TAJUK KAJIAN:

KAJIAN TENTANG ANALISIS PENYEBUTAN SUKUAN KATA ASLI DAN

PINJAMAN DALAM BAHASA MELAYU

1.0 PENGENALAN
Bahagian ini menjelaskan latar belakang kajian, iaitu analisis penyebutan sukuan kata asli
dan pinjaman Bahasa Melayu.
1.1 LATAR BELAKANG KAJIAN
Menurut penulis blog iaitu Siti Nuratiqah Zulkifli (2008), pembentukan kata melalui
proses pinjaman kata sangat luas digunakan dalam Bahasa Melayu dan Bahasa-bahasa
lain. Bahasa Melayu banyak meminjam perkataan daripada Bahasa Inggeris, Bahasa
Arab, dan Bahasa Sanskrit sehingga perkataan tersebut menjadi sebati dengan penutur
Bahasa Melayu itu sendiri. Proses ini berlaku dalam sesuatu Bahasa disebabkan dalam
Bahasa tersebut tidak terdapat perkataan atau istilah sedemikian. Umumnya, dalam
Bahasa Melayu terdapat unsur-unsur imbuhan daripada Bahasa Inggeris, Bahasa Arab
dan Bahasa Sanskrit yang dapat membolehkan kita membezakan antara kata asli Bahasa
Melayu dengan kata pinjaman. Dalam Petikan Kursus Perantaraan Bahasa untuk Penyiar
serta Petikan Pertandingan Sahibba Meningkatkan Penguasaan dan Pengembangan
Bahasa Melayu dalam Kalangan Pelajar terdapat beberapa perkataan pinjaman yang
digunakan. Setelah dianalisis, penggunaan kata pinjaman dalam petikan ini melibatkan
peminjaman unsur asing dari segi aspek peminjaman tulen, bunyi-bunyi asing dan
peminjaman imbuhan. Menurut Halimah Abdul Rahman (2006) pula, selain unsur Bahasa
Inggeris dan Arab terdapat banyak lagi unsur asing dalam Bahasa Melayu. Ini meliputi
pinjaman daripada Bahasa Sanskrit, Belanda, Portugis, Tamil, Cina, Jawa, Sunda, sama

ada secara langsung atau tidak langsung. Aspek peminjaman yang menonjol daripada
Bahasa-bahasa ini ialah aspek perbendaharaan kata.
1.2 Definisi Konsep
Struktur kata bermaksud susunan bentuk bunyi ujaran atau lambang (tulisan yang
menjadi unit bahasa yang bermakna. Bentuk kata pula ialah rupa unit tatabahasa,
sama ada berbentuk tunggal atau hasil daripada proses pengimbuhan. Pemajmukan
dan penggandaan. Penggolongan kata ialah proses menjeniskan perkataan
berdasarkan keserupaan bentuk atau fungsi, atau bentuk dan fungsinya. (Nik
SafiahKarim, Farid M.Onn, Hashim Haji Musa, dan

Abdul Hamid Mahmood,

Tatabahasa Dewan, Edisi Ketiga, halaman 43.) Bunyi konsonan ialah bunyi bersuara
dan tidak bersuara iaitu udara dari paru-paru menerima sekatan atau gangguan udara.
Terdapat dua jenis bunyi konsonan iaitukonsonan asli bahasa Melayu ( 19 bunyi
konsonan) dan konsonan pinjaman (8 bunyi konsonan pinjaman.

2.0 OBJEKTIF KAJIAN

Objektif kajian ini adalah seperti yang berikut :
a) Menjelaskan cara penyukuan kata bagi perkataan asli Bahasa Melayu.
b) Membandingkan cara penyukuan kata bagi perkataan asli & pinjaman dalam
Bahasa Melayu.
c) Mengesan dan memperlihatkan wujudnya artikulasi sertaan / tambahan dalam
penyebutan perkataan Bahasa Melayu mengikut pola suku katanya
d) Mengesan dan menunjukkan kewujudan kelainan bunyi/fon bagi sesuatu
konsonan berdasarkan kehadirannya dalam sesuatu pola suku kata.

3.0 KEPENTINGAN KAJIAN

Hasil kajian ini penting untuk
a) Pelajar akan memahami akan aspek pinjaman samaada yang digunapakai dalam
mengenal istilah masyarakat.
b) Masyarakat akan terdedah kepada penggunaan Bahasa Melayu yang betul sejak
dari kecil lagi.
c) Negara dapat melahirkan seseorang yang mahir dengan istilah Bahasa Inggeris
dan menyebabkan system ejaan dan penulisan mereka turut terpengaruh.

4.0 SKOP KAJIAN

Kajian ini berfokus kepada cara penyukuan kata bagi perkataan asli Bahasa Melayu.
Selain itu, pengkaji juga perlu membandingkan cara penyukuan kata bagi perkataan
asli & pinjaman dalam Bahasa Melayu. Di samping itu, pengkaji juga perlu mengesan
& memperlihatkan wujudnya artikulasi sertaan / tambahan dalam penyebutan
perkataan Bahasa Melayu yang diuji kepada informen mengikut pola suku katanya.
Seterusnya, pengkaji juga perlu mengesan & menunjukkan kewujudan kelainan
bunyi / fon bagi sesuatu konsonan yang diucapkan oleh informen berdasarkan
kehadirannya dalam sesuatu pola suku kata.
6.0 KAEDAH KAJIAN
Bahagian ini akan menghuraikan kaedah kajian.
6.1 Mendapatkan Bahan/Data
(a) Kajian Kepustakaan

Kaedah ini digunakan dengan cara merujuk buku teks dan buku rujukan di
perpustakaan untuk mendapatkan maklumat tambahan mengenai pola suku kata
asli dan kata pinjaman. Di samping itu, pengkaji juga membuat rujukan melalui
internet dengan melayari laman sesawang untuk mengetahui definisi konsep suku
kata asli dan kata pinjaman. Kaedah ini kebiasaannya menjadi kaedah tambahan
kepada kajian. Hal ini berdasarkan kepada skop kajian.
(b) Kajian Lapangan
(i) Temu Bual
Kaedah ini melibatkan dua peringkat, iaitu secara formal dan tidak formal.
Pengkaji akan menggunakan kaedah temu bual secara tidak formal iaitu, temu
bual yang diadakan dengan seorang guru sekolah. Pengkaji akan menggunakan
alat perakam suara untuk merakam perbualan dan kemudiannya hasil rakaman
itu digunakan untuk menganalisis temubual tersebut.
(ii) Soal selidik
Pengkaji akan menggunakan kaedah soal selidik untuk mendapatkan maklumat
dengan lebih tepat dan betul. Dalam kaedah ini, borang soal selidik diperlukan
untuk memudahkan pengkaji menjalankan kajian mereka iaitu penyebutan
sukuan kata asli dan kata pinjaman dalam bahasa Melayu. Pengkaji akan
mereka bentuk borang soal selidik yang sesuai dengan tajuk kajian dan
memenuhi objektif kajian. Borang itu akan diedarkan di kawasan kajian.
(d) Rakaman

Pengkaji boleh mendapatkan data analisis penyebutan sukuan kata asli dan kata
pinjaman dengan cara merakamkan perbualan dengan informan.
6.2 Mengumpulkan Data
Pengkaji akan menjelaskan cara data dikumpulkan, contohnya: Merakamkan
perbualan dengan informan tentang cara penyebutan pola suku kata asli dan kata
pinjaman dalam bahasa Melayu.
6.3 Menganalisis Data
Pengkaji akan menjelaskan cara data dianalisis, contohnya: Data akan dianalisis
dengan mempersembahkan perkataan-perkataan dalam jadual. Kekerapan dan min
digunakan untuk menganalisis data.
7.0 DAPATAN KAJIAN
Dalam bahagian ini diperlihatkan dapatan kajian cara penyukuan kata bagi perkataan
asli bahasa Melayu, membandingkan cara penyukuan kata bagi perkataan asli dan
pinjaman dalam bahasa Melayu, mengesan dan memperlihatkan kewujudan artikulasi
sertaan dalam penyebutan perkataan bahasa Melayu mengikut pola suku katanya dan
mengesan dan menunjukkan kewujudan kelainan bunyi bagi sesuatu konsonan
berdasarkan kehadirannya dalam sesuatu pola suku kata.
7.1 Cara penyukuan kata bagi perkataan asli Bahasa Melayu
Menurut Nik Safiah Karim dan Norliza Jamaluddin dalam buku Bahasa Melayu
STPM Penggal 1 (2013), jumlah kata tunggal dengan satu suku kata dalam
Bahasa Melayu agak terhad. Ada antaranya merupakan pinjaman daripada Bahasa
asing, terutamanya Bahasa Arab dan Bahasa Inggeris. Ada juga perkataan yang

merupakan kependekan bagi perkataan dua suku kata atau lebih, misalnya ku
untuk aku dan tu untuk itu, tetapi perkataan sedemikian tidak dianggap perkataan
satu suku saka. Di bawah diperturunkan contoh-contoh perkataan mengikut
jumlah suku kata dan disenaraikan mengikut binaan strukturnya.
Satu Suku Kata
1 KV

2 VK

3 KVK

4 KKVK

Ru

Am

Cat

Stor

Yu

Sen

Brek

Ya

Roh

Draf
Krim

Am
5 KVKK

6 KKKV

Tin
7 KKKVK

Golf

Skru

Skrip

Port

Spring

Volt

Dua Suku Kata

1 V-KV

2 V-VK

3 V-KVK

4 VK-KV

Aku

Aib

Adik

Abdi

Ela

Aur

Emas

Inti

Ubi

Air

Izin

Asli

Itu
5 VK-KVK

Ais
6 KV-V

Ulas
7 KV-VK

Erti
8 KV-KV

Ambil

Ria

Jauh

Pasu

Umpan

Doa

Giat

Guru

Embun

Sua

Kuih

Leka

Indah

Bau

Tuah

Bisu

9 KV-KVK

10 KVK-KV

11 KVK-KVK

Kapal

Lampu

Bintang

Hiris

Binti

Jemput

Mulut

Senda

Sunting

Telur

Tunggu

Bengkung

Tiga Suku Kata

1 KV-V-KV

2 KV-V-KVK

3 V-KV-V

Cuaca

Biawak

Usia

Siapa

Siasat

Area

Biola

Piutang

Idea

Buaya
4 KV-KV-V

Kaedah
5 KVK-KV-V

Anoa
6 KV-KV-VK

Semua

Tempua

Seluar

Barua

Mentua

Maruah

Deria

Beruang

Boria
7 KVK-KV-VK

8 V-KV-KV

Sekian
9 V-KV-KVK

Berlian

Utara

Ijazah

Lengkuas

Asasi

Alamat

Manfaat

Ulama

Akibat

10 VK-KV-KV

Ilahi
11 KV-KV-KV

Isyarat
12 KVK-KV-KV

Indera

Keliru

Kemboja

Asrama

Rebana

Soldadu

Istana

Sutera

Misteri

Almari
13 VK-KV-VK

Budaya
14 V-KV-VK

Penjuru
15 KV-KV-KVK

Ilmiah

Akaun

Belalang

Ikhtiar

Elaun

Selaput

Ideal

Riwayat

Amaun

Belukar

16 KVK-KV-KVK

17 KV-KVK-KV

18 KVK-KVK-KV

Tempurung

Belanja

Sempurna

Matlamat

Terumbu

Sembilan

Royalti

Cengkerik
19 KV-KVK-KVK

Kerengga

Selumbar
Kumandang
Kelompok

Empat Suku Kata dan Lebih

1 KV-KV-VKKV

2 KV-KVK-KV-KV

3 KVK-KV-KV-KV

Keluarga

Sederhana

Laksamana

Biduanda

Sayembara

Bendahari

Keluangsa

Bijaksana

Harmonika

4 KVK-KV-V-KV

Sejahtera
5 KV-KV-KV-KV

Sentiasa

Bidadari

Mandalika
6 KV-KV-KV-KVK
Parajurit
Kapitalis

Sanubari

Hulubalang

Dinihari

kelemumur
7 V-KV-KVK-KV-KV

8 KVK-KV-KV-KVK

9 KV-KV-KV-KV-KV

Universiti

Cenderawasih

Maharajalela

7.2 Membandingkan Cara Penyukuan Kata bagi Perkataan Asli dan Pinjaman dalam
Bahasa .......Melayu
Menurut Nik Safiah Karim dalam buku Teks STPM Penggal 1 Bahasa Melayu, terdapat
empat struktur suku kata yang mendasari kebanyakan kata dasar dalam Bahasa Melayu
iaitu ;

BIL
a)

STRUKTUR SUKU KATA

V

HURAIAN
Satu vokal

CONTOH
a-ku, i-kut,di-a

b)

VK

Vokal diikuti oleh

Un-ta, er-ti, as-li

c)

KV

satu konsonan
Vokal didahului oleh

So-tong, su-ri, per-li

KVK

konsonan
Vokal didahului dan

Pas-ti, tun-da, pa-

d)

diikuti oleh konsonan

dam

Terdapat tujuh pola struktur suku kata dalam Bahsa Melayu yang telah dipinjam iaitu
seperti berikut ;

BIL

STRUKTUR SUKU KATA PINJAMAN

a)

SERTA HURAIAN
KKV
Dua konsonan diikuti oleh vokal

b)

CONTOH

Dra-ma, pro-fe-sor, in-dus-tri

KKVK
Dua konsonan diikuti oleh vokal dan

Trak-tor, e-lek-trik, draf

konsonan

c)

VKK
Konsonan yang diikuti oleh oleh deretan

Eks-port

dua konsonan
d)

KVKK
Konsonan yang diikuti oleh vokal dan

Bank, kon-teks, golf

deretan dua konsonan

e)

KKVKK
Deretan dua konsonan diikuti oleh vokal

f)

dan deretan dua konsonan lagi

KKKV
Deretan tiga konsonan diikuti oleh vokal

g)

Kom-pleks

Stra-tegi, skru

KKKVK
Deretan tiga konsonan diikuti oleh vokal

Struk-tur, spring,skrip

yang diikuti oleh vokal yang diikuti pula

oleh konsonan

Terdapat empat bilangan struktur suku kata yang terdapat di dalam struktur suku kata asli
manakala terdapat tujuh bilangan struktur suku kata pinjaman. Antara struktur suku kata
asli ialah V, VK, KV, KVK manakala struktur suku kata pinjaman ialah KKV, KKVK,
VKK, KVKK, KKVKK, KKKV dan KKKVK.
7.3 Mengesan dan memperlihatkan wujudnya artikulasi sertaan atau tambahan dalam
........penyebutan perkataan bahasa melayu mengikut pola suku katanya
7.3.1 Artikulasi sertaan
Menurut Zainuddin Ahmad di dalam buku teks longman (2012), artikulasi
sertaan ialah bunyi yang ikut muncul apabila bunyi utama dihasilkan. Istilah lain
untuk artikulasi sertaan termasuklah artikulasi tambahan, koartikulasi, atau bunyi
pengiring. Artikulasi sertaan muncul kerana dalam pertuturan bahasa itu, bunyibunyi bahasa itu tidak berdiri sendiri melainkan diujarkan dalam satu himpunan.
Dalam himpunan bunyi tersebut, akan wujud keadaan saling mempengaruhi
antara bunyi itu, sama ada daripada bunyi yang sebelumya atau bunyi yang
mengikutnya. Dalam keadaan tertentu, satu unsure bunyi lain akan muncul dalam
himpunan bunyi utama itu. Bunyi yang terhasil itu dikenali sebagai artikulasi
sertaan.

Dalam bahasa Melayu, terdapat empat jenis artikulasi sertaan, iaitu

nasalisasi, palatalisasi, labialisasi, dan globalisasi.

7.3.2 Nasalisasi

Menurut Zainuddin Ahmad di dalam buku teks longman (2012), istilah

lain untuk nasalisasi ialah penyengauan. Bunyi sengauan sertaan ini muncul
apabila lelangit lembut terbuka dan udara turut keluar melalui rongga hidung
dalam menyebut sesuatu bunyi vocal. Bunyi sengauan sertaan ini diberi lambang
[~] di atas vocal yang diujarkan. Dalam bahasa Melayu, nasalisasi berlaku dalam
empat persekitaran, iaitu

i.

ii.

Vokal yang mengikut bunyi konsonan sengauan, misalnya

Ejaan
Malang

Sebutan
[mla]

nasihat

[nsihat]

nganga

[]

nyanyi

[]

Nyaman

[man]

Vokal rangkap yang mengikut bunyi konsonan sengauan, misalnya

Ejaan
Maung

Sebutan
[m]

Niat

[nt]

Ngiang

[]

Nyiur

[r]
[muk]

Nyamuk
iii.

Vokal yang hadir selepas konsonan separuh vokal, misalnya

iv.

Ejaan
Lewah

Sebutan
[lewh]

Kahwin

[kahwn]

Kayuh

[kayh]

Wayang

[wy]

Wajib

[wjib]

Vokal yang mengikut bunyi konsonan geseran rongga tekak []

yang dalam tulisan jawi dilambangkan oleh huruf ain (), misalnya
Ejaan
Taat

Sebutan
[tat]

Taun

[tan]

Tabiat

[tabit]

Keadaan

[keadan]

Kemaraan

[kemaran]

7.3.3 Palatalisasi
Menurut Zainuddin Ahmad di dalam buku teks longman (2012),
palatalisasi juga dikenali sebagai pelelangitkerasan.

Bunyi sertaan

palatalisasi berlaku dalam dua keadaan yang berikut

i.

Perkataan yang mengandungi vokal rangkap ai,ia, iu atau io,

misalnya
Ejaan
Main

Sebutan
[main]

ii.

Keliar

[keliar]

Siul

[siul]

Trio

[trio]

Sial

[sial]

Perkataan yang mengandungi turutan bunyi konsonan [n] diikuti

oleh konsonan letusan [] atau [],misalnya
Ejaan
Pancangan

Sertaan
[pana]

Kunci

[kuni]

Panjang

[pana]

Hujung

[huun]

7.3.4 Labialisasi
Menurut Zainuddin Ahmad di dalam buku teks longman (2012), istilah
lain untuk labialisasi ialah pembibiran. Bunyi sertaan labialisasi ialah
pembibiran. Bunyi sertaan labialisasi diberi lambang[]. Unsur bunyi
sertaan ini hadir sewaktu membunyikan perkataan yang mengandungi
vokal rangkap au,ua, atau ui, misalnya
Ejaan
Kaut

Sebutan
[kaut]

Seluang

[seluan]

Buih

[buih]

Keluar

[keluar]

Kuat

[kuat]

7.3.5 Glotalisasi
Menurut Zainuddin Ahmad di dalam buku teks longman (2012),
glotalisasi juga dikenali sebagai pengglotalan. Bunyi sertaan glotalisasi
berlaku apabila penyebutan sesuatu perkataan menghasilkan bunyi
konsonan hentian glotis. Contoh perkataan yang mengalami glotalisasi
adalah seperti yang berikut

7.4

Ejaan
Badak

Sebutan
[bada]

Percik

[pri]

Soal

[soal]

Keadaan

[kadaan]

Gemuk

[gmu]

Mengesan dan menunjukkan kewujudan kelainan bunyi/ fon bagi sesuatu

konsonan berdasarkan kehadirannya dalam sesuatu pola suku kata

BIL
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5

KONSONAN
T (DEPAN)
Timur
Tusuk
Tamil
Tepung
Telur
T (TENGAH)
Betul
Katak
Batuk
Betina
Bentuk
T (BELAKANG)
Cepat
Berat
Tempat
Rambut
Kasut
K (DEPAN)
Kebangsaan
Kek
Keluar
Kereta
Kasut
K(TENGAH)
Bankrap
Takut
Bengkel
Belukar
Barbeku
K(BELAKANG)
Bank
Baluk
Buruk
Banyak
Kakak

CARA PENYEBUTAN
[timur]
[tusuk]
[tamil]
[tepung]
[telur]
[Betul]
[Katak]
[Batuk]
[Betina]
[Bentuk]
[Cepat]
[Berat]
[Tempat]
[Rambut]
[Kasut]
K
[KKK ebangsaan]
[KKek]
[KKeluar]
[KKereta]
[KKasut]
[BankKrap]
[Takut]
[BengkKel]
[Belukar]
[BarbekKu]
[Ban]
[Baluk]
[Buruk]
[Banyak]
[Kaka]