GELGT VE GELGT HESAPLAMALARI

Gelgit gk cisimlerinin etkilerine bal olarak, deniz /okyanus sularnn dikey

hareket etmesi olaydr.
Gelgit olaylarnn gereklemesinde gne ve ay etkin gk cisimleridir. Dnyann
evresinde herhangi bir gk cismi olmad farz edilirse dnyay evreleyen su
kresi durgun ve yuvarlak formda kalacaktr. Eer dnyann yaknnda bir gk
cismi olduunu farz edersek iki cisim birbirini ekecektir. Ktle ekimi kuvveti
sonucu iki cisim birbirine yaklaacaktr.
Bu kuvvete zt olarak dnyann kendi evresindeki dn hareketinden dolay
ortaya kan merkez ka kuvveti vardr. Bu iki kuvvet birbirini dengeleyerek iki
cisim arasndaki mesafeyi sabit tutarlar.
Ktle ekimi etkisiyle yer kre zerindeki sular ay ve dnyay birletiren
dorultu zerinde aya doru ekilecek ve bu dorultuda kabarmaya
balayacaktr.
Merkez ka kuvveti etkisiyle de sularn kabard dorultunun tam kart olan
tarafta da sular ayn ekilde kabaracaktr. Bylece iki kuvvetin etkisiyle dnyann
iki zt tarafnda da sular kabararak High Water (HW) yksek su olayn
gerekletirecektir.
Yksek sularn olutuu bu iki blgeye ortalama 90 derece uzaklktaki blgelerde
de su seviyesi azalacak ve Low Water (LW) alak su gerekletirecektir.
Gelgit oluumunda ayn etkisi byktr, buna bal olarak ta gnein nispeten
kk iddette etkisi vardr. Ktle ekimi ilkesinden dolay ayn gelgit olayndaki
etkisi gneten 2,25 kat fazladr
Ay, dnya evresindeki gnlk turunu 24 saat 50 dakikada tamamlar.(1 ay gn 1 gelgit gn) 1 gelgit gnnde gerekleen hw ve lw saysna gre dnya
zerinde 3 eit gelgit tr gerekleir.
Semidiurnal tide-yar gnlk gelgit:Bir gelgit gnnde 2 hw ve lw gerekleir
ard sra gerekleen hw ve 1 lw, bir gelgit evrimi olarak tanmlanr.1 gelgit
evrimi 12 saat 25 dakikada gerekleince yar gnlk gelgit oluur. Hw ve lw
aras ortalama 6 saat 12,5 dakikadr.
Diurnal tide-gnlk gelgit:1 gelgit gnnde hw ve lw gerekleir.Hw ve lw
aras ortalama 12 saat 25 dakikadr.
Mixed tide-kark gelgit:Hw ve lw arasndaki zaman ve seviye farklar dzenli
deildir.
Ay ve gnein ortak etkileri sonucu belirli durumlarda gelgit iddetinde farkllklar
olumaktadr. Bu iddeti ay ve gnein dnyaya gre aldklar konumlar belirler:

Kuvvetli gelgit (spring tide):Dnya, gne ve ay ayn dorultuda

bulunduklarnda ekim kuvveti en fazladr. En fazla su ykselmesi, alalmas
gerekleir. Genlik en fazla olur.
Zayf gelgit (Neap tide):Ay ve gne dnyaya gre 90 derecelik a yaptnda
gelgit etkisi en az olur. En az su ykselmesi, alalmas gerekleir.Genlik en az
olur.

TANIMLAR
Tidal range (menzil):Pei sra gelen yksek ve alak su arasndaki ykseklik
fark.
Ebb (cezir):Sahilden denize doru gelgit aknts.
Flood (med):Denizden sahile doru gelgit aknts.
Chart Datum:Haritada verilen derinliklerin referans alnd balang
seviyesidir.