Matdas Meet 6-7

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 13

10/23/2013

PERBANDINGAN TRIGONOMETRI PADA


SEGITIGA DALAM SUMBU KARTESIUS
Sb y

sinus =

sisi yangberdampingandgn A y

sisimiring
r

cosinus =
y

Sb x

Tim Matematika Dasar

Fungsi trigonometri
1
csc
sin
1
sec
cos
1
cot
tan

sisi yangberhadapandgn A
y

sisi yangberdampingandgn A x

Fungsi Trigonometri

1
sin
csc
1
cos
sec
1
tan
cot

tangen =

sisi yangberhadapandgn A x

sisimiring
r

sin
tan
cos
cos
cot
sin

SUDUT ISTIMEWA

-1

x
-1

sin = y/r
cos = x/r

y
1

tan = y/x

0O

Sin

1
2

1
3
2

1
3
3

Cos
Tg
Ctg

30O 45O 60O 90O

1
2
2
1
2
2

1
3
2

1
2

1
3
3

10/23/2013

Fungsi trigonometri

Fungsi trigonometri

Fungsi trigonometri untuk sudut (90 + )o dan


(1800 - )o
Sin (90 + )o = cos o
cos (90 + )o = -sin o
tan (90 + )o = -cot o
Sin (180 - )o = sin o
Cos (180 - )o = -cos o
tan (180 - )o = -tan o

Fungsi trigonometri untuk sudut (180 + )o dan


(270 - )o
Sin (180 + )o = -sin o
cos (180 + )o = -cos o
tan (180 + )o = tan o
Sin (270 - )o = -cos o
Cos (270 - )o = -sin o
tan (270 - )o = cot o

Fungsi trigonometri

Fungsi trigonometri

Fungsi trigonometri untuk sudut (270 + )o dan


(360 - )o
Sin (270 + )o = -cos o
cos (270 + )o = sin o
tan (270 + )o = -cot o
Sin (360 - )o = -sin o
Cos (360 - )o = cos o
tan (360 - )o = -tan o

Fungsi trigonometri untuk sudut (k.360 + )o


Sin (k.360 + )o = sin o
cos (k.360 + )o = cos o
tan (k.360 + )o = tan o

10/23/2013

Contoh
Sin 150o = sin (90 + 60)o = cos 60o =
Tan 300o = tan (270 + 30)o =-cot 30o = -3

ATURAN SINUS DAN KOSINUS

latihan
Hitunglah nilai dari :
sin 225o
Cos 315o
Sin (-960)o
Sin 225o + cos 150o

CONTOH SOAL :

ATURAN SINUS

bb c c
aa

SinA SinB
SinA
SinB SinC
SinC
ATURAN KOSINUS
aa22bb22cc222bcCosA
2bcCosA
bb22aa22cc222acCosB
2acCosB

Pada segitiga ABC, diketahui


c = 6, sudut B = 600 dan sudut C =
450.
Tentukan panjang b !
0

cc22aa22bb222abCosC
2abCosC

10/23/2013

PENYELESAIAN :
b
c

SinB SinC
b
6

Sin 600 Sin 450


b
6

1
1
2 3
2 2

Latihan
36

1
2
1
2

6 3
2

2
2

6 6
3 6
2

Fungsi Trigonometri
a. f(x)
b. f(x)
c. f(x)
d. f(x)
e. f(x)

Dalam sebuah segitiga ABC diketahui


panjang sisi a = 8 cm, sisi b = 3 cm, dan sudut
C = 60o. Tentukan panjang sisi c dan kedua
sudut lainnya.

Grafik Fungsi Trigonometri

= sin x o
= cos x o
= tan x o
= 2 sin x o
= cos 2x o

1. Y = SIN X
2. Y = COS X
3. Y = TG X

Fungsi-fungsi di atas merupakan contoh fungsi


trigonometri
15

16

10/23/2013

Grafik Fungsi Trigonometri

y
Y = sin x

a. Grafik y = sin x , 00 X 3600


270 0

30

90 150 180 210 270 330 360


0

-1/2 -1

-1/2

90 0

360 0

180 0

0
-1
18
17

b. Grafik y = Cos x ; 00 X 3600

Y = Cos x

60

90 120 180 240 270 300 360

1/2

270 0
0

1/2

-1 - 1/2

-1

90 0

180 0

360 0

1/2 1

19

-1
20

10/23/2013

Y = Tg x

c. Grafik y = tg x

45

90 135 180 225 270 315 360

-1

1
270 0 315 0

135 0

45

180 0

90 0

-1

225

360 0

21

22

Grafik Fungsi Trigonometri


y = a sin x
y = a cos x

y = sin (ax b)
y = cos (ax b)

y = sin kx
y = cos kx

y = sin x c
y = cos x c

Grafik Fungsi Trigonometri


a. Grafik y = 2 sin x , 00 X 3600

0 30

60

90

120 150 180 210 240 270 300 330 360

0 1

-1

-3

-2

-3

-1

y = k sin2 x
y = k cos2 x
24

10/23/2013

2.5
2
1.5
1
0.5
0
-0.5 0
-1
-1.5
-2
-2.5

b. Grafik y = sin 2x , 00 X 3600


X
y

90

180

270

15 45 75
1 0 -1

360

105 135 165 195 225 255


0
1
0
-1
0
1

1.5
1
0.5
0
-0.5 15

45

45 90
1 0

1.5
1
0.5
0
-0.5 0
-1
-1.5

c. Grafik y = cos (3x - 45) , 150 x 2550


X
y

0
0

135 180 225 270 315 360


-1
0
1
0
-1
0

90

180

270

360

d. Grafik y =sin x + 1 , 00 x 3600

0 30

60

90

120 150 180 210 240 270 300

330 360

Sin x

1/2
3

1/2
3

-1/2 0

Sin x
+1

1 3/2

1+1/ 2
23

1+1/ 3/2
23

-1/2 -1/2 -1
3

-1/2
3

1-1/2
3

11/2
3

75 105 135 165 195 225 255

-1
-1.5

10/23/2013

e. Grafik y = 2 sin2 x , 00 x 3600

2.5

2
1.5
1

0 30

60

90

120 150 180 210 240 270 300

330 360

2sin2
x

0 1

0.5
0
-0.5

0 30 60 90 120 150 180 210 240 270 300 330 360

-1
-1.5

persamaan

2.5
2

Persamaan sin

1.5

Jika sin x = sin , maka :


1

a. x1 = + k.360o
b. x2 = (180- ) + k.360o

0.5
0
0 30 60 90 120 150 180 210 240 270 300 330 360

dengan k bilangan bulat

10/23/2013

Contoh
Untuk -1800 x 1800 , tentukan nilai x
yang memenuhi persamaan sin x =

persamaan
Persamaan cos
Jika cos x = cos , maka :
a. x1 = + k.360o
b. x2 = (360- ) + k.360o
atau x1 dan 2 = k.360o
dengan k bilangan bulat

persamaan
Persamaan tan
Jika tan x = tan , maka :

latihan
Untuk -1800 x 1800 , tentukan nilai x
yang memenuhi persamaan :
a. Cos x = -1/2 3
b. Tan x = 1/3 3

x1 = k.180o
dengan k bilangan bulat

Untuk -360 x 360, tentukan nilai x yg


memenuhi pers 2 cos x = 1

10/23/2013

persamaan
Persamaan a cos x + b sin x = c

latihan
Untuk 0 x 360o, tentukan nilai x yg
memenuhi pers 3 cos x + sin x = 1

diubah menjadi k cos (x-) = c, sehingga


cos(x )

c
k

b
a
( disesuaikan kuadrannya dengan
dengan k = a2 b2 dan tan

tanda a dan b)

Invers fungsi trigonometri


Agar invers dari fungsi trigonometri merupakan
fungsi trigonometri merupakan sebuah fungsi,
maka harus ada domain (daerah asal) fungsi, misal
:

10

10/23/2013

Teorema
1 x 1
y sin 1 x sin y x jika
/ 2 y / 2
1 x 1
1
y cos x cos y x jika
0 y

Fungsi

Domain

sin 1 x

1,1

/ 2, / 2

Range

cos 1 x

1,1

0,

Hubungan
sin 1 (sin x) x jika / 2 x / 2

sin sin 1 x x jika 1 x 1


cos 1 (cos x) x jika 0 x
1

cos(cos x) x jika 1 x 1

tan 1 x

/ 2, / 2

tan 1 (tan x) x jika / 2 x / 2

tan(tan1 x) x jika x

x
y tan 1 x tan y x jika
/ 2 y / 2
x 1

x 1
y sec 1 x sec y x jika
atau
0

/
2

y 3 / 2

sec1 x ,1 1, 0, / 2 ,3 / 2

sec1 (sec x) x jika 0 x / 2 at x 3 / 2

sec(sec 1 x) x jika x 1at x 1

cot 1 x

0,

cot 1 (cot x) x jika 0 x


cot(cot 1 x) x jika x

csc1 x

,1 1, , / 2 0, / 2

csc1 (csc x) x jika x / 2 at 0 x / 2

csc(csc 1 x) x jika x 1at x 1

49

Invers fs sin x
Fungsi y = sin x dengan daerah asal
memiliki invers :

50

Grafik invers fs sin x

x
2
2

y = sin-1 x atau y = arc sin x atau sin y = x


Sin-1 x adalah sudut pada interval yang
memiliki nilai sama dengan x : -1 x 1

Contoh : sin-1 ( ) = 6 = 30o


52

11

10/23/2013

Invers fs cos x

Grafik invers fs sin x


Grafik fungsi y = arc
sin x atau y = sin-1 x
memiliki
daerah asal : -1 x 1

Daerah hasil : 2 x 2

Fungsi y = cos x dengan daerah asal 0 x


memiliki invers :

y = cos-1 x atau y = arc cos x atau cos y = x


cos-1 x adalah sudut pada interval yang memiliki
nilai sama dengan x : -1 x 1
Contoh : cos-1 ( ) =

= 60o
3

Latihan
1. Hitunglah nilai :

tan1 tan240o
3
5
2.jika A = arctan( ) arctan( ),
4
12
maka tentukan nilai A

55

12

10/23/2013

Jawab

Jawab

jika A = arctan

3
5
arctan
4
12

misal

tan1 tan240o
tan1 tan240o tan1 ( 3)
misal tan 1 ( 3) t,maka tan t 3
karena tan t>0, maka 0<t<900 ,sehingga t = 60o
jadi tan1 tan240o 60o

Jawab

3
5

sin A = sin arctan arctan


4
12

3
3
dimana x = arctan
atau tan x =
4
4
3
4
maka sin x =
dan cos x =
5
5
5
5
atau tan y =
12
12
5
12
maka sin y =
dan cos y =
12
13
y arctan

jadi,
3
5

sin A = sin arctan arctan


4
12

sin A = sin (x+y)


sin A = sin x.cos y + sin y.cos x
3 12 5 4
sin A = . .
5 13 13 5
36 20 56
sin A =

65 65 65
A arcsin

56
65

13

You might also like