E DREJTA E UE

LIGJERATA 4

INSTITUCIONET KRYESORE T
UNIONIT EVROPIANSTRUKTUTA E
UE

HISTORIKU
Procesi i formsimit t UE s nga Kongresi i Hags
(1948) deri Traktati I LISBONES (2009) ka evoluar n
mnyr dinamika;
Fillimisht Lvizja Evropiane n Kongresin e Hags u
propozua q organi prfaqsues institucional t jen;
KUVENDI EVROPIAN institucion prfaqsues
evropian;
KSHILLIN NDRKOMBTAR - Ky kshill sipas ktij
projekti do t prbhen nga 75 prfaqsues t
kshillave kombtare;
KOMITETI EKZEKUTIV prej mbi 50 antarve:

 N vitin 1949 Mishel Debre pr UE n, t

inkorporuar edhe n Traktatin e Parisit u
specifikuan n propozimin katr institucione
themelore:
ARBITRI n cilsi t institucionit vendim
marrs me t drejt veto suspenzive i zgjedhur
me mandat 5 vjear;
SENATI - i prbr nga Ministrat e jashtm t
shteteve Evropiane;
ASAMBLEA E KOMBEVE EVROPIANE q do
t prbhej nga deputetet e zgjedhur n do 1
milion banor; dhe
GJYKATA E UNIONIT n cilsi t organit
kryeson gjyqsor;

VENDIMMARRJA
N njzet vitet e para pas themelimit vendimmarrja
funksiononte n baz t propozimeve t Komisionit,
Kshillave t Parlamentit, Vendimeve t Kshillit t
Ministrave dhe interpretimeve t Gjykat t s
Drejts:
N njzet vitet e fundit pas themelimit, ne veanti
Parlamenti fitoi prgjegjsi dhe kompetenca t reja;
U themelua edhe Gjykata Evropiane e Revizorve;
Banka investuese evropiane;
Komiteti pr harmonizimin e interesave dhe dallimeve
rajonale;

KONKLUZION
a) Struktura institucionale e UE s sht komplekse n
pikpamje t vendim marrjes;
b) Karakterizohet pr qeverisje shum shtresore;
c) Qeverit e shteteve nuk e kan monopolin e qeverisjes por
kompetencat jan t bartura n organizatat supra nacionale;
d) Institucionet supranacionale kan pavarsi t plot n
relacion me qeverit

KOMISIONI EVROPIAN, PARLAMENTI EVROPIAN DHE

GJYKATA EVROPIANE E S DREJTS e kan pavarsin e
vet n relacion me qeverit.
KSHILLI EVROPIAN dhe KSHILLI ruajn influencn e
shteteve t cilat i prfaqsojn;
EDHE VET SHTETET JAN PJES INTEGRALE E STRUKTURAVE
T UE;
Shtetet nuk jan aktor t vetm jan bashkpjesmarrs t
vendimeve n union;

INSTITUCIONET E UNIONIT
EVROPIAN I NDAJM N
NDRQEVERITARE
Kshilli Evropian;
Kshilli (Ministrave)
SUPRANACIONALE
Komisioni Evropian;
Parlamenti Evropian; dhe
Gjykata Evropiane e Drejtsis

 TRAKTATI I MASTRIHTIT karakterizohet pr shkak

se ka br tentativa serioze q BE ta sistemoj
n kuadr t nj KORNIZE INSTITUCIONALE
UNIKE;
Karakteristika themelore e ktij traktati sht:
Avancimi i orientimit pr institucione efikase dhe
demokratike;

SIPAS TRAKATIT T MASTRIHTIT

INSTITUCIONET THEMELORE T UE S
JAN

KSHILLI EVROPIAN;
KSHILLI (I ministrave);
KOMISIONI EVROPIAN;
PARLAMENTI EVROPIAN;
GJYKATA EVROPIANE E S DREJTS;
dhe
GJYKATA E AUDITORVE.

 Nisur nga parimi klasik i ndarjes s pushteteve

brenda UE s nga pikpamja e
Legjislativit;
Ekzekutivit dhe
Gjyqsorit,

Qeverisja n UE karakterizohet nga

trekndshi
Kshilli i Ministrave;
Parlamenti Evropian; dhe
Komisioni Evropian;

KSHILLI EVROPIAN
sht institucion ndrqeveritar;
Prbhet nga ana e shefave t shteteve antare + Kryetari i
Komisionit Evropian;
Historikisht sht paraqitur n vitet e 60 t;
sht institucionalizuar n Samitin e Parisit me 1974;
Pr her t par Traktati i Manstrihtit KE s i jep legjitimitet dhe
i prcakton fushn e veprimit dhe at lidhur me:

fushn e marrdhnieve t jashtme;

antarsimin e ri n UE;
politikn e prbashkt t jashtme dhe t siguris;
strategjin e prbashkt;
iniciativat konstitucionale.
I takojn kompetencat kye t vendim marrjes n udhheqjen e
politikave strategjike n UE
sht organi m i lart politik n UE;

 (1)Kshilli Evropian i jep Unionit impulse t

domosdoshme pr zhvillimin e tij dhe prcakton n
kt kontekst prioritetet dhe objektivat e
prgjithshme politike. Ai nuk ka kompetenca
legjislative.
(2)Kshilli Evropian prbhet nga kryetart e
shteteve dhe t qeverive si dhe nga Kryetari i
Kshillit Evropian dhe Kryetari i Komisionit.
Prfaqsuesi i Lart pr Politikat e Jashtme dhe t
Siguris merr pjes n punimet e tij."

KSHILLI

(KSHILLI I MINISTRAVE)

sht organ ndrqeveritar;

Prfaqson dhe mbron interesat e shteteve antare n UE;
Prbhet nga prfaqsuesit e do vendi antar n nivelin
ministror;
Pjesmarrja e qeverive n kshill sigurohet nprmjet
ministrave t vendit;
Edhe Kshilli sht institucion vendim marres i UE s
Kshilli i ka kto organe
Presidencn prfaqsuesi i do shteti ndrrohet n do
gjasht muaj;
Komiteti i prfaqsuesve t prhershm (COREPER) q
sht i prbr nga zyrtar t lart t shteteve antare dhe
sht kompetent q t prgatis punn e Kshillit;

KSHILLI I MINISTRAVE SHT INSTITUCION

KY GJAT SJELLJES S VENDIMEVE N UE, S
BASHKU ME PARLAMENTIN EVROPIAN.
Si asociacionon edhe emri, n suaza t Kshillit do
vend antar merr pjes me nga nj ministr.
Cili ministr nga secili vend-antar do t merr pjes n
pun varet nga pyetjet q diskutohen n mbledhjen e
ministrave (pr shembull nse diskutohet rreth rrjetave
transportuese, do t marrin pjes ministrat pr
transport, kurse nse diskutohet pr viz dhe azil, do te
marrin pjes ministrat pr drejtsi ose pr pun t
brendshme).
Prmes antarve t Kshillit barten dhe prfaqsohen
interesat nacionale t vendeve antare.
Kompetencat e Kshillit jan n pjesmarrjen gjat
vendosjes s vendimeve,
koordinimi i politikave nacionale t antarve dhe
informim I prbashkt mes antarve.
Kshilli i Ministrave selin e ka n Bruksel.

DETYRAT KYE T KSHILLIT JAN Q:

t krijoj legjislatur evropiane;
t krkoj nga Komisioni Evropian t paraqes propozim pr
sjelljen e legjislaturs s re;
t sjell buxhet- kompetenc q e ndan me Parlamentin;
t propozoj emrime dhe t emroj, pr shembull
kryetarin dhe antart e Komisionit, antart e gjyqit
Evropian t revizorve, antart e kshillit zgjedhor t
banks qendrore Evropiane, si dhe antart e disa
komiteteve t UE-s;
mundson koordinim n lmin e politiks ekonomike dhe
politiks s punsimit;
i jep mandat Komisionit pr negociata dhe arritjen e
marrveshjeve t caktuara me vende q nuk jan antare
t UE-s, si dhe organizata ndrkombtare.

 Kryesia e Kshillit t ministrave ndrrohet do 6

muaj ne baz t rotacionit dhe secili vend-antar
ka mundsin q 6 muaj t jet kryesues.
Kryesia me Kshillin nnkupton role t
rndsishme:
inicim t propozimeve pr punn e Kshillit,
koordinim dhe udhheqje t puns s saj dhe
prfaqsimin e Kshillit n lmi ndrkombtare dhe n
Union.

KOMITETE E
KESHILLIT TE MINISTRAVE
KOMITETI OPERON N DY NIVELE:

Niveli i par:
COREPER II i prfaqsuar nga niveli i ambasadorve t vendit
antar; dhe
COREPER I i prfaqsuar nga zvendsit e prfaqsuesve t
prhershm

Niveli i dyt:

SEKRETARIATI I PRGJITHSHM
Organ shrbim administrativ i kshillit

KOMPETENCAT E KSHILLIT
Koordinimi i politikave t prgjithshme t shteteve
antare;
Aprovimi i iniciativave legjislative t Komisionit Evropian;

KOMISIONI EVROPIAN
sht njri ndr organet t natyrs supra
nacionale s bashku me Gjykatn Evropiane
t Drejtsis;
sht forca politike e federalizmit
integrative evropian;
sht institucioni i vetm politik i UE = s i
cili nuk i prgjigjet shtetit antar nga i cili
vjen Komisioneri
E quajn motori i integrimit evropian
player menager i UE = s

 Komisioni sht, pa nj shembull krahasimi si n

politikn ndrkombtare ashtu edhe n at
kombtare, i pari organ vrtet mbikombtar.
Ai prbhet aktualisht nga 28 antar, t cilt
propozohen nga qeverit e shteteve antare dhe
emrohen me nj mandat pesvjear, pr t cilin
ndrkohnevojitet edhe miratimi i Parlamentit
Evropian.
Komisart nuk duhet t veprojn pr llogari t vendit
t tyre t origjins, por duhet t angazhohen n
pavarsi t plot pr interesin e Komunitetit.
Ata mbshteten nga plot 23.000 npuns

SIPAS TRAKTATIT T MASTRIHTIT

KOMISIONI EVROPIAN:
Siguron zbatimin e Traktatave t UE s;
Harton rekomandime rreth zbatimit t traktateve;
Vendos vet apo n bashkpunim me Kshillin dhe
PE s;
Ka pushtet implementues;
Ka rol qendror n procesin legjislativ, sepse
ndrmerr iniciativat legjislative n UE;
Ka prgjegjsi administrative;
Ka pushtet ekzekutiv, - sidomos n marrdhnie
me jasht; me tregti t jashtme q zhvillon UE
ja me vendet tjera, pjesmarrjen n emr t UE
n organizatat ndrkombtare shtetet jo
antare, etj.

KOMISIONI EVROPIAN:
Nominimi i komisionarve bhet nga shtetet antare;
Aprovimi i nominimeve realizohet nga Parlamenti
Evropian;

STRUKTURA UDHHEQSE E KOMISIONIT EVROPIAN

Kryetari i Komisionit Evropian;
Shefi i kabinetit dhe Kolegjit t Komisionerve t cilt
ndahen n kto nivele;
NIVELI I PAR Komisionert pr fusha t caktuara;
NIVELI I DYT Drejtort Gjeneral
NIVELI I TRET Drejtort e Drejtorive brenda nj Drejtorie
Gjenerale;
NIVELI I KATRT Udhheqsit e divizioneve;

 sektort politik (bujqsia dhe zhvillimi rural,

politika e konkurrencs, politika industriale etj.)
marrdhniet me jasht (zhvillimi, zgjerimi,
tregtia etj.)
shrbimet e prgjithshme (Eurostat, Sekretaria e
Prgjithshme etj.)
shrbimet e brendshme (buxheti, prkthimet etj.)

 Roli i Komisionit sht i ngjashm me rolin q e ka

qeveria n nj shtet.
Komisioni ka t drejt t inicioj sjellje t ligjeve n
UE dhe e mbikqyr implementimin e legjislaturs s
UE-s n shtetet antare.
Komisioni sht barts i implementimit t politikave
t UE-s dhe e udhheq buxhetin e UE - s.
Ai e prfaqson Unionin Evropian n politikn e
jashtme dhe bn negociata gjat vendosjes s
marrveshjeve ndrkombtare.
Komisioni Evropian gjithashtu ka t drejt prfaqsie
edhe n vende t cilat nuk jan antare t UE-s.

PARLAMENTI EVROPIAN
Parlamenti Europian sht e vetmja struktur
prfaqsuese e BE-s e cila zgjidhet me votim t
drejtprdrejt nga qytetart europiane q prej vitit 1979.
Pr her t par sht inauguruar n vitin 1987 me Aktin
Unik Evropian;
Ka kompetenca ekskluzive n lmin e legjislacionit;
Prafrsisht ka rreth 732 antar deputet nga vendet
antare;
Ka grupacione t caktuara politike (p.sh. Reformatort,
Demokristiant, Liberal Demokratt, etj);
Pushteti i PE s bazohet n

Pushtet
Pushtet
Pushtet
Pushtet

legjislativ;
mbikqyrs;
buxhetor;
litigant

PARLAMENTI -

PUSHTETI LEGJISLATIV

Ka kompetenca ekskluzivisht legjislative;

Ka trupin konsultativ e m pak vendim
marres;
I aprovon ose refuzon propozimet e
dokumentacionit q vijn n Kshilli Evropian
dhe Kshilli;
Vendos rreth marrveshjeve ndrkombtare,
demokracin dhe t drejtat e njeriut;

PARLAMENTI -

PUSHTETI MBIKQYRS

Nnkupton monitorimin e aktiviteteve t

institucioneve t tjera t UE s;
Ka t drejtn e hetimit komiteteve pr
shqyrtimin e shtjeve;
Pranon dhe shqyrton ankesat e qytetarve dhe
subjekteve t tjera;
Monitoron shkeljet eventuale t t drejtave t
njeriut n shtetet e treta;
Etj,

 PUSHTETI BUXHETOR
Nuk ka pushtet t plot mbi vendosjen e buxhetit
t UE s;
Ka pushtet n kontrollin buxhetor kontrollin
parlamentar;
Kontrolli buxhetor realizohet nprmjet GJYKATS
S AUDITORVE;
PUSHTETI LIGITANT
Nnkupton t drejtn e UE = s q t intervenoj,
inicioj dhe paraqes raste t caktuara para
Gjykats Evropiane t s Drejts (EJC);

 Parlamentin evropian e prbjn 732

europarlamentar me mandat pesvjear.
Ky sht UE institucion i vetm antart e t
cilit jan direkt t zgjedhur nga qytetart e
UE-s- q kan t drejt vote.
Secila antare e UE-s zgjedh numr t
ndryshm t deputetve q m hert sht i
caktuar proporcionalisht me popullatn e
secilit shtet.
Kshtu pr shembull Gjermania zgjedh 99
deputet, kurse Malta 5.

 Deputett n parlamentin Evropian nuk mblidhen

sipas prkatsis nacionale, por n grupe politike,
varsisht nga prkatsia partiake.
N kt mnyr Euro-parlamentart nprmes
parlamentit Evropian i prfaqsojn interesat e t
gjith qytetarve n Union, jo vetm t shtetit n t
cilin jan zgjedhur.
Pr kt Qytetart e UE - s mund t zgjidhen dhe
mund t jen t zgjedhur pr deputet n
parlamentin Evropian n ciln do qoft antare t
Unionit, pa marr parasysh shtetsin e tyre.

PARLAMENTI KA ROL N KTO AKTIVITETE

TRADICIONALE PARLAMENTARE:
Krijimin e legjislaturs evropiane rolin e ndan me
Kshillin e ministrave;
Zgjedhje dhe formim t pushtetit ekzekutiv - ky rol
veanrisht vrehet gjat vrtetimit t Kryetarit t
Komisionit Evropian dhe m von n t gjith antart e
Komisionit dhe zgjedhja e Ombudsmanit ;
Kontrolli demokratik i aktiviteteve t institucioneve dhe
trupave tjer t UE-s - kjo kompetenc i mundson Parl.
Evr. t parashtron pyetje deri te komisioni Evropian dhe
t gjitha institucionet tjera t UE, si dhe obligim i
institucioneve dhe vendeve antare Evropiane t
informojn Parlamentin pr aktivitetet e tyre, t drejt t
pranoj parashtesa t parashtruara nga qytetart e UE-s
dhe t tjera.
Kompetenc buxhetore s bashku me Kshillin e
ministrave, merr pjes n procedurn pr votim dhe
vrtetim t buxhetit t UE-s.

 Puna e parlamentit Evropian

zhvillohet n tre qytete:
n Strasburg mbahen seancat plenare,
n Bruksel punojn komisionet parlamentare
dhe grupet politike,
kurse n Luksemburg gjendet Sekretariati i tij.
N punn e tij Parlamenti i prdor t gjitha
gjuht zyrtare t Unionit.

GJYKATA EVROPIANE E DREJTSIS (EJC)

sht institucion i veant i UE s;
Vendimet e Gjykats jan t natyrs obligative pr
vendet antare;
Kjo gjykat ka kompetenca t vendos pr:
Rastet gjyqsore n mes t
Institucioneve t UE s dhe shteteve antare t UE s;
Individve nga vendet antare n UE dhe pundhnsve t
tyre;

Kompatibilitetin e akteve juridike t UE s me

traktatet themelore t UE s;
Funksioni gjyqsor n cilsi t gjykats supreme;
Funksionin e gjykats kushtetuese;

 E prbjn 28 gjykats, nga nj prej secilit vend

antar, te zgjedhur n pajtueshmri t gjith
antarve, me mandat 6 vjear.
Ky gjyq sht kompetent vetm pr pyetje q
prfshin legjislaturn evropiane.
Kshtu, ai vepron n rastet n vijim:
e shpjegon t drejtn evropiane (i shpjegon prgjegjsit dhe
t drejtat e institucioneve evropiane, t shteteve antare, t
personave fizik dhe juridik n pajtim me at drejtsi)
vendos nse shtetet antare i prmbushin detyrat n pajtim
me drejtsin e Unionit;
i asgjson aktet juridike t cilat nuk jan n pajtim me t
drejtn evropiane;

INSTITUCIONET TJERA T UNIONIT

EVROPIAN
KOMITETI EKONOMIK SOCIAL
sht organ i cili e ndihmon dhe e kshillon Kshillin
dhe Komisionin Evropian nga fushat e ekonomis
dhe sociale;
Prbhet nga prfaqsuesit e prodhuesve,
sindikalistve, bujqve, puntorve, profesionistve,
etj,.
KOMITETI I RAJONEVE
Prfaqson trupat lokale dhe rajonale t UE s me
qllim t shmangies s centralizimit t UE s;
Kontribuon pr faktorizimin e rajoneve n relacion
me UE - n;

 AGJENCIT E UE s
Jan trupa sekondar q e ndihmojn UE n
Nuk e kan bazn e formimit t tyre n traktate t UE s;

GJYKATA E AUDITORVE
Nuk konsiderohet si institucion gjyqsor;
Konsiderohet institucion m shum kontrollues financiar;
Ka autorizime q t bj kontrollimin e buxhetit dhe financave t
UE s;

BANKA QENDRORE EVROPIANE

sht institucion i pavarur financiar dhe monetar i UE s;
Prcakton politikat monetare pr UE n;
sht n trsi institucion i pavarur nga shtetet antare;
BANKA QENDRORE E INVESTIMEVE
- Udhheq politikn e investimeve n UE.

SHKURTIMISHT PER ROLI I INSTITUCIONEVE

Parlamenti Evropian: zri i popullit

Kshilli Evropian: vendosja e strategjis
Kshilli:
zri i Shteteve Antare
Komisioni Evropian: promovimi i interesave t prbashkta
Parlamentet nacionale: zbatimi i subsidiaritetit
Gjykata e Drejtsis: respektimi i ligjit t BE-s
Banka Qendrore Evropiane: sigurimi i stabilitetit t mimeve
Gjykata e Auditorve: ndihma pr t prmirsuar
menaxhimin financiar t BE-s
Komiteti Evropian Ekonomik dhe Social: zri i shoqris civile
Komiteti i Rajoneve: zri i pushtetit lokal
Avokati i Popullit Evropian: shqyrtimi i ankesave tuaja
Mbikqyrsi Evropian pr Mbrojtjen e t Dhnave: mbrojtja e
privatsis suaj
Banka Evropiane e Investimeve: investim n t ardhmen