Univeriztet Donja Gorica

Fakultet Umjetnosti

Umjetnost fotografije
Seminarski rad

Portret drutva

Uenica: Barbara Dela

Prof. dr Maja uri

Podgorica, 31.10.2014. god.

Sadraj
Uvod................................................................................................................................................3
Portreti za objavljivanje...................................................................................................................3
Romantini portreti..........................................................................................................................4
Portreti umjetnika............................................................................................................................5
Portret drutva..................................................................................................................................7
Zakljuak.........................................................................................................................................8
Literatura..........................................................................................................................................9

Uvod
Pratei formu standardnih portreta XIX vijeka, poetkom XX portreti dobijaju slobodniji pristup,
koji se primjeuje u radu umjetnika fotografa, kao i u radovima profesionalnih fotografa.
Pokuali su portretu da daju jedinstvenost, lini identitet, sluei se razliitim uglovima
fotografisanja i orginalnou poza. Uniformisanost "fotografije vizit-karte" zamjenjena je
portretima manjih drutva- umjetnika, pisaca, poznatih, modelnih radnika. Portreti su se trudili
da zadovolje svoju potranju u medijima, i vremenom postali novinarski klie. Danas bi bile
nezamislive novine bez njih. Vremenom portret je postao glavni posao dagerotipskog procesa.
Osim to fotografija ima sentimentalnu vrijednost, uva se kao uspomena, posjedovanje
odreenog trenutka, ona svojim napretkom sve vie izaava svoju autonomnost u umjetnosti.
Otkrivanjem prenosive kamere, dolazi do ekspanzije fotografije, i susreemo je kao estu
amatersku djelatnost. U sredini dvadesetog vijeka veina portreta je slikana od strane prijatelja ili
drugog neprofesionalonog lica. Profesionalni fotografi da bi se izborili za svoj status, trude se da
izraze orginalnost, variraju sa osvjetljenjem, na razliite naine promiljaju o fotografiji,
pokuavajui da izraz kako svoj identitet tako i karakter fotografisane osobe.

Portreti za objavljivanje
Iz brojnih lanaka i manifestacija moemo vidjeti da je dolo do pobune protiv piktorijalista,
poslije 1920. godine. Ovdje zapoinje razvoj moderne fotografije. Promjena koja je uticala na
praksu profesionalnih fotografa, je otkrie do kojeg je dolo nakon Drugog svijetskog rata, to je
praktini foto-mehaniki proces koji je omoguio ilustraciju, knjiga, asopisa. Iz kojih razloga se
javlja jo vea potranja za fotografijom. Pojavljuju se magazini koji su specijalizovani za
objavljivanje fotografije, najpoznatiji meu njima su Vogue, Vanity Fair i Harper's Bazaar. U
meuvremenu fotoreportaa se pribliila stilu portreta politikih osoba. Ovo objanjava veoma
razliite aspekte koji su ilustrovani u radu Erich Salomon (1886-1944) u Alfred Cheney Johnston
(1893-1971).
3

Erich Salomon prvo je studirao pravo a kasnije je dola fotografija. Radio je za izdavaku kuu
Ullstein u Berlinu i za vei broj magazina. Koristio je prednost njegovih drutvenih veza u uredu,
da pristupi poznatim linostima, naroito politiarima. Najvee interesovanje privlailo mu je
posmatranje fizionomije tijela u trenutku kada osobe nisu svijesne posmatranja. Da bi
neprimjetno fotografisao, koristio je male veliine kamere bez blica. Godine 1931. objavljuje
knjigu Poznati savremenici fotografisani nesvjesno. Neki od ovih portreta su smjeni, neki
okrutni, ali su najee prihvaeni od strane fotografisanog subjekta. anr ovakvog
fotografisanja nije u potpunosti nov, i razvoj tehnike je omoguio ovakav poduhvat. Meutim ne
moemo sa sigurnou tvrditi da osobe koje su fotografisane nisu bile svijesne fotografa. Ciljevi
poznatog parikog studija Horcourt, koje se specijalizovan u svijet zabave, bili su suprotni i
slagali su se sa tezom Ronalda Barta koja referie na smrt autora.
Alfred Cheney Johnston, poznat po svojim glamuroznim fotografijama za filmove, magazine,
itd. Kao Erich Salomon, rad Johnstona prikazuje ta su ekstremni primjeri anrova, objanjeni
njihovom karijerom kao oficijalnog fotografa do promjenjive grupe Ziegfelf Follies.
Interesantan primjer kontrasta se moe vidjeti izmeu radova Alfreda Eisenstaedt (1898-1995) i
Horst P. Horst (1906-?), dva fotograda rodom Njemci, koji su emigrirali u SAD poto je Hitler
doao na vlast. Prvi je poznat posebno po svojim reportaama (radio za Life), drugi bivi
saradnik Vogue, i drutveni portretist. Prvi fotografisao Merlene Dietrich u gradskoj odjei,
sjedei za sto u restoranu, smijui se svom sagovorniku, drugi je dao njoj ekspresiju koja
distancu i misteriju, ojaana kotrastima meusobno vjetih osvjetljenja.

Romantini portreti
Hrost je jedno vrijeme radio sa Hoyningen Huene (1900-1968), Rusom koji je bio glavni
fotograf za Vogue prije emigracije u SAD, gdje je radio za Harpers Bazaar. Godine 1946.
preselio se u Hoolywood i bio posveen svojim portretima filmskih zvijezda. Jednostavni i
direktni stil njegovih portreta zvijezda- Ava Gardner ili Greta Garbo- vide se frontalno, izbliza,
bez predmeta ili dekora, kao da nita ne moe se nai izmeu posmatraa i fotografisane linosti.

Cecil Beaton (1904-1980) takoe fotograf za Vogue, poslije studiranja umjetnosti i arhitekture.
Kao slikar i unutranji dekorator, pokuao je da tumai linost njegovih modela kroz njihov
ambijent. Portreti Picassa iz 1933. u njegovom stanu su bili odlini. Meutim u nekim
sluajevima ambijent je bio previe oigledan, to je karakter osobe stavljalo u drugi plan.
Moemo uporediti njegov portret Churchill-a koji sjedi za ministarskim stolom i njegov portret
fotografisan od strane Yousuf-a Krash, koji ga je natjerao na fotografisanje bez tompusa, sa
vidinim negodovanjem i emocijama na Churchillovom licu.
Dvije linosti, koje su dominirale u umjetnosti profesionalnih portreta u meuratovnim
godinama, Njemac Hugo Erfurth (1874-1940) i Amerikanac iz Luksemburga Edward Steichen
(1879-1973). Oboje su poeli svoju karijeru u period piktorijalizma i dok je to imalo uticaja na
Edwarda, Steichen je prihvatio svim srcem.

Portreti umjetnika

Suprotno od Steichena, Erfurth vlasnik studija u Dresdenu, potpuno je posveen tradicionalnim

portretima, i nikad se nije okuao u drugom anru ili radio za magazine. Izgradio je reputaciju u
svojoj zemlji, bio predsjednik drutva fotografa vie od 20 godina. Klijenti su mu bili najee
politiari i umjetnici. Njegov stil nije podvrgnut velikim promjenama, itav njegov ivot ostao
vjeran otiscima napravljenim sa masnim bojama, tehnika omiljena piktorijalistima. esto je u
svojim portretima linosti karakterisao rekvizitima, kao to je portret Paula Klee sa slikarskom
etkicom, koncentrie soivo samo na licu, traei kako kae oznaeni kao sudbina ili demon
kreativnosti.
Pronali su nain da portret umjetnika ili pisca, baziraju na empatiji izmeu subjekta i fotografa.
Edward Stiechen, kome su poznati portreti Rodina i Alvin Langdon Coburn. Coburn je uslikao
mnogo portreta George Bernard Shaw, sa kojim je imao blisko prijateljstvo- 1912. Shaw je
napisao Stiechen i Coburn su dva najvea fotografa na svijetu- on je takoe slikao
Maeterlinck, Mark Twain, Rodin, Matisse, Gertude Stein, itd.

Coburnovi portreti su znaajni po kvalitetu, najee fotografie samo lice ili i gorni dio figure.
Kada je fotografisao Matisse i Brangwyn, uslikao ih je sa etkicom u ruci, tehnika koja je dug
period bila koriena. Meutim u portretu Ezre Pound, pronalazaa Vorticizma, koristio je ureaj
sa tri postavljena negative (1916) ili kameru koju je sam dizajnirao.
Andre Kertesz (1894-1985) kada fotografije umjetnike, njegove prijatelje, preferira da ih pokae
sa prividnom jednostavnou, u njihovom dnevnom kontekstu, bilo da je Chagall imao ruak u
dvoritu sa svojom porodicom, Colette kod kue, Vlaminck na pauzi sa cigaretom u ruci ii
Eisenstein sjedei na podu pored ilima sa geometrijskim dezenom (1929).
Man Ray (1890-1976) je bio jedan od osnivaa Dadaizma u SAD, prije nego se preselio u Pariz
gdje se pridruio nadrealizmu. Ako bi on povremeno koristio stvari koje podsjeaju na rekvizite,
on je takoe mogao da ogranii sebe samo na lice, kao u njegovim poznatim portretimavjerovatno najbolje koje imamo- arhitekte Le Corbusier sa njegovom turom pia-aa, I
ekspresijom svetenika. Ponekad, u sluaju njegovih aktova, koristi tehniku solarizacije. Kojom
odvaja lice od pozadine, dajui nerealno, nadrealnog kvaliteta, kao to je sluaj portreta Maxa
Ernsta. Meu Meg Rayovim portretima, najpoznatiji je onaj koji pokazuje sebe u profilu pored
kamere, danas poznat kao selfie.
Visoki ili niski uglovi slikanja, neoikvano ramnjenje, izbliza, lice maknuto sa ivice slike, nasilni
kotrasti svijeta, su postali zajednika struja kao portret Salvador Dallija, od strane Philippe
Halsman (1906-1979), Audrey Hepburn od strane Angus McBean (1904-), Belmondo od strane
Chargesheimer (Carl Hargesheimer 1927-1971) ili Henri Barbusse od Lotte Jacobi (1896-1990).
Pravi majstor dramatinog svijetla, gurajui tehniku do ekstremnih granica, je bez sumlje Helmar
Lerski (1871-1956). Bio je glumac i kamerman. On smatra da samo kao reditelj moe napraviti
glumca da ue u ulogu druge osobe, tako fotograf (kamerman) moze kontroliui svijetla metnuti
bilo koji karakter koji im se svia na bilo koje lice.

Portret drutva
Lerki objavljuje Kopfe des Alltags (Svakodnevna lica), serija anonimnih lica ilustruje radnu
klasu figura, sa kojom izraava svoje politike simpatije. Nije prvi put da se ideoloke take
gledita naglaavaju u svome radu. U Njemakoj, anonimne slike etniki ili socijanog tipa
postaju popularniji od kolekcije portreta poznatih linosti, sa naslovima kao to su August
Sanders Antiliz der Zeit (Slika vremena 1929,, Erich Retzlaffs Antlilz des Alters (Lice godine
1930), i Erna Lendvai-Dirksens (1883-1962) Das Deutsche Volksgesicht (Lice njemakog
naroda 1932) I Unsere deutschen Kinder (Naa Njemaka djeca 1932). Erna Lendvai-Dirksen
fotografie subjekte izbliza, ispod svijetlo koje pravi obrise lica, do August Sander ih fotografie
u radnoj odjei i u okruenju koje ih drutveno karakterie. I Irving Penn, modni fotograf, oivio
tradiciju 1950-ih sa svojim portretima vodoinstalatera i odaara.
Najuticajnije slike su rezultati-fotografije koje je istraivanje naruilo u SAD od strane Farm
Security Administration (FSA), da dokumentuje regije koje su najvie propatile zbog siromatva
iz godina Depresije, malo prije Drugog Svijetskog rata, ili fotografije iz reportae rada CartierBresson.
Veliki majstori amerike fotografije Paul Strand (1890-1976), Walker Evans (1903-1975), Ben
Shahn (1898-1969), vie poznat kao slikar, Jack Delano (1914-) i Dorothea Lange (1895-1965),
pozicija njihovog subjekta pred kamerama, da njihove fotografije su pravi portreti, ak iako
imena ovih osiromaenih ljudi nisu evidentirani za siromatvo- portreti podignuti na statue
simbola.
Henri Cartier-Bresson (roen 1908), prvo studirao slikanje sa Andre Lhote i kinematografiju sa
Paul Strandom prije nego je postao reporter. Koristio je Leicu, i fotografisanje ga je inilo jako
srenim. Imao je dar da uhvati momenat i urami sliku, koja je posjedovala strogou
kompozicije i orginalnost. Osim slika koje su ga proslavile, ovi kvaliteti su vidljivi i u njegovim
privatnim slikama kao to su : Steichen sjedi na svom krevetu, Sartre u razgovoru sa nekim
okrenut od nas, otkinut sa kraja slike, iz ablje perspective Pariz zimi, pisac, Giacometti prelazi
put po kinom danu ili Matisse koji djeluje posmatra njegove golubove.

Datumi zadnjih fotografija su odmah poslije rata, doaravaju intelektualnu atmosferu tog
vremena. Za vrijeme tog perioda, Steichen sada direktor odsjeka fotografije Muzeja moderne
umjetnosti u Njujorku, organizovao je ogromnu egzibiciju The Family Man (1955), predan
potpuno ljudskim biima, pojedincu ili u grupi, sa izraenom njihovom sreom i tugom,
njihovim dnevnim ivotom, i njihovim poslom.

Zakljuak
Portreti imaju znaajniju ulogu, od prikazivanja izgleda linosti. Bilo da se radi o portretima
poznatih, ili anonimnih osoba, fotograf kreira sliku kojom ih predstavlja i njima alje odreuno
poruku. Poruka moe biti prikazivanje karaktera, pribliavanje ivota te linosti, do poruka koje
sadre ideoloku, socijalnu, nacionalnu ili neku drugu osnovu. Tehnika kojom se fotograf slui
zavisi upravo od te ideje. Portreti danas sa ekspanizijom tehnologije, imaju i veu ulogu nego u
prolosti.

Literatura
1. A new history of photography, Michel Frizot, Konrmann, 1998. Koln.