Cijevi otporne na abraziju

elini cjevovodni sistemi su u irokoj upotrebi za razliite namjene u termoenergetskim

postrojenjima, ukljuujui transport ugljenog pepela do oblinjeg silosa za njegovo skladitenje.
Kada se abrazivni pepeo transportuje kroz eline cijevi, njegov uticaj/efekat na unutranju
povrinu cijevi moe biti devastirajui/razarajui. Abrazivno troenje/habanje unutar ovih
transportnih sistema nastaje kada se tvrde estice pepela usmjeravanju prema zidu cijevi ili klize
preko njegove povrine. Gubitak materijala je rezultat tvrdih, otrih ivica estica pepela koje vre
sjeenje ili struganje zida cijevi, to u ekstremnim sluajevima moe dovesti do curenja ili ak
loma, a to u svakom sluaju dovodi do znaajnih trokova odravanja i trokova zastoja
proizvodnje usljed zamjene cijevi.
Za ovakve primjene, cijevi od mekog elika nisu dovoljno ilave da se odupru optereenju due
od godinu ili dvije. Zbog toga, ininjeri na odravanju trae superiorne alternativne cijevi kako bi
smanjili odravanje i produili ivotni vijek samog sistema, po cijeni koja nee znaajnije uticati
na budet.
129 miliona tona ugljene praine, nusprodukta sagorjevanja uglja, se proizvede u Americi svake
godine. Veina termoelektrana transportuje ugljeni pepeo u tenoj formi do velikih zatvorenih
odlagalita ili u vrstoj formi do odlagalita u neporednoj blizini postrojenja kroz cjevovode koji
mogu biti dugi od nekoliko stotina metara do nekoliko kilometara. Trenutno se nalazi oko 900
ovakvih odlagalita u Americi.
Veina cijevi otpornih na abraziju funkcionie na principu da kada se dva objekta sudare, tvri
objekat pobjeuje. Stoga su dostupni proizvodi poveane tvrdoe, mjereno na Brinelovoj skali od
A-R elika (abrasion resistance) tvrdoe 200 BHN do cijevi od livenog gvoa tvrdoe do 800
BHN.
Naalost, bilo koji proizvod koji ima veliku tvrou je istovremeno krt. Ova krtost je
neprihvatljiva jer su cjevovodni sistemi fleksibilni i izloeni malim pomjeranjima usljed estih
promjena pritiska, te usljed mehanikih i fizikih kontakata u postrojenju???.
Ipak, jedan tip cijevi daje najbolje karakteristike sa aspekta tvrdoe i krtosti: indukciono okaljene
(ovrsnute) cijevi sa abrazivno otpornom unutranjom povrinom koja je okruena vrstom i
relativno ilavom vanjskom povrinom.
Ovakve cijevi se proizvode sa odgovorajuim hemijskim sastavom, te se u sklopu termike
obrade vri indukciono zagrijavanje i hlaenje vodom (kaljenje) unutranje povrine. Na taj
nain se dobija jednozidna cijev.
Sa tvrdoom 600 BHN unutranja povrina indukciono okaljene cijevi moe se oduprijeti veini
abrazivnih optereenja, a okruena je vanjskom povrinom tvrdoe 250 BHN koja je ilava
dovoljno da omogui normalno rukovanje tokom transporta, ugradnje i odravanja. Ovakvim

procesom mogue je proizvesti cijevi razliitih prenika do 1000mm (40), razliitih duina i
debljine stjenke.
Vanjska porina cijevi se ponaa kao mehki elik, te se moe sjei, zavarivati odgovarajuom
procedurom u montanim uslovima, spajati sa odgovarajuim prirubnicama i spojnicama. Kako
bi se smanjilo habanje i eliminisala esta zamjena cijevi, cijevi se savijaju sa velikim radijusima
(na mjestima gdje je potrebno savijati cijevi), poto su koljena i savijene sekcije najizloenije
habanju.
Procijenjeno je da se u ekstremnim uvjetima habanja A-R cijevi mogu pohabati za godinu i po.
Cijevi sa induktivno okaljenom unutranjom povrinom mogu trajati duplo due u istim
uslovima. U blaim, ali jo uvijek abrazivnim uslovima, indukciono ovrsnute cijevi traju 6 do 8
godina.
Jeff Elliott, Abrasion Resistant Pipe, Power engineering, 2010.
http://www.power-eng.com/articles/print/volume-114/issue-11/departments/whatworks/abrasion-resistant-pipe.html

Pepeo nastaje sagorijevanjem uglja u kotlovima termoelektrana. Pepeo ve ini dio uglja i
predstavlja pasivni balast, ne sagorijeva, taloi se i potrebno ga je izbaciti iz kotla. Transport
pepela predstavlja dio sistema termoelektrana bez kojeg nema rada termoelektrane. Iako sistem
transporta pepela ne donosi ekonomsku dobit termoelektrani, on je njen egzistencijalni dio.
Transport pepela mora osigurati kontinuirano odvoenje pepela. Jedan dio pepela se dalje moe
koristiti kao sekundarna sirovina u nekim tehnolokim procesima. Najei nain transporta
pepela je pneumatskim cijevnim transportom do silosa, odakle se dalje odvozi cisternama.
Pneumatski transport predstavlja transport suhih prakastih i zrnastih materijala (npr. pepela) u
struji gasa, koji je obino vazduh, i zasniva se na principu noenja materijala u struji gasa kroz
prostor ogranien povrinama cijevi. Gas mora imati odreenu brzinu, koja je dovoljna da nosi
materijal.
Za pneumatski transport pepela koriste se dozatori visokog pritiska (2,5 bara u TE Kakanj).
Tlane posude spadaju u dozatore visokog pritiska. Na slici 1. je ematski prikazana izvedba
tlane posude, koja ima konusni zavretak, sa raznim prikljucima iji je zadatak obezbijediti
doziranje materijala u transportni cjevovod.