Chuyn vui v giai thoi v cc nh ha hc

1. PHT MINH DO... NG QUN

Mt m Carothers nh ha hc M, sau nhiu ngy m lm vic cng thng, inh ch

pht. Nhng... ng ng lin ti sng. Tnh dy, ng ht hong lo cho tt c cng sc
C l tan thnh my khi? Ai ng, khi va nhc chic a thy tinh trong bnh phn
ng thy chic a mm nhn v ko theo mt hn hp c dng si nh mng manh n
p. l si tng hp poliamit u tin trn th gii si nilon ngy nay.
2. NHNG C IM CHNH XC

Ngi pht minh ra phng php lu ha cao su l Ch.Goodyear. ng l ngi ngho tn

kin tr theo ui cng vic ca mnh.

Mt hm c mt ch xng my hi ngi bn ca mnh lm th no tm gp c Good

ny bn bo:

- Anh c tm ngi no mc qun cao su, o cao su, i giy cao su, m cao su, c m
bng cao su nhng khng c ly mt ng xu th... chnh l Goodyear.
3. CH N GIN L TI NG DNG HA HC

Nm 1943 Niels Bohr nh vt l hc ngi an Mch, thot khi tay bn c quc

ri khi Copenhangen. Nhng trong tay ng cn c hai huy chng Nobel bng vng ca
ng nghip l James Franck (M) v Max Laue. (Huy chng Nobel ca Bohr c
an Mch trc ).

Khng mun liu mang cc huy chng ny theo mnh, nh bc hc bn ha tan chng t
cng toan (hn hp ca HNO3 v HCl) vo cc chai khng c g ng ch v t ch
mt x trn sn nh ni c nhiu chai l bi bm bm y.

Sau chin tranh, khi tr li phng th nghim ca mnh, trc tin Bohr tm ci chai qu
theo yu cu ca ng, nhng ngi cng s tch vng ra ri lm li hai tm huy ch
p li s cm kch ca cc ch nhn ca hai tm huy chng, Niels Bohr ch ni: n
ng dng ha hc m thi.
4. NGI LY VNG T MT TRI

Nh vt l hc Kirchhoff trong mt bui ni chuyn khoa hc, ng thuyt ging v quang

mt tri. ng ni rng nhng vch en trong quang ph mt tri chng t rng trn m
vng. Mt ng ch nh hng cng c mt trong bui ni chuyn nghe vy lin hi: Tha
vng y c ngha g nu ta khng ly c chng. Kirchhoff khng ni g c.

t lu sau, Kirchhoff c nhn huy chng vng nh pht minh phn tch ph mt tri.
a cho nh t bn n xem v ni: ng thy sao! D sao ti vn ly c vng t mt
5. CHUYN V MENDELEYEV

Sau khi v nh bc hc Mendeleyev qua i, ng ci mt ph n khc. Nhng lut php

Nga di thi Nga hong by gi khng cho php lp gia nh khi v hoc chng va ch
vng ba nm. ng nh mt gio s lm l cho mnh m khng s lut php h khc. V
mc s y sau khi gip Mendeleyev b khai tr khi gio hi.

Mt v t tng ca Sa Hong cng trong hon cnh ca Mendeleyev v cng lm l c

Sa Hong hy b hn c ca ng ta. V t tng thc mc ti sao hn c ca Mend
c nh vua chp nhn. Sa Hong tr li ng ta: Bi v ngi nh khanh ta c rt nhi
ngi nh Mendeleyev ta ch c mt.
6. H2

Th k XVIII, nh ha hc Pilatr Rz ngi Php quan tm n vn nu ht kh h

phi th ci g s xy ra. Trc ng cha ai tng th ht hidro bao gi. V cu chuyn bt

Thot u, chng lu tm n l liu c hu qu g khng nn Rz quyt nh th ht h

phi. ng ta li lin tc ht hidro vo tht su hn na, ng th kh hng vo ngn n
chy. Tt nhin, hidro l th kh khi hn hp vi khng kh s gy n! V sau Rz vi
Ti tng l ti b bay ton b hm rng v c li na. Ch t th ng cng tha mn
th nghim m vi n ng coi thng tnh mng ca chnh mnh.
7. NH HA HC TH KH HIDRO XIANUA HCN
Cc nh ha hc lm th no c th nhn ra c HCN trong mt hn hp kh?

Ta ch cn ngi hn hp . Nu chng ta cht ngay lp tc, chng t hn hp cha kh

8. S PHN TR TRU

Nh bc hc ngi Anh ni ting Gi-det Gin Tm-xn cng ging nh a s cc nh b

th k 19, tin tng mnh lit rng nguyn t l nhng phn t nh b ca vt cht k
cu to no bn trong ht.

Mt hm ngi tr gio ca Tm-xn hi ng: ng ngh g v cu to bn trong nguyn

- Anh bn tr ! Ti ngh rng nh bc hc tc gin ngt cu hi Nu anh bit ting L
anh s khng hi nh th. Nguyn t dch t ting Latinh c ngha l khng th chia c

Nhng chng bao lu sau, vo nm 1903 chnh Tm-xn a ra m hnh u tin gi

to bn trong ca nguyn t.
9. NHM LN KIM CNG VI THY TINH

Mt ln vo nm 1820 London xy ra mt chuyn om sm. Trong mt bui ti chiu

nhn vt quyn qu, mt ngi th kim hon ni ting ni vi b tc phu nhn (ch
Tha qu b, trn ngn tay by khng phi l kim cng m l gi.

Vo nm 1790, Strax th kim hon ngi Vin, ln u iu ch c thy tinh ph

gi l phal, vi thnh phn ch oxit PbO n gn 50%. Tnh cht quang hc ca thy tin
kim cng kh ging nhau: u c tia sng v nh kim cng. Nhng mu vn pha l
lin tng n cc ht xon. Nhng cc pha l nh gi l stras theo tn Strax. Nhn d
ngoi ca stras kh phn bit vi kim cng nhng nu tm hiu k n th thy cng
khng t: N khng lm xc thy tinh. R rng nhng ht gi kim cng ny c
cho b tc phu nhn v v th b eo ht xon ln nht.

nhum li Stras, ngi ta thm vo phi liu nng chy mt lng nh (0,0001%)
di dng hp cht bt k ca kim loi ny v nhn c ngc rubi gi mu rc. Cho
CoO vo th s bin stras thnh thy tinh xanh p, ging nh ngc xaphia. Cn thm
liu khi nu pha l mt t crm (III) oxit (Cr2O3) th lm cho stras ging nh ngc rub

10. CH TO MU NHN TO
Trong mu c mi thnh phn cht dinh dng cn thit cho c th: C cht kch thch, m
th. Mu vn chuyn oxi, thi kh CO2 trong ton b c th. Mu gn lin vi s sng co
Ngun mu ch yu da vo s hin mu nhn o ca nhng ngi khe mnh nhng
hin mu c hn.
Vy ti sao khng ch ra mu nhn to?

Nm 1966, ti i hc Y Cincinati M, gio s Clank tin hnh th nghim: em m

th vo dung dch cacbon florua trong bnh kh dung. Con chut b chm xung y bnh
Sau mt thi gian di n khng b cht ngt m vn sng khe mnh, cn con chut m
nh th s cht ngt nhanh chng. ng kt lun rng: Cacbon florua c kh nng ph
oxi ln hn nc 20 ln. Chut sng trong dung dch oxi nn khng cht ngt.

Thng 4/1979, ln u tin trn th gii cng b vic ch to mu nhn to: Gm cc th

sau:
1.
2.
3.
4.

Cacbon florua.
Glixerol.
Natri clorua.
Kali clorua.

5. Canxi clorua.
6. Natri cacbonat.
Mu nhn to c c im l:

- Tnh cht ca cacbon florua rt n nh nn c kh nng ha tan rt nhiu oxi. Kh nn

chuyn oxi so vi protein mu trong mu ln hn v c th thi c CO2 ra ngoi.

- Mu nhn to c nhng tnh cht l, ha n nh, bo qun t 1 n 3 nm c th ty

cho bt k loi mu no.
Song mu nhn to cng c nhng nhc im:
- Khng c bch huyt cu, khng c tc dng khng.
- Khng c kh nng phng bnh.
- Khng c kh nng ng khi b chy mu.
khc phc vn ny cc nh y hc v ha hc tng lai c th lm c khng?
11. N THN VALADIS

Nh ha hc Friedrich Wohler (1800 1882) ng l l ngi pht minh ra nguyn t va

ng b qua nguyn t ny v khng ngh rng l mt nguyn t mi. Hai nm sau,
hc Thy in Niels Sefstrem (1787 1845), hc tr ca Berzelius, tm c vanai v c
n l mt nguyn t mi, nn lch s ha hc ghi cng thuc v ng.

Berzelius lin sng tc mt cu chuyn nh tru Wohler: phng Bc xa xi, n th

ng trong lu i trng l. Mt ngy p tri, c ai g ca. Nng kiu ngo Hy h
mt ln na, nhng ting bc chn xa dn. Nng nhn qua ca s, thong thy bn
b i. Hai nm sau, li c ngi g ca. n thn vi vng ra m ca. Sefstrem bc vo
ca cuc gp g hnh phc y lm mt a con mang tn Vanai.
12. PHT HIN CHT N HA HC

T mt tai nn phng th nghim Munich (c), cc nh khoa hc tnh c pht hin ra

gii phng nng lng ca bt silic. Sau nhiu nm nghin cu, h kt lun cht bt ny
cng ph gp 7 ln TNT.

Cch y 3 nm, ti phng th nghim Munich, ngi ta ch tm hiu tnh phn quang c
trnh hin tng oxi ha, mu th c t trong mi trng chn khng, sau ng
thp nhit xung 1800C. Nhng do mt s r r, oxi lt vo bn trong v ngay lp t
thnh th lng bm ln trn b mt bt Si to ra mt chui phn ng ha hc dn n s
chy. l mt ting n long tri l t. Thot tin chng ti khng lm g c, may m

khng c ai trong phng th nghim Kovalev k li.

Sau khi pht hin th phm chnh ca v n l bt Si, nhm cc nh khoa hc lp li

trn nhiu ln. Theo Kovalev, mu th Si s d c kh nng bng pht mnh nh vy v h
nhn: Th nht nh cu trc bt nn n c b mt tip xc cc rng, th hai mi tr
-1800C, oxi ha lng nn kh nng tip xc vi b mt ca bt Si tt hn v ton di
th kh. V vy ch trong 1 phn triu giy, mu vt c th b t chy hon ton gii ph
lng v cng ln.

Bt Si hon ton khng nguy him, c th bng n phi c nhng iu kin c bit
an ton trong iu kin thng Kovalev ni.

Hin gii khoa hc cng nhn kt qu ca Kovalev. Tuy nhin lm th no s dng

nng lng tim n trong Si li l c mt vn . Nh vt l Leigh Canham (M) thn
phng th nghim ring nghin cu cht n theo gng Alfred Nobel. Mi y trn t
ng tuyn b rng tng lai s c nhiu v tinh chy bng Si. Tuy nhin cc ng nghip
ng gic m ny ca ng. H tha nhn rng, trong m bt Si c rt nhiu nng lng
gii phng n ngi ta cn nhit l 1800C. M iu ny hon ton khng n gin k
thc t.
13. MI PHT MINH U DO V TNH?

Nm 1878, nh bc hc c Phan-bec lm th nghim vi cht gi l Cresolsunfanid d

hc Ana Phedoropna Vonkova iu ch ra ln u tin. Mt hm v ng tr ng ng
n m khng ra tay. Trong khi n, ng cm thy bnh m ngt mt cch khc thng.

Mun tm hiu nguyn nhn, Phan-bec lp tc chy vo phng th nghim v tin hnh p
cn thn cht lng trong bnh m ng cc dung dch v ch vo . Ha ra trong b
cha mt cht m ng cha h bit n, to ra khi ng lm th nghim. Cht ny gi l
SACCAROZ. V ngt th n ngt hn ng gp 500 ln.

Nm 1903, nh ha hc ngi Php l Benedichtut s chm phi mt ci bnh thy

nh ri xung sn cch 3m ri, ng rt ly lm ngc nhin khi thy ci bnh mng ma
v m ch b rn nt ngang dc. Ha ra bnh ny trc kia c dng ng dung d
Xenluloz tan trong ete, tc l mt cht keo. Khi kh li, cht keo to thnh mt mng r
trong sut v vng chc mt trong ca thnh bnh v dnh cht vo thy tinh. Mng n
cho cc mnh thy tinh rn nt gn cht vo nhau. Nhng chng bao lu v qu bn rn
nn Benedichtut qun khuy cu chuyn th v ny.

Sau mt vi nm, qua bo ch ng thy rng trong cc trng hp ri ro ngi li xe v

thng b trng thng do cc mnh knh v bay vo. Benedichtut bng nh li cu chuy
quyt nh iu ch mt th thy tinh khng v tan thnh nhng mnh sc, gi l thy
TRIPOLEC, lp vo cc xe hi.

14. GIAI THOI

Nh vt l ngi M Robert Wood v cu chuyn vi Li.

Nm 1891, Robert va tt nghip i hc. ng n Baitimore hc mn Ha di s h

ca gio s tn tui Remsen. ng ta tr trong mt nh gn trng i hc v c cc
khc k rng b ch nh thng ly thc n tha ca ngy hm trc nu li lm th
ngy hm sau, nhng lm th no chng minh c iu ny? Wood thng ni ting
nng tm ra nhng gii php n gin nhng c o cho cc vn . ng cng khn
trong ln ny.

Hm , khi mn bt tt c dn cho ng trong bui cm chiu, ng khng n nhng

cht clorua lithium, l 1 cht hon ton v hi v trng, nm ging ht mui n. Hm
bui im tm, cc sinh vin gom nhng lt tht trong phn n ca mnh v a n vo
k xem xt. Mt vch xut hin trn quang ph do vic pht x ca Li to nn m
ch i. Ngi ch tham lam b pht hin.

Nhiu nm sau Wood vn cn nh li mt cch thch th vic iu tra hnh s ca mnh

15. S DNG CM CA NH HA HC

Schiller nh ha hc Thy in xut thn t gia nh ngho, phi b hc i lm thu c

bo ch. T nm 14 tui, cu b Schiller t mnh i vo ha hc. Nm 1775, nhng c
thc nghim ca ng ni ting th gii. ng pht minh nhiu nh lut c bn ca

Schiller c thi quen lm vic say m. Cng vic th nghim ca ong phi tip xc thn
cc cht c hoc d n, chy v c th gy ra nhng tai ha bt ng.

Mt hm, trc khi vo phng th nghim, ng dn ngi gip vic: Ti sp lm th ngh

clo. Nu chng may ti ng, gi anh th ch vo vi m phi m tung ca ri chy nhanh
Ngi gip vic ht hong can ngn nhng ng im nhin: Khng th c. Tnh mnh
khng phi l iu quan trng! Quan trng hn l phi tm ra nhng tnh cht ca kh clo
gip vic ch bit lc u m thi.
16. MU CAO CA NH HA HC

Nm 1892, Nga Hong c D.I Mendeleyev lm quan bo v kho cc vt chun o lng.

nghe tin Cng tc t tng Mikhain s n thm kho, ng bn ra lnh cho nhn vin ly
dng bng st lng cng cht y cc phng v ri khp cc li i.

Khi hng dn v Cng tc t tng i thm cc phng kho, thnh thong Mendeleyev l

- Xin li, mi Ngi i li ny ! Ngi coi chng di chn, ko vp ng! ch chng ti r

...

V bng cch , ng ngh chnh ph Nga Hong chp nhn thm ngn sch
cng trnh nh kho ca ng.
17. GIC M CA KEKULE

Nu nh gic m ca Mendeleyev khin ng sp xp c h thng tun hon cc nguy

hc, th gic m sau y ca Kekule li xy dng c cu trc vng ca phn t Benzen

Ti lm vic bn vit vi mt cun sch v khng i n u c. ngh ca ti lang th

nguyn t ang nhy ma trc mt ti. Tuy na m na tnh nhng tm t ti c th p
c nhng chui di nguyn t vn vo y nh l nhng con rn. Nhng tri i! M
trong t nhin ngm ly ci ui ca chnh n v quay cung trc mt ti ta nh
ti. Ti git ny mnh nh b st nh v tnh hn...

ng Kekule khuyn: Hy hc cch nm m; v c th khi y bn s tm thy s thc...

l ng c cng b cc gic m, trc khi chng c kim nghim bng nhng hiu bi
18. LI TIN TRI KHNG T GIC

Vo mt ngy thu m p, ting ci a ca l tr khng cn tr thy gio Rolan m m

ng gt. Bng t tng di ca mt k tc x ring Kazan vang ln mt ting n long t
mm xy ra mt s c g nguy him, thy vi v lao xung tng hm v lt sau li ra
ch b mt my ti nht, u tc b x. l ch b Butlerov, mt hc sinh rt say m
li dng lc vng ngi, b mt bin nh thnh phng th nghim ring ca mnh.

V hnh ng tinh nghch , thy pht giam cu v theo quyt nh sng sut ca
nh trng, cu b b dn diu qua nh n, trc ngc eo mt tm bng c ghi hng
Nh ha hc v i.

Tt nhin, khi ngh ra hng ch ch nho ny, cc thy gio ca Xasa u c ng t

tin on ca k vi phm ni quy nh trng s tr thnh nh ha hc v i thc s
nim t ho v vinh quang ca nn khoa hc Nga v th gii.
19. KHNG HN M CNG NHAU...

Vo cui thp k 80 ca th k XIX, th gii vn cha tm ra phng php tch cc no

ra nhm tht hiu qu. Gi thnh ca nhm tht l t vi phng php iu ch ca J.C
v Friedrich Wohler. y vy m khi tm ra phng php hu hiu th c nhng hai nh
ha hc c cp bng sng ch.

Trong lch s khoa hc v k thut c khng t nhng trng hp m hai nh bc hc tro

mt nm i n kt lun hoc nhng pht minh trng nhau. Th nhng, hai nh bc
in phn dung dch mui nhm iu ch nhm l Charles Martin Hall ngi M v Pa
ngi Php ny th s trng hp cng thm chng cht bi c hai u sinh nm 1863,
pht minh nm 1886 v cui cng nh th hn trc, c hai u mt nm 1914...
20. NG TC GI PHT MINH

Nm 1811, nh ha hc Php Bernard Courtois ang lm vic trong phng th nghim. T

ng c hai bnh ha cht: Mt ng dung dch chit t rong bin, chic kia ng axit sun
nhin, con mo yu du ca ng ang ngi trn vai nhy vt xung lm c hai l ha
dung dch pha trn vo nhau. V mt ln khi tm xanh bc ln ( l iot thng hoa).

T hin tng , Bernard tm thy mt nguyn t mi, l iot. Ngy nay, ai cng bit
ha hc ny, song t ngi bit rng con mo nghch ngm tr thnh ng tc gi
ha hc pht minh ra iot.
21. PHT MINH T TRONG NG ST G

Thi k chin tranh ln th nht, nh khoa hc Anh l Brearley c giao nhim v nghi
tin v kh, c bit l vn cc nng sng b mi mn rt nhanh. Brearley c ngh cc
hp kim khng d mi mn ch to sng. Nm 1913, ng th pha crom vo thp,
va v l do no , bn qung mu th ln vo ng st g ngoi phng th nghim

Rt lu sau, tnh c Brearley nhn thy mu th y vn sng long lanh trong khi ng th
c. ng em mu ny nghin cu t m, thy th thp pha crom ny chng h s mi tr
hu hay thi tit no, ngay c khi ngm vo axit v kim!

Nm 1913, Brearley c nhn bng pht minh c quyn ca nc Anh. ng t c

xut thp khng g quy m ln v thc s tr thnh ngi cha ca thp khng g.

Cu chuyn ny hn t ra mt iu suy ngh: Gp nhng iu k d no th cng ch

ng b qua m nn t hi v sao th ri tm ra cn nguyn ca n.
bit bao nhiu pht minh ca th gii hnh thnh nh th !
22. NHN NHNG CHUI KIM CNG LP LNH

Khi tm ra nguyn t phng x radi, hong gia Anh mi ng b Pierre Curie v Marie S
Curie sang Anh thuyt trnh v nguyn t ny.

Trong ba tic chiu i long trng ca hong gia, Marie nhn ngm nhng chui kim c
nht lp lnh trn c trn ca cc bc mnh ph mt cch thch th v ngc nhin th

Pierre cng nhn chm chm vo nhng chui kim cng .

- Em khng th tng tng c c nhng trang sc p nh th - Marie ni.

- Em bit khng, Pierre p li, trong ba tic, lc ngi anh ngh ra mt tr chi: Anh lm
xem s kim cng eo trn c mi b khch c th... xy dng c bao nhiu phng th

Hc vin hong gia Anh tng ng b hun chng Davy phn thng cao qu nht.
ci a nh bng vng, ng b cho b Iren 6 tui gi lm chi!

y qu l mt gia nh phi thng m c hai v chng u l nh khoa hc ln ca th

Ring b Marie c hai gii Nobel ho hc v vt l. Sau khi b Marie nhn gii Nobel h
nm, con gi v con r ca ng b Curie l Iren l Joliot Curie cng c trao gii Nob
v ti phng x... Tn ca ng b c t cho tn mt nguyn t ha hc l Curi
23. CHT KH CHA BNH DUY NHT

Vo cui th k XVIII, khi hng lot cc cht kh cha tng bit c tm ra dn dp, x
rt quan tm ti vn ny, n mc Bristol, ngi ta thnh lp c mt vin nghi
Vin cc kh vi mc ch dng cht kh cha bnh. Nh ha hc Humphry Davy
thanh tra ca Vin. Trong bui hp long trng nghe cc bo co kt qu nghin cu, D
bi din vn kt thc cc ngn:

- Tha cc qu v, trong tt c cc kh, thc ra ch c mt cht kh cha c bnh m c

bit t lu t thu khai sinh lp a l khng kh sch!
24. KH CI

Nh ha hc Anh Humphry Davy khi nghin cu v cc oxit nit pht hin ra mt loi
cht sinh l rt c o thm ch... k cc. Mt s ngi t ra hoi nghi kt qu ny. T
quyt nh s cng b cht kh ny trong mt bui d hi m thnh vin tham gia gm t
qu tc Anh c.

Khi Davy mang mt ci bnh ln n d hi th cc qu ng, qu b trong nhng trang p

t tin ch i sn. ng m np bnh v... mt cnh tng v cng l xy ra...
Cc qu b ci nh nc n, ci n chy nc mt, qun rut, m hi t m... n

Mt s qu tc li nhy i ln bn gh, lm v my chic bnh pha l tuyt p ca ch

s v khc li th mi li ra v khng t v xng vo nhau u ...

V ng Davy, ng trc cnh , cng ti ci tuyn b loi nit oxit m ng ng tro

N2O: init oxit v kh ny cn c gi l kh ci.

25. HA HC KHC TON HC CH NO?

Mt hm, nh ton hc c Karl Gauss tranh lun vi nh ha hc Avogadro. ng Gau

khinh thng ha hc v cho rng ch c ton hc mi c cc nh lut, cn ha hc ch
phc v cho ton hc m thi.

Avogadro dn Gauss vo phng th nghim v t mnh lm phn ng: Cho mt th tch O

vi hai th tch H2 to thnh hai th tch H2O dng hi:
2H2 (k) + O2 (k) --> 2H2O (h)
Lc nh ha hc mi mm ci bo nh ton hc rng:

- Ngi thy cha! Nu ha hc mun th ton hc phi cho thua. Hai cng mt, bt c
hc cng vn ch l hai y thi.
26. C CHO ANH TA RA CHAI L

Gh thm mt ngi bn, cng l Vin s Hong gia Anh l Papy, Humphry Davy k:
ca mt chng thanh nin thng n d cc bi ging ca ti. Anh ta n xin mt chn
Vin. Ch hiu nn xp cho anh ta vic g?

Papy ngc nhin: Vic g ? C anh ta ra chai l. Nu anh ta ng th t ra cng c

ch cho cng vic. Cn nu khng, anh ta chng ng gi mt xu!

Chng thanh nin ng v lm vic cn c khng ku ca mt li. Anh ta chnh l... Mic
Faraday mt nh bc hc ln n ni Davy t bo rng: Trong s pht minh ca ti th
ln nht ca ti l pht minh ra Faraday!

Cao gy, dng iu nhanh nhn, nh ha hc c Friedrich Wohler trng tr trung n n

ging con trai mnh. Khi ngi ta gii thiu ng vi Faraday, Faraday vui v xit cht
Ti rt sung sng c lm quen vi con trai ca nh ha hc u tin tng hp c
v xin nhit lit chc mng cha anh!.
27. I TI L MT CHUI NU NH

Alexander Fleming, trong dp nhn gii Nobel v pht minh penixilin nm 1945, c cc
hi v thnh cng ny, ng tr li mt cch nghim tc: Cuc i ti l mt chui nu
nh, ti ch mun lm mt ng ch tri nh b ti v khng chu hc nu nh m ti kh
phi sng London. Ti s trt k thi vo trng i hc Y St. Mary Hospital nu nh

phi l mt thanh nin gii bi li, c th i din cho nh trng trong cc Olimpic th
sinh vin. Ti s sut i lm thy thuc nng thn nu nh gio s Wright khng chn
t cho ng ti phng th nghim ring ni ti tm ra penixilin.

Pht minh ny ti d kin trin khai trong thc t phi 15 20 nm sau, nu nh i ch

khng xy ra, thng vong khng nhiu n mc cc loi thuc cha kim tra cng c
th penixilin cha chng minh c cng hiu ca mnh v bn thn ti cha c nhn
28. S HIU LM TH V

Nh ha hc M S.Mulliken gii thng Nobel ha hc nm 1966 c b v rt tn tm

hin song chng bit g v ha hc c.

Mt ln gia nh m tic, song khi khch mi ng th ng vn phng th nghim

Sau khi gi in cho ng, b v thng bo vi khch:

- Nh ti ang bn git v l ti phng th nghim, v vy ng y gi li xin li cc qu

v ngi vo bn tic cho.
Khch n tic vui v song khng khi thc mc v gio s chng bao gi ph thi gi cho
vic lao ng n gin. Hi ra mi bit, ha ra b v nghe lm.

ng bo tin mnh ang bn quan st 1 ion (To watch an ion) b li nghe l ang bn g
(To wash and iron). Chng l hai nhm t ny pht m kh ging nhau m.
29. CHNG PH T LU LNH

Nh ha hc c Tiedman c mt cun s tay m trong ng va ghi nhng s liu ng

nhng nhn nh v vn ang tm ti, va ghi li nhng ngh y sng to le ln t
ng coi n l vt bt ly thn ng qu nht trn i v chng ph t gii giang ca ng
iu .

Mt hm chng trai ng cu hn vi con gi xinh p ca ng. ng t chi gay gt. Th

tay khng cnh m bay. ng bc bi v cng v ngh mi... v on ra th phm. Con g
s tay y?
Sng hm sau, nh ha hc gi chng ph t n:

- Ny anh bn, ti bng lng g con gi cho anh y. Nhng anh phi c ng n ln, s
trung thc. V d nh ly cun s tay ca ti th phi mang tr ngay lp tc!...

30. ARCHIMEDES IU TRA

Nh vua Hiero x Syracuse (trc CN) t th kim hon lm mt chic vng min bng
ngi i trong l ng quang. Song ngi nghi ng bn th n bt s vng m ngi
Ngi bn cho mi Archimedes n.

- Hy kim tra xem chic vng min ny c l vng rng nh vng trong kho ln kho b
khng? Hay l...

Archimedes gi bn th kim hon n v trc nh vua ng cn chic vng min (khi

(g)), sau dm vo nc xc nh th tch nc b n chim ch (V(l)). Ly khi ln
min chia cho th tch ny (m : V = d), ng khng thu c kt qu 19,3 tng ng vi
ring ca vng trong kho ln, kho b ca nh vua m c mt s nh hn.
Archimedes ci c thng vi bn th kim hon: Cc ngi hy gii thch iu ny vi
knh i!

V tt nhin bn th kim hon b trng pht ch ng. Ai bo chng dm cum m

vng ri thay vo mt th kim loi nh hn!
31. NH HA HC V CC NGNH KHC

* Langmuir ngi xut l thuyt hp th hin i gn c cuc i vi mn leo ni v

bng.
* Seaborg ngi pht minh v nghin cu hng lot nguyn t mi h siu uran l cu
kit xut.
* Nh ha hc cao phn t hng u Ziegler say m su tm v nui c vng. ng ngh
ting ca ng l Cargin l ngi cu c thin ngh v su tm tem ln.
* Chuyn gia hng u v kh him Aston li l mt nh biu din vionlonxen bc thy (
pht minh ra ng v phng x). Cng nh vy, cc nh ha hc khc nh Meyer, Perkin
u c phn ng mang tn mnh v l nhng nhc cng v cm tuyt vi.
* Ramsay ng t ca kh tr cng nh Carothers ng t ca t si tng hp l cc ca
* Borodin nh ha hc kim nh son nhc Nga ly lng.
* Nh ha hc t nn mng cho ha l Ostwald hng nm u c trin lm tranh c nh
Kekule ng t ca hp cht thm li c khiu ngoi ng v hi ha him c.
* Davy, Vant Hoff ni ting c v ha hc ln cc tc phm th ca, ngn ng. Haber l n
Lomonosov kim c s hc, ngn ng, ha s. Cn Mendeleyev gn vi ngh ng vali c
32. NH HA HC THNG SNG LU

Nh ha hc thng xuyn phi tip xc vi cht c i khi phi ng hng ngy th

phn ng ha hc... nn lun phi c sc khe tt?

Nhng bng thng k cho thy tui th cc nh ha hc cao hn tui th trung bnh.
- Th k XVIII trong khi tui th trung bnh ca ngi Chu u l 30 th cc nh ha hc
- Th k XIX, khi tui th trung bnh cng ca ngi Chu u l 45 th ca cc nh ha h
- Nh ha hc ngi Php Chevreul ngi tng hp cht bo u tin sng ti 103 tu
- Roger Adams nh ha hc M th xp x 100 tui....
33. NH HA HC NGHIN CU

Nguyn t ha hc v tri t:
* Nhiu nht: O=50% ; Si=26% ; Al=7,4% ; Fe=4,7% ; Ca=3,3% ; Na=2,4% ; K=2,35
Mg=1,9% ; H=1% ; Ti=0,6%.
* t nht: Tng lng poloni: 9600t ; actini 26000t ; radon<260t ; atatin 69mg!
Lng ha cht c trong c th mt ngi nng trung bnh 65kg:
- Lng nc git mt o s mi.
- Lng st lm mt chic inh 5 phn.
- Lng ng lm na chic bnh bt nh.
- Lng m nu c by bnh x phng.
- Lng photpho sn xut c 2.200 u que dim.
- Lng lu hunh git cht mt con b cht.
- Lng vi trong xng trn va xy mt chic chung g nh.

Vy tnh gi thnh cc ha cht vi lng thm na vo, mt ngi ch ng gi vn vn.

Gio s G.Morovic trng i hc Yale cho rng gi cc cht trong c th dng hp ch

- 1g hemoglobin: 3 la.
- 1g insulin: 45 la.
- 1g homon cmon; joliculin: 45000 la.
- 1g prolactin: 1700000 la.

V Gio s Morovic cho rng tng hp nn mt con ngi, t nht l 1 t la! u t

khng c li mc d nh vy l bit con ngi c gi tr lm ch. Cho nn... nh c my
nhin l tt nht.
34. MT CHUYN TNH CM NG NHNG...

Hi u th k XIX, cc nh bc hc pht hin ra st c trong mu ngi di dng h

(hemolobin). Mt sinh vin khoa Ha lm g khi nghe c gi mnh yu hi anh ta ly g
cho tnh yu ang chy cun cun trong c th anh ta?

Anh ta quyt nh tng ngi yu du mt chic nhn bng... st nhng khng phi b
thng thng m bng st ly t chnh mu ca mnh! C nh k ly mu ra, chng tra
mt hp cht m t tch st ra bng phng php ha hc.

Nhng chic nhn khng bao gi c eo trn tay c gi nh mt bng chng tnh y
cha c lm xong th chng trai cht v b mt mu, cho d lng st ly ra khi c
cha ti... 3g!

Cc chng trai, c gi ngy nay vn rt nh cu chuyn ny. Nhng chng ai chng t t

cch ny na, cho d tht l cm ng.
35. MY TNH IN T U TIN TRONG HA HC

My tnh in t c kh nng lm c rt nhiu vic v vai tr ca my tnh in t tro

ny khng ai l khng cng nhn. Ton b vic lm ca con ngi l bit giao ph chn
ng cho my tnh in t. Vi s gip ca my tnh in t cc nh nghin cu bit
iu v v s qu trnh ha hc phc tp trc khi a chng vo trong thc tin.

Nhng cc nh ha hc c trong tay mt my tnh in t kh khc thng m n

minh ra vo khong 100 nm trc khi thut ng my tnh in t xut hin trong ngn
gii.
B my c bit ny chnh l h thng tun hon cc nguyn t.
H thng tun hon my tnh in t ny to nn kh nng tin on s tn ti ca
t cha bit, cha c khm ph ngay c trong phng th nghim. V khng ch tin
cn m t tnh cht ca chng.

My tnh in t ny cho bit l kim loi hay phi kim, nng nh ch hay nh nh natri
tm kim nhng nguyn t b mt trong cc loi khong sn no ca tri t.
My tnh in t ny sn phm v i m Mendeleyev l ngi sng ch - a ha hc
xa.
36. VI CHUYN TC CI TI L K NIM NGUYN T FLO

Nm 1986, ti Paris, cc nh ha h ca nhiu nc hp nhau li k nim 100 nm

Moissan (1852 1907), nh ha hc Php khm ph ra kh flo t do. Ti bui l c nh
pht biu, nhiu bo co khoa hc c trnh by v thm ch pht hnh loi tem k n

V cng trong bui l k nim din ra nhng chuyn tc ci. Nh ha s phc tho
quyt nh trnh by trn con tem pht minh ca Moissan. Th nhng trn con tem, h
trnh by khng phi l phng trnh phn ng phn hy in ha flohidric tinh khit
t do do Moissan tm ra m l phng trnh ca phn ng ngc li vi n. Ha ra l ng
nim nh ha hc xut chng ngi Php pht minh ra s tng tc gia flo v hidro

M.Gutlitski, bo co vin ngi M, gy ra mt chuyn tc ci khc. ng chng m

kh flo c tm thy khng phi vo nm 1886 m l vo nm 1881. Ngi pht minh r
phi l Moissan m l Bohuslay Brauner, nh ha hc Tip Khc. Brauner xc nh
t nng CeF4 (do ng tm ra di dng ihirat) s to ra hi nc, HF v mt cht kh
mi hng...

Theo M.Gutlitski, cng vi mt s th nghim khc. Brauner chng minh c rng h

c bao hm kh flo t do, sau khi cng b cc kt qu th nghim ca mnh trn cc t
hc c uy tn nht. Qu tht, Brauner cng c d dt khi tuyn b rng mnh pht mi
t th 9. Bo co vin a ra mt cu hi: Phi chng l c s ph nhn quyn
Brauner.

Khng nn ngh rng sau bn bo co , nhng ngi t chc bui l nn ch v tuy

tn hi ngh. phng bn, cnh phng hp c bn mt tuyn tp K nim 100 nm u
tm ra kh flo. Trong tuyn tp ni r: S thn trng ca Brauner l ng. Sau ng, n
lp li th nghim trn nhng khng ai tm ra c kh flo t do trong hn hp c t
37. GALI V HAI NH BC HC

Khi xy dng bng tun hon cc nguyn t, bng l thuyt ca mnh, Mendeleyev ti
tn ti ca mt s nguyn t v gali l nguyn t u tin m ng tin on, c tm th
thin nhin. Ngi tm ra nguyn t ny l nh quang ph hc ngi Php Lecoq de Bois
phn tch qung km gn thung lng Argefnee. ng thng bo iu ny trn tp ch B
Vin Hn Lm Khoa Hc Paris vo ngy 27/8/1875. ng ngh t tn nguyn t mi
do tn vinh nc Php (vn c tn c l Gaule). Song ng cng c lu danh mun t
Lecoq; tn ng c ngha l con g trng, ting Latinh l gall. Tht l mt cng i vic

Thng 11/1875, tp ch ny n St.Peterburg, th nc Nga. Ngi vui mng khng k

ca nguyn t mi l Mendeleyev, d trong bi bo Lecoq di Boisbaudran khng mt ln
tn ng. Chng c g ng trch! Chng qua v nh quang ph hc vn khng quan tm
thuyt v v c, nn cha tng bit n pht minh v i ca nh bc hc Nga. m hm
Mendeleyev vit n Vin Hn Lm Khoa Hc Paris mt bi bo bng ting Php nhan
khm ph ra gali, trong ng nh chnh nhng s liu nh bc hc Php a ra, theo
ca ng. ng kt lun Pht hin ra gali ca Lecoq de Boisbandran m cho php ti
mt trong nhng ngi bn ca mnh l mt dn chng y thuyt phc ca nh lut
Mt tun sau, bc th n tay Lecoq di Boisbaudran. ng vi lp li th nghim v thy M
on ng. ng gi tng nh bc hc Nga mt tm nh vi dng ch: Xin gi ti Ngi l
trng su sc v rt vinh d c Ngi nhn lm bn.

T , hai ngi trao i th t rt thn mt. Trong mt bc th, Lecoq tha thit mi Me
n d m ci ca con gi mnh, song Mendeleyev khng ti c.

Nm 1879, Mendeleyev bo co cc b sung v nh lut tun hon c trnh by mu ga

qung thch anh cha gali v mt s hp cht khc ca gali, do Lecoq gi tng.

Mi 15 nm sau, vo nm 1890, hai nh bc hc mi gp nhau ti Paris. Trong bui chi

Lecoq c mt hu ht cc nh ha hc ni ting ca Php.