ENERGIA

Energia gorputz batek aldaketak sortzeko daukan ahalmena da.

•Energia mota hauek daude :

Energia elektrikoa Energia nuklearra

Bero - energia

Energia mekanikoa Argi - energia

Energia kimikoa
Energia elektrikoa :
Korronte elektrikoekin zerikusia du.

Energia nuklearra :
material batzuek beren osagarrietan daukaten energia da. Materialak
desintegratzean lortzen da.

Argi – energia : argiaren bidez sortzen den energia da.

Energia mekanikoa : mugitzen diren gorputzen energia da.

Bero – energia : beroa ematen duten gorputzek sortzen dute.

Energia kimikoa : materialek beren osagaiengatik daukaten energia da.

Energia mota gehiago daude, baina lan honetan ez ditugu azalduko.

 Energia iturriak
Energia iturriak berriztagarriak edo berriztaezinak izan ahal dira.

Berriztagarriak : iraunkorrak dira, Berriztaezinak : ezin dira

ez dute kontaminatzen eta era berriztu , askok kontaminatzen
naturalean berrizten dira. dute eta egunen batean
agortuko dira.

Guretzat, hobeagoak dira iturri berriztagarriak, zeren eta ez dute

kutsatzen eta gainera ez dira inoiz amaituko. Berriztaezinak aldiz ,
amaituko dira, adibidez petrolioa.
 Argia

Argia gorputz batzuek

Gure planetaren argi-iturri
igortzen duten energia mota
nagusia Eguzkia da,bertaz,
da. Ikusmenaren bidez
hau da munduko argiaren
hautematen dugu.
sorrera.

Hiru gorputz mota daude : Gardenak argi izpiei igarotzen

gardenak,opakuak eta uzten diete; opakuak,ez diete
zeharrargitsuak. argi izpiei pasatzen uzten eta
zeharargitsuak, argi izpi
gogorrenei bakarrik uzten
diete pasatzen.

Argia 300.000 kilometro

segundoko abiadura dauka.
Ez dago ezer argia baino
azkarragorik.
 Soinua sortzen da objektua
osatzen duten partikulek
bibratu eta soinu-uhinak
eratzen dituztenean.Uhin
horiek gure belarrira iristen
Soinua gorputzek bibratzean
direnean, soinua hautematen
igortzen duten energia
dugu.
transmititzeko modua da.

Soinua ezaugarri hauek ditu : intentsitatea,tonua,tinbrea eta iraupena.

Intentsitatea : soinuaren indarra da, eta bi mota daude : gogorra eta
ahula.Intentsitatea dezibeliotan neurtzen da.
Tonua : altuak edo baxuak izan ahal dira eta desberdintzeko aukera
ematen digu.
Tinbrea : intentsitate,tonu eta iraupen berdineko bi soinu bereizteko
aukera ematen digu.
Iraupena : soinuak irauten duen denbora da eta soinu laburrak eta luzeak
bereizteko aukera ematen digu.
 Dinamoa
Badakizue zer den dinamo bat?

Dinamo bat iman handi bat da, bi

burdingorriz inguratuta.
Burdingorriak imanaren inguruan bira
egitean, elektrizitate antzeko bat
sortzen da. Geroago, elektrizitate
hori zentral elektriko batera
pasatzen da, elektrizitatea
ekoizteko. Orduan, elektrizitate hori,
erabilgarria da.

Dinamo mota asko daude, adibidez : bizikleta batzuek, beren dinamoak argia
sortzeko erabiltzen dituzte, eta azkarrago joaten bazara, argi gehiago sortzen
da, gure bidea ikusteko; turbinek, dinamo handiak erabiltzen dituzte,
elektrizitatea sortzeko . Hori guk erabiltzen dugun elektrizitatea da.
 Galderak
1. Esan bi energia mota.
a) Argi-energia eta energia nuklearra.
b) Energia kimikoa eta haserre energia
2. Zein energia motak dira iraunkorrak?
a) Berriztagarriak
b) Berriztaezinak
3. Zein gorputz motak ez diete argi guztiari pasatzen uzten?
a) Gardenak
b) Opakuak
c) Zeharrargitsuak
4. Zenbat kilometroko segundoko abiadura dauka argia?
a) 3.000
b) 300.000
5. Zein da gure planetaren argi – iturri nagusia?
a) Eguzkia b) ilargia c) sateliteak
6. Zer osatzen du dinamoa?
a) Bi burdingorri eta kable bat.
b) Bi burdingorri eta iman bat.
7. Zer da hobeagoa naturarako?
a) Energia berriztagarria
b) Energia berriztaezina
8. Zertarako erabiltzen dute bizikletek dinamoa?
a) S.O.S deia jaurtitzeko
b) Argia emateko
9. Non ekoizten da energia?
a) Zentral hidrauliko batean.
b) Eskolan.
c) Zentral elektriko batean.
10. Zein ezaugarri ditu soinuak?
a) Intentsitatea.
b) Tinbrea
Energia mota hauek daude :
Energia kimikoa, Bero – energia, Argi – energia, Energia nuklearra,
Energia mekanikoa eta Energia elektrikoa.
Haserre energia ez da esistitzen.

Itzuli
Ui! ia.-ia asmatzen duzu.
Ondo zegoena bestea zen.

Itzuli
 Energia berriztagarriak
iraunkorrak dira,hau da, ez dira
inoiz amaitzen.

Bueltatu
 Gorputz zeharrargitsuak
bakarrik argi – izpi gogorrenei
pasatzen uzten diete, horregatik,
ez da oso ondo ikusten haien
zeharrean.

Itzuli
 Berdin da,hurrengoan ez
duzu kale egingo seguru.
Gainera oso zaila zen.

Bueltatu
 Berdin da,ia – ia asmatzen
duzu eta. Hurrengoan
A
hobeto egingo duzu
T
Z
E
R
A
N
T
Z
Atzeko orrira Ai ! Erantzun okerra klikatu
duzu! Berdin da, hurrengoan
hobeto erantzungo duzu.
 Egia da,argia 300.000
kilometroko segundoko
abiadura dauka.Munduan,
ez dago argia baino gauza
azkarragorik.

Atzerantz
 Itzuli

Zer pena, ezta?ez nuen uzte

galdera hau txarto erantzungo
zenukeela, baina
bueno,hurrengoan ez duzu
erantzun txarrik emango.Edo
hori espero dut.
Oso ondo, munduko argi-iturri nagusia hori
da.Ilargia, eguzkiaren argia islatzen du eta
sateliteak, ez dute argirik sortzen. Orduan,
hau da erantzun zuzena.

atzeratu
Ez, ez da ilargia. Nahi
baduzu begiratu 19.
diapositiba.

Bueltatu
Ia-ia, sateliteak ez dira. Joan
al zara 19. diapositibara

Bueltatu
1. erantzuna ondo dago, baina 2.
ez, asmatu dugu.

Itzuli
 Oso ondo, hau da erantzun
zuzena. Bi elementu hauekin
eratzen da dinamoa. Bueno,
elementu hauek dira
nagusiak,baina gauza gehiago
beharrezkoak dira gaur egun
ezagutzen ditu gun dinamoak
eratzeko

Bueltatu
 Hobeagoak dira naturarako, zeren
eta ez dute ezer kutsatzen.
Gainera, ez dira inoiz
amaitzen,naturak sortzen
dituelako.

Bueltatu
Hau ez da erantzun zuzena,
natura kutsatzen duelako.

Atzeratu
Itzuli
Oh! Pentsatu dut
zuretzat erraza
zela.
Nola jakin duzu
erantzuna? Egia da,
bizikleta batzuek
dinamo bat daukate
atzeko gurpilean,eta
hori bira egitean,
argia sortzen da. Gero
eta azkarrago ibili
gero eta argi gehiago
sortzen da

Itzuli
Hau ez zen erantzun zuzena.Baina, akats
bategatik ez da ezer gertatzen.

Atzerantz
Berriro ere ?
Pixka bat
adiago egon
behar zara
klasean, hau
ondo egiteko.
 Bai ondo dago, elektrizitatea zentral elektrikoan
dagoenean ekoizten da leku guztietara
bidaltzeko.Horri esker geu argia, telebista etab.
dauzkagu etxean

Galderetara
Egia esan,bi erantzunak ondo daude,
intentsitatea eta tinbrea soinuaren bi
ezaugarriak direlako,baina ez dira bakarrak :
tonua eta iraupena soinuaren beste
ezaugarri batzuk dira.