SAINS

TINGKATAN 3
PEMBIAKAN

1. Pembiakan ialah proses induk menghasilkan individu baru atau zuriat

2. Kepentingan
a. Dapat menghasilkan generasi yang baru
b. Mengelak dari berlaku kepupusan spesies hidupan
3. Pembiakan terbahagi kepada 2 iaitu pembiakan seks dan pembiakan aseks.
4. Pembiakan Seks
a. Pembiakan yang melibatkan proses persenyawaan, iaitu proses
percantuman dua sel pembiakan yang setiap satunya berasal daripada
satu induk jantan dan satu induk betina
b. Proses percantuman antara gamet jantan dan gamet betina untuk
menghasilkan zigot
i. Persenyawaan dalam
Persenyawaan berlaku di dalam sistem pembiakan betina

Mamalia, reptilia, burung dan serangga melakukan persenyawaan

dalam

ii. Persenyawaan luar

Persenyawaan berlaku di luar sistem pembiakan betina

Ovum dan sperma dihasilkan pada masa yang sama di dalam air
untuk proses persenyawaan berlaku

Persenyawaan luar berlaku pada ikan, katak dan kodok (amfibia)

Keburukan :

Sel pembiakan perlu dihasilkan dengan banyak

Sel pembiakan akan mati sebelum disenyawakan

Ovum dan sperma banyak membazir

Zigot atau embrio yang terhasil mungkin akan dimakan oleh

haiwan lain

5. Pembiakan Aseks

18

a. Pembentukan individu-individu baharu daripada 1 individu atau induk

tanpa melibatkan sel-sel pembiakan jantan atau betina
b. 5 jenis:
i. Belahan dedua (binary fission)
Satu induk yang matang membahagi dan berpisah menjadi
dua sel yang baharu.
Contoh organisma

ii.

Ameba

Bakteria

Buran

Paramesium

Pertunasan (budding)
Cara pembiakan aseks di mana individu baharu atau zuriat
terbentuk dan terpisah daripada individu dewasa
contoh organisma
Hidra

Yis

iii. Pembentukan spora (spore formation)

Dihasilkan di sporangium
Setiap spora akan membentuk individu yang baru
contoh organisma

19

iv. Pembiakan vegetatif (vegetatif reproduction)

Tumbuhan baharu membesar daripada bahagian vegetatif
seperti akar, batang atau daun tumbuhan induk
Contoh : daun setawar (daun), rumput halia ubi kentang
(batang), ubi kayu, lobak merah (akar)

v. Penjanaan semula (rejuvenation/regeneration)

Fragmentasi individu dewasa kepada beberapa bahagian badan
dan pertumbuhan semula bahagian-bahagian tersebut menjadi
individu baharu yang lengkap
Contoh organisma

20

c. Kebaikan: Organisma boleh menghasilkan individu baru yang banyak

tanpa bantuan daripada individu yang lain.
d. Keburukan:Organisma baru yang dihasilkan adalah serupa (ciri-ciri)
dengan sel induk.
6. persamaan dan perbezaan pembiakan seks dan pembiakan aseks
Pembiakan Aseks

Persamaan
Pembiakan seks
- Menghasilkan individu baru
- meningkatkan bilangan individu dalam sesuatu spesies
Pembiakan Aseks
Perbezaan
Pembiakan seks
Bilangan individu yang
1
2
terlibat
Tidak
Penglibatan sel gamet
ya
Mempunyai ciri-ciri
Sama dengan induk

Ciri-ciri anak

daripada kedua-dua
induk

Tidak
Tidak
Banyak
Tinggi

Melibatkan
persenyawaan
variasi
Bilangan anak
Kadar pembiakan

SISTEM PEMBIAKAN LELAKI

1. Struktur sistem pembiakan lelaki

21

Ya
Ya
Sedikit
Rendah

2. Fungsi struktur organ pembiakan lelaki

Organ Pembiakan
Testis
Duktus sperma
Kelenjar prostat
Vesikel simen
Uretra
Skrotum
Zakar

Fungsi

3. Struktur sperma

22

a. Gamet jantan dikenali sebagai _____________

b. Sperma sangat kecil dan berbentuk seperti ____________
c. Tiga bahagian utama sperma iaitu
i. kepala terdiri daripada
_____________ - (berfungsi membekalkan makanan kepada
sperma)
_____________ - (membawa genetik induk)
ii. ____________________ (badan) menyimpan tenaga untuk
pergerakan sperma
iii. ____________ membantu sperma bergerak
d. Fungsi sperma adalah ________________________________________ .
e. Tempoh hayat sperma selepas meninggalkan badan lelaki adalah kira-kira
_____________________

4. Perubahan lelaki apabila mencapai akil baligh

a. Pertumbuhan janggut dan jambang
b. Pembesaran tulang dan otot
c. Pertumbuhan bulu di bahagian kemaluan dan ketiak
d. Suara kasar dan garau
e. Testis mula menghasilkan sperma
f. Mula membebaskan semen
g. Mula tertarik kepada perempuan

SISTEM PEMBIAKAN PEREMPUAN

1. Struktur pembiakan perempuan

23

2. Fungsi struktur organ pembiakan perempuan

Organ Pembiakan
Ovari

Fungsi

Tiub fallopio
Uterus
Serviks
Faraj (vagina)

3. Struktur ovum

24

a. Gamet betina dikenali sebagai ____________

b. Tiga bahagian utama ovum iaitu
i. _____________ - membawa genetik induk dari ibu
ii. _____________- berfungsi membekalkan makanan kepada sperma
iii. _____________ - mengekalkan bentuk ovum
c. Fungsi ovum adalah bersenyawa dengan sperma untuk membentuk
_______.
d. Tempoh hayat ovum selepas adalah kira-kira __________
4. Perubahan lelaki apabila mencapai akil baligh
a. Pembesaran payudara dan pelvis
b. Pengumpulan lemak dibawah kulit
c. Pertumbuhan bulu di bahagian kemaluan dan ketiak
d. Mula menghasilkan ovum
e. Mula datang haid
f.

Mula tertarik kepada lelaki

Persamaan dan perbezaan sperma dan ovum

Sperma

Persamaan

Ovum

Sperma

Perbezaan
Bilangan individu yang

Sperma

25

terlibat
Penglibatan sel gamet
Ciri-ciri anak
Melibatkan
persenyawaan
variasi
Bilangan anak
Kadar pembiakan
Persamaan dan perbezaan sperma dan ovum

Sperma

Persamaan

Ovum

Sperma

Perbezaan
Bilangan individu yang

Sperma

terlibat
Penglibatan sel gamet
Ciri-ciri anak
Melibatkan
persenyawaan
variasi
Bilangan anak
Kadar pembiakan

26