Obcienia: mechaniczne(rozciganie,ciskanie,udarowe)chemiczne i

cieplne(oddziaywanie rodowiska np. sona woda, promieniowanie

soneczne)
W trakcie dziaania obcie moe nastpi: zniszczenie,odkszta
plast,spr, zuycie powierzchni,rozgrzanie,korozja.Uszkodzenia mog
mie charakter nagy lub mog narasta powolnie w czasie.Konstruktor
ma za zadanie zapewni konstrukcjom
osignicie wartoci
krytycznych i aby prawdopodobiestwo ich zuycia byo mae.
Obcienia
dzielimy
na
stae
i
zmienne
(jedno,obustronne)Zmienne
mog
by:
ttnice,wahadowe,niesymetryczne,nieustalone.
Obc.r Pm=(Pmax+Pmin)/2 Amplit obc Pa=(Pmax-Pmin)/2
Naprenia dopuszczalne:Graniczna warto obcienia powodujca
zniszczenie prbki okrelana jest dowiadczalnie. W odniesieniu np. do
rozcigania jest to tzw. wytrzymao dorana Rm (Rc ciskanie, Rg
zginanie, Rs skrcanie, Rt cinanie)W budowie maszyn przyjmuje
si nie kryterium zniszczenia, ale osignicie odksztace trwaych
(granica plastycznoci Re lub R02)
Obc nominalne okreane jest na podst nominalnych ,ustalonych przez
kontruktra
danych
(moc
nominalna,prdko
obrotowa
nominalna))Obc obliczeniowe okrelane jest na podst charakteru
pracy
i charakteru obcie.Wsp bezp zaley od:*stopnia
znaczenia czci dla pewnoci i niezawodnoci dziaania maszyny
*przyjtego schematu obcie przy obliczeniach wytrz *prawidowoci
uwzgldniania rodzaju obcie *jakoci i jednorodnoci materiau *
jakoci wykonania*ksztatu czci i stanu jej pow*okreleniu rodzaju
obciae(stae,zmienne,statyczne,dynamiczne,udarowe)
dopk k=R/Xr k=Q/Xq k=Z/Xz (Xr,q,z-wsp bezpiecz X>1 RQZ-z
tablic ,Xr=Xr1*Xr2)R-wytrz.dorana/Q lub Re Re0,2 gr.plast/Zwytrz.zmczeniowa
Karb:Karbem nazywa si niecigoci poprzecznych przekrojw czci.
Karb tworz rowki, otwory, odsadzenia gwint, itp. karb powoduje
spitrzenia napre. Wpyw karbu na wytrzymao okrela
wspczynnik k=1+k(k-1). k wspczynnik wraliwoci materiau
na dziaanie karbu 0,5 - 0,9 dla stali, dla eliwa 0, poniewa nie jest
wraliwe. k-wspczynnik ksztatu
okrela spitrzenie napre,
okrelany dowiadczalnie dla rnych rodzajw karbu. Uwzgldniajc
rodzaj powierzchni mona okreli peny wspczynnik dziaania karbu.
=[1+k(k-1)]p
Obliczanie na zuycie i rozgrzewanie:Podczas eksploatacji maszyn
nastpuje ich zuycie najczciej w poczeniach trcych np. czoppanewka, w oyskach lizgowych poczeniu gwintowym i itp. Przy
obliczeniach elementw trcych jako parametr charakteryzujcy
obcienie przyjmuje si nominalny nacisk p na jednostk powierzchni.
Musi by speniony warunek p > p dop Przy tarciu elementw o siebie
nastpuje zamiana energii mechanicznej na ciepo. Zjawisko takie
wystpuje
w
oyskach
lizgowych,
hamulcach,
sprzgach,
przekadniach zbatych, itp. Zalenie od rodzaju materiau ustala si
dopuszczalne temperatury, ktre nie powinny by przekroczone.
Obliczanie polega na sporzdzeniu bilansu cieplnego. Obliczenia tego
typu trudno jest przeprowadzi w sposb dokadny ze wzgldu na
trudnoci w obliczeniu iloci ciepa odprowadzanego zalenego od
wielu przypadkowych czynnikw.
BADANIE WAR WYTRZYM
rzecz *r,c/t=F/s *g/s=Mg,s/Wx,o
Wo=d3/16 Wx= d3/36
Spawanie-Proces spawania polega na czeniu brzegw czci
metalowych przez doprowadzenie ich do stanu topliwoci przy
jednoczesnym wtopieniu midzy te brzegi materiau prta
dodatkowego. Materia prta powinien mie te same waciwoci
fizyczne co czci spawane.
Struktura spoiny ma budow krystaliczn materiau lanego. W celu
poprawienia struktury czasami wymagana jest obrbka mechaniczna
lub ciepln. Na skutek nierwnomiernego rozkadu temperatur w
obszarze spoiny powstaj nierwnomierne odksztacenia, a std i
naprenia wasne. Karb strukturalny oraz naprenia stanowi
powan wad pocze spawanych.
Wyrniamy 3 rodzaje spawania :
Spawanie gazowe polega na nadtopieniu el czonych w obrbie
spoiny za pomoc palnika gazowego do ktrego pomienia wprowadza
si materia dodatkowy w postaci drutu spawalniczego . najczciej
stos gazem jest acetylen. temp. acetylenu 3400 K co pozwala na
spawanie blach o gruboci do 20mm. Najlepiej nadaje si do
wykonywania zczy czoowych;
Spawanie g jest drosze od elektrycznego , czasami jest ono konieczne
gdy spawanie elektryczne moe by stosowane tylko do metalu .
Spawanie elektryczne (ukowe) polega na wytworzeniu uku elektr
w miejscu tworzenia spoiny . temp w rodku uku to 3400K powoduje
topienie materiau spawanego ,ktry jest biegunem + oraz materiau
dodatkw w postaci drutu spawal ktry jest pocz do bieguna rda
pradu . drut spaw elektroda spawal.Moe by realizowane za pomoc
elektrod, ktre su jednoczenie za spoiwa lub nietopliwych
(wolframowych wglowych). Elektroda topliwa moe by goa lub
otulona. Otulina elektrody umoliwia utrzymanie rwnego uku, a
roztopiona bdc ciaem lejszym od metalu wypywa na powierzchni
jeziorka spoiny i zabezpiecza ja przed utlenieniem. W przypadku
spawania elektroda goa stosuje si oson gazow uku. Oson moe
stanowi gaz obojtny bd topniki w postaci sypicego si proszku
(spawanie ukiem krytym); W porwnaniu ze spawaniem gazowym ma
wiele zalet: znacznie tasze, wygodniejsze w zastosowaniu, daje
wiksz wydajno,
lepsze waciwoci spoin i mniejsze odksztacenia, umoliwia
automatyzacj procesu.

Spawanie termitowe - rdem ciepa jest reakcja chem, ktra do

zcza dostarcza ciepo i spoiwo. S T stos si do czenia szyn oraz
elem stalowych lanych lub kutych o duych przekr, czenia grubych
prtw do zbrojenia betonu. Midzy paszcz czoowymi naley
pozostawi szczelin, aby cieke elazo mogo j wypeni. Strumie
przegrzanego elaza spywajcy z tygla do formy nadtapia cianki cz
czci co daje dobre poczenie z metalem rodzimym.
Rodzaje spoin i zczy spawanych:Ze wzgldu na wzajemne
usytuowanie czonych czci: doczoowe, teowe, narone, przylgowe,
zakadkowe, krzyowe.
Ze wzgldu na przeznaczenie: none i pomocnicze. Zasadniczego
podziau spoin dokonuje si w zalenoci od miejsca jej pooenia
wzgldem poczonych elementw: czoowe, pachwinowe, brzene i
otworowe.Spoiny czoowe stosowane s do czenia blach, naley ich
unika do czenia ksztatownikw walcowanych obcionych si
rozcigajc. Spoiny pachwinowe w porwnaniu do spoin czoowych
nie potrzebuj obrbki krawdzi. Wymiarem obliczeniowym jest
wysoko trjkta rwnoramiennego wpisanego w przekrj spoiny (ag
grubo cieszej czci). Spoiny otworowe powstaj przez
cakowite wypenienie otworw spoiwem, okrge nazywamy
kkowymi, a podune szczelinowymi.
LUTOWANIE-aczenie metali za pomoc spoiwa o temp topni niszej
ni temp topn metalu nim czonego . Rozrznia si L twarde i
mikkie
.
Lutow
mikkie-(np.
za
pomoc
lutownicy
,
kpielowe,piecoweitp)stos si do pocze obcionych niewielkimi
siami w celu otrzymania pocze szczelnych oraz przede wszystkim w
elektrotechnice
.Lutow
twarde
(npgazowe
,piecowe,kpielowe)umozliwia czenie blach ,ksztatownikw ,czci
mechanizmw , el narzdzi skrawajcych .
KLEJENIE jest to poczenie metali za pomoc substancji zwanej
klejem. Polega ono na rozprowadzeniu cienkiej warstwy subst klejcej
na przygotowanej pow.Klejenie jest nowoczesn technol czenia El
maszyn. Rozwj tej technol zwizany jest z produkcj nowych klejw, o
co raz lepszych wasnociach oraz z rozwojem bada wyjaniajcych
wasnoci klejw i pocze klejonych.
Proces klejenia skada si z nastpujcych etapw:
oczyszczenia powierzchni metodami chemicznymi lub
mechanicznymi; Pow czone powinny by wolne od zanieczyszcze i
dokadnie rozwinite, aby szczelnie do siebie przystaway. Ze oczyszcz
znacznie zmniejsza wytrzymao poczenia, dlatego jest tak wane.
Pow czone przygotowuje si najpierw mechanicznie, a nastpnie
chemiczne. Przygotowanie mechaniczne ma na celu usunicie
zanieczyszcze znajdujcych si na powierzchni czonych materiaw
jak np: rdzy. Za przygotowanie chem polega na wytrawieniu pow
czonych, aby zwikszy zwilalno czonych materiaw.
starannym przygotowaniu masy klejcej;
Niektre kleje s 2 lub wicej skadnikowe wwczas mas klejc
uzyskuje si przez wymieszanie ich w odpowiednich proporcjach. Gdy
za mamy do czynienia z klejami termoutwardzalnymi wwczas naley
substancj ciek poczy z utwardzaczem. Przygotowani innych
klejw polega na rozpuszczeniu suchego kleju w rozpuszczalniku, lub
podgrzaniu go do temp, w ktrej staje si cieky.
dokadnego naoenia warstwy kleju (gruboci ok. 0,1 mm) na pow
klejone;
Nakadanie kleju powinno si odbywa za pomoc pdzla, lub
natryskowo. Trzeba tu pamita, e dua ilo kleju wcale nie
gwarantuje wikszej wytrzymaoci, lecz wrcz przeciwnie.

 utwardzenia skleiny w odpowiedniej temp z zachowaniem waciwego

nacisku; Po naoeniu substancji klejcej naley j podsuszy, a
nastpnie docisn. Zczenie nastpi, gdy klej cakowicie wyschnie,
trwa to od kilkudziesiciu sek nawet do kilku godz zaley od kleju.
oczyszczenia skleiny.
Polega na usuniciu nadmiaru kleju, ktry po docinicie stworzy w
obszarze sklein wycieki. Po utwardzeniu mona je usun za pomoc
metod mechaniczn (piowania, skrawania), a gdy klej jeszcze nie
wysech mona to zrobi za pomoc tkaniny zanurzonej w
rozpuszczalniku.
Zalety pocze klejonych:
wykorzystanie penej wytrzymaoci materiaw czonych, poniewa
warstwa kleju nie wywouje napre w materiale i nie osabia czci
czonych;
uzyskanie zestawu elem o nienaruszonej pow (bez otworw);
rwnomierne rozoenie napre na caej pow zcza;
odporno pocze na korozj;
zdolno tumienia drga;
klej moe take uszczelnia zcze, odgrywajc rol uszczelki;
moliwo czenia dowolnych materiaw.
Wady pocze klejonych:
moliwo rozwarstwienia poczenia pod wpywem obcie;
maa odporno klejw na zmiany temperatury;
dugi czas utwardzania wikszoci klejw;
spadek wytrzymaoci poczenia wraz z upywem czasu,
spowodowany starzeniem si kleju;
stosunkowo maa wytrzym w porwn z innymi rodz pocze.
Zgrzewanie polega na czeniu metali przez podgrzanie miejsc styku
zcza do stanu ciastowatego i silny docisk. Poczenie uzyskuje si
przez powstanie wsplnych ziaren w miejscu styku. Zalenie od rda
ciepa wyrnia si: zgrzewanie ogniskowe (ognisko kowalskie),
gazowe(np. palnikiem acetylenowo-tlenowym) termitowe(spalanie
mieszaniny tlenkw metali i sproszkowanego aluminium), elektryczne
iskrowe lub oporowe(zwarciowe);, tarciowe(ciepo wytwarza si poprzez
tarcie powierzchni styku przy zastosowaniu odpowiedniego docisku. Do
czenia elementw maszyn najczciej stosuje si zgrzewanie
elektryczne. Podczas zgrzewania oporowego przedmioty czone s
dociskane przez cay czas trwania procesu elektrodami (zgrzewanie
punktowe i liniowe) lub bezporednio (zgrzewanie czoowe);W tym
przypadku elektrody s wykonane np. w postaci obejm zaciskanych na
zgrzewanych elementach. Docisk czci utrzymuje si jeszcze przez
krtki czas po wyczeniu prdu.
Podczas zgrzewania iskrowego (czoowego) po wyczeniu prdu
przedmioty s zblione do siebie. W tworzonej szczelinie powstaje uk
elektryczny, w ktrym topi si powierzchnie styku. Po nagrzaniu caej
powierzchni czonych czci przerywa si dopyw prdu i dopiero
wwczas wywiera si silny docisk czci, a do momentu ich zgrzania.
Zgrzewanie iskrowe stosuje si do czenia czci o nierwnych (lub
niedokadnie oczyszczonych) powierzchniach styku.
Zgrzewanie elektryczne wykonuje si na specjal maszynach
(zgrzewarkach), dostosowanych do rodzaju zgrzewania i materiau
czonych czci. Do zgrzewania metali o maej opornoci (aluminium,
mied i ich stopy), niezbdne s nowoczesne zgrzewarki automat, w
ktrych zarwno czas przepywu prdu i trwania nacisku, oraz warto
natenia prdu i siy nacisku s sterowane bardzo precyzyjnie przez
ukady elektroniczne.Materiay zgrzewane najatwiej zgrzewa si
metale o jednakowym lub zblionym skadzie chem, np. stale wglowe
oraz stale wglowe ze stalami stopowymi lub narzdziowymi itp.
Zgrzewanie w stanie plastycznym stopw o rnych skadach chem
jest moliwe wtedy, gdy tworz one ze sob roztwory stae lub
wchodz w zwizki chem. Przy odpowiednim prowadzeniu procesu
zgrzewania moliwe jest, wic zgrzewanie rnych metali, tworzyw
termoplastycznych (np. polietylenu), a nawet metali i materiaw
niemetalowych, np.