INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIK

Saobraajni fakultet

Tema: ITS i intermodalni transport

Predmet: Inteligentni transportni sistemi

Profesor: Doc.dr. Danislav Drakovi
Asistent: Mr. Samed Ormanovi

Student: Edin auevi

Br.Indeksa: S-25/12-I

Inteligentni transportni sitemi (ITS)

Pojam inteligentni transportni sistem (ITS) odnosi se na napore za
dodavanje informacijske i komunikacijske tehnologije za tehnologiju
prijevoza i vozila u nastojanju da e se upravljati imbenicima koji su
obino u sukobu jedni s drugima, kao to su vozila, optereenja, i rute za
poboljanje sigurnosti.
ITS je sistem koji isporuuje usluge i informacije korisnicima putem
distribuiranog informacijskog sistema uz uporabu suelja koje je
prilagoeno korisniku ili pokretnom objektu, bilo u okviru privatnog ili
javnog sektora
Zaguenje saobraaja je u porastu u cijelom svijetu kao rezultat poveane
motorizacije, urbanizacija, porast broja stanovnika te promjene u
naseljenosti. Zaguenje smanjuje uinkovitost saobraajne infrastrukture i
poveava vrijeme putovanja, zagaenje zraka i potronju goriva to
dovodi do toga da se inteligentni transportni sistemi u prometu sve vie
nastoje uvesti u veinu razvijenih zemalja da bi se u konanici olakalo
odvijanje prometa te naravno poboljala sigurnost odvijanja prometa.

CILJ IMPLEMENTACIJE INTELIGENTNIH TRANSPORTNIH

SISTEMA
Cilj implementacije inteligentnog transportnog sistema je:
- podii kvalitetu saobraaja i transporta,
- poboljati iskustva vozaa i putnika,
- poboljati postupke vezane za putovanja ljudi,
razmjenu dobra i usluga,
- te poveati sveukupnu saobraajnu informacijsku
transparentnost.
Prema tome glavni cilj izgradnje ITS-a je integracija sistema
koji e poboljati putovanja i prijevoz kroz uinkovitije i
sigurnije kretanje ljudi, robe i informacija, uz veu mobilnost,
veu uinkovitost goriva i manje zagaenje okoline, tj. sigurniji
ekosistem u cijelosti.

FUNKCIONALNA PODRUJA I USLUGE INTELIGENTNIH

TRANSPORTNI SISTEMA
Postojea funkcionalna podruja i usluge ITS-a, prema Meunarodnoj
organizaciji za standardizaciju (ISO) su:
- informiranje putnika (Traveler Information),
- upravljanje prometom i operacijama (Traffic Management and
Operations),
- vozila (Vehicles),
- prijevoz tereta (Freight Transport),
- javni prijevoz (Public Transport),
- urne slube (Emergency),
- elektronika plaanja vezana uz transport (Transport Related
Electronic Payment),
- sigurnost osoba u cestovnom prijevozu (Road Transport Related
Personal Safety),
- nadzor vremenskih uvjeta i okolia (Weather and Environmental
Monitoring),
- upravljanje odzivom na velike nesree (Disaster Response
Management and Coordination),
- nacionalna sigurnost (National Security).

 ITS je primjenjiv u svim oblicima prijevoza pa ga je tako

mogue primijeniti i u intermodalnom prijevozu i ostvariti
dobre rezultate. Implementacijom inteligentnih transportnih
sistema mogue je ostvariti brojne pogodnosti za
intermodalni transport.
Uloga ITS-a u ovoj vrsti prijevoza je da pobolja uinak
prijevoza, olaka i pojednostavi pojedine procese unutar
intermodalnog prijevoznog procesa.

TEHNOLOGIJE ITS-a
Inteligentni transportni sistemi razlikuju se u tehnologijama koje
se primjenjuju; od osnovnih sistema upravljanja kao to su
auto navigacija, saobraajni signali kontrole, sistemi upravljanja
kontejnerima,
promjenljivi
saobraajni
znakovi,
automatsko prepoznavanje registarskih oznaka ili kamere za
praenje brzine, zatim kao to su sigurnosni sistemi i vie
naprednih aplikacija koje integriraju ive podatke i povratne
informacije iz brojnih drugih izvora, kao to su parking smjernice
i
informacijski
sistemi,
vremenska
prognoza,
most
za odleivanje sistema i slino.
Neke od tih tehnologija su:
- beine komunikacije,
- plutajui auto podatak,
- video za otkrivanje vozila,
- inteligentne transportne aplikacije.

Slika 1: Primjer sistema koji regulira promjenjiva

ogranienja brzine kretanja po cestama

Slika 2: Princip oitavanja tabelarnih oznaka

INTERMODALNI TRANSPORT
Intermodalni transport je sistem koji podrazumijeva prevoz od vrata do
vrata pod odgovornou jednog prevoznika tj. Operatora intermodalnog
transporta, uz uee najmanje dva vida transporta (u prevozu tereta bez
promjene tovarno manipulativne jedinice.)
S obzirom da je koncept intermodalnosti veinski vezan za prevoz robe u
daljem tekstu e panja biti posveena teretnom intermodalnim transportu.
Definicije koje su u vezi sa pojmom i defiicijom intermodalnog transporta su:
Kombinovani transport je intermodalni transport kod koga se najvei dio
transportnog puta realizuje eleznikim ili vodnim prevozom, a poetnozavrne operacije se obavljaju primjenom drumskih transportnih sredstava.
Integralni transport je pojam koji je prihvaen i bio u upotrebi u Jugoslaviji
nekoliko decenija. Pored transporta kontejnera, dijelova vozila ili kompletnih
vozila jednog vida transporta (drumskog, eleznikog, vodnog) drugim
vidom transporta, obuhvata i primjenu paletnih sistema.

 Uzroci nastanka i razvoja intermodalnog transporta su:

- bolje iskorienje prednosti vidova prevoza (korienje onog vida
prevoza koji je po svojim eksploataciono-tehnikim odlikama
najpogodniji za konkretan transportni zahtjev);
- potreba za povezivanjem velikog broja prostorno rasprostranjenih
poiljaoca i primaoce robe;
- velikih trokova transporta po jedinici pojedinih vidova transporta
(drumski, vazduni);
zatite ivotne sredine u prevozu o
pasnih materija i od negativnog uticaja drumskog transporta;
- poveanja pouzdanosti isporuke;
- lake obeleavanje, identifikovanja i praenja robe, itd.

INTERMODALNI TRANSPORTNI LANAC

Transportni sistemi koji obuhvataju vie vidova saobraaja
mogu se razmatrati iz dve razliite koncepcijske perspektive i
to:
Intermodalna transportna mrea logistiki povezan sistem
koji koristi dva ili vie vidova saobraaja. Ovi vidovi
saobraaja imaju zajednike karakteristike rukovanja teretom
ili
preusmjeravanja
putnika
(presjedanje)
prilikom
premetanja sa jednog na drugi vid za vrijeme trajanja
prevoza od polazita do odredita.
Multimodalna transportna mrea svi vidovi saobraaja
povezuju polazita i odredita. Iako je mogu intermodalni
transport, on ne mora nuno da se deava.

 Intermodalni transportni lanac podrazumijeva etiri osnovna

procesa i to:
Spajanje - proces sakupljanja i konsolidacije tereta na terminalima.
Za obavljanje ovog procesa najbolje je koristiti drumski transport
jer je fleksibilan i najpodesniji je za pruanje od-vrata-do-vrata
usluge.
Povezivanje predstavlja konsolidovani (utvren) saobraajni tok
(teretni voz, kontejnerski brod ili ak kamionski konvoj) izmeu
najmanje dva terminala, koji se odvija na podruju nacionalnog ili
internacionalnog sistema distribucije tereta.
Promjena vida transporta - najbitniji proces u intermodalnom
transportnom lancu. Ovaj proces se odvija u terminalima. Terminali
obezbeuju efikasan kontinuitet unutar transportnog lanca.
Razdvajanje - Teret koji je stigao u terminal koji se nalazi u blizini
njegovog odredita treba da se rastavi i prenese u lokalni,
odnosno regionalni, sistem distribucije. Ovaj proces je povezan sa
potronjom, i preteno se realizuje u gradskim zonama.

TEHNIKO TEHNOLOKA REENJA KOJA SU OMOGUILA INTERMODALNOST

U nastavku se ukazuje na neka od novih tehnikih reenja

uslovljenih integracijom saobraaja u sistem, kojima se
omoguava to laka promjena prevoznog sredstva u toku
puta od polazne do zavrne take putovanja. To su:
- Unapreenje pretovarene mehanizacije
- Koncentracija pretovarnog rada
- Prilagoavanje tereta savremenom nainu rada u
prevozu i pretovaru
- Razmena podataka elektronskim putem

UNAPREENJE PRETOVARA
Pod pretovarom robe se podrazumijeva utovar robe na prevozno
sredstvo, istovar robe sa prevoznog sredstva i direktan pretovar sa
jednog prevoznog sredstva na drugo. U irem smislu, u pretovar robe
ukljuuje se i premetanje robe u skladitima zbog uvanja, pakovanja i
dr.
Intermodalnost omoguava utedu u transportnom sistemu gdje su
pojedini vidovi saobraaja iskorieni na najproduktivniji nain.
Usavrene tehnike premetanja tereta sa jednog na drugi vid saobraaja
su olakale intermodalni pretovar.
Najvaniji tehnike koje su unaprijedile pretovar u intermodalnom i
transportu uopte su:
- Paletizacija;
- Kontejnerizacija;
- Tehnike kombinovanja vidova prevoza (saobraajna sredstva
za prevoz drugih saobraajnih sredstava);

 Paletizacija je nain ukrupnjavanja jedinica manipulisanja robom u

pretovaru i prevozu. Paleta omoguava da se umjesto manipulisanja
(pretovara, prevoza, skladitenja) sa svakom pojedinanom vreom,
sandukom, buretom i sl, manipulie se grupom ovih predmeta odjednom.
Kontejner je najuoptenije veliki sud, sanduk ili slian predmet u koji
se teret, prethodno paletizovan ili ne, moe utovariti (spakovati) radi
prevoza i koji se moe koristiti vie puta. Konteneri se pune u polaznim
takama prevoznog puta, u samim halama proizvoaa ili u posebno
organizovanim i opremljenim kontenerskim terminalima, utovaruju u jedna
prevozna sredstva, pretovaruju u druga prevozna sredstva i prevoze do
konanog odredita hale potroaa (dijelova, sklopova), magacina
veletrgovine ili njima najblieg kontenerskog terminala

ZAKLUAK
U seminarskom radu definiran je pojam inteligentnih transportnih
sistema. Inteligentni transportni sistemi svakim danom imaju sve
vaniji znaaj u svim vrstama saobraaja jer nude pravodobno
informiranje
putnika,
upravljanje
saobraajem,
upravljanje
incidentnim situacijama, nacionalnom sigurnou, nadzor vremenskih
uvjeta i pravodobno informiranje sudionika usaobraaju o istima.
Opisane su takoe tehnologije koje olakavaju i ubrzavaju procese
rada s robom na intermodalnim transportom. Kako su AGV vozila bez
posade pokree ih automatski upravljaki sistem, primjenom ovakve
vrste sistema poveava se efikasnost transporta, smanjuje se troak
radne snage, koliina pogreaka te trokovi energije.
Ono to se moe zakljuiti jest da primjena ITS sistema olakava i
ubrzava prijevoz robe i ljudi te brine o sigurnosti transporta te da e i
u budunosti imati veliku primjenu i utjecaj, ne samo u
intermodalnom transportu nego i svim oblicima transporta i prijevoza
robe, tereta i putnika, isto tako i u sigurnosti u prijevozu istih.

 HVALA NA PANJI