Projekt

Kurrikular

Lenda: Biologji.

Klasa XI-D

Truri(brain)

Z
Z pjesn
pjesn m
m t
t madhe
madhe t
t koks
koks
Peshon
mesatarisht
1300
gr
Peshon mesatarisht 1300 gr
Truri
Truri ii madh
madh -- cerebrum
cerebrum
Pjesa
m
e
madhe
Pjesa m e madhe e
e trurit
trurit
Dy
Dy hemisfera:
hemisfera: e
e majta
majta dhe
dhe e
e djathta
djathta
Katr
lobe:
frontal,
parietal,
temporal
Katr lobe: frontal, parietal, temporal dhe
dhe okcipital
okcipital
Sulkuset
dhe
giruset
Sulkuset dhe giruset
Struktura
Struktura t
t njjta
njjta
Qendra
e
t
Qendra e t folurit
folurit (Brocas)
(Brocas)
Truri
Truri ii madh
madh n
n prerje
prerje trthore
trthore
Dallojm
kto
pjes:
Dallojm kto pjes:
Koren trunore
Masn
Masn e
e bardh
bardh
Kapsuln
Kapsuln e
e brendshme
brendshme (internal
(internal capsula)
capsula)
Funksionet
e
trurit
t
madh
Funksionet e trurit t madh
T
T menduarit
menduarit
T
T folurit
folurit
Ndjeshmria
Ndjeshmria
T
T shikuarit
shikuarit
Sistemi
Sistemi ii emocioneve
emocioneve
Rregullimi
Rregullimi hormonal
hormonal ii organizmit
organizmit
Koordinimi
Koordinimi ii lvizjeve
lvizjeve t
t ekstremiteteve
ekstremiteteve
Truri
Truri ii vogl
vogl -- cerebellum
cerebellum
II vendosur
vendosur n
n pjesn
pjesn e
e pasme
pasme t
t poshtme
poshtme t
t kafks
kafks
Nn
Nn trurin
trurin e
e madh
madh (lobin
(lobin okcipital)
okcipital) dhe
dhe prpara
prpara ponsit
ponsit

Goja - MOUTH (ORAL

CAVITY)
1/3 e poshtme e
fytyrs
Dhmbt, harqet
palatinale, pjesn
gojore t faringut,
tonsillat, muskujt
prtyps,
dyshemeja,
qiellza e fort dhe
ajo e but
N t sht e
vendosur gjuha qe
eshte
Organ muskulor
Ka receptort e
shijes n siprfaqe.

Hunda NOSE

1/3 e mesme t
fytyrs. Qime,
receptore t
nuhatjes dhe en
gjaku (locus
Hasselbach).
Keto bejne te
mundur nuhatjen
dhe pastrimin e ajrit
qe futet brenda ne
mushkeri.

Syt - EYES

Jan t vendosur n gropzat e syve

1/3 e siprme e fytyrs, nn ashtin ballor dhe mbi
maksille.
Bejne te mundur shikimin.

Vesht EARS

Pjesn ansore t
koks, 1/3 e
mesme e fytyrs
Lapra e veshit,
kanali i jashtm i
veshit, membrana
timpanike, veshi i
mesm dhe veshi i
brendshm. Ka
per funksion te
prcjell dridhjet e
zrit n kockat e
veshit t mesm
Te veshi i
brendshm
krijohet ndjesia e
dgjimit .

Lekura.

a)Lkura
a)Lkura mbron
mbron organet
organet nga
nga goditjet,
goditjet, nga
nga frkimi
frkimi dhe
dhe pengon
pengon hyrjen
hyrjen e
e mikrobeve
mikrobeve n
n to.
to. Lkura
Lkura
nuk
prshkohet
nga
uji.
Ajo
pengon
deprtimin
e
rrezeve
t
ndryshme
t
drits
s
diellit
nuk prshkohet nga uji. Ajo pengon deprtimin e rrezeve t ndryshme t drits s diellit n
n trup,
trup,
prej
prej t
t cilave
cilave disa
disa jan
jan t
t dmshme
dmshme pr
pr organizmin
organizmin e
e Njeriut
Njeriut (rrezet
(rrezet ultravjollc).
ultravjollc).
b)Lkura
b)Lkura sht
sht nj
nj nga
nga organet
organet e
e shqisave.
shqisave. N
N t
t ndodhen
ndodhen disa
disa truptha
truptha
(receptort).
N
kt
lind
nxitja
,
q
jep
ndijimin
e
t
nxehtit,
t
(receptort). N kt lind nxitja , q jep ndijimin e t nxehtit, t ftohtit
ftohtit dhe
dhe
mnyr
mnyr lkura
lkura e
e lidh
lidh organizmin
organizmin ton
ton me
me mjedisin
mjedisin e
e jashtm.
jashtm.

me
me funde
funde nervore
nervore
t
dhembjes.
t dhembjes. N
N kt
kt

c)Lkura
c)Lkura luen
luen rol
rol jashtqits,
jashtqits, duke
duke nzjerr
nzjerr jasht
jasht me
me ann
ann e
e djerss
djerss disa
disa produkte
produkte t
t dmshme.
dmshme.
Ajo
Ajo ndihmon
ndihmon pak
pak edhe
edhe n
n frymmarrje.
frymmarrje.
d)Me
d)Me ann
ann e
e lkurs
lkurs ne
ne nxjerrim
nxjerrim
lndve;
kjo
nxehtsi
nxirret
lndve; kjo nxehtsi nxirret jasht
jasht

jasht
jasht edhe
edhe tepricn
tepricn e
e nxehtsis
nxehtsis q
q lirohet
lirohet gjat
gjat shkmbimit
shkmbimit t
t
gjat
avullimit
t
djerss
ose
gjat
zgjerimit
t
enve
gjat avullimit t djerss ose gjat zgjerimit t enve t
t gjakut.
gjakut.

e)N
e)N lkur
lkur formohet
formohet vitamina
vitamina D.
D.

Gjndrra tiroide - THYROID GLAND

Gjendra e tiroides
ndodhet e vendosur n
pjesn e prparme t
qafs, forma e secils
ngjason me kraht e
nj fluture. Kjo
gjendr sht
prgjegjse pr
prodhimin e
hormoneve t tiroides,
t cilat kan ndikim t
rndsishm n t
gjith indet e trupit
duke ndihmuar rritjen
e aktivitetit qelizor.
Metabolizmi i mir i
trupit i referohet
funksionimit normal t
tiroides

Faringu PHARYNX

Shtrihet nga koka e deri te

pjesa e mesme e qafs
Organ gypor, me gjatsi 13
- 15cm
Kufijt:
Baza e kafks - lart
Ezofagu - posht
Zgavra e hunds, zgavra e
gojs dhe hyrja n laring
prpara
6 unazat e para t qafs prapa
Ent e gjakut dhe nervi
vagus anash.
Funksioni i faringut
Tonsilla e tret
Unaza aldeyer
Kryqzimi i rrugve t
frymmarrjes dhe t tretjes

Laringu (LARYNX)

Kufijt:
Ashti nngjuhor
(hyoid) - lart
Trakea - posht
Faringu (fyti) - prapa
Gjendrra mburojore
(tireoide) - prpara
Tufa e enve t gjakut
dhe nervi vagus
anash. Laringu n
prerje trthore
I hapur gjithmon
Organ i frymmarrjes
dhe i formimit t zrit
Telat e zrit - vocal
cords

Ezofagu (ESOPHAGUS)
Organ gypor
Shtrihet nga fundi i
faringut e deri te
hyrja n lukth
Prfshin regjionin e
qafs dhe kafazin e
kraharorit
Prfundon n zgavrn
e barkut - n lukth
sht organ i but
Anatomikisht i
vendosur prapa
trases
Prapa tij ndodhet
aorta torakale dhe
boshti kurrizor
Bn pjes n organet
e tretjes

Pleura (PLEURA)

Pleur quhet cipa mbshtjellse e

mushkrive
Prbhet prej dy pjesve (fletave):
Pleura parietale
Pleura viscerale
Mes tyre gjendet lngu pleural
Pjest e pleurs
Varsisht nga regjioni t cilin e
mbulon, dallojm disa pjes t
pleurs:
Brinjore (costal)
Diafragmale (diaphragmatic)
Mediastinale (mediastinal)
Cervikale (cervical, cupula)
Hapsira mes dy pleurave (t
majt dhe t djatht) quhet
mediastinum

Trakea (TRACHEA)

Organ gypor
Nga pjesa e poshtme e
laringut e deri n nivel t
unazs s IV torakale
E vendosur prpara
ezofagut, pas harkut t
aorts dhe brenda
arterieve carotide. Pjesa
e brendshme e mbuluar
me mukoz
Mukoza ka qeliza me fije
(cilie) q mundsojn
nxjerrjen e sekretit
(glbazs) nga rrugt e
frymmarrjes

Bronket (BRONCHI)

Organe gypore, ifte,

shtrihen n t dy ant e
mushkrive
Fillojn nga bifurkacioni i
trakes
Degzohen nga bronket
kryesore e deri te
alveolat .Jan t mveshura
me mukoz t holl e t
ndjeshme, si dhe jan t
pasura me qeliza me cilie
(fije)
Sekreti bronkial sht
produkt i gjendrrave
bronkiale dhe krijohet me
qllim t lagies s rrugve
t frymmarrjes
Bronket kan fije
muskulore t cilat i
ngushtojn ato dhe kto
fije reagojn n barna t
ndryshme, pluhur,

Mushkrit (LUNGS)

Jan organe ifte t

vendosura n t dy
ant e kafazit t
kraharorit.
Ne mushkeri behet
shkembimi I gazeve
oksigjenit dhe
dyoksidit te karbonit.

Perikardi (PERICARDIUM)

Cip mbshtjellse e
zemrs
Dy fletza:
Perikardi visceral dhe
Perikardi parietal
N mes tyre sht
hapsira perikardiale e
mbushur me nj sasi t
vogl lngu
Grumbullimi i sasive t
mdha t lngut (apo
gjakut) n kt qesk
shkakton tamponadn e
zemrs

Zemra (HEART)

Organ muskulor i
vendosur n
kafazin e
kraharorit
Anatomikisht
lokalizohet n
pjesn e poshtme
t mediastinumit
t perparm.
Ka forme konike
dhe madhsin e
grushtit t nj t
rrituri.
Luan rolin e
pompes n
organizm.

Stomaku (STOMACH)

Organ zgavror
I vendosur n ann e
majt t abdomenit,
menjher nn
diafragm
Ka formn e dardhs
s kthyer posht
Funksioni i Stomakut
Organ i tretjes
Prodhon acid (thartir)

Zorra e holl (SMALL INTESTINES)

Tretja konkretisht
behet nepermjet
veprimit tedisa
enezimave, te cilat
nepermjet nje
seredisa enezimave,
te cilat nepermjet nje
serereaksionesh i
zberthejne ushqimet
nereaksionesh i
zberthejne ushqimet
nemolekula me
madhesi te tille sa qe
mund temolekula me
madhesi te tille sa qe
mund tethithen dhe
te kalojne ne rrymen
e gjakut osethithen
dhe te kalojne ne
rrymen e gjakut

Zorra e trash (LARGE INTESTINE - COLON)

Pjesa
prfundimtare e
organeve t
tretjes. Ashtu si
zorra e holle ka
per funksion
tretjen dhe
perthithjen e
ushqimeve.

Mlia (LIVER)

Organi m i madh n
organizm
Pjesa m e madhe e
saj ndodhet n ann e
djatht, menjher
nn diafragm
Funksioni i mlis
Prpunimi i lndve t
ndryshme t
organizmit
Prodhimi i faktorve
t koagulimit
Detoksikimi i helmeve
Prodhimi i vrerit

Fshikza e tmthit (GALLBLADDER)

sht organ i
vogl
I vendosur n
faqen viscerale t
mlis.Ka per
funksion
prodhimin e Vrerit
te tmthit.
Prodhohet n
mli dhe fshikz
t tmthit.

Shpretka (SPLEEN)

E vendosur n
ann e majt t
abdomenit
Shtrihet nga brinja
e IX e deri te
brinja e XI
Bie n kontakt me
lukthin, veshkn e
majt dhe zorrn e
trash

Pankreasi (PANCREAS)

Organ
Organ tek
tek ii vendosur
vendosur n
n
zgavrn
zgavrn e
e barkut
barkut
Anatomikisht
Anatomikisht lokalizohet
lokalizohet nn
nn
lakesn
lakesn e
e madhe
madhe t
t lukthit,
lukthit,
anash
anash shpretks
shpretks dhe
dhe mbi
mbi
duodenum.
duodenum. Insulina
Insulina sht
sht nj
nj
hormon
hormon q
q prodhohet
prodhohet nga
nga
gjndra
gjndra e
e pankreasit.
pankreasit. Ajo
Ajo
luan
rol
ky
luan rol ky n
n prpunimin
prpunimin e
e
sheqerit
sheqerit nga
nga organizmi
organizmi yn,
yn,
duke
duke br
br t
t mundur
mundur futjen
futjen e
e
tij
n
qelizat
indore.
N
tij n qelizat indore. N t
t
njjtn
njjtn koh,
koh, insulina
insulina njihet
njihet
prej
t
gjithve
prej t gjithve si
si preparat
preparat
medikamentoz,
medikamentoz, q
q prdoret
prdoret
pr
mjekimin
e
smundjes
pr mjekimin e smundjes s
s
diabetit
diabetit t
t sheqerit.
sheqerit. N
N kt
kt
rast
rast insulina
insulina sht
sht e
e
sintetizuar
sintetizuar artificialisht,
artificialisht, me
me
an
an t
t modifikimeve
modifikimeve
gjenetike
gjenetike t
t kryera
kryera mbi
mbi
organizma
organizma m
m t
t ult.
ult. Ajo
Ajo
luan
luan rol
rol ky
ky n
n prpunimin
prpunimin e
e
sheqerit
sheqerit nga
nga organizmi
organizmi yn,
yn,
duke
duke br
br t
t mundur
mundur futjen
futjen e
e
tij
n
qelizat
e
trupit.
tij n qelizat e trupit.

Veshkat (KIDNEYS)

Jan organe ifte

T
T vendosura
vendosura n
n retroperitoneum,
retroperitoneum, n
n dy
dy
ant
e
zgavrs
s
barkut
ant e zgavrs s barkut
Veshka,
Veshka, organ
organ me
me disa
disa funksione,
funksione, luan
luan
rol themelor rregullues n shumicn e
kafshve, duke prfshir vertebrort dhe
disa jovertebror. Veshkat jan t
domosdoshme
domosdoshme pr
pr funksionimin
funksionimin e
e
sistemit
sistemit urinar
urinar dhe
dhe kryejn
kryejn edhe
edhe
funksionehomeostatiket
funksionehomeostatiket tilla
tilla si
si
rregullimin
rregullimin eelektroliteve,
eelektroliteve, dhe
dhe
rregullimin epresionit t gjakut(prmes
ruajtjes s ekuilibrit krip-uj). Ato i
shrbejn trupit si nj filtr natyror i
gjakut,
gjakut, dhe
dhe heqjen
heqjen e
e mbeturinave
mbeturinave t
t cilat
cilat
devijohen
devijohen n
n fshikzn
fshikzn e
e urins.
urins. N
N
prodhimin
prodhimin e
e urins,
urins, veshkat
veshkat nxjerrin
nxjerrin
mbeturina
mbeturina t
t tilla
tilla si
si ure
ure dhe
dhe amoniak.
amoniak.
Veshkat gjithashtu jan prgjegjse pr
rithithjen e ujit, glukozs, dhe
aminoacideve. Ato gjithashtu prodhojn
hormone,
hormone, duke
duke prfshir
prfshir kalitriol,
kalitriol,
renin,
renin, dhe
dhe eritropoetin.
eritropoetin.

Ureteret (URETERS)

Jan po ashtu
organe ifte,
gypore
Shtrihen nga hyrja
n veshka e deri te
hyrja n fshikzn e
urins
Ato anatomikisht
jan t vendosura
n pjest ansore
t trupit dhe n
fund dalin prpara
Kan mure t holla
dhe elastike,
shrbejn pr
prcjelljen e urins
deri n fshikz

Gjndrrat mbiveshkore (ADRENALS - GLANDULA

Jan organe ifte

T vendosura
mbi veshka, n t
SUPRARENALIS)
dyja ant
Jan t vogla dhe kan ngjyr
portokalli
Kane form afrsisht
trekndshe. Palca e gjndrs si
gjndr me sekrecion t
brenshm.
Qembiveshkorefunksionon lizat
e palcs kan ndertim t
ngjashm si disa qeliza t indit
nervor. Palca i sekreton dy
hormone:adrenalina(epinefrina)
dhenoradrenalina(simpatina).
Kto dy hormone sekretohen
nga qelizat e njjta t palcs s
gjndrave mbiveshkore. Kto
hormone sekretohen edhe n
vende t tjera n organizm si
hormone indore dhe midiator
kimik t impulseve nervore.
Pasi t krijohen edhe n vende
t tjera (si n glomus aorticus,
glomus coccigeus etj.) deri m
sot nuk jan t njohura pasojat

Fshikza urinare (URINARY BLADDER)

Nj qesk
muskulore
I ngjan nj
trekndshi
Ka trupin, bazn
dhe majn. Dy
hyrjet e
ureterve.
Nj dalje pr
ureter.
Ka per funksion
grumbullimin e
urines.

Uretra (URETHRA)

Organ gypor
Shtrihet prej
fshikzs
urinare deri te
hapja e jashtme
Zbraz urinn
prej fshikzs
Uretra
mashkullore
sht m e gjat
se ajo femrore.
Ben te mundur
nxjerrjen e
urines jashte
trupit.

Palca kurrizore - MEDULLA SPINALIS (SPINAL

CORD)

Prgjat pjess s
pasme t trupit;
brenda kanalit t
shtylls kurrizore
Fillon n rrz t
qafs dhe shtrihet
deri te unaza e dyt
lumbale (e belit).
Ka fije nervore qe
hyjne dhe dalin ne
te gjith trupin.
Fijet nervore
shkojn n tru dhe
prpunojn
informacionet.

Organet seksuale mashkullore

Vendosen ne pjesen fundore

barkore. Bejne pjese:Qeskat
skrotale (scrotum)
Testiset (testes)
Penisi (penis)
Qeskat farore (seminal vesicles)
Epididimisi
Ductus deferens
Kanalet ejakulatore (ejaculatory
ducts)
Prostata (prostatic gland)
Uretra mashkullore
Skrotumi dhe testiset.
Kane per funksion prodhimin e
hormoneve mashkullore
(testosteronin) dhe gameteve
mashkullore(spermatozoidet).

Organet seksuale femrore

Organet seksuale femerore
vendosen ne pjesen barkore
dhe ate fundore. T gjitha
organet q marrin pjes n
shumimin e femrs
Ndahen n:
Organe t jashtme seksuale
- bregu i turpit (mons
pubis), klitorisi, buzt e
mdha dhe t vogla,
gjendrrat e Bartolinit
Organe t brendshme
seksuale - vagina, mitra,
tubat uterine dhe vezoret.
Ato kane per funksion
prodhimin e hormoneve
femerore dhe gameteve
femerore(vezet).

Punoi ne
kompjuter:Denis Lezo
Bashkepunuan ne kete
projekt:Ardit meshau, altea
laze, Johan lacka, erilda laze,
xhensila doko, denis liko, kentila
liko.

Ndarja e punes.
Informacioni u be i mundur
nga:Altea Laze,Johan Lacka,

Erilda Laze, Xhensila Doko.

Me gjetjen e fotove u mor:Denis
Liko, Kentila Liko, Ardit Meshau.
Perfundoi dhe redaktoi:Denis Lezo.