Professional Documents
Culture Documents
Cong Thuc Toan Hoc So Cap.
Cong Thuc Toan Hoc So Cap.
Cng Thc
Ton Hc
S Cp
Handbook of Primary
Mathematics
Tm tt cc nh l, tnh cht v cng thc ton c
bn nht, d hiu nht.
Deltaduong
TND Corp.
12/10/2008
Mc lc
I. S HC ................................................................................ 8
1. Cc du hiu chia ht ..................................................... 8
2. Cc gi tr trung bnh ..................................................... 8
II. GII TCH KT HP.......................................................... 9
A. CC LOI KT HP...................................................... 9
1. Hon v (khng lp) ....................................................... 9
2. Hon v lp .................................................................... 9
3. Chnh hp (khng lp) ................................................. 10
4. Chnh hp lp .............................................................. 10
5. T hp (khng lp) ...................................................... 11
6. T hp lp ................................................................... 11
B. NH THC NEWTON ................................................... 12
III. I S ............................................................................. 14
1. Cc php ton trn cc biu thc i s ....................... 14
2. T l thc .................................................................... 17
3. S phc ....................................................................... 18
4. Phng trnh ............................................................... 19
5. Bt ng thc v bt phng trnh ............................... 24
6. Cp s; mt s tng hu hn........................................ 29
7. Logarith ...................................................................... 30
IV. HNH HC....................................................................... 31
A. CC HNH PHNG ...................................................... 31
ii
MT S K HIU TON HC
=
<
>
Bng
ng nht bng
Khng bng (khc)
Xp x bng
Nh hn
Ln hn
Nh hn hoc bng
Ln hn hoc bng
Tng ng
||
+
. (hoc )
: (hoc __)
Gi tr tuyt i ca mt s
Cng
Tr
Nhn
Chia
am
a ly tha m
Cn bc hai
Cn bc n
n v o
Logarith c s a ca b
Logarith thp phn ca a
Logarith t nhin (c s e) ca a
n giai tha
Tam gic
Gc phng
Cung
on thng AB
i
log a b
lga
lna
n!
AB, AB
AB
Vector AB
Vung gc
Song song
6
a=b
ab
a b
ab
a<b
a>b
ab
ab
Mnh A
mnh B
|a|
a+b
a-b
a.b hoc a b
a
a:b hoc
b
2
2 4
4 2
3
32 2
2
i 1
log3 9 2
log10=1
4!=1.2.3.4=24
ABC
ABC
AB
'
''
AB DC
AB CD
1310'35''
I. S HC
1. Cc du hiu chia ht
Cho 2: S (v ch s ) c ch s tn cng chn hoc bng
khng.
Cho 4: S (v ch s ) c hai ch s tn cng bng khng hoc
lm thnh mt s chia ht cho 4 (quy c 4=04; 8=08).
Cho 8: S (v ch s ) c ba ch s tn cng bng khng hoc
lm thnh mt s chia ht cho 8 (quy c 8=008; 16=016).
Cho 3: S (v ch s ) c tng cc ch s chia ht cho 3.
Cho 9: S (v ch s ) c tng cc ch s chia ht cho 9.
Cho 6: S (v ch s ) ng thi chia ht cho 2 v 3.
Cho 5: S (v ch s ) c ch s tn cng l 0 hoc 5.
Cho 25: S (v ch s ) c hai ch s tn cng l 0 hoc lm
thnh mt s chia ht cho 25.
Cho 11: S (v ch s ) c tng cc ch s v tr chn v
tng cc ch s v tr l bng nhau hoc hiu ca chng l mt
s chia ht cho 11.
2. Cc gi tr trung bnh
a a ... an 1 n
ai
Trung bnh cng: M1 1 2
n
n i 1
Trung bnh nhn: M 0 n a1.a2 ...an
n
1 1
1
...
a1 a2
an
a12 a22 ... an2
n
Pn n1 , n2 ,..., nk
n
n1 !n2 !...nk !
n1 n2 ... nk n, k la so loai
3. Chnh hp (khng lp)
Cho n phn t khc nhau, k n .
Ta gi mt chnh hp chp k ca n phn t l mt dy c th t
gm k phn t chn t n phn t cho, mi phn t c mt
trong dy khng qu mt ln.
S chnh hp chp k c th to thnh t n phn t bng:
Ank n n 1 n 2 ... n k 1
n n 1 n 2 ... n k 1
Hay Ank
n!
n k !
Ank nk
5. T hp (khng lp)
T n phn t khc nhau ta to nn nhng nhm gm k phn t
khc nhau khng n th t ca cc phn t trong nhm to
thnh. Mi nhm thu c theo cch gi l mt t hp chp k
ca n phn t cho ( k n ).
S lng t hp chp k c th thnh lp t n phn t bng:
Ank n n 1 ... n k 1
C
k!
k!
k
n
Hay:
Cnk
n!
(quy c Cn0 1 )
k ! n k !
Cnk Cnnk ;
(0.1)
(0.2)
Cnk Pn k ; n k .
6. T hp lp
Nu trong nh ngha ca t hp mc 5 ta cho php mi phn
t c c mt nhiu ln th mi nhm thu c gi l t hp
lp chp k ca n phn t cho.
S cc t hp lp chp k c th to thnh t n phn t bng:
11
Cnk Cnk k 1
n k 1!
k ! n 1!
Hay:
Cnk Pn k 1 k ; n 1
B. NH THC NEWTON
Nh thc Newton1 l cng thc biu din biu thc (a+b)n, vi n
nguyn dng, di dng a thc theo cc n s a v b:
a b
n n 1 n 2 2
a b ...
2!
n n 1 ... n k 1 n k k
a b ... b n
k!
a n na n 1b
Hay l:
a b
Cc h s:
1, n,
n n 1
n n 1 ... n k 1
,...,
,... 0 k n
2!
k!
Gi l cc h s ca nh thc.
Sir Isaac Newton, FRS (4 January 1643 31 March 1727) was an English
physicist, mathematician, astronomer, natural philosopher, alchemist,
theologian and one of the most influential men[5] in human history. More
12
Tnh cht ca cc h s:
Cc h s cc s hng cch u hai mt bng nhau;
Bit cc h s Cnk 1 v Cnk ca khai trin a b ta tm c
n
n 1
5.
Da vo cc tnh cht ny,ngi ta lp ra tam gic s cho cc h
s ca khai trin, gi l tam gic Pascal:
1
1
1
1
1
.
4
5
6
.
2
3
1
1
1
3
6
10
15
1
4
10
20
.
1
1
5
15
1
6
1
.
a1 a2 ... ak
n!
a1n1 a2n2 ...aknk
n1 !n2 !...nk !
Blaise Pascal (June 19, 1623 August 19, 1662) was a French
mathematician, physicist, and religious philosopher. More
13
Vi 0 ni n v n1 n2 ... nk n.
III. I S
1. Cc php ton trn cc biu thc i s
Gi tr tuyt i ca mt s
|a|=a nu a 0, |a|=-a nu a<0
Quy tc v du khi nhn v chia:
Cc php ton trn cc a thc
a b c x ax bx cx;
a b c m n a m n b m n c m n
am an bm bn cm cn;
abc a b c
x
x x x
Cc php ton trn cc phn thc
14
a c ad cd
;
b d
bd
a c ac
.
;
b d bd
a c ad
:
.
b d bc
Mt s ng nht thc:
a b a 2 2ab b 2 ;
3
a b a 3 3a 2b 3ab 2 b3 ;
a 2 b 2 a b a b ;
a 3 b3 a b a 2 ab b 2 ;
a 3 b3 a b a 2 ab b 2 ;
a m b m a b a m 1 a m 2b ... ab m 2 b m 1 ;
2
a 4 b 4 a 2 b 2 2a 2 b 2
2
a 2 2ab b 2 a 2 2ab b 2 ;
3 a 2b ab 2 b 2 c bc 2 c 2 a ca 2 ;
a1 a2 ... an
a m b m a b a m 1 a m 2b a m 3b 2 ... b m 1 .
15
(nu m l s t nhin l)
Cc php ton vi ly tha
a m a
.a...a
m lan
am
a mn ;
n
a
a m .a n a m n ;
a.b
m n
a mb m ;
a m .n ;
am
a
b 0 ;
bm
b
a 0 1, a 0 ;
am
1
, a 0 ;
am
m
n
a n am .
16
am
a.b n a . n b ;
a na
, b 0 ;
b nb
a a ;
a m.n a ;
a
n
a m. p ;
m
n
m n
n. p
n am ;
x
x n a n 1
, a 0 ;
n
a
a
x a b
x
, a b.
a b
a b
2. T l thc
a c
nh ngha:
b d
Tnh cht c bn: ad=bc
Tm cc s hng ca t l thc: a
Cc dn xut:
17
bc
ad
;b
d
c
a b d c d b a b cd
; ; ;
;
c d b a c a b
d
ab cd ab cd
;
a b c d a
c
a
c
b
d
.
ab cd ab cd
3. S phc
Cc php ton trn s phc
i 1
i 2 1, i 3 i 2 .i i, i 4 i 3 .i i.i 1,..., i 4 n 1,
i 4 n 1 i, i 4 n 2 1, i 4 n 3 i;
.
a ' b ' i a '2 b '2 a '2 b '2
Hnh 1
18
r OM a bi a 2 b2 l module ca s phc.
xOM l argument ca s phc,
b
a
b
tan ;cos
;sin
2
2
2
a
a b
a b2
a bi r cos i sin
Cng thc Moivre3:
r cos i sin r n cos n i sin n
n
4. Phng trnh
a) Phng trnh tng ng
Nu biu thc C(x) c ngha trong min xc nh ca phng
trnh A(x)=B(x), th:
A x B x A x C x B x C x
A x B x A x .C x B x .C x
Nu n l s t nhin (n=1,2,3,) th:
A x B x A x
2 n 1
B x
2 n 1
b) Mt s phng trnh i s
Phng trnh bc nht
b
ax+b=0, a 0; nghim x
a
H hai phng trnh bc nht hai n
a1 x b1 y c1
a2 x b2 y c2
Nu
a1 b1
h c nghim duy nht:
a2 b2
c1
b1
c2 b2
cb c b
1 2 2 1
a1 b1 a1b2 a2b1
a2 b2
a1
c1
a2
a1
c2 a1c2 a2 c1
b1 a1b2 a2b1
b2
a2
20
Nu
a1 b1 c1
th h v nh:
a2 b2 c2
x tuy y
y c1 b1 x b1 0
b1
y tuy y
c b y
x 1 1 a1 0
a1
Nu
a1 b1 c1
h v nghim.
a2 b2 c2
ax2 bx c 0, a 0
Nghim x
b b 2 4ac
2a
Phng trnh bc ba
3
2
Dng tng qut: ax bx cx d 0, a 0
Dng chnh tc vi x y
b
3a
y3 py q 0
Trong p
b2 c
2b3
bc d
;
q
2
3
3a a
27a 3a2 a
q
q 2 p3 3 q
q 2 p3
y3
2
4 27
2
4 27
Tnh cht cc nghim
b
x1 x2 x3 ;
a
c
x1 x2 x2 x3 x3 x1 ;
a
d
x1.x2 .x3 .
a
a c, a 0
x
Vi
log a x c, a 0, a 1
Vi mi c phng trnh c nghim duy nht x=ac.
d) Phng trnh lng gic c bn
cos x m
m 1 c v s nghim x 2k , arccos m,0 ;
|m|>1 v nghim
sin x m
m 1 c v s nghim
23
x1 2k1
x2 2k2
arcsin m,
2
2
|m|>1 v nghim
tan x m
Vi mi m thc c v s nghim:
x k
arctan m,
2
2
cot tan x m
Vi mi m thc c v s nghim
x k
nh ngha: a b a b a b 0 0
Cc tnh cht c bn:
Nu a>b th b<a; ngc li nu a<b th b>a.
Nu a>b v b>c th a>c. Cng nh vy, nu a<b v b<c th
a<c.
24
Nu a>b th a+c>b+c
Nu a>b b c>d th a+c>b+d
Nu a>b b c<d th a-c>b-d
Nu a>b v m>0 th am bm.
a b
m m
B x 0
A x B x
A x B x
B x 0
A x B x
B x 0
A x B x A x B x
2
ax b, a 0
b
b
Nu a>0 th x ; nu a<0 th x
a
a
26
ax bx c 0
2
2
b 4ac 0 nghiem ung vi moi x;
b
a 0, b 2 4ac 0 nghiem ung vi moi x
2a
2
x x1
b 4ac 0 nghiem ung vi moi
x x2
b 2 4ac 0 vonghiem
a 0, 2
b 4ac 0 nghiem ung vi x1 x x2 ;
y x1, x2 l hai nghim thc ca tam thc bc hai
ax2 bx c .
Bt phng trnh m v logarith c bn
Bt phng trnh m a a vi a>1 s tng ng vi
bt phng trnh A(x)>B(x); vi 0<a<1 s tng ng vi bt
phng trnh A(x)<B(x).
A x
B x
log a A x log a B x
Vi a>1 s tng ng vi h:
B x 0
A x B x
Vi 0<a<1 s tng ng vi h:
27
A x 0
A x B x
Bt phng trnh lng gic c bn
cos x m
Vi m 1 nghiem ung vi moi x;
Vi m 1 vonghiem;
Vi m 1 nghiem ung vi 2k x 2k ,
trong o arccos m, 0
sin x m
Vi m 1 nghiem ung vi moi x;
Vi m 1 vonghiem;
Vi m 1 nghiem ung vi 2k x 2k ,
trong o arcsin m,
tan x m
vi moi m nghiem ung vi k x
trong o arctan m,
2k 1 ,
cot tan x m
vi moi m nghiem ung vi k x k ,
trong o arc cottan m, 0 .
28
6. Cp s; mt s tng hu hn
Cp s cng
a1 , a2 ,..., an1 , an ,...
a2 a1 d , a3 a1 2d ,..., an a1 n 1 d
Trong an l s hng th n ca cp s cng, d l cng sai.
Sn
a1 an n 2a1 n 1 d n
2
a1 , a2 , a3 ,..., an 1 , an ,...
a2 a1q, a3 a1q 2 ,..., an a1q n1
Trong an l s hng th n ca cp s nhn, q l cng bi.
Tng ring th n:
Sn a1 a2 ... an a1.
qn 1
, q 1
q 1
Sn na1 , q 1
Tng ca cp s nhn li v hn q 1
29
a1
1 q
Mt s tng hu hn
n n 1
2
q p q p 1
p p 1 ... q 1 q
2
2
1 3 5 ... 2n 3 2n 1 n
1 2 3 ... n 1 n
2 4 6 ... 2n 2 2n n n 1
12 22 32 ... n 1 n 2
2
n n 1 2n 1
6
n 2 n 1
1 2 3 ... n 1 n
4
n 2 n 1
1 3 5 ... 2n 3 2n 1
4
13 33 53 ... 2n 3 2n 1 n 2 2n 2 1
3
1 2 3 ... n 1 n
4
7. Logarith
nh ngha: Cho N>0, 0<b, b 1
logb N x b x N
Tnh cht
30
n n 1 2n 1 3n 2 3n 1
30
N1
log b N1 log b N 2 , N1 N 2 0 ;
N2
log b N log b N , N 0 ;
log b N
log b N , N 0 ;
1
, a 0, a 1
log a b
lg N x 10x N c so b 10
Logarith t nhin
ln N x e x N
n
1
trong o b e lim 1 2, 718281828...
n
n
IV. HNH HC
A. CC HNH PHNG
1. Tam gic
a) Tam gic u
a l cnh, h l ng cao, S l din tch.
31
2
3h 1,566h;
3
3
a 0,866a;
2
a2 3
S
0, 433a 2 ;
4
2
h 3
S
0,578h 2 .
3
Hnh 2
32
90 ;
a 2 b2 c2 ;
b a sin a cos c cot tan c tan ;
1
S bc;
2
2
c c ' a ';
b 2 b ' a;
h 2 c ' b ';
1
1 1
2 2.
2
h
b c
c) Tam gic thng
a, b, c l cc cnh; l cc gc i
tng ng vi cc cnh; r, R l bn knh
vng trn ni tip, ngoi tip; p l na
chu vi; S l din tch.
Hnh 3
33
a
b
c
2 R;
sin sin sin
a 2 b 2 c 2 2bc cos ;
b 2 a 2 c 2 2ac cos ;
c 2 a 2 b 2 2ab cos ;
tan
cot tan
ab
2
2 ;
a b tan tan
2
2
cos
ab
2 ;
c
sin
2
sin
a b
2 ;
c
cos
2
S
p p a p b p c pr
1
1
1
ab sin ac sin bc sin ;
2
2
2
r p a tan
p b tan
1
2b2 2c 2 a 2 ;
2
di ng cao h t nh A:
34
p c tan ;
2
2
di ng trung tuyn k t nh A:
ma
abc
4R
2 p p a p b p c
ha
di ng phn gic k t nh A:
ga
2
bcp p a ;
bc
;
AB AC
2
d 0, 707 d ;
2
d 2a 1, 414a;
a
1 2
d a2.
a
c) Hnh thoi
a l cnh y; d l ng cho ln; d l ng cho nh; S l
din tch:
S
1
dd ';
2
1 2
a 3 0,866a 2 ;
2
d) Hnh thang
a v b l cnh y; b l ng cao; S l din tch
S
1
a b h.
2
e) T gic li bt k
d1, d2 l di hai ng cho; l gc gia chng; S l din
tch.
S
1
d1d 2 sin .
2
f) a gic u n cnh
n l s cnh; a l cnh; l gc trong ca a gic; l gc
tm; r v R l bn knh vng trn ni tip, ngoi tip; S l din
tch.
36
Hnh 4
1 2
180 1
na cot tan
arn;
4
n
2
a
180
r cot tan
;
2
n
a
180
R
cos
sec
;
180 2
n
2sin
n
S
a 2r tan
2 R sin
n2
.180 ;
n
360
.
n
3. Hnh trn
a) Hnh trn
r l bn knh; C l di vng trn; S l din tch
37
C 2 r 6, 283r;
C 2 S 3,545 S ;
S r 2 3,142r 2 ;
Cr
S
.
2
b) Hnh qut trn
r l bn knh vng trn; l l di cung; n l s o gc tm;
S l din tch
Hnh 5
2 rn
l
0,1745rn ;
360
r 2 n
S
0, 00872r 2 n.
360
38
Hnh 6
n
;
2
n a
n
h r 1 cos tan ;
2 2
4
a 2r sin
n
0, 01795rn;
180
r 2 n
S
sin n .
2 180
l r
4. Phng tch
a) Phng tch
Phng tch ca im I i vi vng trn tm O, bn knh r l
i lng d 2 r 2 , trong d l khong cch OI. Nu I nm
ngoi hnh trn th phng tch dng, I nm trong ng trn
th phng tch m, I nm trn ng trn th phng tch bng
0.
39
Hnh 7
p2 d 2 r 2 ;
p 2 IA.IB IT 2 .
b) Trc ng phng Tm ng phng
Trc ng phng ca hai vng trn O1 v O2 ( O1 O2 ) l qu
tch cc im M c phng tch bng nhau i vi hai vng trn
cho.
Trc ng phng vung gc vi ng ni hai tm ti im N,
m:
O1 N
d r12 r22
2
2d
Hoc
NO2
d r22 r12
2
2d
40
S xq ph.
2. Hnh chp u
(Nh rng chn ng cao trng vi tm a
gic y, y l a gic u).
3. Hnh chp ct u
Hnh 9: Hnh chp u
a l trung on ca hnh chp ct u; S1 v
S2 l cc din tch y; p1 v p2 l cc chu vi y.
41
1
V h S1 S2 S1S 2 ;
3
1
S xq p1 p2 a.
2
4. Hnh tr
r l bn knh vng trn y.
V Sh r 2 h;
S xq 2 rh.
5. Hnh nn
r l bn knh vng trn y; l l ng
sinh.
Hnh 11: Hnh tr
1
1
V Sh r 2 h;
3
3
S xq rl.
6. Hnh nn ct
R v r l cc bn knh vng trn y di
v y trn; h l ng cao nn ct; H l
ng cao hnh nn; l l ng sinh nn
ct.
1
V h R 2 r 2 Rr ;
3
S xp R r l ;
H h
hr
.
Rr
Hnh 13: Hnh nn ct
42
7. Hnh cu
a) Hnh cu
R l bn knh; V l th tch; S l din tch
mt cu.
4
V R3 ;
3
S 4 R 2 .
b) Hnh chm cu
R l bn knh cu; r l bn knh vng trn
y chm cu; h l ng cao chm cu; V
l th tch; S l din tch mt chm cu.
1 1
V h 2 R h h h 2 3r 2 ;
3 6
S 2 Rh r 2 h 2 .
c) Hnh i cu
R l bn knh hnh cu; r1 v r2 l cc bn
knh vng trn y i cu; h l ng cao
i cu; V l th tch; S l din tch xung
quanh i cu.
1
1
V h3 r12 r22 h;
6
2
S 2 Rh.
d) Hnh qut cu
43
2
V R 2 h;
3
S R r 2h .
V. LNG GIC
1. Hm s lng gic v du ca n
a) Hm s lng gic ca cc gc nhn
c
b
sin ;
cos ;
a
a
c
b
tan ;
cot tan ;
b
c
a
a
cos sec .
sec ;
c
b
Hnh 19
Hnh 18
b) Du ca hm s lng gic ca mt gc bt k
Gc phn
t
I
sin
cos
tan
cottan
sec
cossec
44
II
III
IV
30
45
60
90
1
2
2
2
3
2
cos
3
2
2
2
1
2
tan
1
3
cottan
2
3
sin
sec
cossec
120 180
270 360
3
2
-1
1
2
-1
1
3
1
3
-2
-1
2
3
2
3
-1
45
3. Mt s cng thc i gc
sin sin
cos cos
tan tan
sin 90 cos
cos 90 sin
4. Cc cng thc c bn
sin cos 2 1;
tan .cot tan 1;
sin
1
tan
;
cos cot tan
cos
1
cot tan
;
sin tan
1
1 tan 2
sec 2 ;
2
cos
1
1 cot tan 2
cos sec 2 .
2
sin
2
46
5. Hm s lng gic ca gc bi
sin 2 2sin cos ;
cos 2 2 cos 2 1 1 2sin 2 cos 2 sin 2 ;
2 tan
;
1 tan 2
cot tan 2 1 cot tan tan
cot tan 2
;
2 cot tan
2
sin 3 3sin 4sin 3 ;
tan 2
47
6. Cng thc h bc
1
sin 2 1 cos 2 ;
2
1
cos 2 1 cos 2 ;
2
1
sin 3 3sin sin 3 ;
4
1
cos3 3cos cos 3 ;
4
1
6
sin 4 cos 4 4 cos 2 ;
8
2
1
6
cos 4 cos 4 4 cos 2 ;
8
2
1
sin 5 sin 5 5sin 3 10sin ;
16
1
cos5 cos 5 5cos 3 10 cos .
16
7. Hm s lng gic ca tng v hiu cc gc
sin sin cos cos sin ;
48
sin
tan tan
;
cos cos
tan tan
sin
cos cos
sin
sin sin
sin
sin sin
tan cot tan 2 cos sec 2 ;
tan cot tan 2 cot tan 2 .
49
;
;
;
cot tan cot tan
cot tan cot tan
cot tan cot tan
cot tan cot tan
cot tan cot tan
;
tan tan
tan tan
cot tan tan
cot tan tan
cot tan tan
.
tan cot tan
tan cot tan
50
1 cos
;
2
1 cos
;
2
cot tan
sin
1 cos
1 cos
;
1 cos
sin
1 cos
sin
sin
1 cos
1 cos
;
1 cos
sin
1 cos
2 tan
2 ;
1 tan 2
cos
1 tan 2
1 tan
tan
2 tan
1 tan
cos
2;
2 ;
2
cot tan 2
2 cot tan
2
cos sin 1 sin 2 .
51
cos
sin
sin
cos ;
2
2
sin
1;
cos ;
2
2
1;
2
2
2
sin 2 sin 2 sin 2 2 cos cos cos 2;
cos
sin
cot tan
cot tan
cot tan
cot tan ;
2
2
2
2
2
2
cot tan cot tan cot tan cot tan cot tan cot tan 1.
12. Mt s cng thc khc
52
cot tan
1 cos 2 cos 2
1 cos 2sin 2
;
;
1 sin sin cos 2 cos 2 ;
2
2
4 2
2
1 sin sin cos 2sin 2 ;
2
2
4 2
2
sin
2 sin
4
4
;
1 tan
cos
cos cos
4
2 sin
4
1 cot tan
;
sin
sin sin 2 sin 3 ... sin n
cos
cos
2n 1
2sin
sin
2n 1 sin
2
2sin
2;
53
trong o
a
a b2
b
2
a 2 b2
a
a 2 b2
b
a 2 b2
cos ,
sin ;
sin ,
cos .
54
sin
cos
1 cos2
sin
cos
tan
cottan=
sec
cossec
tan
1 sin
2
sin
1 sin
2
1 sin 2
sin
tan
1 tan
2
1
1 tan 2
1 cos 2
cos
1 sin 2
1
sin
cottan
cos
1 cos
2
sec
1
1 cot tan
2
cot tan
1
cot tan
1 tan
1 tan 2
tan
1 cot tan 2
55
1
sec 1
2
1 cot tan 2
cot tan
1 cos
sec2 1
1
tan
sec 1
sec
1
sec
1 cot tan 2
1
cos
2
cossec
1
cos sec
cos sec2 1
cos sec
sec
sec2 1
cos sec2 1
cossec2 1
cos sec
cos sec2 1
x2 x1 y2 y1
2
Dng tng qut ca khong cch gia hai im (x1, y1) v (x2,
y2) trong h ta xin gc
x2 x1 y2 y1
2
2 x2 x1 y2 y1 cos
y b y1
y1 y b
56
Hnh 20
3. Ta cc (Hnh 21)
Ox: Trc cc;
O: Cc;
r: Bn knh vector;
: Gc cc.
x r cos ;
y r sin ;
Hnh 21
r x2 y 2 .
x1, y1: Ta mi ca im M.
: Gc quay.
x x1 cos y1 sin ;
y x1 sin y1 cos .
Hnh 22
57
x y
1
a b
Phng trnh php dng x cos y sin p 0
H s php dng M
1
A B2
2
ngc du vi du ca C).
6. Hai ng thng
Cc phng trnh dng tng qut
A1 x B1 y C1 C
A2 x B2 y C2 0
k2 k1 A1 B2 A2 B1
1 k1k2 A1 A2 B1B2
k1 k2 hoc
A1 B1
A2 B2
x B A B A
1 2
2 1
C
B
C
1 A2
y 2 1
B1 A2 B2 A1
A1
B1
C1
A2
B2
C2 0
A3
B3
C3
7. ng thng v im
Phng trnh ng thng i qua mt im cho trc M x0 , y0
theo mt hng cho:
y y0 k x x0
Ax1 By1 C
A2 B 2
(du c
A x0 , y0 , B x2 , y2 :
y y1
x x1
y2 y1 x2 x1
y y0 a x x0
Phng trnh ng thng i qua im M x1 , y1 v vung gc
vi ng thng y=ax+b
y y1
1
x x1
a
1 x1
2 x2
y1
y2
1
x1 y2 y1 x2
2
Tam gic c v tr bt k A x1 , y1 , B x2 , y2 , C x3 , y3
60
1 x2 x1
2 x3 x1
y2 y1
y3 y1
1
x2 x1 y3 y1 x3 x1 y2 y1
2
1
x1 y2 y3 x2 y3 y1 x3 y1 y2
2
x a y b
2
r2
y r sin t
BF=BF1=AO=a;
y
FM+F1M=AA1=2a;
2
r1
r
A
F1
a -c =b .
c
B1 c
2a
x2 y 2
1
a 2 b2
Tm sai ca Ellipse:
c
a 2 b2
1
a
a
Bn knh vector ca im M(x, y) ca Ellipse
r a x
x1 x y1 y
1
a 2 b2
Phng trnh php tuyn vi Ellipse ti im M 0 x0 , y0
y y0
a 2 y0
x x0
b2 x0
62
A1 x
b2
a
a
a2
hoc x
b2
y 2 x
ak
Trong k l h s gc ca ng knh lin hp.
Phng trnh tham s ca Ellipse:
x a cos t
y b sin t
11. Hyperbola (Hnh 24)
O: Tm;
M
r1
r
A1
A
F
FM-F1M=AA1-2a;
F1
2a
2c
63
FF1=2c;
c2-a2=b2.
Phng trnh chnh tc ca Hyperbola
x2 y 2
1
a 2 b2
Tm sai ca Hyperbola
c
a 2 b2
1
a
a
b
y x
a
Phng trnh tip tuyn ti im M1 x1 , y1
x1 x y1 y
1
a 2 b2
Phng trnh php tuyn ti im M 0 x0 , y0
64
a 2 y0
y y0 2 x x0
b x0
Hoc
a 2 x b2 y
c2
x0
y0
b2
a
b2
x
a2k
xy
k
a2
hoc y
2
x
12. Parabola(Hnh 25)
y
K
AN: ng chun
O: nh
F1
F: Tiu im
p
65
S: Din tch
Phng trnh chnh tc ca parabola
y2=2px
Din tch ca parabola
2
S lc
3
Tm sai ca parabola
FM
1
MK
r x
p
2
p
2
yy1 p x x1
Hoc
y y1
y1
x x1
y0
y y1
y1
x x1
p
Hoc
y1 x x1 p y y1 0
VII. I S VECTOR
1. Cc php ton tuyn tnh trn cc vector
A B
A B
A
B
Hnh 26
A B C;
A B C D E
B
A
C
Hnh 27
B
Hnh 28
67
Hnh 29
A A1
A1 A
A A1
A B A B1 C
C
A1 A
Hnh 30
B1
Hnh 31
Trong B1 B
Hnh 32
Nhn vector vi mt s
kA B
B k A
B A, neu k > 0
B A, neu k < 0
Nu k=0 hoc A 0 , th B 0
hcx A hcB A MN A cos A cos A, B
68
M1
O
N1
N
Hnh 33
Hoc A X i Y j Z k
OM 1 X i
Trong OM 2 Y j l cc thnh
OM 3 Z k
phn ca vector;
X A cos , Y A cos , Z A cos
l cc ta ca vector (chiu
x
vector ny ln cc trc ta ).
M3
y
M2
i
M1
Hnh 34
Nu A2 A1 th X 2 X1 , Y2 Y1 , Z2 Z1.
5. Tch v hng ca hai vector
nh ngha
69
mA B m AB
A B C AC BC (tnh phan phoi)
AB X1 X 2 YY
1 2 Z1Z 2 .
Bnh phng v hng ca vector
2
A AA AA cos 0 A2
Bnh phng module ca vector
2
A2 A X 2 Y 2 Z 2
A2 A X 2 Y 2 Z 2
iu kin hai vector trc giao A B
AB X1 X 2 YY
1 2 Z1Z 2 0
70
AB
cos
A B
X 1 X 2 YY
1 2 Z1Z 2
X Y12 Z12 X 22 Y22 Z 22
2
1
X
X 2 Y2 Z2
Y
X 2 Y2 Z2
Z
X 2 Y2 Z2
Tch vector ca hai vector A, B (k hiu A B hoc A, B ) l
C AB sin A, B , C A, C B
V cc vector A, B, C lp thnh b ba vector thun (nghch) nu
h ta l thun (nghch).
Cc tnh cht ca tch vector
71
A B B A
m A B m A B
A nB n A B
A B C A C B C
C A B C ACB
A B X1
Y1
Z1
X 2 Y2
Z2
Gc gia vector
A B
sin A, B
A B
7. Tch hn hp ca ba vector
nh ngha
ABC A B C
ABC BC A C AB B AC AC B C B A
A B C D AC D BC D
mA BC m ABC
Tch hn hp di dng ta
X 1 Y1
ABC X 2 Y2
X3
Y3
Z1
Z2
Z3
VIII. O HM V VI PHN
1. Gii hn
lim(x+y-z)=limx+limy-limz (nu cc gii hn v phi tn ti)
lim(xyz)=limx limy limz (nu gii hn v phi tn ti)
x lim x
lim
neu ton tai lim x va lim y 0
y lim y
73
sin x
1;
x 0
x
lim
1
a
lim 1 a e, e 2.718281828... ;
a
an
0;
a n !
tan x
lim
1;
x 0
x
x
lim 1 n e x ;
n
n
lim a x 1;
lim
x 0
lim
n!
n n
ne
2 .
2. o hm v vi phn
Cc o hm n gin
74
Cu ' Cu ';
u v w ' u ' v ' w ';
uvw ' u ' vw v ' uw w ' uv;
u u 'v v 'u
;
v2
v
'
f u x f ' u u ' x ;
C ' 0;
'
x ' 1;
x ' nx
n
n 1
1
1
2;
x
x
1
x '
;
2 x
75
1
;
x
1
lg x ' lg e;
x
x
x
e ' e ;
ln x '
a ' a
x
ln a;
1
;
cos 2 x
1
;
sin 2 x
1
;
arcsin x '
1 x2
1
;
arccos x '
1 x2
1
;
arctan x '
1 x2
1
;
arc cottan x '
1 x2
u v ' vu v1 u ' u v ln u v '.
76
d Cu Cdu;
d u v w du dv dw;
d uvw vw du uw dv uv dw;
u vdu udv
d
.
v2
v
3. ng dng hnh hc ca o hm
Phng trnh tip tuyn vi ng cong y=y(x) ti im (x0, y0)
y y0 y ' x0 x x0
Phng trnh tip tuyn vi ng cong v i qua mt im cho
trc bt k M1 x1 , y1
y y1 y ' x0 x x1
Trong x0 l nghim kp ca phng trnh
y y0
1
x x0
y ' x0
4. ng dng o hm kho st hm s
Hm s chn, hm s l
Hm s y=f(x) c gi l chn nu
f(x)=f(-x)
c gi l l nu
f(x)=-f(x)
77
Hm s tun hon
Hm s y=f(x) c gi l tun hon nu c s dng l sao cho
f x f x l f x 2l ... f x kl
S dng p nh nht c tnh cht trn c gi l chu k ca
hm s.
Hm s n iu
Hm s y=f(x) c gi l n iu tng tht s (ng bin) nu
t x1<x2 suy ra f(x1)<f(x2);
Hm s y=f(x) c gi l n iu gim tht s (nghch bin)
nu t x<x2 suy ra f(x1)>f(x2);
Nu trn tt c cc du < (>) c thay bi du th hm
c gi l n iu tng (gim) theo ngha rng;
iu kin hm s y=f(x) n iu tng (gim) trong khong
xc nh l f ' x 0 f ' x 0 trong khong xc nh.
Hm lin tc
Hm s y=f(x) c gi l lin tc ti x=a nu lim f x f a
x a
Cc i, cc tiu ca mt hm s
Hm s y=f(x) c cc i (cc tiu) ti im x0 nu c mt s a
dng sao cho f x f x0 f x f x0 vi
x0 a x x0 a
78
f ' x0 0
f '' x0 0
Th x0 l honh im cc i;
Nu x0 tha mn h phng trnh:
f ' x0 0
f '' x0 0
Th x0 l honh im cc tiu;
Hm li
Hm s y=f(x) gi l li nu vi ,0 1 th
f ax1 1 x2 af x1 1 f x2 ;
Hm s y=f(x) li khi v ch khi o hm f(x) tng theo ngha
rng (hoc tng ng o hm bc hai
f(x) 0)
im un
im x0 l im un ca th hm s
y=f(x) nu f(x0)=0 v f(x) i du khi i
qua x0.
Cc ng tim cn
79
lim f x ax b 0
x
f x
;
x
x
b lim f x ax
a lim
Trc v tm i xng: th hm s
y=f(x) nhn ng thng x= lm trc i
xng khi v ch khi f 2 x f x
th hm s y=f(x) nhn im I ,
lm tm i xng khi v ch khi
f 2 x 2 f x
Hnh 37: Tim cn ng
Kho st hm s y ax bx cx d a 0
3
80
a 0
Nu 2
th hm s lun ng bin;
b 3ac 0
a 0
Nu 2
th hm s lun nghch bin.
b
3
ac
b 2 3ac 0
Nu b2 3ac 0 hoc
th phng trnh c v ch
ycd yct 0
c mt nghim v th ch ct trc honh ti mt im.
b 2 3ac 0
Nu
th phng trnh c mt nghim n v mt
ycd yct 0
nghim kp; th ct v tip xc vi trc honh ti hai im.
b 2 3ac 0
Nu
th phng trnh c ba nghim phn bit;
ycd yct 0
th ct trc honh ti ba im khc nhau.
b b
im un , y l tm i xng ca th.
3a 3a
Hm s y ax4 bx 2 c a 0
81
, c ;
2a 4a
, c .
2a 4a
b
b
Trong trng hp ny cc im , y l cc
6a
6a
im un.
Hm s y
ax b
, a ', b ' 0
a'x b'
Hm s xc nh vi x
y'
ab ' a ' b
a ' x b '
b'
;
a'
82
ab-ab=0, hm s khng i y
a
;
a'
ab-ab>0 hm s ng bin;
ab-ab<0 hm s nghch bin;
Tim cn ngang: y
a
;
a'
Tim cn ng: x
b'
;
a'
b' a
Tm i xng l giao im A , ca hai ng tim
a' a'
cn.
ax 2 bx c
Hm s y
a'x b'
Tim cn xin: y
a
a ' b ab '
x
;
a'
a'
Tim cn ng x
b'
.
a'
83
f x dx F x C
Trong F(x)=f(x), C l hng s ty .
2. Cc tnh cht n gin nht
dx x C;
kf x dx k f x dx, k la hang so;
u v w ...dx udx vdx wdx ...
uv ' dx uv vu ' dx;
udv uv vdu.
84
3. Tch phn cc hm hu t
x m 1
m
x
dx
C , m 1 ;
m 1
dx
x ln x C;
ax b
ax
b
dx
a n 1
n 1
dx
C , n 1 ;
ax b a ln ax b C;
ax b
bc ad
ln cx d C ;
c2
dx
1
xb
x a x b a b ln x a C , a b
a
cx d dx c x
dx
1
xd
ln
C;
2
a
2a x a
xdx
1
x a x b a b a ln x a b ln x b C , a b ;
xdx
1
ln x 2 a 2 C ;
2
a
2
dx
1
x
x 2 a 2 a arctan a C;
xdx
1
2
2
x 2 a 2 2 ln x a C;
85
dx
a
xdx
a
2 2
2 2
1
x
1
x
3 arctan C ;
2
2
2
2a x a
2a
a
1 1
C;
2 x2 a2
xb
dx
1
b
x
ln
arctan
C;
2
2
x2 a2 x b a b x2 a2 a
a
xb
xdx
1
x
2
arctan b ln
C;
2
2
a
a x b a b
x2 a2
dx
1
2ax b b 2 4ac
ln
ax 2 bx c b2 4ac 2ax b b2 4ac C;
dx
1
2ax b
arctan
C , b 2 4ac 0 ;
2
2
bx c
4ac b
4ac b
xdx
1
b
dx
2
ax 2 bx c 2a ln ax bx c 2a ax 2 bx c .
ax
86
4. Tch phn cc hm v t
dx
2
ax b C ;
ax b a
3
2
2
ax bdx ax b C ;
3a
2 ax 2b
xdx
ax b C ;
3a 2
ax b
ax bdx
2 3ax 2b
15a 2
dx
x c
ax b
dx
x c
ax b
ax b
2
3
C;
ax b b ac
C , b ac 0 ;
ax b b ac
1
ln
b ac
1
ax b
arctan
, b ac 0 ;
ac b
ac b
ax b
1
dx
ax b cx d
cx d
c
ad bc
ln a ax b a ax b C , ac 0 ;
c ac
ax b
1
dx
ax b cx d
cx d
c
a cx d
ad bc
arctan
C , c 0; a 0 ;
c ax b
c ac
87
x
x
a bxdx
2
a bxdx
2 2a 3bx
a bx
15b 2
2 8a 2 12abx 15b 2
C;
a bx
105b3
2 2a bx
xdx
a bx C ;
3b 2
a bx
2 8a 2 4abx 3b 2 x 2
x 2 dx
a bx C ;
15b3
a bx
a bx a
C, a 0 ;
a bx a
dx
1
ln
a bx
a
dx
2
a bx
arctan
C, a 0 ;
a
a bx
a
dx
a bx b
dx
ax
2a x a bx
a bx
a bxdx
dx
2 a bx a
;
x
x a bx
88
C;
2ax x 2 dx
x m dx
2ax x 2
m 1
3
2 2
2ax x 2m 1 a
m 1
m 1
2ax x 2 dx;
x m 1 2ax x 2 2m 1 a
x m 1dx
2ax x 2 ;
m
m
3
2 2
2ax x m 3
2ax x
2ax x 2
dx
dx;
xm
2m 3 ax m 2m 3 a x m1
2
dx
2ax x 2
2ax x 2
C.
ax
89
sin
dx
xdx
90
dx
sin
dx
cos
cot tan x C ;
tan x C ;
1
sin
sin m n x
a b sin x
cos m n x
2 m n
sin m n x
2 m n
1
a 2 b2
arcsin
sin m n x
2m n
C , m2 n2 ;
cos m n x
2 m n
sin m n x
2m n
C , m2 n2 ;
C , m2 n2 ;
a sin x b
C, a 2 b2 ;
a b sin x
dx
1
b a sin x b2 a 2 cos x
ln
C, b2 a 2 ;
a b sin x b2 a 2
a b sin x
dx
1
a cos x b
a b cos b2 a 2 arcsin a b cos x C , a 0, b 0 ;
dx
1
b a cos x b 2 a 2 sin x
ln
C, a b ;
a b cos b2 a 2
a b cos x
91
dx
1
b sin x a cos x a 2 b2
ln
C.
a sin x b cos x a2 b2
a sin x b cos x
B. TCH PHN XC NH
1. nh ngha
b
f x dx F x F b F a
a
y
B
y=f(x)
Trong F(x)=f(x)
O
Hnh 38
g x dx S
aABb
b) Tnh di cung
di (s) ca mt cung ca ng cong phng f(x,y)=0 t im
(a,c) n im (b,d) l:
92
s
a
d
dx
dy
1 dx 1 dy
dx
dy
c
2
s
a
dx dy
dt
dt dt
o Trc x l V y 2 dx
a
d
o Trc y l V x 2 dy
c
Trong c v d l cc gi tr ca y tng ng vi cc gi tr ca
a v b ca x.
d) Th tch to bi tit
din song song
Nu mt phng vung gc vi
trc x ti im (x,0,0) ct vt th
theo mt tit din c din tch l
S(x) th th tch ca phn vt th
trong khong x=a v x=b l:
A
x
b
Hnh 39
93
y=f(x)
x
V S x dx
a
dy
o i vi trc x l S 2 y 1 dx;
dx
a
b
dx
o i vi trc y l S 2 x 1 dy.
dy
c
d
Trong c v d l cc gi tr ca y tng ng vi cc gi tr a v
b ca x.
94
CH MC
im un 79
ng bin 78
Hm lin tc 78
Hm li 79
Hm s chn 77
Hm s l 77
Hm tun hon 78
Nghch bin 78
Tm i xng 80
Tim cn ng 80
Tim cn ngang 79
Tim cn xin 80
Trc i xng 80
Hnh hc phng
Phng tch 39
Qut trn 38
Tm ng phng 40
Trc ng phng 40
Vin phn 38
C
Cp s
Cp s cng 29
Cp s nhn 29
Cp s nhn li v hn 30
Cng bi 29
Cng sai 29
Tng hu hn 30
D
i s
Cn s 16
a thc 13
ng thc (ng nht thc) 14
Ly tha 15
Phn thc 13
S e 74
Lng gic
Gc bi 47
Gc trong tam gic 52
Gii tch kt hp
Giai tha 8
Nh thc Newton 11
Tam gic Pascal 12
S
S phc
Argument 19
Biu din hnh hc 18
Module 19
H
Hm s
Cc i 79
Cc tiu 79
95
Tch hn hp 72
Tch v hng 70
Ta 69
Vector i 67
V
Vector
Chiu vector 68
Gc gia hai vector 71
96