Dit projectje is ipad vriendelijk, wat wil dit

nu zeggen?

1. Als je in dit projectboekje een QR code ontdekt kan je deze

inscannen met QR scan app (application = toepassing)
Probeer maar eens

Nu verschijnen er op je tablet filmpjes of

extra info

2. Staat er bij een opdracht een icoontje van een app, dan zal deze op
de ipad genstalleerd zijn en kan je deze ook eens uittesten, leuk en
leerrijk hoor

1. Probleemstelling
Als het slecht weer is moet je binnen in huis spelen, hoe doe jij dat?
- ..
- ..
- ..

Die moderne en elektronische spelletjes had men vroeger niet.

Hoe speelden de kinderen toen?
- ..
- ..
- ..

Wij gaan nu zelf een denk en behendigheidsspelletje maken, we noemen dit

een Chinese puzzel.
Chinese puzzels zijn er in meerdere moeilijkheidsgraden, onze puzzel noemt:
hart in de doos.

www.creativepuzzels.nl
3

2. Geleider en niet-geleiders
Onze Chinese puzzel bestaat uit elektrische geleiders.
Wij gebruiken stijve geleiders, maar er bestaan ook soepele geleiders.
Onderzoek nu eens aandachtig een stukje
stijve en een stukje soepele geleider.
Wat is het verschil?

- ..
- ..
1. Gebruik
Elektrische geleiders verbinden verschillende elektrische
onderdelen of toestellen met elkaar.
2. Samenstelling
Ze zijn meestel gemaakt uit koper (goede elektrische geleider) met
daaromheen een bescherming in plastiek of rubber.
Zoals hierboven gezegd, worden elektrische draden beschermd
door een mantel in p of r. .
Wie kent hiervoor de reden?

Rubber wordt steeds minder gebruikt omdat het duurder is en

na een aantal jaren gemakkelijk barstjes vertoont.
Plastiek wordt niet alleen gebruikt voor
de isolatie rond de geleiders, maar ook
om er buizen van te maken waarin men
verschillende draden kan aanbrengen.

De bekleding (isolatie) rond de draden is uitgevoerd in verschillende

kleuren.
Bekijk het voorbeeld eens goed
en probeer uit te vinden waarom.

.
..
..
3. De aardingsgeleider
Er is n geleider die uit twee kleuren bestaat, welke?
en
Deze geleider mag niet op het elektriciteitsnet aangesloten worden maar
dient enkel om bij defecte toestellen de elektrische stroom veilig af te
voeren.
Waar voert de aardingsgeleider die stroom dan naartoe?
(de oplossing is in het woord zelf terug te vinden)

Bekijk de wandcontactdozen in de klas eens

goed en probeer de aardingspin terug te vinden.
In heel oude gebouwen is er soms nog geen aarding aanwezig.
Wat is dan het grote gevaar?
..
5

4. Zekeringen
Al de geleiders in een gebouw worden op een bepaalde plaats onderbroken
door zekeringen.

Het doel van een zekering is de elektriciteit op een geleider uit te

schakelen als er op deze geleider te veel toestellen zijn aangesloten
of als er ergens een kortsluiting ontstaat.
Elke stroomkring in een gebouw heeft zijn specifieke zekering naargelang de
stroomsterkte die er in een bepaalde kring nodig is.

Bekijk eens samen met je leerkracht

(of thuis met een van je ouders)
de zekeringskast met de zekeringen.

Wat merk je op?

..
Waarom zijn er in de keuken of de werkplaats zwaardere
zekeringen nodig dan in een slaapkamer of klaslokaal?

Om effectief te zijn horen bij zwaardere zekeringen ook dikkere geleiders.

Zoek op de verpakking eens de dikte van de geleiders die wij gebruiken voor
onze Chinese puzzel.
Dikte geleider: ..
6

Kleef hieronder enkele afbeeldingen van geleiders

en zekeringen.

Tip: zoek eens in reclamefolders van een doe-het-zelf winkel.

kinderenwebhotel.be/WO_natuur/elektriciteit.htm
7

5. Gereedschappen voor het werken met geleiders

Een elektricien moet bij het aanleggen van een elektrische installatie
elektrische geleiders bewerken (plooien en knippen), hij gebruikt hiervoor
meestal een (of meerdere) tang(en).
1. De combinatietang
De combinatietang, ook nog u.. tang genoemd, is een
gereedschap dat door bijna alle vakmensen gebruikt wordt.
Ook de elektricien gebruikt de combinatietang om te kn. ,
te pl.. en om kleine werkstukken vast te klemmen en te
bewerken.
De combinatietang is gemaakt uit gelegeerd gereedschapsstaal in
een bepaalde vorm gesmeed en gehard.
De tang bestaat uit:
1

1. platte bek voor het buigen van draden

2. gekartelde holten voor het vasthouden
van kleine stukken
3. snijkanten voor het knippen van draden
4. scharnierpunt (regelmatig olin)
5. gesoleerde (plastiek of rubber) handvatten
tegen el. schokken

2. De kniptang
Zoals de naam al zegt, dient deze tang voor het k van zachte en
h.. draadsoorten.
In tegenstelling tot de combinatietang, wordt deze tang dus maar
voor n soort werk gebruikt.
De bekken zijn meestal veel s. dan bij de combinatietang.

De tang bestaat uit:

1. de bekken
2. het scharnierpunt ( )
3. de ge handgrepen

3. De ronde bektang
Deze tang heeft lange puntige ronde bekken.
Ze wordt gebruikt voor het plooien van kleine ronde vormen.
De tang bestaat uit:

1.
2.
3.
4.

de ronde puntige bekken

het scharnierpunt
de gesoleerde handgrepen
soms een veer om de bekken
automatisch open te houden

www.rockingstone.nl/itcenter/detail.php?itemnr=2966&cat=elektronica&subcat
=Gereedschap
www.prof-tools.nl
9

3. De draadstriptang
Ook hier is de naam van de tang al duidelijk genoeg om te weten voor welk
werk men ze zal gebruiken.
Een draadstriptang dient dus om de meestal plastieken bescherming van de
geleiders te verwijderen.
Ze bestaat in verschillende uitvoeringen, maar wanneer men de keuze
heeft neemt men best een regelbare tang zodat deze eventueel ook als
kniptang kan gebruikt worden.
De tang bestaat uit:

2
3
5
1

1. snijvlakken van gehard staal

2. regelschroef om de snijvlakken in te stellen
volgens draaddikte
3. borgmoer om de regelschroef vast te zetten,
zodat ze niet kan loskomen tijdens het werk
4. handvatten met of zonder plastiek
PAS DUS OP BIJ ELEKTRICITEIT
5. de veer, die de tang openhoudt

Onderhoud:
Regelmatig het scharnierpunt en de veer inolin en zuiver houden.

10

6. Schatten en meten
Voordat we de geleiders voor onze Chinese puzzel afknippen moeten we
eerst de lengte kunnen bepalen.
Dit doen we door: 1. te schatten
2. te meten
Geef van de volgende oefening zo nauwkeurig
mogelijk de afmetingen weer.

TIP: Geef de maten in mm.

Oefening 1

Lengten
geschat

1.

2. .. .
3.
4.
5.

Oefening 2

Lengten

1. .
2.
3.

4.

5.

gemeten

.
.
.
.
.

.
.
.
.
.

Oefening 3
1

Diameters
2

3
5

1.

2. ..
3. ..
4. ..
5. ..

.
.
.
.
.

11

7. Plooien van geleiders

Probeer volgende oefeningen zo

nauwkeurig mogelijk te plooien.

Bewerkingen:
1. Draadlengte bepalen.
2. De geleider ontdoen van zijn isolatie met de draadstriptang en
combinatietang.
3. Draad met de combinatietang plooien volgens de tekening.
4. Vergelijken van het werkstuk met de tekening.
5. Eventueel bijplooien.

A = breedte bek combinatietang

12

8. Solderen
Bij onze Chinese puzzel moeten we de uiteinden van de geleiders stevig met
elkaar verbinden.
Zo een verbinding kunnen we tot stand brengen door te solderen.
1. Soorten verbindingen.
In de techniek komen twee soorten verbindingen voor, namelijk
v. en losneembare verbindingen.
Losneembare verbindingen zijn verbindingen die gemakkelijk kunnen
worden losgemaakt zonder het werkstuk te beschadigen.
Voorbeeld : bouten, moeren, velcro,
Vaste verbindingen zijn samenvoegingen die n.. losneembaar zijn.
Voorbeeld: lassen, solderen,
2. Wat is solderen.
Solderen is een gemakkelijke manier om twee .. aan elkaar te
verbinden.
Toepassingen van solderen zijn:

3. Benodigdheden bij het solderen.

soldeerbout tinsoldeer soldeerpasta
a. soldeerbout: deze levert de nodige .. voor het vloeien
van het soldeer
verwarmingselement
handvat

punt of stift

13

b. Tinsoldeer: is een legering (samensmelting) van tin en l.

% tin
% lood
Smeltpunt C

40
60
250

50
50
225

60
40
195

LET TIJDENS HET SOLDEREN OP DE VOLGENDE PUNTEN

- De onderdelen moeten voldoende tegen elkaar geklemd zijn.
- De te verbinden delen mogen niet ten opzichte van elkaar kunnen
bewegen zolang het soldeer nog glanst en dus niet gestold is.
- Het werkstuk moet geklemd blijven tot de soldeernaad volledig
afgekoeld is.
- De soldeerpunt moet voldoende heet zijn om het soldeer dun vloeibaar
te houden.
Zonder solderen zou het onmogelijk zijn
een computer te bouwen.

Kijk maar eens naar onderstaande fotos. (of haal een oude computer uit
elkaar)

14

Elk pinnetje van de onderstaande processor zit vast met een minuscuul
soldeerpuntje, wie heeft het geduld om ze eens te tellen?

Maken van soldeeroefeningen

Bewerkingsvolgorde
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Knippen en plooien van de geleiders

Gereedschappen
c.

Figuur samenstellen en vastmaken op p..

een plank
Soldeerbout reinigen
sc .
De punt van de bout vertinnen

t..

De verbinding solderen

s..

Ontvetten van het werkstuk

o..

Het overtollig tinsoldeer verwijderen s..

Opzuiveren

st..

Kies uit : papierplakband tinsoldeer schuurpapier staalwol combinatietang ontvetter - soldeerbout

15

9. Veiligheid
OPGEPAST !!!
De hitte van de soldeerbout is met het oog niet waarneembaar.
Veiligheidsvoorschriften:
- Raak nooit de punt van de soldeerbout met blote handen aan.
- De gesoldeerde geleiders worden heel warm, laat ze voldoende afkoelen
voor je ze losmaakt.
- Laat de soldeerbout niet op de werkbank liggen maar plaats ze in de
speciale houder.
- Na het gebruik steeds de stekker uit het stopcontact halen.
- Heb je toch een brandwonde bedenk dan :
eerst water de rest komt later.
Hou je hand onder lauw water en verwittig onmiddellijk je leerkracht.

Soldeerbout en veiligheidshouder

Werk steeds ordelijk en laat de

soldeerbout niet op de werkbank liggen
maar plaats hem in de veiligheidshouder

Eerst water de rest komt later

www.brandwonden.be
16

10. Solderen van geleiders

Maak de volgende soldeeroefeningen.

Langsverbinding

Hoekverbinding

T-verbinding

17

Sierfiguur
Kies en maak n van onderstaande figuren, dit is een
goede voorbereidingsoefening voor je Chinese puzzel.

Flamingo

Poes

18

Zeilboot

19

Bart en Omer

20

11. Chinese puzzel

1. De doos

soldeerpunten

soldeerpunten
2

Het hart

soldeerpunt
21

Werkmethode
Bewerking
1

Geleiders afmeten en knippen

Geleiders ontmantelen

Geleiders plooien

Hart dicht solderen

Deksel (1) van doos dicht solderen

Deksel (1) door de ringen van de doos(2)

aanbrengen
Doos dicht solderen

7
8

Ringen van deksel (1) vervormen zodat ze

niet uit ringen doos (2) kunnen schuiven

Gereedschap
zijkniptang
meetlat
striptang
tekening
tangen
soldeerbout
soldeertin & pasta
soldeerbout
soldeertin & pasta

soldeerbout
soldeertin
combinatietang

12. Oplossing van de puzzel

Doel: het hartje in de doos brengen.
Oplossing:
1. Steek het smalle gedeelte door een
ring van de doos.

2. Hef het deksel door het smalle

gedeelte van het hart naar boven

3. Laat het hart nu in de doos hangen

22

13. Bespreking
Bekijk je puzzel nu eens goed, welke verbeteringen kunnen we eventueel
nog aanbrengen.
- ..
- ..

14. Beroepen & studierichtingen

Kleef hieronder drie prentjes van mensen die
te maken hebben met solderen en werken met
geleiders.

Welke richtingen op school (of een andere school) kan je

volgen om n van bovenstaande beroepen te kunnen
uitoefenen?

.
.
.
23

15. Woordzoeker
Opdracht
Zoek de volgende woorden in onderstaande tabel terug.
Omcirkel de woorden of gebruik een markeerstift.
geleider-plastiek-aardingsgeleider-stroomkring-zekeringcombinatietang-kniptang-draadstriptang-solderen-tin-loodsoldeerbout-tinsoldeer-verbinding-elektricien

24

16. Evaluatie
Hieronder vind je een evaluatiefiche, geef jezelf een beoordeling en zet een
kruisje onder een gezichtje.
Ik ken er alles van en kan zo de leerkracht zijn plaats
innemen.
Ik weet er veel van, mits een beetje oefenen gaat het
zeker nog beter.
Ik weet voldoende om me uit de slag te kunnen trekken,
veel oefenen is de boodschap.
Het kan veel beter, ik deed mijn best niet of moet
eens met de leerkracht praten over een extra oefening.

Ik kan een geleider

afmeten en op de juiste
mat afknippen.
Ik kan een eenvoudige
figuur plooien.
Ik kan een mooi
soldeerpunt maken.
Ik kan een figuur volgens
een tekening plooien en
solderen.
Ik kan enkele beroepen die
met kunststof te maken
hebben opnoemen.

Opmerkingen leerkracht:
25

17. Moeilijke woorden

Moeilijke woordjes die je niet begrijpt schrijf je in de

eerste kolom. Daarna zoek je met de ganse groep in een
woordenboek of op het internet naar een verklaring, je
bevindingen schrijf je in een groene kleur in de
verklaringskolom. Woordjes die dan nog niet gevonden zijn
leggen we voor aan de ganse klas en verduidelijken we in een
zwarte kleur.

Moeilijk woordje

Woordverklaring

26