TEKNOLOGJIA E

TRANSPORTIT

Transporti dhe shoqria

Transporti sht nj faktor me rndsi n veprimtarit e ndryshme t nj shoqrie. Transport ose

transporti sht lvizja e njerzve, kafshve dhe mallrave nga nj vend n nj tjetr. Mnyrat e
transportit prfshijn ajror hekurudhor, rrug, uj, kabllor, tubacionin dhe hapsir.Fush mund t
ndahet n infrastruktur, automjeteve dhe operacionet. Transport sht e rndsishme sepse ajo
mundson tregtin midis personave, e cila sht thelbsore pr zhvillimin e qytetrimeve.

HISTORIA E TRANSPORTIT

Historia e transportit sht kryesisht nj risi

teknologjike. Prparimet n teknologjin e kan
lejuar njerzit q t udhtojn m larg, eksplorojn
territorin e m shum, dhe pr t zgjeruar ndikimin
e tyre mbi zonat m t mdha dhe m t mdha.
Edhe n koht e lashta, mjete t reja t tilla si
mbulesa kmb, ski, dhe pallaska dbore zgjatet
distanca q mund t udhtuar. Si shpikje t reja dhe
zbulime jan aplikuar pr problemet e transportit,
koha e udhtimit sht ulur ndrsa aftsia pr t
lvizur m shum dhe m t mdha ngarkesa n
rritje. Innovation vazhdon sot, dhe hulumtuesit e
transportit jan duke punuar pr t gjetur mnyra
t reja pr t zvogluar shpenzimet dhe pr t rritur

Klasifikimi i llojeve t transportit

Klasifikimi i llojeve t transportit jan :

1.
2.
3.
4.
5.

Transporti rrugor
Transporti hekurullor
Transporti detar
Transporti ajror
Transporti hapsinor

Transporti toksor

Me transport toksor kuptojm mnyrn e transportit t njerzve dhe t mallrave, ku mjetet e transportit lvizin ose mbshteten mbi siprfaqen e Toks

Komunikacioni automobilistik. - sistemi i transportit n shekullin e XX ka psuar transformime

strukturale pr arsye t zhvillimit
t shkencs, tekniks, t rritjes s bazs materiale dhe ekonomike t shoqris dhe t rritjes s
standardit jetsor t njeriut. Automobili n rrugt toksore ka zvendsuar dilizhanset e dikurshme
q qarkullonin n Evrop dhe n Amerikn Veriore. Qerret me avull t Cougnotit, Murdockut dhe t
Evansit, n shekullin XVIII, mund t konsiderohen si paraprijse t automobilit dhe t lokomotivs.
Automobili i par me rrot druri dhe me transmision me zinxhir sht zbuluar n Franc, m 1891,
kurse garat e para jan mbajtur m 1894, n rrugn Paris Rusan, dhe m 1895 n rrugn, Paris Bordo. Vlera praktike e automobilit si mjet transportin sht zbuluar me shpikjen e motorit me
djegie t mbrendshme t benzins nga ana Dajmlerit n Gjermani, n vitin 1884, kshtu q
automobile hyn n prdorim t gjer n transport n Evrop dhe Amerik prej vitit 1894.

Transporti hekurullor

sht dega m e vjetr e transportit n bot, e cila ka shkaktuar revolucion n transport dhe ka luajtur rolin e
pionierit n qarkullimet masive turistike. N kontinetet ku sht zhvilluar ky lloj i transportit rndsia e tij
varej nga kushtet objektive t atyre viseveTransporti hekurudhor. - sht dega m e vjetr e
transportit n bot, e cila ka shkaktuar revolucion n transport dhe ka luajtur rolin e pionierit
n qarkullimet masive turistike. N kontinetet ku sht zhvilluar ky lloj i transportit rndsia e
tij varej nga kushtet objektive t atyre viseve. N kontinentin e Ameriks veriore sht
zhvilluar me nj shpejtsi t madhe (n Kanada dhe n SHBA) n gjysmn e dyt t shekullit
XIX, pr arsye t lidhjeve dhe t kolonizimit m t shpejt t viseve t Perndimit t Afrt
dhe t Largt, prkatsisht pr ti lidhur bregdetet e Oqeanit Atlantik me ato t Paqsorit.
Mirpo, hekurudha e par ekonomike sht ndrtuar n Britani t Madhe, n vitin 1825, e cila
ka lidhur qytetin Stokton me Darlington, m 1827 me hekurudh jan lidhur Liverpuli me
Manesterin, kurse agjencia turistike e par n bot Cook and Son, m 1841 organizoi
udhtimin turistik prej qytetit Lajester pr n Laftborou.

Transporti ujor
N transportin ujor bjn pjes mjetet e tipeve dhe llojeve t ndryshme si: anije udhtarsh,anije madhrash, tragete pr transport udhtarsh e
automjetesh ose vagonash. Komunikacioni ujor. - Bartja m e madhe e mallrave n bot ende bhet m shum me anije, pasi
oqeanet, detet, liqenet dhe lumenjt jan siprfaqe t hapta, ku mund t lundrohet pa pages dhe pa kontroll t veant
nga ana e shteteve bregdetare. Ujrat territoriale paraqesin vazhdimin e pronsis s nj vendi n nj zon bregdetare, kurse
hapsirat oqeanike dhe t deteve jasht ktyre zonave, jan hapsira t lira pr lundrim t do anije dhe nj numri t
pakufizuar t tyre. Komunikacioni ujor sht trafiku m i vjetr n bot.
Komunikacioni ujor sht trafiku m i vjetr n bot. Anijet me vela kan qen t njohura pr popujt parahistorik, pr popujt e
vjetr dhe antik. Prej shekullit XIV fillon periudha e prsosjes s anijendrtimtaris pr nevojat tregtare dhe ushtarake,
sidomos pr tu mbrojtur nga kusart e deteve, t cilt plakitnin anijet tregtare. N shakullin XIX, n t gjitha detet dhe
oqeanet lundrohet m lir pr arsye t zhdukjes s kusarve t detit dhe t shpikjes s makins me avull, e cila bri
transformime shum t mdha n anijendrtimtari. Tani konstruktohen anijet me avull, megjithse anijet me vela shfrytzonin
errat dhe rrymat e njohura detare pr udhtime npr dete dhe oqeane.
N vitin 1807 fillon pr her t par n histori t bots, t qarkullojn anije me avull Clermont e Fultonit, n lumin Hadson, e
cila lidhte Njujorkun me qytetin Albani. Anija Savannah prej 300BRT, e SHBA-ve, kalon, m 1819, Atlantikun e shtyr nga
makina me avull dhe me vela, kur kishte erra q frynin ne drejtit Evrops, kurse anija Curaao, sht anija e par n bot
q ka filluar, n vitin 1827, ta shfrytzoj vetm avullin.

Transporti ajror dhe n gjithsi

Mjetet e transportit ajror jan t tipeve, llojave dhe mallsive t ndryshme , si:
Aeroplan udhtarsh, aeroplan mallrash, helikopter. Aviacionit sht aspektin praktik apo artin e aeronautika, duke
qen projektimin, zhvillimin, prodhimin, operacion, dhe prdorimi i avionve, avion veanrisht t rnda se
ajri.Fjala "aviacionit" sht shpikur nga shkrimtari francez dhe ish-oficer i marins Gabriel La Landelle n
1873, nga folja "avoir" (fluturues sinonim), vet rrjedh nga fjala latine "avis" ("zog") dhe prapashtesn "- tion
". [1]
Shum kultura kan ndrtuar pajisje q udhtojn npr ajr, nga predhat m t hershme t tilla si gur dhe
shtiza, [2] [3] bumerang n Australi, nxeht fanar Kongming ajror, dhe kites. Ka legjenda e para t fluturimit
t njeriut t tilla si historia e Icarus, dhe Jamshid n mitin persiane, dhe m von, pretendimet disi m t
besueshme pr t distancave t shkurtra fluturimeve t njeriut t shfaqet, t tilla si automat fluturues t
Archytas e Tarentum (428-347 BC) , [4] fluturimet me krah t Abbas Ibn Firnas (810-887), Eilmer e
Malmesbury (shekulli 11-t), dhe Passarola hot-ajrore t Bartolomeu Loureno de Gusmo (1685-1724).

TRANSPORTI HAPSINOR

Hapsir fluturim (fluturimi i shkruar gjithashtu hapsir) sht fluturim

balistike n ose prmes hapsirn e jashtme. Fluturim hapsir mund t
ndodh me anijen me ose pa njerz n bord. Shembuj t fluturimeve n
hapsir t njeriut prfshijn programin ruse Soyuz, me programin amerikan
anijes Space, si dhe stacionin e vazhdueshm ndrkombtar t hapsirs.
Shembuj t fluturimeve n hapsir pa pilot prfshijn hetimet hapsir q t
ln orbitn Tok, si dhe satelit n orbit rreth Tok, t tilla si satelitt e
komunikimit. Kto t veproj ose me kontroll telerobotic ose jan plotsisht
autonome.
Fluturim hapsir sht prdorur n eksplorimin e hapsirs, dhe gjithashtu n
aktivitete komerciale t tilla si turizmi hapsir dhe telekomunikacionit satelitor.
Prdorime t tjera jo-tregtare t spaceflight prfshijn observator hapsirs,
satelit zbulimi dhe satelit t tjer t vzhgimit Tok.
Nj spaceflight zakonisht fillon me nj nisjen raket, e cila ofron fut fillestar pr
t kaprcyer forcn e gravitetit dhe shtyn anijen nga siprfaqja e Toks. Pasi n
hapsir, mocioni i nj anijen-t dy kur reaksion dhe kur nn shtytje-sht i
mbuluar nga fusha e studimit t quajtur astrodynamics. Disa anijen mbeten n
hapsir koh t pacaktuar, disa shprbhet gjat reentry atmosferike, dhe t
tjert t arrijn nj siprfaqe planetare apo hnor pr ulje apo ndikimit