UREAJI I OPREMA SISTEMA

CENTRALNOG GREJANJA
Kotlovi za centralno grejanje
Podele kotlova prema grejnom fluidu :


Grejni fluid je voda toplovodeni i vrelovodni kotlovi


Grejni fluid je para parni kotlovi
Kako bi se to bolje iskoristila energija sadrana u gorivu,
neophodno je da kotao bude u potpunosti prilagoen gorivu.
Svaki kotao je prilagoen odreenoj vrsti goriva i samo tada
ima max !

Kotlovi za centralno grejanje (2)

a)

b)

Kotao od livenog
gvoa za sagorevanje
seke i uglja u sloju

c)

elini kondenzacioni
kotao na lako lo-ulje

Niskotemperaturski
kotao sa atmosferskim
gorionikom na gas

Kotlovi za centralno grejanje (3)

Kondenzacioni kotlovi

Kotlovi kod kojih se toplota sadrana u vodenoj pari i dimnim gasovima
koristi putem kondenzacije

Kod goriva koja u sastavu sadre vodonik, pa iz tog razloga u dimnim
gasovima sadre vodenu paru, razlikuje se gornja toplotna mo od donje
toplotne moi

Gornja toplotna mo Hg, predstavlja toplotu osloboenu procesom
sagorevanja goriva s dodatnim iskorienjem toplote kondenzacije vodene
pare

Kotlovi za centralno grejanje (4)

Poreenje stepena korisnosti niskotemperaturskog i
kondenzacionog kotla u odnosu na Hd
Energija goriva: gornja toplotna mo Hg
=
Donja toplotna
Korisna toplota
mo Hd
+
kondenzacije
100%
11%

100%
100%
95%
94%

Neiskor i ena
toplota
kondenzacije 11%

Energija goriva: gornja toplotna mo Hg

=
Donja toplotna
Korisna toplota
mo Hd
+
kondenzacije
100%
11%

100%
111%

Gubici dimnih
gasova 5%
Toplotni gubici
zraenjem 1%

109%
108%

Iskoriena
toplota
kondenzacije 11%
Gubici dimnih
gasova 2%
Toplotni gubici
zraenjem 1%

Korisna toplota prema Hg - 85%

Korisna toplota prema Hd - 94%

Korisna toplota prema Hg - 97%

Korisna toplota prema Hd - 108%

Niskotemperaturski kotao

Kondenzacioni kotao

Kotlovi za centralno grejanje (5)

Funkcionalna ema prolaza tople vode i dimnih gasova kod
kondenzacionog kotla
razvodni vod
strelice pokazuju
tok dimnih gasova
povratni vod
visokotemperaturskog
grejanja

gornja grejna
povrina

povratni vod
niskootemperaturskog
grejanja

donja grejna
povrina

Kotlovi za centralno grejanje (6)

Pregled stepena korisnosti kotlova
Kotlovi

vrsto gorivo

Kotlovi bez regulacije

0,65

Kotlovi do 50 kW sa runom regulacijom

0,68

Kotlovi preko 50 kW sa dobrom runom regulacijom

0,72

Kotlovi do 175 kW sa mehanikom regulacijom

0,75

Kotlovi preko 175 kW sa dobrom mehanikom regulacijom

0,83

Kotlovi na razliitu biomasu

0,82 0,92

Kotlovi do 50 kW sa runom regulacijom

0,81 0,85

Kotlovi preko 50 kW sa automatskom regulacijom

0,83 0,90

Kotlovi do 100 kW sa prirodnom promajom

0,80 0,88

Kotlovi preko 100 kW sa prinudnom promajom

0,88 0,94

Niskotemperaturski kotlovi

0,95 0,98

Kondenzacioni kotlovi

do 1,08

Teno gorivo

Gasovito gorivo

Cevna mrea (1)

Cevna mrea u sistemima centralnog grejanja ima funkciju povezivanja
izvora toplote sa grejnim telima u u sistemu

Postoje razliiti sistemi povezivanja instalcije grejanja, kao na primer:
dvocevni sistemi sa gornjim i donjim razvodom, jednocevni sistemi
horizontalni i vertikalni, sa kratkom vezom i bez nje, itd.

Cevna mrea se moe podeliti na dve celine: razvodnu i
povratnu cevnu mreu.
U zavisnosti od toga da li je strujanje vode u sistemu prirodno ili prinudno,
razlikuje se:
* gravitaciono i
* pumpno grejanje.

Cevna mrea (2)

Cevna mrea se moe podeliti i prema poloaju cevi u sistemu, i to na:

Glvni usponski vod i glavni povratni vod

Horizontalna razvodna i povratna mrea
Usponski vodovi
Prikljuci grejnih tela

Materijali za izradu cevne mree

elik (eline avne i beavne cevi),

bakar i
plastika (razne vrste plastinih cevi)

Cevna mrea (3)

Pad pritiska pri strujanju fluida kroz cevi

Pad pritiska pri strujanju realnog fluida

Cevna mrea (4)

Pad pritiska pri strujanju fluida kroz cevi
Pad pritiska pri strujanju idealnog fluida je jednak zbiru dinamikog i statikog :

ptot = p d + p st
Pri strujanju realnog fluida javlja se i gubitak, pa je pad pritiska:

ptot = p d + p st + p
Iz praktinih razloga, sa aspekta inenjerske prakse, pad pritiska pri strujanju
fluida se deli na dva dela:

p = pTR + pL

Cevna mrea (5)

Pad pritiska pri strujanju fluida kroz cevi
Pad pritiska usled trenja:

pTR =

l w2

= R l
d
2

Pad pritiska usled lokalnih otpora:

p L = Z =

w2
2

Cevna mrea (6)

Izolacija cevovoda

Zadatak izolacije je da se gubici toplote svedu na minimalne vrednosti ili da se
iz drugih razloga ogranii povrinska temperatura cevi

Dimenzionisanje debljine izolacije moe biti izvreno po razliitim
kriterijimima:
* da se ostvari ekonomski optimalno snabdevanje toplotom,
* da se osigura promena temperature grejnog fluida u odgovarajuim granicama,
* da se ogranii uticaj na okolinu

Cevna mrea (7)

Optimalna debljina izolacije u zavisnosti od
b) nazivnog prenika cevi i temperature fluida
koji se transportuje

Ukup
n

Cena

na
Ce

200

A - optimalna
debljina

a cen

Debljina izolacije [mm]

Trokovi

a) ukupne cene

top lo
te

ije
lac
izo

150
480o C
380o C
100

280o C
o
180 C
80o C

50

Debljina izolacije

100

200

300
400
Prenik cevi [mm]

500

600

Cevna mrea (8)

Ekonomski opravdane debljine izolacije za razliite tipove cevi
Navojne eline cevi

DN10

DN15

DN20

DN25

DN32

DN40

avne eline cevi

DN25

DN32

DN40

12

15

18

22

28

35

44

Bakrene cevi*

POTREBNA DEBLJINA IZOLACIJE CEVI u [mm]

Toplotna
provodljivost
[W/mK]

0.025

10

11

11

11

12

17

18

18

23

24

0.030

15

15

15

15

15

23

23

24

31

31

0.035

20

20

20

20

20

30

30

30

40

40

0.040

27

27

26

26

25

38

38

38

51

50

0.045

36

35

34

33

30

49

47

47

63

69

0.050

48

45

43

41

39

61

59

57

78

77

Pumpe u sistemima centralnog

grejanja (1)
Karakteristika pumpe i radna taka
Karakteristika pumpe

Karakteristika cevovoda

H
Pel

QN

Pumpe u sistemima centralnog

grejanja (2)
Sprega pumpe i cevovoda
Karakteristika pumpe
Karakteristika cevovoda
H

Karakteristika cevovoda je kriva

drugog stepena:
A - radna
taka

QN

l
8
p = + 4 2 Q 2 = k Q 2
d
d

Pumpe u sistemima centralnog

grejanja (3)
Sprega dve pumpe i cevovoda
Redna veza za vei napor
P1
H

Paralelna veza za vei protok

P2

H1 = H2
Q1 = Q2

H1 = H2

P1+ P2
A
H2

Q1 = Q2

P1

A
B

H1
QBQA

QB

QA

Sigurnosni ureaji i armatura

vodenih kotlova (1)
Otvoreni ekspanzioni sud
4

6
7
vazduh
voda
5

Osnovni elementi otvorenog ekspanzionog suda:

1 Razvodna sigurnosna cev
2 Povratna sigurnosna cev
3 Prelivna cev
4 Odzrana cev
5 Kratka veza (zbog obezbeenja cirkulacije vode)
6 Izolacija
7 - Kuite

Odreivanje zapremine suda za radijatorsko grejanje:

V = 1,2 1,5 QGT 10 3

Sigurnosni ureaji i armatura

vodenih kotlova (2)
Zatvoreni ekspanzioni sud
1
2
3
4
5

Osnovni elementi ekspanzionog suda sa membranom:

1 Prikljuak na toplovodnu mreu
2 Metalni omota
3 Vodeni deo
4 Membrana
5 Vazduni deo

Zapremina ekspanzionog suda sa membranom odreuje

se na osnovu izraza:

Vs = V

p max
p max p min

Sigurnosni ureaji i armatura

vodenih kotlova (3)
Odravanje pritiska u veim sistemima
Ekspanzioni sud sa gasnim jastukom (levo) i diktir sistem (desno)

Sigurnosni
ventil

Ventil sigurnosti
Manometar
Prestrujni ventil

Vazduh ili N 2
pod pritiskom

Diktir
pumpa
Veza sa
sistemom
Veza sa kotlom
(ili razmenjivaem toplote)

Otvoreni ES

Odvaja
neistoa

Nepovratni
ventil

10

Sigurnosni ureaji i armatura

vodenih kotlova (4)
Armatura vodenih kotlova

slavina za punjenje i pranjenje kotla,

manometar za praenje pritiska u sistemu (napunjenosti sistema vodom),

termometar u razvodnom i povratnom vodu,

regulator sagorevanja ili regulator promaje (kod kotlova na vrsto gorivo).

Odreivanje potrebnog kapaciteta kotla

Potreban kapacitet kotla u sistemu centralnog grejanja odreuje se kao:

Qk = QGT (1 + a + b)

Sigurnosni ureaji i armatura

vodenih kotlova (5)
Kotlarnica
Dimenzije kotlarnice moraju biti takve da mogu da obezbede:

pravilnu montau kotla i opreme,

lako rukovanje i pristup kotlu,

nesmetane popravke i rad na odravanju.
U zavisnosti od veliine postrojenja, razliiti su zahtevi za opremljenost kotlarnice:

dovod vode,

nivo osvetljenoti,

ventilacija kotlarnice,

hemijska priprema vode,

pomone prostorije,

oprema za gaenje poara, itd.

11

Sistemi toplovodnog grejanja (1)

Sistemi toplovodnog grejanja rade sa toplom vodom kao nosiocem
toplote do maksimalne temperature 110C

Podele se mogu napraviti na bazi razliitih kriterijuma:
Prema sili koja osigurava cirkulaciju vode: gravitaciona i pumpna;
Prema nainu voenja cevovoda: jednocevna i dvocevna;
Prema poloaju razvodne horizontalne cevne mree: s gornjim i donjim razvodom
Prema vezi s atmosferom: otvorena i zatvorena toplovodna grejanja.

Sistemi toplovodnog grejanja (2)

ema sistema otvorenog gravitacionog grejanja
sa donjim razvodom

12

Sistemi toplovodnog grejanja (3)

ema sistema pumpnog grejanja
a) donji razvod

b) gornji razvod

Sistemi toplovodnog grejanja (4)

Odzraivanje
a)

b)

Odzrani ventili: a) radijatorski i b) automatski sa plovkom

13

Sistemi toplovodnog grejanja (5)

ema povezivanja kondenzacionog kotla sa potroaima
toplote koji rade u razliitim temperatirskim reimima

Sistemi toplovodnog grejanja (6)

Horizontalni dvocevni razvod

Kod zgrada male spratnosti a velike povrine, razgranatost cevne mree je
dominantna u horizontalnom pruanju.

Karakteristika Tiechelmann-ovog kruga je da je ukupna duina deonica (razvodni i
povratni) od razdelnika do svakog grejnog tela ista.

obian

Tiechelmann-ov

14

Sistemi toplovodnog grejanja (7)

Jednocevni sistemi grejanja

temperaturski pad u svakom grejnom telu kod jednocevnih sistema manji je nego
kod dvocevnih sistema, a srednja temperatura vode u grejnim telima opada u smeru
strujanja vode, tako da se njihova povrina poveava

Poreenje dvocevnih i jednocevnih sistema

Horizontalni dvocevni sistem

Horizontalni jednocevni sistem

Vertikalni dvocevni

Vertikalni jednocevni

Sistemi toplovodnog grejanja (8)

Jednocevni sistemi grejanja sa razdeljivanjem protoka

15

Sistemi toplovodnog grejanja (9)

Etano grejanje - jednocevni sistem

Sistemi toplovodnog grejanja (10)

Horizontalni sistem razvoda kod jednocevnog grejanja sa
zajednikim vertikalama

16

Daljinsko grejanje (1)

Osnovni elementi u sistemu daljinskog grejanja
Toplotna
podstanica

3'

3'

1'

3"

3"

1"

2'

3"
3"

3'

2"

1 - izvor toplote
2 - cevna mrea
3 - potroa

3"

3'
Daljinsko grejanje
(primarni cirkulacioni krug)

Kuna instalacija
(sekundarni cirkulacioni krug)

1.element za proizvodnju toplote (toplotni izvor toplana, kotlovi);

2.element za transport nosioca toplote (cevna mrea toplovod);
3.element za predaju toplote potroaima (prikljuna stanica, predajna stanica,
toplotna podstanica ili samo podstanica)

Daljinsko grejanje (2)

Mree daljinskog grejanja
Prema konfiguraciji, postoje:
- zrakaste i
- prstenaste mree.

Prema broju cevi:

- jednocevne
- dvocevne
- trocevne

Prema nainu polaganja cevi:

- nadzemne
- podzemne

TO
TO
TO

zrakaste

prstenaste

17

Daljinsko grejanje (3)

Naini polaganja toplovoda
u betonskom kanalu (levo)

beskanalno (desno)

Poklopac
Betonski
kanal

Zemlja

Predizolovane
cevi

Predizolovane
cevi

Zemlja

Pesak

Predizolovane cevi

Daljinsko grejanje (4)

Toplotne podstanice direktan prikljuak
M - manometar
T - termometar
R - regulator
P - dava pritiska

SV - sigurnosni ventil
RV - regulacioni ventil
ON - odvaja neistoa
MB - merna blenda

TM

R
M T

SV

Razdelnik

r''=90 C

Sabirnik
o

p''=70 C

Ograniava
pritiska
o

r'=140 C

RV
Ograniava
protoka

NV
Mena
veza

R
M T

p'=70o C

NV

RV

MB

ON

18

Daljinsko grejanje (5)

Toplotne podstanice indirektan prikljuak
M - manometar
T - termometar
R - regulator
P - dava pritiska

SV - sigurnosni ventil
RV - regulacioni ventil
RT - razmenjiva toplote
MB - merna blenda

TM

R
M T

SV

Razdelnik

r''=90 C

Sabirnik

p''=70o C

Ograniava
pritiska
o

r'=140 C
Ograniava
protoka

RT

R
M T

T
RV

p'=75o C

MB

Daljinsko grejanje (6)

Merenje potronje utroene toplote

Merna
blenda

Senzor
temperature

Merna
jedinica

Razvodna
cev

Povratna
cev

19