FAKULTET PRIMENJENIH UMETNOSTI

Mazao (1401
1428.): Sveto
trojstvo
Seminarski rad

Sadraj:
1. Uvod...............................................................................................................................1
Rana renesansa.........................................................................................................1
2. Mazao ivot i delo ....................................................................................................2
3. Sveto trojstvo..............................................................................................................3
Ideloka pozadina slike............................................................................................4
Likovna analiza slike...............................................................................................5
Znaaj revolucija u slikarstvu ..............................................................................6
4. Zakljuak .......................................................................................................................6
5. Literatura .......................................................................................................................7

1. Uvod:
Moemo sa sigurnou rei da je Mazaovo Sveto trojstvo jedan od prvih primera upotrebe
linearne perspektive na slici, po matematikim pravilima koje je postavio Brunaleski. Vanost
ove slike nije samo u majstorskom slikanju draperija, prostora i likova, ve u tome to ona
prva na drugaiji nain predstavlj prostor sveta1, odnosno nov nain njegovog poimanja.
Ovakav pristpup slici i prostoru, ukazuje na nov karakter vizelne umetnosti 2u slikarstvu.
Kako je ova slika prvi primer upotrebe perspektive na slici, iz nje proistie i problem koji par
vekova kasnije tumae filozofi: to je pitanje perspektive kao simbolike forme.

Period rane Renesanse

Ono to karakterie period rane Renesanse jeste interesovanje za reavanje problema
prostora. S poetka je to slikarstvo jo uvek religiozne sadrine. U prvom periodu tei se ka
volumenu putem modelovanja i senenja da bi se dobio utisak prostora a kasnije se prelazi na
pikturalno reavanje problema. Linosti i religiozne tematike se smetaju u stvarne prostore,
figure gube oreol i stie se utisak da su to ivi ljudi. Za razliku od srednjeg veka3, slikari u
renesansi prvi put slikaju portret. Upravo taj pomak u slikarstvu nam govori o renesansnom
pogledu na predmet koji slikar prouava. Slikaju se i poznate linosti kao i neretko
autoportreti samih slikara. Slikar na predmet koji prouava gleda kao na sopstveni refleks na
osnovu kojeg iskazuje sebe, svoj lini stav i vri introspekciju. Samim tim i pogled na prostor
se menja. Slikari tada poinju da se bave dubinom prostora, dodajui mu treu dimenziju na
slici, nastojei da prikau realan ovozemaljski prostor. ovek se stavlja u racionalan prostor
koje je humanizovan, dok ideal renesanse lei u skladnom odnosu delova kompozicije.

2. Mazao ivot i delo:

Roen je u gradiu u San ovani di Valdrano. Nadimak Mazao je dobio zbog svoje osobine
nemarnosti prema drugim ljudima i sebi. Kako je bio potpuno predan umetnosti, zemaljski
svet njega nije u punoj meri zanimao, te je stoga i malo paznje pridavao sebi, nainu odevanja
i drugim ljudima. Na ovaj nain on, iako nosi ime Tomazo, dobija nadimak Mazao po kom i
danas ostaje poznat.
Mazao se bavio umetnou u vreme kada je Mecelino da Panikele radio u crkvi Karmine u
Firenci. Upravo iz tih razloga je Mazao je sledio stalno i koliko god je mogao nain rada
Filipa i Donata, iako se bavio drugim rodom umetnosti: u svom radu stalno je teio
prikazivanju to ivljih figura slinih prirodi.

1Imanel Kant, za Kanta prostor nije svejstvo sveta, nego nain njegovog poimanja.
2

Pod ovim se misli na svest o realnom. (K.Rukavina)

3 Srednjevekovni portret se zasniva na ikoni, na kojoj je predstavljen lik po crkvenim propisima, bez subjektivnog meanja slikara. Kako
ona nastoji da prikae ono duhovno i boansko, prostor ikone nije trodimenzionalno oblikovan jer on nije realan, ve metafizki.

Ono to se moe rei za njegov nain rada jeste da je, pored prouavanja perspektive, radio
izvanrednim i prefinjenim nainom rada. Mazao je znatno vie nego
drugi majstori teio da slika naga tela i figure u smanjenom obliku, to
se pre njega retko radilo. Njegov nain rada bio je lak i vrlo
jednostavan u nainu slikanja draperija.
On je naslutio zakone pomou kojih se u slikanju postie prostor jedinstvo ipovezanost u prostoru. Upravo se on dotakao onog bitnog
problema slikanja, iju e soluciju kasnije Leonardo traiti izvlaenjem
forme iz sfumata, koga e Rembrant formulisati u vidu svetlo - tamnog,
a noviji slikari, recimo, reavati slikanjem formi u atmosferi.Mazao
se dotakao i reio neupadljivo i neusiljeno probleme svetlo - tamnog4, skraenja i perspektive.
Mazao je smatrao da je slikarstvo nita drugo do jednostavno podraavanje stvarnosti
pomou crtea i boje svemu onome to priroda prua. On je meu prvima oslobodio umetnost
tvrdoe, nedostataka i tekoe. Poeo je svoje figure da slika u lepim pozama i porkretima,
dajui im gordost, ivost i izvesnu reljefnost zaista svojstvenu i prirodnu, to pre njega
5. Raspee;deo poltiptiha iz
nije postigao nijedan slikar.
Pize; 1426.
On je, mnogo bolje i ivopisnije no iko pre njega, slikao figure u smanjenom obliku, slikajui
ih na razne naine i u svim moguim pozama. Njegova dela se odliku skladnim i mekim
bojama, na kojima su prikazane kako glave tako i naga tela tako i tkanine koje je Mazao
slikao u malim i blagim naborima kakvi stvarno i jesu. On je prvi uvideo da sveim figurama
koje stoje na horizontalnoj ravni i koje se smanjuju, stoje na vrhovima prstiju i da nedostaje
lepota i stil u onome to je bitno: razumevanje umetnosti i perspektive.
Svi njegovi radovi su verske prirode i radi se o oltarnim slikama i freskama. Serija od est
freski za Brancacci kapelu u Santa Maria del Carmine u Firenci
prikazuje ivot sv. Petra (Porezni novi, Sv. Petar udjeljuje
milostinju) i prvi grijeh (Izgon iz raja). Ove freske ilustriraju jo
jednu od njegovih velikih inovacija, a to je koritenje svjetla za
definiranje ljudskog tijela i draperije. Prikazuje samo jedan izvor
svjetlosti na freskama stvarajui tako igru svjetla i sjene
(chiaroscurom) koji im je dao prirodne i realistine osobine koje su
do tad bile nepoznanice u umjetnosti.

3. Sveto trojstvo
Na slici je prikazano Sveto trojstvo sa Bogorodicom i svetim
Jovanom. ispod krsta sa darodavcima u obliju dve figure na
kolenima, koje predstavljaju naruioce freske.
5
Izmeu mukarca i ene predstavljeno je raspee, razapet
Hrist ispred koga se nalazi sv. Jovan krstitelj, prikaz Bogorodice dok se iznad nalazi golub
koji simbolizuje Sveti duh ija je glava okrenuta ka razapetom Hristu (6.1.).
4
3

Tu se ogleda uticaj firentinske skulpture

U dnu slike se nalazi skelet na sarkofagu iznas kojeg stoji natpis : "IO FUI GIA
QUEL CHE VOI SIETE E QUEL CH'IO SONO VOI ANCO SARETE" Jednom sam bio ono
to ste vi sada, a ta sam ja sada, to ete vi jednom biti.

Ideoloka pozadina slike:

6. Sveto trojstvo

Za razumevanje znaaja i vrednosti ove slike, nuno je razumeti

pre svega ideju sa kojom je ona nastala i koju nosi. Tematska osnova
ove slike, kao i kod drugih autora rane renesanse i srednjeg veka jeste
religioznog karaktera. Mazao upravo kroz osvrt na biblijski dogaaj prikazuje drugaije
vienje stvari, upravo karakteristino za renesansu, i to kroz vraanje antikim idejama i
podravanjem ideje humanizma.
Prema Bibliji, nedelja pre prve etrdesetnice jeste Seanje na Adamovo iznanje, i to
je kljuni dogaaj koji predstavlja pad ljudskog roda koga simbolizuje Adam. Poinivi greh,
Adam biva izbaen iz raja. Sveti Jovan Zlatousti govori da zapovest: vladajte Zemljom6
<<6.1 Detalj sa slike: Sveti
presravlja svedoanstvo o jednom od svojstva bogolikosti oveka.
duh i Isus Hrist<
Svojstva Boijeg u oveku jesu besmrtnost, duhovnost, razumnost te
se i ovekova priroda definie koa trodelna, iji su segmenti: duh, dua i telo. Posle pada
Adama u greh, dolo je do odvajanja sile duha od sile due i sile due od tela. Na ovaj nain
se u Adamu ugasila ljubav prema Bogu. U Hrianstvu, fizika smrt znai odvajanje due i
tela, a smrt duhovna je odvajanje od Boga; Zato na dan njegovog prestupa, Adamov duh
umire.
Natpis na kovegu7 (6.2) referie na prolaznost ivota i ukazuje na Adamov greh. Ovakvo
upozorenje mrtvih ivima se naziva"memento mori" 8. Uloga joj je bila da upozori gledaoce
na konanost ljudskog ivota i ponudi put k spasenju kroz vjeru u Hrista.

5 Ne postoji pouzdan izvor

za tumaenje ovih likova. Ova tvrdnja se navodi kao pretpostavka iz tog razloga to
je vidljivost ovih figura smanjena na slici usled prekrivenosti detaljima.

6 (1.Mojs 1,28)
7 Jednom sam bio ono to ste vi sada, a ta sam ja sada, to ete vi jednom biti.
8
4

Podsetnik smrti, prim. Prev.

Prikazujui Boga figurom oveka, ne apstraktnim oblicima, Mazao upuuje na

hriansku misao o oveku kao o obrazu i podobju Boijem. Slikajui njegovo levo stopalo
tako da on stoji, Mazao jasno upuuje na bogolikost ovekovu, odnosno besmrtnost,
duhovnost i razum. Gest Bogorodice ka Isusu upuuje na to da je ovek smrtan ali da postoji
onaj koji ipak prevazilazi tu smrt. 9
Skelet na sarkofagu u dnu slike le, telo mrtvaca koje se raspada simbolizuje Adama, iji je
duh na dan prestupa umro. On je iv ali u duhovnom smislu je bio le. 10
Materijalizacija i telesnost figura na slici upuuje na to da se ne menja samo ovekov
duh, ve i njegovo telo koje je postalo grublje, prizemnije, materijalnije i krue. Upravo
ovom slikom, Mazao iziskuje suoavanje sa najteom temom za oveka smru.
Primoravajui nas da se suoimo sa neizbenim krajem, onda nas tera da cenimo ivot kakav
jeste.
6.1 Sarkofag sa natpisom

Likovna analiza slike:

Veliko zaprepaenje je ova slika izazvala tada i zbog jednostavnosti i
velianstvenosti figura uokvirenih tom arhitekturom. Ono ime se odlikuje ova slika jesu
teke, masivne figure, 11vrsti ugaoni oblici (nasuprot ustalasanih krivina) i hladna grobnica i
kostur povrh nje
Jednostavan gest kojim bogorodica pokazuje na svog raspetog sina reit je i upeatljiv
upravo zato to je to jedini pokret na celoj sveanoj slici. Figure na njoj lie na kipove. Ovaj
efekat, vie no bilo ta drugo, istakao je Mazao okvirom,
naslikanim po zakonima perspektive, u koji je smestio svoje
figure.

Kompozicija:
Razmetaj figura na slici je piramidalan i
u hijerarhijskom redu po vanosti likova. Tako vrh piramide
ini lice Boga rukama dri kri na kojemu je raspet Hrist, a izmeu njihovih glava lebdi Duh
Sveti. Isusove ruke su napete, a glava mu je blago obeena na grudi, a telo mu je naslikano s
dotada nevienom preciznou te se ak nazire i kroz tanku tkaninu njegove robe.

9 Prema Bibliji, pokajanje je emocinalno samopoznanje i odbacivanje sebe kakvi jesmo kako bi nas preobrazio
Gospod koje je siao na Zemlju ovekov ivot na Zemlji je prolazan i samo vera u trojstvo ga moe spasti.

10

Prema tumaenju Grigorija Niskog

11

U to vreme bilo potpuno razliito od meunarodnog stila.

Boja:
Boanski likovi se istiu snanim sivim i crvenim tonovima koji se spiralno proimaju.
Sitnije nepravilnosti visine likova i otrog ugla njihovog rasporeda nadahnjuju sliku ivotom
te kod promatraa stvaraju dojam da se i sam nalazi u kapelici stojei pred svecima.

Svetlost:
Njemu je stalo da prikae da neto postoji, da stvori sznaan utisak telesnog. Volumen
je ovde jasno naglaen ime je istaknut oblik u odnosu na sve ostalo. On je dosledan kada
svetlu boju starijih i bledih slika zamenjuje telesnim koloritom12. Na ovaj nain ceo izgled
slike dobija na vrstini.
Ono to jo karakterie Mazaovo slikarstvo jeste odnos prema likovima koje on slika. Za
razliku od ota, iji se likovi meusobno razlikuju ali su opti, kod Mazaa su oni jasno
okarakterisane individue. 13On individualno dranje i pokret smatra vrednim prikazivanjem.
Stoga, Mazao uzima u obzir narav i raspoloenje svakog posebnog sadraja i uiva u
neobinoj liniji.

Prostor:
Tu se uz pomo arhitekture i upotrebom preseka 4 zone proteu u dubinu ime se
naglaava utisak dubine. Mazao uokviruje pomou naslikanih pilastera nastojei da pobudi
iluziju da se slika nastavlja iza njih.

12
13
6

Za razliku od ota koji zanemaruje senku koju baca telo, ve se bavi samo senkom na telu.

Znaaj revolucija u slikarstvu :

Najvei doprinos i znaaj slikarstvu, Mazao je ovom slikom doneo savlaujui prostor.
otovi sledbenici naputaju pojednostavljanje i usredsreenost na sutinu teei bogatstvu i
raznovrsnosti, kao i postizanju prostorne dubine to u sliku unosi zbrku. Poetkom 15. veka
se pojavljuje Mazao koji svojim snanim zamahom, stvari dovodi ponovo u red i vidljivi
svet podraava slici. Za razliku od njegovih sledbenika14, slika prvi put postaje pozornica
konstruisana pogledom iz jedne take, ime je stvoren prostor u kome ljudi, drvee i kue
zauzimaju odreeno geometrijsko mesto.
Mazao ne prikazuje samo kue koje su zaista takve u stvarnosti, ve je i pejza slikan do
poslenjeg detalja. Taka posmatranja je u visini glave, te su temena svih figura na istom
podijumu na istoj visini. On stvara dubinu prostora koja se raslojava.

4. Zakljuak:
Iako je umro u svojoj 26oj godini, Mazao je uspeo da pobudi revoluciju u slikarstvu. Upravo
podravajui novi pristup u predstavljanju prostora (upotrebom perspektive), slikom Sveto
trojstvo otkriven je ovekov stav prema slici i svetu: Pred perspektivnom slikom, je, kao
neka ogledalska slika nedogleda modernog subjekta, otkriveno oite. Nastala u ranoj
renesansi, perspektiva je bila forma likovne kulture koja je kao kulturna tehnika postala
simbolika forma i upravo zato, znaaj ove slike se ogleda u tome to perspektiva nije
preradila svoj slikovni medijum ve ga je proirila.

14

Kod ota sve izgleda kao jedna kulisa, kao da je sve slepljeno s drugim. Kod njega se jedna glava pojavljuje iznad druge a da on ne
vodi rauna o tome kako su razmetene. Arhitektura u pozadini je nalik kulisi koja se ljulja i koja po svojim dimenzijama nije u skladu sa
ljudima.

5. Literatura:
Rudolf Arheim, Vizualno miljenje. Jedinstvo slike i pojma, Univerzitet umetnosti u
Beogradu, Beograd 1985.
Lane, Jim. "Masaccio's The Trinity." HumanitiesWeb - Welcome. 2 Jan. 1999. Web. 23 Nov.
2010. <http://www.humanitiesweb.org/human.php?
Hubert Damisch: Porijeklo perspektive; Institut za povijest umjetnosti,
Zagreb, 2006
Saga o umetnosti; E.H: Gombrih: Umetnost i njena istorija;
VAZARI Djordjo: ivot slavnih slikara, vajara i arhitekata; prevela Ivanka Jovii,
Beograd;
WOLFFLIN Heinrich: Klasina umjetnost. Uvod u italijansku renesansu. Zagreb, Matica
srpska;
Gavri Zoran (priv. I prev.): Erwin Panofsky: Rasprave o osnovnim pitanjima nauke o
umetnosti; Bogovoa, 1999.