Απολογισμός Δράσης 2009 - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ∆ΑΣΟΥΣ ΛΕΣΒΟΥ
ΑΠΟΛΟΓ ΙΣΜΟΣ ∆ΡΑΣΗΣ

2009
ΣΙΓΡΙ ΛΕΣΒΟΥ
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2010
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ∆ΡΑΣΗΣ 2009
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Απολογισµός ∆ράσης 2009 ……………………………………………………….. 5

Βραβείο EDEN – Ευρωπαϊκοί προορισµοί Αριστείας 2009 …………………. 6
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι Λειτουργία - Ενηµέρωση – Εξυπηρέτηση επισκεπτών …….. 7

∆ΡΑΣΗ 1: Λειτουργία Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους
Λέσβου - Επισκεψιµότητα …………………………………………………………… 7
∆ΡΑΣΗ 2: Προσωπικό ………………………………………..……………………… 10
∆ΡΑΣΗ 3: Λειτουργία Κέντρου Πληροφόρησης Μυτιλήνης ……………………… 11
∆ΡΑΣΗ 4: Λειτουργία Πάρκων Απολιθωµένου ∆άσους………………………….. 11
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ Έρευνα, ανασκαφές, συντηρήσεις, ανάδειξη & προστασία

απολιθωµάτων ………………………………………………………………………. 12
∆ΡΑΣΗ 1: Ανασκαφικές εργασίες στο Απολιθωµένο ∆άσος ……………………. 12
∆ΡΑΣΗ 2: Εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης απολιθωµάτων ………… 13
∆ΡΑΣΗ 3: Πρόγραµµα προστασίας απολιθωµάτων ……………………………... 14
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ Εκθέσεις – Εκδηλώσεις – Εκδόσεις & ∆ράσεις προβολής ... 18

Α. Εκθέσεις – Εκδηλώσεις …………………………………………………………. 18
∆ΡΑΣΗ 1: Καλοκαιρινές πολιτιστικές εκδηλώσεις 2009 «Γιορτές της Γης» ……. 18
Έκθεση χαρτογραφικού υλικού «Σεισµοί και σεισµικός κίνδυνος στο Βόρειο
Αιγαίο» …………………………………………………………………………………. 18
«Νύχτες Μουσείων» - Νυχτερινές ενηµερώσεις & περιηγήσεις …………………. 19
Παρουσιάσεις & Επιστηµονική ενηµέρωση - ∆ράσεις ενηµέρωσης και
ευαισθητοποίησης επισκεπτών για το Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου …………... 19
Εκδήλωση για την παρουσίαση της νέας διαδραστικής εφαρµογής και του
βιβλίου «Ένα υποτροπικό δάσος 20 εκατοµµυρίων ετών» ……………………… 20
Βραδιά αστροπαρατήρησης στο Απολιθωµένο ∆άσος ………………………….. 21
Περιοδική έκθεση «Νήσων Περίπλους – Στεριές θαλασσινών» ………………… 22
Μουσική εκδήλωση µε το Παραδοσιακό Μουσικό Συγκρότηµα του
Αναγνωστηρίου Αγιάσου …………………………………………………………….. 22
Έκθεση ζωγραφικής του Μάκη Αξιώτη …………………………………………….. 23
ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ (Ε.Η.Π.Κ.) 2009 ….. 24
η
∆ΡΑΣΗ 2: 10 Γιορτή Αγροτουρισµού 2009 ………………………………………. 25
∆ΡΑΣΗ 3: ∆ιοργάνωση Περιοδικών Εκθέσεων ……………………………........... 28
Έκθεση «Γνωρίζω τους σεισµούς – Αντιµετωπίζω το σεισµικό κίνδυνο» ........... 28
2
Έκθεση «Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου» …………............................................. 28

∆ΡΑΣΗ 4: ∆ιοργάνωση εκδηλώσεων ………………………………………………. 29
Εκδήλωση για την κοπή της βασιλόπιτας – Απολογισµός δράσης 2008 …..….. 29
Εορτασµός της Παγκόσµιας Ηµέρας Μνηµείων - Εορτασµός της Παγκόσµιας
Ηµέρας της Γης ………………………………….................................................... 29
Εορτασµός της ∆ιεθνούς Ηµέρας Μουσείων ….…………………………………... 29
∆ΡΑΣΗ 5: Εβδοµάδα Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων …………………………………. 31
Β. Συµµετοχή σε εκδηλώσεις ……………………………………………………... 34
∆ΡΑΣΗ 1: Εκδήλωση «Η αρµονία της φύσης» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. 34
∆ΡΑΣΗ 2: Εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου του Καθηγητή Σπύρου
Παυλίδη «ΠΑΝ-ΓΑΙΑ (Παγγαία), µια διαφορετική βιογεωλογική διαδροµή στον
πλανήτη Γη» …………………………………………………………………………... 35
∆ΡΑΣΗ 3: Συνέδριο «Αειφόρος τουρισµός σε προστατευόµενες περιοχές και
στρατηγικές τοπικής ανάπτυξης: Νέες προοπτικές ανάπτυξης» ………………... 35
∆ΡΑΣΗ 4: Εκστρατεία «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ και ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ 2008. Το δέντρο της
ζωής, σε τέσσερις εποχές» του Υπουργείου Πολιτισµού ………………………… 36
∆ΡΑΣΗ 5: Εκδήλωση «Παραµύθια της Γης – Μουσικά Παραµύθια για ∆ύο
Πιάνα» στο Μουσείο Μπενάκη ……………………………………………………… 37
∆ΡΑΣΗ 6: Εκδήλωση «Νύχτα Ερευνητών 2009» - Οργάνωση Πανεπιστήµιο
Αιγαίου …………………………………………………………………………………. 38
Γ. Συνέδρια & Σεµινάρια ……………………………………………………………. 39
∆ΡΑΣΗ 1: 3ο ∆ιεθνές Μεταπτυχιακό Σχολείο «∆ιατήρηση της Φύσης –
Γεωλογικά Μνηµεία: Σχέδια ∆ιαχείρισης Γεωπάρκων και Προγράµµατα
∆ράσης Αειφόρου Τουρισµού» ……………………………………………………… 39
∆ΡΑΣΗ 2: Υπογραφή µνηµονίου συνεργασίας µεταξύ του Μουσείου Φυσικής
Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου και του Τεχνολογικού Πολιτιστικού
Πάρκου Λαυρίου ……………………………………………………………………… 41
∆ΡΑΣΗ 3: Σεµινάριο επιµόρφωσης εκπαιδευτικών ∆ευτεροβάθµιας
Εκπαίδευσης Λέσβου «Φυσικό περιβάλλον της Λέσβου» ……………………….. 41
∆. Εκδόσεις - ∆ράσεις προβολής ………………………………………………… 43
∆ΡΑΣΗ 1: Εκδόσεις ………………………………………………………………….. 43
∆ΡΑΣΗ 2: Προβολή του Μουσείου και του Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου ….. 44
∆ΡΑΣΗ 3: Παρουσίαση στο ∆ιαδίκτυο …………………………………………….. 46
ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV Εκπαιδευτικές δράσεις ………………………………………… 48

∆ΡΑΣΗ 1: Εκπαιδευτικά Πολιτιστικά ∆ίκτυα σχολείων ∆υτικής Λέσβου ……….. 49
∆ΡΑΣΗ 2: Εκπαιδευτικά Προγράµµατα ……………………….............................. 49
∆ΡΑΣΗ 3: Θεµατικά Εκπαιδευτικά Προγράµµατα ………………………………… 50
3
∆ΡΑΣΗ 4: Ενηµερωτικές προβολές σε σχολεία ……………………………….….. 51

∆ΡΑΣΗ 5: Θερινό εκπαιδευτικό πρόγραµµα «Μικροί Παλαιοντολόγοι» ……….. 51
∆ΡΑΣΗ 6: Πρακτική άσκηση φοιτητών …………………………………………...... 52
∆ΡΑΣΗ 7: Εθελοντικές εργασίες στο Απολιθωµένο ∆άσος …………................. 53
∆ΡΑΣΗ 8: Ενηµέρωση εκπαιδευτικών Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Λέσβου
για το Απολιθωµένο ∆άσος και συµµετοχή τους στην πρωτότυπη εκπαιδευτική
δραστηριότητα για τους ΣΕΙΣΜΟΥΣ .……………………………………………….. 54
ΚΕΦΑΛΑΙΟ V Ευρωπαϊκά Προγράµµατα ……............................................... 56

Α. Έργα ΕΣΠΑ ……………………………………………………………………….. 56
∆ΡΑΣΗ 1: Κατάθεση νέων προτάσεων ……………………………………………. 56
Β. Ολοκλήρωση έργων Γ’ ΚΠΣ …………………………………………………… 57
∆ΡΑΣΗ 1: ΠΕΠ Β. Αιγαίου – Ολοκλήρωση ΜΦΙΑ∆Λ ……………………………. 57
∆ΡΑΣΗ 2: Πρόγραµµα ΓΓΕΤ/ΠΕΠ Β’ Αιγαίου «Αξιοποίηση σύγχρονων
µεθόδων των γεωεπιστηµών στη διαχείριση του σεισµικού κινδύνου µε
έµφαση στο δοµηµένο περιβάλλον των Νησιών του Βορείου Αιγαίου
Πελάγους»…………………………………………………………………………….. 57
∆ΡΑΣΗ 3: ΙΝΤΕRRΕG IIΙΒ- Medocc. Έργο NURMEDIT «Ενθάρρυνση για την
Ανάπτυξη Πολυκεντρικών Συστηµάτων Μικροµεσαίων ∆ιακρατικών Αστικών
Κόµβων» ………………………………………………………………………………. 57
∆ΡΑΣΗ 4: Πρόγραµµα LEADER+ «Γεωπάρκα: Ένας ιδανικός προορισµός για
την ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισµού και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων
σε αγροτικές περιοχές της Ευρώπης» ……………………………………………... 58
∆ΡΑΣΗ 5: Πρόγραµµα ΚΑΤΑΚΕΚΑUMENE – Συνεργασία µε το Γεωπάρκο
Kula της Τουρκίας …………………...................................................................... 58
ΚΕΦΑΛΑΙΟ VΙ Συνεργασίες ……………………………………………................. 59

Α. Υποστηρικτικές ∆οµές ……………………………………………………………. 59
∆ΡΑΣΗ 1: Κέντρο Επαγγελµατικής Κατάρτισης Μουσείου Φυσικής Ιστορίας
Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου …………………………………………………….. 59
∆ΡΑΣΗ 2: Σωµατείο «Οι Φίλοι του Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου» …………. 59
Β. Πανεπιστήµια – Εκπαιδευτικοί & Ερευνητικοί φορείς …………………………. 60
∆ΡΑΣΗ 1: Πανεπιστήµιο Αιγαίου …………………………………………………… 60
∆ΡΑΣΗ 2: Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ευεργέτουλα …………..….... 61
∆ΡΑΣΗ 3: Μουσεία και Ερευνητικά Ιδρύµατα …………………………………….. 62
Β. ∆ιεθνείς Συνεργασίες ……………………………………………………………. 63
∆ΡΑΣΗ 1: ∆ίκτυο Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων ……………………………………… 63
∆ΡΑΣΗ 2: Παγκόσµιο ∆ίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO………………………... 63
4
ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ∆ΑΣΟΥΣ ΛΕΣΒΟΥ
Α Π Ο Λ Ο Γ Ι Σ Μ Ο Σ ∆ Ρ Α Σ Η Σ 2009
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου ιδρύθηκε το 1994 και

αποτελεί κοινωφελές νοµικό πρόσωπο µε σκοπό την µελέτη, έρευνα, ανάδειξη,
έκθεση, συντήρηση και φύλαξη του Απολιθωµένου ∆άσους της Λέσβου.
Το Μουσείο λειτουργεί ως Ν.Π.Ι.∆. εποπτευόµενο από το Υπουργείο Πολιτισµού και
Τουρισµού, σύµφωνα µε τις διατάξεις του ιδρυτικού του Νόµου (Ν.2260/94, ΦΕΚ
204 /Α/5-12-1994) και του Κανονισµού Λειτουργίας του (Π.∆. 183/95, ΦΕΚ 96/Α/30-
5-1995).
Τη χρονιά που πέρασε έγιναν σηµαντικές προσπάθειες µε βασικό στόχο το Μουσείο
Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου να αποτελέσει φορέα ανάδειξης,
συντήρησης, προστασίας και προβολής του Απολιθωµένου ∆άσους και ένα
σηµαντικό ερευνητικό και εκπαιδευτικό φορέα, πόλο έλξης και µοχλό ανάπτυξης για
τη Λέσβο.
Το Μουσείο, που έχει την έδρα του στο ακριτικό Σίγρι της Λέσβου, καταβάλει
σηµαντικές προσπάθειες για την ανάδειξη του µνηµείου και την εξυπηρέτηση των
90.000 περίπου επισκεπτών της περιοχής του Απολιθωµένου ∆άσους και των
32.532 επισκεπτών στις εγκαταστάσεις του. Κατά το 2009 το Μουσείο σηµείωσε
ιστορικό µέγιστο επισκέψεων.
Μέσα από σειρά δράσεων που συµβάλουν στην προστασία και την ανάδειξη του
Απολιθωµένου ∆άσους και της φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς της περιοχής
αλλά και προβολής της τοπικής παράδοσης και των τοπικών προϊόντων, το Μουσείο
έχει µετατραπεί σε ουσιαστικό µοχλό τοπικής ανάπτυξης, προβάλλοντας το πρότυπο
της ποιότητας.
Πρόσφατα οι προσπάθειες του Μουσείου για την ανάδειξη του Απολιθωµένου
∆άσους βραβεύθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή µε την ανακήρυξη της Λέσβου
- Απολιθωµένου ∆άσους ως κορυφαίου προορισµού για το 2009, στο πλαίσιο του
Ευρωπαϊκού ∆ιαγωνισµού “European Destinations of Excellence” (EDEN) –
“Ευρωπαϊκοί Προορισµοί Αριστείας”.
Ειδικότερα, το Μουσείο κατά τη διάρκεια του 2009 ανέπτυξε δραστηριότητα στους
ακόλουθους τοµείς:
I) Λειτουργία - Ενηµέρωση – Εξυπηρέτηση επισκεπτών
IΙ) Έρευνα, ανασκαφές, συντηρήσεις, ανάδειξη και προστασία απολιθωµάτων.
III) Εκθέσεις – Εκδηλώσεις – Εκδόσεις και δράσεις προβολής
IV) Εκπαιδευτικές δράσεις
V) Ευρωπαϊκά Προγράµµατα
VI) Συνεργασίες
5
ΒΡΑΒΕΙΟ EDEN – ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ 2009
Κορυφαίος τουριστικός προορισµός της Ελλάδας για το 2009

η Λέσβος και το Απολιθωµένο ∆άσος
Η Λέσβος και το Απολιθωµένο ∆άσος ανακηρύχθηκαν ως Κορυφαίος αειφόρος

τουριστικός προορισµός της Ελλάδας για το 2009, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού
προγράµµατος “European Destinations of Excellence” (EDEN) – “Ευρωπαϊκοί
Προορισµοί Αριστείας”.
Το θέµα του διαγωνισµού για το έτος 2009 ήταν «Ο Τουρισµός και οι
Προστατευόµενες Περιοχές» («Τοurism and the protected areas»). Τα Κράτη-Μέλη
του EDEN κλήθηκαν να επιλέξουν για το 2009 έναν προορισµό, που εντός των
ορίων του υπάρχει επίσηµα χαρακτηρισµένη
«προστατευόµενη περιοχή» και στις περιοχές
που συνορεύουν µ’ αυτή αναπτύσσεται
βιώσιµος τουρισµός, ο οποίος χρησιµοποιεί
την εν λόγω περιοχή ως συγκριτικό
πλεονέκτηµα τουριστικής ανάπτυξης.
Συνολικά στο Υπουργείο Τουριστικής
Ανάπτυξης υποβλήθηκαν προτάσεις για 18
περιοχές της Ελλάδας, οι οποίες και
αξιολογήθηκαν από την αρµόδια επιτροπή.
Για την επιλογή του προορισµού της Λέσβου
ως κορυφαίου τουριστικού προορισµού
συνέβαλαν οι δράσεις ανάδειξης και
προβολής της προστατευόµενης περιοχής του
Απολιθωµένου ∆άσους, τόσο στον χερσαίο
όσο και στον υποθαλάσσιο χώρο και η υποδειγµατική ανάδειξη και προστασία των
απολιθωµάτων, η λειτουργία του Μουσείου και η ποιότητα των προσφερόµενων
υπηρεσιών, οι τουριστικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες που υλοποιούνται στην
περιοχή, οι δράσεις ενηµέρωσης, ανάδειξης και προβολής, κλπ.
Οι τουριστικοί προορισµοί οι οποίοι έχουν αναδειχθεί µέσω του προγράµµατος θα
προβληθούν τόσο σε εθνικό επίπεδο στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Τουριστικής
Ανάπτυξης όσο και σε ευρωπαϊκό µέσω των δράσεων προβολής της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής.
6
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι
Λειτουργία – Ενηµέρωση – Εξυπηρέτηση επισκεπτών
∆ΡΑΣΗ 1: Λειτουργία Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους

Λέσβου - Επισκεψιµότητα
Το Μουσείο λειτούργησε αποτελεσµατικά µε στόχο την παροχή υπηρεσιών υψηλής
ποιότητας στους επισκέπτες, ολοκληρωµένη ενηµέρωση και εξυπηρέτηση. Η
ικανοποίησή τους αποτυπώνεται τόσο στις προσωπικές ευχαριστίες όσο και στο
βιβλίο εντυπώσεων.
Η ενηµέρωση των επισκεπτών στο χώρο του Μουσείου και οι παρερχόµενες
υπηρεσίες περιλαµβάνουν :
• Ενηµερωτική προβολή µε χρήση οπτικοακουστικών µέσων σε όλους τους
επισκέπτες.
• Ενηµέρωση επισκεπτών στις µόνιµες εκθέσεις (Ελληνικά, Αγγλικά).
• Ενηµέρωση επισκεπτών στις περιοδικές εκθέσεις.
• Λειτουργία αναψυκτηρίου και πωλητηρίου.
Ενηµέρωση επισκεπτών στον εκθεσιακό χώρο του Μουσείου

«Η εξέλιξη τη ζωής – Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου»
Κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου εφαρµόστηκε το διευρυµένο ωράριο από

9.00 πµ έως 7.00 µµ. όλες τις ηµέρες της εβδοµάδας, συµβάλλοντας έτσι στην
αύξηση της επισκεψιµότητας στο Μουσείο.
Επίσης, για όλες τις Κυριακές του Νοεµβρίου και ∆εκεµβρίου οι επισκέπτες του
Μουσείου είχαν την ευκαιρία για δωρεάν ενηµέρωση και περιήγηση στους
εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου.
7
Επισκεψιµότητα Απολιθωµένου ∆άσους
Κατά τη διάρκεια του 2009 γνώρισαν το Απολιθωµένο ∆άσος 88.172 άτοµα, τα

οποία επισκέφτηκαν τους παρακάτω χώρους του Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου:
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου
Σύνολο: 32.532 άτοµα
Πάρκο Απολιθωµένου ∆άσους
Πάρκο Σιγρίου
Πάρκο Πλάκας Σιγρίου και Νησιώπη
Σύνολο: 626 άτοµα
Κέντρο Πληροφόρησης Μυτιλήνης
Σύνολο: 288 άτοµα
Η κατανοµή των επισκεπτών στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους
Λέσβου ανά µήνα για το έτος 2009 φαίνεται στο παρακάτω διάγραµµα:
14.000
11.928
12.000
Αριθµός επισκεπτών
10.000
8.000 7.352
6.000
4.000 3.785
3.129
2.044
2.000 1.344
294 255 610 878 619 294
0
ς
ος
ος
ς
ς
ς
ς
ος
ς
ος
ιο
ιο
ιο
ιο
τιο
ιο
το
λιο
ρι
ρι
ρι
ύν
βρ
βρ
άι
βρ
ύλ
υσ
υά
υά
άρ
ρί
µβ
Μ
Ιο
Ιο
ώ
έµ
έµ
Απ
γο
ρο
νο
κέ
κτ
πτ
Νο
Αύ
Ια
εβ
∆ε
Ο
Σε
Φ
Κατανοµή επισκεπτών Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου

έτους 2009 ανά µήνα (Σύνολο: 32.532 άτοµα)
8
Το Μουσείο για το έτος 2009 κατέγραψε τη µέγιστη επισκεψιµότητα από τη

λειτουργία του. Η κατανοµή των επισκεπτών στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου για τα έτη 1999 έως 2009 φαίνεται στο παρακάτω
διάγραµµα:
40.000
35.000
32.050 32.532
30.918
28.921 30.171
30.000
28.360 27.909 27.451
Αριθµός επισκεπτών
25.244
25.000
21.062
20.000
15.000
12.426
10.000
5.000
0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Κατανοµή επισκεπτών Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου

για τα έτη 1999 έως 2009
Περιήγηση επισκεπτών του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου

στην εκθεσιακή ενότητα που είναι αφιερωµένη στην απολίθωση
9
∆ΡΑΣΗ 2: Προσωπικό
Οι δραστηριότητες του Μουσείου υλοποιούνται από το προσωπικό µε σύµβαση
αορίστου χρόνου και από προσωπικό µε σύµβαση ορισµένου χρόνου που
προσλαµβάνεται για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών κατά την καλοκαιρινή
περίοδο και στα πλαίσια προγραµµάτων που υλοποιεί το Μουσείο.
Εντός του 2009 πραγµατοποιήθηκε πλήρωση 3 θέσεων προσωπικού µε σύµβαση
αορίστου χρόνου.
Κατά τη διάρκεια του 2009 απασχολήθηκε στο Μουσείο το παρακάτω προσωπικό :
Προσωπικό αορίστου χρόνου (ΣΥΝΟΛΟ: 9):

ΠΕ Γεωλόγος – Παλαιοντολόγος (2) Βαλιάκος Ηλίας
Βασιλειάδου Αικατερίνη
ΠΕ Γεωλόγος (1) Μπεντάνα Κωνσταντίνα
ΠΕ ∆ιοικητικού - Οικονοµικού (1) Μολιού Μαρία
ΤΕ Συντηρητών Απολιθωµάτων (1) Μαµµής Κωνσταντίνος
∆Ε ∆ακτυλογράφων – Στενογράφων (1) Βαρνά ∆έσποινα
ΥΕ Φυλάκων (2) Αµπουλός Παναγιώτης
Πλουσάκη Βασιλική
ΥΕ Εργατών (1) Σαλαµπαρχός Νικόλαος
Προσωπικό ορισµένου χρόνου (ΣΥΝΟΛΟ: 15):

ΠΕ Γεωλόγου (1) Μαντζούκα ∆ήµητρα
ΠΕ Συντηρητής απολιθωµάτων (1) Κυριαζή Ευαγγελία
ΤΕ Πληροφορικής (1) Μπάτσιος ∆ηµήτριος
∆Ε Συντηρητές απολιθωµάτων (2) Νεράντζου Άννα
Σκενδέρογλου ∆ηµήτρης
∆Ε Φυλάκων (3) Γεωργίου Αντώνης
Γκόγκος Μιχάλης
Χατζηµιχαήλ Βασίλειος
∆Ε Προσωπικό Υπολογιστών (1) Μπάτσιου Παρασκευή
ΥΕ Συντηρητής κτιρίου (1) Αξιώτης Μιχάλης
ΥΕ Εργάτης (4) Γανταδέλου Μαρία
Νεράντζου Ξένη
Παρασκευά Παναγιώτα
Πασλή Ελευθερία
ΥΕ Προσωπικό καθαριότητας (1) Γκόγκου Άρτεµις
ΣΥΝΟΛΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ: 24
10
∆ΡΑΣΗ 3: Λειτουργία Κέντρου Πληροφόρησης Μυτιλήνης

Κατά το 2009 το Κέντρο Πληροφόρησης Μυτιλήνης λειτούργησε µε κύριο στόχο την
προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους και την οργάνωση εκπαιδευτικών
προγραµµάτων του Μουσείου.
Προς αυτή την κατεύθυνση υλοποιήθηκαν οι παρακάτω δράσεις:
Εκπαιδευτικά προγράµµατα
Ενηµέρωση κοινού
Φιλοξενία περιοδικών εκθέσεων (Έκθεση απολιθωµάτων του Απολιθωµένου
∆άσους Λέσβου).
∆ΡΑΣΗ 4: Λειτουργία Πάρκων Απολιθωµένου ∆άσους

Το Μουσείο είχε την ευθύνη λειτουργίας των Πάρκων του Απολιθωµένου ∆άσους,
της ενηµέρωσης και εξυπηρέτησης των επισκεπτών τους. Για την ενηµέρωση των
επισκεπτών των Πάρκων Πλάκας και Σιγρίου επιµελήθηκε την έκδοση του
δίγλωσσου (Ελληνικά - Αγγλικά) οµώνυµου οδηγού.
Α. Πάρκο Απολιθωµένου ∆άσους
Το Μουσείο ανέλαβε σε συνεργασία µε την ∆ιεύθυνση ∆ασών Λέσβου την
υλοποίηση εργασιών οι οποίες συµβάλλουν στην καλή λειτουργία και
επισκεψιµότητα του Πάρκου καθώς και τη λειτουργία του κυλικείου.
Συνολικά το Πάρκο του Απολιθωµένου ∆άσους το 2009 το επισκέφτηκαν 32.210
άτοµα. Σηµειώνεται ότι το 50% των εσόδων του Πάρκου διατίθεται στο Μουσείο.
Β. Πάρκο Σιγρίου
Το Πάρκο Σιγρίου λειτούργησε και το 2009 µε ευθύνη του Μουσείου. Το Πάρκο,
συνολικής έκτασης 30 στρεµµάτων, λειτούργησε ως προέκταση των εκθέσεων του
Μουσείου. Σε όλους τους επισκέπτες δόθηκε η δυνατότητα ενηµέρωσης από το
προσωπικό του Μουσείου κατά την περιήγηση στις απολιθωµατοφόρες θέσεις.
Συνολικά το Πάρκο Σιγρίου το επισκέφτηκαν 22.516 άτοµα.
Γ. Πάρκο Πλάκας
Το Πάρκο Πλάκας λειτούργησε και το 2009 µε ευθύνη του Μουσείου για
περιορισµένο χρονικό διάστηµα λόγω έλλειψης προσωπικού. Συνολικά το Πάρκο
Πλάκας το 2009, το επισκέφτηκαν 618 άτοµα. Σηµαντικό πρόβληµα για την
επισκεψιµότητα του χώρου παραµένει η αδυναµία πρόσβασης λεωφορείων στο
χώρο του Πάρκου.
∆. Νησιώπη
Την δυνατότητα να επισκεφτούν το θαλάσσιο τµήµα του Απολιθωµένου ∆άσους και
την νησίδα Νησιώπη είχαν οι επισκέπτες της Λέσβου το 2009. Οργανωµένες
επισκέψεις µε τουριστικό σκάφος οι οποίες πραγµατοποιούνταν από το Λιµάνι
Σιγρίου προς τη νησίδα Νησιώπη έδωσαν τη δυνατότητα στους συµµετέχοντες να
θαυµάσουν τα µοναδικής οµορφιάς θαλάσσια τµήµατα του Απολιθωµένου ∆άσους,
αλλά και να περιηγηθούν στην νησίδα.
11
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ
Έρευνα, ανασκαφές, συντηρήσεις, ανάδειξη
& προστασία απολιθωµάτων
Βασικός σκοπός της λειτουργίας του Μουσείου σύµφωνα µε τον ιδρυτικό του νόµο
αποτελεί η ανασκαφή, συντήρηση, προστασία και ανάδειξη του Απολιθωµένου
∆άσους της Λέσβου.
Κατά τo 2009 οι εργασίες του Μουσείου επικεντρώθηκαν στην συντήρηση των
απολιθωµάτων στα Πάρκα του Απολιθωµένου ∆άσους αλλά και στα κινητά ευρήµατα
που φυλάσσονται στο χώρο του Μουσείου.
Για την εξυπηρέτηση του βασικού άξονα των εργασιών συντήρησης, προστασίας και
ερευνητικών ανασκαφικών εργασιών στην περιοχή του Απολιθωµένου ∆άσους κατά
το 2009 πραγµατοποιήθηκαν οι ακόλουθες δράσεις:
∆ΡΑΣΗ 1: Ανασκαφικές εργασίες στο Απολιθωµένο ∆άσος

Το πρόγραµµα ανασκαφικών εργασιών του Μουσείου για το έτος 2009 περιλάµβανε
την πραγµατοποίηση σωστικών ανασκαφών στις ακόλουθες περιοχές του
Απολιθωµένου ∆άσους:
Περιοχή Πάρκου Πλάκας (δυτικό τµήµα):
Ανασκάφηκε στην παράκτια περιοχή κατακείµενος απολιθωµένος κορµός
µήκους 2 µέτρων.
Πριν την ανάδειξη του απολιθωµένου κορµού Ανάδειξη του απολιθωµένου κορµού
Ανασκαφή απολιθωµένου κορµού στο δυτικό τµήµα του Πάρκου Πλάκας
Περιοχή Σκανιάς (Στιγάδια), Σιγρίου:

Εντοπίστηκε και µεταφέρθηκε στο Μουσείο τµήµα απολιθωµένου κορµού
αποτελούµενο από 3 µέρη, µήκους 86cm και περιµέτρου 61cm.
Περιοχή Βεϊλής Σιγρίου:
12
Εντοπίστηκαν και µεταφέρθηκαν στο Μουσείο αποτυπώµατα φύλλων που

ανήκουν στην οικογένεια των δαφνίδων.
Ευρύτερη περιοχή Απολιθωµένου ∆άσους:
Εντοπίστηκε και µεταφέρθηκε στο Μουσείο τµήµα απολιθωµένου κορµού
ύψους 23cm και περιµέτρου 59cm.
∆ΡΑΣΗ 2: Εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης απολιθωµάτων

Για την εφαρµογή µιας αποτελεσµατικής πολιτικής προστασίας του Απολιθωµένου
∆άσους της Λέσβου πραγµατοποιήθηκαν έργα συντήρησης και αισθητικής
αποκατάστασης των απολιθωµάτων στα πάρκα του Απολιθωµένου ∆άσους καθώς
και στον υπαίθριο χώρο και το αίθριο του Μουσείου.
Αναλυτικότερα, υλοποιήθηκαν οι ακόλουθες εργασίες συντήρησης και
αποκατάστασης απολιθωµάτων:
Πρόγραµµα συντήρησης απολιθωµάτων Πάρκου Πλάκας Σιγρίου:
Εργασίες συντήρησης πραγµατοποιήθηκαν στο δυτικό τµήµα του Πάρκου
Πλάκας, όπου συντηρήθηκαν 3 ιστάµενοι και 1 κατακείµενος απολιθωµένος
κορµός.
Εργασίες συντήρησης και αισθητικής αποκατάστασης στον απολιθωµένο κορµό Νο 2α

στο δυτικό τµήµα του Πάρκου Πλάκας
Πρόγραµµα συντήρησης απολιθωµάτων Πάρκου Απολιθωµένου ∆άσους:

Συντηρήθηκαν 7 απολιθωµένοι κορµοί καθώς και ένα σύµπλεγµα απολιθωµένου
ριζικού συστήµατος.
Οι εργασίες συντήρησης στους απολιθωµένους κορµούς Νο3, Νο4, στο
σύµπλεγµα ριζών κάτω από κορµούς Νο 3 και Νο 4 καθώς επίσης και στους
κορµούς Νο6α, Νο11, Νο13, Νο16, Νο37 πραγµατοποιήθηκαν λόγω των
σηµαντικών µηχανικών βλαβών που εµφάνισαν, εξαιτίας των περιβαλλοντικών
συνθηκών (υγρασία, παγετός) και καταπονήσεών τους.
13
Εργασίες συντήρησης και αισθητικής αποκατάστασης στους απολιθωµένους κορµούς Νο3 και 4 και
στο σύµπλεγµα ριζών στο Πάρκο Απολιθωµένου ∆άσους
Πρόγραµµα συντήρησης απολιθωµάτων Πάρκου Σιγρίου:

Συντηρήθηκαν 3 απολιθωµένα ριζικά συστήµατα (Νο 1, Νο 6 και Νο7) από τα
οποία τα Νο 6 και Νο7 αντιµετώπιζαν σηµαντικά προβλήµατα συντήρησης
εξαιτίας µεγάλων µηχανικών βλαβών.
Πρόγραµµα συντήρησης απολιθωµάτων των συλλογών του Μουσείου Φυσικής
Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους:
Το πρόγραµµα περιλάµβανε καθαρισµό και συντήρηση απολιθωµάτων που
ανήκουν στις συλλογές του Μουσείου, των απολιθωµάτων που βρίσκονται στον
περιβάλλοντα χώρο και το αίθριο του Μουσείου, καθώς και των πετρωµάτων.
Ειδικότερα, πραγµατοποιήθηκε συντήρηση στα ακόλουθα ευρήµατα:
• 2 τµήµατα απολιθωµένων κορµών στην αίθουσα Απολιθωµένου ∆άσους
• 1 ριζικό σύστηµα, 2 κατακείµενοι και 1 ιστάµενος απολιθωµένος κορµός στον
υπαίθριο χώρο του Μουσείου,
• 2 απολιθωµένοι κορµοί και τµήµα στηλοειδούς λάβας από το αίθριο του
Μουσείου.
∆ΡΑΣΗ 3: Πρόγραµµα προστασίας απολιθωµάτων

Στα πλαίσια του προγράµµατος προστασίας απολιθωµάτων, πραγµατοποιήθηκαν
εργασίες καθαρισµού των απολιθωµατοφόρων θέσεων στα Πάρκα του
Απολιθωµένου ∆άσους και τη νησίδα Νησιώπη, εργασίες τοποθέτησης ειδικών
καλυµµάτων κατά τη διάρκεια της χειµερινής περιόδου για την προστασία των πιο
ευαίσθητων απολιθωµένων κορµών και ριζικών συστηµάτων από τις
περιβαλλοντικές συνθήκες (υγρασία, παγετός, κλπ) καθώς και απαραίτητα έργα
προστασίας. Ειδικότερα, υλοποιήθηκαν τις παρακάτω εργασίες:
14
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου

• Κάλυψη απολιθωµάτων µε ειδικό προστατευτικό κάλυµµα στους
υπαίθριους χώρους του Μουσείου.
• Συντήρηση στις µεταλλικές πινακίδες στις θέσεις ανάδειξης των
απολιθωµάτων στον αύλειο χώρο του Μουσείου.
• Αποψίλωση όλου του περιβάλλοντος χώρου του Μουσείου.
• Εργασίες συντήρησης και καθαρισµού του εκπαιδευτικού χώρου Γεώραµα
και διαµόρφωση χώρου.
• Συντήρηση στις πύλες Νο 1, Νο2, Νο3, και Νο4.
• Συντήρησης της ενηµερωτικής πινακίδας αριστερά της εισόδου του
Μουσείου.
• ∆ηµιουργία τοιχίου οροφής (16 τµ) για την αποµάκρυνση όµβριων υδάτων
προς αποφυγή εισχώρησης τους στο χώρο της σεισµικής τράπεζας.
• ∆ιάνοιξη µικρού αυλακιού για την αποµάκρυνση όµβριων υδάτων από
τους ξενώνες και εφαρµογή µονωτικού σε αυτό.
• Βάψιµο εσωτερικά των ξενώνων Νο2, Νο3, και Νο4.
• Συντήρηση στις εξωτερικές πόρτες των ξενώνων Νο2, Νο3, και Νο4.
Πάρκο Απολιθωµένου ∆άσους

• Καθαρισµός απολιθωµατοφόρων θέσεων.
• Επανατοποθέτηση ξύλινων προστατευτικών κιγκλιδωµάτων στην αρχική
τους θέση που βρίσκονται περιµετρικά των ανασκαφικών θέσεων της
µικρής διαδροµής.
Πριν τον καθαρισµό Μετά τον καθαρισµό
Εργασίες καθαρισµού ανασκαφικής θέσης Νο 1 στο Πάρκο Απολιθωµένου ∆άσους
15
• Καθαρισµός µονοπατιών.
• Συντήρηση πλακόστρωτου µονοπατιού από το αναψυκτήριο έως τον
απολιθωµένο κορµό Νο 2.
• ∆ιαµόρφωση µονοπατιού από τον κορµό Νο19 έως τις τουαλέτες.
• Επιδιόρθωση τοιχίων: α) του πλακόστρωτου µονοπατιού από το
αναψυκτήριο έως τον απολιθωµένο κορµό Νο2 β) του τοιχίου από το
εκθετήριο Νο1 έως τη διασταύρωση του µεγάλου κύκλου.
• ∆ηµιουργία θεµελίου παραπλεύρως του ήδη υπάρχοντος τοιχίου στον
κορµό Νο1 για την εκ νέου κατασκευή του.
• Αναβαθµίδες: α) Κατασκευή αναβαθµίδας στο µονοπάτι αριστερά του
απολιθωµένου κορµού Νο 5, β) κατασκευή τεσσάρων αναβαθµίδων λίγο
πιο κάτω από τη θέση πανοραµικής θέας, στο µονοπάτι της µικρής
διαδροµής, γ) κατασκευή δεκαπέντε αναβαθµίδων από τον κορµό Νο19
έως τις τουαλέτες, δ) επιδιόρθωση και προσθήκη αναβαθµίδων στο
µονοπάτι από τον κορµό Νο25 µέχρι τις τουαλέτες.
• Κατασκευή αυλακιών και αποµάκρυνση εδαφικού υλικού από αυτά, για
την καλύτερη διέλευση των όµβριων υδάτων από τους απολιθωµένους
κορµούς Νο5, Νο6, Νο16, Νο17, Νο2, Νο69, Νο64, Νο65, Νο61, Νο62,
Νο67, Νο63, Νο60, Νο65, πάνω από τους απολιθωµένους κορµούς Νο3,
Νο4 και Νο7 έως Νο10, κατασκευή αυλακιού για την εγκατάσταση σε αυτό
σωλήνα ύδρευσης (λάστιχο) που βρίσκεται στο µονοπάτι που οδηγεί στην
δεξαµενή και κάλυψη αυτού µε εδαφικό υλικό.
• Τοποθέτηση και αποµάκρυνση αντλίας ύδατος στο ποτάµι για την
µεταφορά νερού στη δεξαµενή (ενεργοποίηση της ανά δεκαπενθήµερο).
• Αποψίλωση όλων των µονοπατιών που οδηγούν σε ανασκαφικές θέσεις
και θέσεις θέας, καθώς και αποψίλωση µεγάλων θάµνων στα µονοπάτια
για την καλύτερη διέλευση των επισκεπτών.
• Αποψίλωση και αποµάκρυνση βράχων στα µονοπάτια της περιπατητικής
διαδροµής από το Πάρκο Απολιθωµένου ∆άσους έως την περιοχή
Τσιχλιώτα (επαρχιακή οδός Σιγρίου – Ερεσού).
• Αποµάκρυνση των πετρόχτιστων µικρών τοιχίων και των µεταλλικών
κιγκλιδωµάτων, τα οποία στηρίζονταν πάνω σε αυτά λόγω µηχανικής
βλάβης που υπέστη το εκθετήριο (πάνω από τη θέση πανοραµικής θέας).
• Αντικατάσταση ξύλινης οροφής που βρίσκεται στο αναψυκτήριο, µε νέα
ξύλινη οροφή και εφαρµογή ειδικού υλικού για την προστασία της.
• Κάλυψη απολιθωµένων κορµών και ριζικών συστηµάτων για την
προστασία τους από τις καιρικές συνθήκες κατά τη διάρκεια της χειµερινής
περιόδου µε ειδικό προστατευτικό κάλυµµα.
• Επεµβάσεις συντήρησης στο κιόσκι που βρίσκεται στη διασταύρωση για
το Πάρκο.
16
Πάρκο Σιγρίου
• Αποψίλωση µονοπατιών που οδηγούν σε ανασκαφικές θέσεις και θέσεις
θέας.
• ∆ιαµόρφωση δύο µονοπατιών που οδηγούν προς τη θέση ενδιαφέροντος
Νο10-11.
• Κατασκευή πετρόχτιστου τοιχίου για την συγκράτηση όµβριων υδάτων και
εδαφικού υλικού στο µονοπάτι που οδηγεί προς τη θέση ενδιαφέροντος
Νο10-11 καθώς και στο µονοπάτι που οδηγεί στα ριζικά συστήµατα Νο 1,
Νο2 και Νο3.
• Κατασκευή τριών αναβαθµίδων στα µονοπάτια. που οδηγούν προς τη
θέση ενδιαφέροντος Νο10-11 καθώς και τριών αναβαθµίδων στο
µονοπάτι που οδηγεί στα ριζικά συστήµατα Νο 1, Νο2 και Νο3.
• Συντήρηση στις δύο πόρτες εισόδου του Πάρκου.
• Συντήρηση ενηµερωτικών πινακίδων.
Πάρκο Πλάκας Σιγρίου

• Καθαρισµός απολιθωµατοφόρων θέσεων (δυτικό και ανατολικό τµήµα).
• Αποψίλωση µονοπατιών που οδηγούν σε ανασκαφικές θέσεις και θέσεις
θέας.
• Συντήρηση ενηµερωτικών πινακίδων.
Πριν τον καθαρισµό Μετά τον καθαρισµό
Εργασίες καθαρισµού ανασκαφικής θέσης (Νο ΠΑ3) στο ανατολικό τµήµα του Πάρκου Πλάκας
Νησιώπη
• Καθαρισµός νησίδας.
17
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ
Εκθέσεις – Εκδηλώσεις – Εκδόσεις & ∆ράσεις προβολής
Α. Εκθέσεις – Εκδηλώσεις
∆ΡΑΣΗ 1: Καλοκαιρινές πολιτιστικές εκδηλώσεις 2009 «Γιορτές της Γης»

Με επιτυχία ολοκληρώθηκε το πρόγραµµα των καλοκαιρινών πολιτιστικών
εκδηλώσεων του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου
«Γιορτές της Γης 2009». Οι καλοκαιρινές πολιτιστικές εκδηλώσεις του Μουσείου
υλοποιήθηκαν κατά το χρονικό διάστηµα Ιούνιος έως Σεπτέµβριος 2009 στις
εγκαταστάσεις του Μουσείου στο Σίγρι.
Στόχος των εκδηλώσεων ήταν το Μουσείο να ανταποκριθεί θετικά στη λειτουργία
ενός σύγχρονου Μουσείου στην ελληνική περιφέρεια µέσα από την υλοποίηση
δράσεων σύγχρονου πολιτισµού, ενώ παράλληλα να προσφέρει τόσο στην τοπική
κοινωνία όσο και στους επισκέπτες του νησιού τη δυνατότητα να γνωρίσουν τη
Λέσβο και τον πολιτισµό της.
Όλες οι εκδηλώσεις που πραγµατοποιήθηκαν είχαν ιδιαίτερη απήχηση στην τοπική
κοινωνία και τους επισκέπτες του νησιού ενώ προκάλεσαν τα θετικά σχόλια του
τύπου και των ΜΜΕ, γεγονός που συνέβαλε στην προβολή του Απολιθωµένου
∆άσους Λέσβου αλλά και των δραστηριοτήτων του Μουσείου.
Ειδικότερα, διοργανώθηκαν οι παρακάτω εκδηλώσεις:
Έκθεση χαρτογραφικού υλικού «Σεισµοί και σεισµικός κίνδυνος στο
Βόρειο Αιγαίο» ( Ιούνιος - Σεπτέµβριος 2009)
Η Έκθεση χαρτογραφικού υλικού µε θέµα «Σεισµοί και σεισµικός κίνδυνος στο
Βόρειο Αιγαίο» για το σεισµικό κίνδυνο στο Βόρειο Αιγαίο και τα µέτρα
αντιµετώπισης οργανώθηκε στα πλαίσια του ερευνητικού έργου «Αξιοποίηση
σύγχρονων µεθόδων των γεωεπιστηµών στη διαχείριση του σεισµικού κινδύνου, µε
έµφαση στο δοµηµένο περιβάλλον των νησιών του Βορείου Αιγαίου Πελάγους», της
Γενικής Γραµµατείας Έρευνας και Τεχνολογίας και της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου.
Ανάδοχοι φορείς του έργου ήταν το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου
∆άσους Λέσβου, το Πανεπιστήµιο Αιγαίου, η ΕΝΑ ΧΙΟΥ Α.Ε, η ΑΝΚΟ Α.Ε., το
Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης – Τοµέας Γεωφυσικής και το Εθνικό
Αστεροσκοπείο Αθηνών.
Μέσα από την έκθεση παρουσιάστηκαν τα αποτελέσµατα για το χώρο του Βορείου
Αιγαίου και ειδικότερα της Λέσβου, των ερευνητικών εργασιών για το σεισµικό
κίνδυνο στο Βόρειο Αιγαίο αλλά και οι τρόποι µείωσης και διαχείρισης των δυσµενών
επιπτώσεών των σεισµών στο δοµηµένο περιβάλλον.
Η έκθεση περιλάµβανε πλούσιο χαρτογραφικό υλικό µέσα από το οποίο οι
επισκέπτες της µπορούσαν να γνωρίσουν το φαινόµενο του σεισµού, τα ιστορικά και
µυθολογικά στοιχεία που συνδέονται µ’ αυτό στην αρχαία Ελλάδα, αλλά και στις
µυθολογίες των λαών. Παράλληλα, αναλυτικές απεικονίσεις και επεξηγηµατικά
σχήµατα ενηµέρωναν το κοινό για το τι είναι σεισµός, πως µεταφέρεται η σεισµική
18
ενέργεια, πως µετράµε ένα σεισµό, τα όργανα σεισµικής καταγραφής, τα

καταστροφικά φαινόµενα που ακολουθούν ένα σεισµό και κυρίως τι πρέπει να
κάνουµε για να προστατευτούµε από τους σεισµούς. Ειδικά τµήµατα της έκθεσης
είναι αφιερωµένα στη σεισµικότητα της Λέσβου, της Χίου και της Σάµου.
«Νύχτες Μουσείων» - Νυχτερινές ενηµερώσεις & περιηγήσεις (Ιούλιος -

Αύγουστος 2009, Κάθε Παρασκευή)
Μια ακόµα χρονιά γιορτάστηκαν οι «Νύχτες Μουσείων» στο Μουσείο Φυσικής
Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους στο Σίγρι. Ο εορτασµός αποτελεί πλέον θεσµό, ο
οποίος διοργανώνεται υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου και υλοποιείται
κάθε χρόνο µε συµµετοχή Μουσείων από όλη την Ευρώπη.
Οι εκδηλώσεις στα πλαίσια του εορτασµού «Νύχτες Μουσείων» πραγµατοποιήθηκαν
στις εγκαταστάσεις του Μουσείου στο Σίγρι,
κάθε Παρασκευή, τους µήνες Ιούλιο έως και
Αύγουστο. Το πρόγραµµα περιλάµβανε
νυχτερινές ενηµερώσεις και περιηγήσεις στις
µόνιµες και περιοδικές εκθέσεις του και
προβολή του οπτικοακουστικού υλικού
"Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου - Η Ποµπηία
των φυτών".
Παράλληλα, τις µέρες εορτασµού οι
επισκέπτες του Μουσείου είχαν την ευκαιρία
να παρακολουθήσουν παρουσιάσεις µε την
βοήθεια πολυµέσων και να συµµετάσχουν σε περιηγήσεις στις µόνιµες και
περιοδικές εκθέσεις του Μουσείου και το Πάρκο Απολιθωµένου ∆άσους Σιγρίου.
Παρουσιάσεις & Επιστηµονική ενηµέρωση - ∆ράσεις ενηµέρωσης και

ευαισθητοποίησης επισκεπτών για το Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου
(Ιούλιος - Αύγουστος 2009)
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου
συνεχίζοντας τις προσπάθειες του για την
ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση των
επισκεπτών του Απολιθωµένου ∆άσους
οργάνωσε κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού
σειρά παρουσιάσεων, διαλέξεων και
επιστηµονικής ενηµέρωσης για το
Απολιθωµένο ∆άσος και τα γεωλογικά
µνηµεία της Λέσβου. Στόχος της
προσπάθειας ήταν η ενηµέρωση του κοινού
για την αξία και τη µοναδικότητα του Απολιθωµένου ∆άσους και οι τρόποι
προστασίας των απολιθωµάτων από τον κίνδυνο καταστροφής.
Ειδικότερα, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού οργανώθηκαν ειδικές διαλέξεις -
παρουσιάσεις και προβολές οπτικοακουστικού υλικού µε θέµα «Απολιθωµένο ∆άσος
Λέσβου – Η Ποµπηία των Φυτών» οι οποίες πραγµατοποιούνταν καθηµερινά στην
αίθουσα Οπτικοακουστικών µέσων.
19
Οι παρουσιάσεις που πραγµατοποιηθήκαν αναφέρονταν:

• Στη δηµιουργία του Απολιθωµένου ∆άσους, τη διαδικασία της απολίθωσης και
τον πλούτο των εντυπωσιακών νέων ευρηµάτων που επιβεβαιώνουν τη
µοναδικότητα του Απολιθωµένου ∆άσους σε παγκόσµιο επίπεδο.
• Στο φυσικό φαινόµενο του σεισµού και τις δράσεις προστασίας και πρόληψης
από τους σεισµούς.
• Τους ηφαιστειακού γεωτόπους της Λέσβου και τις εντυπωσιακές ηφαιστειακές
δοµές του νησιού.
Επίσης, πραγµατοποιήθηκε προβολή των ντοκιµαντέρ:
«Βιοποικοιλότητα των νησιών του Βορείου Αιγαίου», µια παραγωγή του
Πανεπιστηµίου Αιγαίου.
«Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου», σε σκηνοθεσία Γιώργου ∆άµπαση.
Επίσης, για πρώτη χρονιά οι επισκέπτες του Μουσείου είχαν τη δυνατότητα να
συµµετάσχουν στη δραστηριότητα «Γνωρίζω τους σεισµούς – Αντιµετωπίζω το
σεισµικό κίνδυνο» και να βιώσουν την εµπειρία µιας σεισµικής δραστηριότητας στην
σεισµική τράπεζα του Μουσείου.
Εκδήλωση για την παρουσίαση της νέας διαδραστικής εφαρµογής και

του βιβλίου «Ένα υποτροπικό δάσος 20 εκ. ετών» (29 Ιουλίου 2009)
Η νέα multimedia εφαρµογή και το βιβλίο που τη συνοδεύει µε τίτλο «Ένα

υποτροπικό δάσος 20 εκατοµµυρίων ετών» του Μουσείου παρουσιάστηκαν στις
εγκαταστάσεις του στο Σίγρι την Τετάρτη 29 Ιουλίου 2009.
Τόσο η διαδραστική εφαρµογή όσο και το βιβλίο είναι τρίγλωσσα, ελληνικά, αγγλικά
και γερµανικά. Τα κείµενα βασίστηκαν στο σενάριο που προετοίµασε η επιστηµονική
οµάδα στα πλαίσια του έργου «Ηλεκτρονικός
εξοπλισµός µε multimedia» µε ανάδοχο φορέα
την ΑΝΚΟ ΑΕ.
Τόσο η έντυπη όσο και η ηλεκτρονική έκδοση
καλωσορίζουν τους αναγνώστες στο
Απολιθωµένο ∆άσος και µέσα από ένα
διαφορετικό ταξίδι τους ξεναγούν και τους
γνωρίζουν τα εντυπωσιακά φυτικά απολιθώµατα
του Απολιθωµένου ∆άσους.
Ποια όµως είναι η εξελικτική πορεία όλων αυτών
των φυτών που έζησαν στο Βόρειο Αιγαίο πριν
από 20 εκατοµµύρια χρόνια; Πότε εµφανίστηκαν
όλες αυτές οι φυτικές οµάδες στη Γη; Ποια είναι
τα ζώα που κατοίκησαν στο υποτροπικό δάσος και ποιοι οι συγγενείς τους στον
Ελλαδικό χώρο; Απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήµατα αλλά και η συναρπαστική ιστορία
του Απολιθωµένου ∆άσους και των ζώων του, ξεδιπλώνονται µέσα από τη µελέτη
των απολιθωµάτων που συνεχώς έρχονται στο φως από τις ανασκαφικές εργασίες
του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας.
Το βιβλίο περιλαµβάνει τις ενότητες Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου, Τα φυτικά
απολιθώµατα, Μνηµείο της Φύσης, Η εξέλιξη της ζωής, Το υποτροπικό δάσος της
20
Λέσβου, Ορεινό δάσος, Πεδινό δάσος, Παραλίµνιο δάσος, Τα ζώα του υποτροπικού
δάσους, Από την Αφρική στην Ευρώπη, Μελλοντική έρευνα. Το βιβλίο περιλαµβάνει
έγχρωµες φωτογραφίες από το αρχείο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας
Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου καθώς και πρότυπα διαγράµµατα που σχεδιάστηκαν
ειδικά για την εφαρµογή και το βιβλίο από την επιστηµονική οµάδα της Verdandi
Planning & Development of Museums and Exhibitions.
Βραδιά αστροπαρατήρησης στο Απολιθωµένο ∆άσος (31 Ιουλίου 2009)

Με ιδιαίτερα µεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε η εκδήλωση που πραγµατοποιήθηκε
στο Απολιθωµένο ∆άσος µε αφορµή τον εορτασµό του ∆ιεθνούς Έτους Αστρονοµίας
την Παρασκευή 31 Ιουλίου 2009. Η εκδήλωση οργανώθηκε σε συνεργασία του
Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου, της Αστρονοµικής
Εταιρείας Βορείου Αιγαίου «Γαλιλαίος» και του Σωµατείου «Οι Φίλοι του
Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου».
Στόχος της εκδήλωσης ήταν να φέρουν τον απλό κόσµο και κυρίως τους νέους πιο
κοντά στην αστρονοµία, συµβάλλοντας έτσι στη συνολική παγκόσµια προσπάθεια
για βελτίωση της πληροφόρησης ότι ο σκοτεινός ουρανός είναι ένας µεγαλοπρεπής,
αλλά συχνά αγνοηµένος πολιτιστικός πόρος για όλη την ανθρωπότητα.
Αφορµή για την διοργάνωση της εκδήλωσης ήταν η απόφαση της ∆ιεθνούς
Αστρονοµικής Ένωσης (ΙUA) και της UNESCO, οι οποίοι όρισαν το 2009 σαν
Παγκόσµιο Έτος Αστρονοµίας, µε αφορµή τα 400 χρόνια της παρατήρησης του
ουρανού µε τηλεσκόπιο από το Γαλιλαίο. Το
∆ιεθνές Έτος Αστρονοµίας 2009 ήταν ένας
παγκόσµιος εορτασµός της αστρονοµίας και των
συνεισφορών της στην κοινωνία και τον πολιτισµό,
που υποκινεί το παγκόσµιο ενδιαφέρον όχι µόνο
για την αστρονοµία αλλά και για την επιστήµη
γενικά.
Στο εορτασµό συµµετείχαν και τα Ευρωπαϊκά
Γεωπάρκα, καθώς τα Γεωπάρκα είναι τόποι
ιδανικοί για παρατήρηση του νυχτερινού ουρανού,
λόγω έλλειψης τεχνητού φωτισµού και µειωµένης
φωτορύπανσης.
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης
πραγµατοποιήθηκαν αρχικά στις εγκαταστάσεις
του Μουσείου στο Σίγρι παρουσιάσεις από τα µέλη
της Αστρονοµικής Εταιρείας Βορείου Αιγαίου
«Γαλιλαίος» κ. Αντώνη Γεωργίου και κ. Βαγγέλη
Καπιωτά µε θέµα «Από το τηλεσκόπιο του Γαλιλαίου … στο διαστηµικό τηλεσκόπιο
HUBBLE» και «Η εξέλιξη του σύµπαντος» αντίστοιχα, καθώς και συζήτηση µε
συντονιστή τον κ. Σταύρο Βαµβακέλλη. Στην συνέχεια ακολούθησε παρατήρηση του
έναστρου ουρανού από τους συµµετέχοντες στο Πάρκο Πλάκας, όπου µακριά από
τα φώτα της κατοικηµένης περιοχής πραγµατοποιήθηκε περιήγηση στον νυχτερινό
ουρανό.
21
Περιοδική έκθεση «Νήσων Περίπλους – Στεριές θαλασσινών» (2

Αυγούστου – 8 Οκτωβρίου 2009)
Με ξεχωριστό ενδιαφέρον υποδέχθηκαν οι επισκέπτες του Μουσείου Φυσικής
Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου την έκθεση φωτογραφίας «Νήσων
Περίπλους – Στεριές θαλασσινών» που παρουσιάστηκε στις εγκαταστάσεις του
Μουσείου στο Σίγρι. Η έκθεση, η οποία οργανώθηκε από την Εταιρεία Τοπικής
Ανάπτυξης Λέσβου – ΕΤΑΛ ΑΕ (ως εκπροσώπου του ∆ικτύου Νήσων Περίπλους) σε
συνεργασία µε το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου,
διήρκεσε από 2 Αυγούστου έως 8 Οκτωβρίου 2009.
Η έκθεση περιλάµβανε φωτογραφικό υλικό 11 νησιωτικών περιοχών από τα Ιόνια
νησιά, την Κρήτη, τις Κυκλάδες, τα ∆ωδεκάνησα και το Βόρειο Αιγαίο, µέσα από το
οποίο αποτυπώνεται µε µια διαφορετική µατιά η οµορφιά και η ιδιαιτερότητα της
νησιωτικής Ελλάδας αλλά και η µοναδική ταυτότητα και ο πολιτισµός της. Η έκθεση
ταξίδεψε τους επισκέπτες σε τοπία
µαγευτικά, σε στιγµές µοναδικές που
ενσαρκώνουν το «ελληνικό όνειρο»
που αποκαλύπτει τη ζωή, σε µαγικές
παραλίες, σε βόλτες, σε ειδυλλιακά
λευκά σοκάκια, σε βεγγέρες σε
παραθαλάσσια ουζερί στη µέση του
καλοκαιριού, σε χώρους
σκορπισµένους στις ελληνικές
θάλασσες.
Παράλληλα µε την έκθεση
παρουσιάστηκε ένα ειδικό video µε
θέµα «10.000 εντυπώσεις – στεριές
θαλασσινών». Επίσης, κατά τη
διάρκεια της έκθεσης οι επισκέπτες της είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν τη
νησιωτική Ελλάδα µέσα από τις πέντε ειδικές εκδόσεις του ∆ικτύου Νήσων
Περίπλους, όπου παρουσιάζονται φωτογραφίες από τα αξιοθέατα των νησιών, την
αρχιτεκτονική, τη γαστρονοµία, τις δυνατότητες εναλλακτικού τουρισµού.
Οι επισκέπτες της έκθεσης δήλωσαν εντυπωσιασµένοι τόσο από την παρουσίαση
της έκθεσης όσο και από τη γνωριµία τους µε τη νησιωτική Ελλάδα. Στο βιβλίο
επισκεπτών ορισµένοι από τους επισκέπτες έγραψαν «∆ιαλέξατε την πιο ωραία
Ελλάδα …», «Λάτρεψα µέσω της Λέσβου τη χώρα που ζω ακόµα πιο πολύ …»,
«Υπέροχες φωτογραφίες. Υπέροχα τα ποιήµατα που τις συνοδεύουν. Πανέµορφη
Ελλάδα !!».
Μουσική εκδήλωση µε το Παραδοσιακό Μουσικό Συγκρότηµα του

Αναγνωστηρίου Αγιάσου (10 Αυγούστου 2009)
Μια εξαιρετική µουσική βραδιά απόλαυσαν όσοι επέλεξαν να βρεθούν το βράδυ της
∆ευτέρας 10 Αυγούστου 2009 στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου
∆άσους στο Σίγρι.
Το Παραδοσιακό Μουσικό Συγκρότηµα του Αναγνωστηρίου Αγιάσου, παρουσίασε
ένα πλούσιο µουσικό πρόγραµµα προσαρµοσµένο στην ιδιαιτερότητα του χώρου.
22
Η βραδιά εξελίχθηκε µαγευτικά. Οι

ακροατές που κατέκλεισαν το
αµφιθέατρο και όλους τους
διαθέσιµους χώρους του Μουσείου
απόλαυσαν τα παραδοσιακά
Μικρασιάτικα τραγούδια και το
υπέροχο χορευτικό σχήµα του
Αναγνωστηρίου Αγιάσου.
Οι θεατές αποχαιρέτισαν την
εκδήλωση ενθουσιασµένοι και
έχοντας αποκοµίσει τις καλύτερες
εντυπώσεις από τη συναυλία, η
οποία οργανώθηκε µε την
υποστήριξη της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου.
Έκθεση ζωγραφικής του Μάκη Αξιώτη (17 Αυγούστου - 15 Σεπτεµβρίου)

Με ιδιαίτερη επιτυχία ολοκληρώθηκε η έκθεση ζωγραφικής του Μάκη Αξιώτη, η
οποία φιλοξενήθηκε στις εγκαταστάσεις του Μουσείου στο Σίγρι. Η έκθεση
πραγµατοποιήθηκε στα πλαίσια των εκδηλώσεων «Γιορτές της Γης 2009» και
διήρκησε από 17 Αυγούστου έως 15 Σεπτεµβρίου 2009.
Ο Μάκης Αξιώτης ξεναγεί του επισκέπτες του Μουσείου στην έκθεση ζωγραφικής του
Οι επισκέπτες της έκθεσης είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν τη σειρά δηµιουργιών

κυβιστικής τεχνοτροπίας του καλλιτέχνη. Μέσα από τους πίνακες της έκθεσης
παρουσιάστηκαν 14 γνωστά στους κατοίκους της Λέσβου caffe και τρία συµβολικά
έργα µε θέµα την πείνα και τον πόλεµο. Από την πρώτη µατιά οι επισκέπτες της
έκθεσης του Μάκη Αξιώτη εντυπωσιάζονταν και αισθάνονταν να ταξιδεύουν σε
χώρους οικείους αλλά και να προβληµατίζονται.
23
ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ (Ε.Η.Π.Κ.) 2009

(25 - 27 Σεπτεµβρίου 2009)
Με µεγάλη επιτυχία γιορτάστηκαν στο Μουσείο Φυσικής
Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου από την Παρασκευή
25 Σεπτεµβρίου έως την Κυριακή 27 Σεπτεµβρίου 2009 οι
Ευρωπαϊκές Ηµέρες Πολιτιστικής Κληρονοµιάς 2009.
Το θέµα των φετινών εκδηλώσεων στην Ελλάδα ήταν
«Μάγοι, ξόρκια και φυλακτά: Η µαγεία στον αρχαίο και
χριστιανικό κόσµο» και στα πλαίσια τους το Μουσείο πραγµατοποίησε εκδηλώσεις
µε ειδικό θέµα «Η µαγεία των απολιθωµάτων: Από τη µυθολογική µέδουσα στην
επιστηµονική θεώρηση των απολιθωµάτων».
Στη φετινή εκδήλωση συµµετείχαν το 1ο Γυµνάσιο Μυτιλήνης, το 2ο Γυµνάσιο
Μυτιλήνης, το 3ο Γυµνάσιο Μυτιλήνης, το 4ο Γυµνάσιο Μυτιλήνης, το Πειραµατικό
Γυµνάσιο Μυτιλήνης και το Πειραµατικό Λύκειο Μυτιλήνης, το ΚΑΠΗ Αγίας Τριάδος
Θεσσαλονίκης, ο Σύλλογος Γυναικών Θερµής Λέσβου καθώς και µεµονωµένοι
επισκέπτες του Μουσείου.
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου µε την επιλογή του
φετινού θέµατος είχε ως στόχο να φέρει το κοινό σε επαφή µε τα απολιθώµατα και
τους τρόπους απολίθωσης. Ιδιαίτερα, στόχος του ήταν να ευαισθητοποιήσει τους
νέους για το Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου και την ανάγκη προστασίας των
µοναδικών απολιθωµάτων που φιλοξενεί το νησί της Λέσβου.
Οι επισκέπτες του Μουσείου καθ’ όλη τη διάρκεια των εκδηλώσεων είχαν την
ευκαιρία να γνωρίσουν τους τρόπους απολίθωσης και τη µαγεία της απολίθωσης
ενώ ιδιαίτερα η εκδήλωση στόχευε στη γνωριµία του κοινού και ιδιαίτερα των νέων
µε τον τρόπο δηµιουργίας του Απολιθωµένου ∆άσους.
Στον εορτασµό των Ευρωπαϊκών Ηµερών Πολιτιστικής Κληρονοµιάς, συµµετείχαν
όλες οι χώρες – µέλη της Ευρωπαϊκής Σύµβασης Πολιτισµού. Στη χώρα µας οι
εκδηλώσεις πραγµατοποιήθηκαν για δέκατη τέταρτη συνεχόµενη χρονιά µε την
πραγµατοποίηση εκδηλώσεων σε όλη τη χώρα. Εθνικός συντονιστής του
προγράµµατος ήταν το Τµήµα ∆ηµοσίων Αρχαιολογικών Μουσείων και Συλλογών
της ∆ιεύθυνσης Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραµµάτων.
24
η
∆ΡΑΣΗ 2: 10 Γιορτή Αγροτουρισµού 2009
(Ιούνιος – Σεπτέµβριος 2009)
Με ιδιαίτερα µεγάλη επιτυχία πραγµατοποιήθηκε και φέτος η 10η Γιορτή
Αγροτουρισµού «Οι καρποί της λεσβιακής γης» στις εγκαταστάσεις του Μουσείου
στο Σίγρι της Λέσβου.
Φέτος συµπληρώθηκαν 10 χρόνια από την έναρξη λειτουργίας της Γιορτής
Αγροτουρισµού στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου. Ο
εορτασµός της Γιορτής Αγροτουρισµού αποτελεί πλέον παράδοση και κάθε χρονιά
γνωρίζει όλο και µεγαλύτερη επιτυχία αναδεικνύοντας τα προϊόντα της τοπικής
παραγωγής και παράδοσης, αλλά και την καλλιτεχνική δηµιουργία.
Χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό επισκέπτονται
τη Γιορτή και έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν, να δοκιµάσουν και να εµπιστευτούν
εκλεκτά τοπικά προϊόντα, µέσα από έναν µακρύ κατάλογο επιλεγµένων ειδών που
παρουσιάζονται.
Γεύσεις, αρώµατα και µικρά έργα τέχνης, αντιπροσωπευτικά δείγµατα των

προϊόντων που παράγονται και µπορεί ο επισκέπτης να προµηθευτεί: γλυκά του
κουταλιού και µαρµελάδες, γλυκά ταψιού, τουρσιά, ζυµαρικά, εκλεκτό λαδοτύρι και
άλλα τυροκοµικά προϊόντα, ηδύποτα, κρασί και ούζο, αγνό λεσβιακό ελαιόλαδο και
σαπούνι, µέλι, αφεψήµατα, ξηρούς καρπούς, αλλά και υφαντά, κεντήµατα, κεραµικά,
ξυλόγλυπτα, κοσµήµατα και άλλες κατασκευές.
Γενική άποψη της 10ης Γιορτής Αγροτουρισµού

Κύριος στόχος της Γιορτής Αγροτουρισµού, ήταν να έλθουν σε επαφή οι Λέσβιοι
αλλά και οι καλοκαιρινοί επισκέπτες του νησιού µε τα αγνά προϊόντα της λεσβιακής
γης. Ιδιαίτερα στόχο της ήταν η προβολή των προϊόντων των Αγροτουριστικών
Συνεταιρισµών, των προϊόντων βιολογικής γεωργίας, των τυποποιηµένων αγροτικών
προϊόντων καθώς και των παραδοσιακών προϊόντων του νησιού. Ταυτόχρονα, η
Γιορτή Αγροτουρισµού µέσα από τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που υλοποιήθηκαν
παράλληλα, συνέβαλε στην ανάδειξη της τοπικής παράδοσης.
25
ης
Άποψη της 10 Γιορτής Αγροτουρισµού στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Οι επισκέπτες της 10ης Γιορτή Αγροτουρισµού είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν

χρώµατα, αρώµατα και γεύσεις από την απλόχερη προσφορά της γης και τη χαρά να
γνωρίσουν τα γνήσια προϊόντα του τόπου µας καθώς και τα βιολογικά και
παραδοσιακά προϊόντα που παρασκευάζουν τα άξια χέρια των ντόπιων
παραγωγών.
ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Κατανοµή επισκεπτών ανά µήνα

Γιορτή Αγροτουρισµού 2009
ΜΗΝΑΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΥ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ
Ιούλιος 7.352
Αύγουστος 11.928
Σεπτέµβριος 3.785
Συνολικός αριθµός επισκεπτών 23.065
Κατά τη διάρκεια της γιορτής πλήθος κατοίκων και επισκεπτών του νησιού, Ελλήνων
και ξένων, περιηγήθηκαν στα περίπτερα και ενηµερώθηκαν για τα τοπικά προϊόντα
του νησιού, τα οποία χαρακτηρίζονται από άριστη ποιότητα και είναι
παρασκευασµένα µε τις παραδοσιακές συνταγές της Λέσβου. Το κοινό,
ενθουσιασµένο µε την ποιότητα και την ποικιλία των προϊόντων, εξέφρασε θετικά
σχόλια και παρατηρήσεις για την προσπάθεια αυτή του Μουσείου, για προβολή των
τοπικών προϊόντων.
26
Η έκθεση των τοπικών προϊόντων

Μέσα στους χώρους του Μουσείου στήθηκαν ειδικά περίπτερα για τους Λέσβιους
παραγωγούς, τα οποία εντυπωσίασαν το κοινό τόσο µε τα προϊόντα τους όσο και µε
την παρουσίαση των εκθεµάτων τους. Συγκεκριµένα στην έκθεση συµµετείχαν µε
περίπτερα:
ΠΙΝΑΚΑΣ 2: Συµµετέχοντες στη 10η Γιορτή Αγροτουρισµού
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ
Κληροδότηµα Α. Σηµαντήρη ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ
Σαπωνοποιία Βατή Μαριάνθη
ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Οικοτεχνία Παπαγιαννίδη
Ελαιόλαδο Ανδριωτέλλης
Αγιάσου
Ελαιόλαδο ‘’Ειρήνη’’ Αγίας Παρασκευής
Μελισσοκοµικό Εργαστήρι Ανεµώτιας
“Μελόσταγµα”
Μεσοτόπου
Οινοποιείο Μεθυµναίος Παρακοίλων
Αποστακτήριο Κωνσταντιδέλλης Σκαλοχωρίου
Ποτοποιία Αρβανίτη Ισιδώρου Φίλιας
ποτοποιία Βαρβαγιάννη
Ποτοποιία Γιαννατσή ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ -
Ποτοποιία ΕΠΟΜ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑ
ποτοποιία ΛΕΒΑ Ζαχαριάδου Γεωργία
Ποτοποιία Πιτσιλαδή Λιόλιος Στέλιος
Χυτήρια Λέσβου Τριανταφύλλου Λένα
Ελαιόλαδο «Αιολική Γη» Μαντζώρος Θεόφιλος
Με µια µατιά, ο επισκέπτης µέσα από την έκθεση

µπόρεσε να γνωρίσει τα πιο αντιπροσωπευτικά
δείγµατα της λεσβιακής παραγωγής και µεταποίησης,
γεγονός που καθιστά τη Γιορτή Αγροτουρισµού
σηµαντικό κρίκο στην προσπάθεια για την προβολή
και ανάπτυξη της τοπικής οικονοµικής
δραστηριότητας. Επίσης, συµβάλει αποφασιστικά
στην προώθηση και ενίσχυση των αγροτουριστικών
δραστηριοτήτων της Λέσβου.
Για την προβολή της Γιορτής Αγροτουρισµού, των
παραγωγών που συµµετείχαν στη Γιορτή και των
προϊόντων της Λέσβου το Μουσείο προετοίµασα και
κυκλοφόρησε ειδικό πολυσέλιδο έντυπο το οποίο
διανέµεται δωρεάν σε όλους τους επισκέπτες.
27
∆ΡΑΣΗ 3: ∆ιοργάνωση Περιοδικών Εκθέσεων

Κατά το 2009 το Μουσείο διοργάνωσε 2 περιοδικές εκθέσεις οι οποίες προσέλκυσαν
το ενδιαφέρον του κοινού και για όλο το έτος φιλοξενήθηκαν στις εγκαταστάσεις του
Μουσείου στο Σίγρι και στο Κέντρο Πληροφόρησης στη Μυτιλήνη. Ειδικότερα, το
Μουσείο διοργάνωσε τις παρακάτω περιοδικές εκθέσεις:
Έκθεση «Γνωρίζω τους σεισµούς –
Αντιµετωπίζω το σεισµικό κίνδυνο»
Η παρουσίαση της θεµατικής έκθεσης «Γνωρίζω τους
σεισµούς – Αντιµετωπίζω το σεισµικό κίνδυνο»
συνεχίστηκε για όλο το 2009 στις εγκαταστάσεις του
Μουσείου στο Σίγρι. Στόχος του Μουσείου µε την
παρουσίαση της έκθεσης ήταν η ενηµέρωση και
ευαισθητοποίηση των κατοίκων της Λέσβου αλλά και
των επισκεπτών του Μουσείου σε θέµατα που αφορούν
στους σεισµούς και το σεισµικό κίνδυνο. Η λειτουργία
της έκθεσης συνεχίζεται και κατά το 2010.
Έκθεση «Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου»

Η περιοδική έκθεση «Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου» παρουσιάστηκε για όλο το έτος
2009 στις εγκαταστάσεις του Κέντρου Πληροφόρησης Μυτιλήνης.
Στον ειδικό εκθεσιακό χώρο του Κέντρου Πληροφόρησης Μυτιλήνης παρουσιάστηκε
πλούσιο φωτογραφικό υλικό µε θέµατα από τα Πάρκα του Απολιθωµένου ∆άσους
ενώ σε ειδικές προθήκες παρουσιάζονται απολιθώµατα από την ευρύτερη περιοχή
του Απολιθωµένου δάσους, όπως τεµάχη απολιθωµένου ξύλου µε άριστη διατήρηση
της δοµής τους, ριζικά συστήµατα και αποτυπώµατα απολιθωµένων φύλλων. Η
λειτουργία της έκθεσης συνεχίζεται και κατά το 2010.
Υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραµµάτων στην έκθεση «Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου» που

φιλοξενείται στο Κέντρο Πληροφόρησης Μυτιλήνης
28
∆ΡΑΣΗ 4: ∆ιοργάνωση εκδηλώσεων

Στόχος των εκδηλώσεων που οργανώθηκαν από το Μουσείο και φιλοξενήθηκαν στις
εγκαταστάσεις του στο Σίγρι ήταν να µπορέσει να ανταποκριθεί θετικά στη λειτουργία
ενός σύγχρονου Μουσείου στην ελληνική περιφέρεια. Ειδικότερα, κατά το 2009
πραγµατοποιήθηκαν οι παρακάτω εκδηλώσεις:
Εκδήλωση για την κοπή της βασιλόπιτας – Απολογισµός δράσης 2008
(Σίγρι, 24 Ιανουαρίου 2009)
Κατάµεστη από κόσµο ήταν για µια ακόµη χρονιά η αίθουσα οπτικοαουστικών
µέσων του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου, στην
εκδήλωση για την Κοπή της Βασιλόπιτας και τον καθιερωµένο ετήσιο απολογισµό
δράσεων για το έτος 2008 που πραγµατοποιήθηκε το Σάββατο, 24 Ιανουαρίου 2009.
Παράλληλα, στα πλαίσια της εκδήλωσης, πραγµατοποιήθηκε ο καθιερωµένος
ετήσιος απολογισµός των δραστηριοτήτων του Μουσείου για το 2008 καθώς και των
έργων που πραγµατοποιήθηκαν.
Εορτασµός της Παγκόσµιας Ηµέρας Μνηµείων (18 Απριλίου 2009) -

Εορτασµός της Παγκόσµιας Ηµέρας της Γης (22 Απριλίου 2009)
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου, στα πλαίσια του
εορτασµού της Παγκόσµιας Ηµέρας Μνηµείων (18 Απριλίου 2009) και της
Παγκόσµιας Ηµέρας της Γης (22 Απριλίου 2009) οργάνωσε για τους επισκέπτες του,
όλη την εβδοµάδα 21 – 26 Απριλίου 2009 παρουσιάσεις οπτικοακουστικού υλικού
«Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου – Ένα φυσικό µνηµείο διηγείται την ιστορία της γης».
Παράλληλα σε όλους του επισκέπτες έγινε διανοµή του Γεωτουριστικού Οδηγού
«Λέσβος: Πορεία ∆υτικά» που παρουσιάζει τα γεωτουριστικά ενδιαφέροντα και τις
δυνατότητες επίσκεψης στο Απολιθωµένο δάσος και στα γεωλογικά µνηµεία που
δηµιούργησε η ηφαιστειακή δραστηριότητα στη Λέσβο.
Ο εορτασµός της Παγκόσµιας Ηµέρα της Γης - Earth Day
(http://www.earthportal.org/forum/?p=737) καθιερώθηκε το 1970 µε στόχο την
ευαισθητοποίηση των πολιτών για τα περιβαλλοντικά προβλήµατα του Πλανήτη µας
και την ανάγκη προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος.
Εορτασµός της ∆ιεθνούς Ηµέρας Μουσείων (16-18 Μαΐου 2009)

To Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου συµµετείχε και φέτος
στις εκδηλώσεις για τον εορτασµό της «∆ιεθνούς Ηµέρας Μουσείων» από 16 έως 18
Μαΐου 2009 οργανώνοντας ειδική εκδήλωση - συζήτηση µε θέµα «Μουσεία &
Τουρισµός» καθώς και περιήγηση - ενηµέρωση του κοινού στις εκθέσεις του
Μουσείου.
Το θέµα των φετινών εκδηλώσεων που είχε επιλέξει ο ICOM, ο ∆ιεθνής Οργανισµός
των Μουσείων, για τον εορτασµό της ∆ιεθνούς Ηµέρας Μουσείων 2009 ήταν
«Μουσεία και Πολιτιστικός Τουρισµός». Με την επιλογή του θέµατος αυτού, ο ICOM
ανέδειξε τη διαδραστική και αρµονική σχέση που πρέπει να αναπτύσσεται ανάµεσα
στα µουσεία και τον τουρισµό, γεγονός που θα συµβάλει τόσο στη διάσωση της
φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς όσο και στη διάδοση των αξιών που
εκφράζουν.
29
Περιήγηση και ενηµέρωση στις εκθέσεις του Μουσείου

Το Σάββατο 16 και την Κυριακή 17 Μαΐου 2009 οι επισκέπτες του Μουσείου είχαν
την ευκαιρία να παρακολουθήσουν παρουσιάσεις µε την βοήθεια πολυµέσων και να
συµµετάσχουν σε περιηγήσεις στις µόνιµες και περιοδικές εκθέσεις του και στο
Πάρκο Απολιθωµένου ∆άσους Σιγρίου. Παράλληλα, πραγµατοποιήθηκαν προβολές
οπτικοακουστικού υλικού µε θέµα «Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου – Η Ποµπηία των
φυτών».
Εκδήλωση - συζήτηση µε θέµα «Μουσεία & Τουρισµός»
Μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση - συζήτηση µε θέµα «Μουσεία & Τουρισµός»
πραγµατοποιήθηκε τη ∆ευτέρα, 18 Μαΐου 2009, στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου, στα πλαίσια του εορτασµού της ∆ιεθνούς Ηµέρας
Μουσείων 2009. Παράλληλα, στα πλαίσια του εορτασµού το Μουσείο
πραγµατοποίησε επιστηµονικές ενηµερώσεις και περιηγήσεις στους εκθεσιακούς
του χώρους και το Πάρκο Σιγρίου, µε εξαιρετικά µεγάλη συµµετοχή επισκεπτών.
Στόχος της εκδήλωσης – συζήτησης ήταν η ανάπτυξη προτάσεων και η κατάθεση
σκέψεων και προβληµατισµών σχετικά µε την προετοιµασία και τη βελτίωση των
υποδοµών και των παρεχόµενων υπηρεσιών στον τοµέα του τουρισµού µε απώτερο
στόχο την αύξηση στην τουριστική κίνηση στην περιοχή της δυτικής Λέσβου, την
παροχή ποιοτικών υπηρεσιών και πώς µπορούν να συµβάλλουν προς αυτή την
κατεύθυνση το Απολιθωµένο ∆άσος και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας.
Παραβρεθήκαν ο ∆ήµαρχος Ερεσού – Αντίσσης κ. Σ. Καρδαράς, ο Πρόεδρος του
Τοπικού Συµβουλίου Σιγρίου κ. Α. Αθανασιάδης, εκπρόσωποι της Ένωσης Ξεναγών,
τουριστικοί πράκτορες από την περιοχή της δυτικής Λέσβου καθώς και ιδιοκτήτες
ξενοδοχείων, ενοικιαζόµενων δωµατίων και χώρων εστίασης.
Άποψη από την υλοποίηση της εκπαιδευτικής δραστηριότητας για τους σεισµούς από τους
συµµετέχοντες της εκδήλωσης - συζήτησης µε θέµα «Μουσεία & Τουρισµός»
30
∆ΡΑΣΗ 5: Εβδοµάδα Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων (23 Μαΐου - 6 Ιουνίου 2009)

∆ύο εβδοµάδες γεµάτες µε εκδηλώσεις διοργάνωσε το Μουσείο σε συνεργασία µε το
Σωµατείο «Οι Φίλοι Του Απολιθωµένου ∆άσους» από τις 23 Μαΐου µέχρι τις 6
Ιουνίου 2009.
Οι εκδηλώσεις διοργανώθηκαν στα πλαίσια του εορτασµού της Ευρωπαϊκής
Εβδοµάδας Γεωπάρκων, η οποία γιορτάστηκε σε όλα τα Ευρωπαϊκά Γεωπάρκα για
έκτη συνεχή χρονιά. Στόχος των εκδηλώσεων ήταν η ευαισθητοποίηση του κοινού
για την ευρωπαϊκή φυσική κληρονοµιά και την προστασία του τοπίου. Είναι ιδιαίτερα
σηµαντικό το γεγονός ότι µε την υιοθέτηση από την Ελλάδα της Ευρωπαϊκής
Σύµβασης του Τοπίου, επιτυγχάνεται η αναγνώριση της ιδιαίτερης Φύσης του
Τοπίου και θεσπίζεται ένα ξεχωριστό θεσµικό πλαίσιο προστασίας του.
Οι φετινές εκδηλώσεις στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους
Λέσβου είχαν επίσης ως στόχο να ευαισθητοποιήσουν τους πολίτες και ιδιαίτερα
τους νέους και τους µαθητές για θέµατα πρόληψης και προστασίας από τους
σεισµούς. Ειδικά, στην περιοχή της Ιταλίας, τα Γεωπάρκα Madonie και Rocca di
Cerere στοχεύουν στην ενηµέρωση του κοινού για θέµατα σεισµικής προστασίας
µετά τον καταστροφικό σεισµό που έπληξε την περιοχή Λάκουα.
Παράλληλα, κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων οι επισκέπτες σε όλα τα Ευρωπαϊκά
Γεωπάρκα είχαν την ευκαιρία να πληροφορηθούν για όλες τις εκδηλώσεις που
διοργανώθηκαν ταυτόχρονα σε όλη την Ευρώπη και µε τον τρόπο αυτό η Λέσβος και
το Απολιθωµένο ∆άσος προβλήθηκαν στους χιλιάδες επισκέπτες των Μουσείων και
Πάρκων που συµµετέχουν στο ∆ίκτυο.
Στον χώρο του Μουσείου κατά τη διάρκεια του εορτασµού στήθηκε ειδικό σταντ
αφιερωµένο στο ∆ίκτυο Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων, ενώ και σε όλα τα Ευρωπαϊκά
Γεωπάρκα οι επισκέπτες πληροφορήθηκαν για τις εκδηλώσεις που διοργανώθηκαν
στη Λέσβο και σε όλη την Ευρώπη στα πλαίσια της Εβδοµάδας Ευρωπαϊκών
Γεωπάρκων.
Εκπαιδευτική επίσκεψη µαθητών και εκπαιδευτικών του ∆ηµοτικού Σχολείου Άγρας κατά τη διάρκεια
του εορτασµού της Εβδοµάδας Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων
31
Αναλυτικά το πρόγραµµα των εκδηλώσεων που πραγµατοποιήθηκαν είναι το

ακόλουθο:
Σάββατο 23 Μαΐου 2009
9:00 ∆ράση υπαίθρου: «Μελετώ τις κλιµατικές αλλαγές στην ιστορία του Αιγαίου. Από τα
τροπικά δάση στις χερσαίες και θαλάσσιες απολιθωµατοφόρες θέσεις του Πάρκου Πλάκας
Σιγρίου».
10:00 Εκπαιδευτικό πρόγραµµα: «Οι Μικροί Παλαιοντολόγοι». Ανασκαφές σε πραγµατικές
συνθήκες.
13:00 Παρουσίαση: «Messel Pit – µια ιδιαίτερη απολιθωµατοφόρος θέση στην Ευρώπη».
14:00 Προβολή Ντοκιµαντέρ: «Το Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου, ένα µοναδικό µνηµείο της
φύσης». Σκηνοθεσία: Γιώργος ∆άµπασης.
Κυριακή 24 Μαΐου 2009
συνθήκες.
11:00 Παρουσίαση: «Η εξέλιξη της ζωής µέσα από τα γραµµατόσηµα».
12:00 Περιήγηση: Περιήγηση στους εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας
Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου.
14:00 ∆ράση υπαίθρου: Περιήγηση στο πάρκο Σιγρίου – Γνωριµία µε τα µοναδικά απολιθωµένα
ριζικά συστήµατα 20 εκατοµµυρίων ετών.
∆ευτέρα 25 Μαΐου 2009
10:00 Εκπαιδευτικό Πρόγραµµα : «Φυσικές διεργασίες στον πλανήτη µας. Ελάτε να
γνωρίσουµε τους σεισµούς».
11:00 ∆ράση υπαίθρου: «Παρατηρώ τα σεισµικά ρήγµατα στον υπαίθριο χώρο του Μουσείου
Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου» - Εξοµοίωση σεισµών µε τη χρήση
σεισµικής τράπεζας.
13:00 Παρουσίαση: «Σεισµικότητα στο Βόρειο Αιγαίο».
Τρίτη 26 Μαΐου 2009
12:00 Παρουσίαση: «Βιοποικιλότητα στο Βόρειο Αιγαίο».
Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου – Η εξέλιξη της ζωής.
14:00 Προβολή Ντοκιµαντέρ: «Βιοποικιλότητα στο Βόρειο Αιγαίο» - Παραγωγή: Εργαστήριο
Βιοποικιλότητας Πανεπιστηµίου Αιγαίου.
Τετάρτη 27 Μαΐου 2009
10:00 Παρουσίαση: Λεύκωµα «Ευρωπαϊκά Γεωπάρκα».
12:00 Εκπαιδευτικό πρόγραµµα «Ευρωπαϊκά Γεωπάρκα: Ένα ταξίδι στη γεωλογική ιστορία της
Ευρώπης».
Πέµπτη 28 Μαΐου 2009
10:00 Έκθεση: Κεραµικά αντίγραφα απολιθωµάτων: Έµπνευση από το Απολιθωµένο ∆άσος
Λέσβου.
τροπικά φυτά στις απολιθωµατοφόρες θέσεις του Πάρκου Σιγρίου».
14:00 Προβολή Ντοκιµαντέρ: «Ταξιδεύοντας στη ∆υτική Λέσβο και το Απολιθωµένο ∆άσος»
της Μάγιας Τσόκλη.
Παρασκευή 29 Μαΐου 2009
12:00 Παρουσίαση: «Σεισµική Επικινδυνότητα στο Βόρειο Αιγαίο».
13:00 ∆ράση υπαίθρου: «Παρατηρώ τα σεισµικά ρήγµατα στον υπαίθριο χώρο του Μουσείου
Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου» - Εξοµοίωση σεισµών µε τη χρήση
σεισµικής τράπεζας.
32
Σάββατο 30 Μαΐου 2009

συνθήκες.
11:00 Παρουσίαση: «Απολιθωµένο δάσος - Η Ποµπηία των φυτών».
14:00 Προβολή Ντοκιµαντέρ: «Το Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου, ένα µοναδικό µνηµείο της
φύσης». Σκηνοθεσία: Γιώργος ∆άµπασης.
Κυριακή 31 Μαΐου 2009
9:00 ∆ράση υπαίθρου: Περπατώντας στα µονοπάτια της λάβας.
συνθήκες.
12:00 Παρουσίαση «Εθελοντισµός και Απολιθωµένο ∆άσος της Λέσβου».
∆ευτέρα 1 Ιουνίου 2009
τροπικά δάση στις χερσαίες απολιθωµατοφόρες θέσεις του Πάρκου Απολιθωµένου
∆άσους Λέσβου».
11:00 Εκπαιδευτικό πρόγραµµα : «Υιοθετώ και προστατεύω τα απολιθώµατα. Συµµετέχω σε
δράσεις καθαρισµού και συντήρησης απολιθωµάτων στο Πάρκο Σιγρίου».
13:00 Παρουσίαση: «Τα µονοπάτια της λάβας: Από τα ηφαιστειακά κέντρα στο Απολιθωµένο
∆άσος».
Τρίτη 2 Ιουνίου 2009
9:00 Παρουσίαση: «Σύγχρονα και απολιθωµένα φυτά της Λέσβου».
τροπικά φυτά στις απολιθωµατοφόρες θέσεις του Πάρκου Πλάκας»
12:00 Εκπαιδευτικό πρόγραµµα: «Σύγχρονα και απολιθωµένα οικοσυστήµατα στο Πάρκο
Πλάκας».
Τετάρτη 3 Ιουνίου 2009
10:00 Παρουσίαση: «Γεωλογικά µνηµεία του Αιγαίου».
11:00 Εκπαιδευτικό πρόγραµµα: «Γνωριµία µε τα φυσικά και γεωλογικά µνηµεία του Αιγαίου».
12:00 Περιήγηση: Περιήγηση στην αίθουσα «Η εξέλιξη του Αιγαίου» - Χάρτης των Γεωλογικών
Μνηµείων του Αιγαίου.
Πέµπτη 4 Ιουνίου 2009
9:00 ∆ράση υπαίθρου: «Τα µονοπάτια της λάβας: Από τα ηφαιστειακά κέντρα στο
Απολιθωµένο ∆άσος».
13:00 Εκπαιδευτικό πρόγραµµα: «ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΣ: Ηφαίστεια και ηφαιστειακά πετρώµατα της
Λέσβου».
14:00 Προβολή Ντοκιµαντέρ: «Τα ηφαίστεια».
Παρασκευή 5 Ιουνίου 2009 (Παγκόσµια Ηµέρα Περιβάλλοντος)
8:00 ∆ράση υπαίθρου: ΛΕΣΒΟΣ: «300 εκ. χρόνια γεωλογικής ιστορίας σε 96 Km»
(Μεταµορφωµένο υπόβαθρο, Τεκτονικό βύθισµα Κόλπου Γέρας, Οφειολιθικό κάλυµµα,
Κόλπος Καλλονής, Ηφαιστειακοί γεώτοποι, Ηφαιστειακός κρατήρας Βατούσας,
ηφαιστειακός δόµος Όρδυµνου και Μονή Υψηλού, Πάρκο Απολιθωµένου ∆άσους και
ΜΦΙΑ∆Λ) – Περιήγηση στα γεωλογικά µνηµεία της Λέσβου.
13:00 Παρουσίαση: Εκπαιδευτική εφαρµογή «ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟ ∆ΑΣΟΣ ΛΕΣΒΟΥ».
Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου και του Πάρκου Σιγρίου.
Σάββατο 6 Ιουνίου 2009
10:00 Παρουσίαση: «Messel Pit – µια ιδιαίτερη απολιθωµατοφόρος θέση στην Ευρώπη».
11:00 Εκπαιδευτικό πρόγραµµα: «Γνωριµία µε τα ορυκτά και πετρώµατα της Λέσβου».
12:30 Γνωριµία µε τα ηφαιστειακά πετρώµατα της Λέσβου στο Πάρκο Σιγρίου.
14:00 Προβολή Ντοκιµαντέρ: «Ταξιδεύοντας στη ∆υτική Λέσβο και το Απολιθωµένο ∆άσος»
της Μάγιας Τσόκλη.
33
Β. Συµµετοχή σε εκδηλώσεις
∆ΡΑΣΗ 1: Εκδήλωση «Η αρµονία της φύσης» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

(Αθήνα, 25 Ιανουαρίου 2009)
Ιδιαίτερη επιτυχία σηµείωσε η συναυλία που πραγµατοποιήθηκε την Κυριακή 25
Ιανουαρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στα πλαίσια των Κυριακάτικων
συναυλιών για νέους µε θέµα «Η αρµονία της φύσης» µε σολίστ την Αλεξάνδρα
Παπαστεφάνου, στο πιάνο.
Η παρουσίαση του προγράµµατος πραγµατοποιήθηκε από την κα. Έφη Αβέρωφ-
Μιχαηλίδου, η οποία σε όλη τη διάρκεια της συναυλίας ενθάρρυνε τους νέους για
συµµετοχή. Η συναυλία περιλάµβανε έργα Shumman, Saint-Saens, Messiaen,
Stravinsky, Prokofief, Bartok, Tchaikofki µε θέµα τη φύση.
Κεντρικό στοιχείο της συναυλίας ήταν το έργο «Λατρεία της γης» από την
«Ιεροτελεστία της άνοιξης» του Stravinski. Την Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου στο
πιάνα συνόδευσε η Λητώ Θώµου στο β’ πιάνο.
Πριν από την έναρξη η κα Αβέρωφ παρουσίασε το απολιθωµένο δάσος και τις
προσπάθειες ανάδειξης και προστασίας του και κάλεσε τους ακροατές να το
επισκεφθούν το προσεχές καλοκαίρι. Κατά την διάρκεια της εκτέλεσης του έργου
«Λατρεία της γης» στην µεγάλη οθόνη της αίθουσας των Φίλων της Μουσικής
παρουσιάστηκαν εικόνες από το Απολιθωµένο ∆άσος, οι οποίες µάγεψαν το κοινό
καθώς τους έδωσαν την ευκαιρία να περιηγηθούν νοερά και να γνωρίσουν τα
µοναδικά απολιθώµατα. Το βίντεο για το απολιθωµένο δάσος είχε επιµεληθεί ο Γ.
Παπαδόπουλος και την σκηνοθεσία οι τεχνικοί του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.
Προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους κατά τη διάρκεια της συναυλίας για νέους στο Μέγαρο Μουσικής
Αθηνών µε θέµα την προστασία της φύσης
34
∆ΡΑΣΗ 2: Εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου του Καθηγητή Σπύρου
Παυλίδη «ΠΑΝ-ΓΑΙΑ (Παγγαία), µια διαφορετική βιογεωλογική διαδροµή στον
πλανήτη Γη» (Μυτιλήνη, 26 Φεβρουαρίου 2009)
Με επιτυχία πραγµατοποιήθηκε η εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου του
Καθηγητή Γεωλογίας του ΑΠΘ Σπύρου Παυλίδη «ΠΑΝ-ΓΑΙΑ (Παγγαία), µια
διαφορετική βιογεωλογική διαδροµή στον πλανήτη Γη», η οποία πραγµατοποιήθηκε
την Πέµπτη 26 Φεβρουαρίου 2009, ώρα 20.00, στο Αµφιθέατρο του Τµήµατος
Γεωγραφίας του Πανεπιστηµίου Αιγαίου. Η εκδήλωση οργανώθηκε από το Τµήµα
Γεωγραφίας του Πανεπιστηµίου Αιγαίου σε συνεργασία µε το Μουσείο Φυσικής
Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου.
∆ΡΑΣΗ 3: Συνέδριο «Αειφόρος τουρισµός σε προστατευόµενες περιοχές και

στρατηγικές τοπικής ανάπτυξης: Νέες προοπτικές ανάπτυξης» (Σαρδηνία, 31
Μαρτίου – 1 Απριλίου 2009)
Με ιδιαίτερα χρήσιµα συµπεράσµατα όσον αφορά την ανάπτυξη ειδικών µορφών
τουρισµού, όπως ο γεωτουρισµός και ο οικοτουρισµός, ολοκληρώθηκε το Συνέδριο
«Αειφόρος τουρισµός σε προστατευόµενες περιοχές και στρατηγικές τοπικής
ανάπτυξης: Νέες προοπτικές ανάπτυξης», που πραγµατοποιήθηκε στη Σαρδηνία
παράλληλα µε τις εργασίες της 23ης Συνάντησης του ∆ικτύου Ευρωπαϊκών
Γεωπάρκων.
Στη συνάντηση συµµετείχαν κορυφαία στελέχη της UNESCO, Πανεπιστηµιακοί και
µέλη της επιστηµονικής κοινότητας, αντιπρόσωποι από τα Γεωπάρκα που έχουν
ενταχθεί στο ∆ίκτυο Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων της UNESCO, εκπρόσωποι της
διεθνούς οργάνωσης IUGS (∆ιεθνής Ένωση Γεωεπιστηµών) κ.ά., από 15 χώρες της
Ευρώπης.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο ∆ιευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου
Αναπλ. Καθ. Ν. Ζούρος εκλέχθηκε επικεφαλής του ∆ικτύου Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων για τη διετία 2010-2011
35
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης συζητήθηκαν θέµατα που αφορούν στην ανάπτυξη
εναλλακτικών µορφών τουρισµού και ιδιαίτερα του γεωτουρισµού στις περιοχές των
Γεωπάρκων. Η συζήτηση επικεντρώθηκε τόσο στην παρούσα κατάσταση όσο και
στις µελλοντικές προοπτικές ανάπτυξης. Ως παράδειγµα καλής πρακτικής ανάπτυξης
εναλλακτικών µορφών τουρισµού σε περιοχές Γεωπάρκων παρουσιάστηκαν οι
δράσεις του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, που αφορούν στην ανάδειξη του
Απολιθωµένου ∆άσους, για τις οποίες απέσπασε το πρώτο παγκόσµιο βραβείο
οικοτουριστικού προορισµού της ∆ιεθνούς Ένωσης επαγγελµατικών τουρισµού Skål
International.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο ∆ιευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας
Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου Αναπλ. Καθ. Ν. Ζούρος εκλέχθηκε επικεφαλής του
∆ικτύου Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων για τη διετία 2010-2011.
∆ΡΑΣΗ 4: Εκστρατεία «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ και ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ 2009. Το δέντρο της

ζωής, σε τέσσερις εποχές» του Υπουργείου Πολιτισµού (2 – 5 Μαΐου 2009)
Με µεγάλη συµµετοχή του κοινού και
ιδιαιτέρα των νέων ολοκληρώθηκαν οι
δράσεις στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου στα
πλαίσια της Πανελλήνιας Εκστρατείας του
Υπουργείου Πολιτισµού µε θέµα
«Περιβάλλον και Πολιτισµός 2009. Το
δέντρο της ζωής σε τέσσερις εποχές»,
που πραγµατοποιήθηκε από 2 έως 5
Μαΐου 2009.
Θέµα της εκστρατείας, την οποία
διοργάνωσε η Γενική ∆ιεύθυνση
Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονοµιάς του Υπουργείου Πολιτισµού σε
αρχαιολογικούς χώρους, µουσεία και µνηµεία, ήταν το ∆έντρο και οι συµβολισµοί
που απορρέουν από τη µορφή του αλλά και η απεικόνισή του στην τέχνη. Στόχος
ήταν το ευρύ κοινό και ιδιαίτερα οι νέοι, µε αφορµή το ∆έντρο, να εξερευνήσουν
διαχρονικά τον κόσµο των συµβόλων και να έρθουν σε επαφή µε τα µνηµεία της
περιοχής τους.
Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου στα πλαίσια της
Εκστρατείας υλοποίησε ειδικό πρόγραµµα µε θέµα «Ένα πεύκο διηγείται την ιστορία
του: Από τα απολιθώµατα των πευκίδων στα σύγχρονο µεσογειακό πευκοδάσος της
Λέσβου». Παράλληλα πραγµατοποιήθηκαν διαλέξεις και προβολές από το
επιστηµονικό προσωπικό του Μουσείου µε θέµα «Το Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου –
Ένα αρχείο της εξέλιξης της ζωής στο Αιγαίο».
Η δραστηριότητα «Ένα πεύκο διηγείται την ιστορία του: Από τα απολιθώµατα
των πευκίδων στα σύγχρονο µεσογειακό Πευκοδάσος της Λέσβου»
Στόχος της δραστηριότητας ήταν οι συµµετέχοντες να αναζητήσουν τεκµήρια της
παρουσίας του πεύκου στο απολιθωµένο δάσος της Λέσβου και να τα συγκρίνουν µε
τα σύγχρονα πεύκα.
Η δραστηριότητα υλοποιήθηκε στην αίθουσα του Απολιθωµένου ∆άσους, τον
υπαίθριο χώρο του Μουσείο και το Πάρκο Σιγρίου. Οι συµµετέχοντες αναζήτησαν
36
τµήµατα ενός απολιθωµένου δέντρου προγονικής µορφής πεύκου όπως κορµό, ρίζα,
πευκοβελόνες, καρπό, στον εκθεσιακό χώρο του Μουσείου και το Πάρκο Σιγρίου και
γνώρισαν τη συµβολή του Απολιθωµένου ∆άσους ως τεκµήριο του παρελθόντος. Η
δραστηριότητα συνεχίστηκε µε αναζήτηση των αντίστοιχων τµηµάτων που βρέθηκαν
απολιθωµένα, σε ένα σύγχρονο πεύκο στον υπαίθριο χώρο του Μουσείου.
Ακολούθησε σύγκρισή τους αλλά και αναζήτηση πληροφοριών για το σύγχρονο
δέντρο του πεύκου στη Λέσβου, µέσα από το ειδικό συνοδευτικό έντυπο της
δραστηριότητας που είχε ειδικά προετοιµάσει το Μουσείο.
Οι συµµετέχοντες είχαν επίσης την ευκαιρία στη συνέχεια να εκφράσουν τις ιδέες
τους και τις απόψεις του στα ειδικά έντυπα του Υπουργείου Πολιτισµού αλλά και να
ζωγραφίσουν τα τεκµήρια που αναζήτησαν στο απολιθωµένο δάσος.
∆ΡΑΣΗ 5: Εκδήλωση «Παραµύθια της Γης – Μουσικά Παραµύθια για ∆ύο

Πιάνα» στο Μουσείο Μπενάκη (Αθήνα, 17 Ιουνίου 2009)
Με ιδιαίτερη επιτυχία πραγµατοποιήθηκε η
προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους στα
πλαίσια της συναυλίας µε τίτλο «Παραµύθια
της Γης – Μουσικά Παραµύθια για ∆ύο
Πιάνα» που πραγµατοποιήθηκε την Τετάρτη
17 Ιουνίου 2009 στο Κτήριο Οδού Πειραιώς
στο Μουσείο Μπενάκη,
Η συναυλία, η οποία ήταν ένα µουσικό
αφιέρωµα στον πλανήτη γη, διοργανώθηκε
µε αφορµή τον εορτασµό της Παγκόσµιας
Ηµέρας κατά της Ξηρασίας και της
Ερηµοποίησης. Στόχος της ήταν η
ευαισθητοποίηση των πολιτών και κυρίως
των νέων για την προστασία της Φύσης από
την ερηµοποίηση και την ξηρασία. Η
συναυλία διοργανώθηκε µε την υποστήριξη
του ∆ικτύου «Μεσόγειος SOS» και του
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου
∆άσους Λέσβου.
Στη συναυλία ακούστηκαν έργα Prokofiev
(Σουίτα Σταχτοπούτα) και Stravinsky
(Ιεροτελεστία της Άνοιξης) τα οποία
ερµήνευσε στο πιάνο η Αλεξάνδρα
Παπαστεφάνου.
Η παρουσίαση του Απολιθωµένου ∆άσους
περιλάµβανε ενηµέρωση από το ∆ιευθυντή
του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας
Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου Αναπλ.
Καθηγητή Ν. Ζούρο, ο οποίος παρουσίασε
βίντεο από το Απολιθωµένο ∆άσος.
37
∆ΡΑΣΗ 6: Εκδήλωση «Νύχτα Ερευνητών 2009» - Οργάνωση Πανεπιστήµιο

Αιγαίου (25 Σεπτεµβρίου 2009)
Με µεγάλη επιτυχία γιορτάστηκε στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου
∆άσους Λέσβου την Παρασκευή 25 Σεπτεµβρίου 2009 η «Νύχτα Ερευνητών 2009»,
η οποία οργανώθηκε από το Πανεπιστήµιο Αιγαίου σε συνεργασία µε το Μουσείο
Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου.
Η «Νύχτα Ερευνητών» είναι µια ευρωπαϊκή γιορτή, όπου οι πολίτες της Ευρωπαϊκής
Ένωσης είχαν την ευκαιρία να συναντήσουν ερευνητές από κάθε ερευνητικό τοµέα,
να συζητήσουν µαζί τους και ανακαλύψουν µοναδικές πληροφορίες για διάφορα
ερευνητικά αντικείµενα.
Στα πλαίσια της εκδήλωσης, µαθητές του 1ου Γυµνασίου Μυτιλήνης, του 2ου
Γυµνασίου Μυτιλήνης, του 3ου Γυµνασίου Μυτιλήνης, του 4ου Γυµνασίου Μυτιλήνης,
του Πειραµατικού Γυµνασίου και του 3ου ΓΕΛ Μυτιλήνης ακολουθώντας τη ∆ιαδροµή
της Λάβας περιηγήθηκαν στα Μονοπάτια της Λάβας, γνωρίσαν τα µυστικά της
έρευνας των ηφαιστειακών γεωµορφών που δηµιουργήθηκαν από την έντονη
ηφαιστειακή δραστηριότητα στη Λέσβο πριν από εκατοµµύρια χρόνια, έµαθαν να τις
αναγνωρίζουν αλλά και γνώρισαν το Απολιθωµένο ∆άσος, του οποίου η δηµιουργία
συνδέεται µε την έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα στην περιοχή της δυτικής
Λέσβου.
Στη συνέχεια οι µαθητές στο Πάρκο Απολιθωµένου ∆άσους περιηγήθηκαν στο χώρο
και γνώρισαν τα φυτά του Απολιθωµένου ∆άσους, ενώ µε ιδιαίτερα µεγάλη επιτυχία
συµµετείχαν στην εκπαιδευτική δραστηριότητα ανασκαφής απολιθωµάτων σε
επιλεγµένες ανασκαφικές θέσεις του Πάρκου. Έτσι, οι µαθητές έγιναν και οι ίδιοι
ερευνητές, ανακαλύπτοντας απολιθώµατα και παρατηρώντας ηφαιστειακές δοµές.
Οι δραστηριότητες των µαθητών συνεχίστηκαν στις εγκαταστάσεις του Μουσείου στο
Σίγρι, όπου µαθητές και εκπαιδευτικοί είχαν την ευκαιρία να περιηγηθούν στους
εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου και να συµµετάσχουν στη δραστηριότητα
γνωριµίας µε το Απολιθωµένο ∆άσος µε τη βοήθεια της εκπαιδευτικής εφαρµογής
«Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου».
Συµµετοχή µαθητών σε εκπαιδευτική δραστηριότητα ανασκαφής απολιθωµάτων στο Πάρκο

Απολιθωµένου ∆άσους κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης «Νύχτα Ερευνητών»
38
Γ. Συνέδρια & Σεµινάρια
∆ΡΑΣΗ 1: 3ο ∆ιεθνές Μεταπτυχιακό Σχολείο «∆ιατήρηση της Φύσης –

Γεωλογικά Μνηµεία: Σχέδια ∆ιαχείρισης Γεωπάρκων και Προγράµµατα
∆ράσης Αειφόρου Τουρισµού» (29 Σεπτεµβρίου – 3 Οκτωβρίου 2009)
Με ιδιαίτερη επιτυχία ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του 3ου ∆ιεθνούς Σεµιναρίου
Γεωπάρκων µε αντικείµενο «∆ιατήρηση της Φύσης – Γεωλογικά Μνηµεία: Σχέδια
∆ιαχείρισης Γεωπάρκων και Προγράµµατα
∆ράσης Αειφόρου Τουρισµού» που
πραγµατοποιήθηκε στη Λέσβο από τις 29
Σεπτεµβρίου έως 3 Οκτωβρίου 2009 και
οργανώθηκε από το Πανεπιστήµιο Αιγαίου –
Τµήµα Γεωγραφίας και το Μουσείο Φυσικής
Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου σε
συνεργασία µε το Ευρωπαϊκό και Παγκόσµιο
∆ίκτυο Γεωπάρκων, µε υπεύθυνο τον
∆ιευθυντή του Μουσείου Αναπλ. Καθηγητή Νικ.
Ζούρο.
Το 3ο ∆ιεθνές Σεµινάριο Γεωπάρκων τελούσε
υπό την αιγίδα της UNESCO και διοργανώθηκε
µε τη συµπαράσταση της Νοµαρχιακής
Αυτοδιοίκησης Λέσβου της Γ.Γ. Αιγαίου και
Νησιωτικής Πολιτικής και του ∆ήµου Ερεσού –
Αντίσσης.
Στo ∆ιεθνές Σεµινάριο δίδαξαν διακεκριµένοι
καθηγητές Πανεπιστηµίων, Ερευνητές, ∆ιευθυντές Γεωπάρκων και Μνηµείων
Παγκόσµιας Κληρονοµιάς και συµµετείχαν 30 στελέχη γεωπάρκων, από 16 χώρες
(Βραζιλία, Χιλή, Κίνα, Ιράν, Αυστραλία, Γερµανία, Μεγ. Βρετανία, Ιρλανδία, Ισπανία,
Ιταλία, Ολλανδία, Ουγγαρία, Πορτογαλία, Σερβία, Τουρκία και Ελλάδα).
Αντικείµενα του ∆ιεθνούς Σεµιναρίου Γεωπάρκων

Κατά τη διάρκεια του Σεµιναρίου οι συµµετέχοντες είχαν την δυνατότητα να
παρακολουθήσουν διαλέξεις σε θέµατα διαχείρισης προστατευόµενων περιοχών –
γεωπάρκων, ανάπτυξης δραστηριοτήτων και προγραµµάτων αειφόρου τουρισµού,
δράσεις συντονισµού της επιστηµονικής έρευνας για την προστασία, ανάδειξη και
αξιοποίηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς και τη διαµόρφωση ελκυστικού
τουριστικού προορισµού.
Κατά τη διάρκεια του Σεµιναρίου οι συµµετέχοντες επισκέφτηκαν το Μουσείο
Φυσικής Ιστορίας και τα υπαίθρια Πάρκα του Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου, τους
ηφαιστειακούς γεωτόπους της Λέσβου (το ηφαίστειο του Λεπετύµνου, το ηφαίστειο
Βατούσας, τα ηφαιστειακά κέντρα του Όρδυµνου, της Ερεσού και του Μεσοτόπου),
γνώρισαν από κοντά τον τρόπο λειτουργίας και τις δραστηριότητες που
αναπτύσσονται στην έρευνα και συντήρηση των απολιθωµάτων, τα προγράµµατα
περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και διαπίστωσαν τη συµβολή του Γεωτουρισµού στην
ανάπτυξη της περιοχής.
39
Επίσκεψη των συµµετασχόντων του 3ου ∆ιεθνούς Μεταπτυχιακού

Σχολείου στο Απολιθωµένο ∆άσος
Οι συµµετέχοντες επισκέφτηκαν επίσης τους υγροτόπους της Καλονής, τον

Αγροτουριστικό Συνεταιρισµό Γυναικών Μεσοτόπου, τον αρχαιολογικό χώρο της
Θερµής, το Μουσείο Βιοµηχανικής Ελαιουργίας στην Αγία Παρασκευή, το Κάστρο και
τον παραδοσιακό οικισµό του Μολύβου καθώς και το Κάστρο Μυτιλήνης.
Αποτελέσµατα
Ενθουσιασµένοι από τη συµµετοχή τους και γοητευµένοι από το φυσικό και
πολιτιστικό πλούτο της Λέσβου δήλωσαν οι συµµετέχοντες µετά το πέρας των
εργασιών του Μεταπτυχιακού Σχολείου.
Στα κύρια συµπεράσµατα περιλαµβάνονται η διαπίστωση της ανάγκης
ολοκληρωµένων σχεδίων διαχείρισης των προστατευόµενων περιοχών –
γεωπάρκων µε στόχο την αειφόρο τουριστική τους ανάπτυξη. Επίσης, διαπιστώθηκε
η ανάγκη καθιέρωσης µηχανισµών παρακολούθησης και αξιολόγησης των δράσεων
ανάδειξης και ενηµέρωσης των επισκεπτών για την αξία των φυσικών µνηµείων και
της φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς µε στόχο την συνεχή βελτίωση των
παρεχόµενων υπηρεσιών. Η ανάδειξη των γεωλογικών µνηµείων µπορεί να
αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη της τοπικής οικονοµίας µέσω
της προώθησης δράσεων οικο-τουρισµού και των ποιοτικών παραδοσιακών
προϊόντων. Ακόµη, διερευνήθηκαν τρόποι ενεργοποίησης και συµµετοχής των
πολιτών ενώ συζητήθηκαν πρότυπες µέθοδοι εκλαΐκευσης και ερµηνείας των
φυσικών µνηµείων, τοπίων και διεργασιών της γεώσφαιρας που συνέβαλαν στη
δηµιουργία τους.
Οι συµµετέχοντες διαπίστωσαν το ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο των υποδοµών του
Μουσείου αλλά και τον υποδειγµατικό τρόπο ανάδειξης του Απολιθωµένου ∆άσους
και ανάπτυξης αειφόρου τουρισµού στην περιοχή. ` Έδωσαν επίσης θερµά
συγχαρητήρια για την άψογη διοργάνωση του ∆ιεθνούς Σεµιναρίου από το Μουσείο
και το Πανεπιστήµιο Αιγαίου.
40
∆ΡΑΣΗ 2: Υπογραφή µνηµονίου συνεργασίας µεταξύ του Μουσείου Φυσικής

Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου και του Τεχνολογικού Πολιτιστικού
Πάρκου Λαυρίου (4 Σεπτεµβρίου 2009)
Με ιδιαίτερη επιτυχία πραγµατοποιήθηκε η εκδήλωση για την υπογραφή του
µνηµόνιου συνεργασίας µεταξύ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου
∆άσους Λέσβου και του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου, η οποία
πραγµατοποιήθηκε την Παρασκευή, 4 Σεπτεµβρίου 2009.
Άποψη της εκδήλωσης για την υπογραφή του µνηµονίου συνεργασία µεταξύ του Μουσείου Φυσικής
Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου και του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου
Η υπογραφή του µνηµόνιου συνεργασίας πραγµατοποιήθηκε από τον Πρύτανη του

ΕΜΠ Καθηγητή Κ. Μουτζούρη και τον κ. Ασ. Χαδουµέλλη, ∆ιευθυντή του
Τεχνολογικού και Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου, εκπρόσωποι του Τεχνολογικού και
Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου και του Καθηγητή Ακ. Κελεπερτζή και του Αναπλ.
Καθηγητή Ν. Ζούρου, ∆ιευθυντή του Μουσείου, εκπρόσωποι του Μουσείου Φυσικής
Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου.
∆ΡΑΣΗ 3: Σεµινάριο επιµόρφωσης εκπαιδευτικών ∆ευτεροβάθµιας

Εκπαίδευσης Λέσβου «Φυσικό περιβάλλον της Λέσβου» (29 Σεπτεµβρίου – 3
Οκτωβρίου 2009)
Με ιδιαίτερα µεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του Σεµιναρίου
επιµόρφωσης Εκπαιδευτικών ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης Λέσβου µε θέµα
«Φυσικό Περιβάλλον της Λέσβου» που οργανώθηκε από το Τµήµα Γεωγραφίας του
Πανεπιστηµίου Αιγαίου, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Απολιθωµένου ∆άσους
και τη ∆ιεύθυνση ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης Λέσβου. Το σεµινάριο
πραγµατοποιήθηκε από 16 Οκτωβρίου έως 27 Νοεµβρίου 2009 στη Μυτιλήνη και
συµµετείχαν περισσότεροι από 70 εκπαιδευτικοί ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης της
Λέσβου.
41
Στο σεµινάριο πραγµατοποιήθηκαν διαλέξεις από µέλη ∆ΕΠ του Πανεπιστηµίου

Αιγαίου και του Πανεπιστηµίου Αθηνών καθώς και ερευνητές του Μουσείου Φυσικής
Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου. Στα πλαίσια
του σεµιναρίου πραγµατοποιήθηκε εκπαιδευτική
επίσκεψη στο Απολιθωµένο ∆άσος και το Μουσείο
Φυσικής Ιστορίας στο Σίγρι.
Κατά τη διάρκεια του Σεµιναρίου οι εκπαιδευτικοί
ενηµερώθηκαν σε θέµατα που σχετίζονται µε το
ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον της Λέσβου και τα
χαρακτηριστικά του, το Απολιθωµένο ∆άσος και τα
οικοσυστήµατα στην προστατευόµενη περιοχή, τη
γεωλογική δοµή και τα πετρώµατα της Λέσβου αλλά και
για φυσικά φαινόµενα όπως η ηφαιστειότητα, η
γεωθερµία και οι σεισµοί.
Την Κυριακή 15 Νοεµβρίου 2009 στα πλαίσια του
Σεµιναρίου Επιµόρφωσης, οι εκπαιδευτικοί
∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης, συνοδευόµενοι από τον Γεωλόγο – Ερευνητή του
Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου κ. Η. Βαλιάκο και τον κ.
Α. Κιουρέλλη, Υπεύθυνο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της ∆ευτεροβάθµιας
Εκπαίδευσης Λέσβου, πραγµατοποίησαν περιήγηση στα φυσικά µνηµεία της
Λέσβου και εκπαιδευτική επίσκεψη στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας.
Ενηµέρωση των εκπαιδευτικών ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης για την εξέλιξη της ζωής
στον πλανήτη µας και το Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Στο τέλος της επίσκεψης οι εκπαιδευτικοί δήλωσαν εντυπωσιασµένοι από τη

γνωριµία τους µε το φυσικό περιβάλλον της Λέσβου και το µοναδικό φυσικό µνηµείο
της Λέσβου, το Απολιθωµένο ∆άσος, και τις δυνατότητες που παρέχει το Μουσείο
για την ανάπτυξη προγραµµάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.
42
∆. Εκδόσεις - ∆ράσεις Προβολής
∆ΡΑΣΗ 1: Εκδόσεις
Κατά το 2009 το Μουσείο προετοίµασε και εξέδωσε τα παρακάτω:
Ι) Βιβλία
Βιβλίο «Γεωπάρκο Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου»
Βιβλίο «Ένα υποτροπικό δάσος 20 εκατοµµυρίων ετών»
Βιβλίο «Από τις ηφαιστειακές εκρήξεις στην αιωνιότητα»
Βιβλίο «Από την Τηθύ στο Αιγαίο»
ΙΙ) Περιοδικές εκδόσεις

Περιοδική έκδοση ΣΕΚΟΙΑ (Τεύχος 8)
Περιοδική έκδοση EUROPEAN GEOPARKS – Τεύχος 6 (Αγγλικά)
ΙΙΙ) Έντυπα
Έκδοση αφιερωµένη στη 10η Γιορτή
Αγροτουρισµού 2009
Έντυπο ∆ιεθνές Μεταπτυχιακό Σχολείο
«Κληρονοµιά της Γης και διατήρηση της φύσης:
∆ιαχείριση Γεωπάρκων και Προγράµµατα
δράσης» 2009
Έντυπο «Περιήγηση στο Απολιθωµένο ∆άσος
Λέσβου» - EDEN
Έντυπο «Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου» - EDEN
(Ελληνικά, Αγγλικά)
Έντυπο «Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου – Εκθέσεις,
Ενηµέρωση, Εκδηλώσεις» (Γερµανικά)
Έντυπο «Παγκόσµιο ∆ίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO» (Γαλλικά)
Έντυπο «Περιήγηση Απολιθωµένου ∆άσους» (Πορτογαλικά)
Έντυπα καλοκαιρινών εκδηλώσεων Μουσείου
43
∆ΡΑΣΗ 2: Προβολή του Μουσείου και του Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου

Το Μουσείο για την καλύτερη προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους, του Μουσείου
αλλά και των δραστηριοτήτων του, υλοποίησε τις παρακάτω ενέργειες:
Προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους στην Αυστρία στα πλαίσια της έκθεσης
µε θέµα «Απολιθωµένα ∆άση» που οργανώθηκε για τον εορτασµό των 10
χρόνων από την ίδρυση του Γεωπάρκου Eisenwursen.
Εκδήλωση σε συνεργασία µε την Φιλοτελική Εταιρεία Λέσβου «Η εξέλιξη της
ζωής και το γραµµατόσηµο» στο ∆ηµοτικό Θέατρο Μυτιλήνης (24 Ιανουαρίου
2009).
Παρουσίαση του Απολιθωµένου ∆άσους στην έκθεση Τουριστικό Πανόραµα
που συµµετείχε η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λέσβου (Μάιος 2009).
Συµµετοχή στη συνάντηση που διοργάνωσε το Ελληνικό Τµήµα του ∆ιεθνούς
Συµβουλίου Μουσείων (ICOM) – CECA για θέµατα εκπαιδευτικών
προγραµµµάτων και παρουσίαση των εκπαιδευτικών δράσεων του Μουσείου
(Αθήνα, 26 Ιουνίου 2009).
Παρουσίαση του Απολιθωµένου ∆άσους στο συνέδριο µε θέµα «Μνηµεία
Παγκόσµιας Κληρονοµιάς της UNESCO – Συµβολή στην τοπική ανάπτυξη»
που πραγµατοποιήθηκε στο Ντάρµστατ της Γερµανίας και οργανώθηκε µε
πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού του οµόσπονδου κρατιδίου της Έσσης κ.
Roland Koch (4 - 6 Νοεµβρίου 2009).
Συµµετοχή στην 5η Γιορτή Αγροτουρισµού Χίου (6 – 11 Αυγούστου 2009).
Αποστολή ενηµερωτικού υλικού στη Γιορτή Αγροτουρισµού Φλώρινας –
ΕDEN ∆ίκτυο - Ηµερίδα "Τουρισµός και προστατευόµενες περιοχές" που
συµµετείχε η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λέσβου (Σεπτέµβριος 2009).
Συµµετοχή µε σταντ και ενηµερωτικό υλικό στην 14η ∆ιεθνή Αγροτουριστική
Έκθεση FEIRA RAIANA «Τουρισµός Φύσης» και στην 1η Πανευρωπαϊκή
Έκθεση Γεωπάρκων που πραγµατοποιήθηκαν στην Πορτογαλία (Idanha-a-
Nova, 14-20 Σεπτεµβρίου 2009).
Άποψη του περιπτέρου του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου στα πλαίσια
συµµετοχής του στην 1η Πανευρωπαϊκή Έκθεση Γεωπάρκων στην Πορτογαλία
44
Συµµετοχή µε σταντ και ενηµερωτικό υλικό στην Έκθεση “European

Destinations of Excellence” (EDEN) (Βρυξέλλες, 7-9 Οκτωβρίου 2009).
Συµµετοχή µε σταντ και ενηµερωτικό υλικό στην Έκθεση του Νατοϊκού
Στρατηγείου Σµύρνης σε συνεργασία µε τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λέσβου
(10-11 Οκτωβρίου 2009).
Συµµετοχή στη 13η Συνάντηση «Εκπαίδευση και Πολιτιστική Κληρονοµιά»
που διοργάνωσε στα πλαίσια του θεσµού των Εκπαιδευτικών Πολιτιστικών
∆ικτύων το Υπουργείο Πολιτισµού και Τουρισµού - ∆ιεύθυνση Νεώτερης
Πολιτιστικής Κληρονοµιάς σε συνεργασία µε το Ελληνικό Τµήµα του ∆ιεθνούς
Συµβουλίου Μουσείων (ICOM) και παρουσίαση των εκπαιδευτικών δράσεων
του Μουσείου (Αθήνα, 11 ∆εκεµβρίου 2009).
Αποστολή ενηµερωτικού υλικού σε Τουριστικά Γραφεία, Γραφεία Ενοικιάσεως
αυτοκινήτων, Χώροι εστίασης, Internet Café και Καφετέριες της Μυτιλήνης.
Αποστολή ενηµερωτικού υλικού σε ξενοδοχεία της Λέσβου.
Αποστολή ενηµερωτικής επιστολής στους τουριστικούς πράκτορες της
Λέσβου για θέµατα επισκεψιµότητας του Μουσείου.
Αποστολή ενηµερωτικής επιστολής στις Εργατικές Εστίες όλης της Ελλάδας.
Αποστολή ενηµερωτικού υλικού και ενηµερωτικών επιστολών στους Φίλους
του Απολιθωµένου ∆άσους.
Αποστολή επιστολών και ενηµερωτικού υλικού σε σχολεία.
Αποστολή στον τύπο και τα ΜΜΕ δελτίων τύπου για τις δραστηριότητες του
Μουσείου.
Εκδόσεις που πρόβαλαν το Μουσείο και το Απολιθωµένο ∆άσος:

∆ηµοσίευµα στο περιοδικό της Τουρκίας ‘’Mavi Gezegen’’ (Γαλάζιος
Πλανήτης). Συγγραφέας του άρθρου είναι ο Erdal Gumus.
Προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους στο περιοδικό Legacy των ΗΠΑ.
Προβολή στην ετήσια έκδοση – έντυπη και ηλεκτρονική - µε τις εναλλακτικές
µορφές τουρισµού για το 2009 από την Hellenic Sun Editions.
Προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους στο έντυπο «Explore Nature».
Προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους στο έντυπο περιοδικό «Lesvos Guide
2009» του Εµπρός.
Προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους σε τουριστικούς οδηγούς.
Προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους στον έντυπο Οδηγό της Λέσβου - GO
Lesvos.
Προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους στο έντυπο «∆ΑΣΟΣ – Πηγή ζωής στο
Βορειανατολικό Αιγαίο» της ∆ιεύθυνσης ∆ασών Λέσβου.
Τηλεοπτική προβολή του Μουσείου και του Απολιθωµένου ∆άσους:

Προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους στο ZDF.
45
Προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους στο BBC - Ντοκιµαντέρ Θεόφραστος.

Προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους στην εκποµπή «∆ιαδροµές» του ΣΚΑΙ.
Τηλεοπτική πανελλαδική προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους στα πλαίσια
του βραβείου EDEN – Τουριστικός προορισµός αριστείας 2009.
Επισκέψεις στο Μουσείο και το Απολιθωµένο ∆άσος:

Επίσκεψη Κλιµακίου από τη ∆ιοίκηση του ΙΚΑ (12 Σεπτεµβρίου 2009).
Προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους στη Ρωσία - Επίσκεψη αποστολής από
τον ΕΟΤ Ρωσίας (18 Σεπτεµβρίου 2009).
∆ΡΑΣΗ 3: Παρουσίαση στο ∆ιαδίκτυο

Στόχος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου κατά το
2009 ήταν η οργάνωση και προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους και των
δραστηριοτήτων του Μουσείου στο διαδίκτυο. Οι ενέργειες που υλοποιήθηκαν προς
αυτή την κατεύθυνση περιλαµβάνουν:
Ενηµέρωση της ιστοσελίδας του Μουσείου
www.lesvosmuseum.gr
Εργασίες για την ανανέωση και εµπλουτισµό
της ηλεκτρονικής σελίδας του Γεωπάρκου
www.petrifiedforest.gr.
Επιµέλεια και προβολή του Απολιθωµένου
∆άσους και του Μουσείου µέσω της
ιστοσελίδας του ∆ικτύου Ευρωπαϊκών
Γεωπάρκων www.europeangeoparks.org.
Προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους και των δραστηριοτήτων του Μουσείου
στο facebook (Ελληνικά – Αγγλικά).
Προβολή του Απολιθωµένου ∆άσους στο Yοutube.
Επιµέλεια και αποστολή ηλεκτρονικών Newsletter για τις δραστηριότητες και
τις εκδόσεις του Μουσείου.
ο
∆ηµιουργία ηλεκτρονικής σελίδας για το 9 Συνέδριο Γεωπάρκων.
46
Στατιστικά στοιχεία των ιστοσελίδων του Μουσείου
Η επισκεψιµότητα της ιστοσελίδας www.lesvosmuseum.gr του Μουσείου Φυσικής

Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου κατά το 2009 εµφανίζεται στο ακόλουθο
διάγραµµα:
Η επισκεψιµότητα της ιστοσελίδας www.petrifiedforest.gr φαίνεται στο ακόλουθο

διάγραµµα:
47
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙV
Εκπαιδευτικές δράσεις
Κατά το 2009 το Μουσείο υλοποίησε 83 εκπαιδευτικά προγράµµατα στα οποία

συµµετείχαν 2.961 µαθητές, φοιτητές και εκπαιδευτικοί, οι οποίοι προέρχονται
από τη Λέσβο και την υπόλοιπη Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό.
Το 2009 χαρακτηρίζεται από µεγάλη συµµετοχή µαθητών από τη Λέσβο και από
διάφορες περιοχές της Ελλάδας:
α. 1.566 µαθητές - φοιτητές και 206 εκπαιδευτικοί από 41 εκπαιδευτικές µονάδες της
Λέσβου
β. 810 µαθητές - φοιτητές και 99 εκπαιδευτικοί από 31 εκπαιδευτικές µονάδες από
την υπόλοιπη Ελλάδα
γ. 263 µαθητές - φοιτητές και 17 εκπαιδευτικοί από 11 εκπαιδευτικές µονάδες από το
εξωτερικό
Η συµµετοχή των µαθητών στα εκπαιδευτικά προγράµµατα του Μουσείου ανά
περιοχή προέλευσης φαίνεται στο παρακάτω διάγραµµα:
9%
Λέσβος
Υπόλοιπη Ελλάδα
31% Εξωτερικό
60%
Επίσης, το 2009 στα εκπαιδευτικά προγράµµατα του Μουσείου σε µεγαλύτερο

ποσοστό συµµετείχαν µαθητές ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης (Γυµνασίου και
Λυκείου), όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραµµα:
14% 4%
27% Νηπιαγωγείο
∆ηµοτικό
Γυµνάσιο
Λύκειο
28% Φοιτητές
27%
Τη χρονιά που πέρασε το Μουσείο συνεργάστηκε για τρίτη χρονιά και µε το Κέντρο
Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ευεργέτουλα, το οποίο ενέταξε στα πολυήµερα
προγράµµατα του το εκπαιδευτικό πρόγραµµα «Γνωρίζω και προστατεύω το
Απολιθωµένο ∆άσος – Συµµετέχω σε δράσεις καθαρισµού και συντήρησης
απολιθωµάτων».
48
∆ΡΑΣΗ 1: Εκπαιδευτικά Πολιτιστικά ∆ίκτυα σχολείων ∆υτικής Λέσβου

Συνεχίστηκαν και το 2009 οι εκπαιδευτικές επισκέψεις σχολείων της ∆υτικής Λέσβου
στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου. Ειδικότερα, το
Μουσείο επισκέφτηκαν και συµµετείχαν σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες τα
Νηπιαγωγεία Σιγρίου και Ερεσού, τα ∆ηµοτικά Σχολεία Σιγρίου, Άντισσας και
Ερεσού, τα Γυµνάσια Άντισσας και Ερεσού καθώς και το Λύκειο Άντισσας.
Οι µαθητές της Πρωτοβάθµιας και ∆ευτεροβάθµιας εκπαίδευσης έχουν διαµορφώσει
µία ιδιαίτερη και προνοµιακή σχέση µε το Μουσείο συµµετέχοντας ενεργά στις
δραστηριότητές του, οι οποίες περιλαµβάνουν ενηµέρωση από τους επιστηµονικούς
συνεργάτες του Μουσείου, παρακολούθηση ενηµερωτικών προβολών, ενεργό
συµµετοχή στις εργασίες ανασκαφής και συντήρησης απολιθωµάτων.
∆ΡΑΣΗ 2: Εκπαιδευτικά Προγράµµατα

Τα εκπαιδευτικά προγράµµατα για σχολικές οµάδες που υλοποίησε το Μουσείο κατά
το 2009 οργανώθηκαν ώστε να απευθύνονται στις ακόλουθες ηλικιακές οµάδες
µαθητών:
Α. παιδιά 4 - 7ετών (Νηπιαγωγείου και Α’ – Β’ ∆ηµοτικού)
Β. παιδιά 8 - 12ετών (Γ’ – ΣΤ’ ∆ηµοτικού) και
Γ. παιδιά 13 -17ετών (Γυµνασίου – Λυκείου)
Ειδικότερα, για κάθε ηλικιακή οµάδα µαθητών οργανώθηκαν εκπαιδευτικά
προγράµµατα µε ποικιλία θεµάτων, βοηθώντας έτσι του µαθητές να ανακαλύψουν τα
µυστικά της φύσης καθώς οι ίδιοι έγιναν ερευνητές, πειραµατίστηκαν και
παρατήρησαν τα φυσικά φαινόµενα.
Μαθητές του Νηπιαγωγείου Ερεσού συµµετέχουν στο εκπαιδευτικό πρόγραµµα του Μουσείου
«Οι περιπέτειες του µικρού ∆εινούλη στο δάσος µε τις Σεκόιες»
49
∆ΡΑΣΗ 3: Θεµατικά Εκπαιδευτικά Προγράµµατα

Το Μουσείο κατά το 2009 υλοποίησε 2 θεµατικά εκπαιδευτικά προγράµµατα, µε
αντικείµενα «Φυσικές διεργασίες στον πλανήτη µας – Ελάτε να γνωρίσουµε τους
σεισµούς» και «Ένα πεύκο διηγείται την ιστορία του: Από τα απολιθώµατα των
πρωτοπευκίδων στα σύγχρονο µεσογειακό πευκοδάσος της Λέσβου».
«Φυσικές διεργασίες στον πλανήτη µας – Ελάτε να γνωρίσουµε τους
σεισµούς»
Παράλληλα µε την περιοδική έκθεση «Γνωρίζω τους σεισµούς – Αντιµετωπίζω το
σεισµικό κίνδυνο», το Μουσείο υλοποίησε για µαθητές Πρωτοβάθµιας και
∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης το εκπαιδευτικό πρόγραµµα µε θέµα «Φυσικές
διεργασίες στον πλανήτη µας – Ελάτε να γνωρίσουµε τους σεισµούς». Το
εκπαιδευτικό πρόγραµµα συνεχίζεται και το 2010.
Στόχος του εκπαιδευτικού προγράµµατος είναι η ευαισθητοποίηση, ενηµέρωση και
εκπαίδευση των µαθητών σε θέµατα πρόληψης και αντιµετώπισης του σεισµικού
κινδύνου. Κύρια επιδίωξη του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους
Λέσβου είναι η κατανόηση, από τους µαθητές ότι επειδή η χώρα µας είναι ιδιαιτέρα
σεισµογενής, δεν θα πρέπει να ξεχνάµε ότι όσο πιο προετοιµασµένοι και
ενηµερωµένοι είµαστε για θέµατα αντισεισµικής προστασίας, τόσο πιο
αποτελεσµατικότερα θα µπορέσουµε να αντιµετωπίσουµε τις επιπτώσεις ενός
σεισµού.
Μαθητές και εκπαιδευτικοί του 3ου ∆ηµοτικού Σχολείου Μυτιλήνης συµµετέχουν στην εκπαιδευτική
δραστηριότητα προσοµοίωσης σεισµού στη σεισµική τράπεζα του Μουσείου Φυσικής
Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου
Η εκπαίδευση των µαθητών έγινε µέσα από ποικίλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες,

προσαρµοσµένες κάθε φορά στην ηλικία τους, όπως το εκπαιδευτικό παιχνίδι «Το
κυνήγι του χαµένου θησαυρού του Εγκέλαδου», «Το Κρυπτόλεξο του Εγκέλαδου»,
«Το Interactive Σταυρόλεξο του Εγκέλαδου», το παιχνίδι µε κάρτες αλλά και το
50
θεατρικό παιχνίδι για τους µικρούς µαθητές του Νηπιαγωγείου και των πρώτων
τάξεων ∆ηµοτικού.
Οι µαθητές που συµµετείχαν στο εκπαιδευτικό πρόγραµµα είχαν ακόµη την ευκαιρία
να παρατηρήσουν σε πραγµατικό χρόνο την καταγραφή ενός σεισµού µε τη βοήθεια
του εκπαιδευτικού σεισµογράφο που έχει εγκατασταθεί στο Μουσείο. Παράλληλα, οι
µαθητές µε τη βοήθεια ειδικών χαρτών γνώρισαν τις σεισµικά ενεργές περιοχές της
Λέσβου και τις επιπτώσεις των σεισµών στο δοµηµένο περιβάλλον.
«Ένα πεύκο διηγείται την ιστορία του: Από τα απολιθώµατα των

πρωτοπευκίδων στα σύγχρονο µεσογειακό πευκοδάσος της Λέσβου» (9
- 5 Μαΐου 2008)
Το Εκπαιδευτικό Πρόγραµµα «Ένα πεύκο διηγείται την ιστορία του: Από τα
απολιθώµατα των πρωτοπευκίδων στα σύγχρονο µεσογειακό πευκοδάσος της
Λέσβου» πραγµατοποιήθηκε από το Μουσείο στα πλαίσια συµµετοχής του στην
Πανελλήνια Εκστρατεία που διοργάνωσε η Γενική ∆ιεύθυνση Αρχαιοτήτων και
Πολιτιστικής Κληρονοµιάς του Υπουργείου Πολιτισµού σε αρχαιολογικούς χώρους,
µουσεία και µνηµεία, µε θέµα «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ και ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ 2009. Το δέντρο της
ζωής, σε τέσσερις εποχές». Η εκστρατεία ήταν µια γιορτή της Άνοιξης αλλά και των
ανοιχτών µουσείων – όπου τα µνηµεία συµβιώνουν αρµονικά µε τη φύση.
∆ΡΑΣΗ 4: Ενηµερωτικές προβολές σε σχολεία

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου εντός του 2009
πραγµατοποίησε εκπαιδευτικές ενηµερώσεις, µετά από πρόσκληση σχολείων της
Λέσβου, για το Απολιθωµένο ∆άσος και γεωλογικά θέµατα που συνδέονται µε τη
Λέσβο.
Ειδικότερα, ενηµερωτικές προβολές πραγµατοποιήθηκαν στα ακόλουθα σχολεία:
3ο ∆ηµοτικό Σχολείο Μυτιλήνης (Μαθητές: 103, Εκπαιδευτικοί: 5)
12ο ∆ηµοτικό Σχολείο Μυτιλήνης (Μαθητές: 105, Εκπαιδευτικοί: 4)
Πειραµατικό Γυµνάσιο Μυτιλήνης (Μαθητές: 130, Εκπαιδευτικοί: 8)
Πειραµατικό Γυµνάσιο Μυτιλήνης (Μαθητές: 25, Εκπαιδευτικοί: 2) –
Γεωθερµία
1ο Γυµνάσιο Μυτιλήνης (Μαθητές: 45, Εκπαιδευτικοί: 2) – Γεωλογική ιστορία
της Λέσβου
4ο Γυµνάσιο Μυτιλήνης (Μαθητές: 35, Εκπαιδευτικοί: 3) – Γεωθερµία
11ο Νηπιαγωγείο Μυτιλήνης (Μαθητές: 20, Εκπαιδευτικοί: 2)
∆ΡΑΣΗ 5: Θερινό εκπαιδευτικό πρόγραµµα «Μικροί Παλαιοντολόγοι»

(1 Ιουλίου – 31 Αυγούστου 2009)
Τη µοναδική εµπειρία της ανασκαφής απολιθωµάτων έζησαν οι µικροί φίλοι του
Απολιθωµένου ∆άσους στις εγκαταστάσεις του Μουσείου στο Σίγρι, συµµετέχοντας
51
στο πρωτότυπο εκπαιδευτικό πρόγραµµα του Μουσείου οι «Μικροί

παλαιοντολόγοι».
Η δραστηριότητα βασίζεται στο σενάριο ότι τα παιδιά ενσαρκώνουν το ρόλο του
«Μικρού Παλιαοντολόγου» και ξεκινάνε µια ανασκαφή στο Απολιθωµένο ∆άσος
Λέσβου για να εντοπίσουν και να αναγνωρίσουν απολιθωµένα τµήµατα φυτών.
Στόχος του προγράµµατος είναι οι µικροί φίλοι του Απολιθωµένου ∆άσους να
γνωρίσουν µοναδικές εµπειρίες, να ζήσουν δηµιουργικές στιγµές, να χαρούν, να
διασκεδάσουν και να κάνουν νέες γνωριµίες κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών
τους διακοπών.
Το εκπαιδευτικό πρόγραµµα υλοποιείται κυρίως στον εκπαιδευτικό χώρο ΓΕΩΡΑΜΑ
που έχει ειδικά δηµιουργηθεί για το εκπαιδευτικό πρόγραµµα, ένα πρότυπο
ανασκαφικό σκάµµα µε κάναβο, µε στόχο την προσοµοίωση της εκπαιδευτικής
ανασκαφικής δραστηριότητας µε την επιστηµονική παλαιοντολογική ανασκαφική
έρευνα.
Υλοποίηση του θερινού εκπαιδευτικού προγράµµατος «Μικροί Παλαιοντολόγοι» στον

εκπαιδευτικό χώρο ΓΕΩΡΑΜΑ του Μουσείου
Το εκπαιδευτικό πρόγραµµα πλαισιώνεται επίσης από το εκπαιδευτικό παιχνίδι «Ο

κρυµµένος θησαυρός» όπου τα παιδιά ανακαλύπτουν σταδιακά πληροφορίες για το
Απολιθωµένο ∆άσος για να οδηγηθούν τελικά στο ανασκαφικό σκάµµα.
Το Εκπαιδευτικό Πρόγραµµα του Μουσείου «Μικροί Παλαιοντολόγοι» απευθύνεται
σε παιδιά ηλικίας 6 έως 16 ετών, προσαρµοσµένο κάθε φορά στη ηλικία τους.
∆ΡΑΣΗ 6: Πρακτική άσκηση φοιτητών

Το Μουσείο και την φετινή χρονιά σε συνεργασία µε Πανεπιστήµια από την Ελλάδα
και το εξωτερικό υλοποίησε προγράµµατα πρακτικής άσκησης φοιτητών.
Το Μουσείο δέχεται φοιτητές και φοιτήτριες ΑΕΙ και ΤΕΙ, Θετικών Επιστηµών,
Περιβαλλοντικών, Κοινωνικών και Οικονοµικών Σχολών, Τµηµάτων Συντήρησης,
Βιβλιοθηκονοµίας και Αρχειονοµίας, Φωτογραφίας, Μουσειολογίας, Πολιτιστικής
52
Τεχνολογίας και ∆ιαχείρισης, που επιθυµούν να πραγµατοποιήσουν την πρακτική

τους άσκηση σε έναν από τους κάτωθι τοµείς:
1. Τεκµηρίωση Συλλογών και Γεωτόπων
2. Οργάνωση εκθέσεων και εκδηλώσεων
3. Χαρτογράφηση – Ανασκαφή – Συντήρηση απολιθωµάτων
4. Ανάδειξη και αξιοποίηση φυσικών µνηµείων
5. ∆ιαχείριση προστατευόµενων περιοχών
Κατά 2009 πραγµατοποίησαν την πρακτική τους άσκηση στο Μουσείο οι κάτωθι
φοιτητές και φοιτήτριες:
Α/Α ΕΠΩΝΥΜΟ ΟΝΟΜΑ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Eπιστήµη της
1 Montanelli Lorena University of Genoa - Ιταλία
Θάλασσας
∆ιαχείριση
2 Μπρούνου Παρασκευή Παράκτιου University of York - Αγγλία
Περιβάλλοντος
The Royal Academy of Fine
3 Eriksen Anne Marie Συντηρήτρια
Arts, Copenhagen - ∆ανία
4 Vacchi Matteo University of Genoa - Ιταλία
Θάλασσας
5 Rovere Alessio University of Genoa - Ιταλία
Θάλασσας
Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο
6 Τακτικού Ευτυχία Γεωλόγος
Θεσσαλονίκης
Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο
7 Χαραλαµπή Βασιλική Γεωλόγος
Θεσσαλονίκης
Πολιτισµική
8 Αµπουλός Κωνσταντίνος Πανεπιστήµιο Αιγαίου
Τεχνολογία
9 4 Μεταπτυχιακοί φοιτητές Lund University - Σουηδία
∆ΡΑΣΗ 7: Εθελοντικές εργασίες στο Απολιθωµένο ∆άσος

Συνεχίστηκε και το 2009 το πρόγραµµα εθελοντικών εργασιών στο Απολιθωµένο
∆άσος, µε συµµετοχή εθελοντών τόσο από την Ελλάδα, όσο και από το εξωτερικό.
Ειδικότερα, το Mουσείο σε συνεργασία µε το Σωµατείο «Οι Φίλοι του Απολιθωµένου
∆άσους Λέσβου» οργάνωσε προγράµµατα εθελοντικής εργασίας στο Απολιθωµένο
∆άσος, στα οποία οι εθελοντές είχαν τη δυνατότητα να απασχοληθούν στους
ακόλουθους τοµείς:
α. Τοµέας ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης κοινού.
β. Τοµέας εργασιών καταγραφής, σήµανσης, καθαρισµού απολιθωµάτων στα
υπαίθρια Πάρκα.
γ . Το μ έ α ς πρ ο στ α σί α ς κ α ι φύ λ α ξ η ς
α π ο λ ι θ ωμ α τ ο φ ό ρ ων θ έ σ ε ων .
53
Κατά το 2009 συµµετείχαν σε εθελοντικές εργασίες στην περιοχή του Απολιθωµένου

∆άσους οι κάτωθι εθελοντές:
Α/Α ΕΠΩΝΥΜΟ ΟΝΟΜΑ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑ

1 ∆ηµητρίου Φωτεινή-Ειρήνη Φοιτήτρια Μουσειολογίας
2 Χτούρης Νικόλαος Μαθητής Λυκείου
3 Παπαχρίστος Χρήστος Συντηρητής

ου
Μέλη του 2 Συστήµατος Προσκόπων
4 Πρόσκοποι
Αναλήψεως Θεσσαλονίκης
Μέλη του 9ου Συστήµατος Προσκόπων
5 Πρόσκοποι
Αναλήψεως Θεσσαλονίκης
Εργασίες µηχανικού καθαρισµού του ριζικού συστήµατος Νο1 στο Πάρκο Σιγρίου από συµµετέχοντες
στο πρόγραµµα εθελοντικών εργασιών του Μουσείου
∆ΡΑΣΗ 8: Ενηµέρωση εκπαιδευτικών Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Λέσβου για

το Απολιθωµένο ∆άσος και συµµετοχή τους στην πρωτότυπη εκπαιδευτική
δραστηριότητα για τους ΣΕΙΣΜΟΥΣ
Στα πλαίσια της συνεργασίας της ∆ιεύθυνσης Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Λέσβου
και του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου,
πραγµατοποιήθηκε επίσκεψη των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης της
Λέσβου, την Κυριακή 5 Απριλίου 2009, στις εγκαταστάσεις του Μουσείου στο Σίγρι.
Η επίσκεψη οργανώθηκε µε πρωτοβουλία του Υπεύθυνου Περιβαλλοντικής
Εκπαίδευσης της Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Λέσβου κ. Γ. Κωφόπουλου.
54
Νηπιαγωγοί και ∆άσκαλοι της Λέσβου συµµετείχαν στην πρωτότυπη εκπαιδευτική

δραστηριότητα του Μουσείου µε θέµα «Φυσικές διεργασίες στον πλανήτη µας. Ελάτε
να γνωρίσουµε τους σεισµούς», ενώ παράλληλα γνώρισαν το Απολιθωµένο ∆άσος
και ενηµερώθηκαν για τα εκπαιδευτικά προγράµµατα και τις δραστηριότητες που
υλοποιεί το Μουσείο.
Κατά την επίσκεψή τους στο Μουσείο, ενηµερώθηκαν αρχικά από τον ∆ιευθυντή του
Μουσείου Αναπλ. Καθηγητή Ν. Ζούρο, για τα εκπαιδευτικά προγράµµατα που
υλοποιεί το Μουσείο, τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες, το εκπαιδευτικό υλικό και τις
µουσεισκευές που έχει δηµιουργήσει το Μουσείο για τους µαθητές. Στη συνέχεια ο κ.
Η. Βαλιάκος, Υπεύθυνος του Τµήµατος Ερευνών του Μουσείου, παρουσίασε τη νέα
διαδραστική εκπαιδευτική εφαρµογή του Μουσείου «Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου»
και στη συνέχεια τους ενηµέρωσε για την εκπαιδευτική δραστηριότητα «Ελάτε να
Ακολούθησε περιήγηση των εκπαιδευτικών στους µόνιµους εκθεσιακούς χώρους του
Μουσείου και ενηµέρωση από το ∆ιευθυντή του Μουσείου Αναπλ. Καθηγητή Ν.
Ζούρο για την εκθεσιακή παρουσίαση του Απολιθωµένου ∆άσους και τη Γεωιστορική
Εξέλιξη του Αιγαίου, το ρόλο της σεισµικότητας στη διαµόρφωση του σύγχρονου
αναγλύφου και τα σύγχρονα όργανα καταγραφής του Σεισµολογικού Σταθµού
Σιγρίου ο οποίος είναι εγκατεστηµένος στο χώρο του Μουσείου.
Στη συνέχεια, οι εκπαιδευτικοί στον εκπαιδευτικό χώρο της σεισµικής τράπεζας
συζήτησαν µε την Υπεύθυνη του Τµήµατος των Εκπαιδευτικών Προγραµµάτων κ. Κ.
Μπεντάνα για το εκπαιδευτικό πρόγραµµα και για θέµατα προστασίας από τους
σεισµούς όπως και για τις ενέργειές τους πριν την εκδήλωση ενός σεισµού, κατά τη
διάρκεια και µετά το σεισµό. Οι εκπαιδευτικοί στη συνέχεια είχαν την ευκαιρία να
βιώσουν επιλεγµένες σεισµικές δονήσεις στο χώρο της σεισµικής τράπεζας,
διαφόρων µεγεθών που έλαβαν χώρο τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκοσµίως, όπως
ο σεισµός της Κοζάνης µε µέγεθος 6,6 Ρίχτερ και ο σεισµός στο Chi – Chi της Ταιβάν
µε µέθγεθος 7,3 Ρίχτερ εφαρµόζοντας παράλληλα τα µέτρα προστασίας που πρέπει
να λάβουν στο χώρο του σχολείου.
Η επίσκεψη των Νηπιαγωγών και ∆ασκάλων της Λέσβου ολοκληρώθηκε µε
περιήγηση στο Πάρκο Σίγριου, όπου ενηµερώθηκαν για τις διαδικασίες συντήρησης
των ριζικών συστηµάτων, που πιστοποιούν την αυτοχθονία του Απολιθωµένου
∆άσους.
Ενηµέρωση των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Λέσβου από το ∆ιευθυντή του Μουσείου
Αναπλ. Καθ. Ν. Ζούρο κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής τους επίσκεψης
55
ΚΕΦΑΛΑΙΟ V
Ευρωπαϊκά Προγράµµατα
Α. Έργα ΕΣΠΑ
∆ΡΑΣΗ 1: Κατάθεση νέων προτάσεων

Εντός του 2009 προετοιµάστηκαν και κατατέθηκαν οι ακόλουθες προτάσεις:
«Ε.Π. Ψηφιακή Σύγκλιση» πρόσκληση 04_2.1
Στα πλαίσια του «Ε.Π. Ψηφιακή Σύγκλιση» πρόσκληση 04_2.1 κατατέθηκε πρόταση
µε τίτλο «Portal γεωλογικών µνηµείων Αιγαίου τουριστικού ενδιαφέροντος».Η
πρόταση αφορά στην καταγραφή, ψηφιοποίηση και επιστηµονική τεκµηρίωση των
γεωλογικών µνηµείων του Αιγαίου, στη δηµιουργία δικτυακής πύλης για την προβολή
τους καθώς και CD Rom, δράσεις που θα αποτελέσουν ένα αποτελεσµατικό
εργαλείο τουριστικής προβολής τους καθώς θα προσφέρουν στο κοινό την
δυνατότητα της πολλαπλής και σύνθετης αναζήτησης και της ταχείας ανάκτησης
πληροφοριών σχετικά µε τους γεωτόπους στο Αιγαίο. Ο προϋπολογισµός της
πράξης ανέρχεται στα 425.000 ευρώ.
«Ε.Π. Ψηφιακή Σύγκλιση» πρόσκληση 09_2.1
Στα πλαίσια του «Ε.Π. Ψηφιακή Σύγκλιση» πρόσκληση 09_2.1 κατατέθηκε πρόταση
µε τίτλο «Παραγωγή στερεοσκοπικών έργων και ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών για
την ανάδειξη και αξιοποίηση του φυσικού πλούτου της προστατευόµενης περιοχής
του Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου». Η πρόταση αφορά στη δηµιουργία ενός
ψηφιακού αρχείου από το οποίο θα προκύψουν οπτικοακουστικά έργα (µια σειρά
εκπαιδευτικών και ενηµερωτικών προϊόντων) που θα εξηγούν µε εκλαϊκευµένο τρόπο
τη δηµιουργία του απολιθωµένου δάσους Λέσβου. Οι αυτοτελείς αυτές παραγωγές
θα είναι προσβάσιµες µέσω του διαδικτύου και στο χώρο του Μουσείου θα
προβάλλονται στερεοσκοπικά σε ειδικό θόλο. Ο προϋπολογισµός της πράξης
ανέρχεται στα 1.093.873,90 ευρώ.
«Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα & Επιχειρηµατικότητα Περιφερειών σε
Μετάβαση» - Πράξη Ι:« Συνεργατικά έργα µικρής και µεσαίας κλίµακας»
Στα πλαίσια του «Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα & Επιχειρηµατικότητα Περιφερειών σε
Μετάβαση» στην Πράξη Ι:« Συνεργατικά έργα µικρής και µεσαίας κλίµακας»
κατατέθηκε πρόταση µε τίτλο «EnviC – Edutainment and Navigation of Visitors in
Cultural Heritage sites (Εκπαίδευση-∆ιασκέδαση και πλοήγηση επισκεπτών σε
µνηµεία πολιτιστικής κληρονοµιάς». Στόχος του έργου ΕΝVIC είναι να αναπτυχθεί
ένα σύστηµα πολυµέσων σχετικών µε την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονοµιάς
που θα διεισδύσει στην καθηµερινότητα των ανθρώπων µέσα από κινητές συσκευές,
θα συνδυάσει εκπαίδευση και ψυχαγωγία και θα αποτελέσει την πυξίδα πλοήγησης
των επισκεπτών στους υπαίθριους χώρους του Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου.
Στην προτεινόµενη πράξη συµµετέχουν συµπεριλαµβανοµένου και του Μουσείου 5
εταίροι µε συνολικό προϋπολογισµό 1.000.000 ευρώ. Ο προϋπολογισµός του
Μουσείου ανέρχεται στις 200.000 ευρώ.
56
Β. Ολοκλήρωση έργων Γ’ ΚΠΣ
∆ράση 1: ΠΕΠ Β. Αιγαίου – Ολοκλήρωση ΜΦΙΑ∆Λ

Ολοκληρώθηκε εντός του 2009 το Έργο «Ολοκλήρωση ΜΦΙΑ∆Λ» το οποίο
χρηµατοδοτήθηκε από το ΠΕΠ Β. Αιγαίου.
Το έργο περιλάµβανε συνολικά 10 υποέργα στα πλαίσια των οποίων
ολοκληρώθηκαν εντός του 2009 οι ακόλουθες δράσεις:
Εγκατάσταση σεισµικής τράπεζας
Εγκατάσταση ασύρµατου συστήµατος ξενάγησης επισκεπτών
Υλοποίηση εργασιών καθαρισµού και συντήρησης απολιθωµάτων στους
χώρους του Μουσείου και τους υπαίθριους χώρους του Απολιθωµένου
∆άσους
Εµπλουτισµός των εκθεσιακών χώρων του Μουσείου και των υπαίθριων
χώρων του µε νέα ευρήµατα, νέα εκθέµατα, εκθεσιακό υλικό και φωτισµό.
∆ηµιουργία πολυµεσικών εφαρµογών
Παραγωγή του Λευκώµατος «Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου»
∆ηµιουργία εντύπων.
∆ΡΑΣΗ 2: Πρόγραµµα ΓΓΕΤ/ΠΕΠ Β’ Αιγαίου «Αξιοποίηση σύγχρονων µεθόδων

των γεωεπιστηµών στη διαχείριση του σεισµικού κινδύνου µε έµφαση στο
δοµηµένο περιβάλλον των Νησιών του Βορείου Αιγαίου Πελάγους»
Εντός του 2009 ολοκληρώθηκε το οικονοµικό αντικείµενο του έργου.
Αντικείµενο του έργου ήταν ο προσδιορισµός του σεισµικού κινδύνου στην περιοχή
του Βόρειου Αιγαίου και η διαχείριση (µείωση) των δυσµενών επιπτώσεών του στο
δοµηµένο περιβάλλον. Παράλληλα, πραγµατοποιήθηκαν και όλες οι απαραίτητες
ενέργειες για τη διάχυση των αποτελεσµάτων του έργου και την ευαισθητοποίηση και
εκπαίδευση του κοινού στην αντιµετώπιση του σεισµικού κινδύνου. Το έργο στόχευε
επίσης στην ευρεία δηµοσιοποίηση και ευαισθητοποίηση των φορέων του ∆ηµοσίου,
των στελεχών της Περιφέρειας, της Νοµαρχιακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης και
Π.Σ.Ε.Α των νησιών του Βορείου Αιγαίου, προκειµένου να αξιοποιηθούν τα
αποτελέσµατα αυτά.
∆ΡΑΣΗ 3: ΙΝΤΕRRΕG IIΙΒ - Medocc. Έργο NURMEDIT «Ενθάρρυνση για την

Ανάπτυξη Πολυκεντρικών Συστηµάτων Μικροµεσαίων ∆ιακρατικών Αστικών
Κόµβων»
Εντός του 2009 ολοκληρώθηκε το οικονοµικό αντικείµενο του έργου. Στόχος του
προγράµµατος ήταν η ενθάρρυνση για την Ανάπτυξη Πολυκεντρικών Συστηµάτων
Μικροµεσαίων ∆ιακρατικών Αστικών Κόµβων, η προώθηση της διαφοροποίησης και
η ανάπτυξη του τοµέα της παροχής υπηρεσιών στη ∆υτική Μεσόγειο. Πιο αναλυτικά
ο στόχος NURMEDIT ήταν η ενθάρρυνση της ανάπτυξης ενός πολυκεντρικού
συστήµατος µικροµεσαίων διακρατικών αστικών κόµβων, µε στόχο την προώθηση
και ανάπτυξη του τοµέα των υπηρεσιών στη δυτική Μεσόγειο.
57
Στα πλαίσια του προγράµµατος, εντός του 2009 υλοποιήθηκαν οι ακόλουθες

ενέργειες:
Αποστολή της τελευταίας πιστοποίησης δαπανών.
Έγκριση των τελικών δαπανών του προγράµµατος.
∆ΡΑΣΗ 4: Πρόγραµµα LEADER+ «Γεωπάρκα: Ένας ιδανικός προορισµός για

την ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισµού και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων
σε αγροτικές περιοχές της Ευρώπης»
Το πρόγραµµα ολοκληρώθηκε εντός του 2009. Πραγµατοποιήθηκε σε συνεργασία
µε την Αναπτυξιακή Εταιρεία Λέσβου ΕΤΑΛ Α.Ε. Στόχος του προγράµµατος ήταν η
ανάπτυξη συνεργασιών µεταξύ των Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων για την ανάπτυξη του
γεωτουρισµού σε αγροτικές περιοχές µέσα από την προώθηση κοινών τουριστικών
πακέτων, την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και την εφαρµογή νέων µεθόδων για την
προώθηση της βιώσιµης ανάπτυξης.
∆ΡΑΣΗ 5: Πρόγραµµα ΚΑΤΑΚΕΚΑUMENE – Συνεργασία µε το Γεωπάρκο Kula

της Τουρκίας
Στόχος του προγράµµατος, το οποίο πραγµατοποιήθηκε σε συνεργασία µε το ∆ήµο
Ερεσού – Αντίσσης, ήταν η ανάπτυξη συνεργασιών µεταξύ των δύο περιοχών για
την µεταφορά τεχνογνωσίας από το Γεωπάρκο Απολιθωµένου ∆άσους στο υπό
δηµιουργία Γεωπάρκο Kula σε θέµατα δηµιουργίας του Γεωπάρκου, ανάπτυξης του
γεωτουρισµού και την εφαρµογή νέων µεθόδων για την προώθηση της βιώσιµης
ανάπτυξης. Στα πλαίσια του προγράµµατος, εντός του 2009 υλοποιήθηκαν οι
ακόλουθες ενέργειες:
Συµµετοχή του Μουσείου στην συνάντηση που πραγµατοποιήθηκε στη
Σµύρνη (4-6 Ιουνίου 2009)
Επίσκεψη στη Λέσβο αντιπροσωπείας του Γεωπάρκου Kula (16-19
Αυγούστου 2009).
Επίσκεψη των εκπροσώπων του Γεωπάρκου Kula από την Τουρκία στο Πάρκο Απολιθωµένου ∆άσους
58
ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI
Συνεργασίες
Α. Υποστηρικτικές ∆οµές
∆ΡΑΣΗ 1: Κέντρο Επαγγελµατικής Κατάρτισης Μουσείου Φυσικής Ιστορίας

Το Μουσείο τη χρονιά που πέρασε συνεργάστηκε µε το ΚΕΚ του Μουσείου στα
πλαίσια υλοποίησης εκπαιδευτικών δράσεων στην περιοχή του Απολιθωµένου
∆άσους.
Ειδικότερα, το ΚΕΚ εντός του 2009 συνεργάστηκε µε το Μουσείο για την υλοποίηση
των ακόλουθων δράσεων:
Προετοιµασία προγραµµάτων ΕΣΠΑ
Υλοποίηση δράσεων εθελοντισµού στο Απολιθωµένο ∆άσος
Υλοποίηση δράσεων πρακτικής άσκησης φοιτητών στο Απολιθωµένο ∆άσος
ου
Συµµετοχή στην οργάνωση του 3 ∆ιεθνούς Μεταπτυχιακού Σχολείου που
πραγµατοποιήθηκε στη Λέσβο
Συνεργασία για την υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων (όπως των
εκπαιδευτικών δράσεων που υλοποιήθηκαν στα πλαίσια της Εβδοµάδας
Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων και της εκδήλωσης Νύχτα Ερευνητών).
∆ΡΑΣΗ 2: Σωµατείο «Οι Φίλοι του Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου»

Σηµαντικός αρωγός στις δραστηριότητες του Μουσείου το 2009 ήταν το Σωµατείο
«ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ∆ΑΣΟΥΣ ΛΕΣΒΟΥ» το οποίο συνεργάζεται
στενά µε το Μουσείο για την διοργάνωση εκδηλώσεων, συνεδρίων και διαφόρων
δραστηριοτήτων µε στόχο την προβολή και ανάδειξη του
Απολιθωµένου ∆άσους και των δραστηριοτήτων του Μουσείου.
Ειδικότερα, το Σωµατείο συµµετείχε στην υλοποίηση των
ακόλουθων ενεργειών και δραστηριοτήτων:
Συµµετοχή στην οργάνωση των καλοκαιρινών
εκδηλώσεων του Μουσείου «Γιορτές της Γης 2009»
Συµµετοχή στην οργάνωση εορτασµού της Εβδοµάδας
Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων 2009
Συµµετοχή στην έκδοση των εντύπων του Μουσείου.
59
Β. Πανεπιστήµια – Εκπαιδευτικοί & Ερευνητικοί φορείς
∆ΡΑΣΗ 1: Πανεπιστήµιο Αιγαίου

Το Μουσείο συνεργάστηκε µε το Πανεπιστήµιο Αιγαίου µε στόχο την ενίσχυση και
προώθηση της επιστηµονικής έρευνας.
Στα πλαίσια της συνεργασίας υλοποιήθηκαν:
- Εκπόνηση ∆ιατριβών Master
- Εκπόνηση ∆ιπλωµατικών Εργασιών
- ∆ιοργάνωση του 3ου ∆ιεθνούς Μεταπτυχιακού Σχολείου
- Φιλοξενία Ιστοτόπου του Μουσείου από το ΑΙΓΑΙΟ ΝΕΤ
- Προβολή δραστηριοτήτων Μουσείου µέσω του ΑΙΓΑΙΟ ΝΕΤ
- Λειτουργία Μετεωρολογικού Σταθµού Σιγρίου
- Λειτουργία Σεισµολογικού Σταθµού Σιγρίου
- Συµµετοχή στην εκδήλωση «Νύχτα Ερευνητών»
- Πρακτική άσκηση φοιτητών
- Εκπαιδευτικές επισκέψεις.
Εκπαιδευτική επίσκεψη φοιτητών του Τµήµατος Γεωγραφίας του Πανεπιστηµίου Αιγαίου στο Μουσείο
και ενηµέρωσή τους για την εξέλιξη του Αιγαίου από τον Αναπλ. Καθηγ. Ν. Ζούρο
60
∆ΡΑΣΗ 2: Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ευεργέτουλα

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου µέσα από τη
συνεργασία του µε το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης παρείχε για µια ακόµη
χρονιά σε µαθητές από την υπόλοιπη Ελλάδα τη δυνατότητα γνωριµίας µε το
Απολιθωµένο ∆άσος, το φυσικό περιβάλλον και τη γεωλογική ιστορία της Λέσβου.
Πιο συγκεκριµένα, οι µαθητές συµµετείχαν στο ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα
«Υιοθετώ και προστατεύω το Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου – Συµµετέχω σε δράσεις
καθαρισµού και συντήρησης απολιθωµάτων».
Η δραστηριότητα βασίζεται στο σενάριο ότι οι µαθητές, όπως ακριβώς θα έκανε και ο
συντηρητής του µουσείου µε ειδικότητα στη συντήρηση απολιθωµάτων, παρατηρούν
τα απολιθώµατα για να εντοπίσουν και να αναγνωρίσουν απολιθωµένα τµήµατα
φυτών που έχουν ανάγκη καθαρισµού και συντήρησης και στη συνέχεια
συµµετέχουν σε εργασίες καθαρισµού και συντήρησης.
Μαθητές του ΕΠΑΛ Μύρινας Λήµνου συµµετείχαν σε εκπαιδευτική δραστηριότητα καθαρισµού και
συντήρησης απολιθωµάτων κατά την εκπαιδευτική τους επίσκεψη στο Απολιθωµένο ∆άσος
Ειδικότερα, το Μουσείο συνεργάστηκε µε το ΚΠΕ Ευεργέτουλα για την υλοποίηση

των ακόλουθων εκπαιδευτικών προγραµµάτων:
Γυµνάσιο Χίου (Μαθητές: 27, Εκπαιδευτικοί: 3)
Γυµνάσιο Βροντάδου Χίου (Μαθητές: 15, Εκπαιδευτικοί: 2)
1ο Γυµνάσιο Παπάγου (Μαθητές: 26, Εκπαιδευτικοί: 3)
3ο Γυµνάσιο Αµαλιάδας (Μαθητές: 20, Εκπαιδευτικοί: 2)
ΕΠΑΣ Αµαρουσίου (Μαθητές: 17, Εκπαιδευτικοί: 2)
ΕΠΑΛ Μύρινας (Μαθητές: 19, Εκπαιδευτικοί: 2)
61
Γενικό Λύκειο Μύρινας (Μαθητές: 30, Εκπαιδευτικοί: 2)

Γενικό Λύκειο Αλεξάνδρειας Ηµαθίας(Μαθητές: 30, Εκπαιδευτικοί: 3)
2ο ∆ηµοτικό Σχολείο Χίου (Μαθητές: 40, Εκπαιδευτικοί: 5)
Γενικό Λύκειο Μελασών Κρήτης (Μαθητές: 24, Εκπαιδευτικοί: 6)
Γυµνάσιο Καλύµνου (Μαθητές: 28, Εκπαιδευτικοί: 3)
ΕΠΑΛ Σάµου (Μαθητές: 34, Εκπαιδευτικοί: 4)
ΓΕΛ Αίγινας (Μαθητές: 20, Εκπαιδευτικοί: 2)
Πειραµατικό Γυµνάσιο Πανεπιστηµίου Αθηνών (Μαθητές: 38, Εκπαιδευτικοί:
3)
2ο Γυµνάσιο Μεγάρων Αθηνών (Μαθητές: 33, Εκπαιδευτικοί: 4)
ΓΕΛ Μαρτίνου Φθιώτιδας (Μαθητές: 14, Εκπαιδευτικοί: 2)
2ο Γυµνάσιο Σάµου (Μαθητές: 21, Εκπαιδευτικοί: 3)
∆ηµοτικό Σχολείο Πύργων Σάµου (Μαθητές: 15, Εκπαιδευτικοί: 3)
∆ηµοτικό Σχολείο Λέκκα Σάµου (Μαθητές: 8, Εκπαιδευτικοί: 1)
∆ηµοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου (Μαθητές: 32, Εκπαιδευτικοί: 5)
8ο ∆ηµοτικό Σχολείο Χίου (Μαθητές: 31, Εκπαιδευτικοί: 5).
∆ΡΑΣΗ 3: Μουσεία και Ερευνητικά Ιδρύµατα

Το Μουσείο συνεργάστηκε µε τα παρακάτω Πανεπιστήµια, Ερευνητικά Ιδρύµατα και
Μουσεία στα πλαίσια των δραστηριοτήτων του:
• Πανεπιστήµιο Αθηνών - Τµήµα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος
• Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης - Τµήµα Γεωλογίας
• Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανεπιστηµίου Κρήτης
• Τα Μουσεία των µελών του ∆ικτύου Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων.
62
Β. ∆ιεθνείς Συνεργασίες
∆ΡΑΣΗ 1: ∆ίκτυο Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους
Λέσβου, ως µέλος του ∆ικτύου Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων
συµµετείχε ενεργά και κατά το 2009 στις δράσεις του ∆ικτύου
οι οποίες περιλάµβαναν:
Συµµετοχή στα εγκαίνια πρώτου διακρατικού
Γεωπάρκου στην Ιρλανδία (Ιανουάριος 2009)
Συµµετοχή στο 1ο Συνέδριο του Ιταλικού ∆ικτύου
Γεωπάρκων που πραγµατοποιήθηκε στη Γένοβα
(Φεβρουάριος 2009)
Συµµετοχή στην 23η Συνάντηση του ∆ικτύου Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων που
πραγµατοποιήθηκε στη Σαρδηνία (31 Μαρτίου - 1 Απριλίου 2009)
Αξιολόγηση νέων Γεωπάρκων και επαναξιολόγηση Γεωπάρκων µελών του
∆ικτύου Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων στην Ισπανία και τη Γερµανία
Συµµετοχή στη συνάντηση του ∆ικτύου Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων που
πραγµατοποιήθηκε στην Πορτογαλία (11-16 Σεπτεµβρίου 2009)
Προετοιµασία φακέλου διεύρυνσης του Γεωπάρκου Απολιθωµένου ∆άσους –
Γεωπάρκο Λέσβου
Συνάντηση συνεργασίας στο νέο Γεωπάρκο Χελµού – Βουραϊκού
Έκδοση του 6ου τεύχους του περιοδικού European Geoparks στα Αγγλικά.
Παράλληλα, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου ανέλαβε
ου
την διοργάνωση του 9 Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Γεωπάρκων το οποίο θα
πραγµατοποιηθεί από 1 έως 5 Οκτωβρίου 2010 στη Λέσβο.
∆ΡΑΣΗ 2: Παγκόσµιο ∆ίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους
Λέσβου, ως µέλος του Παγκόσµιου ∆ικτύου Γεωπάρκων
της UNESCO συµµετείχε ενεργά και κατά το 2009 στις
δράσεις του ∆ικτύου οι οποίες περιλάµβαναν:
Συµµετοχή στην συνεδρίαση του Γραφείου
Γεωπάρκων UNESCO που πραγµατοποιήθηκε
στην Κίνα
Αξιολόγηση νέων Γεωπάρκων
Έκδοση στα Γαλλικά του εντύπου UNESCO Global Geopark Network
Συµµετοχή στο 3ο ∆ιεθνές Συνέδριο Γεωπάρκων Mt. Taishan Geopark που
πραγµατοποιήθηκε στην Κίνα (Αύγουστος 2009)
Συµµετοχή στο Συνέδριο της UNESCO «Μνηµεία Παγκόσµιας Κληρονοµιάς
και Τοπική Ανάπτυξη» που πραγµατοποιήθηκε στη Γερµανία (Νοέµβριος
2009).
63

Απολογισμός Δράσης 2009 - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Απολογισμός Δράσης 2009 - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Απολογισμός Δράσης 2009 - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΑΠΟΛΟΓ ΙΣΜΟΣ ∆ΡΑΣΗΣ

Απολογισµός ∆ράσης 2009 ……………………………………………………….. 5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι Λειτουργία - Ενηµέρωση – Εξυπηρέτηση επισκεπτών …….. 7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ Έρευνα, ανασκαφές, συντηρήσεις, ανάδειξη & προστασία

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ Εκθέσεις – Εκδηλώσεις – Εκδόσεις & ∆ράσεις προβολής ... 18

Έκθεση «Απολιθωµένο ∆άσος Λέσβου» …………............................................. 28

ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV Εκπαιδευτικές δράσεις ………………………………………… 48

∆ΡΑΣΗ 4: Ενηµερωτικές προβολές σε σχολεία ……………………………….….. 51

ΚΕΦΑΛΑΙΟ V Ευρωπαϊκά Προγράµµατα ……............................................... 56

ΚΕΦΑΛΑΙΟ VΙ Συνεργασίες ……………………………………………................. 59

ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ∆ΑΣΟΥΣ ΛΕΣΒΟΥ

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου ιδρύθηκε το 1994 και

ΒΡΑΒΕΙΟ EDEN – ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ 2009

Κορυφαίος τουριστικός προορισµός της Ελλάδας για το 2009

Η Λέσβος και το Απολιθωµένο ∆άσος ανακηρύχθηκαν ως Κορυφαίος αειφόρος

∆ΡΑΣΗ 1: Λειτουργία Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους

Ενηµέρωση επισκεπτών στον εκθεσιακό χώρο του Μουσείου

Κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου εφαρµόστηκε το διευρυµένο ωράριο από

Επισκεψιµότητα Απολιθωµένου ∆άσους

Κατά τη διάρκεια του 2009 γνώρισαν το Απολιθωµένο ∆άσος 88.172 άτοµα, τα

Κατανοµή επισκεπτών Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου

Το Μουσείο για το έτος 2009 κατέγραψε τη µέγιστη επισκεψιµότητα από τη

Κατανοµή επισκεπτών Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου

Περιήγηση επισκεπτών του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου

Προσωπικό αορίστου χρόνου (ΣΥΝΟΛΟ: 9):

Προσωπικό ορισµένου χρόνου (ΣΥΝΟΛΟ: 15):

∆ΡΑΣΗ 3: Λειτουργία Κέντρου Πληροφόρησης Μυτιλήνης

∆ΡΑΣΗ 4: Λειτουργία Πάρκων Απολιθωµένου ∆άσους

∆ΡΑΣΗ 1: Ανασκαφικές εργασίες στο Απολιθωµένο ∆άσος

Ανασκαφή απολιθωµένου κορµού στο δυτικό τµήµα του Πάρκου Πλάκας

Περιοχή Σκανιάς (Στιγάδια), Σιγρίου:

Εντοπίστηκαν και µεταφέρθηκαν στο Μουσείο αποτυπώµατα φύλλων που

∆ΡΑΣΗ 2: Εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης απολιθωµάτων

Εργασίες συντήρησης και αισθητικής αποκατάστασης στον απολιθωµένο κορµό Νο 2α

Πρόγραµµα συντήρησης απολιθωµάτων Πάρκου Απολιθωµένου ∆άσους:

Πρόγραµµα συντήρησης απολιθωµάτων Πάρκου Σιγρίου:

∆ΡΑΣΗ 3: Πρόγραµµα προστασίας απολιθωµάτων

Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου

Πάρκο Απολιθωµένου ∆άσους

Πριν τον καθαρισµό Μετά τον καθαρισµό

Εργασίες καθαρισµού ανασκαφικής θέσης Νο 1 στο Πάρκο Απολιθωµένου ∆άσους

Πάρκο Πλάκας Σιγρίου

Πριν τον καθαρισµό Μετά τον καθαρισµό

∆ΡΑΣΗ 1: Καλοκαιρινές πολιτιστικές εκδηλώσεις 2009 «Γιορτές της Γης»

ενέργεια, πως µετράµε ένα σεισµό, τα όργανα σεισµικής καταγραφής, τα

«Νύχτες Μουσείων» - Νυχτερινές ενηµερώσεις & περιηγήσεις (Ιούλιος -

Παρουσιάσεις & Επιστηµονική ενηµέρωση - ∆ράσεις ενηµέρωσης και

Οι παρουσιάσεις που πραγµατοποιηθήκαν αναφέρονταν:

Εκδήλωση για την παρουσίαση της νέας διαδραστικής εφαρµογής και

Η νέα multimedia εφαρµογή και το βιβλίο που τη συνοδεύει µε τίτλο «Ένα

Βραδιά αστροπαρατήρησης στο Απολιθωµένο ∆άσος (31 Ιουλίου 2009)

Περιοδική έκθεση «Νήσων Περίπλους – Στεριές θαλασσινών» (2

Μουσική εκδήλωση µε το Παραδοσιακό Μουσικό Συγκρότηµα του

Η βραδιά εξελίχθηκε µαγευτικά. Οι

Έκθεση ζωγραφικής του Μάκη Αξιώτη (17 Αυγούστου - 15 Σεπτεµβρίου)

Οι επισκέπτες της έκθεσης είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν τη σειρά δηµιουργιών