Sacotra Island Jemen

Glukoneogjeneza

Rezervat direkte t glukozs mjaftojn pr

prdorim njditor

Truri i njeriut t ritur, harxhon

120 g glukoz n dit
Gjith trupit i nevoiten 160 g
glukoz
N lngjet trupore gjinden diku
20 g glukoz
nga glikogjeni mund t
shfrytzohen 190 g glukoz

Situatat kur nevoja pr glukoz shtohet

URI AFATGJATE (harxhohen rezervat

e glukozs)

AKTIVITET I RND FIZIK

(imobilizohen lipidet dhe karbohidratet)

SITUATA STRESI

BURIMET E GLUKOZS
Karbohidratet e ushqimit sigurojn prqndrimin e glukozs
vetm pr disa or

Rezervat e glikogjenit harxhohen pr 24 or

Mirmbajtja e normoglikemis mvaret nga sinteza e glukozs

n procesin e GLUKONEOGJENEZS

AGJERIM

GLUKONEOGjENEZA sht proces

i sintezs s glukozs de novo
nga jokarbohidratet

Burimet alternative:
Piruvati dhe laktati
gliceroli
vargjet ansore t m shum
aminoacideve

Shtimi i
glukagonit

Ramje e
inzulins
Qeliza t
muskujve

Qeliz
adipoze

Ac. yndyrore

glicerol

GLUKONEOGjENEZA

Ac. yndyrore me atome ift t

C, tek kafsht nuk mund t
shndrohen n glukoz

GLIKOGjENOLIZA
glikogjeni

tjer

aminoacide

Sinteza e
glukozes
mlia

Ena e gjakut

Glukoneogjeneza zhvillohet n
mli dhe korteks t veshkve

Pr shkak t mass m t vogl, n

veshk sintetizohet 10 her m
pak glukoz se sa n mli
Shum pak sintetizohet n tru,
muskuj skeletor dhe n zemr

Glukoneogjeneza e mlis e
mirmban nivelin e glukozs n
gjak, prej ku truri dhe muskujt
furnizohen me glukoz pr nevojat
e tyre metabolike

Tajimi i
insulins

Fitimi i
glukozs

Glukoza
N gjak

Apsorbimi i
glukozs

Glukoneogjeneza NUK sht e

kundrta e glikolizs!

G
l
u
k
o
n
e
o
gj
e
n
e
z
a

glukoz-6-fosfataza
(- 5,1 kJ/mol)
fruktoz-1,6-difosfataza
(- 8,6 kJ/mol)

PEPCK
+ 0,8 kJ/mol

heksokinaza
(- 16,7 kJ/mol)
fosfofruktokinaza
(- 14,2 kJ/mol)

G
l
i
k
o
l
i
z
a

piruvat kinaza
(- 31,4 kJ/mol)

piruvat
karboksilaza

Reaksionet ireverzibile t glikolizs

Reakcionet e katalizuara me piruvat kinaz

zhvillohen n dy hap
1.

GLUKONEOGjENEZA
piruvat
oksaloacetat

2.
MATRIKS I
MITOHONDRIJes
karboksilimi i piruvatit n
oksaloacetat
Enzim: piruvat karboksilaza

2. CITOSOL
dekarboksilimi dhe
fosforilimi i oksaloacetatit
n fosfoenolpiruvat, PEP
Enzim: fosfoenolpiruvatkarboksikinaza, PEPCK

piruvat

oksaloacetat
PEP

Piruvat karboksilaza
sht enzim mitohondrijal
PIRUVATI
O

CH3 C C

O
HO C
O

ATP
biotin-enzim
ADP + Pi

C CH2 C C
-O

OKSALOACETATI

Reakcioni i karboksilimit

donor i grupit karboksil: HCO3-

kofaktor: BIOTINA

Aktivator alosterik: acetil-CoA

reaksion ireverzibil

Luan rol kritik n mirmbajtjen e

ndrmjetprodukteve t CAL (rol
anaplerotik plotsuese)

Vitamina H ose B7 (biotina)

djathi, soja, luledielli, arrat, brokula, patate, okolata, Maje e birrs,

t brendshmet, pulat, buka, peshqit, e verdha e vezs, bananet, kpurdhat,
lulelekra

Aktivatori alosterik i piruvat karboksilazs:

acetil-CoA

oksaloacetat (produkt i veprimit t piruvat karboksilazs)

sht:
Ndrmjet produkt stehiometrik i glukoneogjenezs
dhe
Ndrmjetprodukt katalitik i CAL

Koncentrimi i lart i acetil-CoA krkon m shum

oksaloacetat

FATI i oksaloacetatit mvaret nga niveli i ATP:

Ngarkesa e lart me energji e qelizs
inhibon CAL, kshtu q oksaloacetati
harxhohet n glukoneogjenez
Ngarkesa normale energjetike e qelizs:
Oksaloacetat hyn n CAL

Glukoneogjeneza fillon n matriks mitohondrijal,

dhe vazhdon n citoplazm
piruvati

piruvat
CO2+ATP
ADP + Pi

OKSALOACETAT
NADH + H+
NAD+

MALAT

MALATi

NAD+

NADH + H+

OKSALOACETAT

GLUKONEOGjENEZA

Fosfoenolpiruvat-karboksikinaza (PEPCK)
oksaloacetati
O
O
O

C CH2 C C
-O

GTP

N citozol:
Formimi i FOSFOENOLIT jostabil
inicon

dekarboksilimin (oksidimin e
grupit karboksil)

Fosforilimi n llogari t GTP

GDP
CO2
2-

O PO3

H2C C COOfosfoenolpiruvati PEP (komponim i pasur me enetgji)

Stehiometrija glikolize i glukoneogeneze

GLIKOLIZA

glukoza + 2NAD+ + 2ADP + 2Pi 2 piruvate + 2NADH + 4H+ + 2ATP + 2H2O

+ 2ATP

Go= - 84 kJ/mol

GLUKONEOGENEZA

2 piruvate + 2NADH + 4H+ + 4ATP + 2GTP + 6H2O glukoza + 2NAD+ + 4ADP + 2GDP
+ 6Pi
- 6ATP
Go= - 38 kJ/mol

Mlia e prodhon glukozn duke harxhuar energji, kurse indet johepatike

e shfrytzojn enrgjin e liruar me degradim t saj (glukozs)!

Prekursort e glukoneogjenezs hyn n

proces vetm n nende t caktuara

laktati

aminoacidet

gliceroli

piruvati

aminoacidet

oksaloacetati

triozafosfati

glukoza

propionati

fruktoza

Ciklet lidhse t indeve, q mvaren nga

glukoneogjeneza e sigurojn furnizimin e
vazhdueshm t tyre me glukoz
Sinteza e glukozs nga laktati
Burimet e laktatit

MUSKUJT SKELETOR: kur

shpejtsia e glikolizs bhet
m e lart se CAL dhe vargu
respirator
ERITROCITET dhe qelizat
tjera q nuk posedijn
mitohondrije (ose ato q kan
pak oksigjen)

Cikli i KORIJEV-it
GLUKONEOGjENEZA
glukoza

GLIKOLIZA

glukoza

piruvati

piruvati

laktati

laktati

Mlia e prodhon glukozn duke harxhuar energji

Muskujt e degradojn glukozn dhe shfrytzojn energjin

Sinteza e glukozs nga gliceroli

Gliceroli sintetizohet n indin

Adipoz nga trigliceridet

hyn n gjak, pastaj n mli ku

Fosforilohet n glicerol-3-fosfat
GLICEROLi
glicerol kinaza

glukoza

glicerol-3-fosfat
NAD+
glicerol-3-fosfat
dehidrogenaza

glukoza

glukoza

gliceroli

gliceroli
Ac.
yndyrore

NADH + H+
DIHIDROKSIACETONFOSFAT
glukoneogjeneza
GLUKOZA

glikoliza

laktati

Gaforja Chasmagnathus granulata

me glukoneogjenez nga laktati
prodhon glukoz

Luaneshat e detit gjat

laktacionit, me glukoneogjenez
nga gliceroli (rezervat
yndyrore) prodhojn glukoz

Sinteza e glukozs nga aminoacidet

glukoza

Burimi i aminoacideve

fosfoenolpiruvat
(PEP)

Proteinat e ushqimit
Gjat uris, proteinat skeletore

Mbetjet karbohidrure t
aminoacideve alanina, serina,
glicina, arginina etj. Shndrohen
n piruvat ose intermedijer t
CAL, q metabolizohen n
oksaloacetat (ndrmjetprodukt i
glukoneogjenezs)

piruvati

acetil-CoA

Aminoacidet
glukogjene

Aminoacidet
ketogjene

oksaloacetat

CLK

Aminoacidet
glukogjene

Aminoacidet
glukogjene

Me rndsi
glukoza
n gjak

glikoproteinet

glikogjeni

monosaharide saharoza
t
disaharidet
nishesteja

glukoz-6-fosfati

energjia

KAFSHT

BIMT

fosfoenolpiruvatI

CaL

piruvatI

laktati

Aminoacidet
glukogjene

3-fosfoglicerat

triacilgliceroli

CO2

Intenziteti i glukoneogjenezs varet nga:

1. Prqndrimi i supstratit
Glukoneogjenezn e aktivizon laktati, gliceroli, aminoacidet
2. Ndikimi i hormoneve
glukagoni
inicon lipolizn n indin adipoz dhe shton koncentrimin e
ac. yndyrore n gjak
Oksidim i shtuar i ac. yndyrore n mli
Glukoneogjeneza e shtuar n mli
Insulina e pengon glukoneogjenezn
3. Faktort alosterik (AMP, ATP, acetil-CoA)

Aktivizimi i glukoneogjenezs inhibicion

i glikolizs

Koordinimi i glikolizs dh glukoneogjenezs sht

karakteristik specifike e indeve n mnyr q t
knaqen nevojat energjetike t t gjitha qelizave
Acetil-CoA
inhibion piruvat dehidrogjenazn
aktivizon piruvat karboksilazn

fitohet oksaloacetati pr nevojat e CAL

nse CAL ndrpritet pr shkak t nivelit t

lart t ATP, oksaloacetati orijentohet n
glukoneogjenez