1.

2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.

Ses, Harf ve Alfabe

Sesler ve Ses Uyumlar
Dzeltme areti
Byk nl Uyumu
Kk nl Uyumu
nl Dmesi
nsz Uyumu ve nsz Dmesi
Baz Kelime ve Eklerin Yazl
Saylarn Yazl
Byk Harerin Kullanld Yerler
Birleik Kelimelerin Yazl
Deyimlerin,kilemelerin ve Alnt Kelimelerin
Yazl
Yabanc zel Adlarn Yazl
Noktalama aretleri
Hece Yaps ve Satr Sonunda Kelimelerin
Blnmesi
Ksaltmalar

Ses, Harf ve Alfabe

Akcierlerden gelen havann ses yolunda meydana getirdii
titreime ses denir. Ses, dili oluturan en kk birimdir. Harf ise
sesin yazdaki karldr.
Bir dildeki harerin belirli bir sraya dizilmi btnne alfabe
denir.
Trk alfabesi, Latin hareri esas alnarak 1.XI.1928 gn ve
1353 sayl Trk Harerinin Kabul ve Tatbiki Hakknda Kanun ile
kabul edilmitir.
Bu Kanuna gre, Trk alfabesinde 29 harf bulunmaktadr.[1]
Trk alfabesindeki harerin sra saylar, adlar, kitap ve el
yazs biimleri ile kodlar[2] aada belirtilmitir:

1. Kanunda nce i sonra belirtilmise de yaygn ve

yerlemi olan sraya gre nce sonra i gelmektedir.
2.Trk Kodlama Sistemi, ilgili kurum ve kurulularn grleri
alnarak TDK mla Klavuzu alma Grubu tarafndan 8 Ocak
2004 gn belirlenmi ve TSE tarafndan Nisan 2005/TS 13148
numaral belge ile lnl (standart) hle getirilmitir.

Sesler ve Ses Uyumlar

Trkede sesler, nller ve nszler olmak zere iki ana gruba
ayrlr.

nllerin Nitelikleri
Ses yolunda herhangi bir engele arpmadan kan seslere nl
denir. Trkede sekiz nl vardr: a, e, , i, o, , u, .
nller u biimde snandrlr:
A. k yeri ve dilin durumuna gre:
1.
2.

Kaln nller: a, , o, u.
nce nller: e, i, , .

B. Dudaklarn durumuna gre:

1.
2.

Dz nller: a, e, , i.
Yuvarlak nller: o, , u, .

C. Azn aklna gre:

1.
2.

Geni nller: a, e, o, .
Dar nller: , i, u, .

nllerin nitelikleri
gsterilmitir:

aadaki
Dz

izelgede

toplu

olarak

Yuvarlak

Geni

Dar

Geni

Dar

Kaln

nce

Uzun nl
Kkeni Trke olan kelimelerde uzun nl yoktur. Uzun nl,
Arapa ve Farsadan Trkeye giren kelimelerde grlr: air
(a:ir), numune (numu:ne), iman (i:man). Bu rneklerde iki
noktadan nceki harn gsterdii ses uzun nldr ve uzun
sylenir. Ancak, birok kelimede uzun nl ksalmtr: beyaz, hi,
rahat, ruh. Bu rneklerdeki koyu harerle belirtilen sesler,
alndklar dilde uzun olduklar hlde Trkede ksa sylenir.
Uzun nll kapal hecelerle biten kelimeler nlyle balayan
ek aldklarnda veya yardmc illerle kullanldklarnda, ak
duruma dnen hecenin nlsndeki uzunluk, ayra ierisindeki
syleyite gsterildii gibi ounlukla yeniden ortaya kar: esas /
esasen (esa:sen); hayat / hayat (haya:t); kanun / kanuni (ka:nu:ni);
ruh / ruhum (ru:hum); usul / usul (usu:l); vicdan / vicdanen
(vicda:nen); ahbap olmak (ahba:b olmak), hitap etmek (hita:b etmek).
Baz rneklerde bu durumda da ksalma grlr: beyaz / beyaz,
can / canm, kitap / kitaba, meydan / meydana.
Uzun nller, genellikle yazda gsterilmez: adalet (ada:let),

badem (ba:dem), beraber (bera:ber), idare (ida:re), ifade (ifa:de),

iaret (ia:ret), kaide (ka:ide), numune (numu:ne), rica (rica:), air
(a:ir), ive (i:ve), ube (u:be), vali (va:li), vefa (vefa:).
nlemlerde nlemin iddetini ve hecenin uzunluunu ifade
etmek zere iki veya nl yan yana gelebilir: ooh, aaah. Bu tr
rneklerde nller ayr ayr deil uzun olarak sylenir.

Dzeltme areti
1. Yazllar bir, anlamlar ve okunular ayr olan kelimeleri
ayrt etmek iin, okunular uzun olan nllerin zerine konur:
adem (yokluk), dem (insan); adet (say), det (gelenek, alkanlk);
alem (bayrak), lem (dnya, evren); alim (her eyi bilen), lim
(bilgin); ak (eklem kemii), k (vurgun, tutkun); hakim (hikmet
sahibi), hkim (yarg); hal (pazar yeri), hl (durum, vaziyet); hala
(babann kz kardei), hl (henz); ura (u yer), ra (danma
kurulu).
UYARI : Katil (< katl = ldrme) ve kadir (< kadr = deer)
kelimeleriyle karma olasl olduu hlde katil (ka:til = ldren)
ve kadir (< ka:dir = gl) kelimelerinin dzeltme iareti
konmadan yazlmas yaygnlamtr.
2. Arapa ve Farsadan dilimize giren birtakm kelime ve
eklerle zel adlarda bulunan ince g, k nszlerinden sonra gelen a
ve u nlleri zerine konur: dergh, gvur, ordugh, tezgh,
yadigr, Nigr; dkkn, hikye, kr, kt, Hakkri, Kzm,
mahkm, mekn, mezkr, skn, skt. Kii ve yer adlarnda ince l
nsznden sonra gelen a ve u nlleri de dzeltme iareti ile
yazlr: Halk, Lle, Naln; Bal, Elz, slhiye, Ldik, Lpseki.
3. Nispet i'sinin belirtme durumu ve iyelik ekiyle karmasn
nlemek iin kullanlr. Bylece (Trk) askeri ve asker (okul),
(slam) dini ve din (bilgiler), (zik) ilmi ve ilm (tartmalar),
(Atatrk'n) resmi ve resm (kurulular) gibi anlamlar farkl

kelimelerin kartrlmas da nlenmi olur.

Nispet i'si alan kelimelere Trke ekler getirildiinde dzeltme
iareti olduu gibi kalr: millletirmek, milllik, resmletirmek,
resmlik.

Byk nl Uyumu
Bir kelimenin birinci hecesinde kaln bir nl (a, , o, u)
bulunuyorsa, dier hecelerdeki nller de kaln; ince bir nl (e, i,
, ) bulunuyorsa dier hecelerdeki nller de ince olur: adm,
az, ayak, boyun, boyunduruk, burun, dalga, dudak, duvak,
krlang; beik, bilezik, gelincik, gzlk, zengi, vergi, yzk. Buna
byk nl uyumu ad verilir.
Byk nl uyumuna aykr baz Trke kelimeler de vardr:
anne, dahi, elma, hangi, hani, inanmak, karde, iman.
Byk nl uyumu alnt kelimelerde aranmaz: ahenk, badem,
ceylan, iroz, dkkn, dan, gazete, hamsi, kestane, limon, model,
niasta, pehlivan, selam, tiyatro, viraj, ziyaret.
Birleik kelimelerde byk nl uyumu aranmaz: akgz,
bilgisayar, ekyat, hanmeli.
-gil, -ken, -leyin, -mtrak, -yor ekleri byk nl uyumuna
uymaz: akam-leyin, bakla-gil-ler, alr-ken, eki-mtrak, yr-yor.
-da (-ta) eki baz kelimelerde byk nl uyumuna uymaz:
din-da, gnl-da, meslek-ta, lk-da.
-ki aitlik eki byk nl uyumuna uymaz: akamki, yarnki,
duvardaki, yoldaki, ondaki, yazdaki, onunki.
Byk nl uyumuna girmeyen kelimelere gelen ekler, kalnlk
incelik bakmndan son hecenin nlsne uyar: adalet-li, anne-si,

karde-lik, meslekta-mz, iman-lk.

Son nlleri kaln sradan olmasna karn incelik zellii
gsteren baz alnt kelimeler ince nll ekler alr: alkol / alkol,
hakikat / hakikati, helak / helakimiz, kabul / kabul, kontrol /
kontrol, protokol / protokol, saat / saate, sadakat / sadakatten.

Kk nl Uyumu
Kk nl uyumu kural iki ynldr:
1. Bir kelimenin ilk hecesinde dz nl (a, e, , i) varsa sonraki
hecelerde de dz nl bulunur: anlamak, yanamak, kayk,
srmak, lklamak, seslenmek, yelek, bilek, ilek.
2. Bir kelimenin ilk hecesinde yuvarlak nl (o, , u, ) varsa
bunu izleyen ilk hecede dar yuvarlak (u, ) veya geni dz (a, e)
nl bulunur: boyunduruk, ocuk, odun, yorgunluk, yoklamak,
vurmak, yumurta, zlemek, gremek, srmek.
Kk nl uyumuna aykr baz Trke kelimeler de vardr:
avu, avurt, amur, kabuk, kavuk, kavun, kavur-, kavu-, savur-,
yamur.
Kk nl uyumu, alnt kelimelerde aranmaz: aktr, alkol,
bandrol, daktilo, doktor, horoz, kabul, kitap, konsolos, muzr, mhim,
mmin, mzik, profesr, radyo, vakur.
Kk nl uyumuna aykr kelimelere getirilen ekler,
kelimenin son nlsne uyar: kavun-u, konsolos-lu-u, mmin-lik,
mzik-i, yamur-luk.
-ki aitlik eki yalnzca birka rnekte kk nl uyumuna uyar:
bugnk, dnk, brk.
Bu nl dzenleri ve ilk heceyi izleyen nller aadaki
izelgede gsterilmitir:

a a, (bakar, alr)

o u, a (omuz, oya)

e e, i (geer, gelir)

, e (l, rdek)

, a (kl, ksa)

u u, a (uzun, uzak)

i i, e (ilik, ince)

, e (t, rkek)

nl Daralmas (a - , e i)
Trkede a, e nls ile biten illerin imdiki zaman
ekiminde, syleyi ve yazlta da a nlleri , u; e nlleri i,
olur: balyor, kanyor, oynuyor, doymuyor; izliyor, diyor, gelmiyor,
gzlyor.
Birden ok heceli ve a, e nlleri ile biten iller, nlyle
balayan ek aldklarnda bu illerdeki a, e nllerinde syleyite
yaygn bir daralma ( ve i'ye dnme) eilimi grlr. Ancak,
syleyiteki , i nlleri yazya geirilmez: balayan, yaayacak,
atlayarak, saklayal, atmayalm, gelmeyen, izlemeyecek, gitmeyerek,
gizleyeli, besleyelim.
Buna karlk tek heceli olan demek ve yemek illerinde,
syleyiteki i nls yazya da geirilir: diyen, diyerek, diyecek,
diyelim, diye; yiyen, yiyerek, yiyecek, yiyelim, yiye, yiyince, yiyip.

Ancak deyince, deyip szlerindeki e yazlta korunur.

nl Dmesi
nszlerin Nitelikleri
Ses yolunda bir engele arparak kan seslere nsz denir.
Dilimizde yirmi bir nsz vardr. Bunlar: b, c, , d, f, g, , h, j, k,
l, m, n, p, r, s, , t, v, y, z.
nszler ses tellerinin titreime urayp uramamasna gre iki
gruba ayrlr:
1. Ses tellerinin titremesiyle oluan nszlere tonlu
(yumuak) nszler ad verilir: b, c, d, g, , j, l, m, n, r, v, y, z.
2. Ses telleri titremeden oluan nszlere tonsuz (sert)
nszler denir: , f, h, k, p, s, , t.
Kkeni Trke olan kelimelerin sonunda b, c, d, g nszleri
bulunmaz. Ancak, anlam farkn belirtmek zere ad, od, sac gibi
birka kelimenin yazlnda buna uyulmaz: ad (isim), at (binek
hayvan); od (ate), ot (bitki); sac (yass demir), sa (kl).
Dilimizdeki hac, ad, yd gibi birka rnek dnda, alnt kelimelerde tonsuzlama kuralna uyulmutur: sebep (< sebeb), kitap
(< kitab), bent (< bend), cilt (< cild), bant (< band), ett (< etd),
metot
(< metod), standart (< standard), ahenk (< aheng), hevenk (<

aveng), renk (< reng). Bu gibi alntlar nl ile balayan bir ek

aldklarnda kelime sonundaki tonsuz nszler tonlular: sebep /
sebebi, kitap / kitab, bent / bendi, cilt / cildi, ett / etd, metot /
metodu, ahenk / ahengi, hevenk / hevengi, renk / rengi.
UYARI : Baz alnt kelimelerde tonlulama (yumuama)
olmaz: ahlak / ahlakn, cumhuriyet / cumhuriyete, evrak / evrak,
hukuk / hukuku, ittifak / ittifaka, sepet / sepeti, tank / tank, bank /
bank.
Birden fazla heceli kelimelerin sonunda bulunan p, , t, k
nszleri nlyle balayan bir ek aldnda tonlulaarak b, c, d,
'ye dnr: kelep / kelebi; aa / aac, kazan / kazanc; geit /
geidi, kanat / kanad; baak / baa, bak / ba, ocuk /
ocuu, dudak / duda, durak / dura, uzak / uza.
Tek heceli kelimelerin sonunda bulunan p, , t, k nszleri ise
iki nl arasnda ounlukla korunur: ak / ak; at / at; ek / eki; et
/ eti; g / g; ip / ipi; ka / kanc; kk / kk; ok / oku; ot /
otu; sa / sa; sap / sap; su / suu; st / st; / . Ancak,
tek heceli olduu hlde sonundaki nsz tonlulaan kelimeler
de vardr: but / budu, dip / dibi, gk / g, kap / kab, kurt /
kurdu, u / ucu, yurt / yurdu.

nsz Uyumu ve nsz

Dmesi
nsz Tremesi (y, v)
ki nlnn yan yana bulunduu baz alnt kelimelerde nller
arasnda y, v sesleri tremitir: yat (< at), zayf (< zaif);
konservatuvar, laboratuvar, pisuvar, repertuvar, tretuvar, tuval,
tuvalet.

nsz Dmesi
Arapadan dilimize girmi olan ve sonunda ikiz nsz bulunan
kelimelerin yaln durumunda nszlerden biri der (nsz
tekleir): hak (< hakk), his (< hiss), ret (< redd), zan (< zann), zem
(< zemm). Bu tr kelimelere nlyle balayan bir ek geldiinde
den nsz ortaya kar: hak, hakka; his, hissimiz; ret, reddi; zan,
zannmca; zem, zemmi.

n > m Deimesi
Trkede kullanlan baz kelimelerdeki b nsznden nce
gelen n nsz m'ye dnr: saklamba (< saklanba), dolamba

(< dolanba), ambar (< anbar), amber (< anber), cambaz (<
canbaz), ember (< enber), kmbet (< gunbed), memba (< menba),
mmbit (< munbit), tambur (< tanbur).

Baz Kelime ve Eklerin

Yazl
Bala olan da, de ayr yazlr. Kendisinden nceki kelimenin
son nlsne bal olarak nl uyumlarna uyar: Kz da geldi
gelini de. Durumu oluna da bildirdi. Sen de mi kardeim? G de
olsa. Konuur da konuur.
UYARI : Ayr yazlan da, de hibir zaman ta, te biiminde
yazlmaz.
UYARI : Ya szyle birlikte kullanlan da mutlaka ayr yazlr:
ya da.
UYARI : Da, de balacn kendisinden nceki kelimeden
kesme ile ayrmak yanltr: Aye de geldi (Aye'de geldi deil).
UYARI : Da, de balacnn bulunma durumu eki olan -da, -de,
-ta, -te ile hibir ilgisi yoktur. Bulunma durumu eki getirildii
kelimeye bitiik yazlr: devede (deve-de) kulak, evde (ev-de)
kalmak, yolda (yol-da) kalmak, ayakta (ayak-ta) durmak, antada
(anta-da) keklik. kide (iki-de) bir ayn sz syleyip durma.
Yurtta sulh, cihanda sulh. (Mustafa Kemal Atatrk)

Bala Olan kinin Yazl

Bala olan ki ayr yazlr: demek ki, kald ki, bilmem ki.
Trk dili, dillerin en zenginlerindendir; yeter ki bu dil, uurla ilensin.
(Mustafa Kemal Atatrk)
Olmaz ki!
Byle de yatlmaz ki! (Orhan Veli Kank)
Ruen Eref naydn'n "Diyorlar ki" adl eseri ne gzeldir!
Gemi zaman olur ki hayali cihan deer.
Ki balac, birka rnekte kalplam olduu iin bitiik yazlr:
belki, nk, hlbuki, mademki, meerki, oysaki, sanki. Bu rneklerden nk sznde ek ayn zamanda kk nl uyumuna
uymutur.
phe ve pekitirme greviyle kullanlan ki sz de ayr yazlr:
Babam geldi mi ki? Babakan konuacak m ki?

Bala Olan ne ... ne ...nin Yazl

Bu balacn kullanld cmlelerde il olumlu olmaldr: Ne
Fransada ne de Almanyada aradn bulabilmiti.
Onlar ne arsz ne ylkan ve yrtk glmelidirler; ne de
somurtmaldrlar. (Rek Halit Karay)
Ne ziraat ne ticaret iin k nfus kald. (Falih Rfk Atay)

Soru Eki m, mi, mu, mnn Yazl

Bu ek geleneklemi olarak ayr yazlr ve kendisinden nceki
kelimenin son nlsne bal olarak nl uyumlarna uyar: Kald
m? Sen de mi geldin? Olur mu? nsanlk ld m?
Soru ekinden sonra gelen ekler, bu eke bitiik olarak yazlr:
Verecek misin? Okuyor muyuz? ocuk muyum? Gelecek miydi? Gler
misin, alar msn?
Bu ek sorudan baka grevlerde kullanldnda da ayr yazlr:
Gzel mi gzel! Yamur yad m dar kamayz.
UYARI: Vazgemek birleik ili, mi soru ekiyle birlikte
kullanldnda iki ayr biimde yazlabilir: Vaz m getin? Vazgetin
mi?

Fiil ekimi ile lgili Yazllar

Gelecek zaman ekinin nlleri ile zaman ekinden nceki nl,
syleyie baklmakszn btn ahslarda a, e ile yazlr: geleceim,
gelmeyeceim, gelemeyeceim, geleceiz, gelmeyeceiz, gelemeyeceiz,
gelmeyeceksin,
gelemeyeceksin;
alacam,
almayacam,
alamayacam, almayacaksn, alamayacaksn; balayacam.
Teklik ve okluk 1. kii emir eklerinin nls ile ekten nceki
nl, syleyie baklmakszn a, e ile yazlr: balayaym,
gelmeyeyim; balayalm, gelmeyelim.
stek ekinden nce gelen nl, syleyie baklmakszn a, e ile

yazlr: balayasn, balaya, balayasnz, balayalar; gelmeyesin,

gelmeye, gelmeyesiniz, gelmeyeler.

Mastar Eklerinin Yazl

-mak, -mek ile biten mastarlardan sonra -a, -e, -, -i eklerinden
biri geldiinde araya y nsz girer: kazanmak-a > kazanma-y-a,
aldanmak- > aldanma-y-, sevmek-e > sevme-y-e, grmek-i >
grme-y-i.

kenin Yazl
ken ayr olarak yazlabildii gibi kelimelere eklenerek de
yazlabilir. Bu durumda bandaki i nls der. Getirildii
kelimenin nlleri kaln da olsa, bu ekin nls ince kalr:
okur-ken (< okur iken), yazar-ken (< yazar iken), alr-ken (< alr
iken), uyur-ken (< uyur iken), balar-ken (< balar iken), durmu-ken
(< durmu iken), olgun-ken (< olgun iken), durgun-ken (< durgun
iken).
ken, nlyle biten kelimelere ek olarak getirildiinde bandaki
i nls der ve araya y nsz girer: okulday-ken (< okulda
iken), yolday-ken (< yolda iken).

lenin Ek Olarak Yazl

le ayr olarak yazlabildii gibi kelimelere eklenerek de
yazlabilir. Kelimelere eklenerek yazldnda nl uyumlarna
uyar.
le, nszle biten kelimelere ek olarak getirildiinde i nls

der ve bitiik yazlr: bulut-la (bulut ile), iek-le (iek ile), ku-la
(ku ile).
le, nlyle biten kelimelere ek olarak getirildiinde bandaki i
nls der ve araya y nsz girer. Ek, nl uyumlarna uyar:
arkada-y-la (arkada ile), anas-y-la, (anas ile), evre-y-le (evre
ile), sr-y-le (sr ile), yap-y-la (yap ile).

Ek Fiil Olan imekin Yazl

mek ili bugn daha ok eklemi olarak kullanlmakta ve
nl uyumlarna uymaktadr.
nlyle biten kelimelere eklendiinde i nls der. Bu
durumda araya y nsz girer: ne-y-se (ne ise), sonuncu-y-du
(sonuncu idi), yabanc-y-m (yabanc imi).
nszle biten kelimelere eklendiinde de i nls der:
gelir-se (gelir ise), gzel-mi (gzel imi), yorgun-du (yorgun idi).

Pekitirmeli Sfatlarn Yazl

Pekitirmeli sfatlar bitiik yazlr: apak, apak, bsbtn,
epeevre, rplak, rlplak, dmdz, dpedz, gmgk,
gpegndz, kapkara, kupkuru, parampara, sapasalam, sapsar,
srsklam, srlsklam, sipsivri, yemyeil.

Saylarn Yazl
1. Saylar metin ierisinde yazyla yazlr: bin yldan beri, drt
karde, haftann beinci gn, ayda bir, yz soru, iki hafta sonra,
nc snf.
Ya otuz be, yolun yars eder. (Cahit Stk Taranc)
Buna karlk saat, para tutar, l, istatistik verilere ilikin
saylarda rakam kullanlr: 17.30'da, 11.00de, 1.500.000 lira, 25
kilogram, 150 kilometre, 15 metre kuma, 1.250.000 kii, % 25, % 50.
Saat ve dakikalar metin iinde yazyla da yazlabilir: saat
dokuzu be gee, saat yediye eyrek kala, saat sekizi on dakika
saniye gee, mesela saat onda.
2. Birden fazla kelimeden oluan saylar ayr yazlr: iki yz,
yz altm be.
3. Para ile ilgili ilem ve senet, ek vb. ticar belgelerde geen
saylar bitiik yazlr: 650,35 (altyzelliTL,otuzbeKr).
4. Notay niteleyen saylar ayr yazlr: on altlk.
5. Oyun adlarn niteleyen saylar bitiik yazlr: altmalt.
6. Romen rakamlar ancak yzyllarda, hkmdar adlarnda,
tarihlerde aylarn yazlnda, kitap ve dergi ciltlerinde ve
kitaplarn
asl
blmlerinden
nceki
sayfalarn
numaralandrlmasnda kullanlabilir: XX. yzyl, III. Selim, XIV.

Louis, II. Wilhelm, V. Karl, VIII. Edward, 1.XI.1928, I. Cilt, XII. Cilt.
7. Be ve beten ok rakaml saylar sondan saylmak zere
l gruplara ayrlarak yazlr ve araya nokta konur: 326.197,
49.750.812, 28.434.250.310.500 .
8. Saylarda kesirler virgl ile ayrlr: 15,2 (15 tam, onda 2), 5,26
(5 tam, yzde 26).
9. Sra saylar yazyla ve rakamla gsterilebilir. Rakamla
gsterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya
da rakamdan sonra kesme iareti konularak derece gsteren ek
yazlr: 15., 56., XX.; 5'inci, 6'nc.
UYARI : Sra saylar ekle gsterildiinde rakamdan sonra sadece kesme iareti ve ek yazlr; ayrca nokta konmaz: 8.'inci deil
8'inci, 2.'nci deil 2'nci.
10. letirme saylar rakamla deil yazyla belirtilir: 2'er deil
ikier, 9'ar deil dokuzar, 100er deil yzer.

Byk Harerin Kullanld

Yerler
Byk harerin kullanld yerler aada sralanmtr:
A. Cmle byk hare balar: Ak ake kara gn iindir.
Hayatta en hakiki mrit ilimdir, fendir.
(Atatrk)
Cmle iinde trnak veya yay ayra iine alnan cmleler
byk hare balar ve sonlarna uygun noktalama iareti (nokta,
soru, nlem) konur:
Atatrk, "Muhta olduun kudret, damarlarndaki asil kanda
mevcuttur!" diyor.
Anadolu kentlerini, kylerini (Ky szn de ekinerek yazyorum.)
gezsek bile grmek iin deil, kendimizi gstermek iin geziyoruz.
(Nurullah Ata)
Ancak iki izgi arasndaki aklama cmleleri byk
hare balamaz:
Bir zamanlar -bu zamanlar ok da uzak deildir, bundan on, on
iki yl nce- Trk saltanatnn maddi snrlar usuz bucaksz
denilecek kadar geniti. (Yakup Kadri Karaosmanolu)

ki noktadan sonra gelen cmleler byk hare balar:

Menfaat sandalyeye benzer: Banda tarsan seni kltr,
ayann altna alrsan ykseltir.
(Cenap ahabettin)
Ancak iki noktadan sonra cmle niteliinde olmayan rnekler
sralandnda bu rnekler byk hare balamaz:
Bu eskilii siz de ok evde grmsnzdr: duvarlarda iviler, ivi
yerleri, lekeler...
(Memduh evket Esendal)
UYARI: Rakamla balayan cmlelerde rakamdan sonra gelen
kelime byk hare balamaz: 2005 ylnda Trk Dil Kurumunun
73. yln kutladk.
UYARI: rnek niteliindeki kelimelerle balayan cmlede de
ilk harf byk yazlr: "Banka, bte, devlet, fndk, kanepe, meneke,
emsiye" gibi yzlerce kelime, kkenleri yabanc olmakla birlikte artk
dilimizin mal olmutur. "Et-, ol-" illeri, dilimizde en sk kullanlan
yardmc illerdir.
B. Dizeler genellikle byk hare balar:
Halk iinde muteber bir nesne yok devlet gibi;
Olmaya devlet cihanda bir nefes shhat gibi.
(Muhibbi)
Korkma! Snmez bu afaklarda yzen al sancak

Snmeden yurdumun stnde tten en son ocak.

(Mehmet Akif Ersoy)
Bin atl aknlarda ocuklar gibi endik;
Bin atl o gn dev gibi bir orduyu yendik.
(Yahya Kemal Beyatl)
C. zel adlar byk hare balar:
1. Kii adlaryla soyadlar byk hare balar: Mustafa Kemal
Atatrk, smet nn, Kzm Karabekir, Ahmet Haim, Tevk Fikret,
Mehmet Emin Yurdakul, Hseyin Cahit Yaln, Orhan Veli Kank,
Sait Faik Abasyank, Yunus Emre, Evliya elebi, Gevheri,
Karacaolan, k mer, Wolfgang von Goethe, Wilhelm Radloff,
Vilhelm Thomsen, Victor Hugo.
Takma adlar da byk hare balar: Muhibbi (Kanuni Sultan
Sleyman), Demirta (Ziya Gkalp), Tarhan (mer Seyfettin), Aka
Gndz (Hseyin Avni, Enis Avni), Kirpi (Rek Halit Karay), Deli
Ozan (Faruk Naz amlbel), Server Bedi (Peyami Safa), rfan
Kudret (Cahit Stk Taranc), Mehmet Ali Sel (Orhan Veli Kank).
2. Kii adlarndan nce ve sonra gelen sayg szleri, unvanlar,
lakaplar, meslek ve rtbe adlar byk hare balar:
Cumhurbakan Mustafa Kemal Atatrk, Kaymakam Erol Bey, Sayn
Prof. Dr. Hasan Eren, Hamdi Bey, Mustafa Efendi, Zeynep Hanm,
Bay Ali ieki, Prof. Dr. Mehmet Kaplan, Doktor Behet Uz,
Mareal Fevzi akmak, Yzba Cengiz Topel; Fatih Sultan Mehmet,
Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Sleyman, Gen Osman, Deli

brahim, Avc Mehmet, Nianc Mehmet Paa, Deli Petro.

Akrabalk bildiren kelimeler byk hare balamaz: Tlay abla,
Aye teyze, Fatma nine, Kemal day, Saim amca, Ali enite.
Akrabalk bildiren kelimeler baa geldiinde lakap yerine
kullanld iin byk hare balar: Nene Hatun, Baba Gndz,
Day Kemal, Hala Sultan.
Baz tarih ve menkbevi ahsiyetlerde ise akrabalk bildiren
kelime sonda olduu hlde unvan deeri kazand ve zel ada
dhil olduu iin byk hare yazlr: Gl Baba, Susuz Dede, Adile
Hala, Glsm Bac, Sultan Ana.
Resm yazlarda sayg bildiren szlerden sonra gelen ve
makam, mevki, unvan bildiren kelimeler de byk hare balar:
Sayn Bakan,
Sayn Bakan,
Sayn Rektr,
Sayn Vali,
Hitap kelimeleri de byk hare balar:
Sevgili Kardeim,
Aziz Dostum,
Deerli Arkadam,
3. Hayvanlara verilen zel adlar byk hare balar: Sarkz,
Fino, Karaba, Pamuk, Minno, Tekir.

4. Millet, boy, oymak adlar byk hare balar: Trk, Alman,

ngiliz, Rus, Arap, Japon; Ouz, Kazak, Krgz, zbek, Tatar;
Karakeili, Hacmusal.
5. Dil ve lehe adlar byk hare balar: Trke, Almanca,
ngilizce, Rusa, Arapa; Ouzca, Kazaka, Krgzca, zbeke,
Tatarca.
6. Devlet adlar byk hare balar: Trkiye Cumhuriyeti,
Amerika Birleik Devletleri, Suudi Arabistan, Azerbaycan
Cumhuriyeti.
7. Din ve mezhep adlar ile bunlarn mensuplarn bildiren
szler byk hare balar: Mslmanlk, Mslman; Hristiyanlk,
Hristiyan; Musevilik, Musevi; Budizm, Budist; Hanelik, Hane;
Malikilik, Maliki; Protestanlk, Protestan; Katoliklik, Katolik.
8. Din ve mitoloji ile ilgili zel adlar byk hare balar: Tanr,
Allah, Cebrail, Zeus, Oziris, Kibele. Ancak tanr kelimesi zel ad
olarak kullanlmadnda kk hare balar: Eski Yunan tanrlar.
Baz din terimlerin kk hare balamas geleneklemitir:
cennet, cehennem, umak, tamu, peygamber, srat kprs.
9. Gezegen ve yldz adlar byk hare balar: Merkr, Neptn,
Plton, Halley, Dnya,Gne, Ay vb.
UYARI: Dnya, gne, ay kelimeleri gezegen anlam dnda
kullanldnda kk hare balar.
10. Yer adlar (kta, blge, il, ile, ky, semt, cadde, sokak,
semt vb.) byk hare balar: Asya, Avrupa, Afrika, Amerika;
Anadolu, Dou Anadolu, Gneydou Anadolu, Yakn Dou; Ankara,

stanbul, Takent, Badat, Moskova; Turgutlu, rgp, Ahlat;

ayrba, Akaky; Bahelievler, Cebeci; Atatrk Bulvar, Ziya
Gkalp Caddesi; Sankiyedim Soka, Asmalmescit Soka.
UYARI: Dou ve bat szleri yn bildirdiinde kk olarak
yazlr: Bursann dousu. Bu szler dnce, hayat tarz, politika
vb. anlamlar bildirdiinde ise byk olarak yazlr: Bat medeniyeti,
Dou mistisizmi vb.
Yer adlarnda ilk isimden sonra gelen deniz, nehir, gl, da,
boaz vb. tr bildiren ikinci isimler byk hare balar: Ar Da,
Aral Gl, anakkale Boaz, Dicle Irma, Ege Denizi, Erciyes Da,
Frat Nehri, Tuna Nehri, Van Gl, Zigana Geidi, Svey Kanal.
UYARI: zel ada dhil olmayp tamlama kuran ehir, il, ile,
bucak, belde, ky vb. szler kk hare balar: Konya ili,
Etimesgut ilesi, Taan ky vb.
Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarnda geen
mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak kelimeleri byk hare
balar: Gazi Osmanpaa Mahallesi, Yldz Mahallesi, Yunus Emre
Mahallesi, Karaky Meydan, Zafer Meydan, Gazi Mustafa Kemal
Bulvar, Ziya Gkalp Bulvar, Nene Hatun Caddesi, Cemal Nadir
Soka, Fevzi akmak Soka, nklap Soka, Reat Nuri Soka,
Trk Oca Soka.
UYARI: Yer bildiren zel isimlerde de ksaltmal syleyi sz
konusu olduu zaman, kelime banda byk harf kullanlr:
Hisardan, Boazdan, Bulvardan.
11. Saray, kk, han, kale, kpr, ant vb. yap adlarnn btn
kelimeleri byk hare balar: Topkap Saray, Dolmabahe

Saray, shakpaa Saray, ankaya Kk, Horozlu Han, Ankara

Kalesi, Alanya Kalesi, Galata Kprs, Fatih Sultan Mehmet
Kprs, Mostar Kprs, Beyazt Kulesi, Zafer Abidesi, Bilge Kaan
Ant.
12. Kurum, kurulu ve kurul adlarnn her kelimesi byk
hare balar: Trkiye Byk Millet Meclisi, Trk Dil Kurumu, Dil ve
Tarih-Corafya Fakltesi, Devlet Malzeme Osi, Mill Ktphane,
ocuk Esirgeme Kurumu, Atatrk Orman iftlii, ankaya Lisesi;
Anadolu Kulb, Mavi Ke Bakkaliyesi; Trk Oca, Yeilay
Dernei, Muharip Gaziler Dernei, Emek naat; Bakanlar Kurulu,
Danma Kurulu, Talim ve Terbiye Kurulu Bakanl; Trk Dili ve
Edebiyat Blm.
13. Kanun, tzk, ynetmelik, ynerge, genelge adlarnn her
kelimesi byk hare balar: Medeni Kanun, Borlar Hukuku
(kanun), Atatrk Uluslararas Bar dl Tz, Telif Hakk Yayn
ve Sat Ynetmelii.
UYARI: Kurum, kurulu, kurul, merkez, bakanlk, niversite,
faklte, blm, kanun, tzk, ynetmelik vb.ni bildiren kelimeler,
belli bir kurum vb. kastedildiinde byk hare balar: Bu yl
Meclis, yeni dneme erken balayacaktr. Son aylarda Kurum, yazm
konusunda youn bir alma iine girmitir. 2876 sayl Kanun bu yl
yeniden gzden geiriliyor. Bu madde Ynetmelikin 4nc
maddesine aykr dmektedir.
14. Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel,
mzik) her kelimesi byk hare balar: Nutuk, Safahat, Kendi
Gk Kubbemiz, Anadolu Notlar, Sinekli Bakkal; Trk Dili, Trk
Kltr, Varlk; Resm Gazete, Hrriyet, Milliyet, Trkiye, Yeni

Yzyl, Yeni Asr; Saraydan Kz Karma, Onuncu Yl Mar.

UYARI: zel ada dhil olmayan gazete, dergi, tablo vb. szler
byk hare balamaz: Milliyet gazetesi, Trk Dili dergisi, Hal
Dokuyan Kzlar tablosu.
UYARI: Byk harerin kullanld yerlerde bulunan ve, ile,
ya, veya, yahut, ki, da, de szleriyle m, mi, mu, m soru eki kk
hare yazlr: Mai ve Siyah, Su ve Ceza, Leyla ile Mecnun,
Turfanda m, Turfa m? Diyorlar ki, Dnyaya kinci Geli yahut Sr
inde Esrar, Ya Devlet Baa ya Kuzgun Lee, Ben de Yazdm.
15. Mill ve din bayramlarla bayram nitelii kazanm gnlerin
adlar byk hare balar: 29 Ekim Cumhuriyet Bayram, 23 Nisan
Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayram, Ramazan Bayram, Kurban
Bayram, Nevruz Bayram, Anneler Gn, retmenler Gn, 27
Mart Dnya Tiyatrolar Gn, 14 Mart Tp Bayram, Hdrellez.
Kurultay, bilgi leni, ak oturum vb. toplantlarn adlarnda
her kelime byk hare balar: V. Uluslararas Trk Dili Kurultay,
Manas Bilgi leni.
16. Tarih olay, a ve dnem adlar byk hare balar:
Kurtulu Sava, Mill Mcadele, Cilal Ta Devri, lk a, Ykselme
Devri, Mill Edebiyat Dnemi, Servetifnun Dnemi, Tanzimat
Dnemi.
UYARI: Tarih dnem bildirmeyip tr veya tarz bildiren
terimler kk hare balar: divan iiri, divan edebiyat, halk iiri,
halk edebiyat, eski Trk edebiyat, Trk dili, Trk sanat mzii, Trk
halk mzii, tekke edebiyat.
17. zel adlardan tretilen btn kelimeler byk hare

balar: Trklk, Trklemek, Trk, Trklk, Trke, Trkolog,

Trkoloji, Avrupal, Avrupallamak, Asyallk, Darvinci, Konyal,
Bursal.
UYARI: zel ad kendi anlam dnda yeni bir anlam
kazanmsa byk hare balamaz: acem (Trk mziinde bir
perde), hicaz (Trk mziinde bir makam), nihavent (Trk
mziinde bir makam), acemi (tecrbesiz), amper (elektrik
akmnda iddet birimi), jul (zikte i birimi), allahlk (saf, zararsz
kimse), donkiotluk (gerei yokken kahramanlk gstermeye
kalkmak).
UYARI: Para birimleri byk hare balamaz: avro, dinar,
dolar, lira, yeni kuru, liret.
UYARI: zel adlar yerine kullanlan "o" zamiri cmle iinde
byk hare yazlmaz.
UYARI: Mzikte kullanlan makam ve tr adlar byk hare
balamaz: acemairan, acembuselik, bayati, hicazkr, trk, varsa,
bayat.
18. Yer, millet ve kii adlaryla kurulan birleik kelimelerde
zel adlar byk hare balar: Antep fst, Brksel lahanas, Frenk
gmlei, Hindistan cevizi, ngiliz anahtar, Japon gl, Mara
dondurmas, Van kedisi.
. Belirli bir tarih bildiren ay ve gn adlar byk hare balar:
29 Mays 1453 Sal gn, 29 Ekim 1923, 28 Aralk 1982'de greve
balad. Lale festivali 25 Haziranda balayacak.
1919 senesi Maysnn 19'uncu gn Samsun'a ktm. (Atatrk)

Belirli bir tarihi belirtmeyen ay ve gn adlar kk hare

balar: Okullar genellikle eylln ikinci haftasnda retime balar.
Yrtme Kurulu toplantlarn perembe gnleri yaparz.
D. Levhalar ve aklama yazlar byk hare balar: Giri,
k, Mdr, Vezne, Bakan, Doktor, Otobs Dura, Dolmu Dura, ehirler Aras Telefon, III. Kat, IV. Snf, I. Blok.
E. Bilim dallarnda kullanlan terimlerin byk hare yazl,
ilgili dallardaki uygulamaya baldr: Canis canis, Carduelis
carduelis, Ardea alba, Populus alba, Prunus domestica, Pinus
silvestris.
F. Kitap, bildiri, makale vb.nde ana balkta bulunan
kelimelerin tamam, alt balkta bulunan kelimelerin ise yalnzca
ilk hareri byk olarak yazlr.
G. Kitap, dergi vb.nde bulunan resim, izelge, tablo vb.nin
altnda yer alan aklayc yazlar byk hare balar.

Birleik Kelimelerin Yazl

Belirtisiz isim tamlamalar, sfat tamlamalar, isnat gruplar,
birleik iller, ikilemeler, ksaltma gruplar ve kalplam ekimli
illerden oluan ifadeler, yeni bir kavram karladklarnda
birleik kelime olurlar: yer ekimi, hanmeli, ses bilgisi; beyaz peynir,
akgz, toplu ine; eli ak, srt pek; sz etmek, zikretmek, hasta
olmak, gelebilmek, yazadurmak, alvermek; oluk ocuk, tt, altst;
bastne, gnaydn; sa ol, atekes, klbast.
Birleik kelimeler belirli kurallar erevesinde bitiik veya ayr
olarak yazlr.

A. Bitiik Yazlan Birleik Kelimeler

Birleik kelimeler aadaki durumlarda bitiik yazlrlar:
1. Ses dmesine urayan birleik kelimeler bitiik yazlr:
kaynana (< kayn ana), kaynata (< kayn ata), nasl (< ne asl), niin
(< ne iin), pazartesi (< pazar ertesi), stla (< stl a), birbiri (< biri
biri).
2. Et- ve ol- yardmc illeriyle birleirken ses dmesine veya
ses tremesine urayan birleik kelimeler bitiik yazlr: emretmek
(<emir etmek), kaybolmak (<kayp olmak); haletmek (<hal
etmek=tahttan indirmek), menolunmak (<men olunmak); affetmek
(<af etmek), reddetmek (<ret etmek).

UYARI : Sadece syleyite tonlulama biiminde ses

deimesine urayanlar ayr yazlr: azat etmek, hamt etmek, iza
etmek, iktisap etmek. Bu rneklerde tonluluk syleyite belirtilir.
3. Kelimelerden her ikisi veya ikincisi, birleme srasnda
benzetme yoluyla anlam deimesine uradnda bu tr birleik
kelimeler bitiik yazlr.
a. Bitki adlar: aslanaz, civanperemi, keiboynuzu, kuburnu,
turnagagas, akaz, akkuyruk (ay), alaba, altnba (kavun),
altparmak
(palamut),
bebyk
(mumula),
acemborusu,
obanantas,
gelinfeneri,
karnkara
(brlce),
kuyemi,
eytanarabas, vensar, ylanyast, akamsefas, camgzeli,
adrua, gecesefas, ayekadn (fasulye), hafzali (zm),
havvaanaeli, meryemanaeldiveni.
b. Hayvan adlar: danaburnu (bcek), akba (ku), alabacak
(at), barkara (ku), beparmak (deniz hayvan), bepene (deniz
hayvan), akrkanat (rdek), elmaba (tepeli dalg), kababurun
(balk), kamkuyruk (koyun), kamkulak (at), karaba, karagz
(balk), karafatma (bcek), kzlkanat (balk), sarkuyruk (balk),
yeilba (rdek), sazkayas (balk), srtkara (balk), eytaninesi,
yalapkn (ku), bozbakkal (ku), bozyrk (ylan), karadul
(rmcek), sarsabr (bitki).
c. Hastalk adlar: itdirsei (arpack), deliba, karabacak, karataban.
. Alet ve eya adlar: balkgz (halka), deveboynu (boru),
domuzaya (ubuk), domuztrna (kanca), horozaya (burgu),
kargaburnu (alet), keitrna (oyma kalemi), kedigz (lamba),

leylekgagas (alet), sankuyruu (trp), baltaba (gemi) gagaburun

(gemi), kancaba (kayk), adayavrusu (tekne).
d. Biim adlar: aybaca (yelken biimi), balksrt (desen),
civanka (nak), eeksrt (at biimi), kazkanad (oyun),
krlangkuyruu (iaret), koboynuzu (iaret), kpekkuyruu (spor),
sandii (diki), balgmeci (diki), beikrts (at biimi),
turnageidi (frtna).
e. Yiyecek adlar: dilberduda (tatl), hanmgbei (tatl),
hanmparma (tatl), kadnbudu (kfte), kadngbei (tatl),
kargabeyni (yemek), kedidili (biskvi), tavukgs (tatl),
vezirparma (tatl), blblyuvas (tatl), kulokumu (kurabiye),
alinazik (kebap).
f. Oyun adlar: beta, dokuzta, ta.
g. Gk cisimlerinin adlar: Altkarde (yldz kmesi), Arkovan
(yldz kmesi), Bykay (yldz kmesi), Demirkazk (yldz),
Kkay (yldz kmesi), Kervankran (yldz), Samanyolu (yldz
kmesi), Yedikarde (yldz kmesi).
. Renk adlar: baklaiei, balkp, camgbei, devety,
ldii, glkurusu, kavunii, nariei, rdekba, rdekgagas,
tavanaz, tavankan, turnagz, vapurduman, viner,
yavruaz.
4. -a, -e, -, -i, -u, - zarf-il ekleriyle bilmek, vermek, kalmak,
durmak, gelmek, grmek ve yazmak illeriyle yaplan tasvir iller
bitiik yazlr: alabildiine, dnebilmek, yapabilmek; uyuyakalmak;
gidedurmak, yazadurmak; kagelmek, olagelmek, sregelmek;
deyazmak, leyazmak; alvermek, gelivermek, glvermek,

uuvermek; dmeyegr, lmeyegr.

5. Bir veya iki gesi emir kipiyle kurulan kalplam birleik
kelimeler bitiik yazlr: alaa, albeni, atekes, alene, alyaka,
dnbaba, gelberi, incitmebeni, rastgele, sallaba, sallasrt, skboaz,
unutmabeni; ekyat, gege, kag, kapka, rtbas, seal, veryansn,
yapboz, yazboz tahtas.
6. -an/-en, -r/-ar/-er/-r/-ir, -maz/-mez ve -m/-mi sfat-il
eklerinin kalplamasyla oluan birleik kelimeler bitiik yazlr:
aakakan, alaybozan, cankurtaran, patan, dalgakran,
demirkapan, etyaran, lizkran, gkdelen, oyunbozan, sakran,
yelkovan, yolgeen;
akmtoplar, altpatlar, barsever, basnler, betonkarar,
bilgisayar, oksatar, dilsever, fzeatar, zezer, przalr,
uaksavar, yurtsever;
batanmaz, deerbilmez, etyemez, hacyatmaz, kadirbilmez,
karncaez-mez, kukonmaz, klyutmaz, tanrtanmaz, varyemez;
okbilmi, gngrm.
7. kinci kelimesi -d (-di / -du / -d, -t / -ti / -tu / -t)
kalplam belirli gemi zaman ekleriyle kurulan birleik
kelimeler bitiik yazlr: albast, cierdeldi, tkrldm, dalbast,
frdnd, gecekondu, gndnd, hnkrbeendi, imambayld,
karyad, klbast, mirasyedi, papazkat, serdengeti, psevdi,
zpkt.
8. Her iki kelimesi de -d (-di / -du / -d, -t / -ti / -tu / -t)
belirli gemi zaman veya -r /-ar /-er geni zaman eklerini alm

ve kalplam bulunan birleik kelimeler bitiik yazlr: dedikodu,

kaptkat, oldubitti, utuutu (oyun); bierbalar, bierdver,
gerkonar, kazaratar, konarger, okuryazar, uyurgezer, yanardner, yzergezer.
Ayn yapda olan akaralmaz kelimesi de bitiik yazlr.
9. Somut olarak yer bildirmeyen alt, st ve zeri szlerinin sona
getirilmesiyle kurulan birleik kelimeler bitiik yazlr: ayakalt,
bilinalt, gzalt (gzetim), uuralt; akamst, akamzeri,
ayakst, ayakzeri, bayramst, gerekst, ikindist, olaanst,
lest, lezeri, sust, yzst.
10. ki veya daha ok kelimenin birlemesinden olumu kii
adlar, soyadlar ve lakaplar bitiik yazlr: Alper, Aydodu, Birol,
Glnihal, Glseren, Gndodu, enol, Varol; Abasyank, Advar,
Atatrk, Gkalp, Gntekin, nn, Karaosmanolu, Tanpnar,
Yurdakul; Boynueri Mehmet Paa, Tepedelenli Ali Paa, Yirmisekiz
elebi Mehmet, Yedisekiz Hasan Paa.
11. ki veya daha ok kelimeden olumu Trke yer adlar
bitiik yazlr: anakkale, Gmhane; Acpayam, Pnarba,
ebinkarahisar; Beikta, Kabata.
ehir, kent, ky, mahalle, da, tepe, deniz, gl, rmak, su vb.
kelimelerle kurulmu sfat tamlamas ve belirtisiz isim tamlamas
kalbndaki yer adlar bitiik yazlr: Akehir, Eskiehir, Suehri,
Yeniehir; Atakent, Batkent, Konutkent, Korukent, engelky,
Saryer, Yenimahalle; Karaba, Karada, Uluda; Kocatepe,
Tnaztepe; Akdeniz, Karadeniz, Kzldeniz; Acgl; Kzlrmak,
Yeilrmak; ncesu, Karasu, Sarsu, Akay.

12. Kii adlar ve unvanlarndan olumu mahalle, meydan,

ky vb. yer ve kurulu adlarnda unvan kelimesi sonda ise,
geleneklemi olarak bitiik yazlr: Abidinpaa, Bayrampaa,
Davutpaa, Erturulgazi, Kemalpaa (ilesi); Necatibey (Caddesi),
Mustafabey (Caddesi).
13. Ara ynleri belirten kelimeler bitiik yazlr: gneybat,
gneydou, kuzeybat, kuzeydou.
14. Bunlardan baka dilimizde her iki gesi de asl anlamn
koruduu hlde yaygn bir biimde geleneklemi olarak bitiik
yazlan kelimeler de vardr:
a. Ba szyle oluturulan sfat tamlamalar: baarlk,
babakan, baavu, baeser, bayat, bahekim, bahemire,
bakahraman, bakarakter, bakent, bakomutan, bake,
bamfetti, baretmen, baparmak, bapehlivan, barol, basavc,
baehir, bayazar.
b. Bir topluluun yneticisi anlamndaki ba szyle
oluturulan belirtisiz isim tamlamalar: aba, binba, arkba,
eriba, eleba, mehterba, onba, ustaba, yzba.
c. Olu, kz szleri: apanolu, elolu, hinoluhin, elkz.
. Aa, bey, efendi, hanm, nine vb. szlerle kurulan birleik
kelimeler: aababa, aabey, beyefendi, efendibaba, hanmanne,
hanmefendi, hacaa, hyaraalk, kadnnine, paababa.
d. Biraz, birka, birka, birtakm, birok, birou, hibir, hibiri,
herhangi belirsizlik sfat ve zamirleri de geleneklemi olarak bitiik yazlr.

15. Ev kelimesiyle kurulan birleik kelimeler bitiik yazlr:

aevi, bakmevi, basmevi, doumevi, gzlemevi, huzurevi, konukevi,
orduevi, retmenevi, polisevi, yaynevi.
16. Hane, name, zade kelimeleriyle oluturulan birleik kelimeler bitiik yazlr: ayhane, dershane, kahvehane, yazhane;
beyanname, kanunname, seyahatname, siyasetname; amcazade,
dayzade, teyzezade.
UYARI: Eczahane, hastahane, pastahane, postahane szleri
kullanmdaki yaygnlk dolaysyla eczane, hastane, pastane,
postane biiminde yazlmaktadr.
17. Farsa kurala gre oluturulan isim ve sfat tamlamalar ile
kalplam biimler bitiik yazlr: crmmehut, dardnya, ehlibeyit, ehvenier, erknharp, fecrisadk, gayrimenkul, gayrimeru,
hsnkuruntu, hsnniyet, suikast, hamdsena, hercmer.
18. Arapa kurala gre oluturulan tamlamalar ve kalplam
biimler bitiik yazlr: aliyyll, ceffelkalem, darlaceze,
darlfnun, dassla, fevkalade, fevkalbeer, hfzsshha, hvelbaki,
eyhlislam, tahtelbahir, tahteuur; lemmul, cihanmul,
aleykmselam, Allahualem, bismillah, fenallah, sebilillah,
hafazanallah, inallah, maallah, velhasl, velhaslkelam.
19. Mzik makam adlar bitiik yazlr: acembuselik, hisarbuselik,
muhayyerkrdi.
Bir sfatla oluturulan usul adlarnda sfat ayr yazlr: ar
aksak, yrk aksak, yrk semai.
20. Kanunda bitiik geen veya bitiik olarak tescil ettirilmi

olan kurulu adlar bitiik yazlr: ileri, Dileri, Genelkurmay,

Yksekretim.

B. Ayr Yazlan Birleik Kelimeler

1. Etmek, edilmek, eylemek, klmak, klnmak, olmak, olunmak
yardmc illeriyle kurulan birleik iller herhangi bir ses dmesine veya tremesine uramazsa ayr yazlr: alt etmek, arz etmek,
azat etmek, bo olmak, dans etmek, el etmek, g etmek, ilan etmek,
kabul etmek, kul etmek, kul olmak, not etmek, oyun etmek, sa olmak,
sz etmek, terk etmek, var olmak, yok etmek, yok olmak.
2. Birleme srasnda kelimelerinden hibiri veya ikinci
kelimesi anlam deiikliine uramayan birleik kelimeler ayr
yazlr.
a. Hayvan trlerinden birinin adyla kurulanlar:
ada bal, ate bal, dil bal, fulya bal, kedi bal, kl
bal, kpek bal, ton bal, ylan bal; ac balk, bykl balk,
dikenli balk.
ard kuu, ar kuu, al kuu, deve kuu, muhabbet kuu, saka
kuu, tarla kuu, yamur kuu; alc ku, bomakl ku, makaral ku.
austos bcei, ate bcei, crcr bcei, hamam bcei, ipek
bcei, uu bcei, uur bcei; al bcek, algc bcek, smkl
bcek.
at sinei, et sinei, meyve sinei, sr sinei, su sinei, uyuz sinei.
deniz ylan, ok ylan, su ylan; Ankara keisi, da keisi, yaban

keisi; fndk faresi, tarla faresi; da san, tarla san; Be tavuu,

da tavuu; Amerika tavan, yaban tavan; kaya rmcei, eytan
rmcei; bal ars, yaban ars; Pekin rdei, yaban rdei; Ankara
kedisi, Van kedisi; Afrika domuzu, yaban domuzu.
b. Bitki trlerinden birinin adyla kurulanlar:
ayrk otu, beparmak otu, rek otu, erelti otu, gzelavrat otu,
kelebek otu, kse otu, pisipisi otu, takran otu, yksk otu; ac ot,
stl ot.
ate iei, uha iei, gzelhatun iei, ipek iei, kpe iei,
lavanta iei, mum iei, yayla iei, yldz iei; lmez iek.
avize aac, ban aac, dantel aac, kt aac, mantar aac,
mercan aac, d aac, pelesenk aac, st aac, tespih aac; kr
aa.
altn kk, boya kk, eir kk, helvac kk, meyan kk; ek
kk, saak kk, yumru kk.
da elmas, yer elmas; al dikeni, deve dikeni; kpek zm, ku
zm; akal armudu, da armudu; at kestanesi, kuzu kestanesi; can
erii, gvem erii; kuzu mantar, yer mantar; su kam, eker kam;
da nanesi, ta nanesi; ay gl, Japon gl; Antep fst, am fst;
srk fasulyesi, soya fasulyesi; Amerika bademi, ta bademi; Afrika
menekesi, deniz menekesi; Japon sarma, kuzu sarma; Hint
inciri, kavak inciri; armut kurusu, kays kurusu; su sarmsa, eker
pancar.
kuru fasulye, kuru incir, kuru soan, kuru zm.
UYARI : iek dnda anlamlar tayan baklaiei (renk),

nariei (renk), suiei (hastalk); ot dnda anlamlar tayan

azotu (barut), sanotu (arsenik); ses dmesine uram olan
reotu ve yaygn bir biimde geleneklemi olan semizotu, dereotu
bitiik yazlr.
c. Nesne, eya ve alet adlarndan biriyle kurulan birleik
kelimeler:
al ta, bilei ta, akmak ta, damla ta, Hacbekta ta, kire
ta, lle ta, Oltu ta, snger ta, ylan ta; buzul ta, damla ta,
dikili ta, kayaan ta, yaprak ta.
arap sabunu, el sabunu; kahve deirmeni, yel deirmeni; kahve
dolab, su dolab; oturma odas; duvar saati, kol saati; duvar
takvimi, masa takvimi; yemek masas; itfaiye arac, kurtarma arac;
masa rts, yatak rts; el kitab, Frenk gmlei, ngiliz anahtar,
ngiliz sicimi; alt geit, tp geit, st geit, ekme demir, ekme kat,
dolma kalem, dnme dolap, kesme kaya, toplu ine, vurmal alglar,
vurmal sazlar, yapma iek.
afyon ruhu, katran ruhu, lokman ruhu, nane ruhu, tuz ruhu.
. Yol ve ulamla ilgili birleik kelimeler: Arnavut kaldrm;
evre yolu, deniz yolu, hava yolu, kara yolu, kei yolu; kpr yol.
d. Durum, olgu ve olay bildiren szlerden biriyle kurulan
birleik kelimeler: ak oturum, ak retim, ana dili, ay tutulmas,
ba ars, ba belas, ba dnmesi, k yolu, zm yolu, dil birlii,
din birlii, g birlii, i birlii, i blm, madde ba, ses uyumu, yer
ekimi.
e. Bilim ve bilgi szleriyle kurulan birleik kelimeler: anlam
bilimi, dil bilimi, edebiyat bilimi, gk bilimi, halk bilimi, ruh bilimi,

toplum bilimi, toprak bilimi, yer bilimi; dil bilgisi, halk bilgisi, ses bilgisi, ekil bilgisi.
f. Yuvar ve kre szleriyle kurulan birleik kelimeler: gz
yuvar, hava yuvar, s yuvar, k yuvar, renk yuvar, yer yuvar;
hava kre, k kre, su kre, ta kre, yar kre, yarm kre.
g. Yiyecek, iecek adlarndan biriyle kurulan birleik kelimeler:
boha brei, su brei, tala brei; badem ya, iek ya, kuyruk
ya; arpa suyu, maden suyu, meyve suyu; kaar peyniri, tulum
peyniri, beyaz peynir; Adana kebab, tas kebab, Urfa kebab; negl
kftesi, zmir kftesi; ezogelin orbas, mercimek orbas, yourt
orbas; irmik helvas, kt helvas, koz helva; ac badem kurabiyesi;
Kemalpaa tatls, peynir tatls, yourt tatls; badem ekeri, balk
yumurtas.
burgu makarna, ubuk makarna, yksk makarna; kakaolu kek,
zml kek; i kfte, ili kfte; dolma biber, kesme eker, szme
yourt, yarma eftali; kuru yemi.
. Gk cisimleri: oban Yldz, Kervan Yldz, Kutup Yldz,
kuyruklu yldz; gk ta, hava ta, meteor ta.
h. Organ veya organ yerine geen szlerden biriyle kurulan
birleik kelimeler: patlak gz, szgn gz; ak kemii, bel kemii,
elmack kemii; sere parmak, ehadet parma, yzk parma; az
dii, kpek dii, st dii; kuyruk sokumu, safra kesesi; atma ka,
takma di, takma kirpik, takma kol; eki surat, kepe surat; gaga
burun (kimse), karga burun, kepe kulak, akr pene, demir yumruk,
kuru kemik.
. Benzetme yoluyla insann bir niteliini anlatmak zere bitki,

hayvan ve nesne adlaryla kurulan birleik kelimeler: etin ceviz,

psz zm; eski kurt, sar yan, samal inek; ar top, eksik etek,
eski toprak, eski tfek, kara maa, sapsz balta.
i. Zamanla ilgili birleik kelimeler: ba bozumu, gece yars, gn
ortas, hafta ba, hafta sonu.
3. -r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en sfat-il ekleriyle
kurulan sfat tamlamas yapsndaki birleik kelimeler ayr yazlr:
bakar kr, alar saat, kar yol, dner sermaye, gler yz, koar
adm, yazar kasa, yeter say; kmaz sokak, gemez ake, grnmez
kaza, lmez iek, tkenmez kalem; akan yldz, doyuran buhar, uan
daire.
4. Renk sz veya renklerden birinin adyla kurulmu isim
tamlamas yapsndaki renk adlar ayr yazlr: bal rengi, duman
rengi, gm rengi, portakal rengi, saman rengi; ate krmzs, boncuk
mavisi, ivit mavisi, gece mavisi, limon sars, safra yeili, st kr.
5. Rengin tonunu belirtmek zere renkten nce kullanlan
sfatlar ayr yazlr: ak mavi, ak yeil, kara sar, kirli sar, koyu
mavi, koyu yeil.
6. Yer adlarnda kullanlan bat, dou, gney, kuzey, gneybat,
gneydou, kuzeybat, kuzeydou, aa, orta, yukar, i, yakn, uzak
kelimeleri ayr yazlr: Dou Anadolu, Bat Trakya, Orta Anadolu,
Kuzey Amerika, Gney Amerika, Orta Asya, Orta Dou, Yakn Dou,
Uzak Dou, Gneybat Anadolu, Asya, Anadolu, Aa Ayranc,
Yukar Ayranc.
7. Kii adlarndan olumu mahalle, bulvar, cadde, sokak, ile,
ky vb. yer ve kurulu adlarnda sondaki unvanlar hari, ahs

adlar ayr yazlr: Yunus Emre Mahallesi; Gazi Mustafa Kemal

Bulvar; Ziya Gkalp Bulvar; Nene Hatun Caddesi; Fevzi akmak
Soka, Cemal Nadir Soka; Koca Mustafapaa; Kzm Karabekir
Eitim Fakltesi, Sultan Ahmet Camii, St mam niversitesi.
8. D, i, te, sra szleriyle oluturulan birleik kelime ve
terimler ayr yazlr: ahlak d, a d, din d, kanun d, olaan
d, yasa d; ceviz ii, hafta ii, yurt ii; zik tesi, kzl tesi, mor
tesi, snr tesi; akl sra, ard sra, pei sra, yan sra.
9. Somut olarak yer belirten alt ve st szleriyle oluturulan
birleik kelime ve terimler ayr yazlr: deri alt, su alt, toprak alt,
yer alt (yzey); arka st, ba st, bbrek st bezi, tepe st
(trakte).
10. Alt, st, ana, n, art, arka, yan, kar, i, d, orta, byk,
kk, sa, sol, pein, bir, iki, tek, ok, ift szlerinin baa
getirilmesiyle oluturulan birleik kelime ve terimler ayr yazlr:
alt yaz; st kat, st kme; ana bilim dal, ana dili; n sz, n yarg;
art damak, art niyet; arka teker; yan cmle, yan etki; kar gr,
kar oy; i sava, i tzk; d bor, d hat; orta kulak, orta oyunu;
byk anne, byk baba; kk harf, kk parmak; sa ak, sa
bek; sol ak, sol bek; pein kir, pein hkm; bir gzeli, bir hcreli; iki
anlaml, iki eeyli; tek eli, tek hcreli; ok dzlemli, ok hcreli; ift
ayakllar, ift kanatllar.

Deyimlerin, kilemelerin ve
Alnt Kelimelerin Yazl
Deyimlerin Yazl
Deyimler ayr yazlr: akntya krek ekmek, am devirmek,
anak tutmak, gnlnden geirmek, gz atmak, kulak asmak, kulak
vermek, antada keklik, devede kulak, yal kuyruk, yz grml.

kilemelerin Yazl
kilemeler ayr yazlr: adm adm, ar ar, akn akn, allak
bullak, aval aval (bakmak), cr cr (tmek), eit eit, derin derin,
gide gide, gzel gzel, kar kar, ks ks (dinlemek), kucak kucak,
p p (damlamak), pr pr, tak tak (vurmak), takm takm, tkr
tkr, yava yava.
bata ka, oluk ocuk, de kalka, eci bc, eri br,
enine boyuna, eski psk, ev bark, konu komu, pl prt, salkm
saak, sere serpe, soy sop, sklm pklm, yana yakla, yarm
yamalak.
m ile yaplm ikilemeler de ayr yazlr: at mat, ocuk mocuk,
dolap molap, kap map, kitap mitap.
sim durum ekleri ve iyelik ekiyle yaplan ikilemeler de ayr

yazlr: ba baa, diz dize, el ele, gz gze, i ie, omuz omuza, yan
yana; batan baa, daldan dala, elden ele, gnden gne, iten ie,
yldan yla; baa ba, bire bir (l), die di, gze gz, teke tek; ard
ardna, bou bouna, gn gnne, pei peine, ucu ucuna.

Alnt Kelimelerin Yazl

Yabanc kkenli kelimelerin yazllaryla ilgili baz noktalar
aada gsterilmitir:
1. ki nszle balayan bat kkenli alntlar, nszler arasna
nl konmadan yazlr: francala, gram, gramer, gramofon, grup,
kral, kredi, kritik, plan, pratik, problem, profesr, program, proje,
propaganda, protein, prova, psikoloji, slogan, snop, spiker, spor, staj,
stil, stdyo, trak, tren, triptik.
Bu tr birka alntda, sz banda veya iki nsz arasnda bir
nl tremitir. Bu nl sylenite de yazlta da gsterilir:
iskarpin, iskele, iskelet, istasyon, istatistik, kulp.
2. inde yan yana iki veya daha fazla nsz bulunan bat
kkenli alntlar, nszler arasna nl konmadan yazlr:
alafranga, apartman, biyogra, elektrik, gangster, kilogram, orkestra,
paragraf, program, telgraf.
3. ki nszle biten bat kkenli alntlar, nszler arasna nl
konmadan yazlr: lm, form, lks, modern, natrmort, psikiyatr,
seks, slayt, teyp.
4. Bat kkenli alntlarn iindeki ve sonundaki g nszleri
olduu gibi korunur: biyogra, diyagram, dogma, magma,

monogra, paragraf, program; arkeolog, demagog, diyalog, lolog,

jeolog, katalog, monolog, psikolog, rolog.
Ancak corafya, fotoraf ve toporaf kelimelerinde gler, ye
dner.
***
Aadaki durumlarda bat kkenli kelimeler, zgn biimleri
ile yazlrlar:
1. Bilim, sanat ve uzmanlk dallarnda kullanlan baz terimler:
andante (mzik), cuprum (kimya), deseptyl (eczaclk), quercus,
terminus technicus (teknik terim).
2. Latin yaz sistemini kullanan dillerden alnma deyim ve
szler: Veni, vidi, vici (Geldim, grdm, yendim.); conditio sine qua
non (Olmazsa olmaz.); eppur si muove (Dnya her eye ramen
dnyor.); to be or not to be (olmak veya olmamak); l'art pour l'art
(Sanat sanat iindir.); l'Etat c'est moi (Devlet benim.); traduttore
traditore (evirmen haindir.); persona non grata (istenmeyen kii).
Mesele falan deildi yle,
To be or not to be kendisi iin;
Bir akam uyudu;
Uyanmayverdi.
(Orhan Veli Kank)

Yabanc zel Adlarn Yazl

Arapa ve Farsa Adlarn Yazl
Arap ve Fars kkenli kii ve yer adlar Trkenin ses ve yap
zelliklerine gre yazlr: Ahmet, Bedrettin, Fuat, Mehmet,
Necmettin, Nizamettin, mer, Rza, Saadettin; Cezayir, Fas, Filistin,
Msr, Suudi Arabistan; Badat, Cidde, Erdebil, Halep, sfahan,
skenderiye, Medine, Mekke, am, iraz, Tahran, Tebriz, Trablusgarp.

Latin
Yaz
Sistemini
Dillerdeki Adlarn Yazl

Kullanan

1. Latin yaz sistemini kullanan dillerdeki zel adlar zgn

biimleriyle yazlr: Beethoven, Byron, Cervantes, Chopin, Eminescu,
Grimm, Horatius, Molire, Puccini, Rousseau, Shakespeare; Bologna,
Buenos Aires, Iorga, Ile-de-France, Karlovy Vary, Latium, Loire,
Mann, New York, Nice, Rio de Janerio, Vaasa, Wuppertal. Ancak
Bat dillerinde kullanlan adlarn okunular ayra iinde
gsterilebilir: Shakespeare (ekspir) vb.
Yabanc zel adlardan tretilmi akm adlar Trke
sylenilerine gre yazlr: Dekartlk, Epikrclk, Kalvenci,
Kalvencilik, Kalvenizm, Kartezyenizm, Lterci, Ltercilik, Markslk,
Marksist, Marksizm.

2. Bat kkenli kii ve yer adlarnn bir blm eskiden beri

dilimizde yerletii biimiyle yazlr: Napolyon, arlken, arl
(Demirba arl); Atina, Brksel, Cenevre, Londra, Marsilya, Mnih,
Paris, Roma, Selanik, Venedik, Viyana, Zrih; Hollanda, Letonya,
Lksemburg.
3. Ait olduu dilde ayr yazlan yer adlar Trkede de ayr
yazlr: Buenos Aires, Frankfurt am Main, Freiburg im Breisgau, Hyde
Park, Mont Blanc, New Orleans, New York, Rio de Janeiro, San
Marino, Wiener Neustadt, Titov Veles.

Yunanca Adlarn Yazl

Yunanca adlar yazlrken Yunan harerinin ses deerlerini
karlayan Trk hareri kullanlr: Homeros, Herodotos, Euripides,
Pindaros, Solon, Sokrates, Aristoteles, Platon, Venizelos, Karamanlis,
Papandreu, Onasis.
Ancak Herodotos, Sokrates, Aristoteles, Platon, Pythagoras,
Eukleides adlar dilimizde yaygn olarak Herodot, Sokrat, Aristo, Eatun,
Pisagor, klid biimlerinde yerlemitir.

Rusa Adlarn Yazl

Rusa zel adlarda Rus harerinin ses deerlerini karlayan
Trk hareri kullanlr: Bolevik, Brejnev, aykovski, ehov,
Dostoyevski, Gogol, Gorbaov, lminskiy, lyi, Katayev, Klyatorny,
Malov, Mendeleyev, Prokofyev, Pukin, olohov, Tolstoy, Yeltsin;

Moskova, Omsk, Orenburg, Petersburg, Volga, Yenisey.

ince ve Japonca Adlarn Yazl

1. ince adlar, Trkede yerlemi biimlerine gre yazlr:
Honan, Huangho, Kanton, Nankin, Pekin, anghay, Vuhan.
incede soyadlar kk adlardan nce gelir. Soyadlar
oklukla tek hecelidir, kk adlar ise bir veya iki heceden oluur.
Bu adlar byk hare balar; heceler arasna izgi konur: Sun
Yat-sen, Lin Yu-tang. Yalnz Konfys gibi yaygnlk kazanm
adlar bitiik yazlr.
2. Japon yer ve kii adlar da Trkede yerlemi biimlerine
gre yazlr: Tokyo, Hiroima, Nagazaki, Osaka, Hokkaydo, Kyoto;
Hirohito, Nobuo Haneda, Kayako Hayashi, Sbuishi Kato, Masao
Mori.

Trk Devlet ve Topluluklarndaki

zel Adlarn Yazl
Trk devlet ve topluluklarndaki zel adlar Trkede yerlemi
syleni biimlerine gre yazlr: Azerbaycan, zbekistan; Takent,
Semerkant, Bak, Bikek; Abdullah Tukay, Abdrrauf Ftrat,
Bahtiyar Vahapzade, Baykonur, Cafer Cebbarl, Cemal Kemal,
Cengiz Aytmatov, slam Kerimov, Muhtar Avazov, Osman Nasr.

Noktalama aretleri
Duygu ve dnceleri daha ak ifade etmek, cmlenin yapsn
ve duraklama noktalarn belirlemek, okumay ve anlamay
kolaylatrmak, szn vurgu ve ton gibi zelliklerini belirtmek
zere noktalama iaretleri kullanlr.
Noktalama iaretlerinden nokta, virgl, noktal virgl, iki
nokta, nokta, soru, nlem, trnak iaretleri, ayra ve kesme ait
olduklar kelimelere bitiik olarak yazlr ve kesme dndaki
iaretlerden sonra bir harf boluu ara verilir.

Nokta ( . )
1. Cmlenin sonuna konur: Trk Dil Kurumu, 1932 ylnda
kurulmutur.
Saatler getike yollara daha mahzun bir sszlk kyordu.
(Reat Nuri Gntekin)
2. Baz ksaltmalarn sonuna konur: Alb. (albay), Dr. (doktor),
Yrd. Do. (yardmc doent), Prof. (profesr), Cad. (cadde), Sok.
(sokak), s. (sayfa), sf. (sfat), vb. (ve bakas, ve benzeri, ve bunun
gibi), Alm. (Almanca), Ar. (Arapa), ng. (ngilizce).
3. Saylardan sonra sra bildirmek iin konur: 3. (nc), 15.
(on beinci); II. Mehmet, XIV. Louis, XV. yzyl; 2. Cadde, 20.

Sokak, 4. Levent.
UYARI: Arka arkaya sralandklar iin virglle veya izgiyle
ayrlan rakamlardan yalnzca sonuncu rakamdan sonra nokta
konur: 3, 4 ve 7. maddeler; XII XIV. yzyllar arasnda.
4. Bir yaznn maddelerini gsteren rakam veya harerden
sonra konur:
I. 1. A. a.
II. 2. B. b.
5. Tarihlerin yazlnda gn, ay ve yl gsteren saylar
birbirinden ayrmak iin konur: 29.5.1453, 29.X.1923.
Tarihlerde ay adlar yazyla da yazlabilir. Bu durumda ay
adlarndan nce ve sonra nokta kullanlmaz: 29 Mays 1453, 29
Ekim 1923.
6. Saat ve dakika gsteren saylar birbirinden ayrmak iin
konur: Tren 09.15'te kalkt. Toplant 13.00te balad.
Tren 17.30'da, hkmet daireleri kapandktan yarm saat sonra
balayacaktr. (Tark Bura)
7. Bibliyograk knyelerin sonuna konur:
Agh Srr Levend, Trk Dilinde Gelime ve Sadeleme Evreleri,
TDK Yaynlar, Ankara, 1960.
8. Be ve beten ok rakaml saylar sondan saylmak zere
l gruplara ayrlarak yazlr ve araya nokta konur: 326.197,
49.750.812, 28.434.250.310.500.

9. Matematikte arpma iareti yerine kullanlr: 4.5=20

Virgl ( , )
1. Birbiri ardnca sralanan e grevli kelime ve kelime
gruplarnn arasna konur:
Frtnadan, souktan, karanlktan ve biraz da korkudan sonra bu
scak, aydnlk ve sevimli odann havasnda erir gibi oldum.
(Halide Edip Advar)
Sessiz dereler, solgun aalar, sar gller
Dillenmi azlarda tutuk dilli gnller
(Faruk Naz amlbel)
Zindana atlan mahkmlar gibi titreerek, haykrarak geri geri
kamaya urayorduk.
(Hseyin Rahmi Grpnar)
2. Sral cmleleri birbirinden ayrmak iin konur: Bir varm,
bir yokmu.
Umduk, bekledik, dndk. (Yakup Kadri Karaosmanolu)
Fakat yol otomobillere yasak olduundan o da herkes gibi
tramvaya biner, kimse kendisine dikkat etmez.
(Falih Rfk Atay)
3. Cmlede zel olarak vurgulanmas gereken gelerden sonra
konur:

Binaenaleyh, biz her vastadan,

noktainazardan istifade ederiz.
(Mustafa Kemal Atatrk)

yalnz

ve

ancak,

bir

4. Uzun cmlelerde yklemden uzak dm olan geleri

belirtmek iin konur:
Saniye Hanmefendi, merdivenlerde olunun ayak seslerini duyar
duymaz, hasretlisini karlamaya atlan bir gen kadn gibi,
koltuundan frlam ve ona kapy kendi eliyle amaya gelmiti.
(Yakup Kadri Karaosmanolu)
5. Cmle iinde ara szleri ve ara cmleleri ayrmak iin
konur:
imdi, efendiler, msaade buyurursanz, size bir sual soraym.
(Mustafa Kemal Atatrk)
6. Anlama g kazandrmak iin tekrarlanan kelimeler arasna
konur:
Akam, yine akam, yine akam,
Gllerde bu dem bir kam olsam! (Ahmet Haim)
Kopar sonbahar tellerinden
Derinden, derinden, derinden
Biten yazla balar keder musikisi (Yahya Kemal Beyatl)
7. Trnak iinde olmayan aktarma cmlelerinden sonra konur:
Data'ya yarn gideceim, dedi.

ehirde ilk nce hkmet doktoruyla karlatm.

Bugnlerde bam kamaya vakit bulamyorum, dedi.
(Reat Nuri Gntekin)
8. Konuma izgisinden nce konur:
Bahe kapsn at. Sermet Beye,
Bu anahtar kk de aar, dedi. (mer Seyfettin)
9. Kendisinden sonraki cmleye bal olarak ret, kabul ve
tevik bildiren hayr, yok, evet, peki, pekl, tamam, olur, hayhay,
bastne, yle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur: Peki,
gideriz. Olur, ben de size katlrm. Hayhay, memnun oluruz. Haydi,
ge kalyoruz.
Evet, krk seneden beri Trke merhale merhale Trkleiyor.
(Yahya Kemal Beyatl)
10. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime
gruplaryla yap ve anlam bakmndan balants olmadn
gstermek ve anlam karkln nlemek iin kullanlr:
Bu, tek gzl, gen fakat ihtiyar grnen bir adamcazdr.
(Halit Ziya Uaklgil)
Bu gece, elenceleri ilerine sinmedi.
(Reat Nuri Gntekin)
11. Hitap iin kullanlan kelimelerden sonra konur:

Efendiler, bilirsiniz ki hayat demek, mcadele, msademe

demektir.
(Mustafa Kemal Atatrk)
Sayn Bakan,
Sevgili Kardeim,
Deerli Arkadam,
12. Saylarn yazlnda, kesirleri ayrmak iin konur: 38,6
(otuz sekiz tam, onda alt), 25,33 (yirmi be tam, yzde otuz ),
0,45 (sfr tam, yzde krk be).
13. Bibliyograk knyelerde yazar, eser, basmevi vb.
maddelerden sonra konur:
Falih Rfk Atay, Tuna Kylar, Remzi Kitabevi, stanbul, 1938.
Yazarn soyad nce yazlmsa soyadndan sonra da virgl
konur:
Ergin, Muharrem, Dede Korkut Kitab, Ankara, 1958.
UYARI: Metin iinde ve, veya, yahut balalarndan nce de
sonra da virgl konmaz:
Nihat sabaha kadar uyuyamad ve afak skerken Faik'e bol teekkrlerle dolu bir kt brakarak iki gn evvelki cephe dn kyafeti
ile sokaa frlad. (Peyami Safa)
Ben Atatrk'le veya iki defa karlatm.
(Burhan Felek)

Ya evk iinde harap ol ya ak iinde gnl

Ya lale amaldr gsmzde yahut gl!
(Yahya Kemal Beyatl)
UYARI: Metin iinde tekrarl balalardan nce ve sonra
virgl konmaz:
Hem gider hem alar.
Ya bu deveyi gtmeli ya bu diyardan gitmeli. (Atasz)
Gerek nesirde gerek nazmda yeni bir syleyie ulalmtr.
Siz ister inann ister inanmayn, bir gn bile durmam.
Ne kz verir ne dnr kstrr.
UYARI: Cmlede pekitirme ve balama grevinde kullanlan
da / de balacndan sonra virgl konmaz:
mlamz, lisanmz dzelince lisanmz da kafamz dzelince
dzelecek, nk o da ancak onlar kadar bozuktur, fazla deil!
(Yahya Kemal Beyatl)
UYARI: Metin iinde -nca / -ince anlamnda zarf-il grevinde
kullanlan m / mi ekinden sonra virgl konmaz:
Ben a yattm m kt kt ryalar grrm nedense.
(Orhan Kemal )
yle zekiler vardr, konutular m azlarndan bal akyor sanrsn.
(Attila lhan)

UYARI: art ekinden sonra virgl konmaz:

Tenha kelerde az aza konuurken yanlarna biri gelecek
olursa hemen susuyorlard. (Reat Nuri Gntekin)
Gr gzlerinle de akln yatarsa anlatver millete.
(Tark Bura)
UYARI: Metin iinde zarf-il
kelimelerden sonra virgl konmaz:

ekleriyle

oluturulmu

Cumalar bahede bulutuka kza kendisinin adi bir mektep

talebesi olmadn anlatmaya alyordu. (Halide Edip Advar)
imdiye dek, ben kendimi bildim bileli kimse Deirmenoluk
kynden kap da baka kyde obanlk, yanamalk etmedi.
(Yaar Kemal)
Meydanla varmadan bir iki defa smail kendisini grd m diye
kahveye bakt. (Necati Cumal)
Ancak yemekte bir karara varp arkadana dikkatli dikkatli
bakarak konutu. (Samim Kocagz)

Noktal Virgl ( ; )
1. Cmle iinde virgllerle ayrlm tr veya takmlar
birbirinden ayrmak iin konur: Erkek ocuklara Doan, Turul,
Aslan, Orhan; kz ocuklara ise nci, iek, Gnl, Yonca adlar
verilir. Trkiye, ngiltere, Azerbaycan; stanbul, Londra, Bak.

2. geleri arasnda virgl bulunan sral cmleleri birbirinden

ayrmak iin konur: Sevinten, heyecandan iim iime smyor;
barmak, kahkahalar atmak, alamak istiyorum. At lr, meydan
kalr; yiit lr, an kalr.

ki Nokta ( : )
1. Kendisinden sonra rnek verilecek cmlenin sonuna konur:
Yeni harer alndktan sonra eski yaz ile bir tek kelime bile yazmayan iki kii grmmdr: Atatrk ve nn!
(Falih Rfk Atay)
Budayla arpadan baka ne biter bu topraklarda?
Ziraat sayar:
Yulaf, pancar, zerzevat, ttn...
(Falih Rfk Atay)
2. Kendisinden sonra aklama yaplacak cmlenin sonuna
konur:
Bu kararn istinat ettii en kuvvetli muhakeme ve mantk u idi:
Esas, Trk milletinin haysiyetli ve erei bir millet olarak yaamasdr.
(Mustafa Kemal Atatrk)
Kendimi takdim edeyim: Meclis ktiplerindenim.
(Falih Rfk Atay)

Derler: nsanda derin bir yaradr kkszlk;

Budur lemde hudutsuz ve hazin kszlk.
(Yahya Kemal Beyatl)
3. Ses biliminde uzun nly gstermek iin kullanlr: a:ile,
ka:til, usu:le, i:cat.
4. Edeb eserlerdeki karlkl konumalarda, konuan kiinin
adndan sonra konur:
Bilge Kaan: Trklerim, iitin!
stten gk kmedike
alttan yer delinmedike
lkenizi, trenizi kim bozabilir sizin?
Koro : Ge erer bamz
banla senin !
Bilge Kaan : Ulusum birleip ycelsin diye
gece uyumadm, gndz oturmadm.
Trklerim Bilge Kaan der bana.
Ben her eyi onlar iin bildim.
Nbetteyim ! (A. Turan Oazolu)
5. Genel A adreslerinde kullanlr: http://tdk.org.tr
6. Matematikte blme iareti olarak kullanlr: 56:8=7,

100:2=50

Nokta ( ... )
1. Tamamlanmam cmlelerin sonuna konur:
Ne are ki irkinlii hemencecik ve herkes tarafndan grlveriyordu da, bu yan... (Tark Bura)
2. Kaba sayld iin veya bir baka sebepten tr
aklanmak istenmeyen kelime ve blmlerin yerine konur:
Klavuzu karga olann burnu b...tan kmaz.
Arabac B...'a yaklatn sylyor, ikide bir frsat bularak
arabann iine doru ban eviriyordu.
(Ahmet Hamdi Tanpnar)
3. Alntlarda; bata, ortada ve sonda alnmayan kelime ve
blmlerin yerine konur:
... derken ehrin te bandan bouk bouk sesler gelmeye balad...
(Tark Bura)
4. Szn bir yerde kesilerek geri kalan blmn okuyucunun
hayal dnyasna brakldn gstermek veya ifadeye g katmak
iin konur:
Sana uurlar olsun... Ayrlyor yolumuz!
(Faruk Naz amlbel)
Binaenaleyh,

biz

her

vastadan,

yalnz

ve

ancak,

bir

noktainazardan istifade ederiz. O noktainazar udur: Trk milletini,

medeni cihanda, layk olduu mevkiye isat etmek ve Trk
cumhuriyetini sarslmaz temelleri zerinde, her gn, daha ziyade
takviye etmek...
(Mustafa Kemal Atatrk)
5. nlem ve seslenmelerde anlatm pekitirmek iin konur:
Glgeler yaklatlar. Bir adm kalnca onu kyafetinden tandlar:
Koca Ali... Koca Ali, be!..
(mer Seyfettin)
6. Karlkl konumalarda, yeterli olmayan, eksik braklan
cevaplarda kullanlr:
Yabanc yok!
Kimsin?
Ali...
Hangi Ali?
...
Sen misin, Ali usta?
Benim!..
Ne aryorsun bu vakit buralarda?
Hi...
Nasl hi? Suya ekicini mi drdn yoksa !..

 !.. (mer Seyfettin)

UYARI: nokta yerine iki veya daha ok nokta kullanlmaz.

Soru areti ( ? )
1. Soru bildiren cmle veya szlerin sonuna konur:
Ne zaman tkenecek bu yollar, arabac? (Faruk Naz amlbel)
Sular m yand? Neden tunca benziyor mermer? (Ahmet Haim)
Atatrk bana sordu:
Yeni yazy tatbik etmek iin ne dndnz? (Falih Rfk Atay)
Soru eki ve soru kelimesi kullanlmadan ezgili syleyilerde
soru iareti kullanlr:
Gmrkteki memur ban kaldrd:
Adnz?
2. Bilinmeyen, kesin olmayan veya pheyle karlanan yer,
tarih vb. durumlar iin kullanlr: Yunus Emre (1240?-1320), (Doum
yeri: ?).
Trk halk felsefesinin, Trk nkteciliinin ve mizah dehasnn byk mmessili Nasreddin Hoca da (Hce Nasirddin) bu asrda yaamtr (1208 ?-1284).
(Trk Dnyas El Kitab)
Ankara'dan Konya'ya 1,5 (?) saatte gitmi.

1496 (?) ylnda doan Fuzuli ...

UYARI : m / mi eki -nca / -ince anlamnda zarf-il ileviyle
kullanldnda soru iareti konmaz: Akam oldu mu srler dner.
Hava karard m eve gideriz.
Bahar gelip de nehir al al kabarmaya balamaz m iimi geri
kalm bir saat huzursuzluu kaplard.
(Haldun Taner)
UYARI : Soru ifadesi tayan sral ve bal cmlelerde soru
iareti en sona konur:
ok yakndan m bu sesler, ok uzaklardan m?
skdar'dan m, Hisar'dan m, Kavaklar'dan m?
(Yahya Kemal Beyatl)

nlem areti ( ! )
1. Sevin, kvan, ac, korku, ama gibi duygular anlatan
cmlelerin sonuna konur:
Ne mutlu Trkm diyene! (Mustafa Kemal Atatrk)
Hava ne kadar da scak!
Ak olsun!
Ne kadar akll adamlar var!
2. Seslenme, hitap ve uyar szlerinden sonra konur:

Ordular! lk hedeniz Akdenizdir, ileri!

(Mustafa Kemal Atatrk)
Ey Trk genlii! Birinci vazifen, Trk istiklalini, Trk cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza ve mdafaa etmektir. (Mustafa Kemal
Atatrk)
Ak tolgal beylerbeyi haykrd: lerle!
(Yahya Kemal Beyatl)
Dur, yolcu! Bilmeden gelip bastn
Bu toprak bir devrin batt yerdir.
(Necmettin Halil Onan)
UYARI: nlem iareti, seslenme ve hitap szlerinden hemen
sonra konulabilecei gibi cmlenin sonuna da konabilir:
Arkada, biz bu yolda trkler tuttururken
Sana uurlar olsun... Ayrlyor yolumuz!
(Faruk Naz amlbel)
3. Alay, kinaye veya kmseme anlam kazandrlmak istenen
szden hemen sonra yay ayra iinde nlem iareti kullanlr:
steseymi bir gnde bitirirmi (!) ama ne yazk ki vakti yokmu (!).
Adam, akll (!) olduunu sylyor.
UYARI: nlemden sonra nokta yerine iki nokta konulmas
yeterlidir.

Gk ekini bier gibi!.. Baaklar daha dolmadan. (Tark Bura)

Ksa izgi ( - )
1. Satra smayan kelimeler blnrken satr sonuna konur:
Souktan m titriyordum, yoksa heyecandan, zntden mi bilmem. Havuzun suyu bulank. Kapnn saatleri 12'yi gemi. Kanepelerde kimseler yok. Tramvay ne fena gcrdad! Tramvaydaki adam
bir tan- dk m idi acaba? Ne diye yle dnp dnp bakt? Yoksa
kimsecik- lerin oturmad kanepelerde bu saatte pek babolar m
oturur?
(Sait Faik Abasyank)
2. Ara szleri ve ara cmleleri ayrmak iin kullanlr:
Kk bir sr -drt inekle birka koyun- kye giren geni yolun
aznda durmutu. (mer Seyfettin)
3. Dil bilgisinde kkleri ve ekleri ayrmak iin konur: al-,
dur-ak, gr-g-sz-lk.
4. Fiil kk ve gvdelerini gstermek iin kullanlr: al-, dur-,
gr-, ver-; baar-, kana-, okut-, tala-, yazdr-.
5. Eklerin bana konur: -ak, -den, -, -lk.
6. Heceleri gstermek iin kullanlr: a-ra-tr-ma, bi-le-zik,
du-ru-ma, ku-yum-cu-luk, prog-ram, ya-zar-lk.
7. Kelimeler arasnda -den...-a, ve, ile, ila, arasnda
anlamlarn vermek iin kullanlr: Trke-Franszca Szlk,

Aydn-zmir yolu, Ankara-stanbul uak seferleri, Trk-Alman

ilikileri, Ural-Altay dil grubu, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi,
09.30-10.30, Beikta-Fenerbahe karlamas, Manas Destan'nda
soy-dil-din geni, 1914-1918 Birinci Dnya Sava, 2003-2004
retim yl.
8. Matematikte karma iareti olarak kullanlr: 50-20=30

Uzun izgi ()
Yazda satr bana alnan konumalar gstermek iin
kullanlr. Buna konuma izgisi de denir.
Arabamz tutarken Erciyes'in yolunu:
Hanc dedim bildin mi Maral eyholu'nu?
Gzleri uzun uzun burkuldu kald bende,
Dedi:
Hana sa indi, l kt geende!
(Faruk Naz amlbel)
Frankfurt'a gelene herkesin sorduu unlardr:
Eski ehri gezdin mi?
Rothshild'in evine gittin mi?
Goethe'nin evini gezdin mi?
(Ahmet Haim)

Oyunlarda uzun izgi konuann adndan sonra da konabilir:

Stk Bey Kaleyi kurtarmak iin daha gzel bir are var.
Gerekten lecek adam ister.
slam Bey Ben daha lmedim.
(Namk Kemal)
UYARI : Konumalar trnak iinde verildiinde uzun izgi kullanlmaz.

Eik izgi ( / )
1. Yan yana yazlmas gereken durumlarda msralarn arasna
konur: Korkma! Snmez bu afaklarda yzen al sancak / Snmeden
yurdumun stnde tten en son ocak / O benim milletimin yldzdr
parlayacak / O benimdir o benim milletimindir ancak. (Mehmet
Akif Ersoy)
2. Adres yazarken apartman numaras ile daire numaras
arasna ve semt ile ehir arasna konur: Altay Soka, Nu.: 21/6
Kurtulu / ANKARA
3. Tarihlerin yazlnda gn, ay ve yl gsteren saylar
birbirinden ayrmak iin konur: 18/11/1969, 15/IX/1994.
4. Dil bilgisinde eklerin farkl biimlerini gstermek iin
kullanlr: -a/-e, -an /-en, -lk /-lik, -madan /-meden.
5. Genel A adreslerinde kullanlr: http://tdk.gov.tr
6. Matematikte blme iareti olarak kullanlr: 70/2=35

Ters Eik izgi ( \ )

Bilgisayar yazlmlarnda art arda gelen dizinleri birbirinden
ayrt etmek iin kullanlr: C:\Dos>MD \Oyun

Trnak areti ( )
1. Baka bir kimseden veya yazdan olduu gibi aktarlan
szler trnak iine alnr: Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinin n
cephesinde Atatrk'n Hayatta en hakiki mrit ilimdir. vecizesi yer
almaktadr. Ulu nderin Ne mutlu Trkm diyene! sz her Trk'
duygulandrr.
Baknz, air vatan ne gzel tarif ediyor:
Bayraklar bayrak yapan stndeki kandr.
Toprak eer urunda len varsa vatandr.
UYARI : Trnak iindeki alntnn sonunda bulunan iaret
(nokta, soru iareti, nlem iareti vb.) trnak iinde kalr: Akl
yata deil batadr. atasz yzyllarn tecrbesinden szlp gelen
bir gerei ifade etmiyor mu?
zmir zerine dnyada bir ehir daha yoktur! diyorlar.
(Yahya Kemal Beyatl)
UYARI : Uzun alntlarda her paragraf ayr ayr trnak iine
alnr.

2. zel olarak belirtilmek istenen szler trnak iine alnr: Yeni

bir bar taarruzu balad.
3. Cmle ierisinde kitaplarn ve yazlarn adlar ve balklar
trnak iine alnr:
Yahya Kemal'in baz iirleri Kendi Gk Kubbemiz ad altnda
kt.
(Ahmet Hamdi Tanpnar)
Yazm Kurallar blmnde baz uyarlara yer verilmitir.
UYARI: Cmle ierisinde zel olarak belirtilmek istenen
szler, kitaplarn ve yazlarn adlar ve balklar trnak iine
alnmakszn koyu yazlarak veya eik yazyla (italik) dizilerek de
gsterilebilir:
Hyk sz Anadolu'da tepe olarak geer.
Cahit Stk'nn airin lm iirini Yahya Kemal ok sevmiti.
(Ahmet Hamdi Tanpnar)
UYARI : Trnak iine alnan szlerden sonra kesme iareti
kullanlmaz: Yahya Kemalin Aziz stanbulunu okudunuz mu?
4. Bibliyograk knyelerde makale adlar trnak iinde verilir.

Tek Trnak areti ( )

Trnak iinde verilen ve yeniden trnaa alnmas gereken bir
sz belirtmek iin kullanlr:

Edebiyat retmeni iirler iinde Han Duvarlar gibisi var

m? dedi ve Faruk Nazin bu gzel iirini okumaya balad.
Atatrk henz Gazi Mustafa Kemal Paa idi. Benden ona
dair bir kitap iin n sz istemilerdi.
(Falih Rfk Atay)

Denden areti (")

Bir yazdaki maddelerin sralanmasnda veya bir izelgede alt
alta gelen ayn szlerin, sz gruplarnn ve saylarn tekrar
yazlmasn nlemek iin kullanlr:
a. Etken il
b. Edilgen "
c. Dnl "
. te "

Yay Ayra ( ( ) )
1. Cmlenin yapsyla dorudan doruya ilgili olmayan
aklamalar iin kullanlr:
Anadolu kentlerini, kylerini (Ky szn de ekinerek yazyorum.)
gezsek bile grmek iin deil, kendimizi gstermek iin geziyoruz.

(Nurullah Ata)
UYARI: Yay ayra iinde bulunan zel isimler ve yarg bildiren
anlatmlar byk hare balar ve sonuna uygun noktalama iareti
getirilir.
UYARI : Hakknda aklama yaplan sze ait ek, ayra
kapandktan sonra yazlr:
Yunus Emre (1240?- 1320)'nin...
2. Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuann hareketlerini,
durumunu aklamak ve gstermek iin kullanlr:
htiyar (Yava yava Kaymakama yaklar.) Ne oluyor
beyefendi? Allah rzas iin bana da anlatn...
(Reat Nuri Gntekin)
3. Alntlarn aktarld eseri veya yazar gstermek iin
kullanlr:
Cihann tarihi, vatan urunda senin kadar uraan, kann dken
bir millet daha gsteremez. Senin kadar kimse kendi vatanna sahip
olmaya hak kazanmamtr. Bu vatan ya senindir, ya kimsenin.
(Ahmet Hikmet Mftolu)
Ein var, aiyann var, baharn var ki beklerdin
Kyametler koparmak neydi ey blbl, nedir derdin?
(Mehmet Akif Ersoy)
4. Alntlarda, bata, ortada ve sonda alnmayan kelime ve

blmlerin yerine konulan nokta, yay ayra iine alnabilir.

5. Bir sze alay, kinaye veya kmseme anlam kazandrmak
iin kullanlan nlem iareti yay ayra iine alnr.
6. Bir bilginin pheyle karlandn veya kesin olmadn
gstermek iin kullanlan soru iareti yay ayra iine alnr.
7. Bir yaznn maddelerini gsteren say ve harerden sonra
kapama ayrac konur:
I) 1) A) a)
II) 2) B) b)

Keli Ayra ( [ ] )
1. Ayra iinde ayra kullanlmas gereken durumlarda yay
ayratan nce keli ayra kullanlr:
Halikarnas Balks [Cevat akir Kabaaal (1886-1973)] en
gzel eserlerini Bodrum'da yazmtr.
2. Bibliyograk knyelere ilikin baz ayrntlar gstermek iin
kullanlr: Reat Nuri [Gntekin], alkuu, Dersaadet, 1922.
Server Bedi [Peyami Safa]

Kesme areti ( ' )

1. Aada sralanan zel adlara getirilen iyelik, durum ve
bildirme ekleri kesme iaretiyle ayrlr:

a. Kii adlar, soyadlar ve takma adlar: Atatrkm, Fatih

Sultan Mehmete, Muhibbinin, Gl Babaya, Sultan Anann,
Yurdakuldan, Kzm Karabekiri, Yunus Emreyi, Ziya Gkalptan,
Rek Halit Karaym, Ahmet Cevat Emredir, Namk Kemalse.
UYARI : Sonunda p, , t, k nszlerinden biri bulunan Ahmet,
elik, iek, Halit, Mehmet, Mesut, Murat, zbek, Recep, Yiit,
Bosna-Hersek, Gaziantep, Kerkk, Sinop, Tokat, Zonguldak gibi zel
adlara nlyle balayan ek getirildiinde kesme iaretine ramen
Ahmedi, elii, iei, Halidi, Mehmedi, Mesudu, Murad, zbei,
Recebi, Yiidi, Bosna-Hersei, Gaziantebi, Kerk, Sinobu, Tokad,
Zongulda biiminde son ses yumuatlarak sylenir.
UYARI: zel adlar iin yay ayra iinde bir aklama
yapldnda kesme iareti yay ayratan sonra konur: Yunus Emre
(1240?-1320)'nin, Yakup Kadri (Karaosmanolu)'nin.
Ancak cins isimler iin yaplan aklamalarda yay ayratan
sonra doal olarak kesme iaretine gerek yoktur: mek ili (ek
il)nin geni zaman ahs ekleriyle ekilir.
UYARI : zel adlar yerine kullanlan "o" zamiri cmle iinde
byk hare yazlmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme
iaretiyle ayrlmaz.
b. Millet, boy, oymak adlar: Trkm, Almansnz, ngilizden,
Rusmu, Ouzun, Kazaka, Krgzm, zbeke, Karakeilinin,
Hacmusalya.
c. Devlet adlar: Trkiye Cumhuriyetini, Osmanl Devletindeki,
Amerika Birleik Devletlerine, Azerbaycan Cumhuriyetinden.
. Din ve mitoloji ile ilgili zel adlar: Allahn, Tanrya,

Cebrailden, Zeusu.
d. Kta, deniz, nehir, gl, da, boaz, geit, yayla; lke, blge,
il, ile, ky, semt, bulvar, cadde, sokak vb. corafyayla ilgili yer
adlar: Asyann, Marmara Denizinden, Akdenizi, Meri Nehrine,
Van Glne, Ar Dann, anakkale Boaznn, Zigana
Geidinden, Uzunyaylaya, Trkiyedir, Anadoluda, Dou
Anadoluya, Ankaraym, Sungurluya, Ziya Gkalp Bulvarndan,
Yldz Mahallesine, Taksim Meydanndan, Reat Nuri Sokana.
UYARI: Yer bildiren zel isimlerde ksaltmal syleyi sz
konusu olduu zaman ekten nce kesme iareti kullanlr:
Hisardan, Boazdan.
e. Gk bilimiyle ilgili adlar: Jpiterden, Vens, Halleyin,
Merihe, Bykayda, Yedikardeten, Samanyolunda.
f. Saray, kk, han, kale, kpr, ant vb. adlar: Dolmabahe
Saraynn, ankaya Kkne, Sait Halim Paa Yalsndan, Ankara
Kalesinden, Horozlu Hann, Galata Kprsnn, Bilge Kaan
Abidesinde, anakkale ehitleri Antna.
g. Kitap, dergi, gazete ve sanat eseri (tablo, heykel, mzik vb.)
adlar: Nutukta, Safahattan, Kiralk Konakta, Sinekli Bakkal,
Hrriyette, Resm Gazetede, Onuncu Yl Marn, Yunus Emre
Oratoryosunu, Atatrk Uluslararas Bar dln.
. Kanun, tzk, ynetmelik, ynerge ve genelge adlar: Mill
Eitim Temel Kanununa, Medeni Kanunun, Atatrk Uluslararas
Bar dl Tznde, Telif Hakk Yayn ve Sat Ynetmeliinin.
UYARI: Belli bir kanun, tzk, ynetmelik kastedildiinde
byk hare yazlan kanun, tzk, ynetmelik szlerinin ek almas

durumunda kesme iareti kullanlr: Bu Kanunun 17. maddesinin c

bendi... Yukarda ad geen Ynetmelikin 2nci maddesine gre... vb.
h. Hayvanlara verilen zel adlar: Sarkzn, Karabaa,
Pamuku, Minnotan.
UYARI: Kurum, kurulu, kurul ve i yeri adlarna gelen ekler
kesmeyle ayrlmaz: Trkiye Byk Millet Meclisine, Trk Dil
Kurumundan, Trkiye Petrolleri Anonim Ortaklna, Dil ve TarihCorafya Fakltesi Dekanlna, Hacettepe niversitesi Rektrlne,
Trk Dili ve Edebiyat Blm Bakanlnn; Bakanlar Kurulunun,
Danma
Kurulundan,
Yrtme
Kuruluna;
Mavi
Ke
Bakkaliyesinden, Gimann.
UYARI : zel adlara getirilen yapm ekleri, okluk eki ve
bunlardan sonra gelen dier ekler kesmeyle ayrlmaz: Trklk,
Trklemek, Trk, Trklk, Trke, Mslmanlk, Hristiyanlk,
Avrupal, Avrupallamak, Aydnl, Konyal, Bursal, Ahmetler,
Mehmetler, Yakup Kadriler, Trklerin, Trkln, Trklemekte,
Trkenin,
Mslmanlkta,
Hollandaldan,
Hristiyanlktan,
Atatrkln.
2. Kii adlarndan sonra gelen sayg szlerine getirilen ekleri
ayrmak iin konur: Nihat Beye, Aye Hanmdan, Mahmut
Efendiye, Enver Paaya vb.
UYARI: Unvanlardan sonra gelen ekler kesmeyle ayrlmaz:
Cumhurbakannca, Babakanca, Trk Dil Kurumu Bakanna gre
vb.
3. Ksaltmalara getirilen ekleri ayrmak iin konur: TBMM'nin,
TDK'nin, BM'de, ABD'de, TV'ye.

UYARI : Sonunda nokta bulunan ksaltmalarla s iaretli

ksaltmalar kesmeyle ayrlmaz. Bu tr ksaltmalarda ek noktadan
ve s iaretinden sonra, kelimenin ve s iaretinin okunuuna
uygun olarak yazlr: vb.leri, Alm.dan, ng.yi; cme (santimetre
kpe), mye (metre kareye), 64ten (alt ss drtten).
4. Saylara getirilen ekleri ayrmak iin konur: 1985'te, 8'inci
madde, 2'nci kat; 7,65lik, 9,65lik.
1919 senesi Maysnn 19'uncu gn Samsun'a ktm.
(Mustafa Kemal Atatrk)
5. iirde seslerin l dolaysyla dtn gstermek iin
kesme iareti kullanlr:
Bir ok attm karl dan ardna
Dt n'ola sevdiimin yurduna
l yanmazken ben yanarm derdine
Engel aramz at n'eyleyim (Karacaolan)
6. Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayrmak iin konur:
a'dan z'ye kadar, b'nin m'ye dnmesi, Trkede -lk'la yaplm
szler.
UYARI: Akm, a ve dnem adlarndan sonra gelen ekler
kesmeyle ayrlmaz: Eski an, Ykselme Dneminin, Cumhuriyet
Dnemi Trk Edebiyatna.

Hece Yaps ve Satr Sonunda

Kelimelerin Blnmesi
Trkede kelime iinde iki nl arasndaki nsz, kendinden
sonraki nlyle hece kurar: a-ra-ba, bi-i-mi-ne, in-sa-nn, ka-ra-ca,
alt-lk, al-d.
Kelime iinde yan yana gelen nszlerden sonuncusu
kendisinden sonraki nlyle, dierleri kendilerinden nceki
nlyle hece kurar: bir-lik, sev-mek, Trk-e, Kork-maz.
Bat kkenli kelimeler, Trkenin hece yapsna gre hecelere
ayrlr: band-rol, kont-rol, port-re, prog-ram, sant-ral, srp-riz,
tund-ra, volf-ram.
Trkede satr sonunda kelimeler blnebilir, fakat heceler
blnemez. Satra smayan kelimeler blnrken satr sonuna
ksa izgi (-) konur.
Burasn ilk defa gryormu gibi duvarlara, perdelere, mblelere,
eyalara bakyor, hayret ediyordu. Btn bu muhitte Trk hayatna,
Trk ruhuna ait bir glge, bir izgi bile yoktu. Birden Bursa'daki ocukluunun
getii babaevini hatrlad; sofada rahat ve beyaz rtl divanlar vard.
(mer Seyfettin)

Bitiik yazlan kelimelerde de bu kurala uyulur: ba--ret-men,

il-ko-kul, Ka-ra-os-ma-no-lu.
Ayrmada satr sonunda ve satr banda tek harf braklmaz:
........................................................................................... uurtma deil,
...........................................................................................uurtma;
...........................................................................................mdafaa deil,
...........................................................................................mdafaa;
Kesme iareti satr sonuna geldiinde yalnz kesme iareti kullanlr; ayrca izgi kullanlmaz.
...........................................................................................Edirne'
nin...
...........................................................................................Ankara'
dan...
...........................................................................................1996'
da...

Ksaltmalar
Ksaltma; bir kelime, terim veya zel adn, ierdii harerden
biri veya birka ile daha ksa olarak ifade edilmesi ve
simgeletirilmesidir. Ksaltmalarla ilgili kurallar unlardr:
1. Kurulu, kitap, dergi ve yn adlarnn ksaltmalar genellikle
her kelimenin ilk harnin byk olarak yazlmasyla yaplr:
TBMM (Trkiye Byk Millet Meclisi), TDK (Trk Dil Kurumu),
ABD (Amerika Birleik Devletleri); KB (Kutadgu Bilig); TD (Trk
Dili), TK (Trk Kltr), TDED (Trk Dili ve Edebiyat Dergisi); B
(bat), D (dou), G (gney), K (kuzey); GB (gneybat), GD
(gneydou), KB (kuzeybat), KD (kuzeydou).
Ancak bazen kelimelerin, zellikle son kelimenin birka
harnin ksaltmaya alnd da grlr. Bazen de aradaki
kelimelerden hi harf alnmad olur. Bu tr ksaltmalarda,
ksaltmann aklda kalabilmesi iin yeni bir kelime oluturma
amac gdlr: BOTA (Boru Hatlar ile Petrol Tama Anonim
irketi), LESAM (lim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birlii),
TMER (Trke retim Merkezi).
Geleneklemi olan T.C. (Trkiye Cumhuriyeti) ve T. (Trke)
ksaltmalarnn dnda byk harerle yaplan ksaltmalarda
nokta kullanlmaz.
2. Element ve llerin uluslararas ksaltmalar kabul
edilmitir: C (karbon), Ca (kalsiyum), Fe (demir); m (metre), mm
(milimetre), cm (santimetre), km (kilometre), g (gram), kg

(kilogram), l (litre), hl (hektolitre), mg (miligram), m (metre kare),

cm (santimetre kare).
3. Kurulu, kitap, dergi ve yn adlaryla element ve llerin
dnda kalan kelime veya kelime gruplarnn ksaltlmasnda, ilk
hare birlikte kelimeyi oluturan temel harer dikkate alnr.
Ksaltlan kelime veya kelime grubu; zel ad, unvan veya rtbe
ise ilk harf byk; cins isim ise ilk harf kk olur: Alm.
(Almanca), ng. (ngilizce), Kocatepe Mah. (Kocatepe Mahallesi),
Gniz Sok. (Gniz Soka), Prof. (Profesr), Dr. (Doktor), Av.
(Avukat), Alb. (Albay), Gen. (General); is. (isim), sf. (sfat), hzl.
(hazrlayan), ev. (eviren), ed. (edebiyat), z. (zik), kim. (kimya).
***
Kk harerle yaplan ksaltmalara getirilen eklerde
kelimenin okunuu esas alnr: cm'yi, kg'dan, mm'den, YKrun.
Byk harerle yaplan ksaltmalara getirilen eklerde ise ksaltmann son harnin okunuu esas alnr: BDT'ye, TDKden, THY'de,
TRT'den, YTLnin. Ancak ksaltmas byk harerle yapld hlde
bir kelime gibi okunan ksaltmalara getirilen eklerde ksaltmann
okunuu esas alnr: ASELSAN'da, BOTA'n, NATO'dan,
UNESCO'ya.
Sonunda nokta bulunan ksaltmalar kesmeyle ayrlmaz. Bu tr
ksaltmalarda ek, noktadan sonra ve kelimenin okunuuna uygun
olarak yazlr: Alm.dan, ng.yi, vb.leri.
Tonsuz (sert) nszle biten ksaltmalar, ek aldklar zaman
okunuta tonsuz ses tonlulatrlmaz: AGK'in (AG'in deil),
CMUK'un (CMU'un deil), RTK'e (RT'e deil), TBTAK'n
(TBTA'n deil).

Ancak birlik kelimesiyle yaplan ksaltmalarda syleyite k'nin

yumuatlmas
normaldir:
UKOBRLK'e
(sylenii
UKOBRLE), FSKOBRLK'in (sylenii FSKOBRLN).

KISALTMALAR DZN
A

Alay

AA

Anadolu Ajans

AAFSE

Gney Avrupa Mttek Hava Kuvvetleri

(Allied Air Forces Southern Europe)

AAM

Atatrk Aratrma Merkezi

AB

Avrupa Birlii

ABD

Amerika Birleik Devletleri

ABS

Motorlu tatlarda fren sistemi (Antilock

Braking System)

ADSL

Asimetrik saysal abone hatt (Asymmetric

Digital Subscriber Line)

AET

Avrupa Ekonomik Topluluu

AFP

Fransz Basn Ajans (Agence France

Press)

Age

Ad geen eser

AGK

Avrupa Gvenlik ve Birlii Konferans

AGT

Avrupa Gvenlik ve Birlii Tekilat

agm.

Ad geen makale

agy.

Ad geen yayn

AI

Uluslararas Af Tekilat (Amnesty

International)

AID

Uluslararas Kalknma Ajans (Agency for

International Development)

AIDS

Edinilmi baklk yetersizlii belirtisi

(Acquired immune deciency syndrome)

AHM

Avrupa nsan Haklar Mahkemesi

AHS

Avrupa nsan Haklar Szlemesi

AK

Avrupa Konseyi

AKBL

Akll bilet

AKDTYK

Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek

Kurumu

AKM

Atatrk Kltr Merkezi

AKPM

Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi

AKUT

Arama Kurtarma Tekilat

Alb.

Albay

Alm.

Almanca

anat.

Anatomi

ant.

Antropoloji

AO

Anonim ortaklk

AO

Atatrk Orman iftlii

AF

Akretim Fakltesi

AP

ABD Haber Ajans (Associated Press)

APS

Acele Posta Servisi

Apt.

Apartman, apartman

Ar.

Arapa

ARGE

Aratrma gelitirme

Ar. Gr.

Aratrma Grevlisi

ark.

Arkeoloji

As.

Asker, asker, askerlik

Asb.

Astsubay

ASELSAN

Asker Elektronik Sanayii

As. z.

Asker nzibat

ASK

Ankara Su ve Kanalizasyon daresi

ASO

Ankara Sanayi Odas

AST

Ankara Sanat Tiyatrosu

astr.

Astronomi

astrol.

Astroloji

Anonim irket

AT

Ankara ehirler Aras Terminal letmesi

AT

Avrupa Topluluu

Atm.

Astemen

atm.

Atmosfer

ATO

Ankara Ticaret Odas

Anadolu niversitesi, Ankara niversitesi,

Atatrk niversitesi

Av.

Avukat

Bat, bay

BAE

Birleik Arap Emirlikleri

ba.

Bala

BA-KUR

Esnaf ve Sanatkrlar ve Dier Bamsz

alanlar Sosyal Sigortalar Kurumu

BBC

ngiliz Radyo Televizyon Kurumu (British

Broadcasting Corporation)

BCG

Verem as (Bacillus Calmette Gurin)

Bv.

Baavu

BDDK

Bankaclk Dzenleme ve Denetleme

Kurulu

BDT

Bamsz Devletler Topluluu

BE

Bykeli

belge

Belgegeer (faks)

bitb.

Bitki bilimi

biy.

Biyoloji

bk.

Baknz

Bl.

Blk

bl.

Biliim

BM

Birlemi Milletler

Bn.

Bayan

Bnb.

Binba

bot.

Botanik

BOTA

Boru Hatlar ile Petrol Tama Anonim

irketi

Bl.

Blm

bs.

Bask, basm

Bk.

Bakan, bakanlk, bakan, bakanl

BUE

Avrupa Birlii Bankas (Bank of Union

European)

Bul.

Bulvar, bulvar

Bulg.

Bulgarca

Boazii niversitesi

Cilt

Cad.

Cadde, caddesi

CAEC

Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi

(Consultative Assembly of European
Council)

cal

Kalori

CAO

Uluslararas Sivil Havaclk rgt (Civil

Aviation Organization)

CC

Konsolosluk birimi (Corps Consulaire)

CD

Kordiplomatik (Corps Diplomatique)

CDH

Avrupa nsan Haklar Adalet Divan (Cour

Europeenne des Droits de lHomme)

CE

Avrupa Konseyi (Council of Europe)

CENTO

Merkez Antlama rgt (Central Treaty

Organization)

CIA

ABD Merkez Haber Alma Tekilat

(Central Intelligence Agency)

CIF

Maliyet-sigorta-navlun (cost, insurance,

freight)

CIOS

Uluslararas Bilimsel Organizasyon

Konseyi (Conseil International pour
lOrganisation Scientique)

CIP

Tama ve sigorta bedeli denmi olarak

teslim
CIP

Ticaretle uraan nemli kiiler

(Commercially Important Person)

cm

Santimetre

CMUK

Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu

CNRS

Ulusal Bilimsel Aratrma Merkezi (Centre

National de la Recherche Scientique)

co.

Corafya

COMECON

Dou Bloku lkeleri Karlkl Ekonomik

Yardm Konseyi (Council for Mutual
Economic Asistance)

cos

Kosins

CSO

Cumhurbakanl Senfoni Orkestras

Cum. Bk.

Cumhurbakan, Cumhurbakanl

Cumhuriyet niversitesi

AYKUR

ay letmeleri Genel Mdrl

ev.

eviren

imento Sanayisi

UKOBRLK

ukurova Pamuk Tarm Sat

Kooperatieri Birlii

ankaya niversitesi, ukurova

niversitesi

v.

avu

Dou

dal

Dekalitre

dam

Dekametre

DAP

Dou Anadolu Projesi

db.

Dil bilimi

dbl.

Dil bilgisi

DDT

Bcek ldrc (Dichloro-diphenoltrichloro-ethane)

DDY

Devlet Deniz Yollar

DE

Dokuz Eyll niversitesi

dg

Desigram

DGM

Devlet Gvenlik Mahkemesi

DGS

Dikey Gei Snav

DHM

Devlet Hava Meydanlar letmesi

DE

Devlet statistik Enstits

dk.

Dakika

dl

Desilitre

DLH

Demiryollar Limanlar ve Hava Meydanlar

naat Genel Mdrl

dm

Desimetre

DMO

Devlet Malzeme Osi

DNA

Deoksirbo nkleik asit

Do.

Doent

do.

Doum tarihi

DPT

Devlet Planlama Tekilat

Dr.

Doktor

drl.

Derleyen

DS

Devlet Su leri

DS

Dnya Salk rgt

DT

Devlet Tiyatrolar

DTCF

Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi

DT

Dnya Ticaret rgt

Dicle niversitesi

Dz. Kuv.

Deniz Kuvvetleri

Dz. Kuv. K.

Deniz Kuvvetleri Komutan, Komutanl

dzl.

Dzenleyen

1.
EAC

Edat
Avrupa Birlii rgt (European

Association for Cooperation)

EAT

Eski Anadolu Trkesi

EBU

Avrupa Yayn Birlii (European

Broadcasting Union)

Ecz.

Eczac

ed.

Edebiyat, editr

EEG

Beyin akm grai (Elektroensefalogram)

EFT

Elektronik fon transferi

EFTA

Avrupa Serbest Ticaret Blgesi/Birlii

(European Free Trade Area/Association)

EGO

Elektrik, Gaz, Otobs letmeleri (Ankara

Belediyesi)

EE

Elektrik leri Ett daresi

EKG

Kalp akm grai (Elektrokardiyogram)

ekon.

Ekonomi

EMG

Kas akm grai (Electromyographie)

EMK

Elektromotor kuvvet

Ens.

Enstit, enstits

EPA

Avrupa Parlamenterler rgt (European

Parliamentary Association)

EPDK

Enerji Piyasas Dzenleme Kurulu

ERDEMR

Ereli Demir elik Fabrikalar

Erm.

Ermenice

ESA

Avrupa Uzay Ajans (European Space

Agency)

ESHOT

Elektrik, Su, Hava Gaz, Otobs, Tramvay

letmeleri (zmir Belediyesi)

ET

Eski Trke

Ege niversitesi

Fiyat, yat

f.

Fiil

Fak.

Faklte

FAO

BM Gda ve Tarm Tekilat (Food and

Agriculture Organization)

Far.

Farsa

FBI

ABD Federal Aratrma Brosu (Federal

Bureau of Investigation)

fel.

Felsefe

FIBA

Uluslararas Basketbol Federasyonu

(Fdration Internationale de Basketball
Association)

FIDE

Uluslararas Satran Federasyonu

(Fdration Internationale des checs)

FIFA

Uluslararas Futbol Federasyonu

(Fdration Internationale de Football
Association)

FILA

Uluslararas Amatr Gre Federasyonu

(Fdration Internationale des Luttes
Associes)

FIR

Uu hatt dzenlemesi (Flight

Information Region)

l.

Filoloji, lolojisi

FSKOBRLK Fndk Tarm Sat Kooperatieri Birlii

z.

Fizik

zy.

Fizyoloji

FKB

Fizik, kimya, biyoloji

FM

Frekans modlasyonu (Frequency

Modulation)

Fr.

Franszca

Frat niversitesi

Gney

Gram

GAP

Gneydou Anadolu Projesi

GATA

Glhane Asker Tp Akademisi

GAZ

Gaziantep niversitesi

GB

Bilgisayarda bellek birimi (Gigabyte)

GB

Gneybat

GB

Gmrk Birlii

GD

Gneydou

Gen.

General

geom.

Geometri

gn.

Genel

Gnkur.

Genelkurmay

GO

Gazi Osmanpaa niversitesi

Gn.

Gnderen

gr.

Gramer

Grt

Groston

GSM

Mobil cep telefonu (Global System for

Mobile Communications)

GSMH

Gayrisa mill hasla

GSYH

Gayrisa yurt ii hasla

Gazi niversitesi

Hicri

HA

Harp Akademisi

HABITAT

Birlemi Milletler nsan Yerleimleri

Konferans (Centre for Human
Settlements)

HAVA

Hava Alanlar ve Yer Hizmetleri Genel

Mdrl

HDD

Ana bellek srcs (Hard Disk Drive)

hek.

Hekimlik, hekim, hekimi

HIV

AIDS hastalna neden olan virs (Human

Immunodeciency Virus)

hl

Hektolitre

hlk.

Halk az

hm

Hektometre

HMUK

Hukuk Muhakemeleri Usul Kanunu

HO

Harp Okulu

Hst.

Hastane, hastanesi

Hs. Uzm.

Hesap Uzman

huk.

Hukuk

Hacettepe niversitesi

Hv. Kuv.

Hava Kuvvetleri

Hv. Kuv. K.

Hava Kuvvetleri Komutan, Komutanl

Hz.

Hazret

Hz.

Hizmet, hizmette

hzl.

Hazrlayan

Hz. z.

Hizmete zel

IAAF

Uluslararas Amatr Atletizm Federasyonu

(International Amateur Athletic
Federation)

IAEA

Uluslararas Atom Enerjisi Ajans

(International Atomic Energy Agency)

IATA

Uluslararas Hava Tamacl Birlii

(International Air Transport Association)

ICAO

Uluslararas Sivil Havaclk rgt

(International Civil Aviation Organization)

ICJ

Uluslararas Adalet Divan (International

Court of Justice)

ICRC

Uluslararas Kzlha Komitesi

(International Committee of the Red
Cross)

IDA

Uluslararas Kalknma Bankas

(International Development Association)

IDB

slam Kalknma Bankas (Islamic

Development Bank)

ILO

Uluslararas alma Tekilat

(International Labor Organization)

IMF

Uluslararas Para Fonu (International

Monetary Fund)

INTERPOL

Uluslararas Cinayet Polisi Komisyonu

(International Criminal Police
Commission)

IOC

Uluslararas Olimpiyat Komitesi

(International Olympic Committee)

IPI

Uluslararas Basn Enstits (International

Press Institute)

IRO

Uluslararas Mlteci Tekilat

(International Refugee Organization)

ISBN

Uluslararas standart kitap numaras

(International Standard Book Number)

ISMN

Uluslararas standart mzik numaras

(International Standard Music Number)

ISO

Uluslararas Standartlar rgt

(International Organization for
Standardization)

ISSN

Uluslararas standart dizi numaras

(International Standard Serial Number)

ITO

Birlemi Milletler Uluslararas Ticaret

Birlii (International Trade Organization)

br.

branice

ETT

stanbul Elektrik, Tnel, Tramvay

letmesi
K

slam Konferans rgt

MKB

stanbul Menkul Kymetler Borsas

ng.

ngilizce

is.

sim

SDEMR

skenderun Demir elik Fabrikalar

SK

stanbul Su ve Kanalizasyon daresi

SO

stanbul Sanayi Odas

sp.

spanyolca

KUR

Trkiye Kurumu

il.

leyen

OT

stanbul ehirler Aras Otobs Terminali

t.

talyanca

TB

stanbul Ticaret Borsas

TO

stanbul Ticaret Odas

stanbul Teknik niversitesi

stanbul niversitesi

ZTB

zmir Ticaret Borsas

ZTO

zmir Ticaret Odas

Jandarma

JAL

Japon Hava Yollar (Japan Airlines)

Jap.

Japonca

jeol.

Jeoloji

JGK

Jandarma Genel Komutanl

Kuzey

Komutan, komutanl

KARDEMR

Karabk Demir elik Fabrikalar

KB

Kuzeybat

KBB

Kulak, Burun, Boaz

KD

Kuzeydou

KDV

Katma deer vergisi

KE

Karadeniz Ekonomik Birlii

kg

Kilogram

KGB

Sovyet Gizli Haber Alma Tekilat

(Komitet Gossudarrstvennoi
Bezopastnosti)

KHK

Kanun hkmnde kararname

KK

Kamu hale Kurumu

kim.

Kimya

KT

Kamu ktisadi Teekkl

KKK

Kara Kuvvetleri Komutanl

KKTC

Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti

km

Kilometre

KMS

Kurumlar i Merkez Eleme Snav

KOB

Kk ve Orta Boy (lekli) letme

KO

Kamu Ortakl daresi

koor.

Koordinasyon

Kor.

Kolordu

Kora.

Koramiral

Korg.

Korgeneral

KOSGEB

Kk ve Orta lekli Sanayiyi Gelitirme

ve Destekleme daresi Bakanl

KPDS

Kamu Personeli Yabanc Dil Tespit Snav

kr.

Karlatrnz

KT

Karadeniz Teknik niversitesi

Kur.

Kurmay

Kur. Bk.

Kurmay Bakan, Bakanl

Krkkale niversitesi

Litre

Lat.

Latince

LCV

Ltfen cevap veriniz

LES

Lisansst Eitim Giri Snav

LBOR

Londra bankalar gecelik faiz oran

LP

Uzunalar (Long play)

LPG

Svlatrlm Petrol Gaz (Liquied

Petroleum Gas)

Ltd.

Limitet

Miladi

Metre

Mac.

Macarca

Mah.

Mahalle, mahallesi

Mah.

Mahkeme, mahkemesi

man.

Mantk

mat.

Matematik

MB

Bilgisayarda bellek birimi (Megabyte)

Md.

Mdr, mdrlk, mdrl

MEB

Mill Eitim Bakanl

mec.

Mecaz

MGK

Mill Gvenlik Kurulu

mim.

Mimarlk

min.

Mineraloji

MT

Mill stihbarat Tekilat

MK

Medeni Kanun

MKE

Makine ve Kimya Endstrisi Kurumu

MKS

Metre-Kilogram-Saat

MKYK

Merkez Karar Ynetim Kurulu

mm

Milimetre

MOSSAD

srail Gizli Haber Alma rgt

Milattan nce

MP

Mill Piyango daresi Genel Mdrl

MPM

Mill Prodktivite Merkezi

MS

Milattan sonra

MS

Mimar Sinan niversitesi

MTA

Maden Tetkik ve Arama Genel Mdrl

Marmara niversitesi, Mula niversitesi

Mh.

Mhendis, mhendisi, mhendislik

Mr.

Mracaat

mz.
MYK

Merkez Ynetim Kurulu

NASA

Amerikan Ulusal Havaclk ve Uzay

Aratrmalar Merkezi (National
Aeronautics and Space Administration)

NATO

Kuzey Atlantik Antlamas Tekilat

(North Atlantic Treaty Organization)

NOTAM

Havaclar ve denizciler iin uyar bildirimi

(Notice to Airmen)

N.

Nbet, nbeti

N. Sb.

Nbeti subay

Nu.

Numara

OAPEC

Petrol hra Eden Arap lkeleri rgt

ODT

Orta Dou Teknik niversitesi

OECD

Ekonomik Birlii ve Kalknma Tekilat

(Organization for Economic Cooperation
and Development)

Okt.

Okutman

Onb.

Onba

OPEC

Petrol hra Eden lkeler Tekilat

(Organization of Petroleum Exporting
Countries)

Opr.

Operatr

Or.

Ordu

Ora.

Oramiral

Ord.

Ordinarys

Org.

Orgeneral

Ort.

Ortaklk, ortaklar, ortakl

OSB

Organize Sanayi Blgesi

Osm. T.

Osmanl Trkesi

OYAK

Ordu Yardmlama Kurumu

zelletirme daresi Bakanl

l.

lm tarihi

r.

rnek

SS

renci Seme Snav

SYM

renci Seme Yerletirme Merkezi

TV

zel tketim vergisi

YK

zelletirme Yksek Kurulu

YS

renci Yerletirme Snav

z.

zel

ped.

Pedagoji

PEN

Uluslararas Yazarlar Birlii (International

Association of Poets, Playwrights, Editors,
Essayists and Novelists)

PETKM

Petrokimya Endstrisi Genel Mdrl

PK

Posta kutusu

PO

Petrol Osi

POA

Petrol Osi Anonim irketi

Port.

Portekizce

Prof.

Profesr

psikol.

Psikoloji

PTT

Posta ve Telgraf Tekilat Genel

Mdrl

RAM

Bilgisayarda okunabilir ve yazlabilir bellek

(Random Access Memory)

RC

Kzlha (Red Cross)

RCD

Kalknma in Blgesel Birlii (Regional

Cooperation for Development)

RNA

Ribo nkleik asit

ROM

Bilgisayarda yalnzca okunabilir bellek

(Read-Only Memory)

Ro-Ro

Gemiye tat indirme bindirme (rolonroloff)

RTK

Radyo ve Televizyon st Kurulu

Rum.

Rumence

Rus.

Rusa

Say

s.

Sayfa

sa.

Saat

SALT

Stratejik Silahlarn Snrlandrlmas

Grmeleri (Strategic Arms Limitation
Talks)

SAS

Su Alt Savunma (Komandolar)

SAT

Su Alt Taarruz (Komandolar)

Sb.

Subay

SBF

Siyasal Bilgiler Fakltesi

SEK

St Endstrisi Kurumu A

SEKA

Selloz ve Kt Sanayii Kurumu

sf.

Sfat

SHEK

Sosyal Hizmetler ve ocuk Esirgeme

Kurumu

SKT

Son kullanma tarihi

Sl.

Slavca

Sn.

Sayn

sn.

Saniye

snt.

Santral

Sok.

Sokak

sos.

Sosyoloji

SOS

Uluslararas yardm isteme uyars (Save

Our Souls)

sp.

Spor

SPK

Sermaye Piyasas Kurulu

SSCB

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birlii

SSK

Sosyal Sigortalar Kurumu

STK

Sivil Toplum Kuruluu

ST

Sivil Toplum rgt

Seluk niversitesi

irket

b.

ube

T.

Trke

Ton

TAEK

Trkiye Atom Enerjisi Kurumu

TAI

Trk Havaclk Sanayii (Turkish

Aerospace Industry)

TAO

Trk Anonim Ortakl

tar.

Tarih

TAR

Tarm Sat Kooperatieri Birlii

TASS

Sovyetler Birlii Telgraf Ajans

(Telegrafnoe Agentstvo Sovetskogo
Soyuza)

TA

Trk Anonim irketi

Tb.

Tabur

TBB

Trkiye Barolar Birlii

TBMM

Trkiye Byk Millet Meclisi

T.C.

Trkiye Cumhuriyeti

TCDD

Trkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryollar

TCK

Trkiye Cumhuriyeti Karayollar

TCK

Trk Ceza Kanunu

TCMB

Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas

TCZB

Trkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankas

TD

Trkiye Demir elik letmeleri

TD

Trkiye Denizcilik letmeleri

TDK

Trk Dil Kurumu

TEA

Trkiye Elektrik retim A

TEDA

Trkiye Elektrik Datm Anonim irketi

TEFE

Toptan eya yatlar endeksi

TEA

Trkiye Elektrik letim A

tek.

Teknik, teknoloji

TEK

Trkiye Elektrik Kurumu

tel.

Telefon

telg.

Telgraf

TEM

Avrupa Transit Kara Yolu (Trans European

Motor Way)

TETA

Trkiye Elektrik, Ticaret ve Taahht A

TGC

Trkiye Gazeteciler Cemiyeti

TGS

Trkiye Gazeteciler Sendikas

Tm.

Temen

THA

Trk Haberler Ajans

THK

Trk Hava Kurumu

THK

Trk Hukuk Kurumu

THY

Trk Hava Yollar

TIR

Uluslararas Kara Yolu Tamacl

(Transport International Routier)

tic.

Ticaret

TGEM

Tarm letmeleri Genel Mdrl

TKA

Trk birlii ve Kalknma daresi

Bakanl

TM

Trkiye hracatlar Merkezi

TSK

Trkiye verenler Sendikas

Konfederasyonu

tiy.

Tiyatro

TKAE

Trk Kltrn Aratrma Enstits

TKB

Trk Kadnlar Birlii

TKF

Toplu Konut Fonu

TK

Trkiye Kmr letmeleri

TL

Trk liras

tlks.

Teleks

tls.

Telsiz

TM

Trk mal

TMMOB

Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii

TMO

Toprak Mahsulleri Osi

TOBB

Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii

TODAE

Trkiye ve Orta Dou Amme daresi

Enstits

TOEFL

Yabanc dil olarak ngilizce testi (Test of

English as a Foreign Language)

TOK

Toplu Konut daresi Bakanl

Top.

Topu

TP

Trk Petrolleri

TPAO

Trkiye Petrolleri Anonim Ortakl

TR

Trkiye

TRT

Trkiye Radyo Televizyon Kurumu

TSE

Trk Standartlar Enstits

TS

Trkiye saati ile

TSK

Trk Silahl Kuvvetleri

TT

Trkiye Trkesi

TTB

Trk Tabipleri Birlii

TTOK

Trkiye Turing ve Otomobil Kurumu

TTKB

Talim ve Terbiye Kurulu Bakanl

TTK

Trk Tarih Kurumu

Tug.

Tugay

Tua.

Tuamiral

Tug.

Tugeneral

TUS

Tpta Uzmanlk Snav

Trakya niversitesi

TBA

Trkiye Bilimler Akademisi

TBTAK

Trkiye Bilimsel ve Teknik Aratrma

Kurumu

TFE

Tketici yatlar endeksi

Tm.

Tmen

Tma.

Tmamiral

Tmg.

Tmgeneral

TPRA

Trkiye Petrol Ranerileri Anonim irketi

TRDOK

Trkiye Dokmantasyon Merkezi

TRKSAT

Trk uydusu (Turkish satellite)

TRSAB

Trkiye Seyahat Acenteleri Birlii

TTAV

Trk Tantma Vakf

TV

Televizyon

TZDK

Trkiye Zirai Donatm Kurumu

TZOB

Trkiye Ziraat Odalar Birlii

UEFA

Avrupa Futbol Federasyonlar Birlii

(Union of European Football Associations)

UFO

Tanmlanmam Uan Nesne (Unidentied

Flying Object)

UHF

Ultra yksek frekans (Ultra High

Frequency)

UK

Birleik Krallk, ngiltere (United Kingdom)

UN

Birlemi Milletler (United Nations)

UNAC

Birlemi Milletler ocuklara Yardm

Tekilat (United Nations Aid to Children)

UNESCO

Birlemi Milletler Eitim, Bilim ve Kltr

Tekilat (United Nations Educational,
Scientic and Cultural Organization)

UNICEF

Birlemi Milletler Uluslararas ocuklara

Yardm Fonu (United Nations
International Children's Emergency Fund)

UNO

Birlemi Milletler Tekilat (United

Nations Organization)

UPI

Uluslararas Basn Birlii (United Press

International)

UPU

Uluslararas Posta Birlii (Universal Postal

Union)

USA

Amerika Birleik Devletleri (United States

of America)
USA

Uak Sanayi A

Uluda niversitesi

Uzm.

Uzman

niversite

v.

stavu

DS

niversiteler Aras Kurul Yabanc Dil

Snav

FE

retici yatlar endeksi

nl.

nlem

tm.

stemen

retim tarihi

vb.

Ve bakas, ve bakalar, ve benzeri, ve

benzerleri, ve bunun gibi

vd.

Ve devam, ve dierleri

VDMK

Varla Dayal Menkul Kymetler

Vet.

Veteriner

VHF

ok yksek frekans (Very High Frequency)

VIP

ok nemli kii (Very Important Person)

vs.

Vesaire

Elektrik g birimi (Watt)

WAP

Kablosuz uygulama protokol; nternet

sistemine kablosuz eriim (Wireless
Application Protocol)

WB

Dnya Bankas (World Bank)

WHO

Dnya Salk rgt (World Health

Organization)

WTO

Dnya Ticaret rgt (World Trade

Organization)

Yrd. Do.

Yardmc Doent

Yay.

Yayn, yaynlar

Yb.

Yarbay

YDS

Yabanc Dil Snav

Yd. Sb.

Yedek subay

YKr

Yeni kuru

YK

Yksekretim Kurulu

YS

Yabanc Uyruklu renci Snav

YSE

Yol, Su, Elektrik Genel Mdrl

YSK

Yksek Seim Kurulu

YTL

Yeni Trk liras

YT

Yldz Teknik niversitesi

Yun.

Yunanca

YURTKUR

Yksekrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu

Y. Mim.

Yksek mimar

Y. Mh.

Yksek mhendis

yy..

Yz yl

YY

Yznc Yl niversitesi

Yzb.

Yzba

zf.

Zarf

ZF

Ziraat Fakltesi

zm.

Zamir

ZMO

Ziraat Mhendisleri Odas

zool.

Zooloji

YAZIDA KULLANILAN DER

ARETLER
+

Toplama iareti, art

karma iareti, eksi, ksa izgi

arpma iareti, arp

Blme iareti, bl

Blme iareti, bl, eik izgi

Blme iareti, bl, iki nokta

Karekk iareti

Eitlik iareti

Yzde iareti

s iareti

Paragraf iareti

Paragraf iareti

/.

eviriniz

Kelimeden sonra dipnot iareti; kelimeden nce

varsaym iareti

Derece iareti

Dakika iareti

=>

Devam iareti

Devam iareti; gnderme iareti

Benzerlik, yaklaklk, denklik iareti

>

Byk; dil bilgisinde kma iareti

<

Kk; dil bilgisinde gelime iareti

Yaklak olarak eit

Bitti

***

Blm sonu iareti

Eksii veya fazlas

Dolar

Avro

Kuyruklu a

Telif hakkna sahip (copyright)

Telif hakk alnm (registered)