1.

Neusmjereni izvor zvuka akustike snage P = 10 W emitira u slobodni prostor. Kolika je razina zvune
snage izvora? Koliki je intenzitet, odnosno zvuni tlak te njihove razine na referentnoj udaljenosti od 1
m? Kolike su te vrijednosti na udaljenosti od 40 m od izvora?

1m:

10
! = 10 = 10 !!" = 130 ( 1)
!
10

= !!! ! !! = !!!! =
=

!! = 10

40m:

!!

= 0,795 !

= 17,94

!!
0,795
= 10 !!" = 119 = !
!
10

10
= 4,97 10!! !
440!

= = 0,448

!"!
4,97 10!!
= 10
= 10
= 87 = !
!
10!!"


!"! =

!"!

!"!

2. Neusmjerena sirena postavljena je na granici pokoene i nepokoene livade i emitira zavijajui ton ija
se frekvencija kree izmeu 500 Hz i 2 kHz. Razina zvunog tlaka koji emitira sirena konstantna je i iznosi
140 dB na referentnoj udaljenosti od 1 m. Ako se jedan slua nalazi na pokoenoj livadi na udaljenosti
80 m od sirene, a drugi na nepokoenoj livadi na udaljenosti 40 m od sirene, kolike e biti razine
zvunog tlaka na njihovim mjestima na frekvenciji od 500 Hz, a kolika na frekvenciji 2 kHz? Korekcije
zbog atmosferskih uvjeta zanemariti.

iz slike:

f=500 Hz
f=2 kHz
niska trava Dr100m = 4 dB/100 m
niska trava Dr100m = 5 dB/100 m
visoka trava Dr100m = 11 dB/100 m
visoka trava Dr100m = 15 dB/100 m

! = ! + ! + 20! 20 11 !

Di=0, neusmjereni izvor, Lw-11=L1m ! = !! 20 !

f=500 Hz
4
!! = !! 2080
80 = 140 38 3,2 = 98,8
100

11
!! = !! 2040
40 = 140 32 4,4 = 103,6
100

4,8 dB u korist sluaa u visokoj travi


f=2 kHz
5
!! = !! 2080
80 = 140 38 4 = 98
100

15
!! = !! 2040
40 = 140 32 6 = 102
100

4 dB u korist sluaa u visokoj travi

3. Dva izvora zvuka imaju istu akustiku snagu P = 1 W. Jedan izvor je neusmjeren, dok su mjerenjem
usmjerne karakteristike drugog izvora utvreni kutovi pokrivanja od 90 u horizontalnoj ravnini i 40 u
vertikalnoj.

a. Ako su izvori postavljeni na otvorenom prostoru, koliku razinu zvunog tlaka daje neusmjereni izvor na
udaljenosti od 10 m? Na kojoj udaljenosti se ista razina dobiva usmjerenim izvorom, ako se toka
sluanja nalazi u osi izvora?

neusmjereni izvor:

! = ! 20 11

!!
! = 10 !"!!" = 120 ! = 120 2010 11 = 89

usmjereni izvor (sluatelj u osi izvora zvuka 20 = 0):

! = ! + ! 20 11

180
180
! = 10! = 10
= 10
= 11,1

90
40
2 2
2 2

20 = ! ! + ! 11 20 = 31,1 r=36 m

b. Ako su izvori postavljeni u dvoranu dimenzija 15 m x 8 m x 4 m, u kojoj je vrijeme odjeka 2 s, koliki je
radijus dvorane? Kolika je kritina udaljenost u osi usmjerenog izvora? Kada bi usmjereni izvor imao
usmjernu karakteristiku kao na slici, kolika bi bila kritina udaljenost 180 izvan osi izvora? Kolika je
kritina udaljenost u osi usmjerenog izvora ako mu se snaga povea na 10 W?

V=15x8x4 m3 = 480 m3

Rt60 = 2 sek

Radijus dvorane: ! = 0,057

!
!"!"

= 0,88

Kritina udaljenost (u osi): ! = ! ! = 0,88 12,88 = ,

Kritina udaljenost (180): ! = ! ! ! 180

iz slike za 180 -20 dB 20! 180 = 20 ! 180 = 0,1

! = ! ! ! 180 = 0,88 12,88 0,1 = ,

4. Na dogaanju koje se odvija na otvorenom prostoru koristi se glavno ozvuenje koje se sastoji od
usmjerenog zvunika nazivne snage 1000 W i osjetljivosti 99 dB/1 W/1 m.

a. Izraunajte elektrinu snagu koju treba privesti glavnom zvuniku ako se sluatelj nalazi na udaljenosti
od 30 m u osi glavnog ozvuenja i na tom mjestu treba postii razinu zvunog tlaka od 90 dB.

! = ! + 10 log !" + 20! 20 ! Dr=0; u osi izvora 20! = 0; Di=0

Lk=90 dB/1W/1m
r=30m
Ld=90 dB

!",!

10 log !" = 90 99 + 2030 = 20,5 !" = 10 !" = 113

b. Izraunajte rezervu snage za glavno ozvuenje (u dB).

= 10

!
1000
= 10
= 9,5
!"
113

c. Ako se drugi sluatelj nalazi izvan osi glavnog zvunika pod kutom 90 na udaljenosti od 50 m,
izraunajte elektrinu snagu koju je potrebno privesti neusmjerenom pomonom zvuniku snage 200 W
i osjetljivosti 95 dB/1W/1m koji se nalazi na 15 m ispred sluatelja da bi se na mjestu tog sluatelja
postigla razina zvunog tlaka od 87 dB. Glavnom zvuniku privedena je snaga dobivena pod a). Kolika je
rezerva snage za pomoni zvunik?

doprinos glavnog pod 90:

!!" = ! + 10!" + 20! 20 (podaci o zraenju iz dijagrama)

!!" = 99 + 20,5 5 34 = 80,5 dB

!!!"

ukupna razina: ! = 10 10

!!

!!!"

! = 10 10 !" 10

!"

!"

!!

+ 10 !"
!"

!",!

= 10 10!" 10 !"

= 85,9 doprinos pomonog


! = !" + 10 log !"# + 20! 20! ! Dr=0, u osi zvunika

10 log !"# = 85,9 95 + 2015 = 14,42 Pelp=27,7 W

!
!""!
= 10 ! ! = 10 !",!! = 8,6 skoro jednaka kao i kod glavnog sustava = OK
!"#

d. Izraunajte raspon moguih vrijednosti vremenskog kanjenja koje treba primijeniti pri pobudi
pomonog zvunika da bi dojam dolaska zvuka s mjesta glavnog dogaanja bio zadran za drugog
sluatelja, a da se ne pojavi jeka. Napomena: uzeti da zvuk iz glavnog ozvuenja mora stii do sluatelja
10 do 20 ms prije zvuka iz pomonog ozvuenja. Brzina zvuka je 340 m/s. Atmosferske prilike i
konfiguraciju terena zanemariti.

!"!

kanjenje od glavnog: ! = !"# !/! = 147

!"!
kanjenje od pomonog: ! = !"# !/! = 44

10 ! + ! ! 20 113 ! 123

5. U dvorani dimenzija 60 m x 35 m x 20 m i vremena odjeka 4 s potrebno je postii razinu zvunog tlaka

od 95 dB uz rezervu od dodatnih 10 dB. Na raspolaganju je zvuniki sustav osjetljivosti 108 dB i dobitka

u osi L = 6. Odredite:

V = 42000 m3
RT60 = 4 s
Lr = 95 + 10 = 105 dB
Lk = 108 dB / 1W / 1m
L = 6

a) Elektrinu snagu potrebnu za postizanje zahtijevane razine zvunog tlaka i najveu udaljenost od
zvunika rLH na kojoj je razumljivost govora uz zadane parametre jo uvijek dobra. (ALCons 12 %)

! = ! + 10!" 10 10! + 17

!,!"# !
!,!"# !
!" =
=
= 1711,5 !
!

!"!"

10!" = 105 108 + 101711,5 + 106 17 = 20,1 Pel=102 W

!" !
!"#$ = 0,652
!"
!

usmjereni zvunik: !"#$ = 0,652

! = 0,057

!
!"!"

!!" !
!!

!" gdje je ! = ! ! kritina udaljenost

= 5,84 ! = ! ! = 5,84 6 = 14,30

!"#$ 12% = 0,652

!!"
!!

!" !" = 14,30

!"
!,!"#!

= 30,7

b) Dobitak u osi L nekog zamjenskog zvunikog sustava osjetljivosti 105 dB kojim e biti mogue postii
dobru razumljivost u cijeloj dvorani te elektrinu snagu koju mu treba privesti za postizanje zahtijevane
razine zvunog tlaka. (Uzeti da je najvea udaljenost od zvunika jednaka duljini dvorane)

LK = 105 dB /1W/1m
ALcons = 12%
rLH=60 m (najvea dimenzija)

!"#$ = 0,652

!!" !
!!

! = ! ! ! =

!" ! = !"

!! !
!!

!,!"#!"!"
!"!"#$

= 28

= ,

! = ! + 10!" 10 10! + 17

10!" = 105 105 + 32,3 + 1022,9 17 = 28,9 Pel = 776 W


c) Potrebno vrijeme odjeka dvorane, ako elimo zadrati originalni zvuniki sustav (L = 6) i svejedno
postii dobru razumljivost u cijeloj dvorani. Koliko dodatne apsorpcije treba unijeti u dvoranu i koliku
elektrinu snagu sada treba privesti zvunikom sustavu? (Pripaziti na sve parametre koji se mijenjaju
dodatnom akustikom obradom dvorane, a vani su za ovaj izraun)

Napomena: koristiti Sabineovu formulu za vrijeme odjeka pri izraunima

!" !
1 !" !
!"#$ = 0,652
!" = 0,652
!"
!
! !

! = 0,057

!
!"!"

!,!"# !

!
!"#$ = !,!"#! ! !"
!" ! !" =
!
!

!"!"#$ !! !
!
!""!!"

0,163
= 3339 !
!"
AX=3339 1711 = 1628 m2 dodatne apsorpcije

=

! = ! + 10!" 10 10! + 17

10!" = 105 108 + 35,2 + 106 17 = 23 Pel = 200 W

uz 2x vie apsorpcije 2x manje vrijeme odjeka 2x vie potrebne snage

!"!!"###
!""!"!

6. U predavaonici dimenzija 15 x 10 m i visine 3,2 m potrebno je izvesti stropno ozvuenje. Ako se zahtijeva

preklapanje do centra, a raster postavljanja zvunika je pravokutan, odredite broj zvunika i njihovu
meusobnu udaljenost. Odabrani zvunici imaju kut pokrivanja od 90.

H = 3,2 m
h = 1,2 m

preklapanje do centra, pravokutni raster: F = 1

!
!
!
iz slike !!! = ! = ! = 3,2 1,2 45 = 2

= ! = 37,5 38

7. Ako ozvuenje iz prethodnog zadatka izvodimo pomou 100-voltnog sustava, a svi zvunici imaju snagu 8
W, odredite:

N = 38

a) potrebnu snagu pojaala u idealnom sluaju (bez ikakvih gubitaka u sustavu)

Pukp = NP = 304 W

b) potrebnu snagu pojaala grubo procijenjenu na temelju iskustva

Ppoj = 1,5 Pukp = 456 W

c) snagu koja e biti privedena pojedinom zvuniku ako njegov transformator unosi 1 dB gubitka, a nije
kompenziran.

!"#

= 10 !" = 10!,! = 1,25

P=PUL/L = 8/1,25 = 6,35W

d) potrebnu snagu pojaala ako se koriste kompenzirani zvuniki transformatori gubitka 1 dB, a gubici u
preostalom dijelu instalacije iznose 10 % ukupne instalirane snage zvunika.

PUL = PL = 8 1,25 = 10 W

Ppoj = NPul + 0,1NP = 3810 + 0,1388 = 410 W

e) Na raspolaganju su pojaala snage slijedeih karakteristika: 250 W / 8 , 350 W / 4 , 450 W / 4 i 600
W / 4 te izlazni transformator odgovarajue snage s prikljucima na primaru oznaenim s 20 V, 25 V, 30 V,
35 V, 40 V, 45 V, 50 V. Koje pojaalo treba upotrijebiti u ovoj instalaciji, uz potrebnu snagu pojaala
dobivenu pod d) i na koji odjeljak primara treba prikljuiti njegov izlaz?

Ppoj = 410 W 450 W / 4

!"# = !"# = 450 4 = 42,4 prikljuak 45V