Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 458

Ha Hc Hu C

TS Phan Thanh Sn Nam


B mn K Thut Hu C
Khoa K Thut Ha Hc
Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM
in thoi: 8647256 ext. 5681
Email: ptsnam@hcmut.edu.vn
http://hhud.tvu.edu.vn

Ti liu tham kho


[1] Paula Y. Bruice, Organic chemistry, fifth edition, Pearson
Prentice Hall, 2007
[2] Graham T.W. Solomons, Craig B. Fryhle, Organic chemistry,
eighth edition, John Wiley & Sons, 2004
[3] Francis A. Carey, Organic chemistry, fifth edition, McGrawHill, 2003
[4] Robert T. Morrison, Robert N. Boyd, Oragnic chemistry, sixth
edition, Prentice Hall, 1992
[5] Trn Th Vit Hoa, Phan Thanh Sn Nam, Ha hu c, NXB
i Hc Quc Gia HCM, 2007
[6] Trn Th Vit Hoa, Trn Vn Thnh, Bi tp ho hu c, NXB
i Hc Quc Gia HCM, 2004
[8] Thi Don Tnh, C s l thuyt ho hu c, NXB Khoa Hc
K Thut, 2000
[9] Trn Quc Sn, C s l thuyt ha hu c, NXB Gio Dc,
1979
http://hhud.tvu.edu.vn

NI DUNG CHNH
ng phn ca hp cht hu c
Hiu ng trong hp cht hu c
C ch cc phn ng ca hp cht hu c
Alkane
Alkene
Alkyne
Alkadiene
Hp cht hydrocarbon thm
Dn xut halogen
Alcohol Phenol
Aldehyde Ketone
Carboxylic acid
Amine Hp cht diazonium http://hhud.tvu.edu.vn

Chng 1:

NG PHN

ng phn: nhng hp cht hu c c


cng thc phn t ging nhau, cng thc
cu to khc nhau tnh cht ha hc, vt
l, sinh hc khc nhau
Phn loi:
+ ng phn cu to (phng)
+ ng phn lp th: ng phn hnh hc
(cis, trans), ng phn quay (cu dng),
ng phn quang hc
http://hhud.tvu.edu.vn

I. ng phn cu to
Do c s sp xp khc nhau ca cc nguyn t
trong mch C
I.1. ng phn mch C
n-butane
iso-butane

C6H12

methyl cyclopentane

cyclohexane
http://hhud.tvu.edu.vn

I.2. ng phn do v tr cc lin kt bi, nhm chc


butene-1

C4H8

OH

butene-2

OH

OH

OH
OH
1,2-

1,3-

OH
1,4-

dihydroxy benzene

http://hhud.tvu.edu.vn

I.3. ng phn c nhm nh chc khc nhau


dimethyl ketone
C3H6O

propan-2-one
O

acetone

CHO

propionaldehyde
propanal
propionic aldehyde

C3H6O2

COOH

Propionic acid

O
O

http://hhud.tvu.edu.vn

methyl acetate
7

I.4. ng phn c nhm th khc nhau lin kt vi


nhm nh chc

C4H10O

diethyl ether

methyl propyl ether

http://hhud.tvu.edu.vn

II. ng phn lp th
II.1. ng phn hnh hc
II.1.1. iu kin xut hin ng phn hnh hc
Xut hin khi phn t c 1 b phn cng nhc
cn tr s quay t do ca cc nguyn t

2 nguyn t lin kt vi cng 1 nguyn t ca


b phn cng nhc phi khc nhau
http://hhud.tvu.edu.vn

Thng xut hin cc hp cht c cha:


C=C, C=N, N=N, h lin hp, vng phng 3
hay 4 cnh
abC=Ccd: a b, c d

Cl
H

Cl
H

http://hhud.tvu.edu.vn

10

II.1.2. Danh php ca ng phn hnh hc


a. H cis-trans: abC=Cab
Nhm th tng ng nm cng pha
mt phng lin kt cis
Khc pha trans

H3C
H

CH3

H3C

cis-butene-2

H
http://hhud.tvu.edu.vn

H
CH3

trans-butene-2

11

b. H Z-E: abC=Ccd

a>b c>d

Quy tc Kahn-Ingold-Prelog: da theo th


t u tin trong bng HTTH ca nhm th
a, c cng pha so vi mt phng ni i: Z
(zusammen)
a, c khc pha so vi mt phng ni i: E
(entgegen)
http://hhud.tvu.edu.vn

12

35
Br

17
Cl

(E)-1-Bromo-2-chloro-2-fluoro-1-iodoethene

F
9

53
Br

Cl

(Z)-1-Bromo-2-chloro-2-fluoro-1-iodoethene

Lu : Khi dng Z-E, ch Z, E khng


phi lun trng vi cis, trans
Cl

Cl

Cl

Cl

Z-, cis-

Br

E-, cishttp://hhud.tvu.edu.vn

13

II.1.3. ng phn hnh hc ca abC=Nd v


aN=Nb
a. abC=Nd
Trc y, dng h syn-, anti-, nhng
khng chnh xc nn hin nay dng h Z-E
a>b: a, d khc pha so vi mt phng ni
i E, cng pha Z
i vi aldoxime
H3C
OH
C N
H
anti-acetaldoxime
(Z)-acetaldoxime

H3C
C N
OH
H
http://hhud.tvu.edu.vn

syn-acetaldoxime
(E)-acetaldoxime

14

i vi ketoxime: Cng 1 cht, c th gi l


syn- hay anti- !!!
H3C

H3C
OH
C N

C N

anti-phenyl-p-tolylketoxime
syn-p-tolyl-phenylketoxime

OH

syn-phenyl-p-tolylketoxime
anti-p-tolyl-phenylketoxime

h syn-anti khng chnh xc


chuyn sang h Z-E
http://hhud.tvu.edu.vn

15

b. aN=Nb

C6H5
N N

N N

C6H5

C6H5

C6H5

syn-azobenzene

anti-azobenzene

http://hhud.tvu.edu.vn

16

II.1.4. ng phn hnh hc ca hp cht cha C=C


lin hp
a(HC=CH)nb
CH
H
6 5

H
H

C6H5

C6H5
H

H
C6H5
H

C6H5

trans,trans-1,4-diphenyl-1,3-butadiene

cis,cis-1,4-diphenyl-1,3-butadiene

C6H5
H

cis,trans-1,4-diphenyl-1,3-butadiene

* S p hnh hc ca h lin hp C=C


N = 2n-1 + 2p-1
n: s ni i lin hp
p = n/2
nu n chn
http://hhud.tvu.edu.vn
p = (n + 1)/2 nu n l

17

II.1.5. ng phn hnh hc ca vng no 3, 4


cnh
c b tr trn 1 mt phng cc nhm th
khng th quay t do xut hin ng phn
hnh hc
* Cc nhm th tng ng cng pha mt phng
cis, khc pha trans
HOOC
H

COOH

HOOC

cis-cyclopropane-1,2-dicarboxylic acid

H
COOH

trans-cyclopropane-1,2-dicarboxylic acid

http://hhud.tvu.edu.vn

18

II.1.6. Cch xc nh v so snh cc ng phn


hnh hc
a. xc nh khong cch gia cc nhm th
Khong cch gia 2 nhm th tng ng
trong ng phn cis < trans
H
Cl

H
Cl

H
Cl

Cl
H
4.7

3.7

http://hhud.tvu.edu.vn

19

b. Moment lng cc
2 nhm th ging nhau aHC=CHa
H
Cl

Cl

Cl

Cl
H

cis (1.89D) > trans (0D)


2 nhm th khc nhau aHC=CHb (a b)
2 nhm th cng ht hay cng y in t:
cis > trans
2 nhm th c tnh cht in t ngc nhau:
cis < trans
http://hhud.tvu.edu.vn

20

c. Nhit nng chy


ng phn trans-: i xng mng li
tinh th cht ch tonc cis < tonc trans
Lu : mi lin h gia to si v ng
phn hnh hc khng cht ch
V d:
CHCl=CHCl tosi ca cis-: 60.3 oC, tosi
ca trans-: 48.4 oC
CH3CH=CHCl tosi ca cis-: 32.8 oC, tosi
ca trans-: 37.4 oC
http://hhud.tvu.edu.vn

21

II.2. ng phn cu dng (ng phn quay)


L nhng cu trc khng gian sinh ra do 1 nhm
th quay xung quanh trc C-C (khng lm t C-C)
so vi 1 nhm nguyn t khc
Thng cn nng lng 3-4 Kcal/mol
Ch tn ti nhng cu dng tng i bn
Khng th tch thnh nhng ng phn ring r!!!
ng phn cu dng l cc dng khc nhau trong
khng gian ca cng 1 cu hnh!!!
http://hhud.tvu.edu.vn

22

II.2.1. Cch biu din


a. Cng thc phi cnh (khng gian 3 chiu)
a

b
a

b
c

b
c

che khut

a
b
c

xen k

Lin kt C-C: ng cho tri qua phi, xa


dn ngi quan st
http://hhud.tvu.edu.vn

23

b. Cng thc Newman


Quan st dc theo C-C 2 nguyn t C
dng che khut, biu din bng vng trn
chiu cc nhm th ln mt phng vung
gc vi C-C

aa
b
c
c

b
b

che khut

c
b

xen k
http://hhud.tvu.edu.vn

24

II.2.2. Cu dng ca cc hp cht mch h


a. Ethane
Quay 1 nhm CH3 & c nh nhm cn li
2 ng phn cu dng ti hn
Che khut: khong cch gia cc H gn
nhau nng lng cao nht km bn
nht

http://hhud.tvu.edu.vn

25

Xen k: khong cch gia cc H xa nhau nng


lng thp nht bn nht

http://hhud.tvu.edu.vn

26

b. n-Butane
Quay cc nhm th quanh trc C2-C3 2 dng
c nng lng cao: che khut ton phn & che 1
phn
CH3
H

CH3
CH3
H
H

H
H

H
H

H
CH3

2 dng c nng lng thp: anti (i) & syn (lch)


CH3
H
H
H

CH3
H
CH3

H
H
H
CH3 http://hhud.tvu.edu.vnH

27

http://hhud.tvu.edu.vn

28

II.2.3. Cu dng ca hp cht vng no


Vng no 3,4 cnh khng c ng phn cu dng
Sc cng bayer: do s khc bit ca gc lin kt
so vi gc ha tr bnh thng (109o28)
= (109o28 gc lin kt ca vng)

http://hhud.tvu.edu.vn

29

a. Cyclohexane
Cc C khng cng nm trong 1 mt phng
bo m gc lin kt ~ 109o28
Cc nhm th c th quay quanh C-C ng
phn cu dng
C 2 dng c trng: gh (bn) & thuyn
* Gh:
Xem nh 1 t hp ca 6 h thng n-butane
Tt c 6 h thng u dng xen k (syn butane)
5
4

3
2.5

6
2

2.49
http://hhud.tvu.edu.vn

2
6

30

* Thuyn:

1.84

5
6
3

4 1

2.49

2.27

4 h thng dng xen k: C1-C2, C3-C4, C4C5, C6-C1


2 h thng dng che khut hon ton: C2C3, C5-C6
Khong cch H C1 & C4 rt nh lc y
km bn hn dng gh
*** Ngoi dng gh & thuyn, cyclohexane cn c dng
xon, dng na gh km bn
(t c)
http://hhud.tvu.edu.vn

31

http://hhud.tvu.edu.vn

32

b.S b tr cc lin kt C-H


6 C phn b trn 2 mt phng song song (1-3-5
& 2-4-6), cch nhau 0.5
Lin kt C-H gm 2 nhm: lin kt trc a (axial)
& lin kt bin e (equatorial)
a
e

ea

109o28'

e
ae

a
a

http://hhud.tvu.edu.vn

33

Cn bng (khng th tch):


a
e

CH3
CH3

Dn xut 1 ln th: e-methyl cyclohexane bn hn


a-methyl cyclohexane
Khi c 2 nhm th khc nhau: nhm ln v tr 34e
http://hhud.tvu.edu.vn

II.3. ng phn quang hc


II.3.1. nh sng phn cc
nh sng t nhin: sng in t, dao ng mi
hng vung gc vi phng truyn
nh sng phn cc: ch dao ng trong 1 mt
phng nht nh mt phng phn cc
ASTN qua lng knh Nicol s tr thnh ASPC
http://hhud.tvu.edu.vn

35

II.3.2. cht hot ng quang hc


ASPC i qua 1 s hp cht hu c lm mt phng
phn cc quay 1 gc cht hot ng quang hc
Gc quay c xc nh bng phn cc k
http://hhud.tvu.edu.vn

36

quay cc ring:
[]t0 = /(l.d)
: gc quay cc quan st c ()
l (dm): b dy dung dch cht quang hc
d (g/ml): nng dung dch cht quang hc
to: nhit o
: bc sng nh sng
http://hhud.tvu.edu.vn

37

II.3.3. iu kin xut hin ng phn quang hc


Vt & nh trong gng khng chng kht c 2
ng phn khng chng kht nhng i xng nhau
2 ng phn ny quay mt phng phn cc nhng
gc nh nhau nhng ngc chiu 1 i i
quang
ng phn quang hc thng xut hin khi c C
bt i xng (C*)
Cabcd

* C bt i xng:
a b c d khng c tnh i xng
trong khng gian
38
http://hhud.tvu.edu.vn

V d phn t lactic acid 2 ng phn quang hc

COOH
H

C*

OH HO

CH3
(+)
http://hhud.tvu.edu.vn

COOH
C* H
CH3
(-)
39

http://hhud.tvu.edu.vn

40

Cc nhm th khc nhau v ng phn cu to


ng phn quang hc

n-C3H7

H
C* COOH

iso-C3H7

Cc nhm th khc v ng v
ng phn quang hc
CH3
D C* H
C6H5
http://hhud.tvu.edu.vn

41

ng phn quang hc khng cha C*


Phn t b tr cht ch trong khng gian, c cu
to bt i xng trn ton phn t
ng phn allene

C10H7

C10H7
C C C

C6H5

C6H5

HOOC

COOH

ng phn cn quay
http://hhud.tvu.edu.vn

Cl Cl

42

II.3.4. Cng thc biu din ng phn quang hc


a. Cng thc t din (3 chiu)

COOH

CH3

OH

khng thun li cho phn t phc tp


http://hhud.tvu.edu.vn

43

b. Cng thc chiu Fisher (2 chiu)


Chiu cng thc t din ln mt phng
Cnh nm ngang gn ngi quan st, nm dc
xa ngi quan st

COOH

OH
CH3

C th c nhiu cng thc Fisher khc nhau


c. Cng thc phi cnh & Newman
http://hhud.tvu.edu.vn

44

II.3.5. Danh php v cch xc nh cu


hnh ca ng phn quang hc
Cu hnh: s phn b trong khng gian ca
cc nhm th xung quanh C* (khi nim m t
ng phn quang hc)
Cu dng: cc dng khc nhau trong khng
gian ca cng 1 cu hnh!!!
http://hhud.tvu.edu.vn

45

a. H danh php D-L: cu hnh tng i


Phi so snh vi 1 cht chun
CHO
H

CHO

OH
CH2OH

D-glyceraldehyde

HO

CH2OH
L-glyceraldehyde

Quy c: cc ng phn cha d t (O, N, S) lin kt


trc tip vi C*, nm bn phi ca cng thc Fisher D,
bn tri L
V d lactic acid c 2 ng phn khi so vi glyceraldehyde
COOH

COOH
H

OH

HO

CH3

CH3
D-lactic acid

L-lactic acid

http://hhud.tvu.edu.vn

Rt kh xc nh khi phn t c nhiu C*!

46

b. H danh php R-S:


Cu hnh tuyt i:
L cu hnh thc s, ni ln s phn b cc
nhm th trong khng gian xung quanh C*
Dng quy tc Kahn-Ingold-Prelog xc nh
ln ca nhm th: da theo th t u tin
trong bng HTTH

http://hhud.tvu.edu.vn

47

C
H C* O H
H C O H
H

Vng 1: C1 6, C3 6, O 8, H 1
Vng 2 (khi vng 1 khng xc nh c th t):
O-C-O > -C-O
-OH > -CHO > -CH2OH > H
Lu :
C A

C A
A C

C A

A C
C A
A C

-CCH > -C(CH3)3


-CH=CH2http://hhud.tvu.edu.vn
> -CH(CH3)2

HC

C
CH
C
C
48

Lu : cch cng s th t ch p dng


so snh cc nhm th c cha cc nguyn t
ging nhau.
V d -CH(CH3)2 & -CH=CH2
Hoc CHO & -CH2OH

-CH2OH > -CH=CH2


http://hhud.tvu.edu.vn

49

Cch xc nh cu hnh: C*abcd,


gi s a>b>c>d
+Theo cng thc t din / phi
cnh (khng gian): t d xa ngi
quan st:
i t a b c: cng chiu kim
ng h: ng phn R
i t a b c: ngc chiu kim
ng h: ng phn S
http://hhud.tvu.edu.vn

50

http://hhud.tvu.edu.vn

51

+Theo cng thc Fisher:


t d nm di hay trn trong cng thc
Fisher, sau xt th t cc nhm cn li:
i t a b c: cng chiu kim ng h: R
i t a b c: ngc chiu kim ng h: S
Quy c: i v tr 2 cp nhm th cu hnh
khng thay i
Thay i v tr 1 cp nhm th cu hnh s
thay i
Hay l Quay cng thc Fisher 180o cu hnh
khng i, quay 90o hay 270o cu hnh thay
i
http://hhud.tvu.edu.vn

52

V d lactic acid:

COOH
H

OH
CH3

a
OH

i H & CH3 (1 cp), OH & COOH (1 cp)

b
COOH

Nu ch i 1 cp H & CH3

c CH3

COOH b

c CH3
H
d
(R)

OH a
H
d
(S)

Lu : R & S ch l i lng l thuyt!!! thc t ch o c d(+)


& l(-)!!! R & S khng lin h vi (+) & (-)!!!
http://hhud.tvu.edu.vn

53

II.3.6. Cc hp cht cha nhiu C*


a. Hp cht cha cc C* khng tng ng
CHO
H C* OH
H C* OH
CH2OH

CHO
H C* OH
H C* OH
CH2OH
(2R,3R)-

2 C* khng tng ng v CHO CH2OH


4 ng phn (2 i i quang):

HO
HO

CHO
C* H
C* H
CH2OH
(2S,3S)-

CHO
H C* OH
HO C* H
CH2OH
(2R,3S)-

CHO
HO C* H
H C* OH
CH2OH
(2S,3R)-

threo-aldotetrose

erythro-aldotetrose
http://hhud.tvu.edu.vn

S p quang hc: N =

2n

n: s C*

54

b. Hp cht c cha C* tng ng


Tactric acid:
H H
HOOC C* C* COOH
OH OH

COOH
H C* OH
HO C* H
COOH

2 C* tng ng 3 ng phn

COOH
HO C* H
H C* OH
COOH

(2R, 3R)-tactric acid (2S, 3S)-tactric acid

http://hhud.tvu.edu.vn

COOH
HO C* H
HO C* H
COOH
meso-tactric acid

55

Trong ng phn meso: quay cc ca 2 C*


trit tiu nhau
khng cn hot tnh quang hc
S ng phn quang hc ca hp cht cha C*
tng ng (tnh c ng phn meso):
N = 2n-1 (n: l)
N = 2n/2-1(2n/2 +1) (n: chn)

http://hhud.tvu.edu.vn

56

II.3.7. Hn hp racemic
L hn hp 50% p quay tri + 50% p quay
phi hn hp khng c tnh cht quang
hc v quay cc t b tr nhau
Hn hp racemic: khng ch cc phn t
ring r m l 1 tp hp cc phn t

http://hhud.tvu.edu.vn

57

V d: Xc nh cu hnh tuyt i ca 1 s cht

CH2OH
H
OH
CH3
(R)COOH
H
CH3
C6H5
(R)-

CHO
OH
CH3
CH2OH
(S)-

COOH
H2N
H
CH3
(S)-

CH2OH
H
OH
OH
H
CH2OH
(2S, 3S)-

http://hhud.tvu.edu.vn

COOH
H2N
H
CH2OH
(S)CH2OH
H
OH
H
OH
CH2OH
(2S, 3R)-

58

Ha Hc Hu C
TS Phan Thanh Sn Nam
B mn K Thut Hu C
Khoa K Thut Ha Hc
Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM
in thoi: 8647256 ext. 5681
Email: ptsnam@hcmut.edu.vn
http://hhud.tvu.edu.vn

Chng 2: CC LOI HiU NG


* Hiu ng s dch chuyn in t trong phn t
nh hng n c ch phn ng, kh nng phn
ng, tnh acid-base
Chia lm 2 loi:
a. Hiu ng in t:
HU cm ng I (inductive effect)
HU lin hp C (conjugation effect)
HU siu lin hp H (hyperconjugation effect)
b. Hiu ng khng gian:
HU khng gian loi 1
HU khng gian loi 2
HU ortho

http://hhud.tvu.edu.vn

I. Hiu ng cm ng
I.1. nh ngha
HU cm ng s dch chuyn in t ca cc
lin kt do cc nguyn t trong phn t c
m in khc nhau phn t phn cc
V d:

C3

C2

C1

Cl

m in Cl > C s dch chuyn t C1-Cl,


3
C2-C1, C3-C2
http://hhud.tvu.edu.vn

I.2. Phn loi


a. HU cm ng dng (+I)
Gy ra bi cc nguyn t hay nhm nguyn t
c khuynh hng nhng in t
b. HU cm ng m (-I)
Gy ra bi cc nguyn t hay nhm nguyn t
c khuynh hng ht in t
* Quy c:
C-H c I = 0
Chiu chuyn dch t :
Nhm nguyn t c khuynh hng nhng
4
in t > H cho +I (v ngc li)
http://hhud.tvu.edu.vn

I.3. c im ca HU cm ng
Cc nguyn t hay nhm nguyn t mang in
tch + Cho I

Cc nguyn t hay nhm nguyn t mang in


tch - cho +I
in tch cng mnh I cng mnh, nhm
nguyn t mang in tch c I mnh hn trung
ha
-N(+)R3 -O(+)R2 -I
-O-N(-)H +I
-O(+)R2 > -OR
http://hhud.tvu.edu.vn

Trong cng 1 chu k trong bng HTTH: -I tng t


tri qua phi
-I:
-NR2 < -OR < -F
Trong cng 1 phn nhm chnh : -I gim t trn
xung di
-I:
-F > -Cl > -Br > -I
-I: -OR > -SR > -SeR
Cc nhm alkyl lun y in t (+I), tng dn t
bc 1 n C bc 3
+I

: -CH3 < -CH2CH3 < -CH(CH3)2 < -C(CH3)3


http://hhud.tvu.edu.vn

Cc nhm khng no u mang I, tng dn


theo khng no
-I:

R2C=CR-

<

< RC

HU cm ng gim dn theo mch C nh


hng n tnh cht ca phn t
V d Ka.105 ca cc acid:
CH3CH2CH2COOH
1.5
CH3CH2CH(Cl)COOH 139
CH3CH(Cl)CH2COOH 8.9
ClCH2CH2CH2COOH 3.0

http://hhud.tvu.edu.vn

II. Hiu ng lin hp


II.1. nh ngha
H lin hp: l nhng phn t c lin kt &
v tr lun phin nhau
V d: CH2=CH-CH=CH2 hay CH2=CH-CH=CH-CH=CH2

http://hhud.tvu.edu.vn

HU lin hp s dch chuyn t trong 1 h lin


hp, lm cho h lin hp tr nn phn cc
V d: CH2=CH-CH=CH2
mt in t phn
b u trn cc C
Tuy nhin: CH2=CH-CH=CH-CHO
m in ca O > C nhm C=O s ht in t
ca h phn t tr nn phn cc ( LH - )

http://hhud.tvu.edu.vn

CH2=CH-CH=CH-N(CH3)2
N c i in t t do (p) c xu hng nhng
in t cho h lin hp phn t phn cc (LH -p)

Cl

NH2

Lin hp -p (-Cl, -NH2 ng thi c I!)


http://hhud.tvu.edu.vn

10

II.2. Phn loi


II.2.1. HU lin hp dng (+C)
Cc nt hay nhm nguyn t c kh nng y
in t t bn thn n ra h lin hp +C
c im ca +C:
a. Cc nguyn t hay nhm nguyn t c cp in t
cha s dng hoc nhng ion mang tch (-) u mang
+C
-O- -S-H -R
SH
SR
NH2

NR2

H
N

CH3

http://hhud.tvu.edu.vn

-F

-Cl

-Br

-I
11

b. Cc ion mang in tch m c +C mnh hn cc


nguyn t trung ha
+C: -O- > -OR
-S- > -SR
c. Trong cng 1 chu k ca bng HTTH: +C gim
t tri qua phi
+C: -N(R)2 > -OR > -F
d. Trong cng 1 phn nhm chnh: +C gim t
trn xung di
+C: -F > -Cl > -Br > -I
+C: -OR > -SR > -SeR
http://hhud.tvu.edu.vn

12

II.2.2. HU lin hp m (-C)


Cc nguyn t hay nhm nguyn t c kh nng
ht in t ca h lin hp v pha n -C
c im ca C:
a. a s cc nhm nguyn t mang C l nhng
nhm khng no
-NO2

-CN -CHO -COR


http://hhud.tvu.edu.vn

-COOH -CONH2
13

b. Trong cc nhm C=Z: -C ph thuc Z


Z c m in cng ln, -C cng mnh
-C:

C=O > C=NR > C=CR2

c. i vi cc nhm nguyn t tng t:


in tch cng ln th C cng mnh
-C:

C=N+R2 > C=NR

http://hhud.tvu.edu.vn

14

II.3. c tnh chung ca HU lin hp


a. HU lin hp thay i rt t khi ko di mch lin hp
*** HU cm ng: gim nhanh theo mch C !!!
O
H

CH2

CH

CH

C
H
O

CH2

CH

CH CH

CH

C
H

linh ng ca H 2 cht ging nhau


http://hhud.tvu.edu.vn

15

Tc phn ng ging nhau:


OH

RCHO + H

CH2

CH

CH

OH

CH2

CH

CH

H
H
O

RCHO + H

CH2

CH

CH CH

CH

OH-

H
OH
O
R

CH2

CH

CH CH

CH

C
H

http://hhud.tvu.edu.vn

16

b. Mt s nhm th cha no, du ca HU lin hp s


thay i ty thuc vo nhm nt lin kt vi n
-

O
+

NH2

-C6H5: +C

-C6H5: -C

c. HULH ch c hiu lc trn h lin hp phng

C6H5NH2

C6H5NR2

N
H

+C ca NR2 gim so vi NH2


http://hhud.tvu.edu.vn

R
N
R

17

III. Hiu ng siu lin hp


III.1. HU siu lin hp dng (+H)
L s tng tc ca cc in t ca lin kt C-H
vi h t (C=C, -C6H5 ), hoc trong carbocation
(vd: (CH3)3C+) hay gc t do (vd: (CH3)3C.)

http://hhud.tvu.edu.vn

18

Xt phn ng:
CH3-CH=CH-CH2-CH3 + HCl
Nu xt theo +I: sn phm chnh l:
CH3-CH2-CHCl-CH2-CH3
Tuy nhin, thc t, do tc dng ca +H, sn phm
chnh l:
H
H

CH

CH CH2

CH3

HCl

CH3 CHCl

CH2

CH2

CH3

H
http://hhud.tvu.edu.vn

19

+H cng mnh khi s nguyn t H C cng nhiu:

+H:

>

H3C

H
C

http://hhud.tvu.edu.vn

20

III.2. HU siu lin hp m (-H)


L s tng tc ca cc t ca lkt C-F vi h
t (C=C, -C6H5)

F
C

F
F

http://hhud.tvu.edu.vn

21

IV. Hiu ng khng gian


L nhng loi hiu ng do kch thc ca cc
nhm th trong phn t gy nn
IV. 1. HU khng gian loi 1 (S1)
Do cc nhm th c kch thc ln, chim 1 khong
khng gian ng k cn tr khng cho 1 nhm
chc no trong phn t tc dng vi phn t
hay ion khc
CH3
O

CH3

O + H2N OH
CH3

HO N

http://hhud.tvu.edu.vn

O + H2O
CH3

22

IV. 2. HU khng gian loi 2 (S2)


Do cc nhm th c kch thc ln h lin hp
b mt tnh phng khng cho 1 s phn ng
Xy ra
R

R
H3C
N
H3C

H3C
N
H3C

+ Cl-N N+
R

N N
R

R = H: phn ng xy ra
R=-CH3: h lin hp mt tnh phng +C
ca N(CH3)2 gim mnh phn ng khng
xy ra
http://hhud.tvu.edu.vn

23

IV. 3. Hiu ng Ortho


Gy ra bi cc nhm th v tr ortho trong vng
benzene
gy nh hng c bit so vi cc nhm th v
tr khc
HU ortho: hn hp ca nhiu yu t (S1, S2, I, lin
kt H)
http://hhud.tvu.edu.vn

24

Xt hng s phn ly (Ka.105) ca dn xut ca


benzoic acid C6H4(R)COOH
V tr / R

OH

NO2

o-

10.5

54.4

67.1

m-

8.3

13.7

32.1

p-

2.9

7.2

37.6

Lu : -I ca NO2 > -I ca F
http://hhud.tvu.edu.vn

25

Tnh acid:
H

H
H
O

>

>
OH
OH

o-: OH c I ht t & lin kt H O-H trong COOH phn


cc mnh nht
p-, m-: OH c I ht in t nhng -I gim dn theo chiu di
mch C O-H trong COOH p- t b phn cc nht
lu : OH trong o- & p- c +C y in t ln h lin hp p-- C=O
trong m-: h lin hp ny b t on do - lin tc !!! cng
26
http://hhud.tvu.edu.vn
lm cho tnh acid ca m- > p-

Tnh acid ca C6H4(F)COOH: o- > m- > pdo I gim theo chiu di mch C
Kh nng ht (-I) hay y (+C) in t ca
F, Cl, Br, I: -I > +C

Tnh acid ca C6H4(NO2)COOH: o- > p- > mhttp://hhud.tvu.edu.vn

27

+O

H
O

+O

OH

o-nitrophenol: lin kt H ni phn t tosi thp,


khng tan trong nc c th chng li cun hi
nc
p-nitrophenol: ch c lin kt H ngoi phn t trong
nc tan tt trong nc, tosi cao
http://hhud.tvu.edu.vn

28

V. nh hng ca cc hiu ng ln tnh


acid base v bn ca carbocation
V.1. nh hng ca HU cm ng ln tnh acid
Cc R-OH, R-COOH c cha nhm th c +I
tnh acid gim
Cha nhm th c I: tnh acid tng do O-H
cng phn cc
http://hhud.tvu.edu.vn

29

Tnh acid ca cc acid:


F3C-COOH (pKa 0.23) >
Cl2CH-COOH (1.25) >

Cl3C-COOH (0.66) >

NO2-CH2-COOH (1.68) >

NC-CH2-COOH (2.47) > F-CH2-COOH (2.57) >


Cl-CH2-COOH (2.87) > Br-CH2-COOH (2.90) >
HCOOH
CH3COOH

(3.75)
(4.76)

HO-CH2-COOH

>
>

CH3CH2COOH

(3.83)

>

(4.87)

>

(CH3)3C-COOH (5.03)
http://hhud.tvu.edu.vn

30

Nhm th cng xa C nh hng cng


yu do I gim mnh:
Tnh acid: F3C-COOH > F3C-CH2-COOH >
F3C-CH2-CH2-COOH

http://hhud.tvu.edu.vn

31

V.2. nh hng ca HU lin hp, HU siu lin hp


ln tnh acid
Tnh acid ca alcohol < phenol
Nhm th c C s lm tng tnh acid & ngc li
-

+O

Tnh acid:
+I

-I, -C
>

>
O
H

O
H

H
H
C
H
>

O
H

H
H C H +H, +I

+C, -I
NH2

>
O
H

O
H

Thng thng (khng lun lun!) : C > H > I


http://hhud.tvu.edu.vn

32

a. Acid bo khng no:


Tnh acid mnh hn acid no cng mch C (do
C=C c I)
Ni i C=C cng gn COOH th tnh acid cng
mnh
Tuy nhin: nu C=C lin hp vi C=O trong
COOH th tnh acid gim do +C ca C=C!!!
Tnh acid: CH3-CH=CH-CH2-COOH (pKa 4.48) >
CH2=CH-CH2-CH2-COOH (4.68) >
CH3-CH2-CH=CH-COOH (4.83)
http://hhud.tvu.edu.vn

33

Ni ba CC cho d v tr lin hp vi C=O th


vn lm tng mnh tnh acid (khc C=C): do I
ca CC mnh & ch c 1 lkt ca CC cho +C
lin hp vi C=O, lkt cn li cho I nhng
khng c +C!!!

Tnh acid: CHC-COOH (pKa 1.84) >


34
CH3-CC-COOH (2.60) > CH2=CH-COOH (4.25)
http://hhud.tvu.edu.vn

b. Acid c vng thm:


Tnh acid H-COOH (pKa 3.75) > C6H5-COOH (4.18)
do +C ca C6H5- mnh hn I
Tnh acid ty thuc bn cht & v tr nhm th:
o-NO2-C6H5-COOH > p- > m Halogen cho I > +C o-Cl-C6H5-COOH > m- > phttp://hhud.tvu.edu.vn

35

V.3. nh hng ln tnh base


Mt in t trn N cng ln tnh base
ca amine cng mnh
Nhm th y in t (+I) s lm tng tnh
base ca amine & ngc li (-I, -C)
Tnh base:
(CH3)2NH > CH3NH2 > NH3 > C6H5NH2 >
p-NO2-C6H4-NH2
http://hhud.tvu.edu.vn

36

Tnh base: p-NO2-C6H4-NH2 < m- NO2-C6H4-NH2


< p-Cl-C6H4-NH2 < C6H5-NH2 < p-CH3O-C6H4-NH2
p-NO2: -I, -C mnh nht, m-NO2: -I mnh, -C
khng nh hng nhiu do h lin hp b t on
-Cl: -I mnh hn +C, -I yu hn -NO2
p-CH3O: +C mnh hn I mt in t trn N
cao nht base mnh nht
Acid lin hp cng yu th tnh base cng mnh
Tnh base: HCC- > (CH3)3CO- > CH3O- > OH- >
C6H5O- > CH3COO37
http://hhud.tvu.edu.vn

V.4. nh hng ln bn ca cc
carbocation
in tch dng trn cc cation cng c gii
ta (cng nh) th cation cng bn
bn do hiu ng y in t ca +H, +I:

H
H C CH2
H

<

H
H H
H
H
C
H
+
<
H C C
H C C+
HH C H
HH C H
H
H 38
http://hhud.tvu.edu.vn

bn ca carbocation:
(CH3)3C+ < C6H5CH2+ < (C6H5)2CH+
Do +C ca -C6H5 mnh hn +I, +H ca CH3
in tch cng c gii ta carbocation cng
bn

http://hhud.tvu.edu.vn

39

bn ca carbocation:
H
H C CH2
H

<

H3C O CH2 < H3C NH CH2

+C ca NH- > +C ca O- > +H & I ca CH3


-NH- & -O- ng thi c I nhng +C nh hng
mnh hn -NH- gii ta tch dng mnh
nht bn nht
Gc allyl CH2=CH-CH2+ hay C6H5-CH2+ rt bn
do +C ca vinyl hay phenyl
http://hhud.tvu.edu.vn

40

Ha Hc Hu C
TS Phan Thanh Sn Nam
B mn K Thut Hu C
Khoa K Thut Ha Hc
Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM
in thoi: 8647256 ext. 5681
Email: ptsnam@hcmut.edu.vn
http://hhud.tvu.edu.vn

Chng 3: C CH PHN NG CA HP

CHT HU C
I. Phn ng th i nhn nguyn t carbon no
I.1. Khi nim chung
Phn ng th: 1 nguyn t hay nhm nguyn t
ca cht ban u b thay th bi 1 nguyn t hay
nhm nguyn t khc
CH3-CH2-Cl + OH- CH3-CH2-OH + Cl Tc nhn i nhn: cc tc nhn mang in tch
m (hay phn t trung ha cha cp in t t
2
do) tn cng vo trung tm tch in +
http://hhud.tvu.edu.vn

Phn ng th i nhn (SN)


y- + R-X R-y + Xy-: RO-, OH-, RCOO-, NH3, NH2R, H2O, ROH
R: gc hydrocarbon
X: Cl, Br, OH, OR, OSO2R
V d:
CH3-CH2-Cl + OH- CH3-CH2-OH + ClCH3-CH2-Br + CH3O- CH3-CH2-O-CH3 + BrCH3-CH2-Br + NH3 CH3-CH2-NH2 + HBr
http://hhud.tvu.edu.vn

I.2. Phn ng th i nhn lng phn t (SN2)


Lng phn t: giai on chm, c s tham gia
ca 2 tiu phn

y + R-X

cham

a.C ch:

[y-... R ... X-]

nhanh

R-y + X-

trang thai chuyen tiep


Lin kt gia C & y hnh thnh ng thi vi s
yu i & t ca C & X 2 tiu phn tham gia
vo giai on chm
Nu y- khng d nhiu: r = k[y-].[R-X] phn ng
4
bc 2
http://hhud.tvu.edu.vn

Gin nng lng:

http://hhud.tvu.edu.vn

R-OH: phn ng th ch xy ra trong mi trng


acid v C-O bn
Dn xut ca carbon bc 1 ch cho SN2
SN2: carbon bc 1 (ch cho SN2) > carbon bc 2 >
carbon bc 3 (ch cho SN1)
SN2: CH3-CH2-Cl + OH- CH3-CH2-OH + Cl-

http://hhud.tvu.edu.vn

b. Tnh lp th ca SN2
Phn t c cha C*: s c s thay i cu hnh (R
S & ngc li) (nghch o Walden)
R1

R1

y- +

C*
R2

cham

R1

C*
H

nhanh

C*

H
R2

R2

(S)-

(R)-

y- tn cng ngc hng so vi X sn phm c


7
cu hnh ngc vi tc cht
http://hhud.tvu.edu.vn

I.3. Phn ng th i nhn n phn t (SN1)


n phn t: giai on chm ch c s tham
gia ca 1 tiu phn
a. C ch

R-X
R+

cham

+ y

R+ +

nhanh

X-

R-y

giai on chm: y- khng tham gia


SN1 thng c bc 1 r = k[R-X]
http://hhud.tvu.edu.vn

Gin nng lng:

http://hhud.tvu.edu.vn

Dn xut ca carbon bc 3 ch cho SN1


SN1: carbon bc 3 (ch cho SN1) > carbon bc 2 >
carbon bc 1 (ch cho SN2)
V d SN1:

CH3
H3C

CH3
Br

+ OH-

H3C

CH3

OH

+ Br-

CH3
http://hhud.tvu.edu.vn

10

Tnh lp th ca SN1
R1
y

R2

C*

C*

-XR2

R3

h
an
nh

R3

cham

R2
R3

nh
an
h

R1

R1

C*

R1
R2

(R1 R2 R3)

C*

R3

Sn phm c th l hn hp racemic
Carbocation c cu trc phng kh nng tn
cng ca y- 2 pha l nh nhau 50% S + 50% 11R
http://hhud.tvu.edu.vn

http://hhud.tvu.edu.vn

12

I.4. Cc yu t nh hng ln phn ng th


i nhn
a. nh hng ca gc R
Gc R bc cng cao: kh nng SN1 tng & SN2
gim
SN1: carbon bc 3 (ch cho SN1) > carbon bc 2 >
carbon bc 1 (ch cho SN2)
Do SN1 ph thuc vo bn ca carbocation to thnh:
CH3+

<

H
H C CH2
H

<

H
H H
HH C H
+
<
H C C
H C C+
HH C H
HH C H
H
H13

http://hhud.tvu.edu.vn

SN2: carbon bc 1 (ch cho SN2) > carbon bc 2 >


carbon bc 3 (ch cho SN1)

Bc ca R cng cao y- cng kh tn cng do in tch (+) C


gim & do hiu ng khng gian ca gc alkyl SN2 cng kh
xy ra

http://hhud.tvu.edu.vn

14

b. nh hng ca tc nhn i nhn y SN1: khng ph thuc y SN2: ph thuc nhiu vo y- do giai on chm c
y- tham gia
Tc nhn c tnh i nhn cng cao th cng d cho
SN2
Thng thng, tnh i nhn ng bin vi tnh
base
NH2- > (CH3)3CO- > (CH3)2CHO- > C2H5O- > CH3O> OH- > C6H5O- > HCO3- > CH3COO15
http://hhud.tvu.edu.vn

Trong cng 1 phn nhm chnh ca bng HTTH:


tnh i nhn nghch bin vi tnh base (phn ng
thc hin trong H2O, ROH):
Tnh base: F- > Cl- > Br- > ITnh i nhn: F- < Cl- < Br- < ITnh i nhn: HS- > OHTnh i nhn: C2H5S- > C2H5OTuy nhin trong pha kh, tnh i nhn: F- > Cl- > Br- > I-

Phn bit tnh base & tnh i nhn: Tnh base v


16
tr cn bng, tnh i nhn tc !!!
http://hhud.tvu.edu.vn

c. nh hng ca nhm b th -X
Cc nhm th c tnh base cao rt kh b tch
ra, v d: -OH, -OR, -NH2, -F
V d: R-OH + HBr R-Br + H2O cn xc tc
H2SO4
R-OH khng phn ng vi KBr
Halogen, kh nng tch nhm: F- < Cl- < Br- < I(Do I c bn knh ln C-I d phn cc hn
Nng lng t lin kt: C-I < C-Br < C-Cl < C-F)
http://hhud.tvu.edu.vn

17

d. nh hng ca dung mi
Dung mi phn cc c proton nh H2O, ROH,
HCOOH c kh nng solvate ha cao c anion &
cation thun li cho SN1

R1 H
R1
cham
+
R2 C X
- C+ O
-X
R3
R2 R3 H

X- H O
H

Dung mi phn cc khng c proton nh


(CH3)2SO, (CH3)2NCHO khng c kh nng solvate
ha anion thun li cho SN2
18
http://hhud.tvu.edu.vn

II. Phn ng tch loi


L phn ng trong c s tch 1nguyn t hay
nhm nguyn t ra khi cht ban u
R

CH2

CH2

CH2

CH2

CH2

Br

OH

CH2 N+R3

ROto
H+
to
HOt

CH

CH2 +

HBr

CH

CH2 +

HOH

CH

CH2 +

HOH + NR3

Nhm b tch cng H: -OH, -OR, -X, -O+(R)2,


-N+(R)3, -OSO2R
19 Base s dng: cc base mnh nh OH-, RO-, NH
2
http://hhud.tvu.edu.vn

II. 1. Phn ng tch loi lng phn t (E2)


a. C ch
-

y + R CH2 CH2 X

cham

R
y

C CH2

nhanh

H
trang thai chuyen tiep
H-y + R CH CH2 + X-

giai on chm, c s tham gia ca 2 tiu phn


lng phn t
Tc phn ng r = k[R-X].[y-]
R-CH2-CH2-OH: ch tch loi trong mi trng acid
20
o
t cao (thng l sulfuric acid, acid rn)
http://hhud.tvu.edu.vn

b.Tnh lp th ca E2
Cc hydrocarbon khng no tch loi d khi
cc nhm b tch v tr trans vi nhau
(1)
HOOC

Cl

COOH

(2)

OH-

OH-

-HCl

-HCl

COOH

chlorofumaric acid

COOH

HOOC

Cl

HOOC

chloromaleic acid

Tc (1) ln hn (2) 30 ln
http://hhud.tvu.edu.vn

21

Cc hydrocarbon no hay vng no tch loi


d khi cc nhm b tch v tr trans, anti vi nhau
Lu : dn xut ca cyclohexane ch tch c
khi nhm b tch v tr trans & phi kiu lin
kt axial (trc)!!!
Br

CH3

H
H

CH3

san pham chnh

CH3

Br

kho
H
H
CH3

http://hhud.tvu.edu.vn

CH3

22

II.2. Phn ng tch loi n phn t (E1)


C ch:

H C C X

H C C

cham

nhanh

H C C+

H+

X-

Thng cc dn xut ca hydrocarbon carbon


bc 3 bao gi cng cho E1
Carbocation cng bn, cng d cho E1
Tc r = k [R-X]
Nhng yu t lm thun li SN1 cng lm thun li
23
cho E1
http://hhud.tvu.edu.vn

V d:

CH3
H3C C Br
CH3
H
HH C H
H C C+
HH C H
H

cham

+ C2H5O-

H
HH C H
H C C+
HH C H
H
nhanh

http://hhud.tvu.edu.vn

+ Br-

CH3
+
H2C C
CH3

C2H5OH

24

II.3. Hng ca phn ng tch loi


a. Quy tc Zaitsev
Dn xut bc 1 thng ch cho 1 sn phm duy
nht khi tch loi
CH3-CH2-CH2-Br ch cho CH3-CH=CH2
Dn xut bc 2, bc 3: cho nhiu hn 1 sn phm
H H H
H3C C C C H
H Br H

OH-

H3C CH CH CH3

H3C CH2 CH CH2

(Zaitsev)

(Hofmann)

Sn phm Zaitsev : bn hn (do +H) thng


thng, phn ng tch loi cho sn phm
Zaitsev
Quy tc: phn ng tch loi s cho sn phm m
25
carbon ca ni i lkt vi nhiu nhm alkyl nht
http://hhud.tvu.edu.vn

b. Quy tc Hofmann
Khi gc R (bc 1 & 2) ca R-X cha nhiu nhm th
kch thc ln, tc nhn base c kch thc ln (vd
(CH3)3CO-) hoc X l nhm th mang in tch dng
c kch thc ln (vd N+R3, S+R2, SO2R) sn
phm Hofmann chim ch yu (E2)

CH3
H3C C CH2 CH3
Br

CH3
H2C C CH2 CH3

72%

CH3
H3C C CH CH3

28%

(CH3)3CO-

26
Nu base l C2H5O- th sn phm chnh l Zaitsev!!!
http://hhud.tvu.edu.vn

H
H3C C CH2 CH3
N+(CH3)3

CH3CHCH2CH2CH3
SO2CH3

OH(E2)

OH-

CH2=CH-CH2-CH3

CH2=CH-CH2-CH2-CH3

(E2)

Lu : Nu trong phn t c sn 1 ni i (C=C,


C=O), sn phm lin hp thng l sn phm
chnh (bn hn)
27
http://hhud.tvu.edu.vn

II. 4. Quan h gia phn ng th i nhn &


tch loi
Nhit phn ng cng cao phn ng tch loi
cng chim u th

<140oC
CH3-CH2-OH

C2H5-O-C2H5

H2SO4
>170oC
http://hhud.tvu.edu.vn

CH2=CH2 + H2O
28

Gc R c bc cng cao, hay base cng mnh th


tch loi cng chim u th

CH3-CH2-CH2-Br

+ C 2 H5 O -

CH3
H3C C Br
CH3

to thng

C2H5Oto cao

http://hhud.tvu.edu.vn

CH3-CH2-CH2-O-C2H5

CH3
H2C C
CH3
29

III. Phn ng cng hp


III. 1. Phn ng cng hp i in t (AE)
Phn ng cng hp vo ni i ca hydrocarbon
khng no nh alkene, alkyne vi cc hp cht nh
X2 (halogen), HX, H2O, HOX, H2SO4

C C

+ X-Y

X C C Y
http://hhud.tvu.edu.vn

30

a. C ch:
Giai on 1:
C C

dung moi
xuc tac

+ X+-Y

nhanh

cham
C C
X+
Y
phc
khong ben

C+ C
X

ben hoa C C
X+

Giai on chm: X+ tn cng vo C=C i in t

Giai on 2:

Y-

C C

nhanh

X+

Y-

tn cng vo pha i lp vi X
http://hhud.tvu.edu.vn

Y
C C
X
31

Chng minh AE c 2 giai on:


Phn ng cng hp ca CH2=CH2 vi Br2 vi s
c mt ca NaCl, NaNO3, sn phm thu c l 1
hn hp:
Br-CH2-CH2-Br + Br-CH2-CH2-Cl +
Br-CH2-CH2-ONO2
Nu phn ng thc hin trong dung mi l CH3OH,
sn phm chnh l Br-CH2-CH2-OCH3 !!!

http://hhud.tvu.edu.vn

32

H2C CH2 + Br2

H2C CH2 + Br2

H2C CH2 + Br2

CCl4

CH3OH

H2O
http://hhud.tvu.edu.vn

H2C CH2
Br Br

H2C CH2
Br OCH3

H2C CH2
Br OH
33

b. Quy lut cng hp


Quy tc Markonikov (dnh cho C=C khng i
xng): H+ s tn cng vo C cha nhiu H
CH3-CH=CH2 + H+ CH3-C+H-CH3 (bn hn) +
CH3-CH2-C+H2
Quy tc Zaitsev-Wagner: H+ s tn cng vo pha
to thnh carbocation trung gian bn nht

CH3-CH=CH-CH2-CH3

HBr
http://hhud.tvu.edu.vn

CH3-CH-CH-CH2-CH3
34
Br

c. Ha lp th ca phn ng AE
Phn ng cng hp AE xy ra theo kiu trans
ph thuc vo tc cht ban u m c cc ng
phn lp th khc nhau
ng phn cis sn phm threo (nhm th tng
ng khc pha)
C2H5

CH3

Br
C2H5
H

CH3
H

Br2

Br

CH3
Br
H
H
Br
C2H5

C2H5 Br+ CH3


H

Br

BrC2H5
http://hhud.tvu.edu.vn

CH3

Br

CH3
H
Br
Br
H
C2H5

35

threo-

ng phn trans sn phm erythro (nhm th


tng ng cng pha)

C2H5
H

H
CH3

Br2

CH3
Br
H
Br
H
C2H5

CH3
H
Br
H
Br
C2H5
erythro

http://hhud.tvu.edu.vn

36

d. nh hng ca nhm th lin kt vi ni i


Nhm th y in t tng mt in t ca
C=C tng kh nng phn ng AE
Nhm th ht in t gim kh nng AE
Cc nhm th nh phenyl nu c kh nng cho
+C vi carbocation bn ha cation thun li
cho AE
http://hhud.tvu.edu.vn

37

Kh nng AE:
O2N
H

H HOOC
<

Cl

H3C
<

H3C
<

<

CH3
H

H3C
<
H

CH3 H3C
<
CH3 H3C

CH3
CH3

Phenyl gy nh hng mnh hn 1 nhm


methyl nhng yu hn 2 nhm methyl
CH3CH=CH2 < C6H5CH=CH2
http://hhud.tvu.edu.vn

< (CH3)2 C=CH2


38

III.2. Phn ng cng hp i nhn vo C=O (AN)

C O + X -Y

OX
C
Y

X-Y c th l H-OH, H-OR, H-CN, H-SO3Na, Li-R,


BrMg-R

http://hhud.tvu.edu.vn

39

a. C ch:
2 giai on, lng phn t
Giai on 1:

+ Y

cham

C OY
carbanion

Giai on chm: Y- tn cng vo C+ i nhn


http://hhud.tvu.edu.vn

40

Giai on 2:

nhanh

C OX
C O
Y
Y
Phn ng AN c th khng cn xc tc. Tuy nhin,
pH c nh hng
V d:
Trong acid yu (pH 4)
+ X+

C O

H+

C+ OH

in tch (+) ca carbon c tng cng AN cng


thun li
Tuy nhin, acid qu mnh: R-NH2 + H+ R-N+ H3
41
Kh nng phn ng vi C=O gim
http://hhud.tvu.edu.vn

b. nh hng ca nhm th lin kt vi C=O


Nguyn t C trong C=O c in tch dng cng
ln AN cng thun li
Nhm th y in t (+C, +I, +H) lm gim kh nng
phn ng
Nhm th ht in t (-C, -I) lm tng kh nng phn
ng
NO2

CH2 C

> H3C C OR
o

O
H

> Cl CH2 C

> H3C C NH2


o

O
H

> CH3 C

> H3C C Oo
http://hhud.tvu.edu.vn

O
H

> H3C C CH3


o

42

IV. Phn ng th i in t vo nhn thm (SE)


X
+ X+

acid

+ H+

Xc tc: cc acid v c: H2SO4, H3PO4, HF


hay Lewis acid: FeCl3, AlCl3, ZnCl2
V d: C6H6 + (CH3)3C-Br /AlBr3 C6H5-C(CH3)3 +
HBr
http://hhud.tvu.edu.vn

43

C ch phn ng: 2 giai on, lng phn t


Giai on 1: to phc ( benzonium cation)

+ X -Y

X
cham

H
+

xt

X+-Y

nhanh

phc

+
+

phc

Trong phc : X khng lin kt trc tip vi C no c


Phc : X c lin kt trc tip vi 1 C ca benzene
http://hhud.tvu.edu.vn

44

Giai on 2: tch proton

H
nhanh
+

http://hhud.tvu.edu.vn

+ HY

45

+++ Nhm th y in t (+C, +H, +I) SE tng


V d:
* alkyl +I, +H
*-NR2 (R: H hay gc alkyl), -OH, -OCH3, -NH-CO-CH3
(+C > -I)
Anion: -O- : +C, +I mnh
+++ Nhm th ht in t (-C, -I) SE gim
V d:
-N+N, -NO2, -CN, -CHO, -COR, -COCl, -COOH,
-CO-NH2 (-I, -C)
Cation: -N+R3 (-I mnh)
* halogen (-I > +C)
http://hhud.tvu.edu.vn

46

Ha Hc Hu C
TS Phan Thanh Sn Nam
B mn K Thut Hu C
Khoa K Thut Ha Hc
Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM
in thoi: 8647256 ext. 5681
Email: ptsnam@hcmut.edu.vn
http://hhud.tvu.edu.vn

Chng 4: Alkane
I. Gii thiu chung
Alkane hydrocarbon no mch h, nguyn t
carbon lai ha sp3
Cng thc tng qut: CnH2n+2

methane

Gc ha tr 109o5, lin kt C-H: 1.09, C-C: 1.53


2
ng phn: cu to, cu dng (quay)
http://hhud.tvu.edu.vn

II. Danh php IUPAC


II.1. Alkane khng phn nhnh:
4 alkane u: gi theo tn thng thng
methane, ethane, n-propane, n-butane
Cc alkane t C5: da theo cch m s ca Hy
Lp hoc Latin.
V d: pentane, hexane, heptane, octane(t c)
http://hhud.tvu.edu.vn

II. 2. Alkane phn nhnh


Chn mch di nht lm mch chnh
nh s sao cho mch nhnh c ch s nh nht
Dng ch s & gch (-) ch v tr nhnh, nhm
cui cng phi vit lin vi tn mch chnh
Nu c nhiu nhnh tng ng: dng tip u
ng di-, tri-, tetra- ch s lng nhm tng
ng
http://hhud.tvu.edu.vn

Nu c nhiu nhm th khc nhau: sp xp theo


th t alphabetical. Lu : b qua cc tip u
ng di-, tri-, tetra- khi xt th t alphabetical.
Tuy nhin khng b qua iso!!! sec- & tert- c
b qua khi xt th t vi cc nhm khc, nhng
vn dng so snh gia chng vi nhau.
V d: dimethyl hoc methyl s i sau ethyl hay
diethyl
isopropyl i trc methyl
tert-butyl i trc isobutyl
sec-butyl i trc tert-butyl
http://hhud.tvu.edu.vn

V d (H vit tt):
C
C
C
C C C C C C
C

C
C C
C C C C C C C C
C
C
C
C
C

4-Ethyl-2,2-dimethylhexane

3,3-Diethyl-5-isopropyl-4-methyloctane

C
C
C C C C C C C
C
C
C
5-Ethyl-2,3,5-trimethylheptane

C
C C C C C C C C
C
C
C C C
C
2-methyl-5-(1,2-dimethylpropyl)nonane

http://hhud.tvu.edu.vn

II.3. Tn gc alkyl
c ly 1 H t alkane, gi theo tn alkane nhng
i ane yl
CH3-: methyl
CH3-CH2-: ethyl
CH3-CH2-CH2-: n-propyl

CH3CHCH3

: isopropyl

CH3CH2CHCH3

: sec-butyl
(CH3)2CHCH2-: isobutyl
(CH3)3C-: tert-butyl 7

http://hhud.tvu.edu.vn

III. Cc phng php iu ch alkane


III.1. Kh cc dn xut ca halogen, alcohol,
carbonyl:
a. Kh bng HI 80%, 180oC:
CH3-CH2-OH + HI

CH3I + HI

b. Kh bng Zn/HCl
R C R'
O

P o

CH3-CH3 + I2 + H2O

P o

CH4 + I2

(Kh Clemmensen)

Zn(Hg)/HCl

http://hhud.tvu.edu.vn

R-CH2-R'
8

III.2. Hydro ha alkene


R-CH=CH2

H2

Ni, Pd, Pt

R-CH2-CH3

alkene c th iu ch t alcohol (H2SO4/toC)


III.3. Thy phn hp cht c kim
(CH3)2Zn + H2O CH4

+ Zn(OH)2

C2H5-MgBr + H2O C2H6 + Mg(OH)Br


iu ch hp cht c magnesium (Grignard):
C2H5-Br + Mg/ether khan C2H5-MgBr
http://hhud.tvu.edu.vn

III.4. Phn ng Wurtz


CH3CH2Br + Na CH3CH2CH2CH3

+ NaBr

Ch c hiu qu khi iu ch alkane i xng:


CH3CH2Br + CH3Br CH3CH2CH3 + CH3CH3 +
CH3CH2CH2CH3
khng c tnh chn lc t s dng
Ch hiu qu cho R-Br & R-I
Hiu sut: bc 1 (60%) > bc 2 (40%) > bc 3 (10%)
http://hhud.tvu.edu.vn

10

III.5. in phn mui ca carboxylic acid


CH3COONa

CH3COO. CH3. CH3-CH3

III.6. Nhit phn mun natri ca carboxylic acid


CH3COONa + NaOH CH4 + Na2CO3
IV. Tnh cht vt l (t c)
Alkane khng phn cc ch tan trong dung mi
khng phn cc
to si ca alkane nhnh < thng
http://hhud.tvu.edu.vn

11

V. Tnh cht ha hc
Alkane tr khng c phn ng cng, c trng
l phn ng th H
V.1. Phn ng th H bng halogen
Ch xy ra nhit cao hoc khi c nh sng

R-H

+ X2

to
h
http://hhud.tvu.edu.vn

R-X

HX
12

a. C ch phn ng (gc t do SR )
Khi mo:
X-X

to

2X

Truyn mch:

R-H
R

+ X
+

X2

RX

HX

+ X

Phn ng c th tip tc to sn phm di-, tri-,


tetra V d chlor ha CH4 c th thu c CH3Cl,
CH2Cl2, CHCl3, CCl4
CH4 + Cl2 CH3Cl

HCl H = -25Kcal/mol

http://hhud.tvu.edu.vn

13

Ngt mch:

+ X

X-X

+ R

R-R

+ X

R-X
http://hhud.tvu.edu.vn

14

Giai on to CH3. kh hn giai on to CH3Cl


giai on to CH3. (hay R. ni chung) s quyt nh
tc phn ng chung

http://hhud.tvu.edu.vn

15

b. So snh kh nng thay th H


H bc 1 & bc 2:
25 oC
CH3-CH2-CH3

+ Cl2
h

CH3-CH2-CH2-Cl

CH3-CHCl-CH3

45%

55%

Vn tc tng i khi thay th H bc 1: 45 / 6 = 7.5


Thay th H bc 2: 55 / 2 =27.5
t l vn tc tng i H bc 1/ H bc 2 = 7.5/27.5 ~

16
http://hhud.tvu.edu.vn

H bc 1 & bc 3:
CH3
H3C C CH3 + Cl2
H

25 oC
h

CH3
H3C C CH2Cl
H
64%

CH3
+ H3C C CH3
Cl
36%

Vn tc tng i khi thay th H bc 1: 64 / 9 ~7


Thay th H bc 2: 36 / 1 ~ 36
t l vn tc tng i H bc 1/ H bc 3 = 7/36 ~ 1/5

T l vn tc tng i bc 1/bc 2/bc 3 = 1/4/5


nhit thng, kh nng thay th H C bc 3
cao nht
Lu : 600oC: t l ny l 1/1/1
http://hhud.tvu.edu.vn

17

c. Kh nng phn ng ca dy halogen


F2 > Cl2 > Br2 > I2
F ha: mnh lit, t lin kt t dng
I ha: rt kh xy ra (H = + 13 Kcal/mol), ch xy
ra khi loi HI trong qu trnh

http://hhud.tvu.edu.vn

18

d. Tnh chn lc ca phn ng


Phn ng Br ha c tc chm hn Cl ha
nhng c chn lc cao
T l vn tc tng i 127 oC ca Br ha: bc
1/bc 2/bc 3 = 1/82/1000
CH3
H3C C CH3 + Cl2
H
CH3
H3C C CH3 + Br2
H

25 oC
h

CH3
H3C C CH2Cl
H
64%

127 oC
h

CH3
H3C C CH2Br
H
1%

CH3
+ H3C C CH3
Cl
36%
CH3
+ H3C C CH3
Br
99%

127 oC
CH3-CH2-CH3

+ Br2
h

CH3-CH2-CH2-Br
http://hhud.tvu.edu.vn

3%

CH3-CHBr-CH3
97%

19

V.2. Phn ng nitro ha alkane


R-H

+ HNO3 R-NO2

+ H2O

Phn ng xy ra nhit cao,c ch gc t do


Thng xy ra phn ng t mch carbon
CH3-CH2-CH3 + HNO3 CH3-CH2-CH2-NO2 (25%) +
CH3-CHNO2-CH3 (40%) + CH3-CH2-NO2 (25%) +
CH3-NO2 (10%)
http://hhud.tvu.edu.vn

20

V.3. Phn ng ng phn ha


Chuyn cc alkane mch thng thnh alkane mch
nhnh di tc dng ca xc tc nhit cao
Xc tc thng dng: acid Lewis nh AlCl3, xc
tc acid trn c s zeolite
V d:

CH3-CH2-CH2-CH3

AlCl3
to
http://hhud.tvu.edu.vn

CH3
H3C C CH3
H
21

C ch:

CH3-CH-CH2-CH3
H
AlCl3

HAlCl3

+
CH3-C-CH2-CH3
H
-HAlCl3

CH3
H3C C CH3
H

to

H
HH C H
H C C+
HH C H
H

+ AlCl3

Xu hng: to carbocation bn hn chuyn v


http://hhud.tvu.edu.vn

22

V.4. Phn ng cracking


To alkane c mch carbon ngn hn di tc
dng ca xc tc & nhit
Km theo phn ng tch loi hydrogen & phn
ng ng vng
Cracking nhit: 800oC 1000oC, cracking xc tc
(thng l zeolite): 500oC -600oC
S dng trong sn xut nhin liu (khng dng
iu ch alkane hay alkene v khng chn lc)
http://hhud.tvu.edu.vn

23

V.5. Phn ng oxy ha alkane


Alkane bn vi tc nhn oxy ha nhit
thng
nhit cao hoc c mt xc tc c th
phn ng vi oxygen, KMnO4, K2Cr2O7
phn ng t mch to alcohol (ROH),
aldehyde (RCHO), ketone (RCOR), carboxylic
acid (RCOOH)
Phn ng quan trng:
2CnH2n+2 + (3n + 1)O2 2nCO2 + (2n+2) H2O
ta nhit mnh, -341 kcal/mol alkane c dng
24
lm nhin liu
http://hhud.tvu.edu.vn

Ha Hc Hu C
TS Phan Thanh Sn Nam
B mn K Thut Hu C
Khoa K Thut Ha Hc
Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM
in thoi: 8647256 ext. 5681
Email: ptsnam@hcmut.edu.vn
http://hhud.tvu.edu.vn

Chng 5: ALKENE
I. Gii thiu chung
Alkene: hydrocarbon mch h, cha 1 lin kt i
C=C (CnH2n, n2)
Trong C=C: 1 & 1, hnh thnh do lin kt ca
orbital sp2

http://hhud.tvu.edu.vn

Lin kt vung gc vi mt phng phn t


Alkene n gin nht l ethylene CH2=CH2
121.7o
116.6o
1.08
1.33
http://hhud.tvu.edu.vn

II. H danh php


II.1. Tn thng thng
Tn alkane tng ng, i ane ylene
t dng, tr 3 alkene thng dng:
CH2=CH2 ethylene
CH2=CH-CH2 propylene
(CH3)2C=CH2 isobutylene
http://hhud.tvu.edu.vn

II.2. Danh php IUPAC


Tn alkane tng ng, i ane ene
Chn mch carbon di nht & cha C=C lm mch
chnh
nh s sao cho C=C c ch s nh nht
Ch s ca C=C chn theo v tr C gn C1 nht, vit cch
tn mch chnh 1 gch ngang
http://hhud.tvu.edu.vn

CH3-CH-CH=CH2
CH3
CH3
CH3-C-CH=CH-CH3
H

3-methyl-1-butene

4-methyl-2-pentene (c cis & trans)

II.3. Tn gc ca alkene
Alkenyl
CH2=CH- 1-ethenyl (vinyl)
CH2=CH-CH2- 2-propenyl (allyl)
CH3-CH=CH- 1-propenyl
http://hhud.tvu.edu.vn

III. Cc phng php iu ch


III.1. Tch nc t alcohol
Phn ng c th pha lng (xc tc acid H2SO4,
H3PO4, 100-170oC) hay pha kh (xc tc Al2O3,
zeolite, 350-400oC)

C C
H OH

to
xt

C C

http://hhud.tvu.edu.vn

+ H 2O

Kh nng tch nc: alcohol bc 3 > bc 2 > bc 1

CH3CH2CH2CH2-OH

H2SO4 75%
140 oC

CH3CH=CHCH3

CH3-CH-CH2-CH3 H2SO4 50-60%


CH3-CH=CH-CH3
o
100 C
OH
(CH3)3C-OH

H2SO4 20%
80 oC

CH2=C(CH3)2

http://hhud.tvu.edu.vn

III.2. Tch HX t dn xut ca halogen


C C
H X

to
KOH/ethanol

C C

+ H2O + KX

Kh nng tch HX: RX bc 3 > bc 2 > bc 1


to
CH3CH2CH=CH2
CH3CH2CH2CH2Cl
KOH/ethanol
CH3CH2CHCH3
Cl

to
KOH/ethanol

CH3CH2CH=CH2
20%

CH3CH=CHCH3
80%

Lu : tch R-X bc 1 khng c chuyn v R-OH bc 1

CH3CH2CH2CH2-OH

H2SO4 75%
o

140 C

http://hhud.tvu.edu.vn

CH3CH=CHCH3

III.3. Kh dn xut 2 ln th ca halogen


Zn

C C
X X

C C

to

H H
H3C C C CH3
Br Br

Zn

+ ZnX2

CH3CH=CHCH3 + ZnX2

to

III.4. Hydro ha alkyne


t
, x ar
H 2 dl
Lin )
(Pd

R'

R'

R C C R'
Na
,N

http://hhud.tvu.edu.vn

10

III.5. Nhit phn ester


CnH2n+1-O-COR CnH2n

+ RCOOH

Nhit phn ester ca ru bc 1 < bc 2 < bc 3


Ester bc 1 1 sn phm, bc 2 & bc 3 nhiu
sn phm
IV. Tnh cht vt l (t c)
Ch tan trong dung mi khng phn cc hay t phn cc

V. Tnh cht ha hc
Lin kt (E phn ly = 60 kcal/mol) yu hn lin kt
(E = 80 kcal/mol)
11
o
Xc tc, t ... lin kt d b t
http://hhud.tvu.edu.vn

V.1. Phn ng cng hp i in t


V.1.1. C ch:
Giai on 1:

C C

+ X+-Y

dung moi
xuc tac
nhanh

cham
C C
X+
Y
phc
khong ben

C+ C
X

ben hoa C C
X+

Giai on chm: X+ tn cng vo C=C i in t


http://hhud.tvu.edu.vn

12

Giai on 2:

Y-

C C

nhanh

X+

Y
C C
X

Y- tn cng vo pha i lp vi X
Nhm th y in t (+C, +I, +H) tng mt
in t ca C=C tng kh nng phn ng AE
http://hhud.tvu.edu.vn

13

V.1.2. Phn ng cng hp halogen


Phn ng cng hp ca CH2=CH2 vi Br2 vi s c
mt ca NaCl, NaNO3, sn phm thu c l 1 hn
hp:
Br-CH2-CH2-Br + Br-CH2-CH2-Cl +
Br-CH2-CH2-ONO2
Nu phn ng thc hin trong dung mi l CH3OH,
sn phm chnh l Br-CH2-CH2-OCH3 !!!

http://hhud.tvu.edu.vn

14

H2C CH2 + Br2

H2C CH2 + Br2

H2C CH2 + Br2

CCl4

CH3OH

H2O

http://hhud.tvu.edu.vn

H2C CH2
Br Br

H2C CH2
Br OCH3

H2C CH2
Br OH
15

***Lp th ca phn ng cng X2:


Cng hp trans (anti)
cis sn phm l hn hp racemic (1 i i
quang)
trans sn phm c th l meso (1 sn phm)
H
H

C
C

H3C
H

CH3

Br2

CH3

C
C

H
CH3

Br2

CH3
H C Br
Br C H
CH3
CH3
H C Br
H C Br
CH3
http://hhud.tvu.edu.vn
meso

CH3
Br C H
H C Br
CH3
rac-

16

V.1.3. Phn ng cng HX


a. Quy tc Markonikov (dnh cho C=C khng i
xng): H+ s tn cng vo carbon cha nhiu H
CH3-CH=CH2 + HBr

CH3-CH-CH3
Br
Br
CH3-C-CH3
CH3

CH3-C=CH2 + HBr
CH3

b. Quy tc Zaitsev-Wagner: H+ s tn cng vo


pha to thnh carbocation trung gian bn nht
CH3-CH=CH-CH2-CH3

HBr

CH3-CH-CH-CH2-CH3
http://hhud.tvu.edu.vn
Br

17

c. Quy tc Kharasch: khi c mt peroxide, phn


ng s i theo hng ngc vi Markonikov &
theo c ch cng hp gc t do
CH3-CH=CH2 + HBr CH3-CH2-CH2-Br
Cc peroxide: H2O2, acetyl peroxide CH3CO-O-OCO-CH3, benzoylperoxide C6H5CO-O-O-COC6H5

http://hhud.tvu.edu.vn

18

C ch: Theo hng to gc t do bn


to

CH3-C-O-O-C-CH3
O
O
CH3-CO-O

Br

+ HBr

CH3-CH=CH2

CH3-CH-CH2Br

CH3 + CH3-CO-O

Br

+ CH3COOH

CH3-CH-CH2
Br

HBr

+ CO2

+ CH3-CH-CH2Br

CH3-CH2-CH2Br + Br

Lu : HI & HCl khng tham gia phn ng cng


19
gc t do nh HBr!!!
http://hhud.tvu.edu.vn

V.1.4. Phn ng cng hp nc


Cn xc tc acid: H2SO4, H3PO4 (khng dng HX)
CH3-CH=CH2 + H2O

H2SO4

CH3-CH-CH3
OH

Tun theo quy tc Markonikov


C ch:
CH3-CH=CH2

+ H+
-H

+
CH3-CH-CH3

+ H2O
-H2O

H
H3 C C O
CH3

-H+

+ H+

CH3-CH-CH3
OH

Nu dng nhiu H2SO4:


CH3-CH=CH2 + H2SO4 (CH3)2CH-OSO3H
(CH3)2CH-OSO3H + H2O (CH3)2CH-OH + H2SO4
http://hhud.tvu.edu.vn

20

V.1.5. Phn ng cng hp B2H6


Phn ng quan trng iu ch alcohol bc 1 & 2
t alkene, ngc vi sn phm Markonikov
CH3-CH=CH2

1. B2H6

CH3-CH2-CH2-OH

2. H2O2 / NaOH

C ch: B2H6 BH3


CH3-CH=CH2

BH3
(Lewis acid)

H
+
CH3-CH-CH2-B H
H

CH3-CH2-CH2-BH2

H-

[CH3-CH2-CH2]3B

CH3-CH2-CH2-OH

H2O2

OH[CH3-CH2-CH2-O]3B

http://hhud.tvu.edu.vn

21

V.2. Phn ng hydro ha


V.2.1. C ch:
C C

+ H2

Ni

C C
H H

Xc tc thng dng: Ni, Pd, Pt


C ch: gc t do (AR), 2 H gn vo cng pha
ni i (khc phn ng +X2) cng hp cis
C C

H H
+ H2

H H
http://hhud.tvu.edu.vn

C C
H H
22

V.2.2. Tnh lp th
Phn ng cng hp cis (syn)
ng phn cis c th thu sn phm meso (1 sn
phm)
ng phn trans sn phm l hn hp racemic (1
i i quang)
H
H

C
C

D2
Ni

COOH
H C D
H C D
COOH
meso

D2
Ni

COOH
H C D
D C H
COOH

COOH
COOH

maleic acid
H
HOOC

C
C

COOH
H

fumaric acid

http://hhud.tvu.edu.vn

COOH
D C H
H C D
COOH
rac-

23

V.3. Phn ng oxy ha


V.3.1. Tc nhn oxy ha peracid

R-C-O-O-H
O

C C

O
C C

OH
H2O
C C
(H+, OH-)
OH

O
C C

+ RCOOH

Cng hp trans, to -diol


Phn ng khng gy ct mch C=C
http://hhud.tvu.edu.vn

24

V.3.2. Oxy ha bng ddch KMnO4 long (pH 7, 0oC )


Cng hp cis, to diol
OH-

C C

MnO4

0 oC
pH 7

C
O
O

C
O

Mn

H2O
+

C C
OH OH

+ MnO3-

O-

Phn ng khng ct mch C=C


http://hhud.tvu.edu.vn

25

V.3.3. Oxy ha bng ddch KMnO4 m c, to cao


Phn ng gy ct mch C=C
Sn phm l carboxylic acid
CH3-CH=CH-CH3 + KMnO4 / to 2 CH3COOH
(CH3)2CH=CH-CH3 + K2Cr2O7 /H2SO4/to
(CH3)2C=O + CH3COOH
http://hhud.tvu.edu.vn

26

V.3.4. Oxy ha bng ozone


Phn ng gy ct mch C=C
Sn phm l carbonyl (khc KMnO4 )
H
O
CO

C C

O3

C
O

C
O

O
molozonide

CH3-C=CH-CH2-CH3
CH3

1. O3
2. H2O

C
C
O O
ozonide

CH2-C-CH3 +
O

H3
C
/
Zn
H2/Pt
H

2O

(H +
)

C O + H2O
C O + H2O
C O + H2O2

CH3-CH2-CHO + H2O2

Lu : H2O2 d dng oxy ha carbonyl thnh


27
carboxylic acid sn phm cui l acid!!!
http://hhud.tvu.edu.vn

V.4. Phn ng polymer ha


Phn ng to polymer di tc dng ca nh
sng, to cao, xc tc
C th xy ra theo c ch gc t do (xc tc
peroxide), c ch cation (xc tc H2SO4, AlCl3,
BF3) hay anion (xc tc LiNH2)
CH3
H2C C
CH3
nCH2=CH
Cl

H+

CH3
H3C C CH2
CH3

peroxide

CH3
C CH2
CH3

CH3
C
CH3

--CH2-CH- CH2-CH- CH2-CH-Cl


http://hhud.tvu.edu.vn

Cl
Cl
polyvinyl chloride

28

Ha Hc Hu C
TS Phan Thanh Sn Nam
B mn K Thut Hu C
Khoa K Thut Ha Hc
Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM
in thoi: 8647256 ext. 5681
Email: ptsnam@hcmut.edu.vn
http://hhud.tvu.edu.vn

Chng 6: ALKADIENE
I. Phn loi
I.1. Hai ni i ng lin nhau (allene)
CH2=C=CH2 propadiene
CH3-CH2=C=CH2 1,2-butadiene

http://hhud.tvu.edu.vn

I.2. Hai ni i lin hp


C cu to c bit c tnh cht ha hc quan
trng ch trng cc hp cht ny
CH2=CH-CH=CH2 1,3-butadiene
CH2=C(CH3)-CH=CH2 2-methyl-1,3-butadiene
(isoprene)

http://hhud.tvu.edu.vn

I.3. Hai ni i xa nhau


Tnh cht ging nh alkene
CH2=CH-CH2-CH=CH2

http://hhud.tvu.edu.vn

1,4-pentadiene

II. Cc phng php iu ch


II.1. Tch nc t 1,3-butadiol
i t acetylene
HC CH + H2O

O
H3C C + +
H

O
H2C C
H H

OH
H3C C CH2 CH2OH
H

HgSO4
H2SO4
-

OH

CH3-CHO

OH
O
H3C C CH2 C
H
H

Al2O3
o

350 C
http://hhud.tvu.edu.vn

CH2=CH-CH=CH2

H2/Ni

+ 2H2O
5

II.2. T ethanol
2 CH3-CH2-OH

ZnO/Al2O3
o

450-500 C

CH2=CH-CH=CH2

II.3. T 1,4-butadiol

HC CH + HCHO

HO-CH2-C

HO-CH2-CH2 CH2-CH-OH

Al2O3
350 oC
http://hhud.tvu.edu.vn

C-CH2-OH

H2/Ni

CH2=CH-CH=CH2
6

III. Tnh cht ha hc


Cc in t c gii ta u trn ton b phn t
linh ng

C1-C2: 1.38 (C=C bnh thng: 1.34)


C2-C3: 1.46 (C-C bnh thng: 1.54)
Khi c mt tc nhn khc, h lin hp s phn cc:
CH2=CH-CH=CH2
+
CH2-CH=CH-CH2

+
CH2-CH-CH=CH2

khc alkene bnh thng

http://hhud.tvu.edu.vn

III.1. Phn ng cng halogen


Thu c 2 sn phm cng 1,2 & 1,4
CH2=CH-CH-CH2
Br Br

CH2=CH-CH=CH2 + Br-Br

CH2-CH=CH-CH2
Br

C ch:
CH2=CH-CH=CH2

+
+ Br-Br

Br

+
CH2=CH-CH-CH2 Br

+
CH2-CH=CH-CH2 Br

Br-

Br-

CH2=CH-CH-CH2
Br Br

http://hhud.tvu.edu.vn

CH2-CH=CH-CH2
Br

Br8

III.2. Phn ng cng HX


Ty theo nhit m thu c hn hp sn phm
khc nhau
CH2=CH-CH=CH2 + HBr
-80 oC
CH2=CH-CH-CH2
Br H
CH2-CH=CH-CH2
Br

40 oC
80%

CH2=CH-CH-CH2
Br H

40 oC

CH2-CH=CH-CH2

20%

Br

H
http://hhud.tvu.edu.vn

20%
80%

H
9

III.3. Phn ng Diels-Alder


Phn ng cng hp & ng vng ca1,3butadiene
hay dn xut ca n vi cc hydrocarbon khng no
khc (i diene)

H
H

C
C

H
C
C
H

H
H

H
H

C
C

O
C

O
CH3

H
http://hhud.tvu.edu.vn

to

CH3

10

Cc hp cht i diene phi mang nhm th ht


in t, ethylene phn ng rt chm
CH2=CH-CHO acrolein
CH2=CH-CN acrylonitrile
(CN2)C=C(CN)2 tetracyan ethylene
C6H5-CH=CH-COOH cinnamic acid
O
O
O

maleic anhydride
O

benzoquinone
http://hhud.tvu.edu.vn

11

III.4. Phn ng trng hp

--CH2-CH=CH-CH2--

n CH2=CH-CH=CH2

Trng hp isoprene cha 94% cis ~ cao su


thin nhin

--CH2-C=CH-CH2--

n CH2=C-CH=CH2
CH3

CH3
http://hhud.tvu.edu.vn

n
12

Ha Hc Hu C
TS Phan Thanh Sn Nam
B mn K Thut Hu C
Khoa K Thut Ha Hc
Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM
in thoi: 8647256 ext. 5681
Email: ptsnam@hcmut.edu.vn
http://hhud.tvu.edu.vn

Chng 7: ALKYNE
I. Gii thiu chung
Hp cht hydrocarbon khng no, mch h, cha
lin kt ba CC
Cng thc chung: CnH2n-2

http://hhud.tvu.edu.vn

180o

1.06

1.2

http://hhud.tvu.edu.vn

II. Danh php


II.1. Tn thng thng
Alkyne n gin nht l HCCH acetylene
Cc alkyne n gin khc c xem l dn xut
ca acetylene
HCC-CH2-CH3 ethylacetylene
CH3-CC-CH(CH3)2 isopropylmethylacetylene
http://hhud.tvu.edu.vn

II. 2. Tn IUPAC
Cch gi tn ging nh alkene, ch i ene
thnh yne
Mch chnh phi cha CC
Nhng hp cht cha nhiu hn 1 ni ba
diyne, triyne
Hp cht va c ni i va c ni ba enyne
6-methyl-3-octyne

4-methyl-7-nonene-1-yne

http://hhud.tvu.edu.vn

1-heptene-6-yne

III. Cc phng php iu ch


III.1. Thy phn calcium carbide CaC2
CaO + 3C

2000 oC

CaC2 + 2H2O

CaC2 + CO
HC CH + Ca(OH)2

III.2. Oxy ha methane

6CH4 + O2

1500 oC 2 HC CH + 2CO + 10H


2
http://hhud.tvu.edu.vn

III.3. i t dn xut dihalogen


H2C CH2 KOH/EtOH
to
Br Br
CH3-CH2-CHCl2

Cl
CH3-CH2-C-CH3
Cl

HC CH

KOH/EtOH
t

H
O
t
/E
H
KO
to
Na
NH
to 2
http://hhud.tvu.edu.vn

CH3-CH

CH3-C

CH

C CH3

CH3-CH2-C

CH
7

III.4. Alkyl ha dn xut natri hay c magnesium


ca acetylene
HCCNa
HCC-MgX

+ R-X HCC-R

+ NaX

+ R-X HCC-R + MgX2

iu ch dn xut ca acetylene
HCCH
HCCH

+ NaNH2 HCCNa
+ CH3MgX HCC-MgX

+ NH3
+ CH4

IV. Tnh cht vt l (t c)


http://hhud.tvu.edu.vn

V. Tnh cht ha hc
V.1. Phn ng th H u mch
H u mch th hin tnh acid
HCC-H + NaNH2 HCCNa
+ NH3
HCC-H + [Ag(NH3)2]+NO3- Ag-CC-Ag +
NH4NO3 + NH3
C trong CC-H trng thi sp, m in ln
hn sp2 hay sp3 ht in t ca lin kt C-H
H+ d tch ra
Alkene & alkane khng c tnh cht ny
http://hhud.tvu.edu.vn

V.2. Phn ng cng hydrogen


R C C R'

+ H2

Ni hay Pt

R-CH2-CH2-R'
R-CH2-CH2-R'

/C
d
P

R C C R'

+ H2

Pd
/Ca
Pd
CO
/B
aS 3
O
4

R C C R' + Na/NH3
http://hhud.tvu.edu.vn

H
H
C C
R
R'
H
R'
C C
R
H

10

V.3. Phn ng cng halogen

H3C C CH

+ Br-Br

Br
H3C C CH
Br

Br2

Br
H3C C CHBr2
Br

Sn phm trans trong ln cng th nht


Lu : nu ni i & ni ba khng lin hp, X2 s
cng vo ni i!!!
CH2=CH-CH2-CCH + Br2 BrCH2-CHBr-CH2-CCH
http://hhud.tvu.edu.vn

11

V.4. Phn ng cng HX

H
H C C CH
H

H-Br

H
H-Br
H C C CH2
H Br

H Br
H C C CH3
H Br

Tun theo quy tc Markonikov


http://hhud.tvu.edu.vn

12

V.5. Phn ng cng nc


HC CH + H2O

R C CH + H2O

HgSO4
H2SO4

HC CH2
OH
enol

HgSO4 R C CH2
H2SO4
OH
enol

CH3CHO

R C CH3
O

Ch c acetylene mi to thnh aldehyde


http://hhud.tvu.edu.vn

13

V.6. Phn ng cng hp alkylborane

H +
H

H C C C C CH3
H
H
BHR2

H3C C C CH2 CH3 CH3COOH


H BR2

C2H5
H3C
C C
H
H

H2O2/OHH3C C C CH2 CH3


H OH

H3C CH2 C CH2 CH3


O

To alken: cng cis


http://hhud.tvu.edu.vn

14

V.7. Phn ng cng hp cht carbonyl


Cng hp i nhn

+
H C C H

H
C O
+
H

H C C H

H C C CH2-OH HCHO

R
+ 2 C O
R

HO-H2C C C CH2-OH

R
R
HO-C C C C-OH
R
R
http://hhud.tvu.edu.vn

15

V.8. Phn ng cng hp i nhn


R-OH, R-SH, R-COOH, H-CN, amine monomer quan trng
HC CH

RO150 oC

ROCH CH-

C6H5CO C CH

C6H5C CH

CH2 CH C CH

ROH

C6H5
OC2H5
C C
H
H

C2H5ONa

+ RO-

C6H5CO
NR2
C C
H
H

R2NH

ROH

ROCH CH2

CH2 CH CH CHOR

RO
http://hhud.tvu.edu.vn
150 oC

16

V.9. Phn ng oxy ha


Oxy ha alkyne bng KMnO4 hay ozone to
carboxylic acid
R-CC-R + KMnO4 hay ozone RCOOH +
RCOOH
R-CC-H + KMnO4 hay ozone RCOOH +CO2
V. 10. Phn ng trng hp
2H C C H

CuCl
to

CH2=CH-C

CH HCl

CH2=CH-C

CH2

Cl
chloroprene

CH2-CH=C CH2
Cl

cao su neoprene
http://hhud.tvu.edu.vn

17

Ha Hc Hu C
TS Phan Thanh Sn Nam
B mn K Thut Hu C
Khoa K Thut Ha Hc
Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM
in thoi: 8647256 ext. 5681
Email: ptsnam@hcmut.edu.vn
http://hhud.tvu.edu.vn

Chng 6:

HYDROCARBON THM
I. Cu to ca benzene

Kkul a ra cng thc cu to ca benzene


nm 1865
6C, 6H vng 6 cnh c 3 ni i nhng khng
th l cyclotriene
H
H
H
C
C
C
C
C
C
H
H
2
H
http://hhud.tvu.edu.vn

Kkul chng minh rng v tr 3 Lin kt i khng


c nh m c th thay i

Phn ng th 2 ln Br ch cho 1 sn phm


Br
Br
+ Br2
Br
Br
http://hhud.tvu.edu.vn

Cu to thc t: h in t phn b u cho 6C


(khng phi ca ring 3 cp C=C)

6C nm trong cng 1 mt phng, trng thi


lai ha sp2
http://hhud.tvu.edu.vn

120

120

120

1.39

1.09
121.7o
116.6o
1.08
1.33
http://hhud.tvu.edu.vn

II. Tnh thm


Hydrocarbon thm (arene) nhng hp cht vng
lin hp c cu to phng, c cu to in t ging
benzene, kh cho phn ng cng, d cho phn ng
th
H
Br2
CCl4
Br

Br
H

Br2

H
KMnO4 L
H2O
H

CCl4

OH
OH

KMnO4 L
H2O
http://hhud.tvu.edu.vn

Arene thng l vng phng 5, 6, 7 cnh, c h


in t lin hp, s t tun theo quy tc Hkel
4n + 2, n = 0,1,2,3,4
V d cc hp cht arene thng dng

n=1

n=2

n=3
http://hhud.tvu.edu.vn

Mt s trng hp c bit
cyclopentadienyl 6 in t (i t ca anion
tham gia h lin hp) n=1 c tnh thm

(-)

(+)

cycloheptatrienyl 6 in t (C+ tham gia


orbital trng p vo h lin hp) c tnh
thm

4 in t khng c tnh thm

(+)
2 in t c tnh thm
(+)

http://hhud.tvu.edu.vn

5 in t khng c tnh thm


(.)

7 in t khng c tnh thm

(.)

8 in t khng c tnh thm

(-)

N
H
Pyrrole

O
Furan

6 in t (i in t
p tham gia h lin hp)
c tnh thm

http://hhud.tvu.edu.vn
Thiophene

III. Danh php


Hu ht cc arene u c tn thng thng, 1 s
tn thng thng c chp nhn lm tn IUPAC
Tn IUPAC: benzene c chn lm tn gc, tn
cc nhm th t trc, nhm th c nh s
theo nguyn tc tng ch s nh nht, xp theo
alphabetical

http://hhud.tvu.edu.vn

10

III.1. Dn xut ca benzene

http://hhud.tvu.edu.vn

11

http://hhud.tvu.edu.vn

12

I
NO2

CH3
NO2
Cl

Br

p-bromoiodobenzene m-chloronitrobenzene

o-nitrotoluene

OH
COOH

NH2
I

Br

4-bromophenol

NO2

m-nitrobenzoic acid

o-iodoaniline

HC CH2

HC CH2

1,4-divinylbenzene
hay p-divinylbenzene
khohttp://hhud.tvu.edu.vn
ng goi la p-vinylstyrene

13

NH2

NO2

Cl

Br
Br

Br

Br

1,2,4-tribromobenzene

Br

Cl

Br

3-bromo-5-chloronitrobenzene

Br

OH

2,4,6-tribromoaniline

Cl

2,4,6-trichlorophenol

OH
Cl

Cl

CH3
O2N

NO2

NO2

2-chloro-4-nitrophenol

http://hhud.tvu.edu.vn

2,6-dinitrotoluene

14

III.2. Vng a ngng t

8
7
6

9
10

8
2

5
4
Naphthalene

1
2
3

10
4
Anthracene

http://hhud.tvu.edu.vn

15

III.3. Cc arene c d t trong vng

N
Pyridine

N
H
Pyrrole

CH3

2-methylpyridine

Furan

Thiophene

http://hhud.tvu.edu.vn

16

IV. Cc phng php iu ch


IV.1. Chng ct mui ca benzoic acid
COONa
+ NaOH

to

+ Na2CO3

IV.2. i t acetylene

3HC CH Cu hay phc Ni


to
http://hhud.tvu.edu.vn

17

IV.3. Alkyl ha benzene


R
+ R-Cl

AlCl3

+ HCl

IV.4. ng vng & dehydro ha phn on du m


C6-C8

CH3(CH2)4CH3

Cr2O3 / Al2O3

V. Tnh cht vt l (t c)
http://hhud.tvu.edu.vn

18

V. Tnh cht ha hc
V.1. Phn ng th i in t
V.1.1. C ch phn ng
X
+ X+

acid

+ H+

Xc tc: H2SO4, H3PO4, HF


hay Lewis acid: FeCl3, AlCl3, ZnCl2
C6H6 + (CH3)3C-Br /AlBr3 C6H5-C(CH3)3 + HBr
19
http://hhud.tvu.edu.vn

C ch phn ng: 2 giai on, lng phn t


Giai on 1: to phc ( benzonium cation)

+ X -Y

X
cham

H
+

xt

X+-Y

nhanh

phc

+
+

phc

Trong phc : X khng lin kt trc tip vi C no c


Phc : X c lin kt trc tip vi 1 C ca benzene
http://hhud.tvu.edu.vn

20

Giai on 2: tch proton

H
nhanh
+

http://hhud.tvu.edu.vn

+ HY

21

V.1.2. Kh nng phn ng v quy lut th


a. Kh nng phn ng:
Nhm th y in t (+I, +C, +H) mt
in t trong nhn thm tng tc nhn i
in t cng d tn cng tc phn ng
tng
Cc nhm th y in t (tng hot) thng
gp:
* alkyl ( +I, +H)
*-NR2 (R: H hay gc alkyl), -OH, -OCH3
-NH-CO-CH3 (+C > -I)
* anion: -O- (+C, +I mnh)
http://hhud.tvu.edu.vn

22

Nhm th ht in t (-C, -I) mt in t ca


nhm thm gim khng thun li cho tc nhn i
in t gim tc phn ng
Cc nhm th ht in t (gim hot) thng gp:
* -N+N, -NO2, -CN, -CHO, -COR, -COCl, -COOH,
-CO-NH2 (-I, -C)
* cation: -N+R3 (-I mnh)
* halogen (-I > +C)
V d: kh nng th i in t:
http://hhud.tvu.edu.vn

NO2

Cl

OH
>

>

>
23

b. Tnh chn la quy lut th


Nhm th y in t nh hng nhm th
th 2 vo v tr o- hay p Nhm th ht in t nh hng nhm th
th 2 vo m Ring dy halogen gim hot, nhng vn nh
hng nhm th 2 vo o-, p-

http://hhud.tvu.edu.vn

24

Nhn thm c nhm th y in t:


Y

mt t o-, p- cao nht nhm th th 2 (i in


t) s vo o-, p Nhn thm cha nhm th ht in t:
Y

mt t o-, p- thp nht nhm th th 2


25
s vo mhttp://hhud.tvu.edu.vn

C th gii thch da vo bn ca phc


Y
+ X+

Th o-:
Y

Th p-:
X

H http://hhud.tvu.edu.vn

26

Th m-:
Y

Y
H

H
X

H
X

khi Y y in t: trong th o-& p-: c 2 trng thi


cation bn (+ gn Y nht) d to thnh nhm
th th 2 s vo o-, p khi Y ht in t: trong th o-, p-: c 2 trng thi
rt km bn (+ gn Y) nhm th 2 s khng vo o27
, p- m vo mhttp://hhud.tvu.edu.vn

c. Nhn thm c 2 nhm th:


Nhm th th 3 s nh hng da theo nh hng
ca nhm th tng hat nht
V d:
-I>+C
Cl

NH2
+C>-I

+C>-I
OH

+C>-I
OH

CH3
+I, +H

HN C CH3
O
+C>-I

+C>-I
NH2

http://hhud.tvu.edu.vn

NO2
-C, -I
28

d. T l 2 ng phn o-/p-:
D on: o-/p- = 2/1
Thc t o-/p- <2
Nguyn nhn 1: hiu ng khng gian
nhm th hay tc nhn i t c kch thc ln
s gim t l o-/p-

http://hhud.tvu.edu.vn

29

R
NO2
+

HNO3 /H2SO4

R
Br

Br2 /AlCl3

NO2

Br

R -CH3
Phn ng

-CH2CH3

-CH(CH3)2 -C(CH3)3

Nitro ha

1.37

0.93

0.48

0.22

Brom ha

0.69

0.22

0.12

http://hhud.tvu.edu.vn

30

Nguyn nhn 2: Hiu ng in t


X

X
HNO3 /H2SO4

NO2
+
NO2

t l o-/p-:
X=F: 0.14 Cl: 0.43
Br: 0.60 I: 0.69
-I cng mnh, v tr o- cng b phn hot ha
sn phm o- cng t
http://hhud.tvu.edu.vn

31

V.2. Cc phn ng th i in t tiu biu


V.2.1. Phn ng nitro ha
H ca nhn thm c thay th bng NO2+
Tc nhn nitro ha ch yu: HNO3 hay
HNO3/H2SO4
NO2
+ HNO3

H2SO4

+ H2O

NO2+ to thnh do:


HNO3 + 2H2SO4

HNO3

+ HNO3

O
N

+ H3O+ + HSO4-

O
N

http://hhud.tvu.edu.vn

+ H2 O

+ NO3-

32

Nitro ha 1 ln: 50-60 oC


Nitro ha 2 ln (m-): 70-80 oC
Nitro ha 3 ln: phi i t toluene
COOH
NO2

CH3

CH3
HNO3
H2SO4

O2N

NO2

[O]

O2N

O2N

-CO2

NO2

NO2
T.N.T

NO2

NO2

Nitroha phenol: khng cn H2SO4


OH

OH

OH

NO2

HNO3

+
NO2
http://hhud.tvu.edu.vn

65%

35%

33

V.2.2. Phn ng sulfo ha


H ca nhn thm c thay bng SO3H
Tc nhn sulfo ha: H2SO4 , oleum, Cl-SO2OH
SO3H
+

H2SO4

20 oC
+ H2O
benzenesulfonic acid

Tc nhn i in t c th l SO3 hay S+O2OH


+ HSO4-

2 H2SO4

SO3

2 H2SO4

HOSO2+
http://hhud.tvu.edu.vn

+ H3O+

+ HSO4-

+ H2O
34

Tnh cht ca sulfonic acid:


SO3H
+ H2O

to

H2SO4

SO3Na

SO3H

+ H2O

+ NaOH L
ONa

SO3H
+ NaOH R

300 oC

+ Na2SO3
H+
OH

phng php kim chy, iu ch phenol


http://hhud.tvu.edu.vn

35

Nhm SO3H d b thay th bi nhm NO-2


OH

OH

OH
SO3H

H2SO4

HNO3

O2 N

NO2

NO2
picric acid

SO3H

* iu ch sulfanilic acid
NH3+HSO4-

NH2
H2SO4

NHSO3H

NH2

to
-H2O
H
http://hhud.tvu.edu.vn

SO3H
sulfanilic acid 36

Sulfo ha naphthalene
SO3H
H2SO4 80 oC
> 170 oC
170-180 oC

SO3H

http://hhud.tvu.edu.vn

37

V.2.3. Phn ng halogen ha

X
+ X2

xt

+ HX

Xc tc: AlCl3, FeBr3, ZnCl2


Flor ha: mnh lit, t mch t s dng
Iodo ha: thun nghch
http://hhud.tvu.edu.vn

38

C ch phn ng:

+ Cl - Cl

FeCl3
nhanh

Cl -Cl

cham

FeCl3
Cl

H
+

FeCl4-

Cl
+ FeCl3 + HCl

http://hhud.tvu.edu.vn

39

iu ch C6H5I:

I
+ NO2 + H2O

+ I2 + HNO3
H+

I+

+ I2 + HNO3

+ NO2 + H2O

Tc nhn i in t I+ tn cng nhn thm


theo c ch nh trn
http://hhud.tvu.edu.vn

40

Halogen ha mch nhnh ca arene:


Nu c xc tc & nhit thp phn ng th i
in t (SE)
Nhit cao, nh sng hay peroxide: th vo mch
nhnh (SR)
CH3

CH2Cl
Cl2
130 oC

CHCl2

Cl2
140-160 oC

CCl3
Cl2
>180 oC

Kh nng chlor ha SR: C bc 3 > C bc 2 > bc 1


http://hhud.tvu.edu.vn

41

V.2.4. Phn ng alkyl ha Friedel-Crafts


a. Alkyl ha vi R-X, xc tc Lewis acid (AlCl3,
FeBr3)
R

AlCl3

+ R-Cl

+ HCl

C ch:
+

+ R - Cl

AlCl3
nhanh

R -Cl

cham

AlCl3
R

AlCl4-

R
+ AlCl3 + HCl

+
http://hhud.tvu.edu.vn

42

b. Alkyl ha vi alkene, xc tc Lewis acid hay


Bronsted acid (HF, H3PO4)
R-CH=CH2

H+

+
R-CH-CH3

Carbocation tn cng nhn thm theo c ch th


i in t nh trn, to thnh
H
R C CH3

http://hhud.tvu.edu.vn

43

c. Alkyl ha vi alcohol, xc tc Lewis acid hay


Bronsted acid (HF, H3PO4)

R-OH

+ H
R-O
H

R+ + H2O

Carbocation tn cng nhn thm theo c ch th


i in t nh trn, to C6H5-R
http://hhud.tvu.edu.vn

44

d. Cc im cn lu ca phn ng alkyl ha
Friedel-Crafts
C6H5-X khng th to tc nhn i in t
Tc phn ng alkyl ha ca R-X: bc 1 < bc 2
< bc 3 < dn xut benzyl hay allyl carbocation
cng bn, phn ng cng d
Alkyl ha khng dng li sn phm monohttp://hhud.tvu.edu.vn

45

Carbocation lun c chuyn v to cao:


CH3-CH2-CH2-Cl

AlCl3

+
CH3-CH-CH3

+
CH3-CH2-CH2
H
H3C C CH3

CH3-CH2-CH2-Cl
AlCl3

CH2-CH2-CH3
+

70%

30%

Alkyl ha phenol, khng dng AlCl3 (to phc


phi tr vi OH), phi dng H2SO4, H3PO4 lm xc
tc
Vng thm c nhm th ht in t mnh hn
46
halogen khng tham gia phn ng akyl ha
http://hhud.tvu.edu.vn

Sn phm c th b ng phn ha hay d ha khi


xc tc d:
CH3

CH3
Lewis acid
to

CH3

CH3
CH2CH3
2

CH2CH3
Lewis acid
to

+
CH2CH3

http://hhud.tvu.edu.vn

47

V.2.5. Phn ng acyl ha Friedel-Crafts


R-CO-Cl

R C O

(R-CO)2O
Lewis acid

a.C ch:
R C Cl
O

+
R-C
O

+ AlCl3

+ AlCl4-

R C
O
R C
O

+ AlCl3

R-C+
O

+ [RCOOAlCl3]

Tc nhn i in t RC+=O tn cng nhn thm


48
theo c ch th i in t nh trn
http://hhud.tvu.edu.vn

b. c im quan trng
Lng xc tc AlCl3 rt nhiu, do:
O
C

AlCl3

AlCl3
O
C+
R

HCl
O
C
http://hhud.tvu.edu.vn

R
49

iu ch alkyl benzene bc 1 hoc mono-

CH2CH2CH3
C O
CH3CH2CH2COCl

CH2CH2CH2CH3

Zn(Hg)/HCl

AlCl3

Kh nng phn ng: RCOI > RCOBr > RCOCl >


RCOF
HCOCl khng bn phi dng CO/HCl/AlCl3 lm
tc nhn acyl ha
http://hhud.tvu.edu.vn

50

Nhm th phn hat ha khng thun li cho


phn ng:

O2N
C
O
AlCl3

AlCl3
O2N

O2N
+ ClOC

http://hhud.tvu.edu.vn

COCl

51

V.3. Phn ng th i nhn ca vng thm (SN)


Vng thm giu in t SN ca benzene hay dn
xut rt kh xy ra
X

Y
+ X-

+ Y

Cl

OH
+ KOH

300 oC
280 atm

+ KCl

Khng xy ra iu kin thng


http://hhud.tvu.edu.vn

52

Trng hp c bit: nhm th th 2 ht in t


mnh & v tr o-, p- th i nhn ca nhm th 1
c th xy ra
Cc nhm th ht in t mnh: -N+N, -NO2, -CN, CHO, -COR
V d:

OH

Cl
+ Na2CO3 L
NO2

http://hhud.tvu.edu.vn

NO2

53

NO2

NO2

Cl

NO2
OH

NaOH
to

OH

NaOH
to
CH3ONa

NaNH2
N

NO2

to

NH2

Cl

OCH3

C ch: th i nhn lng phn t


O

O-

O + ON

cham
HO-

Cl

O-

nhanh
-ClCl

OH

http://hhud.tvu.edu.vn

OH

54

Cc mui diazonium ca arene c kh nng cho


phn ng th i nhn n phn t
N+ NCl-

to
cham

+ N2 + Clnhanh YY

Y- : H2O, HOCH3, I-, CNhttp://hhud.tvu.edu.vn

55

V.4. Phn ng oxy ha


Nhn thm thng tr vi tc nhn oxy ha k
c KMnO4, K2Cr2-O7
Trong iu kin nghim ngt:
O

O2/ V2O5

HC COOH
450-500 oC HC COOH

O2/ V2O5
450-500 oC
O

http://hhud.tvu.edu.vn

56

Nhnh alkyl ca vng thm rt d b oxy ha bi


CrO3, K2Cr2O7/H2SO4, KMnO4/H2O, KMnO4/KOH
-COOH

CH3

COOH
KMnO4
H2O, to

NO2

NO2
http://hhud.tvu.edu.vn

57

Gc alkyl mch di ct mch, vn to COOH

CH2CH2CH2CH3
KMnO4
H2O

COOH

Nu khng c H benzyl, khng phn ng:


H3C
CH3
C
CH3

KMnO4
H2O
http://hhud.tvu.edu.vn

58

Ha Hc Hu C
TS Phan Thanh Sn Nam
B mn K Thut Hu C
Khoa K Thut Ha Hc
Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM
in thoi: 8647256 ext. 5681
Email: ptsnam@hcmut.edu.vn
http://hhud.tvu.edu.vn

Chng 9:

CC DN XUT HALOGEN
I.Phn loi

Cc hydrocarbon trong 1 hay nhiu H c thay


bng nguyn t halogen
Halogenoalkane: v d CH3-CH2-CH2-Cl
Halogenoalkene: v d CH2=CH-CH2-CH2-Cl
Halogenoalkyne: v d CHC-Cl
Halogenoarene: v d C6H5-Cl
Halogenocycloalkane: v d
http://hhud.tvu.edu.vn

Cl
2

II. Danh php


II.1. Tn thng thng (dnh cho dn xut n
gin)
Gc alkyl + halide (halogenua)
CH3-CH2-CH2-CH2-Br

V d:
n-butyl bromide (bromua)

(CH3)2CH-Cl isopropyl chloride


(CH3)2CH-CH2-Cl isobutyl chloride
C6H5-CH2-Cl benzyl chloride
http://hhud.tvu.edu.vn

II.2. Tn IUPAC
Halogen c xem l nhm th halo: chloro-,
bromo-, iodo-, fluoro Chn mch di nht cha halogen lm mch chnh
nh s sao cho nhm th c ch s nh nht, bt
k l halo- hay alkyl Khi c nhiu nhm th ging nhau, dng cc tip
u ng di-, tri-, tetrahttp://hhud.tvu.edu.vn

Nu c nhiu nhm th halo khc nhau, sp xp


theo th t alphabetical
Nu mch chnh c th nh s t 2 u, u tin
nhm ng trc theo th t alphabetical

H3C CH3

CH3 CH3
CH3-CH2-C-CH2-CH-CH3
Br

CH3-C-C-CH3
ClBr

4-bromo-2,4-dimethylhexane

2-bromo-3-chloro-2,3-dimethylbutane

http://hhud.tvu.edu.vn

III. Cc phng php iu ch


III.1. Halogen ha alkane
CH3
H3C C CH3 + Cl2
H

CH3
H3C C CH3 + Br2
H

25 oC
h

CH3
H3C C CH2Cl
H
64%

127 oC
h

CH3
H3C C CH2Br
H
1%

CH3
+ H3C C CH3
Cl
36%

CH3
+ H3C C CH3
Br
99%

127 oC
CH3-CH2-CH3

+ Br2
h

CH3-CH2-CH2-Br
3%

http://hhud.tvu.edu.vn

CH3-CHBr-CH3
97%

III.2. Cng hp halogen hay HX vo alkene, alkyne


H2C CH2 + Br2

H2C CH2 + Br2

H2C CH2 + Br2

CH3-CH=CH-CH2-CH3

CCl4

H2C CH2
Br Br

CH3OH

H2O

HBr

H2C CH2
Br OCH3

H2C CH2
Br OH
CH3-CH-CH-CH2-CH3
Br

C mt peroxide: CH3-CH=CH2 + HBr


CH3-CH2-CH2-Br
http://hhud.tvu.edu.vn

III.3. Halogen ha arene


X
+ X2

xt

+ HX

Xc tc: AlCl3, FeBr3, ZnCl2


CH3

CH2Cl
Cl2
130 oC

CHCl2

Cl2
140-160 oC
http://hhud.tvu.edu.vn

CCl3
Cl2
>180 oC
8

III.4. i t alcohol
a.Tc nhn HX
CH3-CH2-OH
CH3-CH2-OH

+ HBr
+ HCl

H2SO4
ZnCl2

CH3-CH2-Br + H2O
CH3-CH2-Cl + H2O

b. Tc nhn PX3, PX5, SOCl2


R-OH
R-OH
R-OH

+
+
+

PCl3
PCl5
SOCl2

pyridine
pyridine
pyridine

R-Cl

+ H3PO3

R-Cl

+ POCl3

R-Cl

+ SO2

http://hhud.tvu.edu.vn

+ HCl

+ HCl
9

IV. Tnh cht vt l (t c)


To s ca R-X bc 1 > bc 2 > bc 3
Ch tan tt trong dung mi hu c & khng tan
trong nc
V. Tnh cht ha hc
V.1. c im chung
+
R-CH2-CH2

Cl

m in ca Cl >> C C-Cl phn cc mnh


R-Cl c hot tnh cao
Trong dy halogen, kh nng tch X:
-I > -Br > -Cl > -F
Nng lng phn ly lin kt C-I nh nht, bn knh
10
nguyn t I ln nht
http://hhud.tvu.edu.vn

Dn xut R-X c chia thnh 3 nhm :


a. R-X hot ng mnh nht
Dn xut bc 3, dn xut m C-X lin kt vi nhm
vinyl hay aryl carbocation bn nht
CH3
H3C C Br
CH3

-Br-

C Br

-Br

CH3
H3C C+
CH3
+I, +H

C+

+C > -I
CH2=CH-CH-Br

-Br-

http://hhud.tvu.edu.vn

+
CH2=CH-CH
+C > -I

11

a.Nhm hot ng yu hn nhm a


R-X bc 1: CH3-CH2-CH2-CH2-Br
Nhm khng no nm xa nt halogen:
CH3-CH=CH-CH2-CH2-Br
a.Nhm hot ng yu
Nguyn t halogen lin kt trc tip vi lin kt
i, lin kt ba, vng thm
H3C CH CH Cl
+C>-I
Cl

+C>-I

+C ca X lm cho C-X bn kh phn cc, kh tch


http://hhud.tvu.edu.vn

12

V.2. Phn ng th i nhn


R-X

+ Y- R-Y + X-

Dn xut bc 1 SN2
Dn xut bc 3 SN1
Phn ng thy phn R-X
R-X + OH- R-OH

+ X-

CH3-CH2-Br + OH- CH3-CH2-OH + Brhttp://hhud.tvu.edu.vn

13

Phn ng to ether (Williamson)


R-X + R-O- R-O-R + XCH3-CH2-Br + CH3-O- CH3-CH2-O-CH3
Phn ng to amine
R-X + NH3 R-NH2 + HX
CH3-CH2-Br + NH3 CH3-CH2-NH2 + HBr
CH3-CH2-CH2-CH2-NH2 + CH3-CH2-Br
CH3-(CH2)3-NH-C2H5 + HBr
http://hhud.tvu.edu.vn

14

Phn ng to nitrile
R-X + KCN R-CN + KX
CH3-CH2-Br + CN- CH3-CH2-CN + BrLu : R-CN d b thy phn trong nc to
R-COOH

http://hhud.tvu.edu.vn

15

V.3. Phn ng tch loi


CH3-CH-CH-CH3 KOH/ethanol CH3-CH=CH-CH3
o
t
H Br

Gc R c bc cng cao, hay base cng mnh th


tch loi cng chim u th
CH3-CH2-CH2-Br

+ C2 H5 O -

CH3
H3C C Br
CH3

to thng

C 2H 5 O to cao
http://hhud.tvu.edu.vn

CH3-CH2-CH2-O-C2H5

H 2C C

CH3
CH3
16

V.4. Phn ng vi kim loi-Hp cht Grignard


CH3-CH2-Br + Na CH3-CH2-CH2-CH3 + NaBr
Quan trng: phn ng vi magnesium

R-X

+
C Mg Br

+ Mg

ether khan

R-Mg-X

C-MgX phn cc rt mnh, rt d


to R- base rt mnh & tc nhn i
nhn rt mnh
http://hhud.tvu.edu.vn

17

V.4.1. Phn ng vi H linh ng


CH3-CH2-MgBr + HOH CH3-CH3 + HO-MgBr
CH3-CH2-MgBr + ROH CH3-CH3 + RO-MgBr
CH3-CH2-MgBr + RNH2 CH3-CH3 + RNH-MgBr
CH3-CH2-MgBr + RCOOH CH3-CH3
+ RCOO-MgBr
CH3-CH2-MgBr + RCCH CH3-CH3
+ R-CC-MgBr
http://hhud.tvu.edu.vn

18

V.4.2. Phn ng vi carbonyl

+
O
CH3-CH2-MgBr + H C C H
3
+
OH
H3C C H
C2H5

O-MgBr
H2O /H+
H3C C H
C2H5

+ HO-MgBr

Phn ng vi HCHO alcohol bc 1


Vi aldehyde alcohol bc 2
Vi ketone alcohol bc 3
http://hhud.tvu.edu.vn

19

V.4.3. Phn ng vi CO2


+
+
CH3-CH2-MgBr O C O

C2H5-C-O-MgBr
O

H2O /H+

C2H5-COOH + HO-MgBr

V.4.4. Phn ng vi nitrile


+
CH3-CH2-MgBr

+
+ R-C N

R C N MgBr
C2H5

H2O /H+

R C NH
H2O /H+ R C O
C2H5
C2H5

Kh nng phn ng: nitrile > ketone ch khi d


Grignard phn ng tip vi ketone to alcohol
20
bc 3
http://hhud.tvu.edu.vn

V.4.5. Phn ng vi dn xut ca carboxylic acid

+
O
CH3-CH2-MgBr + H C C Cl
3
+

-HCl

O-MgBr
OH
H2O /H+
H3C C Cl
H3C C Cl
C2H5
C2H5

H3C C O
C2H5

Kh nng phn ng: dn xut acid > ketone ch


khi d Grignard phn ng tip vi ketone to
alcohol bc 3
Tng t cho phn ng vi anhydride
http://hhud.tvu.edu.vn

21

Phn ng vi ester:

+
O
CH3-CH2-MgBr + H C C OCH
3
3
+

-CH3OH

H3C C O
C2H5

O-MgBr
OH
H2O /H+
H3C C OCH3
H3C C OCH3
C2H5
C2H5

1. C2H5-MgBr
2.H2O /H+

C2H5
H3C C OH
C2H5

Kh nng phn ng: ester < ketone khng th


22
tch ketone trung gian
http://hhud.tvu.edu.vn

V.4.5. Phn ng vi oxide

CH3-CH2-MgBr +

ether khan

CH2

CH2

CH3-CH2-CH2-CH2-OMgBr

O
H2O /H+

CH3-CH2-CH2-CH2-OH

OH
CH2CHCH3

MgBr
+

CHCH3

CH2
O

1. ether khan
2. H2O / H+
http://hhud.tvu.edu.vn

60%
23

V.4.6. Phn ng ghp i Kumada


Kharash
RMgX

R'X

CoCl2

R R'

MgX2

Kumada: t sn phm ph hn Kharash


L2NiX2
RMgX' + R'X''
or L2PdX2

http://hhud.tvu.edu.vn

R-R' + MgX'X''

24

Ha Hc Hu C
TS Phan Thanh Sn Nam
B mn K Thut Hu C
Khoa K Thut Ha Hc
Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM
in thoi: 8647256 ext. 5681
Email: ptsnam@hcmut.edu.vn
http://hhud.tvu.edu.vn

Chng 10: ALCOHOL-PHENOL


Chng 10A: Alcohol
R-OH trong :
R: no hay khng no
CH3-CH2-OH
CH2=CH-CH2-OH
R: nhnh ca arene
C6H5-CH2-OH
http://hhud.tvu.edu.vn

I. Danh php
I.1. Tn thng thng (dng cho alcohol n gin)
Gc alkyl + alcohol
CH3-CH -OH
(CH3)2CH-OH
(CH3)2CH-CH2-OH
(CH3)3C-OH
C6H5-CH2-OH
CH2=CH-CH2-OH

ethyl alcohol
isopropyl alcohol
isobutyl alcohol
tert-butyl alcohol
benzyl alcohol
allyl alcohol

C th gi CH3-OH l carbinol, cc alcohol khc l


dn xut ca carbinol, v d: methyl carbinol
3
(ethyl alcohol)
http://hhud.tvu.edu.vn

I.2. Tn IUPAC
Chn mch di nht c cha nhm OH lm mch
chnh
Ly tn alkane, i ane anol
nh s mch chnh t u gn nhm OH nht
Khi c nhiu nhm th, sp xp theo th t alphabetical
CH3-OH
CH3-CH2-OH
http://hhud.tvu.edu.vn

methanol
ethanol
4

CH3
H3C C CH2-OH
CH3

CH3
CH3-CH-CH-CH3
OH

OH

C6H5-CH2-OH

2,2-dimethyl-1-propanol

3-methyl-2-butanol

7-ethyl-8,9-dimethyl-5-dodecanol

phenylmethanol
http://hhud.tvu.edu.vn

II. Cc phng php iu ch


II.1. Cng hp nc vo alkene
Phn ng cn xc tc acid: H2SO4, H3PO4 (khng
dng HX)

CH3-CH=CH2 + H2O

H2SO4

CH3-CH-CH3
OH

Tun theo quy tc Markonikov


http://hhud.tvu.edu.vn

Phn ng quan trng iu ch alcohol bc 1 & 2 t


alkene, ngc vi sn phm Markonikov:

CH3-CH=CH2

1. B2H6
2. H2O2 / NaOH

http://hhud.tvu.edu.vn

CH3-CH2-CH2-OH

II.2. Kh ha carbonyl, carboxylic acid v dn xut


Kh bng H2

R C R'
O

+ H2

Ni

H
R C R'
OH

aldehyde alcohol bc 1
ketone alcohol bc 2
http://hhud.tvu.edu.vn

Kh bng LiAlH4, NaBH4


R-CHO + LiAlH4

R-CH2-OH

R-COOH + LiAlH4

+ R-CH2-OH

Kh bng [(CH3)2CH-O]3Al trong (CH3)2CH-OH


R-CHO + [(CH3)2CH-O]3Al/(CH3)2CH-OH
R-CH2-OH + (CH3)2CO
http://hhud.tvu.edu.vn

II.3. i t hp cht Grignar

+
O
CH3-CH2-MgBr + H C C H
3
+
OH
H3C C H
C2H5

O-MgBr
H2O /H+
H3C C H
C2H5

+ HO-MgBr

II.4. Thy phn R-X, dn xut ca ester


O
R C
OR'

+ H2 O

OH-

R-COO-

R-X + OH- R-OH + Xhttp://hhud.tvu.edu.vn

+ R'-OH

10

III. Tnh cht vt l


R-OH to lin kt H to si cao hn cc dn
xut ca hydrocarbon c khi lng phn t
tng ng
C1-C3: tan tt trong nc
C4-C7: tan 1 phn trong nc
>C7: khng tan trong nc
http://hhud.tvu.edu.vn

11

IV. Tnh cht ha hc


IV.1. Gii thiu chung
a. Kh nng t lin kt C-O
Ch xy ra trong mi trng acid
R OH

+ H

+ H
R O
H

R+

+ H2 O

Kh nng phn ng: bc 1 < bc 2 < bc 3


C-OH cha nhiu nhm th y in t thun12 li
http://hhud.tvu.edu.vn

b. Kh nng t lin kt O-H


Ch xy ra trong mi trng base mnh

R OH

R-O

+ H+

Kh nng phn ng: bc 1> bc 2> bc 3


R cha nhiu nhm y in t khng thun li
http://hhud.tvu.edu.vn

13

IV.2. Tnh acid-base


Tnh acid ca alcohol rt yu
Tnh acid: C2H5-OH (Ka 1.3x10-18) < H2O
(1.3x10-14) < C6H5-OH (1.3x10-10) < CH3COOH
(1.8x10-5)
Alcohol hu nh khng phn ng vi NaOH

R OH

+ NaOH

R-ONa + H2O
http://hhud.tvu.edu.vn

14

Alcohol ch tc dng vi Na hay NaNH2


R OH

+ Na

R OH

+ NaNH2

R-ONa + H2
R-ONa + NH3

Mui alkoxide l base rt mnh


Tnh base:
(CH3)3C-O- > (CH3)2CH-O- > CH3-CH2-O> CH3-O- > OHhttp://hhud.tvu.edu.vn

15

IV.3. Phn ng to ether


2 CH3-CH2-OH

2 CH3-CH2-OH

H2SO4

Al2O3
o

350-400 C

CH3-CH2-O-CH2-CH3

+ H2O

CH3-CH2-O-CH2-CH3

+ H2O

Alcohol bc 1: SN2
Alcohol bc 3: SN1
***Danh php ca ether:
tn gc alkyl + ether
C2H5-O-C2H5

diethyl ether

CH3-O-C(CH3)3 tert-butyl methyl ether


http://hhud.tvu.edu.vn

16

Nu gc alkyl phc tp, c th xem l nhm th


alkoxy
CH3-CH2-CH2-CH-CH2-CH3

3-methoxyhexane

OCH3

CH2
OH
H3C

CH2
OC2H5

2-ethoxyethanol

CH3

CH3-CH-CH CH3
OC2H5

2-ethoxy-2,3-dimethylbutane
http://hhud.tvu.edu.vn

17

IV.4. Phn ng ester ha


R C OH
O

+ R'-OH

R C Cl
O

+ R'-OH

O
R C
O
R C
O

+ R'-OH

H2SO4

R C O-R'
O

+ H2O

R C O-R'
O

+ HCl

R C O-R'
O

+ RCOOH

Kh nng phn ng: RCO-Cl (khng cn xc tc) >


(RCO)2O (khng cn xc tc) > RCOOH
18
http://hhud.tvu.edu.vn

R'-OH

C ch phn ng:

+
R C OH
O

+ H

+
H O R'
R C OH
OH
O R'
R C OH
+

+
R C OH
OH

O R'
R C OH
OH2
+
HSO4-H+

-H2O

O R'
R C O

Kh nng phn ng: alcohol bc 1> bc 2> bc 3


HCOOH > CH3COOH > RCH2COOH > R2CHCOOH >
19
R3CCOOH
http://hhud.tvu.edu.vn

IV.5. Phn ng th -OH bi halogen


a.Tc nhn HX
CH3-CH2-OH

+ HBr

CH3-CH2-OH + HCl

H2SO4
ZnCl2

CH3-CH2-Br + H2O
CH3-CH2-Cl + H2O

Kh nng phn ng: HI > HBr > HCl > HF


HCl kh phn ng, cn xc tc ZnCl2 Lewis acid
tn cng vo O lin kt C-O d t
Kh nng thay th: bc 3 > bc 2 > bc 1
http://hhud.tvu.edu.vn

20

b. Tc nhn PX3, PX5, SOCl2

R-OH
R-OH
R-OH

+
+
+

PCl3
PCl5
SOCl2

pyridine

R-Cl

+ H3PO3

R-Cl

+ POCl3

R-Cl

+ SO2

pyridine
pyridine

http://hhud.tvu.edu.vn

+ HCl

+ HCl

21

IV.6. Phn ng dehydro ha v oxy ha


a. Phn ng dehydro ha
R-CH2OH

R
R C H
OH

Cu

R-CHO + H2

200-300 oC

Cu

R C R
O

200-300 C

CH3
CH3-C-CH2-CH3
OH

Cu
200-300 oC
http://hhud.tvu.edu.vn

+ H2

CH3
CH3-C=CH-CH3

+ H2O
22

b. Phn ng oxy ha
Tc nhn oxy ha: KMnO4, K2Cr2O7, CrO3
Alcohol bc 1 aldehyde carboxylic acid
Rt kh dng li giai on aldehyde thng i
thng n RCOOH
R-CH2OH + KMnO4

R-COOK

+ MnO2 + KOH

H+
RCOOH

http://hhud.tvu.edu.vn

23

Mun dng li giai on aldehyde: phi dng


pyridinium chlorocromate C5H5NH+CrO3Cl- (PCC):
C5H5NH+CrO3Cl-

R-CH2OH

CH2Cl2

RCHO + Cr3+

Alcohol bc 2 ketone
(H3C)3C

OH

Na2Cr2O7
CH3COOH, H2O
to

(H3C)3C

Alcohol bc 3 ch b oxy ha trong acid (tch


nc thnh alkene oxy ha ct mch alkene)
CH3
CH3-C-CH2-CH3
OH

KMnO4

H3C C CH3
H2SO4, to http://hhud.tvu.edu.vn
O

+ CH3-COOH
24

Chng 10B:

Phenol

-OH lin kt trc tip vi nhn thm


o

1,36 A

109 o

http://hhud.tvu.edu.vn

25

I. Danh php
OH

OH

OH

OH

CH3

phenol

CH3

o-cresol

CH3

m-cresol

p-cresol
OH

OH

OH

OH
O2N

OH

Tn
thng
thng

NO2

OH
NO2

OH

catechol

resorcinol

OH

hydroquinone

OH
OCH3

OH

picric acid
OH

CH(CH3)2
H3C

CH2CH CH2

eugenol

http://hhud.tvu.edu.vn

Thymol

26

-naphthol

-naphthol

Tn IUPAC
OH

OH

OH

CH3
Cl

Br
OCH3

4-methoxyphenol

Cl

3-bromo-4-chlorophenol 5-chloro-2-methylphenol

OH

OH

OH
OH

OH

1,2-benzenediol

http://hhud.tvu.edu.vn
1,3-benzenediol

OH

1,4-benzenediol

27

II. Cc phng php iu ch


II.1. Chng ct nha than
Ly phn on 170-240 oC
Tch phenol bng cch chuyn thnh phenolate
ha tan
Hon nguyn phenol
C6H5ONa + CO2 + H2O C6H5OH + NaHCO3
http://hhud.tvu.edu.vn

28

II.2. Thy phn chlorobenzene


Cl

OH
300 oC

+ KOH

+ KCl

280 atm

Khng xy ra iu kin thng


II.3. Phng php kim chy
ONa

SO3H
+ NaOH R

300 oC

+ Na2SO3
H+
OH

http://hhud.tvu.edu.vn

29

II.4. Oxy ha cumene (dng trong cng nghip)

OH
O
H3C C CH3

CH(CH3)2
O2

OH
H2O, H+

H3C C CH3
O

cumene hydroperoxide

http://hhud.tvu.edu.vn

30

II.5. Thy phn mui diazonium (phng TN)


N+ N Cl-

OH
+ H2O

40-50 oC

+ N2 + HCl

iu ch mui diazonium:
NH2

N+ N Cl+ NaCl

+ NaNO2 + HCl

http://hhud.tvu.edu.vn

+ H2O

31

III. Tnh cht vt l


+C ca OH vi nhn thm O-H phn cc mnh
kh nng to lin kt H ca phenol > alcohol
to si , to nng chy, ha tan trong nc >
alcohol tng ng
phenol
tosi (oC)
180
tonc
41
ha tan (g/100g H2O)9.3
http://hhud.tvu.edu.vn

cyclohexanol
161
25.5
3.6
32

IV. Tnh cht ha hc

O H

IV.1. Tnh acid


O-H phn cc tnh acid > HOH > alcohol
OH

ONa
NaOH

OH

+ H2O
ONa

Na

+ H2

Tnh acid: phenol < H2CO3 :


H2O C6H5OH + NaHCO3
C6H5ONa + CO2 + http://hhud.tvu.edu.vn

33

So snh tnh acid ca 1 s phenol:


OH

NO2

>
pKa

OH

OH
>

NO2
NO2
7.15

OH

OH

10.08

8.4

7.23

OH

>

>

CH3

10.14

CH3

CH3

OH

OH

OH
10.28

OCH3

>

>

OCH3
9.65

OCH3
10.21

9.98

OH

OH

OH
Cl

>

>
Cl
http://hhud.tvu.edu.vn

8.48

9.02

Cl
34

9.38

IV.2. Phn ng to ether


Khc vi alcohol

OH
+ C2H5OH

H+

OH

OH
+

H+

http://hhud.tvu.edu.vn

35

Gii thch:
CH3-CH2-OH

H+

+ + H
CH2-CH2-O
H

O H

+C ca OH lm gim mt in t ca O
khng c kh nng tn cng vo oxonium
cation khng c SN2
http://hhud.tvu.edu.vn

36

Ngoi l:
OH
+ CH3OH

O-CH3

H2SO4

+ H2O
methyl ethyl ether /nerolin

Mt in t O trn naphthol > trn phenol


iu ch ether ca phenol bng phng php
Williamson:
O C2H5

ONa

+ NaBr

+ C2H5-Br
http://hhud.tvu.edu.vn

37

O CH2

ONa

CH

+ CH2=CH-CH2-I

+ NaBr

O CH3

ONa

H3C O O
S
H3C O O

CH2

Na O O
S
H3C O O

ONa

O
+

+ NaI
http://hhud.tvu.edu.vn

38

Lu : iu ch C6H5-O-C2H5 , cn i t
C6H5ONa+ C2H5-Br
nhng khng i t
C6H5-Br + C2H5ONa
Ether ca phenol c th b ct mch:
OH

OCH3
57% HI
120-130 oC
http://hhud.tvu.edu.vn

+ CH3I
39

IV.3. Phn ng ester ha


Khc vi alcohol
OH
+ CH3COOH

H+

Phi dng dn xut chloride hay anhydride


ca carboxylic acid
O C CH3
O

OH
+

H3C C Cl
O
http://hhud.tvu.edu.vn
acetyl chloride

+ HCl
40

O C C6H5
O

OH
+

C6H5 C Cl
O

+ HCl

benzoyl chloride
OH
+

O C CH3
O

O
H3C C
O
H3C C
O

+ CH3COOH

Lu :
O C C2H5
O

AlCl3
t

OH O
C

o
http://hhud.tvu.edu.vn

OH
C2H5

+
O

C2H5

41

IV.4. Phn ng th nhm OH


Khc vi alcohol
OH
+

X-

Ngoi l:
OH
O2N

Cl
NO2

O2N

NO2

+ PCl5

+ POCl3

NO2

+ HCl

NO2

OH
Zn
http://hhud.tvu.edu.vn
o

400 C

+ ZnO

42

IV.5. Phn ng th i in t
-OH (+C>-I) vng thm tham gia SE d dng, sn
phm o-, p Halogen ha
OH

OH
+ Br2

H2O

Br

Br

-HBr
Br
OH

OH

OH
+ Br2

CS2

Br
+

-HBr
http://hhud.tvu.edu.vn

Br

43

Nitro ha phenol:
Khng cn H2SO4, xy ra to thng, ng phn od tch bng chng ct li cun hi nc
OH

OH

OH
NO2

HNO3

+
NO2
35%
http://hhud.tvu.edu.vn

65%
44

Sulfo ha
OH
SO3H
15-20 oC

OH

H2SO4
H2SO4

100 oC

100 oC

OH

SO3H

Friedel-Crafts: thng cho hiu sut thp (cn


dng xc tc HF, H3PO4)
http://hhud.tvu.edu.vn

45

IV.6. Phn ng Kolbe (trong cng nghip)


O-Na+

O
+
+ O C O

OH O
C

ONa

H+

125 oC
4-7 atm

OH O
C

O
H
C

ONa

OH

Sn phm ph l p-hydroxybenzoic acid, c th


tch khi salicylic acid bng chng ct li cun
hi nc
46
http://hhud.tvu.edu.vn

IV.7. Phn ng vi formaldehyde


Trong mi trng base:
O-

O-

O+

H +
C O
H

SE

CH2OH

HOCH2OH
OH

OH
H+

CH2OH

Trong mi trng acid:

CH2OH

OH

OH

OH
H +
C O
H

H+

H+
C OH
H

+
SE

http://hhud.tvu.edu.vn

CH2OH

CH2OH

47

Ha Hc Hu C
TS Phan Thanh Sn Nam
B mn K Thut Hu C
Khoa K Thut Ha Hc
Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM
in thoi: 8647256 ext. 5681
Email: ptsnam@hcmut.edu.vn
http://hhud.tvu.edu.vn

Chng 9: ALDEHYDE-KETONE

I. Gii thiu chung

R-CHO aldehyde
RCOR ketone
http://hhud.tvu.edu.vn

C O

Ty theo cu to ca R, s c hp cht carbonyl


mch h (no + khng no) & carbonyl thm
CH3-CH2-CH2-CHO
CH2=CH-CH2-CHO
O
C

CH3-CH2-C-CH3
O

O
C

http://hhud.tvu.edu.vn

CH3
3

II. Danh php


II.1. Aldehyde
*Tn thng thng
Da theo tn carboxylic acid tng ng, thay ic
acid bng aldehyde
Aldehyde mch nhnh xem nh l dn xut ca
mch thng, dng , , ... ch v tr nhnh
Mt s tn thng thng c chp nhn lm tn
IUPAC
http://hhud.tvu.edu.vn

* Tn IUPAC
Mch chnh di nht & cha CHO
Gi theo tn hydrocarbon tng ng
thay ne nal
HCHO
formaldehyde / methanal
CH3CHO acetaldehyde / ethanal
C6H5CHO benzaldehyde /phenylmethanal
C6H5CH2CHO phenylacetaldehyde / phenylethanal

CH3-CH2-CH-CH2-CHO
CH3

-methylvaleraldehyde / 3-methylpentanal
http://hhud.tvu.edu.vn

II.2. Ketone
Tn thng thng
Tn 2 gc alkyl + ketone
Nu nhm carbonyl gn trc tip vng thm phenone
Tn IUPAC
Mch chnh di nht cha nhm carbonyl
nh s nhm carbonyl c ch s nh nht
Gi theo tn hydrocarbon, thay ne none
http://hhud.tvu.edu.vn

H3C C CH3 acetone / propanone


O
CH3-CH2-CH2-C-CH3

O
methyl n-propyl ketone / 2-pentanone
CH2

C CH3
O

benzyl methyl ketone / 1-phenyl-2-propanone

C CH3
O

acetophenone / 1-phenylethanone /
methyl phenyl ketone

H3C C CH CH2
O
methyl vinyl ketone / 3-butane-2-one
http://hhud.tvu.edu.vn

III. Cc phng php iu ch


III.1. Oxy ha hydrocarbon
CH4

NO

+ O2

600-700 C
CuCl2

H2C CH2 + O2

50 C

HCHO

+ H2O

CH3-CHO

CHO

CH3
+ O2

Co2+

http://hhud.tvu.edu.vn

III.2. i t alkyne
HC CH + H2O

R C CH + H2O

H +
H

H C C C C CH3
H
H
BHR2

HgSO4
H2SO4

HC CH2
OH
enol

HgSO4 R C CH2
H2SO4
OH
enol

CH3CHO

R C CH3
O

H3C C C CH2 CH3 CH3COOH


H BR2

H3C
C2H5
C C
H
H

H2O2/OHH3C C C CH2 CH3


http://hhud.tvu.edu.vn
H OH

H3C CH2 C CH2 CH3


9
O

III.3. Ozone ha alkene


OH
O
C

C C

O3

C
O

C
O

O
molozonide

CH3-C=CH-CH2-CH3
CH3

1. O3
2. H2O

C
C
O O
ozonide

H3
C
/
Zn
H2/Pt
H

CH2-C-CH3 +
O

2O

(H +
)

C O + H2O
C O + H2O
C O + H2O2

CH3-CH2-CHO + H2O2

Lu : H2O2 d dng oxy ha aldehyde thnh


carboxylic acid sn phm cui l acid!!! 10
http://hhud.tvu.edu.vn

III.4. i t alcohol
Dehydro ha alcohol bc 1, bc 2
R-CH2OH

R
R C H
OH

Cu

R-CHO + H2

200-300 oC

Cu

R C R
O

200-300 C

CH3
CH3-C-CH2-CH3
OH

Cu
200-300 oC
http://hhud.tvu.edu.vn

+ H2

CH3
CH3-C=CH-CH3

+ H2O
11

Oxy ha alcohol:
Tc nhn oxy ha: KMnO4, K2Cr2O7, CrO3
Alcohol bc 1 aldehyde carboxylic acid
Rt kh dng li giai on aldehyde thng
i thng n RCOOH
Mun dng li giai on aldehyde, phi dng
pyridinium chlorocromate C5H5NH+CrO3Cl- (PCC):

R-CH2OH

C5H5NH+CrO3ClCH2Cl2

http://hhud.tvu.edu.vn

RCHO + Cr3+
12

Alcohol bc 2 ketone

(H3C)3C

OH

OH

Na2Cr2O7
CH3COOH, H2O
to

Na2Cr2O7

85%

H2SO4 / H2O

OH
H2C CHCHCH2CH2CH2CH2CH3

(H3C)3C

PCC
CH2Cl2
http://hhud.tvu.edu.vn

O
H2C CHCCH2CH2CH2CH2CH3
80%

13

III.5. i t dn xut ca carboxylic acid


O
R C
Cl

Pd/BaSO4

H2

R-CHO

+ HCl

CHO

COCl
LiAlH(O-tBu)3

NO2

NO2

(RCOO)2Ca

to

R C R
O

http://hhud.tvu.edu.vn

+ CaCO3
14


+
O
CH3-CH2-MgBr + H C C Cl
3
+

-HCl

O-MgBr
OH
H2O /H+
H3C C Cl
H3C C Cl
C2H5
C2H5

H3C C O
C2H5

Kh nng phn ng: dn xut acid > ketone ch


khi d Grignard phn ng tip vi ketone to
alcohol bc 3
Tuy nhin, thc t kh tch ketone vi hiu sut
cao

http://hhud.tvu.edu.vn

15

III.6. iu ch hp cht carbonyl ca arene


R-CO-Cl

R C O

(R-CO)2O
Lewis acid

HCOCl khng bn phi dng CO/HCl/AlCl3 lm


tc nhn acyl ha (Phng php GattermannKoch)
H3C

+ CO + HCl

AlCl3

H3C

CHO + HCl

[H-C-Cl]
O
http://hhud.tvu.edu.vn

16

C th thay CO bng HCN khan (phng php


Gattermann)

H3C O

+ HCN + HCl

AlCl3

[H-C-Cl]
NH
H2O
-NH4Cl

H3C O

H3C O

+
NH2
ClC
H

CHO

Thay HCN bng R-CN iu ch ketone thm


17
http://hhud.tvu.edu.vn

IV. Tnh cht vt l


Khng to lin kt H nh alcohol to si < alcohol
tng ng
Phn cc mnh, d tan trong nc (C1-C5)

+
sp2 C O

V. Tnh cht ha hc

Cu to phng
Gc lin kt ~ 120o
Moment lng cc = 2.7 D (CH3CHO)
di lin kt C-O 1.23
http://hhud.tvu.edu.vn

18

V.1. Phn ng cng hp i nhn (AN)

+
C O

+ X -Y

OX
Y

X-Y c th l H-OH, H-OR, H-CN, H-SO3Na, Li-R,


BrMg-R
http://hhud.tvu.edu.vn

19

a. C ch: 2 giai on, lng phn t


Giai on 1:
+

+ Y

cham

C OY
carbanion

Giai on chm: Y- tn cng vo C+ i nhn


Giai on 2:
-

C O
Y

+ X+

nhanh

http://hhud.tvu.edu.vn

C OX
Y

20

b. nh hng ca nhm th lin kt vi C=O


Nguyn t C trong C=O c in tch dng cng
ln AN cng thun li
Nhm th y t (+C, +I, +H) lm gim kh nng
phn ng
Nhm th ht t (-C, -I) lm tng kh nng phn ng
R C R
NO2-CH2-CHO > H-CHO > R-CHO >
O
R C O-R
R C NH2
>
O
O

R
C
O
R
C
NHR
>
>
21
O
O

http://hhud.tvu.edu.vn

V.2. Phn ng vi tc nhn i nhn carbon


Phn ng vi hp cht Grignard

+
O
CH3-CH2-MgBr + H C C H
3
+
OH
H3C C H
C2H5

O-MgBr
H2O /H+
H3C C H
C2H5

+ HO-MgBr

http://hhud.tvu.edu.vn

22

O
C

CH3CH2

CH3

O
C

1. ether khan

O
C

CH3CH2CH2CH2MgBr

CH2CH2CH3

CH3CH2CH2

O
C

CH3CH2CH2MgBr

2. H3O+

1. ether khan
2. H3O+

1. ether khan
CH3CH2MgBr

2. H3O+

MgBr
1. ether khan
H

2. H3O+

http://hhud.tvu.edu.vn

CH3CH2CH2CH2CH2OH

OH
CH3CH2CHCH2CH2CH3

OH
CH3CCH2CH2CH3
CH2CH3

OH
CH3CH2CH2CH
23

Phn ng vi acetylide anion

CH3C CH

CH3C CH

CH3CH2

O
C

CH3C CNa

Na

CH3C C
H

CH3C CNa

NaNH2

OCH3CH2CHC CCH3

http://hhud.tvu.edu.vn

N
H+

NH3

H2

OH
CH3CH2CHC CCH3

24

Phn ng vi hydrogen cyanide

H3C

O
C

CH3

CH3CH2

C N

OH3C C C N
CH3

OH
C C N
CH2CH3

CH3CH2CH2

OH
C C N
H

HCl / H2O
t

H2
Pt

HCN

OH
H3C C C N
CH3

CH3CH2

C N

OH
C COOH
CH2CH3

CH3CH2CH2

http://hhud.tvu.edu.vn

OH
C CH2NH2
H

25

V.3. Phn ng vi tc nhn i nhn oxygen


Phn ng vi nc gem-diol
O
C

CH3

H2O

CH3

CH3

0,2%

99,8%

CH3

O
C

OH
C CH3
OH

+
H

H2O

CH3

OH
C H
OH

42%

58%

O
C

OH
H C H
OH
99,9%

+
H

0,1%

H2O

http://hhud.tvu.edu.vn

26

Phn ng vi alcohol
O
R C
H

R'-OH/H

OH
R C OR'
H

OR'
R C OR'
H

R'-OH/H
-H2O

acetal

hemiacetal

O
R C
H

+H

-H+

+H+
-H+
+

-H

+ H+

OH
R C+
H

+
OH2
R C OR'
H

+ R'-OH
- R'-OH

- H2O
+ H2O

OH
+
R C OR'
H H

+
R C OR'
H

- H+
+ H+

+ R'-OH
- R'-OH

OH
R C OR'
H
hemiacetal
H
+ OR'
R C OR'
H

OR'
R C OR'
H
acetal

http://hhud.tvu.edu.vn

27

Acetal bo v nhm chc

O
C

O
OCH3

HOCH2CH2OH

O
C

LiAlH4

OCH3

HCl

O
CH2O-

CH2OH

H2O / HCl

HOCH2CH2OH
H

HCl

O
H

O
http://hhud.tvu.edu.vn

1. CH3MgBr
2. H2O / HCl

OH

28

V.4. Phn ng vi tc nhn i nhn nitrogen


Phn ng vi amine bc 1

O
+
R C
H

NH2-R'

O- H
R C N R'
+
H H

OHH
R C N R'
H

carbinolamine

+ H+

H
H O H
R C N R'
H

- H2O

H
R C N R'
H

http://hhud.tvu.edu.vn

-H+

R C N R'
H
29

Phn ng vi amine bc 2

RCH2

O
+
C
H

NHR2

RCH2

O- H
C N R
+
H R

RCH2

OHR
C N R
H

carbinolamine

+ H+

H
H O R
RCH2 C N R
H

- H2O

RCH2

R
C N R
H

http://hhud.tvu.edu.vn

-H+

R
RCH C N R
H

30

Phn ng hnh thnh imine


+

CHO

H2NOH

CH NOH

H2O

oxime

C O
H3C

H2NNH2

C NNH2
H3C

H2O

hydrazone
O
O

H2NNHCNH2
http://hhud.tvu.edu.vn

O
NHNCNH2

semicarbazone

H2O
31

V.5. Phn ng vi tc nhn i nhn lu hunh


O
+
R C
H

ONa
:S O
OH

OH
R C SO3Na
H

ONa
R C SO3H
H

OH
R C SO3Na
H

HCl

OH
R C SO3Na
H

NaOH

R-CHO + SO2 + H2O + NaCl

R-CHO
http://hhud.tvu.edu.vn

Na2SO3

+ H2O
32

V.6. Phn ng ngng t aldol


Trong mi trng base (NaOH, Ba(OH)2, Na2CO3,
CH3COONa) , aldehyde hay ketone c H c th
phn ng vi nhau ngng t aldol
a. Phn ng gia aldehyde v aldehyde

CH3-CHO + CH3-CHO

to

OH-

CH3-CH=CH-CHO
http://hhud.tvu.edu.vn

CH3-CH-CH2-CHO
OH

+ H2O
33

C ch:
Giai on 1 to carbanion
H CH2

O
C
H

O
_
CH2 C
H

+ OH-

+ H2O

Giai on 2 cng hp i nhn


O
H3C C
H

O
_
CH2 C
H

OCH3-CH-CH2-CHO

Giai on 3 proton ha, ti to OHOCH3-CH-CH2-CHO

OH
CH3-CH-CH2-CHO

OH
CH3-CH-CH2-CHO + OH-

+ H2O

OH-

O
CH3-CH=CH2-C
H

http://hhud.tvu.edu.vn

34

Sn phm tch nc bn do lin hp gia C=C v C=O

b. Phn ng gia aldehyde v ketone


C ch tng t nh trn, trong aldehyde
ng vai tr tc nhn carbonyl, ketone ng vai
tr tch H to carbanion
CH3-CHO + H3C C CH3
O
-H2O

OH

OH
CH3-CH-CH2-C-CH3
O

CH3-CH=CH-C-CH3
O
http://hhud.tvu.edu.vn

35

c. Phn ng gia ketone v ketone


Hiu sut rt thp

O
2 CH3CCH3

OH

OH O
CH3CCH2CCH3
CH3

http://hhud.tvu.edu.vn

OH
to

O
CH3C CHCCH3
CH3

+ H2O

36

d. Phn ng gia 2 carbonyl khc nhau (crossed


aldol )
C th thu c 1 hn hp 4 sn phm
Thng ch hiu qu khi 1 carbonyl khng c
H & carbonyl c H c thm t t vo phn
ng 1 sn phm
CHO + CH3CH2CH2CHO

OH-

http://hhud.tvu.edu.vn

OH H
CH C CHO
CH2CH3

CH C CHO
CH2CH3

+ H2O
37

Phn ng aldol ha ni phn t


O
O
CH3CCH2CH2CCH3

OH-

O
O
CH3CCH2CH2CH2CH2CCH3

O
O
CH3CCH2CH2CCH2

OH-

O
O
CH3CCH2CH2CH2CHCCH3

O
O
OHCH3CCH2CH2CH2CCH3

HO
H3C

COCH3

HO
H3C

O
O
CH3CCH2CH2CH2CCH2

HO
O
O
OHCH3CCH2CH2CH2CH2CH2CCH3

O
O
CH3CCH2CH2CH2CH2CHCCH3

COCH3

HO
http://hhud.tvu.edu.vn

Vng 5, 6 cnh bn hn 3,4,7 cnh

CH3

CH3
38

V.7. Phn ng Cannizzaro


Trong mi trng kim, aldehyde khng c H s
t oxy ha kh to 1 carboxylic acid + 1 alcohol
CHO

COONa

CH2OH
35% NaOH
+

NO2

NO2

p-nitrobenzaldehyde

HCHO

NO2

p-nitrobenzyl alcohol sodium p-nitrobenzoate

50% NaOH

CH3OH
http://hhud.tvu.edu.vn

+ HCOONa
39

1 hn hp 2 aldehyde khng c H c kh nng to


4 sn phm. Nu 1 aldehyde l formaldehyde th ~
ch c formate & alcohol ca aldehyde kia

CHO

CH2OH
35% NaOH

HCHO +

+
OCH3

HCOONa

OCH3

anisaldehyde
p-methoxybenzaldehyde
http://hhud.tvu.edu.vn

p-methoxybenzyl alcohol
40

C ch:
H-

O
C6H5 C
+ H

C6H5

OC H
OH

O
C6H5 C
+ H

C6H5 C OH
O

C6H5 CH2
O-

OH-

C6H5 C OO

C6H5 CH2OH

http://hhud.tvu.edu.vn

41

V.8. Phn ng oxy ha

CH3CH2CH2CH2CH2CHO

CH3CH2CH2CH2CHO

K2Cr2O7
H2SO4
Ag(NH3)2+
NH3

CH3CH2CH2CH2CH2COOH

CH3CH2CH2CH2COOH

Mun bo ton C=C:


RCH CHCHO

Ag(NH3)2+
NH3

http://hhud.tvu.edu.vn

RCH CHCOOH
42

Ketone ch b oxy ha bi tc nhn oxy mnh,


ct mch, to carboxylic acid
CH3-CH2-C-CH2-CH3
O

[O]

CH3-CH2-COOH

+ CH3-COOH

c th phn bit aldehyde & ketone


Ring methyl ketone, c phn ng haloform:
R C CH3
O

NaOI

RCOONa + CHI3

nhn bit methyl ketone


Lu : R-CH(OH)-CH3 + NaOI R-CO-CH3 vn
cho phn ng haloform!!!
http://hhud.tvu.edu.vn

43

V.9. Phn ng kh
Kh thnh hydrocarbon

NH2NH2
O
C

CH2CH3

OH-, to
CH3
Zn(Hg)

CH2CH3

HCl

http://hhud.tvu.edu.vn

44

CH2CH3

COCH3

NH2NH2
OH-, to

OH

Zn(Hg)
OH

CH2CH3

HCl

http://hhud.tvu.edu.vn

Cl

45

Kh thnh alcohol
CH3O

CHO

H2 / Pt

CH3O

C2H5OH

CH2OH

O2N

O2N
CHO

O
CH3CCH2C(CH3)3
O
(CH3)2C CHCH2CH2CCH3

NaBH4
CH3OH

NaBH4
C2H5OH
1. LiAlH4 / ether
2. H O+

http://hhud.tvu.edu.vn
3

CH2OH

OH
CH3CHCH2C(CH3)3
OH
(CH3)2C CHCH2CH2CHCH3
46

Ha Hc Hu C
TS Phan Thanh Sn Nam
B mn K Thut Hu C
Khoa K Thut Ha Hc
Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM
in thoi: 8647256 ext. 5681
Email: ptsnam@hcmut.edu.vn
http://hhud.tvu.edu.vn

Chng 12:

CARBOXYLIC ACID

I. Gii thiu chung


L nhng hp cht hu c cha nhm carboxyl
O
C
O-H

trong phn t

Ty theo gc hydrocarbon m phn loi thnh


carboxylic acid no, khng no, thm
V d:
CH3-COOH
CH2=CH-COOH
C6H5-COOH
http://hhud.tvu.edu.vn

II. Danh php


II.1. Tn thng thng
HCOOH
CH3COOH
CH3CH2COOH

formic acid
acetic acid
propionic acid

CH3(CH2)2COOH
CH3(CH2)3COOH

butyric acid
valeric acid

CH3(CH2)10COOH
CH3(CH2)16COOH
C6H5COOH

lauric acid
stearic acid
benzoic acid

http://hhud.tvu.edu.vn

Acid c nhnh xem nh l dn xut ca acid


mch thng, dng , , , ch v tr nhnh
CH2-CH2-CH-COOH
CH3
Cl
-chloro--methylbutyric acid

Ar-COOH xem nh l dn xut ca benzoic acid


COOH
NO2

NO2
2,4-Dinitrobenzoic acid

C th xem cc acid l dn xut th H ca acetic


acid
4
C6H5-CH2-COOH
phenylacetic acid
http://hhud.tvu.edu.vn

II.2. Tn IUPAC
Mch chnh di nht cha nhm COOH (C1)
Gi theo tn hydrocarbon tng ng, i ne
noic acid
CH3
CH-CH2-COOH

CH3-CH2-CH-COOH
CH3

Cl

2-methylbutanoic acid

3-(p-chlorophenyl)butanoic acid

CH3-CH=CH-COOH

2-butenoic acid

http://hhud.tvu.edu.vn

III. Cc phng php iu ch


III.1. Dng tc nhn Grignard
CH3CH2CH2CH2Cl

Mg

CH3CH2CH2CH2MgCl

ether

CH3
H3C C Cl
CH3

Cl

Mg
ether

Mg
ether

CH3
H3C C MgCl
CH3

MgCl
http://hhud.tvu.edu.vn

1. CO2
+

2. H3O

1. CO2
2. H3O+

1. CO2
2. H3O+

CH3CH2CH2CH2COOH

CH3
H3C C COOH
CH3

COOH
6

III.2. Thy phn cc dn xut polyhalogen,


cc dn xut ca acid
Cl
R-CH2-C Cl
Cl

O
R C
O-R'
O
R C
NH2
R CN
O
R C
Cl

+ H2O

+ H2O

+ H2O

+ H2O

+ H2O

to

H+ (OH-)

H+ (OH-)

H+ (OH-)

H+ (OH-)
http://hhud.tvu.edu.vn

R-CH2-COOH

R-COOH

+ HCl

+ R'-OH

R-COOH

+ NH3

R-COOH

+ NH3

R-COOH

+ HCl

III.3. Carboxyl ha alkene


Dng trong cng nghip, sn xut acid > 3C
R-CH=CH2 + CO + H2O

Ni(CO)4
o

250 C
200 atm

R CH2

CH2-COOH

III.4. Phng php oxy ha

R-CH2OH + KMnO4

R-COOK

+ MnO2 + KOH

H+
RCOOH
http://hhud.tvu.edu.vn

CH3

COOH
KMnO4
H2O, to

NO2

NO2

CH2CH2CH2CH3

KMnO4
H2O, to

http://hhud.tvu.edu.vn

COOH

IV. Tnh cht vt l

O
R C
O H

O-H phn cc mnh hn ROH


Kh nng to lin kt H > ca alcohol
To si > cc hp cht khc c cng C
http://hhud.tvu.edu.vn

10

V. Tnh cht ha hc
Theo hiu ng:
+C ca O trong OH O-H phn cc mnh H d
tch ra dng H+
tnh acid mnh hn alcohol, phenol
Theo cng thc cng hng:
O
R C
O-H

O
+ R C
O-

OR C
O

O
R C O

carboxylate anion bn cn bng chuyn dch v


11
pha to H+
http://hhud.tvu.edu.vn

V.1. Tnh acid


Gc R cha nhm th ht in t tnh acid tng
Gc R cha nhm th y in t tnh acid gim
Tnh acid:
CH3
H3C C COOH
CH3

<

CH3
H3C C COOH
H

H
H
O

H
H3C C COOH
H

<

>

CH3-COOH

<

>
OH
http://hhud.tvu.edu.vn

OH

12

Tnh acid ca cc acid:


F3C-COOH (pKa 0.23) >
Cl2CH-COOH (1.25) >

Cl3C-COOH (0.66) >

NO2-CH2-COOH (1.68) >

NC-CH2-COOH (2.47) > F-CH2-COOH (2.57) >


Cl-CH2-COOH (2.87) > Br-CH2-COOH (2.90) >
HCOOH
CH3COOH

(3.75)
(4.76)

HO-CH2-COOH

>
>

CH3CH2COOH

(3.83)

>

(4.87)

>

(CH3)3C-COOH (5.03)
http://hhud.tvu.edu.vn

13

* Acid bo khng no:


Tnh acid mnh hn acid no cng mch C (do
C=C c I)
Ni i C=C cng gn COOH th tnh acid cng
mnh
Tuy nhin: nu C=C lin hp vi C=O trong
COOH th tnh acid gim do +C ca C=C!!!
Tnh acid: CH3-CH=CH-CH2-COOH (pKa 4.48) >
CH2=CH-CH2-CH2-COOH (4.68) >
CH3-CH2-CH=CH-COOH (4.83)
http://hhud.tvu.edu.vn

14

Ni ba CC cho d v tr lin hp vi C=O th


vn lm tng mnh tnh acid (khc C=C): do I
ca CC mnh & ch c 1 lkt ca CC cho +C
lin hp vi C=O, lkt cn li cho I nhng
khng c +C!!!

Tnh acid: CHC-COOH (pKa 1.84) >


15
CH3-CC-COOH (2.60) > CH2=CH-COOH (4.25)
http://hhud.tvu.edu.vn

* Acid c vng thm:


Tnh acid H-COOH (pKa 3.75) > C6H5-COOH (4.18)
do +C ca C6H5- mnh hn I
Tnh acid ty thuc bn cht & v tr nhm th:
o-NO2-C6H5-COOH > p- > m Halogen cho I > +C o-Cl-C6H5-COOH > m- > phttp://hhud.tvu.edu.vn

16

V.2. Phn ng th nhm OH ca acid


a. Phn ng to acid chloride

O
H3C C
O-H

+ PCl3

O
H3C C
O-H

+ PCl5

O
H3C C
+ SOCl2
O-H

O
+ H3PO3
H3C C
Cl
O
+ POCl3 + HCl
H3C C
Cl
O
H3C C
Cl
http://hhud.tvu.edu.vn

+ SO2

+ HCl

17

b. Phn ng to amide
O
H3C C
O-H

+ NH3

O
H3C C
O-NH4+

to

O
H3C C
NH2

+ H2O

c. Phn ng tch nc to anhydride

O
+
H3C C
O-H

O
H3C C
O-H

P2O5

http://hhud.tvu.edu.vn

O
H3C C
O
H3C C
O

+ H2O
18

d. Phn ng to ester
R C OH
O

+ R'-OH

R C Cl
O

+ R'-OH

O
R C
O
R C
O

+ R'-OH

H2SO4

R C O-R'
O

+ H2O

R C O-R'
O

+ HCl

R C O-R'
O

+ RCOOH

Kh nng phn ng: RCO-Cl (khng cn xc tc)


> (RCO)2O (khng cn xc tc) > RCOOH
Kh nng phn ng: alcohol bc 1> bc 2> bc 3
HCOOH > CH3COOH > RCH2COOH > R2CHCOOH >
19
R3CCOOH
http://hhud.tvu.edu.vn

V.3. Phn ng th H (Hell-Vohard-Zelinsky)


H O
H C C
H O-H

H linh ng c th tham gia phn ng th


(xc tc PBr3, PCl3, P)
R O
R' C C
H O-H

O
H3C C
O-H

Cl2
P

+ Br2

R O
R' C C
Br O-H

PBr3

O
Cl2
ClH2C C
P
O-H

O
Cl2HC C
O-H

http://hhud.tvu.edu.vn

+ HBr

Cl2
P

O
Cl3C C
O-H
20

CH3CH2COOH

Cl2
P

CH3CHClCOOH

Cl2
P

CH3CCl2COOH

Cl2
P

Cc dn xut ny vn tham gia phn ng th i


nhn v tch loi:

R-CH-COOH
Br

NaOH

R-CH2-CH-COOH
Br

R-CH-COONa
OH

KOH/C2H5OH
t

H+

R-CH-COOH
OH
-hydroxy acid
-

R-CH=CH-COO
http://hhud.tvu.edu.vn

H+

R-CH=CH-COOH
21

V.4. Phn ng kh thnh alcohol


Tn dng c ngun acid bo thin nhin
4R-COOH + 3LiAlH4

4H2 + 2LiAlO2 + (R-CH2-O)4AlLi

H2O

4 R-CH2-OH

Hiu sut cao, tuy nhin LiAlH4 mt tin dng


trong PTN
Trong cng nghip, chuyn thnh ester, kh bng
H2/CuO.CuCr2O4 p sut cao
CH3(CH2)10COOCH3
methyl laurate

H2, CuO.CuCr2O4
150 oC
http://hhud.tvu.edu.vn

CH3(CH2)10CH2OH +
lauryl alcohol

CH3OH
22

Ha Hc Hu C
TS Phan Thanh Sn Nam
B mn K Thut Hu C
Khoa K Thut Ha Hc
Trng i Hc Bch Khoa TP. HCM
in thoi: 8647256 ext. 5681
Email: ptsnam@hcmut.edu.vn
http://hhud.tvu.edu.vn

Chng 13: AMINE

- DIAZONIUM

I. Gii thiu chung


L hp cht hu c m phn t cha 1 hay nhiu
nhm NH2 (hay NHR, -NR2) lin kt vi C
Amine c phn loi da trn s nhm alkyl
hay aryl lin kt vi N
H
R N H
amine bc 1

R'
R N H
http://hhud.tvu.edu.vn

amine bc 2

R'
R N R

amine bc 3

II. Danh php


II.1. Tn thng thng
Tn gc hydrocarbon + amine

CH3NH2

CH3NHCH2CH2CH3

methylamine

methylpropylamine

CH3
CH3NCH3

CH3
CH3NCH2CH2CH2CH3

trimethylamine

butyldimethylamine

http://hhud.tvu.edu.vn

CH3CH2NHCH2CH3

diethylamine
CH3
CH3CH2NCH2CH2CH3

ethylmethylpropylamine

II.2. Tn IUPAC
Amine khng cha COOH, -CHO, -OH: alkanamine
CH3CH2CH2CH2NH2

butanamine

CH3
CH3CH2NCH2CH2CH3

CH3CH2CHCH2CH2CH3
NHCH2CH3

N-ethyl-3-hexanamine

N-ethyl-N-methyl-1-propanamine

CH3
CH3CH2CHCH2CHCH3

CH3CHCH2CH2NHCH3
Cl

NHCH2CH3

3-chloro-N-methyl-1-butanamine

N-ethyl-5-methyl-3-hexanamine

CH2CH3

CH3 N CH3
CH3CHCH2CHCH3
Br

NHCH2CH2CH3
http://hhud.tvu.edu.vn

4-bromo-N,N-dimethyl-2-pentanamine 2-ethyl-N-propylcyclohexanamine

Cha nhiu nhm amine:


CH3CHCH2NH2
NH2

H2NCH2(CH2)4CH2NH2

1,2-propandiamine

1,6-hexandiamine

Trt t u tin: -COOH > -CHO > >C=O > -OH > -NH2
HOCH2CH2NH2

2-aminoethanol

CH3CCH2CH2NH2
O

4-amino-2-butanone
http://hhud.tvu.edu.vn

COOH
H2N

4-aminobenzoic acid
5

III. Cc phng php iu ch


III.1. Alkyl ha NH3
a. Alkyl ha bng dn xut halogen

NH3

RX
-HX

CH3-CH2-Cl

CH2Cl

R-NH2

RX
-HX

NH3
-HCl
NH3
-HCl

R
RX
R N H
-HX

CH3-CH2-NH2

CH3Cl

R
R N R

C2H5

RX
-HX

R
R N+ R XR

H
N CH3

-HCl

CH2-NH2
http://hhud.tvu.edu.vn

CH3Cl
-HCl

CH2-NH-CH3
6

Aryl halide ch phn ng nu nhn thm cha


nhm th ht in t mnh nh -NO2 v tr o-, phoc iu kin khc nghit
Cl
NO2

NHCH3
NO2

CH3-NH2

NO2

NO2

2,4-dinitrochlorobenzene

N-methyl-2,4-dinitroaniline

Cl

NH2
+ NH3

Cu2O
200 oC

http://hhud.tvu.edu.vn

b. Alkyl ha bng alcohol


R-OH

+ NH3

Al2O3
400-450 oC

R-NH2 + H2O

III.2. Phn ng chuyn v Hofmann ca amide


R C NH2
O

+ OBr-

R-NH2

+ CO32-

Ar C NH2
O

+ OBr-

Ar-NH2

+ CO32-

http://hhud.tvu.edu.vn

III.3. Kh ha hp cht nitro


Kh bng H mi sinh t Fe, Sn/H+
C6H5-NO2 + 3Fe + 6HCl C6H5-NH2 + 3FeCl2 +
2H2O
C6H5-NO2 + 3Sn + 6HCl C6H5-NH2 + 3SnCl2 +
2H2O

http://hhud.tvu.edu.vn

Kh bng H2 dng xc tc Pt, Ni, Pd


NO2

NH2
+ 3H2

Pt

+ 2H2O

Kh bng tc nhn kh yu nh Na2S, (NH4)2S


nu c nhiu nhm NO2 th ch kh 1 nhm
NO2

NO2
+ Na2S + H2O
NO2

+ Na2SO3
http://hhud.tvu.edu.vn

NH2

10

III.4. Kh ha nitrile

CH2Cl

H2C CH2NH2

CH2CN
NaCN

H2, Ni
140 oC

Cl-CH2-CH2-CH2-CH2-Cl

NaCN

NC-(CH2)4-CN

H2, Ni

http://hhud.tvu.edu.vn

NH2-CH2-(CH2)4-CH2-NH2

11

III.5. i t hp cht carbonyl


H
R C O

H
R C NH

+ NH3

H2/Ni

R CH2 NH2

imine

C th thay H2/Ni bng NaBH3CN


CHO

CH2NH2
+ NH3

H2/Ni
http://hhud.tvu.edu.vn

12

IV. Tnh cht vt l


Kh nng to lin kt H < alcohol
To si < ca alcohol tng ng
V. Tnh cht ha hc
V.1. Tnh base
R-NH2

HCl

NH2

R-NH3+ClNH3+Cl-

HCl
http://hhud.tvu.edu.vn

13

Trong H2O:
R-NH2

+ H2O

R-NH3+ + OH-

Tnh base ca amine trong H2O ph thuc vo


mt in t trn N & kh nng hydrate ha ca
cation alkylammonium
R y in t (+I) lm tng tnh base
R ht in t (-C, -I) lm gim tnh base
amine bo c tnh base > amine thm
http://hhud.tvu.edu.vn

14

*** Tuy nhin trong H2O, tnh base:


(CH3)2NH

> CH3NH2 > (CH3)3N > NH3

Gii thch: trong H2O, cation ca amine bc 3 c


kh nng hydrate ha yu (1H)
H
O
H

R
H
H N+ H O
H
R

R
H
R N+ H O
H
R

Lu : trong dung mi khng phn cc nh


benzene hay trong pha kh, amine bc 3 c tnh
15
base mnh nht
http://hhud.tvu.edu.vn

Amine thm: bc cng cao, tnh base cng gim


(do +C ca N)
NH2 >

N
H

>

Nhm th trong nhn thm y in t tnh


base tng v ngc li
Tnh base: p-NO2-C6H4-NH2 < m- NO2-C6H4-NH2
< p-Cl-C6H4-NH2 < C6H5-NH2
< p-CH3O-C6H4-NH2
http://hhud.tvu.edu.vn

16

V.2. Phn ng alkyl ha

NH3

RX
-HX

CH3-CH2-Cl

CH2Cl

R-NH2

RX
-HX

NH3
-HCl
NH3
-HCl

R
RX
R N H
-HX

CH3-CH2-NH2

CH3Cl

R
R N R

C2H5

RX
-HX

R
R N+ R XR

H
N CH3

-HCl

CH2-NH2

http://hhud.tvu.edu.vn

CH3Cl
-HCl

CH2-NH-CH3

17

V.3. Phn ng acyl ha nhm NH2


Phn ng c trng ca amine thm
H
N C CH3 + H2O
O

NH2 + CH3-COOH

NH2 +

NH2

O
H3C C
Cl

O
H3C C
+
O
H3C C
O

H
N C CH3 + HCl
O
H
N C CH3 + CH3-COOH
O
http://hhud.tvu.edu.vn

18

C ch:

NH2

O
+ H3C C +
O H

OH
N C OH
H CH3

H ON+ C OH
H CH3

H
N C CH3 + H2O
O

http://hhud.tvu.edu.vn

19

c dng bo v nhm NH2 khi nitro ha


aniline
H
N C CH3 + H2O
O

NH2 + CH3-COOH

HNO3 / H2SO4

NO2

NH2

H2O / H+
t

http://hhud.tvu.edu.vn

NO2

H
N C CH3
O
20

Gim hot nhm NH2 & nh hng para

H
N C CH3 + H2O
O

NH2 + CH3-COOH

AlCl3 Br2

Br

NH2

H2O / H+
o

Br

http://hhud.tvu.edu.vn

H
N C CH3
O
21

V.4. Phn ng vi HNO2


Thc t: NaNO2 + HCl hay H2SO4
a. Phn ng ca amine bc 1
Amine thm bc 1 s cho mui diazonium
NH2

N+
+ NaNO2 + HCl

0-5 oC

N Cl+

NaCl

+ 2H2O

Amine bo bc 1 mui diazonium khng bn


phn hy thnh alcohol
R CH2NH2 + NaNO2 + HCl

0-5 oC

http://hhud.tvu.edu.vn

R-OH + N2

H2 O

22

b. Phn ng ca amine bc 2
C amine bo & amine thm u cho Nnitrosoamines
CH3
N N O

NHCH3
+ NaNO2 + HCl

0-5 oC

NaCl + H2O

N-nitroso-N-methylaniline

R NHCH3 + NaNO2 + HCl

0-5 oC

CH3
R N N O

http://hhud.tvu.edu.vn

NaCl + H2O
23

c. Phn ng ca amine bc 3
Amine bo bc 3 khng tham gia phn ng
Amine thm bc 3 s cho phn ng th i in t
N(CH3)2
+ NaNO2 + HCl

N(CH3)2
0-5 oC

NaCl + H2O

N O
p-nitroso-N,N-dimethylaniline
http://hhud.tvu.edu.vn

24

VI. Mui diazonium


VI.1. iu ch mui diazonium
HN N O

NH2
+

N O

cham

chuyen v

-H+

N N OH
H+

N+ N

+
N N O H
H

H2O

N+ N Cl
Clhttp://hhud.tvu.edu.vn

25

VI.2. Phn ng th nhm diazonium


Phn ng th i nhn n phn t, tch N2
C6H5-N+NCl- + y- C6H5-y + N2 + ClC ch tng t SN1 thng thng, giai on chm to
carbocation C6H5+
a. Phn ng vi H2O
N+ N Cl

OH
+ H2O

H+
o

40-50 C
http://hhud.tvu.edu.vn

N2

+ HCl
26

b. Phn ng vi alcohol
C 2 phn ng cnh tranh
Phn ng th
N+ N Cl

OC2H5
+ C2H5-OH

N2

+ HCl

Phn ng kh
Xy ra khi c mt alcohol khan, H3PO2, hay NaBH4
N+ N Cl
+ C2H5-OH
khan

+
http://hhud.tvu.edu.vn

CH3CHO +

N2

+ HCl
27

Phn ng kh cng tt khi nhn thm c cha


nhm th ht in t o-, p Alcohol mch cng di, cng u tin phn ng
kh
CH3OH 90% SN1
CH3CH2OH 60% SN1
CH3CH2CH2OH 30% SN1
http://hhud.tvu.edu.vn

28

S dng cho cc trng hp khng th tng hp


bng con ng trc tip
CH3

CH3

CH3
NO2

HNO3
H2SO4

r
NO2

Fe/HCl

CH3

CH3
NaNO2 /HCl

Br2/CS2

0-5 oC

Br
NH2

NH2
CH3

CH3
H3PO2

Br
N2+Cl-

http://hhud.tvu.edu.vn

Br

29

c. Phn ng vi KI
C6H5-N2+Cl- + KI C6H5-I + N2 + KCl
Mun thu c dn xut ca Br, Cl cn xc tc
CuCl, CuBr (Sandmeyer), c ch gc t do
N+ N Cl

Cl
CuCl
+

http://hhud.tvu.edu.vn

N2

30

NH2
CH3

NaNO2 / HCl

N2+ClCH3

H2O
0-5 oC

Cl
15-60 oC

N2+HSO4-

NH2

Cl

NaNO2 / H2SO4
NH2

CH3COOH
30 oC

CuCl
+

N2 HSO4

40-100 oC

N2+Br-

NH2
NaNO2 / HBr
Cl

H2O
0-10 oC

CH3

CuCl

Cl
Br

CuBr
Cl

http://hhud.tvu.edu.vn

100 oC

Cl
31

Ar N N BF4-

to

Ar F

N2+BF4-

NH2
1. HNO2
2.HBF4

CH3

NH2

N2

1. NaNO2 / HCl
H2O
CCH2CH3
O

2.HBF4

BF3

F
to

CH3

CH3

N2+BF4-

F
to

CCH2CH3
O
http://hhud.tvu.edu.vn

CCH2CH3
O
32

d. Phn ng nitrile ha
N+ N Cl

C N
+

KCN

to

+ KCl + N2

H+, H2O

COOH

http://hhud.tvu.edu.vn

33

C th nitrile ha bng CuCN


NO2

NH2

N2+ Cl-

HNO3

Fe

NaNO2

H2SO4

HCl

HCl

CH3

CH3
CN

CuCN

CH3

CH3

COOH
H2O
H+

CH3

CH3
http://hhud.tvu.edu.vn

34

VI.2. Phn ng ghp i diazonium


Hp cht diazonium + arene c nhm
tng hot phm mu azo
N2+ Cl-

OH
0 oC

N N

pH = 8-9

OH

p-(phenylazo)phenol

N2+ Cl-

N(CH3)2
+

0 oC

N N

pH = 5-7
http://hhud.tvu.edu.vn

N(CH3)2
35

N,N-dimethyl-p-(phenylazo)aniline

Hp cht diazonium cha nhm th ht in


t cng mnh th phn ng ghp i xy ra
cng d

N2+
O2N

N2+
NO2

NO2
>

NO2

N2+
>

NO2

http://hhud.tvu.edu.vn

N2+
>

NO2

36

You might also like