KEMAHIRAN SAINTIFIK : MENGAWAL PEMBOLEHUBAH

TIPS:
Jenis Pembolehubah:

Malar
(sama / tetap)

MANIPULASI
( berbeza / berlainan )

BERGERAKBALAS
(keputusan / hasil
eksperimen)

Radas tidak dipertimbangkan sebagai pembolehubah dimalarkan

Cara Menulis Pembolehubah:

Mesti tulis parameter untuk setiap pembolehubah.

Contoh 1:
Parameter

Panjang
Ketebalan
Jenis

bahan
spring
spring
spring

Contoh 2
ceper antibiotik
Agar-agar nutrien
Koloni bakteria

2.4 cm

Parameter
Isipadu
Saiz
Diameter
Jenis

bahan
agar-agar nutrien
koloni bakteria
koloni bakteria
antibiotik

Contoh 3

Parameter

Isipadu

Parameter

Contoh 4

Kehadiran
Isipadu

bahan
kultur bakteria

bahan
asid etanoik
lateks

lateks

PEPEJAL
Jisim logam
Berat logam
Kuantiti bahan
Saiz bahan
Jenis bahan
Kehadiran yis
Kehadiran garam
Diameter dawai
Ketebalan dawai
Isipadu agar-agar nutrien

CECAIR
Isipadu larutan
Isipadu asid
Kepekatan asid
Isipadu larutan kultur
Isipadu larutan ammonia

GAS
Isipadu oksigen
Bilangan gelembung gas

Pembolehubah boleh dikenalpasti daripada:

Gambarajah dalam soalan

Jadual
Graf
Pernyataan Soalan

Contoh 1: Daripada Gambarajah

Malar
Manipulasi
Gerakbalas

Isipadu bubur
nutrien
Suhu
Keadaan bubur
nutrien

Contoh 2 : Daripada Jadual

(i) Pembolehubah
Dimanipulasikan

= Pembolehubah
Bergerak balas

Takat didih /0C

Bahan
Air suling

100
......................

Air suling + garam biasa

(ii)

Pemboleh ubah
dimanipulasikan

Ketinggian Pelajar (cm)

Bilangan Pelajar

146-150

151-155

156-160

161-165

166-170

Pembolehubah Bergerakbalas
Contoh 3: Daripada Graf
Pembolehubah
Bergerak balas

Pembolehubah
dimanipulasikan

Contoh 4: Daripada Pernyataan dalam soalan

Rajah (a) dan (b) menunjukkan eksperimen untuk membandingkan

kecergasan tindak balas logam L dan logam M dengan asid hidroklorik
cair

Langkah:
Sama
Asid hidroklorik cair

Isi penting daripada pernyataan

beza
keputusan
Logam L dan logam M
Kecergasan tindak balas

Pemboleh ubah
dimalarkan

Pemboleh ubah
dimanipulasikan

Isipadu asid hidroklorik

Jenis logam

Pemboleh ubah
Bergerak balas
Kecergasan tindak
balas logam

Kepekatan asid
hidroklorik

Mengkaji kesan

Mengkaji

antibiotik
[manipulasi]

tekanan

oleh

terhadap / ke atas pertumbuhan bakteria

[ gerakbalas]
bongkah P and bongkah Q yang sama jisimnya

[gerakbalas]

[ manipulasi]

[malar]

Mengkaji kekonduksian elektrik plumbum bromida

[gerakbalas]

Piring petri

Kawasan jernih

LATIHAN KEMAHIRAN SAINTIFIK : PEMBOLEHUBAH

BIL
1.

MAKLUMAT/ PERNYATAAN

PEMBOLEH UBAH
1. Dimalarkan :
.
.
2. Dimanipulasikan :
.

Empat keping kertas A,B,C dan D telah dicelup

dengan antibiotik yang berlainan diletakkan di
atas agar-agar nutrien yang mengandungi
kultur bakteria.
2.

3. Bergerak balas:
.
1. Dimalarkan :

Panjang cangkerang
siput /mm
Bilangan siput

.
21-25

26-30

31-35

36-40

.
2. Dimanipulasikan :
.
3. Bergerak balas:
.

1. Dimalarkan :

3.

.
.
2. Dimanipulasikan :
.
3. Bergerak balas:
.
.......................................................

BIL
4.

MAKLUMAT/ PERNYATAAN
Empat tin P, Q ,R dan S digantung kepada
sebatang kayu mengufuk. Tin P kosong
manakala tin Q, R dan S masing-masing diisi
penuh dengan pasir, air dan tanah. Jika
keempat-empat tin itu diayun serentak dari
ketinggian yang sama, tin yang manakah akan
berhenti dahulu?

PEMBOLEH UBAH
1. Dimalarkan :
.
.
2. Dimanipulasikan :
..
3. Bergerak balas:
.
1. Dimalarkan :

5.

.
.
2. Dimanipulasikan :
.

Dlm almari

tepi tingkap
terang

bawah cahaya

1. Dimalarkan :
.
.
2. Dimanipulasikan :

.
3. Bergerak balas:
+kultur bakteria

+kultur bakteria +kultur

+kultur bakteria

bakteria

Rajah menunjukkan susunan radas bagi

eksperimen untuk mengkaji pertumbuhan
bakteria dalam keadaan yang berlainan
1. Dimanipulasikan :

.
2. Bergerak balas:
.

BIL
8.

MAKLUMAT/ PERNYATAAN
Rajah menunjukkan susunan radas bagi
eksperimen untuk mengkaji kesan kekurangan
nutrien ke atas tumbesaran anak benih.

PEMBOLEH UBAH
1. Dimalarkan :
.
.
........................................................
2. Dimanipulasikan :
.
3. Bergerak balas:
.
.......................................................

Rajah menunjukkan eksperimen untuk

mengkaji kesan penisilin ke atas pertumbuhan
bakteria

1. Dimalarkan :
.
.
2. Dimanipulasikan :
.

Agar-agar
nutrien

3. Bergerak balas:
.
.......................................................

cakera penisilin P1,P2 dan P3 dengan

kepekatan berlainan di atas permukaan agaragar nutrien. Piring petri itu dieramkan dalam
keadaan telangkup pada suhu 370C. Selepas
dua hari , satu kawasan jernih terbentuk
disekeliling setiap cakera. Diameter kawasan
jernih diukur dan dicatat seperti dalam Jadual
Cakera penisilin

P1

P2

P3

Diameter kawasan
Jernih /cm

1.5

2.4

2.0