METODA POLOVLJENJA

METODA REGULA FALSI

f(x)

f(x)
f(xc)
xc

xa
f(xa)

xc

x a xb
2

f(xb)
xb

xa

f(xc)
xc

f(xa)

xc x a

f(xb)
xb

xb x a
f ( xa )
f ( xb ) f ( x a )

ili

x c xb

xb x a
f ( xb )
f ( xb ) f ( x a )

NJUTNOVA METODA

f(x)

f (x )
xn1 xn ' n
f xn

METODA SJEICE

n 0, 1, 2,..

x2 x1

x0

MODIFIKOVANA NJUTNOVA
METODA

xn 1 xn

f ( xn )
f ' x0

xn xn1 f ( x )
n
f xn f xn 1

f(x0)

f(x)

f(x)

xn 1 xn

f(x0)

x3 x2 x1 x0
METODA PROSTE ITERACIJE

n 0,1, 2,..
Potrebno je jednainu f(x) = 0
zamijenitiekvivalentnom jednainom

f(x0)
x3 x2 x1 x0

x g (x)

Generisati rekurzivnu formu

xn1 g ( xn )

(n 0, 1, 2,...)

METODA FAKTORIZACIJE (LU DEKOMPOZICIJA)

Neka za matricu koeficijenta A sistema od n linearnih algebraskih jednaina

Ax b

vrijedi

A LU , gdje su L i U donja i gornja trougaona matrica:

1 u12 ... u1n

l11 0 ... 0
0 1 ... u
l

l
...
0
2n
21
22

0 0 ... 1
ln1 ln 2 ... lnn

Sistema jednaina Ax b moe se uvoenjem smjene A LU ,


(1)
LUx b
Ly b

Ux y
(2)
y

rjeiti raunanjem vektor kolone y koji se jednostavno odreuje iz (1)

supsitucijom unaprijed, nakon ega se rauna vektor rjeenja x iz (2)

supstitucijom unazad.

SISTEMI JEDNAINA

k 1

xi

JAKOBIJEVA METODA

GAUS-ZAJDELOVA METODA

Rekurzivna formula:

Rekurzivna formula:

aii

i 1
n

k
bi aij x j aij x jk

j 1
j i 1

k 1

xi

METODA RELAKSACIJE

aii

i 1
n

k 1
bi aij x j aij x jk

j 1
j i 1

NJUTNOVA METODA

k 1 k
k k
k 1 k
x x x x x x
1 x k x k 1

f1( k ) f1( k ) f1( k )

f1( k ) f1( k ) f1( k )
...
...

k 1

x
xn x1k f1k
x
2
n 1
1
2
1

(k )
k 1 ( k )
k k
(
k
)
(
k
)
(
k
)
(
k
)
METODA PROSTE ITERACIJE
f n
f n xn f n
f n
f n xn f n
f n
...
...
x
Potrebno je sistem jednaina zamijeniti ekvivalentnim x1
x2
xn
xn
1 x2
sistemom

x1 g1 ( x1 , x2 ,..., xn ),
x2 g 2 ( x1 , x2 ,..., xn ),

ili x g (x ).

(k )

W x ,y

(k )

(k ) (k )
( k 1)
(k )
(k ) (k )
x
W x , y x f x , y

.............
MODIFIKOVANA NJUTNOVA METODA

xn g n ( x1 , xn ,..., xn ),

Generisati rekurzivnu formu

x ( k 1) g ( x ( k ) ),

(k 0,1,...).

W x (0) , y (0) x ( k 1) W x (0) , y (0) x ( k ) f x ( k ) , y ( k )

LAGRANOV INTERPOLACIONI POLINOM

Pn x L0 ( x) y0 L1 ( x) y1 ... Ln ( x) yn ,
Gdje su Lk(x) Lagranovi polinomi definisani izrazima

Lk x

n
( x x0 )...( x xk 1 )( x xk 1 )...( x xn )
( x xi )

, (k 0,1,..., n)
( xk x0 )...( xk xk 1 )( xk xk 1 )...( xk xn ) i 0 ( xk xi )
ik

PRIMJER APROKSIMACIJE FUNKCIJE LINEARNOM APROKSIMACIONOM

FUNKCIJOM METODOM NAJMANJIH KVADRATA

y a0 a1 x

e y a
i 0

2
i

i 0

a1 xi ,
2

gdje je n 1 broj vornih taaka.

n
S
2 yi a0 a1 xi 1 0,
a0 i 0
n
S
2 yi a0 a1 xi xi 0.
a1 i 0

n
n
n 1a0 xi a1 yi ,
i 0
i 0
n
n
n 2
xi a0 xi a1 xi yi .
i 0
i 0
i 0

n 2 n
n n
xi yi xi xi yi
i 0 i 0
a0 i 0 i 0
2
n 2 n

n 1 xi xi
i 0 i 0

n
n n
n 1 xi yi xi yi
i 0
i 0 i 0
, a1
2
n 2 n

n 1 xi xi
i 0 i 0

FORMULE ZA NUMERIKO DIFERENCIRANJA UNAPRIJED

FORMULE ZA NUMERIKO DIFERENCIRANJA UNAZAD

FORMULE ZA NUMERIKO CENTRALNO DIFERENCIRANJE

RIARDSONOVA EKSTRAPOLACIJA - PRIMJENA NA

NUMERIKO DIFERENCIRANJE

sin 1.4 sin 0.6

2 0.4
sin 1.2 sin 0.8
sin' 1
2 0.2
sin' 1

sin' 1

Korak
h=0.4
h/2
h/4

h
4 D ( 0) D ( 0) h
h
2
D (1)
3
2
h
h
4 D (0) D (0)
h
4
2
D (1)
3
4

h
h
16 D (1) D (1)
h
4
2
D ( 2)
15
4

sin 1.1 sin 0.9

2 0.1
h
h
64 D ( 2 ) D ( 2 )
h
8
4,
D ( 3)
63
8

NUMERIKO DIFERENCIRANJE FUNKCIJE DVIJE I VIE

PROMJENLJIVIH
Neka je u funkcija dvije nezavisno promjenljive varijable, u = u(x,y), poznata u
mrei vornih taaka, to jest, ui,j = u(xi,yj).
Defincija parcijalnog izvoda:

Newton-Cotesove formule zatvorenog tipa

(zatvorenog znai da formula koristi vrijednosti funkcije na
krajevima intervala integracije)

I f ( x)dx
a

i 0

i 0

I Ak f ( xk ) (b a) Ak' f ( xk )
n 1;
n 2;

I (b a )

2
1

I (b a )

6
n 3;

I (b a )

8
n 4;

I (b a )

1
90

n=5;

I (b a )
I (b a )

fo 4 f1 f2 ,

fo 3 f1 3 f2 f3 ,

7 fo 32 f1 12 f2 32 f3 7 f4 ,

1
288

n=6;

fo f1 ,

19 fo 75 f1 50 f2 50 f3 75 f4 19 f5 ,

840
1

41 fo 216 f1 27 f2 272 f3 27 f4 216 f5 41 f6 .

a=x0

x1

b=x2

12

Newton-Cotesove formule otvorenog

tipa

13

Trapezno pravilo (Kompozitna

trapezna formula)

Osnovna
ideja:
Zamijeniti
komplikovanu
podintegralnu funkciju ili poznatu funkciju u nizu
vornih taaka nizom polinoma prvog reda.
n 1

I h

f x0 2 f x j f xn
j 1

Srednja visina

n 1

f x0 2 f x j f xn

I b a

2n

irina
j 1

Trapezno pravilo

Srednja visina

14

Simpsonovo 1/3 pravilo

Simpsonovo pravilo dobije se tako da se

interval integracije podijeli na vie
jednakih podintervala i na svakom
podintervalu primijeni Simpsonova
formula.

h = (b-a)/2n ; n = broj podintervala.

b a f x0 4 f x1 f x2 b a f x2 4 f x3 f x4

n
6
n
6
b a f x2 n2 4 f x2 n1 f x2n

n
6
n 1
n 1

b a
f x0 4 f x2 j 1 2 f x2 j f x2 n

6n
j 0
j 1

15

Rombergova tabela
O(h 2 )

O(h 4 )

O(h 6 )

I n( 0 )

2n

I 2( 0n)

I 2(1n)

4n

I 4( 0n)

I 4(1n)

I 4( 2n)

8n

I 8(n0 )

I 8(1n)

16n

I16( 0n)

I16(1)n

I 8(n2 )
I16( 2n)

(1)
2n

I 4(1n)

4 I 2( 0n) I n( 0 )

3
4 I 4( 0n) I 2( 0n)

I 2( mk n)

( 2)
4n

I 8(n2 )

16 I 4(1n) I 2(1n)

15
16 I 8(1n) I 4(1n)

15

4 m I 2( mk n1) I 2( mk 1n1)
4 1

pri emu je I

( m)
2k n

O(h8 )

I 8(n3)
I16(3n)
64 I 8(n2 ) I 4( 2n)
I
63
64 I16( 2n) I 8(n2 )
( 3)
I16n
63
( 3)
8n

I16( 4n)
I

( 4)
16n

256 I16( 3n) I 8(n3)

255

; (m 1, 2, ; k m 1, m 2,...)

f x dx O h 2 m 2
b

O(h10 )

16

Gausove kvadraturne formule

1

f (t )dt Ai f (ti ) A1 f (t1 ) A2 f (t2 ) An f (tn )

i 1

A1
A2

t1
t2

A1
A2
A3

t1
t2
t3

A1
A2
A3
A4
A1
A2
A3
A4
A5

t1
t2
t3
t4
t1
t2
t3
t4
t5

A1
A2
A3
A4
A5
A6

t1
t2
t3
t4
t5
t6

17

Gausove kvadraturne formule

Da bi primijenili Gausove kvadraturne formule potrebno je
transformisati integral na domenu [a,b] na domen [-1,1].

ba ba

t
1
ba
ba 1
2
2
f ( x)dx
f (t )
dt
f (t )dt

1
ba
2
2
dx
dt
2
x

18

Ojlerov metod : eksplicitni nasuprot

implicitnog metoda
Eksplicitni Ojlerov metod:
dy
f y, t
dt

yi 1 yi f ti , yi t

Implicitni Ojlerov metod:

dy
f y, t
dt

yi 1 yi f ti 1 , yi 1 t

19

Poboljanje Ojerovog metoda: Heunova metoda

Heunov metod: prediktor-korektor pristup
(1) Prediktor: Koristi gradijent na poetku intervala da bi
predvidjeli gradijent na kraju intervala.

yi01 yi f xi , yi h
(2) Korektor: Koristi srednju vrijednost gradijenta da bi
procijenili y na kraju intervala.

f xi , yi f xi 1 , yi01
yi 1 yi
h
2

(a) Prediktor

Mogue je korektor jednainu iterativno

poboljati:
j
i 1

(b) Korektor

f xi , yi f xi 1 , yij11
yi
h, ( j 1,2...)
2

j predstavlja j-tu iteraciju.

Kriterij za zaustavljanje: |a| = |(yi+1j yi+1j-1)/yi+1j| x
100%

20

Runge-Kutta metoda 2.
reda 1. modifikacija
Ojlerove metode

yi 1 yi k 2

Runge-Kutta metoda 2. reda

2. modifikacija Ojlerove
metode

1
k1 k2
2
k1 hf xi ,yi

yi 1 yi

k1 hf xi , yi

k 2 hf xi h / 2, yi k1 / 2

k 2 hf xi h,yi k1

Runge-Kutta metod 4. reda

1
k1 2k2 2k3 k4
6
k1 hf xi , yi
yn 1 yn

h
k

k 2 hf xi , yi 1
2
2

h
k

k3 hf xi , yi 2
2
2

k 4 hf xi h, yi k3

21

22

Primjena Ojlerove (eksplicitne) metode

na sistem diferencijalnih jednaina
dy1
f1 (t , y1 , y2 ,..., yn )
dt
dy2
f 2 (t , y1 , y2 ,..., yn )
dt
....
dyn
f n (t , y1 , y2 ,..., yn )
dt

y1,i 1 y1,i hf1 (ti , y1,i , y2,i ,..., yn ,i ),

y2,i 1 y2,i hf 2 (ti , y1,i , y2,i ,..., yn ,i ),
....
yn ,i 1 yn ,i hf n (ti , y1,i , y2,i ,..., yn ,i ).

Ojlerova (eksplicitna) metoda za sluaj jedne diferencijalne jednaine prvog reda

dy
f y, t
dt

yi 1 yi f ti , y23i h

Primjena Runge-Kutta metode 4. reda na

sistem diferencijalnih jednaina prvog reda
Primjer primjene na sistem od dvije obine diferencijalne jednaine prvog reda.
1
k1 2k2 2k3 k4
6
k1 hf xi , yi
yn 1 yn

dy1
f1 (t , y1 , y2 ),
dt

dy2
f 2 (t , y1 , y2 )
dt

h
k

k 2 hf xi , yi 1
2
2

h
k

k3 hf xi , yi 2
2
2

k 4 hf xi h, yi k3

1
y1,i 1 y1,i (k11 2k 21 2k31 k 41)
6
k11 hf1 (ti , y1,i , y2,i ),

1
y2,i 1 y2,i (k12 2k 22 2k32 k 42 )
6
k12 hf 2 (ti , y1,i , y2,i ),

h
k
k
k 21 hf1 (ti , y1,i 11 , y2,i 12 ),
2
2
2
h
k 21
k 22
k31 hf1 (ti , y1,i
, y 2 ,i
),
2
2
2
k 41 hf1 (ti h, y1,i k31, y2,i k32 ).

h
k
k
k 22 hf 2 (ti , y1,i 11 , y2,i 12 ),
2
2
2
h
k 21
k 22
k32 hf 2 (ti , y1,i
, y 2 ,i
),
2
2
2
k 42 hf 2 (ti h, y1,i k31, y2,i k32 ).
24