enfermidade, e que aparece
principalmente nas coxas e no tronco. / S. folicular Siflide papulosa que afecta s folculos pilosos. Tamn se di
lique sifiltico. / S. gomosa Goma sifiltica. / S. impetixinosa Siflide serodia formada por partculas cubertas
de carapolas amareladas que aparecen na cara e no coiro
cabeludo. Tamn se di impetixe sifiltica. / S. lenticular
Siflide precoz en forma de condilomas ou ppulas
planas. / S. pigmentaria Manifestacin moi comn da
sfilis secundaria caracterizada pola presencia de reas de
despigmentacin rodeadas de pel hiperpigmentada, sobre
todo no pescozo. Tamn se di leucoderme sifiltica. / S.
pustulosa Siflide secundaria constituda por pequenas
pstulas no coiro cabeludo. / S. secundaria Manifesta-

sifilfero-a
cin cutnea ou mucosa da sfilis. / S. terciaria Siflide
que aparece na fase terciaria da sfilis. / S. vexetante Siflide secundaria que ten aspecto variado: granular, condilomatosa, placas, etc., que se poden desenvolver no
mesmo chancro ou en tecido san, e que constite unha
das causas mis frecuentes de contaxio.

sifilfero-a adx. Portador de sfilis.

sifilifobia s.f. Sifilofobia.
sifilionto s.m. Erupcin sifiltica escamosa de cor
cobreada.

sfilis s.f. Enfermidade infecciosa crnica, de transmisin

sexual, causada por unha espiroqueta, o Treponema
pallidum, que evoluciona durante anos desde unha
simple lesin no punto de entrada do xerme (chancro
lutico) ata a sa extensin por todo o organismo, con
produccin de lesins en diferentes tecidos do corpo.
Xeralmente transmtese por contacto directo ou sexual e
tamn por herdanza. Tamn se di mal francs, les. // S.
conxnita Fetopata orixinada por transmisin maternofetal do treponema, que pode ocasionar aborto ou aparicin de diferentes patoloxas no neno: coriza, pneumona,
hepatite, goma, lesins cutneas, osteocondrite, etc.
Tamn se di sfilis hereditaria. / S. decapitada Sfilis
que se desenvolve sen que se tea demostrado a existencia dun chancro primitivo. / S. primaria Primeiro
perodo da sfilis caracterizado por unha lesin indurada,
indolora, rosada e redondeada, cunha base lixeiramente
infiltrada que se acompaa dunha adenopata rexional,
chamada tamn chancro primitivo, que aparece entre os
dez e os catorce das seguintes infeccin. A localizacin
mis habitual do chancro son os xenitais, rexin anal e
rexin bucal. Este primeira fase concle coa cicatrizacin
do chancro s 7-10 semanas da sa inoculacin. / S.
secundaria Segundo perodo da sfilis no que aparecen
os sntomas xerais que revelan a invasin do organismo.
Comeza s tres meses da aparicin do chancro e caracterzase por febre, siflides, erupcins diversas, condilomas
planos, alopecia, cefalea, dores seas e articulares. / S.
terciaria Terceiro perodo caracterizado por lesins
como o goma sifiltico, rupia, pnfigo, ectima e lesins
mis profundas coma ulceracins mucosas, lesins seas
ou viscerais. Esta fase aparece cabo de tres a cinco anos
da inoculacin. / S. vacinal Sfilis transmitida pola vacinacin. / S. visceral Lesin determinada pola sfilis nas
vsceras, tanto na fase secundaria como na fase terciaria.

sifilismo s.m. 1. Estado sifiltico. Tamn se di sifilose. 2.

Susceptibilidade de contrae-la sfilis.

sifilizacin s.f. Inoculacin de sfilis.

sifiloderma s.m. Manifestacin cutnea da infeccin sifiltica, con reas de impo e hiperpigmentacin da pel,
especialmente no pescozo. Tamn se di siflide.

sifilofima s.m. Excrecencia de orixe sifiltica.

sifilofobia s.f. Temor morboso sfilis. Tamn se di sifilifobia.

sifilografa s.f. Tratado sobre a sfilis.

704

sifiloide s.f. Afeccin semellante sfilis.

sifilolepe s.f. Erupcin sifiltica de tipo escamoso.
sifiloma s.m. Tumor de orixe sifiltico. Tamn se di goma.
sifilomana s.f. Mana na que o paciente cre que est
enfermo de sfilis e atribelle a esta enfermidade calquera
lesin cutnea que observe. Tamn se di sifilofobia.

sifilomices s.f. Placas mucosas.

sifiloniquia s.f. Afeccin ungueal de natureza sifiltica.
sifilopata s.f. Manifestacin de tipo sifiltico.
sifilopsicose s.f. Psicose de causa sifiltica.
sifilose s.f. Afeccin sifiltica xeneralizada.
sifilotrpico-a adx. Que sensible ou vulnerable
sfilis.

sifilxeno-a adx. Que causa ou produce a sfilis.

sifiloxa s.f. Conxunto de coecementos relativos sfilis.
sifn s.m. Tubo curvo con dous brazos desiguais que se
emprega para transvasar lquidos, drenar fludos ou para
realizar lavados de estmago. / S. de Duguet Tubo de
goma provisto dun trocar que se utiliza para realizar toracocenteses sen aspiracins.

sifoncteros s.m.pl. Orde de insectos cal pertencen as

pulgas.

sifonoma s.m. Cilindroma.

sigma s.f. 1. Letra grega. 2. Colon sigmoide ou S ilaco.
sigmatismo s.m. Pronunciacin incorrecta do s.
sigmoide s.m. 1. S ilaco do colon. // adx. 2. Pertencente
colon sigmoide.

sigmoidectoma s.f. Extirpacin cirrxica dunha porcin

do S do colon.

sigmoidite s.f. Inflamacin do colon sigmoide.

sigmoidopexia s.f. Fixacin cirrxica do colon sigmoide
na parede abdominal que se realiza co fin de corrixi-lo
prolapso rectal.

sigmoidoproctostoma s.f. Creacin dunha abertura

artificial na unin do colon sigmoide co recto.

sigmoidoscopia s.f. Exploracin do colon sigmoide por

medio do sigmoidoscopio. Tamn se di sigmoscopia.

sigmoidoscopio s.m. Espculo empregado para examina-lo colon sigmoide.

sigmoidostoma s.f. Intervencin cirrxica na que se

crea un ano artificial desde o colon sigmoide ata a parede
abdominal.

sigmoscopio s.m. Sigmoidoscopio.

signa s.f. (lat.) Sinal ou marca.
signo s.m. 1. Manifestacin obxectiva ou fsica dunha
enfermidade. 2. Cousa que evoca a idea doutra. Tamn se
di sinal, smbolo. // S. accesorio Signo de enfermidade

705
que non patognomnico nin cardinal. / S. antecedente
Prdromo. / S. cardinal Signo que orienta cara diagnstico preciso dunha enfermidade. / S. da fontanela
Avultamento da fontanela anterior en nenos con procesos
meninxticos agudos ou con aumento da presin intracranial. / S. de Argyll-Robertson Signo caracterizado pola
perda do reflexo pupilar luz, con conservacin dos
reflexos de acomodacin e de converxencia. Indica
lesin dos tubrculos cuadrixminos e a causa mis
frecuente a neurosfilis. / S. de Arnoux Ritmo caracterstico do latexo cardaco fetal semellante trote dun
cabalo, que se d nos casos de xestacin de xemelgos. /
S. de Auspitz Superficie vermella, lisa e brillante, con
pinguias de sangue, que se observa elimina-las
escamas dunha placa de lesin psorisica. / S. de
Babinski Extensin das dedas do p sobre o metatarso
cando se estimula o bordo externo da planta do p desde
atrs cara a adiante, en vez da flexin plantar normal.
Este signo indica unha disfuncin da va piramidal e ten
relacin coa exaltacin dos reflexos de defensa nociceptivoflexores da extremidade inferior, e constite a expresin mis precoz desta. / S. de Barang 1. Nos casos de
alteracin do equilibrio do aparello vestibular, a direccin da cada est influda polo cambio de posicin da
cabeza. 2. En caso de lesin labirntica, se se irriga o odo
normal con auga quente (entre 40 e 50 graos) ten lugar un
nistagmo rotatorio cara lado irrigado e, pola contra, se
se irriga con auga fra o nistagmo non se d. / S. de Battle
Pequena mancha hemorrxica detrs do pavilln auricular, que constite un sinal de fractura sea cranial. / S.
de Bechterew 1. Anestesia do oco poplteo nos casos de
tabe dorsal efectua-la compresin do nervio citico
poplteo externo contra a cabeza do peron. 2. Reflexo
pupilar paradoxal. / S. de Bernard-Horner Sndrome de
Horner. / S. de Bessau Debilidade muscular poe-lo
neno de p e andar, nos casos de poliomielite. / S. de
Biot V. respiracin de Biot. / S. de Blumberg Dor
interna que se produce cando, despois de facer unha
presin moderada cos dedos no punto de McBurney, se
ergue a man subitamente. signo de apendicite aguda
con complicacin peritoneal. / S. de Bouveret Distensin
do cego e da fosa ilaca dereita nos casos de obstruccin
do intestino groso. / S. de Bragard Estando o paciente en
posicin de decbito dorsal, flexinaselle o membro inferior sobre a pelve, co xeonllo estendido, ata que manifeste dor. Se nesta posicin aumenta a dor lle flexiona-lo p, signo de citica. / S. de Brudzinski Se se dobra
a cabeza do paciente prodcese un movemento de flexin
das coxas e das pernas, en caso de meninxite. Tamn na
meninxite, a flexin pasiva dun membro inferior provoca
un movemento semellante no membro oposto. / S. de
Burton Beira azul na unin dos dentes coas enxivas que
se observa nos casos de intoxicacin por chumbo. / S. de
Charcot 1. Elevacin da cella que se observa nos casos
de parlise facial perifrica. Nos casos de contractura
facial advrtese en cambio o descenso dela. 2. Coxeira
intermitente que se observa na arteriosclerose de pernas e
ps. / S. de Charcot-Mari Tremor xeneralizado e rapidsimo que se observa na enfermidade de Basedow. / S. de

signo
Cole Deformidade do contorno duodenal que se observa
na radiografa nos casos de lcera duodenal. / S. de Cope
Dor que aparece a nivel do apndice cando estende-lo
membro inferior se pon tenso o psoas. / S. de Corrigan
V. pulso de Corrigan. / S. de Cruveilhier Frmito que
se percibe compresin da vea safena varicosa na ingua
cando se lle pide paciente que tusa. Esta sensacin tctil
que se percibe comparable coa que orixina un chorro de
auga entrar nunha dilatacin varicosa. / S. de Cullen
Coloracin azulada que aparece na pel na rexin periumbilical nos casos de hemorraxias intraperitoneais, especialmente por rotura dun embarazo ectpico. / S. de
Djerine Agravacin dos sntomas de radiculite pola
tose, espirro, esforzos, etc. / S. de Dupuytren 1. Sensacin de crepitacin que se ten premer nun so sarcomatoso. 2. Movemento de ascenso e descenso da cabeza
do fmur na luxacin conxnita de cadeira. / S. de Duroziez V. sopro. / S. de Filopovitch Coloracin amarelada
das partes prominentes das palmas das mans e plantas
dos ps que aparece en individuos con febre tifoide. / S.
de Hamman Son de burbullas e estralos fortes que se
observan coa actividade cardaca, auscultados nos casos
de enfisema espontneo de mediastino. / S. de Haudek
Sombra radiogrfica que se observa nos casos de lcera
gstrica penetrante debida penetracin do contraste nos
nichos ulcerosos da parede estomacal. Tamn se di nicho
de Haudek. / S. de Heberden Nodosidades nas articulacins interfalnxicas nas formas benignas de osteoartrite.
/ S. de Heimlich Sinal universal de dificultade respiratoria, ou sinal de asfixia. / S. de Homans Dor na parte
inferior da perna con dorsiflexin do p, que constite
sinal de tromboflebite. / S. de Hope Dobre impulso
precordial cardaco que se observa nos casos de aneurisma da aorta. / S. de Kerning Signo tpico de meninxite
que revela un estado de contractura muscular constante.
Consiste na imposibilidade de coloca-la perna en extensin completa cando a coxa est en ngulo recto con
respecto pelve. / S. de Kocher Asincronismo entre os
movementos dos globos oculares e as plpebras superiores dirixi-la mirada cara a arriba. signo da enfermidade de Basedow. / S. de Koplik Aparicin nas
mucosas da meixela de pequenas manchas vermellas
centradas por un puntio abrancazado no perodo prodrmico do sarampelo. / S. de Kussmaul 1. Replecin das
veas xugulares durante a inspiracin observada nos casos
de tumores mediastnicos. 2. Respiracin de Kussmaul.
3. Pulso paradoxal. / S. de Laennec Presencia de masas
xelatinosas redondeadas (perlas de Laennec) no esputo
de persoas que padecen asma bronquial. / S. de Lasgue
Na citica a flexin do membro inferior estendido sobre
a cadeira dolorosa, pero se est dobrado o xeonllo, a
flexin fcil e non dolorosa; este signo distingue as
enfermidades articulares da citica. / S. de Leriche O
paciente non pode manter mis de cinco minutos en posicin sentada as pernas cruzadas sobre os xeonllos nos
casos de tromboanxite obliterante. / S. de Mac Burney
Punto de Mac Burney. / S. de Mahler Incremento rpido
do pulso sen a correspondente elevacin da temperatura,
que se rexistra nos casos de trombose. / S. de Mayor No

signo
embarazo, percepcin dos latexos fetais mediante auscultacin. / S. de Mendelsohn Na miocardite, recuperacin
lenta do ritmo normal despois de efectuar un esforzo que
causa taquicardia. / S. de Moebius Imposibilidade de
mante-los ollos en converxencia por insuficiencia dos
msculos rectos internos. signo de bocio exoftlmico. /
S. de Morquio Imposibilidade de pasar da posicin
deitada sentada, a menos que as pernas se flexionen
pasivamente, na poliomielite. / S. de Murphy preme-lo mdico profundamente cos dedos dentro do arco
costal dereito, o paciente con patoloxa biliar nota dor se
fai unha inspiracin profunda. / S. de Nikolsky Separacin fcil do estrato crneo da epiderme, que se d no
pnfigo e certas enfermidades que forman ampolas. / S.
de Oppenheim Extensin dorsal dos dedos dos ps, que
se provoca premer co polgar a cara interna da tibia de
arriba cara a abaixo. Signo de piramidalismo. / S. de
Ortolani Resalte que se percibe na articulacin coxofemoral realiza-la abduccin das coxas na luxacin
conxnita de cadeira. / S. de Osler Pequenas tumefaccins eritematosas dolorosas da pel das mans e dos ps
nos casos de endocardite maligna. / S. de Pardee Elevacin das ondas R-T ou S-T e negatividade da onda T do
ECG que se observa en individuos que sufriron un infarto
de miocardio. / S. de Parkinson Facies inexpresiva e
inmbil que se observa en persoas que padecen parlise
axitante. / S. de Parrot Dilatacin da pupila belisca-la
pel do pescozo, observada na meninxite. / S. de Pastia
Lias transversais, de das a tres xeralmente, que se
observan no dobramento do cbado en persoas con escarlatina, dunha cor rosada principio e posteriormente de
cor escura. / S. de Paul Debilidade do choque da punta
cardaca con impulso forte no resto do corazn. Indica a
existencia de adherencias pericrdicas. / S. de Payr Dor
presin no lado interno do p, signo inminente de trombose postoperatoria. / S. de Pedro-Pons Epifisite
destructiva no ngulo anterosuperior dunha ou mis
vrtebras, xeralmente lumbares. Obsrvase na radiografa
lateral nos casos de espondilite por brucelose. / S. de
Pende Reflexo pilomotor causado por irritacin da pel.
Signo de hipofuncin suprarrenal. / S. de Queckenstedt
Invariabilidade da presin do L.C.R. cando se
comprimen as veas xugulares a nivel do colo nos casos
de bloqueo do conducto espial. / S. de Quincke Pulso
capilar. / S. de Remack Dobre sensacin producida por
unha agulla nos casos de tabe dorsal. / S. de Romberg
Vacilacin que ten o paciente cando est de p, con eles
xuntos e os ollos pechados. Signo de ataxia locomotriz. /
S. de Rovsing Indicador de apendicite aguda, segundo o
cal a presin sobre o cuadrante inferior esquerdo do
abdome causa dor tamn no cuadrante inferior dereito. /
S. de Schelisinger Na tetania, se se sostn un membro
inferior polo xeonllo e se flexiona fortemente a cadeira,
prodcese cabo de pouco tempo, un espasmo extensor
no xeonllo con supinacin extrema do p. Tamn se di
fenmeno de Pool ou da perna. / S. de Strmpell 1.
Flexin dorsal do p e elevacin do bordo interno por
contraccin do msculo tibial anterior. Obsrvase en
persoas que padecen parlise axitante cando se lles

706
ordena que flexionen a perna sobre a pelve. 2. Imposibilidade de pecha-lo puo sen efectuar unha marcada
flexin dorsal do pulso, que se observa nos casos de parlise do nervio radial. / S. de Tarnier Desaparicin do
ngulo que normalmente existe entre os segmentos inferior ou superior do tero grvido. Signo de aborto inminente. / S. de Tinel Sensacin de formigo que se provoca
no extremo distal dun membro cando se percute a nivel
do punto de interrupcin dun nervio perifrico seccionado. Indica rexeneracin deste. / S. de Traube Dobre
sopro (sistlico e diastlico) percibido por auscultacin a
nivel da arteria femoral na insuficiencia valvular artica.
/ S. de Trlat Pequenas manchas amarelas xunto s
lceras tuberculosas da boca. / S. de Trousseau 1.
Espasmo muscular da man cando se comprime o brazo,
indicativo de tetania latente; en xeral, espasmo muscular
por presin das arterias e nervios que se observa na
tetania. 2. Trombose das extremidades que se observa no
cancro visceral. / S. de Velpeau Deformidade en dorso de
garfo que se observa nos casos de fractura do extremo
inferior do pulso. / S. de Vicent Signo de Argyll-Robertson. / S. de Vigoroux Diminucin da resistencia
elctrica da pel no bocio exoftlmico. / S. de Vincent
Perda da sensibilidade da zona innervada polo nervio
dentario inferior, que se observa nos pacientes de osteomielite mandibular. / S. de Wanner A diminucin da
conduccin sea dos sons sen afectacin labirntica
indica alteracin orgnica dos sos. / S. de Wartenberg
1. Limitacin dos movementos pendulares do brazo
andar, nas enfermidades cerebelosas. 2. Sincinesia piramidal na que se flexiona involuntariamente o polgar
flexionar fortemente os outros catro dedos. / S. de
Warthin Rudos pulmonares esaxerados que se escoitan
nos casos de pericardite aguda. / S. de Weber Parlise do
nervio motor ocular comn dun lado e hemiplexa do
outro lado. / S. de Weil Aparicin de pequenas hemorraxias na parte superior do brazo por unha presin moi
forte dunha venda de goma durante dez minutos. Obsrvase na escarlatina e na ditese hemorrxica. Tamn se di
fenmeno de Rumpel-Leede. / S. de Weiss Contraccin
dos msculos faciais cando se percute lixeiramente o
nervio facial no ngulo orbitario externo, que se observa
en casos de tetania, histerismo, etc. / S. de Wenckebach
Inmobilidade do tercio inferior do esterno durante a
inspiracin, que se observa nos casos de pericardite adhesiva, cando o apndice xifoide est fixado por bridas
fibrosas. Radioloxicamente o perfil lateral do trax
durante a inspiracin atravesa nalgn punto o perfil do
trax en repouso. / S. de Wernicke Reaccin que se
observa en certos casos de hemianopsia debida a unha
lesin das fibras de Gratiolet, na que o estmulo da luz
proxectada na retina causa a contraccin do iris, mentres
que se se proxecta no outro ollo non causa esta reaccin.
/ S. de Westermark Ausencia de datos radiolxicos
sobre a presencia de vasos sanguneos mis al da localizacin do embolismo pulmonar. / S. de Westphal Perda
do reflexo rotuliano. / S. de Wilder Signo precoz do
bocio exoftlmico, caracterizado por lixeira oscilacin do
globo ocular nos movementos laterais do ollo. / S. de

707
Zaufal Nariz en sela de montar que indica afeccin sifiltica conxnita dos seos nasais. / S. do abano Signo de
Babinski. / S. dos dedos dos ps Signo de Babinski. / S.
obxectivo Manifestacin fsica dunha enfermidade. / S.
patognomnico Signo que caracteriza unha enfermidade
e que suficiente el s para establece-lo diagnstico. / S.
subxectivo Sntoma.

silencio s.m. Intervalo entre dous rudos cardacos ou

tons. / S. abdominal Na auscultacin abdominal non se
aprecia ningn rudo de movemento de asas intestinais.
Tamn se di parlise intestinal.

silepse s.f. Embarazo.

silepsioloxa s.f. Tratado relativo concepcin ou embarazo.

S ilaco s.m. Colon sigmoide.

silicato s.m. Sal do cido silcico. En odontoloxa emprgase como material de obturacin nos casos de carie o
cemento de silicato.

silicatose s.f. Pneumoniose por inhalacin de postsilicatos.

slice s.f. xido de silicio (Si O2), anhdrido de silicio ou

cuarzo. Substancia empregada na fabricacin de vidro,

moi abundante na natureza.

simpata

simbionte s.m. Organismo que vive en simbiose.

simblfaron s.m. Adherencia cicatricial entre a conxuntiva da plpebra e a do globo ocular. // S. anterior ou
posterior Adherencia do bordo palpebral libre ou do
fondo do saco conxuntival, respectivamente.

simblefaropterixin s.m. Combinacin de simblfaron

e de pterixin. unha forma de simblfaron onde a
plpebra se une globo ocular mediante unha brida cicatricial semellante a un pterixin.

simblefarose s.f. Simblfaron.

simbolia s.f. Facultade de reaccionar natureza dos
obxectos mediante o sentido do tacto.

simbolismo s.m. Na psicanlise, mecanismo inconsciente

polo cal unha idea ou desexo reprimido se expresa de
xeito indirecto, mediante representacins que, anda que
gardan relacin co reprimido, presntanse de tal maneira
que encobren o verdadeiro significado.

simbolizacin s.f. Proceso subconsciente no que se

representa unha idea ou un obxecto mediante outro,
debido a que mbolos dous teen algunha calidade ou
caracterstica comn.

smbolo s.m. 1. Sinal que indica unha cousa. 2. En

en estado amorfo, como po, ou ben cristalino. Smbolo:

Si.

qumica, letra ou letras que representan un tomo ou un

elemento. 3. En psicanlise, substitucin inconsciente da
libido por unha idea ou obxecto que non est relacionado
coa sexualidade.

silicose s.f. Enfermidade pulmonar debida inhalacin de

simbolofobia s.f. Temor a que certos actos poidan ter

po de slice. Tamn se di enfermidade dos picapedreiros, asma dos mineiros, silicatose.

simbraquidactilia s.f. Dedos curtos e adheridos entre

silicio s.m. Elemento non metlico que pode presentarse

silicosiderose s.f. Pneumoconiose por inhalacin de po

de slice e de ferro.

silueta s.f. Perfil dunha figura.

Silvio, acueducto, arteria, cisura de V. acueducto,
arteria, cisura.

simbalfono s.m. Estetoscopio dobre que fai posible a

comparacin simultnea de das rexins torcicas.

simbiose s.f. Relacin que representa o grao maior de

interdependencia entre dous organismos distintos sen
prexuzo ou con utilidade mutua. En xeral, comprende
tdolos graos de vida conxunta, desde o comensalismo
ata o parasitismo. Nesta relacin participan dous tipos de
organismos: o hspede e o simbionte. / S. facultativa Na
que non indispensable o estado asociado para a supervivencia do hspede e do simbionte. / S. obrigatoria O
simbionte depende do hspede para sobrevivir; aqu o
simbionte pode afectarlle hspede de varias maneiras.
Segundo o proveito que implica a relacin simbitica
para o hspede e o simbionte, estas relacins clasifcanse
en mutualismo (as das partes obteen algn proveito),
comensalismo (s se beneficia unha parte, mentres que
outra non lle afecta a relacin) e parasitismo (unha parte
aprovitase da outra mentres que a outra resulta prexudicada). / S. fusocelular V. anxina de Vincent.

algn significado simblico.

eles por membranas.

simelia s.f. Anomala do desenvolvemento caracterizada

pola fusin de ps e pernas. Tamn se di simpodio.

simelo s.m. Monstro fetal que presenta simelia.

simestesia s.f. Percepcin tctil de vibracins.
simetra s.f. Disposicin dun obxecto de xeito que ten
unha correspondencia exacta a mbolos dous lados dun
eixe central.

simetromana s.f. Tendencia anormal a efectuar movementos simtricos cos brazos e cos ps.

simillium s.m. (lat.) En homeopata, remedio que d lugar

s mesmos sntomas que ocasiona a enfermidade.

simpatalxia s.f. Dor nun nervio, ganglio ou plexo simptico.

simpatectoma s.f. Extirpacin cirrxica da cadea

simptica ganglionar situada longo da columna vertebral, da que saen os nervios simpticos. // S. periarterial
Operacin de Leriche. / S. qumica Interrupcin das vas
nerviosas simpticas por medio de substancias qumicas.

simpatese s.f. Simpatose.

simpata s.f. 1. Influencia que se transmite dunha persoa
a outra, ou reflexo de imitacin polo que un individuo

simpaticalxia
repite os actos que a outra persoa fai, por exemplo o
boquexo, vmito, etc. 2. Relacin que existe entre o
corpo e a mente, pola que mbolos dous inflen entre
eles. 3. Influencia da alteracin dun rgano de xeito que
se altera ou afecta a outro rgano.

simpaticalxia s.f. Simpatalxia.

simpaticismo s.m. Neuralxia simptica.
simptico-a adx. 1. Da simpata ou producido por ela. //
s.m. 2. Sistema nervioso vexetativo, fundamentalmente
adrenrxico, anda que tamn ten fibras colinrxicas. V.
sistema nervioso.

simpaticoblasto s.m. Simpatoblasto.

simpaticoltico-a adx. Dos frmacos ou axentes que
bloquean a actividade nerviosa simptica.

simpaticomimtico s.m. Frmaco ou axente que exerce

no organismo unha accin semellante que ten lugar
estimula-los nervios adrenrxicos.

simpaticoneurite s.f. Inflamacin dos nervios simpticos.

simpaticopata s.f. Enfermidade debida a trastornos do

sistema nervioso simptico.

simpaticoterapia s.f. Terapia que se serve da administracin de frmacos simpaticomimticos. Tamn se di

reflexoterapia.

simpaticotona s.f. Estado do sistema nervioso vexetativo no que predomina a actividade do sistema nervioso
simptico sobre o parasimptico, caracterizado por
aumento de tensin arterial, midrase, taquicardia, vasoespasmo, etc.

simpaticotnico-a adx. Que ten unha constitucin na

que predominan as funcins que controla o sistema
nervioso simptico.

simpaticotrpico-a adx. Dos frmacos que teen afinidade polo sistema nervioso simptico, ben estimulndoo
ou ben bloquendoo.

simpatina s.f. Para Bacq e Cannon, substancia liberada

trala estimulacin das fibras adrenrxicas simpticas, que
actualmente se corresponde coa noradrenalina.

simpatismo s.m. Susceptibilidade influencia hipntica

ou suposta transferencia de sensacin dunha persoa a
outra.

simpatizador-a adx. Relativo ollo que se inflama por

simpata despois de enferma-lo outro.

simpatoblasto s.m. Clula embrionaria que d lugar

clula ganglionar simptica.

simpatoblastoma ou simpatogonioma s.m. Neuroblastoma maligno do simptico. V. neuroblastoma.

simpatoloxa s.f. Estudio do sistema nervioso simptico,

das sas relacins e enfermidades.

simpatoma s.m. Tumor constitudo por tecido nervioso

simptico.

708

simpatose s.f. Trastorno do sistema nervioso simptico.

simpexe s.f. 1. Concrecin aplicada fundamentalmente s
acumulacins de corpsculos nos ganglios linfticos,
vesculas, etc. 2. Disposicin dos eritrocitos segundo as
leis da tensin superficial.

simplasma s.m. Tecido que carece de estructura celular.

simplasmata s.f. Agregado de bacterias.
simple adx. Que nico, s, ou do que non complexo.
simpodio s.m. Monstro fetal coas pernas e os ps fusionados. Tamn se di simelia, sirenomelio.

simptose s.f. Desfalecemento ou decaemento gradual de

todo o organismo.

simulacin s.f. Esaxeracin ou imitacin dos sntomas co

fin de obter indemnizacins e prestacins por situacin
de incapacidade.

simulador-a adx. Que finxe padecer unha enfermidade.

simultagnosia s.f. Incapacidade de aprende-lo conxunto
e o significado dunha imaxe, mentres que si poden ser
percibidos os detalles por separado . Tamn se di agnosia
simultnea.

simultneo-a adx. Que sucede mesmo tempo.

sin-, sim- Prefixo do grego, xunto con, simultaneamente.
sinadelfo s.m. Monstro fetal que ten unha soa cabeza e un
s tronco, pero con membros dobres.

sinafimenite s.f. Conxuntivite.

sinagodoncia s.f. Agrupamento dentario.
sinalelognatia s.f. Relacin constante entre ambos maxilares, pese s diferencias faciais entre as distintas razas.

sinalxia s.f. Dor referida na que existen das zonas dolorosas, nunha das cales radica a lesin, e na outra recbese
o estmulo da primeira.

sinanastomose s.f. Anastomose de varios vasos.

sinantema s.m. Erupcin local que consiste nun grupo de
lesins do mesmo tipo.

sinapismo s.m. 1. Cataplasma a base de sementes de

mostaza negra. 2. Marca que deixa na pel a aplicacin da
devandita cataplasma.

sinapse s.f. 1. Rexin dunha clula nerviosa por onde se

comunica e transmite impulsos entre o axn dunha
neurona e as dendritas ou corpo celular doutra neurona.
unha relacin de contigidade. 2. Relacin funcional
entre as dendritas das clulas nerviosas. 3. Unin de
cromosomas homlogos dos proncleos. Tamn se di
sindese.

sinaptoloxa s.f. Rama da neuroloxa que estudia as relacins sinpticas do sistema nervioso.

sinaraxia s.f. Afrontamento dos dentes entre mbolos

dous maxilares.

sinartrofise s.f. Anquilose gradual das articulacins.

709

sinartrose s.f. Articulacin situada entre dous extremos

seos e constituda por tecido conxuntivo, que carece de
movemento, por exemplo, as articulacins dos sos do
cranio. Segundo a evolucin que siga o tecido conxuntivo
distnguense varios tipos: sinfibrose, se se transforma en
tecido fibroso, e sicondrose se se transforma en cartilaxe.
// S. diartrodial Anfiartrose.

sincanto s.m. Adherencia dos ngulos do globo ocular s

tecidos da rbita.

sincefalia s.f. Anomala fetal caracterizada pola fusin de

das cabezas.

sincfalo s.m. Monstro fetal dobre con cabeza e tronco

fusionados.

sinceloma s.m. Conxunto de cavidades periviscerais do

organismo consideradas como unha estructura: pleural,
pericrdica, peritoneal e tnica vaxinal do testculo.

sincinese s.f. Movemento esaxerado e involuntario dunha

parte do corpo, que ten lugar mobilizar voluntariamente
outra.

sincipicio s.m. Parte superior e anterior da cabeza. Tamn

se di bregma.

sincipital adx. Do occipicio.

sincitial adx. Do sincitio.
sincitio s.m. 1. Clula que pose varios ncleos. 2. Tecido

sndrome
/ S. cardaca A debida a alteracin do ritmo cardaco. / S.
larnxeo Vrtice larnxeo. / S. senil Forma de sncope
frecuente nas persoas ancis. / S. tusxeno Sncope que
aparece coa tose. / S. vasovagal Sncope que se d en
persoas cun sistema vasomotor inestable, ante situacins
de emocin, pola presin do vago a nivel do pescozo, etc.

sincranial adx. Do maxilar superior, pola sa unin

ntima co cranio.

sincrnico-a adx. Que ocorre mesmo tempo.

sindactilia s.f. Unin ou adherencia de dous ou mis
dedos entre eles, que pode ser conxnita ou accidental.

sindectoma s.f. Extirpacin cirrxica dunha banda

circular da conxuntiva no tratamento do pannus. Tamn
se di peridectoma.

sindese s.f. 1. Artrodese. 2. Sinapse.

sindesmectoma s.f. Extirpacin total ou parcial dun
ligamento.

sindesmectopa s.f. Situacin anormal dun ligamento.

sindesmia s.f. Unin de ligamentos.
sindesmite s.f. 1. Inflamacin dun ligamento. 2. Conxuntivite.

sindesmo- Prefixo do grego, atadura. Relacinase con

ligamentos ou tecido conxuntivo.

composto de clulas epiteliais que forman a capa externa

fetal da placenta sobre a capa de Langhaus, que constite
a verdadeira glndula de secrecin interna, dotada de
poder histoltico sobre os tecidos maternos.

sindesmodiastase s.f. Separacin de ligamentos.

sindesmodontoide adx. 1. Do ligamento transverso do

sincitioma s.m. Tumor formado a partir do sincitio.

sindesmofarnxeo s.m. Fascculo do constrictor superior

Tamn se di carioma. // S. maligno Variedade de tumor

epitelial que se orixina no punto de implantacin da
placenta durante o embarazo ou o puerperio, composto de
clulas derivadas do sincitio e das clulas de Langhaus.
Tamn se di corioepitelioma, placentoma, sarcoma
deciduocelular.

sincitiotrofoblasto s.m. Sincitio.

sinclitismo s.m. Posicin na cal o dimetro biparietal da
cabeza fetal e os planos plvicos estn paralelos durante
o parto, de xeito que a sutura saxital se mantn a igual
distancia da pube e do sacro.

sinclono s.m. Contraccin muscular clnica ou tremor das

fibras musculares de varios msculos.

sincondrose s.f. Articulacin na que os extremos seos

estn unidos por cartilaxes, por exemplo, as costelas e o
esterno, o sacro e o so coxal, das vrtebras adxacentes,
etc.

sincondrotoma s.f. Seccin dunha sincondrose, especialmente a da snfise da pube.

sncope s.f. Perda brusca e transitoria do coecemento por

unha anoxia cerebral aguda. Pola contra, se s se produce
obnubilacin flase de lipotimia ou desmaio. // S. anxinosa Sncope cardaca por insuficiencia coronaria aguda.

atlos e da apfise odontoide. // s.f. 2. Articulacin atloaxoide posterior.

da farinxe.

sindesmfito s.m. Excrecencia sea amorfa que segue un

percorrido paralelo direccin dun ligamento.

sindesmografa s.f. Descricin de ligamentos.

sindesmoloxa s.f. Rama da anatoma que estudia os
ligamentos.

sindesmoma s.m. Tumor composto de tecido conxuntivo.

sindesmopexia s.f. Fixacin cirrxica dun ligamento.
sindesmoplastia s.f. Cirurxa plstica reparadora dun
ligamento.

sindesmorrafia s.f. Sutura dun ligamento.

sindesmose s.f. Unin de dous extremos seos mediante
ligamentos ou membranas.

sindesmotoma s.f. Seccin dun ligamento.

sndrome s.f. Conxunto de signos e sntomas cun mesmo
curso e evolucin por procederen dunha mesma causa,
calquera que sexa esta, e que definen un determinado
estado patolxico. // S. abdominal aguda Abdome
agudo. / S. adiposoxenital Sndrome caracterizada por
obesidade de tipo feminoide, atrofia xenital e infantilismo, causada por tumores hipofisarios. / S. adrenoxe-

sndrome
nital Cadro clnico causado pola hiperfuncin corticosuprarrenal, con hipersecrecin de andrxenos, causado
pola hiperplasia ou tumoracin do crtex suprarrenal, e
que d como resultado na muller a aparicin de caracteres sexuais secundarios masculinos. / S. anxinosa V.
anxina de peito. / S. apoplctica Instauracin brusca
dun dficit neurolxico focal. / S. boca-man-p
Sndrome de etioloxa vrica caracterizada por un exantema na boca e na pel das mans e dos ps. / S. bulbar
Conxunto de sndromes debidas a lesins do bulbo
raqudeo. Neste segmento do sistema nervioso existen os
ncleos dos pares craniais VIII, IX, X, XI e XII, que
desempean un papel crucial, e ademais o ncleo
vermello, oliva bulbar e ncleo bulbar lateral. O cadro
xeral das lesins do bulbo : hemiplexa cruzada, sen
parlise do nervio facial, parlise directa dos nervios
bulbares, trastornos da sensibilidade, e signos cerebelosos. / S. bulbar anterior Sndrome causada por lesin
na parte anterior do bulbo, caracterizada por hemiplexa
cruzada que non lle afecta cara, e parlise do hipogloso
con hemiatrofia da lingua. Tamn se di sndrome de
Dejerine. / S. bulbar hemilateral Sndrome de
Babinski-Nageotle: sndrome por lesin localizada enriba
da decusacin piramidal, caracterizada por hemiplexa e
hemianestesia do lado oposto da lesin, ataxia e lateropulsin no lado do corpo onde se asenta a lesin. / S.
bulbar lateral Sndrome de Wallemberg, causada por
unha lesin da metade lateral posterior do bulbo que se
caracteriza por hemianestesia do tronco e membros do
lado oposto da lesin, hemianestesia da cara, sndrome
cerebelosa, parlise palatofaringolarnxea e sndrome de
Bernard-Horner no lado do corpo onde se sita a lesin.
/ S. carcinoide Sndrome asociada a tumores carcinoides,
como resultado da hipersecrecin de serotonina e prostaglandinas. As sas manifestacins clnicas son: avermellamento facial, cefalea, taquicardia, diarrea acuosa, etc. /
S. cerebelosa A que se manifesta principalmente a travs
de trastornos da marcha, na cal o paciente ampla a base
de sustentacin e fai oscilacins camiar, diminucin
do ton muscular, trastornos da linguaxe, nistagmos, etc. /
S. da canle carpiana Sndrome producida pola compresin do nervio mediano a nivel do ligamento anular do
carpo, que se manifesta por dor, parestesias, trastornos
motores, e que afecta sobre todo segundo e terceiro
dedo da man. / S. da cola de cabalo Sndrome que se
manifesta por compresin ou lesin das races lumbares
e sacras que constiten a cola de cabalo, e que se caracteriza por paraplexa flccida, anestesia dolorosa na
rexin anal, perineal, xenital e gltea (anestesia en sela
de montar, abolicin dos reflexos rotulianos e do aquleo,
disturbios esfinterianos e impotencia). / S. da costela
cervical Sndrome caracterizada por crises de espasmo
vascular no membro superior e alxias no lombo con irradiacin cervical. / S. da evacuacin gstrica rpida ou
de Dumping Sndrome caracterizada por malestar xeral,
suor fra, dor abdominal, lipotimia, diarrea e sensacin de
fame, pouco tempo despois da inxestin de alimentos,
que se observa en individuos gastrectomizados e que
causada pola evacuacin rpida do estmago. / S. da

710
hasta anterior A causada por lesin da hasta anterior
medular que produce parlise flccida, hipotona, hiporreflexia, atrofia muscular e alteracins da conduccin
elctrica. / S. da pel escaldada Necrlise epidrmica
txica. / S. das pernas inquedas A causada por unha
labilidade vasomotriz que ocasiona parestesias dos
membros inferiores, e que fai que a persoa tea que
move-las pernas, especialmente cando se atopa na posicin sentada. / S. de abstinencia A que se manifesta en
persoas alcohlicas, toxicmanas, etc., cando se suprime
bruscamente o txico. / S. de Achard-Thiers Trastorno
hormonal que se observa en mulleres, caracterizado por
diabetes e hipertricose. / S. de Adams-Stokes Estado que
se presenta nos casos de insuficiencia circulatoria aguda,
por diminucin do ritmo cardaco, por bloqueo, taquicardia ventricular paroxstica ou paro cardaco, e que se
caracteriza por crises neurolxicas paroxsticas que se
manifestan con convulsins e ataques sincopais. / S. de
Ahumada del Castillo Forma de amenorrea secundaria
que pode asociarse a un trastorno hipofisario. / S. de
Albright Trastorno caracterizado por displasia sea
fibrosa, mculas na pel e disfuncin endcrina, que
causa de pubertade precoz nas nenas. / S. de ansiedade
Conxunto de sntomas fsicos que acompaan estado de
ansiedade, como palpitacins, respiracin rpida, suor,
palidez, pnico, etc. / S. de Argyl-Robertson Sndrome
caracterizada por perda do reflexo pupilar con conservacin da acomodacin e da converxencia, miose, anisocoria, etc. signo patognomnico da neurosfilis. / S. de
Arnold-Chiari V. malformacin. / S. de aspiracin
fetal Aspiracin de lquido amnitico polo feto no
momento do parto, debida sufrimento fetal. / S. de
ataxia-telanxiectasia Sndrome caracterizada por ataxia
progresiva familiar e telanxiectasias oculares, relacionada cunha diminucin das defensas inmunitarias. Tamn
se di sndrome de Louis-Bar. / S. de Avellis Parlise
velolarnxea de etioloxa bulbar ou perifrica. / S. de
Balin Sndrome ligada a unha lesin parietooccipital
bilateral, caracterizada por parlise da fixacin da
mirada, agnosia espacial e ataxia visual-motriz. / S. de
Banti Sndrome composta de esplenomegalia conxestiva,
pancitopenia, hipertensin portal e hemorraxia dixestiva.
/ S. de Behet Enfermidade de carcter autoinmune que
se manifesta por lesins ulcerosas bucais e xenitais dolorosas e recorrentes, artrite, lesins vasculticas, uvete,
etc. / S. de Bernard-Horner V. s. de Horner. / S. de
Bernard-Soulier Trastorno da coagulacin por dficit da
agregacin plaquetaria, debida ausencia dunha glicoprotena da membrana das plaquetas. Nestas persoas o
consumo de aspirina pode causar hemorraxias. / S. de
Brown-Squard Hemiplexa con anestesia cruzada,
consecutiva a unha hemiseccin medular, na cal o
membro paralizado corresponde lado afectado e o anestesiado san. / S. de Budd-Chiari Obstruccin das veas
suprahepticas de causa tumoral ou trombtica, que
ocasiona hipertensin portal e ascite. / S. de Charcot V.
enfermidade. / S. de Chiari-Frommel Sndrome endcrina posgravdica caracterizada por atrofia uterina e trastornos psquicos, en ausencia de tumor hipofisario. / S. de

711
Christian-Schller Sndrome que se caracteriza por
diabete inspida, exoftalma e depsitos de colesterol. / S.
de Claude-Bernard-Horner V. s. de Horner. / S. de
Collet ou de Collet-Sicard Sndrome glosolaringoescapulofarnxea debida a lesin dos nervios craniais IX, X,
XI e XII. / S. de compresin ou de esmagamento
Sndrome caracterizada por espasmos, hipertona
muscular, dor, hiperestesia, s veces parlise, tumefaccin, avermellamento, hematuria, oliguria, descenso da
presin arterial e lesins renais, probablemente por
productos de destruccin muscular, particularmente
mioglobina. Obsrvase en pacientes que sofren esmagamentos de membros ou masas musculares, do encfalo ou
medula espial. / S. de Creutz-Feldt-Jakob V. enfermidade. / S. de Curvoisier-Terrier Dilatacin da vescula
biliar indolora, ictericia por obstruccin causada por un
tumor na ampola de Vater. / S. de Crigler-Najjar Ictericia familiar conxnita transmitida de forma autosmica
recesiva debida ausencia do enzima glicuroniltransferase, que pode causar un cadro de quernctero. / S. de
Cushing. 1. Sndrome caracterizada por adipose facial,
no colo e tronco, hirsutismo, estras purpreas cutneas,
distrofia sexual, debilidade muscular, hipertensin e policitemia por aumento da produccin de glicocorticoides,
tanto endxena como esxena. 2. Sndrome que se
presenta cando existen tumores no ngulo pontocerebeloso e que se caracteriza por tinnitus, hipoacusia, vertixe,
hiperestesia facial e parlise dos nervios craniais VI e
VII. / S. de Danlos Distrofia hereditaria do mesnquima,
de tipo autosmico dominante, que se caracteriza por
hiperlasitude articular, hiperelasticidade cutnea, pseudotumores postraumticos. Tamn se di sndrome de
Ehlers-Danlos. / S. de Djerine-Klumpke Sndrome
caracterizada por parlise e atrofia dos pequenos
msculos da man e do antebrazo, xeralmente asociada
sndrome de Horner, causada por lesin das races inferiores do plexo braquial, especialmente a nivel dos
nervios orixinados na primeira raz dorsal. / S. de desconexin interhemisfrica Sndrome causada pola interrupcin das vas do corpo caloso ou doutros sistemas
interhemisfricos. / S. de deshidratacin Sndrome que
resulta da perda de auga e electrocitos, caracterizada por
sequidade da pel e mucosas, oliguria, hemoconcentracin, hiperuremia, cambras, astenia, febre, etc. / S. de
distrs respiratorio do neonato Enfermidade pulmonar
aguda do neno que acaba de nacer, caracterizada pola
ausencia de aire nos alvolos e ausencia de elasticidade
pulmonar, causadas por un dficit de surfactante
pulmonar. Tamn se di enfermidade de membranas
hialinas. / S. de Down Sndrome ocasionada por unha
anomala conxnita debida a un trastorno cromosmico
(trisoma 21) que se caracteriza por atraso mental, facies
mongoloide, macroglosia, braquicefalia, braquidactilia,
regos palmares, hipotona muscular, e tendencia a
presentar malformacins cardacas e seas. Tamn se di
mongolismo, trisoma 21. / S. de Dressler Sndrome
que se presenta en persoas que sufriron infarto de
miocardio e que se caracteriza por pericardite con
derramo pleural e afectacin pulmonar. Esta sndrome

sndrome
presntase s das ou tres semanas do infarto. / S. de
Dreyfus 1. Sndrome hiperfoliculnica premenstrual
acompaada de trastornos cardacos, trastornos nerviosos
e psquicos. 2. Platispondilia xeneralizada caracterizada
por cifose, anquilose vertebral, colo curto e ananismo
relativo. / S. de Dubin-Johnson Sndrome debida a un
trastorno conxnito dos sistemas enzimticos responsables do transporte de bilirrubina desde os microsomas ata
o capilar biliar, dando lugar a unha ictericia. As probas
son normais, ags a da bromosulfoftalena. / S. de
Duchenne-Erb 1. Parlise braquial superior debida
destruccin das races cervicais 5 e 6 e que lles afecta s
msculos deltoides, bceps braquial anterior e supinador
longo. 2. Distrofia muscular progresiva pseudohipertrfica. / S. de Edwards Trisoma 18 caracterizada por alteracins craniais, boca pequena con fisuras labiais e palatinas e micrognatia. / S. de Ehlers-Daulos V. sndrome
de Danlos. / S. de Eisennemger Cardiopata conxnita
caracterizada pola comunicacin interventricular dereita,
desprazamento da aorta cara dereita, dilatacin da
arteria pulmonar e das sas ramas. / S. de Epstein V.
sndrome nefrtica. / S. de Erb Sndrome caracterizada
por paraplexa espstica medular dos membros inferiores
por dexeneracin da va piramidal, moi semellante
causada pola sfilis. / S. de Evans Sndrome caracterizada pola asociacin de anemia hemoltica de tipo
autoinmune e prpura trombocitopnica idioptica. / S.
de Fabry Enfermidade familiar que lles afecta s homes,
causada por un dficit do enzima ceramidotrihexosidase,
que ocasiona un trastorno do metabolismo lipdico.
Caracterzase por anxioqueratomas espallados e lesins
viscerais. / S. de Fallot V. tetraloxa de Fallot. / S. de
Fanconi Sndrome caracterizada por unha pancitopenia
hereditaria con anemia aplsica familiar, hemorraxias e
malformacins seas, que acaba por ocasiona-la morte
do enfermo. / S. de Feldman Variedade de lique plano do
coiro cabeludo que causa destruccin dos folculos
pilosos, alopecia e prurito intenso. / S. de Felty Enfermidade caracterizada por artrite crnica deformante, esplenomegalia, linfadenopata e leucopenia. / S. de Foix
Sndrome do seo cavernoso con afectacin dos nervios
motores oculares e trixmino. / S. de Foster-Kennedy V.
sndrome de Kennedy. / S. de Fournier Sndrome de
hipertensin portal. / S. de Foville Parlise dos movementos conxugados e laterais da mirada. / S. de Friedmann Conxunto de sntomas debidos encefalite
subaguda progresiva de orixe traumtica, que incle
cefalea, vertixe, insomnio, cansazo fsico, trastornos da
memoria, etc. / S. de Frhlich Sndrome adiposoxenital.
/ S. de Froment Sndrome caracterizada por pericardite
tuberculosa de evolucin subaguda constrictiva. / S. de
Gardner Enfermidade hereditaria que se caracteriza por
polipose difusa no colon e tumores subcutneos e seos.
/ S. de Gerstmann Sndrome caracterizada por agnosia
dos dedos das mans, desorientacin dereita-esquerda,
agrafa e acalculia. / S. de Gilbert V. enfermidade. / S.
de Gilford Sndrome que se caracteriza por senilidade
precoz e ananismo. / S. de Goodposture Sndrome
caracterizada por pneumona hemorrxica, glomerulone-

sndrome
frite e morte por sndrome urmica. / S. de Gougerot-Howers- Sjgren Sndrome caracterizada por sequidade
da pel e trastornos de calcificacin osteoarticular. Tamn
se di xerodermosteose. / S. de Gradenigo Sndrome
caracterizada por parlise unilateral do IV par e dores
intensas de tipo neurlxico na zona marcada pola rama
oftlmica do trixmino (zona temporoparietoorbitaria),
debido a unha petrosite ou a unha tromboflebite dun
pequeno seo venoso. / S. de Gubler-Millard Hemiplexa
alterna por afectacin unilateral da parte inferior da ponte
de Varolio. / S. de Guillain-Barre Sndrome caracterizada por unha polirradiculoneurite con dor, debilidade
muscular, aumento das protenas no LCR, etc. Esta
sndrome presntase despois dun cadro gripal ou catarral.
benigna a maiora das veces, pouco febril, e xeralmente
non orixina trastornos sensitivos nin esfinterianos. / S. de
Hamman-Rich Fibrose intersticial pulmonar./ S. de
Hand-Christian-Schller V. s. de Christian-Schller. /
S. de Heerfordt Febre uveoparotidiana. / S. de hipertensin endocranial Sndrome de etioloxa diversa:
tumores, edema cerebral, alteracin da circulacin do
LCR, etc., que produce cefalea, vertixe, edema de papila
e vmitos. / S. de Hippel-Lindau Sndrome caracterizada por hemanxiomas cutneos asociados a hemanxiomas na retina, cerebelo e medula espial, asociada a
outras anomalas como enfermidade poliqustica renal e
hipernefromas. / S. de Hoffmann Sndrome distrfica
mixedema-miotnico. / S. de Horner Sndrome que se
caracteriza por miose, ptose palpebral e afundimento do
globo ocular debido a unha afectacin do nervio simptico-cervical. / S. de Hunter Sndrome debida a un trastorno hereditario no metabolismo dos mucopolisacridos,
que se herda de forma recesiva ligada cromosoma X.
Tamn se di mucopolisacaridose II. / S. de Hurler
Sndrome debida a un trastorno metablico dos mucopolisacridos que provoca diversas deformacins. As
persoas que o sofren teen unha facies caracterstica con
fronte prominente, dorso nasal deprimido, hipertelorismo, macroglosia, ananismo, cifose, atraso mental,
malformacins cardacas, etc. Hrdase en forma autosmica recesiva e debida deficiencia do enzima alfa-Liduronidase. Tamn se di mucopolisacaridose I, lipocondrodistrofia. / S. de Hutchinson V. trade de H. / S.
de Hutchinson-Gilfor Proxeria. / S. de inmunodeficiencia adquirida Sndrome causada polo virus VIH,
que ocasiona inmunodeficiencia celular caracterizada
polo desenvolvemento de infeccins oportunistas e
neoplasias coma o sarcoma de Kaposi. Esta sndrome
ocasiona unha diminucin dos linfocitos T colaboradores
e un aumento das gammaglobulinas. / S. de insuficiencia
respiratoria ideoptica Enfermidade da membrana
hialina. / S. de Jackson Sndrome caracterizada por parlise do padal brando, larinxe e hemilingua, con parlise
dos msculos trapecios e esternocleidomastoideos
debido a lesins dos nervios craniais: pneumogstrico,
accesorio e hipogloso. / S. de Jacod Sndrome caracterizada por neuralxia do trixmino, oftalmoplexa ou amaurose, debida desenvolvemento de tumores nasofarnxeos que se estenden encrucillada petroesfenoidal. / S.

712
de Jimnez Daz Sndrome caracterizada por cianose,
protrusin ocular, acfenos, mareos, vertixes e sensacin
de morte, provocado por trastornos da circulacin
venosa. / S. de Kartagener Sndrome que se caracteriza
pola asociacin de bronquiectasias, sinusite e dextrocardia. / S. de Klinefelter Sndrome caracterizada por
hipogonadismo masculino por hialinizacin dos tubos
seminferos, que non lles afecta s clulas de Leydig, con
atrofia testicular e azoospermia, xinecomastia e incremento do nivel de gonadotrofinas. Est asociada con
anomalas de cromosomas sexuais (cariotipo XXY),
sempre con exceso de cromosomas X. / S. de Klippel-Trmaunay Sndrome de Parker-Weber. / S. de
Korsakov Psicose de Korsakov. / S. de Krauss V. hipersuprarrenalismo. / S. de Kussmaul V. coma diabtico.
/ S. de Landry Parlise ascendente aguda. / S. de
Lartigue Morte sbita que se produce nos mergullados
por sncope orixinada por un reflexo vasomotor. / S. de
Lasgue Sndrome que se d no histerismo, e que
produce a imposibilidade de efectuar ningn movemento
do membro anestesiado sen axuda da vista. / S. de
Launois Xigantismo primario por aumento da secrecin
hipofisaria. / S. de Leriche Sndrome orixinada pola
obstruccin da bifurcacin artica por trombose, o cal
orixina criostesia, claudicacin, amiotrofia, impotencia e
gangrena dos membros inferiores. / S. de Libman-Sacks
Sndrome caracterizada por febre persistente de tipo
sptico, anemia progresiva, erupcins cutneas eritematosas e purpricas, que se d en persoas novas. / S. de
Loeffer Sndrome que se caracteriza por unha infiltracin pulmonar transitoria, asociada con eosinofilia e
manifestacins sistmicas. / S. de Loewe ou Lwe
Sndrome caracterizada por atraso mental acusado, glaucoma e cataratas, que se transmite de forma recesiva,
ligada cromosoma X. Tamn se di sndrome oculocerebrorrenal. / S. de Lorain-Levi Sndrome caracterizada por ananismo hipofisario con infantilismo. / S. de
Lutenbacher Sndrome caracterizada por unha estenose
mitral con defecto do tabique interauricular. / S. de Lyell
Sndrome que se caracteriza por unha dermatite ampolar
aguda con despegamento masivo da epiderme e trastornos xerais moi graves, orixinada frecuentemente por
estafilococos ou estreptococos. Tamn se di necrlise
epidrmica txica. / S. de MacKenzie Sndrome caracterizada por parlise unilateral que lles afecta metade da
lingua, do padal brando e das cordas vocais. / S. de mala
absorcin Sndrome caracterizada por unha deficiente
absorcin intestinal dos nutrientes, sobre todo das graxas
e substancias liposolubles. Distnguense unha forma
primaria (enfermidade celaca, espr, etc.) e outra secundaria (obstruccin biliar, insuficiencia pancretica, etc.).
Manifstase por esteatorrea, desnutricin, anemia ferropnica, polineurite, etc. Os sntomas dependen sobre todo
da deficiencia en vitaminas, electrlitos, oligoelementos,
etc. / S. de Mallory-Weiss Sndrome caracterizada por
unha esgazadura esofxica tras un vmito violento. / S.
de Marchiafara-Micheli Sndrome caracterizada por
unha anemia hemoltica crnica con hemoglobinuria
paroxstica nocturna, hemosiderinuria e tendencia

713
trombose. / S. de Marfan Conxunto de malformacins
conxnitas e hereditarias de forma autosmica dominante, causadas por alteracins embriolxicas dos tecidos
ectomesodrmicos. Esta distrofia hereditaria do tecido
conxuntivo caracterzase por anomalas do crecemento
das extremidades, con delgadeza e excesiva lonxitude,
espia bfida, cifoescoliose, luxacin de cadeira, polidactilia, cardiopatas conxnitas, etc. / S. de Marie Acromegalia. / S. de Marie-Foix Sndrome de Weber acompaada de signos cerebelosos homolaterais. / S. de Markus
V. s. de Adie. / S. de Martorel Sndrome caracterizada
por asociacin de lceras isqumicas das pernas con
hipertensin arterial maligna. / S. de Melkerson
Sndrome caracterizada pola coexistencia de parlise
facial perifrica recidivante con edema facial en beizos e
lingua, de tipo escrotal. Asciase s veces con craniofarinxioma e megacolon. / S. de Mendelson Sndrome
caracterizada por pneumona por aspiracin do contido
gstrico. / S. de Mnire Sndrome que se caracteriza por
vertixe, hipoacusia e acfenos. Tamn se di vertixe de
Menire. / S. de Mikulicz Sndrome caracterizada por
engrosamento da glndula parotidiana e lagrimal, o que
orixina sequidade da boca e ausencia de bgoas. Esta
sndrome obsrvase en leucemias, sarcoidose, enfermidade de Hodgkin e tuberculose. / S. de Milkman Forma
de osteomalaca caracterizada pola presencia de lias
laterais e simtricas de absorcin, que indican pseudofracturas en sos longos hipocalcificados. / S. de
Millard-Gubler Obsrvase nos casos de lesins protuberanciais, e consiste en parlise alterna con hemiplexa
contralateral, na que se pode afectar tamn o VII par
cranial, dando lugar a unha parlise facial perifrica no
mesmo lado da lesin. / S. de Milles Sndrome caracterizada por unha anxiomatose oculocutnea con anxioma
coroide e trastornos neurolxicos. / S. de Moebius ou
Mbius Acinesia lxera. / S. de Monakov Sndrome
caracterizada por hemiplexa do lado oposto lesin, na
obstruccin da arteria coroide anterior, acompaado de
hemianestesia e heminopa. / S. de Morgagni Sndrome
caracterizada por unha hiperostose frontal interna, virilismo e obesidade. / S. de Morquio Osteocondrodistrofia
deformante. Tamn se di mucopolisacaridose IV. / S. de
Mller Sndrome caracterizada por accidentes vasculares
que se presentan precozmente no curso de lipidemias
esenciais familiares, e no de xantomatoses. / S. de
Mnchhausen Sndrome caracterstica de certas persoas
que solicitan ser tratadas en hospitais, alegando sufrir
unha enfermidade da cal ofrecen unha historia coherente
pero falsa. / S. de Munk Nefrose lipoide. / S. de Naegeli
Sndrome caracterizada por trombopata familiar con
hemorraxias espontneas, o tempo de sangrado aumentado e fraxilidade capilar. / S. de Naffziger Sndrome do
escaleno anterior que se manifesta por unha sndrome de
Raynaud do membro superior por compresin da arteria
subclavia e do plexo braquial. / S. de Negro Sndrome
caracterizada por unha miastenia de causa perifrica
xeralmente debida difteria. / S. de Neumann Pnfigo
crnico vexetante. / S. de Nevin Miopata progresiva
tarda do adulto. / S. de Nielsen Sndrome hipoadrenal-

sndrome
mica con profunda debilidade e atrofia muscular e fasciculacins, que aparece tras unha actividade fsica intensa.
/ S. de Nonne-Marie Ataxia cerebelosa hereditaria. / S.
de Nooman Sndrome caracterizada por unha asociacin
de estatura baixa con colo curto, orellas prominentes e de
implantacin baixa e disxenesia gonadal. Tamn se di
sndrome de Turner masculina. / S. de Ondina
Sndrome caracterizada por unha alteracin do control
automtico da respiracin cando dorme o paciente. / S.
de Opalski Sndrome de Wallenberg, que determina
ademais unha hemiplexa homolateral por afectacin da
va piramidal xa cruzada. / S. de Oppenheim Sndrome
das bgoas de crocodilo de Bogorad. Choradeira unilateral, sobre todo cando se inxiren bebidas quentes. / S. de
Ortner Sndrome caracterizada por unha parlise
larnxea por compresin do nervio recorrente larnxeo. /
S. de Osler-Libman-Sacks Lupus eritematoso diseminado. / S. de Osler-Rendu-Weber Anxiomatose hemorrxica familiar e hereditaria. / S. de Packard-Wechler
Sndrome caracterizada por unha insuficiencia suprarrenal crnica do adulto, que se caracteriza por anorexia,
hipotensin, astenia, delgadeza, etc., sen alteracins
pigmentarias. / S. de Page Sndrome dienceflica acompaada de taquicardia, hipertensin e manifestacins por
irritacin dos centros simpticos e parasimpticos do
diencfalo. Obsrvase en mulleres novas. / S. de PagetSchroetter Sndrome caracterizada por unha obstruccin
venosa do membro superior, case sempre debida a unha
compresin mecnica por causas locais das veas axilares
e subaxilares. / S. de Pancoast Sndrome que se caracteriza por unha combinacin da sndrome de Horner cun
tumor maligno no vrtice pulmonar observado radiograficamente. / S. de Pansini Sndrome cerebelosa acompaada de disartria, ocasionada polo paludismo. / S. de
Papillon-Lefvre Sndrome caracterizada por unha
hiperqueratose palmar e plantar, periodontose e branqueamento do pelo. Hrdase de forma autosmica recesiva. / S. de Papp Sndrome caracterizada por crises
paroxsticas de taquicardia supraventricular recidivante e
de moi curta duracin. / S. de Parhon Hiperhidropisa
con infiltracin dos tecidos do tronco e extremidades
inferiores en mulleres con dismenorrea e trastornos
psquicos, debida a un trastorno de secrecin da hormona
ADH. Tamn se di edema idioptico recidivante. / S. de
Parinaud Sndrome caracterizada por unha parlise dos
movementos verticais conxugados dos ollos, sen parlise
de converxencia. Obsrvase en persoas que padecen
lesin a nivel mesenceflico. / S. de Paris Acrodinia. / S.
de Parke Sndrome caracterizada por unha asociacin de
acidose infantil con vmitos acetonmicos. / S. de
Parkes-Weber Sndrome caracterizada por hipertrofia
dun membro asociado a hemanxiomas, varices e aneurismas arterio-venosos. / S. de Parkinson Sndrome
caracterizada por rixidez muscular, inmobilidade facial,
tremor de repouso, abolicin dos movementos automticos e asociados e sialorrea. Tamn se di parlise
axitante. / S. de Parnas-Wagner Variedade de glicoxenose heptica con clnica de diabete. / S. de Pasini
Epidermlise ampolar distrfica localizada no tronco e

sndrome
no lombo. unha afeccin conxnita. / S. de Passow
Asociacin de malformacins oculares e alteracins
disrficas: labio leporino, espia bfida, etc. / S. de
Patton Sndrome vaso-vagal. / S. de Pellizzi Desenvolvemento precoz dos xenitais externos, crecemento
anormal dos sos longos e signos de hidrocefalia interna
que indican lesin do corpo pineal. Tamn se di
sndrome epifisaria. / S. de Pende Sndrome orixinada
por unha hiperplasia e hiperfuncin da glndula tmica,
que se caracteriza por adiposidade, atraso no desenvolvemento xenital e macrosoma. / S. de Penfield Sndrome
caracterizada por unha epilepsia dienceflica con fenmenos vexetativos intensos: inquietude, vasodilatacin
cutnea, aumento da presin arterial, lacrimacin
sudacin, salivacin, dilatacin ou contraccin pupilar,
etc. Esta crise destase pola descarga do foco epileptxeno na rexin do ncleo dorsal do tlamo. / S. de PeutzJeghers Sndrome caracterizada por unha asociacin de
polipose intestinal e pigmentacins cutneo-mucosas,
sobre todo na boca. unha afeccin de carcter hereditario e familiar. / S. de Pickwick Sndrome caracterizada
por unha asociacin de obesidade extrema, somnolencia,
respiracin de Cheyne-Stokes nocturna, policitemia e
insuficiencia cardaca conxestiva. Tamn se di sndrome
de obesidade-hipoventilacin alveolar. / S. de
Plummer-Vinson Sndrome caracterizada por disfaxia,
glosite, atrofia da mucosa oral, esofxica e glosofarnxea,
anemia hipocrmica de tipo microctico. Tamn se di
sndrome de Paterson. / S. de Prinz-Metal Sndrome
dolorosa a nivel torcico anterior que ocorre despois de
ter infartos de miocardio. / S. de Putnam Acroparestesia.
/ S. de radiacin aguda Sndrome producida por unha
exposicin do corpo a cantidades nocivas de radiacins
penetrantes das bombas atmicas producindo cambios
dexenerativos agudos no sangue e rganos hemopoticos
e intestino, caracterizada clinicamente por prostracin,
ditese hemorrxica, nuseas, vmitos, diarrea, etc. / S.
de Ramsay-Hunt Sndrome caracterizada por un herpeszster no pavilln auricular acompaado de parlise
facial perifrica. / S. de Raynaud Sndrome caracterizada por isquemia intermitente, simtrica e paroxstica
dos dedos das mans, secundaria a afeccins orgnicas ou
funcionais (crioglobulinemias, colaxenose, trombanxite
obliterante, etc.) / S. de Refsum Sndrome caracterizada
por retinite pigmentaria, polineurite crnica con progresiva parlise dos membros distais e signos cerebelosos.
Acompase de aumento de protenas do LCR. Outras
manifestacins asociadas son: ictiose, xordeira, anosmia,
malformacins esquelticas, etc. / S. de Reichert
Neuralxia da rama timpnica do glosofarnxeo con dor
paroxstica irradiada conducto auditivo externo. Tamn
se di tic doloroso do nervio de Jacobson. / S. de Reiter
Sndrome caracterizada por un grupo sintomtico de
artrite, uretrite, aftas bucais e conxuntivite. V. enfermidade de R. / S. de Remak Parlise radicular do plexo
braquial. / S. de Ridley Sndrome caracterizada por
dispnea sbita e edema pulmonar que se presenta en
casos de asma cardaca. / S. de Roger Sialorrea continua
debida a unha patoloxa de tipo tumoral esofxica. / S. de

714
Rokitansky-Kster Sndrome debida a unha aplasia da
parte inferior dos conductos de Mller, dando lugar
ausencia de vaxina e tero. / S. de Rosenthal Sndrome
caracterizada por ditese hemorrxica similar hemofilia
por unha deficiencia do factor XI da coagulacin (factor
Rosenthal). Tamn se di hemofilia tipo C. / S. de Roth
Meralxia parestsica. / S. de Sabin Toxoplasmose adquirida ou conxnita causada polo toxoplasma transmitido
home polos animais domsticos. A forma conxnita
produce hidrocefalia, calcificacins cerebrais, trastornos
neurolxicos e oculares. A forma adquirida pode causar
cadros parecidos tifo. / S. de Sander Queratoconxuntivite de tipo epidmica. / S. de Sanfilippo Mucopolisacaridose grao III. Presenta as mesmas caractersticas c
sndrome de Hurler, pero con alteracins somticas mis
leves, anda que o atraso mental profundo. Herdado de
forma autosmica recesiva. / S. de Sauvineau Sndrome
caracterizada por unha oftalmoplexa con parlise do
msculo ocular recto interno dun lado e espasmo do recto
externo do oposto (inverso de Parineaud). / S. de
Schaumann Sarcoidose xeneralizada que se caracteriza
por hipertrofia dos ganglios linfticos, pneumoconiose e
perda de peso. / S. de Scheffer ou Schffer Hiperqueratose conxnita hereditaria con trastornos psquicos e
crises epilpticas. / S. de Schmit Sndrome que se caracteriza por unha lesin homolateral dos ncleos do pneumogstrico e do espial, que d lugar a unha parlise
unilateral do veo do padal, das cordas vocais e parlise do
msculo trapecio e do esternocleidomastoideo. / S. de
Schnlein-Henoch Prpura anafilactoide caracterizada
por lesins purpricas, artrite, dor abdominal e hemorraxias de mucosas. / S. de Schroeder Sndrome caracterizada por hipertensin arterial, obesidade de tipo central,
diminucin acentuada do contido salino na suor e trastornos xinecolxicos. Esta sndrome est orixinada por
unha hiperfuncin da glndula suprarrenal. / S. de Schller V. s. de Weber-Christian. / S. de Schultz Anxina
agranuloctica. / S. de Schwartz-Bartter Sndrome de
secrecin inadecuada de hormona antidiurtica (SIADH).
Obsrvase en pacientes con cancro bronquial. / S. de
Seeman Sndrome que incle trastornos cerebelosos,
vestibulares e disartria. / S. de Selye Sndrome caracterizada por un conxunto de reaccins sistmicas inespecficas que se producen no organismo cando sometido a
un estmulo nocivo de natureza e intensidade variable de
forma prolongada. Comprende unha reaccin de alarma
cunha fase inicial de choque seguida doutra de contrachoque na que se produce unha hiperplasia do crtex
suprarrenal e paso das hormonas corticais sangue. Unha
segunda fase de adaptacin ou fase de resistencia, na que
melloran ou desaparecen os sntomas, e unha terceira fase
final ou de esgotamento na que aparecen fenmenos citolticos, infartos e necrose. Tamn se di sndrome xeral
de adaptacin. / S. de Senear-Usher Pnfigo eritematoso. / S. de Sergent Sndrome caracterizada por parlise
da corda vocal esquerda e asincrona de mbolos dous
pulsos radiais. / S. de Sharp Sndrome reumtica que
simula unha esclerodermia, un lupus e unha dermatomiosite. Tamn se di enfermidade mixta do tecido conxun-

715
tivo. / S. de Sheehan Sndrome caracterizada por unha
necrose hipofisaria puerperal. / S. de Sheie Sndrome
similar de Hurler, pero esta non presenta atraso mental
debido a unha deficiencia do enzima -L-iduronidase e
transmtese de forma autosmica recesiva. Tamn se di
mucopolisacaridose V / S. de Sicard-Collet Sndrome
da fisura esfenoidal posterior con afectacin dos ltimos
catro nervios craniais. Tamn se di sndrome de Collet.
/ S. de Siemens Sndrome caracterizada por pel seca, lisa
e brillante de cor branca agrisada, diminucin do nmero
de glndulas sudorparas e intolerancia calor. Estes
pacientes presentan unha cara con protuberancias frontais
e orellas deformadas. Tamn se di displasia ectodrmica
hereditaria. V. displasia. / S. de Simon Cancro de mama
con metstase hipofisaria e con intensa poliria. / S. de
Sjgren Xerodermatose con sequidade da pel e trastornos de calcificacin osteoarticular. Tamn se di
sndrome de Gongerot-Sjgren. / S. de Sluder
Neuralxia do ganglio esfenopalatino. / S. de Shapper
Xantomatose sea xeneralizada. / S. de Stein-Leventhal
Sndrome caracterizada por amenorrea, hipertricose e
esterilidade. / S. de Steinbrocker Sndrome caracterizada por trastornos osteo-articulares a nivel de ombro-man que se producen en pacientes que sufriron infarto
de miocardio. Suponse orixinado por mecanismos
reflexos de orixe simptica. Tamn se di sndrome de
ombro-man. / S. de Stevens-Johnson Forma moi grave
de eritema polimorfo con manifestacins cutneas,
mucosas e oculares. / S. de Stokes V. s. de Adams-Stokes / S. de Strachan Sndrome caracterizada por
unha polineuropata sensitivo-sensorial secundaria a dficits nutricionais. Tamn se di vertixes dos campos de
concentracin. / S. de Strmpell Anemia esplnica. / S.
de Strmpell-Lorrain Sndrome caracterizada por unha
paraplexa espstica familiar progresiva de causas
diversas. / S. de Stuart Ditese hemorrxica por defecto
conxnito relacionado coa trombina. / S. de Sturge Nevo
facial acompaado de hemiplexa, epilepsia e amencia. /
S. de Sturge-Weber Sndrome caracterizada por nevos
de tipo vascular na cara, coiro cabeludo, tronco, extremidades e leptomeninxes; anxiomas oculares, glaucoma
conxnito, calcificacins enceflicas, crises epilpticas e
atraso mental. / S. de Swan Estrabismo diverxente dun
globo ocular cando se fixa a mirada sobre un obxecto
para que a imaxe se forme sobre un punto cego, co fin de
evitar unha diplopa. / S. de Swyer Disxenesia gonadal
pura na muller caracterizada por talle normal e ausencia
de malformacins somticas. / S. de Tapia Sndrome
caracterizada por parlise unilateral da lingua e corda
vocal do mesmo lado sen que estea afectado o veo do
padal, con disfona e disfaxia. Dbese a unha lesin
cervical que lle afecta hipogloso. Tamn se di hemiplexa glosofarnxea. / S. de Terry Retinopata que se d
en nenos prematuros que produce cegueira por fibroplasia retrolental. / S. de Thayssen Sndrome caracterizada por crises dolorosas perirrectais, nocturnas, de duracin variable (minutos, horas), con irradiacin perineal e
colon. Dse en intelectuais neurovexetativos. / S. de
Thorn Nefrite hipoclormica que causa perda de auga e

sndrome
sal debido a unha nefropata de tipo tabular, pielonefrite,
ril poliqustico, etc. / S. de Tietz Sndrome caracterizada
por albinismo, xordomudez e hipoplasia de cellas con
ollos normais. / S. de Tietze Sndrome caracterizada por
dor e tumoracins das cartilaxes costais. / S. de Trotter
Sndrome caracterizada por xordeira, trastornos da motilidade do veo do padal e neuralxia do trixmino. Constiten a trade dos tumores a nivel laterofarnxeo. / S. de
Turner Anomala xentica con cariotipo 45 XO que
afecta a persoas con fenotipo feminino e que se caracteriza por gnadas rudimentarias, ananismo, infantilismo
sexual, pterigium colli e cbito valgo. / S. de Turner
Albright V. s. de Turner. / S. de Turner masculina
Sndrome caracterizada por unha disfuncin testicular
asociada a trazos fenotpicos similares s da sndrome de
Turner feminina, pero con cariotipo 46 XX. / S. de
Turner-Parsonage Amiotrofia neurlxica do ombro. / S.
de Unverricht-Lunborg Afeccin caracterizada por
asociacin de mioclonas illadas con crises epilpticas
xeneralizadas, deterioro mental progresivo, con signos
piramidais e extrapiramidais s veces, e alteracins
difusas no EEG. / S. de uas amarelas Linfedema
primario asociado con uas amarelas e derramo pleural.
Tamn se di sndrome de Samman. / S. de uas verdes
Sndrome caracterizada por oniclise da parte distal e
coloracin verdosa das zonas desprendidas. Asciase con
paroniquia. / S. de Vail Sndrome caracterizada por
neuralxias do nervio vidiano con dores paroxsticas no
nariz, cara, colo e ombro acompaadas s veces de sinusite nasal. As crises adoitan ser nocturnas, afectan a
mulleres e desencadanse sen que existan estmulos
externos. / S. de Vernet Parlise unilateral dos pares
craniais IX, X e XI. Tamn se di sndrome da fisura
esfenoidal. / S. de Vidal-Jacquet Sndrome caracterizada por reumatismo de tipo gonocccico asociado a
queratose plantar. / S. de Villaret Sndrome do espacio
retroparotidiano con afectacin dos pares craniais IX, X,
XI e XII e do simptico cervical. / S. de Waardenburg
Sndrome xenotpica que se caracteriza por xordomudez,
heterocroma do iris e anomalas morfolxicas das plpebras, cellas e raz do nariz. / S. de Wallenberg ou
Wallenberg-Foix Sndrome caracterizada por infarto
bulbar lateral retroolivar, zona da arteria cerebelosa
posteroinferior, rama da arteria vertebral. Caracterzase
por sntomas homolaterais: vestibulares (vertixes,
nistagmo, alteracin do equilibrio), do ncleo ambiguo
(disfaxia e disfona), raz do trixmino (termoanalxesia
facial), do simptico ocular (sndrome de Cl. Bernard-Horner), do pednculo cerebeloso inferior (discronometra) e sntomas contralaterais (termoanalxesia cruzada no
tronco e extremidades por afectacin do feixe espiotalmico). Tamn se di sndrome lateral de Djerine. /
S. de Wartenberg Disestesia braquial nocturna. Causa
parestesia transitoria e dor no membro superior seguindo
o traxecto do nervio cubital, en decbito. Dse en
mulleres por compresin do plexo braquial debida relaxacin da musculatura da cintura escapular. / S. de
Waterhouse-Friderichsen Sndrome caracterizada por
unha bacteriemia xeralmente meningoccica, acompa-

sndrome
ada de insuficiencia suprarrenal aguda, case sempre
bilateral. Adoita comezar bruscamente con febre,
colapso, manchas purpricas na pel e mucosas, equimose
subcutnea e coma. / S. de Weber Sndrome causada por
lesin do pednculo cerebral, caracterizada por parlise
do nervio motor ocular comn do lado da lesin e hemiplexa contralateral. / S. de Wegener Inflamacin
vsculo-nerviosa da mucosa respiratoria e do pulmn con
periarterite nodosa diseminada que lle afecta ril,
causando insuficiencia renal. Asociada a cadros de
artrite, neurite, cardite, etc. Xeralmente unha enfermidade progresiva e de curso evolutivo fatal. Tamn se di
granulomatose de Wegener. / S. de Weill Hemihiperestesia neuromuscular no lado homlogo das lesins, que
se observa s veces na tuberculose pulmonar. / S. de
Weill-Marchesani Sndrome de Marchesani. / S. de
Weisenburg Neuralxia do glosofarnxeo e do trixmino
secundaria a tumores do ngulo pontocerebeloso. / S. de
Werdnig-Hoffmann V. enfermidade de Werdnig-Hoffmann. / S. de Werner Sndrome pluriglandular de Rothmund no adulto, frecuentemente con proxeria, esclerodermia e catarata. / S. de Wernicke Sndrome
caracterizada por producir unha dexeneracin das estructuras grises situadas xunto acueducto de Silvio no
mesencfalo, estendndose cara diencfalo. Clinicamente produce nistagmo, oftalmoplexas e trastornos da
conciencia. Pode asociarse a unha sndrome de Korsakov.
A sa orixe habitualmente o alcoholismo e a desnutricin, por unha deficiencia de Tiamina. Tamn se di presbiofrenia. / S. de West Encefalopata mioclnica infantil
con hipsarritmia, de causa descoecida que se inicia entre
os 3-6 meses de idade de modo espontneo ou como
complicacin dunha enfermidade cerebral. Caracterzase
por crises epilpticas de tipo tnico, atraso psicomotor e
hipsarritmia. / S. de Westphal-Piltz Reaccin pupilar
neurtica, ou sexa, contraccin pupilar polo cerre palpebral. / S. de Wheler Quiste diverticular na parte inferior
do coldoco. / S. de White Sndrome caracterizada por
trastornos circulatorios con edema que aparece no p que
estivo moito tempo somerxido na auga (nufragos).
Tamn se di p de inmersin. / S. de White-Warren-Lecomte Sndrome da membrana hialina do neonato. /
S. de Widal Icteroanemia. / S.de Wilkins Sndrome
suprarrenoxenital caracterizada por pseudohermafroditismo en mulleres e macroxenitosoma nos nenos. / S. de
William-Joly-Richtie Arritmia auricular. / S. de
Williams Hipercalcemia idioptica infantil asociada con
estenose artica supravalvular. / S. de Wolff-Parkinson-White Sndrome caracterizada por crises de taquicardia
paroxstica acompaada de modificacin do ECG
(aparece un intervalo P-R curto e un complexo e prolongado QRS), que se observa en persoas novas. Dbese a
que, ademais do fascculo de His, existen unha ou varias
pontes musculares accesorias para a transmisin dos
impulsos das aurculas s ventrculos. / S. de Wright
S.ndrome caracterizada por trastornos neurovasculares
que producen parestesias, cargacin, dores e tumefaccin
das mans, e s veces gangrena das extremidades dos
dedos. Dbense hiperabduccin prolongada dun ou dos

716
dous brazos. / S. de Wunderlich Hematoma perirrenal
espontneo que se manifesta por dor violenta e brusca na
rexin renal. signo de hemorraxia interna e tumoracin
retroperitoneal. / S. de Young Sndrome causada por
unha hiperfuncin da hormona somatotrpica que se
caracteriza por aumento de peso durante o embarazo,
neonato con mis de 4 kg. e hiperlactacin. Pode
aparecer ademais na menopausa e nas persoas con
diabete mellitus. / S. de Ziemssen Parlise perifrica dos
nervios recorrentes larnxeos que se manifesta pola inmobilizacin das cordas vocais, que permanecen abertas,
pero o paciente pode falar. / S. de Zieve Asociacin de
hepatopata, hiperlipemia e anemia hemoltica en persoas
alcohlicas. / S. de Zollinger-Ellison Sndrome caracterizada por lceras ppticas atpicas, acidez de instauracin brusca, ausencia de clulas pancreticas beta e
tumores dos illotes pancreticos, que segregan gastrina. /
S. do aceite txico V. s. txica. / S. do cono terminal
Afectacin sensitivomotora das races nerviosas de S II a
S V caracterizada por parlise de perna e coxa, con posibilidade de marcha, contraccins fasciculares, anestesia
disociada, dores de tipo urente, trastornos esfinterianos e
sexuais, menos graves cs producidos pola sndrome da
cola de cabalo. / S. do corpo caloso Sntomas que se
observan en casos de tumores ou lesins vasculares do
corpo caloso, e que fundamentalmente consisten en trastornos psquicos como apraxia, ataxia, s veces paresia e
contracturas musculares das extremidades. / S. do corpo
de Luys Sndrome que produce contraccins de tipo
coreiforme, defecto na linguaxe e hipotona. / S. do
corpo estriado Sndrome caracterizada por rixidez
conxnita, con atetose, ataques espasmdicos de risa e
choro, sen parlise nin trastornos sensitivos. / S. do escaleno Sndrome que se caracteriza por crises vasomotrices
e dolorosas, localizadas na man e no antebrazo. / S. do
globo plido Sndrome de Hunt. / S. do lactante brando
(floppy infantil) Miopata conxnita que se manifesta
por hipotona e debilidade muscular producida por alteracins na fibra muscular estriada (inclusins eosinfilas,
fragmentacin miofibrilar e ancheamento da banda Z). /
S. do miao Sndrome caracterizada por microcefalia,
hipertelurismo, epicanto, base nasal ampla, micrognatismos, dermatoglifos anormais e deficiencia mental.
Afctalle sobre todo sexo feminino, e os neonatos que
o padecen emiten un berro dbil parecido a un miao.
Dbese delecin parcial do brazo curto dun dos cromosomas do quinto par. / S. do neno golpeado Sndrome
caracterizada por lesins seas e de tecidos brandos en
nenos que foron sometidos a malos tratos. / S. do seo
carotdeo Sncope vasovagal causada pola compresin
ou pola hipersensibilidade do seo, que se caracteriza por
sncope con ou sen convulsins. / S. do seo cavernoso
Sndrome caracterizada por edema da conxuntiva, da
plpebra superior e do nariz, con parlise dos pares
craniais III, IV e VI, producida na trombose do seo cavernoso. / S. do tronco basilar Sndrome caracterizada por
perda do coecemento, parlise pseudobulbar, tetraplexa
e reaccin mitica pupilar na oclusin do tronco basilar.
/ S. do vermis Sndrome cerebelosa que se presenta en

717
nenos afectos de meduloblastoma e na atrofia cerebelosa
tarda dos ancins. A ataxia afecta o tronco e raz das
extremidades inferiores. / S. epifisaria Caracterzase
polo desenvolvemento precoz dos xenitais externos,
crecemento anormal dos sos longos, signos de hidrocefalia. indicio dunha lesin do corpo pineal. / S. epifrnica Conxunto de trastornos que se asemellan sndrome
anxinosa causada por trastornos esofxicos de tipo
funcional. / S. estriada Conxunto de sntomas ligados a
alteracins do corpo estriado, caracterizada por monoclonas, movementos coreicos e atetsicos e aumento da
distensibilidade muscular. / S. extrapiramidal Trastornos causados por unha alteracin do sistema extrapiramidal. Afecta fundamentalmente o ton muscular e a regulacin dos movementos involuntarios e automticos.
Agrpanse en diferentes tipos: parkinsoniano, coreas,
etc. / S. farmacopriva Sndrome de abstinencia. / S.
gastrocardaca Sndrome caracterizada por trastornos
cardacos e vasculares consecutivos a anomalas da
funcin gstrica, que se caracteriza por palpitacins,
arritmia, dispnea paroxstica pseudoasmtica, dores anxinosas, sncope por distensin diafragmtica debida a
esofaxia. Tamn se di sndrome de Rmheld. / S. gris
Sndrome que se observa en neonatos prematuros que
recibiron cloranfenicol, caracterizada por cianose, coloracin agrisada da pel, hipotona, hipotensin e colapso
circulatorio. / S. hemiparaplxica Sndrome de Brown-Squad. / S. hipofisaria Sndrome adiposoxenital. / S.
hipotalmica Sndrome que se caracteriza por hemianopsia lateral homnima, hemiplexa, asinerxa e alteracins do ton muscular, observada nas lesins subtalmicas. / S. hipotnica de Foerster Parlise cerebral
infantil por afectacin cerebelosa. Tamn se di sndrome
de Foerster. / S. leite-alcalinos Afeccin que se presenta
nos grandes bebedores de leite e alcalinos, as como nos
ulcerosos de tipo gastroduodenal, caracterizada por
hipercalcemia e insuficiencia renal. Tamn se di
sndrome de Burnett. / S. lupoide Sndrome que
aparece trala inxestin de certos frmacos durante
bastante tempo ou en doses altas, e que clinicamente e
histoloxicamente indiferenciable do lupus eritematoso
sistmico. / S. mediastnica Sndrome que resulta da
compresin dos rganos mediastnicos. Segundo cl sexa
o rgano as sern os sntomas: a compresin da vea cava
superior causa edema en esclavina, vertixe, cefaleas. A
compresin dun bronquio d lugar a atelectasias, dispnea,
etc. A do nervio frnico produce parlise e impo. A do
nervio vago produce tose ferina, dispnea, etc. A do nervio
simptico, sndrome de Horner, e a do nervio recorrente
esquerdo causa unha voz bitonal. / S. mennxea
Sndrome que se manifesta por unha irritacin mennxea,
e que se observa nas meninxites vricas, bacterianas, etc.,
e, hemorraxias mennxeas. Os sntomas son dor de
cabeza, contractura da caluga, vmitos de orixe central
en escopetada, fotofobia, convulsins, hiperestesias cutneas, alteracin do LCR, etc. / S. menopusica Sndrome
caracterizada por rubin facial con sensacin de calor,
calafros, sudacin, cefalea, nerviosismo, irritabilidade,
depresin, palpitacins, mareos, etc. Presntase de xeito

sndrome
transitorio e recorrente en mulleres menopusicas. Tamn
se di sndrome climatrica. / S. metamrica Sndrome
segmentaria. / S. mieloproliferativa Proceso que
presenta unha proliferacin medular ou extramedular
dunha ou varias series celulares da medula sea (mieloctica, eritroblstica ou megacarioctica), por exemplo
leucemias, trombocitemias, etc. / S. nefrtica Sndrome
caracterizada por hipertensin arterial, anomalas do
sedimento urinario (hematuria, leucocituria) e insuficiencia renal. / S. nefrtica Sndrome que se caracteriza
por oliguria, proteinuria (mis de 3,5 g. /24 horas), hipoproteinemia, hipoalbuminemia, hiperlipidemia e edema.
As sas causas son moi variadas. / S. ocular simptica
S. de Horner. / S. palidal S. de Hunt. / S. palidez-hipertermia Sndrome que se produce nos lactantes s veces
ante calquera intervencin mastoide, que se caracteriza
por hipertermia, palidez, polipnea, hipotensin e morte. /
S. parietal Conxunto de sntomas causados pola lesin
do lobo parietal, sendo o principal sntoma a estereognosia. / S. parkinsoniana Sndrome semellante en canto
clnica de Parkinson, pero de etioloxa viral, txica,
tumoral, e arteriosclertica. / S. piramidal Sndrome
caracterizada por hemiplexa, hiperreflexia tendinosa,
arreflexia cutnea, clono da rtula e do p e atrofia de
tipo dexenerativo. / S. poliglandular Conxunto de
sntomas atribudo a trastornos de varias glndulas de
secrecin interna. / S. prosttica Sndrome caracterizada
por polaquiria, disuria, retencin de urina e dor na
rexin perineal. Presntase no caso de prostatite,
tumores, etc. / S. pseudobulbar Sndrome caracterizada
por disartria, risa e choro espasmdicos e marcha a
pequenos pasos. / S. radicular Sndrome caracterizada
por sntomas sensitivos, motores e reflexos causados por
irritacin das fibras nerviosas que se manifestan no
dermatoma ou miotoma correspondente. / S. radicular
posterior Sndrome tabtica. / S. segmentaria Sndrome
causada pola lesin da substancia gris da medula espial.
/ S. tabtica Tabe. / S. talmica Sndrome caracterizada
pola combinacin de distintos signos: hemianestesia
superficial, hemiplexa, hemiataxia e astereognose, dores
persistentes no lado hemiplxico e movementos coreoatetsicos nos membros do lado paralizado. / S. txica
Sndrome observada en Espaa no ano 1981, producida
polo consumo de aceite txico que contia anilinas e
anilidas dos cidos graxos. Clinicamente esta sndrome
presenta unha clnica moi polimorfa, afectando os
pulmns, sistema nervioso, corazn, fgado e pel. Histoloxicamente caracterzase por unha vasculite non necrotizante localizada en arterias e veas. A evolucin
variable: uns morren polas complicacins e outros
presentan secuelas, fundamentalmente neurolxicas,
mentres que outros evolucionaron favorablemente cara
curacin. / S. toxicopriva Sndrome de abstinencia. / S.
vasovagal Sndrome caracterizada pola angustia precordial, ansiedade, nuseas, dispnea, sensacin de morte,
etc. / S. vestibular Sndrome causada por unha lesin
vestibular central ou perifrica, que se manifesta por alteracins da marcha e do ton muscular, nistagmo e vertixe
case sempre de tipo rotatorio. / S. xenitosuprarrenal

sinecoloxa
Sndrome caracterizada por hipersuprarrenalismo que
ocasiona en nenas precocidade sexual, adiposidade,
hirsutismo e virilismo.

sinecoloxa s.f. Estudio do medio externo ou dos factores

ambientais en conxunto.

sinecotoma s.f. Seccin cirrxica dunha sinequia ou

adherencia.

sinencefalia s.f. Monstruosidade fetal dobre na que

ambos fetos estn unidos pola cabeza.

sinencefalocele s.f. Encefalocele con adherencias s

partes adxacentes.

sinequenterotoma s.f. Liberacin cirrxica dunha

adherencia intestinal.

sinequia s.f. Adherencia de partes, especialmente a do iris

coa crnea ou co cristalino. // S. anterior Adherencia do
iris coa crnea. / S. posterior Adherencia do iris co cristalino. / S. circular Adherencia de todo o bordo pupilar
co cristalino.

sinrese s.f. Contraccin dun xel ou cogulo.

sinerxa s.f. ou sinerxismo s.m. 1. Asociacin de varios

718

sinfisosquelia s.f. Fusin das extremidades inferiores.

Tamn se di sirenomelia, simpodia.

sinfonalaxe s.f. Defecto da pronunciacin de consoantes

que consiste no emprego dun son consonntico por outro.

sinforese s.f. Conxestin sangunea.

singamia s.f. Reproduccin sexual ou unin de gametos
na fertilizacin.

singulto s.m. Impo, salouco.

sinicese s.f. 1. Oclusin, contraccin. 2. Fase de acumulacin da cromatina nuclear durante a mitose. // S. pupilar
Contraccin da pupila.

sinidrose s.f. Asociacin dun exceso de sudacin con

outro estado.

sinistraural ou sinistrurico-a adx. Que oe mellor co

odo esquerdo ca co dereito.

sinistrina s.f. Inulina.

sinistro- Prefixo do latn, esquerdo.
sinistrocardia s.f. Desprazamento do corazn cara
esquerda.

rganos para realizar unha funcin conxunta, mis forte.

2. Asociacin de varias substancias para potencia-la sa
accin.

sinistrocerebral adx. Que usa preferentemente o hemis-

sinestesia s.f. 1. Trastorno da percepcin de sensacins no

sinistrocular adx. Que ve mellor co ollo esquerdo que co

ferio esquerdo do cerebro.

dereito.

que se percibe unha sensacin nunha parte, secundaria

producida noutra parte. 2. Sensacin percibida nun
sentido por estmulo doutro.

sinistrmano-a adx. Que usa preferentemente a man

sinestesialxia s.f. Sinestesia dolorosa.

sinfalanxia s.f ou sinfalanxismo s.m Anquilose das

sinistropedal adx. Que usa preferentemente o p

articulacins das falanxes.

sinfioxnese s.f. Combinacin dos efectos debidos

herdanza xentica e os debidos influencia do ambiente.

snfise s.f. Tipo de articulacin cartalaxinosa na cal os

sos estn unidos por tecido fibroso ou fibrocartilaxinoso. // S. cardaca Adherencia anormal entre as follas
visceral e parietal do pericardio, secundaria a unha pericardite. / S. cartilaxinosa Sincondrose. / S. pubiana
Unin entre os sos pubianos ou sos ilacos.

sinfisectoma s.f. Extirpacin da snfise da pube.

sinfiselise s.f. Eliminacin ou destruccin dunha snfise.
sinfiseorrafia s.f. Sutura dunha snfise separada ou
seccionada.

sinfiseotoma s.f. Seccin cirrxica da fibrocartilaxe da

snfise da pube para aumenta-lo dimetro da pelve e deste
xeito facilita-lo parto. Tamn se di pubeotoma, operacin de Sigault, sincondrotoma.

sinfisitomo s.m. Instrumento empregado para a pubiotoma.

sinfisodactilia s.f. Sindactilia.

sinfisopa s.f. Ciclopa.

esquerda.
esquerdo.

sinistrosa s.f. Levulosa.

sinistrose s.f. Estado mental observado nalgns accidentados, que se caracteriza por unha inhibicin da boa
vontade e esaxeracin da impotencia funcional e con
tendencias reivindicativas con vistas a unha indemnizacin mxima do prexuzo causado.

sinistrotorsin s.f. Torsin cara lado esquerdo.

sinistroversin s.f. Versin cara esquerda.
sinoatrial ou sinoauricular adx. Do seo venoso e o
atrio ou aurcula do corazn.

sinobronquite s.f. Infeccin dos seos craniais e bronquios.

sinocia s.f. Fusin teratolxica das orellas.

sinofre s.f. Unin das cellas.
sinoftalma s.f. Forma comn de ciclopa na que os ollos
se atopan mis ou menos fusionados. Tamn se di

ciclopa.
sinopse s.f. 1. Variedade de sinestesia na que existe unha
asociacin de fenmenos visuais s sensacin percibidas
polos outros sentidos. 2. Visin de conxunto.

719

sinoptforo s.m. Amblioscopio de miras mbiles que

serve para o diagnstico e tratamento do estrabismo.

sinoptmetro s.m. Sinoptforo modificado que permite

explora-lo ollo estrbico en circunstancias mis semellantes s ambientais.

sinoptoscopio s.m. Aparello que permite o diagnstico e

tratamento do estrabismo.

sinorquidia s.f. ou sinorquismo s.m. Fusin parcial ou

completa dos testculos entre si ou axenesia dun deles.

sinosteoloxa s.f. Artroloxa.

sinosteotoma s.f. Seccin das articulacins.
sinostose s.f. Tipo de articulacin na que os dous sos
estn unidos por tecido seo, de xeito que unha sinostose
rene dous sos nun s, debido osificacin da fibrocartilaxe nas sincondroses. // S. senil Fusin das suturas
craniais propias da vellez. / S. tribasilar Fusin dos sos
da base do cranio, que causa atraso mental se ocorre na
infancia.

sinoto s.m. Anomala do desenvolvemento caracterizada

pola fusin das orellas a nivel da rexin anterosuperior
do pescozo.

sinovectoma s.f. Seccin cirrxica dunha membrana

sinovial. Tamn se di artrectoma.

sinovia s.f. Lquido viscoso e transparente das cavidades

articulares e vaas tendinosas, segregado pola
membrana sinovial, composto de mucina e sales minerais.

sinovialoma ou sinovioma s.m. Tumor orixinado na

membrana sinovial, vaa tendinosa, etc.

sinovparo-a adx. Que produce sinovia.

sinovite s.f. Inflamacin da membrana sinovial. // S.
bursal Bursite. / S. dendrtica Sinovite de orixe traumtica que produce pilosidades dentro da vaa sinovial. / S.
fungosa Forma de sinovite tuberculosa caracterizada
pola formacin de fungosidades. / S. purulenta Sinovite
aguda que orixina pus. / S. seca Sinovite con escasa
secrecin, que aparece no curso de certas enfermidades
como a sfilis ou o reumatismo agudo. / S. tendinosa
Inflamacin dunha vaa tendinosa.

sinquilia s.f. Adherencia conxnita dos beizos.

sinquiria s.f. Condicin pola cal a sensacin causada por
un estmulo nun lado do corpo referido outro lado.

snquise s.f. 1. Confusin. 2. Lesin do globo ocular con

licuefaccin do humor vtreo. // S. escintilante Percepcin de pequenos puntos brillantes movibles debida
presencia de partculas flotantes de colesterol no humor
vtreo.

sintctico-a adx. Que fai referencia sintaxe ou coordinacin adecuada das palabras no discurso nunha variedade de afasia.

sintaxe s.f. 1. Tensin. 2. Articulacin. 3. Sutura.

sntoma

sintenose s.f. Articulacin por medio de tendns.

sintrmico-a adx. Isotrmico.
sintescopio s.m. Aparato para ve-los efectos do contacto
de dous lquidos.

sntese s.f. 1. Proceso qumico mediante o cal se forman

compostos a partir de compostos mis simples. 2.
Xuntanza de partes separadas. 3. Creacin dun concepto
pola combinacin de ideas separadas. 4. En psicoloxa,
proceso polo cal volven conciencia experiencias que se
desdobraran ou disociaran. 5. Unin cirrxica de fragmentos dunha estructura anatmica lesionada. // S. de
contigidade Unin das beiras dunha ferida, ou dos
extremos dun so fracturado. / S. morfolxica Histoxnese. / S. silbica Combinacin de slabas de varias palabras para crear unha nova. un fenmeno comn na
esquizofrenia.

sintexe s.f. Consuncin, atrofia, emaciacin.

sntoma s.m. Fenmeno provocado no organismo por
unha alteracin orgnica ou funcional, apreciable s polo
paciente, por exemplo, a dor, ou ben que pode ser
comprobado polo mdico (neste ltimo caso falamos de
signo). // S. accesorio Sntoma que sen ser principal ou
patognomnico pode contribur diagnstico de enfermidades. / S. antecedente Prdromo. / S. caracterstico
Sntoma patognomnico. / S. concomitante Sntoma non
esencial pero que pode ter valor para o diagnstico da
enfermidade. / S. consecutivo Sntoma que aparece na
convalecencia dunha enfermidade e que non ten conexin con ela. / S. constitucional Sntoma causado por un
trastorno xeral de todo o organismo. / S. de abstinencia
Sntoma que aparece en individuos adictos a drogas ou
bebidas alcohlicas, cando se suprimen de forma sbita.
/ S. de Anton Sntoma que se observa en certas persoas
cegas que son incapaces de recoece-la sa cegueira. / S.
de compresin Sntoma nervioso debido a fenmenos de
compresin da medula, encfalo, raz nerviosa, etc.,
como a dor, espasmo, hiperestesia, parlise, etc. / S. de
disociacin Anestesia dor, calor e fro e sen perda da
sensibilidade tctil, que se observa na siringomiela. / S.
de proximidade Sntoma ocasionado nun rgano por
afeccin dunha parte prxima. / S. de supresin Sntoma
de abstinencia. / S. de Trendelenburg Maneira de andar
semellante dos parrulos, por parlise dos msculos
glteos. / S. de Wartenberg Prodo na punta do nariz e
nas fosas nasais que se d en certos tumores cerebrais. /
S. equvoco Sntoma que pode ser causado por varias
enfermidades diferentes. / S. esttico Sntoma indicador
do estado de algn rgano en particular, independentemente do resto do corpo. / S. extrapiramidal Sntoma
que depende dunha lesin do sistema extrapiramidal,
como a hipertona, movementos coreicos, atetsicos, etc.
/ S. focal Sntoma que aparece limitado a un rgano
determinado. / S. inducido Sntoma causado intencionalmente. / S. local Sntoma debido a unha lesin local. / S.
obxectivo Sntoma evidente s sentidos do mdico. / S.
patognomnico Sntoma caracterstico dunha enfermidade determinada co cal se fai o seu diagnstico. / S.

sintomatoltico-a

720

precursor Prdromo, aura. / S. reflexo O que se presenta

nunha parte distante de onde se localiza a enfermidade. /
S. subxectivo Sntoma percibido unicamente polo
enfermo. / S. xeral O que supn unha alteracin de todo
o organismo, como a febre.

sinuventricular adx. Do seo venoso auricular e o ventr-

sintomatoltico-a adx. Que causa a desaparicin dos

sinxnico-a adx. Conxnito.

sirenomelia s.f. Monstruosidade fetal caracterizada pola

sntomas.

sintomatoloxa s.f. 1. Parte da patoloxa que estudia os

sntomas das enfermidades. 2. Conxunto de sntomas que
adoitan presentarse no curso dunha determinada enfermidade.

sintona s.f. Fusin harmnica do comportamento do

suxeito co ambiente que o rodea. A sintona unha caracterstica da ciclotimia e oponse esquizofrenia. O sintnico est contento nun ambiente alegre e triste nun
ambiente triste.

sintopa s.f. Posicin dun rgano en relacin cos rganos

vecios.

sintoxoide s.m. Toxoide que ten a mesma afinidade por

unha antitoxina que por unha toxina.

sintripse s.f. Fractura conminuta.

sintrfico-a adx. Conxnito.
sintrofismo s.m. Estimulacin do crecemento de microorganismos mediante factores metablicos que son liberados por outras colonias de microorganismos, e que eles
aproveitan por non poderen producilos.

sintropa s.f. 1. Correlacin de certos factores ou estados

patolxicos no desenvolvemento dunha enfermidade. 2.
Direccin de varias partes ou rganos nun mesmo
sentido.

sintrpico-a adx. Da sintropa.

sinulose s.f. Cicatrizacin.
sinultico-a adx. Que favorece a cicatrizacin.
sinuoso-a adx. Tortuoso, ondulado, que presenta seos ou
curvas.

sinus s.m. Seo.

sinuscopia s.f. Exame dos seos anexos do nariz por transiluminacin.

sinusectoma s.f. Extirpacin do chan ou parede dun seo

nos casos de sinusite, tumores, etc.

sinusite s.f. Inflamacin dos seos da cara. // S. esfenoidal,

frontal, maxilar Inflamacin da mucosa destes seos.

sinusohidrorrea s.f. Hidrorrea nasal procedente dun seo.

sinusoidal adx. Dun sinusoide.
sinusoide adx. 1. En forma de seo. // s.m. 2. Vaso pequeno
que percorre o interior das vsceras parenquimatosas que
posen capa endotelial pero carecen de capa adventicia,
coma o fgado, pncreas, glndulas suprarrenais, etc.

sinusotoma s.f. Incisin dun seo.

culo do corazn.

sinxenesioplastia s.f. Transplante de tecido dun individuo a outro pero da mesma especie e familia (nai a
fillo, irmn a irm, etc.).

fusin de ambas pernas e ps.

sirase s.f. Forma de insolacin con elevacin da temperatura corporal.

sirigmo s.m. Asubo dos odos.

sirigmofona s.f. Son agudo ou sibilante da voz.
siringadenoma s.m. 1. Adenoma dos conductos das
glndulas sudorparas. 2. Linfanxioma tuberoso mltiple.

siringo- Prefixo do grego, trompa fstula, tubo.

siringobulbia s.f. Afeccin do bulbo caracterizada pola
presencia de cavidades no bulbo raqudeo, con trastornos
trficos e sensitivos na zona dos nervios bulbares. Tamn
se di siringomiela do bulbo raqudeo.

siringocele s.f. Espia bfida na que a hernia da medula

espial contn unha cavidade.

siringocistoadenoma

ou siringocistoma s.m.
Adenoma frecuentemente qustico que se desenvolve a
expensas de glndulas sudorparas, caracterizado polo
desenvolvemento de ppulas pequenas e duras. Tamn se
di hidradenoma, linfanxiona tuberoso mltiple, siringadenoma, siringoma.

siringoencefalia s.f. Formacin de cavidades anormais

no encfalo.

siringoide adx. 1. Semellante a un tubo. 2. Fistuloso.

siringoma s.m. Siringocistoadenoma.
siringomiela s.f. Sndrome da medula espial caracterizada anatomicamente por unha escavacin xunta
conducto ependimario da medula, cunha proliferacin
glial. Clinicamente caracterzase por unha alteracin da
sensibilidade tctil e profunda (disociacin siringomilica), amiotrofia segmentaria, sntomas piramidais por
debaixo da lesin, sntomas trficos como edema duro,
pel lisa e brillante, panaricio analxsico, artropatas, cifoescoliose e mal perforante plantar. Pode afecta-lo bulbo
raqudeo dando lugar siringomielobulbia. unha
sndrome de evolucin crnica e conduce morte. As
sas causas poden ser gliomas, tumores medulares,
anomalas do desenvolvemento como a espia bfida,
traumatismos que causan hemorraxias intramedulares
que se enquistan e infeccins.

siringomielo s.m. Dilatacin do conducto central da

medula espial e conversin da substancia gris nun
tecido conxuntivo.

siringomielocele s.f. Espia bfida ou mielocele na cal a

cavidade do saco herniario comunica co conducto central
da medula. Tamn se di mielocistocele.

721

siringoplastia s.f. Oclusin cirrxica de fstulas ou

traxectos fistulosos.

siringoscopia s.f. Endoscopia dos rganos tubulares.

siringosistrofia s.f. Torsin dun tubo ou trompa, especialmente a da trompa de Falopio.

siringotoma s.f. Incisin dunha fstula, en particular a

dunha fstula anal.

siringtomo s.m. Bistur empregado antigamente na

operacin de fstulas anais.

sirinxectoma s.f. Escisin das paredes dunha fstula.

sirinxite s.f. Inflamacin dun tubo ou trompa, especialmente a de Eustaquio.

siruposo-a adx. Que ten a consistencia dun xarope.

sirupus s.m. (lat.) Xarope.
sisarcose s.f. Unin de sos por medio de msculos,
como por exemplo a conexin que existe entre o so
hioide e o maxilar inferior ou entre a escpula e a parede
lateral do trax.

sismoterapia s.f. Tratamento de enfermidades por medio

de vibracins mecnicas.

sisoma s.f. Monstruosidade fetal que consiste nun feto

con das cabezas e cos corpos unidos.

sistltico-a adx. Que se contrae e se expansiona alternativamente.

sistase s.f. 1. Asociacin de varias afeccins. 2. Afeccin

comn de varias facultades sensoriais.

sistema s.m. 1. En medicina, conxunto de estructuras ou

de rganos compostos dun mesmo tecido e dotados de
funcins semellantes, que colaboran na execucin
dalgunha accin determinada: sistema seo, sistema
muscular, etc. 2. Doutrina ou mtodo de prctica. 3.
Organismo no seu conxunto. // S. absorbente Sistema
linftico. / S. adiposo Conxunto dos tecidos adiposos do
organismo. / S. adrenal Conxunto de partes ou rganos
formados por clulas cromafns: cpsulas suprarrenais,
corpos carotdeos, etc. / S. amortecedor Sistema dotado
de capacidades de amortece-las variacins de hidroxenins, causadas pola adicin de cidos ou de bases, e de
manter un PH estable. Entre os sistemas amortecedores
de tipo inorgnico destaca o sistema bicarbonato sdico-cido carbnico (cido dbil) e do fosfato. Tamn se di
buffer, tampn, etc. / S. APUD Siglas do ingls Amine
Precursor Uptake and Decarboxylation (que capta e
descarboxila os precursores de aminas) Est formado por
clulas neuroendcrinas, que emigran da crista neural
durante o desenvolvemento e colonizan rganos derivados do tubo dixestivo primitivo. / S. arterial Conxunto
de vasos arteriais do organismo. / S. capilar 1. Conxunto
de vasos sanguneos capilares. 2. Sistema piloso. / S.
ceguesimal Sistema fsico de unidades de medida que
emprega como unidades fundamentais o centmetro, o
gramo e o segundo. / S. celular Conxunto de tecidos
celulares do corpo. / S. cerebrospinal Sistema nervioso

sistema
central. / S. cintico Sistema de rganos por medio dos
cales a enerxa latente se converte en calor e movemento,
entre os que se atopan o cerebro, o fgado, o pncreas, a
tiroide e as cpsulas suprarrenais. / S. circulatorio
Sistema vascular. / S. cranio-sacro Sistema nervioso
parasimptico. / S. cromafn Sistema adrenal. / S.
cutneo Sistema formado pola pel e os anexos (glndulas, uas, etc.). / S. de asociacin Grupo de fibras
nerviosas a nivel do cerebro, mediante as cales se asocian
os estmulos sensoriais. / S. de proxeccin Serie de
fibras nerviosas no encfalo que parten dos pednculos
do cerebro. / S. dentario Conxunto dos dentes. / S.
drmico Sistema cutneo. / S. dixestivo ou alimentario
Sistema formado polo tubo gastrointestinal coas glndulas anexas, linfticas, quilferas, etc. / S. dosimtrico
Dosimetra. / S. endcrino Conxunto de glndulas que
elaboran secrecins internas. / S. endotelial Sistema reticuloendotelial. / S. excrino Conxunto de glndulas que
elaboran secrecins externas. / S. exteroceptivo Sistema
receptor dos estmulos da superficie do corpo. / S. extrapiramidal Sistema de estructuras de funcin fundamentalmente eferente con interconexins e vas de proxeccin, distintas do sistema piramidal. Est formado por un
conxunto de ncleos grises localizados na rexin subcortical e subtalmica. Na rexin subcortical localzase o
corpo estriado e o plido. As formacins subtalmicas
inclen o ncleo vermello, o corpo de Luys, o locus niger
e o ncleo de Deiters. Todas estas formacins grises
reciben proxeccins do crtex cerebral. Funcionalmente
o caudado e a putame do lenticular forman o corpo
estriado, mentres que zonas internas do lenticular forman
o plido. A funcin principal do sistema extrapiramidal
a regulacin do ton muscular e dos movementos involuntarios e automticos. / S. glandular Conxunto das estructuras glandulares do organismo considerados globalmente. / S. haversiano Sistema de canculas en conexin
cun conducto de Havers. / S. hematopotico Conxunto
de rganos formadores de sangue: medula sea e tecido
linftico. / S. intermediario Tecido seo dos espacios
entre o sistema de Havers. / S. leucoblstico Conxunto
de tecidos dos cales se orixinan os glbulos brancos,
subdividido en: sistema mieloide, xerador dos granulocitos e sistema linfadenoide, xerador de linfocitos. / S.
linftico Conxunto dos vasos, ganglios e espacios linfticos e quilferos. / S. macrfago Sistema reticuloendotelial. / S. muscular Conxunto de tdolos msculos do
corpo. / S. nervioso Conxunto formado por nervios,
centros, tecidos e ganglios nerviosos. / S. nervioso autnomo ou vexetativo Parte do sistema nervioso independente do central que incle o sistema nervioso parasimptico ou cranio-sacro e o sistema nervioso simptico. /
S. nervioso central e perifrico Sistema que incle
encfalo, medula, nervios craniais e espiais cos seus
ganglios. / S. nervioso involuntario Sistema nervioso
autnomo. / S. nervioso parasimptico Porcin do
sistema autnomo constituda por fibras preganglionares
orixinadas no mesencfalo, xunto co nervio oculomotor,
facial, glosofarnxeo e vago, e pola porcin sacra da
medula espial. / S. nervioso simptico Sistema consti-

sistematizado-a
tudo por dous cordns nerviosos a cada lado da columna
vertebral que presentan no seu percorrido ganglios, os
cales reciben ramas aferentes da medula, e emiten ramas
eferentes, algunhas das cales se unen s nervios espiais
e craniais e outras expndense polos diversos rganos
formando ou contribundo a formar plexos: carotdeo,
cavernoso, celaco, hipogstrico, etc. Este sistema
innerva os msculos de fibra lisa e o corazn, ten relacin
coas secrecins, movementos vasculares e procesos
trficos. / S. seo Sistema que incle o conxunto de
tdolos sos do corpo. / S. porta Sistema venoso do
fgado e hipfise nos cales a vea se capilariza para
xuntarse de novo en vea. / S. portal accesorio de Sappey
Conxunto de pequenos vasos sanguneos que se forman
arredor do fgado nos casos de cirrose. / S. properdina
Sistema formado por protenas termolbiles que se localizan no soro normal. En presencia de certas substancias
(polisacridos, endotoxinas) e de ins magnesio activan o
complemento pola va alternativa. / S. reticular activador ascendente Sistema neuronal localizado no
mesencfalo que recibe fibras da maiora dos sistemas
aferentes (sensitivos, sensoriais) especficos que se
proxectan sobre o crtex cerebral. Establece relacins
ntimas cos ncleos talmicos. A activacin deste sistema
responsable da reaccin de espertar, e pola sa relacin
co crtex crea as bases neurofisiolxicas da conciencia
da vixilia. / S. reticuloendotelial Sistema que agrupa un
conxunto de elementos celulares de orixe mesenquimatosa, localizados por todo o organismo pero sobre todo no
fgado (clulas de Kupffer), bazo, sistema linftico,
medula sea, etc., con caractersticas reticulares e endoteliais. Atribenselle funcins defensivas de tipo fagoctico, hematopoticas, de metabolismo e inmunidade, e de
formacin de pigmentos. / S. rubrospinal Sistema
formado polo ncleo vermello e o fascculo de Monakov.
/ S. tendinoso Sistema formado polo conxunto de ligamentos e tendns. / S. toracolumbar Sistema nervioso
simptico. / S. uroxenital Sistema formado polos
rganos que forman o aparello uroxenital cos seus mecanismos e funcins conexas. / S. vascular Conxunto de
tdolos vasos do corpo humano (sanguneos, linfticos).
/ S. vasomotor Parte do sistema nervioso que rexe a
contraccin e dilatacin do sistema vascular. / S. venoso
Conxunto de tdalas veas do organismo. / S. venoso
portal Vea porta. / S. vexetativo Sistema nervioso autnomo.

sistematizado-a adx. Que est clarificado ou ordenado

seguindo unha estructura lxica. V. delirio sistematizado.

sistematoloxa s.f. Tratado dos sistemas.

sistmico-a adx. 1. Que fai referencia totalidade do
sistema. 2. Relativo afeccin ou doenza que lles afecta
s diferentes elementos pertencentes a un mesmo tecido
do sistema 3. Da circulacin xeral.

sstole s.f. Perodo de contraccin cardaca no que expulsa

o sangue procedente das aurculas arteria aorta e
pulmonar. Correspndese co primeiro rudo do corazn.

722
// S. abortada Sstole non apreciable no pulso debido
regurxitacin mitral do sangue. / S. anticipada Extrasstole. / S. arterial Presin sistlica que se xera nas arterias
en cada sstole cardaca. / S. auricular Contraccin das
aurculas durante a cal o sangue forzado por elas a pasar
s ventrculos. / S. ventricular Contraccin ventricular
ou sstole propiamente dita.

sistolmetro s.m. Instrumento empregado para determina-la calidade dos rudos cardacos.

sistrema s.m. Cambra dos msculos do papo da perna.

sitierxia s.f. Repugnancia ou noxo s alimentos. Tamn se
di anorexia histrica.

sitiofobia ou sitofobia s.f. Temor de tipo mrbido

inxestin de alimentos.

sitioloxa ou sitoloxa s.f. Conxunto de coecementos

sobre alimentacin, nutricin e diettica.

sitiomana ou sitomana s.f. Inclinacin irresistible a

comer. Tamn se di bulimia.

sitioterapia ou sitoterapia s.f. Cura diettica Tamn se

di dietoterapia.

sitiotoxismo ou sitotoxismo s.m. Intoxicacin por

alimentos en malas condicins de conservacin. V. botulismo.

sitiotropismo ou sitotropismo s.m. Influencia de atraccin ou de repulsin dos alimentos sobre as clulas.

situacin s.f. 1. Colocacin dun rgano en relacin a

outros. 2. Conxunto de circunstancias que lle afectan a
unha persoa. // S. traumtica En psicoloxa, conxunto de
factores ou experiencias nocivas para a persoa e que
poden provocar traumas psquicos.

situs s.m. (lat.) Sitio ou posicin. // S. inversus viscerum

Transposicin lateral das vsceras do trax e do abdome.
Tamn se di situs transversus.

smog s.m. Axente de contaminacin atmosfrica formado

nas cidades debido condensacin da nboa sobre as
partculas de fume.

Sn Smbolo do estao.
sobaco s.m. Concavidade que existe debaixo da articulacin do ombro co brazo. Tamn se di sobrazo, axila.

soberbio s.m. Msculo recto superior do ollo.

sobreactividade s.f. Aumento da actividade dun rgano.
Tamn se di hiperactividade.

sobreagudo-a adx. Extremadamente agudo.

sobrealimentacin s.f. 1. Inxestin de alimentos en
cantidade maior da precisa para as necesidades do organismo. 2. Mtodo de tratamento de certas enfermidades
consuntivas.

sobrecarga s.f. 1. Exceso de carga. 2. Administracin

dunha elevada cantidade dunha substancia determinada
con finalidades teraputicas ou de investigacin. 3. En
odontoloxa, presin excesiva soportada polos dentes e

723
estructuras seas relacionadas con eles. // S. acuosa
Proba empregada para o diagnstico funcional de insuficiencia renal: trala inxestin en xaxn dun litro de auga,
mdese a cantidade de urina eliminada que, cabo de
varias horas, debe alcanzar esta cantidade. / S. articular
Sobreesforzo que se somete unha articulacin. / S.
diastlica Aspecto do ECG que se observa cando o
ventrculo recibe, a consecuencia de condicins patolxicas, unha afluencia sangunea anormal que o forza a
unha actividade maior. / S. sistlica Aspecto do ECG
observado no caso de aumento da resistencia paso do
sangue impulsado polo corazn.

sobrecorreccin s.f. Emprego de lentes excesivamente

fortes para corrixi-los defectos de refraccin.

sobredente s.m. Dente supernumerario.

sobredeterminacin s.f. Segundo a psicanlise, concorrencia de factores que interveen na causalidade dos
distintos elementos do inconsciente (soos, lapsos, etc.)

sobreexcitacin s.f. Incremento excesivo da excitacin.

sobreextensin s.f. Hiperextensin.
sobrefatiga s.f. Fatiga en grao extremo. Termo intermedio entre fatiga e esgotamento. Tamn se di ponose.

sobreparto s.m. Puerperio.

sobreproduccin s.f. Produccin excesiva.
sobresalto s.m. Alteracin do nimo por algo inesperado
ou imprevisto.

sobresaturacin s.f. Saturacin excesiva. Adicin dunha

maior cantidade de substancia a unha solucin saturada.

sobrevivente adx. Supervivente.

socioloxa s.f. Ciencia que estudia as leis, relacins e
fenmenos sociais.

sociopata s.f. Trastorno da conducta que se caracteriza

polo desprezo das normas sociais.

socioterapia s.f. Terapia baseada no emprego dos

factores socioambientais para reestructura-la personalidade do paciente.

socorrismo s.m. Organizacin e adestramento para socorrer en caso de accidente.

socorrista s. Persoa preparada para axudar en caso de

accidente.

soda s.f. Bebida refrescante composta por auga carbnica

e edulcorada.

sodemia s.f. Presencia de sodio no sangue. Tamn se di

natremia.

sodio s.m. Elemento qumico metlico, de cor branca, de

peso atmico 23 e smbolo Na. Est moi difundido na
natureza nos seus diversos compostos, especialmente o
bicarbonato sdico e o cloruro sdico. Ten grande afinidade polo osxeno e outros elementos non metlicos. o
principal catin do plasma sanguneo e en xeral dos
lquidos extracelulares, onde se atopa en forma de cloruro

solitaria
e de bicarbonato. Pola sa concentracin un importante
factor da presin osmtica plasmtica. En xeral case
tdolos alimentos naturais conteen sodio en cantidades
variables. Ademais do sal emprganse outros compostos
no tratamento industrial dos alimentos. A auga potable
tamn o contn. // Bomba de s. Mecanismo mediante o
cal as clulas eliminan ins a travs da sa membrana. /
Cloruro de s. Sal comn, alimento indispensable, pois
forma a maior parte dos constituntes inorgnicos do soro
sanguneo, polo que o preferido para facer solucins
isotnicas co sangue.

sodoku s.m. Enfermidade infecciosa causada pola espiroqueta Spirillum minus, inoculada home pola mordedura
de ratas infectadas. Caracterzase por trastornos locais
nas zonas de inoculacin, seguidos por febre, calafros e
cefalea con tendencia recidiva.

soduria s.f. Eliminacin de ins de sodio pola urina.

sofomana s.f. Crenza de tipo morboso na propia sabedora.

sofraxe s.f. Xarrete.

sofroloxa s.f. Estudio ou prctica teraputica da repercusin sobre a conciencia e o organismo de tcnicas psicosomticas como a relaxacin, suxestin, ioga, etc. Ten
como finalidade axudar a que as persoas sexan conscientes das sas posibilidades mentais reais e a potencialas mximo.

sol s.m. 1. Dispersin coloidal dun slido nun lquido. 2.

Abreviatura de solucin.

solacin s.f. Transformacin dun xel en sol.

solar adx. Semellante sol, sobre todo o plexo celaco e
ganglios do gran simptico pola forma radiada dos seus
nervios.

solario ou solarium s.m. Local ou lugar adecuado para

tomar baos de luz solar natural ou artificial.

solarizacin s.f. Exposicin luz solar e efectos

causados por esta luz.

solea s.f. (lat.) Planta do p.

solear s.m. Msculo da cara posterior da perna.
solenoma s.m. Endometrioma.
solenoniquia s.f. Deformacin da ua en forma de canle.
solferino s.m. Fucsina ou vermello de anilina.
solidificacin s.f. Conversin dun lquido ou gas en
slido.

slido-a s.m. 1. Estado que presentan as substancias nas

cales as molculas manteen unha posicin fixa e unha
forte cohesin entre elas. // adx. 2. Forte, macizo.

solipsismo s.m. Doutrina segundo a cal a existencia de

calquera outro ser pensante s unha percepcin da
conciencia do individuo e non unha existencia real.

solitaria s.f. V. tenia.

solubilidade

solubilidade s.f. 1. Calidade de soluble. 2. Grao no que

unha substancia pose a propiedade de ser soluble. O
grao de solubilidade a concentracin dunha solucin
saturada a unha temperatura determinada.

soluble adx. Susceptible de se disolver en maior ou menor

grao, dando lugar a unha solucin.

solucin s.f. 1. Disolucin dunha substancia nun lquido.

2. Mestura formada por un slido, lquido ou gas con
outras substancias slidas ou gasosas distintas e que non
son diferenciables entre elas unha vez que forman parte
da mestura. Nunha solucin o compoente que se atopa
en maior proporcin chmase disolvente ou fase dispersante, e o outro, a substancia disolta, chmase soluto ou
fase dispersa. 3. Forma farmacutica lquida formada por
unha solucin acuosa de substancias qumicas, que se
emprega para uso externo ou cutneo. // S. acuosa ou
alcohlica Solucin na que o disolvente ou excipiente
lquido auga ou alcohol, respectivamente. / S. anisotnica Solucin que non isotnica, dicir, que non ten a
mesma presin osmtica que aquela coa que se compara.
/ S. coloidal Disolvente que contn partculas diminutas
suspendidas. Neste caso o disolvente chmase fase
continua e a materia en suspensin fase dispersa. / S. de
Burow Solucin formada por: solucin de alume, 5
partes; acetato de chumbo, 25 partes; auga, 500 partes.
Emprgase no tratamento das queimaduras e do eccema.
/ S. de contigidade Dislocacin de partes contiguas, por
exemplo, luxacin articular. / S. de continuidade Separacin ou divisin de partes continuas, como por
exemplo, fractura de sos ou feridas de tecidos. / S. de
Gram Solucin colorante empregada para tingui-las
bacterias. Componse de iodo, ioduro potsico e auga, e
a base para a clasificacin das bacterias en grampositivas
ou gramnegativas, segundo se coloreen ou non. / S. fisiolxica Solucin acuosa isotnica de cloruro sdico. / S.
fisiolxica de Ringer Solucin formada por cloruro de
sodio, cloruro de potasio, cloruro de calcio, bicarbonato
de sodio, fosfato monosdico, dextrosa e auga. Emprgase nos casos de deshidratacin, acidose, calculose e
para mellora-la actividade renal. Tamn se di solucin de
Ringer. / S. hipertnica Solucin que ten unha presin
osmtica superior a unha solucin estndar de referencia.
/ S. hipotnica Solucin cunha presin osmtica inferior
a unha solucin estndar de referencia. / S. isotnica A
que presenta unha presin osmtica igual dunha solucin de referencia. Por exemplo, o soro fisiolxico unha
solucin isotnica respecto sangue. / S. molar A que
contn un mol de soluto nun litro. / S. salina Solucin de
cloruro de sodio en auga destilada. Contn de 0,6 a
0,75% de sal. Tamn se di solucin normal ou fisiolxica. / S. saturada Solucin que contn a cantidade
mxima de soluto que pode disolver unha cantidade
determinada de disolvente. / S. tampn Solucin que se
opn a un cambio de PH por adicin moderada de lcalis
ou de cidos.

soluto s.m. Substancia disolta nunha solucin.

724

solvato s.m. Composto formado entre o soluto e o

solvente nunha solucin.

solvente adx. 1. Que disolve ou que resolve. // s.m. 2.

Lquido capaz de disolver ou compoente que se atopa en
maior proporcin nunha solucin.

solvlise s.f. Reaccin de dobre descomposicin (hidrlise, amonilise).

soma s.m. 1. Conxunto de tdalas clulas dun organismo

ags as xerminais, destinadas reproduccin. 2. Corpo,
especialmente en oposicin a mente.

soma-, somat-, somato- Prefixo do grego, corpo.

somculo s.m. A partcula mis pequena do protoplasma.
somascese s.f. Ximnasia.
somastenia s.f. Astenia de orixe orgnica.
somatalxia s.f. Dor no corpo.
somatestesia s.f. Conciencia de posur un corpo.
somtico-a adx. 1. Do corpo. 2. En xentica, das clulas
do soma destinado a morrer, distintas das clulas xerminativas, destinadas reproduccin e propagacin da
especie. 3. En psiquiatra e neuroloxa, das alteracins
con base orgnica (sntomas somticos), opostas s de
base psquica (sntomas psquicos). 4. Innervado polo
SNC (rgano somtico), en oposicin s innervados polo
sistema nervioso vexetativo (rgano visceral).

somaticosplcnico-a ou somaticovisceral adx. Do

corpo ou as vsceras.

somatizacin s.f. Fenmeno polo cal un trastorno

psquico d lugar a unha alteracin somtica.

somatoblasto s.m. Citoblasto.

somatoceptor s.m. Receptor encargado de recibi-los estmulos procedentes da musculatura somtica ou esqueltica.

somatoderma s.m. Capa somtica do mesoderma.

Tamn se di somatopleura.

somatodimia s.f. Monstruosidade fetal caracterizada

pola fusin dos corpos nos casos de monstros dobres, que
recibe diversos nomes segundo a parte fusionada.

somatofrenia s.f. Estado mental no que se esaxeran ou se

imaxinan enfermidades corporais.

somatognosia s.f. Coecemento ou percepcin do propio

corpo e da posicin das sas partes.

somatoloxa s.f. Estudio e coecementos anatmicos,

fisiolxicos, funcionais, etc., do corpo.

somatomedina s.f. Hormona polipeptdica que se forma

no fgado e no ril, que se atopa no sangue e que resulta
imprescindible para a accin biolxica da hormona do
crecemento sobre as cartilaxes. Tamn se di factor de
sulfatacin.

somatomegalia s.f. Xigantismo.

725

somatometra s.f. Medicin do corpo, sobre todo en

relacin coa biotipoloxa.

somtomo s.m. 1. Instrumento que se utiliza para

secciona-lo corpo do feto. 2. Somita.

somatopata s.f. Trastorno ou enfermidade orgnica.

Termo oposto a psicopata.

sono

somnifaciente adx. Somnfero.

somnfero-a adx. 1. Que produce sono. // s.m. 2. Axente
ou droga que ten a propiedade de provoca-lo sono.
Tamn se di hipntico.

somniloquia s.f. Accin de falar durante o sono, ou automatismo verbal durante o sono.

somatoplasma s.m. Protoplasma das clulas somticas.

somatopleura s.f. Capa somtica externa do mesoblasto,

somnipata s.f. Trastorno do sono.

somnolencia s.f. 1. Preguiza, falta de actividade, letargo,

que se une epiblasto para forma-la parede primitiva do

corpo.

desexo irresistible de durmir, sopor. 2. Estado intermedio

entre o sono e a vixilia.

somatopsicose s.f. Para Southard, afeccin mental sinto-

somnolismo s.m. Hipnotismo.

son s.m. 1. Sensacin que se produce nos rganos de audi-

mtica dunha enfermidade orgnica.

somatopsquico-a adx. Do corpo e da mente. Tamn se

di psicosomtico.

somatoscopia s.f. Exame ou exploracin do corpo.

somatosplacnoplurico-a adx. Da somatopleura e a
esplacnopleura.

somatosquise s.f. Anomala do desenvolvemento caracterizada por unha fisura do corpo, especialmente vertebral.

somatostatina s.f. Hormona inhibidora da liberacin

hipofisaria da hormona de crecemento, glicagn, insulina
e gastrina. Prodcese nas clulas pancreticas, intestino e
SNC.

somatotipia s.f. Clasificacin das persoas de acordo coas

caractersticas fsicas e constitucionais do corpo.

somatotoma s.f. Diseccin dun corpo. Tamn se di

anatoma.

somatotrpico-a adx. Que ten afinidade polos corpos,

fundamentalmente celulares.

somatotropina s.f. Hormona sintetizada e segregada

polo lobo anterior e que estimula o crecemento corporal.
Tamn se di hormona de crecemento (GH ou STH).

somatoxnese ou somatoxenia s.f. 1. Formacin ou

aparicin de estructuras ou de caracteres orgnicos de
orixe ambiental, non hereditarios. 2. Formacin do somatoplasma.

sombra s.f. Enfermidade como a anemia, o raquitismo e

outras que se cre estn producidas pola sombra dun
morto ou de certos animais.

somestesia s.f. Sensibilidade corporal. Tamn se di

somatestesia.

somita, somite ou somito s.m. Segmento primitivo

mesodrmico do tronco do embrin, composto de dermatoma, miotoma e esclerotoma. Tamn se di metmera.

somnambulismo s.m. Estado de actividade motora

durante o sono que se produce de forma automtica ou
provocada por hipnotismo.

somnmbulo-a adx. Que realiza actos de automatismo

ambulatorio espontneo durante o sono.

cin polas vibracins do aire ou doutro medio. 2. Rudo

normal ou anormal auscultado dentro do corpo. // S.
auscultatorio Rudo percibido por auscultacin. / S.
gstrico ou intestinal Son timpnico. / S. mate Son
producido pola percusin de rganos ou partes macizas
coma o fgado, masas musculares, etc. / S. timpnico
Son semellante que se produce pola percusin dun
pandeiro, que se percibe cando se percute sobre unha
cavidade chea de aire.

sonda s.f. Instrumento longo e fino, cilndrico, destinado

a explora-los conductos naturais ou accidentais do organismo, evacuar contido ou introducir substancias con fins
teraputicos ou diagnsticos. Tamn se di cnula,
catter. // S. acanalada Sonda longa e delgada en forma
de canle por unha das sas caras, que se emprega con fins
exploratorios ou para guiar instrumentos de fo cortante.
/ S. de Malacot Sonda de goma empregada para o cateterismo da uretra. / S. duodenal Sonda empregada para
extrae-los zumes duodenais (bile, zume pancretico) ou
para introducir medicamento. / S. en forma de cbado
Sonda ou catter que pose un cbado ou ngulo agudo
cerca do extremo. / S. esofxica Sonda longa e flexible
empregada para a alimentacin ou para a exploracin do
esfago. / S. gstrica Sonda de goma cun extremo romo
e perforado para evacua-lo contido do estmago. / S.
intestinal Sonda de goma de dobre luz de 2 a 3 m. de
longo, que se introduce pola boca ou por un orificio nasal
e que se emprega para baldeira-lo intestino nas oclusins
ou para a anlise dos diversos fragmentos intestinais. / S.
prosttica Sonda metlica empregada para sonda-los
enfermos de adenoma de prstata. / S. uretral Sonda
provista dun cistoscopio para o cateterismo, exploracin
ou dilatacin da uretra, por exemplo, a de Malacot, a de
Pezzer, etc. / S. vesical Sonda para a drenaxe ou exploracin da vexiga urinaria.

sondaxe s.f. Cateterismo.

sonitus s.m. (lat.) Son ou rudo. // S. aurium Rudo ou
zunido dos odos. Tamn se di tinnitus aurium.

sono s.m. 1. Estado fisiolxico peridico caracterizado

pola suspensin reversible das actividades nerviosas
asociadas vida de relacin, diminucin das funcins do
SNC e enlentecemento das principais funcins do organismo. Trtase dun mecanismo de adaptacin para previ-

sonografa
-lo esgotamento do sistema nervioso en particular e do
organismo en xeral, de xeito que durante este estado o
organismo recuprase da fatiga. Por electroencefalografa poden detectarse unhas fases de sono lento caracterizado por un retardo e sincronizacin de ondas, e
unhas fases de sono rpido ou paradoxal (REM) na que
existe unha desincronizacin do trazado con ondas
rpidas, hipotona muscular, movemento rpido dos
ollos, etc. 2. Gana ou desexo de durmir. // Cura de s.
Induccin sono por medio da administracin de hipnticos con fins teraputicos. / S. elctrico Perda do movemento voluntario e estado de anestesia xeral causada pola
aplicacin dunha corrente elctrica rapidamente interrompida. / Enfermidade do s. V. enfermidade. / S.
paroxstico Narcolepsia.

sonografa s.f. V. ecografa.

soo s.m. Representacin de imaxes ou sucesos durante o
sono. En canto seu contido, na psicanlise difernciase
o contido manifesto e o contido latente do sono. O
primeiro consecuencia do traballo do sono e refrese a
imaxes, ideas e sucesos do sono na forma en que son
evocados polo soante contalo. O contido latente est
formado polos desexos reprimidos e incle o conxunto de
significados que se revelan a travs da anlise do contido
manifesto do sono. // S. en vixilia dirixido Mtodo
psicoteraputico de R. Desoille que consiste na interpretacin das fantasas que xorden a partir de imaxes ou
temas sacados polo terapeuta.

sopor s.m. Sono profundo, letarxia.

soporfero-a adx. Que induce sono ou sopor.
soporte s.m. Sostn, aparello ou instrumento que suxeita.
sopro s.m. Rudo suave que se percibe por auscultacin,
semellante rudo emitido cando se expulsa aire ou
cando pasa unha columna de lquido por un conducto
estreito. // S. accidental O causado por unha circunstancia transitoria. / S. anmico Sopro cardaco ou
vascular debido falta de glbulos vermellos. / S. anfrico Rudo que resulta da transmisin do sopro tubrico
a travs dun pneumotrax ou caverna pulmonar, semellante que se produce soprando enriba do colo aberto
dunha botella. / S. artico Sopro que indica unha lesin
das vlvulas articas. / S. bronquial O que se ausculta
sobre os bronquios, tanto na inspiracin como na expiracin. / S. cardaco Sopro agregado que se escoita sobre a
rexin cardaca. / S. cardiopulmonar Sopro causado
polo choque do corazn contra o tecido pulmonar. / S.
cavernoso Rudo de tonalidade grave e timbre caracterstico de algo oco producido durante a respiracin polo
paso de aire a travs dunha cavidade pulmonar patolxica
que acta como resoador. / S. crecente Sopro que se
observa na estenose mitral, caracterizado polo aumento
progresivo do seu timbre. / S. de Austin Flint Sopro
diastlico que se presenta na insuficiencia artica. Tamn
se di sopro de Flint. / S. de Drummond Sopro que se
percibe na traquea nos casos de aneurisma artico,
debido s movementos deste. / S. de Duroziez Sopro

726
vascular dobre percibido na arteria femoral nos casos de
insuficiencia da vlvula artica. / S. de Graham-Steell
Sopro causado pola insuficiencia pulmonar relativa
percibido durante a distole no III espacio intercostal
esquerdo, e que se propaga longo do esterno. / S. de
Parrot Sopro suave que se escoita na asistolia en vez do
ton cardaco. / S. diastlico Sopro correspondente distole cardaca, que despois do II rudo indica insuficiencia
sigmoide ou unha estenose mitral ou tricspide. / S. fetal
Sopro que depende da circulacin do feto, e isocrnico
cos seus latexos cardacos. / S. funcional Sopro cardaco
producido por anemia ou por unha frecuencia cardaca
rpida. / S. mitral ou tricspide Sopro causado por
lesin das vlvulas mitral ou tricspide, respectivamente.
/ S. orgnico Sopro debido a unha alteracin orgnica do
corazn ou dos vasos. / S. placentario ou materno O
causado polo paso de sangue pola placenta, que
isocrono co pulso da nai. / S. pulmonar O debido a unha
afeccin das vlvulas pulmonares. / S. sistlico Sopro
correspondente sstole cardaca, que indica unha insuficiencia mitral ou tricspide. / S. tubrico ou bronquial
Sopro que se produce en toda a rbore bronquial, pero
que s se percibe nas alteracins do pulmn ou pleura:
pneumona, derramo pleural, etc. / S. uterino Rudo que
produce o sangue nas arterias do tero gravdico. / S.
vascular Rudo anormal producido nun vaso sanguneo
por alteracin do vaso ou do sangue. / S. venoso Sopro
suave, continuo, non sistlico coma o arterial, que se
percibe auscultando unha vea grosa. / S. vesicular
Murmurio vesicular.

sorbefaciente adx. Que promove a absorcin.

sorbitol s.m. Substancia de sabor doce, empregada como
laxante e como diurtico.

sordes s.f. (lat.) Substancia escura e sucia que se acumula

sobre os beizos e os dentes nalgunhas enfermidades
febrs graves, coma o tifo, e que consiste nunha mestura
de alimentos, restos epiteliais e microorganismos.

soro s.m. Parte clara dun lquido orgnico: sangue, leite,

linfa, etc., despois da coagulacin do mesmo. O soro
sanguneo unha solucin acuosa moi rica en albumina,
compostos nitroxenados (urea, aminocidos, cido rico,
creatinina) e diversos ins minerais. Ademais contn
outras substancias, en especial enzimas e hormonas. A
anlise cuantitativa dalgns compoentes do soro constite un elemento de diagnstico e o obxecto de estudio
da seroloxa. En teraputica non adoita usarse o soro
sanguneo, pero si os chamados soros salinos. // Enfermidade do s. Reaccin patolxica orixinada por usar
soros teraputicos ricos en albumina. / Enfermidade do
s. activo Soro que pose complemento. / S. anti-RH
Soro que contn anticorpos do factor RH, que se emprega
en clnica para identifica-los individuos que posen
factor RH positivo. / S. antitetnico Soro especfico
obtido de animais sans inmunizados coa toxina do Clostridium tetani. / S. artificial Solucin salina que se
inxecta, sobre todo por va venosa. A mis comn a
solucin acuosa de cloruro de sodio. V. solucin salina.

727
/ S. da verdade Preparado a base de barbitricos, escopolamina, etc., que produce un nivel de conciencia que
permite indagar ideas reprimidas. / S. de Ringer V. solucin de Ringer. / S. de Yersin Soro profilctico e curativo da peste bubnica. / S. especfico Soro que contn
anticorpos contra microorganismos especficos ou contra
antxenos tamn especficos. / S. fisiolxico Solucin
salina normal. / S. glicosado Soro fisiolxico que contn
glicosa. / S. hiperinmune Soro moi rico en anticorpos
que se obtn dunha persoa convalecente que foi inmunizada ademais co microorganismo activo da enfermidade.
/ S. inactivo Soro inactivado mediante un proceso de
quentamento a 58 C - 60 C para destru-la actividade do
complemento. / S. isotnico Soro salino con igual
presin osmtica c do plasma. / S. profilctico Soro que
se obtn por inoculacin a animais de xermes atenuados
ou non, de xeito que provoquen no animal a formacin de
anticorpos. Se son especficos estes anticorpos chmase
soro inmune, que contn o anticorpo especfico do antxeno empregado para a inmunizacin.

soroche s.m. Mal das montaas.

sorodiagnstico s.m. V. serodiagnstico.
sororiacin s.f. Aumento do tamao dos peitos na pubertade.

soroterapia s.f. Seroterapia.

sosa s.f. Nome comercial do carbonato de sodio, bicarbonato de sodio e hidrxido de sodio. // S. custica Hidrxido de sodio.

sozalbumina s.f. Protena defensiva presente no organismo, destructora de bacterias e de toxinas.

spansule s.f. Cpsula de efecto diferido.

Spirillum Xnero de bacterias da familia espirilceas. Son
aerbicas, quimiorganotrficas, gramnegativas, de forma
bacilar e con flaxelos. Desenvlvense en augas ptridas.
Unha das sas especies, a Spirillum minor, parasita dos
roedores e no home o axente causal do sodoku, ou febre
por mordedura de rata.
Spirochaeta Xnero de microorganismos bacterianos da
familia espiroquetceas, que se desenvolven en augas
doces ou salgadas con materia orgnica en descomposicin. Algunhas das sas especies, como a S. recurrentis,
transmitida home por caros e a causante da febre
recorrente.

splitting s.m. Mecanismo mental propio da esquizofrenia

ou da histeria.

Sporothrix Xnero de fungos parasitos, do cal algunha

especie causante da esporotricose no home e en
animais.

Sr Smbolo do estroncio.
ST No ECG, segmento comprendido entre o final do QRS
e o comezo da onda T.

stadium s.m. (lat.) Perodo.

Streptococcus

Staphylococcus Xnero de bacterias da familia micrococceas. Son cocos grampositivos, anaerobios facultativos, quimiorganotrficos e catalase-positivos. Pdense
atopar como parasitos e/ou patxenos para o home, e
producen substancias extracelulares como coagulase,
penicilinase, leucodina, enterotoxina, pigmentos, etc. //
S. aurens Produce pigmentos con coagulase-positivo.
responsable de furnculos, mastite, infeccins de feridas,
osteomielite, cadros respiratorios e procesos de gastroenterite. Tamn se di S. pyoxenes. / S. epidermidis Estafilococo non pigmentado, coagulase-negativo, saprfito da
pel e das mucosas e patxeno oportunista. Pode causar
infeccins urinarias, endocardite, infeccins valvulares,
etc. / S. saprophyticus Estafilococo coagulase-negativo
raramente patxeno. Difernciase do S. epidermidis pola
sa resistencia novobiocina.

status s.m. (lat.) Estado ou condicin.

Steiner, tumor de V. tumor de Steiner.
Stein-Levental, sndrome de V. sndrome de Stein-Levental.

stem cells Clula nai. Adoita usarse para designa-las

clulas proxenitoras da hematopoese.
stercus s.m. (lat.) Feces.

Stevens-Johnson, sndrome de V. sndrome de

Stevens-Johnson.

Stokes, sndrome de V. sndrome de Adams-Stokes.

Stomoxys Xnero de moscas zugadoras de sangue. A S.
calcitrans a mosca das cortes e pode actuar como
axente transmisor pasivo do botn de Oriente.

Streptobacillus Xnero de bacterias gramnegativas aerobias ou anaerobias facultativas. A S. moniliformis o

axente da febre por mordedura de rata.

Streptococcus Xnero de bacterias da familia estreptococceas. Son cocos grampositivos que se dispoen en
cadeas, quimiorgantrofos, anaerobios facultativos e
catalase- negativos. Atpanse como parasitos e/ou patxenos no home nas vas respiratorias ou no aparello
dixestivo. En placas de gar-sangue poden provocar
hemlise de dous tipos diferentes: hemlise beta ou
hemlise completa de hemacias, e hemlise alfa incompleta ou viridans. Poden producir diversas substancias
extracelulares, como leucodinas, estreptolisina 0 e 5,
nucleases extracelulares, etc. A clasificacin moi
complexa e faise atendendo tipo de hemlise que causa
en placa gar-sangue, carbohidrato C da parede celular e
protena M tamn da parede celular. Abarca mis de vinte
especies, das que interesan especialmente S. agalactiae,
S. faecalis, S. mutans, S. pneumoniae, S. pyogenes e S.
salivarius. // S. agalactiae hemoltico beta e causa
procesos spticos graves no neonato que se contaxian na
canle do parto. / S. faecalis Enterococo que pode ser non
hemoltico ou hemoltico alfa ou beta. saprfito no
intestino e nas vas respiratorias altas, e pode causar
infeccins urinarias e endocardite bacteriana subaguda.
pouco sensible s antibiticos. / S. mutans Desempea

Streptomyces
un papel importante na formacin de caries. / S. pneumoniae Pneumococo que causa pneumonas, infeccins
pixenas, otite ou meninxite. Sobre placas gar-sangue
causa hemlise tipo alfa. Clasifcanse segundo o tipo de
cpsula. / S. pyogenes hemoltico tipo beta e pertence
grupo A de Lancefield. Causa procesos spticos como
anxinas, erisipela, escarlatina, panaricios, otite, etc., e
procesos postinfecciosos como polirreumatismo agudo e
glomerulonefrite. moi sensible penicilina G. / S. salivarius Estreptococo hemoltico alfa, saprfito nas vas
areas superiores, responsable de cadros de endocardite.
/ S. viridans A maiora ocasiona hemlise alfa en placas
gar-sangue. Son saprfitos habituais das vas respiratorias altas e responsables do 90% dos cadros de endocardites bacterianas subagudas.

Streptomyces Xnero de bacterias grampositivas aerbicas da familia estreptomicetceas. Algunhas das sas
especies producen antibiticos antibacterianos de grande
interese, como estreptomicina, kanamicina, lincomicina,
tetraciclinas, etc.

Streptothrix Xnero de bacterias que posen vaa de

hialina e estn moi difundidas na auga doce.

Strongyloidea Orde de vermes nematodos parasitos.

Comprende varios xneros, dos cales os patxenos para o
home son os xneros Ancylostoma, Necator e Trichostrongylus.

Strongyloides Xnero de vermes nematodos da orde

Rhabdiasoidea, que son parasitos intestinais de animais
herbvoros e do home. Entre os parasitos do home
destaca o S. intestinalis ou S. stercoralis, parasito da
parede do tubo dixestivo e responsable da estronxiloidose, frecuente en pases tropicais e que se caracteriza
por unha diarrea intermitente.

Strmpell, signo, sndrome de V. signo, sndrome.

Stuart, sndrome de V. sndrome.
suar v. Transpirar, deitar suor polos poros da pel.
sub- Prefixo do latn, debaixo, inferior.
subabdominal adx. Situado ou que ocorre por debaixo
do abdome.

subacetabular adx. Situado debaixo do acetbulo.

subacidez s.f. Acidez inferior normal.
subagudo-a adx. Intermedio entre agudo e crnico.
subalimentacin s.f. Alimentacin insuficiente. Tamn
se di hipoalimentacin.

subapical adx. Situado nun pice ou vrtice.

subaponeurtico-a adx. Situado ou que ocorre debaixo
da aponeurose.

subaracnoide adx. Situado debaixo da aracnoide.

subareolar adx. Situado ou que ocorre debaixo do vrtice
da mama.

subastragalino-a adx. Situado debaixo do astrgalo.

728

subatloide adx. Situado ou que ocorre debaixo do atlas.

subauricular adx. Situado ou que ocorre debaixo da
orella ou da aurcula.

subaxial adx. Debaixo dun eixe.

subaxoide adx. Situado debaixo do axe.
subcalcarino-a adx. Situado debaixo da fisura calcarina.
subcartilaxinoso-a adx. 1. Situado debaixo dunha cartilaxe. 2. Que parcialmente cartilaxinoso.

subcerebeloso-a adx. Situado debaixo do cerebelo.

subcerebral adx. Situado debaixo do cerebro.
subclavicular adx. Situado debaixo da clavcula.
subclavio-a adx. 1. Subclavicular. 2. V. arteria, nervio.
subclnico-a adx. Que non presenta manifestacins
clnicas.

subcondral adx. Situado debaixo da cartilaxe.

subconsciencia s.f. Conxunto de fenmenos psquicos
que actan xunto conciencia pero ocultos a esta.

subconsciente adx. 1. En estado de subconsciencia. //

s.m. 2. Inconsciente ou estadio intermedio entre o inconsciente e o consciente.

subconxuntival adx. Que ocorre debaixo da conxuntiva.

subcortical adx. Da porcin de encfalo situada debaixo
do crtex cerebral.

subcostal adx. Situado debaixo das costelas.

subcostalxia s.f. Dor por debaixo das costelas.
subcrepitante adx. Escasamente crepitante.
subcrural adx. Das fibras musculares inseridas na
porcin inferior da cara anterior do fmur e na cpsula
articular do xeonllo.

subcutneo-a adx. 1. Que ocorre ou se sita debaixo da

pel. 2. Que se insire ou se implanta debaixo da pel.
Tamn se di hipodrmico.

subcute s.f. Tecido subcutneo.

subcuticular adx. Subepidrmico.
subdelirio s.m. Delirio incompleto do cal o enfermo sae
cando se reclama a sa atencin.

subdeltoide adx. Debaixo do msculo deltoide.

subdrmico-a adx. Hipodrmico, subcutneo.
subdiafragmtico-a adx. Que ocorre ou est situado
debaixo do diafragma.

subduccin s.f. 1. Traccin cara a abaixo. 2. Movemento

do ollo cara a abaixo pola accin do msculo recto inferior.

subdural adx. Situado debaixo da duramter.

subencfalo s.m. Conxunto formado polo bulbo, protuberancia, pednculos e corpos cuadrixminos.

729

subendotelio s.m. Membrana de Dbove.

subependimario-a adx. Situado debaixo do epndima.
subepidrmico-a adx. Situado ou que ocorre debaixo da
epiderme.

subepigltico-a adx. Situado ou que ocorre debaixo da

epiglote.

subepitelial adx. Situado ou que ocorre debaixo do

epitelio.

suberose s.f. Enfermidade respiratoria de tipo alrxico

por inhalacin de po de madeira.

subescapular adx. 1. Situado debaixo da escpula. // s.m.

2. V. msculo, nervio.

subespioso-a adx. Situado ou que ocorre debaixo da

apfise espiosa da escpula. Tamn se di infraespioso.

subesternal adx. Debaixo do esterno.

subexcitacin s.f. Excitacin incompleta.
subfalcial adx. Situado debaixo da fouce do cerebro.
subfebril adx. Algo febril, que non excede moito da
temperatura normal.

subfrnico-a adx. Subdiafragmtico.

subglenoide adx. Situado debaixo da fosa glenoide.
subglosite s.f. Inflamacin da cara inferior da lingua ou
dos tecidos situados debaixo dela. // S. difteroide Afta
caquctica. Tamn se di enfermidade de Riger.

subgltico-a adx. 1. Que ocorre debaixo da glote. 2.

Sublingual.

subheptico-a adx. Que ocorre debaixo do fgado.

Tamn se di infraheptico.

subhialoide adx. Que ocorre ou se sita debaixo da

membrana hialoide.

subhioide adx. Que ocorre debaixo do so hioide. Tamn

se di infrahioide.

subictrico-a adx. De tinguidura ictrica pouco intensa.

subculo s.m. 1. Soporte. 2. Parte da circunvolucin do
hipocampo.

subilaco-a adx. Situado debaixo do so ilaco.

subinfeccin s.f. Infeccin abortada pola destruccin das
bacterias que invadiron o organismo antes de que as
toxinas puidesen completa-la infeccin.

subinflamacin s.f. Inflamacin leve.

subintrante adx. Dos accesos ou paroxismos que se
suceden tan prximos que comeza un antes de rematar
completamente o anterior.

subinvolucin s.f. Incapacidade para recupera-lo tamao

normal, por exemplo no caso dun rgano que sufriu unha
hipertrofia. // S. do tero Detencin da involucin
normal do tero despois do parto.

subneural

sublaio s.m. ou sublacin s.f. Separacin, desprendemento. // S. retinae Desprendemento da retina.

subletal adx. Lixeiramente inferior a unha dose letal.

sublimacin s.f. 1. Paso dunha substancia do estado
slido estado gasoso ou viceversa, sen pasar polo
estado lquido. 2. Mecanismo psquico mediante o cal se
modifica a finalidade dun impulso que creaba conflicto
no individuo. A sublimacin foi estudiada sobre todo
polos psicanalistas como satisfaccin das pulsins
sexuais a travs de finalidades non sexuais.

sublimado-a adx. 1. Obtido por sublimacin. // s.m. 2.

Slido resultado da sublimacin, que constite un
primeiro grao de purificacin.

subliminar adx. Que est situado por debaixo do limiar

de percepcin sensorial.

sublingual adx. Situado debaixo da lingua. V. glndula,

arteria.

sublingite s.f. Inflamacin da glndula sublingual.

sublumbar adx. Situado ou que ocorre debaixo da zona
lumbar.

subluxacin s.f. Luxacin incompleta, dicir, aquelas

nas que a cabeza articular non perdeu totalmente as relacins normais de contacto. // S. de Vokmann Forma de
artrite tuberculosa do xeonllo que produce contractura en
flexin, rotacin externa da perna e curvatura da porcin
superior da tibia.

submaleolar adx. Situado ou que ocorre debaixo dos

malolos.

submandibular adx. Situado ou que ocorre debaixo da

mandbula. Tamn se di submaxilar.

submana s.f. V. hipomana.

submarxinal adx. Situado ou que ocorre debaixo dunha
marxe ou beira.

submatidez s.f. Diminucin da sonoridade percusin.

submaxilar adx. Situado debaixo do maxilar. // V. glndula.

submaxilite s.f. Inflamacin da glndula submaxilar.

submaxilofacial adx. Relativo msculo triangular dos
labios.

submembranoso-a adx. Situado ou que ocorre debaixo

dunha membrana.

submennxeo-a adx. Situado ou que ocorre debaixo das

meninxes.

submersin s.f. Introduccin dun corpo ou substancia

debaixo da auga. Variedade de asfixia dos afogados.

submucosa s.f. Capa de tecido celular situada debaixo da

mucosa.

subnasal adx. Situado ou que ocorre debaixo do nariz.

subneural adx. Situado debaixo dun nervio.

subnormal

subnormal adx. Que ten unha idade mental inferior que

lle corresponde pola sa idade cronolxica, deficiente
mental.

subnotocordal adx. Situado ou que ocorre debaixo do

notocordio. Tamn se di subcordal.

subnutricin s.f. Defecto ou deficiencia na nutricin.

suboccipital adx. Situado debaixo do occipicio.
suboprculo s.m. Porcin da circunvolucin occipital
que cobre a illa de Reil.

suborbitario-a adx. Situado debaixo da rbita.

subparietal adx. Situado ou que ocorre debaixo do so
ou rexin parietal.

subpericrdico-a adx. Que ocorre ou que se sita

debaixo do pericardio.

subperistico-a adx. Que est situado debaixo do

peristeo.

subperitoneal adx. Que sucede ou se sita debaixo do

peritoneo.

subpleural adx. Situado ou que ocorre debaixo da pleura.

subpontino-a adx. Situado debaixo da ponte de Varolio.
subprosttico-a adx. Situado ou que ocorre debaixo da
prstata.

subpubiano-a adx. Situado ou que ocorre debaixo da

pube.

subrotuliano-a adx. Infrarrotuliano.

subscricin s.f. Parte da prescricin ou receita na que se
indica o modo de preparacin.

subseroso-a adx. Situado ou que ocorre debaixo dunha

membrana serosa.

subsidencia s.f. Desaparicin gradual dun acceso ou

enfermidade.

substancia s.f. 1. Materia da que est formado un corpo

ou un rgano. 2. Tecido. // S. accesoria alimenticia Vitamina. / S. adamantina Esmalte dos dentes. / S. albuminoide Albuminoide. / S. amiloide Amiloide. / S. bactericida Complemento. / S. bacteriotrpica Opsonina. / S.
beta Corpos de Heinz. / S. branca Porcin do cerebro e
da medula espial formada por fibras nerviosas mielinizadas. / S. branca de Schwann Mielina. / S. cimoplsica
Substancia existente nos tecidos que estimula a coagulacin do sangue. / S. coloide Substancia de consistencia
xelatinosa, de orixe epitelial e constitucin qumica
descoecida, que se forma na dexeneracin coloide. / S.
compacta Tecido seo no que as trabculas se apegan
unhas s outras sen deixaren cavidades intermedias. / S.
cortical Substancia que forma o crtex do cerebro ou
doutro rgano, como o ril. / S. cromafn Substancia que
ten afinidade polo cido crmico ou polos seus sales, por
exemplo, a substancia que constite a medula suprarrenal. / S. cromfila ou cromfoba Substancia constituntes celulares con ou sen afinidade, respectivamente,

730
polas substancias colorantes. / S. de Nissl Substancia
cromfila das clulas nerviosas motoras. / S. ebrnea
Dentina. / S. esponxosa Tecido seo formado por trabculas finas que separan pequenas cavidades. / S.
feocroma Substancia cromafn. / S. ferruxinosa Corpsculos que limitan pola parte inferior o locus coeruleus da
base do IV ventrculo, dos cales se pensa que derivan as
fibras trficas do nervio trixmino. / S. fundamental
Substancia homoxnea e amorfa, de natureza colxena,
que forma parte das diferentes variedades do tecido
conxuntivo e dentro da cal se atopan clulas, fibras elsticas, colxenas e de reticulina. Tamn se di substancia
intercelular. / S. gris Substancia composta de clulas
nerviosas, clulas de neurogla, fibras nerviosas e vasos,
que forman o crtex cerebral, os ganglios centrais e o
eixe da medula espial. / S. H Substancia semellante
histamina que resulta dunha irritacin da pel, e que se
considera a causa do edema e do eritema local producido
polo irritante. / S. hemoltica Substancia contida no soro
sanguneo, que destre os glbulos vermellos administrados por transfusin. / S. hialina Porcin intersticial
mis fluda do protoplasma celular. / S. innominada
Capa de substancia gris situada debaixo do ncleo lenticular. / S. interesponxioplsica Hialoplasma. / S.
liminal Da substancia presente no sangue que se excreta
pola urina s cando se atopa neste nunha proporcin que
excede certos valores. Por exemplo, o azucre. / S. lipotrpica Substancia que aumenta o trnsito heptico dos
lpidos e que se opn dexeneracin do fgado. / S.
medular Substancia formada no parnquima dun rgano.
/ S. mucosa Mucina. / S. negra Locus niger. / S. sea
Cemento dentario. / S. presora ou depresora Substancia
que aumenta ou dimine, respectivamente, a presin arterial. / S. preventiva ou sensibilizante Amboceptor. / S.
propia Tecido esencial dun rgano. / S. reticular Formacin de agregados de clulas separadas por fibras en
disposicin reticular. Estas formacins constiten certas
rexins do encfalo que interveen na actividade reflexa.
/ S. tigroide Corpos de Nissl. / S. tromboplstica Tromboplastina ou substancia cimoplsica. / S. vagal Substancia que se libera nas terminacins vagais e que ten
efecto inhibitorio sobre o corazn.

substitucin s.f. 1. Accin e efecto de poer unha cousa

ou un elemento no canto doutro. 2. En qumica, cambio
dun tomo ou dun radical por outro, sen que o resto da
molcula se modifique. 3. En psicanlise, mecanismo
inconsciente mediante o cal un obxecto ou emocin
inaceptables son substitudos por outros aceptables. // S.
adiposa Dexeneracin adiposa. / S. celular Rexeneracin fisiolxica das clulas sanguneas.

substitutivo-a adx. Que realiza unha substitucin de

sntomas ou funcins. Especialmente do tratamento derivativo e do transplante de rganos.

substrato s.m. 1. Substancia sobre a cal un enzima exerce

a sa accin. 2. Capa ou estrato inferior. 3. Substancia
intercelular ou substancia fundamental.

731

suco

subsultus tendinum loc. (lat.) Movemento brusco dos

succin s.f. 1. Accin ou proceso de chupar ou aspirar. 2.

tendns como consecuencia de contraccins musculares,

que se observan en enfermidades neurolxicas, nas
febres tficas, etc.

Acto reflexo do neonato mediante o cal succiona leite

materno aplicando a boca mama da nai. // S. postusxena Son de succin que se percibe nunha caverna
pulmonar despois dun acceso de tose.

subtlamo s.m. Hipotlamo.

subtarsal adx. Situado ou que ocorre debaixo do tarso.
subtegumentario-a adx. Subcutneo.
subterci s.f. Afeccin paldica maligna causada polo
Plasmodium falciparum.

subtimpnico-a adx. 1. Que ten un son case timpnico.

2. Situado debaixo do tmpano.

subtiroide adx. 1. Situado ou que ocorre debaixo da

tiroide. // s.m. 2. Msculo formado pola unin das
porcins superior e inferior do msculo tiroaritenoide.

subtiroidismo s.m. Hipotiroidismo.

subtotal adx. Case total.
subtrocantreo-a adx. Situado debaixo do trocnter.
subber s.m. Neno lactante.
subumbilical adx. Situado ou que ocorre debaixo do
embigo.

suburetral adx. Situado ou que ocorre debaixo da uretra.

subvaxinal adx. Situado debaixo dunha vaa ou debaixo
da vaxina.

subvertebral adx. Situado debaixo das vrtebras.

subviril adx. De virilidade deficiente.
subvitaminose s.f. Hipovitaminose.
subvola s.f. Espacio entre o segundo e o terceiro dedo da
man.

subxacente adx. Situado debaixo de algo.

subxectivo-a adx. Percibido s pola persoa afectada, e
non perceptibles polos sentidos doutra persoa, como
sntomas ou sensacins.

subxugal adx. Situado debaixo do so malar.

sucagogo-a adx. 1. Estimulante da secrecin. // s.m. 2.
Axente con esta accin.

succnico, cido s.m. cido dicarboxlico presente en

tdolos seres vivos, que constite un importante producto
intermedio do metabolismo do cido tricarboxlico.

succinilcolina s.f. Substancia despolarizante da placa

motora do msculo esqueltico, empregada como relaxante muscular en cirurxa.

succinilsulfatiazol s.m. Substancia derivada das sulfamidas con accin bacteriosttica, especialmente sobre as
bacterias intestinais, por ser un composto pouco soluble
e absorbible. Emprgase no tratamento pre e postoperatorio de intervencins cirrxicas intestinais.

succino s.m. mbar.

succintum s.m. (lat.) Diafragma.

succus s.m. (lat.) Zume.

sucedneo-a s.m. 1. Substancia que pode substitur a
outra por ter propiedades semellantes. // adx. 2. Que
segue ou que est en lugar doutro.

suco s.m. Depresin ou canle lonxitudinal e superficial.

Tamn se di rego, fisura. // S. alveolar Espacio ou fondo
de saco entre as enxivas e os beizos. / S. anterolateral
Suco da medula correspondente lia de orixe das races
nerviosas anteriores. / S. auriculo-ventricular Suco
localizado na aurcula e no ventrculo esquerdos, onde se
atopa o seo coronario. / S. balanoprepucial Suco
circular que limita a coroa da glande. / S. basilar Suco
medial da protuberancia, que constite o percorrido da
arteria basilar. / S. bicipital Suco que sinala o lmite entre
o msculo bceps e o braquial anterior. / S. calcarino V.
fisura calcarina. / S. cartide ou cavernoso Suco ou
depresin entre o corpo e a base da maior do esfenoide,
onde se aloxa a arteria cartide interna e o seo cavernoso.
/ S. carpiano Concavidade situada na superficie anterior
dos sos do carpo. / S. coronario Suco que circunda a
superficie externa do corazn, entre as aurculas e os
ventrculos. / S. de Beau V. lia de Beau. / S. de Blessig
Suco situado no ollo do embrin nunha posicin que
corresponde futura ora serrata. / S. de Liebermeister
Suco anteroposterior situado na superficie superior do
fgado, debido desenvolvemento imperfecto deste
rgano. / S. de Monro V. s. hipotalmico. / S. de Reil
Suco circular da illa. / S. de Waldeyer Suco que se
interpn entre o limbo da lmina espiral sea e o rgano
de Corti. / S. dixital Depresin da superficie palmar da
man. / S. enxival Fendedura que rodea o dente. / S. hipotalmico Suco localizado na parede do III ventrculo, que
vai desde o orificio interventricular ata o acueducto de
Silvio. / S. intertubercular do mero Suco ou canle
bicipital pola que pasa o tendn longo do bceps. / S.
lagrimal de Verga Suco polo que se contina o orificio
inferior do conducto lagrimoneural. / S. medular Suco
localizado na lia dorsal do embrin, que forma o tubo
neural. / S. milohioide Suco situado nas caras internas
das ramas mandibulares, por onde pasan a arteria e o
nervio milohioide. / S. nasolabial Suco situado entre o
nariz e o labio superior. / S. nasopalatino Suco que se
localiza na superficie lateral do vmer, por onde pasa o
nervio nasopalatino. / S. olfactivo Canle olfactiva. / S.
parietooccipital Suco situado entre os lobos occipital e
parietal. / S. posterolateral Suco localizado no bulbo
raqudeo, onde se sitan as races dos nervios vago e
glosofarnxeo. / S. radial Depresin situada na cara
posterior do mero, para o nervio radial e a arteria
umeral. Tamn se di sulcus radialis. / S. timpnico
Depresin situada no anel timpnico, onde se insire o
tmpano. / S. transverso Suco localizado no so parietal,
onde se sita o seo lateral. / S. venosos Sucos da super-

sucorrea
ficie cerebral dos sos do cranio onde se aloxan as veas
mennxeas. / S. vertebral Cada unha das canles da
columna vertebral a cada lado das apfises espiosas. / S.
xenital Depresin localizada nos xenitais embrionarios, a
partir da cal se orixina a uretra.

sucorrea s.f. Fluxo excesivo dun zume ou secrecin.

sucrase s.f. V. invertase.
sucrosa s.f. Sacarosa.
sucrosuria s.f. V. sacarosuria.
suctorial adx. Do rgano que realiza a succin.
suctorio-a adx. Que serve para chupar ou zugar.
suculento-a adx. 1. Saboroso e nutritivo. 2. Que contn
moito zume. 3. Tumefacto por infiltracin edematosa ou
linftica. // Man s. Aspecto da man en certas patoloxas,
debida a infiltracin edematosa do tecido subcutneo.

sucusin s.f. Accin de sacudir unha parte do corpo para

descubri-la presencia de lquido. // S. hipocrtica
Mtodo de exploracin torcica que consista en sacudi-lo enfermo polos ombros, mesmo tempo que se auscultaba, para o diagnstico de hidropneumotrax ou piopneumotrax.

sudacin s.f. Exhalacin de suor, especialmente provocada con fins teraputicos. Tamn se di exsudacin.

sudmina s.f. Dermatose caracterizada pola formacin

de vesculas diminutas e transparentes na pel, de aspecto
miliar, e que reteen a suor, a consecuencia de procesos
que xeran sudacin abundante.

sudn s.m. Pigmento colorante pardo, en forma de po, que

se emprega especialmente para tingui-lo tecido adiposo.
Existen variedades como o sudn amarelo, derivado da
anilina e do resorcinol, e o sudn III, colorante vermello
derivado do amidobenceno e do naftol-beta, empregado
para tingui-los bacilos tuberculosos.

sudanofilia s.f. 1. Estado no que os leucocitos conteen

partculas que se tinguen facilmente co sudn vermello.
Parece relacionada con estados de supuracin. 2. Afinidade pola coloracin do sudn.

sudatorio-a adx. 1. Sudorfero, sudorfico. // s.m. 2.

Lugar onde se provoca suor por medio de baos de aire
quente.

sudoqueratose s.f. Queratose das glndulas ou dos

conductos sudorparos.

732
ambientes enrarecidos. 3. Ardencia ou sensacin sbita
de calor de natureza conxestiva, xeralmente acompaada
de avermellamento.

sufocante adx. Que sufoca, especialmente unha anxina

ou un catarro bronquial.

sufrimento s.m. Padecemento fsico ou psquico mis ou

menos duradeiro. // S. fetal Estado patolxico do feto por
hipoxia durante o embarazo ou o parto. As causas poden
ser maternas, uterinas, umbilicais e mesmo placentarias.

sufusin s.f. Derramo, especialmente sanguneo, ou

hemorraxia con infiltracin nos tecidos.

suicidio s.m. Accin de quita-la propia vida voluntariamente. Tamn se di autofona.

suicidiomana s.f. Tendencia de tipo morboso suicidio.

Tamn se di autofonomana.

sulciforme adx. En forma de suco ou rego.

sulcus s.m. (lat.) Canle, fisura, suco. // S. lunatus Suco
semilunar que se ve s veces na cara externa do lobo
occipital. / S. ventralis Suco mediano anterior da medula
espial.

sulf- Prefixo do latn, xofre.

sulfacetamida s.f. Sulfamida empregada tonicamente
nas infeccins oftlmicas.

sulfadiacina s.f. Sulfonamida de accin e excrecin

rpida e con pouca toxicidade.

sulfaldehido s.m. Substancia lquida oleosa e axofrada

que se emprega como hipntico.

sulfamida s.f. Frmaco quimioterpico de actividade

antibacteriana, derivado da sulfanilamida. Introducidos
en teraputica en 1937, foron os axentes quimioterpicos
mis importantes para o tratamento das infeccins ata a
aparicin dos antibiticos, os cales teen efectos moito
menos txicos, polo que o papel das sulfamidas decaeu
moito desde aquela.

sulfanemia s.f. Anemia causada polas sulfamidas.

sulfanilamida s.f. Ncleo qumico comn dos quimioterpicos do grupo das sulfamidas. a para-aminobencenosulfonamida, substancia que se presenta en cristais
brancos ou en po, soluble, de accin bacteriosttica,
eficaz contra os estreptococos beta-hemolticos, meningococo, gonococo, estafilococo, Brucella e Clostridium
perfringens. Anteriormente foi empregada no tratamento
de procesos infecciosos, sendo substitudas por derivados
menos txicos ou por antibiticos.

sudorese s.f. Sudacin profusa.

sudorfero-a adx. Sudorparo.
sudorfico-a adx. 1. Que segrega ou que produce suor.

sulfapiracina s.f. Ismero da sulfapiridina, eficaz nas

Tamn se di diafortico. // s.m. 2. Axente con accin

sudorfica.

infeccins pneumocccicas, estreptocccicas, por Escherichia coli e Shigella.

sudorparo-a adx. Que segrega suor.

sudorrea s.f. Hiperhidrose.
sufocacin s.f. 1. Dificultade de respirar. 2. Asfixia por

sulfapiridina s.f. Derivado da sulfanilamida-2-paraami-

obstruccin das vas respiratorias ou por estar en

nobencenosulfamidopiridina.

sulfapirimidina s.f. Sulfadiacina.

sulfatado-a adx. Que contn sulfato.

733

sulfatase s.f. Enzima que hidroliza steres de cido sulfrico.

sulfatemia s.f. Presencia de sulfato no sangue.

sulfatiazol s.m. Sulfamida de accin antibacteriana. N1-2-tiazolilsulfanilamida.

sulftido s.m. Tipo de substancias lipoides formado por

steres compostos de cido sulfrico que se atopan nas
fibras nerviosas.

sulfato s.m. Sal ou ster do cido sulfrico. En medicina

emprganse dous tipos: metlicos alcalinos (sulfato de
magnesio, de cinc, etc.) e orgnicos, ou sales resultantes
da combinacin cunha base orgnica. // S. de bario Sal
empregada como medio de contraste para o estudio do
aparello dixestivo. / S. de magnesio Purgante de accin
rpida e inocua que se emprega tamn como antdoto en
intoxicacins, no ttano, corea, etc., pola accin depresiva que exerce o in magnesio sobre o sistema nervioso.

sulfentanil s.m. Analxsico opiceo sinttico de accin

central mil veces mis potente c da morfina.

sulfhdrico (cido) s.m. Gas txico de frmula H2S,

sulfuroso, cido
cin de sulfohemoglobina no sangue, o que lle confire
unha tinguidura azulada a este.

sulfoide s.m. Xofre coloidal.

sulfona s.f. 1. Composto orgnico caracterizado por ter un
ou mis grupos sulfnicos (-SO2) unidos a radicais
aromticos ou alqulicos. 2. Radical SO2. 3. Derivado da
diaminodifenilsulfona.

sulfonamida s.f. Composto qumico NH2SO2 que

comprende os derivados da sulfanilamida de accin

bacteriosttica. Son eficaces no tratamento de infeccins
causadas por microorganismos grampositivos (estreptococo, pneumococo) e gramnegativos (meningococo,
gonococo, E. coli). Actan evitando o crecemento
normal, desenvolvemento e multiplicacin, pero non
destren os xermes maduros.

sulfonamidoterapia s.f. Tratamento por sulfamidas.

sulfonilurea s.f. Composto do grupo das arilsulfonilureas
que ten unha actividade hipoglicemiante por estimula-la
secrecin de insulina dos illotes de Langerhans. Emprgase no tratamento da diabete insulino non dependente.

resultante da hidroxenacin do xofre, con cheiro a ovos

podres, empregado como reactivo. De xeito natural
desprndese nas fumarolas dos volcns e nos mananciais.
Tamn se produce na putrefaccin de materiais orgnicos.

sulfopiretoterapia s.f. Piretoterapia por inxeccin de

sulfhidrilo s.m. Radical monovalente SH.

sulfhidrismo s.m. Intoxicacin por inhalacin de vapores

sulfoprotena s.f. Calquera das series de albumina que

de hidrxeno sulfurado.

sulfhidrometra s.f. Determinacin do cido sulfhdrico

contido en augas sulfurosas.

sulfito s.m. Sal do cido sulfuroso.

sulfmethemoglobina s.f. Sulfohemoglobina.
sulfobacteria s.f. Bacteria que vive en medios sulfurosos
e acumula xofre no seu corpo.

sulfocarbol s.m. Sulfofenol.

sulfocarbonismo s.m. Intoxicacin polo sulfuro de
carbono.

sulfoconxugado-a adx. Dos steres do cido sulfrico

con diversas substancias, sobre todo de tipo fenoltico,
esteroides, etc., excretados pola urina. A travs deste
mecanismo consguese desintoxica-los organismos de
substancias txicas que se combinan co cido sulfrico
para forma-los steres do cido sulfrico que se eliminan
pola urina.

sulfofenol s.m. Composto oleoso de cor vermella que se

emprega coma o fenol en solucins do 1-10%.

sulfohemoglobina s.f. Substancia derivada da hemoglobina pola accin do sulfuro de hidrxeno, que adoita
localizarse no sangue trala administracin de fenacetina.
A absorcin de pequenas cantidades de sulfuro de hidrxeno polo intestino pode causar aumento na concentra-

preparados de xofre.

sulfopirina s.f. Paraamidobenzolsulfonato de antipirina.

Acta como antineurlxico e antipirtico.
conteen xofre en forma inestable.

sulfoxel s.m. Xel no que o medio o cido sulfrico en

vez de auga.

sulfoxismo s.m. Envelenamento con cido sulfrico.

sulfur s.m. (lat.) Xofre.
sulfurado-a adx. Que contn sulfuro ou xofre.
sulfuraria s.f. Sedimento de certas augas medicinais de
Italia formado por algn barro que contn xofre, sulfuro
de calcio, slice, etc. Emprgase no tratamento dalgunhas
enfermidades da pel.

sulfrico, cido s.m. cido moi forte de frmula SO4H2,

custico e txico. Emprgase en qumica, en medicina e
na fabricacin de explosivos, plsticos, etc.

sulfurilo s.m. Radical SO2.

sulfuro s.m. Composto binario de xofre e outro elemento.
Os sulfuros alcalinos emprganse en medicina.

sulfurosa, auga s.f. Auga que basea a sa accin teraputica no contido de xofre. Emprgase en forma de
bebidas, baos, inhalacins, etc., e est indicada en enfermidades da pel, como eccemas, acne, urticarias, enfermidades respiratorias como asma e bronquite, e enfermidades reumticas.

sulfuroso, cido s.m. Disolucin acuosa de anhdrido

sulfuroso, que se emprega como antisptico nos procesos
de fermentacin.

sumacin

sumacin s.f. 1. Reforzo da actividade muscular ou

nerviosa, pola accin dun maior nmero de unidades
contrctiles ou conductoras, ou ben pola repeticin do
estmulo. No primeiro caso flase de sumacin espacial,
no segundo caso, de sumacin temporal. 2. Potenciacin
dos efectos producidos por dous ou mis frmacos, de
xeito que a sa accin combinada equivale suma das
accins individuais.

sunamitismo s.m. Sistema xeritrico que se basea en

fomenta-lo trato das persoas ancis con xente nova.

suor s.f. Producto da secrecin das glndulas sudorparas

da pel. A suor un lquido claro e de sabor salgado,
formado principalmente por auga e unha pequena proporcin (1%) de substancias slidas: sales, sobre todo de
sodio, cidos graxos, colesterina, urea e outros
compostos. A reaccin alcalina ou cida segundo as
distintas rexins do corpo. // S. colicuativa Suor copiosa
e extenuante dos ltimos perodos da tuberculose. / S.
fra Suor que se observa en certos estados emocionais ou
de anoxia. / S. miliar Suor eritematosa caracterizada pola
aparicin na pel de vesculas miliares, cheas dun lquido
claro. Tamn se di febre miliar. / S. nocturna Sudacin
durante o sono, que sntoma frecuente de enfermidades
infecciosas, como a tuberculose, brucelose, etc. / S.
sangunea Hematidrose.

suorento-a adx. Que sa moito ou que propenso a

facelo.

supedneo-a adx. Da planta dos ps.

super- Prefixo do latn que significa exceso ou posicin
superior.

superabduccin s.f. Abduccin excesiva.

superacidez s.f. Acidez excesiva. Tamn se di hiperacidez.

superactividade s.f. Hiperactividade, hipercinesia.

superalbuminose s.f. Formacin excesiva de albumina.
Tamn se di hiperalbuminose.

superalcalinidade s.f. Alcalinidade excesiva. Tamn se

di hiperalcalinidade.

superalimentacin s.f. Sobrealimentacin.

supercarbonato s.m. Bicarbonato.
superciliar adx. Da rexin da cella.
supercilium s.m. (lat.) Cella.
superdistensin s.f. Distensin excesiva. Tamn se di
hiperdistensin.

superego s.m. Na psicanlise, parte inconsciente da

734
matozoides procedentes dun mesmo individuo ou de
individuos distintos.

superfetacin s.f. Fecundacin de dous ou mis vulos

correspondentes a distintos perodos menstruais, ou
tamn fecundacin dun vulo nunha muller embarazada.

superficial adx. 1. Relativo superficie. 2. Pouco

profundo.

superficie s.f. Parte externa ou lmite exterior dun corpo.

// S. articular Parte dos sos revestida de cartilaxe, que
entra en contacto nas articulacins. / S. axial Superficie
dun dente paralela eixe maior. / S. bucal, labial ou
lingual Superficie dental que mira cara fazula, labios
ou lingua, respectivamente. / S. de contacto Cara dun
dente que est en contacto con outro do mesmo arco
dentario. / S. distal ou proximal Superficie de contacto
dun dente que mira que lle segue ou que lle precede,
respectivamente. / S. oclusal Superficie de mastigacin
dos molares. / S. respiratoria Conxunto de superficies
dos alvolos pulmonares. / S. tentorial Porcin do
cerebro en contacto coa tenda do cerebelo.

superflexin s.f. Flexin excesiva. Tamn se di hiperflexin.

superimpregnacin s.f. 1. Superfecundacin ou superfetacin. 2. Ingreso de mis dun espermatozoide no

vulo. Tamn se di polispermia.

superinfeccin s.f. Nova infeccin contrada por un individuo que xa estaba anteriormente infectado e non
curado. unha complicacin do proceso inicial de curacin.

superinvolucin s.f. Exceso de involucin que pode

sufri-lo tero despois do parto, quedando dun tamao
inferior habitual.

superior adx. Do que est mis alto respecto doutra

cousa.

superlactacin s.f. 1. Secrecin excesiva de leite. 2.

Lactacin excesivamente prolongada.

superletal adx. Superior dose de droga letal mnima.

supermicroscopio s.m. Microscopio electrnico que
proporciona aumentos superiores a 1200 dimetros.

supermobilidade s.f. Mobilidade excesiva dun rgano

ou parte.

supernumerario-a adx. Que existe en nmero superior

normal. Xeralmente trtase de rganos ou estructuras
de carcter malformativo.

supernutricin s.f. Nutricin excesiva ou sobrealimen-

personalidade que controla as actividades conscientes. O

superego unha especie de censura que inspira o sentimento neurtico de culpabilidade e de autocastigo, pois
a instancia represora, o soporte de tdalas prohibicins e
de tdalas obrigacins sociais e culturais.

superolateral adx. Situado na parte superior e lateral.

superovulacin s.f. Aceleracin extraordinaria da ovula-

superfecundacin s.f. Fecundacin de dous ou mis

superparasitismo s.m. Infestacin con mis parasitos

vulos durante o mesmo perodo menstrual, por esper-

dunha especie dos que o hspede pode soportar en condi-

tacin.

cin.

735
cins tales que poidan cumprir nel o ciclo evolutivo
correspondente.

superpigmentacin s.f. Hiperpigmentacin.

superposicin s.f. Posicin dunha parte, rgano ou plano
enriba doutros.

supersaturacin s.f. Saturacin excesiva.

supersecrecin s.f. Hipersecrecin ou secrecin excesiva.

supersedante adx. Curativo ou que prevn unha enfermidade.

supersensibilizacin s.f. Hipersensibilizacin.

supersexual adx. Que ten os caracteres sexuais, masculinos ou femininos, esaxerados.

supersnico-a adx. 1. Superior velocidade do son ou

que acada tal velocidade. 2. Relativo s ondas de
frecuencia excesivamente alta para seren odas.

supervencin s.f. Desenvolvemento dalgn proceso

adicional a outro xa existente.

supervirulento-a adx. Virulento en exceso.

supervivencia s.f. 1. Accin e efecto de sobrevivir ou de
seguir vivindo despois da morte doutros ou despois de
determinado suceso ou etapa. 2. Prolongacin da vida
celular despois da morte do individuo.

supinacin s.f. 1. Movemento de rotacin do antebrazo

polo cal a palma da man se fai anterior. 2. Decbito
supino ou dorsal.

supinador s.m. Msculo que leva o antebrazo e a man

supinacin.

supino-a adx. Co dorso cara a abaixo, oposto a prono.

suplagotoxina s.f. Toxina da peste porcina.
suplementario-a adx. Que serve para suplir unha cousa
ou para complementala.

supositorio s.m. Preparacin farmacutica para a administracin rectal ou vaxinal de frmacos, na que o principio activo est mesturado cun excipiente graxo como
manteiga de cacao, glicerina, etc., que se funde temperatura do corpo humano. fundirse no recto o excipiente, os principios activos quedan libres e son absorbidos polas veas hemorroidais.

supra- Prefixo do latn, enriba, sobre.

supraacromial adx. Situado ou que ocorre enriba do
acromio.

supraacromioumeral adx. Do msculo deltoide.

supraauricular adx. Situado enriba da aurcula ou da
orella.

supraaxilar adx. Situado enriba da axila.

supraciliar adx. Superciliar.
supraclavicular adx. 1. Situado enriba da clavcula. //
s.m. 2. V. msculo.

supraptimo-a

supracoccxeo-a adx. Situado enriba do cccix.

supracondleo-a adx. Situado enriba do cndilo.
supracoroide adx. 1. Situado enriba da coroide. // 2. s.f.
Tecido laso, entre a esclertica e a coroide, que constite
a capa mis externa do recubrimento vascular do ollo.
Tamn se di ectocoroide.

supracostal adx. Situado enriba da fosa das costelas,

como certos msculos da rexin costal posterior do trax.

supracotiloide adx. Situado enriba da cavidade cotiloide.

supracranial adx. Que se atopa sobre a superficie superior do cranio.

supradiafragmtico-a adx. Situado ou que ocorre

enriba do diafragma.

supraepicondleo-a adx. Situado enriba do epicndilo.

supraepitroclear adx. Situado enriba da epitrclea.
supragltico-a adx. Situado ou que ocorre enriba da
glote.

supraheptico-a adx. Situado enriba do fgado.

suprahioide adx. Situado enriba do so hioide.
suprainguinal adx. Situado ou que ocorre enriba da
ingua.

supraliminal adx. Que est por riba do limiar de percepcin sensorial.

supralumbar adx. Situado por riba da zona lumbar.

supramaleolar adx. Situado ou que ocorre por riba dun
malolo.

supramamario-a adx. Situado enriba da glndula

mamaria.

supramandibular adx. Situado enriba da mandbula,

especialmente da inferior.

supramastoide adx. Situado enriba da apfise mastoide.

supramaxilar adx. 1. Situado enriba do maxilar. // s.m.
2. Maxilar superior.

supranasal adx. Situado enriba do nariz.

supraneural adx. Situado ou que ocorre enriba dun
nervio ou do eixe neural.

supranuclear adx. Situado enriba dun ncleo.

supraoblicuo s.m. Msculo oblicuo superior do ollo.
supraoccipital adx. Situado na parte superior do occipicio.

supraoclusin s.f. Oclusin dos dentes na cal as caras

oclusionadas estn por riba do plano de oclusin normal,
e disto resulta unha separacin dos dentes anteriores.

supraocular adx. Situado enriba do globo ocular.

supraptimo-a adx. Superior temperatura ptima para
o desenvolvemento dun organismo.

supraorbitario-a

supraorbitario-a adx. Que ocorre por riba da rbita.

suprapatelar adx. Suprarrotuliano.
suprapelviano-a adx. Que ocorre por riba da pelve.
suprapubiano-a adx. Situado ou que ocorre por riba da
pube.

suprarrenal adx. 1. Situado enriba do ril. // s.f. 2. V.

cpsula, glndula.

suprarrenalectoma s.f. Escisin da glndula suprarrenal.

suprarrenalemia s.f. Exceso de hormonas suprarrenais

no sangue.

suprarrenalina s.f. Adrenalina.

suprarrenalismo s.m. Exceso de actividade das glndulas suprarrenais.

suprarrenalite s.f. Inflamacin das cpsulas suprarrenais.

suprarrenalopata s.f. Enfermidade das cpsulas suprarrenais.

suprarrenina s.f. Adrenalina.

suprarrenoma s.m. Tumor da cpsula suprarrenal.
suprarrenotrpico-a adx. Que infle sobre as cpsulas
suprarrenais ou que ten afinidade por elas. Tamn se di
adrenotrpico.

suprarrenotropismo s.m. Estado endcrino no que

predomina a hormona suprarrenal.

suprarrotuliano-a adx. Situado ou que ocorre enriba da

rtula.

suprascapular adx. Que se sita na parte superior da

escpula.

suprasfenoide adx. Situado enriba do so esfenoide.

supraspinal adx. Situado ou que ocorre enriba da
columna vertebral.

supraspioso-a adx. 1. Situado enriba da apfise espiosa. // s.m. 2. V. msculo.

suprasternal adx. Situado enriba do esterno.

suprasterol s.m. Tipo de esterol txico producido pola
irradiacin do ergosterol.

supratemporal adx. Situado na parte superior do so ou

da zona temporal.

supratimpnico-a adx. Situado enriba do tmpano.

supratonsilar adx. Situado na superficie amigdalar ou
tonsilar, ou por riba dela.

supratorcico-a adx. Situado enriba do trax.

supraumbilical adx. Situado enriba do embigo.
supravaxinal adx. Situado por riba ou fra dunha tnica
vaxinal ou da vaxina. // Colo s. Parte do colo uterino
situada por riba da insercin da vaxina.

supresin s.f. 1. Interrupcin dunha secrecin, excrecin,

fluxo ou drenaxe normal. 2. En xentica, efecto dunha

736
segunda mutacin que anula un cambio fenotpico producido por unha mutacin anterior. 3. En psicanlise, exclusin dun contido psquico do campo da conciencia.

supuracin s.f. 1. Formacin de pus nun foco inflamatorio. 2. Derramo de pus.

supurativo-a adx. Que produce supuracin.

sura s.f. (lat.) Papo da perna.
sural adx. Do papo da perna.
suramina s.f. Composto empregado na prevencin e
tratamento de enfermidades do sono. Foi introducido en
1920 trala observacin da sa actividade tripanocida.

surfactante s.m. Composto formado por unha parte de

carcter hidrofbico e outra hidroflica, que ten a propiedade de acumularse na interfase dun sistema, diminundo
a tensin superficial e favorecendo o incremento da
superficie da interfase e a adhesividade do lquido sobre
as superficies molladas. // S. pulmonar Composto elaborado polo pulmn, que dimine a tensin superficial e
favorece a distensin pulmonar durante os movementos
respiratorios. A sa cuantificacin dentro do lquido
amnitico permtenos valora-la madurez do pulmn do
feto.

surmenaxe s.f. Estado, que pode ser xeral ou local, intelectual ou fsico, provocado por un exercicio prolongado
mis al da sensacin de cansazo, debido a unha intoxicacin polas substancias de refluxo que non puideron ser
eliminadas, ou a unha incapacidade de recuperacin.

surra s.f. Enfermidade mortal dalgns animais domsticos que se caracteriza por febre, edema, petequias nas
mucosas, anemia, etc., causada polo Trypanosoma evansi
e transmitida por moscas e tabns.

sursunduccin s.f. Accin de levar cara a arriba. En

particular, da elevacin dun eixe visual sobre o outro.

sursunversin s.f. Accin e efecto de virar ou dirixir

cara a unha parte, especialmente a accin de dirixi-los
dous ollos simultaneamente cara a arriba.

sursunverxencia s.f. Variedade de estrabismo dirixido

cara a arriba.

susceptibilidade s.f. 1. Predisposicin ou falta de resistencia a unha enfermidade. 2. Disposicin para ser modificado ou impresionado.

susceptible adx. Non inmune, ou non resistente a

cambios ou impresins.

suscitacin s.f. Excitacin.

suspensin s.f. 1. Sistema formado pola dispersin de
partculas grandes dentro dun lquido. 2. Elevacin dunha
parte do corpo, que se pendura nun soporte. 3. Cesamento
temporal dun acto ou dun fenmeno. // S. coloidal
Dispersin na que as partculas suspendidas son moi
pequenas e non estn inhibidas polo dispersante.

suspensorio-a adx. 1. Que suxeita un rgano ou extremidade, que pode ser un msculo ou un ligamento. // s.m. 2.
Vendaxe empregada para suxeitar un rgano ou parte del,
especialmente aquela que ten forma de bolsa e que serve

737
para soste-lo escroto e o seu contido nas afeccins testiculares, epididimarias ou do cordn espermtico.

susurrus s.m. (lat.) Murmurio.

sutho s.m. Especie de lepra observada en Corea.
sutil adx. Moi fino ou delicado.
sutura1 s.f. En anatoma, tipo de articulacin fibrosa
inmbil, caracterstica dos sos do cranio e da cara, na
cal o tecido conxuntivo situado entre os distintos sos
moi escaso e as superficies articulares atpanse case en
contacto directo, polo que non teen mobilidade. Tamn
se di sutura anatmica. // S. basilar Sincondrose esfenooccipital. / S. bimaxilar Sutura intermaxilar. / S. biparietal Sutura saxital. / S. cigomaticomaxilar Sutura
entre os sos cigomtico e maxilar. / S. coronal Lia de
articulacin entre o frontal e os dous parietais. / S.
craniana Unins fibrosas entre as beiras da bveda
cranial, que durante a vida da persoa van sendo substitudas progresivamente pola osificacin e finalmente
desaparecen. / S. dentada Unin fibrosa na que as beiras
dos sos que se unen presentan forma de dentes de serra.
/ S. escamuda 1. Tipo de sutura anatmica formada pola
superposicin de superficies seas en bisel ancho. 2.
Sutura anatmica entre a porcin escamuda do temporal
e o parietal. / S. escamudomastoide Sutura sea inconstante entre a escama do temporal e a porcin mastoide do
temporal. / S. esfenobasilar Sincondrose esfenooccipital.
/ S. esfenocigomtica Sutura sea entre o esfenoide e a
porcin cigomtica do malar. / S. esfenoescamosa Sutura
sea entre a escama e a maior do esfenoide. Tamn se
di sutura esfenotemporal. / S. esfenoetmoidal Sutura
sea entre a crista esfenoidal e a lmina perpendicular do
etmoide. / S. esfenofrontal Sutura anatmica entre o
esfenoide e o frontal. / S. esfenomaxilar Sutura sea
inconstante entre a apfise pterigoide e o maxilar. / S.
esfenooccipital Sincondrose esfenoorbitaria. Sutura
entre a apfise orbitaria do palatino e o corpo do esfenoide. / S. esfenoparietal Sutura sea entre a maior do
esfenoide e o parietal. / S. esfenopetrosa Sincondrose
entre o esfenoide e a porcin petrosa do temporal. / S.
esfenotemporal 1. Sincondrose esfenopetrosa. 2. Sutura
esfenoescamuda. / S. esfenovomeriana Sutura entre o
vmer e o esfenoide. / S. etmoidelacrimal Sutura do so
unge co etmoide. / S. etmoidemaxilar Sutura entre o
etmoide e a cara orbitaria do maxilar. / S. falsa Sutura por
aposicin simple entre dous sos, como por exemplo, a
sutura escamuda e a plana. / S. frontal Sutura sea
inconstante entre mbalas das metades do so frontal.
Tamn se di sutura metpica. / S. frontocigomtica
Unin entre o frontal e o cigomtico. / S. frontoesfenoidal Sutura esfenofrontal. / S. frontoetmoidal Sutura
entre o frontal e o etmoide. / S. frontolagrimal Sutura
entre o frontal e o unge. / S. frontomalar Sutura frontocigomtica. / S. frontomaxilar Sutura entre o frontal e
o maxilar. / S. frontoparietal Sutura coronaria ou
coronal. / S. incisiva Sutura sea ocasional entre os sos
maxilar superior e incisivo, cando este persiste independentemente. Tamn se di sutura premaxilar. / S. intermaxilar Unin dos dous maxilares superiores entre eles.

sutura2
/ S. interparietal Sutura saxital. / S. lacrimomaxilar
Sutura sea entre o maxilar superior e o unge. / S.
lambdoide Sutura entre o occipital e os parietais. Tamn
se di sutura occipitoparietal. / S. metpica Sutura
frontal. / S. nasal Sutura entre os dous sos nasais. / S.
nasomaxilar Sutura entre o maxilar e o nasal. / S. occipitomastoide Sutura entre o occipital e a apfise
mastoide. / S. occipitoparietal Sutura lambdoide. / S.
sea Sutura entre das superficies seas, con pouco
tecido fibroso entre elas. / S. palatina media Sutura sea
situada na lia media da bveda palatina, entre os maxilares e os palatinos de cada lado. / S. palatina transversa
Sutura sea na bveda palatina, entre os maxilares superiores e mbolos dous palatinos. / S. palatoetmoidal
Sutura entre o palatino e o etmoide. / S. palatomaxilar
Sutura sea entre a cara lateral do palatino e o maxilar
superior. / S. palatopterigoide Sutura entre o palatino e
a apfise pterigoide. / S. parietal Sutura saxital. / S.
parietomastoide Sutura entre o parietal e a apfise
mastoide. / S. petrosooccipital Sutura entre a porcin
petrosa e o occipital . / S. premaxilar Sutura incisiva. /
S. rabdoide Sutura saxital. / S. saxital Sutura na lia
media da bveda, entre os sos parietais. Tamn se di
sutura biparietal, interparietal, rabdoide ou xugal. / S.
temporocigomtica Sutura sea entre o temporal e o
cigomtico. / S. transversa Sutura frontocigomtica,
frontomaxilar e frontonasal, consideradas como unha
soa. / S. xugal Sutura saxital.

sutura2 s.f. En cirurxa, unin cirrxica realizada con fos

ou grampas, para reparar unha incisin, un esgazamento
ou unha ferida. // S. absorbible Sutura que se efecta
cunha substancia asimilable polos tecidos orgnicos,
coma o catgut, de xeito que chegan a desaparecer. / S.
circular Sutura que se realiza arredor dun rgano cilndrico, como arterias, intestino ou tendns, co fin de unir
seccins transversais. / S. composta Sutura interrompida
con dobre fo, apoiada ou anoada s dous lados da ferida
sobre tubos paralelos de goma ou de gasa. / S. continua
Sutura na cal un s fo segue toda a lonxitude da ferida,
cun n de suxeicin comezo e outro remate. / S. de
Albert Modificacin da sutura de Czerny na que a
primeira ringleira de puntos atravesa toda a tnica do
intestino. / S. de aposicin A que s atravesa a pel. / S.
de aproximacin A realizada con puntos profundos que
emerxen a distancia das beiras da ferida. / S. de Bell
Sutura na que se introduce a agulla polo lado interno da
ferida e se saca polo externo, de forma alterna en cada
beira. / S. de Billroth Sutura interrompida na que os
puntos se apoian e se anoan en placas semellantes a
botns, para impedi-la seccin dos tecidos. Tamn se di
sutura en botn. / S. de Bozeman ou sutura de colchoeiro Sutura continua na que cada punto atravesa perpendicularmente o eixe da ferida, pero en direccin oposta
anterior. unha variedade de sutura en botn. / S. de
Connell Variedade de sutura continua empregada en
feridas intestinais, na que os puntos inverten e invaxinan
a mucosa no interior da luz e producen unha unin serosa
completa. / S. de Cushing Sutura continua invertida que
atravesa as capas serosa e muscular do aparello gastroin-

suxeito
testinal. / S. de Czerny 1. Sutura intestinal que atravesa
s a capa mucosa. 2. Sutura tendinosa para alongar un
tendn seccionado, que consiste en realizar un colgallo
nun dos cabos e suturalo cabo oposto. / S. de Czerny-Lembert Combinacin das suturas de Czerny e de
Lembert. / S. de Doyen Sutura continua na que cada tres
ou catro puntos se volve a agulla cara a atrs, pasndoa
por riba e por debaixo do punto anterior, co fin de evitar
que os puntos afrouxen. Tamn se di sutura de punto
pasado. / S. de Dupuytren Modalidade de sutura de
Lembert continua. / S. de Gaillard-Arlt A empregada
para corrixi-lo entropio. / S. de Gould Sutura intestinal
de colchoeiro. / S. de guanteiro Sutura continua simple
na que cada punto enlaza co anterior. / S. de Gussenbauer Modalidade de sutura intestinal en forma de oito
que se practica para suturar esgazaduras intestinais. / S.
de Halsted Variedade de sutura de colchoeiro que se
realiza para a reparacin de feridas intestinais. / S. de
Harris Sutura circular que se realiza no intestino, denudando a mucosa do cabo distal, que se aproxima cabo
proximal e logo sutranse os dous. / S. de Jobert Sutura
de puntos separados realizada para uni-los extremos do
intestino seccionados en sentido transversal, e previamente invaxinados. / S. de Le Denter A que se realiza
para uni-las seccins dun tendn. / S. de Lembert Modalidade de sutura intestinal na que os puntos atravesan a
capa serosa e a muscular s dous lados da ferida, de xeito
que as beiras da ferida quedan invaxinadas ata-los
cabos do fo. / S. de Pancoast A que se realiza cunha fita
que se obtn dunha das beiras da ferida e aplicada sobre
un suco aberto na outra. Tamn se di sutura plstica. / S.
de Par Unin das beiras dunha ferida mediante fitas de
tea pegadas longo delas e suturadas entre si. / S. de
punto atrs Sutura continua simple na que cada dous ou
tres puntos a agulla vrase cara a atrs e pasa de novo
polos dous ltimos puntos. / S. de punto pasado Sutura
de Doyen. / S. de puntos en asa ou de puntos en U
Sutura na que cada punto pasa dunha beira outra da
ferida facendo un percorrido en forma de U, de xeito que
os extremos do fo quedan no mesmo lado da ferida, onde
se atan. / S. de puntos separados Sutura interrompida. /
S. de Ramdohr Sutura intestinal na que previamente se
invaxina o cabo superior no inferior. / S. de Rigal Modalidade de sutura entrelazada que se utiliza nas correccins
do labio leporino. / S. de Ritish Sutura intestinal na que
se levan os fos cara a fra a travs da ferida externa. / S.
de Schmieden Sutura gastrointestinal por puntos realizados desde o plano mucoso seroso, de xeito que as
beiras se enfronten sen invaxinacin. / S. de Simon A que
se realiza para reparar esgazaduras perineais na que se
suturan por separado as mucosas rectal e vaxinal. / S. de
transfixin Aquela na que as beiras da ferida se aproximan mediante alfinetes que se manteen no seu lugar
suxeitos cun fo. / S. de Wysler Sutura seromuscular para
aproxima-las capas peritoneais do intestino. / S. de
Wlfler 1. Sutura intestinal na que as superficies
mucosas se unen mediante unha sutura continua, e as
serosas por sutura de Lembert. 2. Sutura tendinosa cunha
nica asa. / S. diferida Sutura na que primeiro se realiza
unha sutura frouxa, tpase a ferida durante varias horas e

738
finalmente crrase definitivamente apertando os puntos e
anondoos. / S. en bolsa de tabaco Sutura continua
arredor dunha ferida ou orificio que se cerra tirar e atalos dous cabos do fo. / S. en cadea Sutura continua na
que unha asa do fo se enlaza coa asa anterior. / S. en
festn Sutura a punto pasado na que a agulla pasa sobre
o material de sutura de cada punto efectuado. / S. en
forma de oito Sutura na que se aproximan as beiras da
ferida por medio de alfinetes que se manteen no seu
sitio coa axuda dun fo que se enrola en forma de oito. /
S. en masa Sutura na que cada punto atravesa tdolos
planos da ferida, desde a superficie ata a parte mis
fonda. sase en casos de urxencia. / S. enterrada Sutura
agachada debaixo da pel. / S. espiral Sutura continua. /
S. incruenta Sutura na que se pasan os puntos a travs de
das fitas de emplasto adhesivo colocadas paralelamente
s beiras da ferida, en vez de pasaren por ditas beiras. / S.
interrompida Sutura de puntos individuais que se atan
por separado, sen que o fo tea continuidade. / S. intradrmica Sutura que se realiza con fins estticos, especialmente na cara, para evitar cicatrices dos puntos, na
cal os puntos non atravesan a epiderme senn que van
paralelos e alternativos s dous lados, na derme. / S.
invaxinante A formada por puntos que seren cerrados
invaxinan e aproximan as beiras da ferida. / S. invertida
Sutura na que se dobran cara a dentro as beiras que se
unen. / S. metlica A que se realiza con fos de metal. /
S. plstica Sutura de Pancoast. / S. por planos Aquela
sutura na que a unin se vai realizando por capas de
tecido. / S. primaria A realizada xusto despois de se
produci-la ferida. / S. profunda A que se realiza por
debaixo da pel. / S. seca Sutura incruenta. / S. secundaria A que se realiza algn tempo despois de ter lugar a
ferida. / S. superficial Sutura que non afecta os tecidos
subcutneos, senn s a pel. / S. transitoria Sutura da
que se retiran os puntos despois de pasado certo tempo,
ou ben aquela que se realiza con material absorbible.

suxeito s.m. Persoa ou animal sometido a observacin,

tratamento ou experimentacin.

suxestibilidade s.f. Estado de debilidade mental no que a

persoa moi sensible s suxestins.

suxestin s.f. Mecanismo psicofisiolxico mediante o cal

un suxeito acepta, sen valoralas previamente, ideas que
son determinantes sobre o seu comportamento ou pensamento. A suxestin pode nacer no propio suxeito (autosuxestin) ou pode partir da accin doutro suxeito (heterosuxestin). // S. directa Afirmacin da idea que se
quere impoer. / S. hipntica Suxestin aplicada a unha
persoa que se atopa en estado de hipnose, mediante a cal
se lle fan crer cousas contrarias realidade. / S. indirecta
Mtodo de psicoterapia que consiste en insinuar unha
idea a unha persoa de xeito que esta a considere como sa
propia. / S. posthipntica Induccin dunha idea ou acto
a unha persoa en hipnose, pero que leva a realiza-la
accin suxerida cando recupera o estado normal.

suxilacin s.f. 1. Equimose cutnea. 2. Lividez cadavrica.

T
T 1. Abreviatura de temperatura e de tensin. 2. Forma de
certas cousas, partes ou rganos: vendaxe, fibra. 3. Onda
do ECG que segue espacio ST e que corresponde fase
de repolarizacin ventricular

Ta Smbolo qumico do tntalo.

tabaco s.m. Nicotina tabacum, planta da familia das solanceas, coas follas da cal se fabrican os labores de tabaco
para fumar ou mastigar.

tabacose s.f. 1. Pneumoconiose causada polo po do

tabaco. 2. Tabaquismo.

Tabnidos Xnero de insectos dpteros que se alimentan

de sangue dos animais. Algunhas especies, coma o
Tabanus bovinus, son transmisoras de tripanosomas.

tabaqueira s.f. Caixa para o tabaco en po. // T. anatmica Oco situado na parte dorsal da base do primeiro
metacarpiano en extensin e abduccin, formado polos
tendns do extensor longo e do extensor curto do polgar.

tabaquismo s.m. Intoxicacin aguda ou crnica polo

abuso do tabaco. Tamn se di nicotinismo ou nicotismo.

tabardillo s.m. Forma de febre aguda e grave, con

sntomas nerviosos e alteracins hematolxicas, que
endmica en Mxico e pases da sa rea, e que s veces
se confunde coa febre tifoide.

tabe s.f. 1. Consuncin, atrofia progresiva e gradual dunha

parte do organismo en calquera enfermidade crnica. 2.
Ataxia locomotriz progresiva ou ataxia dorsal. // T. abortiva Tabe dorsal que presenta poucos sntomas e que se
mantn estacionaria durante moito tempo. / T. cerebral
Parlise xeral progresiva. / T. cervical Tabe dorsal que
afecta especialmente as extremidades superiores. / T.
diabtica Pseudotabe. / T. dorsal Ataxia locomotriz
progresiva. / T. ergtica Estado de caractersticas semellantes s da tabe dorsal, causado polo ergotismo. / T.
escrofulosa Tabe mesentrica. / T. familiar ou hereditaria Enfermidade de Friedreich. / T. mesentrica
Tuberculose dos ganglios mesentricos. / T. perifrica
Pseudotabe.

tabefaccin s.f. Caquexia.

tabella s.f. (lat.) Pastilla, tableta.

tabescencia s.f. Enfraquecemento. Marasmo.

tabtico-a adx. Afectado de tabe.
tabetospasmdico-a adx. 1. Que pose caracteres da
ataxia e do espasmo. 2. Que anda dunha maneira que
pose estas caracersticas.

tbido-a adx. Tabtico.

tabificacin s.f. Emaciacin, caquexia.
tabfico-a adx. Que produce caquexia.
tabique s.m. Estructura delgada que separa das cavidades ou dous espacios. Tamn se di septo. // T. bronquial Carina traqueal. / T. bulbar Tabique que divide o
bulbo cardaco en tronco artico e tronco pulmonar. / T.
cartilaxinoso Parte cartilaxinosa do tabique nasal. / T. de
Bigelow Capa de tecido seo e duro no colo do fmur. /
T. de Cloquet Tabique femoral formado por unha
membrana fibrosa e delgada que se deriva da fascia transversalis que cerra o anel femoral. / T. de Douglas
Tabique formado pola unin das pregaduras de Rathke,
que forman o recto no feto. / T. dos seos frontais Lmina
sea que divide os seos frontais. / T. escrotal Tabique
fibromuscular que divide o escroto en das partes. / T.
esfenoidal Lmina sea do corpo do esfenoide que
divide os seos frontais. / T. femoral Tabique de Cloquet.
/ T. interauricular Tabique que separa as aurculas. / T.
interventricular O que separa os ventrculos. / T.
lingual Lmina fibrosa media e vertical da lingua. / T.
membranoso 1. Parte inferior e anterior da cartilaxe do
nariz. 2. Parte superior do tabique interventricular. / T.
nasal ou das fosas nasais Tabique osteocartilaxinoso,
formado polo vmer e a cartilaxe nasal, que separa lonxitudinalmente as fosas nasais. / T. peptiniforme Tabique
que divide os corpos cavernosos do pene. / T. rectovaxinal ou rectovesical Tabique que separa o recto da
vaxina e o recto da base da vexiga e da prstata. / T.
urorrectal Tabique de Douglas. / T. vesicovaxinal
Unin da parede posterior da vexiga vaxina.

tableta s.f. Preparado farmacutico slido que se obtn

por compresin dunha substancia medicinal pulverizada
ou granulada, pura ou mesturada cun excipiente. Tamn
se di comprimido, pastilla, trocisco. // T. raurada

tabloide

740

Tableta cunha ou varias rauras que facilitan o seu fraccionamento.

taedium vitae loc. (lat.) Desgusto enfermizo que pode

tabloide s.m. Pastilla ou tableta.

tboa s.f. 1. Lmina plana de tecido seo, especialmente

taenia s.f. En anatoma, tira de tecido brando semellante a

as que forman as superficies interna e externa dos sos do

cranio. 2. Relacin ou cadro no que a informacin e os
datos se colocan en orde e/ou relacionados entre eles. //
T. de Aub-Dubois Tboa dos metabolismos basais
normais nas diferentes idades. / T. de Manouvrier Tboa
na que se expresa a correspondencia entre a lonxitude dos
sos e o talle. / T. de Stintzing Tboa que amosa o valor
medio da excitabilidade dos msculos e dos nervios. / T.
vtrea Lmina interna dos sos do cranio.

Taenia Xnero de vermes cestodos parasitos intestinais do

taboparlise s.f. Tabe asociada con parlise xeral.

tab s.m. 1. Supersticin que lle atribe carcter sagrado

levar suicidio.
unha fita.
home e dos animais. As principais especies parasitas do
home son: Taenia echinococcus, especialmente a variedade equinococcus granuloso, que na sa etapa adulta
vive no intestino do can, que acaba sendo o hspede definitivo, e as sas larvas, hidtides ou equinococos causan
no home o chamado quiste hidatdico. A Taenia solium
ou solitaria, de 1 a 3 metros de lonxitude, vive na sa
etapa adulta no intestino humano, e en estado larvario nos
msculos do porco. A tenia saginata, de 3 a 8 metros de
lonxitude, vive no intestino humano en estado adulto e
carece de ganchos para adherirse a el, e a sa larva, Cysticercus bovis, vive nos msculos do boi.

a unha cousa ou a un ser, prohibindo o seu uso ou o

contacto con el. // adx. 2. Sagrado e intocable. // T. do
incesto Prohibicin das prcticas sexuais entre membros
da mesma familia.

tafiofobia s.f. Temor enfermizo a ser enterrado vivo.

tagma s.f. 1. Agregado de molculas. 2. Masa molecular

tbula s.f. (lat.) 1. Tboa. 2. Tableta.

TAC Siglas de Tomografa Axial Computerizada.
taciturnidade s.f. Estado morboso que se caracteriza por

talalxia s.f. Dor no taln.

talamencfalo s.m. Divisin posterior do prosencfalo.

un comportamento silencioso, que consecuencia

normalmente dun estado depresivo.

tlamo s.m. Cada un dos dous ncleos de substancia gris

tacografa s.f. Rexistro grfico da velocidade do sangue.

tacograma s.m. Grfica que rexistra a velocidade da
corrente sangunea.

tacmetro s.m. Instrumento para o rexistro da velocidade

sangunea. Tamn se di hemotacmetro.

tacose s.f. Enfermidade contaxiosa das cabras causada

polo Micrococcus caprinus.

tactacin s.f. Tacto.

tctil adx. Relativo ou pertencente sentido do tacto.
tactismo s.m. Influencia fsica ou qumica que exercen
certas substancias sobre o protoplasma. Tamn se di
tropismo.

tacto s.m. 1. Sentido mediante o cal percibimos sensacins de contacto, calor, fro, presin, dor, etc., e coecmo-la forma, tamao, textura e consistencia dos
obxectos. O rgano do tacto a pel, especialmente a das
mans. 2. Accin de palpar ou explorar unha cavidade cos
dedos. // T. combinado Tacto rectal ou vaxinal acompaado de palpacin abdominal. / T. dobre Exame dixital
simultneo do recto e a vaxina. / T. real. Antiga prctica
que realizaban os reis de Inglaterra e Francia que tocaban
os enfermos de escrfula (mal do rei) para curalos. / T.
rectal ou vaxinal Exploracin mediante os dedos destas
cavidades.

tactmetro s.m. Instrumento empregado para aprecia-la

agudeza do sentido do tacto. Tamn se di estesimetro.

tactor s.m. rgano tctil.

do protoplasma.

Tamn se di diencfalo.
do diencfalo, que limitan polos lados o III ventrculo,
formando o chan dos ventrculos laterais, e que se localizan enriba dos pednculos cerebrais. Tamn se di
tlamo ptico. Representa a parte interna dos ncleos
optostriados. Est unido crtex cerebral, co resto dos
ncleos optostriados, cos ncleos da rexin hipotalmica
e coa oliva bulbar. Existen tres grandes ncleos talmicos: a) ncleos de transmisin, que reciben vas sensitivas ou sensoriais e emiten fibras s reas corticais
correspondentes. Por exemplo, o ncleo posterolateroventral, que recibe a fita de Reil e o feixe espiotalmico
e se proxecta sobre as reas sensitivas parietais; o corpo
xeniculado lateral que forma parte da va visual; o corpo
xeniculado interno, que forma parte da va auditiva. b)
Ncleos de asociacin, que forman parte dos sistemas
intrnsecos do cerebro anterior, por exemplo o ncleo
pulvinar. c) Ncleos de accin difusa, que estn conectados co sistema reticular activador ascendente do
mesencfalo. Por exemplo, ncleos da lia media, ncleo
reticular e ncleos intralaminares. As funcins do tlamo
son complexas. Representa un importante centro de
tdalas vas sensitivas, receptor e elaborador de certas
formas de sensibilidade. o centro da dor, e constite un
filtro que preserva o crtex das entradas de informacin
sensitiva moi intensa, e ten certo papel na regulacin da
electroxnese cerebral.

talamocelo s.m. Terceiro ventrculo.

talamocortical adx. Relativo tlamo e crtex cerebral.

talamocrural adx. Talamopeduncular.

741

talamolenticular adx. Relativo tlamo ptico e

ncleo lenticular.

talamomamilar adx. Relativo tlamo e s corpos

mamilares.

talpose

taleoquina s.f. Substancia verdosa que se orixina na reaccin de auga de cloro e amonaco, que se realiza para o
recoecemento de quinina.

talidomida s.f. Imida empregada como hipntico e

talamotoma s.f. Destruccin cirrxica dalgn dos

sedante. O seu uso en mulleres embarazadas deu lugar a

malformacins fetais, polo que foi retirada do mercado, e
actualmente emprgase de xeito moi restrinxido contra o
bacilo de Hansen.

ncleos talmicos, que se realiza para paliar certos

sntomas extrapiramidais e dores rebeldes.

talio s.m. Elemento metlico brando, de cor azulada, de

talamopeduncular adx. Relativo tlamo e s pednculos cerebrais.

talantropa s.f. Nistagmo.

talasemia ou talasanemia s.f. Anemia hereditaria de
tipo hemoltico, causada por unha alteracin na sntese
dunha das cadeas polipeptdicas (alfa, beta ou delta) das
hemoglobinas normais A, F ou A2. Segundo a cadea afectada distngues entre talasemia alfa, beta ou delta. //T.
alfa Dificultade na formacin das hemoglobinas normais
por alteracin da cadea alfa, formndose hemoglobinas
patolxicas: hemoglobina H e hemoglobina Bart. As
formas homocigticas son graves e orixinan hidropisa
fetal, mentres que as heterocigticas poden ser graves ou
leves, ou ben as persoas afectas poden ser portadores
sans. / T. beta Alteracin da formacin da cadea beta,
polo que non se forma hemoglobina A normal, pero
existen outras hemoglobinas normais (F, A2). Clinicamente distinguimos das formas: a talasemia maior ou
anemia de Cooley, que aparece en nenos entre os dous
meses e os dous anos, que cursa con aumento da hb F,
alteracins seas con facies orientaloide, hepatoesplenomegalia e en sangue perifrico aprcianse abundantes
hemacias en diana (dianocitos), eritroblastos e hipersideremia. A talasemia menor, que se d s en adultos, cursa
cun aumento da hb A2, poucos dianocitos e abundantes
poiquilocitos e esquistocitos. / T. delta Diminucin da hb
A2 por dificultade da sntese da cadea delta. Adoita ser
asintomtica. / T. F Talasemia causada pola alteracin da
sntese das cadeas beta e delta. Na sa forma homocigtica est afectada a hb F. / T. lepore Talasemia caracterizada pola presencia de hb lepore, formada por das
cadeas alfa normais e unha mestura de cadeas beta e
delta. As formas homocigticas cursan cun cadro semellante talasemia maior, e as heterocigticas de xeito
semellante talasemia menor.

talasina s.f. Principio irritante derivado da anmona

maria.

talasofobia s.f. Medo enfermizo mar e s viaxes por

mar.

talasoterapia s.f. Utilizacin do clima martimo, a auga

do mar, as algas marias, area, lodos, etc., con fins teraputicos.

talco s.m. Mineral mol e untuoso, formado por silicato de

magnesio, que se emprega en forma de po sobre partes
hmidas, e na fabricacin de preparados farmacuticos.

talcose s.f. Pneumoconiose causada polo po de talco.

smbolo Tl, peso atmico 204,2 e peso especfico 11,8.

Forma sales moi txicos, polo que se deixou de utilizar
en teraputica contra as tias. Sen embargo algns sales
seguen a ser empregados como pesticidas.

talipdico-a adx. Que ten os ps zambros.

talipes s.m. Anomala conxnita que constite o p
zambro ou contrafeito. // T. calcaneus, equinus, valgus,
varus P calcneo, equino, valgo e varo, respectivamente.

talipmano s.m. Deformidade da man que consiste

nunha forte flexin e aduccin.

tallada s.f. Porcin pequena de certos comestibles.

tallado-a adx. 1. Cortado. 2. Colocado ou disposto como
debido.

talle s.m. 1. Estatura, altura dunha persoa desde a planta

dos ps ata a parte superior da cabeza. 2. Cistotoma. 3.
Pano esterilizado que se coloca no campo cirrxico para
delimitar e cubri-las partes circundantes. 4. Cintura, van,
parte do tronco que comprende desde os ombros ata a
cadeira.

talo s.m. 1. Parte cilndrica e alongada. 2. rgano das

plantas que emerxe do chan. // T. enceflico ou cerebral
Parte do encfalo que queda despois de separados os
hemisferios cerebrais e o cerebelo. / T. pituitario Parte
cilndrica entre o tuber cinereum e o corpo pituitario.
Tamn se di infundbulo.

talocalcneo-a adx. Relativo astrgalo e calcneo.

talocrural adx. Realtivo articulacin tibioastragalina.
talfita s.f. Planta criptgama, como os fungos e as algas.
taln s.m. Calcao, parte posterior do p formada polo so
calcneo.

taloperoneal adx. Relativo astrgalo e peron.

talosa s.f. Monosacrido ismero da glicosa.
taloscafoide ou talonavicular adx. Relativo ou pertencente astrgalo e escafoide.

talotibial adx. Relativo astrgalo e tibia.

talotoxicose s.f. Envelenamento por sales de talio.
talpa s.f. Quiste subcutneo situado na cabeza, onde se
aprecian levantamentos irregulares da pel.

talpose s.f. Sensacin de calor.

taludo-a

taludo-a adx. 1. Que medra moito en pouco tempo. 2.

Que ten dificultade para deixar unha cousa por estar
afeito a ela.

talus s.m. (lat.) 1. Taln, calcao. 2. Astrgalo. 3. P talo

ou talus, que apoia s no taln.

tama s.f. (lat.) Inchazn das pernas e dos ps.

tambor s.m. 1. Tmpano. 2. Peza que forma parte de
aparellos rexistradores das vibracins do aire.

tampn s.m. 1. Peza de algodn ou outro material absorbente que se utiliza para detectar hemorraxias, especialmente vaxinais. 2. Solucins que, engadrselles
pequenas cantidades de cidos ou bases, non modifican
sensiblemente o seu pH.

tanato- Prefixo do grego, morte.

tanatocronoloxa s.f. Procedemento para coece-lo
tempo transcorrido desde a morte, mediante o estudio do
grao de evolucin dos fenmenos cadavricos.

tanatofidio s.m. Serpe velenosa.

tanatofilia s.f. Tendencia suicidio.
tanatofobia s.f. Trastorno neurtico que se manifesta por
un temor esaxerado e obsesivo morte.

tanatognomnico-a adx. Que constite un indicio da

proximidade da morte.

tanatoide adx. Semellante morte.

tanatoloxa s.f. Rama da medicina que estudia a morte e
os aspectos que teen relacin con ela.

tanatomana s.f. Mana suicida ou homicida.

tanatopsia s.f. Necropsia.
tanatose s.f. Necrose.
tangarao s.m. Raquitismo ou deformidade atribudos a
un embruxamento.

742

tapinocefalia s.f. Forma aplanada da bveda cranial.

tapioca s.f. Fcula alimenticia que se obtn da raz da
Jatropha manihot ou mandioca.

tapn s.m. 1. Anaco de algodn ou gasa que en medicina

se usa para o taponamento ou absorcin de lquidos ou
secrecins. 2. Masa de secrecins ou de calquera substancia que ocle un conducto ou abertura corporal. // T.
de Corner Masa de epploon introducida nunha ferida
gstrica ou intestinal. / T. de Dittrich Masas granulosas,
de cor abrancazada ou amarelo-verdosa e de cheiro
desagradable presentes no esputo de enfermos de bronquite sptica e de gangrena pulmonar. / T. de Imlach
Masa de tecido adiposo que s veces se atopa no anel
inguinal externo. / T. de Tranbe Tapn de Dittrich. / T.
mucoso Masa de moco cervical segregada polas glndulas do colo uterino para formar unha barreira mecnica
e antibacteriana que protexe o tero durante o embarazo.
Tamn se di tapn cervical. / T. traqueal ou de Trendelemburg Bolsa de goma inchable que rodea o tubo da
traqueotoma, utilizada para previ-la entrada de sangue
na traquea durante as operacins de boca e nariz.

taponamento s.m. Accin e efecto de tapar unha ferida,

orificio ou cavidade corporal. // T. cardaco Compresin
aguda do corazn debida a un derramo pericrdico abundante. / T. cardaco crnico Compresin do corazn de
carcter crnico por tecido fibroso calcificado. / T. de
Dhrsenn Taponamento da vaxina con gasa iodofrmica, para corta-la hemorraxia uterina. / T. de Gottstein
Taponamento das fosas nasais con bolias de algodn en
enfermos de ocena. / T. de Rose Taponamento cardaco.

taqui- Prefixo do grego, rpido.

taquialerxia s.f. Xeracin rpida de fenmenos alrxicos.

taquiarritmia s.f. Arritmia con aumento da frecuencia

do pulso. // T. auricular Flter auricular.

tnico, cido ou tanino s.m. Grupo heteroxneo de

taquiauxese s.f. Crecemento irregular na que unha parte

compostos fenlicos que se presenta de xeito natural na

cortiza e nas bugallas de moitas rbores, e que se
empregan como astrinxentes e hemostticos, as como no
tratamento das queimaduras.

taquicardia s.f. Aumento da frecuencia e o ritmo dos

tanxeno s.m. ter actico do tanino que se prepara en

forma de po gris, insoluble en auga, e que se emprega
como astrinxente nas diarreas, enterites, rinites e farinxites.

tntalo s.m. Elemento metlico raro, de smbolo Ta e de

peso atmico 181,5, que se emprega na fabricacin de
filamentos de lmpadas.

tantrum s.m. Acceso violento de clera espontnea que

se pode dar en persoas con trastornos mentais.

tapetum s.m. (lat.) 1. Alfombra ou revestimento. 2. Fascculos nerviosos que van desde o corpo caloso ata o lobo
occipital. // T. alveoli Peristeo alveolar.

Tapia, sndrome de V. sndrome.

do organismo medra mis rapidamente c conxunto.

latexos do corazn. // T. auricular, auricoventricular ou
ventricular Taquicardia que ten a sa etioloxa, respectivamente, nas aurculas, no ndulo auriculoventricular ou
nos ventrculos, recoecible no ECG. / T. esencial paroxstica Enfermidade cardaca que se caracteriza por paroxismos de aceleracin cardaca separados por intervalos
de normalidade. Tamn se di enfermidade de Bouveret.
/ T. exoftlmica Taquicardia sinusoidal que se d en
enfermos de bocio exoftlmico. / T. ortosttica A que se
produce pasa-la persoa da posicin de decbito
vertical, e que se observa en neurticos, sendo a sa
posible causa a hipotensin arterial. Tamn se di fenmeno de Thomayer. / T. paroxstica Taquicardia de
aparicin brusca e que se repite por accesos. / T. reflexa
A causada por trastornos independentes do sistema circulatorio. / T. sinusoidal Arritmia sinusoidal con orixe no
ndulo sinusal.

743

taquifasia ou taquifemia s.f. Taquifrasia.

taquifaxia s.f. Inxestin dos alimentos moi rpida, case

tartamudez

tarsadenite s.f. Inflamacin do tarso da plpebra e das

glndulas de Meibomio.

taquifilaxe s.f. Incremento progresivo da tolerancia

tarsal adx. Tarsiano.

tarsalxia s.f. Dor no tarso, que xeralmente aparece na

inmunolxica que se produce pola administracin repetida de pequenas doses dunha substancia. Tamn se di
esqueptofilaxe.

adolescencia como consecuencia de marchas prolongadas por aplanamento do arco plantar con desviacin do
p cara a fra. Tamn se di p plano ou valgo doloroso.

taquifrasia s.f. Rapidez e volubilidade na fala, que s

tarsectoma s.f. 1. Extirpacin total ou parcial do tarso.

sen salivar nin mastigar.

veces constite un signo de trastorno mental.

taquifrenia s.f. Actividade mental rpida e esaxerada.

taquilalia s.f. Taquifrasia.
taqumetro s.m. Instrumento empregado para medi-la
velocidade de certos movementos do corpo.

taquipnea s.f. Incremento do ritmo respiratorio superficial. Tamn se di polipnea.

taquipraxia s.f. Rapidez de accin

taquipsiquia s.f. Taquifrenia, rapidez dos procesos
mentais.

taquirritmia s.f. Taquicardia.

taquisinecia s.f. Taquifilaxe.
taquisistolia s.f. Aumento anormal do ritmo das sstoles
cardacas. // T. auricular Flter auricular.

taquistoscopia s.f. Rama da ptica que se ocupa de

medi-la velocidade de percepcin visual consciente.

taquitoscopio s.m. Instrumento que se emprega para a

taquistoscopia, que xera estmulos visuais de moi escasa
duracin.

taquiria s.f. Actividade renal moi rpida.

taquirxia s.f. Habilidade de operar rapidamente.
tara s.f. 1. Peso do envase dunha substancia. 2. Eiva. 3.

2. Extirpacin da cartilaxe tarsal palpebral. // T. anterior

Reseccin dunha cua sea da base superior externa, que
incle o cuboide, o extremo anterior do calcneo e unha
parte do astrgalo e do escafoide. / T. posterior Extirpacin do astrgalo e dunha parte do calcneo.

tarsectopa s.f. Ectopa ou luxacin do tarso.

tarsite s.f. Inflamacin do tarso palpebral ou blefarite.
tarso s.m. 1. Parte posterior do p situada entre os sos da
perna e os do metatarso, formada por sete sos: astrgalo,
calcneo, escafoide, cuboide e tres cuas. 2. Tarso palpebral ou lmina fibrosa situada nas plpebras, entre o
msculo orbicular e a conxuntiva.

tarsoclase s.f. Fractura cirrxica dos sos do tarso.

tarsofalnxico-a adx. Relativo ou pertencente tarso e
falanxe.

tarsofima s.m. Tumor do tarso.

tarsomalaca s.f. Amolecemento do tarso palpebral.
tarsomegalia s.f. Displasia epifisaria hemimlica que se
caracteriza polo desenvolvemento anormal da epfise do
fmur e da tibia, as como dos sos do tarso.

tarsometatarsiano-a adx. Relativo ou pertencente

tarso e metatarso.

tarsoplastia s.f. 1. Blefaroplastia. 2. Correccin cirrxica

do p contrafeito por reseccin dalgns sos do tarso.

Enfermidade infecciosa observada na cidade de Tara, en

Siberia, que se caracteriza pola presencia de tumores por
distintas partes do corpo, e sntomas xerais graves.

tarsoptose s.f. Cada do tarso. Tamn se di p plano.

tarsoquiloplastia s.f. Cirurxa plstica das beiras das

tarantismo s.m. Variedade de corea histrica semellante

tarsorrafia s.f. Sutura das cartilaxes tarsianas, de

corea danzante, da cal se atribe a causa picadura da

tarntula, e a curacin sudacin provocada pola danza.

tarsostrofia s.f. Intervencin que se realiza no tracoma,

tarntula s.f. Lycosa tarantula, araa velenosa que se

supn provoca o tarantismo coa sa picadura.

taraxe s.f. 1. Trastorno. 2. Histerismo masculino. 3. Para

Novy, anafilaxe, por crer que se deba a unha substancia
txica, a taraxina, que se forma no sangue pola inxeccin
dunha substancia estraa que reaccionara con outra
substancia xa existente no soro sanguneo, chamada taraxxeno.

tardo-a adx. Que tarda ou ocorre fra do seu debido

tempo.

tarlatana s.f. Gasa con fos gordos que se emprega en

vendaxes de xeso.

plpebras.
carcter total ou parcial. Tamn se di blefarorrafia.
consistente en desecar un colgallo mirtiforme do tarso e
invertelo.

tarsotibial adx. Relativo tarso e tibia.

tarsotoma s.f. Incisin ou seccin do tarso.
tartamudeo s.m. Fala entrecortada e repetitiva de slabas
ou sons, debida tartamudez.

tartamudez s.f. Trastorno da fala que se caracteriza por

dificultade da emisin dos sons, repeticin espasmdica
ou interrupcin na pronunciacin de sons, slabas ou
palabras. Estes trastornos acompanse de manifestacins asociadas, como alteracins respiratorias, desordes
motores e neurovexetativos, e fenmenos psicomotores.

tartarato
Na sa etioloxa considranse factores como a herdanza,
hiperactividade, conflictos neurticos familiares,
choques emotivos, atraso no desenvolvemento psicomotor, etc. Existen das formas de tartamudez: na tartamudez clnica o comezo da emisin dunha palabra, ben
no inicio ou no transcurso do enunciado, faise difcil de
speto, repetndose a primeira slaba da palabra detida,
de forma rpida e explosiva, ata que a frase contina
normalmente. Na tartamudez tnica faise subitamente
imposible a emisin dunha palabra durante un tempo, no
cal a persoa fai un esforzo, s veces con expulsin
ruidosa de aire, ata que finalmente pronuncia a palabra de
forma rpida.

tartarato s.m. Sal de cido tartrico. O tartarato de antimonio e de potasio emprganse como revulsivo e hemtico, o de bismuto e potasio como antilutico e o de sodio
e potasio como laxante.

tartrico, cido s.m. Composto orgnico (C4H6O2), en

744

tautomera s.f. Fenmeno polo que un composto aparece

en forma de dous ismeros de estructura distinta, polo
que se lles debe dar unha frmula diferente.

tautmero-a adx. 1. Relativo composto ou substancia

que pode existir en diversas formas en equilibrio, cunha
disposicin estructural dos tomos diferente. 2. Relativo
s rganos que se atopan nun lado do corpo, non simtricos, como o bazo ou o fgado, ou ben das neuronas que
relacionan s estructuras dun lado.

taxa s.f. Medida, ndice, porcentaxe.

taxe s.f. Conxunto de manobras que constiten o procedemento manual de reduccin dunha hernia.

-taxia ou -taxe Sufixo do grego, reaccin a un estmulo,

ou movemento dun organismo.

taxidermia s.f. Desecamento dos animais para seren

conservados.

forma de po branco que se obtn dos pousos do vio, e

que se atopa presente en moitos froitos. Ten propiedades
laxantes e refrescantes e emprgase na fabricacin de
bebidas refrescantes, en panadera, etc.

taxoloxa ou taxonoma s.f. Ciencia que se ocupa das

trtaro s.m. Antigamente, tartarato. // T. dentario Sarrio

traballo e a fatiga, que orixinaron mtodos para obte-lo

mximo rendemento dos obreiros co mnimo consumo
enerxtico posible, sen ter en conta aspectos psicolxicos
e fisiolxicos fundamentais da persoa.

dentario.

tasicinesia s.f. Tendencia enfermiza a erguerse e camiar,

con imposibilidade de quedar sentado. Tamn se di
acatasia.

TAT Siglas de Test de Apercepcin Temtica.

tatexar v. Tartamudear, falar entrecortadamente.
tatexo-a adx. Tartamudo.
tatuaxe s.f. Debuxo permanente que se realiza na pel
mediante puncin e insercin de substancias colorantes
indelebles. // T. da crnea Mtodo que se emprega para
disimula-las manchas leucomatosas da crnea por medio
da introduccin de tinta chinesa nas sas capas superficiais.

taumatropo s.m. Instrumento utilizado para demostra-la

duracin das sensacins visuais, provisto de imaxes nos
lados opostos dunha tboa, que se fusionan coa sa rotacin.

taumatrxico-a adx. Milagroso, prodixioso.

taurina s.f. cido amino-etil sulfnico. Aminocido que
se atopa na bile, producto da hidrlise do cido tauroclico. Tamn se atopa nos msculos e nos pulmns, en
pequenas cantidades.

taurocolemia s.f. Presencia de cido tauroclico no

sangue.

clasificacins de animais, plantas e outros organismos,

agrupndoos segundo as sas caractersticas.

taylorismo s.m. Sistema baseado en estudios sobre o

Tb Smbolo qumico do terbio.

TB-1 Tiosemicarbazona: droga utilizada no tratamento da
tuberculose.

Tc Smbolo qumico do tecnecio.

t s.m. 1. Planta da familia das teceas da que se utilizan
as follas secas, que conteen tena, en infusin. 2. Infusin de follas de t.

Te Smbolo qumico do telurio.

tea s.f. 1. Tecido de la, seda ou outra fibra. 2. Formacin
anatmica semellante a unha peza txtil. // T. adiposa
Tecido adiposo. / T. coroide Teito membranoso dos
ventrculos cerebrais III e IV. / T. vascular Plexo
coroide.

tebaico-a adx. Derivado do opio.

tebana s.f. Alcaloide txico do opio.
tebasmo s.m. Envelenamento por opio.
Tebesio, vlvula, vea de V. vlvula, vea.
teca s.f. Caixa, envoltura, vaa. Refrese especialmente
vaa dos tendns. // T. folicular Envoltura do folculo
ovrico durante a fase de maduracin.

tauroclico (cido) s.m. Substancia presente na bile,

tecido s.m. Conxunto de clulas diferenciadas do orga-

onde se atopa disociada en forma de taurocolato de sodio,

debido pH da bile, constitudo por cido clico conxugado mediante un enlace peptdico coa taurina.

nismo que teen a mesma estructura e funcin anloga. //

T. adenoide Variedade de tecido conxuntivo formado por
unha rede de fibras nas que se atopan os ndulos linfticos, e que constite o tecido linfoide. / T. adiposo
Tecido conxuntivo formado por clulas adiposas entre
unha trama de tecido areolar. / T. anlogo Tecido acci-

tautofona s.f. Repeticin de sons.

tautomenial adx. Pertencente mesmo perodo.

745
dental semellante a un tecido normal do organismo. / T.
areolar Tecido conxuntivo. / T. cartilaxinoso Variedade
de tecido conxuntivo que forma a substancia das cartilaxes. Est composto por un substrato hialino ou fibroso
que contn espacios nos que se aloxan os condrocitos ou
clulas cartilaxinosas. / T. cavernoso Tecido erctil. / T.
celular Variedade de tecido conxuntivo laso. / T. cicatrizal Tecido fibroso denso derivado dun tecido de granulacin e forma unha escama ou cicatriz. / T. citxeno
Tecido adenoide. / T. colxeno Tecido conxuntivo da
derme, que contn unha substancia que se converte, por
ebulicin prolongada, en xelatina. / T. compacto Tecido
que forma a parte exterior, dura, dos sos. / T. conxuntivo ou conectivo Tecido de sostn que se deriva do
mesoblasto e est formado por fibras conxuntivas e elsticas e fibroblastos. Incle o tecido conxuntivo propiamente dito (laso ou denso) e os tecidos adenoide,
adiposo, elstico, seo e cartilaxinoso. / T. cordal Tecido
do notocordio embrionario. / T. cribiforme Tecido
conxuntivo laso. / T. cromafn Tecido composto por
clulas cromafns, que se atopa na cpsula suprarrenal e
que est relacionado coa produccin de adrenalina e
noradrenalina. / T. dartoide Tecido muscular contrctil
semellante darto. / T. de granulacin Tecido conxuntivo novo moi vascularizado que se forma durante o
proceso de cicatrizacin dunha ferida. / T. elstico
Tecido conxuntivo formado fundamentalmente por fibras
elsticas, que se atopa sobre todo na cara media dos
vasos, nos ligamentos e nos tendns. / T. embrionario
Tecido conxuntivo do embrin que forma o mesnquima
e que se orixina a partir do mesoderma. Tamn est
presente nalgunhas neoplasias. / T. endotelial Tecido que
forma o endotelio. / T. epitelial Tecido que forma o
epitelio. Deriva do mesoblasto e contn clulas en
contacto directo con moi pouca substancia intercelular. /
T. erctil Tecido que contn espacios venosos en comunicacin directa coas arterias, que se enchen de sangue e
poen en ereccin o rgano que forma este tecido: pene,
cltoris, etc. / T. esplnico O que forma o bazo. / T.
esponxoso Tecido seo que forma a parte central dos
sos planos e dos curtos, e a difise e a epfise dos
longos. Est constitudo por unha rede de espculas que
lle dan ese aspecto de esponxa que o caracteriza. / T.
esqueltico Tecido fibroso, cartilaxinoso, seo, etc.
Tamn se di tecido escleroso. / T. fibroso Variedade de
tecido conxuntivo que contn fibras xuntas en fascculos
compactos, que forman os tendns, aponeuroses, etc. / T.
glandular Variedade de tecido epitelial que forma o
parnquima das glndulas. / T. heterlogo ou homlogo
Aquel tecido que semellante ou que non o , respectivamente, a calquera outro tecido. / T. indiferente Tecido
embrionario primitivo. / T. intersticial Tecido conxuntivo que se atopa entre os elementos celulares propios
dun rgano, que forma o estroma. / T. linftico Tecido
adenoide. / T. linfoide 1. Tecido linftico. 2. Tecido linftico que aparece en lugares anormais. / T. mesenquimatoso Rede difusa de tecido que deriva do mesoderma
embrionario, formado por clulas estreladas contidas nun
material cartilaxinoso con fibras reticulares. / T. mieloide

tcnica
Tecido que forma a medula vermella dos sos, e que no
adulto forma os globos vermellos, granulocitos e trombocitos. / T. mucoide Tecido xelatinoso. / T. mucoso
Tecido que forma as mucosas. / T. muscular Tecido que
forma os msculos, as como a capa muscular dos vasos
e dos diferentes rganos, como o intestino, vexiga, tero,
etc. Ten orixe mesodrmica e est formado por clulas
alongadas que conteen filamentos delgados, rodeadas
de tecido conxuntivo e orientadas no sentido da contraccin, que xeralmente se agrupan en feixes ou capas. / T.
nervioso O formado polas clulas nerviosas e as sas
prolongacins, e por clulas de neurogla. / T. nodular O
formado por fibras musculares e nerviosas, como o que
forma o ndulo sinoauricular do corazn. / T. seo
Tecido conxuntivo duro formado por unha substancia
mol, a osena, e sales en distintas proporcins, e fibras
que cos sales forman as lminas seas separadas por
espacios chamados osteoplastos, dentro dos cales se
atopan os osteoblastos ou clulas seas. / T. osteoide
Tecido seo novo no cal a substancia intercelular anda
est sen calcificar. / T. ostexeno Parte do peristeo que
contribe formacin de tecido seo. / T. parenquimatoso Tecido que constite o parnquima dun rgano. / T.
primario Tecido embrionario. / T. reticular Tecido
conectivo formado por clulas e fibras reticulares. / T.
subcutneo Tecido conxuntivo laso situado debaixo da
pel. Tamn se di hipoderma. / T. sustentacular Tecido
non nervioso da retina, formado polas fibras de Mller. /
T. xelatinoso Tecido conxuntivo con aspecto de xelatina,
que constite o mesnquima do embrin e enche os espacios existentes entre os esbozos dos rganos. Tamn se di
tecido mucoide.

tecite s.f. Inflamacin da vaa dun tendn.

tecnecio s.m. Elemento metlico radioactivo de smbolo
Tc, nmero atmico 43 e peso atmico 99, obtido artificialmente polo bombardeo de molibdeno con neutrns ou
deuterns, e que se atopa tamn nos productos de fisin
do tomo de uranio. O seu istopo 99m o que mis se
emprega en gammagrafa.

tcnica s.f. Conxunto de procedementos e recursos dunha

ciencia. // T. de Barraquer V. zonullise. / T. de Berberich-Hirsch Tcnica de estudio do estado intravenoso
mediante a obtencin de imaxes radiogrficas trala introduccin nas veas dunha substancia de contraste. Tamn
se di flebografa. / T. de Chaoul-Adan Mtodo de radioterapia de contacto endorrectal. / T. de Chevassu Mtodo
de palpacin do epiddimo, fixando o testculo cara a
abaixo cunha man e explorando coa outra. / T. de Cournand Mtodo de cateterismo cardaco dereito por medio
dunha sonda para a exploracin funcional endocardaca.
/ T. de dobre anticorpo Mtodo de radioinmunoanlise
pola separacin de complexos antxeno-anticorpo
mediante o emprego de anticorpos fronte primeiro anticorpo. / T. de Duval Tcnica consistente en enxertos
epiploicos libres nas intervencins cirrxicas abdominais, especialmente nas reseccins intestinais. / T. de
Egas-Moniz Constituu un dos primeiros intentos de
correccin cirrxica de trastornos psiquitricos, e

tecnocito

746

consiste nunha lobotoma frontal que permite interrompe-lo fascculo tlamo-frontal que leva os estmulos
emocionais cara crtex cerebral. / T. de Ellis Biopsia
realizada cun trpano, para a extraccin dun cilindro
hstico que ser examinado histoloxicamente. / T. de
Leborgne-Gross Tcnica radiogrfica da mama que
permite descubrir microcalcificacins intratumorais. / T.
de Lger Esplenoportografa. / T. de Leriche-Kunlin
Mtodo de exame das conxelacins das extremidades,
que se aprecian mediante arteriografa. / T. de Lind-Wegelius Cineanxiocardiografa. / T. de McKessack-Leitch-Haussmanr Mtodo para apreciar mellor o
punto apendicular de McBurney: colocando o paciente en
decbito lateral esquerdo, coas coxas flexionadas en
ngulo recto, estndese a coxa dereita cara a atrs e
mesmo tempo prmese o punto de McBurney contra o
psoas contrado. / T. de McWhister Tcnica para o tratamento dos carcinomas de mama por mastectoma cirrxica do tumor e radioterapia posterior da zona e das reas
ganglionares. / T. de Mattei Tratamento por endoscopia
dos abscesos de pulmn, cunha sonda pola que se pode
instilar substancia antibitica e antisptica. / T. de Saling
Tcnica coa que se poden obter micromostras de sangue
da presentacin fetal para estudia-lo equilibrio acidobsico durante o parto. / T. de Sarnoff Tcnica de respiracin artificial mediante a excitacin elctrica do nervio
frnico. / T. de Silvester-Thomsen Tcnica de respiracin artificial manual que se empregou moito na reanimacin dos afogados, colocndoos en decbito supino,
posicin na que se provocaba o estancamento dos
lquidos tragados. / T. de Wangensteen Intervencin
secundaria que se practica uns seis meses despois dunha
exrese cirrxica de cancro gstrico, para observar posibles recidivas e tratalas, no seu caso. / T. de Webster
Mtodo de enxerto cutneo para reforzar unha cicatriz
dbil ou ulcerada.

tectoloxa s.f. Rama da bioloxa que estudia a morfoloxa

tecnocito s.m. Leucocito novo. Tamn se di metamielo-

teinismo s.m. Estado provocado polo abuso do t.

telacase s.f. Enfermidade ocular que padecen os cans e

cito novo.

tecnoloxa s.f. Coecementos sobre as tcnicas.

tecnopsicoloxa s.f. Psicoloxa aplicada s relacins
laborais.

tecnotona s.f. Infanticidio.

tecodonto-a adx. Que ten os dentes implantados nos
alvolos.

tecoma s.m. Tumor ovrico formado por clulas da teca ,

normalmente encapsulado e que produce hormonas, polo
que pode causar hiperplasia do endometrio e metrorraxias. Adoita ser benigno e no 50% dos casos aparece
despois da menopausa.

tecosoma s.m. Esquistosoma.

tecostenose s.f. Estreitamento dunha vaa tendinosa.
tectiforme adx. Que ten forma de teito.
tectocefalia s.f. Escafocefalia.

estructural dos seres vivos.

tectnico-a adx. Relativo ou pertencente cirurxa plstica ou s transplantes.

tectorial adx. Relativo teito.

tectorium s.m. (lat.) Membrana de Corti.
tectospinal adx. Relativo ou pertencente medula
espial e s corpos cuadrixminos.

tefln s.m. Material plstico fluorado moi resistente s

cidos, lcalis, disolventes e s altas temperaturas.
Obtense por polimerizacin do tetrafluoretileno, e polas
sas caractersticas de autolubricacin, flexibilidade e
resistencia emprgase moito para fabricar articulacins e
revestimentos.

tefrose s.f. Incineracin.

tegmen s.m. (lat.) Teito ou cuberta.
tegmento s.m. 1. Teito. 2. Plano superior do tronco enceflico, tamn chamado cocote, que incle o ncleo
vermello, a fita de Reil, a formacin reticular, etc. // T.
auricular Membrana timpnica.

tegmina s.f. Preparacin de cera, goma, auga e xido de

cinc, que se emprega como colodin.

tegumento s.m. Pel ou tecido.

teicopsia s.f. Sensacin pasaxeira de escintileo luminoso
que se acompaa de mareo, e que impide a visin case
totalmente.

teiforme adx. Preparado con t.

teima s.f. Idea obsesiva, mana, odio.
tena s.f. Substancia cristalizante que contn o t, con
propiedades diurticas e estimulantes do sistema
nervioso central.

os gatos, e que raramente lle pode afectar especie

humana, causada por vermes nematodos do xnero
Thelazia.

telalxia s.f. 1. Dor na mamila. 2. Dor referida.

telanxiectasia s.f. Dilatacin dos vasos capilares de
pequeno calibre, que pode ser xeneralizada ou localizada.
Manifstase coa aparicin de manchas avermelladas na
pel. Tamn se di anxioma simple. // T. hemorrxica
hereditaria Enfermidade de Osler. / T. linftica Linfanxioma formado pola dilatacin de vasos linfticos. / T.
verrugosa Anxioqueratoma.

telanxiectsico-a adx. Relativo ou pertencente telanxectasia.

telanxiectoma ou telanxioma s.m. Tumor formado por

capilares dilatados.

telanxiose s.f. Enfermidade dos vasos capilares.

747

telanxite s.f. Inflamacin de capilares. Tamn se di capilarite.

telarqua s.f. Fase inicial do crecemento das mamas na

pubertade.

tele- Prefixo do grego, lonxe, fin, mamila.

telecardifono s.m. Instrumento que permite o-los
rudos do corazn a distancia do paciente.

telecardiografa s.f. Rexistro dos movementos do

corazn co telecardigrafo.

telecardigrafo s.m. Instrumento que rexistra o trazado

telosinapse

telerradioterapia s.f. Radioterapia efectuada a distancia

da zona que se vai tratar.

telerreceptor s.m. rgano sensorial que pode percibir

estmulos a distancia, por exemplo o ollo ou o odo.

telerroentgenografa s.f. Telerradiografa.

telerxia s.f. Accin a distancia.
telesstole s.f. ltima fase da sstole do corazn.
telesistlico-a adx. Pertencente ou relativo telesstole.
telestesia s.f. Percepcin a distancia. Tamn se di telepata.

dos movementos cardacos por conexin elctrica, a

distancia do paciente.

telestetoscopio s.m. Estetoscopio provisto dun amplifi-

telecardiograma s.m. Rexistro obtido mediante o tele-

cador que permite escoita-los rudos cardiorrespiratorios

a distancia do enfermo.

cardigrafo.

teleceptor s.m. Receptor de estmulos a distancia.

telecesioterapia s.f. Terapia radioactiva realizada
mediante a bomba de cesio.

telecinesia s.f. Comunicacin de movemento a un

obxecto sen contacto con el. Trtase dunha facultade que
se lles atribe a persoas con poderes paranormais.

telecobaltoterapia s.f. Tratamento radioactivo mediante

a bomba de cobalto.

telecurieterapia s.f. Terapia por radio realizada a

distancia da zona tratada.

telediastlico-a adx. Que ocorre durante a teledistole,

ou ltima fase da distole.

telefase s.f. Telofase.

telfico-a adx. Maligno.
telegammaterapia s.f. Terapia por raios gamma que se
emiten a distancia da rea a tratar.

telegona s.f. Impregnacin, influencia dunha primeira

fecundacin sobre outras posteriores (teora xentica
antiga).

teleterapia s.f. 1. Radioterapia realizada a distancia. 2.

Tratamento por suxestin.

teligonia s.f. Telitocia.

telimana s.f. Satirase.
telina s.f. Estroma.
telio s.m. Mamila, papila.
telite s.f. Inflamacin da mamila.
telitocia s.f. Partenoxnese normal que s produce
descendencia feminina.

telo- Prefixo do grego, fin, termo, mamila.

teloblasto s.m. Masa celular do mesoderma que se sita
por debaixo do conducto neuroentrico do embrin dos
vertebrados.

telocinese s.f. Telofase.

telodendrn s.m. Ramificacins no extremo dun
cilindro-eixe.

teloderma s.m. Epitriquio.

telofase s.f. ltima fase da mitose, termo da cal se

telencfalo s.m. Parte do neuroeixe do embrin que se

completa a separacin das das clulas fillas e os cromosomas volven a forma-lo novelo nuclear.

forma por divisin do prosencfalo, da que derivan os

hemisferios cerebrais, os ventrculos laterais, as estructuras interhemisfricas e os corpos estriados.

teloflebostema s.m. Complexo venoso en forma de

teleoloxa s.f. Doutrina filosfica baseada na idea da fina-

telofragma s.m. Membrana de Krause.

telolecito-a adx. Relativo vulo no que o vitelo nutri-

lidade dos sucesos biolxicos.

teleopsia s.f. Trastorno da percepcin visual no que o

paciente ve os obxectos prximos como afastados.

telepata s.f. Comunicacin do pensamento a distancia.

Obxecto de estudio da parapsicoloxa.

teleplastia s.f. Cirurxa plstica da mamila.

teleretismo s.m. Ereccin da mamila.
telerradiografa s.f. Radiografa, en especial do
corazn, que se obtn afastando a fonte de raios X para
garanti-lo paralelismo dos raios e conseguir imaxes
menos deformadas. Tamn se di telerroentgenografa.

crculo arredor da mamila.

tivo se concentra nun dos polos.

telolema s.m. Cuberta dunha placa motora terminal

formada polo sarcolema e unha prolongacin da vaa de
Henle.

telonco s.m. Tumor da mamila.

teloneurita s.f. Expansin final do cilindro-eixe dunha
neurona.

telorraxia s.f. Hemorraxia pola mamila.

telosinapse s.f. Unin de cromosomas polos seus
extremos.

telotismo

telotismo s.m. 1. Rixidez dos rganos erctiles. 2. Ereccin ou protrusin da mamila. Tamn se di reflexo
mamiloareolar.

telrico-a adx. 1. Das enfermidades relacionadas co

chan, especialmente o ttano e o carafuncho. 2. Relativo
ou pertencente terra ou chan. 3. Relativo telurio. //
Febres t. Febres paldicas

telurio s.m. Elemento metaloide de smbolo Te, peso

748
cin do plasma oxalatado despois de engadirlle diferentes
cantidades de cloruro de calcio. inversamente proporcional contido de protrombina no plasma. Constite
unha proba analtica para estudia-la va extrnseca da
coagulacin. / T. de reaccin Tempo que pasa entre un
estmulo e a reaccin provocada por el. / T. de sangra
Tempo de hemorraxia, proba empregada para valora-la
funcin plaquetaria. / T. de sedimentacin Reaccin de
sedimentacin eritroctica.

especfico 6,24 e peso atmico 127,5. Os compostos

deste elemento posen propiedades xermicidas.

tempolbil adx. Que sofre alteracins polo paso do

telurismo s.m. Influencia da terra e do chan sobre a orixe

temporal adx. 1. Relativo tempo, ou que dura un tempo

de enfermidades.

TEM Siglas de trietilenmelanina, substancia que se

tempo.
limitado. 2. Relativo rexin, sos ou msculos temporais. // s. 3. V. arteria, msculo, nervio, so, vea.

emprega no tratamento de enfermidades crnicas do

sistema linftico.

temporoauricular adx. Relativo rexin temporal e

temor s.m. Sentimento de inseguridade ou incerteza,

temporocigomtico-a adx. Relativo ou pertencente

medo.

tempa s.f. V. sen.

temperado-a adx. De temperatura moderada, nin fro nin
quente.

temperamento s.m. Elemento do carcter da persoa,

condicionado polas caractersticas morfolxicas,
psquicas e os factores ambientais. Segundo a concepcin
hipocrtica resultara da interaccin dos catro humores
fundamentais (sangue, flegma, bile negra e bile amarela),
a cal, segundo predominase un ou outro deles, dara lugar
s catro temperamentos clsicos: sanguneo, flegmtico,
melanclico e colrico.

temperante adx. Calmante, sedante.

temperatura s.f. Manifestacin da intensidade de calor
dun corpo. // T. absoluta Temperatura que se mide desde
o cero absoluto (escala Kelvin), dicir, desde 273 C. /
T. basal A medida cando o individuo se atopa en xaxn,
en repouso e nun ambiente a unha temperatura duns 20
C. / T. crtica Temperatura na cal se pode reducir un gas
a lquido por presin. / T. mxima A mis alta, na cal
imposible o desenvolvemento de bacterias. / T. normal
Temperatura do corpo humano non enfermo, con valores
entre 36,5 C e 37,5 C medidos no recto.

tempo s.m. 1. Medida de duracin. 2. Cada unha das

partes nas que se divide unha manobra ou operacin. // T.
brazo-lingua Tempo que tarda o enfermo en notar sensacin de calor na lingua trala inxeccin en vea dunha solucin de glicomato de calcio 40%.Trtase dunha proba
para medi-la actividade funcional do ventrculo
esquerdo. / T. de coagulacin Na proba que se realiza
para estudia-la va intrnseca da coagulacin, o tempo
que tarda un mililitro de sangue en coagularse, a unha
temperatura de 37 C. / T. de hemorraxia. Duracin da
hemorraxia que se produce trala puncin do lobo da
orella, normalmente de 1 a 4 minutos, pero moito mis na
trombopenia e na hemofilia. / T. de percepcin Tempo
necesario para percibir un estmulo. / T. de protrombina
Tempo, medido en segundos, necesario para a coagula-

auricular.
rexin temporal e cigomtica.

temporofacial adx. Relativo sen e cara.

temporofrontal adx. Relativo ou pertencente s sos ou
zonas temporal e frontal.

temporomalar adx. Relativo ou pertencente s sos

temporal e malar.

temporomaxilar adx. 1. Relativo s sos temporal e

maxilar. // s.m. 2. V. msculo.

temporooccipital adx. Relativo ou pertencente s sos

ou rexins temporal e occipital.

temporoparietal adx. Relativo ou pertencente s sos

ou rexins temporal e parietal.

tempostbil adx. Que non se ve alterado polo paso do

tempo.

temulencia s.f. Embriaguez, intoxicacin.

tenaces s.f.pl. Pinzas de ramas fortes e cortantes que se
empregan para seccionar cartilaxes, puntas ou gallos.

tenacidade s.f. Persistencia, porfa, perseveranza. // T.

celular Tendencia das clulas a permanecer nunha actividade ou forma determinada.

tenacias s.f.pl. Tenaces pequenas. // T. de Dolbeau

Tenacias que se empregan para extraer clculos da
vexiga urinaria.

tenculo s.m. 1. Instrumento cirrxico con forma de

gancho que se utiliza para soste-las arterias que se van
ligar, e tamn para erguer ou suxeitar un rgano ou parte
del. 2. Banda fibrosa que suxeita un rgano ou unha
parte.

tenalxia s.f. Dor nun tendn. Tamn se di tenodinia.

tnar adx. 1. Relativo ou pertencente palma da man. //
s.m. 2. Eminencia na base do polgar que se forma polo
msculo abductor, o flexor curto e o opoente do polgar.

tenaz adx. 1. Persistente, teimoso. 2. Relativo corpo no

que difcil separa-las partes. 3. Pegaento ou viscoso.

749

tenda s.f. Formacin anatmica en forma de tenda. Tamn

se di tentorium. // T. da hipfise Pregadura da duramter que cobre a hipfise. / T. de osxeno Bolsa ou
cmara impermeable e transparente que cobre a cama do
enfermo para a osixenoterapia. As obtense unha concentracin aproximada de O2 do 50%. / T. do cerebelo
Tabique formado pola duramter que se atopa entre a cara
superior do cerebelo e a inferior dos lobos occipitais do
cerebro, separndoos. Dentro dela atpanse os seos laterais, petrosos, rectos, cavernosos e a prensa de Erfilo. /
T. olfactiva Prolongacin transversal da duramter
situada entre a apfise crista galli e o bordo do so
frontal, que cobre a parte anterior do bulbo olfactivo.

tendencia s.f. Inclinacin, propensin ou predisposicin.

tendinite s.f. Inflamacin dun tendn. Tamn se di tenonite.

tendinoplastia s.f. Tenoplastia.

tendinosutura s.f. Sutura dun ou varios tendns. Tamn
se di tenorrafia.

tendo s.m. (lat.) Tendn. // T. Achillis Tendn de Aquiles.

tendofona s.f. Tenofona.
tendlise s.f. Liberacin das adherencias dos tendns.
tendn s.m. Estructura fibrosa formada por tecido
conxuntivo, mediante a cal se insire unha masa muscular
nun so ou noutro rgano. // T. de Aquiles Reunin dos
tendns do gastrocnemio e do solear que se insiren na
parte inferior da cara posterior do calcneo. / T. de
Cooper Ligamento pectneo. / T. de Zinn Tendn
mediante o cal se insiren os msculos rectos lateral,
medial e inferior no vrtice da rbita. / T. palpebral ou
ocular Ligamento palpebral interno, no que se orixina o
msculo orbicular das plpebras. / T. perforante Tendn
do flexor profundo dos dedos que fura o tendn do flexor
superficial nivel da primeira falanxe. / T. perforado
Tendn do flexor superficial dos dedos.

tendoplastia s.f. Tenoplastia.

tendosinovite s.f. Inflamacin da vaa dun tendn ou do
propio tendn. Tamn se di tendovaxinite. // T. estenosante Doenza do pulso por inflamacin crnica da vaa
do tendn do extensor curto e do abductor longo do
polgar, que ocasiona estenose. / T. purulenta ou serosa
Tendosinovite con formacin de pus ou derramo seroso,
respectivamente.

tendotoma s.f. Tenotoma.

tendovaxinite s.f. Tendosinovite.
tenectoma s.f. Tenonectoma.
tenesmo s.m. Desexo continuo e ineficaz, que produce
dor, de urinar ou defecar (tenesmo vesical ou rectal,
respectivamente), ocasionado por unha irritacin ou unha
inflamacin do colo da vexiga ou do ano.

tenia s.f. 1.Verme cestodo en forma de fita, do xnero

Taenia, parasito intestinal dos animais e do home. O seu
corpo est formado por segmentos ou progltides, que se

tenonostose
desprenden cando maduran e conteen os rganos de
reproduccin e os ovos. A sa cabeza ten ventosas ou
ganchos cos que se adhiren s paredes do intestino. As
especies parasitas do home causan a sndrome chamada
tenase, das cales unha das mis perigosas a causada
pola Echinococcus granulosus. 2. Estructura anatmica
en forma de fita. // T. de Valsalva ou tenia do colon
Cada unha das tres fitas ou bandas do intestino groso
formadas por fibras musculares lonxitudinais: a mesoclica, que corresponde insercin do mesenterio; a libre,
que a oposta anterior, e a epiploica ou emental, que
corresponde unin do colon transverso co epploon.

tenase s.f. Sndrome ocasionada pola infestacin de

tenias, que se manifesta con dispepsias, alteracins do
apetito, dores abdominais, anemia, etc. Tamn se di
helmintase. // T. imaxinaria V. teniofobia. / T. somtica Presencia de larvas de tenia nos rganos, especialmente nos msculos.

tenicida adx. Que destre as tenias.

teniforme adx. Que ten forma de tenia.
tenfugo-a adx. 1. Que provoca a expulsin das tenias. //
s.m. 2. Axente con esta accin.

teniofobia s.f. Temor morboso a ter tenias. Tamn se di

tenase imaxinaria.

tenioide adx. Teniforme, con forma de tenia.

teniotoxina s.f. Toxina das tenias.
teno- Prefixo do grego, tendn.
tenodese s.f. Fixacin do extremo dun tendn so ou
rgano que lle corresponde.

tenodinia s.f. Dor no tendn, tenalxia.

tenofibria s.f. Cada unha das fibras finas que se atopan
entre as clulas epiteliais, dispostas mediante pontes
intercelulares.

tenfito s.m. Neoplasia nun tendn.

tenofona s.f. Son que se percibe por auscultacin, supostamente causado polas cordas tendinosas cardacas.

tenlise s.f. Escisin cirrxica de adherencias patolxicas

nun tendn.

tenomioplastia s.f. Intervencin de cirurxa plstica que

afecta os msculos e tendns, especialmente as operacins por hernia inguinal.

tenomiotoma s.f. Extirpacin dunha parte dun tendn e

dun msculo.

tenonectoma s.f. Extirpacin dunha parte do tendn ou

da sa vaa. Tamn se di tenectoma.

tenonite s.f. 1. Inflamacin dun tendn. Tamn se di tenosite, tendinite. 2. Inflamacin da cpsula de Tenon.

tenonmetro s.m. Instrumento que se emprega para

medi-la tensin intraocular.

tenonostose s.f. Tenostose

tenontagra

tenontagra s.f. Afeccin gotosa dos tendns.

tenontite s.f. Inflamacin dos tendns. // T. calcaria
Inflamacin tendinosa con calcificacin.

tenontodinia s.f. Tenodinia.

tenontofima s.m. Tumor nun tendn. Tamn se di tenfito.

tenontografa s.f. Descricin dos tendns e a sa colocacin.

tenontoloxa s.f. Conxunto de coecementos relativos s

tendns.

tenontotecite s.f. Inflamacin da vaa tendinosa. Tamn

se di tendosinovite.

tenontotoma s.f. Tenotoma.

tenopata s.f. Patoloxa dos tendns.
tenopexa s.f. Tenodese.
tenoplastia s.f. Cirurxa plstica dos tendns (enxertos de
tendns).

tenorrafia s.f. Sutura de tendns seccionados.

tenosinovectoma s.f. Extirpacin dunha vaa tendinosa.

tenosinovite s.f. V. tendosinovite.

tenosite s.f. Tenontite, inflamacin dun tendn.
tenostose s.f. Calcificacin ou osificacin dun tendn.
tenosuspensin s.f. Fixacin da articulacin do ombro
na luxacin recidivante, que se realiza mediante unha fita
tendinosa do peron lateral longo que se pasa a travs da
cabeza do mero e da apfise acromial.

tenotoma s.f. Seccin cirrxica dun tendn co fin de

diminur ou aumenta-la sa funcin ou ben para
aumenta-la sa lonxitude.

tentomo s.m. Escalpelo de pequeno tamao, de folla

curta e estreita, que se utiliza nas tenotomas. // T. de
Dieffenbach Tentomo de folla curva empregado na
tenotoma dos msculos oculares.

tensioactivo-a adx. Que modifica a tensin superficial

dun lquido.

tensifono s.m. Instrumento utilizado para o exame da

presin sangunea mediante a combinacin de palpacin
e auscultacin.

tensioinactivo-a adx. Que non altera a tensin superficial.

tensimetro s.m. Instrumento que permite medi-la

tensin superficial dun lquido.

tensin s.f. 1. Accin das forzas que actan en distintas

direccins sobre un corpo, mantendo as sas partes
unidas. 2. Resistencia que ofrecen as paredes dun recipiente presin do lquido que contn. 3. Forza que
induce a dilatacin dos gases, e intensidade desa forza. //
T. arterial Resistencia ofrecida polas paredes das arte-

750
rias, que depende da forza da actividade cardaca, da
elasticidade das paredes arteriais, da resistencia capilar,
da presin venosa e do volume e viscosidade do sangue.
/ T. ocular Presin que sofren as envolturas do ollo,
producida pola renovacin continua dos lquidos no seu
interior. / T. muscular Contraccin moderada dun
msculo causada polo seu estiramento. / T. premenstrual Estado no que pode aparecer irritabilidade, cefalea,
insomnio, dor abdominal, etc., que ocorre nos das
previos aparicin da menstruacin. / T. sangunea
Resistencia que ofrecen as paredes dos vasos sanguneos
que depende da presin do sangue e da elasticidade dos
propios vasos. / T. superficial Resistencia disgregacin
da capa superficial dos lquidos, debida s forzas de
cohesin que exercen unhas molculas sobre outras. / T.
vascular Tensin sangunea. / T. venosa Presin que
exerce o sangue sobre as paredes das veas. / T. venosa
central Presin exercida nas estructuras venosas
centrais, como a aurcula dereita ou a vea cava.

tensivo-a adx. Relativo tensin, especialmente as dores

que van acompaadas dunha sensacin de tensin.

tenso-a adx. 1. Estirado. 2. Moi preocupado, falto de relaxacin.

tensor s.m. Msculo que estira ou tensa unha parte do

corpo.

tenta s.f. Sonda.

tentculo s.m. Apndice mbil e polo xeral retrctil que
algns invertebrados empregan para a prensin e o movemento.

tentativa s.f. Intento, ensaio ou inicio dun acto.

tentigo s.f. (lat.) 1. Luxuria, satirase. 2. Cltoris. // T.
venrea Ninfomana.

tento s.m. Exercicio do sentido do tacto.

tentorial adx. Relativo tentorium ou tenda do cerebelo.
tentorium s.m. (lat.) Tenda, especialmente a do cerebelo.
tentum s.m. (lat.) Pene.
tenue adx. Delicado, sutil, delgado.
teobromina s.f. Dietilmetilxantina, alcaloide que
conteen as sementes do Theobroma cacao, e que tamn
se pode preparar artificialmente, con propiedades semellantes s da cafena e s da tena.

teofilina s.f. Alcaloide do t, ismero da teobromina, con

accin diurtica, vasodilatadora e antiasmtica.

teofobia s.f. Temor enfermizo a Deus ou s cuestins

divinas.

teomana s.f. Mana na que o enfermo cre que Deus ou

que est inspirado por el.

teorema s.m. Proposicin que afirma un feito ou cuestin

demostrable. // T. de Gibbs As substancias que diminen
a tensin superficial dun medio puro tenden a xuntarse na
superficie deste. / T. de Hazen Por cada morte por febre
tifoide evitada mediante o tratamento das augas de

751
consumo pblico evtanse das ou tres mortes por outras
causas.

teora s.f. Concepto hipottico enunciado a partir de feitos

ou traballos experimentais. // T. bioqumica de Ehrlich
Teora da existencia dunha afinidade qumica especfica
entre as clulas vivas e as substancias qumicas. / T.
celular Afirmacin de que toda materia viva est
composta por clulas, sendo a sa actividade o proceso
esencial da vida. / T. corpuscular Teora que afirma que
a luz est formada por partculas mnimas de materia que
se desprenden en tdalas direccins dun corpo luminoso.
/ T. da alternacin Teora segundo a cal a reaccin antxeno-anticorpo debida a forzas qumicas especficas
que actan sobre as molculas de ambos, que estaran
unidos por enlaces qumicos especficos. / T. da emigracin Teora de Cohnheim. / T. da fagocitose Teora de
Metchnikoff. / T. da neurona Teora segundo a cal o
sistema nervioso est formado por neuronas que se relacionan por contigidade e non por continuidade. / T. das
cadeas laterais Teora de Ehrlich sobre a inmunidade e a
citlise, segundo a cal o protoplasma das clulas contn
molculas orgnicas complexas formadas por un grupo
central estable que se fixan cadeas laterais menos estables, mediante as cales se efectan as transformacins
qumicas ordinarias do protoplasma, sen que se afecte ese
centro estable. As cadeas laterais posen un grupo de
tomos (aftforo) que se pode unir a grupos semellantes
de toxinas, bacterias e clulas estraas, unin que permite
que o grupo central produza gran cantidade de novas
cadeas laterais (receptores) de dous tipos: antitoxinas,
que fixan toxinas, e amboceptores, con afinidade polas
clulas estraas ou bacterias e polo complemento que
existe normalmente nos lquidos orgnicos. Estas cadeas
distribense por todo o organismo. / T. das mutacins
Teora de De Vries. / T. de Adami Teora semellante
das cadeas laterais de Ehrlich, segundo a cal o protoplasma vital est formado por masas moleculares que
forman un anel central, do que se desprenden ou que se
adhiren cadeas laterais sen alteracin do centro primitivo.
Estes cambios seran producidos polo ambiente e
mesmo tempo causaran modificacins celulares. / T. de
Adler Teora segundo a cal a orixe das neuroses estara
nunha inferioridade fsica ou social. / T. de Bowman
Teora que afirma que a secrecin renal, a auga e os sales
orgnicos se filtran polos glomrulos, e pola contra a urea
e substancias relacionadas con ela elimnanse polas
clulas epiteliais dos tubos contornados renais. / T. de
Brown Teora segundo a cal as enfermidades orixnanse
por unha falta ou un exceso de estmulos. / T. de
Buchner Teora da inmunidade segundo a cal as clulas
dun organismo que sandaron dunha infeccin sofren
cambios reactivos que as protexen contra infeccins
semellantes. / T. de Cohnheim Segundo esta teora, a
emigracin dos leucocitos ou diapedese constite o
carcter esencial da inflamacin. / T. de Darwin Darwinismo. / T. de De Vries Teora das mutacins segundo a
cal a variabilidade do plasma xenital tan grande que s
veces pode ocasionar variacins e mutacins permanentes, que son conservadas por seleccin natural en caso

teora
de seren favorables para o individuo. / T. de Dienlafoy
Teora que afirma que a apendicite debida a unha oclusin da cavidade apendicular. / T. de Ehrlich V. t. das
cadeas laterais, T. bioqumica. / T. de Finlay Teora
que afirma que a febre amarela transmitida polos
mosquitos. / T. de Flourens Teora segundo a cal o
cerebro no seu conxunto participa en tdolos procesos
psquicos. / T. de Freud 1. O histerismo debido a un
traumatismo psquico que no momento da sa percepcin
non tivo a reaccin adecuada, polo que segue afectndolle memoria. 2. A orixe de moitos trastornos
psquicos est na existencia de impresins sexuais
inconscientes, e a sa curacin pdese acadar levndoas
terreo da consciencia mediante a psicanlise. 3. Os
soos son expresins simblicas de desexos reprimidos.
Gran parte deles seran de tipo sexual. / T. de Golgi As
neuronas comuncanse a travs do neuroeixe das clulas
de Golgi e das prolongacins laterais dos neuroeixes das
clulas de Deiters. / T. de Goltz Os conductos semicirculares do labirinto transmiten a sensacin de posicin e
contriben sentido do equilibrio. / T. de Helmholtz
Teora da percepcin dos sons que afirma que cada fibra
basilar responde a unha determinada frecuencia e estimula as clulas pilosas correspondentes do rgano de
Corti. / T. de Jung Teora segundo a cal existe un inconsciente colectivo, os arquetipos. Por outra parte, a libido
tera unha funcin moi superior e moito mis ampla que
a pulsin freudiana, considerndoa como enerxa vital. /
T. de Kern Segundo esta teora, para cada clula existe
unha relacin determinada entre a masa nuclear e a masa
protoplasmtica. / T. de Lamark Teora que sostn que
os caracteres adquiridos poden ser transmitidos. / T. de
Ludwig Teora segundo a cal a urina frmase por un
proceso simple de filtracin nos glomrulos e de difusin
longo dos tbulos renais. / T. de Metchnikoff Segundo
ela, as bacterias e outros organismos prexudiciais son
atacados e destrudos por fagocitos, e desta loita resulta a
inflamacin. / T. de Monakov Teora segundo a cal unha
lesin localizada nunha zona do sistema nervioso inhibe
a actividade da outra parte relacionada con ela. Este fenmeno coecido tamn co nome de disquise. / T. de
Nernst Teora que afirma que os estmulos elctricos dos
tecidos son debidos a disociacins de ins que producen
unha concentracin dos sales na disolucin que rodea as
membranas celulares. / T. de Pasteur Teora segundo a
cal a inmunidade se producira porque unha primeira
infeccin tera esgotado o sistema necesario para un
desenvolvemento posterior do axente infeccioso. / T. de
Regaud Segundo ela, as mitocondrias son centros de
actividade qumica especfica que poden sintetizar certas
substancias de determinados elementos do citoplasma. /
T. de Schn Teora segundo a cal na acomodacin ocular
o msculo ciliar exerce unha accin de sostn en tensin
e en posicin do cristalino, semellante que se produce
cando suxeitamos e comprimimos coas das mans un
globo de goma. / T. de Waldeyer Teora da neurona. / T.
de Weismann Teora que afirma que os caracteres adquiridos non se herdan. / T. de Young-Helmholtz Teora
segundo a cal a visin das cores depende das tres series

terico-a
de fibras retinais correspondentes s cores vermella,
verde e violeta. / T. dos cuantos Segundo esta teora, a
emisin e absorcin de enerxa radiante non ten lugar de
xeito continuo senn intermitente, por tomos (cuantos)
de enerxa moi pequenos e numerosos. / T. humoral
Teora que lles atribe as causas dos diferentes estados do
organismo s lquidos ou humores presentes nel. / T.
inica Segundo ela, as molculas dun electrlito en solucin discianse en das ou mis porcins cargadas positiva ou negativamente, e cando pasa unha corrente elctrica pola solucin, as partes positivas son atradas polo
polo negativo e viceversa. / T. kleiniana Teora desenvolvida a partir da teora psicanaltica pola escola de
Melanie Klein. As sas investigacins aplicronse
tratamento da psicose e na psicanlise infantil mediante a
tcnica do xogo dirixida a expresa-la fantasa e a ansiedade. / T. mendeliana V. lei de Mendel. / T. mioxnica
Segundo esta teora, as fibras musculares do corazn
teen a facultade de producir e mante-la contraccin
cardaca. / T. monofiltica ou polifiltica Segundo elas,
os globos brancos e vermellos do sangue orixnanse
nunha clula primitiva ou en varias clulas nais, respectivamente. / T. xerminal 1. Tdolos organismos se desenvolven a partir dunha soa clula. 2. Tdalas enfermidades
infecciosas son de orixe microbiana.

terico-a adx. Especulativo, non seguro ou non real.

teoterapia s.f. Tratamento de enfermidades por suxestin, empregando prcticas relixiosas ou oracins. Tamn
se di haxioterapia.

ter- Prefixo do latn, tres veces.

tera- Prefixo do grego, monstruosidade ou malformacin.
terabdela s.f. Ventosa, sambesuga artificial.
terapeuta s. Especialista en teraputica.
teraputica s.f. 1. Rama da medicina que estudia o tratamento das enfermidades. 2. Ciencia e medios para curar
e alivia-las distintas doenzas. Tamn se di terapia. // T.
alimentaria Alimentoterapia, tratamento diettico ou por
alimentacin sistemtica. / T. biolxica Tratamento
mediante substancias que producen reaccins biolxicas
no organismo, por exemplo a seroterapia. / T. celular
Organoterapia. / T. cirrxica Cirurxa. / T. diatrmica
Tratamento mediante termopenetracin. / T. emprica
Tratamento mediante axentes ou mtodos avalados pola
experiencia. / T. endcrina Tratamento por administracin de extractos de glndulas endcrinas ou hormonas
sintticas. / T. especfica Tratamento dunha enfermidade
mediante drogas que a combaten de maneira especfica. /
T. experimental Tratamento con drogas que se leva a
cabo experimentalmente en animais antes de seren utilizadas nas persoas. / T. farmacolxica A que se ocupa s
da aplicacin e da accin dos medicamentos. / T. fsica
Fisioterapia. / T. hidrolxica Hidroterapia, crenoterapia.
/ T. inespecfica Teraputica dirixida a producir un efecto
xeral, sen atacar un axente causal concreto. Por exemplo,
o tratamento de infeccins por protenas inespecficas. /
T. mediata Tratamento dun lactante de xeito indirecto,

752
mediante a administracin do medicamento nai. / T.
ocupacional Planificacin de actividades, tanto fsicas
como psquicas, con fins curativos. / T. psquica Psicoterapia. / T. qumica Quimioterapia. / T. solar Helioterapia. / T. substitutiva Administracin dunha substancia
que se atopa no organismo nun nivel inferior normal.

terapia s.f. Teraputica.

-terapia Sufixo do grego, tratamento.
teras s.m. Monstro fetal.
teratismo s.m. Anormalidade fetal. // T. adquirido
Deformidade que resulta dunha enfermidade ou dun accidente. / T. atrsico Deformidade que se caracteriza pola
oclusin de orificios naturais. / T. ectxeno Ausencia de
partes do corpo. / T. ectpico Localizacin anormal de
partes do corpo. / T. sinfsico Fusin anormal de partes
adxacentes.

terato- Prefixo do grego, monstro.

teratoblastoma s.m. Tumor que contn elementos
embrionarios, especialmente aquel que non est formado
polas tres follas xerminativas ou blastodrmicas. Tamn
se di teratoma.

teratocardia s.f. Anomala conxnita do corazn, que

pode ser estructural ou de posicin.

teratofobia s.f. 1. Temor patolxico s monstros. 2.

Medo enfermizo a parir monstros.

teratoide adx. 1. Semellante a un monstro. // s.m. 2. Teratoblastoma, teratoma.

teratoloxa s.f. Estudio das causas das monstruosidades

ou malformacins fetais.

teratoma s.m. Tumor formado por un nmero variable de

tecidos diferentes, non propios do lugar onde se desenvolven. Poden ter aspecto embrionario ou seren moi diferentes, e poden ser benignos ou malignos. Adoitan localizarse nos ovarios, testculos, mediastino, etc. Tamn se
di embrioma, tumor teratoide.

teratpago s.m. Monstro dobre.

teratose s.f. Monstruosidade, teratismo.
teratoxnese ou teratoxenia s.f. Mecanismo polo que
se producen malformacins fetais.

terbio s.m. Elemento metlico raro, de smbolo Tb e peso

atmico 159,2.

terbutalina s.f. Estimulante dos receptores beta-adrenrxicos, que se emprega para trata-la asma bronquial.

terceiro par loc. Nervio motor ocular comn.

terci s.f. Tipo de febre intermitente.
terciarismo s.m. Conxunto de sntomas caractersticos da
tuberculose ou sfilis terciaria.

tercigrvida s.f. Muller que se atopa no terceiro embarazo.

753

tercpara s.f. Muller que pare ou que pariu por terceira

vez.

terebinteno s.m. Esencia de trementina pura.

terebintinismo s.m. Intoxicacin por esencia de trementina.

terebracin s.f. Perforacin ou trepanacin.

terebrante adx. Que fura, sobre todo certas lceras ou

termoflico-a

terminal adx. 1. Que se sita final de algo. // s. 2.

Remate, extremo.

terminolateral adx. Relativo a un extremo e a un lado,

como as anastomoses.

terminoloxa s.f. 1. Nomenclatura. 2. Conxunto de

termos dunha ciencia, arte ou disciplina.

terminoterminal adx. 1. Relativo a dous cabos ou

unha dor semellante que producira a perforacin dunha

parte dorida.

extremos. 2. Relativo s anastomoses cirrxicas do intestino que se realizan suturando mbolos dous extremos da
seccin.

terebraquese s.f. Intervencin para acurta-lo ligamento

termin s.m. Partcula cargada electricamente que emite

redondo.

tergolateral adx. Dorsolateral.

tergum s.m. (lat.) Dorso.
teriatra s. Veterinario.
teriatra s.f. Medicina veterinaria.
terioterapia s.f. Tratamento das enfermidades dos
animais.

termacoxnese s.f. Incremento da temperatura debido

accin dunha droga.

termaeroterapia s.f. Tratamento por aplicacin de aire

quente.

termal adx. Relativo calor, especialmente s augas

minero-medicinais.

unha substancia incandescente.

termo s.m. 1. Parte final, remate ou extremo. 2. Fin do

embarazo. 3. Palabra tcnica.

termoaglutinacin s.f. Aglutinacin producida por

calor.

termoalxesia s.f. Termalxesia.

termoanalxesia s.f. Eliminacin da dor mediante calor.
termoanestesia s.f. 1. Perda da sensibilidade calor. 2.
Termoanalxesia.

termobiose s.f. Posibilidade de vivir en condicins de

elevada temperatura.

termocustico-a adx. Que se volve custico pola accin

da calor.

termalismo s.m. Disciplina que estudia as propiedades e

termocauterectoma s.f. Extirpacin dun rgano ou

efectos teraputicos das augas minerais segundo os

elementos que conteen.

termocauterio s.m. Aparello utilizado en cirurxa e en

termalxesia s.f. Exceso de sensibilidade calor.

termalxia s.f. Causalxia.
termanalxesia s.f. Termoanalxesia.
termas s.f. pl. Mananciais de augas quentes con usos teraputicos.

termatoloxa s.f. Estudio da calor como axente teraputico.

termestesia s.f. Sensibilidade calor.

termestesimetro s.m. Instrumento que mide a sensibilidade calor das diferentes zonas da pel.

termiatra s.f. Uso da calor como axente teraputico.

Tamn se di termoterapia.

trmico-a adx. Relativo ou pertencente calor.

termina s.f. Tetrahidronaftilamina, lquido cristalino
incoloro que se emprega como midritico.

terminacin s.f. Extremo, remate ou cabo dunha parte ou

dunha cousa. // T. anulospinal Cada unha das terminacins nerviosas sensoriais, semellantes a unha fita enrolada arredor das fibras do fuso muscular. / T. nerviosa
Parte especializada do cilindroeixe e das dendritas das
clulas nerviosas.

dunha parte mediante o termocauterio.

teraputica que cauteriza os tecidos por medio de calor. //
T. de Paquelin Instrumento baseado na propiedade que
ten o platino, previamente quentado, de poerse incandescente por unha mestura de aire e vapores de bencina.

termocrose s.f. Capacidade de reflectir, absorber ou

transmitir raios calricos.

termodifusin s.f. Difusin por calor.

termodinmica s.f. Rama da fsica que se ocupa das
relacins da enerxa trmica con outras fontes de enerxa.

termodrico-a adx. Que capaz de resistir altas temperaturas.

termoelectricidade s.f. Electricidade que xera a calor,

ou ben calor que xera a electricidade.

termoelemento s.m. Elemento termoelctrico.

termoestesia s.f. Sensibilidade calor. Tamn se di
termestesia.

termoexcitador-a adx. Que estimula a produccin de

calor.

termofaxia s.f. Feito ou costume de traga-los alimentos

moi quentes.

termoflico-a adx. 1. Termfilo. 2. Que resisten os

efectos da calor, como certas bacterias.

termfilo-a

termfilo-a adx. Que s se desenvolve en condicins de

elevada temperatura, como as bacterias para as que a
temperatura ptima de 40 C-60 C.

termofobia s.f. Medo patolxico calor ou s axentes

que a producen.

termforo-a adx. 1. Que transmite ou ten calor. // s.m. 2.

Instrumento empregado para determina-la sensibilidade
calor.

termografa s.f. Tcnica de diagnstico de procesos

patolxicos como tumores baseada na obtencin de
imaxes polas diferencias de temperatura da pel nas
distintas zonas do corpo, mediante dous procedementos:
a) Na termografa de contacto obtense as imaxes pola
propiedade que teen certos cristais lquidos de cambiar
de cor segundo a temperatura da superficie coa que se
poen en contacto. b) A termografa electrnica ou teletermografa basase no feito de que a pel acta coma un
emisor de radiacin infravermella, polo que se poden
obter imaxes segundo a sa intensidade.

termgrafo s.m. Instrumento que rexistra as variacins

de temperatura.

termohiperalxesia s.f. Hiperalxesia calor.

termohiperestesia s.f. Hiperestesia calor ou fro.
termohipestesia s.f. Diminucin da sensibilidade s
cambios de temperatura.

termoinhibidor-a adx. Que capaz de diminur ou

inhibi-la produccin de calor orgnica.

termoionizacin s.f. Emisin de electrns polos metais

en estado candente.

termolbil adx. Que non resiste a calor, senn que se

descompn ou que perde as sas propiedades polo efecto
desta, especialmente os soros que perden actividade a
partir dos 55-56.

termolmpada s.f. Lmpada que produce calor.

termolaringoscopio s.m. Laringoscopio que se quenta
para evita-lo empanamento do espello polo alento.

termlise s.f. 1. Perda de calor orgnica por radiacin,

secrecin, sudacin, etc., ou intercambio de calor entre o
organismo e o medio. 2. Disolucin mediante calor.

termoloxa s.f. Tratado sobre a calor.

termomasaxe s.f. Masaxe con aplicacin simultnea de
calor.

754
os dous puntos determinantes (fusin do xeo e ebulicin
da auga) est dividida en 100 graos. / T. de Fahrenheit
Termmetro que abarca 180 entre o punto de fusin do
xeo (32) e o de ebulicin da auga (212). A medida da
temperatura en graos Fahrenheit pdese converter en
graos mediante a frmula C=(F-32)5/9. / T. de mxima
e mnima Termmetro que rexistra as temperaturas
mxima e mnima s que estiveron expostos durante un
perodo determinado de tempo. / T. de mercurio Termmetro no cal a substancia que se dilata e se contrae
mercurio contido nun tubo graduado. / T. diferencial
Termmetro no que a substancia que se dilata alcohol
dentro dun tubo capilar, de xeito que pode rexistrar diferencias de milsimas de grao.

termonose s.f. Estado patolxico causado pola calor.

termopalpacin s.f. Palpacin realizada para determina-la diferencia trmica entre as distintas partes do corpo.

termopenetracin s.f. Accin das correntes elctricas

de baixa tensin e alta intensidade que producen calor
nas partes profundas do corpo. Tamn se di diatermia
mdica.

termoplexa s.f. Insolacin.

termopolipnea s.f. Polipnea producida polo incremento
da temperatura corporal.

termoprecipitacin s.f. Precipitacin por calor.

termoqumica s.f. Estudio das relacins entre enerxa
trmica e qumica.

termorradioterapia s.f. Mtodo de tratamento que

combina a termopenetracin coa aplicacin de raios X,
que se basea no aumento da radiosensibilidade dos
tecidos coa calor.

termorregulacin s.f. Regulacin trmica que posen

algns organismos (homotermos) que son quen de
mante-la sa temperatura central constante a pesar das
variacins da temperatura do medio. Tamn se di termotaxe.

termorresistente adx. Capaz de resisti-la exposicin a

temperaturas altas, como as bacterias.

termoscopio s.m. Termmetro diferencial.

termosemioloxa s.f. Estudio das variacins da temperatura corporal como sntoma de enfermidades.

termostable adx. Que se altera doadamente cunha calor

termometra s.f. Medicin da temperatura corporal co

moderada, coma os soros que resisten temperaturas superiores s 55 C.

termmetro e estudio das sas variacins nas enfermidades.

termstato s.m. Instrumento que mantn automatica-

termmetro s.m. Instrumento para medi-la temperatura

por medio dunha substancia que se dilata e contrae coas
sas variacins, e unha escala na que se sinala o grao de
dilatacin e contraccin. // T. clnico Termmetro utilizado para medi-la temperatura corporal, provisto dunha
escala entre 30 C e 45 C. / T. de Celsius ou centgrado
Termmetro no que a parte de escala comprendida entre

mente unha temperatura constante. Tamn se di termorregulador.

termostrese s.f. Privacin de calor.

termotaxe s.f. 1. Regulacin da temperatura orgnica,
termorregulacin. 2. Movemento dalgns organismos
cara fonte de calor ou en sentido contrario. // T. fsica
ou qumica Termorregulacin por accin vasomotriz ou

755

testculo

por aumento ou diminucin dos procesos de oxidacin

celular, respectivamente.

teslaizacin s.f. Tratamento por correntes de tesla.

tesoira s.f. Instrumento formado por das follas de aceiro,

termoterapia s.f. Tratamento de enfermidades ou dores

con forma de coitelos dun s fo, que se moven xirando

sobre un eixe, e que serven para cortar. // T. canicular
Tesoira fina que ten unha das follas rematada en punta
coma un estilete, e que se emprega para secciona-lo
conducto lagrimal. / T. curva Tesoira de follas curvadas.
/ T. de Dowel Tesoira de Wecker. / T. de enucleacin ou
de estrabismo Tesoira curva para secciona-los msculos
nas operacins de estrabismo. / T. de Liston Tesoira forte
que ten unha das follas rematada nun botn plano, que se
emprega para cortar vendaxes. / T. de Mayo Tesoira recta
ou curva, de puntas delgadas e romas que se utiliza para
a diseccin. / T. de Metzelbaum Tesoira de ramas longas
con perfil en baioneta, que se emprega en cirurxa dixestiva para seccionar tendns profundos. / T. de Smellie
Tesoira forte de follas curtas e moi cortantes que se
emprega na craniotoma. / T. de Wecker Tesoira con
follas moi finas, parecidas a unha pinza de diseccin, que
se emprega en cirurxa ocular. / T. dobrada Tesoira na
que as follas e as ramas forman un ngulo semellante a
un cbado . / T. recta Tesoira de follas rectas.

por aplicacin de calor.

termotonmetro s.m. Instrumento que permite determina-lo grao de contraccin muscular producido pola
calor.

termotoxina s.f. Toxina producida no organismo pola

calor.

termotraqueotoma s.f. Traqueotoma que se realiza

mediante o termocauterio.

termotropismo s.m. Movemento dos organismos en

relacin coa calor. Tamn se di termotaxe.

termoxnese s.f. Produccin de calor, sobre todo nos

organismos unicelulares.

ternario-a adx. Composto por tres elementos ou radicais.

teroide adx. Semellante a un animal de orde inferior.
teromorfismo s.f. Volta a unha organizacin inferior.
terpenismo s.m. Intoxicacin por terpeno.
terpeno s.m. Hidrocarburo non saturado de frmula
C10H16, derivado de esencias e resinas.

terpentina s.f. Trementina.

terpina (hidrato de) s.m. Composto obtido por hidratacin da esencia de trementina, que se emprega como
blsamo nas afeccins catarrais das vas respiratorias.

terramicina s.f. Nome rexistrado da oxitetraciclina.

terreo s.m. Corpo ou organismo, referido relacin entre
os axentes infecciosos e o corpo.

terrcola adx. Que vive na Terra.

territorio s.m. Conxunto de estructuras anatmicas
suxeitas ou que dependen dunha arteria ou dun nervio.

terror s.m. Medo esaxerado, pavor. // T. nocturno

Especie de pesadelo que afecta especialmente s nenos, e
que nalgns casos pode ser sntoma de neurose.

terroso-a adx. Que contn terra ou que presenta a cor da

terra.

tesaurismose s.f. Alteracin conxnita do metabolismo

dos lpidos, glcidos ou protenas por dficit dalgunha
protena, na que se produce unha acumulacin nas clulas
dos metabolitos que preceden a este paso enzimtico na
cadea metablica. Entre estas alteracins destacan a
glicoxenose, a enfermidade de Gaucher, a enfermidade
de Tay-Sachs e a enfermidade de Niemann-Pick.

tese s.f. Proposicin, conclusin, traballo cientfico de

investigacin que se elabora para obter un grao acadmico.

teselado-a adx. Dividido en cadrados

tesla s.m. Unidade de induccin magntica (abreviatura T)
que equivale a 1 wber/m2.

test s.m. Proba, reaccin ou ensaio para estudiar certos

aspectos dun fenmeno, analizar productos ou probar
hipteses. // Batera de tests Conxunto de probas psicolxicas empregadas para o psicodiagnstico. / T. da D-xilosa Proba que se emprega para diagnostica-la
sndrome de mala absorcin. / T. de percepcin temtica Test de personalidade no que se amosan escenas de
significado ambiguo para que a persoa imaxine historias
sobre elas. / T. de Apgar ou ndice de Apgar Confrontacin de cinco criterios, cada un puntuado de 0 a 2, para
valora-lo estado do neonato inmediatamente despois do
parto: frecuencia cardaca, movementos respiratorios, ton
muscular, resposta s estmulos e coloracin do neno. Se
o total inferior a 7, o neno debe ser sometido a tratamentos de reanimacin cardaca, respiratoria e metablica. / T. mental Proba psicolxica que, segundo o
obxecto da medicin, pode ser de intelixencia, de aptitude ou de personalidade.

testa s.f. Fronte, parte da cabeza entre os ollos e o cabelo.

testavao s.m. Esvaecemento, sncope, desmaio.
testectoma s.f. Orquectoma.
testes s.m. (lat.) 1. Testculo. 2. Tubrculos cuadrixminos
posteriores.

testicondia s.f. Criptorquismo.

testicondio-a adx. Que non ten descendidos os testculos.
testculo s.m. rgano xenital interno masculino de forma
ovoide, en nmero par, situado no interior das bolsas
escrotais e suspendido no escroto polo cordn espermtico. Est composto por unha envoltura fibrosa, a tnica
albuxnea, que na sa parte superior presenta un engrosamento chamado corpo de Highmore ou mediastino testicular, de onde parten numerosos tabiques que limitan no
interior do rgano espacios que conteen os lbulos do

testiculoma
parnquima testicular en nmero de 200 a 300 constitudos por tbulos seminferos. Estes nense para forma-los tbulos rectos, que en nmero de 14 a 26 penetran no
corpo de Highmore, onde forman a rede de Haller ou
retetestis, e converxen na cabeza do epiddimo, no cono
vascular de Haller, baldeirndose no conducto deferente.
Este rgano o productor de espermatozoides, e pose
ademais unha formacin endcrina que infle sobre os
caracteres sexuais secundarios. // T. abdominal,
inguinal ou perineal Testculo ectpico que ocupa,
respectivamente, estas rexins. / T. ectpico Testculo en
situacin anormal. / T. invertido Testculo do cal o epiddimo se insire na cara anterior no canto de facelo na cara
posterior, xa que a sa posicin dentro das bolsas est
invertida. / T. irritable de Cooper Neuralxia do nervio
xenitocrural, irradiada testculo. / T. retido Ectopa
testicular, retencin no conducto inguinal.

testiculoma s.m. Tumor testicular. // T. do ovario Arrenoblastoma.

testiforme adx. Que presenta forma de testculo.

testis s.m. (lat.) Testculo.
testite s.m. Orquite.
testitoxicose s.f. Estado de intoxicacin que se observa, a
veces, despois da ligadura dos conductos deferentes.

testoide adx. 1. Testiforme. // s.m. 2. Testculo rudimentario.

testopata s.f. Afeccin testicular.

testosterona s.f. Hormona andrxena producida polos
testculos nas clulas de Leiding, que induce e mantn os
caracteres sexuais secundarios. un esteroide de 19
tomos de carbono que circula polo plasma asociado a
protenas transportadoras, sendo destrudo nos tecidos as
como no fgado, e dando lugar a varios metabolitos, dos
cales os mis abundantes son os 17 cetosteroides, que
posteriormente se unen cido glicornico e elimnanse
pola urina. Algns derivados de testosterona son a
androsterona, a epiandrosterona, etc. Na periferia a
testosterona pasa a converterse en substancia estrxena
que estimula o desenvolvemento dos caracteres sexuais
secundarios na pubertade. Ten accin metablica polo
aumento da sntese de protenas, e produce retencin de
nitrxeno, fsforo, potasio e calcio, polo que no home
contribe a mante-la masa muscular e o tecido seo. En
clnica emprganse preparados sintticos de accin semellante, como o propionato, ciclopentilpropionato e metiltestosterona.

testudo s.m. 1. Tumor semellante a unha coiraza de tartaruga. 2. Vendaxe articular que se aplica principalmente
no cbado e no xeonllo na que a venda se enrola en forma
de oito. Tamn se di vendaxe en oito.

teta s.f. 1. Popularmente, mama. 2. Mama dos homes.

tetania s.f. 1. Sndrome que se caracteriza pola hiperexcitabilidade neuromuscular, ocasionando accesos de
contraccin tnica dolorosa, principalmente nos

756
msculos das extremidades. Est producida por un trastorno do metabolismo do calcio, con frecuencia por hipofuncin da glndula paratiroide, deficiencia de VITD,
alcalose, etc. Obsrvase sobre todo en nenos. 2. Espasmo
tnico continuo dun msculo, chamado tamn ttano
intermitente, con contractura esencial das extremidades.
// T. duradeira Espasmo continuo dos msculos dexenerados serlles aplicada unha corrente continua intensa. /
T. gstrica Forma grave asociada con dilatacin do estmago. / T. gravdica Tetania asociada co embarazo. / T.
paratireopriva A causada pola extirpacin das glndulas
paratiroides. / T. por hiperventilacin A debida alcalose que causan a inspiracin e expiracin forzadas,
rpidas e sostidas durante certo tempo.

tetaniforme adx. Semellante ttano ou tetania. Tamn

se di tetanoide.

tetanila s.f. Ttano nunha forma leve.

tetanismo s.m. 1. Estado tetnico. 2. Hipertona muscular
prolongada que se presenta s veces nos nenos.

tetanista s.f. Tetania ou paramioclono mltiple.

tetanxeno-a adx. Que produce ttano ou espasmos tetnicos.

tetanizacin s.f. Induccin de sntomas tetnicos, sobre

todo a que produce a excitacin elctrica forte.

ttano s.m. 1. Toxiinfeccin producida pola toxina do

bacilo Clostridium tetani ou de Nicolaier, caracterizada
polo espasmo tnico dos msculos voluntarios. A enfermidade ten o seu inicio nunha ferida a travs da cal
penetra o axente infeccioso no organismo. A clnica
ocasionada pola exotoxina tetanospasmina adoita
comezar polo msculo maseter e temporal, dando lugar
trismo, e logo a contraccin propgase s msculos da
cara, pescozo, tronco e extremidades, causando actitudes
variadas segundo o grupo muscular afectado: opisttonos, emprosttonos e pleurottonos. A enfermidade
ocasiona aumento da temperatura ata 41-42 C, e finalmente a morte, ben por asfixia, por afectacin da musculatura respiratoria, ou por esgotamento do enfermo
despois de 3 ou 4 semanas. 2. Estado de contraccin
tnica sostida dos msculos, causado por unha serie de
estmulos separados por breves intervalos. Tamn se di
tetania, ttano fisiolxico. // T. alcaltico Ttano que
aparece en estados de alcalose. / T. apirtico Tetania. / T.
artificial Ttano causado pola administracin dunha
droga. / T. ceflico Variedade de ttano consecutivo a
unha ferida na cabeza, que se caracteriza por trismo,
parlise facial, disfaxia e espasmo larnxeo, sntomas que
o fan semellante hidrofobia. / T. criptoxnico O que
aparece sen que exista previamente ningunha ferida ou
traumatismo que o xustifique. Tamn se di ttano espontneo. / T. crnico Ttano de aparicin serodia e progresin lenta, de prognstico mis favorable c agudo. / T.
de Ritter Contraccin tetnica que se produce cando se
interrompe unha corrente continua que pasou durante
algn tempo longo dun nervio. / T. do neonato Ttano
dos nenos de peito, que adoita deberse infeccin da

757

tetraoto

ferida umbilical. / T. dorsal Opisttonos. / T. espontneo

Ttano criptoxnico. / T. fisiolxico Contraccin tnica
continua dun msculo pola superposicin de numerosas
contraccins musculares. / T. hidrofbico Ttano cerebral. / T. holotnico Ttano xeneralizado que afecta a
tdolos msculos voluntarios. / T. idioptico Ttano
espontneo. / T. imitativo Histerismo que se asemella
ttano. / T. lateral Pleurottano. / T. parcial Tetania. / T.
puerperal Ttano que se contrae por unha ferida uterina.
/ T. txico Cadro tetnico producido por substancias
velenosas como a estricnina. / T. traumtico O consecutivo infeccin dunha ferida. / T. uterino Contraccin
persistente do tero no parto.

tetracloruro de carbono loc. Hidrocarburo clorado

tetanfilo-a adx. Que presenta afinidade polas toxinas do

cor branca, que ten accin ganglioplxica e utilizada en

investigacin farmacolxica.

ttano.

tetanoide adx. Semellante ttano ou tetania.

tetanolisina s.f. Hemolisina especfica derivada da toxina
tetnica.

tetanmetro s.m. Aparello que serve para medir e

analiza-las convulsins tetnicas.

tetanospasmina s.f. Neurotoxina especfica derivada da

toxina tetnica.

tetanotoxina s.f. Ptomana txica dos cultivos do bacilo

tetnico. Tamn se di tetanina.

tetartanopa ou tetartanopsia s.f. Carencia de visin

moi empregado na industria e no fogar como desengraxante e limpador. A sa inxestin produce necrose heptica e dos tubos renais.

tetracrmico-a adx. Que s pode diferenciar catro cores.

ttrada s.f. 1. Grupo de catro entidades semellantes ou
relacionadas entre elas. 2. Grupo de catro cromtides que
resultan do emparellamento e divisin dos cromosomas
homlogos.

tetradctilo-a adx. Que ten catro dedos en cada membro.

tetraetilamonio s.m. Substancia slida e cristalina, de

tetrafrmaco s.m. Medicamento composto por catro

substancias.

tetrgono s.m. 1. Espacio cuadrangular ou cadrado. 2.

Msculo cutneo do colo. // T. lumbar Espacio cadrado
situado no lombo, debaixo da aponeurose de gran dorsal,
limitado polos seguintes msculos: serrato posteroinferior, oblicuo interno, sacrospinal e oblicuo externo.

tetraiodofenolftarcina s.f. Substancia colorante que se

emprega, ela ou o seu sal de sodio, como contraste, administrada per os e por inxeccin intravenosa, co fin de
facer visible a vescula biliar para o exame radiogrfico.

nos cuadrantes correspondentes de mbolos dous campos

visuais.

tetraiodopirrol s.m. Iodol

tetraloxa s.f. Ttrada, grupo de catro elementos. // T. de

tetartocono s.m. Vrtice posterior interno dun molar.

tetra- Prefixo do grego, catro.
tetrabsico-a adx. Que ten catro tomos de hidrxeno

Fallot Cardiopata conxnita formada por catro anomalas: estenose pulmonar, tabique interventricular defectuoso, con comunicacin interventricular, dextroposicin
da aorta e hipertrofia do ventrculo dereito. compatible
coa vida durante algns anos, sendo a mis frecuente das
cardiopatas cianticas. Un signo caracterstico a
postura anicada que adoptan os nenos que a padecen,
posicin que facilita a circulacin sangunea e a osixenacin.

substitubles.

tetrablstico-a adx. Que ten catro capas xerminativas:

ectoderma, endoderma, somatopleura e esplancnopleura.

tetrabromofenolftalana s.f. Indicador de pH, incoloro

en medio cido e violceo en medio alcalino. // T. sdica
Sal que se emprega no exame radiogrfico da vescula
biliar, onde se deposita trala sa administracin.

tetracana s.f. Composto cristalino de cor branca que se

emprega como anestsico local e espial en solucin
2% e 1% respectivamente, con accin mis potente c
da procana.

tetraciclina s.f. Antibitico de amplo espectro, de accin

bacteriosttica, e de emprego reducido por ser bastante
txico. Este grupo incle a aureomicina ou clorotetraciclina, a terramicina ou oxitetraciclina e a tetraciclina.
Absrbese incompletamente por va oral, causando alteracins da flora bacteriana. De posible accin teratxena,
est contraindicada en mulleres embarazadas. Algns dos
derivados sintticos modernos, como a doxiciclina e a
minociclina destacan pola sa mellor absorcin dixestiva
e a maior duracin dos seus efectos.

tetracloretileno s.m. Substancia de accin antihelmntica, pero bastante perigosa.

tetramastia ou tetramacia s.f. Presencia de catro

mamas.

tetramera s.f. Condicin de tetrmero.

tetrmero-a adx. Formado ou dividido en catro partes.
tetramitase s.f. Infestacin do parasito intestinal Chilomastix mesnili.

tetranoftalmo s.m. Monstro fetal que presenta catro

ollos. Tamn se di diprosopo.

tetranopsia s.f. Anopsia que afecta s un cuadrante

visual.

Tetranychus Xnero de acridos que pertence a especie

Trombcula autumnalis.

tetraoto s.m. Monstro fetal que ten das caras e catro

orellas.

tetraplexa s.f. Parlise dos catro membros. Tamn se di

cuadriplexa. // T. quiropdica. A que afecta os

tetraplexa
extremos distais das extremidades.

tetraploide adx. Relativo clula ou organismo con

catro dotacins cromosmicas.

tetraploida s.f. Calidade de tetraploide.

tetrapdise s.f. Locomocin sobre as catro extremidades,
gateo.

tetrpodo-a adx. Que ten catro ps. Tamn se di cuadrpede.

tetrquiro s.m. Monstro fetal que presenta catro mans.

tetrascelo s.m. Monstro fetal que ten catro pernas.
tetrasmico-a adx. Relativo organismo ou clula
diploide cun par de cromosomas adicionais do mesmo
tipo.

tetrster s.m. Figura con catro centrosomas na mitose

anormal.

tetrastiquase s.f. Presencia de catro ringleiras de

pestanas.

Tetrastoma Xnero de vermes trematodos que s veces se

758

Thea Xnero de plantas teceas, que pertence a especie

Thea sinensis, da que se obtn o t.

Thebesius V. Tebesio.
Theden, vendaxe de V. vendaxe.
Theobroma Xnero de plantas esterculiceas que
pertence o cacao.

thio- Prefixo do grego, xofre.

Thiobacillus Xnero de bacterias gramnegativas que
obteen enerxa da oxidacin do xofre ou da radiacin de
compostos sulfurosos, no chan e nas augas do mar.

Thomas, frula de V. frula.

thrill s.m. 1. Estarrecemento. 2. Frmito.
Ti Smbolo qumico do titanio.
tiabendazol s.m. Antihelmntico derivado do bencimidazol, moi activo fronte a unha gran variedade de vermes
nematodos.

tiacarana s.f. Leishmaniose drmica ulcerosa.

tiacida s.f. Benzotiacida, forma parte dun grupo de diur-

ttradas bacterianas ou que se agrupan de catro en catro.

ticos que actan inhibindo a reabsorcin de cloruro

sdico con auga nos primeiros segmentos do tbulo distal
do ril. Ten un efecto leve e sostido e emprgase frecuentemente para eliminar auga e sal do compartimento
intersticial, pero ten algns efectos secundarios, como
hipopotasemia, hiperglicemia, hiperuricemia e debilidade. As tiacidas emprganse no tratamento de edemas e
hipertensin arterial esencial. O seu composto mis coecido a clorotiacida.

tetrilo s.m. Tetranitrometilanilina, composto explosivo

tialdina s.f. Composto aromtico, pouco soluble, que se

atopan na urina.

tetratmico-a adx. Composto de catro tomos, ou con

catro tomos substitubles.

tetravacina s.f. Vacina tetravalente.

tetravalente adx. Que ten catro valencias.
tetrxeno-a adx. Relativo s bacterias que orixinan

que tamn se emprega como indicador de pH. A sa

manipulacin produce dermatites industriais. Tamn se di
nitramina.

tetroftalmo s.m. Tetranoftalmo.

tetrosa s.f. Hidrato de carbono de frmula C4H8O4.
Tamn se di eritrosa.

tetroto s.m. Tetraoto.

teutlosa s.f. Azucre que se extrae da raz da remolacha.
tevetina s.f. Glicsido cardiotnico txico que se obtn
da Thevetia neriifolia e da Thevetia thevetia.

texe s.f. Parto.

textiforme adx. Semellante ou que ten forma de tecido ou
de rede fina.

textoblstico-a adx. Que forma tecido de rexeneracin.

Tamn se di histopotico.

textoma s.m. Tumor formado por tecidos diferenciados.

textura s.f. Estructura ou disposicin dos elementos que
forman un tecido.

textural adx. Relativo textura.

Th smbolo do torio.

obtn por accin do hidrxeno sulfurado sobre o aldehido

amnico e que se emprega como estimulante cardaco.

tiamina s.f. Vitamina B1. Tamn se di aneurina.

tibia s.f. so longo da perna situado na parte interna do
papo da perna. // T. de Lannelongue Tibia sifiltica.

tibial adx. 1. Relativo tibia. // s. 2. V. arteria, msculo,

nervio.

tibialxia s.f. Estado caracterizado por dor na perna, con

linfocitose e eosinofilia, causado seguramente por un
dficit vitamnico.

tibiocalcneo-a adx. 1. Relativo ou pertencente tibia e

calcneo. // s.m. 2. Msculo solear.

tibiofemoral adx. Relativo tibia e fmur.

tibiofibular adx. Tibioperoneo.
tibiomaleolar adx. Relativo tibia e malolo.
tibioperoneocalcneo s.m. Msculo solear.
tibioperoneotarsiano s.m. Msculo peroneo lateral
longo.

tibiosubfalanxtico s.m. Msculo flexor comn das

dedas.

tibiosubtarsiano s.m. Msculo tibial posterior.

759

tibiosupratarsiano s.m. Msculo tibial anterior.

tibiotarsiano-a adx. Relativo tibia e tarso.
tic s.m. Movemento involuntario brusco, rpido e repetitivo, semellante a un movemento intencionado, que se
observa especialmente na cara, sobre todo en persoas con
trastornos psicoemocionais. Cando se presenta asociado
a outros sntomas, como ecolalia, coprolalia, etc., constite unha sndrome chamada enfermidade dos tics ou
enfermidade de Gilles de la Tourette. Nos nenos os tics
son bastante frecuentes, sobre todo os pestanexos, e
adoitan ser actos obsesivo-compulsivos que se intensifican se se lles presta atencin. // T. diafragmtico
Contraccin espasmdica do diafragma. / T. doloroso da
cara Neuralxia do trixmino. / T. larnxeo Tic que se
caracteriza pola expulsin ruidosa de aire pola gorxa.

ticstica s.f. Tratado dos accidentes profesionais.

tictoloxa s.f. Obstetricia.
ticuna s.f. Curare.
tiemia s.f. Proporcin de xofre no sangue.
Tietze, sndrome de V. sndrome.
tifase s.f. Enzima elaborado polo bacilo da febre tifoide.
tifemia s.f. Presencia de bacilos da febre tifoide ou Salmonella typhi no sangue.

tfico-a adx. Relativo tifo ou que padece tifo.

tiflatona s.f. Atona do cego.
tiflectasia s.f. Distensin do cego. Tamn se di cecite.
tiflectoma s.f. Operacin cirrxica para escindi-lo cego.
Tamn se di cecectoma.

tiflenterite ou tiflite s.f. Inflamacin do cego. Tamn se

di cecite.

tiflo- Prefixo do grego, cego.

tiflocele s.f. Hernia do cego. Tamn se di cecocele.
tiflocelulite s.f. Paratiflite.
tiflocolite s.f. Inflamacin do cego e do colon, predominando as lesins no cego.

tiflodiclidite s.f. Inflamacin da vlvula ileocecal.

tifloempiema s.m. Absceso abdominal asociado apendicite.

tiflografa s.f. Radiografa do cego.

tiflgrafo s.m. Instrumento que permite que as persoas
cegas poidan escribir.

tiflolitase s.f. Presencia de clculos no cego.

tifloloxa s.f. Estudio dos coecementos sobre o cego.
tiflomegalia s.f. Aumento do tamao e volume do cego.
tiflopexia s.f. Fixacin cirrxica do cego parede abdominal. Tamn se di cecoplexa.

tifolisina

tifloptose s.f. Cada do cego, ou desprazamento cara a

abaixo. Tamn se di cecoptose.

tiflorrafia s.f. Sutura do cego. Tamn se di tiflopexia.

tiflose s.f. Cegueira.
tiflostenose s.f. Estenose do cego.
tiflostoma s.f. Enterostoma do cego. Tamn se di cecostoma.

tiflotoma s.f. Enterotoma do cego.

tiflotransversotoma s.f. Enteroanastomose entre o
cego e o colon transverso.

tifloureterostoma s.f. Implantacin cirrxica dun urter

no cego.

tifo- Prefixo do grego, estupor, tifo.

tifo s.m. 1. Enfermidade causada por diversas especies do
xnero Rickettsia. 2. Enfermidade con estupor. // T.
abdominal Febre tifoide. / T. amarelo Febre amarela. /
T. benigno Enfermidade de Brill. / T. de Glubler-Robin
Variedade ou forma renal da febre tifoide. / T. de Sao
Paulo Enfermidade endmica desta zona do Brasil que
actualmente se identifica como febre maculosa das
Montaas Rochosas. / T. exantemtico epidmico
Enfermidade infecciosa aguda moi contaxiosa, causada
pola Rickettsia prowazeki, que transmiten os piollos do
corpo, e que penetra polas escoriacins que se forman
rascarse o enfermo. A sa aparicin est favorecida por
circunstancias como a miseria, amontoamento de xente
etc. Clinicamente caracterzase por: unha fase de incubacin que dura aproximadamente 12 das, un perodo de
prdromos de dous ou tres das, de comezo brusco con
febre e calafros, e un perodo de estado que se subdivide
en das fases: a preeruptiva (2 a 4 das), con cefalea,
dores lumbares, e delirio, e a eruptiva ou exantemtica,
caracterizada polo exantema no tronco e nas extremidades, acompaado de delirio, tremores e prostracin
grandes. A morte pode ocorrer en calquera das fases. / T.
murino Enfermidade infecciosa producida pola
Rickettsia mooseri e transmitida home pola pulga da
rata. / T. petequial Tifo exantemtico. / T. recorrente
Recorrencia do tifo epidmico anos despois do cadro
inicial. Diagnostcase mediante probas de fixacin do
complemento. / T. rural Forma de tifo que se limita a
certas zonas de Asia e Australia, producida pola R. tsutsugamushi e transmitida polas larvas de caros. / T. siderante Tifo exantemtico de evolucin maligna.

tifobacilose s.f. Estado patolxico provocado polo bacilo

tfico. // T. tuberculosa Variedade de tuberculose aguda
que presenta unha clnica semellante da febre tifoide.

tifdico-a adx. Tfico.

tifforo-a adx. Portador do xerme tfico.
tifohemia s.f. Tifemia.
tifidico-a adx. 1. Relativo ou pertencente febre tifoide.
// s. 2. Persoa afectada de tifo.

tifolisina s.f. Lisina que destre os bacilos tficos.

tifomalrico-a

760

tifomalrico-a adx. Tifopaldico.

tifomana s.f. 1. Estado que se caracteriza polo delirio

timergasia s.f. Alteracin afectiva na psicose manaco-

con estupor propio da febre tifoide. 2. Delirio consecutivo febre tifoide.

timia s.f. Ton afectivo ou humor. A afectividade de base

tifopaldico-a adx. Relativo tifopaludismo.

tifopaludismo s.m. Febre paldica con sntomas tficos.
tifopneumona s.f. Febre tifoide.
tifose s.f. 1. Afeccin tfica. 2. Estado tfico.
tifosepse s.f. Intoxicacin sptica que se produce durante
a febre tifoide.

tifoso-a adx. Relativo natureza do tifo.

tifotoxina s.f. Ptomana txica, de frmula C7H17NO2,
derivada dos cultivos do bacilo tfico.

tifoxnico-a ou tifxeno-a adx. Que produce tifo ou

febre tifoide.

tigmestesia s.f. Sensibilidade tctil.

tigmotaxe s.f. Atraccin por contacto ou por estmulos
mecnicos.

tigmotropismo s.m. Tigmotaxe.

tigroide adx. De aspecto semellante pel do tigre, como
os corpos de Nissl ou masas de substancia cromfila do
citoplasma das neuronas.

tigrlise s.f. Disgregacin dos corpos de Nissl producida

por calquera lesin que lles afecte s clulas nerviosas.

tila s.f. Infusin de follas de tileiro.

tilacite s.f. Inflamacin das glndulas sebceas da pel.
tilin s.m. Punto medio da beira anterior do suco ptico do
esfenoide.

tilmo s.m. Espasmo.

tiloma s.m. Calosidade debida a traumatismos continuados sobre unha determinada zona.

tilose s.f. Formacin de calosidades na pel. Tamn se di

queratose.

tilosterese s.f. Extirpacin de calos.

timacetina s.f. Substancia derivada do timol, que acta
como antineurlxico.

timasma s.f. Asma tmica.

timbre s.m. Calidade do son que depende da forma de
vibracin do corpo sonoro, caracterizndose polo
conxunto de sons harmnicos que acompaan o son
fundamental. // T. metlico Calidade do rudo anfrico
de ton elevado e dos rudos do corazn na hipertrofia
cardaca. / T. nasal Alteracin do timbre da voz debida
resonancia na parte posterior das fosas nasais.

timectoma s.f. Extirpacin cirrxica do timo.

timelcose s.f. Ulceracin do timo.

depresiva.
ou holotimia incle as emocins, sentimentos e humor, e
a catatimia incluira sentimentos mis elaborados como
ideacin, xuzo, paixns, etc.

timina s.f. Base pirimidnica que forma parte do ADN,

que foi illada dos cidos nucleicos do timo. No cido
ribonucleico hai uracilo no canto de timina.

timin s.m. Verruga cutnea.

timite s.f. Inflamacin do timo.
timo- Prefixo do grego, mente.
timo s.m. rgano glandular endcrino de natureza linfoepitelial e orixe endodrmica. un rgano transitorio e
propio da infancia, que se sita na parte inferior do
pescozo e na superior do mediastino anterior. No
momento do nacemento pesa uns 15 gramos e aumenta
durante o crecemento, acadando o seu peso mximo (3540g.) na pubertade. Posteriormente involuciona e parte
del substituda por tecido groso. Est formado por dous
lobos que tamn estn divididos en lbulos colocados
arredor dun cordn central conxuntivo, e separados por
tabiques conxuntivos. fundamental no desenvolvemento inmunolxico, pois, anda que os linfocitos no
adulto se desenvolven nos ganglios linfticos e no bazo,
os primitivos linfocitos frmanse no timo, desde onde
emigran cara s outros rganos. Os timocitos transfrmanse en linfocitos T, inmunoloxicamente activos.

timocito s.m. Linfocito procedente do timo.

timol s.m. Substancia cristalina e incolora, derivado fenlico que se extrae da esencia do tomio e outras plantas
labiadas, ou se obtn sinteticamente, aromtico, de sabor
agre, soluble en alcohol e pouco soluble en auga. Emprgase, en solucin acuosa alcoholizada 1%, como antibacteriano, antimictico e antisptico. // Ioduro de t. Po
vermello que se emprega especialmente nas epidermofitoses.

timlise s.f. Destruccin do tecido tmico.

timolisina s.f. Anticorpo que dana as clulas tmicas.
timoma s.m. Tumor derivado dos elementos celulares do
timo.

timopata s.f. 1. Afeccin do timo. 2. Afeccin mental.

timoprivo-a adx. Que est causado pola extirpacin ou
atrofia do timo, ou relativo a ela.

timopsiquia s.f. Conxunto de funcins afectivas.

timoquese s.f. Persistencia ou hiperplasia do timo.
timotxico-a adx. Que txico para o tecido do timo.
timotropismo s.m. Tipo de constitucin endcrina na
que predomina a influencia do timo.

timxeno-a adx. De orixe mental, ou histrica.

timpanal adx. Timpnico.

761

tia

timpanectoma s.f. Escisin da membrana timpnica.

timpnico-a adx. 1. Relativo ou pertencente tmpano.

timpanosimpatectoma s.f. Extirpacin do plexo

2. Que produce un son parecido dun tambor, especialmente o que producen por percusin as cavidades cheas
de aire.

timpanostapdico-a adx. Relativo tmpano e

timpanicolingual adx. Relativo tmpano e lingua.

timpanicordio s.m. Corda do tmpano.
timpanin s.m. Cada un dos puntos mis elevados e mis
baixos do anel timpnico.

timpanismo s.m. 1. Distensin por gases, especialmente

do abdome. Tamn se di meteorismo, timpanite. 2. Son
timpnico que se produce percutir un rgano que
contn gases.

timpanite s.f. 1. Timpanismo. 2. Otite media. 3. Mirinxite. // T. uterina Fismetra, presencia de aire ou de
gases na cavidade uterina.

timpantico-a adx. Relativo ou pertencente timpanite

ou timpanismo.

tmpano s.m. 1. Caixa timpnica do odo medio. 2. Mis

imprecisamente, membrana timpnica.

timpanocentese s.f. Puncin cirrxica da membrana

timpnica. Tamn se di miringocentese.

timpanofona s.f. Autofona.

timpanograma s.m. Representacin grfica da valoracin da rixidez do sistema timpanicosicular mediante
impedanciometra.

timpanohial s.m. so e cartilaxe da base da apfise estiloide do temporal, que durante a vida fetal se converte en
parte do so temporal.

timpanolabirintoplexa s.f. Operacin cirrxica para

corrixi-la xordeira na otosclerose, que consiste en unir
unha fstula labirntica a un sistema neotimpnico. Tamn
se di operacin de Jourdille. Na actualidade emprgase
a estapedectoma, polo que esta intervencin est en
desuso.

timpanomleo-a adx. Relativo ou pertencente tmpano

e so martelo.

timpanomandibular adx. 1. Relativo tmpano e

maxilar inferior. // s.m. 2. Cartilaxe de Meckel.

timpanomastoidite s.f. Inflamacin do tmpano e das

clulas mastoides.

timpanoplastia s.f. Reconstruccin cirrxica do sistema

timpanoosicular ou dalgunhas das sas partes.

timpanoscamudo-a adx. Relativo ou pertencente

tmpano e porcin escamuda do temporal.

timpanosclerose s.f. Esclerose do odo medio ou da

membrana timpnica, que constite unha secuela de
diversas patoloxas do odo medio, especialmente das
otites medias supuradas de repeticin.

simptico do odo medio no tratamento do tinnitus.

estribo.

timpanotoma s.f. Incisin ou puncin cirrxica da

membrana timpnica.

tindalizacin s.f. Mtodo de esterilizacin fraccionada

con calor hmida de forma intermitente e a baixa temperatura, o que permite o desenvolvemento das esporas en
forma adulta, que son destrudas con facilidade.

tinea s.f. (lat.) Antigamente, enfermidade da pel, como a

tia.

Tinel, signo de V. signo.

tinnitus s.m. (lat.) Sensacin subxectiva de tintinar. // T.
auricum Tintn ou tinnitus. / T. de Leudet Rudo seco
que se percibe, nos individuos con catarro, na trompa de
Eustaquio, cando se lles introduce un otoscopio, debido
espasmo reflexo do msculo periestafilino externo.
Tamn se di acfeno.

tintmetro s.m. Instrumento que determina a proporcin

de substancia colorante nun lquido.

tintura s.f. Solucin dunha ou varias substancias medicinais en alcohol ou en ter, que se prepara por maceracin,
disolucin ou lixivacin. // T. alcohlica ou etrea A que
ten como disolvente o alcohol ou o ter, respectivamente.
/ T. amoniacal A que se prepara con alcohol e amonaco.
/ T. balsmica Tintura de benxu e alcohol que se
emprega como inhalante. / T. composta Aquela que
contn varias substancias na sa composicin. / T. de
rnica A que se prepara con po de rnica, alcohol e auga
a partes iguais. / T. de iodo Solucin de iodo en alcohol
en diversas proporcins. / T. glicerinada Tintura de
alcohol que se lle engade glicerina. / T. hidroalcohlica Tintura preparada con alcohol moi diludo en auga.

tinxible adx. Susceptible de ser tinguido.

tia s.f. Enfermidade microftica da pel especialmente do
coiro cabeludo. Esta micose pode estar causada por tres
tipos de fungos: Trichophyton, Epidermophyton e
Microsporum. // T. alba Tia producida pola especie
Trichophyton macfadieni. / T. circinada Tia tricofitia
do corpo e dos membros, causada polo Trichophyton
megalosporon endothrix, chamada tamn herpes circinado parasitario, que se caracteriza por placas de aspecto
avermellado rodeadas dunha aurola de pequenas vesculas, asociada con prurito. / T. crural ou inguinal Afeccin parasitaria da cara interna das coxas, ingua e xenitais, causada polo Epidermophyton floccosum,
caracterizada pola formacin de placas pardentas eccematosas. Tamn se di eccema marxinado. / T. das uas
Onicomicose. / T. decalvante Alopecia areata. / T.
favosa ou favus Afeccin contaxiosa do coiro cabeludo
que se pode estender a outras partes do corpo, causada
polo Achorion schoenleinii, que se aloxa nos folculos
pilosos. Caracterzase pola formacin de carapolas
amareladas e secas, con aspecto de panal, que emiten un

tioso-a
cheiro caracterstico e causan prurito. Despois da curacin queda unha alopecia residual. Tamn se di tia
ficosa, tia maligna, prrigo favoso, etc. / T. pelada
Alopecia areata. / T. podal P de atleta. / T. querion
Forma de tia inflamatoria e supurativa da barba e do
coiro cabeludo, caracterizada por tumefaccin e pstulas.
/ T. sicose V. sicose. / T. tonsurante Dermatose do coiro
cabeludo producida polas especies Trichophyton tonsurans e Microsporon audoninii, comn na infancia, e
caracterizada pola formacin de placas cubertas de
escamas amareladas, que ocasiona rotura e cada do pelo.
s veces cura espontaneamente e non deixa alopecia
definitiva. Diagnostcase examinando o cabelo cunha luz
non visible que excita a fluorescencia (luz de Wood). / T.
tricoftica Tia tonsurante. / T. verdadeira Tia favosa.
/ T. versicolor Dermatose causada pola especie Microsporum furfur, que se caracteriza pola formacin de placas
irregulares, secas, amareladas e cubertas de escamas, con
prurito intenso, que se localizan sobre todo no tronco.
Tamn se di pitirase versicolor.

tioso-a adx. Que padece tia.

tio- Prefixo do grego, xofre.
tiocido s.m. Sulfcido.
tioalcohol s.m. Alcohol no que o osxeno substitudo
por xofre.

tiobacteria s.f. Sulfobacteria. V. Thiobacillus.

tiocianato s.m. Sal de composicin semellante do
cianato, pero con xofre en vez de osxeno. Acta como
inhibidor do metabolismo tiroide do iodo, inhibindo o
transporte dos ioduros. Actualmente non se emprega.
Tamn se di sulfocianuro.

tioctnico, cido s.m. Vitamina que en pequenas cantidades aparece ligada a protenas nos tecidos animais,
vexetais e en moitos microorganismos. Constite un
grupo prosttico de complexos multienzimticos que
catalizan a descarboxilacin oxidativa do cido pirvico
e do cido alfa-cetoglutrico.

tioderivado s.m. Producto qumico de descomposicin

semellante que contn un tomo de xofre e acta inhibindo a sntese das hormonas tiroides.

tifilo-a adx. Que se desenvolve en augas sulfurosas ou,

en xeral, en presencia de xofre.

tiol s.m. 1. Ictiol artificial que se forma pola accin do

xofre sobre os aceites pesados do petrleo ou do carbn
e que se emprega en dermopatas. 2. Sulfhidrilo.

tionato s.m. Sal derivado dos cidos tinicos.

tionena s.f. Derivado da histidina que se atopa no corniz
do centeo e que un constitunte normal das clulas
sanguneas.

tinico-a adx. Relativo xofre e s seus compostos.

tionilo s.m. Radical SO bivalente.

762

tionina s.f. Colorante verde escuro que se volve prpura

en solucin, e que se emprega en microscopia. // Clorhidrato de t. Violeta de Lauth.

tiopental s.m. Anestsico barbitrico. // T. sdico Pentothal, anestsico de gran potencia.

tiopexia s.f. Fixacin do xofre.

tiorba s.f. Ourial para usar na cama.
tioridacina s.f. Fenotiacina.
tiouracilo s.m. Derivado da tiourea que interfire a sntese
de hormonas tiroides, polo que se emprega no tratamento
do hipertiroidismo.

tiourea s.f. Sulfocarbamida, urea que inhibe a funcin

tiroide na que o osxeno foi substitudo polo xofre.

tioxnico-a ou tixeno-a adx. Que pode converte-lo

sulfuro de hidrxeno en compostos de sulfuros mis
complexos.

tipembrin s.m. Embrin no perodo do desenvolvemento no que se poden observa-las caractersticas do tipo
que pertence.

tpico-a adx. Que presenta os trazos ou elementos que

caracterizan a un tipo.

tipificacin s.f. Accin e efecto de tipificar. // T. por

bacteriocinas As bacteriocinas teen accin especfica
sobre clulas afns s productoras. Esta particularidade
permite a clasificacin interespecie en tipos. / T. por
bacterifagos Algns bacterifagos presentan especificidade de especie e tamn interespecfica, a cal permite a
clasificacin en fagotipos de grande interese epidemiolxico: salmonelas, estafilococos, etc.

tipificar v. 1. Estandarizar, normalizar. 2. Determina-lo

tipo que pertence un individuo. 3. Axustar varias cousas
semellantes a un tipo comn.

tipo- Prefixo do grego, tipo, carcter, modelo ou imaxe.

tipo s.m. 1. Carcter xeral ou preeminente dunha cousa ou
individuo. 2. Conxunto de formas clnicas variadas dunha
enfermidade. 3. Conxunto de caractersticas somticas e
psicolxicas dos individuos, que permite clasificalos. //
T. alotrpico Tipo de personalidade que se preocupa
esaxeradamente do que fan ou pensan outras persoas. / T.
atltico Tipo descrito por Kretschmer caracterizado por
ombros anchos, trax amplo e gran desenvolvemento
muscular. / T. ciclotmico O terceiro dos tipos de Kretschmer, que presenta as caractersticas de sociabilidade,
vivacidade, tendencia a alternar perodos de euforia e de
depresin. Correspndese co tipo pcnico. / T. astnico
ou leptosmico Un dos tipos constitucionais de Kretschmer que se caracteriza por delgadeza, trax plano e
longo e escaso desenvolvemento muscular. Correspndese co tipo esquizotmico. / T. constitucional Somatotipo ou tipo de constitucin fsica, anda que nun sentido
amplo incle tamn as caractersticas psquicas. Distnguense catro: leptosomtico, atltico, pcnico e displsico. / T. corporal Tipo morfolxico. / T. de Zimmerlin

763
O que se caracteriza por atrofia muscular progresiva,
hereditaria, que comeza polos msculos de maior tamao
da parte superior do tronco. / T. displsico Tipo constitucional diferente dos outros tres, con formas corporais
pertencentes categora do eunucoidismo. / T. esquizotmico Tipo psicolxico de Kretschmer caracterizado por
introversin, illamento e tendencias negativas, que se
corresponde co tipo constitucional leptosmico. / T.
extravertido ou introvertido Tipos de personalidade nos
que domina a extraversin ou a introversin, respectivamente. / T. funcional Cada un dos catro tipos de personalidade descritos por Jung: pensativo, sentimental, intuitivo e sensacional (os dous primeiros racionais e os dous
ltimos irracionais). / T. morfolxico Somatotipo ou tipo
de constitucin fsica. / T. pcnico Tipo constitucional
caracterizado por formas corporais redondeadas, trax e
ombros anchos e pescozo curto. / T. simpaticotnico
Tipo caracterizado por simpaticotona. / T. vagotnico
Tipo caracterizado por vagotona.

tipoloxa s.f. Ciencia que estudia os diferentes tipos constitucionais humanos en canto s sas caractersticas
morfolxicas e psicolxicas.

tiposcopio s.m. Instrumento que se utiliza para facilitrlle-la lectura s ambliopes e s persoas con cataratas.

tiramina s.f. Amina formada por descarboxilacin da

tiroxina, de accin simpaticomimtica estimula-la liberacin de noradrenalina das terminacins adrenrxicas.
Constite o prototipo dos chamados simpaticomimticos
indirectos, e atpase no corniz do centeo, nos queixos
fermentados e nalgns vios.

tiranismo s.m. ou tiranomana s.f. Crueldade morbosa

que se asocia especialmente a perversins sexuais.

tirar v. Sacar, extraer, extirpar

tirastenia s.f. Astenia por deficiencia tiroide.
tiraxe s.f. Depresin do oco epigstrico, supraesternal ou
espacio intercostal que se produce co movemento de
inspiracin nos casos de obstruccin das vas respiratorias, crup, edema de glote, etc.

tiremese s.f. Vmito caseoso dos lactantes.

tirenfraxe s.f. Obstruccin da glndula tiroide.
tirase s.f. 1. Elefantase. 2. Alopecia. 3. Ptirase.
*tiriza s.f. V. ictericia.
tiriz s.m. Furnculo das plpebras.
tiroadenite s.f. Inflamacin da glndula tiroide.
tiroaplasia s.f. Aplasia da glndula tiroide.
tiroaritenoide adx. 1. Relativo s cartilaxes tiroide e
aritenoide. // s.m. 2. V. msculo.

tirocalcitonina s.f. Calcitonina.

tirocardaco-a adx. 1. Relativo glndula tiroide e
corazn. // s. 2. Enfermo cardaco por trastorno tiroide.

tirocardite s.f. Cardite asociada a hipertiroidismo.

tiroidite

tirocele s.f. Tumor da glndula tiroide.

tirocoloide s.m. Substancia coloide da glndula tiroide.
tirocondrotoma s.f. Seccin cirrxica da cartilaxe
tiroide.

tirocricotoma s.f. Traqueotoma practicada a travs da

membrana cricotiroide.

tiroepigltico-a adx. Relativo cartilaxe tiroide e

epiglote.

tiroestimulante adx. Que estimula o tecido tiroide.

tirofarnxeo-a adx. Relativo cartilaxe tiroide e
farinxe.

tirofima s.m. Tumor da glndula tiroide.

tiroglobulina s.f. Glicoprotena formada por catro cadeas
polipeptdicas que sintetizada na glndula tiroide polas
clulas foliculares, e despois da sa iodacin acumlase
na luz folicular, que acta como depsito de hormonas.

tirogloso-a adx. Relativo glndula tiroide e lingua.

tirohial adx. 1. Tirohioide. // s.m. 2. so fetal que d orixe
hasta maior do so hioide.

tirohioide adx. 1. Relativo cartilaxe tiroide e so

hioide. // s.m. 2. Msculo infrahioide.

tiroide adx. 1. Relativo glndula ou cartilaxe tiroide.

2. Caseoso, semellante queixo. // s.f. 3. Glndula de
secrecin interna, impar situada na parte anterior e inferior da larinxe, formada por dous lobos unidos por un
istmo, que se sitan a mbolos dous lados da traquea.
Orixnase a partir da bolsa farnxea embrionaria, ten
consistencia mol e cor avermellada e no adulto pesa uns
60 gramos. Se aumenta de tamao produce un relevo no
pescozo coecido co nome de bocio. Est constituda por
vesculas de tecido conxuntivo cheas de material coloide
e rodeadas por unha rede vascular. A maior parte desta
protena coloide tiroglobulina ou tiroxina, e combnase
co iodo. // T. accesoria Parte dependente da glndula
tiroide que se observa na base da lingua, e que foi
confundida durante moito tempo coa glndula paratiroide. / T. lingual Tecido tiroide que se localiza na base
da lingua, entre o orificio cego e o so hioide. / T. retrosternal Glndula tiroide localizada totalmente detrs do
esterno.

tiroidectoma s.f. Extirpacin cirrxica da glndula

tiroide, sexa total ou parcial.

tiroidectomizado-a adx. Que sufriu a extirpacin total

ou parcial da glndula tiroide.

tiroidina s.f. Tiroxina.

tiroidismo s.m. Intoxicacin aguda ou crnica por excesiva secrecin da glndula tiroide. Tamn se di hipertiroidismo.

tiroidite s.f. Conxunto de procesos inflamatorios da glndula tiroide que producen alteracins diversas. Tamn se
di estrumite. // T. aguda A debida a unha infeccin
bacteriana ou parasitaria da tiroide. / T. de Hashimoto

tiroidomana
Tiroidite crnica linfocitaria. Tamn se di enfermidade
de Hashimoto ou tiroidite autoinmune. / T. de Riedel
Tiroidite hiperplsica en masa leosa de evolucin
crnica. Adhrese a planos profundos e non se presentan
adenopatas. No adulto evoluciona con sntomas de insuficiencia tiroide. Tamn se di tiroidite leosa, bocio
fibroso, enfermidade de Riedel. / T. leosa Tiroidite de
Riedel. / T. parasitaria Enfermidade de Chagas. / T.
subaguda Tiroidite que se caracteriza por hipertrofia,
dores e febre, con formacin de granulomas de clulas
xigantes. A causa descoecida. Tamn se di tiroidite
granulomatosa, enfermidade de De Quervain.

tiroidomana s.f. Trastorno mental asociado con hipertiroidismo.

tiroidoterapia s.f. Tratamento dos trastornos da glndula

tiroide.

tiroidotoma s.f. 1. Incisin cirrxica da glndula tiroide.

Tamn se di tiroidotoma. 2. Laringotoma mediana.

tiroidotoxina s.f. Substancia txica producida pola glndula tiroide.

tiroxeno-a adx. Que se orixina por trastornos da tiroide.

tirolarnxeo-a adx. Relativo tiroide e larinxe.
tirolingual adx. Tirogloso.
tirlise s.f. Destruccin do tecido tiroide.
tirolisina s.f. Soro tiroltico.
tiroltico-a adx. Que destre o tecido tiroide.
tiroma s.m. 1. Tumor ou ndulo de material caseoso. 2.
Tumor do tecido tiroide.

tiromatose s.f. Dexeneracin de tipo caseoso. Tamn se

di caseificacin.

tiromegalia s.f. Agrandamento da glndula tiroide.

Tamn se di bocio.

tironco s.m. Tumor da glndula tiroide. Tamn se di

tiroma.

tironucleoalbumina s.f. Nucleoalbumina da glndula

tiroide.

tiroparatiroidectoma s.f. Extirpacin das glndulas

tiroide e paratiroide.

tiropata s.f. Patoloxa da glndula tiroide.

tiropenia s.f. Hipofuncin da glndula tiroide.
tiropexia s.f. Fixacin da cartilaxe tiroide ou dunha parte
dela a algunha parte adxacente, mediante sutura.

tiroprivia s.f. Estado que consecuencia da supresin

das funcins da glndula tiroide.

tiroprotena s.f. Tiroglobulina.

tiroptose s.f. Desprazamento da glndula tiroide cara
trax, que se observa en persoas con bocio.

tirosamina s.f. Tiramina.

tirosarcoma s.m. Sarcoma da glndula tiroide.

764

tirose s.f. 1. Caseificacin. 2. Tiroxicose. 3. Tiropata.

tirosina s.f. cido P-parahidroxifenil-alfa- aminopropinico: aminocido constitunte da maiora das protenas,
liberado por hidrlise das protenas dos alimentos. Non
un aminocido esencial sempre que a dieta contea fenilalanina en cantidade suficiente. precursor da tiroxina,
da adrenalina e da melanina.

tirosinase s.f. Trastorno do metabolismo da tirosina, de

carcter hereditario (autosmico recesivo), que se
produce por un dficit da actividade da oxidase do cido
hidroxifenilpirvico, e que se elimina pola urina, que
lle d un aspecto caracterstico.

tirosinuria s.f. Presencia de tirosina na urina.

tiroterapia s.f. Tratamento das enfermidades mediante
preparados obtidos da glndula tiroide.

tirotoma s.f. 1. Incisin cirrxica da glndula tiroide. 2.

Incisin cirrxica da cartilaxe tiroide. Tamn se di laringotoma.

tirtomo s.m. Instrumento propio para a seccin da cartilaxe tiroide.

tirotoxemia s.f. Tirotoxicose.

tirotxico-a adx. Relativo estado producido pola actividade excesiva da glndula tiroide. // Crise t. Complicacin que poden presenta-los individuos que sofren de
hipertiroidismo.

tirotoxicn s.m. Hidrxido de diazobenceno, ptomana

txica que se forma s veces no leite, queixo, xeados,
etc., en mal estado e que causa procesos disentricos.

tirotoxicose s.f. 1. Estado patolxico producido polo

exceso de produccin endxena ou de administracin da
hormona tiroide. Tamn se di hipertiroidismo. 2. Tirotoxismo.

tirotoxina s.f. 1. Toxina producida na tiroide. 2. Toxina

que se desenvolve no leite e no queixo debida accin
bacteriana.

tirotoxismo s.m. Envelenamento por queixo en mal

estado. Tamn se di tirotoxicose.

tirotricina s.f. Antibitico insoluble en auga obtido por

Dubois a partir do filtrado de cultivos de Bacillus brevis,
que contn gramicidina e tirocidina. txica e emprgase localmente nas infeccins cutaneomucosas.

tirotrocina s.f. Tirotropina.

tirotrpico-a adx. Que ten afinidade pola glndula
tiroide.

tirotropina s.f. Hormona de natureza glicoproteica da

hipfise anterior, que exerce unha accin estimulante
sobre a glndula tiroide. Tamn se di TSH.

tirotropismo s.m. 1. Afinidade pola glndula tiroide. 2.

Tipo de constitucin endcrina na que predomina a
influencia da tiroide.

765

tiroxnico-a ou tirxeno-a adx. 1. Orixinado na glndula tiroide. 2. Que se orixina no queixo.

tiroxina s.f. Hormona tiroide formada pola unin de das

diiodotirosinas (DIT), importante no mantemento do
metabolismo oxidativo e na produccin de calor
corporal, as como nos procesos de organizacin e maduracin de diversas substancias.

tiroxinemia s.f. Presencia de tiroxina no sangue.

tisana s.f. Bebida medicinal obtida por coccin lixeira ou
infusin en auga dunha ou varias herbas.

tise s.f. 1. Trastorno caquetizante. 2. Tuberculose. // T.

abdominal Tuberculose mesentrica. / T. comn Tuberculose pulmonar. / T. de Corrigan Tuberculose
pulmonar fibrosa. / T. de grao I, II, III Fases de infiltracin, amolecemento e escavacin, respectivamente, da
tuberculose pulmonar. / T. dorsal Afectacin tuberculosa
das vrtebras da rexin dorsal. Tamn se di mal de Pott,
espondilite tuberculosa. / T. dos mineiros Antracose. /
T. galopante Tuberculose pulmonar de evolucin rpida.
/ T. incipiente Fase de infiltracin da tuberculose
pulmonar. / T. masiva Tuberculose miliar aguda. / T.
negra Antracose. / T. ocular Oftalmomalaca.

tisiatra s.f. Tratamento da tise.

tisiofobia s.f. Medo enfermizo tise.
tisilogo-a s. Mdico especializado na tuberculose
pulmonar.

tisioloxa s.f. Tratado ou corpo de coecementos sobre a

tise.

tisiomana s.f. Medo obsesivo tise.

tisioxnese s.f. Orixe e desenvolvemento da tise.
tisioxnico-a ou tisixeno-a adx. 1.Que causa tise. 2.
Relativo s enfermidades consuntivas, como a tuberculose pulmonar.

tisular adx. Do francs, relativo a un tecido: hstico.

tisuria s.f. Consuncin producida polo aumento da excrecin urinaria. // T. sacarina Diabete mellitus.

titanio s.m. Metal de transicin de cor gris, de smbolo Ti

e peso especfico 4,5, que se emprega en homeopata. O
dixido de titanio emprgase como pigmento en pintura,
e en odontoloxa para darlles unha cor amarelada s
dentes artificiais.

titilacin s.f. Sensacin de cxegas e formigo na mucosa

nasal ou no veo do padal e na vula para provocar esbirros ou vmitos.

titilomana s.f. Desexo enfermizo de rascarse.

titubeo s.m. Oscilacin camiar debida a trastornos da
estabilidade e equilibrio.

titulacin s.f. Anlise volumtrica dunha substancia

mediante disolucins de concentracin coecida, producindo unha reaccin que permite calcula-la concentracin
esta substancia. // T. colorimtrica Valoracin da

todo ou nada
concentracin de ins de hidrxeno pola administracin
dun indicador que ocasiona un cambio de cor da solucin.

ttulo s.m. Grao, proporcin ou cantidade dunha substancia. // T. de aglutinacin Lmite mximo que se
pode dilur un soro de xeito que conserve o poder de
aglutinar bacterias. / T. inmunolxico Nmero de
unidades de anticorpo por ml de soro.

tixigrafa s.f. Mtodo de exploracin do tubo dixestivo

mediante cpsulas teledirixidas que se administran por
va oral e se evacan con facilidade. Serven para tomar
mostras do contido do tubo dixestivo onde se precisen,
pois por medio dun telecomando pdense abrir e pechar
a vontade para que se enchan co lquido do que estn
rodeadas nese momento.

tixotropismo s.m. Propiedade que teen certos xeles de

se licuaren cando son axitados, volvendo posteriormente
estado inicial.

TL Smbolo do talio.
tlipsencfalo s.m. Monstro fetal que ten o cranio desenvolvido defectuosamente, por compresin.

Tm Smbolo do tulio.
toba s.f. Sarrio dentario.
tobramicina s.f. Antibitico aminoglicsido.
toco- Prefixo do grego, parto.
tocodinammetro s.m. Aparello que mide a forza expulsiva das contraccins do tero durante o parto.

tocoergometra s.f. Medida da forza das contraccins do

tero no parto.

tocoferol s.m. Alcohol derivado do aceite de xerme do

trigo, que ten propiedades semellantes vitamina E. // T.
alfa Vitamina E.

tocofobia s.f. Medo enfermizo parto.

tocografa s.f. Descricin e estudio do parto. Tamn se di
tocoloxa.

tocgrafo s.m. Tocodinammetro que rexistra as medicins.

tocograma s.m. Rexistro grfico das contraccins

mediante o tocgrafo.

toclogo-a s. Experto en tocoloxa.

tocoloxa s.f. Rama da medicina que estudia o parto, os
seus antecedentes e as sas secuelas.

tocomana s.f. Mana puerperal.

tocmetro s.m. Tocodinammetro.
tocurxia s.f. Cirurxa tocolxica.
Todd, cirrose de V.cirrose hipertrfica.
todo ou nada loc. Principio referido por Bowditch
musculatura do corazn, segundo o cal a sa resposta a
un estmulo total ou non existe.

tofceo-a

tofceo-a adx. 1. Duro ou areoso. 2. Que presenta as

caractersticas dun tofo.

tofo s.m. Concrecin por depsito de urato monosdico

que se forma nos tecidos da derme ou subcutneo, debido
alteracin do metabolismo das purinas. Pdese detectar
clinicamente ou radioloxicamente. // T. dentario Substancia calcaria que se deposita na raz dos dentes en
persoas con procesos artrticos e gotosos. / T. sifiltico
Ndulo sifiltico.

tofolipoma s.m. Lipoma con concrecins tofceas.

Togaviridae Familia de virus RNA monocatenarios, patxenos, que comprende os Flavivirus e os Alphavirus,
entre os cales destaca o axente que provoca a rubola.

toilette s.f. (fr.) Limpeza ou cura dunha ferida cirrxica do

peritoneo, nas laparotomas. // T. cadavrica Reconstruccin fisionmica que se realiza en cadveres irrecoecibles, para facilita-la sa identificacin.

tolbutamida s.f. Sulfonilurea con actividade hipoglicemiante.

tolerancia s.f. 1. Capacidade de soportar algo sen sufrir

alteracin importante ou dano. 2. Resistencia superior
normal accin da dose ordinaria dunha droga. // T.
cruzada Descenso da tolerancia a un frmaco trala
adquisicin de tolerancia a outro. / T. inmunolxica
Falta de resposta inmunolxica a antxenos que en condicins normais provocan esta resposta, que pode deberse
contacto co antxeno durante o perodo intrauterino ou
nos primeiros das de vida, ou ben administracin
dunha ou varias doses altas do antxeno ou pequenas
doses repetidas durante un tempo longo.

tolerante adx. Que pode soporta-la accin dun frmaco

ou droga sen sufrir efectos adversos.

tolledura s.f. Falta de movemento dunha parte do corpo.

Tamn se di parlise.

tolleito-a adx. Que padece parlise dalgn membro.

Tamn se di eivado, paraltico.

tolnaftato s.m. Antifnxico sinttico de uso tpico.

tolueno s.m. Hidrocarburo bencnico incoloro que se
obtn do tol e da brea de hulla e que se emprega como
disolvente, adhesivo, etc. Emite vapores velenosos.

toluidina s.f. Aminotolnol, substancia homloga da

anilina que se deriva do tolueno. // Azul de t. Colorante
que se utiliza en histoloxa e como bactericida, en solucin 1%, para tratar afeccins da conxuntiva.

toluna s.f. ou toluol s.m. Tolueno.

tomate s.m. Lycopersicum esculentum, planta solancea
de froitos moi ricos en vitaminas B e C.

tomatopa s.f. Autopsia ou necropsia, exame dun

cadver.

766

tomatropina s.f. Ptomana que aparece nos embutidos en

descomposicin e nos cadveres de enfermos de febre
tifoide. Ten efectos semellantes s da atropina.

tomento s.m. 1. Especie de la ou peluxe que recobre

algns rganos vexetais. 2. Tea ou fibra spera do lio. //
T. cerebral Rede de pequenos vasos da piamter e do
crtex cerebral.

tomentoso-a adx. Cuberto de pelios pequenos que lle

proporcionan superficie un aspecto semellante do
veludo.

-toma Sufixo do grego, corte.

tomo- Prefixo do grego, corte, seccin, segmento.
-tomo Sufixo do grego, cortante.
tomografa s.f. Tcnica radiolxica na que se obteen
imaxes por planos ou cortes horizontais do obxecto
examinado. // T. axial computerizada (TAC) Tomografa que se basea na reconstruccin matemtica dos
tecidos mediante a cuantificacin das distintas densidades elementais destes, coa axuda dunha computadora.
/ T. por emisin de positrns (PET) Tomografa realizada trala administracin dun radionclido que emite
positrns, que permite reconstrur imaxes tridimensionais
do rgano explorado.

tomgrafo s.m. Aparello para efectuar tomografas.

tomograma s.m. Roentgenograma selectivo por planos.
tomomana s.f. Desexo patolxico de facer cortes ou
operacins cirrxicas.

tomoseroloxa s.f. Seroloxa seriada de cada fraccin

proteica mediante electroforese.

tomotocia s.f. Operacin cesrea.

ton s.m. 1. Grao normal de tensin ou vitalidade. 2. Estado
de elasticidade dun tecido e a sa disposicin a desenvolve-la sa funcin ou responder a estmulos. 3. Calidade do son referida nmero de vibracins por segundo
(frecuencia). // T. cardaco Cada un dos rudos percibidos por auscultacin, que corresponden, o primeiro
sstole ventricular (xordo e prolongado) e o segundo
(curto e seco) peche das vlvulas sigmoides. / T.
mixeno ou neurxeno Estado de tonicidade dun
msculo que depende, respectivamente, da sa propia
actividade intrnseca ou do estmulo nervioso que se lle
d. / T. muscular Estado de tensin dos msculos en
repouso, regulado de forma involuntaria e reflexa polos
msculos esquelticos que interveen no mantemento da
postura e do equilibrio.

tona s.f. 1. Codia dos vexetais. 2. Pela dun froito. 3. Pelcula que se forma sobre o leite. 4. Superficie ou capa
superficial dun corpo.

tonga s.f. Mestura de cortizas medicinais de varias rbores

de Fiji, de propiedades antineurlxicas.

tonicidade s.f. 1. Estado normal de tensin ou ton. 2.

Contraccin involuntaria, sostida e inconsciente dos
msculos.

767

toponarcose

tnico-a s.m. 1. Preparado farmacutico que se lle

tonsilite s.f. Amigdalite. // T. caseosa Tonsilite na que os

atribe a capacidade de restablece-lo ton normal do organismo fatigado. // adx. 2. Que restablece o ton normal. 3.
Caracterizado pola tensin continuada. // T. cardaco,
dixestivo, nervioso ou vascular Preparado que aumenta
o ton cardaco, dixestivo, nervioso ou vascular, respectivamente. / T. xeral Preparado ou actividade que tonifica
todo o organismo.

folculos amigdalares se enchen de tapns de tipo

caseoso. / T. catarral ou eritematosa Forma de tonsilite
asociada co catarro xeral da farinxe. Tamn se di anxina.
/ T. supurativa Absceso da amgdala acompaado de
dor, disfaxia e supuracin.

tonicoclnico-a adx. Relativo espasmo muscular que

se caracteriza por contraccins tnicas que se alternan
con sacudidas clnicas intermitentes.

tonismo s.m. Contractura.

tonitrufobia s.f. Temor morboso s tronos. Tamn se di
ceraunofobia

tonofanto s.m. Instrumento que fai visibles as vibracins

acsticas.

tonofasia s.f. Imposibilidade de lembrar melodas ou

fragmentos musicais. Tamn se di afasia musical.

tonofibria s.f. Cada unha das fibrias que se observan

nas clulas, especialmente nas do corpo de Malpighi, que
se cre que lles serven de soporte.

tonografa s.f. Rexistro grfico da presin intraocular.

tongrafo s.m. Instrumento que rexistra graficamente as
curvas de presin ocular.

tonlise s.f. Conxunto de alteracins celulares provocadas

polas variacins da presin osmtica.

tonometra s.f. 1. Medicin do ton ou tensin. 2. Tcnica

que se emprega para medi-la tensin intraocular. // T.
dixital Exame da tensin intraocular mediante presin do
dedo sobre o globo ocular.

tonmetro s.m. 1. Instrumento co que se mide a tensin

sangunea ou a intraocular. 2. Instrumento que mide a
frecuencia do son. // T. de Grtner Instrumento que
permite medi-la presin sangunea mediante un anel
constrictor que se aplica a un dedo. / T. de Musken
Instrumento que mide a tonicidade do tendn de Aquiles.
/ T. de Recklinghausen Esfigmomanmetro para medi-la presin sangunea. / T. de Schitz Instrumento que
mide a presin intracelular.

tonoplasto s.m. 1. Formacin intracelular dentro da que,

segundo Vries, se producen substancias osmticas que
orixinan vacolos inchrense. 2. Membrana que rodea
un vacolo celular.

tonoscilgrafo s.m. Instrumento que realiza o rexistro

grfico da tensin arterial.

tonoscopia s.f. Exame da pulsacin das arterias retinianas

modificadas pola presin sobre o globo ocular. Realzase
mediante o oftalmoscopio.

tonsila s.f.Amgdala palatina. // T. intestinal Placas de

Peyer.

tonsilectoma s.f. Amigdalectoma.

tonsilctomo s.m. Amigdaltomo.

tonsillito s.m. Concrecin amigdalar.

tonsilomicose s.f. Infeccin mictica da amgdala.
tonsilopata s.f. Afeccin amigdalar.
tonsiloscopia s.f. Exame diagnstico das amgdalas.
tonsilotoma s.f. Amigdalotoma.
tonsilsector s.m. Variedade de amigdaltomo.
tonsura s.f. 1. Corte do cabelo. 2. Placa que se observa no
coiro cabeludo en individuos afectos de tia tonsurante,
debida rotura dos cabelos nivel da emerxencia do folculo piloso.

tonus s.m. (lat.) Ton, tonicidade.

topalxia s.f. Dor fixo ou localizado nunha parte, sen alteracins orgnicas evidentes, que adoita observarse nas
neuroses.

topectoma s.f. Reseccin dunha rea pequena da porcin

frontal do crtex cerebral, para tratar certos trastornos
mentais.

topestesia s.f. 1. Capacidade de localiza-las sensacins

tctiles. 2. Sensibilidade local.

tpico s.m. Medicamento que se aplica externamente e de

xeito local. Tamn se di epitema.

topo- Prefixo do grego, lugar.

topoalxia s.f. Topalxia.
topoanestesia s.f. 1. Incapacidade de localizar con exactitude unha sensacin cutnea. 2. Anestesia local.

topodiagnstico s.m. Diagnstico ou determinacin da

localizacin dunha lesin ou dun trastorno.

topodisestesia s.f. Disestesia localizada.

topofilaxe s.f. Colocacin dunha goma elstica por riba
do punto de inxeccin dunha substancia que algo perigosa, co fin de evitar que pase masivamente torrente
sanguneo.

topofobia s.f. Medo a lugares ou posicins no espacio.

Incle a agorafobia, claustrofobia, etc.

topognose s.f. Topestesia.

topografa s.f. Descricin da anatoma dunha parte ou
rexin anatmica. // T. craniocerebral Proxeccin na
superficie do cranio das diferentes rexins enceflicas. /
T. radicular ou segmentaria Determinacin da superficie cutnea da innervacin correspondente a cada raz
nerviosa espial ou segmento da medula espial do que
nacen as races e centros nerviosos, respectivamente.

toponarcose s.f. Anestesia local

topotermestesimetro

topotermestesimetro s.m. Instrumento co que se mide

a sensibilidade local s sensacins trmicas.

topovacinacin s.f. Inmunizacin artificial local.

toque s.m. Aplicacin lixeira dunha substancia medicamentosa slida ou lquida nun punto determinado.

toracalxia s.f. Dor torcica.

toracentese s.f. Puncin empregada para extraer lquido
da cavidade torcica, con fins diagnsticos ou teraputicos.

toraceptoma s.f. Toracotoma con reseccin parcial

dunha costela.

toracicoabdominal adx. Relativo trax e abdome.

toracicoacromial adx. Relativo trax e acromio.
toracicoumeral adx. Relativo trax e mero.
toracobroncotoma s.f. Broncotoma a travs da parede
torcica.

toracocausta s.f. Pneumonlise.

toracocelosquise s.f. Fisura do trax e do abdome.
toracocentese s.f. Toracentese.
toracocilose s.f. Deformidade do trax.
toracocirtose s.f. Curvatura anormal do trax, especialmente a prominencia esaxerada do peito.

toracodelfo s.m. Monstro fetal monocfalo que ten dous

brazos, catro pernas e os corpos unidos por riba do
embigo.

toracoddimo s.m. Monstro fetal dobre cos dous compoentes unidos nivel do trax.

toracodinia s.f. Dor no peito. Tamn se di pleurodinia.

toracofacial adx. 1. Relativo trax e cara. // s.m. 2.
Msculo cutneo do pescozo.

toracogastroddimo s.m. Monstro fetal dobre cos

compoentes unidos polo trax e polo abdome.

toracgrafo s.m. Instrumento que rexistra os movementos torcicos na respiracin.

toracolaparatoma s.f. Incisin no trax e no abdome

que se fai para ter acceso espacio subfrnico e s zonas
adxacentes.

toraclise s.f. Liberacin cirrxica de adherencias entre a

parede torcica e os rganos aloxados na cavidade.

toracolumbar adx. Relativo trax e rexin lumbar.

toracomelo s.m. Monstro fetal que ten unha perna ou un
brazo supernumerario unidos trax.

toracometra s.f. Medicin da amplitude dos movementos torcicos.

toracmetro s.m. Instrumento para realiza-la toracometra.

768

toracomiodinia s.f. Miodinia ou dor nos msculos da

parede torcica. Tamn se di pleurodinia.

toracpago s.m. Monstro dobre unido polo trax. Tamn

se di toracoddimo.

toracopata s.f. Afeccin do trax ou dos rganos torcicos.

toracoplastia s.f. 1. Cirurxa plstica do trax en xeral. 2.

Operacin cirrxica consistente en libera-lo pulmn de
tdolos seus soportes anatmicos co fin de colapsalo de
maneira permanente e definitiva. unha tcnica que se
empregaba antes da introduccin dos antibiticos.
Actualmente quedou relegada pola reseccin pulmonar.

toracopneumgrafo s.m. Instrumento que rexistra os

movementos respiratorios do trax.

toracopneumoplastia s.f. Operacin cirrxica plstica

do trax e o pulmn.

toracoscopia s.f. 1. Tcnica de exploracin endoscpica

na que se introduce un mediastinoscopio ou un broncoscopio a travs dunha pequena incisin da pel e dos
msculos intercostais. 2. Exame directo da cavidade
pleural mediante un trocar endoscpico especial.

toracoscopio s.m. Instrumento que permite observa-la

pleura e o pulmn e facilita a biopsia baixo visin directa.

toracostoma s.f. Creacin dunha abertura cirrxica no

trax para diminu-lo exceso de presin intratorcica.

toracotoma s.f. Incisin cirrxica na parede do trax.

toracoxifpago s.m. Monstro fetal dobre unido polo
esterno e as costelas.

toradelfo s.m. Toracodelfo.

trax s.m. Porcin do tronco entre o pescozo e o abdome,
limitado polo esterno, costelas e columna vertebral polos
lados e arriba, e polo diafragma na sa parte inferior.
Dentro da sa cavidade sitanse os rganos principais da
respiracin e da circulacin. // T. alar Trax plano. / T.
apoplctico ou cadrado Trax no que os dimetros
lonxitudinal e transversal tenden a igualarse. / T. astnico Trax en quilla. / T. de amazona Aquel que s
presenta unha mama. / T. de Peyrot O que est ovalado
en direccin oblicua, que se observa en derramos pleurais
abundantes. / T. de Pulchinelo Trax caracterizado por
ser excesivamente desenvolvido e por presentar cifose
cervicodorsal e clavculas robustas e esterno prominente.
Obsrvase na acromegalia e nos procesos infecciosos da
columna dorsal. / T. de Traube Trax paraltico. / T. de
zapateiro O que presenta na parte anterior unha depresin en forma de funil co vrtice altura da unin do
esterno co apndice xifoide. Tamn se di trax en
embude ou en funil. / T. en quilla O que se caracteriza
pola prominencia do esterno e aplanamento das paredes
laterais. Obsrvase no raquitismo. / T. en tonel ou t. enfisematoso Trax que presenta unha deformidade caracterizada pola redondez na parte central, con aumento dos
dimetros transversais, sobre todo o anteroposterior, o
que lle d unha forma semellante dun tonel. Obsrvase

769
no enfisema pulmonar. / T. paraltico Trax longo e
estreito, case cilndrico, con escpulas santes. / T. plano
Aquel que presenta un aplanamento anteroposterior, coas
omoplatas santes. / T. raqutico Trax en quilla.

torcedura s.f. 1. Escordadura. 2. Desviacin.

torio s.m. Metal raro, de cor gris, con smbolo Th e peso
atmico 232,15. radioactivo, cunha vida media moi
longa, e emprgase como combustible nuclear.

tormen s.m. (lat.) Dor, clico ou intranquilidade.

tornasol s.m. Substancia de orixe natural, de cor azul e
con propiedades colorantes, que se emprega como reactivo qumico. til porque cambia de cor segundo as
variacins do pH: en medio cido vlvese vermello, e en
medio alcalino vlvese azul.

torniquete s.m. Dispositivo empregado para dete-la

circulacin nun vaso sanguneo, co fin de evita-la hemorraxia nunha ferida ou nunha operacin. // T. de
Esmarch Peza de goma que comprime a raz dun
membro tralo baleirado do sangue mediante unha venda
elstica.

torn s.m. Elemento gasoso radioactivo resultante da

desintegracin do torio.

torpente adx. Sedante ou inactivo.

trpido-a adx. Lento, que reacciona ou que acta con
lentitude ou dificultade por atoparse nun estado de torpor
ou semellante a el.

torpor s.m. Estado no que se produce unha diminucin da

velocidade da funcin ideomotora, enlentecndose a
resposta a estmulos normais. O individuo aparenta estar
adurmiado. Adoita ser indicio de alteracin da funcin
psquica. // T. intestinorum Retraemento atnico. / T.
retinae Estado no que a retina non reacciona mis que a
unha luz moi intensa.

torrar v. 1. Someter a torrefaccin. 2. Queimar.

torrefaccin s.f. Accin de expor unha substancia en
seco lume por un espacio de tempo curto.

torsimetro s.m. Tipo de clinoscopio usado para medi-lo

grao de rotacin do globo ocular sobre o eixe visual.

torsin s.f. Xiro sobre un eixe lonxitudinal de calquera

estructura orgnica que tea mobilidade pero que estea
fixa por un punto sobre o cal poidan xirar. Como consecuencia prodcese isquemia no extremo desta estructura.
// T. das arterias Mtodo para dete-la hemorraxia nunha
arteria practicando a torsin, mediante unhas pinzas
especiais, do extremo seccionado. / T. do corazn Movemento de rotacin dos ventrculos arredor do seu eixe
lonxitudinal, durante a contraccin ventricular. / T. do
cordn espermtico Cadro agudo de torsin testicular
que se presenta con dor moi intensa, e con risco de
necrose testicular. / T. do epploon Rotacin do epploon
que produce un cadro de abdome agudo. / T. testicular
Torsin do testculo sobre o cordn espermtico.

tose

torsoclusin s.f. 1. Acupresin combinada coa torsin

dun vaso seccionado. 2. Rotacin dun dente sobre un
eixe.

torto-a adx. Que lle falta un ollo ou a vista dun ollo.

Tamn se di chosco.

tortuoso-a adx. Sinuoso ou que describe curvas.

trulo s.m. Eminencia pequena, papila.
Torulopse Xnero de fungos da familia criptococceas,
cal pertence a Torulopse glabrata, que o axente causal
da torulopsose, e que segundo algunhas investigacins
pode causar endocardite.

torulopsose s.f. Infeccin por fungos do xnero Torulopse.

torulose s.f. Infeccin provocada por fungos blastomicetos do xnero Torula, actualmente includos dentro dos
Cryptococcus. Afecta o pulmn e o sistema nervioso.

torunda s.f. Tapn de gasa ou de algodn que se emprega

en cirurxa para deter hemorraxias.

torus s.m. (lat.) Toro, eminencia, avultamento. // T. manus

Metacarpo. / T. occipitalis Prominencia esaxerada da
crista occipital externa. / T. palatinus Protuberancia no
padal seo, na unin das suturas intermaxilar e palatomaxilar.

tose s.f. Expulsin voluntaria ou involuntaria de aire dos

pulmns, brusca e ruidosa, mis ou menos repetida, que
ten unha funcin de autolimpeza dos pulmns e das vas
respiratorias para eliminar irritantes que existen ou que se
introduciron nos pulmns. Adoita ser un acto reflexo que
se produce como resposta a estmulos de certas zonas
sensibles do tracto respiratorio. Comprende varias fases:
inspiracin, pechamento da glote, compresin do aire
intratorcico, apertura sbita da glote e expulsin rpida
do aire. // T. amigdalina Tose propia da amigdalite
crnica que desaparece durante a comida e o sono. / T.
aneurismtica Tose asociada aneurisma e frecuentemente con parlise dunha corda vocal. / T. bitonal A que
se produce por unha lesin do nervio recorrente que
ocasiona parlise dunha corda vocal, o que d lugar a
dous tons na tose. / T. branda A que se acompaa de
expectoracin. / T. de Balme Aquela que aparece en
persoas con obturacin da nasofarinxe, cando adoptan a
posicin de decbito dorsal. / T. de can Tose que se
asemella ladrido dun can, que aparece por compresin
das vas respiratorias. / T. diafragmtica Tose breve,
incompleta e dolorosa, propia das afeccins diafragmticas. / T. emetizante A que provoca vmitos. / T. extrapulmonar Tose reflexa. / T. ferina Enfermidade infecciosa moi frecuente na infancia, causada polo
Haemophylus pertussis. Caracterzase por catarro das
vas respiratorias e paroxismos de tose caractersticos,
que a distinguen de calquera outra tose: tose violenta e
convulsiva en golpes seguidos, sen pausa entre eles, o cal
impide respirar normalmente e d lugar a cianose, s
veces con vmitos, e remata cunha aspiracin profunda
de tipo estertoroso. Tamn se di tose convulsiva. / T.

tsigo
histrica Tose reflexa. / T. hmida Tose branda. / T.
posprandial A que aparece despois da comida, a causa
da sucesin de estmulos da degluticin. / T. reflexa ou
simptica Tose que non depende dun trastorno primario
do aparello respiratorio, senn que se produce por irritacin dun rgano afastado. / T. seca Tose que non se
acompaa de expectoracin. / T. trixmina A debida
irritacin das fibras do trixmino.

tsigo s.m. Veleno.

totem s.m. Animal, planta, obxecto ou representacin del,
que adorado por un grupo ou comunidade como
smbolo ou protector.

totipotencial adx. Capaz de todo, como as clulas que

son capaces de orixinar clulas de calquera tipo.

toutizo s.m. Caluga, parte posterior da cabeza.

toxamina s.f. Substancia txica hipottica que existira,
segundo Mellanby, nos cereais, e favorecera o desenvolvemento da carie dentaria.

770

toxicofidio s.m. Serpe velenosa.

toxicofobia s.f. Temor enfermizo s velenos. Tamn se di
toxifobia.

toxicforo-a adx. Toxforo.

toxicohemia s.f. Toxemia.
toxicoide adx. Semellante a un txico ou a un veleno.
Tamn se di toxoide.

toxiclogo-a adx. e s. Experto en toxicoloxa.

toxicoloxa s.f. Disciplina mdica que estudia os efectos
txicos das substancias no organismo, as como o diagnstico e tratamento dos envelenamentos por txicos.

toxicomana s.f. Emprego continuado dunha substancia

clasificada como droga pola dependencia fsica ou psicolxica que produce. Tamn se di drogadiccin.

toxicmano-a adx. e s. Adicto s drogas.

toxicopata s.f. Estado patolxico producido por un
txico.

toxanemia s.f. Anemia de orixe txica.

Toxascaris Xnero de nematodos da familia dos asc-

toxicopexia s.f. Fixacin ou neutralizacin dun txico no

ridos, que pertencen as especies Toxascaris canis e

Toxascaris leonina, e que son parasitos intestinais do can,
do gato e s veces do home.

toxicose s.f. Estado patolxico producido por un veleno

toxe s.f. Envelenamento, toxicose, intoxicacin.

toxemia s.f. Complexo sintomtico debido presencia no
sangue de substancias txicas para o organismo, que
pode ser causado por procesos infecciosos, inflamatorios,
metablicos, etc. // T. do embarazo Eclampsia gravdica.
/ T. hidatdica Intoxicacin debida paso do lquido da
cavidade hidatdica cavidade abdominal, acompaada
de urticaria.

toxenzima s.m. Enzima txico.

toxi- ou toxo- Prefixo do grego, veleno.
toxia s.f. Unidade de toxicidade que equivale cantidade
dun txico capaz de matar inmediatamente un animal dun
quilo de peso.

toxicacin s.f. Envelenamento, intoxicacin.

toxicida adx. Antdoto.
toxicidade s.f. 1. Cantidade de txico. 2. Grao de virulencia dunha toxina ou dun veleno. 3 Dose mortal
mnima necesaria para matar un animal dun quilo de
peso.

txico-a adx. 1. Velenoso. // s.m. 2. Veleno, substancia

que, se se inxire, pode causar graves alteracins orgnicas e funcionais, e mesmo a morte.

toxicodermia ou toxicodermatose s.f. Enfermidade da

pel de orixe txica.

toxicodermite s.f. Dermatite debida a unha substancia

txica. Tamn se di toxicodermia.

toxicfago s.m. Individuo que adoita inxerir veleno para

acostuma-lo organismo, con fins preventivos.

organismo.
ou txico, que pode ser endxeno ou esxeno. // T.
alimentaria Intoxicacin por alimentos en mal estado de
conservacin. Tamn se di sitiotoxismo. / T. hemorrxica dos capilares Prpura de Henoch. / T. xestacional
Xestose.

toxicoxnico-a ou toxicxeno-a adx. e s. Que orixina

txicos ou que orixinado por eles.

toxidermatite s.f. Dermatite debida a un txico.

toxidermia s.f. Dermatose de orixe txica.
toxfero-a adx. 1. Que ten ou que produce toxinas. // s.m.
2. Toxforo.

toxifilia s.f. Afinidade por algn txico.

toxifobia s.f. Toxicofobia.
toxifrenia s.f. Estado delirante provocado por un txico.
toxignomnico-a adx. Que caracteriza a accin txica
dun veleno.

toxiinfeccin s.f. 1. Intoxicacin producida por toxinas

de tipo microbiano no curso dunha infeccin. 2. Infeccin e intoxicacin simultneas.

toxiinfeccioso-a adx. Producido por unha toxina de tipo

infeccioso.

toxina s.f. Substancia productora de efectos txicos, en

especial as protenas de orixe animal, vexetal e bacteriana
que teen capacidade para producir efectos txicos e
actuaren como antxenos. // T. animal Toxoalbumina de
orixe animal como o veleno das serpes. Tamn se di
zootoxina. / T. bacteriana Toxina producida por bacterias, nas que se inclen as endotoxinas e as exotoxinas. /
T. botulnica Toxina producida polo Clostridium botulinum. / T. de Birkhaug Filtrado de cultivos de estrepto-

771
coco illados dun enfermo de febre reumtica con endocardite, que se utiliza en reaccins cutneas. / T. diftrica
Exotoxina proteica producida polo Corynebacterium
diphtheriae. / T. eritrxena Toxina illada en cultivos de
Streptococcus pyogenes, responsable do exantema da
escarlatina e da reaccin de Dick. / T. extracelular
Exotoxina que exerce a sa funcin con independencia
do organismo que a produce. / T. intracelular Endotoxina. Toxina contida no grupo das bacterias, parecida s
toxalbuminas pola sa inestabilidade pero que se diferencia por precisar un perodo de incubacin despois da
inxeccin para manifesta-la sa actividade. / T. primaria
Exotoxina inmediatamente despois de ser segregada pola
clula bacteriana e antes da sa transformacin polo
organismo. / T. secundaria Exotoxina bacteriana modificada polo organismo. / T. soluble Toxina extracelular. /
T. tetnica Exotoxina producida polo Clostridium tetani,
que incle unha neurotoxina, a tetanospasmina, e unha
hemolisina, a tetanolisina. / T. verdadeira Exotoxina. /
T. vexetal Fitotoxina.

toxina-antitoxina s.f. Mestura de toxina diftrica e a sa

antitoxina que se emprega para a vacinacin antidiftrica.

toxinemia s.f. Toxemia.

toxinicida adx. 1. Que ten capacidade de destrur toxinas.
// s.m. 2. Axente destructor de toxinas.

toxinose s.f. Estado patolxico debido presencia de

toxinas.

toxinoterapia s.f. Emprego de toxinas con fins teraputicos.

toxinotoxoide s.m. Mestura de toxina e toxoide.

toxiprofesional adx. Relativo s intoxicacins profesionais ou ocasionado por elas.

toxisterol s.m. Substancia txica producida por irradiacin ultravioleta do ergosterol ou da vitamina D.

toxiterapia s.f. Toxinoterapia.

toxituberclide s.f. Lesin cutnea atribuda toxina
dos bacilos da tuberculose.

toxixenicidade s.f. Capacidade dun organismo para

producir efectos txicos ou enfermidades de orixe txica.

toxxeno-a adx. Toxicoxnico.

Toxocara Xnero de nematodos parasitos que pertencen
as especies Toxocara cani e Toxocara cati, que poden
infesta-lo home.

toxofilaxina s.f. Filaxina que destre ou contrarresta a

accin das toxinas bacterianas.

toxfilo-a adx. Facilmente afectado por unha toxina ou

que ten afinidade polas toxinas.

toxoflavina s.f. Pigmento amarelo causante de botulinas

nalgns pases tropicais.

toxofobia s.f. Toxicofobia.

toxuria

toxforo-a s.m. 1. Grupo de tomos da molcula da

toxina encargado de produci-los efectos txicos. // adx. 2.
Que contn unha toxina.

toxoglobulina s.f. Globulina txica.

toxoide s.m. Exotoxina que ten inactivada a sa accin
txica por medio dun tratamento qumico ou fsico, pero
que conserva a sa accin inmunizante especfica, de
xeito que o organismo pode reaccionar ante el e obter
inmunidade adquirida. Emprganse como vacinas, pois
as inmunoglobulinas inducidas por el teen funcin
protectora. // T. diftrico Exotoxina da Corynebacterium
diphtyeriae que, tratada con formaldehido, perde as
propiedades txicas pero mantn as antixnicas, polo que
se emprega na inmunizacin contra a difteria. Tamn se
di anatoxina diftrica, vacina antidiftrica. / T. tetnico Exotoxina do Clostridium tetani tratada con formaldehido, que se emprega na inmunizacin contra o ttano.
Tamn se di anatoxina tetnica, vacina antitetnica.

toxlise s.f. Destruccin ou disolucin de toxinas, ou a

que causada por elas.

toxolisina s.f. Antitoxina.

toxomimtico-a adx. Que imita a accin dun txico.
toxona s.f. Toxina que ten o grupo toxforo con menor
toxicidade, por exemplo o toxoide diftrico, que ten
menos afinidade pola antitoxina e que non produce
sntomas agudos, senn emaciacin ou parlise.

toxonoide s.m. Toxona sen toxicidade pero con afinidade

pola antitoxina.

toxonose s.f. Toxinose.

Toxoplasma Xnero de protozoos da suborde Eimerina.
A este xnero pertence a especie Toxoplasma gondii,
parasito intracelular obrigado dalgns animais, nos que
causa zoonose. A sa reproduccin sexual ten lugar no
intestino do gato, e os oocitos son eliminados polas feces.
O desenvolvemento asexual dse noutros tecidos de
diversos animais ou do home, no que causa toxoplasmose.

toxoplasmose s.f. Enfermidade aguda ou crnica do

home e de diversas especies animais, causada polo Toxopalsma gondii. Na maiora dos casos cursa de forma
subclnica, anda que pode ocasionar cadros graves e
mortais, especialmente en persoas inmunodeprimidas. O
contaxio prodcese pola inxestin de carne que contn
quistes ou directamente pola inxestin dos oocitos, a
travs do po do chan contaminado polas feces do gato. A
enfermidade presntase en varias formas, e a lesin
fundamental o granuloma localizado en diferentes
tecidos, preferentemente do SNC, ollos e corazn. A
forma mis grave a conxnita. // T. conxnita A que se
orixina pola transmisin transplacentaria, que pode ser
causa de aborto ou de embriopata toxoplsmica: malformacins fetais como coriorretinite ou microcefalia,
atraso psicomotor, malformacins cardacas, etc.

toxuria s.f. Presencia de toxinas na urina.

TPN

TPN Siglas de trifosfopiridn-nucletido. V. nucletido.

TPP Siglas de tiamina-pirofosfato.
TR Abreviatura de tuberculina residual.
trabcula s.f. Tabique de tecido conectivo que exerce a
funcin de soporte ou de separacin, que se estende
desde a envoltura dun rgano parenquimatoso seu interior, formando cos outros a parte esencial da estructura. //
T. carnosa ou ventricular Estructuras musculares no
interior dos ventrculos cardacos, entre as que destaca a
trabcula septomarxinal, que une a parede do ventrculo
dereito co msculo papilar anterior. / T. sea Prolongacins entrecruzadas de substancia sea que limitan as
cavidades medulares do tecido seo esponxoso.

trabeculacin s.f. Formacin de trabculas.

trabeculado-a adx. Que presenta trabculas. Esponxoso.
traccin s.f. Accin de estirar, tirar ou atraer. // T. ambulatoria Traccin que exerce unha vendaxe que permite a
deambulacin con membros fracturados. / T. elstica A
que exerce unha corda ou elemento elstico. / T. esqueltica Aquela que se aplica directamente sobre os sos
longos mediante cravos ou agullas de Kirschner, para
reducir fracturas. / T. ortopdica Procedemento no que o
paciente se fixa a un dispositivo mediante cordas e poleas
que exercen unha forza de traccin sobre unha extremidade. Aplcase para reducir e inmobilizar fracturas, e
tamn para resolver espasmos musculares. / T. polo eixe
Traccin realizada longo dun eixe da pelve, por
exemplo a que se realiza co frceps aplicado cabeza do
feto. / T. rtmica da lingua Mtodo de respiracin artificial introducido por Laborde, consistente en realizar traccins rtmicas da lingua con pinzas ou cos dedos, que se
basea no estmulo reflexo que exerce a traccin sobre a
respiracin.

trcer s.m. Istopo radioactivo dun elemento que, introducido no organismo, pode ser apreciado, o que permite
valora-la conducta metablica e de distribucin do
elemento natural. Tamn se di indicador, trazador.

tracoma s.m. Infeccin granulomatosa da conxuntiva e

da crnea, contaxiosa, producida pola Chlamydia trachomatis. Caracterzase, na fase aguda, pola formacin de
pequenas elevacins acompaadas de prodo, fotofobia,
fluxo lacrimal e secrecin mucopurulenta e, na fase
crnica, por atrofia, retraccin cicatrizal e deformidade
das plpebras. Tamn se di oftalma exipcia, oftalma
catarral epidmica. // T. de Arlt ou t. folicular Variedade na que as granulacins son semellantes a grans de
millo mido cocido. / T. papilar Tracoma no que as
granulacins se deben a hipertrofia das papilas. / T.
vulvar Craurose da vulva.

tracto s.m. Conxunto de estructuras dispostas en

ringleiras, cordns, fascculos ou vas que exercen unha
funcin comn e organizada. // T. aferente ou ascendente Calquera das vas nerviosas que levan os impulsos
da medula espial crtex cerebral. / T. corticonuclear
Fascculos de fibras motoras da cpsula interna, que

772
parten da circunvolucin precentral e se dividen na protuberancia noutros tres fascculos para os ncleos trixmino, facial e hipogloso. / T. corticospinal lateral Fascculos de fibras que proceden da rea piramidal e que se
entrecruzan coas do lado contrario altura do tercio inferior do bulbo raqudeo, descendendo posteriormente polo
cordn lateral da medula debaixo do tracto espiocerebeloso. / T. corticospinal ventral Fascculo de Trck. / T.
de Allen Tracto solitario formado no bulbo por fibras
sensoriais dos pares VII, IX e X. / T. de Bechterev Tracto
que relaciona o lemnisco coa oliva bulbar. / T. de
Burdach V. fascculo. / T. de Foville Fascculo cerebeloso directo. / T. de Goll V. fascculo. / T. de Helwey
Tracto espioolivar. / T. descendente ou eferente Fibras
nerviosas que conducen os impulsos desde o cerebro
medula espial. / T. dixestivo Tubo dixestivo. / T. espiocerebeloso dorsal Fascculo nervioso exterior fascculo piramidal no cordn lateral da medula espial. / T.
espioolivar Pequeno grupo de fibras descendentes do
cordn anterolateral da medula, que empezan na proximidade da oliva bulbar e pasan medula cervical. / T.
iliotibial Parte da fascia lata que forma unha vaa para o
msculo tensor. Tamn se di ligamento de Maissiae. / T.
olfactivo Banda olfactiva. / T. olivospinal Tracto espioolivar. / T. ptico Parte do nervio ptico que se sita
detrs do quiasma. / T. rubrospinal Fascculos de fibras
descendentes entre o tracto corticospinal lateral e o espiocerebeloso ventral. / T. tectospinal Fascculo que
descende desde os tubrculos cuadrixminos medula
espial, cruzndose a nivel do bulbo. / T. uroxenital Vas
urinarias e xenitais no seu conxunto. / T. uveal Tracto
formado polo iris, o corpo ciliar e a coroide. / T. ventral
Tracto de fibras no cordn lateral da medula espial,
diante do tracto espiocerebeloso dorsal. / T. xeniculocalcarino Radiacin de Gratiolet.

tractor s.m. 1. Separador . 2. Instrumento para exercer

traccin.

trade s.m. Instrumento que se emprega para facer orificios

en substancias duras, como sos ou dentes.

tragacanto s.m. Arbusto leguminoso do xnero Astragalus, do que se extrae unha goma moi empregada en
farmacia como emulxente e para a fabricacin de pastillas.

tragi s.m.pl. (lat.) Pelos situados na abertura do conducto

auditivo externo.

trago s.m. 1. Eminencia cartilaxinosa diante do orificio do

conducto auditivo externo. 2. Cada un dos pelos do
conducto auditivo externo.

tragofona s.f. Egofona.

tragomascalia s.f. Bromhidrose axilar.
tragopodia s.f. 1. P de cabra. 2. Genu valgum.
trama s.f. Tecido de sostn. Tamn se di estroma.
trancazo s.m. Gripe.

773

tranquilizante adx. 1. Que tranquiliza. // s.m. 2.

Frmaco psicotrpico que pose efecto ansioltico e
sedante, entre os cales se inclen as benzodiacepinas.
Tamn se di ansioltico. // T. maior Neurolptico. / T.
menor Ansioltico.

trans- Prefixo do latn, da outra parte, dun lado outro.

transaccin s.f. Efecto da interaccin entre das ou mis
forzas ou tendencias. En psicodinmica denomnanse as
as conductas que resultan da interaccin entre a pulsin e
a defensa.

transaminacin s.f. Transposicin dun ou mis grupos

transfusin
a lisexenia. / T. xeneralizada Un fragmento da clula
lisada encapsulada erroneamente por un bacterifago.
Despois de que este libere o cido nucleico nunha clula
receptora, este cido pode incorporarse xenoma por
recombinacin. Nalgns casos o DNA encapsulado
corresponde a un plsmido.

transeccin s.f. Seccin a travs dun eixe lonxitudinal.

transexualismo s.m. Identificacin co sexo oposto, con
conviccin de pertencer a el e con desexo de cambia-lo
sexo morfolxico.

transferase s.f. Grupo de enzimas que catalizan a trans-

dun grupo amino do aminocido s cetocidos. // T.

glutamicooxalactica (GOT) Enzima presente nos
tecidos e no soro sanguneo, que aumenta como resultado
de lesins hsticas, infarto de miocardio e lesin heptica.
/ T. glutamicopirvica (GTP) Enzima do que aumenta a
presencia nos casos de lesin heptica aguda.

ferencia dun grupo qumico dunha molcula a outra, que

incle enzimas que transfiren grupos dun s tomo de
carbono (metiltransferase, hidroximetiltransferase,
carboxiltransferase) e outras que transfiren grupos aldehdicos ou cetnicos, grupos acilos (aciltransferase),
grupos alquilos, grupos nitroxenados, grupos que
conteen fsforo (fosfotransferina), grupos sulfurados,
etc.

transaudente adx. Que permite o paso das ondas

transferencia s.f. 1. Paso dunha sensacin, dunha subs-

aminos dun composto a outro.

transaminase s.f. Enzima que cataliza a transferencia

transcetolase s.f. Enzima pertencente grupo das trans-

tancia ou dunha afeccin dunha parte a outra. 2. Segundo

a psicanlise, repeticin de prototipos de comportamento
experimentais nas relacins obxectais infants, con
persoas ou obxectos da actualidade, ou ben proceso
instaurado na relacin entre o analizado e o analista.

ferases, que dimine nos casos de dficit de vitamina B1.

transferrina s.f. Globulina do soro sanguneo de peso

transcondleo-a adx. Que ten lugar a travs dos

molecular 90.000, que se combina co ferro e transprtao

desde o intestino ata os eritrocitos e rganos de depsito.

sonoras.

transcendental adx. De grande importancia polas sas

posibles consecuencias.

cndilos.

transcortical adx. Que pasa a travs do crtex ou que

relaciona distintas partes do crtex cerebral.

transcortina s.f. Globulina sintetizada no fgado con

grande afinidade polo cortisol, que liga e transporta
polo sangue, evitando a sa degradacin heptica e filtracin renal.

transcostal adx. Relativo ou pertencente s apfises

transversas e s costelas. Tamn se di costotransverso.

transcricin s.f. Sntese dun RNA segundo o patrn do

DNA correspondente.

transcriptase s.f. RNA-polimerase DNA-dependente.

Enzima que cataliza a sntese de RNA a partir de ribonuclesidos trifosfatos, que utilizan o DNA como patrn. //
T. inversa DNA-polimerase RNA-dependente. Enzima
presente en certos virus, como os Retroviridae, que dirixe
a transcricin de DNA a partir dun patrn de RNA. En
xentica bacteriana emprgase para obter DNA para
tcnicas de clonacin, partindo do RNA do polipptido
que nos interesa.

transcutneo-a ou transdrmico-a Que ten lugar a

travs da derme. Tamn se di percutneo.

transduccin s.f. Transporte de material xentico dunha

bacteria a outra por un bacterifago. // T. restrinxida Un
fago lisxeno, separarse do xenoma bacteriano, pode
arrastra-los xenes adxacentes seu punto de insercin e
incorporalos xenoma da clula bacteriana, na que repite

transfixin s.f. Accin de traspasar e corta-los tecidos

brandos, de dentro a fra, cando se extirpan tumores, en
amputacins ou en desarticulacins.

transformacin s.f. 1. Cambio de forma ou de estructura. 2. Modificacin dun rgano debido influencia dos
cambios na sa funcin. // T. bacteriana Recombinacin
bacteriana na que un fragmento de DNA procedente
dunha bacteria lisada pode entrar libremente nunha
bacteria competente da mesma especie, e recombinarse
co xenoma da bacteria receptora. / T. celular Proceso
mediante o cal as caractersticas fenotpicas dunha clula
modifcanse como consecuencia da incorporacin no
DNA nuclear doutro replicn (virus ou plsmido).

transformador s.m. Aparello de induccin que recibe e

modifica a tensin dunha corrente elctrica.

transformismo s.m. Doutrina de Lamarck e Darwin

segundo a cal as especies vivas non son inmutables,
senn que as actuais apareceron por evolucin a partir de
formas mis simples, por sucesivas transformacins.

transfusin s.f. Accin de introducir sangue no sistema

circulatorio, con fins teraputicos. // T. arterial Introduccin de sangue ou doutro lquido nunha arteria. / T.
directa Transferencia de sangue dun doador a un
receptor. / T. exanguino ou exanguino-transfusin
Substitucin total ou parcial do sangue dun paciente pola
dun ou varios individuos sans. / T. fetomaterna Paso do
sangue do feto organismo da nai a travs da placenta. /

transfusor
T. intrauterina Transfusin que se lle fai feto para
trata-la eritroblastose fetal. / T. placentaria Paso de
sangue placentaria neonato a travs do cordn intacto.
/ T. venosa Introduccin de sangue ou doutro lquido
nunha vea.

transfusor s.m. Instrumento que se utiliza nas transfusins, ou persoa que as leva a cabo.

transgresin s.f. Proceso polo que unha substancia pasa

774

transmisibilidade s.f. 1. Facultade de transmitir por

contaxio ou herdanza. 2. Conductibilidade.

transmisin s.f. 1. Transferencia ou contaxio de enfermidades. 2. Comunicacin das calidades hereditarias

descendencia. 3. Conductibilidade. // T. do pensamento
Telepata, suxestin. / T. placentaria Transmisin de
frmacos ou de enfermidades da nai feto, a travs da
placenta.

dun medio a outro, afn s dous, a travs doutro medio

polo que non ten afinidade.

transmisor-a adx. e s. Que transmite, especialmente un

transicional adx. Que pasa dun estado a outro.

transilente adx. Que pasa ou que salta a travs de algo.
transilaco-a adx. 1. Relativo s apfises transversas e

transmutacin s.f. Conversin dunha especie ou dunha

so ilaco. // s.m. 2. Msculo cadrado do lombo.

transiluminacin s.f. Iluminacin dunha cavidade a

xene recesivo ou recesivo ligado sexo.

substancia qumica noutra.

transo s.m. 1. Perodo moi prximo morte. 2. Sono

profundo anormal, de natureza histrica, que pode ser
inducido mediante hipnotismo.

travs doutra, especialmente a dos seos paranasais

mediante unha lmpada elctrica que se introduce na
boca. Tamn se di diascopia. // T. da mama Paso a
travs da mama dun feixe de luz concentrado nela.
Emprgase nos cistadenomas papilares de localizacin
subareolar.

transocular adx. A travs do globo ocular.

transonancia s.f. Transmisin de sons formados nun

transitivismo s.m. 1. Fenmeno polo cal algns

transparente adx. Que deixa pasa-la luz e permite tamn

enfermos mentais atribenlles a outros as sas sensacins. 2. Fenmeno observado nas psicoses por
Wernicke, referido a unha falta de lmite entre o propio
eu e o mundo exterior.

trnsito s.m. Paso dun lugar a outro. // T. dixestivo

Exploracin radiolxica do intestino trala administracin
dunha papa opaca. / T. esofagogastroduodenal ou
TEGD Exploracin radiolxica do esfago, do estmago
e do duodeno, con administracin de papa baritada. / T.
intestinal Estudio radiolxico de todo o intestino
delgado mediante papa de bario.

transitorio-a adx. Temporal ou de pouca duracin.

translacin s.f. 1. Cambio de lugar, migracin. 2.
Conversin da mensaxe dun mRNA no polipptido
correspondente, que ten lugar nos ribosomas (rRNA). Os
aminocidos son proporcionados polo tRNA.

translocacin s.f. 1. Cambio de lugar ou translacin. 2.

En xentica, alteracin cromosmica producida polo
desprazamento dun fragmento cromosmico a outro non
homlogo.

translcido-a adx. Que deixa pasa-la luz, pero non

permite a visin dos obxectos.

transmetilacin s.f. Formacin de compostos a partir de

substancias mis simples por adicin de grupos metilo
cedidos por outro corpo.

transmigracin s.f. Cambio de lugar, especialmente o

paso do vulo dun ovario trompa do outro lado. Tamn
se di diapedese.

transmineralizacin s.f. Alteracin da composicin

mineral dos lquidos e tecidos do organismo, especialmente do seu contido inico, debido accin dos raios X.

lugar a travs doutra parte. // T. pleximtrica ou percutoria Percusin que se emprega sobre todo nos vrtices
pulmonares, e que consiste en percutir co dedo directamente nunha zona e ausculta-la parte oposta.
a visin dos obxectos.

transperitoneal adx. Que pasa ou ten lugar a travs do

peritoneo.

transpirable adx. Que permite o paso da perspiracin, ou

que pode ser eliminado pola transpiracin.

transpiracin s.f. 1. Emisin de suor a travs da pel. 2.

Producto que se expulsa neste proceso. Tamn se di perspiracin, sudacin. // T. insensible Eliminacin de
pequenas cantidades de suor que se evapora sen que sexa
percibida. / T. pulmonar Exhalacin de vapor de auga
procedente dos pulmns pola boca, que visible nos
ambientes fros (bafo).

transplacentario-a adx. Que pasa ou se produce a

travs da placenta.

transplantacin s.f. Transplante.

transplante s.m. 1. Implantacin dun rgano ou un
tecido nun organismo receptor, restablecendo as conexins vasculares entre ambos. 2. Porcin de tecido
corporal que se extrae dunha parte para inserila noutra
parte do mesmo ou doutro individuo. Tamn se di
enxerto. // T. autoplstico Reimplantacin dun tecido ou
dun rgano tomado do mesmo individuo. Tamn se di
autotransplante. / T. de Gallie Banda de fascia lata que
se emprega nas operacins de hernias como enxerto. / T.
heteroplstico Transplante dun tecido ou dun rgano
procedente doutra especie diferente pero moi afn do
receptor. Tamn se di heterotransplante. / T. heterotpico Transplante dun tecido en lugar distinto do que
ocupaba na persoa doadora. / T. homotpico Aquel no
que se emprega un tecido tomado do mesmo lugar no que
se aplica. / T. isoplstico O realizado entre organismos

775
con estructura antixnica xeneticamente idntica. Tamn
se di isotransplante. / T. sinxenesioplstico O que se
realiza entre persoas da mesma familia . / T. tendinoso
Insercin dun tendn dun msculo san nun tendn dun
msculo paralizado.

transpleural adx. Efectuado a travs da pleura.

transporte s.m. Movemento de molculas nos sistemas
biolxicos, especialmente o paso do interior exterior
das clulas. // T. activo Transporte de molculas a travs
dunha membrana biolxica, con consumo de enerxa.

transposicin s.f. 1. Situacin anormal de inversin ou

posicin no lado oposto dos rganos, especialmente das
vsceras. 2. Operacin de trasladar un colgallo dun sitio a
outro, sen separalo totalmente da sa conexin primitiva
ata que estea unido na nova posicin. // T. dos grandes
vasos Cardiopata conxnita que consiste na inversin da
situacin e da implantacin da aorta e da arteria
pulmonar nos ventrculos do corazn. Adoita acompaar
outras malformacins cardacas.

transpositivo-a adx. Que traspn. Tamn se di derivativo ou revulsivo.

transposn s.m. Segmento de DNA de mis de 2000

pares de bases non autorreplicativo, que presenta a
mbolos dous lados secuencias caractersticas de bases.
Forma parte de replicns (DNA nuclear, plsmidos), dos
que se pode liberar e pasar a outro, a outras zonas ou a
outras clulas. Ten un sistema de incorporacin
elemental, pois case non esixe recoecemento e pdese
inserir en calquera punto da molcula DNA, portando
diversos marcadores.

transtalmico-a adx. Que pasa ou sucede a travs do

tlamo ptico.

transtermia s.f. Diatermia.

transtorcico-a adx. Que pasa ou que ten lugar a travs
do trax.

transtoracotoma s.f. Intervencin cirrxica que se

realiza a travs do trax.

transubstanciacin s.f. Substitucin das partes dun

tecido por elementos doutra parte.

transudacin s.f. Paso dun lquido a travs das

membranas que o conteen.

transudado s.m. Lquido orgnico que atravesa unha

superficie non inflamada, como consecuencia de diferencias de presin hidrosttica, coloidosmtica ou doutras
causas mecnicas. Difernciase do exsudado polo seu
escaso contido de protenas e leucocitos, baixo peso especfico e calor.

transuor s.f. Suor lixeira por fatiga ou preocupacin.

transuretral adx. Que pasa travs da uretra.
transvaxinal adx. Por va vaxinal.
transversal adx. Perpendicular eixe do corpo, ou que
pasa perpendicularmente dun lado outro.

traquelo-

transversectoma s.f. Reseccin dunha ou varias

apfises transversas.

transverso-a adx. 1. Transversal. // s.m. 2. V. msculo.

transversoanal adx. e s. Relativo msculo transverso
superficial do peritoneo.

transversoespioso-a adx. 1. Relativo s apfises transversas e espiosas das vrtebras. // s.m. 2. Cada un dos
fascculos musculares inseridos nas apfises transversas
e espiosas, longo da raque, que se consideran
msculos distintos.

transversotoma s.f. Seccin do colon transverso.

transversouretral s.m. Msculo transverso profundo do
peritoneo.

transvesical adx. Que pasa a travs da vexiga urinaria.

trapeciforme adx. Que presenta forma trapezoidal.
trapecio s.m. 1. so externo da segunda ringleira do
carpo. 2. Msculo da caluga e do lombo que realiza as
funcins de elevador do ombro e de rotador e flexor
lateral da cabeza. 3. Banda de fibras transversas situadas
na posicin inferior da ponte, arredor do ncleo olivar
superior. 4. Substancia branca central do cerebelo.

trapeciometacarpiano-a adx. Relativo trapecio e

metacarpo.

trapezoide adx. 1. Que ten forma de trapecio. // s.m. 2.

so da segunda ringleira do carpo, situado a carn do
trapecio.

traquea s.f. Tubo cartilaxinoso e membranoso elstico, de

forma cilndrica, que se estende desde a larinxe, a nivel
da 6 vrtebra cervical, ata a 5 dorsal, onde se divide en
dous bronquios. A sa funcin envia-lo aire respiratorio
s bronquios e s pulmns, e mesmo tempo quentalo,
depuralo e humedecelo.

traquealxia s.f. Dor na traquea.

traquectasia s.f. Ectasia ou dilatacin da traquea.
traquete s.f. Inflamacin da traquea.
traquelagra s.f. Dor gotosa no colo.
traquelalxia s.f. V. traquelodinia.
traquelectoma s.f. Escisin cirrxica do colo do tero.
traquelectomopexia s.f. Escisin parcial e fixacin do
colo uterino.

traquelematoma s.m. Hematoma traumtico do colo na

vaa do esternocleidomastoideo no neonato.

traqueliano-a adx. Cervical.

traquelismo s.m. Espasmo dos msculos do pescozo que
se produce na epilepsia, e que produce compresin dos
vasos.

traquelite s.f. Inflamacin do pescozo. Tamn se di

cervicite.

traquelo- Prefixo do grego, colo, caluga.

traqueloatlaidooccipital

traqueloatlaidooccipital s.m. Msculo oblicuo menor

da cabeza.

traqueloatloidobasilar s.m. Msculo recto lateral da

cabeza.

traquelobasilar s.m. Msculo recto anterior da cabeza.

traquelobregmtico-a adx. Relativo pescozo e
bregma.

traquelocele s.f. Traqueocele.

traquelocifose s.f. Cifose da porcin cervical da
columna vertebral.

776

traqueobronquite s.f. Inflamacin da traquea e dos

bronquios.

traqueocele s.f. Prolapso herniario da mucosa traqueal.

traqueocricoide adx. Relativo traquea e cartilaxe
cricoide.

traqueoesofxico-a adx. Relativo traquea e esfago.

traqueofarnxeo-a adx. Relativo traquea e farinxe.
traqueofona s.f. Son que se percibe por auscultacin
traqueal. Tamn se di traquifona.

traqueolaringotoma s.f. Incisin cirrxica da traquea e

da larinxe.

traquelocistite s.f. Inflamacin do colo da vexiga.

traqueloclavicular adx. 1. Relativo colo e clavcula.

traqueolarnxeo-a adx. Relativo ou pertencente

// s.m. 2. Msculo accidental que vai das vrtebras cervicais tercio externo da clavcula.

traqueomalaca s.f. Amolecemento da traquea por dexe-

traquelocostal adx. 1. Relativo colo e s costelas. //

s.m. 2. Msculo escaleno.

traquelodiafragmtico-a adx. Relativo colo e

diafragma.

traquelodinia s.f. Dor no colo. Tamn se di traquelalxia.

traquelolagrimal s.m. Msculo infrecuente ou accidental que vai do so occipital acromio.

traqueloloxa s.f. Estudio das lesins e enfermidades do

colo.

traquelomastoide adx. 1. Relativo colo e mastoide.

// s.m. 2. Msculo dorsal longo da cabeza ou msculo
complexo maior.

traquelomiite s.f. Inflamacin dos msculos do colo.

traquelooccipital adx. 1. Relativo colo e occipital. //
s.m. 2. Msculo complexo maior.

traquelopexia s.f. Fixacin cirrxica do colo uterino s

estructuras adxacentes.

traqueloplastia s.f. Cirurxa plstica do colo.

traquelorrafia s.f. Reparacin cirrxica ou sutura do
colo uterino. Tamn se di operacin de Emmet.

traqueloscapular s.m. Msculo angular da omoplata.

traquelosiringorrafia s.f. Traquelorrafia por fstula
vaxinal.

traquelosquise s.f. Fisura conxnita da vaxina.

traquelotoma s.f. Incisin cirrxica do colo uterino.
traqueoaerocele s.f. Hernia traqueal con contido areo.
traqueoblenorrea s.f. Secrecin esaxerada de moco
traqueal.

traqueobroncoscopia s.f. Inspeccin visual do interior

da traquea e dos bronquios.

traqueobronquila adx. Relativo ou pertencente s bronquios e traquea.

traquea e larinxe.
neracin adiposa das sas cartilaxes.

traqueopata s.f. Enfermidade da traquea. // T. condrosteoplsica Formacin de tecido seo e cartilaxinoso na

mucosa traqueal.

traqueopiose s.f. Traquete purulenta.

traqueoplastia s.f. Cirurxa plstica da traquea.
traqueorrafia s.f. Sutura da traquea.
traqueorraxia s.f. Hemorraxia traqueal.
traqueoscopia s.f. Endoscopia traqueal. // T. alta ou
peroral Inspeccin da traquea e da larinxe a travs da
boca mediante o laringoscopio ou o broncoscopio. / T.
baixa ou percervical Inspeccin da traquea trala
traqueotoma.

traqueosquise s.f. Fisura traqueal.

traqueostenose s.f. Estenose traqueal.
traqueostoma s.m. Abertura cirrxica permanente da
traquea a travs do pescozo.

traqueostoma s.f. Incisin cirrxica da traquea para

crear unha fstula.

traqueotoma s.f. Operacin cirrxica coa que se crea

unha abertura artificial na traquea, para extraer un corpo
estrao ou para deixar un furado en caso de obstruccin
da larinxe. // T. inferior ou superior Traqueotoma que
se practica por debaixo ou por riba do istmo da cartilaxe
tiroide, respectivamente.

traquetomo s.m. Instrumento que se emprega para

realizar traqueotomas.

traquicromtico-a adx. Que se tingue intensamente.

traquielcose s.f. Ulceracin da traquea.
traquifona s.f. Rouqun.
traquite s.f. Traquete.
trascavidade s.f. Espacio ou cavidade situada na parte
posterior dun ou de varios rganos. // T. dos epploons
Cavidade peritoneal situada detrs do estmago e do

777
epploon menor, e diante do pncreas e do ril esquerdo.
Limita por riba coa cpula diafragmtica, por debaixo co
mesocolon transverso, pola esquerda co bazo e pola
dereita coa primeira porcin do duodeno, e comuncase
coa cavidade peritoneal mediante o hiato de Winslow.

traseiro s.m. Parte posterior dun animal. Tamn se di

rexin glutear.

trastorno s.m. Alteracin ou perturbacin da funcin

fsica ou psquica. // T. caracterolxico Modo de
comportamento inadaptado que se presenta sen sentimentos de culpa ou ansiedade. / T. funcional O que
aparece sen causa orgnica. / T. mental Desarranxo
psquico. / T. neuropsicolxico Alteracin mental de
causa neurolxica. / T. psicosomtico Alteracin do
funcionamento visceral secundaria a alteracins emocionais. / T. xentico Trastorno determinado xeneticamente,
sen influencia do ambiente.

tratamento s.m. 1. Conxunto de medios teraputicos que

se practican coa finalidade de curar ou aliviar enfermidades. Tamn se di terapia ou teraputica. 2. Procedemento empregado na elaboracin dun producto. 3.
Mtodo especial de cura. // T. activo Aquel que se dirixe
directamente curacin da enfermidade. / T. anticoagulante Administracin de frmacos que reducen o risco de
trombose. / T. causal O que se dirixe directamente contra
a causa da doenza. / T. cirrxico Aquel que se realiza
mediante cirurxa. / T. conservador Tratamento no que
se evita o uso de medidas teraputicas agresivas ou cirrxicas radicais. / T. de Banting Tratamento da obesidade
mediante un rxime alimentario restrinxido, especialmente en canto azucre, faria e graxas. / T. de
Bouchardat Tratamento da diabete mediante un rxime
alimentario sen hidratos de carbono. / T. de Brehmer
Tratamento da tuberculose pulmonar por medios dietticos e fsicos: sobrealimentacin, ximnasia respiratoria,
descanso, hidroterapia, etc. / T. de Dancel O que
comprende exercicio matutino, supresin das graxas,
farias e azucre, e reduccin das bebidas mnimo,
empregado para trata-la obesidade. / T. de Ebstein Tratamento da obesidade mediante un rxime albuminograxo
moderado, con reduccin sobre todo dos hidratos de
carbono (80-100 gramos como mximo). / T. de
Erlangen Tratamento dos cancros localizados profundamente por medio da administracin dunha dose de raios
X de alta voltaxe, que letal para as clulas cancerxenas.
/ T. de Etappen Tratamento do genu valgo con vendaxes
de xeso e reseccin de cuas seas altura da tibia. / T.
de Falta Tratamento da diabete mediante alternancia dun
rxime pobre en hidratos de carbono con outro pobre en
protenas e rico en hidratos de carbono. / T. de Feldenkrais Tratamento basado no establecemento dunha boa
autoimaxe, mediante coecemento e correccin dos
movementos corporais. / T. de Forlanini Tratamento da
tuberculose pulmonar unilateral mediante un pneumotrax artificial. / T. de Frenkel Correccin de trastornos
atxicos por medio de exercicios adecuados. / T. de
Jacquet Tratamento biocintico das frieiras mediante
ximnasia activa e elevacin das mans e dos ps. / T. de

tratamento
Killgreen Sistema de ximnasia mdica que combina
pasivos, masaxe e vibracins. / T. de Klapp Tratamento
da escoliose mediante exercicios da columna vertebral,
co paciente colocado en posicin de cuadrpede no chan.
/ T. de Knoph Prctica da respiracin diafragmtica para
facilita-lo descanso dos vrtices pulmonares ou para
aumenta-la potencia da contraccin cardaca. / T. de
Lambert Tratamento da morfinomana reducindo
gradualmente as doses de morfina, que se vai substitundo por doses crecentes de codena. / T. de Lambotte
Traccin continua nas fracturas das extremidades, aplicando nun dos fragmentos cravos de aceiro, e practicando
a traccin sobre eles. / T. de Lerich Tratamento das
escordaduras mediante infiltracin periarticular dunha
solucin de procana 0,5-2%. / T. de Murphy 1. Tratamento da tuberculose pulmonar por medio dun pneumotrax artificial, mediante a inxeccin de nitrxeno na
cavidade pleural para producir un colapso pulmonar e
lograr as un colapso das cavernas pulmonares patolxicas. 2. Tratamento da peritonite por irrigacin lenta do
intestino cunha solucin salina fisiolxica. Para este
tratamento, o paciente debe adopta-la posicin de Fowler.
/ T. de Neuendorf Tratamento da artrite reumtica por
medio do barro de Neuendorf. / T. de Plummer Administracin de 5 a 15 gotas de solucin de lugol, dunha a
tres veces da, unha ou das semanas antes e tres ou
catro das despois dunha tiroidectoma, acompaada de
repouso na cama. / T. de Politzer Tratamento das enfermidades do odo medio con duchas de aire, empregando
a pera de Politzer. / T. de Schlsser Tratamento da
neuralxia do nervio facial por medio de inxeccins de
alcohol de 80 no orificio de sada do nervio. / T. de
Semple Tratamento da rabia mediante a inxeccin de
virus atenuado nunha solucin de cido fnico 1%. / T.
de sostn O que se dirixe a mante-las constantes e a
fortaleza do enfermo. / T. de Willems Tratamento da
artrite mediante evacuacin precoz do derramo articular,
seguida inmediatamente da mobilizacin activa. / T. de
Yeo Tratamento da obesidade mediante administracin
de grandes cantidades de bebidas quentes e exclusin de
azucres. / T. diettico O que se fundamenta en dietas ou
rximes alimentarios. / T. emprico O que emprega
medios de eficacia demostrada pola experiencia. / T.
especfico Tratamento curativo adaptado a unha enfermidade en particular. / T. fsico Fisioterapia. / T. hidroterpico O que busca a curacin e rehabilitacin dos
pacientes mediante movementos activos realizados na
auga, duchas, baos, etc. / T. hixinico Aquel que
emprega medios hixinicos para a curacin ou alivio das
doenzas. / T. mdico O que se leva a cabo coa axuda de
axentes farmacolxicos. / T. moral Psicoterapia. / T.
paliativo O que alivia pero non chega a curar. / T.
preventivo ou profilctico Aquel que ten como obxectivo fundamental impedi-lo desenvolvemento de enfermidades. / T. racional O que se basea no coecemento da
enfermidade e da accin dos remedios empregados. / T.
sintomtico O que non ataca as causas da enfermidade
senn s os seus sntomas molestos ou prexudiciais.
Tamn se di tratamento paliativo. / T. tnico O que se

Traube, curvas, signo de

basea na administracin de tnicos.

Traube, curvas, signo de V. curvas, signo.

trauma s.m. Traumatismo. // T. psquico Experiencia ou
choque emocional moi impactante que ocasiona diversos
trastornos e un cambio psicopatolxico persistente na
persoa.

traumapata s.f. Enfermidade secundaria a un traumatismo.

traumaterapia s.f. Tratamento das feridas ou lesins

causadas por violencia externa.

traumatismo s.m. 1. Lesin externa ou interna causada

por unha violencia exterior organismo. 2. Estado do
organismo afecto dunha ferida ou contusins graves.

traumatizante adx. Que produce traumatismo.

traumatocomio s.m. Hospital para feridos.
traumatofilia s.f. Estado no que o paciente experimenta
pracer subconsciente recibir feridas ou someterse a
intervencins cirrxicas.

traumatlogo-a s. Especialista en traumatoloxa.

traumatoloxa s.f. Rama da medicina que se ocupa do
estudio e tratamento dos traumatismos.

traumatpira s.f. Febre de orixe traumtica.

traumatopnea s.f. Entrada e sada de aire por unha
ferida das paredes torcicas que pon en contacto a pleura
co exterior.

traumatose s.f. Traumatismo.

traumatoterapia s.f. Traumaterapia.
traumatxeno-a adx. Que se debe a un traumatismo.
traumatropismo s.m. Movemento dos elementos orgnicos ou dos organismos en relacin cun traumatismo.

travestismo s.m. Emprego de prendas do sexo oposto, co

que o individuo pode experimentar excitacin ou satisfaccin sexual, que se observa en homosexuais e sobre
todo en transexuais. Tamn se di eonismo.

traxecto s.m. 1. Percorrido dunha estructura, normal ou

patolxico. 2. Extensin lineal dun nervio ou dun vaso. 3.
Camio que percorre un proxectil ou unha arma penetrante.

traxector s.m. Instrumento que se emprega para localiza-la posicin dun proxectil nunha ferida.

trazado s.m. Grfica obtida dun instrumento rexistrador

de movementos, tanto fisiolxicos como patolxicos.

trazador s.m. Radioistopo mesturado cunha substancia

estable que permite detecta-la distribucin, metabolismo
e eliminacin desta substancia. Tamn se di marcador,
trcer.

trefina s.f. Trpano en forma de serra circular co que se

poden extraer pequenas porcins redondas de diversos
tecidos.

778

trefinacin s.f. Trepanacin.

trefocito s.m. Clula dotada de funcin nutricia.
trehalosa s.f. Disacrido formado por das molculas de
glicosa unidas por un enlace glicosdico entre o hidroxilo
en posicin alfa do carbono 1 dunha delas e o mesmo
hidroxilo da outra molcula. Difernciase da maltosa en
que nesta a unin glicosdica se establece entre o carbono
1 dunha molcula e o carbono 4 da outra.

Trlat, signo de V. signo.

trema s.f. Diastema.
trematodase s.f. Infestacin por trematodos.
trematodos s.m. Vermes platihelmintos, planos e non
segmentados, que posen ventosas. Os xneros Schistosoma, Fasciola e Opistorchis son axentes etiolxicos da
esquistosomase, a distomatose heptica e a opistorquase, respectivamente.

trematoloxa s.f. Ciencia que estudia as leis da herdanza

e a sa variacin.

tremeloide adx. Semellante xelea.

trementina s.f. Oleorresina semilquida que fle
dalgunhas conferas, que contn unha esencia que lle
debe as sas propiedades. Emprgase en forma de gotas
ou cpsulas como anticatarral, diurtica, estimulante,
antisptica e antihelmntica; en inhalacins, como expectorante, e por aplicacin externa mediante fregas, como
antirreumtico. // T. do Canad Blsamo do Canad.

trementinismo s.m. Intoxicacin pola esencia de

trementina.

tremofilia s.f. Tromofilia.

tremofobia s.f. Tromofobia.
tremgrafo s.m. Instrumento que rexistra os tremores.
tremograma s.m. Trazado que realiza o tremgrafo.
tremolbil adx. Susceptible s sacudidas e tremores, en
especial os enzimas que se inactivan seren sacudidos.

tremor s.m. Conxunto de movementos involuntarios e

alternantes do corpo, de tipo agonista-antagonista, con
amplitude limitada e frecuencia entre 4 e 12 por segundo.
Pode ser xeneralizado ou afectar a unha parte do corpo,
preferentemente s partes distais das extremidades superiores. Adoita desaparecer durante o sono e o repouso
absoluto, e empeorar co fro, emocins ou fatiga. // T. de
accin Dentro deste tipo de tremor, existen dous tipos: a)
tremor de actitude, que aparece cando o membro ten que
loitar contra a gravidade: tremor esencial de actitude,
discinesia tremente da dexeneracin hepatolenticular de
Wilson, etc. b) Tremor cintico, que en realidade un
movemento realizado inadecuadamente no tempo e no
espacio, propio da patoloxa cerebelosa. / T. fisiolxico
Tremor ocasional que aparece nas situacins de fatiga,
fro, emocins, etc. / T. flapping Movemento dos pulsos
semellante bater de s da bolboreta que se observan en
trastornos hepticos debidos alcoholismo, e en insufi-

779

triangular

ciencias respiratoria e renal. / T. intencional O que se

incrementa no momento de realizar un movemento
voluntario. / T. postural ou de repouso Tremor que se
manifesta cando a parte afectada atopa un apoio e non
debe loitar contra a gravidade. caracterstico da enfermidade de Parkinson. / T. vibratorio Tremor semellante
fisiolxico que aparece nos casos de hipertiroidismo,
histeria, alcoholismo, etc.

tri- Prefixo do latn, tres.

triaca s.f. Preparado farmacutico antigo formado por

tremulacin s.f. Tremor ou vibracin.

Trendelenburg, operacin, posicin, proba,
sntoma de V. operacin, posicin, proba, sntoma.
treonina s.f. cido alfa-amino-beta-hidroxi-n-butrico:

por bacterias pertencentes xnero Treponema. Tamn se

di treponemase, treponemose.

entre eles e que forman un cadro caracterstico. // T.

abdominal Asociacin de apendicite, colecistite e lcera
gstrica. / T. de Abascal A formada por mculas hipercrmicas, acrmicas e cicatrices, patognomnica de intoxicacin crnica. / T. de Beck Trade caracterstica de
compresin cardaca aguda, formada por presin venosa
elevada, presin arterial baixa e corazn hipodinmico e
pequeno. / T. de Bezold Trade sintomtica de otosclerose: conduccin sea retardada, diminucin da percepcin de sons graves e proba de Rinne negativa. / T. de
Caroli A formada por urticaria, febre e artralxias, que
aparece no 5-10% dos pacientes con patoloxa heptica
vrica. / T. de Charcot Combinacin de nistagmo, tremor
intencional e linguaxe espasmdica. / T. de Dieulafoy
Trade que indica apendicite, composta por hipersensibilidade da pel, defensa muscular reflexa e dor presin no
punto de McBurney. / T. de Falta A formada polos tres
rganos implicados na diabete mellitus: pncreas, fgado
e glndula tiroide. / T. de Grancher Trade que constite
indicio de tuberculose pulmonar incipiente, constituda
por diminucin do murmurio vesicular, resonancia escdica e aumento das vibracins vocais. / T. de
Hutchinson Trade caracterstica da sfilis conxnita,
formada por queratite intersticial difusa, afeccin labirntica e dentes de Hutchinson. / T. de Kartagener Asociacin de situs inversus, bronquiectasia e sinusite. / T. de
Killian Trade indicativa de mediastinite, formada por
dor, febre e tumefaccin do colo. / T. de Luciani Trade
formada por astenia, atona e ataxia, indicativa das afeccins cerebelosas. / T. de Merserburgo A constituda por
taquicardia, bocio e exoftalma, que caracteriza a enfermidade de Basedow. / T. de Osler Trade formada por
telenxiectasia, fraxilidade capilar e ditese hemorrxica.
/ T. de Pan Trade que se observa nos tumores qusticos
do epploon maior, que consiste en situacin superficial e
mobilidade manual do tumor, e falta de manifestacins
patolxicas. / T. de Wunderlich A que se observa no
hematoma perirrenal espontneo, formada por dor,
choque e unha masa palpable no lado. / T. do taponamento cardaco Asociacin de hipertensin venosa,
hipotensin arterial sistmica e corazn agrandado e
hipocintico.

trepopnea s.f. Forma de dispnea con intolerancia dec-

triamcinolona s.f. Esteroide sinttico de gran potencia

bito lateral debida a un derramo pleural contralateral ou a

unha distopa postural do corazn que causa un dobramento dos grandes vasos.

glicocorticoide e antiinflamatoria, e case sen actividade

mineralocorticoide.

aminocido presente nas protenas. Presenta dous

carbonos asimtricos, polo que pode presentar catro estereoismeros . A L-treonina un aminocido esencial para
o organismo.

trepanacin s.f. Perforacin dos sos craniais mediante

instrumentos chamados trpanos, fresas, coroas ou
trefinas. // T. descompresiva A que se realiza en casos de
tumor, fractura con afundimentos, hematomas, abscesos,
para descomprimi-las estructuras cerebrais, aliviando a
presin intracranial.

trpano s.m. Instrumento cirrxico en forma de trade que

acta sobre os sos, especialmente os do cranio, para
perforalos ou escindir deles un disco.

trepidacin s.f. 1. Tremor oscilatorio. 2. Ansiedade

nerviosa, medo.

trepidante adx. Tremente ou temeroso.

treponema s.m. Microorganismo do xnero Treponema.
// T. de Reiter Cepa do Treponema hpagedenis, treponema non patxeno que comparte antxenos co Treponema pallidum, polo que se emprega no diagnstico serolxico especfico da les.

Treponema Xnero de bacterias da familia espiroquetceas, mbiles, parasitas ou patxenas das membranas e
mucosas oral e xenital. Destacan en patoloxa humana as
especies Treponema careteum, Treponema pallidum e
Treponema pertenue. // T. careteum Axente causal do
mal de pinto ou pinta. / T. pallidum Axente causal da
sfilis. / T. pertenue Axente causal do pian ou frambesia.
/ T. phagedenis Treponema de Reiter. / T. vincenti
Axente responsable, xunto coa Leptothrix buccalis, da
anxina de Plaut-Vincent.

treponematose s.f. Enfermidade infecciosa producida

trepsia ou trepse s.f. Nutricin.

trepsoloxa s.f. Conxunto de saberes relativos nutricin.
trese s.f. Orificio ou perforacin.

moitos compoentes que se prescriba como antdoto nos

envelenamentos ou como remedio universal.

tricido-a adx. Relativo a un sal ou un alcohol que contn

tres tomos de hidrxeno substitubles por unha base.

trade s.f. Grupo de tres sntomas ou signos relacionados

triamina s.f. Amina que contn tres grupos NH2.

triamtereno s.m. Diurtico.
triangular adx. 1. Que ten forma de tringulo. // s.m. 2.
V. msculo.

tringulo

tringulo s.m. Figura, rea ou espacio formado por tres

lados ou segmentos que poden ser reais ou imaxinarios.
// T. carotdeo inferior Tringulo formado pola lia
media anterior do colo, o msculo esternocleidomastoideo e o ventre anterior do msculo homohioide. / T.
carotdeo superior Tringulo formado polo ventre anterior do msculo homohioide, ventre posterior do msculo
digstrico e esternocleidomastoideo. / T. cirrxico
Espacio no que existen vasos, nervios ou rganos que
serven como puntos de referencia nas intervencins
cirrxicas. / T. de Alsber Espacio triangular co vrtice
cara a arriba, formado por tres lias imaxinarias que
pasan: unha polo eixe lonxitudinal do fmur, outra
seguindo o eixe do colo do fmur e a terceira nun plano
a travs da base da cabeza do mesmo so. / T. de auscultacin Espacio limitado polo bordo inferior do trapecio,
o dorsal ancho e a beira vertebral da escpula. / T. de
Bryant Tringulo ileofemoral, limitado pola lia de
Nlaton, unha lia horizontal que pasa pola espia ilaca
anterior e superior e outra vertical desde ela ata o
trocnter maior. / T. de Calot Tringulo limitado pola
arteria cstica, o conducto qustico e o heptico. / T. de
Einthoven Tringulo que se emprega para demostrar que
a suma alxebraica das diferencias de potencial das derivacins electrocardiogrficas I e III igual da derivacin II. / T. de Farabeuf Espacio situado na parte superior do pescozo, e limitado pola vea xugular interna, a
facial e o nervio hipogloso. / T. de Garland Espacio
situado xunto columna vertebral, no que dimine a
matidez en casos de exsudado pleurtico. / T. de Henke
Espacio triangular situado entre o bordo externo do
msculo recto abdominal e a pregadura inguinal. / T. de
Hesselbach Espacio comprendido entre a beira exterior
do msculo recto abdominal, o ligamento inguinal e a
arteria e as veas epigstricas inferiores. / T. de Lieutaud
Trgono vesical. / T. de Livingstone rea que resulta
hipersensible palpacin na apendicite limitada por lias
que uniran o embigo crista do ilio e espia da pube.
/ T. de Middeldorpf Frula triangular acolchada que se
emprega nas fracturas de mero para mante-lo brazo en
extensin parcial. / T. de Pawlik Tringulo formado
polas pregaduras da vaxina, que corresponden trgono
vesical. / T. de Petit Tringulo lumbar. / T. de Pinaud ou
de Pirogov Tringulo situado na rexin infrahioide, limitado polo nervio hipogloso, o bordo posterior do msculo
milohioide e o tendn do msculo digstrico. / T. de
Scarpa ou t. femoral Espacio situado na coxa, entre o
ligamento inguinal e os msculos sartorio e aductor
longo. / T. de Trautman Tringulo limitado pola
eminencia onde se aloxa o labirinto, o seo lateral e a lia
temporal. No seu ngulo posterosuperior atpase o seo
petroso. / T. de Wernicke Porcin posterior da cpsula
interna formada polas radiacins de Gratiolet e as fibras
do corpo pulvinar e do corpo xeniculado externo. / T.
ileofemoral Tringulo de Bryant. / T. inguinal Tringulo
de Scarpa. / T. lumbar Espacio limitado pola crista
ilaca, o bordo posterior do oblicuo externo e o anterior
do dorsal ancho, por onde s veces se forma unha hernia.
/ T. uroxenital Aponeurose perineal media que ten o

780
vrtice situado na snfise pubiana e a base na lia bisisquitica.

Triatoma Xnero de chinchas americanas hemipteroides,

cal pertence a especie Triatoma sanguisuga, de picadura dolorosa que produce irritacin e tumefaccin local,
e que transmite o Trypanosoma cruzi.

triatmico-a adx. Composto de tres tomos ou que ten

tres tomos substitubles. Tamn se di trivalente.

trbada s.f. Muller que practica o tribadismo.

tribadismo s.m. Homosexualidade feminina. Tamn se di
lesbianismo.

tribsico-a adx. Composto con tres tomos de hidrxeno

substitubles.

tribo s.f. Subdivisin dunha familia, que comprende

varios xneros.

triboluminiscencia s.f. Luminosidade causada por friccin.

tribraquio s.m. Monstro fetal que ten tres brazos.

tribromoetanol s.m. Anestsico xeral aplicado por va
rectal.

tribromometano s.m. Bromoformo.

tribromuro s.m. Bromuro con tres tomos de bromo.
tributirina s.f. Graxa incolora que contn a manteiga de
vaca.

triclcico s.f. Composto que contn tres tomos de calcio.

tricalxia s.f. Dor causada polo rozamento ou fretamento
dos pelos.

tricalxiectasia s.f. Dilatacin dos vasos capilares.

tricatrofia s.f. Atrofia dos bulbos pilosos.
tricfalo s.m. Monstro fetal que ten tres cabezas.
tricelular adx. Composto de tres clulas.
trceps adx. 1. Que ten tres cabezas ou tres fascculos. //
s.m. 2. Cada un dos dous msculos que teen tres cabezas
de insercin nun dos seus extremos. // T. braquial
Msculo situado na cara posterior do brazo, que se
encarga da extensin do antebrazo. / T. sural ou femoral
Msculo formado polos xemelgos e o sleo, situado no
papo da perna, e que ten como funcin a extensin do p,
elevando o calcao.

triceptor s.m. Corpo intermediario que contn tres grupos

combinados.

Trichinella Xnero de vermes nematodos triquinlidos,

parasitos. A especie Trichinella spiralis, coecida como
triquina, a responsable da triquinose. Atpase nun
quiste dentro dos msculos dalgns animais, especialmente a rata e o porco. comer carne de porco contaminada, este quiste dislvese, e o parasito deposita as sas
larvas na mucosa intestinal, desde onde ingresan nos
vasos linfticos e son transportadas a outros lugares,
sobre todo s msculos, onde enquistan.

781

tricografismo

Trichodectes Xnero de insectos parasitos (piollos), que

tricobezoar s.m. Concrecin no estmago ou no intes-

incle o Trichodectes canis, de cans e gatos, e o Trichodectes equi, dos cabalos.

tino, formada especialmente en animais polo amontoamento de pelos que tragan se lamberen.

Trichomonas Xnero de protozoos parasitos flaxelados

tricocardia s.f. Aspecto piloso do corazn na pericardite

que se atopan na mucosa dixestiva ou nas xenitais, e que

se transmite directamente, sen vector intermedio. Parasitas do home son a Trichomonas hominis, parasita da
mucosa intestinal, e a Trichomonas vaginalis, parasita
das vas urinarias e da mucosa xenital, que pode causar
uretrite e vaxinite.

tricocfalo s.m. Trichuris.

tricocefalose s.f. Infestacin con algunha especie de

Trichomycetes s.m.pl. V. tricomicetos.

Trichophyton Xnero de fungos da familia Moniliais,

tricoquiste s.m. Quiste perifrico.

tricoclasia s.f. Rotura ou fraxilidade dos cabelos. Tamn

includo dentro do grupo dos dermatfitos, que

pertencen varias especies saprfitas do chan e parasitas
da pel, pelo e uas do home e outros animais. Patxenas
para o home (responsables da tia) son as especies
Trichophyton mentagnophytes, Trichophyton rubrum,
Trichophyton tonsurans e Trichophyton schoenleinii.

Trichostrogylus Xnero de nematodos que incle especies como a Trichostrogylus orientalis, responsable da
tricostronxilose.

Trichuris Xnero de vermes nematodos tricuroides (ant.

exsudativa.

tricocfalos e enfermidade provocada por ela. Tamn se

di tricurase.

se di tricorrexe nodosa.

tricoclastia s.f. 1. Tricoclasia. 2. Tricotilomana.

tricocriptomana s.f. Tricorrexomana.
tricocriptose s.f. Afeccin dos folculos pilosos.
tricodanxite s.f. Inflamacin dos vasos capilares.
tricodarterite s.f. Inflamacin das arterolas.
tricodiscoma s.m. Hematoma benigno que se orixina no
disco piloso do mesoderma.

Trichocephalus), que pertence a Trichuris trichiura,

que parasita no intestino groso e visible a simple vista.
As infestacins deste parasito poden ser asintomticas,
pero se son importantes causan diarreas e trastornos
nerviosos. Son facilmente diagnosticables polos ovos,
que teen forma de limn.

tricodoflebite s.f. Inflamacin das veas pequenas.

tricoepitelioma s.m. Tumor epitelial que se orixina nos

tricipal adx. Relativo ou pertencente trceps. // Reflexo

tricofaxia s.f. Hbito de comer pelos.

tricofibroacantoma s.m. Tumor do epitelio folicular

t. Reflexo inducido percutindo o tendn de insercin do

trceps braquial.

triciurase s.f. Infestacin por vermes nematohelmintos.

tricloraldehido s.m. Cloral.
tricloretano s.m. Metilcloroformo, lquido voltil que se
forma tratando o cloruro de etilo por cloro, e que se
emprega como anestsico.

tricloretileno s.m. Substancia anestsica que se administra por inhalacin para trata-la dor da neuralxia do
trixmino, e tamn en obstetricia, odontoloxa, etc.
Tamn se di trilene.

triclorfenol s.m. Po antisptico derivado do fenol que se

emprega en solucin acuosa 5%.

triclormetano s.m. Cloroformo.

tricloroactico, cido Substancia cristalina, custica,
que se emprega como escartico e como reactivo da albumina.

tricloruro s.m. Cloruro con tres tomos de cloro por cada

un doutro elemento. // T. de formilo Cloroformo.

trico- Prefixo do grego, cabelo.

tricoanestesia s.f. Perda da tricostesia.
tricobacterias s.f.pl. Grupo de bacterias no que se
inclen as flaxeladas.

folculos pilosos. // T. papuloso Erupcin de ndulos e

ppulas orixinadas nos folculos pilosos. Tamn se di
epitelioma qustico.

piloso e da capa granulosa da pel.

tricofibroepitelioma s.m. Fibroma epitelial dos folculos pilosos.

tricofitia s.f. Tricofitose.

tricoftide s.f. Erupcin cutnea debida s tricfitos.
tricofitina s.f. Producto soluble procedente da filtracin
de cultivos tricfitos, que se emprega para diagnsticos
por dermorreaccin.

tricfito s.m. Fungo do xnero Trichophyton.

tricofitose s.f. Enfermidade cutnea causada por tricfitos. // T. da barba Sicose ou tia sicosa. / T. da cabeza
Tia tonsurante. / T. das uas Onicomicose. / T. do
corpo Tia circinada. / T. eccematosa Eccema marxinado.

tricofobia s.f. 1. Temor a tocar pelos ou pilosidades. 2.

Angustia que poden sufri-las mulleres, causada polo
crecemento de pelos na cara ou no corpo.

tricofoliculoma s.m. Tumor piloso benigno.

tricoglosia s.f. Aspecto piloso que presenta a lingua por
hipertrofia das papilas linguais. Tamn se di lingua
pilosa.

tricografismo s.m. Reflexo pilomotor.

tricohialina

tricohialina s.f. Substancia hialina que se atopa na vaa

dos folculos pilosos.

tricoide adx. Semellante a un pelo ou a un cabelo. Tamn

se di capiliforme.

tricolabio s.m. Pinzas que se empregan para arrincar

pelos.

tricolexia s.f. Hbito de arrinca-lo cabelo que se observa

s veces en persoas con algn trastorno mental.

triclito s.m. Concrecin pilosa.

tricoloxa s.f. Tratado sobre os pelos.
tricoma s.m. 1. Plica polonesa. 2. Triquase.
tricomadese s.f. Alopecia.
tricomana s.f. 1. Tricotilomana. 2. Tricofobia.
tricomatose s.f. 1. Enfermidade dos pelos producida por
fungos. 2. Plica polonesa.

tricomicecose s.f. Tricomitose.

tricomicetos s.m.pl. Trichomycetes, clase de fungos da
subdivisin Zygomycotina, parasitos dos artrpodos.

tricomicina s.f. Antibitico antifnxico de accin tpica

ou local.

tricomicose s.f. Afeccin dos pelos causada por fungos

parasitos. // T. axilar ou pubiana Afeccin fnxica da
rea axilar ou da pubiana, respectivamente. / T. favosa
Tia favosa. / T. nodosa Tricomicose axilar. / T. palmellina Afeccin dos pelos da axila e da pube caracterizada
pola formacin de carapolas amareladas nestas zonas.

Tricomona Xnero de protozoos flaxelados parasitos,

con forma de pera (Trichomona). Atpanse nas mucosas
do aparello dixestivo, xenital e urinario. Transmtense
directamente. Na especie humana distnguense as especies Trichomona hominis, parasito da mucosa intestinal,
e Trichomona vaginalis, parasito da mucosa vaxinal e
urinaria. As enfermidades por Trichomona vaginalis
clasifcanse como enfermidades de transmisin sexual.

tricomonase s.f. Infestacin por tricomonas, especialmente a da vaxina. A forma mis frecuente a uroxenital,
provocada polo Trichomonas vaginalis, que causa vaxinite na muller e uretrite no home. Transmtese por
contacto sexual e a causa mis frecuente de leucorrea,
de aspecto caracterstico: lquido, escumoso, abrancazado e con burbullas de aire.

triconocardase s.f. Afeccin do pelo da pube e das

axilas que se observa nos pases tropicais, causada pola
Nocardia tennis, que forma masas nodosas no pelo, de
cor amarelada ou negra.

triconodose s.f. Tricorrexe nodosa.

triconose ou tricopata s.f. 1. Afeccin do pelo ou do
cabelo. 2. Encanecemento. // T. furfurcea Tia tonsurante.

tricopatofobia s.f. Ansiedade enfermiza respecto s

propios cabelos.

782

tricopoliose s.f. Coloracin gris do cabelo. Tamn se di

encanecemento.

tricoptilose s.f. 1. Estado no que os pelos presentan

fisuras lonxitudinais, que lles dan un aspecto de peluxe.
2. Tricorrexe nodosa.

tricoquiste s.m. Quiste perifrico.

tricorne adx. Que ten tres cornos, particularmente o
ventrculo lateral do cerebro.

tricorrea s.f. Perda rpida do cabelo.

tricorrexe s.f. Estado de alteracin do cabelo, que se
volve frxil. Dse en diversas afeccins cutneas, como
tricofitias, seborreas, enfermidades crnicas, etc. // T.
nodosa Afeccin capilar con nodosidades, graxa e deformidades na vaa do pelo, na que o cabelo se volve frxil
e rompe.

tricorrexomana s.f. Tendencia enfermiza a rompe-los

pelos ou os cabelos coas uas.

tricoscopia s.f. Exame dos cabelos.

tricose s.f. 1. Enfermidade ou desenvolvemento anormal
de pelo en zonas que normalmente non o teen. Tamn se
di paratricose. 2. Triquase 3. Hipertricose. // T. caruncular Desenvolvemento de pelos na carncula lagrimal.

tricosporose s.f. Infeccin dos pelos causada por fungos

do xnero Trichosporon.

tricosquise s.f. Divisin dun cabelo ou dun pelo en varias

fibras.

tricostrico-a adx. Que produce perda dos cabelos.

tricostesia s.f. Sensibilidade dos cabelos ou dos pelos
tacto.

tricostesimetro s.m. Instrumento que mide a sensibilidade dos cabelos ou do coiro cabeludo.

tricostronxilase s.f. Infestacin por vermes nematodos

do xnero Trichostrongylus, parasitos do intestino
delgado que poden parasita-lo home e ocasionarlle alteracins intestinais.

tricostronxlidos s.m.pl. Familia de vermes nematodos

que pertence o xnero Trichostrongylus.

tricotilomana s.f. Impulso patolxico a arrinca-los

pelos ou cabelos.

tricotoma s.f. Divisin en tres partes.

tricotoxina s.f. Toxina que ten unha accin especfica
sobre as clulas epiteliais ou do epitelio ciliado.

tricotrofia s.f. Nutricin do cabelo ou do pelo.

tricxeno-a adx. Que favorece o crecemento de pelo.
tricoxerose s.f. Sequidade do cabelo.
tricresol s.m. Mestura incolora, antisptica e soluble en
auga de tres cresois, orto, para e meta.

tricroico-a adx. Que presenta tres cores diferentes se se

observa en tres direccins distintas.

783

tricromtico-a adx. 1. Que pode percibi-las tres cores

primarias. 2. Que ten unha visin normal das cores.

tricromatismo s.m. Calidade de tricroico.

tricromatopsia s.f. Capacidade para distingui-las tres
cores primarias, ou visin normal da cor.

tricroma s.f. Ilustracin en tres cores. // T. mitral

Cianose das orellas, nariz, plpebras e labios, arroibamento das meixelas e palidez do resto da cara, que se
observa en pacientes mitrais.

tricroto-a ou tricrtico-a adx. Relativo pulso que

trinitrotolueno

trgono ou trigonum s.m. Espacio ou cavidade triangular. // T. cerebral Frnix. / T. deltoidopectoral Fosa
infraclavicular. / T. femoral Tringulo de Scarpa. / T.
lumbar Tringulo lumbar. / T. olfactorio Eminencia
triangular situada na extremidade posterior do tracto
olfactivo. / T. vesical Espacio triangular localizado
dentro da vexiga urinaria, entre os orificios de entrada
dos urteres e o de sada da uretra. Tamn se di tringulo
de Lieutaud.

trihexosa s.f. Azucre de frmula C18 H32 O10. Tamn se di

trisacrido.

presenta das elevacins secundarias na lia de descenso

da curva esfigmogrfica.

trihbrido-a adx. Descendente de pais que difiren en tres

tricurase s.f. Infestacin con vermes do xnero

triiodometano s.m. Iodoformo.

triiodotironina s.f. Hormona da glndula tiroide e do

Trichuris. Tamn se di tricocefalase.

tricspide adx. Que ten tres picos ou tres puntas, especialmente unha das vlvulas do corazn e uns molares.

tridente adx. Que ten tres dentes.

tridrmico-a adx. 1. Que est formado por tres
membranas ou capas. 2. Que se deriva das tres follas do
blastoderma.

tridermoma s.m. Teratoma que presenta as tres capas

xerminativas.

trdimo s.m. Feto dun embarazo ou dun parto triplo.

tridiona s.f. Trimetadiona, substancia anticonvulsionante.
triestearina s.f. Estearina comn.
trifacial s.m. V. trixmino.
trifalanxia s.f. Anomala que consiste na presencia de
tres falanxes no polgar.

trifsico-a adx. Que presenta tres fases ou variacins.

trifemororrotuliano s.m. Msculo trceps femoral.
trifenina s.f. Propionilfenetidina, substancia cristalina
insoluble en auga, que se emprega como analxsico,
hipntico e antipirtico.

trfido-a adx. Que presenta das fendeduras, formando

tres ramas ou gallos.

trifluoperacina ou trifluopromacina s.f. Fenotiacina.

trifoliose s.f. Enfermidade que afecta os cabelos, caracterizada por inflamacin da mucosa bucal e irritacin da
pel, atribuda inxestin do trevo hbrido.

triftemia s.f. Presencia de productos de desasimilacin no

sangue.

trigstrico-a adx. 1. Que presenta tres ventres. 2. Que ten

tres porcins carnosas, como algns msculos.

trigo s.m. Planta gramnea. Do seu gran obtense a faria e

o farelo alimenticios.

trigocfalo-a adx. Trigonocfalo.

trigonal adx. Triangular ou relativo a un trgono.
trigonite s.f. Inflamacin do trgono vesical.

caracteres mendelianos.

metabolismo perifrico da tiroxina. Composto triiodado

da hidroxifeniltirosina, que bioloxicamente mis activo
c tiroxina.

triioduro s.m. Composto con tres tomos de iodo.

trilabo s.m. Litotritor de tres ramas.
trilaminar adx. Que est formado por tres lminas.
triltero-a adx. Formado por tres lados.
trilene s.m. Tricloretileno.
trilobectoma s.f. Escisin de tres lobos pulmonares.
trilobulado-a adx. Formado por tres lobos.
trilocular adx. Que contn tres cavidades.
triloxa s.f. Trade, grupo de tres elementos.
trimastia s.f. Presencia de tres mamas.
trimastigoso-a adx. Que presenta tres flaxelos.
trmero-a adx. Comporto de tres elementos ou partes.
trimetiletileno s.m. Anestsico derivado do alcohol
metlico.

trimetilxantina s.f. Cafena.

trimetoprim s.m. Derivado da diaminopiramidina que
inhibe a sntese das purinas, das pirimidinas e dalgns
aminocidos, empregado no tratamento do paludismo por
Plasmodium falciporum. Tamn se emprega, en combinacin co sulfametoxazol, en proporcin 1/5, como
bactericida de amplo espectro no tratamento de infeccins do aparato urinario, odos e bronquios.

trimorfismo s.m. Calidade de trimorfo.

trimorfo-a adx. Que cristaliza ou que existe en tres
formas.

trineural ou trinurico-a adx. Que ten tres neuronas ou

tres nervios.

trinitrina s.f. Nitroglicerina.

trinitrotolueno s.m. Derivado que se obtn por nitratizacin do tolueno. un potente explosivo, tamn chamado
TNT.

trinucleado-a

trinucleado-a adx. Que ten tres ncleos.

triolena s.f. Olena ordinaria.
triorquidia s.f. ou triorquidismo s.m. Anomala
conxnita que consiste na presencia de tres testculos.

trirquido-a ou triorquio-a adx. Que ten tres testculos.

triosa s.f. Azucre que contn tres tomos de carbono, de

frmula C3 H6 O3.

trixido s.m. Substancia que ten tres tomos de osxeno.

trioxipurina s.f. cido rico.
tripa s.f. Popularmente, intestino.
tripnide s.f. Lesin cutnea que se observa na tripanosomase.

tripanocida adx. Que destre os tripanosomas.

tripanlise s.f. Destruccin de tripanosomas.
Tripanoplasma s.m. Trypanoplasma.
tripanose s.f. Tripanosomase.
tripanosoma s.m. Protozoo flaxelado do xnero Trypanosoma, parasito do sangue. V. trypanosoma.

tripanosomatose s.f. Tripanosomase.

tripanosomase s.f. Enfermidade causada polo tripanosoma. // T. africana Enfermidade causada polo Tripanosoma gambiano e o Tripanosoma rodesiano, e que se
transmite pola picadura da mosca tse-tse. Cursa cunha
primeira fase chamada febre do tripanosoma, con febre,
cefalea e vmitos; unha segunda fase con febre e apirexia
alternas; un ltimo perodo, mortal, con dores, anemia,
tumefaccin dos ganglios linfticos e complicacins do
sistema nervioso entre as que destaca a letarxia. Tamn se
di tripanosomase do congo ou enfermidade do sono. /
T. brasileira Enfermidade de Chagas. / T. gambiana
Tripanosomase africana causada polo Tripanosoma
gambiano. / T. rodesiana Tripanosomase africana
causada polo Tripanosoma rodesiano, e transmitida pola
mosca Glossina morsitans. / T. sudamericana Enfermidade de Chagas.

tripanosomicida adx. Tripanocida.

tripanosmide s.f. Tripnide.
tripanosmidos s.m.pl. Protozoos do xnero Trypanosoma.

tripanrot s.m. Substancia benzopurprica soluble en

auga, que se emprega como colorante vital e como tripanocida. Tamn se di vermello trpano.

triparsamida s.f. Sal de sodio do cido fenilglicinumidopararsnico. un po cristalino que contn un 24,6% de
arsnico e que se emprega no tratamento das tripanosomases.

tripepse s.f. Trepanacin.

784

tripptido s.m. Polipptido que contn dous grupos

ppticos, formado pola unin de tres aminocidos
durante a dixestin proteica.

triplete s.m. 1. Unidade de tres bases sucesivas nun DNA

ou RNA que codifica un aminocido especfico. 2.
Combinacin de tres lentes nun microscopio, para
corrixi-las observacins cromticas.

tripleto s.m. Cada un dos tres fetos dun s embarazo.

triplexa s.f. Hemiplexa con parlise dun membro do
lado contrario, ou ben parlise dun membro superior e
dous inferiores. Tamn se di hemiplexa e paraplexa
combinada.

triploblstico-a adx. Que ten tres membranas blastodrmicas. Tamn se di tridrmico.

triplocoria s.f. Presencia de tres aberturas pupilares.

triploide adx. 1. Relativo clula que ten tres xogos de
cromosomas haploides no ncleo. // s.m. 2. Individuo que
ten clulas triploides.

triploida s.f. Calidade de triploide.

triplopa ou triplopsia s.f. Anomala da visin que
provoca a visin triple dos obxectos.

trpode s.m. Estructura que ten tres patas ou que se apoia

en tres soportes. // T. celaco de Heller Tronco celaco.

triprsopo s.f. Monstro fetal que ten tres caras.

tripse s.f. Friccin, trituracin.
tripsina s.f. Enzima do zume pancretico orixinado pola
accin da enterocinase do zume intestinal sobre o tripsinxeno que segrega o pncreas. Transforma as protenas
en peptonas e polipeptdicos. Tamn se di triptase.

tripsinxeno s.m. Cimxeno da tripsina que se converte

neste enzima pola accin da enterocinase do intestino.

triptase s.f. Tripsina.

trptico-a adx. 1. Relativo tripsina. 2. Relativo tripse.
// s.m. 3. Estructura formada por tres lminas.

triptfano s.m. Indolamina, aminocido esencial

presente nas protenas, das que se libera por accin da
tripsina. precursor do cido nicotnico, e a sa carencia
causa a pelagra.

triptlise s.f. Desdobramento das triptonas.

triptona s.f. Peptona que se produce na dixestin das
albuminas, pola accin da tripsina.

triptonemia s.f. Presencia de triptonas no sangue.

triptonuria s.f. Presencia de triptonas na urina.
triptxeno s.m. Tripsinxeno.
tripus s.m. Trpode. // T. Halleri Divisin da arteria
celaca nas arterias gstrica esquerda, heptica e esplnica. Tamn se di tronco celaco.

triquestesia s.f. Tricostesia.

785

triquetro-a adx. 1. Triangular. // s.m. 2. Ligamento

lateral externo da articulacin tibiotarsiana. 3. so piramidal do carpo.

triquase s.f. 1. Estado no que os pelos situados arredor

dun orificio, por exemplo as pestanas, medran cara a
dentro. No caso das pestanas, produce unha irritacin da
conxuntiva e da crnea que causa queratite e entropio. 2.
Presencia de filamentos semellantes a pelos na urina.
Tamn se di pilimiccin. // T. anal Triquase dos pelos
que rodean o ano.

triquina s.f. Popularmente, verme Trichinella spiralis,

causante da triquinose.

triquinado-a adx. Que contn triquinas.

triquinelase ou triquinase s.f. Triquinose.
triquinfero-a adx. Triquinado.
triquinizacin s.f. Infestacin con triquinas.
triquinofobia s.f. Temor morboso a contrae-la triquinose, ou a padecela.

triquinoscopio s.m. Microscopio empregado para

examina-los tecidos contaminados con triquinas.

triquinose s.f. Enfermidade causada pola infestacin por

larvas de Trichinella spiralis, debida inxestin de carne
de porco contaminada con quistes deste verme, os cales
chegaren intestino rompen e ten lugar a fecundacin e
formacin de embrins, que pasan absorbidos s vasos
linfticos e sanguneos, e deles s msculos, especialmente s estriados, nos que se fixan e enquistan. A enfermidade cursa con sntomas gastrointestinais como dor,
vmitos e diarrea, e outros como febre, cansazo, dores
musculares, edemas, insomnio, e outros sntomas
nerviosos. Tamn se di triquinelase, triquinase.

trocar

triticegloso s.m. Msculo accidental que se insire na

cartilaxe aritenoide e na beira da lingua.

triticina s.f. Glute.

triticio-a adx. Semellante a un gran de trigo, especialmente un ndulo cartilaxinoso do ligamento tirohioide.

tritio s.m. Istopo radioactivo do hidrxeno, mis pesado

c deuterio, de smbolo T ou 3H, que ten no ncleo un
protn e dous neutrns, e que se obtn por bombardeo do
berilio con ins de deuterio.

tritocnido ou tritono s.m. Pico distolingual dos

molares inferiores ou superiores, respectivamente.

tritn s.m. 1. Trinitrotolueno. 2. Ncleo de tritio formado

por un protn e dous neutrns.

tritonismo s.m. Intoxicacin por manipulacin de trinitrotolueno.

tritopina s.f. Alcaloide do opio. Tamn se di laudanidina.

tritoxina s.f. Toxina que presenta menos facilidade cs

prototoxinas e as deuterotoxinas para se unir coas antitoxinas correspondentes.

trituracin s.f. 1. Fragmentacin dun alimento polos

molares. 2. Reduccin a po dunha substancia slida.

triturado s.m. Po obtido por trituracin.

triturante adx. Que tritura, en especial aplicase superficie dos molares.

trivalente adx. 1. Capaz de se combinar con tres tomos

de hidrxeno ou de substitulos. 2. Relativo anticorpo
que pode fixar tres complementos distintos.

trivalvo-a adx. Que ten tres valvas ou tres follas ou que

est formado por elas.

triquinoso-a adx. Enfermo de triquina.

triquite s.f. Inflamacin dos bulbos pilosos.
trirradiacin s.f. Irradiacin en tres direccins.
trisacrido s.m. Trihexosa.
trismo ou trismus s.m. Contractura tnica dos msculos

trixmino-a adx. 1. Triple. 2. Relativo pulso caracteri-

mastigadores que impide abri-la boca que constite un

dos sntomas principais do ttano, e, por extensin, ttano
// T. neonatorum Ttano dos neonatos.

do colo do fmur, a maior no lado externo e a menor no

interno.

trisoma s.f. Anomala caracterizada pola presencia dun

cromosoma supernumerario. // T. 21 Sndrome de Down.

trismico-a adx. Do individuo ou clula que ten un

cromosoma supernumerario.

tristearina s.f. Estearina comn.

tristiquia ou tristiquase s.f. Presencia de tres filas de
pestanas na plpebra.

trisulfuro s.m. Composto que ten tres tomos de xofre na

sa molcula.

tritanopa s.f. Forma pouco frecuente de cegueira para a

cor azul.

zado pola sucesin de tres latexos consecutivos seguidos

dun intervalo baldeiro. // s.m. 3. Nervio trixmino ou V
par.

trizonal adx. Situado ou formado por tres zonas.

trocnter s.m. Cada unha das apfises situadas debaixo

trocar s.m. Instrumento cirrxico empregado para realizar

puncins co fin de evacuar lquidos prexudiciais. Est
formado por unha varia cilndrica de metal que remata
nunha punta de forma triangular, de arestas cortantes,
contida nunha cnula que queda despois da puncin no
traxecto do trocar, para facilita-la sada dos lquidos a
travs dela. // T. de Curschmann ou de Southey Trocar
empregado para a puncin no edema subcutneo. / T. de
Duchenne Trocar que se utiliza para tomar mostras de
tecido de partes profundas. / T. de Durham Trocar que se
emprega para realizar unha traqueotoma rpida. / T.
explorador Trocar moi fino que se usa para puncins
exploratorias. / T. rectal Trocar de perfil curvo co que se
punciona a vexiga a travs do recto.

trocisco

trocisco s.m. Modalidade de presentacin dun medicamento en forma slida, sen excipiente azucrado.

trclea s.f. 1. Estructura que ten forma ou funcin de

786

trofodermatoneurose ou trofodermatose s.f. 1.

Acrodinia. 2. Enfermidade de Selter-Feer.

trofolecito s.m. Xema nutritiva dun ovo meroblstico.

trofoloxa s.f. Ciencia que se ocupa do estudio da nutri-

polea. 2. Eminencia articular na parte interna do extremo

inferior do mero, que fai unha funcin de polea sobre a
que se despraza o cbito. 3. Depresin situada na parte
horizontal do so frontal, na parede interna da rbita,
onde se insire a polea de reflexin do msculo oblicuo
superior do ollo. // T. astragalina Superficie articular do
astrgalo, onde se articulan a tibia e o peron. / T. falnxica Superficie articular do extremo distal da primeira e
segunda falanxe.

trofona s.f. Elemento nutritivo da neurona.

trofoneurose s.f. Trastorno trfico atribudo influencia

trocleartrose s.f. Articulacin troclear ou xnglimo arti-

trofonose s.f. Trofopata.

trofoncleo s.m. Ncleo celular relacionado coa funcin

cular.

troco- Prefixo do grego, movemento xiratorio.

trocoartrose s.f. Articulacin trocoide ou xnglino
lateral.

trococardia s.f. Desprazamento do corazn en forma de

rotacin sobre o seu eixe.

trococefalia s.f. Aspecto redondeado da cabeza causado

pola sinartrose precoz dos sos frontal e parietal.

trocoide adx. 1. Semellante a unha roda ou polea. // s.m.

cin.

do sistema nervioso, como a ritrimelalxia, acroparestesia,

enfermidade de Raynaud, etc. // T. diseminada Esclerodermia. / T. facial ou de Romberg Hemiatrofia facial.

nutritiva.

trofopata s.f. Enfermidade relacionada coa nutricin.

trofoplasma s.m. 1. Substancia fundamental fibrilar da
clula nerviosa. 2. Parte do citoplasma cunha funcin
relacionada coa nutricin celular.

trofoplasto s.m. Corpo granular protoplasmtico. Tamn

se di plstida.

trofosponxia s.f. ou trofosponxio s.m. 1. Rede de

2. Articulacin na que un cilindro seo encaixa nun oco,

como por exemplo a da apfise odontoide co atlas.

canles do citoplasma relacionados coa circulacin das

substancias nutritivas. 2. Aparello de Golgi.

trocorizocardia s.f. Trococardio combinado con horizo-

trofotaxe s.f. Modalidade de quimiotaxe na que o move-

cardia.

trofectoderma s.m. Trofoderma.

trofedema s.m. Variedade de edema crnico, duro,
persistente e indoloro, localizado nun ou nos dous
membros inferiores, s veces conxnito ou hereditario.
Tamn se di distrofia edematosa, edema neurartrtico.

trofemia s.f. Nutricin sangunea.

trofese s.f. Trofoneurose.
troficidade s.f. Funcin trfica.
trfico-a adx. Relativo ou pertencente nutricin. //
Centro t. Centro nervioso que se se lesiona ocasiona
trastornos da nutricin dos tecidos.

trofismo s.m. Conxunto das funcins orgnicas relacionadas coa nutricin dos tecidos.

trofo- Prefixo do grego, nutricin.

trofoblasto s.m. Capa celular do blastocito que fixa o

mento responde presencia de substancias nutritivas.

Tamn se di trofotropismo.

trofoterapia s.f. Tratamento das enfermidades por

medios dietticos.

trofotropismo s.m. Trofotaxe.

trofozoo s.m. Fase vexetativa no ciclo vital de certos
protozoos.

trogloditismo s.m. Estado patolxico debido reclusin

en locais pechados e pouco hixinicos.

trombase s.f. Trombina.

trombastenia s.f. Forma de ditese hemorrxica conxnita por alteracin da forma e propiedades das plaquetas,
que se caracteriza por tempo de sangra prolongado,
retraccin do cogulo defectuosa, agregacin plaquetaria
anormal en presencia de ADP e nmero normal de
plaquetas. Tamn se di trombastenia hemorrxica
hereditaria, enfermidade de Glanzman.

embrin parede uterina e o nutre, e a partir dela frmase

a placenta. Tamn se di trofoderma.

trombectoma s.f. Extraccin dun trombo do interior dun

trofoblastoma s.m. Tumor orixinado no trofoblasto.

Trombcula Xnero de caros trombiclidos, cal

Tamn se di corioepitelioma.

trofocito s.m. Clula encargada da nutricin doutras

clulas.

trofocromidia s.f. Parte da cromatina dunha clula mis

relacionada coa nutricin que coa reproduccin.

trofoderma s.m. Trofoblasto.

vaso sanguneo.
pertencen algunhas especies que, penetraren a travs da
pel, producen unha dermatose con sntomas semellantes
s da sarna, coecida como trombiculose ou trombidiose.

trombiculase ou trombiculose s.f. Infestacin por

caros do xnero Trombcula. Tamn se di trombidiose.

trombidiose s.m. Trombiculase.

787

trombina s.f. Enzima do sangue que intervn na transformacin do fibrinxeno en fibrina, durante a coagulacin
sangunea. Tamn se di plasmase, trombase. // Tempo
de t. Tempo de coagulacin do plasma descalcificado e
despois recalcificado en presencia de trombina. O tempo
que se mide o que dura a formacin de fibrina, que
depende da cantidade de fibrinxeno, dos antagonistas da
coagulacin e da heparina, e que normalmente de 2 a 4
segundos.

trombo s.m. 1. Masa de sangue coagulado nas cavidades

cardacas ou no interior dun vaso, que permanece no
lugar onde se forma. 2. Hematoma. // T. agnico Cogulo
formado no corazn durante a agona. / T. autctono
Trombo primario. / T. branco O que non contn fibrina
nin glbulos vermellos, e est constitudo por unha masa
de plaquetas, algns leucocitos e hialina. Frmase por
retardo da circulacin. / T. calcificado Fleblito. / T. de
Laennec Trombo cardaco que se forma nos casos de
dexeneracin adiposa. / T. do neonato Cefalohematoma.
/ T. fibrinoso O que est formado principalmente por
fibrina e se adhire s paredes vasculares. / T. hematoblstico Aquel que se compn de globulina. / T. hematosttico O que se debe estancamento do sangue,
formado sobre todo por hemacias. / T. hialino O formado
por eritrocitos que perderon a hemoglobina. / T. infeccioso Trombo formado por material sptico. / T. marasmtico Trombo que se forma debido a unha enfermidade
caquctica. / T. mecnico O formado por obstruccin
mecnica dun vaso sanguneo. / T. mixto O que se
compn de partes de trombo branco e trombo vermello,
debido sa composicin tromboctica e eritroctica. / T.
mural O formado nunha zona do endocardio lesionada. /
T. obliterante Aquel que atranca a luz dun vaso. / T.
organizado Trombo no que se produce un proceso de
neoformacin vascular e tecido conxuntivo. / T. parasitario Trombo formado pola acumulacin de parasitos. /
T. parietal O que se adhire parede dun vaso ou cavidade cardaca. / T. post mortem O que se forma no
sistema vascular e cardaco despois da morte. / T.
primario Trombo que queda no mesmo lugar onde se
forma. / T. propagado O que se propaga na direccin da
corrente sangunea, ou o que se desprende e transportado a un lugar diferente da sa formacin. / T. traumtico Aquel que se forma por lesin dun vaso. / T.
valvular O que se introduce nunha vlvula cardaca ou
ben o trombo parietal que forma unha especie de vlvula.
/ T. vermello Trombo formado principalmente por
glbulos vermellos, debido estancamento do sangue.

tromboanxite s.f. Complexo sintomtico caracterizado

por inflamacin da parede vascular, que pode afectar
unha ou varias tnicas, pero sempre lle afecta tnica
ntima. Pdese presentar en forma aguda, obliterante e
difusa, con formacin de trombos, afectando en primeiro
lugar as arterias distais das pernas. Evoluciona por
brotes, con alteracins venosas e con ulceracins. // T.
hiperplsica ou proliferente A que se presenta con
neoformacin de tecidos. / T. obliterante Enfermidade
inflamatoria obstructiva da parede vascular, que lles

tromboembolia
afecta s estructuras vasculares das extremidades, e que
se presenta en homes adultos anda novos, causando arterite e flebite con trombose e evolucin cara isquemia
das zonas afectadas. Tamn se di enfermidade de
Buerger. / T. venosa Tromboflebite.

tromboarterite s.f. Tromboanxite que lles afecta s arterias.

tromboblasto s.m. Clula precursora da plaqueta

sangunea.

trombocinasa s.f. Factor X. Tamn se di tromboquinasa, tromboplastina.

trombocinese s.f. Coagulacin sangunea.

trombocisto s.m. Membrana que se forma arredor dun
cogulo.

trombocitemia s.f. Aumento persistente das plaquetas ou

trombocitos no sangue perifrico, que se asocia case
sempre con leucose, policitemia, enfermidade de
Hodgkin, etc. Tamn se di trombocitose. // T. hemorrxica esencial Sndrome mieloproliferativa que cursa con
aumento do nmero de plaquetas, hiperplasia megacarioctica e hepatosplenomegalia, de evolucin fatal. Tamn
se di trombocitemia primaria.

trombocito s.m. Plaqueta sangunea.

trombocitobarina s.f. Anticorpo que produce aglutinacin das plaquetas sobre os tripanosomas. V. fenmeno
de Rieckenberg.

trombocitocrito s.m. Aparello para determina-lo nmero

de plaquetas no sangue.

trombocitlise s.f. Destruccin de plaquetas sanguneas.

trombocitopata s.f. Alteracin da funcin plaquetaria
que se manifesta por un defecto da adhesividade e da
agregabilidade das plaquetas e causa trastornos cuantitativos, cualitativos e funcionais da hemostase. Poden ser
formas conxnitas (enfermidade de Glanzmann, enfermidade de Wilebrand), ou adquiridas, secundarias a outras,
como a sndrome mieloproliferativa, uremia, hepatopatas, etc.

trombocitopenia s.f. Diminucin do nmero de

plaquetas do sangue. Tamn se di trombopenia. // T.
esencial Prpura hemorrxica.

trombocitopoese s.f. Proceso de formacin de plaquetas

sanguneas, que pasa pola formacin de megacariocitos,
os cales dan lugar s plaquetas.

trombocitose s.f. Incremento do nmero de plaquetas

sanguneas. Tamn se di trombocitemia.

tromboclase s.f. Destruccin ou disolucin dun trombo.

tromboelastografa s.f. Estudio da coagulacin do
sangue por medio do tromboelastgrafo, aparello que
permite rexistrar fotograficamente tdalas fases da
formacin e evolucin do cogulo.

tromboembolia s.f. Embolia ou oclusin completa dun

vaso por un trombo. Tamn se di tromboembolismo.

tromboembolismo

tromboembolismo s.m. Tromboembolia.

trombofilia s.f. Tendencia a padecer trombose.
tromboflebite s.f. Inflamacin das paredes venosas que
pode causar unha trombose secundaria. Tamn se di
tromboanxite venosa.

tromboide adx. Semellante a un trombo.

trombolinfanxite s.f. Trombose acompaada de linfanxite.

tromblise s.f. Destruccin de trombos.

trombopata s.f. Enfermidade ou anomala da produccin de plaquetas ou da sa funcin.

trombopenia s.f. 1. Trombocitopenia. 2. Diminucin da

coagulacin do sangue.

tromboplsico-a adx. Que causa ou acelera a formacin

de cogulos.

tromboplstida s.f. Plaqueta sangunea.

tromboplastina s.f. Substancia que ten actividade tromboplstica. Tamn se di trombocinasa ou tromboquinasa. // T. hstica Factor III.

trombopoese s.f. Proceso de formacin de plaquetas

sanguneas e elementos necesarios para a formacin de
trombos.

tromboquinasa s.f. Trombocinasa.

trombosado-a adx. Afecto de trombose.
trombose s.f. Proceso de formacin ou desenvolvemento
dun trombo, que ocasiona a oclusin vascular. // T. activa
Trombose producida por retardo da circulacin. / T. arterial ou venosa Trombose que se produce nas arterias ou
nas veas, respectivamente. / T. de Ribbert A que se
produce no corazn e nos grandes vasos, na agona. / T.
pasiva A formada por estancamento do sangue nun vaso.
/ T. puerperal Trombose venosa que aparece despois dun
parto.

trombosina s.f. Trombina.

trombosinusite s.f. Trombose secundaria inflamacin
dun seo dural.

trombostase s.f. Estancamento do sangue que se asocia

formacin de trombos.

tromboxano s.m. V. prostaciclina ou prostaglandina.

tromboxnese s.f. Formacin de trombos.
trombxeno-a adx. Que produce trombos.
tromexano s.m. Nome comercial espaol do ter etlico
da dicumarina, que se emprega como anticoagulante.

tromofilia s.f. Predisposicin para os tremores.

tromofobia s.f. Medo enfermizo a tremer ou a sufrir
tremores.

tromofona s.f. Voz tremente.

tromografa s.f. Rexistro grfico dos tremores.

788

tromomana s.f. Delirium tremens.

trompa s.f. En anatoma, tubo ou conducto. // T. auditiva
ou t. de Eustaquio Cada un dos conductos osteofibramentosos que comunican a caixa timpnica coa farinxe,
equilibrando a presin area desta cavidade coa presin
atmosfrica exterior. / T. de Falopio ou t. uterina Cada
un dos dous tubos membranosos que van desde o tero
ata o ovario, situadas entre as das follas do ligamento
ancho. Tamn se di oviducto.

tronco s.m. 1. Parte do corpo humano onde se insiren as

extremidades e a cabeza. 2. Parte principal dun nervio ou
dun vaso. // T. arterioso Tronco arterial principal do
corazn fetal que d lugar aorta e arteria pulmonar. /
T. basilar O formado pola unin das arterias vertebrais. /
T. braquioceflico Arteria grande que sae do arco da
aorta e se divide formando a arteria subclavia dereita e a
cartide comn. / T. broncomediastnico dereito Tronco
linftico formado pola unin dos vasos linfticos dos
bronquios e mediastino do lado dereito, que verte no
conducto linftico dereito. / T. celaco Tronco arterial
que sae do primeiro segmento da aorta abdominal. / T.
linftico lumbar Cada un dos dous grandes vasos linfticos que van desde os ganglios linfticos lumbares
cisterna de Pecquet. / T. simptico Cada unha das cadeas
de ganglios simpticos situadas a cada lado da columna
vertebral, desde a base do cranio ata o cccix. / T. tibioperoneo Rama posterior da bifurcacin da arteria
popltea. / T. xugular Tronco linftico que drena os
ganglios cervicais e desemboca no conducto torcico.

troncular adx. Relativo ou pertencente a un tronco.

tropeolina s.f. Colorante de anilina de cor alaranxada,
que se emprega como reactivo dos cidos porque se
volve pardo en contacto con eles.

tropese s.f. Tendencia accin que amosa unha substancia.

tropidina s.f. Substancia lquida oleosa, formada pola

deshidratacin da tropina.

tropina s.f. 1. Substancia cristalina derivada da atropina,

de cheiro semellante do tabaco. 2. Opsonina.

tropismo s.m. 1. Tendencia de certas clulas ou organismos a reaccionar dunha forma determinada a estmulos externos. Flase de tropismo positivo ou negativo
segundo o estmulo atraia ou rexeite, respectivamente, o
organismo. 2. Movemento da materia orgnica por
influencia de causas ambientais. Segundo as distintas
causas, existen diversas formas: fototropismo, xeotropismo, quimiotropismo, etc.

tropmetro s.m. 1. Instrumento que mide a rotacin do

globo ocular. 2. Aparello co que se mide o grao de torsin
dun so longo.

tropomiosina s.f. Protena presente no tecido muscular,

que acta como reguladora do proceso de contraccin.

troquino s.m. Tuberosidade menor da cabeza do mero.

troquter s.m. Tuberosidade maior da cabeza do mero.

789

Trousseau, signo de V. signo.

trufa s.f. Tuber cibarium, fungo subterrneo comestible
que se lle atriben propiedades afrodisacas.

trusin s.f. 1. Impulso, propulsin. 2. En odontoloxa,

mala posicin dos dentes.

Trypanoplasma Xnero de parasitos esporozoos semellantes Trypanosoma, pero cun flaxelo nos dous
extremos, que se atopan principalmente en peixes.

Trypanosoma Xnero de protozoos flaxelados da clase

zoomastigophora, que causan diversas enfermidades no
home e animais en varias zonas de frica e Amrica. A
este xnero pertencen especies coma o Trypanosoma
cruzi, causante da tripanosomase americana ou enfermidade de Chagas; o Trypanosoma evasi, especie da India
que causa a surra; o Trypanosoma gambiense, responsable da enfermidade do sono.

tse-tse s.f. Mosca do xnero Glossina de frica central e

occidental, que transmite varias especies de tripanosomas.

TSH Siglas en ingls da hormona estimulante da tiroide,

chamada tirotropina ou hormona tirotropa.

tsutsugamushi s.f. V. febre fluvial xaponesa.

tuba s.f. (lat.) Tubo ou trompa.
tubrico-a adx. Relativo ou pertencente a un tubo ou a
unha trompa, sobre todo trompa de Falopio.

tubectoma s.f. Salpinxectoma.

tuber s.m. (lat.) Engrosamento, tubrculo ou prominencia.
// T. cinereum Prominencia nerviosa situada no chan do
III ventrculo, e unida hipfise polo talo pituitario.

tubercula cuadrixmina loc. Corpos cuadrixminos. //

T. miliaria Acne miliar.

tubercular adx. 1. Semellante a un tubrculo ou a un

ndulo. 2. Tuberculoso.

tuberculasa s.f. Extracto de xermes da tuberculose.

tuberclide s.f. Afeccin cutnea de orixe tuberculosa.
Tamn se di toxituberclide. // T. papulonecrtica
Acne de carcter escrofuloso en forma de ppulas que se
necrosan e deixan unha cicatriz. Tamn se di acne,
acnite, foliculite, tuberculoide.

tuberculina s.f. Protena que se obtn por filtracin de

cultivos de Mycobacterium tuberculosis, que se emprega
para o diagnstico da tuberculose, porque manifesta unha
hipersensibilidade retardada consecutiva infeccin. As
tuberculinas mis empregadas actualmente son a tuberculina PPD e a tuberculina de Koch. Cando, trala sa
inxeccin drmica, a reaccin positiva, indica a existencia actual ou previa dun contacto co axente infectante.
// T. de Buchner A que se obtn por filtracin do protoplasma de bacilos da tuberculose, extrado por presin
hidrulica. / T. nova Emulsin de bacilos triturados e
desecados baldeiro, en auga destilada, da que se
obteen as tuberculinas TO e TR. / T. PPD Siglas do

tubrculo
ingls Purified Protein Derivative. Derivado proteico
purificado obtido por filtracin dun cultivo de Mycobacterium tuberculosis, precipitado con sulfato amnico. / T.
purificada Precipitado dunha tuberculina redisolto en
alcohol de 80. / T. TO Tuberculina obere superior. Capa
superior da tuberculina nova sometida a unha potente
centrifugacin, que contn as partes solubles en glicerina.
/ T. TR Tuberculina residual ou capa inferior da tuberculina nova centrifugada, tratada con osxeno, que contn
os constituntes insolubles en glicerina. / T. vella ou
antiga A que obtivo Koch por filtracin dun cultivo de
Mycobacterium tuberculosis despois de quentalo.

tuberculinizable adx. Predisposto tuberculose.

tuberculinizacin s.f. Tratamento mediante tuberculina
ou aplicacin de tuberculina con fins diagnsticos.

tuberculinoterapia s.f. Uso teraputico da tuberculina.

tuberculite s.f. Inflamacin dun tubrculo.
tuberculxeno-a adx. Que causa tuberculose.
tuberculizacin s.f. 1. Formacin de tubrculos. 2.
Infeccin co bacilo da tuberculose.

tubrculo s.m. 1. Prominencia natural, pequena e redondeada, situada nun tecido ou nun rgano. 2. Lesin que
caracteriza a tuberculose, que presenta o aspecto dunha
masa gris dura, formada pola unin de varios folculos
tuberculosos. Tamn se di tubrculo miliar ou tubrculo gris. 3. Engrosamento situado na raz dalgunhas
plantas. // T. anatmico Ndulo cutneo liso, que
aparece nas picadas ou cortes que se poden facer accidentalmente efectuar diseccins de cadveres. Tamn
se di verruga necroxnica. / T. artrtico Concrecin
gotosa formada nunha articulacin. / T. carotdeo ou de
Chassaignac Ndulo da rama anterior da apfise transversa da vrtebra CVO, que serve como referencia da
arteria cartide primitiva. / T. cigomtico Elevacin
situada na parte anterior da apfise cigomtica, na que se
insire o ligamento lateral externo da articulacin temporomaxilar. / T. cinreo Tuber cinereum. / T. conoide
Tuberosidade da clavcula na que se insire o ligamento
coraco-clavicular. / T. cuadrixmino anterior ou superior Cada unha das prominencias da rexin posterosuperior dos pednculos cerebrais, relacionadas coa va ptica
reflexa. / T. cuadrixmino posterior ou inferior Cada
unha das prominencias situadas na zona posteroinferior
dos pednculos cerebrais, relacionadas coa va auditiva
reflexa. / T. da pube Prominencia situada na parte interna
da beira superior da rama horizontal da pube, na que se
insire o arco femoral da crista da pube. / T. da tibia
Eminencia situada na parte anterosuperior da tibia, na
que se insire o ligamento rotuliano. / T. de Babes Masas
celulares que se forman no bulbo raqudeo e nos ganglios
espiais por supostas lesins consecutivas rabia. / T. de
Ghon Lesin de Ghon. / T. de Lisfranc Eminencia
situada na primeira costela na que se insire o msculo
escaleno anterior, e que serve como punto de referencia
da arteria subclavia. / T. de Morgagni 1. Tubrculo de
Wrisbery. 2. Eminencia en forma de ndulo situado na

tuberculocele
pregadura aritenoepigltica, diante do tubrculo de
Santorini. / T. de Santorini Eminencia cartilaxinosa no
vrtice de cada cartilaxe aritenoide. / T. de Wrisberg
Pequeno ndulo na pregadura aritenoepigltica, diante
do tubrculo de Santorini. / T. deltoide Eminencia da
clavcula na que se insire o tendn do msculo deltoide.
/ T. do aductor Eminencia do fmur na que se insire o
tendn do aductor maior. / T. doloroso Eminencia dolorosa no tecido subcutneo, cerca das articulacins, nas
zonas de terminacin dun nervio sensitivo. / T. epigltico
Prominencia triangular que existe s veces na parte
posterior da epiglote, formada por unha pequena masa de
tecido adiposo situada entre a cartilaxe e a mucosa. / T.
escaleno Tubrculo de Lisfranc. / T. farnxeo Prominencia da apfise basilar do so occipital na que se insire
o msculo constrictor da farinxe. / T. mamilar Cada un
dos dous tubrculos redondeados situados no chan do
diencfalo, unidos tlamo ptico e mesencfalo. / T.
mentoniano Cada unha das prominencias situadas na
parte inferior da mandbula, s lados da protuberancia
mentoniana. / T. miliar Lesin caracterstica da tuberculose. / T. plantar Prominencia do primeiro metatarsiano.
/ T. post mortem Tubrculo anatmico. / T. pterigoide
Eminencia situada na cara interna do maxilar inferior, na
que se insire o msculo pterigoide interno. / T. sifiltico
Goma sifiltica. / T. supraglenoide ou infraglenoide
Prominencia situada na parte superior e inferior, respectivamente, da cavidade glenoide da escpula, na que se
insiren as porcins longas do bceps e trceps, respectivamente. / T. vertebral Eminencia situada na apfise transversa das ltimas vrtebras dorsais. / T. xenital
Eminencia situada diante da cloaca do embrin, a partir
da que se desenvolvern o pene e o cltoris. / T. xugular
Cada unha das prominencias situadas a cada lado do
orificio occipital, na cara interna deste so.

tuberculocele s.f. Tumor de natureza tuberculosa.

tuberculocida s.f. Axente que destre os bacilos tuberculosos.

tuberculoderma s.m. Tubrculo dermatoso de natureza

tuberculosa. // T. micropapuloso Lique escrofuloso.

tuberculofibrose s.f. Tuberculose ou tise fibrosa.

tuberculofobia s.f. Medo enfermizo a contrae-la tuberculose.

tuberculoide s.f. 1. Tuberclide. // adx. 2. Semellante

tuberculose.

tuberculoidina s.f. Tuberculina sen bacilos, polo tratamento con alcohol.

tuberculoma s.m. 1. Formacin pseudotumoral de orixe

tuberculosa. 2. Tumoracin formada pola confluencia de
tubrculos. 3. Absceso tuberculoso. // T. en placa Meningoencefalite tuberculosa na que se forman placas no
crtex cerebral, que se acompaa de clnica tumoral.

tuberculomana s.f. Crenza obsesiva de que se padece

tuberculose.

790

tuberculomucina s.f. Substancia mucinoide preparada a

partir dos caldos de cultivo vellos do bacilo da tuberculose, con peptona e glicerina.

tuberculoplasmina s.f. Tuberculina de Buchner.

tuberculose s.f. Enfermidade infecciosa causada por
bacterias do xnero Mycobacterium, especialmente as
especies Mycobacterium tuberculosis e Mycobacterium
bovis, que se pode presentar en das formas: como un
proceso agudo diseminado (tuberculose miliar) ou como
un proceso crnico localizado, de tipo granulomatoso.
Caracterzase por unha reaccin inflamatoria a partir da
cal se forman ndulos ou tubrculos. Transmtese por va
area ou dixestiva (especialmente a travs do leite de
vacas enfermas ou portadoras do bacilo), sendo a area a
mis frecuente no home, e na sa xnese interveen
factores inmunoalrxicos e sociais, destacando a forma
pulmonar da enfermidade. A lesin tpica un granuloma
constitudo na sa parte central por clulas xigantes e
clulas epiteloides, e na perifrica por linfocitos cheos de
bacilos. Mis adiante este granuloma necrsase, no
proceso de caseificacin, e este granuloma caseificado
pdese calcificar ou ben abrirse a un bronquio, eliminando o seu contido. Por va hemtica ou linftica o
bacilo pode chegar a ganglios linfticos, e a outros
rganos, como: as meninxes, onde d lugar meninxite
tuberculosa, sos, producindo osteomielite tuberculosa,
ril (tuberculose renal), etc. O tratamento lvase a cabo
mediante antibiticos e quimioterpicos: isoniacida,
cido nicotnico, etambutol, estreptomicina, rifampicina,
etc. // T. aberta Forma de tuberculose aberta exterior
ou comunicada co exterior. / T. aeroxnica A que se
contrae por inhalacin de bacilos tuberculosos. / T.
bovina Tuberculose do gando bovino, provocada polo
Mycobacterium bovis e transmisible home. / T. broncoxnica Tuberculose pulmonar debida extensin da
infeccin por va bronquial. / T. cirrxica Tuberculose
sea que se presenta sobre todo nas articulacins, xeralmente bovina, caracterizada pola destruccin do tecido
seo e a formacin de abscesos fros, que poden ser
tratados por medios cirrxicos. / T. cutis Tuberculose
cutnea ou tuberclide. / T. dos ganglios linfticos
Escrfula. Supuracin caseosa dos ganglios, frecuente na
infancia. / T. intestinal A que se caracteriza pola aparicin de lesins ulcerosas, sobre todo no tecido linfoide do
intestino. / T. larnxea A localizada na larinxe, que pode
ser primitiva ou secundaria tuberculose pulmonar, e que
se caracteriza pola formacin de granulacins e lceras
nas cordas vocais e outras zonas larnxeas, asociadas con
larinxite, dispnea, disfaxia, etc. / T. mesentrica Peritonite tuberculosa ou tabe mesentrica. / T. miliar aguda
Forma diseminada de tuberculose aguda, que pode ser
primitiva ou secundaria a unha tuberculose local crnica,
na que aparecen lesins tuberculosas en varios rganos a
un tempo, debido diseminacin do bacilo por va hemtica. / T. pechada Aquela na que os bacilos non poden
sar exterior, polo que non transmisible: complexo
primario, tuberculose ganglionar, etc. / T. primaria
Reaccin consecutiva primoinfeccin do bacilo tuber-

791
culoso, que consiste nunha reaccin granulomatosa focal
de carcter caseoso, situada no parnquima do rgano
afectado e nos ganglios linfticos prximos. Normalmente de curso benigno e remata con calcificacin dos
tubrculos. Localzase mis frecuentemente no pulmn,
sobre todo na infancia. Tamn se di complexo primario.
/ T. pulmonar Tuberculose localizada no pulmn, que
pode presentar das formas: a forma aguda, chamada
tamn tise galopante, caracterzase pola sa evolucin
rpida, pero presentando as mesmas alteracins c forma
crnica ou comn. Esta, tamn chamada tise comn, a
forma mis frecuente de tuberculose, e caracterzase pola
aparicin nos vrtices pulmonares comezo, e logo no
resto do pulmn, de granulomas ou tubrculos, con
condensacin do tecido pulmonar e dexeneracin caseosa
que ocasiona o amolecemento do tecido e a formacin de
cavernas. Os sntomas locais comprenden entre outros
tose seca, expectoracin mucosa e s veces hemoptise, e
varan segundo as fases nas que se desenvolve o proceso:
no primeiro perodo ou de infiltracin destacan a inspiracin ruidosa, expiracin prolongada e sopro; no segundo
perodo ou de amolecemento, estertores subcrepitantes,
mucosos e tose con expectoracin na que se atopa o
bacilo. No terceiro perodo ou de escavacin aparece a
tose cavernosa, broncofona, etc. A clnica xeral caracterzase por febre, perda de apetito, adelgazamento,
sudacin matutina e caquexia progresiva. A enfermidade
curable pola formacin arredor do foco tuberculoso
dunha cpsula de tecido fibroso que prevn a extensin
do proceso.

tuberculosilicose s.f. Silicose asociada con tuberculose

pulmonar.

tuberculosttico-a adx. Que inhibe o desenvolvemento

do bacilo tuberculoso.

tuberculotoxina s.f. Toxina do bacilo tuberculoso.

tuberculum s.m. (lat.) Tubrculo.
tuberisquiotrocantreo s.m. Msculo cadrado crural.
tuberosidade s.f. 1. Protuberancia redondeada que se
presenta nas partes santes dalgns sos, na que se insiren
msculos ou ligamentos. 2. Tumoracin carnosa
nalgunhas races. // T. bicipital Eminencia situada na
superficie anterointerna do colo do radio, na que se insire
o bceps. / T. da tibia Eminencia lonxitudinal da cara
anterior da porcin superior da tibia, onde se insire o ligamento rotuliano. / T. deltoide Prominencia do mero na
que se insire o msculo deltoide. / T. gltea Eminencia
situada na superficie externa da parte superior do so
ilaco, na que se insire o ligamento sacroilaco posterior.
/ T. isquitica Extremo do isquion no que se insiren
varios msculos, e que soporta o corpo en posicin
sentada. / T. maior do mero Eminencia situada debaixo
da parte externa da cabeza do mero, na que se insiren os
msculos supraespioso, infraespioso e redondo menor.
/ T. malar Prominencia do pmulo. / T. menor do
mero Eminencia situada debaixo da parte interna da

tubo
cabeza do mero, na que se insire o msculo subescapular. / T. radial Tuberosidade bicipital.

tuberositas s.f. (lat.) Tuberosidade.

tuberoso-a adx. Semellante a un tubrculo ou que ten
tubrculos.

tubo s.m. 1. Estructura anatmica ou instrumento que ten

forma cilndrica, alongado e oco. 2. Ampola de radiografa. // T. areo Parte tubular do aparello respiratorio.
/ T. auditivo Trompa de Eustaquio. / T. cardaco rgano
embrionario cilndrico, precursor do corazn. Na sa
parte anterior orixnase o sistema artico, e o posterior
recibe a vea onfalomesentrica. / T. cerebromedular
Conducto neural. / T. de Bayeux Variedade de cnula
para a intubacin larnxea. / T. de Chaoul Variedade de
ampola para o tratamento mediante radioterapia de baixa
voltaxe e a curta distancia. / T. de Crookes Ampola de
vidro coa que Roentgen descubriu os raios X. / T. de
cultivo Tubo de cristal cerrado por un extremo, no cal se
pode atopa-lo medio de cultivo en varias posicins. / T.
de Dbove Sonda para o lavado gstrico. / T. de drenaxe
Dren. / T. de Durham Variedade de cnula articulada de
traqueotoma. / T. de empiema Tubo de goma co que se
drena o pus dun empiema. / T. de ensaio Tubo de vidro
cerrado por un extremo, no cal se levan a cabo reaccins
qumicas. / T. de Esbach Tubo de ensaio cunha escala
para medi-la cantidade de albumina na urina mediante un
reactivo. / T. de Faucher Sonda gstrica comn. / T. de
fermentacin Tubo en forma de U cun dos brazos
cerrado, para determina-la formacin de gas polas bacterias. / T. de Guisez Tubo de goma para uso permanente
no cancro de esfago. / T. de Jutte Variedade de sonda
duodenal que se emprega para irrigacin, aspiracin e
alimentacin. / T. de Kehr Tubo de goma en forma de T
para a drenaxe das vas biliares. / T. de Keidel Tubo que
se emprega para obter sangue dunha vea por medio do
baleiro. / T. de Kelly Proctoscopio e sigmoidoscopio. / T.
de Kenard Tubo de raios catdicos. / T. de Killian
Aparello para a extraccin de corpos estraos da traquea
e do esfago. / T. de Kyon Tubo de vidro cerrado por un
extremo e rematado polo outro nunha pipeta capilar, cun
burato para dar sada aire, que se emprega para recoller
mostras de sangue mediante unha puncin da pel. / T. de
Marion Tubo de goma co que se realizan lavados vesicais. / T. de Miescher Quistes alongados que se forman
nos msculos de persoas afectadas de sarcosporidiose,
nos que se aloxan os parasitos. / T. de Miller-Abbot
Sonda nasal de 2,5 m de lonxitude, de dobre luz, unha
delas mis estreita c outra, que serve para inchar un
pequeno globo situado no seu extremo, co fin de estimula-la peristalse e leva-la sonda parte dereita do intestino. A segunda luz serve para realiza-la aspiracin intestinal. / T. de Neuber Tubo de drenaxe sea. / T. de
Paul-Mixter Tubo de vidro de calibre ancho para a anastomose intestinal temporal. / T. de Penrose Tubo de
drenaxe aplanado de goma fina cunha luz virtual, dentro
do cal se introduce unha gasa enrolada coma un cigarro,
que sobresae polos extremos do tubo. / T. de Rainey
Tubo de Miescher. / T. de raios catdicos Ampola de

tuboabdominal
baleiro cunha pequena abertura no nodo que permite a
sada dos raios catdicos. / T. de raios X Ampola de
baleiro con electrns obtidos do gas do tubo ou do ctodo
quentado. Se se lle aplica unha diferencia de potencial
grande, os electrns desprzanse a gran velocidade cara
nodo, onde se paralizan bruscamente orixinando os
raios X. / T. de traqueotoma Cnula cilndrica curvada
que se insire no orificio da traqueotoma. / T. de Voltolini Tubo pequeno que se emprega para manter aberta
unha incisin practicada na membrana timpnica. / T. de
Wintrobe Tubo de vidro graduado para determina-la
velocidade de sedimentacin eritroctoca. / T. dixestivo
Conducto que vai desde a boca ata o ano, formando parte
do aparello dixestivo. / T. en T Tubo de drenaxe que ten
forma de T para que se sostea. / T. esofxico 1. Esfago.
2. Sonda de goma para a alimentacin forzada ou para o
baldeirado gstrico. / T. larnxeo Cnula para a prctica
da intubacin. / T. nervioso Fibra nerviosa con mielina. /
T. neural Rudimento do sistema nervioso do embrin. /
T. otofarnxeo Trompa de Eustaquio. / T. otoscpico
Tubo de goma de 60 cm de lonxitude, que se aplica por
un extremo odo do paciente e polo outro odo do
observador, para practica-lo experimento de Valsalva. / T.
recto Tubo urinfero. / T. seminfero Tbulo seminfero.
/ T. urinfero Cada un dos conductos diminutos,
formados por unha membrana basal tapizada de epitelio,
que forman a unidade anatmica e histolxica do parnquima renal. Constan de dous segmentos: os tubos urinferos contornados e os rectos.

tuboabdominal adx. Relativo ou pertencente trompa

de Falopio e abdome.

tuboanexopexia s.f. Fixacin cirrxica dos anexos

uterinos.

tubocurarina s.f. Alcaloide que se obtn da Chondodendron tomentosum, coa accin caracterstica do curare,
que se emprega para relaxa-la musculatura nas intervencins cirrxicas.

tuboligamentario-a adx. Relativo trompa de Falopio

e ligamento ancho.

tuboovrico-a adx. Relativo trompa de Falopio e

ovario.

tuboovariotoma s.f. Escisin dos ovarios e da trompa

de Falopio.

tuboperitoneal adx. Relativo trompa de Falopio e

peritoneo.

tubotimpnico-a adx. Relativo trompa de Eustaquio e

tmpano.

tubouterino-a adx. Relativo ou pertencente trompa de

Falopio e tero.

tubovaxinal adx. Relativo ou pertencente trompa de

Falopio e vaxina.

tubulado-a adx. 1. Que pose tubos, ou est constitudo

por eles. 2. Tubular.

792

tubular adx. 1. Pertencente ou relativo s tbulos renais.

2. Que ten forma de tubo.

tubulina s.f. Protena semellante actina muscular que

constite as pequenas fibras externas dos cilios epiteliais.

tbulo s.m. Tubio ou conducto moi pequeno ou microscpico, especialmente os que se atopan nos testculos e
no ril. // T. de Albarrn Cada un dos conductos glandulares que existen na prstata, entre a capa muscular e a
mucosa. / T. de Henle Tubo urinfero. / T. dentinal Cada
un dos conductos da dentina que van desde a polpa
dentaria ata a periferia. / T. seminfero Cada un dos
conductos, primeiro tortuosos (tbulos seminferos
contornados) e logo rectos (tbulos seminferos rectos),
que se atopan nos lbulos testiculares formando a rede
testicular de Haller, a cal orixina os conductos aferentes
que penetran no epiddimo. A sa funcin producir e
segregar espermatozoides.

tubuloacimoso-a adx. Da estructura que tubular e con

forma de acio mesmo tempo.

tubuloalveolar adx. Que est composto por tbulos

ramificados que rematan en alvolos, como na porcin
perifrica do tecido pulmonar.

tubulocisto s.m. Dilatacin cstica dun tbulo.

tubulodermoide s.m. Tumor dermoide debido persistencia do conducto fetal.

tubulosacular adx. Tubular e sacular mesmo tempo.

tubuloso-a adx. Que ten forma de tbulo ou de tubo, ou
que contn estas estructuras. Tamn se di tubular.

tubus s.m. (lat.) Tubo.

tularemia s.f. Zoonose causada pola Francisella tularensis ou Pasteurella tularensis, que se caracteriza polo
inchazo dos ganglios linfticos. O microorganismo transmtese home por inxestin de carne contaminada (principalmente de caza menor), ou a travs da pel pola picadura de insectos parasitos de animais enfermos. Despois
dunha incubacin duns 2-4 das aparece de speto febre
alta, calafros, nuseas, vmitos e deterioro xeneralizado.
Comeza cunha lesin local ulcerosa, con tumefaccin
ganglionar e supuracin posterior. A evolucin semellante dun cadro febril de das a catro semanas de duracin. Tamn se di enfermidade de Francis, pseudopeste
dos roedores.

tulasa s.f. Soro obtido por Behring de cultivos do Mycobacterium tuberculosis, que antigamente se empregaba
na inmunizacin contra a tuberculose.

tulio s.m. Elemento metlico moi raro, de smbolo Tm.

Tulpius, vlvula de V. vlvula.
tumefaccin s.f. Aumento de volume dunha parte ou
rgano por infiltracin, tumor ou edema. Tamn se di
inchazn, inchazo, inchume, tumescencia. // T. albuminosa ou t. turbia Aumento de volume do protoplasma
celular, que ademais se volve opaco, debido acumulacin de granulacins albuminoides.

793

tumefaciente adx. Que causa tumefaccin.

tumefacto-a adx. Inchado.
tumescencia s.f. Tumefaccin, inchazn.
tumescente adx. Inchado, tumefacto.
tmido-a adx. Inchado, tumefacto ou edematoso.
tumor s.m. 1. Tumefaccin, inchazn patolxica. 2. Un
dos signos cardinais da inflamacin. 3. Neoformacin de
tecido, de carcter progresivo, na que a multiplicacin
non est controlada totalmente polos sistemas reguladores do organismo. Tamn se di neoplasia. // T.
adenoide Adenoma. / T. adiposo. Lipoma. / T. amiloide
O formado por substancias hialinas acidfilas. / T. aneurismtico Aneurisma. / T. benigno O formado por
clulas de estructura, organizacin e actividade funcional
moi semellantes s do tecido normal, do que proceden, e
que amosan un grao de anaplasia baixo respecto da dos
tumores malignos. O seu crecemento expansivo depende
da sa localizacin: en rganos slidos encapslanse, e
en rganos con cavidades tenden a formar plipos ou
verrugas. Non teen capacidade infiltrativa e invasiva, e
non provocan metstase, de xeito que a sa accin prexudicial dbese a fenmenos compresivos de tecidos.
Despois da extirpacin, algns poden recidivar localmente. / T. branco Tuberculose dun so ou dunha articulacin. / T. canceroso Tumor maligno. Tamn se di
cancro. / T. carcinoide O formado por clulas arxentafns de evolucin lenta, con pouca capacidade invasiva e
poder de provocar metstase a distancia. Localzase
preferentemente nos bronquios, intestino delgado, apndice e recto, anda que pode atoparse noutros lugares do
organismo. Pode liberar substancias vasoactivas como a
serotonina e a calicrena, causando a sndrome carcinoide
que provoca alteracins vasomotoras manifestadas por
rubefaccin e hipotensin, diminucin da motilidade
intestinal, dor abdominal, diarrea, cadros asmticos e
lesins endocardacas. / T. cartilaxinoso Condroma ou
endocondroma. / T. coloide Mixoma. / T. conxuntivo O
que se desenvolve a partir de calquera estructura do
tecido conectivo: lipoma, fibroma, glioma, condroma,
sarcoma, etc. / T. da teca ovrica Tecoma. / T. de
Brenner Ooforoma folicular. / T. de Burkitt Linfoma de
Burkitt. / T. de Buschke-Lwenstein Condiloma acuminado xigante con tendencia malignizacin, pero histoloxicamente benigno. / T. de clulas alfa O que se forma
pola proliferacin das clulas alfa dos illotes de Langerhans do pncreas. / T. de clulas cromafns Feocromocitoma. / T. de clulas de Leydig O que ten a sa orixe nas
clulas intersticiais do testculo, pouco frecuente e xeralmente benigno, que se asocia coa sndrome de actividade
hormonal (virilizacin precoz). Tamn se di t. de clulas
intersticiais do testculo. / T. de clulas granulosas do
ovario O orixinado a partir das clulas da capa granulosa
do ovario, que se pode asociar cunha excesiva produccin de estrxenos, causando hiperplasia endometrial,
metrorraxias, etc. Tamn se di carcinoma de clulas
granulosas do ovario. / T. de clulas xigantes do so
Tumor, que pode ser benigno ou maligno, formado por

tumoracin
clulas multinucleadas semellantes s osteoblastos. Pode
causar fracturas espontneas, dores, etc. / T. de Ewing
Tumor maligno do so que se orixina na medula dos sos
longos en persoas novas, provocando principalmente dor,
febre e leucocitose. Tamn se di sarcoma de Ewing. / T.
de Grawitz Hipernefroma, ou carcinoma, das clulas
renais. / T. de Krompecher Ulcus rodens. / T. de
Krukenberg Carcinoma primitivo do tracto gastrointestinal, que provoca metstase ovrica, a cal moitas veces
diagnosticada antes c tumor primitivo. / T. de Nelaton
O que deriva da parede abdominal. / T. de Pancoast
Tumor dos vrtices pulmonares que invade e destre as
costelas e vrtebras e pasa s plexos nerviosos braquiais,
causando dor e parlise das extremidades superiores.
Case sempre se trata dun carcinoma escamoso. / T. de
Pancoast-Tobas Combinacin da sndrome de Horner
con tumor maligno no vrtice pulmonar observado radioloxicamente. / T. de Rathke Craniofarinxioma, tumor da
sela turca que se desenvolve na bolsa de Rathke. / T. de
Recklinghausen Adenoleiomioma formado na parede
posterior do tero. / T. de Spiegler Epitelioma benigno
mltiple do coiro cabeludo. / T. de Steiner Ndulos
situados xunto s articulacins ou ndulos de Jeanselme.
/ T. de Wilms Tumor renal maligno de crecemento rpido
que se d na primeira infancia. Est formado por
elementos embrionarios e causa metstase facilmente. /
T. dermoide Teratoma que pode reproducir calquera
tecido conxuntivo do organismo, como clulas epiteliais,
graxa, pelos, uas, so, cartilaxe e dentes. Deriva das tres
follas do blastoderma embrionario, e xeralmente
benigno, especialmente os de natureza qustica. / T.
desmoide Tumor fibroso orixinado no tecido muscular
ou celular subcutneo. / T. ectodrmico O que deriva do
epitelio cutneo e das mucosas. / T. embrionario O derivado do tecido embrionario. / T. endodrmico O derivado do endoderma. / T. fibrocelular Fibroma. / T. fro
Escrfula. / T. infiltrativo O que invade os tecidos. / T.
maligno Tumor que provoca a invasin dos tecidos
prximos e metstase a distancia, con capacidade de
destruccin e maior grao de anaplasia cs tumores
benignos. / T. mixto O formado por mis dun tipo de
tecido. / T. mucoso Mixoma. / T. muscular Mioma. / T.
papilar Papiloma. / T. qustico O que presenta unha
cavidade con parede epitelial que o separa dos rganos
adxacentes, con contido lquido ou xelatinoso. / T. slido
O que presenta moita cantidade de clulas neoplsicas,
especialmente carcinomas e adenocarcinomas. / T. ulcerado Aquel que presenta perda de substancia por necrose
dos tecidos debida falta de nutricin vascular por
compresin ou infiltracin dos vasos sanguneos polo
propio tumor. A ulceracin normalmente central, e se
ocorre na superficie libre os bordos son vexetantes (ulcus
rodens); se ocorre nun rgano slido abscesifcase no
centro (tumor abscesifical). / T. vascular Anxioma. / T.
vexetante Excrecencia cos bordos delimitados, case sen
infiltracins de estructuras vecias. / T. xelatinoso
Mixoma. / T. xerminal O que deriva de clulas xerminais.

tumoracin s.f. 1. Tumor. 2. Tumefaccin.

tumultus sermonis

794

tumultus sermonis loc. (lat.) Logorrea no grao mximo.

tnel s.m. Conducto aberto. // T. carpiano Tnel osteofi-

turbinal adx. Relativo ou pertencente s cornetos nasais.

turbinectoma s.f. Incisin cirrxica dun corneto ou

broso formado polos sos e o ligamento transverso do

carpo, polo que pasan o nervio mediano e os tendns
flexores da man.

turbio-a adx. Con aspecto atoldado, por ter substancias

tunelizacin s.f. Creacin artificial dun conducto nun

rgano, especialmente nun so.

tunga penetrans loc. (lat.) Nigua, tunxase.

tungsteno s.m. Elemento metlico duro, de smbolo W ou
Tu, con peso atmico 183,6 e peso especfico 19,13.
Algns dos seus derivados emprganse en radiografa e
como reactivos qumicos. Tamn se di volframio.

tnica s.f. Membrana que cobre un rgano ou parte del. //

T. albuxnea Capa de tecido fibroso que envolve un
rgano ou parte del, especialmente a capa fibrosa do
testculo ou do ovario. / T. adventicia Capa externa dun
vaso sanguneo. / T. dartos Capa muscular da base do
testculo. / T. de Bichat Capa interna dun vaso
sanguneo, formada por clulas endoteliais rodeadas de
fibras elsticas e tecido conxuntivo. / T. de Rysch Parte
interna da coroide. / T. elstica Capa media dunha
arteria. / T. eritroide Cremster. / T. fibrosa Membrana
fibrosa. / T. interna Tnica de Bichat. / T. media Capa
muscular dos vasos sanguneos, formada por fibras
musculares elsticas. / T. mucosa Membrana mucosa. /
T. propia Capa que forma o epitelio de revestimento
cutneo-mucoso e o das glndulas. / T. serosa Membrana
serosa. / T. vascular Membrana que serve de soporte s
vasos sanguneos. / T. vascular do cristalino Envoltura
vascular que rodea e nutre o cristalino do feto, da cal
forma parte a membrana pupilar. / T. vaxinal Membrana
serosa derivada do peritoneo que arrastrada ata s
bolsas testiculares durante o descenso dos testculos,
constitundo un saco pechado que os envolve.

tunicado-a adx. Recuberto por unha tnica ou unha

membrana.

tunicina s.f. Celulosa animal.

tunxase s.f. Infestacin cutnea con niguas. Tamn se di
tunga penetrans.

turba s.f. Materia vexetal carbonizada que se emprega en

baos teraputicos.

turbidmetro s.m. Instrumento co que se mide o grao de

atoldamento dun lquido.

cuncha nasal.
en suspensin.

turgor s.m. Turxencia.

Trk, fascculo de V. fascculo piramidal dereito. /
clula de V. clula.

turma s.f. Testculo.

turmalina s.f. Borosilicato natural co que se fabrican
lminas para os polarizadores.

Turner-Albright, sndrome de V. sndrome de

Turner-Albright.

Turner-Parsonage, sndrome de V. sndrome de

Turner-Parsonage.

turnover s.m. Recambio metablico.

turricefalia s.f. Oxicefalia.
turxescencia s.f. Distensin, tumefaccin, calidade de
turxescente.

turxescente ou trxido-a adx. Inchado, conxestionado

polo exceso de lquido nos vasos ou nos espacios intercelulares.

tuscula s.f. Tose lixeira e leve.

tusiculacin s.f. Tose seca, curta e frecuente.
tusxeno-a ou tusparo-a adx. 1. Que provoca tose. 2.
Que ser estimulado causa tose reflexa.

tussis s.f. (lat.) Tose. // T. convulsiva ou espasmdica

Tose ferina ou pertusis.

tutamen s.m. (lat.) Proteccin ou defensa.

Tyndall, fenmeno de V. fenmeno.
Tyroglyphus Xnero de caros cal pertencen especies
como a Tyroglyphus farinae e a Tyroglyphus siro, que
viven na faria e no queixo, respectivamente, e causan
trastornos dixestivos pola inxestin dos alimentos que os
conteen.

Tyrothrix Xnero que pertencen microorganismos que

actualmente se inclen nos xneros Bacillus, Clostridium
e Lactobacillus.

Tyson, glndula de V. glndula.

U
U Smbolo qumico do uranio.
uabana s.f. Ouabana, principio activo txico que se
atopa en certas partes do estrofanto, xunto coa estrofantina.

ubicuo-a adx. Que ten moita actividade ou que se atopa

en tdalas partes.

ubre s.m. Mama das femias dos animais mamferos, especialmente das vacas.

UCI Siglas de Unidade de Coidados Intensivos, unidade

hospitalaria destinada tratamento de enfermos en
estado crtico.

uenxivaslorrea s.f. Exsudado que deitan as encas.

uiofobia s.f. Aversin s propios fillos.
ulaganactese s.f. Irritacin das enxivas.
ulalxia s.f. Dor nas enxivas.
ulatrofia s.f. Atrofia das enxivas, na que se aprecia diminucin do tamao do bordo enxivodentario, quedando
vista o cemento do dente.

lcera s.f. Perda de substancia dunha superficie cutnea

ou mucosa que leva desintegracin gradual e necrose
dos tecidos, de difcil cicatrizacin. // U. aguda da vulva
lcera non venrea de desenvolvemento rpido, causada
polo Bacillus crassus. / U. amputante A que destre os
tecidos ata o so. / U. ateromatosa A que se produce no
endotelio dunha arteria polo desprendemento dunha
placa de ateroma. / U. atnica lcera crnica que non
tende a formar granulacins. / U. autctona Chancro. /
U. branda Chancro brando. / U. cancerosa Cancro ulcerado. / U. constitucional A que resulta dunha enfermidade xeral. Tamn se di ltcera sintomtica. / U. crateriforme A que se asenta sobre unha base neoplsica de
bordos vexetantes, con crecemento rpido. Tamn se di
ulcus rodens. / U. crnica lcera non dolorosa de evolucin lenta, sen tecido de granulacin no fondo. / U. de
Bouveret A que se presenta durante a febre tifoide, na
zona amigdalar da boca. / U. de Cruveilhier lcera
simple de estmago. / U. de Curling lcera duodenal
consecutiva a unha queimadura grave na superficie do
corpo. / U. de estmago lcera pptica situada na

mucosa gstrica, de curso crnico, debida accin da

pepsina do zume gstrico, que afecta principalmente a
persoas novas. / U. de Jacob Ulcus rodens, especialmente o da plpebra. / U. de Kocher lcera intestinal
que se produce nun leo paraltico. / U. de Lipschutz
lcera aguda da vulva. / U. de Marjolin Epitelioma espiocelular que se desenvolve por dexeneracin dunha
lcera dunha antiga queimadura. / U. de Parrot Ulceracins bucais propias do muguet. / U. de Plaut Anxina de
Vincent. / U. de Rokitanskiy lcera de estmago. / U.
de Tashkent lcera carapolosa que se d nas enfermidades dos sartos. unha variedade de furnculo oriental.
/ U. de Welander A que se produce arredor da vulva, de
orixe non venrea, parecida chancro brando. Tamn se
di lcera veneroide. / U. dendriforme lcera corneal
ramificada. / U. diftrica lcera cuberta con exsudado
pseudomembranoso ou membrana diftrica. / U.
duodenal lcera pptica que se localiza no duodeno. / U.
epitelial lcera cancerosa de orixe drmica. / U. faxednica lcera que se estende rapidamente destrundo
tecido, e que se caracteriza pola presencia de partculas
esfaceladas no derramo ou no pus. / U. fistulosa A que se
forma no extremo superficial dunha fstula. / U. flegmonosa lcera dolorosa coas beiras inflamadas e edematosas e con derramo purulento. / U. folicular lcera
pequena localizada na mucosa, e orixinada nos folculos
linfticos. / U. fungosa A que ten o fondo cuberto de
granulacins fungoides que saen nivel da pel. / U.
gstrica lcera de estmago. / U. hemorrxica A que
sangra ocasionalmente. / U. maligna lcera faxednica.
/ U. pptica Aquela que lle afecta membrana mucosa
do estmago ou do duodeno, causada pola accin do
cido gstrico e da pepsina. / U. perforante Aquela que
profunda, afectando a parede do rgano en todo o seu
grosor. / U. por decbito lcera de orixe trfica debida
compresin das zonas cutneas que perderon o panculo
adiposo. Dse en pacientes que permanecen moito tempo
na cama, sobre todo se se dan malas condicins de asistencia. Tamn se di lcera trfica. / U. ptrida
Gangrena. / U. serpixinosa A que progresa por un
extremo mentres cicatriza polo outro. / U. sifiltica
Chancro sifiltico. / U. simple A que non depende dunha
enfermidade xeral nin dun proceso infeccioso. / U. sinto-

ulcerable
mtica lcera local que indica unha enfermidade xeral.
Tamn se di lcera constitucional. / U. siraca Difteria.
/ U. sublingual A que se presenta no freo da lingua
debida irritacin causada polos incisivos superiores. /
U. trfica lcera por decbito. / U. trofoneurtica A
causada por un trastorno nervioso de orixe central. / U.
tuberculosa A debida bacilo de Koch. / U. varicosa
lcera crnica que aparece nos membros inferiores como
complicacin dun proceso varicoso. / U. venrea
Chancro brando. / U. veneroide lcera de Welander. / U.
xexunal A que se forma no xexuno.

ulcerable adx. Que se pode ulcerar.

ulceracin s.f. Formacin de lceras. // U. de Daguet
Ulceracin do istmo das fauces, superficial, que aparece
na febre tifoide.

ulcerado-a adx. Ulceroso.

ulcerativo-a adx. 1. Relativo ou pertencente s lceras.
2. Que produce lceras.

ulcerocancro s.m. 1. lcera maligna. 2. Cancro que se

implanta nunha lcera gstrica.

ulceroide adx. Semellante a unha lcera.

ulceromembranoso-a adx. Que presenta ulceracin e
un exsudado de fibras membranosas.

ulceroso-a adx. 1. Que presenta lceras. Tamn se di

ulcerado. 2. Da natureza das lceras.

ulcoide adx. Ulceroide.

ulcus s.m. (lat.) 1. Vscera. 2. lcera gstrica.
ulectoma s.f. 1. Extirpacin dun tecido cicatrizal. 2.
Xenxivectoma.

uledermatite s.f. Inflamacin da pel acompaada de

procesos cicatrizais.

ulemorraxia s.f. Hemorraxia enxival.

uleritema s.m. Dermatose eritematosa con atrofia e
formacin de cicatrices. // U. centrfugo Lupus eritematoso. / U. ofrixeno Queratose pilosa atrofiante das cellas
e zonas prximas. / U. sicosiforme Inflamacin crnica
dos folculos pilosos da barba, que d lugar a lesins que
deixan cicatrices. Tamn se di sicose queloide.

ulese s.f. Cicatrizacin.

uletoma s.f. Incisin nunha cicatriz.
ulexina s.f. Alcaloide das sementes do toxo (Ulex europaeus), que ten propiedades tnicas e diurticas.

796

ulnar ou ulnario-a adx. 1. Relativo ou pertencente

cbito. // s.m. 2. so piramidal do carpo.

ulo- Prefixo do grego, enxiva.

ulocace s.m. Ulceracin das enxivas.
ulocarcinoma s.m. Carcinoma das enxivas.
ulodermatite s.f. Inflamacin da pel das enxivas que
produce cicatrices.

uloglosite s.f. Inflamacin das enxivas e da lingua.

uloide adx. 1. Semellante a unha cicatriz. // s.m. 2. Falsa
cicatriz.

uloma s.m. Formacin tumoral nas enxivas ou nas cicatrices.

uloncia s.f. Tumor ou inchazn das enxivas.

ulonco s.m. Uloma.
ulorraxia s.f. Hemorraxia enxival.
ultico-a adx. Cicatrizal ou cicatrizante.
ulotoma s.f. Uletoma.
ultrico-a adx. Que ten o pelo rizo.
ulotripse s.f. Nutricin das enxivas, ou revitalizacin
destas mediante masaxes.

ultimisternal adx. Relativo ou pertencente apndice

xifoide.

ultra- Prefixo latino, mis al de, outro lado de, extremadamente, excesivamente.

ultracentrifugacin s.m. Centrifugacin a grandes

velocidades, que acadan mis de 100.000 r.p.m. A velocidade de sedimentacin das partculas proporcional
seu tamao, polo que mediante este mtodo pdese determina-las sas dimensins.

ultrafiltracin s.f. Filtracin por un filtro que pode retelas partculas moi pequenas, visibles s mediante o ultramicroscopio, e que pasan a travs dos filtros normais. //
U. fraccionada Separacin de partculas coloidais de
distintos tamaos mediante ultrafiltros con poros de
tamao variable.

ultragasoso-a adx. Relativo estado da materia radiante.

ultramicrobio s.m. Microorganismo de dimensins tan
reducidas que s pode ser observado a travs do ultramicroscopio.

ultramicrn s.m. 1. Partcula ultramicroscpica de

ulexiria s.f. Deformacin das circunvolucins cerebrais

dimetro inferior a 0,25 micromicrns. 2. Elemento da

fase dispersa dun coloide.

debida proliferacin de neurogla e tecido conxuntivo.

ultramicroscopio s.m. Microscopio co que se poden ver

ulido s.m. Olor, cheiro.

ulite s.f. Inflamacin das enxivas. Tamn se di xenxivite.
ulixinoso-a adx. Hmido, brando.
ulna s.f. (lat.) Antigamente, cbito.

partculas moi pequenas, que se iluminan mediante un

feixe luminoso moi intenso perpendicular eixe do
microscopio, sobre un fondo negro.

ultrasn s.m. Son de frecuencia superior dos sons audibles polo odo humano (20.000 Hz). Os ultrasns empr-

797
ganse en teraputica polos seus efectos mecnicos e
trmicos. En doses excesivas poden causar queimaduras.

ultrasonoterapia s.f. Terapia mediante ultrasns.

ultratermo s.m. Aparato empregado na diatermia por
ondas ultracurtas.

ultravermello-a adx. Infravermello

ultravioleta adx. Que se sita mis al do extremo
violeta do espectro luminoso, de lonxitude de onda entre
4 e 400 nm, como raios ou radiacins que son visibles
polo ollo humano.

ultravirus s.m. Axente patxeno que, polo seu tamao

nico-a

uncus s.m. (lat.) 1. Gancho ou obxecto con esta forma. 2.

Extremo anterior, en forma de gancho, da circunvolucin
do hipocampo.

undecilenato s.m. Sal do cido undecilnico. // U. de

cinc Sal que se emprega en forma de po ou pomada no
tratamento de certas afeccins drmicas fungosas.

undcimo par s.m. Nervio espial ou accesorio.

undelicnico, cido s.m. cido graxo de cadea impar
que se atopa normalmente na suor dos adultos, e que se
emprega en forma tpica como antifnxico en solucin
10%.

extraordinariamente pequeno, est fra do alcance dos

actuais instrumentos de ptica amplificadores.

UNG Siglas de Uretrite Non Gonoccica.

unge s.m. so lacrimal. so pequeno situado na parte

ultravisible adx. Ultramicroscpico, invisible polos

interior e anterior das rbitas, que contribe a forma-los

conductos lacrimal e nasal.

microscopios ordinarios.

umbascopia s.f. Esquiascopia ou retinoscopia.

umbilectoma s.f. Extirpacin do embigo. Tamn se di
onfalectoma.

umbilicacin s.f. Formacin dunha depresin no centro

dunha superficie ou dunha prominencia de forma semellante do embigo, sobre todo as formadas en pstulas,
especialmente as da varola.

umbilical adx. Relativo ou pertencente embigo. //

Arteria u. Tronco vascular que transporta o sangue fetal
desde a aorta ata a placenta. / Cordn u. V. embigo. /
Infeccin u. Onfalite. / Vea u. Tronco vascular que
transporta o sangue arterial da placenta embigo fetal, a
travs do cordn umbilical.

ungueal adx. Ungular.

ungento s.m. Substancia medicamentosa de uso externo,
elaborado a base de ceras e resinas, de consistencia
pastosa e que se lica coa calor do corpo.

unguentum s.m. (lat.) Ungento.

ungucola s.f. Ua pequena.
unguiculado-a adx. Que ten uas nos dedos.
unguinal adx. 1. Relativo ou pertencente unge. 2.
Ungular.

unguis s.m. (lat.) 1. Ua. 2. so unge ou lacrimal. 3.

umbo s.m. (lat.) Prominencia, parte sante no centro dunha

nix, variedade de hipopion. 4. Pterixin. // U. hippocraticus Coloracin azulada das uas que se observa nas
enfermidades pulmonares. / U. incarnatus Ua encarnada.

superficie redonda, especialmente a da membrana timpnica no punto onde se insire o mango do martelo.

ungula s.f. (lat.) 1. Casco dun animal. 2. Antigo instru-

mero s.m. so longo do brazo, que vai desde a articulacin do ombro ata o cbado formando o esqueleto do
brazo. Consta dunha difise e das epfises, das cales a
superior articlase coa cavidade glenoide da escpula e a
inferior presenta das superficies articulares: unha que se
articula na cavidade sigmoide maior do cbito e a outra,
o cndilo, coa cabeza do radio. No mero insrense
varios msculos: os do ombro e os flexores e extensores
do brazo.

uncia s.f. (lat.) 1. Onza. 2. Polgada.

unciforme adx. 1. Que ten forma de gancho. // s.m. 2. V.
so.

Uncinaria Xnero de vermes nematodos parasitos

dalgns animais domsticos. // U. duodenalis Ancylostoma duodenale.

uncinarase s.f. Anquilostomase.

uncinatum s.m. (lat.) so unciforme ou ganchudo.
uncin s.f. Aplicacin dun aceite ou ungento.

mento para a extraccin de fetos mortos.

ungular adx. Relativo ou pertencente s uas.

uni- Prefixo latino, un.
uniarticulado-a adx. Que ten unha soa articulacin.
uniaxial adx. Que pose un s eixe ou que se desenvolve
nun s sentido.

unibsico-a adx. Que ten unha soa base. Tamn se di

monobsico.

unicelular adx. Organismo formado por unha soa clula.

unicentral adx. Que ten un s centro.
niceps adx. Do msculo que ten unha soa orixe ou unha
soa cabeza.

uniceptor s.m. Receptor cun grupo simple de combinacin.

unicidade s.f. Calidade de nico.

nico-a adx. Que s no seu xnero, singular, excepcional.

unicollis

unicollis adx. Relativo tero que ten corpo dobre e un

s colo.

unicorne adx. Que ten un s corno, sobre todo o tero

que s consta dunha das sas metades.

unicspide adx. Que ten unha soa cspide ou un s

cume, especialmente os dentes cunha cspide nica.

unidade s.f. 1. Elemento dun conxunto. 2. Cantidade

empregada como modelo de medida. 3. Xene. // U. absoluta Calquera das unidades de tempo, masa, espacio, etc.,
do sistema ceguesimal. / U. antitxica Cantidade de antitoxina necesaria para neutralizar 100 veces a cantidade
de toxina capaz de matar un cobaia de 250 gr. de peso. /
U.C.G.S. Unidade do sistema centmetro-gramosegundo ou ceguesimal. / U. clnica Cantidade de substancia necesaria para producir unha reaccin no paciente.
/ U. coronaria Unidade hospitalaria dotada de medios
persoais e materiais adecuados para a asistencia a
enfermos cardiovasculares graves. / U. de Angstrom
Unidade de lonxitude equivalente a 10-10m. Smbolo A. /
U. de Ansbacher Unidade de dosificacin da vitamina
K. / U. de antxeno A menor cantidade de antxeno que,
en presencia do antisoro especfico, pode fixar unha
unidade de complemento para evita-la hemlise. / U. de
Becquerel Unidade de actividade radioactiva do sistema
internacional. / U. de calor Calora. / U. de forza Dina. /
U. de Gray Unidade de dose de radiacin absorbida,
equivalente a un joule por quilogramo. / U. de Kiembck
Unidade de dosificacin radioactiva equivalente a 1/10
da dose eritema. / U. de King Unidade de dosificacin da
fosfatase. / U. de membrana Estructura trilaminar que
constite a membrana celular e a dos orgnulos citoplasmticos. / U. de Montevideo Unidade de medida da actividade uterina, que resulta do producto da intensidade
das contraccins pola frecuencia con que se presentan, en
10 minutos. Tamn se di unidade de lvarez-Caldeyro.
/ U. de Oxford Cantidade mnima de penicilina que,
disolta en 50 ml. dun medio de cultivo, inhibe totalmente
o desenvolvemento dun cultivo de Staphylococcus
aureus. / U. de resistencia Ohm. / U. de Rutherford
Unidade radioactiva equivalente a 1.000.000 de desintegracins radioactivas por segundo. / U. de Schachter
Unidade de colinesterase: 5 mg de cloruro de acetilcolina
disoltos en 0,0025 ml. de solucin bicarbonatada de
Ringer, a un PH de 7,4 e 38 C de temperatura, en
presencia de colinesterase liberan un microlitro de CO2
por minuto. / U. de Steenbock Cantidade de vitamina D
que produce en dez das unha lia de depsito clcico nas
metfises raquticas dos extremos distais do cbito e do
radio nunha rata tipo. / U. de Svedberg Unidade equivalente a 10-13 cm/seg/dina/g, e constite a velocidade de
flotacin das protenas plasmticas, que inversamente
proporcional sa densidade. / U. do SI Unidade do
Sistema Internacional. Considranse unidades base, o
metro, quilogramo, segundo, ampere, Kelvin e mol; derivadas simples o m2, seg2 e mol/m3; derivadas especiais o
hertz, newton, vatt, coulomb, joule, volt, farad, ohm,
siemens, wber, lux, grao celsius, etc., e unidades suplementarias o radin e o estereorradin. / U. elctrica

798
Calquera das unidades electromagnticas ou electrostticas. / U. enzimtica Cantidade de enzima que cataliza
a transformacin dun milimol de substrato por minuto, a
unha temperatura de 30 e a un PH ptimo. / U. hemoltica Cantidade de soro inmune inactivado que en
presencia do complemento hemoliza un mililitro dunha
solucin 5% de eritrocitos lavados. / U. hipottica
Unidade vital de protoplasma, considerada teoricamente
como un agregado de molculas ultramicroscpicas con
posibilidade de desenvolvemento e reproduccin. / U.
inmunizada Unidade antitxica. / U. internacional
Unidade biolxica dunha substancia, que corresponde a
unha certa actividade farmacolxica ou fisiolxica, adoptada como referencia pola OMS. / U. motriz ou motora
Conxunto de fibras musculares innervadas por un cilindroeixe e unha neurona motora. / U. REM Siglas de
Roentgen Equivalent Man. Dose de irradiacin que
produce os mesmos efectos fisiolxicos c absorcin de
1 rad. de Raios X ou radiacins gamma. / U. RET Siglas
de Rad Equivalente Teraputico. Unidade que relaciona a
dose fisiolxica de radiacin coa sa actividade biolxica. / U. Rntgen Unidade de medida de radiacin que
equivale cantidade de radiacin X ou gamma que nun
tempo determinado produce ins capaces de transportar
unha unidade electrosttica de carga de cada signo. / U.
txica Cantidade mnima de toxina que se precisa para
matar un cobaia de 250 g. de peso en tres ou catro das.

uniflaxelado-a adx. Que ten un s flaxelo.

unifocal adx. Que ten un s foco.
uniglandular adx. Relativo a unha soa glndula.
unigrvida adx. Embarazada por primeira vez.
unilateral adx. Situado ou que afecta un s lado.
unilobador-a ou unilobar adx. Composto por un lobo
s.

uninuclear adx. Que ten un ncleo s.

uniocular adx. Relativo ou pertencente a un s ollo.
Tamn se di monocular.

unin s.f. Reunin dos fragmentos dun so fracturado ou

das beiras dunha ferida. // U. primaria Curacin por
primeira intencin. / U. viciosa Consolidacin dos
extremos fracturados dun so de xeito defectuoso.

uniovular adx. Formado a partir dun s vulo, referido

en especial a algns xemelgos.

unpara adx. Que d a luz un s fillo ou que pariu unha

soa vez.

uniparental adx. Relativo a un s proxenitor.

unipolar adx. 1. Que ten unha soa prolongacin ou un s
polo, por exemplo, certas clulas nerviosas. 2. Que s
quen de conducir un tipo de electricidade. 3. Que ten
lugar nun s polo elctrico.

unipolaridade s.f. Predominancia dun dos dous tipos de

electricidade.

799

unisexual adx. 1. Dun s sexo. 2. Que ocorre entre

persoas do mesmo sexo.

unisprmico-a ou unispermo-a adx. Monosprmico

ou monospermo.

unitario-a adx. Que presenta unidade.

unitivo-a adx. Que une, especialmente a substancia intercelular e o tecido conxuntivo.

univalente adx. Que s ten unha valencia. Tamn se di

monovalente.

univalvo-a adx. Que pose unha soa valva.

univalvular adx. Que s ten unha vlvula.
universal adx. Comn a todos ou aplicable a todo.
univitelino-a adx. Que pertence ou que procede dun s
vulo.

unixeminal ou unixmino-a adx. Relativo ou pertencente a un s dos xemelgos.

urari

ural s.m., uralina s.f. ou uralio s.m. Cloraluretano,

composto de cloral e uretano pouco soluble en auga, que
se emprega como hipntico.

uramilo s.m. Dialuramida, substancia cristalina que se

obtn do cido rico, aloxantina e outras substancias.

uramina s.f. Guanidina.

uraminocido s.m. Aminocido semellante s derivados
dos cidos da urea.

uranlise s.m. Anlise de urina.

uranina s.f. Fluorescena sdica que ser inxectada en
persoas vivas produce unha coloracin amarelada nas
mucosas.

uranio s.m. Elemento metlico radioactivo de smbolo U,

peso atmico 238,07 e peso especfico 18,7. Algns dos
seus sales emprganse en medicina, por exemplo, o
nitrato de uranio ten propiedades astrinxentes, e tamn se
emprega en inhalacins nas afeccins da gorxa.

unixerminal adx. Relativo a un s xerme.

unlla s.f. Ua.
unto s.m. 1. Graxa que envolve os intestinos dos animais,

uranisco s.m. Ceo da boca ou parte superior do padal.

uraniscocasma s.f. Fisura do padal. Tamn se di uranos-

especialmente do porco, que se emprega en cocia curada

e salgada. 2. Substancia sebcea que cobre a pel do feto
a termo. 3. Substancia que se pode untar. // U. sebceo
Substancia segregada polas glndulas sebceas.

uraniscolalia s.f. Defecto da fala debido fisura do

Unverricht, enfermidade de V. enfermidade.

ua s.f. Estructura laminal, crnea, situada na cara dorsal
da ltima falanxe nos dedos das mans e dos ps. Est
formada por escamas epiteliais planas, orixnase a partir
do estrato ldico da epiderme, e consta de tres partes:
unha raz ou matriz implantada nunha pregadura da pel;
un corpo adherido pola parte interna e lateral extremo
do dedo, e un extremo anterior libre. // U. en culler A que
presenta unha depresin na parte central e as beiras
elevadas. // U. encarnada Inflamacin dolorosa da pel
nos lados do leito da ua, que pode ser supurante. Obsrvase especialmente no primeiro dedo do p. / U. hipocrtica Unguis hipocraticus. / U. xaspeada Leuconiquia.

ueiro s.m. 1. Ua encarnada. 2. Panaricium.

uracal adx. Relativo uraco.
uracilo s.m. Base piramdica que predomina nos cidos
nucleicos.

uraco s.m. Resto do conducto alantoide do feto, que no

adulto constite un cordn fibroso desde o embigo
parte superior da vexiga urinaria. Tamn se di ligamento
umbilical medio.

uracovexical adx. Relativo uraco e vexiga.

uracrasia s.f. 1. Alteracin da urina. 2. Incontinencia
urinaria. Tamn se di uracratia.

uracratia s.f. Incontinencia urinaria, uracrasia.

uragogo-a adx. Que fai aumenta-la secrecin urinaria.
Tamn se di diurtico.

quise.
padal.

uranisconire s.f. Inflamacin do padal.

uraniscorrafia s.f. Uranorrafia.
uranismo s.m. Homosexualidade.
uranisplastia s.f. Uranoplastia.
uranista adx. Que practica o uranismo, homosexual.
urano- Prefixo grego, ceo.
uranocoloboma s.m. Coloboma ou fisura parcial conxnita do padal duro. Tamn se di uranosquise.

uranofobia s.f. Temor patolxico ceo.

uranpago s.m. Epignato.
uranoplastia s.f. Cirurxa plstica do padal, co fin de
restaurar malformacins. Tamn se di palatoplastia.

uranoplexa s.f. Parlise do veo do padal. Tamn se di

palatoplexa.

uranorrafia s.f. Oclusin cirrxica da fisura do padal.

uranosquise ou uranosquiasma s.f. Fisura do padal. V.
uranocoloboma.

uranostafiloplastia s.f. Cirurxa plstica reconstructiva

do padal duro e do brando.

uranostafilorrafia s.f. Cirurxa plstica oclusiva da

fisura palatina. Tamn se di palatorrafia.

uranostafilosquise s.f. Fisura do padal seo e membranoso.

uranosteoplastia s.f. Uranoplastia.

urari s.m. Veleno similar curare.

urartrite

urartrite s.f. Artrite gotosa.

urase s.f. Urease.
uratemia s.f. Presencia de uratos no sangue.
urato s.m. Sal do cido rico (sales sdicos especialmente) que normalmente existe no sedimento de urina e
nos clculos.

uratohistequia s.f. Afinidade do cido rico ou dos

uratos por certos tecidos orgnicos.

uratlise s.f. Descomposicin dos uratos.

uratoma s.m. Concrecin formada por uratos.
uratose s.f. Depsito de uratos nos tecidos.
uraturia s.f. Exceso de uratos na urina. Tamn se di
lituria.

800
consiste en nuseas, vmitos cefalalxia, prodo, somnolencia, convulsins, e cheiro a urina do alento e da suor.
O enfermo pode chegar coma. Pode presentar diferentes formas: cerebral, gastrointestinal e respiratoria,
delas a mis frecuente a cerebral, sobre todo na sa
variedade compulsiva ou eclmptica. Tamn se di
uroemia, urinemia, toxuria.

urmide s.f. Erupcin cutnea causada pola uremia.

uremxeno-a adx. Que produce trastornos urmicos.
urente adx. Queimante.
ureografa s.f. Rexistro grfico da cantidade diaria de
urina excretada.

ureometra s.f. Ureametra.

uremetro s.m. Instrumento co que se determina a

urceiforme adx. Que ten forma de vasilla.

urea s.f. Diamida do cido carbnico de frmula

proporcin de urea contida na urina, ou en calquera solucin.

CO(NH2)2, cristalina e incolora, que se comporta como

unha base dbil. Est presente na urina e, en pequenas
cantidades, no sangue, na linfa, etc., e constite o principal composto de eliminacin do amonaco formado no
catabolismo dos aminocidos e das protenas. Sintetzaa
o fgado, pasa sangue e excretada pola urina. // Aclaramento de u. Cociente de depuracin ureica, que indica
a cantidade de sangue que se depura de urea durante un
minuto seu paso polo ril. unha proba da funcin renal.
/ U. composta Grupo no que un ou varios equivalentes de
hidrxeno da urea son substitudos por equivalentes dun
composto de orixe orgnica.

ureosecretario-a adx. Relativo secrecin de urina.

ureotlico-a adx. Relativo animal no que a urea o

ureal adx. Relativo ou pertencente urea.

ureametra s.f. Medicin da cantidade de urea no

ureteral ou uretrico-a adx. Relativo ou pertencente

sangue. Tamn se di ureometra.

producto final de excrecin do metabolismo nitroxenado.

urequise s.f. Difusin da urina polo tecido celular.

urese s.f. Emisin de urina. Tamn se di miccin, diurese.
uresiestesia s.f. Sensacin subxectiva do paso da urina
durante a miccin.

urter s.m. Conducto fibromuscular duns 27 cm de lonxitude que transporta a urina desde a pelve renal (infundbulo) ata a parte posterior e inferior da vexiga.
urter.

matceas, que son capaces de sintetizar urea. A especie

U. urealyticum parasita habitual da membrana mucosa
do home, e considrase responsable da uretrite.

ureteralxia s.f. Dor no urter, ou neuralxia do urter.

ureterectasia s.f. Distensin do urter.
ureterectoma s.f. Extirpacin total ou parcial do urter.
ureterite s.f. Inflamacin do urter.
ureterocele s.f. 1. Dilatacin qustica do extremo inferior

ureapoese s.f. Formacin de urea.

urease s.f. Enzima que transforma a urea en amonaco e

ureterocervical adx. Relativo ou pertencente urter e

anhdrido carbnico, e o cido hiprico en cido

benzoico e glicocola.

ureterocistanastomose s.f. Anastomose do urter ou

uremetro s.m. Uremetro.

Ureaplasma Xnero de bacterias da familia microplas-

ureaxnico-a adx. Que produce urea.

uredema s.m. Edema dos tecidos causado pola urina
extravasada.

uredo s.m. (lat.) 1. Sensacin de prodo ou de ardor excesivo na pel. 2. Urticaria.

ureido s.m. Composto de urea e un cido ou aldehido

formado por eliminacin de auga.

do urter. 2. Hernia ureteral.

colo do tero.
transplante deste conducto noutro punto da vexiga.
Tamn se di ureteroneocistotoma.

ureterocistoneostoma s.f. Ureterocistanastomose.

ureterocistoscopio s.m. Cistoscopio provisto dun catter
ureteral.

ureterocistostoma s.f. Anastomose cirrxica entre o

urter e a vexiga.

urelcose s.f. Ulceracin das vas urinarias.

uremia s.f. Sndrome debida acumulacin excesiva no

ureterocolostoma s.f. Implantacin cirrxica do urter

sangue de substancias nitroxenadas, que secundaria

insuficiencia renal aguda ou crnica. A sintomatoloxa

ureterodilise s.f. Rotura do urter. Tamn se di urete-

no colon.
rorrexe.

801

ureteroenterostoma s.f. Implantacin cirrxica do

urter no intestino.

ureteroflegma s.f. Presencia de moco no urter.

ureterografa s.f. Radiografa do urter.
ureterohidronefrose s.f. Hidronefrose que afecta a
parte superior do urter.

ureterointestinal adx. Relativo ou pertencente urter e

intestino.

ureterlise s.f. 1. Rotura do urter. 2. Liberacin cirrxica das adherencias ureterais.

ureterolitase s.f. Formacin ou presencia de clculos no

urter.

ureterlito s.m. Clculo do urter.

ureterolitotoma s.f. Extraccin de clculos ureterais
mediante direse.

ureteronefrectoma s.f. Extirpacin cirrxica do ril e o

urter correspondente.

ureteroneocistostoma s.f. Implantacin cirrxica do

extremo dos urteres noutro punto da vexiga.

ureteroneopielostoma s.f. Seccin cirrxica dun urter

e posterior implantacin noutra porcin da pelve renal.

ureteropielite s.f. Inflamacin do urter e da correspondente pelve renal.

ureteropielografa s.f. Pielografa.

ureteropielonefrite s.f. Inflamacin do urter, pelve
renal e ril.

ureteropieloneostoma s.f. Ureteroneopielostoma.

ureteropiose s.f. Inflamacin supurativa do urter.
ureteroplastia s.f. Cirurxa plstica do urter, especialmente a que se realiza para corrixi-la sa estenose.

ureteroproctostoma s.f. Implantacin cirrxica do

urter no ano ou no recto.

ureterorrafia s.f. Sutura dunha fstula ureteral.

ureterorraxia s.f. Hemorraxia orixinada no urter.
ureterorrectostoma s.f. Implantacin cirrxica do
urter no recto. Tamn se di ureteroproctostoma.

ureterorrexe s.f. Rotura do urter.

ureterosalpingostoma s.f. Salpingoureterostoma.
ureterosigmoidostoma s.f. Implantacin cirrxica do
urter no colon sigmoide.

ureterostenose s.f. Estenose do urter.

ureterostoma s.m. 1. Orificio vesical do urter. 2. Fstula
ureteral.

ureterostoma s.f. Formacin cirrxica dunha fstula

permanente pola que o urter poida baldeira-la urina.

ureterostomose s.f. Ureterostoma.

uretrobulbar

ureterotoma s.f. Incisin cirrxica do urter. Tamn se

di diseccin do urter.

ureterotrigoenterostoma s.f. Implantacin do urter e

parte do trgono vesical que o rodea no intestino.

ureterotrigonosigmoidose s.f. Implantacin cirrxica

do urter no colon sigmoide coa porcin de trgono
vesical que o rodea, que se realiza na extrofia conxnita
da vexiga.

ureteroureteral adx. Que une dous segmentos do urter.

ureteroureterostoma s.f. Sutura dos extremos do
urter seccionado.

ureterouterino-a adx. Relativo s urteres e tero.

ureterovaxinal adx. Que est relacionado co urter e a
vaxina.

ureterovesical adx. Relativo urter e vexiga urinaria.

ureterovesicostoma s.f. Ureterocistostoma.
urtico-a adx. 1. Relativo urina. 2. Diurtico. 3. Relativo uretra.

uretra s.f. Conducto membranoso que vai desde a vexiga

urinaria ata o exterior. A feminina completamente
membranosa, mide uns catro centmetros de longo, e vai
desde o colo da vexiga ata o meato urinario, por riba da
vaxina. A masculina mide entre catorce e dezaseis centmetros e vai desde o colo da vexiga ata o extremo do
pene, dividida en das partes: unha anterior ou mbil e
unha posterior ou fixa. A porcin mis prxima vexiga
recibe o nome de prosttica por estar rodeada pola prstata, e nela brense os conductos exaculadores e prostticos; a parte seguinte a membranosa, mis estreita, e
vai desde o vrtice da prstata ata o bulbo do corpo
cavernoso; a parte distal a esponxosa, formada por
tecido erctil e situada no pene, no suco inferior dos
corpos cavernosos.

uretral adx. Relativo ou pertencente uretra.

uretralxia s.f. Dor na uretra.
uretratresia s.f. Atresia ou imperforacin da uretra.
uretrectoma s.f. Extirpacin cirrxica total ou parcial da
uretra. // U. circunferencial Reseccin dun segmento
completo da uretra.

uretrenfraxe s.f. Obstruccin da uretra.

uretrismo s.m. Irritabilidade da uretra ou espasmo
uretral.

uretrite s.f. Inflamacin aguda ou crnica da uretra. // U.

blenorrxica ou gonorreica A debida gonococo. / U.
diabtica ou gotosa Uretrite simple debida diabete ou
gota, respectivamente. / U. simple A non debida a unha
infeccin especfica.

uretroblenorrea s.f. 1. Sada de pus pola uretra. 2.

Blenorrea.

uretrobulbar adx. Relativo uretra e bulbo do corpo

esponxoso.

uretrocele

802

uretrocele s.f. 1. Prolapso da uretra feminina polo meato

uretrotoma s.f. Incisin cirrxica que se realiza na

urinario. 2. Hernia uretral na vaxina. 3. Divertculo da

parede uretral.

uretra para corrixir unha estenose. // U. externa Abertura

desde o exterior. / U. interna A practicada de dentro cara
a fra.

uretrocistite s.f. Inflamacin da uretra e da vexiga.

uretrocistografa s.f. Radiografa da uretra e da vexiga
urinaria, trala administracin dunha substancia de
contraste.

uretrocistograma s.m. Radiograma da uretra e da

vexiga urinaria.

uretrodinia s.f. Uretralxia.

uretrofima s.m. Tumor ou neoplasia na uretra.
uretrofraxe s.f. Uretrenfraxe.
uretrografa s.f. Radiografa da uretra.
uretrgrafo s.m. Instrumento que rexistra graficamente o
calibre da uretra.

uretrolitase s.f. Litase ou formacin de clculos na

uretra.

uretrlito s.m. Clculo uretral.

uretrmetro s.m. Instrumento co que se mide a lonxitude
e o dimetro da uretra.

uretropeneal ou uretropeniano-a adx. Relativo

uretra e pene.

uretroperineal adx. Relativo ou pertencente uretra e

perineo.

uretroperineoscrotal adx. Relativo uretra, perineo e

escroto.

uretroplastia s.f. Cirurxa plstica da uretra para corrixir

lesins ou malformacins.

uretroprosttico-a adx. Relativo ou pertencente uretra

e prstata.

uretrorrafia s.f. Sutura da uretra, especialmente a dunha

fstula uretral.

uretrorraxia s.f. Hemorraxia uretral.

uretrorrea s.f. Fluxo anormal pola uretra. // U. ex libidine A causada por secrecin das glndulas de Littre e
Cowper ante imaxes ou ideas voluptuosas.

uretrorrectal adx. Relativo ou pertencente uretra e

recto.

uretroscopia s.f. Endoscopia uretral.

uretroscopio s.m. Instrumento empregado para o exame
do interior da uretra.

uretrospasmo s.m. Espasmo uretral. Tamn se di

uretrismo.

uretrtomo s.m. Instrumento co que se realiza a uretrotoma. // U. de Civiale O que serve para secciona-lo
orificio externo da uretra. / U. de Maisonneuve Uretrtomo que leva a folla cortante oculta ata que chega estenose, onde secciona de diante a atrs.

uretrovaxinal adx. Relativo ou pertencente uretra e

vaxina.

uretrovesical adx. Relativo ou pertencente uretra e

vexiga.

urhidrose s.f. Uridrose.

-uria Sufixo do grego, urina.
uricacidemia s.f. Uricemia.
uricaciduria s.f. Presencia excesiva de cido rico na
urina. Tamn se di lituria.

uricase s.f. Enzima que nos animais cataliza a transformacin do cido rico en alantona.

uricemia s.f. Presencia de cido rico no sangue.

rico-a adx. 1. Relativo ou pertencente urina. // s.m. 2.
cido cristalizable de frmula C5 H4 N4 O3, producto
terminal do metabolismo das protenas, que normalmente
se atopa na urina as como en certas concrecins artrticas
e nalgns clculos. Por oxidacin transfrmase en urea.
No sangue atpase en forma libre ou en forma de uratos
e combinacins diversas. A maior parte provn dos
alimentos, e algn frmase endoxenamente, por destruccin de ncleos celulares. Aumenta a sa proporcin
cando se inxiren alimentos ricos en purinas, como carne,
vsceras, marisco, etc., ou cando o metabolismo est alterado, de xeito que se produce en exceso ou se elimina de
forma deficiente. O exceso da sa presencia no sangue
produce trastornos como a gota.

uricolia s.f. Presencia de cido rico na bile.

uricolise s.f. Disolucin ou debilitamento do cido rico.
uricmetro s.m. Instrumento co que se determina a
cantidade de cido rico na urina.

uricopexia s.f. Fixacin do cido rico nos tecidos.

uricopoese s.f. Formacin de cido rico.
uricosuria s.f. Eliminacin de cido rico pola urina.
uricotlico-a adx. Dos animais que teen como principal
producto de excrecin do metabolismo nitroxenado o
cido rico.

uretrostaxe s.f. Goteo de sangue pola uretra.

uretrostenose s.f. Estenose da uretra.
uretrostoma s.f. Formacin cirrxica dunha fstula

uricoxidase s.f. Enzima oxidativo do cido rico.

uridnico, cido s.m. Nucletido formado por ribosa e

permanente na uretra, cando esta presenta unha estenose

incorrixible.

cido fosfrico, que forma parte habitualmente do RNA

e que acta como precursor na sa sntese.

803

uridrose s.f. Presencia de cido rico ou urea na suor. //

U. cristalina Depsito na pel de cristais de cido rico.

uriestesia s.f. Uresiestesia.

urina s.f. Lquido segregado polos riles e almacenado na
vexiga, de cor e olor caractersticos, sabor salino amargo
e reaccin lixeiramente cida. O seu peso especfico
variable entre 1,005 e 1,030. A cantidade segregada por
un adulto de 1300 a 1600 ml. por da, dos cales o 96%
auga e o 4% restante materia slida: urea, cloruro de
sodio, cido fosfrico, cido sulfrico, cido rico, cido
hiprico, urobilina e sales orgnicos. Ademais pdense
atopar diversas substancias anormais, como acetona,
protenas, bile, glicosa, hemoglobina, espermatozoides,
clulas epiteliais, cilindros, etc. // U. biliosa ou ictrica
A que aparece tinguida polos pigmentos biliares. / U.
cra Urina transparente, pouco densa e sen depsito. / U.
cruenta A que contn sangue. / U. do sangue A primeira
da ma, despois de descansar de noite, non influda por
alimentos nin bebidas. / U. dispptica A propia dos
estados disppticos, que a mido contn cristais de
oxalato clcico. / U. espstica Urina nerviosa. / U. febril
Urina coloreada e escasa, de forte cheiro, segregada en
estados febrs. / U. gotosa Urina segregada en cantidade
escasa e de cor escura, que contn gran cantidade de
cido rico. / U. histrica Urina nerviosa. / U. leitosa ou
quilosa Quiluria. / U. nerviosa Urina en cantidade abundante, de pouca densidade, excretada durante os estados
de excitacin nerviosa. / U. residual A que queda na
vexiga despois da miccin, nos enfermos de hipertrofia
prosttica. / U. sanguinis Urina de sangue. / U. espstica
Urina de tipo nervioso ou histrico, de cor moi escasa.

urinable adx. Que pode ser excretado coa urina.

urinario-a adx. 1. Relativo ou pertencente urina. 2. Que
segrega ou que contn urina.

urinativo-a adx. Diurtico.

urinemia s.f. Uremia.
urinfero-a adx. Que ten ou que transporta urina.
urinfico-a ou urinparo-a adx. Que produce urina.
urinocrioscopia s.f. Crioscopia da urina.
urinocultivo ou urocultivo s.m. Cultivo dunha pequena
cantidade de urina extrada asepticamente, co fin de
determina-lo xerme causante da infeccin.

urinoglicosmetro s.f. Instrumento que permite determina-la cantidade de glicosa presente na urina.

urinoloxa s.f. Uroloxa.

urinoma s.m. Tumor ou quiste que contn urina.
urinmetro s.m. Instrumento para medi-la densidade da
urina. Tamn se di urmetro.

urinoscopia s.f. Uroscopia.

urinoso-a adx. Relativo ou pertencente urina, que a
contn ou que se asemella a ela.

urinoxenital adx. Uroxenital.

urodinia

urinxeno-a adx. De orixe urinaria ou que produce urina.

urisolvente adx. Que ten capacidade para disolve-lo
cido rico.

urite s.f. Dermatite calrica.

urninxismo s.m. Uranismo, homosexualidade.
uro- Prefixo grego, urina.
uroacidmetro s.m. Instrumento que permite medi-la
acidez da urina.

uroamnico-a adx. Relativo a algns clculos de cido

rico e amonaco.

uroazotmetro s.m. Aparello que mide a cantidade de

substancias nitroxenadas presentes na urina.

urobacilo s.m. Bacilo presente na urina.

urobilina s.f. Pigmento da bile que resulta da reduccin
da bilirrubina, e que en certas enfermidades aparece no
intestino e na urina.

urobilinemia s.f. Presencia de urobilina no sangue.

urobilinxeno s.m. Precursor da urobilina que resulta da
transformacin dos pigmentos biliares por bacterias.

urobilinuria s.f. Presencia de urobilina na urina.

urocatepsina s.f. Uropepsina.
urocele s.f. 1. Tumor que se forma pola infiltracin de
urina nas bolsas intestinais. 2. Tumefaccin ou quiste que
contn urina.

urocianose s.f. Cianose da urina. Tamn se di indicanuria.

urocianxeno s.m. Pigmento azulado que aparece na

urina en certas enfermidades, especialmente no clera.

urocinase s.f. Substancia estimulante da fibrinlise que

se atopa na urina, e que, purificada, se emprega como
tromboltico en enfermidades como o embolismo
pulmonar.

urocintico-a adx. Que se produce por un reflexo dos

rganos urinarios, ou que d lugar a este reflexo.

urocistite s.f. Cistite ou inflamacin da vexiga urinaria.

urocisto s.m. Vexiga urinaria.
uroclepsia s.f. Emisin inconstante de urina.
urocrisia ou urocrise s.f. 1. Diagnstico mediante o
exame da urina. 2. Crise na que destaca unha abundante
emisin de urina.

urocromo s.m. Pigmento amarelado da urina.

urocromxeno s.m. Precursor do urocromo, o cal se
forma por oxidacin completa.

urodensmetro s.m. Urmetro.

urodilise s.f. Supresin ou substitucin parcial ou total
da funcin urinaria.

urodinia s.f. Dor durante a miccin.

uroemia

uroemia s.f. Uremia.

uroeritrina s.f. Colorante vermello presente nos sedimentos dos uratos na urina.

urofnico-a adx. Que se presenta na urina.

urofena s.f. Pigmento gris da urina, que lle proporciona
o cheiro.

uroflavina s.f. Composto fluorescente que se atopa na

urina despois da inxestin de riboflavina.

urofobia s.f. Medo a que se presente a necesidade de

urinar en momentos inoportunos.

urofuscohematina s.f. Pigmento vermello derivado da

hematina, presente na urina.

urogster s.m. Parte da cavidade alantoide do embrin

que constite o intestino urinario.

uroglaucina s.f. Pigmento azulado que se produce por

oxidacin dun cromxeno incoloro, presente s veces na
escarlatina.

urografa s.f. Radiografa das vas urinarias, que se

realiza por dous procedementos: na urografa ascendente
ou retrgrada o medio de contraste introdcese na vexiga
pola uretra; na descendente ou intravenosa, o contraste
adminstrase por va intravenosa, e cumpre a sa funcin
ser eliminado pola urina.

urograma s.m. Rexistro grfico dunha urografa.

urogravmetro s.f. Urmetro.
urohematina s.f. Pigmento colorante da urina. Tamn se
di urocromo.

urohematonefrose s.f. Distensin da pelve renal por

sangue e urina debido presencia de clculos ou tumores
na parte superior das vas urinarias.

urohipertensina s.f. Substancia que se deriva da urina, e

que inxectada no sangue fai subi-la presin arterial.

uroide adx. Que presenta forma de cola.

urolitase s.f. Litase urinaria.
uroltico-a adx. Relativo ou pertencente s clculos
urinarios.

urlito s.m. Clculo urinario.

urolitoloxa s.f. Estudio dos clculos urinarios e das
doenzas provocadas por eles.

uroloxa s.f. Rama da medicina que se ocupa de estudia-lo aparello urinario e o aparello xenital masculino.

urolutena s.f. Pigmento amarelo da urina.

uromancia s.f. Suposto mtodo de adiviacin polo
exame do aspecto da urina.

uromelanina s.f. Pigmento negro que resulta da descomposicin do urocromo, e que s veces est presente na
urina.

uromelo s.m. Monstro fetal que presenta as das pernas

fusionadas nunha soa extremidade.

804

urmetro s.m. Aparello que serve para medi-la densidade

da urina. Tamn se di urinmetro.

uronco s.m. Tumor urinoso ou urinoma.

uronefrose s.f. Hidronefrose.
urononcometra s.f. Medicin da cantidade de urina
excretada nun tempo dado.

uronoscopia s.f. Uroscopia.

uropata s.f. Alteracin ou enfermidade das vas urinarias.

uropenia s.f. Escaseza da secrecin ou excrecin de

urina.

uropepsina s.f. Enzima proteoltico derivado do pepsinxeno que segregan as glndulas gstricas, presente na
urina, que pasara a travs da cpsula de Bowman.

uropionefrose s.f. Distensin do ril e da pelve renal pola

urina e o pus.

uropiourter s.m. Presencia de pus mesturado con urina

no urter.

uroplania s.f. Presencia de urina nunha parte onde non

normal que se atope, ou emisin de urina por rganos que
non teen esta funcin.

uropoese s.f. Produccin ou secrecin de urina.

uroporfirina s.f. Tetraacetilpropionilporfirina, tetrapirrol
que ten un radical actico e outro propinico como
cadeas laterais. Atpase na urina e nas feces.

uropostema s.f. Absceso urinoso.

uropsamo s.m. Sedimento ou area urinaria.
uroquesia s.f. Eliminacin de urina polas feces. Tamn se
di diarrea urinosa.

uroquintico-a adx. Urocintico.

urorraxia s.f. 1. Hematuria. 2. Emisin de urina en cantidade excesiva.

urorrea s.f. Emisin involuntaria de urina. Tamn se di

enurese.

urorritmografa s.f. Rexistro grfico da sada de urina

polos urteres.

urorrodina s.f. Pigmento de cor rosa, que se forma por

descomposicin do urorrodinxeno, escaso na urina
normal pero abundante en enfermidades como a nefrite,
febre tifoide, tuberculose, etc.

urosacarimetra s.f. Medicin da cantidade de azucre

presente na urina.

uroscopia s.f. Observacin da urina con fins diagnsticos.

urose s.f. Enfermidade dos rganos do aparello urinario.

urosemioloxa s.f. Diagnstico pola anlise da urina.
urosepse s.f. Sepse causada pola urina extravasada s
tecidos. Tamn se di urotoxemia, febre urinaria.

805

urospectrina s.f. Pigmento que, unido hematoporfirina,

est presente na urina normal.

urosqueocele s.f. Urocele.

urosquese s.f. Retencin de urina.
urostalagmia ou urostalagmometra s.f. Estudio da
urina mediante o estalagmmetro.

urostelito s.m. Clculo urinario con compoentes

graxos.

uroteobromina s.f. Paraxantina.

uroterapia s.f. Tratamento dalgunhas enfermidades
mediante a administracin de urina, ou tratamento das
enfermidades urinarias.

tero
desprotexidas del. / U. papulosa Prurixe simple debida
hipersensibilidade s picaduras de certos insectos. / U.
pigmentosa Mastocitose. / U. por calor A que aparece
trala exposicin calor. / U. por compresin A que
aparece debida a compresins da pel. / U. por inhalacin
Aquela que se debe inhalacin de alrxenos. / U. solar
A que aparece pola exposicin sol en zonas da pel non
protexidas. / U. xigante Edema anxioneurtico.

urticarismo s.m. Tendencia desenvolvemento de urticaria por irritacins mnimas.

urxente adx. Que debe realizarse ou ocorrer axia.

usagre s.m. Impetixe vulgar ou eccema impetixinoso
infantil.

urotise s.f. Diabete sacarina.

urotoxemia s.f. Urosepse.
urotoxia s.f. 1. Cantidade mnima de urina por quilo-

uso s.m. Emprego dunha cousa ou substancia. // U.

gramo de substancia capaz de causa-la morte. Constite

a unidade de toxicidade urinaria. 2. Toxicidade da urina.

ustilaxina s.f. Alcaloide presente nos fungos do xnero

urotoxicidade s.f. Calidade txica da urina.

urotxico-a adx. Relativo ou pertencente s substancias

ustilaxinismo s.m. Estado txico semellante ergotismo,

txicas presentes na urina.

urotropin s.f. Nome rexistrado da hexametilenotetramina

ou metenamina, substancia que se utiliza como antisptico das vas urinarias e biliares, e como disolvente do
cido rico.

urourter s.m. ou uroureterose s.f. Distensin do

urter causada pola acumulacin de urina.

uroxenital adx. Relativo ou pertencente s vas urinarias

e s rganos urinarios e xenitais.

urxeno-a adx. Que produce urina ou que orixinado a

partir da urina.

uroxina s.f. Aloxantina.

urtica s.f. Placa de urticaria.
urticacin s.f. 1. Sensacin de prodo semellante que
produce a ortiga. 2. Antigo mtodo revulsivo e excitante
que consista na flaxelacin ou en fregas con ortigas.

urticante adx. Que produce unha sensacin de prodo

intenso semellante que causa o contacto con ortigas.

urticaria s.f. Dermatose na que aparecen lesins edematosas como ronchas e unha forte sensacin de prodo.
Caracterzase por ppulas que se diferencian claramente
da pel circundante por seren vermellas nas beiras e algo
mis claras no medio. // U. aguda Aparicin masiva e
repentina das ppulas e ronchas, que involucionan rapidamente. / U. colinrxica Ronchas moi intensas e prurixinosas que se deben estmulo da suor, da calor ou
nerviosismo, que causan a liberacin de acetilcolina
polos mastocitos. / U. crnica Urticaria recidivante que
pode permanecer varios meses. / U. facticia Ronchas que
aparecen despois de fregar ou rasca-la pel. / U. fro A
que se produce pola accin do fro sobre zonas do corpo

externo Aplicacin de medicamentos na pel ou nas

mucosas externas. / U. interno Aplicacin por va oral,
rectal ou inxeccin.
Ustilago.
debido inxestin de millo infectado con fungos do
xnero Ustilago.

ustin s.f. Cauterizacin realizada co cauterio actual.

ustulacin s.f. Secado mediante calor dunha droga
hmida.

ustus adx. (lat.) Queimado.

usura s.f. (lat.) Desgaste, erosin.
uta s.f. Forma de leishmanase en Per.
uteralxia s.f. Dor no tero. Tamn se di metralxia, histeralxia.

uteramina s.f. Tiramina derivada do corniz do centeo.

uterectoma s.f. Histerectoma.
uterino-a adx. 1. Relativo ou pertencente tero. 2. Nado
da mesma nai.

uterismo s.m. Dor ou espasmo uterino.

uterite s.m. Metrite, inflamacin do tero.
tero s.m. rgano da xestacin, oco e muscular, que ten a
funcin de recibi-lo vulo fecundado, conservalo e
nutrilo e expulsa-lo feto no parto. Ten forma de pera aplanada, e uns 7-8 cm de lonxitude, formado por das
partes: unha ancha ou corpo, chamada fondo, aberta nos
extremos laterais superiores s trompas uterinas, e unha
estreita ou colo que se comunica co exterior pola vaxina.
Localzase na pelve menor entre a vexiga e o recto. Est
constitudo por unha capa muscular de fibras lisas, que
forman tres estratos: capa serosa, miometrio e endometrio (esta ltima na que se implanta o vulo fecundado),
e unha mucosa interna. Por fra est cuberto pola serosa
peritoneal. Atpase unido pelve polos ligamentos
anchos, redondos e uterosacros. Tamn se di matriz. // U.
bicrneo tero desdobrado na parte superior, presen-

uteroabdominal
tando dous cornos. / U. bilocular Malformacin na que o
tero est dividido en dous por un tabique lonxitudinal. /
U. de Piskacek Embarazo nun corno do tero. / U.
didelfo, dobre ou duplex separatus Malformacin
uterina debida desenvolvemento independente dos
conductos de Mller, que se fusionan por debaixo das
trompas, dando lugar formacin de dous teros e das
vaxinas independentes. / U. fetal O que ten o conducto
cervical mis longo c corpo. / U. grvido O que aloxa
un embrin ou un feto. / U. infantil tero anormalmente
desenvolvido que se observa na hipoplasia dos rganos
xenitais. Presenta un tamao pequeno e desproporcionado, co colo tan longo coma o corpo. / U. irritable
Neuralxia uterina. / U. masculino Utrculo prosttico. /
U. unicorne Malformacin uterina debida falta de
desenvolvemento dun dos conductos de Mller, que d
lugar a un tero desenvolvido s nunha das sas das
metades.

uteroabdominal adx. Relativo tero e abdome.

uterocele s.f. Hernia uterina.
uterocervical adx. Relativo colo do tero.
uterocistotoma s.f. Anastomose cirrxica entre o colo
do tero e a vexiga.

uterodinia s.f. Dor no tero. Tamn se di histeralxia,

uteralxia.

uterofixacin s.f. Histeropexia.

uterografa s.f. Radiografa do tero. Tamn se di histerografa.

uterointestinal adx. Relativo ou pertencente tero e

intestino.

uterlito s.m. Clculo no tero.

uteroloxa s.f. 1. Tratado ou conxunto de saberes sobre o
tero. 2. Xinecoloxa e obstetricia.

uterolumbar adx. Relativo ou pertencente tero e

rexin lumbar.

utermetro s.m. Histermetro, instrumento co que se

miden as dimensins do tero.

uteroovrico-a adx. Relativo tero e ovario.

uteroparietal adx. Relativo ou pertencente tero e
parede abdominal.

uteropata s.f. Afeccin uterina. Tamn se di histeropata.

uteroplvico-a adx. Relativo pelve e tero.

uteropexia s.f. Histeropexia.
uteroplacentario-a adx. Relativo ou pertencente tero
e placenta.

uteroplastia s.f. Cirurxa reparadora dunha malformacin conxnita do tero.

uterorraxia s.f. Metrorraxia.

uterorrea s.f. Leucorrea.

806

uterorrectal adx. Relativo tero e recto.

uterosalpingografa s.f. Radiografa do tero e das
trompas.

uterosclerose s.f. Esclerose do tero.

uteroscopia s.f. Endoscopia uterina.
uterotoma s.f. Histerotoma.
uterotnico-a adx. Que fortalece o msculo uterino.
uterotractor s.m. Pinza forte para a traccin do tero,
para o cal as sas ramas abren cando estn introducidas
na cavidade uterina.

uterotubario-a adx. Relativo tero e s trompas de

Falopio.

uterovaxinal adx. Relativo tero e vaxina.

uterovesical adx. Relativo tero e vexiga urinaria.
uteroxestacin s.f. Embarazo uterino.
uterus s.m. (lat.) tero.
utricular adx. 1. Relativo a un utrculo. 2. Que ten forma
de saco.

utriculite s.f. Inflamacin do utrculo prosttico.

utrculo s.m. Cavidade en forma de saco. // U. do odo ou
do vestbulo O mis grande dos dous compartimentos do
labirinto membranoso do odo interno, onde conflen os
conductos semicirculares. Xunto co sculo contn unha
terminacin sensorial chamada mcula. / U. prosttico
ou uretral rgano en forma de saco que constite un
resto dos conductos de Mller no home, situado na
metade da porcin prosttica da uretra e aberto no verumontanum. Tamn se di introito vaxinal masculino,
vescula espermtica, vescula prosttica, vescula de
Weber.

utriculosacular adx. Relativo utrculo e sculo do

odo.

utriforme adx. Utricular, en forma de saco.

vea s.f. Capa media da parede do ollo, en concreto, a
parte pigmentada do iris, formada polo iris, corpo ciliar e
coroide, e constituda por msculo liso. moi rica en
vasos sanguneos, que leva sa parte anterior, polo que
tamn se denomina capa vascular. Tamn se di tracto
uveal.

uvete s.f. Inflamacin da vea. // U. de Frster Inflamacin de carcter sifiltico do tracto uveal. / uveoparotidite Inflamacin da vea e das glndulas parotidianas.
Tamn se di febreuveoparotidiana.

uveoplastia s.f. Cirurxa plstica da vea.

uveosclerite s.f. Inflamacin da vea e da esclertica.
UVI Siglas de Unidade de Vixilancia Intensiva. V. UCI.
vico-a adx. Tartrico, derivado de uva.
uviforme adx. En forma semellante dun bago de uva.
uviol s.m. Lmpada que emite raios ultravioleta.

807

uvimetro s.m. Instrumento que mide as radiacins ultravioleta.

uviorresistente adx. Resistente s radiacins ultravioleta.

uviosensible adx. Sensible s radiacins ultravioletas.

uvoloptose s.f. Relaxacin e cada do veo do padal.
Tamn se di estafiloptose.

vula s.f. Prominencia carnosa que pendura do veo do

padal por riba da base da lingua, formada polo msculo
da vula ou palatostafilino, tecido conxuntivo e mucosa.
Tamn se di campaa. // U. bfida A que est dividida

uvulotoma
en das. / U. cerebelosa Porcin do vermis inferior entre
as amgdalas cerebelosas. / U. vesical Eminencia
pequena do vrtice do trgono vesical, que se proxecta no
orificio da uretra.

uvular adx. 1. Relativo ou pertencente vula. // s.m. 2.

Msculo cigo da vula.

uvulectoma s.f. Extirpacin da vula.

uvuliforme adx. Semellante vula.
uvulite s.f. Inflamacin da vula.
uvulotoma s.f. Seccin cirrxica, total ou completa, da
vula.

V
v Lia angular que ten a forma desta letra. // V lingual
Lia de papilas caliciformes situada cerca da base da
lingua. No seu vrtice sitase o burato cego de Morgagni.

V Smbolo do vanadio
vacciniola ou vaccinola s.f. Vescula que aparece na pel
despois da vacinacin, e que se asemella rash da
varola.

vaccinum s.m. (lat.) Vacina.

vacina s.f. 1. Enfermidade infecciosa propia dos animais
bvidos e vidos e inoculable e transmisible home,
caracterizada por erupcin pustulosa, e causada por un
virus de propiedades antixnicas semellantes s do virus
da varola, polo que causa inmunidade contra esta enfermidade. 2. Humor ou linfa contida nas pstulas de vacina
que se empregou para inocula-la enfermidade con fins
profilcticos. 3. Preparacin antixnica especfica, de
capacidade patxena atenuada ou nula, que produce no
organismo receptor inmunidade activa contra unha enfermidade. // V. acuosa Vacina na que se emprega como
vehculo unha solucin fisiolxica. / V. anticolrica A
preparada con Vibrio cholerae mortos, en suspensin
estril. / V. antidiftrica A preparada por filtrado estril
e inocuo de toxoide diftrico, aplicada en tres doses repetidas a intervalos dun mes, e que causa inmunizacin
activa contra a difteria. / V. antigripal Formada por antxenos vricos (as cepas vricas varan cada ano segundo
as indicacins da OMS) cultivados en embrins de polo
e ultrapurificados, que se empregan para conseguir inmunidade contra a gripe. / V. antimalrica A preparada con
virus atenuados da febre amarela cultivados nun embrin
de polo. / V. antipertussis Vacina da tose ferina. / V.
antipoliomieltica A que se emprega para acada-la inmunidade contra a poliomielite. Existen dous tipos dos cales
se recomenda o primeiro: a vacina de Sabin, trivalente,
de administracin oral, con poliovirus atenuados, e a
vacina de Salk, inxectable, con tres tipos de virus inactivados con formaldehido. / V. antirrbica A preparada
con emulsin de medulas de coellos mortos por rabia,
segundo diversos mtodos, e inoculada por va subdural.
/ V. antirrubola Preparada por suspensin liofilizada de
virus vivos atenuados, empregada para a inmunizacin
contra a rubola. / V. antisarampelo ou antixarampn

Vacina preparada con virus do sarampelo vivos e

atenuados, que causa inmunizacin activa contra esta
enfermidade. / V. antitetnica Toxoide tetnico inoculado para a inmunizacin activa contra o ttano. / V. antitfica ou antitifoide A preparada cunha suspensin de
bacilos tficos mortos dunha cepa de gran poder antixnico, que causa inmunizacin activa contra o tifo. / V.
antitxica A que se prepara con antitoxinas tratadas con
formol e calor, que lles fan perde-la sa toxicidade, pero
mantendo a capacidade antixnica. / V. antituberculosa
Vacina de Calmatte. / V. antivarilica A obtida de
pstulas da vacina de bvidos sans ou de virus vacinal
cultivados en embrins de polo, que causa inmunidade
contra a varola. / V. autxena Autovacina preparada con
microorganismos illados de focos ou de lesins do propio
individuo que tamn receptor da vacina. / V. bactrica
ou bacteriana A preparada con bacterias vivas atenuadas
ou mortas, ou con fraccins antixnicas de bacterias, da
mesma ou de varias especies, en suspensin nun lquido
que se inxecta para estimula-los mecanismos especficos
contra certas infeccins causadas por bacterias da mesma
clase. / V. cudruple Asociacin dos toxoides tetnico e
diftrico, e de vacinas anticoqueluchosa e de Salk. / V. da
tose ferina Preparada en suspensin de Haemophilus
pertussis, administrada en tres doses repetidas en intervalos dun mes, que causa inmunizacin activa contra a
tose ferina. / V. de Arago Vacina preventiva da febre
amarela. / V. de Calmette Vacina profilctica da tuberculose nos neonatos, consistente en bacilos vivos de tuberculose bovina, mantidos en bile de boi glicerinada coa fin
de atenua-la sa virulencia. Adminstrase por va subcutnea en neonatos, nenos e adolescentes. / V. de Castaeda A preparada con pulmns de ratos infectados con
Rickettsia prowazakii, para a prevencin do tifo exantemtico. / V. de Ferran Vacina anticolrica que contn os
corpos microbianos e os seus productos. / V. de Friedlnder A preparada co bacilo Klebsiella pneumoniae,
que se inocula no catarro nasal crnico. / V. de Sabin
Vacina antipoliomieltica de Sabin. / V. de Salk Vacina
antipoliomieltica de Salk. / V. de Sauer Tipo de vacina
antituberculosa formada por bacilos bovinos autolisados.
/ V. dobre A composta de toxoide tetnico e diftrico. / V.
heterloga A constituda por unha cepa diferente da que

vacinable
ocasiona a enfermidade que se trata con ela, que se
emprega como forma de vacinacin non especfica. / V.
homloga Vacina autxena. / V. mixta A preparada con
mis dunha especie bacteriana. / V. multivalente A
preparada con varias razas da mesma especie bacteriana.
/ V. polivalente Vacina multivalente. / V. profilctica
Vacina para a inmunidade activa, pois o propio organismo quen fabrica anticorpos cando se administra. / V.
sensibilizada viva A preparada con bacterias vivas
tratadas con soro especfico inmunizante, que se supn
que facilita a formacin de anticorpos. / V. sinttica A
que non contn virus intactos, senn pptidos ensamblados no laboratorio, que mimetizan unha rexin moi
pequena da envoltura externa do virus e que inducen a
produccin de anticorpos capaces de neutralizalo. / V.
TAB Vacina especfica que contn os bacilos da febre
tifoide e das paratifoides A e B. / V. teraputica A que se
administra unha vez instaurada a enfermidade, que estimula as defensas que contriben a cura-lo proceso ou a
arrefria-lo foco. / V. triple Vacina composta pola asociacin de toxoides tetnico e diftrico e vacina anticoqueluchosa. / V. vrica A preparada con virus inactivados ou
con fraccins antixnicas dos mesmos, que se emprega
na profilaxe da hepatite B. / V. Zinsser Vacina preventiva
do tifo exantemtico, que contn 5.000 millns de
Rickettsia/ml.

vacinable adx. Que pode ser vacinado.

vacinacin s.f. Inoculacin dunha vacina en xeral co fin
de producir no organismo unha inmunidade activa. // V.
animal A obtida con linfa do animal. / V. curativa A que
trata de combate-la enfermidade unha vez contrada,
mediante o aumento da produccin de anticorpos. / V.
intradrmica A que se inocula por inxeccin drmica. /
V. intrauterina Inmunizacin do feto contra a varola
mediante a vacinacin da nai. / V. pasteurina ou pasteuriana A que se realiza con virus atenuados pola calor ou
por desecacin.

vacinela s.f. Forma de vacina atenuada pola falta de

receptividade da persoa. Tamn se di vacina falsa.

vacneo-a adx. Que produce ou que fonte de vacina.

vacnide s.f. Manifestacin cutnea secundaria a unha
vacina.

vacinfero-a adx. 1. Portador de vacina. // s.m. 2. Individuo do que se toma a vacina. Tamn se di vacinxeno.

vacinfero-a adx. Que se emprega para o subministro de

vacinas.

vaciniforme adx. Semellante a unha vacina.

vacinoprofilaxe s.f. Vacinacin profilctica.
vacinostilo s.m. Lanceta pequena que se emprega para a
vacinacin.

vacinoterapia s.f. Emprego de vacinas bacterianas co fin

de cura-lo proceso infeccioso ou de atenua-los sntomas.

vacinxeno-a adx. Que produce vacina.

810

vacuoextractor s.m. Aparello obsttrico que se emprega

para axudar a expulsa-lo feto durante o parto, que actualmente foi substitudo polo frceps.

vacuolar (sistema) s.m. Conxunto de vacolos dunha

clula. Tamn se di vacuoma.

vacuolizacin s.f. Proceso de formacin de vacolos.

vacolo s.m. Inclusin citoplasmtica pequena, xeralmente acuosa, que adoita conter substancias de reserva,
protenas, enzimas dixestivos, etc. // V. contrctil
Pequena cavidade no protoplasma dos organismos unicelulares, que aumenta de tamao e que logo se reprega,
que se lle atriben funcins respiratorias e excretoras. / V.
de Barrier Absceso peribronquial. / V. plasmcrino
Vacolo que se atopa cheo de coloide ou cristaloide, no
citoplasma dunha clula secretora.

vacuoma s.m. Sistema vacuolar.

vacuum adx. e s.m. (lat.) Baleiro ou baldeiro.
vademecum s.m. Libro que incle as nocins fundamentais dunha ciencia ou disciplina.

vadum s.m. (lat.) Elevacin no interior dunha fisura cerebral.

vagal adx. Relativo ou pertencente nervio vago.

vagitus s.m. (lat.) Choro ou salouco do neonato.
vago s.m. Nervio pneumogstrico.
vagoaccesorio-a adx. Relativo nervio pneumogstrico
e da rama externa ou accesoira do nervio espial, considerados conxuntamente.

vagoglosofarnxeo-a adx. Relativo nervio vago e

glosofarinxe.

vagograma s.m. Rexistro grfico da actividade do nervio

vago. Tamn se di electrovagograma.

vaglise s.f. Tratamento mdico ou cirrxico que consiste

na interrupcin da accin do nervio vago.

vagomimtico-a adx. Que ten un efecto semellante da

excitacin do nervio vago.

vagosimptico-a adx. Relativo ou pertencente nervio

vago e simptico.

vagosplcnico-a adx. Vagosimptico.

vagotoma s.f. Seccin cirrxica do nervio vago. // V.
selectiva proximal Seccin de tdalas ramas vagais dirixidas fundo e corpo gstrico, conservando a innervacin do antro e dos demais rganos abdominais. Siglas
VSP. / V. selectiva total Seccin de tdalas ramas
gstricas, mantendo as dirixidas s outros rganos abdominais. Siglas VST. / V. troncular ou total Seccin de
tdalas ramas vagais dirixidas s rganos abdominais.
Siglas VT.

vagotona s.f. Constitucin caracterizada por inestabilidade cardiovascular con bradicardia, espasmos motores
involuntarios, trastornos dixestivos e respiratorios,
sudacin, cianose das extremidades, etc., causado pola

811
hiperfuncin do sistema nervioso parasimptico. Tamn
se di parasimpaticotona, constitucin vagtropa.

vagotrpico-a ou vagtropo-a adx. Que causa efectos

sobre o nervio vago.

vaguectoma s.f. Extirpacin cirrxica dun segmento do

nervio vago.

vaguite s.f. Inflamacin do nervio pneumogstrico.

Vail, sndrome de V. sndrome.
vaa s.f. Estructura anatmica que envolve un rgano ou
unha parte. // V. aracnoide Parte da aracnoide que rodea
o nervio ptico. / V. carotdea A que se estende desde a
base do cranio ata a primeira costela e o esterno, envolvendo a arteria cartide, a vea xugular interna e o nervio
vago. / V. da vea porta A formada pola prolongacin da
cpsula de Glisson, e que rodea a vea porta. / V. de Henle
ou perineuro Envoltura conxuntiva exterior do neurilema. / V. de Key e Retzius Vaa de Henle. / V. de
Scarpa Aponeurose de Scarpa. / V. de Schwalbe A que
envolve unha fibra elstica. / V. de Schwann Vaa de
mielina moi delgada que envolve as fibras nerviosas
rodeando os cilindroeixes das neuronas. Tamn se di
neurolema, neurilema. / V. do nervio ptico A formada
por unha prolongacin das membranas cerebrais, que
rodea o nervio ptico. / V. do recto A que envolve o
msculo recto abdominal, formada pola aponeurose dos
msculos oblicuos interno e externo. / V. epitelial Capa
epitelial do folculo dentario do embrin. / V. femoral A
que envolve os vasos femorais, orixinada na fascia transversal e ilaca. / V. laminar Perineuro. / V. medular
Vaa de mielina que rodea o cilindroeixe das neuronas. /
V. mucosa dos tendns Vaa sinovial. / V. pial Parte da
piamter que rodea o nervio ptico. / V. primitiva Neurilema. / V. radicular ou epitelial Vaa epitelial interna
do folculo piloso. / V. sinovial Membrana serosa que
tapiza a canle sea pola que se despraza un tendn. / V.
subsidiaria de Ruffini Vaa de Henle. / V. tendinosa
Vaa sinovial.

vainilla s.f. Substancia obtida do froito de diversas

plantas da familia das orquidceas, especialmente da
Vainilla planifolia, que se emprega como aromatizante, e
ten unha accin estimulante.

valcula s.f. Vallecula.

valencia s.f. Capacidade que presentan os tomos dos
elementos qumicos para combinarse con outros. // V.
biolxica Capacidade dos anticorpos para combinarse
con antxenos.

valeriana s.f. Valeriana officinalis, planta da familia das

valerianceas, da cal se empregan as races como espasmdico e sedante.

valetudinario-a adx. Dbil e enfermizo.

valgo-a adx. Dobrado cara a fra, especialmente a deformidade na cal unha parte est desviada da lia media do
corpo.

valgoide adx. Semellante valgo.

vlvula

valguismo s.m. Curvatura dun membro cara a dentro.

valina s.f. cido alfa-aminovalrico, aminocido esencial
que forma parte de moitas protenas.

vallecula s.f. (lat.) Depresin, suco ou rego. // V. ovata

Depresin heptica na que se atopa a vescula biliar. / V.
unguis Depresin da pel que aloxa a raz da ua.

Valleix, puntos de V. punto.

vallum s.m. (lat.) Sobrecella ou cella. // V. unguis Parede
da ua, pregadura da pel que recobre os lados e o extremo
proximal da ua. Tamn se di eponiquio.

valor s.m. Grao de utilidade ou importancia de algo. // V.

calorfico Cantidade de caloras que desprende ou que
xera un alimento durante o metabolismo. / V. globular
Proporcin de hemoglobina nos glbulos vermellos,
representada mediante a relacin entre a cantidade de
hemoglobina e o nmero de eritrocitos contidos nun
determinado volume de sangue. / V. liminar Intensidade
mnima de estmulo capaz de producir unha sensacin
perceptible.

valproico (cido) s.m. Frmaco empregado no tratamento de varios tipos de epilepsia.

Valsalva, manobra, seo de V. manobra, seo.

valva s.f. 1. Cada unha das partes dunha vlvula. 2. Instrumento utilizado en cirurxa para separa-las paredes vaxinais ou rectais, durante o exame e operacins destes
rganos.

valviforme adx. Que ten forma de valva ou de vlvula.

valvotoma s.f. Incisin nunha vlvula, especialmente a
das vlvulas rectais de Houston. Tamn se di valvulotoma.

vlvula s.f. Pregadura situada na luz dun vaso ou dun

conducto, que permite o paso de lquido nunha soa direccin. // V. artica Vlvula sigmoide situada no orificio
artico do corazn. / V. auriculoventricular Vlvula
mitral e tricspide do corazn. / V. bicspide Vlvula
mitral. / V. caval A da vea cava. / V. conivente Cada unha
das pregaduras mucosas transversas do intestino delgado.
/ V. coronaria A situada na entrada do seo coronario da
aurcula dereita. / V. da fosa navicular Vlvula de
Guerin. / V. da vea cava Pregadura membranosa semilunar situada na aurcula dereita, entre o orificio da cava
inferior e o orificio auriculo-ventricular. / V. de Amussat
Pregaduras da mucosa do conducto qustico e do colo da
vescula biliar. / V. de Bauhin Vlvula ileocecal. / V. de
Braud Pregadura da membrana mucosa que se sita no
fondo do saco lacrimal, sobre o conducto nasal. / V. de
Eustaquio Vlvula da vea cava. / V. de Gerlach Vlvula
apendicular. Pregadura da membrana mucosa altura do
orificio do apndice cecal. / V. de Guerin Pregadura
mucosa que s veces se atopa na fosa navicular da uretra.
/ V. de Heister Vlvula de Amussat. / V. de Houston
Pregaduras da mucosa rectal. / V. de Huschke Pregadura
lacrimal. / V. de Kerckring V. conivente. / V. de Kohlrausch A vlvula de Houston mis prominente. / V. de

valvulite
Krausse V. de Braud. / V. de Morgagni Pregaduras da
mucosa rectal que forman os seos de Morgagni. / V. de
Nlaton Pregadura transversa da membrana mucosa do
recto, situada na unin dos seus tercios inferior e medio.
/ V. de Tarin Veo medular posterior. / V. de Tebesio
Vlvulas coronarias. / V. de Tulpius Vlvula ileocecal. /
V. de Varolio Vlbula ileocecal. / V. de Vieussens Veo
medular anterior. / V. de Willis Vlvula de Vieussens. /
V. ileocecal Pregadura da mucosa onde desemboca o leo
no cego. / V. mitral A situada no orificio aurculo-ventricular esquerdo. / V. pilrica Beira circular da mucosa do
ploro. / V. prosttica Prominencia accidental situada na
unin da parede inferior da uretra e o colo da vexiga,
formada por elementos prostticos hipertrofiados ou por
fibras musculares, que se observa en ancins, s que lles
dificulta a miccin. / V. semilunar ou sigmoide Cada
unha das tres pregaduras semilunares situadas nos orificios da arteria pulmonar e artica. / V. tricspide Vlvula
situada no orificio aurculo-ventricular dereito. / V.
vaxinal Hime.

valvulite s.f. Inflamacin valvular, especialmente das

vlvulas cardacas.

valvuloplastia s.f. Reparacin cirrxica dunha vlvula,

especialmente cardaca.

valvulotoma s.f. Seccin cirrxica dunha vlvula, sobre

todo cardaca.

812

vaporizacin s.f. 1. Conversin dun lquido ou slido en

vapor, sen cambio qumico da sa composicin. 2. Tratamento mediante vapores medicamentosos. 3. Atmocause.

vaporizador s.m. Atomizador.

vaporola s.f. Cpsula de vidro que contn unha dose de
lquido voltil, do cal se inhala o vapor.

varec s.m. Algas do xnero Fucus das que se obteen

bromuros e ioduros alcalinos, que se empregan no tratamento da escrofulose, do bocio, da tuberculose, etc.

variable adx. 1. Que est suxeito a variacin. 2. Inconstante, inestable. // s.f. 3. Valor numrico sobre o que se
pode establecer unha curva de variabilidade. // V. estatstica aleatoria Aquela na que cada valor est relacionado
cunha frecuencia relativa ou probabilidade.

variacin s.f. Modificacin dun carcter tpico do grupo

que pertence o individuo, ou modificacin do fenotipo
dun organismo con respecto dos seus proxenitores. // V.
bacteriana Variacin observada en bacterias, que pode
ser progresiva e non transmisible (adaptacin) ou brusca
e transmisible (mutacin). / V. continua A producida en
series de pequenas variacins. / V. impresa Aquela que
ocorre como resposta a un estmulo do medio ambiente. /
V. merstica Variacin do nmero de partes da descendencia.

variante adx. 1. De carcter hereditario variado. // s.f. 2.

vampirismo s.m. Necrofilia ou necrosadismo.

vampiro s.m. Morcego zugador de sangue.
Van Gieson, coloracin de V. coloracin.
vanadio s.m. Metal branco e duro, de smbolo V e peso

varicacin s.f. Formacin de varices.

varicectoma s.f. Escisin das veas varicosas. Tamn se

especfico 5,87, que se emprega para a fabricacin de

aceiros especiais.

varicela s.f. Enfermidade exantemtica, febril e epid-

vanadismo ou vanadiumismo s.m. Intoxicacin de

carcter crnico que se d en persoas que manipulan
vanadio.

vancomicina s.f. Antibitico illado da cepa Streptomyces

orientalis, activo fronte s bacterias grampositivas (estafilococo).

Vandenbergh, reaccin de V. reaccin.

vanilmandlico (cido) s.m. Metabolito urinario que
resulta do metabolismo das aminas simpaticomimticas,
como a adrenalina e a noradrenalina, e dos seus precursores (dopamina).

Vant Hoff, regra de V. regra.

vapocauterizacin s.f. Cauterizacin pola calor.
vapor s.m. 1. Estado gasoso dunha substancia que a
temperatura ordinaria se atopa en estado slido ou
lquido. 2. Auga en estado gasoso. 3. Gas dos eructos. 4.
Vertixe ou desmaio.

vaporario s.m. 1. Local con calefaccin para a produccin de vapor e a sa inhalacin. 2. Aparello co que se
realizan aplicacins locais de vapores medicamentosos.

Organismo ou enfermidade que aparece alterado ou

variado respecto do grupo que pertence.

di varicotoma.
mica, de carcter benigno e propia da infancia, causada
por un virus da familia herpes, ou virus da varicela zster,
que se caracteriza por febre e erupcin en forma de
ppulas agrupadas que se converten en vesculas e secan
sen supuracin nin cicatrices e sen produciren prodo. //
V. gangrenosa Forma moi pouco frecuente na que
quedan cicatrices da erupcin. / V. pustulosa Forma
purulenta da varicela.

varicelacin s.f. Inoculacin de virus da varicela con fins

profilcticos.

variceliforme ou variceloide adx. Semellante s

lesins producidas pola varicela.

variciforme adx. Semellante a unha variz. Tamn se di

varicoso

varicoblfaron s.m. Tumefaccin varicosa da plpebra.

varicocele s.f. 1. Tumor formado por unha vea ou variz.
2. Dilatacin do plexo venoso pampiniforme do cordn
espermtico. // V. ovrica ou tubrica Dilatacin das
veas do ligamento ancho. / V. sintomtica A que indica a
existencia dun tumor renal. / V. uteroovrica Dilatacin
das veas do plexo pampiniforme da muller.

813

varicocelectoma s.f. Extirpacin da varicocele e de

parte do escroto.

varicografa s.f. Radiografa das varices.

varicoide adx. Semellante a unha variz.
varicnfalo s.m. Tumor varicoso situado no embigo.
varicosclerosacin s.f. Tratamento das varices mediante
substancias esclerosantes.

varicosidade ou varicose s.f. Variz ou estado varicoso.

varicotoma s.f. Varicectoma.
varcula s.f. Variz pequena, sobre todo situada na conxuntiva.

variedade s.f. 1. Calidade de variable. 2. Existencia de

variacins. 3. Categora ou grupo taxonmico impreciso.
// V. alternante Aquela na que o carcter hereditario
aparece e desaparece. / V. fluctuante Aquela na que
existe un trnsito continuo dun extremo outro.

varola s.f. Enfermidade infecciosa, contaxiosa e epidmica, de natureza vrica, que se caracteriza por erupcin
papulovesiculosa que deriva en pstulas, e por outras
manifestacins xerais. A fase de incubacin dura de nove
a doce das, e despois dela aparece o perodo de invasin,
entre tres e catro das, caracterizado por calafros,
vmitos, febre, cefalalxia e mialxia lumbar. Segue o
perodo de erupcin, no que aparecen pequenas ppulas
vermellas e remite a febre. Estas ppulas convrtense en
vesculas serosas que medran, se umbilican e se
converten en pstulas, tralo que aparece o perodo de
supuracin no que volve a aparece-la febre. Finalmente,
no perodo de desecacin, secan as pstulas e frmanse
carapolas amarelas cun cheiro caracterstico, que deixan
cicatrices persistentes caeren. // V. branca Alastrim ou
varola menor. / V. confluente Forma grave de varola na
que as pstulas forman amplas flictenas cheas de pus. / V.
hemorrxica Forma mortal cunha sintomatoloxa moito
mis intensa e con hemorraxia. / V. inserida A adquirida
por inoculacin. / V. maligna Varola hemorrxica. / V.
miliar Aquela na que as vesculas son pequenas e moi
numerosas. / V. minor Alastrim. / V. modificada Varioloide. / V. negra Varola hemorrxica. / V. penfigosa
Forma de varola na que as pstulas son moi grandes. / V.
rickettsiana Enfermidade causada pola Rickettsia acari,
que se caracteriza por linfadenopata rexional, calafros,
febre e erupcin secundaria a unha ppula inicial no
punto da picadura do Altodermanyssus sanguieus. / V.
siliquosa Varola na que o contido pustular se reabsorbe,
quedando as pstulas baldeiras. / V. verrugosa Forma de
varola na que a erupcin non pasa do perodo das
ppulas.

varilico-a adx. Relativo varola

varioliforme adx. Semellante varola.
variolizacin s.f. Inmunizacin contra a varola.

vasculite

varioloide s.f. Forma benigna de varola, de evolucin

rpida e sen supuracin, que se d en individuos inmunes
ou vacinados.

variolose s.f. Conxunto de lesins e complicacins

debidas a varola.

varioloso-a adx. Pertencente ou relativo varola.

variolovacina s.f. 1. Enfermidade que se d en xovencas
trala inoculacin do virus da varola. 2.Vacina que se
obtn por inoculacin de virus de varola en xovencas.

variotina s.f. Antifnxico de accin local.

varismo s.m. Desviacin cara a fra da lia media dun
membro, oposto a valguismo, ou desviacin cara a
dentro.

variz s.f. Dilatacin permanente dunha vea superficial ou

profunda. Tamn se di flebectasia. // V. ampolar Dilatacin circunscrita dunha vea. / V. aneurismtica Aneurisma arterio-venoso no que o sangue pasa directamente
vea sen intervencin dun saco comunicante. / V.
circunferencial Aquela na que a dilatacin afecta todo o
contorno da vea. / V. esencial Aquela da que non se
coece a causa. / V. linftica Variz nos vasos linfticos. /
V. posflebtica A causada pola flebite. / V. rectilnea A
que non presenta tortuosidades. / V. turbinada Dilatacin das veas dos cornetos nasais.

varo-a adx. Dirixido cara a dentro.

Varolio, ponte de V. ponte.
vas s.m. (lat.) 1. Vaso sanguneo ou linftico. 2. Conducto.
// V. aberrans Vaso non comn ou anmalo. / V. aberrans
de Haller Cada un dos divertculos da cola do epiddimo,
que sobe longo do cordn espermtico.

vasa s.m.pl. (lat.) Vasos. // V. recta Tbulos rectos do testculo. / V. vasorum Pequenos vasos nutricios que se
atopan nas paredes de arterias e veas. / V. vorticosa Veas
das coroides en forma estrelada.

vasal adx. Vascular.

vasalxia s.f. Dor nos vasos.
vasca s.f. V. nusea.
vascular adx. Que fai referencia s vasos.
vascularidade s.f. 1. Existencia anormal de vasos
sanguneos nunha parte do organismo. 2. Disposicin dos
vasos.

vascularizacin s.f. Formacin de vasos sanguneos ou

linfticos nun tecido no que non existan, ou aumento do
seu nmero.

vasculfero-a adx. Que contn vasos.

vasculite s.f. Inflamacin dos vasos sanguneos. Tamn se
di anxite. // V. de Katayasu. Enfermidade inflamatoria
con orixe nos troncos suprarticos, que foi descrita a
partir dos seus sntomas oculares. / V. dos dedos dos
membros superiores. Enfermidade inflamatoria da

vsculo

814

parede arterial con trombose venocapilar, tamn chamada

dedo branco de pelotari.

vasodilatacin s.f. Dilatacin dun vaso sanguneo por

vsculo s.m. Vaso pequeno.

vasculomotor-a adx. Vasomotor.
vasculonervioso-a adx. Composto de vasos e de

vasodilatador-a adx. 1. Que produce dilatacin

nervios.

vasculoxnese s.f. Desenvolvemento do sistema vascular.

vasectoma s.f. Reseccin cirrxica dun vaso, especialmente a dos conductos deferentes do aparello xenital
masculino, efectuada como mtodo anticonceptivo.
Tamn se di deferentectoma

vaselina s.f. Mestura de hidrocarburos semislidos da

serie metilnica, de cor amarelada, que se obtn por
destilacin de petrleo e que se emprega como lubricante
e como excipiente de pomadas de accin local. Tamn se
di comolina, parafina branda.

vaselinoderma verrucosum loc. Dermatose foliculopapulosa causada polo uso de vaselina pura.

vaselinol s.m. Parafina lquida.

vaselinoma s.m. Parafinoma.
vasifactivo-a adx. Que produce vasos novos.
vasite s.f. Inflamacin do conducto deferente.
vaso s.m. Conducto por onde circulan os lquidos orgnicos do corpo, especialmente o sangue, a linfa e o quilo.
// V. absorbente Vaso linftico ou quilfero do intestino.
/ V. aferente Vaso que penetra nun rgano. / V. arterial
Arteria. / V. arteriolar Arteria terminal que dispn de
abundante tecido muscular liso, e que acta como reguladora da tensin arterial. / V. capilar Capilar. / V. colateral Vaso paralelo a outro vaso, a un nervio ou a un
rgano, do que depende para mante-la circulacin colateral. / V. de Jungbluth Vaso nutricio do embrin situado
debaixo do amnio. / V. eferente Vaso que sae dun rgano.
/ V. hemorroidal Veas varicosas do recto. / V. lcteo
Vaso quilfero. / V. linftico Cada un dos vasos que transportan linfa desde os tecidos, independentemente dos
capilares sanguneos, que xunto cos ganglios linfticos
forman o sistema linftico, que transporta a linfa de todo
o corpo s veas subclavias. / V. nutricio Vaso sanguneo
que irriga o interior dun so. / V. quilfero Vaso linftico
que transporta quilo desde as vilosidades intestinais ata o
conducto torcico. / V. sanguneo Vaso que transporta
sangue. Inclense arterias, veas e capilares. / V. venoso
Vea.

relaxacin da musculatura lisa das sas paredes.

vascular. // s.m. 2. Frmaco que ten esta accin.

vasoepididismostoma s.f. Anastomose cirrxica entre

o conducto deferente e o epiddimo.

vasografa s.f. Radiografa dos vasos sanguneos despois

da administracin dun medio de contraste. Tamn se di
anxiografa.

vasohipertnico-a adx. Vasoconstrictor.

vasohipotnico-a adx. Vasodilatador.
vasoinhibidor-a adx. 1. Que inhibe a accin dos nervios
vasomotores. // s.m. 2. Axente ou frmaco con esta
accin.

vasoligadura s.f. Ligadura dun vaso, especialmente do

vaso deferente.

vasomotilidade s.f. Capacidade ou facultade de producir

unha accin vasomotora, ben sexa contraccin ou dilatacin.

vasomotor-a adx. 1. Que produce os movementos de

contraccin e dilatacin dos vasos. // s.m. 2. Axente ou
nervio que ten esta accin.

vasoneurose s.f. Anxioneurose.

vasoorquidostoma s.f. Vasoepididimostoma.
vasoparlise ou vasoparesia s.f. Parlise ou paresia
dos nervios vasomotores.

vasoplexa s.f. Vasoparlise.

vasopresina s.f. Hormona do lobo posterior da hipfise,
que exerce unha accin vasoconstrictora sobre as fibras
musculares lisas arteriolares e da musculatura intestinal,
aumentando a presin sangunea e o peristaltismo intestinal. Pose tamn efectos antidiurticos. Tamn se di
Hormona ADH.

vasopuntura s.f. Vasocentese.

vasorrafia s.f. 1. Anxiorrafia. 2. Sutura do conducto deferente.

vasocentese s.f. Puncin do conducto deferente.

vasoconstriccin s.f. Diminucin do calibre dos vasos

vasorreflexo s.m. Reflexo vasomotor.

vasoseccin s.f. Seccin do conducto deferente.
vasosensorial adx. Relativo sensibilidade dos vasos.
vasospasmo s.m. Espasmo vascular.
vasospstico-a adx. Anxiospstico.
vasotoma s.f. Seccin cirrxica dun vaso, en particular

debida contraccin da musculatura lisa das sas paredes

por influencia nerviosa ou doutro tipo.

vasotnico-a adx. Que regula o ton ou tensin dos vasos.

vasoconstrictor-a adx. 1. Que causa constriccin dos

vasos. // s.m. 2. Frmaco con accin constrictora dos
vasos.

vasodepresin s.f. Colapso de depresin dos vasos.

dos deferentes.
Tamn se di anxiotnico.

vasotripsia s.f. Anxiotripsia.

vasotrfico-a adx. Que afecta a nutricin modificando o
calibre dos vasos sanguneos.

815

vasovagal adx. 1. Relativo s vasos sanguneos e nervio

vago. 2. Relativo sndrome de Growers.

vasovasostoma s.f. Anastomose cirrxica entre dous

segmentos do conducto deferente.

vasovesiculectoma s.f. Extirpacin cirrxica do

conducto deferente e das vesculas seminais.

vasto-a adx. 1. Grande, extenso, amplo. // s.m. 2. Msculo

ou parte do msculo trceps.

Vater, ampola de V. ampola.

vaxina s.f. rgano que forma parte do aparello xenital
feminino, en forma de conducto membranoso que vai
desde a vulva ata o tero, situado na pelve menor entre a
vexiga e o recto. Divdese en das porcins: a posterior
ou vaxina propiamente dita e a anterior ou vestbulo,
mediante a membrana chamada hime, que separa as
devanditas porcins antes da primeira copulacin
completa. // V. masculina Utrculo prosttico. / V.
mucosa Vaa sinovial. / V. tabicada Anomala conxnita na que a vaxina aparece dividida por un tabique
lonxitudinal.

vaxinado-a adx. Que ten unha vaxina.

vaxinal adx. 1. Relativo ou pertencente vaxina. 2. En
forma de vaa. // s.f. 3. Tnica do testculo.

vaxinalectoma s.f. 1. Extirpacin cirrxica dunha parte

da tnica vaxinal do testculo. 2. Vaxinectoma ou
colpectoma.

vaxinalite s.f. Inflamacin da tnica vaxinal do testculo.

Tamn se di periorquite. // V. plstica Paquivaxinalite.

vaxinectoma s.f. Extirpacin da vaxina ou da tnica

vaxinal do testculo.

vaxincola adx. Que vive ou que se desenvolve na vaxina.

vaxinismo s.m. Espasmo doloroso na vaxina que dificulta
o coito, debido a unha hiperestesia local. // V. anterior ou
vulvar Espasmo do msculo constrictor da vaxina. / V.
mental Aversin coito que se asocia coa contraccin
espasmdica da vaxina cando se intenta realizar. / V.
posterior O debido contraccin espasmdica do
msculo elevador do ano, que s veces causa o chamado
penis captivus.

vaxinite s.f. 1. Inflamacin da mucosa vaxinal. Tamn se

di colpite. 2. Inflamacin dunha vaa. // V. adhesiva
Vaxinite senil. / V. blenorrxica A causada por gonococo. / V. enfisematosa ou gasosa Aquela que se caracteriza pola formacin na vaxina de pequenas vesculas
cheas de aire, comn no embarazo. / V. granulosa Vaxinite simple con hipertrofia papilar debida infiltracin
celular. / V. senil Aquela que se observa en mulleres
ancis, que se caracteriza pola formacin de placas
desprovistas de epitelio, que se poden adherir entre elas,
causando a obliteracin do conducto vaxinal. / V. simple
Catarro vaxinal causado por microorganismos non especficos. / V. testis Periorquite. / V. verrugosa Vaxinite
granulosa.

vea

vaxinoabdominal adx. Relativo vaxina e abdome.

vaxinocele s.f. Colpocele.
vaxinodinia s.f. Dor na vaxina ou vaxinismo.
vaxinofixacin s.f. Fixacin cirrxica da vaxina anormalmente mbil. Tamn se di vaxinopexia.

vaxinografa s.f. Radiografa vaxinal.

vaxinolabial adx. Relativo ou pertencente vaxina e s
labios vulvares.

vaxinomicose s.f. Micose localizada na vaxina.

vaxinoperineorrafia s.f. Sutura dun esgazamento perineal que se estendeu vaxina.

vaxinoperineotoma s.f. Incisin cirrxica da vaxina e

do perineo, a fin de agranda-lo orificio vulvovaxinal.

vaxinoperitoneal adx. Relativo ou pertencente vaxina

e peritoneo.

vaxinopexia s.f. Sutura cirrxica da vaxina contra as

paredes abdominais, que se efecta nos casos de relaxacin da vaxina.

vaxinoplastia s.f. Cirurxa plstica da vaxina.

vaxinorrectal adx. Relativo vaxina e recto.
vaxinoscopio s.m. Espculo vaxinal.
vaxinotoma s.f. Incisin cirrxica da parede vaxinal.
Tamn se di colpotoma.

vaxinouretral adx. Relativo ou pertencente vaxina e

uretra.

vaxinouterino-a adx. Relativo ou pertencente vaxina e

tero.

vaxinovesical adx. Relativo ou pertencente vaxina e

vexiga.

vaxinovulvar adx. Relativo ou pertencente vaxina e

vulva.

vaxinoxnico-a adx. Que ten a sa orixe na vaxina.

VDRL Siglas do ingls Venereal Disease Research Laboratory, coas que se coece a proba sexolxica de floculacin aplicable s diagnsticos de les. sase amplamente
como proba de seleccin e non pon de manifesto anticorpos especficos.

vea s.f. Vaso sanguneo destinado a transporta-lo sangue

desde os capilares corazn. Est formada por tres
capas: endotelial, media e interna, que se compoen de
elementos elsticos, conxuntivos e musculares menos
desenvolvidos cs das arterias. A maior parte presenta no
seu interior unha serie de pregaduras ou vlvulas que
impiden o retroceso do sangue. Forman o sistema
venoso, que sa vez comprende tres subsistemas:
pulmonar, xeral e a vea porta. Moitas delas son satlites
das arterias, e a maior parte seguen o mesmo traxecto, en
nmero de das veas por cada arteria. // V. cigos Aquela
que nace nas veas cavas e orixina a vea ascendente
dereita, que se dirixe cara trax ata o nivel do III

vea
espacio intercostal, onde forma un caxato sobre o bronquio dereito, e remata na parte posterior da vea cava
superior. / V. advehentes Veas fetais que transportan o
sangue desde as veas umbilicais e onfalomesentricas
fgado. / V. anastomtica inferior A que resulta da unin
entre a vea cerebral media superficial e a do seo transverso. / V. anastomtica superior A resultante da unin
entre a vea cerebral media superficial e a do seo lonxitudinal superior. / V. arciforme Sistema venoso das bases
das pirmides renais formadas pola reunin das veas
interlobulares. / V. arteriosa 1. Vea pulmonar. 2. Vea
porta. / V. axilar A formada pola unin das braquiais ou
da baslica coa braquial media, que recibe as veas acromiotorcicas, circunflexas, umerais, subescapulares e
torcicas laterais, e remata na vea subclavia. / V. baslica
Vea do lado interno do brazo que se orixina na unin da
mediana baslica e a mediana do cbado e discorre cara
arriba pola beira interior do bceps, rematando na
braquial profunda ou axilar. / V. braquioceflica Cada
unha das das veas orixinadas na unin da subclavia e a
xugular interna que baixa recollendo o sangue dos
brazos, cabeza, colo, trax e raque, formando finalmente
por fusin a vea cava superior. / V. cardacas anteriores
As que se orixinan na parede do ventrculo dereito,
cruzan o suco aurculo-ventricular e rematan na aurcula.
/ V. cardaca magna A que se orixina na punta cardaca
e remata no seo coronario, formada por das porcins: a
ascendente e a transversal, que discorre cara arriba polo
suco interventricular anterior e despois horizontalmente
polo aurculo-ventricular esquerdo, recibindo as veas
do corazn, a vea marxinal esquerda, a oblicua de Marshall e as ventriculares posteriores, rematando na aurcula
por debaixo da vea cava inferior. / V. cardaca media A
que se orixina na punta cardaca, pasa polo suco interventricular posterior e remata no seo coronario. / V.
cardaca menor Vea pequena e inconstante que se
orixina no bordo dereito do corazn, pasa polo suco aurculo-ventricular e remata no seo coronario. / V. cava
inferior ou ascendente Vea longa e grosa que constite
o tronco comn das veas da parte subdiafragmtica do
corpo. Orixnase pola unin das veas ilacas altura das
vrtebras LIV e LV, e discorre cara a arriba polo lado
dereito da raque, atravesa o diafragma e recibe as veas do
abdome e dos xenitais, desembocando na parte posteroinferior da aurcula dereita. / V. cava superior Tronco
venoso de 6-8 cm de lonxitude situado na parte superior
dereita do mediastino anterior. Recibe a circulacin de
retorno da cabeza, colo, extremidades superiores e cavidade torcica. Orixnase pola unin das das veas
braquioceflicas altura da cara posterior da primeira
costela dereita, e remata na parte superior e anterior da
aurcula dereita. / V. ceflica Vea superficial orixinada
pola unin da mediana ceflica e a ceflica accesoria,
discorre cara a arriba polo lado externo do brazo e polo
intersticio celuloso deltoidepectoral, e remata na vea
axilar. / V. ceflica do polgar Vea superficial do dorso da
man orixinada nas colaterais do ndice e do polgar, que
remata no arco venoso dorsal e na vea mediana do antebrazo. / V. cerebelosas inferiores As da cara inferior do

816
cerebelo, que se orixinan nos capilares cerebelosos e
rematan nos seos occipital, sigmoide e petroso superior. /
V. cerebelosas superiores As da cara superior do cerebelo, orixinadas nos capilares cerebelosos e rematadas
nos seos recto, transverso e petroso superior. / V. cerebrais As situadas no espacio subaracnoide, que van cara
s seos da duramter. / V. cerebrais anteriores Veas satlites da arteria cerebral anterior, que se dirixen cara vea
basal. / V. cerebrais inferiores As orixinadas nas
porcins inferiores do cerebro e dirixidas cara s seos
transverso, petroso superior e cavernoso. / V. cerebrais
internas As das veas que se orixinan no orificio interventricular pola unin das veas talamoestriadas e
coroide, e se dirixen polo interior da tea coroide do III
ventrculo cara atrs, ata formaren a vea cerebral magna.
/ V. cerebral magna A que se orixina pola unin das veas
cerebrais internas, vira arredor do corpo caloso e desemboca no seo recto. / V. cerebral media profunda Vea
satlite da arteria cerebral media que remata na vea basal.
/ V. cerebral media superficial Cada unha das veas que
pasan polo suco lateral, recibindo as veas anastomticas
superior e inferior, e rematan no seo cavernoso. / V. cerebrais superiores As que proceden dos dous hemisferios
cerebrais, en nmero de oito a dezaseis en cada lado, que
pasan entre a piamter e a aracnoide e rematan no seo
lonxitudinal superior. / V. coronaria magna Vea cardaca
magna. / V. coronaria menor Vea cardaca menor. / V. de
Breschet Veas do diploe. / V. de Burow A formada polas
das veas epigstricas inferiores e a procedente da
vexiga, que se unen na vea porta. / V. de Craveilhier Vea
de Trolard. / V. de Galeno Vea cerebral magna. / V. de
Kohlrausch Veas superficiais do pene. / V. de Krukenberg A situada no centro do lbulo heptico, que d orixe
s veas suprahepticas. / V. de Labb A que comunica os
seos cavernosos laterais. / V. de Retzius ou de Ruysch
As que van desde as paredes intestinais s ramas da vea
porta. / V. de Rosenthal Veas basilares do cerebro que
van dar vea cerebral magna. / V. de Santorini Vea
emisaria. / V. de Sappey Veas paraumbilicais. / V. de
Stensen Vea vorticosa da capa superficial da coroide. / V.
de Tebesio Veas que van desde os tecidos do corazn
ata as aurculas e ventrculos. / V. de Trolard Vea anastomtica magna. / V. de Vesalio Vea emisaria que pasa
polo orificio de Vesalio. / V. de Vieussens Veas coronarias superficiais do corazn. / V. de Zuckerkandl A que
comunica as veas etmoidais e do nariz coas do cerebro. /
V. do orificio oval A que se orixina na parte inferior do
seo cavernoso e, atravesando o orificio oval, remata no
plexo pterigoide. / V. dorsais do pene Cada unha das
das veas, superficial e profunda, que se orixinan no
tecido do pene e nos corpos cavernosos, discorren polo
dorso do pene e rematan: a superficial na vea femoral e a
profunda no plexo venoso prosttico. / V. emisaria A que
conecta os seos intracraniais coas veas exteriores. / V.
espermtica Vea testicular. / V. espiais Veas lonxitudinais plexiformes, anteriores e posteriores, que se unen
por anastomoses transversais. Orixnanse na medula e
nas meninxes, discorren desde o orificio occipital ata a
base do cccix, e rematan nas veas vertebrais intercos-

817
tais, lumbares e sacras laterais. / V. esplnica Vea orixinada nos capilares do bazo que discorre pola beira superior do pncreas, recibindo as veas gstricas, pancreticas
e mesentrica inferior, e remata formando o tronco da vea
porta xunto coa mesentrica superior. / V. facial Vea
superficial da cara, con distintas denominacins segundo
as sas partes: preparata na fronte, angular no ngulo
interno do ollo e facial no resto do seu percorrido. Orixnase nas veas anteriores do cranio e remata no colo, na
xugular interna e s veces na externa, recibindo as veas
frontais, nasais, labiais, alveolares, suborbitais, palatinas,
etc. / V. femoral A que, como continuacin da popltea,
segue o curso da arteria femoral e remata na ilaca
externa altura do ligamento inguinal. / V. frontais Veas
supratrocleares. / V. hemicigos A orixinada na lumbar
ascendente esquerda, que discorre cara trax pola parte
lateral esquerda da columna vertebral, recibindo as intercostais esquerdas inferiores e as bronquiais esquerdas,
rematando na cigos. / V. hemorroidais Veas rectais. / V.
hepticas Veas curtas e interiores do fgado, que se
dividen en: dereitas, procedentes do lobo heptico
dereito, medias, procedentes do lobo caudado, e
esquerdas, que proceden do lobo esquerdo. / V. ilaca
comn ou primitiva Cada unha das das veas que se
orixinan pola unin das ilacas interna e externa altura
da sindesmose sacroilaca, que discorren cara a arriba e a
dentro, e que forman unrense a cava inferior. / V. ilaca
externa Cada unha das veas orixinadas na femoral,
altura do anel femoral, que discorren unha a cada lado,
polo estreito superior da pelve, recibindo a circunflexa
ilaca superficial e a epigstrica superficial, e rematan
unndose coa ilaca interna para formaren a ilaca comn.
/ V. ilaca interna Cada unha das veas formadas pola
unin das veas plvicas e do perineo na parte superior da
incisura citica maior, e van, unha por cada lado, cara
sindasmose ilaca, recibindo tdalas veas da pelve e
formando a ilaca comn xunto coa ilaca externa. / V.
innominada Tronco venoso braquiceflico. / V. intercostais Veas correspondentes s arterias do mesmo nome,
doce a cada lado, das cales as superiores forman dous
troncos comns, rematados: o dereito na cava, subclavia
ou braquioceflica, e o esquerdo na cigos ou hemicigos. As inferiores esquerdas rematan na hemicigos e
as dereitas na cigos. / V. interventricular posterior Vea
cardaca media. / V. intrarraqudeas Veas espiais. / V.
linguais Veas numerosas, divididas en superiores ou
dorsais, profundas e sublinguais, orixinadas nas redes
capilares da lingua e que forman un tronco comn que
remata na xugular interna. / V. lumbares Veas que se
orixinan nos msculos e tegumentos da parede abdominal e discorren, en nmero de tres ou catro a cada lado,
cara columna vertebral, recibindo as dorsoespinais e
rematando na cava inferior. / V. mastoide Vea emisaria
orixinada na porcin descendente do seo sigmoide, que
atravesa o orificio mastoide e remata na cervical
profunda. / V. maxilar Vea plexiforme que se orixina nos
plexos venosos pterigoide e alveolar, que rodea o colo do
cndilo da mandbula e se une coa temporal superficial e
a retromandibular, formando a xugular externa. / V.

vea
mediana do antebrazo Vea superficial da cara anterior
do antebrazo que se orixina na ceflica do polgar e no
arco dorsal da man, pasa pola beira externa do pulso e vai
cara cbado recibindo afluentes da cara palmar da man
e anterior do antebrazo. Remata en das ramas diverxentes: interna ou mediana baslica e externa ou mediana
ceflica. / V. mesentrica inferior ou menor Vea impar
que se orixina nas rectais superiores e vai desde o recto
cara posterior da cabeza do pncreas, recibindo as veas
clicas esquerdas e rematando na esplnica, onde
contribe a forma-lo tronco da vea porta. / V. mesentrica superior ou maior Vea impar que se orixina na
beira posterior do mesenterio e vai desde o remate do
intestino delgado ata a cabeza do pncreas, recibindo as
veas clicas dereitas e as do intestino delgado. Remata
contribundo a forma-lo tronco da vea porta. / V. oblicua
do atrio esquerdo ou de Marshall Vestixio embrionario
da cava superior esquerda que se orixina na aurcula
dereita e remata no seo coronario. / V. oftlmicas Cada
unha das das veas, superior e inferior, que se orixinan no
ngulo maior do ollo e no chan da rbita, respectivamente, e reciben as veas etmoidais, vorticosas, lagrimais
e musculares, rematando no seo cavernoso. / V. paraumbilical Veas portas accesorias e pequenas, que nacen
arredor do embigo, seguen o ligamento redondo e baldiranse na vea porta ou no fgado directamente. / V.
popltea A formada pola unin das tibiais anterior e
posterior, que remata na femoral. / V. porta Sistema
venoso especial formado por ramas de orixe, tronco e
ramas terminais, orixinado pola unin da vea esplnica e
a mesentrica superior altura da cabeza do pncreas, e
que discorre desde este punto hilo do fgado, recibindo
as veas do estmago e da vescula biliar. Remata no
fgado dividida en das ramas, a dereita e a esquerda. / V.
portas accesorias Grupo de veas pequenas que se ramifican no fgado, procedentes do estmago, epploon,
vescula biliar, diafragma, vea porta e a parede anterior
do abdome. / V. preparata Vea facial. / V. pudendas As
que se orixinan no plexo prosttico e seguen o curso das
arterias homnimas, conducindo o sangue que reciben
das perineais profundas e rectais inferiores, e rematan
formando a ilaca comn xunto coa ilaca interna. / V.
pulmonares Veas voluminosas e curtas, desprovistas de
vlvulas, das a cada lado, que se orixinan nas redes
capilares dos lbulos pulmonares e das ltimas ramificacins bronquiais. Discorren desde o hilo pulmonar, en
sentido transversal, de fra a dentro, ata rematar na
porcin superior da aurcula esquerda. / V. rectais As que
se sitan en forma de plexo arredor do recto, divididas
en: serie superior, media e inferior, orixinadas nos tecidos
do recto e rematadas: as superiores na mesentrica inferior, as medias na ilaca interna e as inferiores nas
pudendas internas. / V. renais Cada unha das das veas,
curtas e voluminosas, que se orixinan nos capilares do ril
e van desde o hilo renal, por diante das arterias do mesmo
nome, ata a cava inferior. / V. safena externa ou menor
A que se orixina nas veas do dorso do p e vai por detrs
do malolo externo, a beira externa do tendn de Aquiles
e o suco interxemelgar ata o oco poplteo, onde desem-

veccin
boca na vea popltea despois de recibi-las veas dos tegumentos posteriores e externos da perna. / V. safena
interna ou magna Vea longa orixinada no dorso do p,
que transcorre por diante do malolo interno, pola cara
interna da perna, xeonllo e cara anterointerna da coxa, ata
formar un caxato cerca do ligamento inguinal e desembocar na vea femoral, despois de recibi-las veas subcutneas da perna, as pudendas externas e as subcutneas
abdominais. / V. salvatela Vea orixinada no dorso da
man, a partir da colateral interna do dedo maimio, e que
remata no arco venoso dorsal e na vea baslica. / V. satlite A que acompaa a unha arteria. / V. subclavia A que
constite a continuacin da vea axilar e se dirixe cara
articulacin esternoclavicular, recibindo as intercostais
superiores e as xugulares. Remata formando o tronco
braquioceflico unirse coa xugular interna. / V.
supraorbitaria A orixinada da parte lateral da fronte, que
se une vea frontal e remata formando a vea angular. / V.
supratrocleares Veas procedentes da parte media da
fronte e que se unen coas supraorbitarias altura da raz
dorsal, formando as veas angulares. / V. temporal
profunda Veas que drenan as porcins profundas do
msculo temporal e que desembocan no plexo venoso
pterigoide. / V. temporal superficial Vea satlite da
arteria do mesmo nome, orixinada nas veas tegumentarias laterais do cranio e que tras recibi-las veas faciais,
auriculares e palpebrais, se une coa maxilar para forma-la xugular externa. / V. testiculares Veas que se agrupan
en anteriores e posteriores, orixinadas no plexo venoso
do testculo e do epiddimo, que seguen o conducto deferente ata remataren as do grupo posterior nas veas epigstricas inferiores, e as do grupo anterior formando o plexo
pampiniforme, do cal saen das veas que desembocan na
cava inferior e na renal. / V. tiroide Grupo numeroso de
veas agrupadas en superiores, medias e inferiores; estas
ltimas forman un plexo diante da traquea do que saen os
troncos dereito e esquerdo. As superiores e medias
rematan na xugular interna, e as inferiores desembocan:
o tronco dereito na cava superior e o esquerdo no
braquioceflico. / V. umbilical Vea fetal que se oblitera
tralo nacemento, convertndose no ligamento redondo do
fgado. Orixnase nas races venosas da cara libre da
placenta, pasa polo cordn umbilical e remata na cara
superior do fgado do feto, onde se divide en das ramas.
/ V. uterinas ou uteroovricas Veas que se corresponden
coas veas testiculares masculinas, orixinadas no tero,
trompas, ovario e ligamento ancho, desde onde soben
formando o plexo venoso uterino e se renen en dous
troncos: o dereito que desemboca na cava inferior e o
esquerdo que remata na vea renal. / V. vertebral Cada
unha das das veas orixinadas nas ramas entre o occipital
e o atlas, que discorren polos orificios das apfises transversais ata a CVI ou CVII, recibindo anastomoses das veas
cervicais profundas, ata a cara posterior da vea braquiceflica. / V. vorticosa Cada unha das catro veas que, atravesando a esclertica, levan o sangue da coroide a unha
vea oftlmica superior. / V. xugular anterior Cada unha
das das veas orixinadas nas veas cutneas e nas
musculares da rexin suprahioide, que van ata a galla

818
esternal, onde atravesan as fascias e reciben varias veas
desta rexin, rematando na subclavia. / V. xugular
externa Cada unha das das veas que se orixinan pola
unin da temporal superficial e a maxilar altura do colo
do cndilo mandibular, que discorren cara a abaixo ata a
clavcula, onde atravesan as fascias superficial e cervical
media, e reciben as veas occipitais, auriculares e suprascapulares, rematando na subclavia. / V. xugular interna
Veas voluminosas e profundas que discorren polos lados
do pescozo, procedentes do seo sigmoide, no orificio
xugular, ata a articulacin esternoclavicular, onde se
unen coa subclavia para forma-la vea braquioceflica,
despois de recibi-las linguais, faciais, farnxeas e tiroide
superior e media.

veccin s.f. Transmisin de xermes dunha enfermidade

dun individuo infectado a outro san. Contaxio. // V.
circunferencial Transmisin indirecta ou mediata. / V.
radial Transmisin directa ou inmediata.

vecordia s.f. (lat.) Trastorno mental

vector s.m. 1. Portador intermediario que transporta o
xerme dunha enfermidade. 2. Lia que representa a
direccin, sentido e intensidade dunha forza. // V. biolxico Vector no que o xerme vive unha fase esencial no
ciclo da sa vida. / V. mecnico ou pasivo Vector que s
transporta os organismos infectivos sen ningunha alteracin.

vectorcardiograma s.m. Trazado que representa a

direccin e magnitude das forzas elctricas das derivacins tipo do electrocardiograma, obtido cun oscilgrafo
de raios catdicos.

vectorial adx. Relativo ou pertencente a un vector.

vedoiro-a s. Persoa que pred o destino.
vehculo s.m. 1. Medio de transporte ou de conduccin. 2.
Excipiente.

Veillonella Xnero de bacterias que comprende os cocos

gramnegativos, anaerobios, saprfitos habituais do
aparello dixestivo e da boca. Forma parte da flora causal
na sinusite, abscesos subcutneos, endocardite, sepses,
etc.

velamen s.m. (lat.) Membrana ou veo.

velamentoso-a adx. Que membranoso e que pendura
de xeito semellante a un veo, especialmente da insercin
dos vasos umbilicais nas membranas da placenta.

velar adx. Relativo ou pertencente a un veo, especialmente veo do padal.

velenfero-a adx. Velenoso, que contn veleno.

velenfico-a adx. Que produce veleno.
veleno s.m. Substancia con capacidade de producir trastornos na sade das persoas, ou mesmo a morte, que pode
penetrar no organismo por catro vas: oral, respiratoria,
cutnea e mucosa. // V. custico Veleno irritante que
cauteriza as primeiras partes coas que entra en contacto.
/ V. convulsionante O que causa convulsins, como a

819
estricnina. / V. corrosivo Veleno custico. / V. de araa
ou de serpe Pezoa. / V. de contacto O que acta entrar
en contacto coa pel, como o DDT. / V. endxeno O
formado no organismo, como producto de intoxicacins.
/ V. estupefaciente Aquel que produce estupor, como a
hiosciamina. / V. esxeno O que procede do exterior do
organismo. / V. hemotrpico Aquel que presenta afinidade especial polos glbulos vermellos. / V. irritante
Aquel que causa irritacin ou inflamacin, como os
cidos, custicos, sales, etc. / V. microbiano Toxina. / V.
muscular O que impide a funcin muscular, que normalmente acta altura da placa neuromuscular. / V. narctico O que causa sono e estupor, sen lesiona-lo aparello
dixestivo. / V. narcoticoacre O que ten propiedades irritantes ou custicas e narcticas. / V. sedante O que
dimine as facultades vitais, como o cido cianhdrico ou
o sulfuro de hidrxeno.

velenosalivar adx. Que ten saliva velenosa.

velenoso-a adx. Txico, que ten veleno.
veliforme adx. De forma semellante dun veo.
vellez s.f. Perodo da vida do que adoita fixarse o comezo
arredor dos 60 anos, caracterizado pola declinacin de
tdalas facultades.

velocidade s.f. Cantidade de tempo en que se realiza un

fenmeno. // V. circulatoria Tempo que transcorre
mentres o sangue d unha volta completa sistema circulatorio, que dura aproximadamente 10-15 segundos. / V.
de sedimentacin dos glbulos vermellos Velocidade
de descenso das hemacias do plasma de sangue tratado
con anticoagulantes. Mdese segundo a altura en mm. da
columna de plasma que supera as hemacias sedimentadas.

Velpeau, deformidade, hernia, vendaxe de V.

deformidade, hernia, vendaxe.

velvtico-a adx. Semellante veludo.

venda s.f. Fita de tea ou de gasa que se emprega para efectuar vendaxes. // V. de Esmarch Venda elstica que se
envolve arredor dun membro, partindo do extremo, para
poder practicar operacins nel sen perda de sangue. / V.
de Martin Venda de goma que se emprega para a
compresin das veas varicosas das pernas. / V. elstica
Venda de goma coa que se exerce unha compresin
continua sobre unha zona determinada.

vendaxe s.f. 1. Cura, apsito sostido con fitas de gasa ou

de tea. 2. Accin de aplicar unha cura ou un apsito. 3.
Venda. // V. abdominal Faixa coa que se sostn o
abdome en persoas embarazadas ou obesas, despois de
operacins abdominais. / V. circular Aquela na que cada
volta de vendaxe se aplica sobre a anterior, sen cambios
de sentido. / V. compresiva Vendaxe que se aplica en
espiral co fin de facer unha compresin metdica sobre
unha determinada zona. / V. contentiva Vendaxe simple
que ten como nica finalidade conter un apsito. / V. de
Allen e Kock Vendaxe compresiva cunha capa de
algodn comprimida mediante vendas, empregada no

venofibrose
tratamento inicial de fracturas e queimaduras. / V. de
Desault A que se aplica na fractura de clavcula, que
abrangue o tronco, o brazo correspondente e o so fracturado, deixando libre o antebrazo e a man. / V. de
Galeno Venda ancha e curta con cada extremo dividido
en tres cabos, que se aplica sobre a cabeza, atando os
cabos da seguinte maneira: os centrais debaixo do
queixo, os anteriores na caluga e os posteriores na testa.
/ V. de Hennequin Vendaxe enxesada que se emprega
nas fracturas da difise do mero. / V. de Hipcrates A
que se realiza en forma de gorra na cabeza ou no toco dun
membro. / V. de Theden Vendaxe compresiva circular ou
en espiral, aplicada en sentido ascendente para cortar
unha hemorraxia. / V. de Velpeau A que se aplica nas
fracturas da clavcula e luxacins de ombro, suxeitando a
extremidade correspondente tronco, de xeito que a man
do lado lesionado se pousa sobre o ombro san. / V. en
espiga A que se realiza nas articulacins das extremidades mediante voltas regulares que forman un V. / V. en
espiral Vendaxe compresiva na que se van aplicando as
voltas de venda en forma de espiral ascendente. / V. en
oito A que se realiza nas fracturas de clavcula entrecruzando as voltas da venda en forma de oito. / V. en T ou
triangular A que se realiza con vendas en T, especialmente utilizada para cubri-la zona xenital e o perineo. / V.
enxesada A realizada con vendas de xeso, que endureceren fixan solidamente as partes vendadas. / V. inmbil
A que se realiza con xeso para fixar permanentemente as
partes. / V. oblicua Vendaxe en espiral sen cambios de
sentido. / V. protectiva Vendaxe que ten a funcin de
protexer unha parte enferma ou lesionada. / V. recorrente Vendaxe en forma de gorro que se aplica no toco
dun membro amputado. / V. suspensoria A que se
emprega para soste-la mama ou o escroto.

venectasia s.f. Flebectasia.

venepuncin s.f. Puncin dunha vea.
venreo-a adx. Relativo acto sexual ou ocasionado por
el, especialmente as enfermidades de transmisin sexual.

venereofobia s.f. Medo enfermizo a contraer e padecer

enfermidades venreas.

venereoloxa s.f. Rama da medicina que estudia as enfermidades de transmisin sexual. Tamn se di cipridoloxa.

veneseccin s.f. Flebotoma.

veniplexo s.m. Plexo venoso.
venipuntura s.f. Puncin cirrxica dunha vea.
venisutura s.f. Fleborrafia.
venoauricular adx. Relativo ou pertencente vea cava e
aurcula.

venoclise s.f. Infusin de lquidos medicamentosos a

travs dunha vea.

venofibrose s.f. Enfermidade das veas que se caracteriza

por fibrose destes vasos, sobre todo da sa capa media.

venografa

venografa s.f. Flebografa.

venoma s.m. Dilatacin local dunha vea, sobre todo nas
grandes veas do pescozo, de causa descoecida.

venomotor-a adx. Que produce constriccin ou dilatacin das veas.

venoperitoneostoma s.f. Anastomose da vea safena co

peritoneo, que se realiza nos casos de ascite, para a
drenaxe permanente do abdome. Tamn se di operacin
de Ruotte.

venosclerose s.f. Flebosclerose.

venosidade s.f. 1. Carcter venoso. 2. Distribucin das
veas nunha parte. 3. Abundancia de veas nunha zona
determinada.

venostase s.f. Flebostase.

venovenostoma s.f. Anastomose dunha vea con outra.
vent s.f. Abertura nunha parede dunha estructura anatmica, nun rgano ou nunha vendaxe. // V. nasal Abertura
dunha fosa nasal pola sa parte anterior. / V. oval ou
vestibular Abertura de forma ovalada na parede interna
do tmpano, que comunica co vestbulo. / V. redonda ou
coclear Abertura redonda na parede interna do tmpano,
que comunica coa cclea.

venter s.m. (lat.) Abdome ou estmago.

ventilacin s.f. 1. Renovacin do aire dun recinto,
mediante a cal se cambia o aire viciado por aire puro
procedente do exterior. 2. Proceso mediante o cal se
cambia o aire dos pulmns. // V. alveolar Cantidade de
aire inspirado (aproximadamente 4 litros/minuto) que
penetra por minuto nos alvolos pulmonares para participar no intercambio de gases co sangue.

ventilador s.m. 1. Aparello que serve para renova-lo aire

dun recinto pechado. 2. Respirador.

ventosa s.f. 1. Instrumento en forma de camp de vidro

que se aplica sobre unha parte do corpo para que faga un
efecto de succin. 2. rgano do que estn dotados certos
animais, para fincrense ou succionar. // V. escarificada
A que se aplica sobre a pel, despois da escarificacin
desta, para realizar unha sangra. / V. obsttrica
Vacuoextractor.

ventosidade s.f. Flatulencia ou expulsin de gases intestinais.

ventre s.m. 1. Abdome. 2. Parte avultada e carnosa dun

msculo. // V. de ra Avultamento do abdome tpico do
raquitismo. / V. de tambor Timpanismo abdominal. / V.
de xelatina Pseudomixoma peritoneal. / V. de madeira
Contractura da musculatura abdominal. / V. navicular ou
escafoide Depresin da parede abdominal, de xeito que o
embigo se sita nun nivel inferior das espias ilacas
anteriores.

ventricular adx. Relativo ou pertencente a un ventrculo.

ventriculite s.f. Inflamacin dun ventrculo cerebral ou
cardaco.

820

ventrculo s.m. Cavidade anatmica, especialmente as

cardacas e as cerebrais. // V. artico Ventrculo esquerdo
do corazn. / Cuarto v. Ventrculo cerebeloso, espacio de
forma romboidal comprendido entre o cerebelo, o bulbo
e a ponte, que se comunica co epndima e co III ventrculo polo acueducto de Silvio. No chan deste ventrculo,
formado polo bulbo raqudeo, sitanse os ncleos de
orixe dos nervios craniais. / V. de Arancio Fosia
pequena situada na punta do suco calamus scriptorius no
chan do IV ventrculo, que contina co conducto do
epndima. / V. de Galeno Ventrculo larnxeo. / V. de
Morgagni Ventrculo larnxeo. / V. de Vieussens Cavidade do septum pellucidum. / V. do cerebro Cada unha
das catro cavidades situadas dentro do cerebro que
conteen lquido cefalorraqudeo: dous laterais, resultantes das evaxinacins dos hemisferios cerebrais, que se
comunican co III ventrculo polo orificio de Monro; o
ventrculo medio ou III ventrculo, resultado da transformacin da luz do tubo neural nunha fendedura vertical,
que se comunica co IV ventrculo polo acueducto de
Silvio; o IV ventrculo ou ventrculo cerebeloso, que
tamn resulta da persistencia do tubo neural. / V. do
corazn Cada unha das cavidades inferiores do corazn,
dereita e esquerda, que reciben o sangue das aurculas e
mndana s pulmns pola arteria pulmonar (ventrculo
dereito) e pola aorta a todo o organismo (ventrculo
esquerdo). / V. larnxeo Espacio situado entre as cordas
vocais falsas e as verdadeiras. / V. laterais Cada unha das
das cavidades de forma irregular e curva dos hemisferios cerebrais que resultan da cavidade da vescula cerebral primitiva, desde o lobo frontal ata cerca do suco
lateral do cerebro, e que encerran os pednculos cerebrais. Comuncanse co ventrculo medio polos orificios
de Monro. / V. medio ou III ventrculo Cavidade en
forma de funil situada entre os dous hemisferios cerebrais, que se estende desde o corpo caloso ata o infundbulo, de arriba a abaixo, e desde a glndula pineal ata a
lmina supraptica, de diante a atrs. / V. pineal Cavidade do corpo pineal. / V. primeiro e segundo Ventrculos laterais. / V. quinto ou de Silvio Espacio estreito
situado entre as capas do septum lucidum. / Terceiro v.
Ventrculo medio.

ventriculoauriculostoma s.f. Comunicacin entre os

ventrculos cerebrais e a aurcula cardaca, mediante
unha sonda, que se realiza na hidrocefalia interna.

ventriculocordectoma s.f. Operacin de Jackson:

extirpacin de parte dos ventrculos larnxeos e das
cordas vocais na estenose larnxea.

ventriculografa s.f. 1. Encefalografa realizada despois

da inxeccin de aire nos ventrculos cerebrais, empregada por Dandey para o diagnstico de tumores. Tamn
se di pneumoencefalografa. 2. Exploracin radiogrfica dos ventrculos cardacos, trala inxeccin de substancia de contraste.

ventriculograma s.m. 1. Radiograma dos ventrculos

cerebrais. 2. Porcin do electrocardiograma relativa s
ventrculos.

821

ventriculometra s.f. Medicin da presin intraventricular ou intracranial.

ventriculonector s.m. Fascculo de His.

ventriculopuntura s.f. Puncin dos ventrculos laterais
do cerebro.

ventriculoquisternostoma s.f. Comunicacin cirrxica entre o III ventrculo e a cisterna interpeduncular, na

hidrocefalia interna.

ventriculoscopia s.f. Endoscopia dos ventrculos cerebrais.

ventriculostoma s.f. Creacin cirrxica dunha comunicacin entre o III ventrculo e a cisterna interpeduncular
subxacente, no tratamento da hidrocefalia.

ventriculus s.m. (lat.) Ventrculo.

ventricumbente adx. Situado en decbito prono ou
ventral.

ventrifixacin s.f. Sutura dunha vscera parede abdominal.

ventrodorsal adx. Relativo ou pertencente superficie

ventral e dorsal.

ventrohisteropexia s.f. Histeropexia abdominal.

ventroinguinal adx. Relativo ou pertencente abdome e
rexin inguinal.

ventrolateral adx. Ventral e lateral.

ventroptose s.f. Gastroptose ou enteroptose.
ventroquistorrafia s.f. Sutura dun quiste ou da vexiga
parede abdominal

ventroscopia s.f. Endoscopia abdominal ou peritoneoscopia.

ventrosuspensin s.f. Fixacin cirrxica dun rgano ou

dunha parte parede abdominal. // V. do tero Histeropexia abdominal.

ventrotoma s.f. Laparotoma, celiotoma.

vnula s.f. Vea pequena que recibe sangue dos capilares.
veo s.m. Estructura anatmica en forma de capa ou de
tnica. // V. de Baker Padal artificial empregado na
fisura conxnita de padal. / V. do padal ou palatino
Estructura msculo-membranosa mbil, co lado superior
fixo beira posterior da bveda do padal, e o inferior
libre e pendurante sobre a base da lingua, que remata na
vula. Presenta uns bordos ou piares laterais que se continan coa lingua e a farinxe. / V. medular anterior
Tnica membranosa situada entre os pednculos cerebelosos superiores, e que forma parte da parede superior do
IV ventrculo. / V. medular posterior Pregadura que
forma a porcin anterior do IV ventrculo cerebral.

verbal adx. Relativo linguaxe falada

verbixeracin s.f. Repeticin continuada de palabras e
frases sen sentido, que se observa s veces na esquizofrenia.

Vernet, sndrome de

verbomana s.f. Logomana.

verborrea s.f. Logorrea, abundancia excesiva de palabras.

verde adx. 1. Relativo cuarta cor do espectro solar. 2.

Que non est maduro ou seco. // s.m. 3. Colorante con
esta cor. // V. brillante Colorante bsico que ten propiedades bactericidas para organismos grampositivos, e que
se emprega tamn como indicador, e en solucin 1%
para o tratamento de feridas e epidermites cutneas. / V.
da bile Biliverdina. / V. malaquita Verde brillante.

verdecente adx. Que se torna de cor verde.

verga s.f. Pene, especialmente o dos animais.
vergallo s.m. Verga.
verme s.m. Macroparasito intestinal: ascrides, tenias,
oxiros.

vermello-a adx. 1. Relativo primeira cor do espectro

solar, correspondente s radiacins de maior lonxitude de
onda dentro do espectro visible. // s.m. 2. Pigmento ou
substancia colorante desta cor. // V. Congo Colorante
empregado no diagnstico da amiloidose. / V. de cresol
Indicador que se emprega para determina-la concentracin de ins de hidrxeno, gracias s cambios de cor que
experimenta segundo o pH. / V. escarlata Colorante
sinttico que se emprega localmente para estimula-la
neoformacin epitelial nas lceras. / V. vital Colorante
empregado para determina-lo volume de sangue no organismo, mediante a valoracin da sa concentracin no
plasma sanguneo.

vermiano-a adx. Relativo ou pertencente vermis cerebeloso.

vermicida adx. 1. Que destre vermes intestinais. // s.m.

2. Antihelmntico.

vermicular adx. Que ten forma ou aspecto semellante a

un verme.

vermiculoso-a adx. 1. Semellante a un verme. 2. Infestado de vermes.

vermifobia s.f. Helmintofobia, medo morboso s parasitos intestinais.

vermiforme adx. Vermicular, en forma de verme.

vermfugo-a adx. Antihelmntico, substancia que pose a
capacidade de expulsa-los vermes intestinais.

verminacin ou verminose s.f. Infestacin con vermes.

verminoso-a adx. Producido por vermes ou relacionado
con eles.

vermis s.m. (lat.) 1.Verme. 2. Lobo medio do cerebro,

entre os hemisferios laterais.

vermix s.m. Apndice cecal ou vermiforme.

vermografa s.f. Radiografa do apndice vermiforme.
vermoide adx. En forma de verme ou parecido a eles.
Vernet, sndrome de V. sndrome.

Verneuil, conducto de

Verneuil, conducto de V. conducto.

vernix s.m. (lat.) Verniz. // V. caseoso Unto sebceo da pel
do feto.

verniz s.m. Solucin de resinas en aceite, alcohol ou ter,

que se emprega de xeito limitado en cirurxa e dermatoloxa.

verruca s.f. (lat.) Verruga. // V. plantaris Papiloma da

planta do p.

verruciforme adx. Que ten forma de verruga.

verrucose s.f. Estado que se caracteriza pola presencia de
moitas verrugas.

verruga s.f. Tumor cutneo benigno, de diversas formas e

tamaos, formado por hipertrofia das papilas drmicas. A
verruga vulgar ou comn, de orixe vrica, comn en
nenos e adolescentes, e con frecuencia desaparece espontaneamente. // V. acuminada Condiloma ou verruga
venrea. / V. anatmica Tubrculo anatmico. / V. dixitada Verruga plana con excrecencias semellantes a
dedos, que se localiza no coiro cabeludo. / V. filiformes
As de forma alongada, delgadas e cornificadas, que
aparecen na cara, nas plpebras, etc. / V. fugaz A que se
observa nas mans de persoas novas, non persistente. / V.
molusciforme Condiloma. / V. necroxnica Tubrculo
anatmico. / V. peruana Fase crnica da enfermidade de
Carrin, enfermidade endmica no Per, na que aparecen
tumores verrucosos sangrantes na cara e nas mans. / V.
plana xuvenil Ppulas lisas e pequenas que aparecen en
persoas novas na cara, pescozo e dorso das mans. / V.
plantar Papiloma benigno, de orixe vrica, que aparece
nas zonas de mis presin da planta do p. / V. seborreica ou senil Conxunto de prominencias queratsicas
frecuentes nos ancins, cubertos dunha capa de materia
sebcea escura. / V. telanxiectsica Anxioqueratoma. / V.
tuberculosa Variedade de tuberculose cutnea que
presenta placas con eminencias papilomatosas no dorso
das mans rodeadas dunha zona eritematosa. / V. venrea
Verruga acuminada.

versicolor adx. Que cambia de cor.

versin s.f. 1. Manobra obsttrica que consiste en varia-la
presentacin do feto para facilita-lo parto. 2. Desviacin
cara adiante, cara atrs ou cara s lados da posicin dun
rgano. // V. abdominal A que se practica mediante
manobras externas a travs do abdome. / V. bipolar A
realizada sobre os dous polos fetais. / V. ceflica A que se
realiza nas presentacins de tronco para leva-la cabeza do
feto estreito superior da pelve, mediante manobras
externas durante o embarazo. / V. combinada A que se
realiza por manobras internas e externas mesmo tempo.
/ V. de Hicks Versin podlica mixta que se realiza na
placenta previa. / V. espontnea Conversin dunha posicin anormal do feto nunha normal por contraccins do
tero, sen manipulacin ningunha. / V. externa A que se
realiza mediante manipulacins exteriores nos casos de
posicin fetal transversal, para leva-la cabeza do feto
estreito superior da pelve sen que o tero se contraia. / V.
interna A que se realiza durante o parto mediante mani-

822
pulacins internas, sobre todo en casos de presentacin
de tronco ou, en xeral, cando o parto debe rematar rapidamente. / V. mixta Versin combinada. / V. podlica
Versin interna que pretende leva-los ps do feto
estreito inferior da pelve.

vrtebra s.f. Cada unha das vintecatro formacins seas

que compoen a columna vertebral. // V. basilar ltima
vrtebra lumbar. / V. cardaca Cada unha das vrtebras
torcicas V, VI, VII, VIII, que se corresponden con
proxeccins do corazn sobre a columna vertebral. / V.
caudal Vrtebra rudimentaria fusionada co cccix. / V.
ceflica ou cranial Cada un dos catro segmentos craniais
posterior ou occipital, medio ou esfenoparietal, anterior
ou esfenofrontal e etmoide ou nasal, que se consideran
vrtebras modificadas. / V. cervical Cada unha das vrtebras do pescozo. / V. de Welker Primeira vrtebra fusionada do sacro. / V. dentada Axe. / V. dorsal Vrtebra
torcica. / V. falsa Cada un dos segmentos do sacro ou do
cccix. / V. lumbar Cada unha das cinco vrtebras
situadas entre as torcicas e o sacro. / V. magna Sacro. /
V. prominente Stima vrtebra cervical. / V. torcica
Cada unha das doce vrtebras que, unidas s costelas,
forman a parede posterior da caixa torcica. / V. verdadeira Vrtebra independente, non fusionada.

vertebrado-a adx. 1. Provisto de columna vertebral. //

s.m. 2. Individuo pertencente grupo de animais con
columna vertebral, que incle mamferos, aves, anfibios,
rptiles e peixes.

vertebral adx. Pertencente ou relativo s vrtebras.

vertebralite s.f. Espondilite.
vertebrectoma s.f. Escisin dunha vrtebra.
vertebroarterial adx. Relativo arteria vertebral.
vertebrocondral adx. Relativo ou pertencente a unha
vrtebra e unha cartilaxe costal.

vertebrocostal adx. Relativo ou pertencente a unha

vrtebra e a unha costela.

vertebroddimo s.m. Monstro fetal dobre fusionado

polas vrtebras.

vertebroilaco-a adx. Relativo ou pertencente s vrtebras e so ilaco.

vertebrosacro-a adx. Relativo ou pertencente s vrtebras e sacro.

vertebrosternal adx. Relativo s vrtebras e esterno.

vertex s.m. (lat.) Vrtice, especialmente o superior da
cabeza.

vertical adx. 1. Relativo a un vrtice. 2. Perpendicular

lia do horizonte.

vrtice s.m. Cume ou punto extremo dunha estructura

anatmica. // V. apendicocecal ngulo formado entre o
apndice cecal e o cego. / V. da cabeza Parte mis alta da
cabeza. / Presentacin de v. Presentacin fetal mis
frecuente e mis favorable, na que a cabeza do feto
encaixa na pelve materna, nos seus dimetros menores.

823

Verticillum Xnero de fungos moniliais que incle

algunhas especies patxenas para as plantas, algunha das
cales se pode empregar no tratamento de pacientes con
micetoma pulmonar.

vertigofobia s.f. Medo enfermizo vertixe.

vertigrafa s.f. Radiografa seccional.
vertixe s.f. Sensacin de rotacin e perda de equilibrio na
que o paciente ten a impresin de que o contorno vira
arredor del (vertixe obxectiva) ou que el mesmo o que
vira (vertixe subxectiva). Pode deberse a lesins do odo
interno, trastornos cardacos, gstricos, oculares, etc. // V.
a crpula A consecutiva a unha indixestin por inxerir
gran cantidade de comida. / V. anxioptica A debida a
arterioesclerose dos vasos cerebrais ou bulbares. / V.
apopltica Escotodinia. / V. auricular Vertixe de
Mnire. / V. caduca A que provoca a cada do paciente.
/ V. cardiovascular A debida a causas cardiovasculares.
/ V. cerebral A debida a causas cerebrais. / V. de
Mnire Vertixe auricular debida a un exceso de tensin
do lquido labirntico e que se caracterizaba por xordeira
brusca, vertixe e acufenos, na cal desaparece axia a
vertixe e persisten os trastornos auditivos. / V. dos fumadores A que se debe exceso de tabaco. / V. epilptica
Forma de epilepsia que semella unha vertixe. / V. esencial Vertixe de causa descoecida. / V. histrica A que se
asocia a trastornos histricos. / V. horizontal A que se
produce pola posicin horizontal. / V. intestinal A debida
presin dos gases intestinais creada pola compresin do
plexo hemorroidal do simptico. / V. labirntica Vertixe
de Mnire. / V. larnxea Espasmo larnxeo acompaado
de vertixe e perda de conciencia, que se observa s veces
no perodo preatxico da tabe. / V. lateral A producida
pola pasaxe rpida dunha ringleira de obxectos semellantes polo campo visual do observador en movemento.
/ V. mecnica A debida movemento ou vibracin continuada do corpo. / V. mental Estado de ansiedade ou de
angustia con sensacin de desfalecemento ou tremor,
pero sen sensacin de vertixe propiamente dita. / V.
neurastnica Vertixe subxectiva asociada neurastenia.
/ V. obxectiva Aquela na que paciente lle parece que os
obxectos dan voltas arredor del. / V. ocular A debida a
unha afeccin ocular. / V. orgnica A debida a unha
lesin cerebral manifesta. / V. otoptica A debida a unha
lesin do odo. / V. paralizante Enfermidade de Gerlier.
/ V. perifrica A que non se orixina en ningunha rexin
do cerebro. / V. ptsica Vertixe paralizante. / V. rotatoria
Vertixe na que o paciente nota unha sensacin clara de
rotacin. / V. subxectiva Aquela na que o paciente ten a
sensacin de dar voltas. / V. txica A que se debe a unha
intoxicacin endxena ou esxena. / V. voltaica Vertixe
auricular causada polo paso dunha corrente galvnica
pola apfise mastoide, na que o paciente torce a cabeza
cara polo positivo da corrente.

vertixinoso-a adx. Relativo vertixe ou afectado por ela.

veru montanum loc. (lat.) Colculo seminal.
verumontanite s.f. Inflamacin do veru montanum.

vescula

Vesalio, orificio, ligamento, vea V. orificio, ligamento, vea.

vesania s.f. Enfermidade mental.

vesgo-a adx. Que ten a vista torta.
vesica s.f. (lat.) Vexiga.
vesicacin s.f. 1. Formacin de vexigas. 2. Efecto das
substancias vesicantes.

vesicante adx. Que produce vexigas, vesculas ou

ampolas na pel.

vesicatorio-a adx. Vesicante, vexigatorio.

vesicoabdominal adx. Relativo vexiga e abdome.
vesicocele s.f. Protrusin herniaria da vexiga ou que
contn a vexiga. Tamn se di cistocele.

vesicocervical adx. Relativo vexiga e colo do tero.

vesicoclise s.f. Inxeccin de lquido dentro da vexiga.
vesicointestinal adx. Relativo ou pertencente vexiga e
intestino.

vesicoperineal adx. Relativo ou pertencente vexiga e

perineo.

vesicoprosttico-a adx. Relativo ou pertencente

vexiga e prstata.

vesicopubiano-a adx. Relativo ou pertencente vexiga e

pube.

vesicopstula s.f. Vescula que se transforma en pstula.

vesicorrectal adx. Relativo vexiga e recto.
vesicorrenal adx. Relativo vexiga e ril.
vesicosigmoide adx. Relativo vexiga e colon
sigmoide.

vesicosigmoidostoma s.f. Anastomose cirrxica entre a

vexiga e o colon sigmoide.

vesicospinal adx. Relativo ou pertencente vexiga e

colon sigmoide.

vesicotoma s.f. Cistotoma.

vesicoumbilical adx. Relativo vexiga e embigo.
vesicouretral adx. Relativo vexiga e urter.
vesicouterino-a adx. Relativo vexiga e tero.
vesicouterovaxinal adx. Relativo ou pertencente
vexiga, tero e vaxina.

vesicovaxinorrectal adx. Relativo ou pertencente

vexiga, vaxina e recto.

vescula s.f. 1. Estructura anatmica pequena en forma de

bolsa ou vexiga. 2. Lesin cutnea circunscrita que
contn lquido seroso. // V. acstica ou auditiva Cavidade chea de endolinfa que se orixina por unha invaxinacin do ectoderma do embrin, a mbolos dous lados do
rombencfalo, e que d orixe labirinto membranoso. /
V. area Vescula pulmonar. / V. alantoide Porcin

vesiculacin
interna e oca da alantoide. / V. biliar Bolsa membranosa
situada na cara inferior do fgado, que serve de reservorio
da bile e que se contina co conducto qustico. / V. blastodrmica Saco formado polo blastoderma. / V. cerebral
ou ceflica Vescula formada por tres expansins da parte
anterior do tubo neural do embrin: anterior ou prosencfalo, media ou mesencfalo e posterior ou telencfalo,
e que se desenvolve dando lugar encfalo. / V. de Baer
vulo. / V. de Graaf Folculo de Graaf, que contn o
oocito no ovario en diferentes graos de desenvolvemento.
/ V. de Malpighi Alvolo pulmonar. / V. de Marochetti
Pequenas vesculas que aparecen debaixo da lingua na
hidrofobia. / V. de Naboth Ovo de Naboth. / V. de
Weber Vescula prosttica. / V. elemental Clula. / V. en
porcelana Vesculas visibles nas radiografas abdominais
sen contraste, debido s depsitos de calcio nas sas
paredes. / V. espermtica Vescula seminal. / V. hidatdica A debida desenvolvemento do embrin do equinococo nun rgano. / V. incolora do sangue Leucocito. / V.
ocular, oftlmica ou ptica Expansin oca da vescula
cerebral embrionaria anterior, a partir da cal se desenvolven as partes oculares sensibles. / V. olfactoria Vescula embrionaria precursora do bulbo olfactorio. / V.
pituitaria Formacin embrionaria que se desenvolve no
corpo pituitario. / V. prosttica Utrculo prosttico. / V.
pulmonar Alvolo pulmonar. / V. seminal Reservorios
de seme situados na parte posteroinferior da prstata, que
son continuacin dos conductos deferentes e que se
comunican coa uretra polos conductos exaculadores. / V.
simple Vescula drmica cun s compartimento. / V.
umbilical rgano embrionario que parte do saco vitelino, comunicado co intestino polo conducto onfalomesentrico. / V. xerminativa Ncleo do vulo.

vesiculacin s.f. Presencia ou formacin de vesculas na

pel.

vesicular adx. 1. Relativo ou pertencente a unha vescula.

2. Relativo s vesculas cutneas ou que se caracteriza
pola sa presencia.

vesiculase s.f. Enzima prosttico que coagula o seme.

vesiculectoma s.f. Extirpacin dunha vescula.
vesiculiforme adx. Que ten forma de vescula.
vesiculite s.f. Inflamacin dunha vescula.
vesiculobronquial adx. Relativo respiracin que
vesicular e bronquial mesmo tempo.

vesiculocavernoso-a adx. Vesicular e cavernoso

mesmo tempo.

vesiculografa s.f. Radiografa das vesculas seminais.

vesiculograma s.m. Radiograma das vesculas seminais.
vesiculopapuloso-a adx. Caracterizado pola presencia
de vesculas e ppulas.

vesiculopustuloso-a adx. Caracterizado pola presencia

de vesculas e pstulas.

vesiculoso-a adx. Vesicular ou que ten vesculas.

824

vesiculotimpnico-a adx. Que ten calidades vesiculares

e timpnicas.

vesiculotoma s.f. Seccin cirrxica dunha vescula. // V.

seminal Abertura cirrxica dunha vescula seminal.

vesiculotubrico-a adx. Que ten calidades vesiculares e

tubricas. Tamn se di vesiculobronquial.

Vesiculovirus Xnero de virus da familia Rhabdoviridae,

que pertence o axente causante da estomatite vesicular.

vestibular adx. Relativo vestbulo, especialmente do

odo interno.

vestbulo s.m. Espacio que serve de entrada a unha cavidade. // V. da aorta Bulbo artico, espacio situado no
ventrculo esquerdo, na raz da aorta. / V. da boca
Espacio comprendido entre os dentes, as enxivas e as
meixelas. / V. da bolsa omental Prolongacin dereita da
retrocavidade do epploon. / V. da larinxe Parte da
larinxe situada por riba das cordas vocais. / V. da vaxina
ou da vulva Espacio da vulva situado entre os labios
menores, debaixo do cltoris. / V. de Sibson Vestbulo da
aorta. / V. do odo Cavidade sea do odo interno que se
comunica co caracol, conductos semicirculares e caixa
timpnica e conducto auditivo interno, e que contn o
utrculo e o sculo.

vestibulotoma s.f. Abertura cirrxica do vestbulo do

odo interno.

vestibulouretral adx. Relativo ou pertencente vestbulo da vulva e uretra.

vestixio s.m. Estructura anatmica rudimentaria no

adulto, que no embrin ou en animais inferiores est ben
desenvolvida.

vesuvina s.f. Colorante usado en microscopia. Tamn se

di pardo de Bismarck.

veta s.f. Enfermidade de Monge ou dos Andes.

veterinaria s.f. Ciencia que estudia as enfermidades dos
animais.

veterinario-a s. Especialista nas enfermidades dos

animais.

vetusto a adx. De moita idade, vello.

vexetacin s.f. 1. Conxunto de vexetais propios dun
medio ou zona determinada. 2. Excrecencia anormal de
tipo carnoso dos tegumentos, feridas ou mucosas, especialmente os papilomas benignos dos rganos xenitais. //
V. adenoide Hiperplasia e inflamacin crnica do tecido
linfoide adenoide da nasofarinxe, que se observa habitualmente nos nenos. / V. dendrtica Pilosidades neoplsicas que se observan sobre todo na pleura. / V. venrea
Papiloma venreo.

vexetalista adx. Vexetariano, que se alimenta cunha dieta

exclusivamente vexetal.

vexetante adx. Relativo ou pertencente s vexetacins.

vexetarianismo ou vexetarismo s.m. Doutrina diettica que excle os alimentos de orixe animal, anda que

825

vibroterapia

na maior parte dos casos si se consomen os seus derivados, como productos lcteos, ovos e mel.

viable adx. Relativo feto ou neonato que acadou tal

vexetariano-a adx. e s. Que segue o vexetarianismo.

vexetativo-a adx. 1. Que intervn nos procesos de crece-

vial adx. 1. Relativo ou pertencente a unha va. // s.m. 2.

mento e nutricin. 2. Do sistema nervioso autnomo.

vexetoanimal adx. Que participa da natureza dos

animais e das plantas, ou que est formado por substancias de orixe animal e vexetal.

vexetomineral adx. Que contn substancias vexetais e

minerais.

grao de desenvolvemento orgnico que pode vivir fra do

tero.
Pequeno recipiente de vidro destinado a conter un medicamento.

vbice s.f. Hemorraxia cutnea en forma lineal.

vbora s.f. Rptil ofidio velenoso, entre as cales son
comns en Europa a Vipera berus e a Vipera aspis, que
provocan fenmenos xerais e locais intensos coa sa
mordedela, pero raramente a morte.

vexetose s.f. Trastorno das funcins vexetativas.

vexiga s.f. 1. Estructura anatmica en forma de saco

vibracin s.f. 1. Movemento oscilatorio dun corpo els-

musculoso-membranoso situada na pelve, detrs da pube

e diante do recto, onde se acumula a urina, a cal fle
constantemente polos urteres. Ten unha capacidade
fisiolxica media de 300 a 350 cc., anda que pode chegar
a tolerar ata mis de 1000 cc. 2. Ampola cutnea que
contn lquido seroso. // V. automtica Evacuacin
espontnea da vexiga que ten lugar en lesins medulares,
caracterizada por miccins reflexas peridicas. Tamn se
di vexiga autnoma. / V. biliar Vescula biliar. / V.
espasmdica ou hipertnica Hiperactividade e capacidade reducida da vexiga, consecutiva a lesins medulares
parciais, pola que a urina se expulsa involuntariamente
debido estimulacin do mecanismo muscular encargado desta funcin a presins inferiores normal. / V.
irritable ou nerviosa Estado caracterizado polo desexo
constante de urinar. / V. urinaria Vexiga (primeira acepcin).

vibrador s.m. Aparello que produce vibracins, que se

vexigatorio-a adx. Que produce formacin de vexigas

sobre a pel. Tamn se di vesicatorio.

va s.f. 1. Camio ou conducto. 2. Acceso cirrxico a un

rgano ou parte. // V. ascendente ou descendente Fascculos nerviosos transmisores de impulsos en sentido
ascendente ou descendente, respectivamente. / V. de
asociacin Banda de fibras nerviosas que comunica das
partes dun hemisferio cerebral ou mbolos dous hemisferios a travs do corpo caloso. / V. de Lwenthal Va
motora da medula espial. / V. de Meyerhof Conxunto
de reaccins enzimticas polas cales a glicosa en condicins anaerbicas se transforma en cido pirvico. / V.
extrapiramidal Va nerviosa que regula o ton muscular
e a postura. / V. motora Va descendente que transmite os
impulsos motores desde o cerebro s msculos. / V.
naturais Calquera dos conxuntos de rganos que constiten un aparello ou un sistema: vas dixestivas, respiratorias, urinarias, etc. / V. piramidal Gran va motora corticospinal do SNC. / V. rubrospinal Fascculo de
Monakov ou prepiramidal, que vai desde o ncleo
vermello ata a porcin sacra da medula espial polo
cordn lateral da medula. / V. sensitiva Va ascendente
que transmite o impulso das diferentes formas de sensacin.

viabilidade s.f. Calidade de viable.

tico. 2. Forma de masaxe que consiste en efectuar sobre

o corpo unha serie de movementos vibratorios rpidos. //
V. fotoelctrica Movemento dos conos e bastns da
retina debido influencia da luz. / V. torcica Vibracin
do tecido pulmonar que se percibe aplicando a man sobre
o trax durante a fonacin. O incremento desta vibracin
indica consolidacin pulmonar, e a sa diminucin ou
desaparicin indicio de presencia de aire ou lquido
entre a parede torcica e o pulmn.
emprega en mecanoterapia.

vibrante adx. Relativo pulso forte, duro e tenso.

vibrtil adx. Que realiza movementos vibratorios.
vibrtodo s.m. Parte que se aplica extremo dun instrumento vibratorio e pola cal se transmiten as vibracins
resto do corpo.

vibratorio-a adx. Que produce vibracins ou que vibra.

Vibrio Xnero de bacterias vibrionceas gramnegativas,
de metabolismo fermentativo, oxidasepositivas e mbiles
mediante flaxelos, que se desenvolven ben en cultivos
alcalinos. A este xnero pertencen as especies V. cholerae
ou V. comma, causante do clera, a V. fetus ou campylobacter, a V. jamaicentis ou Aeromonas hydrophila, a V.
parahaemolyticus, causante de intoxicacins alimentarias e diarreas, e a V. septicus ou Clostridium septicum.

vibrin s.m. Microorganismo do xnero Vibrio.

vibrisa s.f. Pelo da entrada das fosas nasais.
vibrocardiograma s.m. Rexistro grfico das vibracins
dos rudos cardacos.

vibrfono s.m. Vibrmetro.

vibrograma s.m. Rexistro grfico de vibracins.
vibromasaxe s.f. Masaxe vibratoria, especialmente do
odo.

vibrmetro s.m. Instrumento que se emprega na xordeira

debida a depsitos de material plstico ou moco espeso,
que emite vibracins para rompe-las adherencias.

vibrosensibilidade s.f. Palestesia.

vibroterapia s.f. Utilizacin das vibracins con fins teraputicas.

vicariante ou vicario-a

vicariante ou vicario-a adx. Que acta no sitio ou substitundo outro fenmeno ou rgano, especialmente a
hemorraxia que substite un perodo menstrual.

viciacin s.f. Imperfeccin, deficiencia, perversin.

viciado-a adx. 1. Relativo aire non renovado nun
espacio pechado, no que aumenta a proporcin de anhdrido carbnico. 2. Da pelve mal conformada. 3.
Deforme.

vicio s.m. Imperfeccin, eiva, hbito prexudicial, especialmente aqueles que son conxnitos ou definitivos.

vida s.f. 1. Conxunto de propiedades e calidades gracias s

cales os seres organizados se manteen en actividade,
que se manifesta en funcins orgnicas como o metabolismo, crecemento, adaptacin medio, etc. 2. Tempo
que transcorre desde o nacemento ata a morte. // V.
animal ou de relacin A que teen os seres animais, que
se caracteriza polo emprego dos sentidos e a locomocin.
/ V. antenatal, intrauterina ou prenatal Vida embrionaria ou fetal. / V. media Tempo que transcorre para que
a concentracin dunha substancia baixe ata a metade do
valor inicial. / V. mental ou psquica A que se caracteriza
polo exercicio das facultades mentais do individuo. / V.
vexetativa Conxunto dos fenmenos automticos necesarios para a supervivencia do individuo e da especie.

Vidal, operacin de V. operacin.

vidalla s.f. V. sen.
vide s.f. Planta do xnero Vitis, da cal a especie principal
a Vitis vinifera, que se cultiva para a obtencin do vio.

Vidiano, arteria, conducto, nervio de V. arteria,

conducto, nervio.

vidiano-a adx. Relativo a Vidiano.

vidrado-a adx. 1. Cuberto de substancia vitrificable. 2.
Sen brillo, como os ollos embazados.

vidro s.m. Substancia transparente formada pola mestura

de silicatos insolubles en auga, que non cristalizan se
arrefriaren despois de seren fundidos. // V. endurecido
Vidro duro, moi usado en ptica, composto de silicato de
sodio ou potasio, calcio e alumina, e sen chumbo. / V.
fritado Vidro fundido e modo que se emprega como
filtro. / V. lquido ou soluble Silicato de sodio ou de
potasio.

Vieussens, enfermidade, vlvula de V. enfermidade,

vlvula.

vigor s.m. Forza, robusteza.

Vigoroux, signo de V. signo.
VIH s.m. Siglas de Virus da Inmunodeficiencia Humana.
Retrovirus que afecta principalmente s linfocitos T activadores, causando a sndrome de inmunodeficiencia
adquirida (SIDA). Existen dous tipos: VIH-1, responsable da SIDA na maiora dos pases, e o VIH-2, illado en
suxeitos infectados nos pases de frica occidental. Anteriormente foi denominado LAV/HTLV III.

826

Villaret, sndrome de V. sndrome.

villoma s.m. Tumor de vilosidades, especialmente o localizado no recto.

villus s.m. (lat.) Vilosidade.

villusectoma s.f. Escisin das vilosidades dunha
sinovia. Tamn se di sinovectoma.

vilosidade s.f. 1. Calidade de viloso. 2. Abundancia de

peluxe. 3. Eminencia branda e curta, semellante a un
pelo, que se eleva sobre unha superficie anatmica. // V.
intestinal Cada unha das prominencias da mucosa do
intestino delgado, que son prolongacins do propio
tecido da mucosa. Na sa parte central contn un ou
varios vasos quilferos coa funcin de aumenta-la superficie de absorcin dos productos da dixestin. / V.
placentarias ou corinicas Pilosidades do corion que
se desenvolveren e se entrecruzaren constiten o tecido
placentario. / V. sinovial Cada unha das pequenas
proxeccins de fibras de colxeno e clulas conxuntivas
que emerxen da membrana sinovial cara interior da
cavidade articular.

viloso-a adx. 1. Que ten pelo ou que da natureza do pelo.

2. Provisto de vilosidades.

vimblastina s.f. Alcaloide obtido da Vinca rosea, que ten

propiedades bloqueantes da mitose celular, paralizando a
metafase, polo que se emprega no tratamento de certas
neoplasias.

vinagre s.m. 1. Lquido que resulta da fermentacin

actica do vio, sidra ou outros lquidos alcohlicos. 2.
Preparado medicinal de cido actico diludo. // V. medicinal Solucin dun frmaco en cido actico diludo.

vincenita s.f. Gas txico obtido pola mestura de cido

cianhdrico, cloruro de estao, tricloruro de arsnico e
cloroformo.

Vincent, anxina, signo de V. anxina, signo.

vincha s.f. Vexiga.
vincristina s.f. Alcaloide obtido da Vinca rosea, que ten
propiedades bloqueantes da mitose celular, paralizando a
metafase, polo que se emprega no tratamento de certas
neoplasias.

vinilo s.m. Radical monovalente do alcohol vinlico, de

frmula CH2H3.

vio s.m. 1. Lquido alcohlico que resulta da fermentacin do zume de uvas, que contn auga, alcohol, cidos
orgnicos (citrato, actico, lctico, mlico, etc.), glicerina, azucres (glicosa, fructosa, pentosas), substancias
voltiles, substancias minerais, compostos fenlicos
(taninos), amonaco, peptinas e vitaminas. 2. Licor alcohlico obtido doutros vexetais. 3. Preparado medicinal
que ten o vio como excipiente. // V. tnico Preparado
composto de vio de Mlaga, extracto de quina, tintura
de laranxa, extracto de carne e glicerofosfato de sodio.

vioformo s.m. Preparado antisptico substitutivo do iodoformo.

827

virus

viola s.f. Violeta (planta).

violacin s.f. Accin de someter a outra persoa, obri-

virilia s.m. (lat.) rganos xenitais masculinos.

virilidade s.f. 1. Potencia viril. 2. Perodo da vida na que

gndoa a manter un contacto sexual mediante a forza, a

intimidacin ou o engano. A lexislacin espaola considera violacin a penetracin, tanto vaxinal como anal ou
bucal.

virilismo s.m. 1. Masculinidade ou masculinismo. 2.

violado-a adx. 1. Preparado con violetas ou de cor

violeta. 2. Que foi obxecto dunha violacin.

violeta s.f. 1. Viola adorata, planta violcea da que se

empregan as follas para preparar un xarope antitusxeno,
e tamn un reactivo dos lcalis, por acadar unha cor
verdosa. // adx. 2. Relativo stima cor do espectro solar.
// V. de anilina Colorante que resulta da accin dos
cloruros alcalinos sobre os sales de anilina. / V. de cristal
Hexametilrosanilina, principal constitunte dos colorantes violeta de metilo e violeta de xenciana. / V. de
metilo Colorante de anilina que se emprega para tinguir
substancias amilodeas, ncleos e bacterias, que se viran
de cor rosa. / V. de Pars Violeta de metilo. / V. de
xenciana Cloruro de metilrosanilina, colorante de anilina
que se emprega para tinguir ncleos, e tamn como
bacteriosttico e bactericida para xermes grampostitivos,
e como antifnxico.

viomicina s.m. Antibitico activo contra o M. tuberculosis, que s se emprega, polo seu grao de toxicidade, en
casos de resistencia a outros tubercustticos.

viosterol s.m. Preparado de ergosterol irradiado que se

o home acada o seu pleno desenvolvemento.

Hermafroditismo no que o individuo de sexo feminino,
pero posundo caracteres xenitais externos masculinos. //
V. adrenal ou suprarrenal O que se debe hiperfuncin
do crtex suprarrenal.

virilxeno-a adx. Que potencia a virilidade ou os trazos

virs.

virin s.m. Unidade estructural vrica completa, que

consta de das estructuras imprescindibles: un cido
nucleico e unha envoltura proteica ou cpside. s veces
existe tamn unha envoltura lipdica, o peplos. // V. nu
Virin que carece envoltura lipoproteica. / V. envolto O
que ten a devandita envoltura.

viripotente adx. Vigoroso, sexualmente maduro.

virocito s.m. Inmunoblasto.
viroide s.m. 1. Axente productor de certas enfermidades
nas plantas, semellante s virus, dos que se distingue por
carecer de cpside: consiste nun cido nucleico cuberto
por unha membrana procedente da clula na que replicou.
2. Por extensin, axente patxeno de estructura semellante dos virus, que producen dexeneracin do SNC,
como os axentes responsables do kuru e da enfermidade
de Creutzfeld-Jacob.

emprega na profilaxe e tratamento do raquitismo e outros

estados deficitarios de calcio e fsforo.

viroloxa s.f. Rama da bioloxa que estudia os virus e as

Vipera Xnero de vipridos que pertence a vbora.

vipreo-a adx. Viperino.
viperina s.f. Equidnina.
viperino-a adx. Relativo vbora, ou que ten caracters-

viropexe s.f. Penetracin de virins nunha clula por

ticas semellantes.

virago s.m. (lat.) Muller viril, que presenta caracteres

masculinos.

viraxinidade s.f. Presencia de caracteres masculinos na

muller.

viremia s.f. Presencia de virus no sangue. Tamn se di

virusemia.

vrgula s.f. 1. Varia delgada, bastoncio ou formacin

que ten esta forma. 2. Bacilo que ten forma de vrgula,
como o vibrin do clera.

virase s.f. Afeccin causada por virus.

viricida ou virucida adx. Que pode destrur virus.
vrico-a adx. Relativo s virus, ou a un deles.
viridina s.f. 1. Principio oleoso da brea de hulla. 2. Clorofila.

viril adx. Relativo sexo masculino.

virilescencia s.f. Manifestacin dos caracteres masculinos en mulleres de idade avanzada.

enfermidades producidas por eles.

fagocitose.

virose s.f. Enfermidade causada por virus. // V. hemorrxica do noroeste bonaerense Febre hemorrxica observada en Bos Aires, causada polo virus de Junin e transmitida por artrpodos hematfagos, que se caracteriza
por edema facial, enantema ocular, hemorraxias, nefrite e
encefalite. Tamn se di febre hemorrxica de Junin ou
mal dos restrollos.

viroso-a adx. Vrico.

virtual adx. Que ten existencia aparente pero non real.
virucida adx. Que ten capacidade para destrur virus.
virulencia s.f. Capacidade dun organismo para infectar e
causar un cadro patolxico no hspede.

virulicida adx. Que destre ou inhibe virus.

virulfero-a adx. Que porta virus ou xermes infecciosos.
virus s.m. Axente patxeno ultramicroscpico formado
por unha partcula infecciosa ou virin, que consiste
nunha molcula de cido nucleico revestida por unha
cuberta lipdica ou proteica. A sa caracterstica fundamental consiste en replicar s en clulas vivas e seren
parasitos absolutos, incapaces de xerar enerxa nin de
calquera actividade metablica. Segundo a sa morfoloxa distnguense das estructuras fundamentais, a

virus

828

cbica e a helicoidal. Algns virus posen ademais unha

envoltura por fra da cpside (virus envoltos). Clasifcanse por familias segundo o cido nucleico que
contean, RNA ou DNA, a estructura da cpside, o lugar
de ensamblaxe do cido nucleico coa cpside, a presencia
ou ausencia de envoltura, a procedencia da envoltura, a
sensibilidade ter, o nmero de capsmeros e o
dimetro do virin. Dentro das familias clasifcanse os
xneros, especies e tipos segundo as caractersticas biol-

xicas e/ou antixnicas. Os virus de maior interese en

patoloxa humana pdense observar na tboa seguinte. //
V. citomeglico Citomegalovirus. / V. da febre feringoconxuntival Mastadenovirus. / V. de Brunhilde Poliovirus tipo I. / V. de Epstein-Barr Herpesvirus. / V. Junin
Aeravirus. / V. Lansing Poliovirus tipo II. / V. Leon
Poliovirus tipo III. / V. respiratorio sincitial Paramyxoviridae.

VIRUS DE INTERESE EN PATOLOXA HUMANA E A SA SITUACIN TAXONMICA

Nome
Virus da
hepatite B

Xnero

Familia

Tamao, nm.

Simetra

Parvovirus

Parvoviridae

18 - 26

Cbica

Polyomavirus

Papovaviridae

45 - 55

Adenovirus

Mastadenavirus

Adenoviridae

70 - 90

Virus do herpes
simple

Herpesvirus

Herpesviridae

100

Orthopoxvirus

Poxviridae

230 - 300

Complexa

Enterovirus

Picornaviridae

20 - 30

Cbica

Reoviridae

70

cido nucleico
DNA

Virus
adenosatlites
Virus da verruga
vulgar
Virus SV-like

Virus da
varola-zster
Virus de
Epstein-Barr
Virus das
inclusins
citomeglicas
Virus da varola
Virus da vacina
Virus do alastrim
Virus do
molusco
contaxioso
Poliovirus
Coxsackievrirus
Echovirus
Virus da
hepatite A
Virus do
arrefriado comn

Rhinovirus

Virus
productores de
diarreas infants
non epidmicas

Rotavirus

RNA

829

vis

Nome

Xnero

Familia
Togaviridae

Tamao, nm.

Arbovirus
productores de
encefalite

Alphavirus

Virus da rubola

Rubivirus

Arbovirus
productores de
febre
hemorrxica
(febre amarela,
dengue, etc.)

Flavivirus

Virus da gripe

Influenzavirus

Orthomyxoviridae

80 - 120

Virus das
papeiras

Paramyxovirus

Paramyxoviridae

150 - 300

Simetra

40 - 70

cido nucleico
RNA

40 - 60

Helicoidal

Virus respiratorio Pneumovirus

sincitial
Virus do
sarampelo

Morbilivirus

Virus da rabia

Lyssavirus

Rhabdoviridae

60 - 180

Virus da febre
hemorrxica
arxentina

Arenavirus

Arenaviridae

50 - 300

Virus
productores de
cadros febrs

Bunyavirus

Bunyaviridae

100

Virus
productores de
cadros
respiratorios
agudos

Coronavirus

Coronaviridae

80 - 130

Virus
productores de
leucemias e
tumores en
animais e SIDA

Oncovirus

Retroviridae

100

Descoecida

Lassavirus
Virus da
coriomeninxite
linfocitaria
benigna

Lentinivirus
Spumavirus

Tomado de Melnick, 1979, e de Navarro Beltrn (Coord.), 1992.

virusemia s.f. Presencia de virus no sangue.

virxe adx. 1. Que non mantivo contacto sexual. 2. Que se
atopa en estado puro, sen xermes.

virxinal adx. Relativo virxindade.

virxindade s.f. 1. Estado de virxe. 2. Anatomicamente,
conservacin do hime na muller.

vis s.f. (lat.) Forza, enerxa. // V. a fronte ou a tergo Forza

que atrae ou que empurra, respectivamente, favorecendo
ou impedindo o retorno do sangue. / V. conservatrix
Forza natural que permite s organismos resisti-las
enfermidades. / V. formativa Enerxa necesaria para
formar tecido novo que substita outro danado ou
destrudo. / V. medicatrix Capacidade curativa do organismo. / V. vitalis Forza vital.

vscera

vscera s.f. rgano contido nunha cavidade, especialmente na abdominal. / V. torcica rgano situado dentro
do trax.

visceralismo s.m. Teora segundo a cal as vsceras constituiran a principal localizacin das enfermidades.

visceralxia s.f. Dor nunha vscera.

visceroinhibitorio-a adx. Que inhibe as funcins esenciais dunha vscera.

visceromotor-a adx. Que conduce impulsos motores a

unha vscera.

visceroptose s.f. Esplacnoptose.

viscerosensorial adx. Relativo ou pertencente sensacin nas vsceras.

viscerosomtico-a adx. Relativo s vsceras e corpo.

viscerosqueltico-a adx. Relativo esqueleto visceral.
viscerotona s.f. 1. Ton visceral. 2. Tipo de personalidade
caracterizada pola tendencia sociabilidade, comodidade
e relaxacin postural, segundo a teora de Sheldon, relacionada coa endomorfia.

viscerotrfico-a adx. Relativo s vsceras e nutricin.

viscerotrpico-a adx. Que ten maior afinidade polas
vsceras.

viscosidade s.f. Resistencia dun lquido ou dunha substancia s cambios de forma, debida atraccin entre as
sas molculas.

viscosimetra s.f. Medicin e estudio da viscosidade

dunha substancia, especialmente do sangue.

viscoso-a adx. Que ten viscosidade, pegaento.

viscus s.m. (lat.) Vscera.
visibilidade s.f. Calidade de visible.
visibilizar v. Facer visible un obxecto que non se pode
percibir a simple vista, coa axuda de medios como o
microscopio, raios X, etc.

visible adx. Perceptible polo sentido da vista.

visin s.f. 1. Facultade de ver. 2. Agudeza visual. 3. Alucinacin visual. A visin realzase no crtex cerebral trala
excitacin dos fotorreceptores da retina e o paso do
impulso nervioso polas neuronas e o nervio ptico ata o
cerebro. O estmulo desencadeante a luz. Os raios luminosos chegan ollo, onde se renen gracias s medios de
refraccin do globo ocular e forman unha imaxe na
retina, onde os pigmentos dos fotorreceptores (conos e
bastns) se transforman e orixinan o estmulo nervioso
que se transmite polo nervio ptico crtex cerebral. //
V. acromtica A que se caracteriza pola perda completa
das sensacins de cor. / V. binocular Visin normal dos
dous ollos conxuntamente. / V. central A limitada s estmulos da mcula ltea. / V. cromtica Cromatopsia. / V.
de Pick Aquela na que os obxectos perden a sa aliacin normal e converxen ou diverxen entre eles, que se
observa nas lesins da ponte de Varolio e do fascculo

830
lonxitudinal posterior. / V. dobre Diplopsia. / V. entpica
A que producen certos fenmenos ocorridos dentro do
propio ollo. / V. escotpica Visin cando o ollo se adapta
escuridade ou a niveis baixos de luz. / V. escura
Presencia de escotomas no campo visual con coecemento do enfermo. / V. estereoscpica Percepcin da
profundidade ou do relevo dos obxectos. / V. facial
Facultade de aprecia-la distancia, direccin, etc., dalgns
obxectos, debida sensibilidade da pel da cara. / V. fotpica Visin cando o ollo se adapta luz. / V. haploscpica Visin estereoscpica. / V. iridescente Percepcin
dunha aurola iridescente arredor dunha fonte de luz. / V.
mltiple Poliopa. / V. nula Presencia de escotomas no
campo visual, sen coecemento do enfermo. / V. perifrica A efectuada pola porcin perifrica da retina, fra da
mcula ltea. / V. pseudoscpica Aquela na que os
obxectos parecen ocos.

vista s.f. Un dos cinco sentidos, polo que percibmo-la luz,

a cor e a forma dos obxectos. // V. oblicua Estrabismo. /
V. cansada Presbiopa. / V. curta Miopa. / V. dobre
Diplopa. / V. longa Hipermetropa. / V. nocturna Nictalopa.

visual adx. 1. Relativo ou pertencente vista ou visin.

2. Relativo persoa na que predomina o sentido da vista
sobre os outros na aprendizaxe e na memoria.

visualizacin s.f. Accin e efecto de visualizar.

visualizar v. 1. Representar mediante imaxes visibles
fenmenos non visuais. 2. Representar de xeito imaxinario feitos ou obxectos na mente.

visuauditivo-a adx. Relativo ou pertencente vista e

odo, ou que visual e auditivo a un mesmo tempo.

visuopsquico-a adx. Relativo visin e mente, sobre

todo a zona do crtex cerebral relacionada coa percepcin visual.

visuosensorial adx. Relativo percepcin de sensacins

visuais.

visus s.m. (lat.) Visin, vista.

vita s.f. (lat.) Vida. // V. minima Debilitamento xeral das
funcins vitais. / V. sexualis Vida sexual.

vital adx. 1. Relativo ou pertencente vida. 2. De moita

importancia.

vitalidade s.f. Vida, modo de vida. // ndice de v. Relacin entre o permetro torcico multiplicado por 100 e a
estatura en centmetros.

vitalio s.m. Aliaxe de cobalto, cromo e tungsteno, non

corrosiva nin electroltica, empregada en odontoloxa e
en cirurxa sea e vascular, para prteses.

vitalismo s.m. Teora vixente na poca ilustrada, segundo

a cal a evolucin verase favorecida nunha direccin
determinada por unha forza vital presente s nos seres
vivos.

vitalista adx. Partidario do vitalismo.

831

vitamina s.f. Substancia orgnica que existe en moi

pequenas cantidades en substancias nutritivas que, sen
ser alimento, indispensables para o desenvolvemento e
as funcins vitais do organismo, de xeito que a sa
carencia provoca estados patolxicos chamados hipovitaminoses. // V. A Vitamina fundamental para o tecido
epitelial, para a prpura visual e para a elaboracin e
secrecin de glicocorticoides. A sa deficiencia provoca
metaplasia queratinizante dos epitelios: conxuntivite,
queratomalaca, nictalopa, mancha de Bitot, pel seca e
rugosa. Atpase na manteiga, fgado, ovos, acelgas,
cenorias, col, espinacas, etc. Tamn se di retinol, vitamina antixeroftlmica ou antiinfecciosa. / V. B1 A sa
forma activa o pirofosfato de tiamina (TPP), que participa no metabolismo dos alfa-cetocidos. Infle na
sntese da acetilcolina e no control da sa hidrlise in
vivo. A sa carencia causa polineurite perifrica, diminucin dos reflexos tendinosos, beriberi, fatiga, perda de
peso, ulceracins gastrointestinais. Atpase no xamn,
riles, fermento de cervexa, chcharos secos, etc. Tamn se
di tiamina, aneurina, antiberibrica. / V. B2 Acta
como coenzima da oxirreduccin e intervn no sistema
de transporte de electrns, no metabolismo dos prtidos
e dos glcidos e na transformacin deles e dos aminocidos en cidos graxos. Participa tamn na incorporacin
do iodo pola tiroide. A sa carencia provoca glosite, queilose, dermatite seborreica, fatiga visual, fotofobia,
conxuntivite e vascularizacin corneal. Atpase nas
vsceras, fermento de cervexa, ovas de bacallao, etc.
Tamn se di riboflavina, lactoflavina, vitamina Q,
verdoflavina. / V. B3 Constitunte de coenzimas que
interveen nos procesos de oxirreduccin. A sa carencia
provoca pelagra. Atpase nas vsceras, fermento de
cervexa e extracto de malta. Tamn se di cido nicotnico, niacina, vitamina PP, nicotinamida. / V. B4 Factor
vitamnico discutido que parece de utilidade nas avitaminoses do complexo B total. Tamn se di adenina. / V. B5
Forma parte do coenzima A, e acta na activacin dos
grupos carboxilo e na desintoxicacin de compostos
nocivos ou estraos, na sntese da acetilcolina e no metabolismo lipdico e dos prtidos. A sa carencia pouco
frecuente debido sa ampla distribucin, e causa diminucin da actividade do crtex suprarrenal, hiperreflexia
tendinosa, sensacin urente na planta dos ps. Atpase na
xema de ovo, no fgado de vaca e no fermento de
cervexa. Tamn se di cido pantotnico. / V. B6 o
coenzima de numerosos enzimas que interveen no metabolismo dos prtidos. Intervn tamn na descarboxilacin dos aminocidos, nas reaccins de transaminacin,
no transporte de aminocidos, na conversin de triptfano en niacina e no metabolismo dos cidos graxos. A
sa carencia provoca apata, cambras, ataxia e convulsins en lactantes e nenos. En adultos produce nuseas,
mareos, parestesia, debilidade muscular, dermatite e
anemia. Atpase no xerme do trigo, cereais, fermento de
cervexa, leite, fgado e carne. Tamn se di piridoxina,
piridoxal, piridoxamina, adermina. / V. B8 o coenzima de varias carboxilases e atpase nos ovos, fgado,
faria de millo, fungos, chocolate, etc. Tamn se di

vitamina
biotina, factor bios, vitamina H, coenzima R, vitamina
BW. / V. B10, B11 Os seus derivados, os cidos folnicos,
interveen como coenzimas nas reaccins de transferencia de grupos formilo, metilo e hidroximetilo.
Intervn tamn na sntese dos cidos nucleicos, e na
formacin de metionina. Participa nos fenmenos de
desenvolvemento e hemopoese. A sa carencia causa
trastornos hemopoticos e dixestivos. Atpase no fgado,
espinacas, esprragos, etc. Tamn se di folacina, cido
flico, vitamina M, factor S, factor U. / V. B12 Coenzima das reaccins enzimticas relacionadas coa transferencia de grupos metilo. Intervn na transformacin de
cido flico en folnico. A sa carencia produce anemia
de Biermer, atrofia da mucosa dixestiva, lingua de
Hunter, trastornos da sensibilidade profunda, etc.
Atpase no fgado, riles, faria de peixe, ostras, etc.
Tamn se di cianocobalamina, factor extrnseco de
Castle. / V. B15 Ten accin antianxica e participa nas
reaccins de transmetilacin. Atpase no fgado,
fermento de cervexa, sementes e farelo de arroz. Tamn
se di cido pangmico. / V. BT Factor vitamnico discutible cunha posible accin trfico-estimulante. Tamn se
di carnitina. / V. C Ten un importante papel na oxirreduccin entre o cido L-ascrbico e L-deshidroascrbico.
A sa carencia provoca alteracins do cemento intercelular, hemorraxias, retardo da cicatrizacin das feridas e
alteracins na formacin do tecido seo. Atpase no
repolo, espinacas, coliflor, amorodos e ctricos. Tamn se
di cido ascrbico. / V. D Infle na funcin da glndula
paratiroide, na absorcin do calcio e do fsforo polo
intestino. A sa carencia produce raquitismo, hipotona
muscular e ligamentosa e amolecemento seo. Atpase
na cebola, xema de ovo, salmn, sardias, aceite de
fgado de bacallao, etc. Tamn se di calciferol. / V. E Ten
accin antioxidante non especfica, e acta por interaccin coa insulina e hormonas sexuais. A sa carencia
ocasiona distrofia muscular progresiva, desmielinizacin, glosite, atrofia testicular, implantacin defectuosa
do vulo no tero e alteracins vasculares dexenerativas.
Atpase no xerme de trigo, aceite de soia, froitos secos,
chocolate, millo, etc. Tamn se di tocoferol, vitamina da
fertilidade, vitamina antiesterilidade. / V. F Intervn na
sntese dos cidos graxos mis complexos, estimula o
crecemento, e a sa carencia causa eccemas, hiperqueratose, acantose, obstruccin dos folculos pilosos, etc.
Atpase no aceite e graxas vexetais, froitos secos, xema
de ovo, manteiga e leite. / V. H Intervn no desenvolvemento de microorganismos, antagonista das sulfamidas.
A sa carencia provoca encanecemento e perda de
proteccin da pel contra a insolacin. Atpase no fgado,
riles, msculos, leite, froitas, etc. / V. K Intervn na
sntese de protrombina e outros factores da coagulacin.
A sa carencia produce hemorraxias. Atpase na alfalfa,
espinacas, col, coliflor, etc. Tamn se di vitamina antihemorrxica, filoquinona. / V. L Factor vitamnico
discutible que parece intervir na instauracin da
lactancia. / V. P Intervn favorecendo a accin da adrenalina, aumenta a resistencia capilar e controla a permeabilidade dos vasos. A sa carencia produce fraxilidade

vitaminoide
capilar e alteracin da permeabilidade vascular. Atpase
nas follas de ruda, tabaco, violeta e talos de tomate.
Tamn se di citrina. / V. T Grupo de substancias bioestimulantes do crecemento obtidas dos trmites. / V. V
Acta como doador de grupos metilos, e pode protexer
fronte lcera gstrica provocada experimentalmente.
Atpase nos lpidos da col, apio, leituga e perexil. Tamn
se di vitamina antiulcerosa.

vitaminoide adx. Semellante s vitaminas.

vitaminoloxa s.f. Estudio das vitaminas e a sa accin.
vitaminose s.f. Trastorno producido pola carencia ou
polo exceso de vitaminas.

vitaminoterapia s.f. Tratamento mediante a administracin de vitaminas.

vitaminxeno-a adx. Orixinado pola accin das vitaminas.

vitasterina s.f. ou vitasterol s.m. Vitamina que pertence

grupo dos esterois.

vitazima s.f Vitamina.

vitelina s.f. Fosfoprotena simple semellante globulina
en tdolos aspectos ags en que non pode ser precipitada
da solucin con cloruro de sodio. Inclense a vitelina
cristalina e a ordinaria ou ovovitelina, que na xema de
ovo est unida lecitina.

vitelino-a adx. 1. Parecido xema de ovo. 2. Relativo

vitelo.

vitellus s.m. (lat) 1. Xema de ovo. 2. Vitelo.

vitelo s.m. 1. Xema de ovo. 2. Protoplasma ovular destinado segmentacin, que no vulo humano constite
case a totalidade do protoplasma, e chmase vitelo
formativo. // V. nutritivo Parte do protoplasma do vulo
destinada a nutri-lo embrin nos primeiros perodos de
desenvolvemento, formado por lpidos, protenas e
hidratos de carbono.

vitelolutena ou vitelorrubina s.f. Pigmento amarelo

ou vermello que se obtn da xema de ovo.

vitiligoide adx. 1. Semellante vitilixe. // s.m. 2. Sifiloderma. 3. Xantoma.

vitilixe s.f. Afeccin cutnea que se caracteriza pola aparicin de placas acrmicas rodeadas dunha aurola escura
a consecuencia da distribucin irregular do pigmento
cutneo. Obsrvase sobre todo no dorso das mans, no
pescozo e na cara. Tamn se di leucodermia. // V. perinevoide Vitilixe que se inicia arredor dun nevo.

vitilixinoso-a adx. Relativo vitilixe ou afectado por ela.

vitium s.m. (lat.) Vicio, defecto.
vitodinmica s.f. Biodinmica.
vtreo-a adx. 1. Semellante vidro. // s.m. 2. V. corpo,
humor.

vitreocapsulite s.f. Inflamacin da cpsula do vtreo ou

membrana hialoide. Tamn se di hialite.

832

vitreum s.m. (lat.) Corpo vtreo.

vitrina s.f. 1. Humor vtreo do ollo. 2. Endolinfa. 3.
Armario onde se garda o instrumental cirrxico.

vitriolaxe s.f. Proxeccin de vitriolo ou, por extensin, de

calquera substancia custica, cara ou partes descubertas
do corpo de algun.

vitrilico, cido s.m. cido sulfrico.

vitriolo s.m. Antigamente, sulfato.
vitropresin s.f. Presin que se realiza aplicando un
vidro sobre a pel, empregada en dermatoloxa para descubrir coloracins anormais na pel.

vitrum s.m. (lat.) Vidro ou vaso deste material.

vitular adx. Relativo ou pertencente s vacas.
vivencia s.f. En psicanlise, aquilo que foi vivido ou
experimentado pola conciencia, en contraposicin
representado.

vivente adx. Que ten vida.

vividifusin s.f. Hemodilise.
vivificacin s.f. 1. Conversin da materia inanimada en
vivente, mediante a asimilacin. 2. Accin de infundir
vida ou vitalidade.

vivparo-a adx. e s. Relativo s animais nos que as

femias paren fillos vivos.

viviseccin s.f. Intervencin cirrxica realizada en

animais vivos con fins de investigacin.

vivisector-a adx. Que practica a viviseccin.

vivo-a adx. Que ten vida.
vixilambulismo s.m. Estado patolxico que se caracteriza por unha conducta automtica semellante do
somnambulismo, pero na que o suxeito est esperto.

vixilia s.f. Estado de esperto, insomnio.

vocal adx. 1. Relativo ou pertencente voz ou s rganos
que a producen. // s.f. 2. Son producido mediante a vibracin da larinxe, que non atopa ningn obstculo seu
paso polos rganos de articulacin.

Voigt, lia de V. lia.

vola s.f. (lat.) Planta do p ou palma da man.
volante adx. Itinerante, mbil, que vai dunha parte a outra
ou que se aplica en varias partes diferentes.

volar adx. Relativo ou pertencente palma da man ou

planta do p.

voltil adx. Que tende a se evaporar axia.

volatilidade s.f. Calidade de voltil.
volatilizacin s.f. Paso de slido a lquido ou a estado de
vapor sen que ocorra ningn cambio qumico.

volemia s.f. Volume de sangue existente no organismo.

volframio s.m. Tungsteno.

833

volicin s.f. Acto de vontade.

volitivo-a adx. Relativo vontade ou s sas manifestacins.

Volkmann, conducto, membrana de V. conducto,

membrana.

volt s.m. Unidade de forza electromotriz, definida pola

forza que produce unha intensidade de corrente de 1
ampere nun circuto que ten unha resistencia de 1 ohmio.

volta s.f. Indisposicin lixeira na sade.

voltaico-a adx. Relativo voltasmo.
voltasmo s.m. Galvanismo.
voltaxe s.f. Forza electromotriz ou tensin elctrica,
medida en volts.

voltmetro s.m. Instrumento que mide a forza electromotriz.

volume s.m. Espacio ocupado por un corpo. // V. atmico

Cociente entre o peso atmico e o peso especfico dun
elemento. / V. corpuscular medio Volume medio de
hemacias, que se obtn multiplicando o hematocrito por
10 e dividindo o resultado entre o nmero de glbulos
vermellos por mm3. / V. de reserva expiratoria Cantidade de aire que pode ser expulsado, ademais do volume
corrente, nunha expiracin mxima. Corresponde
normalmente a uns 1.100 cm3. / V. de reserva inspiratorio Cantidade de aire que pode ser inspirado, ademais
do volume corrente, nunha inspiracin mxima. Corresponde, aproximadamente, a uns 3.000 cm3. / V. especfico Volume absoluto da unidade de peso dunha substancia. / V. expiratorio mximo nun segundo (VEMS)
Cantidade de aire que se expulsa no primeiro segundo de
expiracin, tras unha inspiracin mxima. Normalmente
no primeiro segundo exprase o 80% do aire pulmonar, e
a sa medicin utilzase para valora-la existencia de
posibles procesos obstructivos. / V. por cento Cantidade
de gas en mililitros que conteen 100 ml. de sangue. / V.
por minuto Cantidade total de sangue ou de aire que
pasa polos pulmns cada minuto. / V. residual Cantidade
de aire que queda nos pulmns despois dunha expiracin
mxima, que equivale aproximadamente a uns 1.400
cm3. / V. sanguneo Masa total do sangue do corpo. / V.
sistlico Cantidade de sangue expulsado polos ventrculos cardacos en cada contraccin.

volumesfigmobolmetro s.m. Variedade de pletismgrafo que mide o volume de pulso. Tamn se di volumebolmetro.

volumetra s.f. 1. Medicin de volumes. 2. Mtodo de

anlise qumica cuantitativa, que emprega a medicin do
volume dunha disolucin de concentracin coecida para
determina-la concentracin doutra disolucin que reacciona con ela.

volumtrico-a adx. Relativo medicin de volumes.

voluntario-a adx. Sometido vontade ou xerado por ela.

vomitus

voluptuosidade s.f. Afeccin ou deleite, especialmente

sexual.

vlvulo s.m. Obstruccin intestinal debida torsin dunha

asa do intestino arredor do seu mesenterio.

volvulose s.f. Infestacin con vermes Onchocerca

volvulus, caracterizada pola formacin de tumores
fibrosos subcutneos.

vmer s.m. so impar, en forma de lmina con das caras

e catro bordos, situado na parte posterior das fosas nasais,
formando o tabique nasal. Artculase pola parte superior
co etmoide e co esfenoide, e por abaixo cos palatinos e
maxilares.

vomerobasilar adx. Relativo so vmer e porcin

basilar do cranio.

vmica s.f. 1. Expectoracin sbita e abundante de pus,

sangue ou soro que provn dunha cavidade do trax. 2.
Derramo fedorento nunha vscera, especialmente no
pulmn.

vomicoso-a adx. Ulceroso.

vomipurgante s.m. Emetocatrtico.
vomitivo-a adx. 1. Que provoca o vmito. // s.m. 2.
Axente que pose a capacidade de provocar vmitos,
como a ipecacuaa e o sulfato de cobre.

vmito s.m. Expulsin violenta pola boca do contido

gstrico, producida pola contraccin involuntaria da
musculatura abdominal xunto coa relaxacin do fondo do
estmago e do esfnter esofxico inferior, e acompaada
de reflexos vexetativos como secrecin salivar, sudacin,
palidez, etc. Pode ser provocado por tres tipos de estmulos: activacin de vas nerviosas aferentes que actan
sobre o centro do vmito situado no bulbo raqudeo, activacin de quimiorreceptores situados no chan do IV
ventrculo ou activacin de receptores labirnticos. // V.
acetonmico Vmito peridico que se d en nenos con
acetonemia. / V. bilioso Expulsin de bile ou substancias
tinguidas de bile. / V. cerebral Vmito espontneo e sen
nuseas, que se observa en persoas con afeccins intracraniais. / V. de sangue Hematmese. / V. electivo Expulsin de certos alimentos que se observa no histerismo. /
V. fecaloide Expulsin de materia fecal que se observa
nas obstruccins intestinais, apendicite e peritonite. / V.
hipercido Gastroxinse. / V. incoercible Vmito rebelde
a calquera medicacin, que se observa s veces no embarazo. / V. mario Mareo. / V. negro Febre amarela. / V.
pernicioso Vmito incoercible. / V. porrceo Vmito
con sangue tpico das enfermidades gstricas malignas. /
V. seco Nusea con esforzo muscular de vmito, pero sen
expulsin de ningunha substancia.

vomitorio-a adx. Emtico.

vomituricin s.f. 1. Vmito frecuente, doado e escaso. 2.
Regurxitacin.

vomitus s.m. (lat.) Vmito. // V. gravidarum Vmito que

se d polas mas en mulleres embarazadas, sobre todo
nos primeiros meses do embarazo. / V. matutinus pota-

vontade

834

torum O que aparece en xaxn, de contido mucoso,

caracterstico do catarro gstrico crnico dos bebedores.

vulcanita s.f. Producto da vulcanizacin do caucho ou da

vontade s.f. Facultade de querer ou rexeitar.

vnulo s.m. Enfermidade dos bronquios frecuente en

vulcanizacin s.f. Adicin de xofre caucho ou goma

frica occidental, que se caracteriza por dor intensa na

parte inferior do abdome.

voracidade s.f. Fame esaxerada, bulimia.

vrtex s.m.(lat.) 1. Vrtice. 2. Disposicin en espiral de
certas formacins anatmicas. // V. coccygens Converxencia dos pelos na rexin do cccix. / V. cordis Disposicin en espiral ou en crculo das fibras cardacas. / V.
pilorum Disposicin en espiral dos pelos en certas partes
do corpo.

vrtice s.m. 1. Remuo. 2. Espiral formada polas fibras

musculares da punta do corazn.

Vorticela Xnero de protozoos acuticos ciliados.

vorticosa adx. Das veas da coroide en forma estrelada.
vox s.f. (lat.) Voz. // V. auserina Voz rouca que aparece na
parlise do nervio recorrente.

voz s.f. Son que producen os rganos da fonacin e se

emite pola boca. // V. anfrica ou cavernosa Son oco
que se oe por auscultacin mentres fala o enfermo que
presenta unha cavidade ou caverna pulmonar. / V. articulada Linguaxe oral. / V. claudicante Imposibilidade
de mante-lo timbre e a intensidade da voz durante un
tempo. / V. colrica Voz dbil que aparece no perodo
lxido do clera. / V. convulsiva A que aparece nas
neuroses, caracterizada pola sucesin de sons discordantes. / V. de peito A que soa plena, grave, con resonancia nas paredes do trax. / V. de Pulchinelo Voz con
resonancias na parte anterior das fosas nasais. / V. en
falsete Voz aguda e algo estridente. / V. esofxica A que
emiten os pacientes larinxectomizados, na cal o aire
acumulado no esfago e modulado polos rganos bucais.
/ V. eunucoide Voz en falsete no home. / V. multitonal
Ausencias e diferencias de ton da voz, propias de certos
plipos e papilomas das cordas vocais. / V. nasal A que
se emite cando o nariz est obstrudo.

VSG Siglas de Velocidade de Sedimentacin Globular.

goma.
para mante-la sa elasticidade e dureza a diferentes
temperaturas.

vulnerabilidade s.f. Calidade de vulnerable.

vulnerable adx. Que pode ser agredido ou lesionado.
vulnerante adx. Que lesiona ou vulnera.
vulnerario-a adx. Que ten capacidade e propiedades
curativas de feridas.

vulnus s.m. (lat.) Ferida, traumatismo.

vulsela s.f. Pinzas que teen as ramas en forma de gancho.
vulto s.m. 1. Aspecto, figura, forma. 2. Inchazo.
vultuoso-a adx. Avultado, conxestionado, especialmente
a cara.

vulva s.f. Parte exterior dos xenitais femininos, que

consiste nunha fendedura lonxitudinal na que comeza a
vaxina, que comprende os labios maiores e menores, o
cltoris e o monte de Venus. // V. clausa Vulva pechada
por uns labios maiores moi grosos. / V. do cerebro
Orificio que se abre no III ventrculo, por debaixo da
comisura anterior e do piar anterior do trgono. / V. hians
Aquela que ten os labios menores flccidos e abertos.

vulvectoma s.f. Escisin cirrxica total ou parcial da

vulva.

vulvismo s.m. Vaxinismo.

vulvite s.f. Inflamacin da vulva. // V. aftosa A caracterizada pola presencia de vesculas que se ulceran. propia
da infancia. / V. blenorrxica A causada por gonococos.
/ V. diftrica A que se acompaa de produccin de pseudomembrana. / V. folicular Inflamacin dos folculos da
vulva. / V. leucoplsica Craurose vulvar.

vulvocrural adx. Relativo vulva e coxa.

vulvouterino-a adx. Relativo ou pertencente vulva e
tero.

vulvovaxinal adx. Relativo ou pertencente vulva e

vaxina.

vulvovaxinite s.f. Inflamacin da vulva e da vaxina.

W
W 1. Smbolo qumico do volframio ou tungsteno. 2.
Abreviatura de Watt

Waaler-Rose, reaccin de V. reaccin.

Waardenburg, sndrome de V. sndrome.
Waldenstrm, enfermidade de V. enfermidade.
Waldeyer, anel, fosa, glndula de V. anel, fosa, glndula.

Wallenberg, sndrome de V. sndrome.

Walther, conducto, ligamento de V. conducto, ligamento.

Wanner, signo de V. signo.

Warburg, enzima de V. enzima.
Warren-Tay-Sachs, enfermidade de V. enfermidade
de Warren-Tay-Sachs.

sntoma.

Wenzell, reaccin de V. reaccin.

Werdnig, enfermidade de V. enfermidade de
Werdnig-Hoffmann.

Werner, sndrome de V. sndrome.

Wernicke, afasia, enfermidade, signo, sndrome
de V. afasia, enfermidade, signo, sndrome.
Westergren, reaccin de V. reaccin.
Westphal, contraccin, reflexo, signo, enfermidade, sndrome de V. contraccin, reflexo, signo,
enfermidade, enfermidade de Westphal-Strmpell,
sndrome de, sndrome de Westphal-Piltz.
tina.

Whipple, enfermidade de V. enfermidade.

White, enfermidade, sndrome de V. enfermidade
de White, sndrome de White-Warren-Lecomte.

de

V.

sndrome de Waterhouse-Friderichsen.

watt s.m. Unidade de potencia elctrica no sistema Internacional baseado no metro, quilogramo, segundo e
ampere. Equivale a 1 J/s.

Weber, enfermidade, glndulas, sndrome, proba

de V. enfermidade de Weber, enfermidade de WeberChristian, enfermidade de Weber-Dimitri, proba,
glndula, sndrome.

Wegener, sndrome de V. sndrome.

Weil, reaccin de V. reaccin.
Weill, enfermidade, signo, sndrome de V. enfermidade, signo, sndrome.

Weill-Marchesani, sndrome de V. sndrome de

Weill-Marchesani.

Weiss, reflexo, signo, reaccin de V. reflexo, signo,

reaccin de Moritz-Weiss.

sndrome, perodo, signo.

Wharton, conducto, xelatina de V. conducto, xela-

Wartenberg, enfermidade, signo, sndrome,

sntoma de V. enfermidade, signo, sndrome,
Wassermann, reaccin de V. reaccin.
Waterhouse-Friderichsen, sndrome

Welander, lcera de V. lcera.

Wenckebach, sndrome, perodo, signo de V.

Widal, crise hemoclstica, reaccin, sndrome de

V. crise hemoclstica, reaccin, sndrome.

Wilder, signo de V. signo.

Wilkins, sndrome de V. sndrome.
Wilkinson, anemia de V. anemia.
Willebrand, enfermidade de V. enfermidade.
Willis, crculo, enfermidade de V. crculo, enfermidade.

Wilms, tumor de V. tumor.

Wilson, enfermidade de V. enfermidade.
Wintrobe, tubo de V. tubo.
Wirsung, conducto de V. conducto.
Wolff, sndrome de V. sndrome de Wolff-ParkinsonWhite.

WPN Siglas de sndrome de Wolff-Parkinson-White.

Wright, coloracin, sndrome de

Wright, coloracin, sndrome de V. coloracin,

sndrome.

Wrisberg, cartilaxe, nervio de V. cartilaxe, nervio.

Wuchereria Xnero de filarias da clase dos nematodos,
que pertence o W. bancrofti, das zonas tropicais, que ten
o home como hspede definitivo e que se transmite polas

836
picadas de mosquitos. As sas microfilarias producen
linfanxite e logo elefantase, sobre todo nos membros
inferiores.

wuchererase s.f. Filarase.

Wunderlich, sndrome de V. sndrome.
Wysler, sutura de V. sutura.

X
x 1. Conta non mencionada, descoecida ou indiferente.
2. Abreviatura da unidade Kienbck en radioloxa.

X 1. Cromosoma sexual feminino. 2. V. raio.

xaboeira (herba) s.f. Saponaria calabrica, planta cariofilcea de flores aromticas, grandes, de cor branca
rosada.

xabn s.m. Mestura dun ou mis cidos graxos con bases.

Diferncianse dous tipos: os solubles, ou deterxentes,
preparados con metais alcalinos como o sodio ou o
potasio, e os insolubles, con sales de cidos graxos e
metais doutros grupos. // X. amigdalino Xabn medicinal. / X. animal O preparado cunha graxa animal e
sosa. / X. brando Xabn untuoso preparado con aceite e
lixivia de potasa. / X. duro O que se prepara con sosa. /
X. medicinal O que se prepara con aceite vexetal, cido
oleico, hidrxido de potasio, glicerina e auga.

xaborandina s.f. Pilocarpina.

xacente adx. Que xace.
xacer v. Estar deitado, morto ou coma morto.
xactacin s.f. Axitacin, ansiedade e desacougo que se
observa nalgunhas enfermidades. // X. nocturna da
cabeza Movemento rtmico involuntario da cabeza
durante o sono. Tamn se di tic do sono.

xaculfero-a adx. Que ten pugas ou espias.

xalapa s.f. Ipomea purga, planta convolvulcea de
Amrica do Norte, da que se emprega a raz como
purgante.

xalapina s.f. Composto resinoso que se extrae da raz da

xalapa e doutras convolvulceas.

xalde adx. De cor amarela intensa.

xandra s.f. Acceso de tose.
xanela s.f. Vent pequena ou, por extensin, calquera
abertura ou oco de pequeno tamao.

xanicefalia s.f. Calidade de xanicfalo.

xanicfalo s.m. Monstro fetal dobre cunha soa cabeza e
das caras opostas.

xantar s.m. Comida principal do da, entre o almorzo e a

cea.

xantato s.m. Sal da serie dos cidos xnticos.

xantena s.f. Substancia colorante que se obtn da dalia
amarela.

xantelasma s.m. Xantoma, especialmente o das plpebras, frecuente nas mulleres despois da menopausa.

xantelasmatose s.f. Xantomatose.

xantemia s.f. Presencia de material colorante amarelo no
sangue.

Xanthopsylla cheopis V. Xenopsylla.

xntico-a adx. 1. Amarelo. 2. Relativo xantina.
xantina s.f. 2, 6-dihidroxipurina, base purnica formada a
partir da oxidacin da hipoxantina ou da desaminacin da
guanina, que se pode transformar en cido rico por
oxidacin. Existen varios principios activos derivados da
xantina, coecidos xenericamente co nome de xantinas,
entre as cales destacan as xantinas metiladas ou metilxantinas, que realizan unha accin inhibidora sobre o
enzima fosfodiesterase, encargado de hidroliza-los nucletidos cclicos, aumentando a concentracin de adenosinmonofosfrico cclico (AMPc) intracelular. Tamn
actan sobre o SNC estimulndoo, sobre o ril aumentando a diurese, estimulan o msculo cardaco e relaxan
a musculatura lisa, especialmente a bronquial. Exemplos
de metilxantinas son a teofilina, a cafena e a teobromina,
que se atopan no t, caf e cacao, respectivamente.

xantinuria s.f. Exceso de xantina na urina.

xanto- Prefixo do grego, amarelo.
xantocianopsia s.f. Trastorno da visin que consiste en
distingui-las cores amarela e azul, pero non a vermella
nin a verde.

xantocreatina s.f. Leucomana txica do tecido muscular

semellante creatinina, que se presenta en forma de cristais.

xantocroia s.f. Xantoderme.

xantocroma

838

xantocroma s.f. Coloracin amarela da pel ou doutro

xantopsia s.f. Cromatopsia na que o paciente ve os

rgano ou parte do corpo. No caso do lquido cefalorraqudeo indica hemorraxia nos centros nerviosos.

obxectos dunha cor amarelada, que se observa s veces

na ictericia e na intoxicacin por cido pcrico.

xantodermia s.f. Coloracin amarela da pel, indepen-

xantopsidracia s.f. Aparicin de pequenas vesculas

dente da ictericia.

xantodermo-a adx. Que ten a pel amarela, ou que

pertence raza amarela.

xantodonte adx. Que ten os dentes amarelos.

xantfano s.m. Pigmento amarelo dos conos da retina.
xantofilia s.f. Pigmento amarelo vexetal que conteen as
follas no outono. Tamn se di lutena.

xantforo s.m. Cromatforo con grnulos de pigmento

amarelo.

xantofosia s.f. Sensacin subxectiva de luz ou de cor

amarela.

xantoglobulina s.f. Pigmento amarelo do fgado e do

pncreas.

xantogranuloma s.m. Reaccin inflamatoria crnica do

tecido adiposo, que se caracteriza pola presencia de
granulomas e histiocitos cheos de lpidos.

xantogranulomatose s.f. Presencia de moitos granulomas. Tamn se di sndrome de Hand-Christian-Schller.

xantoma s.m. Afeccin da pel que se caracteriza pola

formacin de placas ou de ndulos planos e de cor
amarela localizados sobre todo nos cbados e nos xeonllos, que conteen clulas histiocticas ricas en inclusins
lipdicas. Xeralmente dbese a trastornos hepticos ou do
metabolismo dos lpidos. // X. craniohipofisario
Sndrome de Christian-Schller. / X. das plpebras
Xantelasma. / X. dos diabticos Variedade de xantoma
que se observa en persoas diabticas, na que as placas son
grandes e intermitentes. / X. mltiple Aquel no que as
placas ou os ndulos aparecen por toda a superficie do
corpo. / X. remitente ou intermitente Xantoma dos
diabticos. / X. tuberoso Lipoidose infiltrante que se
caracteriza por ndulos que sobresaen, sobre todo nas
palmas das mans, plantas dos ps, na cara e nas superficies de extensin dos membros. Tamn se di xantoma
tuberoso mltiple, gota lipoide.

xantomatose s.f. 1. Estado caracterizado pola aparicin

de xantomas. 2. Alteracin do metabolismo dos lpidos,
que se manifesta con depsitos lipdicos en forma de
ndulo ou mancha amarelada, por exemplo a enfermidade de Gaucher, enfermidade de Niemann-Pick, enfermidade de Tay-Sachs, sndrome de Hand-Christian-Schller, etc.

xantopa s.f. Xantopsia.

xantoproteico-a adx. 1. Relativo ou pertencente xantoprotena. 2. V. reaccin xantoproteica.

xantoprotena s.f. Pigmento amarelo das protenas quentadas con cido ntrico.

amarelas na pel.

xantopsina s.f. Forma de rodopsina que perde cor

parcialmente luz.

xantorrea s.f. Fluxo de cor amarela.

xantosarcoma s.m. Sarcoma de clulas xigantes que se
forma nas aponeuroses e nas vaas tendinosas.

xantose s.f. Dexeneracin unida a pigmentacin amarela

da pel.

xantxeno s.m. Substancia colorante dos vexetais, que

cos lcalis se vira amarela.

xanturia s.f. Xantinuria.

xa odo, visto ou vivido loc.Trastorno tamn coecido
coa denominacin francesa dj entendu, dj vu, dj
vecu, que se caracteriza porque o enfermo ten a sensacin
de que experimentou anteriormente unha vivencia ou
situacin da mesma maneira na que se presenta no
momento actual. Manifstase en persoas sas pero en
situacins de fatiga ou tensin, ou ben como manifestacin epilptica, secundariamente a unha descarga
cortical.

xaqueca s.f. Complexo sintomtico, frecuentemente

familiar, consistente en ataques peridicos de cefalea de
orixe vascular, acompaada s veces de irritabilidade,
nuseas, vmitos, diarrea ou estrinximento e fotofobia.
Ten a sa causa nunha constriccin das arterias do cranio
e presenta nalgunhas ocasins sntomas prodrmicos,
xeralmente de tipo ocular. Tamn se di hemicrania. // X.
acompaada Xaqueca que cursa con manifestacins
neurolxicas. / X. basilar Variedade de xaqueca acompaada que cursa con sntomas neurolxicos dependentes
do territorio do tronco basilar. / X. clsica A que pose
sntomas neurolxicos cunha duracin menor de vintecatro horas. / X. complicada Xaqueca que pose manifestacins neurolxicas de duracin superior s vintecatro horas. / X. comn Aquela que non pose
manifestacins neurolxicas. / X. disociada Variedade de
xaqueca acompaada na que aparece un defecto neurolxico focal, de xeito illado con respecto cefalea. / X.
hemiplxica Variedade de xaqueca acompaada na que
despois da cefalea aparece un cadro de hemiplexa. / X.
oftalmoplxica Variedade de xaqueca acompaada na
que aparece unha parlise oculomotora transitoria que
afecta principalmente nervio motor ocular comn. / X.
sen xaqueca A que se manifesta unicamente mediante
sntomas neurolxicos focais e sen cefalea.

xarampn s.m. V. sarampelo.

xargonafasia s.f. Trastorno da linguaxe caracterizado
pola deformacin e substitucin de palabras, con creacin de neoloxismos de son parecido palabra substi-

839
tuda, abundantes paragramatismos e trazos parafsicos
de todo tipo. Tamn se di xergafasia.

xaropada s.f. Cantidade de xarope que se toma en cada

dose.

xarope s.m. Solucin concentrada de azucre en auga ou

noutro lquido acuoso, que no caso dos xaropes medicinais leva ademais substancias medicamentosas, das que
toma o nome: xarope de codena, xarope de quina, etc. //
X. simple O que se prepara s con 1775 gr de azucre nun
litro de auga.

xaroposo-a adx. De consistencia e caractersticas semellantes s dun xarope.

xarrete s.m. Rexin popltea, parte da perna situada

detrs da articulacin do xeonllo. Tamn se di sofraxe.

xaxuar v. Absterse de comer.

xaxn s.m. 1. Abstencin total ou parcial de comer e de
beber. 2. Estado de quen non comeu desde o da anterior.

Xe 1. Smbolo qumico do xenon. 2. Smbolo qumico do

xermanio.

xeado-a s.m. 1. Doce arrefriado e conservado mediante

xeo. // adx. 2. Moi fro, ou solidificado polo fro, se se
trata dun lquido.

xecoral ou xecorario-a adx. Relativo fgado.

xeito s.m. Aspecto, disposicin, maneira.
xel s.m. Estado dos coloides que se tornan semislidos ou
xelatinosos por desecamento, descenso da temperatura
ou coagulacin parcial.

xelacin s.f. Conversin dun sistema coloidal en xel.

xelanto s.m. Preparado de tragacanto, xelatina, glicerina,
timol, auga de rosas, etc., que se emprega como antisptico ou como vehculo para a aplicacin de substancias
medicamentosas sobre a pel.

xelasma s.f. ou xelasmo s.m. Risa histrica ou risa

sardnica.

xelatificacin s.f. 1. Transformacin dun sistema

coloidal en xel. 2.Transformacin en xelatina, especialmente do soro, sometndoo temperatura adecuada.

xelatina s.f. Substancia proteica semislida ou coloidal,

de carcter hidrfilo, que se obtn por hidrlise parcial do
colxeno de tecido epitelial, conxuntivo, cartilaxinoso ou
seo de certos animais. unha protena fibrosa moi
empregada como excipiente en cpsulas e supositorios.
Tamn se emprega en diettica para obter elementos
proteicos, e en bacterioloxa como medio de cultivo e
para conservar preparacins microscpicas. // X. carmn
Mestura de xelatina diluda en auga destilada e cido
actico 25% e unha solucin de carmn en auga e
amonaco, que se emprega para a coloracin das arterias
nas preparacins anatmicas. / X. de gar Caldo de
cultivo solidificado con xelatina. / X. de Piorkowski
Medio de cultivo para diferencia-lo bacilo de Eberth,
composto por peptona, xelatina e urina de cabalo fermen-

xeloplexa
tada con amonaco. / X. de Wharton Tecido xelatiniforme ou mucoide do cordn umbilical. / X. formalina
Glutol. / X. glicerina Preparacin composta por unha
parte de xelatina e outra de glicerina. / X. mineral Vaselina.

xelatinado-a adx. Que contn xelatina.

xelatinase s.f. Enzima que lica a xelatina sen afecta-la
albumina do ovo. Atpase nas bacterias, fungos e
fermentos.

xelatinfero-a adx. Que contn ou que produce xelatina.

xelatiniforme adx. Que se asemella xelatina.
xelatinoltico s.m. Que hidroliza ou que fluidifica a xelatina.

xelatinoso-a adx.Que ten o aspecto e a consistencia da

xelatina.

xelatosa s.f. Albuminosa formada ser hidrolizada a xelatina por un cido, lcali ou enzima.

xelcromatografa s.f. Mtodo de separacin dos compoentes dunha mestura segundo o tamao molecular,
baseado no feito de que cando o tamao das molculas
superior das mallas do retculo que forma a matriz do
xel, reprtense s polo solvente. As mis grandes distribense tanto na fase solvente libre como na contida no
xel.

xelea s.f. 1. Conserva doce, transparente e de aspecto xelatinoso, feita do zume dalgunhas froitas. 2. En farmacoloxa, medicamento moi azucrado que ten como base
unha materia vexetal ou animal e que se arrefriar
adquire unha consistencia xelatinosa. // X. anticoncepcional Xelea que se introduce na vaxina coa finalidade de
impedi-la concepcin. / X. real Substancia fluda, abrancazada e de sabor lixeiramente agre, coa que as abellas
alimentan s larvas reais e raa. Trtase dun alimento
con alto valor nutritivo, utilizndose terapeuticamente
con diversas finalidades, como no tratamento para os
atrasos do crecemento, contra a astenia e para os trastornos da vellez.

xelfiltracin s.f. Xelcromatografa.

xelificacin s.f. 1. Transformacin dun sistema coloidal
fludo nun xel. 2. Xelatinizacin

xelodiagnose s.f. Mtodo empregado para distingui-lo

colibacilo ou bacilo do colon do bacilo de Eberth, que
consiste en engadirlle cido fnico e lactosa cultivo en
xelosa dos devanditos microorganismos: a diferencia
consiste en que nesta situacin o colibacilo produce
fermentacin e o bacilo de Eberth non.

xelolepsia s.f. Antigamente, epilepsia parcial, na que as

crises consistan nun ataque de risa sbita, breve e inmotivada e obnubilacin da conciencia durante un curto
perodo de tempo.

xeloplexa s.f. Crise de vertixe que se produce en situacins de risa natural, con perda de coecemento e cada.

xelosa

840

xelosa s.f. Substancia que se obtn do gar e de algas do

xene s.m. Unidade de material hereditario situada nos

xnero Gelidium, de consistencia xelatinosa, que se

emprega na preparacin de medios de cultivo pola sa
capacidade de solidificar lquidos nutritivos. Tamn se di
gar-gar.

aves. 2. Micela. 3. Gromo dos vexetais do cal xorden as

follas ou as flores. 4. Parte extrema do dedo, oposta
ua. 5. Protuberancia dalgns organismos que se separa e
orixina un novo ser. 6. Distancia que existe desde o
extremo do dedo polgar ndice.

cromosomas, formada por un fragmento de DNA

portador de informacin, que determina a aparicin dos
caracteres hereditarios. // X. allicos ou alelomorfos Os
que se sitan en locus correspondentes dun par de cromosomas, e que son portadores de trazos ou caracteres
opostos. / X. dominante Aquel que manifesta o seu
efecto anda a pesar da existencia do alelo correspondente. / X. estructural O que contn informacin para a
formacin de enzimas ou protenas estructurais. / X.
holndrico O que se sita nunha rexin non homloga
do cromosoma Y. / X. letal Aquel que causa a morte do
portador. / X. ligado sexo O que se sita no cromosoma
X. / X. nucleolar Xene que se sita longo da molcula
de DNA da cromatina, e nos segmentos que formarn os
nuclolos. / X. operador Xene estructural. / X. recesivo
O que s manifesta o seu efecto no caso de ser transmitido polos dous proxenitores. / X. regulador O que pode
modifica-la accin do operador. / X. represor Aquel que
inhibe a accin do operador.

xemacin s.f. Proceso de reproduccin asexual no que se

xenealoxa s.f. 1. Serie dos antepasados. 2. Orixe, proce-

xelose s.f. Estado patolxico debido xelificacin de

substancias coloidais do organismo, especialmente dos
msculos: mioxelose.

xelotripsia s.f. Tratamento das xeloses ou mioxeloses

mediante a aplicacin de masaxes.

xlula s.f. Cpsula xelatinosa para a administracin de

substancias medicamentosas.

xema s.f. 1. Vitelo, masa amarela e opaca dos ovos das

forma unha xema ou protuberancia no corpo da clula,

que posteriormente se desprende dando lugar a un novo
ser.

xemedor-a adx. Que xeme.

xemelgacin s.f. Embarazo e parto de xemelgos.
xemelgar adx. Relativo s xemelgos.
xemelgo-a adx. e s. Nacido do mesmo parto ca outro ou
mis fillos. // X. bicigticos Os que se formaron pola
fecundacin de dous ovos. Tamn se di biovulares, bicoriais, dicigticos. / X. monocigticos Os que se
formaron a partir dun s ovo. Tamn se di monocoriais,
monoovulares.

xemelguidade s.f. Calidade de xemelgo.

xemelpara adx. e s.f. Que pariu xemelgos.
xemer v. Emitir sons inarticulados ou xemidos que
expresan dor moral ou fsica.

xemido s.m. Queixa ou lamento expresado mediante sons

inarticulados.

xmina s.m.pl. Corpos cuadrixminos do cerebro.

xeminacin s.f. 1. Xemelgacin. 2. Desenvolvemento de
dous dentes no mesmo alvolo.

xeminado-a adx. 1. Dobre. 2. Xemelgo. // s.m. 3. V.

msculo.

xemiparidade s.f. Reproduccin asexual por xemacin.

xemparo-a adx. 1. Relativo ou pertencente xemiparidade. 2. Que se reproduce por xemacin.

xmula s.f. Xema pequena, gromo 2. Cada unha das

excrecencias nas prolongacins protoplasmticas da
clula nerviosa. 3. Micela.

xenal adx. Facial.

dencia.

xenexeno-a adx. Conxnito.

xeneralizacin s.f. Extensin ou diseminacin dun
proceso que inicialmente estaba localizado nunha parte
do organismo.

xnero s.m. Grupo taxonmico de especies que

comparten algunhas caractersticas.

xnese s.f. Reproduccin, desenvolvemento ou orixe dun

ser ou dun proceso.

-xnese Sufixo do grego, reproduccin ou orixe.

xensico-a ou xenesaco-a adx. 1. Relativo ou pertencente reproduccin, orixe ou nacemento. 2. Conxnito.

xenesioloxa s.f. Conxunto de saberes relacionados coa

reproduccin.

xenesistase s.f. Cesamento do mecanismo proliferativo

ou reproductor das clulas ou dos organismos.

xentica s.f. Ciencia que se ocupa de estudia-la forma de

transmisin dos caracteres hereditarios dos proxenitores
s descendentes.

xentico-a adx. Relativo ou pertencente xnese ou xeracin.

xenetista ou xeneticista adx. e s. Especialista en xentica.

xenexenesia s.f. Xeracin alternante.

xeni s.f. Conxunto das catro apfises da cara posterior da
snfise do maxilar inferior.

-xenia Sufixo do grego, xnese.

xeniano-a adx. Relativo ou pertencente queixo ou
meixela, dicir, s zonas correspondentes a calquera dos
maxilares.

841

xeniantralxia s.f. Dor no seo maxilar.

xeniantrite s.f. Infeccin do seo maxilar ou antro.
xeniantro s.m. Antro ou cova de Highmore.
xeniculado-a adx. Dobrado de xeito semellante
xeonllo.

xenculo s.m. Curvatura pronunciada nun rgano, especialmente nun nervio. // X. do nervio facial Curvatura
que forma o nervio facial e que d lugar eminencia
deste nervio no chan do IV ventrculo.

xenihioide V. msculo.
xenina s.f. Aglucona.
xenio s.m. 1. Virulencia dunha enfermidade infecciosa. 2.
Carcter irascible. 3. Dotes artsticas ou intelectuais moi
por riba do normal.

xeniofarnxeo-a adx. 1. Relativo ou pertencente

apfise xeniana do maxilar inferior e farinxe. // s.m. 2.
V. msculo.

xeniogloso-a adx. Relativo ou pertencente apfise

xeniana do maxilar inferior e lingua.

xenin s.m. Punto craniomtrico no vrtice da apfise

xeni.

xenioplastia s.f. Cirurxa plstica do maxilar inferior.

xeniospasmo s.m. Espasmo do msculo do queixo.
xeniplastia s.f. Cirurxa plstica das meixelas. Tamn se
di xenoplastia.

xeniqueiloplastia s.f. Cirurxa plstica das meixelas e

dos beizos.

xenital adx. 1. Relativo ou pertencente s rganos da

reproduccin. // s.m. 2. Aparello xenital.

xenitoblasto s.m. Segundo Snoo, cada un dos elementos

embrionarios espallados polo parnquima do tero, dos
que deriva a clula miomatosa.

xenitocrural ou xenitofemoral adx. Relativo ou

pertencente s rganos xenitais e coxa.

xenitor-a adx. 1. O que xera. // s. 2. Pai ou nai.

xenitospinal adx. Relativo ou pertencente s rganos
xenitais e medula espial.

xenitourinario-a adx. Relativo ou pertencente s

rganos xenitais e urinarios, ou s sas funcins.

xenitura s.f. 1. Xeracin. 2. Raza.

xeno adx. Que ten un ombro ou unha cadeira mis elevada
c outra.

xeno- Prefixo do grego, hspede, estrao.

-xeno Sufixo do grego, que produce ou xera.
xenoblasto s.m. 1. Clula xerminativa. 2. Clula xerminal
madura.

xenocidio s.m. Exterminacin xeral e sistemtica dun

grupo social ou tnico.

xentsico (cido)

xenocito s.m. Clula ou elemento sexual.

xenodermatose s.f. Dermatose hereditaria que cursa
acompaada de trastornos como alopecia, acantose nigricans, ictiose, neurofibromatose, linfanxiose, etc.

xenodiagnose s.f. Diagnstico que se realiza atopa-lo

axente etiolxico nun vector infectado por materiais
procedentes do enfermo.

xenofobia s.f. Aversin que estrao.

xenofona s.f. Alteracin da entoacin da fala.
xenforo s.m. Equivalente dos cromosomas nos organismos procariotas.

xenoftalma s.f. Conxuntivite debida a traumatismos ou

a corpos estraos.

xenoloxa s.f. Estudio dos parasitos e das sas relacins

cos hspedes.

xenoma s.m. Conxunto dos xenes.

xenomenia s.f. Menstruacin vicaria.
xenon s.m. Elemento gasoso presente na atmosfera, de
smbolo Xe e peso atmico 131,3.

xenonema s.m. Axonema.

xenoparasitismo s.m. Estado no que un corpo estrao se
comporta coma un parasito do organismo no que se
atopa.

xenoparasito s.m. 1. Parasito de orixe externa. 2. Corpo

estrao que se comporta coma un parasito.

xenopata s.f. Alteracin patolxica hereditaria.

xenoplastia s.f. Xeniplastia.
Xenopsylla Xnero de pulgas que pertence a especie
Xenopsylla cheopis, que transmite a peste bubnica.

xenoqueiloplastia s.f. Xeniqueiloplastia.

xenotipo s.m. 1. Determinacin xentica dun carcter,
inscrita no material cromosmico dunha clula. 2.
Conxunto de xenes que determinan os caracteres hereditarios.

xenoxenia ou xenoxnese s.f. 1. Alternancia de xeracins 2. Xeracin de fillos diferentes de mbolos dous
proxenitores.

xenxeno-a adx. 1. Debido a un corpo estrao. 2.

Esxeno.

xenreira s.f. Sentimento de rexeitamento de algo ou de

algun.

xentamicina s.f. Antibitico que se obtn do Micromonospora purprea, que ten capacidade de actuar sobre os
bacilos gramnegativos, sobre todo as enterobactericeas,
pseudomonas e estafilococos. Debe ser empregado con
moderacin pois txico para o ril e para o VIII par.

xentsico (cido) s.m. cido do cal o sal sdico ten unha

accin semellante dos salicilatos, pero con menos
efectos txicos.

xenu-

xenu- Prefixo do latn, xeonllo, rtula.

xenuclasto s.m. Instrumento que se emprega para
eliminar adherencias da articulacin do xeonllo.

xenucubital adx. Relativo s xeonllos e s cbados,

especialmente a posicin na que o paciente se pousa
sobre estas articulacins, empregada para exploracins
anorrectais e perineais.

842
e a tibia, e as partes brandas que a rodean. // X. de Brodie
Sinovite crnica que lle afecta articulacin do xeonllo,
que lle d un aspecto mol e polposo.

xeotaxia s.f. Xeotropismo.

xeotricose s.f. Micose producida por fungos do xnero
Geotrichum, que causa lesins na boca, pulmns, intestinos, etc.

xenufacial adx. Relativo ou pertencente cara e s xeon-

xeotropismo s.m. Influencia que exerce a gravidade

llos, especialmente a posicin na que a cara se pousa

sobre os xeonllos.

sobre os movementos ou sobre o crecemento dos organismos. positivo se se orienta na direccin da terra e
negativo se vai en sentido contrario.

xenuno-a adx. Propio, puro, natural.

xenupectoral adx. Relativo s xeonllos e peito, especialmente a posicin na que o individuo est axeonllado
e apoiado no peito, adoptada polos nenos con derramo
pericrdico. Tamn se di posicin de prece mahometana.

xenxivectoma s.f. Escisin dunha parte da enxiva co

obxecto de tratar infeccins peridentais. Tamn se di
ulectoma.

xenxivite s.f. Inflamacin das enxivas. Tamn se di ulite.

// X. aftosa Xenxivite. / X. escorbtica A causada polo
escorbuto. / X. expulsiva Piorrea alveolar. / X. faxednica Xenxivite ulcerativa de progresin rpida. / X.
fungosa A causada por fungos. / X. intersticial A que ten
lugar no tecido conxuntivo da enxiva. / X. marxinal
supurativa Piorrea alveolar na sa primeira fase. / X.
ulceromembranosa Enfermidade causada pola espiroqueta de Vincent, na que se forman lceras tanto nas
enxivas coma noutras partes da boca.

xenxivoglosite s.f. Inflamacin da enxiva e da lingua.

xenxivolabial adx. Relativo ou pertencente s enxivas e
s labios.

xenxivopericementite s.f. Piorrea alveolar.

xenxivorraxia s.f. Fluxo de sangue polas enxivas.
xenxivose s.f. Enfermidade escamativa que consiste nun
edema e eritema persistentes nas enxivas, que produce
unha sensacin de queimadura intensa cando se inxiren
alimentos cidos. Adoita aparecer despois da menopausa.

xeoda s.f. 1. Espacio linftico dilatado. 2. Cavidade ou

caverna patolxica, especialmente un pseudoquiste
intraseo que se forma nas osteoporoses graves.

xeofaxia s.f. ou xeofaxismo s.m. Hbito morboso de

comer terra ou materias semellantes.

xeomedicina s.f. Rama da medicina que se ocupa de

estudia-la influencia do clima e demais condicins
ambientais sobre o estado de sade ou enfermidade dos
individuos.

xeonlleira s.f. Prenda ortopdica de material mis ou

xeracin s.f. 1. Conxunto de funcins destinadas formacin dun novo ser, mediante o proceso de reproduccin.
2. Conxunto de individuos nacidos nun mesmo perodo
de tempo, e polo tanto, de idade non moi diferente. 3.
Perodo da vida entre o nacemento dun individuo e o dos
seus fillos, na especie humana uns trinta anos. 4. En
xentica, conxunto de individuos producto dun cruzamento. // X. alternante Reproduccin sexual e asexual
alternadas na mesma especie. / X. asexual Reproduccin
asexual. / X. endxena Multiplicacin que ten lugar
dentro da membrana da clula nai. / X. espontnea Hiptese descartada na actualidade segundo a cal os seres
vivos xeraranse espontaneamente, sen procederen de
ningn outro. / X. filial Conxunto de das xeracins, a
primeira das cales (F1) procede do cruzamento de dous
individuos desiguais, e a segunda (F2) do cruzamento de
dous membros da primeira. / X. por esporas Reproduccin que ten lugar pola produccin de clulas xerminativas no interior do individuo proxenitor, as cales se
separan e se desenvolven no exterior del. / X. sexual
Reproduccin pola unin de elementos masculinos e
femininos. / X. vivpara Reproduccin dos mamferos,
que se caracterizan porque as femias paren fillos vivos,
tralo seu desenvolvemento no seo materno.

xerador-a adx. e s. Xenitor, que xera.

xeral adx.Que afecta a todo o organismo ou a tdolos
organismos ou gran parte deles.

xerntico-a adx. Secante.

xerar v. Causar, producir desenvolver ou facer que
apareza un ser ou un fenmeno.

xerasia s.f. Estado patolxico de sequidade, especialmente dos cabelos.

xerga s.f. 1. Linguaxe dun determinado grupo social. 2.

Linguaxe especfica das persoas da mesma profesin.

xeriatra adx. e s. Especialista nas enfermidades dos

ancins.

xeriastenia s.f. Debilidade orgnica ou astenia dos vellos,

sndrome de diversas etioloxas.

menos rxido, que se axusta xeonllo para protexelo e

comprimilo.

xeriatra s.f. Rama da medicina que se ocupa da atencin

xeonllo s.m. Rexin da extremidade inferior que

xericultura s.f. Educacin dos ancins para axudarlles a

comprende a articulacin media da perna, entre o fmur

e coidados das persoas ancis, tanto sas como enfermas.

acada-lo grao mximo de sade e benestar.

843

xeriopsicose s.f. Segundo Southard, trastorno mental

senil e presenil.

xermanina s.f. Suramina.

xermanio s.m. Metal raro, de cor branca con peso
atmico 725,5. Tense empregado o dixido de xermanio
en solucin para tratar certas anemias.

xerme s.m. 1. Microorganismo. 2. Principio elemental que

se pode converter nun rgano ou nun organismo
completo. // X. dentario Tecidos derivados do ectoderma
e do mesoderma, a partir dos que se forma o esmalte, a
polpa, a dentina e o cemento do dente. / X. plasma
Segundo Weismann, substancia do elemento xerminativo
a travs do que se transmiten os caracteres hereditarios
duns individuos a outros.

xermectoma s.f. Intervencin que se realiza en ortodoncia, e que consiste na exrese dos xermes dentarios
supernumerarios ou ectpicos.

xermi- Prefixo do latn, xerme.

xermicida adx. Que ten capacidade para destrur xermes.
xermicultivo s.f. Cultivo artificial de bacterias.
xermfugo-a adx. Capaz de facer desaparece-los xermes.
xerminacin s.f. Proceso que ten lugar nunha semente,
espora ou embrin dunha planta, mediante o cal se desenvolve unha planta nova.

xerminal adx. Relativo xerme.

xerminativo-a adx. Xerminante, que xermina.
xerminoblasto s.m. Centroblasto.
xerminocito s.m. Centrocito.
xermolar v. Brotar, xerminar.
xermolo s.m. Xerme ou gromo dun vexetal.
xermxeno s.m. Masa de protoplasma a partir da cal se
desenvolven as clulas reproductoras.

xero- Prefixo do grego co significado de seco ou vello.

xerocoma s.f. Conxunto de coidados dirixidos s persoas
ancis.

xerocomio s.m. Asilo para ancins.

xeroderma s.m. Afectacin cutnea caracterizada pola
sequidade, gretamento, escamacin e descoloracin da
pel. // X. pigmentoso Afectacin da pel, rara pero moi
grave, que se caracteriza pola formacin de placas ou de
lceras con telanxiectasia e trastornos trficos e pigmentarios da pel. Aparece na infancia por influencia dos raios
solares, pero dbese a unha alteracin do ADN. Tamn se
di enfermidade de Kaposi, melanose lenticular
progresiva, atrofia pigmentosa.

xerodermia s.f. 1. Asteatose ou sequidade da pel. 2. Alteracins que se producen na pel dos ancins, por exemplo:
amarelamento, sequidade, endurecemento, formacin de
engurras e cada do pelo.

xerontopa ou xerontopsia

xerodermosteose s.f. Sndrome de Gougerot-HowersSjgren

xerodiagnose s.f. Diagnstico realizado a partir do

hspede, que se emprega para diagnostica-la enfermidade de Chagas, causada polo Trypanosoma cruzi.
Consiste en permitir que chinchas non infectadas se
alimenten da pel do enfermo que se supn que padece a
enfermidade. Posteriormente estdiase o contido intestinal ou fecal destes parasitos, para identifica-la presencia
do tripanosoma nas sas diferentes etapas do desenvolvemento. Tamn se emprega para o diagnstico da triquinose.

xerodontoloxa s.f. Rama da odontoloxa que estudia os

problemas dentais dos ancins.

xerofaxia s.f. Rxime baseado s en alimentos secos.

Tamn se di rxime seco.

xeroformo s.m. Tribromofenato de bismuto, po amarelo

que se emprega como sucedneo do iodoformo no tratamento de feridas e lceras e como antisptico intestinal.

xeroftalma s.f. Estado de sequidade e ausencia de brillo

da conxuntiva, debida a inflamacins crnicas, coma o
tracoma, ou a carencia de vitamina A. Tamn se di xerose
conxuntival.

xerografa s.f. Xerorradiografa.

xeroma s.m. Xeroftalma.
xeromamografa s.f. Mamografa que se obtn por
xerografa, mediante a cal se poden visualizar microcalcificacins.

xeromarasmo s.m. Marasmo senil.

xeromenia s.f. Estado no que aparecen os sntomas xerais
da menstruacin, pero non o fluxo sanguneo. Tamn se
di menstruacin seca.

xeromicteria s.f. Sequidade da membrana mucosa do

nariz.

xeromorfismo s.m. Senilidade precoz, especialmente o

estado dun rgano ou dun tecido que adquire o aspecto
que ten nos ancins. // X. cutneo Xerodermia.

xerontismo s.m. Xerontoxon.

xeronto- Prefixo do grego, vello.
xerontofilia s.f. Trastorno pouco frecuente do instinto
sexual, no que o suxeito elixe como obxecto sexual a
persoas ancis.

xerontofobia s.f. Odio cara s ancins.

xerontolente s.f. Perda de transparencia do ecuador do
cristalino que se d na idade senil.

xerontlogo-a s. Especialista en xerontoloxa.

xerontoloxa s.f. Conxunto de coecementos sobre a
vellez e os procesos fsicos, biolxicos e psquicos de
avellentamento.

xerontopa ou xerontopsia s.f. Presbiopa.

xerontopsiquiatra

xerontopsiquiatra s.f. Parte da xerontoloxa que se

ocupa das enfermidades mentais dos ancins.

xerontoxon s.m. Dexeneracin da crnea que consiste

844
posterior coa parede abdominal posterior, pola dereita e
pola esquerda co colon ascendente e descendente, respectivamente, e pola parte inferior coas vsceras da pelve.

nun anel branco agrisado na crnea, por depsito de substancias lipoides ou graxas. Tamn se di arco senil.

xexunocecostoma s.f. Anastomose cirrxica entre o

xerorradiografa s.f. Proceso fotoelctrico para o

xexunocolostoma s.f. Sutura cirrxica entre o xexuno e

rexistro de imaxes de raios X mediante placas metlicas

provistas dun semiconductor coma o selenio. Tamn se di
xerografa.

xerose s.f. Sequidade anormal dunha parte ou rgano. //

X. conxuntival Xeroftalma. / X. cute Xerodermia. / X.
faucium Sequidade da gorxa.

xerostoma s.f. Sequidade da boca debida escasa secrecin salivar. Tamn se di asialia.

xeroterapia s.f. Conxunto de tratamentos e coidados dirixidos a atrasa-la vellez.

xerotermo-a adx. Que resiste ben a seca e a calor.

xerotibia ou xerotripse s.f. Frega ou fretamento seco.
xerotocia s.f. Parto seco.
xerotomografa s.f. Tomografa que se obtn por xerografa, moi til para o estudio do colo e da traquea.

xeroxel s.m. Xel moi denso, con pouco lquido.

xeso s.m. Sulfato de calcio desecado, moi empregado en
vendas de ortopedia para inmobilizar partes fracturadas.

xestacin s.f. Embarazo, perodo durante o cal ten lugar o

desenvolvemento do embrin no tero, desde a concepcin ata o parto.

xestante adx. 1. Que contn o embrin. // s.f. 2. Muller

embarazada.

xestatorio-a adx.Relativo xestacin.

xestxeno s.m. Esteroide de accin proxestxena.
xesticulacin s.f.Accin de expresarse mediante xestos e
acenos.

xesto s.m. Movemento do corpo, especialmente dos

brazos e da cara, que axuda e realza a expresin verbal e
mesmo expresa por si mesmo ideas ou pensamentos.

xestose s.f. Calquera manifestacin toxmica do embarazo.

xeumafobia s.f. Aversin s sabores.

xeusimetra s.f. Medicin da sensibilidade gustativa.
xeusiolepsia s.f. Sabor agradable, especialmente o
dalgns medicamentos.

xexunectoma s.f. Intervencin cirrxica que consiste na

extirpacin dalgunhas asas ou de todo o xexuno.

xexunite s.f. Inflamacin do xexuno.

xexuno s.m. Parte do intestino delgado duns 2,3 metros de
longo, entre o duodeno do leo. Disponse formando
curvas en forma de U, chamadas asas. Pola parte anterior
relacinase coa parede abdominal polo epploon, pola

xexuno e o cego.
o colon.

xexunoilete s.f. Inflamacin do xexuno e do leo.

xexunoileostoma s.f. Anastomose cirrxica entre unha
porcin do xexuno e outra do leo.

xexunorrafia s.f. Sutura do xexuno.

xexunostoma s.f. Realizacin dunha abertura cirrxica
permanente ou temporal no xexuno a travs da parede
abdominal, co fin de comunicalo co exterior.

xexunotoma s.f. Incisin cirrxica no xexuno.

xiardase s.f. Infestacin con parasitos do xnero
Giardia. Tamn se di lamblase.

xiba s.f. Avultamento anormal do peito ou do lombo

causado por unha malformacin no esterno ou na
columna. Tamn se di chepa, corcova. // X. cardaca
Avultamento da parede torcica que presentan as persoas
con hipertrofia e dilatacin cardaca como consecuencia
dunha cardiopata xuvenil.

xibosidade s.f. 1. Prominencia que presenta a columna

vertebral ciftica. 2. Xiba.

xiboso-a adx. Que ten xiba.

xif(o)- Prefixo do grego, espada.
xifalxia s.f. Dor espontnea no apndice xifoide.
xifisterno s.m. Cartilaxe ou apndice xifoide.
xifoddimo ou xifodimo s.m. Monstro fetal dobre unido
pola parte anterior do trax.

xifodinia s.f. Dor no apndice xifoide.

xifoide s.m. 1. Apndice ou cartilaxe que constite a parte
mis extrema do esterno. // adx. 2. Semellante a unha
espada. 3. Relativo ou pertencente apndice xifoide.

xifpago s.m. Xipoddimo, xemelgo unido desde a parte

inferior do esterno ata o embigo.

xiga- Prefixo do latn, mil millns.

xigante-a adx. e s. De estatura elevada e/ou esaxerada
corpulencia.

xigantismo s.m. Desenvolvemento anormal no que o

suxeito acada un talle corporal esaxeradamente grande. //
X. acromeglico O debido a un trastorno de orixe hipofisaria que se pon de manifesto sobre todo nos sos
curtos e planos, aumentando especialmente o volume das
mans, ps e cara. / X. constitucional ou esencial Xigantismo con proporcins harmnicas. / X. eunucoide O que
se caracteriza por hipofuncin gonadal e proporcins
corporais non harmnicas, chamadas proporcins do
eunuco: cabeza pequena e ps e mans moi grandes.

845

xigantoblasto s.m. 1. Clula xigante. 2. Eritrocito de

tamao superior a 16 microns.

xigantosoma s.f. Xigantismo.

xilbertio s.m. Unidade de forza magnetomotriz ou de
potencial magntico no sistema ceguesimal.

xileno s.m. Dimetilbenceno, hidrocarburo lquido que se

obtn da brea de hulla e se usa en microscopia como
disolvente ou clarexador, e en teraputica como antisptico bucal. Tamn se ten empregado no tratamento da
varola e da sfilis.

xilo- Prefixo do grego, madeira.

xilocetosa s.f. Azucre que se elimina pola urina nos casos
de peptosuria.

xilodina s.f. Substancia explosiva que se obtn do amidn

pola accin do cido ntrico.

xilosa s.f. Aldopentosa contida na madeira de faia, no

cnabo, etc., que s veces se atopa na urina. // test da D-xilosa Proba que se emprega para diagnostica-la
sndrome de mala absorcin.

xiloterapia s.f. Tratamento por aplicacin de certas

madeiras corpo.

xilxeno s.m. Celulosa ou lignina.

ximnasia s.f. Conxunto de exercicios fsicos dirixidos a
desenvolver, fortalecer e flexibiliza-lo corpo. // X.
mdica A que se realiza con fins teraputicos. / X. ocular
Exercicio dos msculos do ollo dirixido a asegurar e
normaliza-los movementos de fixacin e acomodacin. /
X. sueca A que consiste na combinacin de movementos
continuados e pouco intensos e exercicios respiratorios. /
X. vocal Exercicio sistemtico da voz que ten como
obxectivo expandi-los pulmns.

xiringa

xinandromorfismo s.m. Hermafroditismo.

xinntropo s.m. Individuo hermafrodita con predominancia das caractersticas femininas.

xinatresia s.f. Atresia dos rganos sexuais femininos,

especialmente imperforacin da vaxina e do colo uterino.

xinecofobia s.f. Aversin sexo feminino, ou medo s

mulleres.

xinecforo s.m. Canle lonxitudinal que presenta o schistoma macho, onde se aloxa a femia.

xinecoide adx. Semellante a unha muller, ou que presenta

caracteres femininos.

xineclogo-a s. Especialista en xinecoloxa.

xinecoloxa s.f. Rama da medicina que ten como obxecto
de estudio as enfermidades da muller, especialmente as
do aparello xenital e as funcins que lle son propias.

xinecolxico-a adx. Relativo ou pertencente xinecoloxa.

xinecomana s.f. Paixn excesiva ou esaxerada polas

mulleres.

xinecomastia s.f. Desenvolvemento excesivo das glndulas mamarias no home.

xinecopata s.f. Enfermidade do aparello reproductor

feminino.

xinefobia s.f. Aversin ou medo relacin e trato con

mulleres.

xineforia s.f. Herdanza na que unha muller heterocigtica

fenotipicamente normal transmite un xene recesivo,
como ocorre no caso da hemofilia.

xnglimo s.m. Diartrose que permite os movementos de

ximnmico (cido) s.m. cido que conteen as follas do

escorregamento e rotacin. // X. angular Trclea. / X.

helicoide ou lateral Trocoide.

Gymnema sylvestre, que en contacto coa mucosa lingual

elimina temporalmente a sensibilidade para os sabores
doce e amargo.

xinglimoartrodial adx. Relativo articulacin que

ximno- Prefixo do grego, nu.

ximnobacteria s.f. Bacteria que non pose flaxelos.
ximnocfalo-a adx. Que non ten pelo na cabeza.
ximnocito s.m. Clula sen membranas.
ximnofobia s.f. Aversin a ver corpos espidos.
ximnoplasto s.m. Protoplasma sen membrana.
ximnosofa s.f. Nudismo.
ximnospora s.f. Espora que non ten envoltura nin proteccin ningunha.

xin-, xine- ou xineco- Prefixo do grego, muller.

xinandria s.f. 1. Pseudohermafroditismo feminino
debido a estmulos androxnicos, que consiste no pechamento dos labios maiores e desenvolvemento do cltoris.
2. Masculinismo. 3. Hermafroditismo masculino. Tamn
se di xinandrismo, xinantropa, xinantropismo.

parcialmente xnglimo e artrodia.

xinglimoide ou xingliforme adx. Semellante

xnglimo.

xiniatra s.f. Xinecoloxa.

xinofobia s.f. Aversin s mulleres.
xinoplastia s.f. Cirurxa plstica dos rganos xenitais
femininos.

xinoxnese s.f. Desenvolvemento dun elemento sexual

que s ten cromosomas maternos.

xipso- Prefixo do grego, xeso.

xipsose s.m. Pneumocoriose por inhalacin de po de xeso.
xirencfalo-a adx. Que ten o cerebro marcado con
circunvolucins cerebrais.

xiringa s.f. Aparello utilizado para inxectar ou extraer

lquidos en calquera vaso, conducto, tecido ou cavidade
corporal. Consta dun tubo cun dos extremos rematado en
pico, e dentro del un mbolo que aspira ou empurra o

xiringar
lquido. // X. de anel A que se emprega no tratamento das
afeccins dos conductos lagrimais. / X. de Engwer ou de
Loeb A que ten a agulla implantada nun punto excntrico, empregada para inxeccins intravenosas. / X. de
instilacins de Guyon Tipo de xiringa empregado para
instilacins uretrais. / X. dental Xiringa de pequeno
tamao que leva unha solucin anestsica nun cartucho
pechado hermeticamente. / X. hipodrmica Xiringa de
pequeno calibre, por medio da que se inxectan frmacos
en solucin e outros lquidos nos tecidos subcutneos, a
travs dunha agulla oca de pequeno dimetro. / X. sonda
Aquela provista dunha punta que pode face-las veces de
sonda, empregada en oftalmoloxa.

xiringar v. Inxectar un lquido coa xiringa.

xiro s.m. 1. Volta, rodeo. 2. Circunvolucin.
xirocroma s.f. Clula nerviosa que ten os corpos de Nissl
en forma de anel.

xiromela s.f. Sonda flexible que ten unha esponxa no

extremo.

xirose s.f. Vertixe de orixe gstrica na que o enfermo ten

a sensacin de que todo vira arredor del.

xirospasmo s.m. 1. Cambra nas mans propia dos

barbeiros. 2. Espasmo rotatorio da cabeza.

xirtropo s.m. Retropo.

xister s.m. Lima, rascadoiro.
xitalina s.f. Glicsido de dixital.
xitaxismo s.m. Enfermidade que se considera causada
pola inxestin de sementes de cereais contaminados polo
fungo Lychis githago, que produce tremor e parlise
espstica.

xoanete s.m. Extremo posterior avultado da primeira

falanxe do dedo polgar do p ou do extremo anterior do
primeiro metatarsiano. Tamn se di hallus valgus.

xofre s.m. Elemento qumico non metlico de smbolo S e

peso atmico 32,064 que se emprega como laxante e
diafortico, e tamn no tratamento das enfermidades da
pel, do aparello respiratorio, hemorroides, estrinximento
habitual, etc. // Bixido de x. Gas corrosivo, tamn
chamado erroneamente anhdrido sulfuroso, que se
emprega como desinfectante. A sa inhalacin produce
bronquite. // Hidruro de x. Hidrxeno sulfurado con
forte cheiro a ovos podres. / X. precipitado O que se
obtn por precipitacin dunha solucin de pentasulfuro e
tiosulfato de calcio, que se usa como escabicida. / X.
sublimado Po de xofre que se obtn por sublimacin dos
vapores de xofre, e que se emprega como escabicida e
antiparasitario. / X. vexetal Licopodio.

xoga s.f. Articulacin.

xogo s.m. Articulacin.
xordeira s.f. Perda total ou parcial do sentido do odo.
Tamn se di hipoacusia. // X. apopletiforme Xordeira
brusca. / X. cerebral A que se produce por lesin

846
cortical. / X. ceruminosa A causada por un tapn de
cerume. / X. de percepcin Xordeira debida a alteracins
das estructuras neurosensoriais e/ou das vas auditivas
centrais. / X. de transmisin Xordeira debida a unha
anomala ou disfuncionalidade do sistema de conduccin
do son. / X. histrica Xordeira funcional que aparece en
persoas histricas, sen causa recoecible. / X. labirntica
Hipoacusia causada por lesin labirntica. / X. mental ou
psquica A que se debe a unha alteracin do centro auditivo, de xeito que o paciente oe os sons e as palabras, pero
non comprende o seu significado. / X. neurosensorial A
causada por lesin do rgano de Corti. / X. txica A
causada por un txico que acta sobre as estructuras
auditivas neurosensoriais. / X. verbal Xordeira mental ou
psquica.

xordo-a adx. e s. 1. Privado do sentido do odo. // adx. 2.

Relativo dor persistente, non aguda. 3. Relativo son
apagado, pouco vibrante.

xordomudez s.f. Incapacidade para falar a consecuencia

dunha xordeira conxnita ou adquirida nos primeiros
anos da vida.

xordomudo-a adx. e s. Que padece xordomudez.

xugal adx. 1. Malar, relativo ou pertencente meixela. 2.
Que enlaza coma un xugo.

xugomaxilar adx. Relativo pmulo e maxilar.

xugulacin s.f. Cesamento sbito dunha enfermidade
trala aplicacin das medidas teraputicas oportunas.

xugulante adx. Relativo mtodo teraputico que

consiste en facer aborta-la doenza.

xugular adx. Relativo pescozo ou gorxa. // s.f. 2. V.

arteria, vea.

xuzo s.m. Capacidade intelectual, razoamento.

xulepe s.m. Composto medicamentoso de auga destilada,
xaropes e substancias medicinais.

xunta ou xuntura s.f. Articulacin. Tamn se di xoga,

xogo.

xuramento hipocrtico loc. Conxunto de normas ticas

que os mdicos xuran acatar no exercicio da sa profesin.

xurisprudencia s.f. Estudio ou aplicacin cientfica dos

principios da lei e da xustiza. // X. mdica Aplicacin
dos principios legais prctica da medicina.

xustaarticular adx. Situado cerca dunha articulacin.

xustamural adx. Situado cerca dunha parede.
xustaposicin s.f. Posicin adxacente: cerca ou a carn
de algo.

xustaspinal adx. Situado a carn da columna vertebral.

xuvenil adx. Relativo xuventude.
xuventude s.f. Perodo da vida intermedio entre a adolescencia e a idade adulta.

Y
Y 1. Smbolo qumico do itrio. 2. Cromosoma sexual
masculino

Yb Smbolo qumico do iterbio.

Yeo, tratamento de V. tratamento.
Yerkes, proba de V. proba de Yerkes-Bridges.
Yersinia Xnero de bacilos gramnegativos da familia
enterobacteriaceae, que pertencen as especies Y. ente-

rocolitica, axente causal de procesos abdominais agudos,

adenite mesentrica, meninxite, etc.; a Y. pestis, responsable de moitas pandemias e antigamente causante da
peste; a Y. pseudotuberculose, responsable da adenite
mesentrica, etc.

Young, regra de V. regra. // teora de V. teora de

Young-Helmholtz.

Young, sndrome de V. sndrome.

Z
zambro-a adx. Que ten as pernas ou os ps torcidos,
especialmente o que ten genu valgo. Tamn se di pateo

zampalln-ona adx. Que anda de xeito semellante dos

zincum s.m. (lat.) Cinc.

Zinn, ligamento, membrana, tendn, znula de V.
ligamento, membrana, tendn, znula.

parrulos, como por exemplo no caso dos enfermos de

coxoartrose.

Zinsser, sndrome, vacina de V. sndrome de Zinsser-

zanoniceas s.f.pl. Cucurbitceas.

zarabeto-a adx. 1. Que pronuncia o s como z. 2. Tarta-

zirbus s.m. Antigamente, epploon.

zirconium s.m. (lat.) Circonio.
Zn Smbolo do cinc.
zoacantose s.f. Dermatite que se orixina pola perma-

mudo, tatexo.

zena s.f. Protena de cor amarelada contida na faria dos

cereais.

Zeis, glndula de V. glndula.

zesmo s.m. Intoxicacin polo millo alterado, que causa
principalmente trastornos gstricos.

zemiobiose s.f. Relacin entre dous organismos que

causa a destruccin dun deles.

zemiodemia s.f. Relacin entre individuos da mesma

especie que ocasiona prexuzos causantes da desaparicin desta.

Zenker, dexeneracin, divertculo, enfermidade

de V. dexeneracin, divertculo, enfermidade.
zenkerismo s.m. Dexeneracin de Zenker, dexeneracin
hialina que lle afecta tecido muscular.

zefago-a adx. Que se alimenta de millo.

zidovudina s.f. Azidotimidina, frmaco coecido tamn
coas siglas AZT, con accin antivrica que inhibe a replicacin do virus VIH.

Ziehen, enfermidade, proba de V. enfermidade de

Ziehen-Oppenheim, proba.

Ziehl, colorante de V. colorante de Ziehl, coloracin

de Ziehl-Neelsen.

Ziemssen, sndrome de V. sndrome.

Zieve, sndrome de V. sndrome.
Zimmerlin, enfermidade de V. enfermidade
Zimmermann, corpsculo de V. corpsculo.
zimo- Prefixo do grego, fermentacin.

-Cole-Engman, vacina.

nencia na pel de restos procedentes de animais, como

pelos, espias, aguillns, etc.

zoamilina s.f. Glicxeno.

zoandria s.f. Ecocinesia na que o paciente fai movementos propios de animais.

zoante adx. Que zoa.

zoantropa s.f. Trastorno mental no que o enfermo cre
que est convertido nun animal.

zoar v. Emitir un rudo continuado, como o que producen

algns insectos voar.

zoescopio s.m. Estroboscopio.

zotico-a adx. Relativo vida animal.
zoiatra s.f. Ciencia que se ocupa do tratamento das enfermidades dos animais.

zosmo s.m. Animalidade.

Zollinger, sndrome de V. sndrome.
zomoterapia s.f. Tratamento de certas enfermidades
mediante a administracin de plasma ou mediante un
rxime crnico.

zona1 s.m. Rexin ou rea determinada, con certas caractersticas que a diferencian das reas adxacentes // Z.
androxnica rea interna hipertrfica do crtex suprarrenal fetal que involuciona precozmente despois do
nacemento, e que ten unha funcin hormonal semellante
dos testculos, crndose que exerce unha funcin sobre
os estrxenos maternos. / Z. ciliar Znula de Zinn. / Z.
de alarma de Chauvet Parte superior interna da fosa

zona2
supraespiosa que representa a proxeccin do vrtice
pulmonar, na que se deben buscar na auscultacin os
primeiros indicios de tuberculose pulmonar, debidos por
exemplo incremento das vibracins vocais. / Z. de
Charcot Rexin do corpo na que a estimulacin
mediante presin pode orixinar unha crise histrica. / Z.
de Head Zona de sensibilidade cutnea en relacin
cunha enfermidade visceral ou sea. Tamn se di zona
hiperalxsica. / Z. de His Cada un dos catro engrosamentos do cordn medular embrionario e fetal que se
proxecta longo da canle central. / Z. de Krnig Proxeccin do vrtice pulmonar nas reas supraclaviculares e
supraespiosas. / Z. de Looser Dato radiolxico caracterstico dos pacientes con osteomalaca, que se caracteriza
pola presencia de bandas radiotransparentes, perpendiculares superficie peristica das costelas, e situada cerca
das epfises dos sos longos. / Z. de Rolando Zona
motora do crtex cerebral. / Z. de transicin Lia do
ecuador do cristalino, onde as fibras epiteliais se transforman en fibras propias do cristalino. / Z. de Westphal
Rexin do cordn posterior da medula espial a nivel
lumbar, que contn fibras centrfugas relativas reflexo
rotuliano. / Z. de Zinn Znula de Zinn. / Z. epileptxena
Parte do corpo que se se estimula por presin pode
provocar unha crise epilptica. / Z. eroxmica ou erotxena Zona do corpo que produce sensacins eroxnicas
ser estimulada. / Z. gatillo A que provoca unha resposta
moi rpida cando estimulada. / Z. glomerular Parte do
crtex suprarrenal na que se dispoen as clulas en forma
de masas redondeadas. / Z. granulosa Disco prolxero. /
Z. hiperestsica Rexin da pel que se caracteriza por ter
anormalmente aumentada a sensibilidade. / Z. gnea
Herpes zster. / Z. incerta Mestura de substancia gris e
de substancia branca entre o ncleo subtalmico e o hipotlamo. / Z. lenticular rea cerebral que se estende
desde a circunvolucin frontal ata a rea de Wernicke,
formada por cpsula interna, ncleos lenticular e
caudado, segmentos anterior e posterior da cpsula
interna e tlamo ptico. / Z. marxinal de Lissaur Zona
de substancia branca entre o vrtice da hasta posterior e a
perifrica da medula espial. / Z. motora Rexin do
crtex cerebral da que depende a actividade motora
voluntaria. A sa estimulacin elctrica provoca contraccin da musculatura voluntaria. / Z. orbicular Conxunto
de fibras en forma de anel que forman a cpsula arredor
do acetbulo. / Z. pectnea Porcin externa da membrana
basilar da cclea, que se estende desde os bastoncios de
Corti ata o ligamento espiral. / Z. pelcida ou transparente Membrana que recobre o oocito no interior de De
Graaf, que persiste ata que o gameto chega tero. / Z.
polar rea situada arredor de calquera electrodo colocado sobre o corpo. / Z. pupilar A mis interna das das
rexins nas que a superficie anterior do iris est dividida
pola lia angular. / Z. radiada Zona pelcida. / Z. radicular Porcin de substancia branca da medula espial
que corresponde s races dun nervio espial determinado que conecta coas races anteriores ou posteriores. /
Z. reticular Capa interna do crtex da cpsula suprarrenal. / Z. tecta Parte interna da membrana basal do

850
rgano de Corti. / Z. tendinosa Aneis fibrosos do
corazn nas aberturas auriculoventriculares. / Z. visual
rea situada arredor dun eixe ptico na que case non
existe aberracin. / Z. X Zona andrxena.

zona2 s.m. Infeccin aguda que afecta s ganglios das

races dorsais dos nervios raqudeos ou intracraniais,
causada polo virus da varicela-zster, e caracterizada
pola aparicin de vesculas agrupadas seguindo o percorrido dun nervio cutneo, a mido asociado a dores
neurlxicas intensas. Se as lesins lle afectan rama
facial do V par poden provoca-lo sndrome de Ramsay-Hunt. Tamn se di herpes zster, lume sagrado, zona
gnea. / Z. facial O localizado na cara. / Z. gangrenoso
Aquel no que trala erupcin vesicular aparecen procesos
de escarificacin. / Z. oftlmico O que se localiza na
rama oftlmica do V par.

zonal adx. Relativo ou pertencente zona ou a unha zona.

zonestesia s.f. Sensacin de constrinximento semellante
que producira un cinto apertado.

zonfugo-a adx. Que se aparta dunha rexin ou dunha

zona.

zonpeto-a adx. Que se dirixe cara a unha rexin ou unha

zona.

znula s.f. Zona pequena. // Z. ciliar ou de Zinn Fibras

que forman o ligamento suspensorio do cristalino, e van
desde os procesos ciliares cristalino.

zonulite s.f. Inflamacin da znula de Zinn.

zonullise s.f. Destruccin ou disolucin dunha znula. //
Z. enzimtica Mtodo creado por J. Barraquer para facilita-la extraccin do cristalino, inxectando un enzima que
destre a znula ciliar.

zoo- Prefixo do grego, animal.

zooaglutinina s.f. Aglutinina dun txico ou dun veleno
de orixe animal.

zooanafilactxeno s.m. Substancia proteica de natureza

animal que quen de producir unha reaccin anafilctica.

zoobioloxa s.f. Bioloxa animal.

zooblasto s.m. Clula animal.
zoodrmico s.m. Relativo s enxertos feitos con pel de
animal.

zoodinmica s.f. Fisioloxa animal.

zooerastia s.f. Relacin sexual con animais.
zofago-a adx. Que come alimentos de orixe animal.
zoofilia s.f. ou zoofilismo s.m. 1. Simpata polos
animais. 2. Zooerastia.

zofito s.m. Organismo que pertence a unha clase intermedia entre o reino vexetal e o animal.

zooflaxelados s.m.pl. Clase de protozoos flaxelados que

poden ser parasitos ou de vida libre. Tamn se di
zoomastigophorea.

851

zoofobia s.f. Medo ou aversin s animais.

zoogameto s.m. Gameto mbil.
zoogamia s.f. Reproduccin sexual con intervencin de
espermatozoides.

Zooglea Xnero de bacilos gramnegativos que aboian en

augas doces que conteen substancias orgnicas.

zooglea s.f. Colonia de microorganismos dentro dunha

envoltura xelatinosa que se forma pola fusin das envolturas de cada un deles.

zoogonia s.f. Xeracin ou desenvolvemento de animais.

zoografa s.f. Parte da zooloxa que se ocupa da descricin dos animais.

zoohormona s.f. Hormona animal.

zooide adx. 1. Semellante a un organismo animal. // s.m.
2. Elemento dunha colonia animal.

zooloxa s.f. Rama da bioloxa que se ocupa do estudio

dos animais. // Z. experimental A que basea os seus estudios en experimentos realizados nos animais. / Z. mdica
A que estudia os animais desde o punto de vista da sa
utilidade para a sade humana.

zoomana s.f. Zoofilia esaxerada.

zoomastigophorea s.f. Zooflaxelados.
zoomilo s.m. 1. Quiste dermoide. 2. Monstro parasitario
sen forma.

zoonose s.f. Enfermidade infecciosa que se transmite dos

animais home.

zooparasito s.m. Parasito animal.

zoopatoloxa s.f. Estudio das enfermidades dos animais.
zooperia s.f. Investigacin experimental con animais.
zooplasma s.m. Plasma animal.
zooplastia s.f. Enxerto de tecidos de orixe animal.
zooprofilaxe s.f. Profilaxe aplicada s animais.
zoopsia s.f. Ilusin ptica na que se cre ver animais.
zoopsicoloxa s.f. Psicoloxa animal.
zooqumica s.f. Qumica dos procesos caractersticos da
vida animal.

zooscopia s.f. Zoopsia.

zoose s.f. Enfermidade causada por axentes animais.
zoospermia s.f. Presencia de espermatozoides vivos no
seme exaculado.

zoospermo s.m. Espermatozoide.

Zymonema

zoospora s.f. Espora que se pode mover mediante

flaxelos.

zootecnia s.f. Conxunto de saberes sobre as tcnicas de

cra, alimentacin e mellora xentica dos animais domsticos.

zooterapia s.f. Teraputica aplicada s animais.

zootoma s.f. Diseccin anatmica de animais.
zootoxina s.f. Toxina de orixe animal.
zootrfico-a adx. Relativo alimentacin e nutricin dos
animais.

zootrofotoxismo s.m. Intoxicacin por alimentos de

orixe animal.

zooxnese ou zooxenia s.f. Desenvolvemento e evolucin dos animais.

zoxeno-a adx. De orixe animal.

zooxeografa s.f. Estudio da distribucin da vida animal
na terra.

zster s.m. V. zona2.

zosteriforme adx. Semellante zster.
zoupo-a adx. Relativo man ou p tortos cara a dentro.
Zr Smbolo qumico do circonio.
zume s.m. 1. Secrecin fisiolxica lquida. 2. Lquido que
se extrae espremendo froitas ou outras substancias vexetais ou animais. // Z. canceroso Lquido que sae dun
tumor epitelial ou que se obtn raspando o tumor, e que
contn clulas e restos adiposos. / Z. gstrico Lquido
segregado polas glndulas do estmago que contn auga,
cido clorhdrico, pepsina, sales minerais e cido lctico.
/ Z. intestinal Lquido amarelado claro, alcalino, que
segregan as glndulas de Lieberkhn. / Z. nuclear Cariolinfa. / Z. pancretico Lquido viscoso, alcalino, segregado polo pncreas, que contn substancias albuminoides, fermentos, leucinas, xabns, graxas e sales.

zunido s.m. Son continuo, agudo e sibilante, que pode ser

obxectivo ou subxectivo. // Z. de odos Rudo subxectivo
semellante que se percibe zoar un insecto, debido a
unha alteracin vascular ou dos rganos auditivos.
Tamn se di tinnitus aurium.

zurdera s.f. Uso predominante do lado esquerdo do

corpo, especialmente da man, p e ollo.

zurdo-a adx. Que emprega a man esquerda espontaneamente con mis habilidade e precisin c dereita.

Zymonema Xnero de fungos que actualmente se denomina Blastomyces.