MINDORO STATE OF AGRICULTURE AND TECHNOLOGY

BONGABONG CAMPUS
LABASAN, BONGABONG ORIENTAL MINDORO

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA (FIL 0201)

CHAPTER 7
PAGBABAGO SA WIKA
Dayakronikong palawikaan - ang sangay ng agham ng wika na sumakop sa mga pag-aaral at paganalisa na pangkasaysayan o mga pag-aaral at pag-analisa ng pagpapaunlad ng wika sa paglakad ng panahon.
Dahil dito tinatawag ding Palawikaang pangkasaysayan ang sangay ng disiplinang ito. Ang isa pang
katawagang ginagamit kaugnay ng mga ganitong pag-aaral at analisa ay ang palawikaang paghahambing
dahil sa paraan na ginamit sa pagbuo ng kasaysayan ng isang wika.
Ang kasaysayan at pagpapaunlad ng wikay nakatuon sa mga pagbabago sa wika, ang pagbabagong
nangyari sa mga panuntunan sa lahat ng antas nito-tunog, salita, at pangungusap. Kapag ito ang pinagaaralan sinisiyasat ang mga elemento sa mga antas na ito para malaman kung anong mga panuntunan ang
nagbago at papano ito nangyari.
Tuloy-tuloy at di napipigilan ang pagbabagong nangyari sa buhay ng tao dala ng pagtanda,
pagbabago ng kapaligiran at karanasan (lalo na kung naglakbay o lumipat ng tirahan), modernisasyon at
pagsulong ng teknolohiya. Hindi pareho ang kaisipan o mga gawain natin ngayon at nong musmos pa tayo.
At meron tayong mga bagong gamit ngayon na wala o di natin kailangan noon. O di kaya, may malungkot o
masaya tayong tayong karanasan na nagpapalawak sa pananaw natin sa buhay. Lahat itoy nagpalawak sa
wika natin dahil naipahayag sa wika ang lahat ng mga pagbabagong ito.
Kasimbilis ng mga pagbabago sa buhay ang bilis ng pagbabago sa wika. Walang tigil ang pagbabago
sa wika dahil walang tigil ang pagbabago ng kinalalagyan at kinikilusan ng taong gumagamit nito. Dahil may
talino at galing na humanap ng paraan ang tao, naibabagay niya ang kanyang wika sa pagbabago sa kanyang
kapaligiran at pangangailangan.
Ang mabilis na pagsulong at pag-unlad ng agham at teknolohiyay sagot sa pangangailangan na
gumaan ang buhay ng tao. Kaagad itong nasasalamin sa wika. Isipin na lang ang pagsulong ng teknolohiya sa
isang aspekto ng buhay, ang paglalakbay. Maraming bagong salita ang maililista tungkol dito tulad ng
bisikleta, awto, jet, magjet, flayt, istuwardes, erport, pambot, jip, motor, pasport, visa, at marami pang iba.
Ang pakikipagkontak sa kulturat wika ng ibang grupo ang isa pang bagay na nagbabago sa
kapaligiran at itoy nagkakaroon ng dating sa isang wika. Dala ng mga bagong aytem sa kulturang pisikal
tulad ng pang-araw-araw na gamit o arkitektyur, o ng mga gawi, mga ritwal o di kaya relihiyon, hindi
maiiwasang mabago ang wika.
Kapag nagtagpo ang dalawang kultura, di maiiwasan ang pagbabago ng mga wika nito, lalo na iyong
wika ng mga grupong dinaig, sinakop o umaasa sa iba. Nagkaroon ng pagbabago dahil tinanggap ng isang
grupo ang mga bagay, gawi at ideya kasama ng mga tawag sa mga ito mula sa ibang grupo. Ang proseso
ng pagtanggap o paglilipat ng mga elemento ng isang wika sa ibang wika ang tinatawag na panghihiram o sa
Ingles, barrowing.
Ang napakaraming salitang galing sa Intsik, kastila, at Ingles sa mga WP ang nagpapatunay sa matagal
at mabisang kontak sa pagitan ng mga nanakop sa kultura at ng sinakop. Ilan lang sa mga napakaraming
ganitong salitang nalipat sa mga WP ang sabi (Kas saber), sabon (Kas jabon), lamesa (Kas La mesa),
gubyerno (Kas gobierno), braso ( Kas brazo), titser (Ing teacher), haywey (ing High way), bolpen (Ing
Ballpen), boling (Ing Bowling), helo (Ing hello), Kuya (Ins kuya), bilao ( Ins bilao)
Ang isang malakas na motibong nagtutulak sa mga nanggagaya sa kulturat wika ng ibay ang
pangangailangan. Dahil bago ang bagay na tinatanggap na galing sa ibang kultura, walang katawagan o
salita para dito lalo na sa larangan ng teknolohiya, halimbawa Kas telefono Tag telepoo, Ing computer- Tag
kompyuter. Pangangailangan din ang dahilan kung bakit may salitang unibersidad, jip, sabmarin, eksrey,
ineksyon, TV, nukleyus, molekyul, lipstik, nowtbuk at napakarami pang salita na nalipat sa mga WP na galing
sa mga banyagang wika.
Ang isa pang motiboy ang paghanga sa kulturang pinanggalingan ng bagong salita. Nalilipat ang mga
ganitong salita kahit meron nang katumbas na salita ang wikang tumatanggap, na kadalasan ay wika ng

katutubo, mga sinakop o mga tinatratong mas mababang klaseng tao. Hal. Ang salitang gera na galing sa
Kastila kahit may Tag digmaan. Hal. Tawag sa magulang na dadi, mami na galing sa Ing na Daddy at
Mommy. Mama, papa na galing sa Kastila kahit na may Tag na tatay, nanay o itay, inay. Nalilipat din ang mga
morfim na gramatik tulad ng Kas-ero (lalake), - era (babae) na ginamit sa Tag pintasero, pintasera; bolero,
bolera, kahit hindi makabuluhan ang gender sa gramar ng Tagalog.Laganap na rin ang paggamit ng salitang so
na nalipat sa Filipino na galing sa Ingles kahit may katumbas na kaya.
Galing sa Latin at Franses ang Ing ble at able na maririnig sa mga salitang tulad ng agreeable, kasiya-siya,
kalugod-lugod, excusable mapapatawad, variable mapagbago-bago, magkakaiba. Mayaman na sa Ingles
ang mga panlapi (suffix) na ito tulad ng bearable matitiis, eatable makakain at drinkable maiinom.
Dahil sa paglilipat ng mga salita o iba pang elementong galing sa ibang wika, naapektuhan din ang
sistema ng mga tunog ng wikang nalipatan. Kung pakikinggan ang mga nagsasalita sa Filipino o ilan sa iba
pang WP, maririnig ang bagong kl- na dating wala nito dahil sa mga salitang nalipat tulad ng klineks, klasrum,
klinik at br sa brand, breyses, brok. Nalipat din ang magkasunod na katinig sa hulihan ng salita tulad ng ks
dahil sa taks, klineks, akrobatiks, seks; ang ns sa sayans, fans, resistans;-rd sa blakbord, badigard, kord; - dj
sa jadj, gradj at nalipat sa Ing ang Scandinavian sk- dahil sa mga salitang tulad ng sky langit, skin balat at
skirt palda.
Malaki rin ang epekto ng tabu (Ing taboo) o salitang pang-iwas sa pagbabago sa wika. May mga salitang
iniiwasan dahil sa hindi dapat sabihin sa partikular na sitwasyon o tinuturing na mahalay, bastos, o walang
galang. Ito ang dahilan kung bakit pinapalitan ng ibang salita ang tawag sa mga parte ng katawan tulad ng
ibon ng lalake, monay ng babae. Ganon din ang nangyari sa mga salita tungkol sa namatay, halimbawa
yumao at, sumakabilang buhay namatay. Ang pangunahing kahulugan ng labi ay ang labis sa anumang
bagay o tira pero, ginagamit din ito para tukuyin ang patay o katawan ng patay. Ang mga akronim na CR, LR
na galing sa Ing na comfort room, ladies room ay ginagamit sa pag-iiwas sa mga salitang toilet, kubeta o
kasilyas na direktang tumutukoy sa lugar ng pagtae. Dahil sa sakit na ketong, halos hindi ito sinasabi at higit
pang ginagamit ang banyagang leproso. Madalas binabanggit ang sakit sa salitang iyon/ sakit na iyon.
Madalas na nakakalimutan ang sating salita sahil hindi na nababanggit o naririnig, kaya ang salitang gamit na
pang-iwas ang nananatili sa wika.
Bukod sa pangangailangan na dala ng kapaligiran, nababago din ang wika dahil sa kagustuhan ng mga
nagsasalita na gawing mas madali ang pagsasalita nila na nagreresulta ng pagpapaikli sa mga uri ng wika.
Masasabing ang kagustuhan ng taong hanapin ang pinakamadaling paraan para sa anumang gawain. Makikita
ito sa pag-igsi ng mga salita sa paraan ng pagkakaltas ng tunog, halimbawa, ang pagkawala ng patinig o pagaalis ng isang katinig sa dalawang magkasunod na katinig. Hal. Ang pagpapadali ng Middle English KK ->
modern English K-: kn-/ /n- / knee tuhod, /hl/ /l/ hlof > loaf pan de unan. Hal. Din ang Tag at > -t
kapag sumusunod sa isang patinig: butot balat, lalaket babae. Kung titingnan ang pagpapaunlad ng mga Wp
galing sa proto philippine (PP) makikita ito sa *palaka? > Akl pak?, War pakl, Bla fak; *buhuk > Kap
bwak, Bla wak, Bah, buk, Ibg bu?. Sa kontemporaryong wika maririnig ang utol < kaputol; insan < pinsan.
Hanggang sa puntong ito binabanggit ang wika na parang iisa o pare-parehong magsalita ang lahat ng
gumamit ng isang wika. Pero alam natin na hindi ganito ang wika. Nalalaman natin na may mga nagsasalitang
iba ang punto, o may mga gumagamit ng ibang salita para sa iisang kahulugan. Samaktwid, may ibat-ibang
uri ang wika na tinatawag na dayalek. Nagkakaintindihan ang nagsasalita ng mga dayalek ng isang wika pero
kinikilala nila na may pagkakaiba ang mga salita nila. Pwedeng hindi pareho ang pagbigkas nila ng isa o ilang
tunog, o iba ang ginagamit na salita para sa isang bagay o may ilang pagkakaiba sa pagbuo ng ilang
pangungusap, pero nagkakaintindihan pa rin sila. Nagsasalita lang sila ng magkaibang dayalek ng isang wika.
Hal. Dayalek ng wikang Tagalog ang uri na sinasalita sa Batangas na bukod sa punto, maririnig ang katangitanging ga at baga; ang mga salitang kalamunding kalamansi, ngirngir gilagid at ba pang mga salitang
nagpapakilala sa kaibahan nito sa Tagalog na marirnig, hal. Sa Rizal, sa Quezon, sa Bulacan, at iba pag
varayti ng wikang Tagalog. Kung mapapasyal kayo sa probinsya ng Rizal, maririnig nyo ang ay hao na
pagsang-ayon imbis na oo. Sa Mindoro naman itoy hoo.
Kahit sa isang dayalek, meron pa ring mga katangian sa pagsasalita ang bawat indibidwal, at ang
kabuuan ng mga katangian sa pagsasalita ng indibidwal ang tinatawag na idyolek. Di pare-pareho ang
pagsasalita ng bawat tao dala ng edad, kasarian o kalagayan sa lipunan at, kuminsan, hilig. Itoy nababatay pa
sa kung sino at kung nasaan ang kausap. Ganumpaman, idinidiin dito na di maaaring sabihin na iisa ang isang
wika dahil binubuo ito ng higit sa isang uri. Bawat wikay may dayalek at bawat dayalek ay koleksyon o
binubuo ng mga idyolek. Ang mga dayalek at idyolek na rin ang matibay na ebidensya ng pagbabago sa
wika.Mula pa nung mga unang panahon sinikap na maipaliwanag ang pagkakaroon ng ibat ibang klase ng
pagsasalita. Isa na rito ang paliwanang ng Judeo-Christian sa paniwalang pinarusahan ng Diyos ang
kayabangan ng mga nagtayo ng Tore ng Babel na humangad makaabot sana sa langit. Kaya mula noon
nagkaroon ng ibat ibang wika ang dating nagkakaintindihan sa isang wika. May mga iba pang paliwanag ang
mga pilosopo sa Europe, mg teoryang nanatili hanggang sa panahon na pinag-aralan ang wika mula sa agham
na pananaw. Sa kasalukuyan, pinag-aaralan ang isang wika sa loob ng kapaligiran at karanasan ng mga
nagsasalita nito. Ito ang nagbubunga ng sitwasyon at mga pangyayari na nagreresuta ng tinatawag na
magkaibang wika, ang dahilan kung bakit nagkaron ng ibat ibang uri na tinuturing na mga dayalek ng wika

at sa kalaunan naging mga magkaibang wika.Para maipaliwanag ang pag-iiba ng wika, ipalagay natin na may
isang wikang halos iisa ang ginagamit dahil halos pare-pareho ang hanapbuhay at iisa ang kultura ng mga
nagsasalita nito. Bukod dito, halos walang oportunidad na magkaroon ng panahon na makibagay ang
komunidad sa ibang grupong may ibang kultura t wika. At ipalagay na dahil sa kahirapan ng buhay, o di kaya
takot sa mga nang-aapi, lumipat ang isa o ilang pamilya sa ibang malayu-layong lugar na iba ang kapaligiran
sa pinanggalingan, may ibang halaman, hayop, pinagkukunan ng kabuhayan at iba pa, at may pagkakataong
magkaroon ng ugnayan sa ibang komunidad na may ibang gawit wika. Magkakaroon ng impak ang lahat ng
ito sa buhay ng mga bagong lipat at dahil dito, sa kanilang wika. Magbabagot mapapaunlad ang kanilang
wika na di pareho sa pagpapaunlad ng wika ng komunidad na iniwanan. Darating ang panahon na
magkakaroon ng marami,at makabuluhang iisa. Mangyayari na di na magkakaintindihan ang mga nagsasalita
ng mga wikang ito at maituturing na nagbago o naging magkaibang wika na ang mga ito.
Kung di gaanong nagbago at meron pang pagkakaintindihan, masasabing itoy mga uri o
mga dayalek ng isang wika. Kapag lugar o mga hangganan na nasasakupan ang tinitingnan, mga lokasyon o
pangrehiyon na dayalek ang pinag-uusapan. Pero kung ibat ibang uri ng wika ang ginagamit sa mga
relasyong sosyal ang tawag ditoy sosyal-dayalek. Di gaanong napapansin ang pagbabago sa sariling wika
dahil di binibigyang pansin ng nagsasalita kung papano dapat o di dapat bigkasin ang bawat tunog o salita.
Maingat lang siyang magsalita kung kausap nya ang gaanong marunong ng wika nya. O kaya pormal ang
okasyon, o meron siyang dinidiin na punto. Kaya pwedeng magbago ang pagbigkas niya ng tunog na
nagreresulta sa pagbabago ng ponolohiya ng wikang ito. Maari rin dahil nanghiram sya ng salitang galing sa
ibang wika, di lang madadagdagan ang bokabularyo ng wika nya kundi maaring magkaroon ng pagbabago sa
ponolohiya nito sapagkat nalipat din ang banyagang tunog ng hinihiram na salita.Hal. ng huling binanggit
ang pagkakaroon ng pagbabago sa /i-e/, misa-mesa mga salitang Tagalog na galing sa Kastila. Ganon din ang
pagkakaroon ng /j/ sa ibang WP dahil sa jip isang klaseng sasakyan at jadj hwes na galing sa Ingles.
Kadalasan, lalo na nung unang panahon, maraming taon, kuminsan daang taon, bago nagkaroon ng kapansinpansing bagong elemento sa wika. Pero sa kasalukuyan na madaling makipag-ugnayan sa ibat ibang grupo ng
tao dahil sa makabagong transportasyon, mas midya, at sa bagong elektronik na komunikasyon, mas madalit
mabilis ang pagpasok at pagtatag ng mga pagbabago sa wika.
Nabanggit na nagyayari ang pagbabago sa lahat ng antas ng wika: sa antas ng tunog o pagbabagong
pangponolohiya; sa mga salita o pagbabagong pangmorpolohiya; sa pagbubuo ng mga pangungusap o
pagbabagong pansintaks; at sa kahulugan o pagbabagong pansemantika. Ang pinakamabilis na
pagbabagoy ang nasa antas ng salita. Madaling tinatanggap ang pagbabago sa mga katawagan, pangalan ng
materyal o pisikal na elementong iniimbento o kinuha sa ibang kultura, kaysa sa pagbabago sa antas ng tunog
o sa sintaks ng wika. Dahan-dahang ng lumalaganap ang isang pagbabago sa wika habang itoy tinatanggap
at ginagamit ng mga nagsasalita. Nag-uumpisa sa isang puntong fokal at kumakalat sa buong grupo na
nagsasalita ng partikular na wikang iyon. Ang unang sistematik na pag-aaral ng pagbabago ng tunog sa wikay
ginawa nung ika-18 dantaon sa Europe. Pinagkumpara ang Latin, Grego, at Sanskrit at naipakita na may mga
elementong komon sa tatlong wikang ito. Nung malapit nang matapos ang ika-18 dantaon pinaliwanag ni Sir
William Jones ang teorya nya na batay sa mga elementong komon, may pinanggalingan na wikang sinauna
ang tatlong wikang binanggit na tinawag na Proto-Indo-European. Malaki ang impluwensya ng teorya ng
ebolusyon ni Darwin nung panahong iyon kaya ipinaliwanang ang pagpapaunlaad ng wika batay sa mga
relasyon nito sa mga ninunong wika. Itinulad ang relasyong ito sa isang puno at mga sanga nito kaya tinawag
itong Family Tree Theory. Hiniram ni August Schleicher (1861) ang teoryang ito at hinangad niyang ipakita sa
isang Famii-tri ang jenetik na relasyon ng mga grupo-grupong wika na may mga elementong komon, na
makikita sa isang wikang ninuno. Ang kahinaan ng teoryang ito ay hindi nabigyan halaga ang mga dayalek ng
wika. Bukod dito, hindi rin naipaliwanag ang paghiwalay ng isang wika kaya nagkakaroon ito ng mga
matatawag na anak, mga bunga ng pagbabago.
* English (actual records)
* Pre-English Period
* Primitive Anglo- Frisian
* Pre-Anglo- Frisian Period
* Primitive West Germanic
* Pre-West Germanic Period
* Primitive Germanic
* Pre-Germanic Period
* Primitive Indo-European
Kasaysayan ng Ingles batay sa teoryang famili-tri (Bloomfield 1933)
Wave Theory- ito ay prinisenta ni J. Schmidt na kumikilala sa unti-unting pagbabago ng wika.
Binatay sa mga rekonstruksyon na resulta ng paghahambing na paraan ang tradisyunal na pagkakaiba
ni O. Dempwolff (1934) na sinundan ni A Capell (1962).
May ginawang pag-aaral si A Haudicourt (1965) na nakasalalay sa mga hangganang heograpiya.

 Gumamit naman ng leksikostatiks si I. Dyen (1965) para sa kanyang teorya tungkol sa pagkakasunod-sunod
ng mga nasabing wika.
Kung pag-aaralan ang mga naisulat sa isang wika nung sinaunang panahon o kung ikukumpara
ang mga wikang magkakamag-anak-mga wikang may mga elementong komon sa ibat ibang antas
malalaman na may nangyaring pagbabago sa kasaysayan ng mga wikang iyon. Malalaman din kung
saa nagsimula ito at ang tyuritikal na anyo ng sinaunang wika na pinagmulan ng mga wikang
kinukumpara. May ilang paraan na nagagamit sa pag-aaral ng kasaysayan at pinagmulan ng isang
wika.
Metod na kwalitatibo- kung saan mga kalikasan ng mga wika ang pinag-aaralan.
Kwantitatibo na ginagamitan ng bilang, porsyento, at estadistika sa pagpapatibay sa mga obserbasyon
tungkol sa mga elementong pinag-aaralan.
Kwalitatibo na paraan- komparativ-rekonstrakyon, internal rekonstraksyon, patakarang
representasyon, dayalektolohiya.
Kwantatibo na paraan- leksikostastistik at glotokronolohiya.
Dalawang klase ng rekonstraksyon:
1. Komparatibo- pagbubuo- kinukumpara ang mga magkamag-anak na wika para malaman ang hugis
ng wikang pinanggalingan.
2. Internal na pagbubuo pinag-aaralan ang pagbabagong makikita sa isang yugto ng pagpapaunlad ng
wika. Pinag-aaralan din ang mga dayalek ng isang wika at kinukunan ng mga bahagi na maaring
ipagkumpara.
Ang pinakaepektibong paraan para malaman ang relasyon ng mga wika at ang kasaysayani ng
pagpapaunlad nito. Ginagamit ang paraan na ito para makabuo muli, ang maaring paniwalaang mga
uri ng isang sinauna o irihinal na wika.
Proto o Ninunong Wika (PW/NW) ang maaring pinanggalingan ng magkamag-anak na
wika. Hal. Tag (bigas), Vis,Ilk (bagas), Tbw, Bah (bagas), Isi (bohas)......(bugas) kanin...
puy, afuy, afi, api, apoy; balay, vaxay,walay, bahay tinatawag na kogneyt ang mga ganitong salita
na maririnig sa mga kamag-anakang wika na halos pareho ang tunog at kahulugan. Korespondens-set
ang isang set ng mga tunog na nagkokorespond sa bawat isa sa mga kogneyt ng mga wikang
kinukumpara. Korespondens-set ng b ay b:v:b/w; apuy p:f ; bigas ay ang unang vawel i:u:a
*a- ay maririnig kahit sa alin mang pusisyon sa salita tulad ng nasa kogneyt-set
Kogneyt ng Tag dila sa ilang WP para makita ang aplikasyon ng komparativ-metod sa pagrekonstrak
ng mga tunog/salita na maaring tawaging Proto-Pilipinas (PP). Ito ang wikang tyuretikal na
ipinalalagay
sa
PW
ng
mga
wika
ng
Pilipinas.
Kogneyt-set
ng
diladila,...dila,...dil,...rila,...zil,...ila,... Dilk i,a,l- ang mga tunog na ito ang tatayong mga
protoform. - ang simbol para sa minumungkahing orihinal na tunog.
Repleks- ang tunog sa wika na masasabing galing sa orihinal na tunog o protoform.
Kogneyt-set ng walo- wal,...wlu,...wlu,..waxu,.wag,..waL,..waY..korespondens- l:x:g:L:Y
kinukumpara ang mga varayti ng wika sa isang panahon, hal. Sa kontemporaryong panahon, para
malaman ang uri ng sinaunang wika tulad ng Proto-Tagalog. Samantala, sa komparativrekonstraksyon kinukumpara ang mga magkamag-anak na wika para malaman ang sinaunang wikang
pinanggalingan ng mga ito. Nagagamit din ang komparatibong-pamamaraan sa pagkakabuo ng
kasaysayan ng isang kontemporaryong wika. Kinukumpara ang mga ibat ibang dayalek nito, mga
tunog, salita, pangungusap at kahulugan para mabuo ang masasabing sinaunang klase ng wika. Hal.
Alupihan na maririnig sa ilang dayalek ng Tagalog Aluhipan- sa ibang salita Lumunin sa Lukban,
Quezon na Lunukin sa ibang dayalek Taytay (Rizal) tuliya, bakaya, aleng, in-in na tulya, bakya, alin,
at in-in sa ibang dayalek. Ang pagkakaiba ng mga dayalek ng Tagalog na nagbibigay linaw sa
sinaunang wika nito. Ang sikwens ng glotal-stap at isang konsonant, -K- o- K Hal. Bigat- big at,
puson -puson, gabi- gabi, tamis - tamis, sipon- sipon. Hal ng sikwens K - KKK = Digkitdikit, halungkay-halukay, likyab-liyab. Sa tatlong komponent ng wika- sintaks, semantika at
ponolohiya- ang SINTAKS- ang may kinalaman sa pagkakabuo ng mga pangungusap. At dito
malalaman ang mga patakaran sa pagbubuo ng mga ito at ng leksikon. Idinadagdag ang mga
pagbabago sa tunog ng wika sa dulo ng ponolohiya bilang mga bagong patakaran nito. Ang
pagpapakita ng ganitong pagbabagoy tinatawag na pagbubuo.
pagbabago sa pagkakasunod ng mga tuntunin. Isang pagbabagong sumasalamin sa pagbabago sa
wika.
Hal.
b
*b
b, w/# __ (Mar)
v (Itb)
Hal. Pagsusunod-sunod ng pusisyon ng adverb-sabjek at verb sa Ingles (Bynon 1977). Sa old
English nalipat sa unahan ng pangngusap ang alinman sa mga konstityuwent na nag-iisa.
* order ng konstityuwent Old English Adverb-verb-subjek.

* nareoder ang rul subjek-verb may ilang adverb na sumusunod sa dating rul tulad ng never, scarcely,
hardly. Kaya may mga sentens sa kasalukuyan sa Ingles tulad ng Never did he mention.... ni minsan di nya
binanggit, Scarcely had she finished...., Halos di pa nya natapos. Pinaunlad ang mga paraang
leksikostatistiks at glotokronolohiya para malaman ang tagal ng panahon o time depth (td) taong
nakalipas buhat nung magsulputan ang magkamag-anakang wika. Sa Metod na kwalitatibo- di malalaman
ang higit kumulang na daan-daang bilang ng mga taon, kung kailan bumukod ang wika sa sinaunang wika o
kung kailan nangyari ang pagkakaiba nito.
Sa Paraang Komparatibo hindi malalaman ang haba ng panahong lumipas buhat sa panahon na iisang
wika pa ang magkokontemporaring pinag-aaralang wika. Natatantya lamang ito sa pag-uugnay sa ibang
pangyayari sa kasaysayan ng komunidad na gumagamit ng pinag-uusapang wika, tuald ng gera, malaking
sakuna. M. Swadesh (1950) - Isa sa kilalang iskolar para malaman o makwenta ang dami ng taong lumipas
mula nung nagkaroon ng pagkakaiba o pagbabago. Ayon sa kanya, may bahagi ng bukabolaryo ng wika na
nagbabago sa palagiang porsyento.
Pangunahing-bukabolaryo- binubuo ng mga salitang pinaniniwalaang unibersal at mga salitang
nagmamarka ng layunin sa gramatika. Listahan ito ng mga salita na di halos nababago dahil hindi nakatukoy
o nakatali sa kultura, Hal. Mga parte ng katawan ng tao tulad ng ulo, mata, daliri; pangyayari sa kalikasan
tulad ng ulan, lindol, damo, puno; unibersal na eksperyens tulad ng pagtulog, pagkain, panganganak; salitang
may kinalaman sa gramatika tulad ng ako, ikaw, at, ang.
Listahang Swadesh- ang tawag sa listahan ito ng 200 na salita na binawasan ng 100. Pinoproseso ang mga
resulta ng bilang ng isang pormula batay sa asamsyon na magkapareho ang bilis ng pagbabago ng
Pangunahing bokabularyo ng anumang wika. Magkapareho di lang sa haba ng panahon buhat sa pag-usbong,
kundi maging sa bilis ng pagbabago na tinatawag na td. Tulad ng nabanggit na, ito ang pinaniniwalaang taon
kung kailan nagkaroon ng pagbabago. Ang ganitong pag-aaral ang tinatawag na leksikostatistiks. Samantala,
sa nasabing paraan natutuklasan din ang bawat pag-usbong at ang tamang pagkakasunod-sunod ng pagsulpot
nito. Ibig sabihin, kung alin ang magkakasunod na pagshahati ng mga wika buhat sa pinakamtandang
sinaunang wika. Kung ilalagay lahat ito sa family- tree, ito ang buko sa puno. Ang paglatag ng famili-tree sa
paraang leksikostatistiks ang tinatawag na glotokronolohiya. Pagpapanatili o Pageksamin sa listahan ng
pangunahing bukabolaryo para malaman ang bilang ng mga kogneyt base sa pagkakahawig ng korespondens
nila sa sinaunang wika. Batay sa unang ginawang pag-aaral ng mga wikang Indi-European, Intsik at iba pa,
nalaman na ang average rate ng retensyon ay 81% sa 200 na listahan 0 86% sa 100 na listahan.
Formula ng leksikostatistiks
log c
t=
(t = panahon, log = logarithm, c = kogneyt, r = reyt)
2 log r
Ito ngayon ang ginagamit na paraan sa pagkakakula ng bahagi ng retensyon sa loob ng isang libong
taon. Samakatwid 86% ng pangunahing bukabolaryo ng sinaunang wika ang naiiwan o hindi nawawala sa
mga wika ng mga anak nito. Dapat tandaan na kailangan mapaunlad muna na magkakamag-anak ang mga
wikang pinag-aaralan. Nalalaman ito kapag nagawan na ng wastong pag-aaral ng tunog/morpema/sintaks ng
mga wikang ginagamitan ng leksikostatiks/ glotokronoloji.
Inisyal n k- bago ng n sa kontemporaryong Ingles bagamat nakikita pa rin kapag nakasulat ang mga salitang
meron
nito.
Hal.
Know
alam,
knife
kutsilyo,
*Sa mga WP ang mga PP na diptong ay napalitan ng monoptong sa kapangpangan kaya PP * ana y anay
> ane (ay>e); PP *apy>api (uy>i).
*Rul
a
e
PP
y
u
I
MONOPTONGISASYON- Ito ang proseso ng pagbabago na ang dating diptong vawel + semi-vawel, ay
nagiging isang patinig. Pwedeng sabihing pagpapadali ito ng wika dahil mas mainam ang isang tunog kaysa
sa kombinasyon ng dalawang tunog. Hal Middle English riwd> Modern English rud bastos,walang galang;
PP *aney> Kap ane anay; PP * kagtay> Igt agse atay
DIPTONGISASYON - Kabaligtaran ito ng prosesong katatalakay pa lamang. Naging diptong ang dating
isang patinig lamang, tulad ng Middle English wi:f > Modern English wayf asawang babae
ASIMILASYON- Pagbabagong morpoponimiko bilang singkronik na pagbabago.- nababago ang dating
tunog sa isang salita dahil sa hila o impluwensya ng katabing tunog. Hal. PP *supsap > Yak. Sassap dahil
bumagay o naasimila
DISIMILASYON- Kabaligtaran ng pag aasimila ang prosesong ito na makikita sa mga PP na paghinto na
naging mga neysal na homorganik. Ibig sabihin, naging neysal na binibigkas sa punto ng artikulasyon ng
dating paghinto, halimbawa PP *sbit > Itb samit sabit,, PP *supsp > Itw smsup susup.
PAGTAAS AT PAGBABA- Maaring nagkaroon ng pagbabago dahil napataas o napababa ang posisyon ng
dila sa pagbigkas ng dating mababa o mataas na tunog hal. Middle English he>hi sya (lalake) kung saan
napalitan ang pagitna na e ng pataas na i.

PATALIKOD AT PAHARAP Sa prosesong ito binibigkas sa harapan ng bibig ang tunog na dating
binibigkas sa likod o di kaya binibigkas sa likod ng bibig ang dating binibigkas sa harap. Hal. Ang tunog na
[]sa Ingles ang mga British na binibigkas sa likod ng bibig sa mga salitang father,apple,ask na naging , na
binibigkas sa harap ng bibig sa Ingles ng mga Amerikano. Sa mga WP makikita ang prosesong ito sa PP * d|
an> Isi dyn daan, *danm> Kal lum tubig kung saan nahilang paharap ang a ng mga katabing tunog,
METATESIS- Ito ang prosesong paglipat ng tunog sa ibang posisyon sa loob ng isang morpema o
salita tulad ng PP *bagt> Akl bugt, Bla ablt bigat; *linaw > Ilk nilaw langaw;PP dakap >Igt dkp
dakip PP * diwata > Bla adwata diwata. Nagkaroon ng otomatik at kinundisyon na metatesis sa kap ang
mga tunog na p-,t-,b-, a s nung itoy nasa unahan ng mga salita na sinusundan ng a na nanggaling sa PP * a
kaya ang PP *bags >abys bigas, *ps > aps pisa. Hindi nangyari ang metatesis nung nagkaroon
ng tatlong sunod-sunod na konsonant na resulta ng prosesong ito. Hal. *ba g t > bayt bigat at *baka >
bba baba dahil magkakaroon nga ng tatlong KKK ang mga salitang ito (bg/bk) na labag sa patern ng ga
tunog sa Kapampangan
PAGKAKALTAS AT PAGDADAGDAG Maaring mangyari ang pagkawala ng tunog sa isang posisyon
lamang nito sa salita. Hal. Nawala o di na binibigkas ang tunog na e sa name,dance,nose kahit sinusulat pa
rin ito sa nasabing pusisyon sa mga ganitong salita. Nangyayari din na nadadagdagan ng tunog ang mga salita
at dahil sa pangkarniwang katangian ng wika.
REDUPLIKASYON Pag-uulit ng silabol, morfim o ng buong salita. Hal. PP *kimlat, > Nag Vir, Kam
kikilt, Mar kilakilt, Ibg kilakil kidlat
ANALOHIYA- Isang proseso na nagreresulta sa pagbuo ng mga salita. Habang nagbabago ang isang wika, sa
pagdaan ng panahon, malaki din ang proseso ito sa pagbabago sa sistemang morpolohiya. Nagbabago ang
ilang mga elemento mas laganap sa wikang iyon.
Analohiya na pagbabago ang tawag sa ganitong proseso. Hal. Konggresman tong koleksyon=
tongresman konggresman n kumukulekta ng suhol. Pagdadagdag ng panlapi- hal. Ulam: mag-ulam; bahay:
magbahay; Helikopter: maghelikopter.Kodak kodakan kodaker; drive (verb)- driver;sing singer plural
s datas, alumnas, -datum, alumnae Verb sa Ingles na may ed para sa pas-tens hal killed, grouped,
moved,loved kesa sa paraang ng repleysiv tulad ng swum, wrote, ate. Salitang ugat na nilalagyan ng panlapidonate- donation- donated-donates. Ang pagbabago na may epekto sa pagbubuo ng pangungusp, o di kaya sa
isa o higit pang mga elemento ng pangungusap.Nangyayari ito dahil sa ilang bagay. Isa na rito ang
pagkakalantad ng pangunahing tagapagsalita ng wika sa mga ekspresyon, pagbigkas,salita o tunog ng ibang
wika. Nagkakaroon din ng pagbabago dahil sa mga inobasyon sa sarili niyang wika at ng pagbabago sa
kanyang linggwistik na kapaligiran.
Ang mga pagbabago sa sintaks na bunga ng impluwensya ng kapaligirang o ng pagkawala ng mga
konstraksyon ay nagreresulta sa pagbabago sa mga patakaran ng sintaks. Kapag nagkaroon ng inobasyon sa
wika bunga ng pagbabago ng kapaligiran, nagkakaroon ng karagdagang paraan ng pag-aayos ng ng
gramatika. Nagkakaroon naman ng pagkawala ng rul kapag di na gamit ang isang konstraksyon ng wika.
Kapag nangyari ito masasabing nagkaroon ng simplifikesyon sa gramar.
Malamang gaano man tayo katatas sa Tagalog mahirap siguro nating maintindihn ang:
Carit nang carit ang matng itiningin sa acqin nang poot.
Kumakarit/matalim ang galit/ may poot na matang itining sa akin.
Mas nahahalata kaagad ang mga pagbabagong semantika, ang mga pagbabago sa kahulugan, kaysa sa
pagbabago sa ibang antas ng wika. Tulad ng nabanggit na nagbabago ang wika dahil sa pagbabago ng
kapaligiran nito na maaring epekto ng migrasyon o kontak sa ibang grupo o wika.

MINDORO STATE COLLEGE OF AGRICULTURE AND TECHNOLOGY

BONGABONG CAMPUS
LABASAN, BONGABONG ORIENTAL MINDORO

INTRODUKSYON SA PAG-AARAL NG WIKA (FIL 0201)

CHAPTER 7
PAGBABAGO SA WIKA

Inihanda ni: GENEFER M. HERNANDEZ

Ipinasa kay: DR. APRIL M. BAGON-FAELDAN