Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

T-6.

OBRADA BUENJEM

Tehniki sistemi Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

CILJEVI UENJA:
1. Razumete proizvodne operacije u obradi
buenjem.
2. Planirate alate u obradi buenjem.
3. Objasnite otpore i snagu pri rezanju.
4. Planirate reime obrade u obradi
bruenjem.
5. Razumete rad maina u obradi buenjem.

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Nastavna pitanja:
Strana u
udbeniku

1.

Proizvodne operacije i alati

121

2.

Otpori i snaga rezanja

127

3.

Reim obrade u obradi buenjem

128

4.

Maine u obradi buenjem

129

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Buenje je postupak izrade i obrade otvora i rupa.

Glavno obrtno i pomono pravolinijsko kretanje izvodi alat.
Glavno kretanje je definisano:
brzinom rezanja (V, m/min) ili
brojem obrta (n, o/min), a
Pomono kretanje je definisano :
korakom (S, mm/o aksijalnim pomeranjem alata za jedan obrt alata)
brzinom pomonog kretanja (Vp= nS, mm/min).

a) Buenje

b) Proirivanje

c) Razvrtanje

Osnovna kretanja i rezni sloj u obradi buenjem

Buenje
buenje,
proirivanje burgijom,
proirivanje proirivaem i
razvrtanje.

dr = Dr = Dn
dp = Dp Dr - 2
db = Db Dp - 1
db > 30mm
db1 = Db1 0.6Db
ar = (Dr - Dp) / 2
ap = (Dp - Db) / 2
ab = (Db - Db1) / 2

Dn

Db1

Db

Dp

Dr

Db1
1/2

Db

2/2

Dp
Dr

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Geometrijski parametri obrade

irina i debljina reznog sloja pri buenju su:

Povrina poprenog preseka reznog sloja:

Dubina rezanja u obradi proirivanjem i razvrtanjem je:

dok su dodaci za obradu:

1 - dodatak za obradu proirivanjem,
2 - dodatak za obradu grubim razvrtanjem i
3 - dodatak za obradu finim razvrtanjem.

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Proizvodne operacije u obradi buenjem

Osnovne operacije:
buenja, proirivanja, uputanja i razvrtanja)
Druge operacije izrade i obrade otvora i rupa:
zabuivanje, buenje dubokih otvora (duboko buenje) i izrada navoja.

Buenje otvora i rupa se izvodi u punom materijalu jednim alatom ili, kod
veih prenika, stepenasto u nekoliko faza, burgijama razliitog prenika

Proizvodne operacije buenja

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Buenje otvora spiralnim burgijama je efikasno kod otvora

manje dubine (odnosa dubine i prenika otvora l/D 5).

Za otvore vee dubine primenjuje se postupak dubokog buenja,

korienjem burgija za duboko buenje (topovske burgije).

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Naknadna i konana obrada otvora:

proirivanja i razvrtanja, koje obezbeuju ostvarenje zadatih dimenzija
otvora i propisanog kvaliteta povrina.

Proizvodne operacije proirivanja i razvrtanja

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Obrada krajeva otvora se izvodi uputanjem.

Cilj:
obezbeenje pravilnog naleganja vijaka razliitog tipa (poravnavanje eone
povrine i uputanje glave vijaka).
Obradu eone povrine

Cilindrina obrada

otvora- ravno uputanje

za imbus vijak

Proizvodne operacije uputanja

Konina obrada za vijak

sa konusnom glavom

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Zabuivanje pre buenja otvora ili gnezda za centriranje se koristi pre

buenja ili pre obrade osovina i vratila.

Zabuivanje pre buenja obezbeuje centriranje i pravilno voenje

spiralne burgije. Izvodi se zabuivaima sa jednostrukim konusom.

Zabuivanje gnezda za centriranje, na vratilima i osovinama, obezbeuje

pravilno centriranje i stezanje osovina i vratila u obradi struganjem i
bruenjem.

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Izrada unutranjeg navoja se ostvaruje korienjem jednostrukih ureznika.

Pre izrade navoja bui se otvor iji prenik odgovara unutranjem preniku
navoja.

Izrada unutranjeg navoja na builici

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Alati u obradi buenjem

Za buenje otvora i rupa koriste se burgije, zabuivai i burgije za duboko buenje.
Burgije su definisane standardima.
Prema obliku dele se na: ravne i spiralne (sa cilindrinom i koninom drkom),
specijalne.
Prema vrsti alatnog materijala burgije se dele na burgije od brzoreznog elika i sa
ploicama od tvrdog metala,
Prema postupku izrade na burgije izraene glodanjem, valjanjem i bruenjem.

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Proirivai i uputai- proirivanje i uputanje otvora.

Alati za proirivanje i uputanje otvora

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Alati za razvrtanje
Razvrtai se dele na: rune i mainske,
Prema konstrukciji na: podeljive i nepodeljive,
Prema vrsti alatnog materijala na: razvrtae od brzoreznog elika i sa
ploicama od tvrdog metala,

Prema obliku na: cilindrine i konine

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

U savremenim proizvodnim uslovima sve ee se koriste burgije (alati)

sa izmenjivim ploicama od tvrdog metala, rezne keramike i super
tvrdih materijala ili burgije (alati) poboljanih karakteristika, sa prevlakama

Savremeni alati sa izmenjivim ploicama

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Osnovni konstruktivni elementi

Delovi spiralne burgije: drka, vrat, telo i vrh.
Drka obezbeuje pozicioniranje, centriranje i stezanje burgije.
Moe biti cilindrina (za burgije prenika do 20 mm) ili konina (za burgije prenika
preko 5 mm).
Vrat se koristi za upisivanje osnovnih karakteristika burgije (materijal i prenik).

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Reznu geometriju spiralne burgije

Vrh-formira se bruenjem
dve grudne
dve lene povrine.
Telo ini cilindrini deo, koji odgovara
nominalnom preniku burgije.
Na telu se nalaze dva naspramna zavojna
ljeba za odvoenje strugotine.

Uglovi reznog klina: , i ,

Uglovi:

2 - ugao vrha spiralne burgije,

- ugao nagiba pomonog seiva i
- ugao uspona spirale - zavojnice.

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Proirivai i razvrtai
Dva dela: reznog i kalibrirajueg.
Rezni deo, u vidu konusa sa uglom vrha 2 - slui za uklanjanje vika materijala.

Geometrija alata za proirivanje

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Burgije spiralne za metal set

proizvoa: OPTIMUM, Nemaka

broj burgija u setu: 25 kom.
dimenzije burgija: 1 / 1.5 / 2 / 2.5 / 3 /
3.5 / 4 / 4.5 / 5 / 5.5 / 6 / 6.5 / 7 / 7.5 / 8
/ 8.5 / 9 / 9.5 / 10 / 10.5 / 11 / 11.5 / 12 /
12.5 / 13 mm
titanijumska prevlaka
tvre od burgija od tvrdog metala
bolji rezultati obrade
vea izdrljivost
pakovanje: metalna kutija

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Geometrija alata za razvrtanje

Rezni deo-konusa sa uglom vrha 2,
Kalibrirajui deo- voenje alata, kalibrisanje otvora i odravanje dimenzija
(prenika) alata nakon otrenja (pomeranjem reznog dela prema drci alata)

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Nastavna pitanja:
Strana u
udbeniku

1.

Proizvodne operacije i alati

121

2.

Otpori i snaga rezanja

127

3.

Reim obrade u obradi buenjem

128

4.

Maine u obradi buenjem

129

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Rezultujui otpor
rezanja u obradi
buenjem se razlae na
tri komponente:
F1 - glavni otpor rezanja,
F2 - otpor prodiranja,
F3 - otpor pomonom
kretanju.

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Osnovne komponente rezultujueg otpora rezanja:

otpor pomonom kretanju:

obrtni moment (moment uvijanja):

gde su:

Cf, Cm, x1, y1, x i y - konstanta i parametri obradljivosti

(eksponenti otpora),
D, mm - prenik burgije
S, mm/o - korak.

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Snage maine:
Na osnovu obrtnog momenta u obradi buenjem:
definie se snaga maine:

pri emu su:

- mehaniki stepen iskorienja snage maine i
n, o/min - broj obrta alata.
Snaga maine se orijentaciono moe proveriti i na osnovu specifine
snage rezanja preko izraza:

gde su, pored poznatih veliina: q, cm3/min - specifina proizvodnost obrade

i p, kW/cm3 min - prosena specifina snaga rezanja.

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Nastavna pitanja:
Strana u
udbeniku

1.

Proizvodne operacije i alati

121

2.

Otpori i snaga rezanja

127

3.

Reim obrade u obradi buenjem

128

4.

Maine u obradi buenjem

129

vs

n
D

s/2
r

[m/min]

Brzina rezanja

b1

gde su, pored poznatih

veliina:
L = l + e + l1, mm hod alat
l, mm - dubina obrade;
e = 2 - 5 mm - prilaz alata i l1
D/3, mm - izlaz alata.

Broj obrta alata

[/min]

Brzina pomonog
kretanja

vs = ns

[mm/min]

Korak-pomeranje alata za
s
jedan obrt alata

[mm/]

Glavno vreme obrade

[min]

Proizvodnost

[mm3/min]

Hod alata- dubina

buenja

[mm]

Napadni ugao

[o ]

Duina seiva u kontaktu

[mm]

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Brzina rezanja u obradi buenjem predstavlja obimnu brzinu alata na spoljanjem

preniku:

Izbor brzine rezanja se vri na bazi:

preporuka
proraunom.
Preporuena brzina rezanja se bira u funkciji
materijala predmeta obrade,
jaine materijala na kidanje,
koraka,
prenika burgije i sl.,

Proraun (provera) brzine rezanja se izvedi s

obzirom na iskorienje:
postojanosti alata i
snage maine.

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Nastavna pitanja:
Strana u
udbeniku

1.

Proizvodne operacije i alati

121

2.

Otpori i snaga rezanja

127

3.

Reim obrade u obradi buenjem

128

4.

Maine u obradi buenjem

129

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Maine u obradi buenjem - builice se

mogu razvrstati na razliite naine.
Prema poloaju glavnog vretena na:

horizontalne

vertikalne builice

Prema broju glavnih vretena na:

jednovretene i

vievretene builice.

Jednovretene builice su namenjene

pojedinanoj i serijskoj proizvodnji:

stone, stubne, radijalne, univerzalne

radijalne i koordinatne builice.

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Stona builica
Slui za buenje malih rupa, prenika do 10 mm.
Zbog malog prenika moraju da raspolau velikim brojevima obrta,
radi postizanja potrebne brzine rezanja.
Pomono kretanje se uglavnom obavlja runo, pomou ruice.
Poluautomatska builica - glavno vreteno obavlja radni hod i vraa se,
nakon ega se pomono kretanje zaustavlja
Opis proizvoda:
snaga motora: 300 W / 220 V ~ 50 Hz
maksimalni prenik buenja u eliku: 13 mm
dubina ulaganja: 104 mm
hod vretena: 50 mm
broj obrtaja vretena: 520 - 2620 o/min
broj brzina: 5
prihvat stezne glave: konus B 16
dimenzije radnog stola: 160 x 160 mm
zakretanja radnog stola: 45 / 360
maksimalno rastojanje od vretena do stola: 240 mm
dimenzije radnog stola na postolju: 135 x 175 mm
maksimalno rastojanje od vretena do postolja: 325 mm
prenik stuba: 46 mm
gabariti (dxxv): 420x220x580 mm
neto teina: 19 kg

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Builica stona B20 trofazna

snaga motora: 550 W / 400 V - 50 Hz

maksimalni prenik buenja u eliku: 20 mm
dubina ulaganja: 170 mm
hod vretena: 80 mm
broj obrtaja vretena: 210 - 2220 o/min
broj brzina: 12
izbor smera okretanje vretena: levo / desno
dimenzije radnog stola: 275 x 275 mm
zakretanje radnog stola: +/- 45 i 360 stepeni
maksimalno rastojanje od vretena do stola: 450 mm
dimenzije radnog stola na postolju: 205 x 200 mm
maksimalno rastojanje od vretena do postolja: 635 mm
prenik stuba: 70 mm
gabariti (dxxv): 700x300x990 mm
neto teina: 53 kg

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Burgije spiralne za metal set

proizvoa: OPTIMUM, Nemaka

broj burgija u setu: 25 kom.
dimenzije burgija: 1 / 1.5 / 2 / 2.5 / 3 /
3.5 / 4 / 4.5 / 5 / 5.5 / 6 / 6.5 / 7 / 7.5 / 8
/ 8.5 / 9 / 9.5 / 10 / 10.5 / 11 / 11.5 / 12 /
12.5 / 13 mm
titanijumska prevlaka
tvre od burgija od tvrdog metala
bolji rezultati obrade
vea izdrljivost
pakovanje: metalna kutija

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Stubna builica

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Stubna stona builica

Napon: 400 V - 50 Hz
Snaga: 1100 W (S2 15 min)
Broj obrtaja: 160-3000 /min (16
brzina)
Smer obrtanja: levi-desni
Zakretanje radne ploe: -45 do +45
Prihvat burgije: 3-25 mm
Glava: B16
Hod vretena: 200 mm
Dimenzije postolja: 520 x 305 mm
Dimenzije radne povrine: 335 x 335
mm
Ukupna visina: 1670 mm
Teina: 89 kg

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Napon: 400 V ~ 50 Hz
Snaga: 630 watts (S2 15 min.)
Brzina motora: 1,400 min-1
Radna brzina: 12 koraka 120-2,450 min-1

Rotiranje table: -45 to +45

Debljine burgije: 3 mm to 16 mm
Teina: 38 kg
Dimenzije: 770x430x210 mm

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Radijalna builica

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Radijalna builica

Za buenje teih radnih predmeta, veih

dimenzija - pri buenju vie rupa, radni
predmet ne mora da se pomera za svaku
rupu.
Pogonski elektromotor, za pogon glavnog
vretena se nalazi na nosau alata.
Glavno vreteno vri vertikalno pomono
kretanje.
Nosa alata se pomera radijalno, du
konzole builice, u odnosu na stub.
Konzola se moe kretati u vertikalnom
pravcu du zavojnog vretena (poseban
elektromotor) i da se obre oko stuba.

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Radijalna builica

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Koordinatna builica obezbeuje buenje odnosno obradu prema zadatim

koordinatama centra otvora, u skladu sa programom utvrenim
koordinatama.
Zahteva posebne uslove, u pogledu mikroklime, i obezbeuje visok kvalitet
obrade.
Maine u obradi buenjem
Osnovne eksploatacijske karakteristike jednovretenih builica (znaajne i
pri izboru i nabavci maina) su:
koeficijent preciznosti Cmp i tanosti maine Cmpk,
pogonska snaga maine P i mehaniki stepen iskorienja snage ,
raspon brojeva obrta nmin - nmax
geometrijski faktor promene prenosnika glavnog kretanja n,
raspon koraka Smin - Smax
gabariti predmeta obrade (maksimalni prenik i dubina buenja) i sl.

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Koordinatna builica

1. Omoguava buenje rupa na tanom meusobnom odstojanju bez

prethodnog merenja i obeleavanja na radnom predmetu.
2. Zahtevaju se posebni radni uslovi zbog traene preciznosti.
3. Moe se koristiti kao glodalica za uzduno glodanje.

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Vievretene builice su namenjene masovnoj proizvodnji.

To su: redne, builice sa vievretenom glavom i vievretene builice.

ema vievretene builice

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Builica sa vievretenom glavom

Jednovretena builica, adaptirana za istovremeno buenje sa vie vretena

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

ematski prikaz redne builice

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Agregatne builice

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

HVALA NA PANJI