GV: Trn Thin c - http://ductt111.wordpress.

com

V2012

HNG DN GII BI TP NH HNG TUN 1 - 2

CC DNG TON KHE YOUNG C BN
DNG 1: NGUN S DCH CHUYN

Hnh 1.1. H khe Young ngun S dch chuyn

- Hiu quang l (hiu ng i) t ngun S:

o Ti vn sng:
o Ti vn ti:
Xt vn sng trung tm: {

- Nhn xt:
o H vn dch chuyn ngc hng vi chiu dch chuyn ca ngun S
o Mi quan h gia dch chuyn l:
DNG 2: H KHE YOUNG BN MT SONG SONG

Hnh 1.2. H khe Young bn mt song song

GV: Trn Thin c - http://ductt111.wordpress.com

V2012

- Khong vn:
- V tr vn sng bc k:
- V tr vn ti:

- Hiu quang l (hiu ng i):

o Ti vn sng:
o Ti vn ti:
- Bn mng chiu dy e, chit sut n:
o Vai tr ca bn mng:
lm chm qu trnh truyn nh sng (chit sut lm vn tc
truyn nh sng b gim i)
ko di ng i ca tia sng mt on: (n 1)e hiu quang
l thay i

Xt vn sng trung tm:

vn s dch chuyn v pha khe c t bn mng

o Lin h gia n, c, v trong bn mng:

BI 1.2: Khong cch gia hai khe trong my giao thoa Young a = 1mm. Khong
cch t mn quan st ti mt phng cha hai khe D = 3m. Khi ton b h thng t
trong khng kh, ngi ta o c khong cch gia hai vn sng lin tip l i =
1.5mm.
a. Xc nh bc sng ca nh sng ti
b. Xc nh v tr ca vn sng th 3 v vn ti th 4
c. t trc mt trong hai khe sng mt bn mng phng c hai mt song song,
chit sut n = 1.5, b dy e = 10m. Xc nh dch chuyn ca h thng
vn giao thoa trn mn quan st.
d. Trong cu hi c nu y nc (chit sut n = 1.33) vo khong cch gia
hai bn quan st v mt phng cha cc khe th h thng vn giao thoa c g
thay i? Hy tnh khong cch gia hai vn sng lin tip trong trng hp
ny.
Tm tt:
a = 1mm
D = 3m
i = 1.5mm

GV: Trn Thin c - http://ductt111.wordpress.com

V2012

n = 1.5
e = 10m
Xc nh: ;
; x0; i'
Nhn xt: Cu a v b lin quan ti bi ton khe Young c bn. Ta ch cn s dng
cc cng thc tnh bc sng v xc nh v tr vn sng, vn ti trong h khe
Young. Cu c l bi ton khe Young bn mt song song. i vi bi ton bn mt
song song ta cn ch l khi c bn mt t trc khe no th h vn s dch
chuyn v pha khe vi dch chuyn x0. Trong cu d, phn tch ta thy khi h
thng c y nc th bc sng s b thay i do khong vn cng s
thay i theo.
- Bc sng ca nh sng ti:

- V tr vn sng bc 3 (ng vi k = 3):

- V tr vn ti th 4 (ng vi k = 3):
(

- dch chuyn ca h vn khi c bn mt:

- Bn mng ch ng vai tr lm dch chuyn h vn ch khng lm thay i

khong vn. Khi nc vo h khe Young th bc sng
vn s gim i n ln

khong

h vn st li mt khong l

0.375mm
BI 1.3. o b dy ca mt bn mng trong sut, ngi ta t bn trc mt
trong hai khe ca my giao thoa Young. nh sng chiu so h thng c bc sng
= 0.6m. Chit sut ca bn mng n = 1.5. Ngi ta quan st thy vn sng chnh
gia b dch chuyn v v tr ca vn sng th nm (ng vi lc cha t bn). Xc
nh b dy ca bn.
Tm tt:
= 0.6m
n = 1.5
x0 = xS5

GV: Trn Thin c - http://ductt111.wordpress.com

V2012

Xc nh e
Nhn xt: y l bi ton khe Young - bn mt. T cng thc tnh dch chuyn
ca bn mt ta thy nu bit trc chit sut n, D, a, x0 ta c th xc nh c b
dy ca bn mt.
- T d kin bi ta c:

Bi ton tng qut: vn sng chnh gia b dch chuyn v v tr vn sng th k hoc
vn ti th k p dng cng thc cho tng trng hp ta d dng thu c cng
thc tng qut.
BI 1.4. o chit sut ca kh clo ngi ta lm th nghim sau:
Trn ng i ca chm tia sng do mt trong hai khe ca my giao thoa Young
pht ra, ngi ta t mt ng thy tinh di e = 2cm c y phng v song song vi
nhau. Lc u trong ng cha khng kh, sau thay khng kh bng kh clo,
ngi ta quan st thy h thng vn dch chuyn i mt on bng 20 ln khong
cch gia hai vn sng lin tip (tc 20 ln khong vn). Ton b th nghim c
thc hin trong bung yn tnh v c gi mt nhit khng i. My giao
thoa c chiu bng nh sng vng natri c bc sng = 0.589m. Chit sut
ca khng kh n = 1.000276. Tm chit sut n ca kh clo.
Tm tt:
e = 2cm
= 0.589m
n = 1.000276
x0 = 20i
Xc nh n
Nhn xt: y l bi ton Young bn mt, trong h Young bn mt c ng
dng xc nh chit sut ca kh Clo. Quan st cng thc xc nh dch
chuyn ta thy xc dnh c chit sut n ca Clo ta cn bit D, a, e, x0
- T d kin bi ta c:
(

n' = 1.000865

GV: Trn Thin c - http://ductt111.wordpress.com

V2012

Ch : i vi bi ton ny ta cn bit chit sut trong cng thc tnh dch

chuyn ca h vn l chit sut t i ca cht lm bn mng so vi chn khng (
trong bi ta coi nh l so vi khng kh v chit sut khng kh v chn khng l
gn nh nhau).
BI 1.5. Hai khe sng trong my giao thoa Young cch nhau a = 1mm c chiu
sng bi mt chm tia sng n sc. Mn quan st giao thoa c t cch mt
phng ca hai khe mt khong D = 2m. B rng ca 6 vn sng lin tip o c l
7.2mm.
a. Tnh bc sng ca nh sng ti
b. Tnh sai s c th mc phi khi o bc sng, bit rng sau sai s ca php
o, khong cch gia hai khe v b rng ca 6 vn sng u bng 1/20mm
c. Xc nh dch chuyn ca h thng vn, nu trc mt trong hai khe sng
c t mt bn mt mng trong sut, mt song song, dy 0.02mm chit sut n
= 1.5.
Tm tt:
a = 1mm
D = 2m
6 vn sng rng 7.2mm 5i = 7.2mm
L = 1/20mm
e = 0.02mm
n = 1.5
Xc nh , , x0
Nhn xt: Cu a l mt cu kh n gin v ch vic ng dng cng thc c bn
tnh ra bc sng, ch y chnh l i lng khong vn i c cho gin tip
qua d kin b rng ca 6 vn sng lin tip o c l 7.2mm. Xt mt cch
tng qut, N vn sng lin tip tng ng vi N 1 khong vn. Cu b l mt
cu lin quan ti kin thc v sai s. T cng thc tnh bc sng ta c th xy
dng c cng thc tnh sai s tng i ca bc sng

Cu c l bi ton Young bn mt d dng x l cu ny (qu d)

- Khong vn:
- Bc sng ca nh sng ti:
- Sai s tng i ca bc sng l:

GV: Trn Thin c - http://ductt111.wordpress.com

V2012

(5i = 7.2 mm nn sai s i = (1/20)/5, sai s ca php o D c th ly l

1mm v bnh thng chng ai o kch thc c m m li dng thc o c
sai s l 1/20 mm)
- Sai s tuyt i ca bc sng l:
- dch chuyn ca h vn khi c bn mt:

BI 1.14. Chiu mt chm nh sng trng xin mt gc 450 ln mt mng nc x

phng. Tm b dy nh nht ca mn nhng tia phn chiu c mu vng. Cho
bit bc sng ca nh sng vng l 0.6m. Chit sut ca bn l n = 1.33.
Tm tt:
= 450
= 0.6m
n = 1.33
Xc nh dmin
Nhn xt: y l bi ton giao thoa bn mng cc bc chnh gii bi ton
ny l:
B1: Xt hiu quang l gia hai tia phn x trn b mt ca bn mng:

B2: Xt iu kin vn sng vn ti:

- Vn sng:
- Vn ti:

T d kin ca bi ta thy tia phn chiu l mu vng th hiu quang l phi

bng k (trong l bc sng ca nh sng mu vng).

Bi ton yu cu ta xc nh b dy nh nht. T cng thc trn ta thy b dy nh

nht khi k = 0 ta c:

GV: Trn Thin c - http://ductt111.wordpress.com

V2012

BI 1.19. Chiu mt chm tia sng song song = 0.6m ln mt mng x phng
(chit sut bng 1.3) di gc ti 300. Hi b dy nh nht ca mng phi bng bao
nhiu chm tia phn x c:
- Cng sng cc tiu
- Cng sng cc i
Tm tt:
= 0.6m
n = 1.3
= 300
Cng sng cc i:
Cng sng cc tiu:
(
)
Xc nh dmin
Nhn xt: y l bi ton giao thoa bn mng s dng cng thc xc nh hiu
quang l.
- Xt hiu quang l gia hai tia phn x trn hai mt ca bn mng:

, dmin k = 0

- TH1: Cng sng cc i:

- TH2: Cng sng cc tiu:

) , dmin k = 0
(

BI 1.21. Mt chm tia sng n sc bc sng = 0.6m c ri vung gc vi

mt mt nm thy tinh (chit sut n = 1.5). Xc nh gc nghing ca nm. Bit
rng s vn giao thoa cha trong khong l = 1cm l N = 10.
Tm tt:
= 0.6m
n = 1.5
l = 1cm
N = 10
Xc nh

GV: Trn Thin c - http://ductt111.wordpress.com

V2012

Nhn xt: y l bi ton giao thoa trong nm c chit sut n. Ty theo b dy ca

nm m cc vn ti c th l vn sng hoc vn ti.
- V tr ca vn ti:
- V tr ca vn sng:

(k = 0, 1, 2,.)
(k = 1, 2, 3, )

Ta xt v tr vn ti th k v vn ti th k + 9 gy bi nm c chit sut n (v khi

nh sng truyn qua mi trng c chit sut n bc sng s gim i n ln)
T hnh v ta thy:

v rt nh nn

BI 1.22. Mt mng nc x phng chit sut n = 1.33, c t thng ng, v

nc x phng dn xung di nn mng c dng hnh nm. Quan st nhng vn
giao thoa ca nh sng phn chiu mu xanh (bc sng = 0.5461m), ngi ta
thy, khong cch gia 6 vn bng 2cm. Xc nh:
a. Gc nghing ca nm
b. V tr ca ba vn ti u tin (coi vn ti s 1 l vn nm giao tuyn gia
ca hai mt nm). Bit rng hng quan st vung gc vi mt nm.
Tm tt:
n = 1.33
= 0.5461m
N = 6 vn
l = 2cm
Xc nh , xt1, xt2, xt3
Nhn xt: Bi ton ny tng t nh bi ton 1.21 ch khc ch bi ny l nm
x phng c chit sut n = 1.33. Khi xt quang l ca mt tia sng ta cn ch nu
tia sng phn x trn b mt c chit sut ln hn chit sut mi trng ang
truyn th quang l ca tia sng s di thm . Nu tia sng truyn trong mi trng
c chit sut n v c chiu di d th quang l ca tia sng s l nd (iu ny c th
d hnh dung bng v d sau: nu chng ta i t A n B m khng c vt cn
(chit sut n = 0) th qung ng chng ta i c l AB nhng nu trn ng i

GV: Trn Thin c - http://ductt111.wordpress.com

V2012

c vt cn (chit sut n khc 0) th chng ta phi i lng vng th mi n c B

v do qung ng thc t chng ta i c s di hn qung ng AB)
- Hiu quang l ca cc tia phn x trn mt nm s l:

- Gi s ti M l vn ti ta c:

- Xc nh v tr vn ti th k:
o Do rt nh nn ta c gn ng:
o T y ta c v tr vn ti th k l:
- Khong vn giao thoa s l:
- Gc nghing ca nm l:

- V tr vn ti 1, 2, 3 ng vi k = 0, 1, 2 l:
o
o
cm
o
cm
BI 1.24. Chiu mt chm tia sng n sc (bc sng = 0.5m) vung gc vi
mt ca mt nm khng kh v quan st nh sng phn x trn mt nm, ngi ta
thy b rng ca mi vn bng 0.05cm.
a. Tm gc nghing gia hai mt nm
b. Nu chiu ng thi hai chm tia sng n sc (bc sng ln lt bng 1 =
0.5m, 2 = 0.6m) xung mt nm th h thng vn trn mt nm c g thay
i? Xc nh v tr ti cc vn ti ca hai h thng vn trng nhau.
Tm tt:
1 = 0.5m
2 = 0.6m
n=1
i = 0.05cm
Xc nh , v tr vn ti trng nhau
Nhn xt: Cu a ca bi ny tng t bi 1.22. p dng cng thc
ta d
dng xc nh c gc nghing gia hai mt nm. Cu b l bi ton nhiu chm
n sc. Khi h vn thu c s l s chng chp ca hai h vn ng vi tng

GV: Trn Thin c - http://ductt111.wordpress.com

V2012

chm n sc. Trong h vn ny c nhng v tr m ti hai vn ti (hoc vn

sng) ng vi tng chm n sc trng nhau y l bi ton vn ti trng nhau
p dng iu kin hai vn ti trng nhau:

- Gc nghing gia hai mt nm l:

- T iu kin vn ti trng nhau ta c:

k1
6
12
18
24
30
k2
5
10
15
20
25
- T bng s liu ta thy nhng v tr ti hai vn ti trng nhau nm cch
nhau mt khong 6i1 = 0.3cm
BI 1.25. Xt mt h vn trn Newton. Xc nh b dy ca lp khng kh ta
quan st thy vn sng u tin bit rng nh sng ti c bc sng = 0.6m
Tm tt:
= 0.6m
Xc nh dS1
Nhn xt: y l bi ton giao thoa vn trn Newton ta cn phi bit mt s cc
cng thc lin quan ti bi ton ny
- V tr cc vn ti:

(k = 0, 1, 2,)

- V tr cc vn sng:

(k = 1, 2, 3, )

- Bn knh ca vn ti th k:
trong R l bn knh cong ca

thu knh trong bn cho vn trn Newton.

T cng thc xc nh v tr ca cc vn sng ta thy vn sng u tin ng vi k =
1
BI 1.27. Thu knh trong h thng cho vn trn Newton c bn knh cong bng
15m. Chm nh sng n sc ti vung gc vi h thng, quan st cc vn giao
thoa ca chm tia phn chiu. Tm bc sng ca nh sng ti bit rng khong
cch gia vn ti th 4 v vn ti th 25 bng 9mm
Tm tt:

GV: Trn Thin c - http://ductt111.wordpress.com

V2012

R = 15m
r25 r4 = L = 9mm
Xc nh
Nhn xt: Bi ton ny lin quan ti cng thc tnh bn knh vn ti th k trong h
vn trn Newton. T bi ta thy phng hng gii chnh l xc nh bn knh
vn ti th 4 v th 25 sau p dng r25 r4 = 9mm xc nh ra bc sng
- V tr vn ti th 4:
- V tr vn ti th 25:
- Ta c:

BI 1.28. Chiu mt chm tia sng n sc vun gc vi bn cho vn trn Newton

v quan st nh sng phn x. Bn knh ca hai vn ti lin tip ln lt bng
4.00mm v 4.38mm, bn knh cong ca thu knh bng 6.4m. Tm s th t ca cc
vn ti trn v bc sng ca nh sng ti.
Tm tt:
rk = 4.00mm
rk + 1 = 4.38mm
R = 6.4m
Xc nh k v
Nhn xt: Bi ton lin quan ti cng thc tnh bn knh. Vi d liu cho ta
hon ton c th xc nh c gi tr ca k v
- Bn knh ca vn ti th k:
- Bn knh ca vn ti th k + 1:

- T y ta c:
- Xc nh k:
BI 1.32. Mt cu ca mt thu knh phng li c t tip xc vi mt bn thy
tinh phng. Chit sut ca thu knh v ca bn thy tinh ln lt bng n1 = 1.5 v
n2 = 1.7. Bn knh cong ca mt cu thu knh l R = 100cm. Khong khng gian
gia thu knh v bn phng cha y mt cht c chit sut n = 1.63. Xc nh bn
knh ca vn ti Newton th 5 nu quan st vn giao thoa bng nh sng phn x,
cho bc sng ca nh sng = 0.5m
Tm tt:
n1 = 1.5
n2 = 1.7
R = 100cm

GV: Trn Thin c - http://ductt111.wordpress.com

V2012

n = 1.63
= 0.5m
Xc nh r5

Nhn xt: n > n1 quang l ca tia phn x ti mt phn cch n1-n s ko di

thm mt khong , n2 > n quang l ca tia phn x ti mt phn cch n2-n s
ko di thm mt khong . Hiu quang l ca tia phn x s l:

Ngoi ra ta cn ch mi quan h gia dk v bn knh rk:

V tr vn ti c xc nh da trn iu kin:

Bn knh vn ti th k l:

BI 1.34. Trong th nghim dng giao thoa k Maikenson khi dch chuyn gng
di ng mt khong L = 0.161mm ngi ta quan st thy hnh giao thoa dch i 500

GV: Trn Thin c - http://ductt111.wordpress.com

V2012

vn. Tm bc sng ca nh sng dng trong th nghim.

Tm tt:
L = 0.161mm
dch chuyn 500 vn
Xc nh

Nhn xt: y l bi ton lin quan ti giao thoa k Michelson. Trc ht ta cn

phi hiu c nguyn tc lm vic ca giao thoa k ny. Tia sng t ngun n
sc b phn tch thnh hai phn bi mt gng bn m M t nghing mt gc 450
so vi tia ti. Chm tia phn x t M thng ng ln gng M1 v chm tia th 2 i
thng ti gng M2. Sau khi phn x t M1 v M2 hai tia sng s gp nhau ti
gng M v chng ta c th quan st xy ra hin tng giao thoa. Tm knh P c
chiu dy bng chiu dy ca gng M v c t trc gng M2 m bo
l cho hai tia phn x t tng M1 v M2 v gng M u i qua tm knh c cng
chiu dy. xc nh iu kin xy ra hin tng giao thoa ta phi xt hiu quang
l ti ca nh sng truyn ti mt im trn gng M. Ta c th thay i hiu
quang l bng cch dch chuyn gng M1 ln xung tha mn iu kin cc
tiu hoc cc i giao thoa. Nu M1 dch chuyn mt on bng na bc sng
theo phng truyn ca tia sng th hiu quang l s thay i mt lng bng bc
sng h vn giao thoa s dch i mt khong vn. Ta c cng thc tng qut cho
giao thoa k Michelson l:

Trong L l dch chuyn gng, m l s khong vn dch chuyn

p dng cng thc trn ta c bc sng dng trong th nghim l:

BI 1.35. o chit sut ca kh NH3, trn ng i ca mt chm tia trong giao

thoa k Maikenson ngi ta t mt ng rt chn khng di l = 14cm. Cc u
ng c nt kn bi cc bn thy tinh phng song song. Khi bm y kh NH3 vo

GV: Trn Thin c - http://ductt111.wordpress.com

V2012

ng, ngi ta thy hnh giao thoa dch i 180 vn. Tm chit sut ca kh NH3, bit
rng nh sng dng trong th nghim c bc sng = 0.59m
Tm tt:
l = 14cm
= 0.59m
m = 180 vn
Xc nh n ca NH3
Nhn xt: Khi bm y kh NH3 c chit sut n th hiu quang l ca tia sng s b
thay i mt lng l (n 1)l (xem bi h khe Young v bn mt).
H vn dch chuyn i 180 vn