DEV OLLI

ORGAN I SHOQATS A. K. DEVOLLI Viti XVIII i botimit

Mirnjohje Devoll!
Nga DEFRIM METHASANI
Isha mesuar te marr emocione te shumta me vellezerit
kampion, Ismail dhe Gjetan Keta, jo vetem ne ring, por edhe
ne udhetimet qe benim neper qytete dhe fshatra te Shqiperise.
Por nuk e di perse Devolli dhe devollitet, nguliten aq shume
kujtesen njerezore jo vetem tek une, por edhe vete Ismaili. Per
here te pare ai shkelte ne ate qytet dhe kalonte mes atyre
fshatrave te bukur si rruza ne pe.
Nje nderim dhe ftese nga shoqata Devolli, ishte lajtmotivi i
ketij udhetimi nga Tirana, por edhe qellimi qe kampioni i botes
jo pak, por tre here, Ismail Keta, i kish vene vetes per te qene
aty mes njerezve te mire dhe shume punetore. Kampioni ne
fakt kishte dhe ka idhull Driteroin e madh, djalin e asaj treve
qe nderon Shqiperine me vepren dhe veprat e tij. Nderkaq qe
disa here ai e ka takuar gjeniun e letrave dhe kane shkembyer
shume fjale zemre e dhurata per njeri-tjetrin. Kjo ia shtonte
me shume mallin dhe deshiren qe te ishte aty dhe te ndjehej si
ne shtepine e tij ne Koaj te Bulqizes. Guri Seferi, kryetari i
kesaj shoqate dhe nje nga miqte me te mire te jetes sime, me
kishte folur pak, ndersa kishte bere shume ate dite, per ate
takim qe la gjurme te pashlyera kujtese. Per here te pare kam
pare djerse te ftohta te balli i kampionit, djerse emocioni dhe
te nje barre te rende Kjo barre, ishte respekti i
jashtzakonshem qe devollitet rezervuan per djalin e Dibres, qe
eshte bere idhulli i gjithe shqiptarve. Gjetani ate dite mungonte,
sepse po pergatitet per ndeshjen e dates 18 korrik, qe do te
pretendoj nje tjeter titull ne boks, tashme pertej Europes, ndersa
kampionin e shoqeronin edhe dy miq te tjere, Akademiku Gudar
Beqiraj dhe gazetari i RTSH, Bajram Hoxha.
Kenget, vallet dhe tradita e bukur ne ate salle, ishin gjeja e
pare qe la pa fjale kampionin Keta, ndersa po kaq emocion
dhuruan edhe fjalet, qofte te Pellumb Agolli, te Prefektit Ardit
Konomi, Kryetarit te Bashkise Valter Miza, por edhe dy
Kryetarve, atij te shoqates Devolli ne Bilisht Agron Kordalli
dhe Guri Seferi, qe tashme ka timonin e kesaj shoqate ne gjithe
Shqiperine. Kulmi ishte recitimi plot ndjenje i aktorit te madh
te Kores Dhimiter Orgocka, qe na ngriti ne kembe dhe ndozi
atmosferen serish ne salle. Gjate gjithe kohes Ismaili qendronte
i mbushur, plot ngrohtesi dhe emocion, ndersa per pak e humbi
ekuilibrin, kur u dekorua me titullin "Antar Nderi i Shoqates
Devoll" titull qe ju dorezua nga Kryetari i Shoqates Kombetare
Guri Seferi. Zemra i rrihte fort, por tha dy fjale zemre. Foli per
keta njerez punetore, sepse kishte para tokat e qendisura dhe
pemet e bukura rruges, shtepite e vendosura si ne pjate dhe
shume bukuri te kesaj treve.
Foli per Driteroin dhe bashkqytetaret e tij te mrekullueshem,
per Devollin qe nese se kish njohur, kish humbur nje rast te
arte ne jeten e tij. Pas dekorimit nuk mbaronin fotografite,
lulet e shkembimi i mesazheve e bisedave me kampionin. Nje
dite e tille ishte me shume se nje takim, nje feste, nje vlere, nje
domethenie. Faleminderit Devoll qe nuk din te respektosh vetem
djemte dhe vajzat e tua, por edhe djemte e shqipes, heronjte e
sportit dhe jetes, ata qe rrisin vlerat e nje kombi si ky i yni. Ju
nuk keni fituar vetem nje antar nderi, apo nje djal kampion, por
keni fituar simpatine dhe respektin e Dibres, Bulqizes dhe gjithe
shqiptarve. Une ju jam mirnjohes, ashtu si kam qene deri me
sot, por tashme edhe si miku i nje kampioni qe gjithnje kur del
ne ring, apo kudo qe te jetoje, Devollin dhe devollitet do ti
kete me vete ne mendje dhe ne shpirt.
Faleminderit Devoll!
Faleminderit Shoqates A.K. Devolli!

Nr. 5 (104) Maj 2015

Dhe ky plis ngaher ish i fort

Shkoi n Evrop, brodhi n Azi,
Por kudo, nga flokt gjer n thonjt
Mbeti devolli...

D. Agolli

mimi 30 lek, 1 Euro, 1 $ USA

Kampiont e bots n boks

Ismail dhe Gjetan Keta,
ANTAR NDERI T
SHOQATS A.K."DEVOLLI"

SINICA-MODEL I
BASHKJETESS FETARE
- Mbresa nga kremtimi i dits s Shn Kollit
dhe 165 vjetorit t kishs s ktij fshati -

A duhet q gazeta
Devolli t trajtoj edhe
probleme politike?
MINELLA BOROVA
BASHKE ME YJET E TEATRIT
DHE KINEMATOGRAFISE
Shnime nga ekspozita e piktores devollesh Diana Xhai

N UDHN E KRKIMIT T SAJ

N FJALORIN E MADH T
NGJYRAVE DHE KOMPOZIMIT

LEFTER BABI, NJ PIKTOR I LINDUR

Pjes nga DITAR I LUFTES
ITALO - GREKE 1940 - 1941
Ky libr sht shkruar n greqisht nga
KRISTO N. PETRO-MESOGJITI ushtar grek me
origjin ar vanitase, prkthyes i forcave greke
q vepronin n frontin italo-grek ne Shqipri.

DEVOLLI

MAJ 2015

Kampiont e bots n boks Ismail dhe Gjetan Keta,

ANTAR NDERI T SHOQATS A.K."DEVOLLI"
T pranishmit
i dhuruan
kampionit
duartokitje
gjat gjith
kohs si
shprehje e nj
nderimi dhe
dashurie t
pakufishme.
Nga PLLUMB AGOLLI
M 5 maj Devolli ishte n
fest sepse priti boksierin
kampion bote n kikboks, Ismail
Keta. N takimin q u organizua
me kt rast n lokalin luksoz
"Fati", Bilisht, morn pjes
dashamirs t boksit nga gjith
treva, nxns t shkollave, grupi
artistik "Devolli" nn drejtimin e
koreografit t talentuar Agron
Kordalli, administrata e bashkis
dhe prfaqsues t pushtetit vendor, zv/prefekti Artan Keco,
kryetari i bashkis Bilisht, Valter
Miza, kryetari i komuns Miras
Kryeart Sejdo, kryetari i kshillit
bashkiak Roland Skoti, sekretari
i kshillit bashkiak Kosta Nake,
drejtori i degs s KESH Ilir Keco,
drejtori i DSHP Valent Nallbati,
drejtori i Zyrs s Pyjeve Ardik
Latolli, drejtort e shkollave t
qytetit Gerta Nallbati, Elona
Limka dhe Hajdar Lilo, etj.
E veanta e ksaj veprimtarie
ishte prania e t dy kandidatve
pr kryetar t bashkis s re
Arben Qaja i PS dhe Bledion
Nallbati i PD. Nga Kora kish
ardhur prefekti Ardit Konomi,
sekretari i shoqats "Devolli" pr
degn e Kors Nexhat Nallbati
dhe krenaria e shoqats Behar
Koibelli. Kampioni i bots
shoqrohej nga zv/kryetari i
Akademis s Shkencave Gudar
Beqiraj, gazetari i mirnjohur
sportiv Dfrim Metahasani ideator i ksaj ngjarje q do t
kujtohet gjat, drejtori i
programacionit n TVSH Bajram
Hoxha dhe, si gjithmon, kryetari
i shoqats atdhetare kulturore
"Devolli", i kudondodhuri Guri
Seferi. Veprimtaria u shoqrua
nga emocione t shumta mbreslnse t cilat filluan nga futja n
sall e kampionit Ismail Keta deri
n largimin e tij. T pranishmit i
dhuruan kampionit duartokitje
gjat gjith kohs si shprehje e
nj nderimi dhe dashurie t
pakufishme. Himni kombtar
ngriti n kmb t gjith dhe u
prmbyll me duartrokitje t
stuhishme. aste me t vrtet

emocionante dhe t pashlyeshme!

Fjaln prshndetse e mbajti
kryetari degs s shoqats pr
Devollin Agron Kordalli i cili u uroi
mirseardhjen
t
gjith
mysafirve. Gazetari Dfrim
Methasani i njohu t pranishmit
me aktivitetin sportiv, me rrugn
e mundimshme drejt trofeve t
vllezrve Ismail dhe Gjetan Keta
dhe, si n do emision cilsor, jo
vetm trhoqi vmendjen e t
gjithve, por u ndrpre shum
her me duartrokitje. Trajneri i
klubit t futbollit "Bilisht-Sport"
Trifon Meraku i vlersoi vllezrit
Keta si burim frymzimi pr
sportistt e Devollit dhe nxitje
pr t ecur prpara duke shnuar
rezultatet t tjera t knaqshme.
Prefekti Ardit Konomi theksoi se
shqiptart din ta thon fjaln e
tyre n do fush t jets dhe t
jen t part. Kryetari i Bashkis
Valter Miza prshndeti gjallrimin
e jets kulturore artistike t
shoqats "Devolli" kudo ku ka
deg t saj, veanrisht n
Devoll. Artisti i madh Dhimitraq
Orgocka prshndeti me vargje
t Dritro Agollit duke u
shoqruar me duatrokitje dhe
ngritjen n kmb t t gjithve.
Studiuesi Sami Begolli e
shfrytzoi kt moment pr t'u
dhuruar vllezrve Keta librin e
vet "Menkulasi i Dritroit", gj q
e bri kampionin e bots t
shkonte pr ta takuar e pr t
br fotografi me t. N kulmin
e takimit fjaln e mori kryetari i
shoqats "Devolli" Guri Seferi i cili
e vuri theksin n rndsin q
kish prania e kampionit t bots
n Devoll. Ai lexoi motivacionin e
titullit "Antar Nderi i Shoqats
Devolli" pr Gjetan Ketn i cili nuk
ishte i pranishm pr shkak t
angazhimit pr ndeshjen e radhs
dhe kt do t'ia dorzoj
akademiku Gudar Beqiraj. Me
kt rast akademiku ngriti lart
Devollin dhe devollinjt si
artdashs, sportdashs dhe
pundashs, njerz t kulturuar
q bjn t rrin n t njjtn
tavolin dy kundrshtart politik.
Pas ksaj Guri Seferi i dorzoi

titullin kampionit Ismail keta, i cili

nga ana e vet falenderoi me fjal
zemre shoqatn dhe gjith
devollinjt pr nderimin dhe
respektin q i bn. Me fjalt e
tij ai tregoi se njerzit e mdhenj
jan t till se jan t thjesht,
jan t till se din t vlersojn
t tjert. Ai kishte qen edhe para
dhjet mij shikuesve, por s'kish
ndjer aq emocione sesa ato
aste q ishte para qindra
devollinjve. T dy vllezrit kan
si idhull Dritro Agollin, prandaj
krkuan t jen antar t
shoqats
s
devollinjve,
kontaktuan me gazetarin Derfrim
Methasani dhe kryetarin Seferi t
cilt jo vetm u gzuan dhe u
entusiazmuan, por edhe e
prmbushn kt dshir duke
shtuar dy antar t rinj n radht
e shoqats. iltrsia e tij
entuziazmoi t gjith dhe e bri
takimin me t nj ngjarje t bukur.
Devollinjt treguan se si din t
presin miqt e veant e pikrisht
kjo do t mbetet e pashlyer n
kujtesn e t gjithve. Kjo
atmosfer festive i hapi shum
pun kameramanit me prvoj
Bashkim Balla q u prfshi nga
emocinet dhe nga dshira pr t
kapur do detaj nga ky spektakl
i bukur. Koncerti artistik q u shkri
me prshndetjet, ishte nj
mrekulli m vete. Ai e ngriti
siparin me vallen devollie q
udhhiqej nga 12-vjeari
Domeniko Lukra. Grupi ra n sy
t t gjithve pr elegancn e
interpretimit dhe harmonin e
lvizjeve, i mbushi me emocione
me madhshtin e prmbajtjes s
ksaj mbretreshe t valleve
shqiptare. Mes entuziazmit
gazetari Methasani u fut mes dy
valltarve t par dhe u ngriti
duart lart duke i paraqitur para
shikuesve si kampion t artit.
Devolli ka dhe kampiont e
vet. I till ishte nnkampioni i
bots n mundje Islam aushi nga
Fitorja q garoi pr SHBA. Kur
erdhi n Devoll ai gjeti n Sul nj
kampion bote t pashpallur,
Abidin Pajon, i cili mund t kish
uditur botn pr mundje, boks

dhe ngritje peshash. Kampion t

kngs popullore jan Bana i
Vranishtit, Ali Kondi dhe Endri
Fifo. Kampion i letrave sht
Dritro Agolli, Nderi i Kombit.
Askush nuk u largua edhe pasi
moderatoret deklaruan fundin e
veprimtaris. T gjith donin ta
takonin Ismailin kampion dhe ta
prjetsonin n foto takimin me
t. Ai iu prgjigj me dashuri t
gjitha krkesave, si t ishte rritur
mes devollinjve.
***
Jehona e takimit u prhap n
gjith Devollin dhe ngjalli interesin
pr t msuar m shum pr
kampiont e bots dhe qytetart
m t rinj t Devollit organizuar
n nj dit simbolike si ajo e 5
Majit, Dita e Dshmnorve. T
gjith do t kishin dashur t ishin
n at sall dhe kjo pritshmri
mund t kish br q organizimi
t ishte br n sheshin e qytetit.
Si pjesmarrs n at
veprimtari atdhetare m kan
takuar shum njerz pr t marr
informacionin e munguar. Po veoj
Gurgazi Myrten nga Braanji. M
9 maj isha me t kur m telefoni
Ismaili q nga Tirana. Ai ndjehej
shum borxhli pr at q kishin
br devollinjt pr t. Nj or
m par kisha folur me gazetarin
Methasani dhe t dy ishin t nj
mendjeje se takimi i 5 majit ua
kish shtuar respektin pr
devollinjt. Ata dit Ismaili do t
largohej pr n Gjermani ku ka
familjen. Devollinjt din t japin
dashuri, prandaj dhe meritojn ta
marrin at. Fjalt e Ismailit m
dukej sikur buronin nga zemra e
tij. Ia kalova telefonin edhe
Gurgaziut dhe t dy biseduan sikur
t njiheshin prej kohsh dhe porsa
ishin ndar. Pr t knaqur
kureshtjen e lexuesve t gazets
"Devolli" po sjell edhe disa t
dhna t tjera pr vllezrit Keta.
Kan lindur n fshatin Koaj t
Bulqizs. Pr Ismailin si nxitje q
t'i hynte rrugs s boksierit
profesionist u b filmi "Roki" me
artistin Silvestr Stalone. Filloi ta
imitonte at gjat strvitjes. Vuri
litar n ndrtesn trekatshe t

fshatit dhe filloi t kacavirej pr

t forcuar muskujt. Nj thes me
rr shrbente pr t ushtruar
goditjet me grusht. Dy goma
makine prbnin shtangn pr
ngritje peshash. Ndenjsja e nj
traktori shrbente si objekt
goditjesh. do mngjes i bnte nj
vizit gjyshes dhe pinte atje nj
vez t freskt. Me pun t
vazhdueshme, me strvitje
kmbngulse n moshn 17vjeare kish forcn e nj makine
dhe u paraqit para shikuesve me
nj figur t bukur sportive. Arriti
t bhet truproj e ministrit t
Mbrojtjes dhe kjo i dha mundsi
q m 1997 t shkonte n
Gjermani. Punoi si truproj n nj
diskotek dhe trhoqi vmendjen
e specialistve t taiboksit dhe
kikboksit. N vitin 2001, kur ishte
19 vje, Ismaili u shpall
nnkampion bote dhe n
ndeshjen finale caktoi nj mik t
vetin pr t mbajtur mes
shikuesve flamurin shqiptar. Kish
marr nj edukat t shndosh
atdhetare n familje, kish msuar
t ishte i zellshm, i ndershm,
t mos gnjente kurr, kish
msuar
se
me
pun
kmbngulse dhe disiplin t
hekurt arrihet do gj, edhe
suksesi m i madh. N vitin 2011
mori titullin e par si kampion
botror dhe e mbajti pr tri vite
radhazi. "Titulli sht i bukur, por
ai sht vetm nj pjes e sportit,
- thot Ismaili". Ai ka hapur nj
shkoll trajnimi pr kikboksin n
Gjermani dhe n takimin e Bilishtit
premtoi se do t prgatiste falas
tre djem nga Devolli. T njjtn
rrug suksesi ka ndjekur edhe
Gjetani. Ka zhvilluar 11 ndeshje
nga t cilat ka fituar 10, 9 prej tyre
me nokaut. Ka titullin "Mjeshtr"
dhe pr vitin 2014 ishte
nnkampioni i Europs dhe Azis.
Ai zbret n ring me flamurin
shqiptar dhe n krah ka nj
tatuazh me portretin e Heroit
Kombtar Gjergj Kastrioti.
Duke folur pr vllezrit Keta
n mend m vijn disa thnie t
menura t njerzve t mdhenj
q, edhe pse kan jetuar n koh
t ndryshme, e prcaktojn njlloj
forcn. Eskili: "Kur forca
bashkohet me arsyen, asgj
s'mund t jet m e fort se ky
bashkim." Publil Sir: "Forcat mund
t provohen vetm duke i
prdorur." Gte: "Askush nuk e
di se cilat jan fuqit e tij pa i
prdorur ato n jet."
Edhe djemt tan nga
Bulqiza jan takuar n t njjtn
pik me mendimtart q
cituam, prandaj dhe kan arritur
atje ku kan synuar.

MAJ 2015

DEVOLLI

SINICA-MODEL I BASHKJETESS FETARE

- Mbresa nga kremtimi i dits s Shn Kollit dhe 165 vjetorit t kishs s ktij fshati Nga FUAT MEMELLI

Qysh n fillimet e demokracias,

fshatart e Sinics n rrethin e Devollit,
do vit n muajin maj, festojn s bashku
ditn e Shn Kollit. (Kt emr e mban
edhe kisha e fshatit.) Kshtu ndodhi
edhe sivjet por festa ishte m e madhe
dhe m e bukur. Dhe kjo kishte arsyen e
vet. Tok me ditn e Shn Kollit, u festua
edhe 165 vjetori i kishs s fshatit. Ve
sinicarve t krishter, ashtu si do vit,
pjesmarrs ishin edhe bashkfshatart
e tyre musliman. Sinicart kishin ardhur
n vendlindje nga Kora, Elbasani,
Tirana, Durrsi, etj, por edhe prtej
Atdheut. Josif Kotemelua, vinte nga
ikagua, Koo Tahiri, Stavri Panua e
Albert Hysolli nga Greqia, etj. Pr t
festuar tok me sinicart, kishin ardhur
edhe nga fshatrat fqinj si Dardha, Arza
e Qyteza. Mysafir n kt fest ishin
edhe nn prefekti i Devollit, Artan Keco,
kryetari i Shoqats "Devolli" Guri Seferi,
drejtori i Drejtoris s Shndetit Publik
t Devollit, Valter Nallbati, etj.
Atmosfern festive e zbukuronte
flamuri shqiptar si dhe parulla "18502015, 165 vjetori i kishs s Sinics".
Nj flamur shqiptar si dhe parulla:"Ta
shptojm kt vatr t dijeve tona
dhe ta kthejm at n muze", ishte
vendosur n oborin e shkolls. Me rastin
e ksaj dite t shnuar, ishte prgatitur
edhe nj fletpalosje me ngjyra, titulluar:
"Sinica- e bukura e Devollit", e cila
ishte financuar nga sinicart, Jovan e
Jorgo Themeli. do pjesmarrsi q
shkonte n kish, i vendosej nj stem
nga vajzat sinicare, Dajana Hysolli e Megi
Memelli. Stema e prgatitur me rastin e
165 vjetorit t kishs, ishte dhurat nga
Jorgo Braholli, me origjin nga Arza,
fshat fqinj me Sinicn. Gjat meshs s
drejtuar nga priftrinjt Viktor Konomi
e Pabvli Dimashi, besimtart u lutn pr
paqe, mbarsi e harmoni.
* * *
Pas meshs, festa "zbriti" n qilimin
e blert t ish shkolls 8 vjeare. Sinicari
F. Sinica, i ardhur nga Bostoni, pasi i uroi
mirseardhjen t pranishmve, theksoi
se n kto dit t ngarkuara me politik,
ne sinicart duam t japim nj mesazh
bashkjetese dhe harmonie fetare. At
Viktor Konomi, i cili shrben n kishn e
Sinics dhe disa kisha t tjera t Devollit,
uroi pjesmarrsit pr kt dit t
shnuar, n emr t Mitropolitit t
Kors, Imzot Johanit. Kryetari i
Shoqats "Devolli" Guri Seferi, i
kudondodhur n veprimtarit e
devollinjve, nuk mungoi edhe n kt
fest t sinicarve. N fjaln e tij, ndr
t tjera ai theksoi: "Sinica sht nj
model i bashkjetess fetare, jo vetm
n zonn e Devollit por edhe n qarkun
e Kors e n gjith Shqiprin. Harmonia fetare e sinicarve, sht shfaqur
edhe n martesat q jan br mes t
krishterve e muslimanve. Nj nga kto
martesa sht edhe ajo e nj vajze nga
fshati im, Arza, me nj djal t krishter
nga Sinica. Harmonia e iftit si dhe e
familjeve t tyre, sht nj tregues tjetr

i bashkjetess fetare t ktij fshati".

Fjalt pshndetse, grshetohen me
kng e valle. Orkestra e ardhur nga
Bilishti, e ndez atmosfern. Ajo bhet
edhe m e bukur, kur n qilimin e blert
t oborit t shkolls, dalin valltart e
Asamblit t Fmijve t Shoqats
"Devolli", drejtuar nga koreografi, Agron
Kordalli. Vallja "Devollie" mer zjarr nga
krcimi i tyre. Me valltart e vegjl,
bashkohen edhe shum pjesmarrs dhe
lozin s bashku vallet "Pogonishte" "Isuf
Arapi", etj.
Mikrofonit i afrohet msuesi veteran,
Pllumb Agolli, i ardhur pr kt fest
nga Bilishti. -Kjo sht nj dit e veant,
jo vetm pr sinicart por pr gjith
pjesmarrsit. Ktu takova dhe u
shmalla me shum koleg dhe ish nxns
t mi. Pr her t par n kt fest,
merte pjes edhe nj prfaqsuesi i
pushtetit vendor n rrethin e Devollit.
Ishte nn prefekti, Artan Keco. -Sinica,
ky fshat i bukur i Devollit t Siprm,
meriton m shum vmendje. Bashkia e
re e Bilishtit, ku Sinica do t jet pjes,
besoj se do t'i hedh syt m shum te
ky fshat i lasht, me histori e tradit t
pasur.
Nga Amerika e largt, u lexuan dy
prshndetje, drejtuar sinicarve me
rastin e dits s Shn Kollit dhe 165
vjetorit t kishs s ktij fshati. Njrn
e drgonte Peshkop Ilia Ketri, me origjin
nga Sinica ndrsa tjetrn, miqt e
Sinics: dardhart Sotir Pani e Kio eku
si dhe korari, Jani Plasa. Edhe nj risi
tjetr pati n festn e ktij viti. N emr
t komisionit oganizator t fests, i riu
Marijon Pano, shprndau dshmi
"Mirnjohje" pr prif trinj q kan
shrbyer ndr vite n kt kish si dhe
pr besimtar t prkushtuar.
Por, n kt dit t shnuar, sinicart
nuk harruan t ngren edhe disa
shqetsime. Engjll Memelli si dhe disa
sinicar t tjer, si problem t par
ngritn shtrimin e rrrugs Miras -Sinic
-Dardh ( sidomos pjesn Shkallz-Sinic
-Dardh) e cila sht ln n harres dhe
nuk dihet kur do t'i vij rradha, ndrkoh
q jan shtruar me asfalt pothuajse
gjith rrugt e Devollit. Emigracioni si
dhe kjo rrug e shkatruar, ka br q
Sinica t tkuret. Vitin e kaluar, komuna
e Mirasit ku prfshihej deri tani Sinica,
ka br nj projekt vetm pr segmentin
Miras-Arz, duke anashkaluar Sinicn.
Projekti n fjal, sht drguar n Fondin
e Zhvillimit t Zonave Malore. sht e
dyta her q anashkalohet rruga e
Sinics. (Theksoj se kjo sht rruga e
vjetr e ndrtuar para afro 85 vjetsh
dhe q mbyll unazn: Miras-SinicDardh-Kor.) Sinicart thon: -Le t
bhet edhe segmenti i Arzs, pasi edhe
aty jetojne njerez, por jo t shmanget
rruga e Sinics.
Frenimi i prerjes s pyjeve si dhe i
pemve t Sinics nga disa fshatra t
Devollit, ishte nj shqetsim tjetr q
ngritn at dit sinicart. Shptimi nga
rrnimi i ish shkolls 8 vjeare t fshatit

dhe kthimi saj n muze, ishte problemi

q ngriti sinicari Albert Hysolli, tok me
disa sinicare t tjer. (sht vendi t
theksojm se Alberti si individ ka
financuar ndrtimin e ujsjellsit t
Sinics, duke br at q nuk bri shteti
pr kt fshat.) Sinicart kan filluar t
mbledhin vet lek pr rikostruksionin e
ksaj shkolle, por krkojn edhe
mbshtetjen e shtetit, pr t arritur kt
qllim. Pr problemin e shkolls, ku kan
msuar nxns nga Sinica, Dardha,
Qyteza, Arza e Mirasi, foli me shqetsim
edhe msuesi veteran nga Dardha, Koli
Sknde. Studjuesi Ibrahim Memelli,
informoi t pranishmit se sht n
prfundim t librit pr Sinicn dhe do ta
promovoj brnda ktij viti, ndrsa Niko
Balli, kryetar i Shoqris Dardhare
"Shpresa", solli prshndetjet e bashk-

fshatarve t tij pr sinicart dhe gjith

t pranishmit.
* * *
Prsri kng e valle, takime shoksh
e miqsh, fotografi e filmime. Sinica prjetoi
nj dit nga m t bukurat e saj. Mesazhet
q u prcolln n kt dit t shnuar, le
t shrbejn si nj apel pr gjith
sinicart, n Shqipri dhe emigracion, pr
t kontribuar m shum pr vendlindjen
e tyre.
Le t jen kto mesazhe, edhe nj
thirrje pr pushtetin e ri vendor n Bilisht,
pr qarkun e Kors e deri lart n
strukturat shtetrore, pr t hedhur m
shum syt nga ky vendbanim i lasht,
q i prket shekullit t 7-6 t Para Ers
s Re, te ky fshat me bukuri t rralla pr
zhvillimin e turizmit.
Maj, 2015

DEVOLLI

MAJ 2015

Redaksia e gazets Devolli po e boton kt shkrim pr t nxitur

mendimin e lexuesve tan pr tu br pjes n nj debat mbi kt tem
q trajtohet hollsisht n shkrimin e mposhtm.

A duhet q gazeta
Devolli t trajtoj edhe
probleme politike?

BASHKE ME YJET E TEATRIT

DHE KINEMATOGRAFISE
Nga SKNDER DEMOLLI

Dikush ka thn se emigracioni sht aventura m e madhe e jets, q t jep

mundsi t pakufizuara pr t vdekur. Duket e pa besueshme por n rastin e nj
artisti t madh t skens si ishte Minella Borova, fatkeqsisht kjo ishte nj e
vrtet tragjike. Sipari i jets s aktorit emigrant, u mbyll krejt papritur para kohe,
larg n Argjentin, ku kishte mrguar pas viteve 90-t me nj finale t dhimbshme,
si n tragjedit e lashta t antikitetit, n qershor t vitit 2013. Askush nuk e kishte
shkuar ndrmend, ca m pak vet aktori, se nj dit do t kthehej n vendlindje
nga Kontinenti i Toks s Zjarrt, ku trupi i tij u prvlua m shum nga malli e
dashuria pr t, si nj yll i shuar i skens s teatrit.
Njlloj si n nj film surrealist Po vet ky bir i mms Kor, kur shkeli pas
katrmbdhjet vjetsh n kalldrmet e qytetit ku qe rritur, shkruante n gazetn
Illyria t diaspors shqiptare t Ameriks n prill 2004, me rastin e vizits: Mu
duk vetja si n nj film.(Aq shum e kishte romantizuar, mungesn e vendlindjes
aty prfund bots.) M t rinjt ndodheshin jashtKy ishte edhe fati i familjes
sime. Por ndofta ksaj here shtpia mu duk bosh nga vdekja e nns.
Por sot Minella Borovn e kemi vrtet midis nesh, prmes imazheve t filmit
artistik shqiptar, ku ai sht protagonist me mbi 30 -t role dhe q s bashku me
kontributin e tij t shquar n teatr e pr teatrin, prbjn nj vepr t pasur e me
vlera, e cila e vendos prkrah artistve m t mir t nj brezi aktorsh q lan
epok n historin moderne t teatrit dhe filmit shqiptar, si Vangjush Furxhi, Agim
Qirjaqi,Timo Flloko, Mevlan Shanaj, Rikard Ljarja, Yllka Mujo, Llazi Serbo, Niko
Kanxheri, Jani Riza, Zhani Petro etj. Minella Borova (1947 2013), jeta e nj artisti
shpirtrisht t shqetsuar q do ti prkushtohej teatrit, aq sa kur lexon fjalt e
shprehura nga ai vet, si epitaf pr vitet e tij:Vitet e mia t humbura brenda jets,
vitet e mia t fituara brenda drits, nuk sht e vshtir t kuptosh, se arti ishte
qllimi i vetm i jets s tij, motivi q i dha fuqi zemrs s tij deri n rahjet e fundit,
pr tu br drit. Sepse pr pedagogun e pa harruar t teatrit shqiptar, si ishte
Borova aktor, do t thoshte drit pr bashkkohsit e vet, n udhn drejt
emancipimit e prparimit shoqror. Duke br teatr ndriojm skenn e jets
son t prditshme. Aktori sht rreze drite jo vetm pr artin dhe njeriun, por
edhe pr qytetrimin. Kt Borova e dshmoi jo vetm n sken, me teatrin
A.Z. ajupi t Kors, ku e filloi karriern, Teatrin Kombtar e at t Akademis
s Arteve n Tiran, por edhe n ekranin e madh, t Kinostudios Shqipria e Re,
si nj aktor q anonte jo nga sasia, por nga cilsia, me at seriozitetin e komikes
n lojn e vet, e cila i jepte aq nur, gjallronte karakteret dhe i bnte njerzit t
ndjeshm n skenn e jets s prditshme, ku takohen si aktori dhe spektatori.
Se nuk sht e vshtir t jesh aktor, shprehej me studentt e Akademis s
Arteve Minella, por t jesh qytetar. Q do t thot jo vetm t rrosh n nj shoqri,
por ta ndryshosh at. Publiku dgjon zrin q ka nevoj ti flas pr ka ndodh n
vendin e tij. Aktori i ndodhur mes tij dhe drams, fiton pesh dhe sht i rndsishm,
vetm kur prcjell mesazhin e saj dhe ndikon n edukimin shpirtror t njerzve.
Duke e ditur forcn dalluese t ktij arti t drejtprdrejt e t gjall mbi publikun,
profesori i teatrit Minella Borova kmbngulte n reformimin e vazhdueshm t
tij, veanrisht tani q shoqria shqiptare ndodhej para nj t ardhme krejtsisht
t re, e cila nuk mund t bj prpara pa fjaln e lir, q sht kontrast i prer
midis nj shoqrie t lir e demokratike dhe nj shoqrie t mbyllur, ku pr t
manipuluar njerzit e vrteta shtypet, ose shtrembrohet. Po pr tia arritur ksaj,
duhet nj nivel i till qytetrimi, ku do njeri t mundet t kontrolloj veten e tij n
mnyr absolute, u shpreh n nj konferenc pr shtyp (nntor 2003) pas shfaqjes
s drams Pushtet , n Festivalin Ndrkombtar t Teatrit n Elbasan. Po si
mund t ndodh kjo pa trazuar ndrgjegjen e njerzve? Kur fshehim brenda nesh,
(vijon n faqen 5)

Q n lindjen e shoqris njerzore,

kur u duk i nevojshm organizimi dhe
drejtimi i saj, kur lindi t menduarit dhe
arti i drejtimit, patjetr lindi dhe
politika, arti i saj, veorit dhe tiparet
dalluese.
Njerzit m t pasur dhe m me
influenc prfshiheshin n t dhe, pr
rrjedhoj, po nga kjo kategori njerzore
lindi dhe shteti, dhe drejtimi i tij, N
Romn e lasht, Senati ishte ai q do
t drejtonte dhe q do t merrte
vendime dhe pr luftn. Edhe gjeneralt
m t shquar q sfiduan shekujt dhe
lartsuan mbi gjithka emrin e vlerat e
tyre, do t merrnin bekimvendimin nga
kto instanca q t kryenin veprime.
Kshtu na flet dhe Jul Qezari i madh.
N shoqrin ton pluraliste, t
sfilitur nga diktatura 50 vjeare, u
krijua nj mendsi tjetr: t merresh me
politik ose t jesh pjes e
nomenklaturs s saj, duhet q ose t
jesh i papun q t prfitosh, ose t
kesh nj biznes q ta shtosh at
padrejtsisht dhe ta mbrosh po
padrejtsisht, ose t jesh i pafytyr,
gnjeshtar, mashtrues, kultivues droge,
trafikant i mishit t bardh dhe njqind
vese t tjera q t jesh pjes e saj.
Kt mendsi po e mbjelln dhe po
e prforcojn akoma, m fort dhe elita
politike e sotme, e cila, n mnyrn m
t paprgjegjshme, dalin para medias
elektronike ose t shkruar dhe nuk japin
asnj argument, asnj alternativ
bindse, shpresdhnse, menuri
bazuar
n
teknologjin
m
bashkkohore, por shajn duke iu mbir
n goj fjalt dhe togfjalshat: hajdut,
kriminel, mashtrues, prfitues
tenderash, kapo i mafias, kaps
institucionesh, lavire bulevardi, etj. etj.,
sa dhe fjalori i Gjuhs se sotme shqipe
nuk i ka dhe nuk i nxe.
A mund t krijojn besim kta, (flas
pr t dy kampet se retorika sht e
njjta pr t dy palt). Besoj se jo. E
kush dshiron q shtetin e tij, t
ardhmen e tij dhe t fmijve t tij ta
udhheqin kriminelt, hajdutt,
vrassit, trafikantt (gjithmon sipas
tyre)? Askush. Mirpo, duam apo
sduam ne, shteti do t buroj nga
politika.
Partit jan ato q jan marr, po
merren dhe do t merren me kt format. Athere shtroj pyetjen: Po
intelektualt e zot, dhe kta sjan pak,
t ndershm, q jan ndarr nga forcat
politike dhe duan t ushtrojn vetm
profesionin e tyre, a jan t lir valle
n kt mendsi? Mos vall dhe kta
duhet t bhen servile t politiks q
t sigurojn vendin e tyre t puns ose

t synojn m lart? Athere duhet t

bjm?
N kt kolaps, kur trurin ta ka
mbshtjell frika qoft kjo reale ose
ireale, kur ekziston nj frym
trheqjeje, kur dokush thot me vete
m duhet mua, jam rehat pr vete
dhe X pushtetar e kam mik se m
mbron, kur terenin e molepsur nga
absurdi i Kafks dhe i Kamys, ne t
gjith kemi pr t vuajtur dhe po a
shtojm jetn duke i dhn krah s
keqes asaj s keqe q sht n pushtet.
N nj sistem plurealist, shoqria
njerzore ka detyrimet e saj. Ajo,
shoqria, duhet t jap me do kusht
ndihmesn e sj duke marr pjes
aktive nprmjet t gjith formave q i
lejon ligja, sidomos nprmjet shtypit,
televizionit, tubimeve, deri n votime,
atje ku populli sht Sovran.
Ather vijm tek pyetja: A duhet
q gazeta Devolli si pron e
devollinjve, t trajtoj dhe problem q
i takojn dhe politiks? Mendimi im
sht po. Pr derisa gjith jeta
ekonomike, kulturore, infrastruktura,
tregtia, zhvillimi i industris dhe i
manifakturave drejtohet nga politika, si
athere nuk paskemi t drejt q
gjithkush t shprehet qart, me kurajo
dhe at q mendon se sht e drejt?
Se at q se ka politika:
ndershmrin, mendimin e drejt pr
zhvillimin, luftn ndaj korupsionit,
evidencimin e prvojs s bukur, vnien
prball popullit e veprimeve pozitive
dhe negative sidomos t pushtetarve
lokal ta bj, intelektualt njerzit
pasionant, t menur dhe le t vihemi
n prov, gjithmon n shrbim t t
mirs, t s bukurs.
Ne e kemi kt mundsi, gazeta jon
e ka kt mundsi. Le t kundrshtojm
gjiyhka t shmtuar q sht n interest personave prfitues, por dhe
t stimulojm t mirn, progresiven, at
q sht kaq e domosdoshme n Devoll,
i cili ka aq shum problem pr t
zgjidhur, por duke heshtur nga frika se
do t na keqinterpretojn t tjert, nuk
sht e drejt. Zaten aq m mir. Le
t hapet nj dritare e fuqishme dialogu,
prplasje mendimesh, se vetm kshtu
ecet prpara. Pse t rrim t trhequr,
kur shihet se po bhet?
Kurajua qytetare, ndershmria,
dshira pr t prekur t vrtetn dhe
mendimi pr t br dika t bukur, do
ti jepte mundsi gjithkujt t ndjehej
qytetar i zoti q dhe ai ka vn nj gur
n murin e madh t Shqipris son.
Le ta ndrtojm dhe ne kt vend t
bukur, por me njerz pa vese
Fatos HOXHA

MAJ 2015

DEVOLLI

Shnime nga ekspozita vetiake e piktores devollesh Diana Xhai,

N UDHN E KRKIMIT T SAJ N FJALORIN

E MADH T NGJYRAVE DHE KOMPOZIMIT
Piktorja e re Diana Xhai u
paraqit n kulmin e pranvers
2015, me nj ekspozit vetiake
n mjediset e Msonjtores s
Par Shqipe para artdashsve
korar, po edhe para kolegve
t saj nga kjo qendr e madhe
kulturore e rajonit juglindor t
vendit.Ekspozitn e eli
prgjegjsja e kulturs dhe
njherazi drejtoresha e teatrit t
Kors Zamira Kita, e cila duke
shprehur entuziazmin pr kt
dallndyshe piktore nga
Bilishti, q sillte pr here t par
ngjyra dhe arom Devolli, i uroi
asaj sukses n Kor e gjetiu.
Veprat q piktorja Xhai
paraqiti n kt ekspozit ishin
fryt i puns dhe prvojs s fituar
gjat ksaj kohe nga ana e saj,
sidomos n gjinin e peizazhit
dhe akuarelit. Ishin vizatime me
motive kryesisht nga Devolli, po
edhe Vlora nga ku ajo ka
origjinn. Pra nga vende t cilat
i njeh, ka nostalgji dhe nuk mund
ti braktis. Po ndryshe nga punt
e saj t mparshme, q
krakterizohen thellsisht nga
realizmi, Xhai ka braktisur
dukshm performancen e saj
natyraliste dhe n kt
ekspozit tenton t luhatet mes
prkushtimit
dhe
artit
ekspresionist, vun n dukje
koleg t saj. Sepse risia e
prkushtimit liron artin nga t
dhnat prshkruese.Kt synim
artistik Xhai e theksonte q n
ftesn e ksaj ekspozite pr nj
art modern. Dhe vizitor t
shumt nga qyteti i Kors, por
edhe nga Bilishti, u shprehn t
entuziazmuar pr nivelin e saj,
pr ndjesin femrore t
ngjyrs dhe lirizmin e veant t
akuarelit. Madje piktori i njohur
shqiptar dhe ish- pedagog i
pikturs n liceun artistik t
Kors . ollaku, i cili punon e
jeton prej disa vitesh n Berlin,
u shpreh se, piktorja nisur nga
nevoja e riprodhimit t nj objekti
dhe duke patur mundsin pr
t eksperimentuar e stampuar
me spatul, nn ndikimin edhe t

piktorve m t njohur n bot,

n veprat e saj karakterizohet
shpesh m shum nga instikti,
se sa shpirti.
Piktura e Xhait dshmon pr
krkimet e saj, n fjalorin e
pafund t ngjyrs dhe
kompozimit, duke shprehur
kshtu fuqin e materilait t saj.
Vepra me format jo t vogl, t
cilat zgjuan edhe dialog artistik
mes vizitorve t shumt,
spikasnin sidomos me katr
pes ngjyra, si e kuqja-vishnj,
jeshilja, bluja dhe e verdha. E
kuqja mbizotruese, si n
kozmetikn e femrave, duket
se sht m e preferuara pr
piktoren, n dialogun q krkon
t bj me artdashsin.
Nprmjet saj, po edhe okrs ajo
shpreh ndjenjat m t holla, duke
gjallruar dukshm veprn e saj.
Ndrsa me t gjelbrn e blun e
thell t shtit sa n peizazhin
e veant t Devollit, aq edhe
n bregdetin magjik t Vlors.
Piktori i njohur Maks Velo nga
Dardha dhe ish-pedagog i arteve
figurative n Akademin e Arteve
Tiran, i cili vizitoi kt ekspozit,
duke prgzuar piktoren pr
suksesin e arritur, nuk harroi ti
bj asaj edhe disa vrejtje duke
filluar nga tonet e ngjyrave e deri
tek prdorimi i spatulas n
teknikn e vizatimit.Vet piktoria
Xhai,duke falenderuar vizitort
dhe kolegt e saj u shpreh, se pas
do vepre q realizoj sht
nevoja ime e thell pr t
komunikuar dhe pr tu shprehur
me ndjenjat m t thella. Me
pikturn time prpiqem t el dialog personal me artdashsin. Nj
dialog q ndryshon do ast, n
varsi t gjendjes emocionale.
Diana Xhai u lind n Vlor m
8 shtator 1967, ku edhe prfundoi
liceun artistik n vitin 1987.
Ekspozita e saj e par sht
elur n vitin 1999 n Bilisht, ku
ajo jeton e punon si msuese
vizatimi dhe sht nn e tre
fmijve. M pas ka ekspozuar
po n Devoll n vitin 2013 dhe
nj vit m von prfaqsohet me

talentet e reja n piktur t

shkollave 9-vjeare t Bilishtit,
t cilt ajo drejton n Tetov. Me
interes ka qn edhe ekspozita
e prbashkt me piktorin e
njohur nga Devolli Lefter Babi
dhe, synimi i saj n planet e
ardhshme krijuese sht pr tu
paraqitur me nj ekspozit edhe
para artdashsve t Pogradecit
dhe Tirans. Natyrisht vepra t
D. Xhait, ashtu si edhe t mjaft
artistve t tjer, njihen e bhen
sot t njohura pr artdashsit,
n vend e jasht kufijve t tij
edhe nprmjet shprthimit e
lulzimit
elektronik
t
komunikimit, po kjo nuk do t
thot
t
nnvlersojm
paraqitjen fizike, origjinale t
pikturs, po edhe librit, teatrit e
kngs q sjellin gzim dhe
knaqsi shpirtrore e estetike
tek ata q e duan artin.
Dhe n Devoll rrall gjen njeri
q t mos e doj artin, pr kt
edhe klima e tij sht aq e
shndosh e pylli artistik i
krijuesve nga m t dendurit e
m cilsort, ndr krahinat q ka
vendi. Po n realitetin e trisht
t Bilishtit nuk ka nj pallat
kulture, pa le m teatr, galeri
arti, muze etj. ndonse qyteti
numron sot rreth 13 mij
banor e si Bashki e madhe q
do t jet nesr 44 fshatra me
45 mij banor. Kjo se nga t
zott e shtpis deri dje, nuk
sht par e vlersuar gjersisht
kultura dhe artet, si nj
eksperienc estetike dhe
kontribut i madh pr balancimin
e jets ekonomike me at
sociale, q kan ndryshuar aq
shum dhe, rigjenerimit urban t
qytetit dhe krahins. Po edhe
nga ana e qeverive (t majta e
t djathta), q e kan par dhe
vazhdojn ta shohin Devollin me
syrin e njerks pr investime n
kultur e turizm, ndonse ai i
ka dhn e vazhdon ti jap
vendit aq shum edhe n kt
fush t zhvillimit e prparimit.
S. DEMOLLI

BASHKE ME YJET E TEATRIT DHE KINEMATOGRAFISE

(vijon nga faqja 4)
at prbindshin, t cilin Frojdi e kishte quajtur
Ai. Mbase pr kt aktori shqiptaro
argjentinas M. Borova, i angazhuar gjat viteve
t emigracionit n grupin teatral El Cobertizo
t Buenos Aieres, kishte zgjedhur nj vepr me
theks t fort politik, si ajo e dramaturgut t
shquar t Ameriks Latine Eduard Pavlovski e
regji t Daniel Genoud, me t cilt ishte mik, ashtu
si me mjaft artist an e knd bots, pr ti folur
bashkatdhetarve t vet, gjat turneut t tij t
suksesshm, jo vetm n Shqipri, por n t
gjitha viset shqiptare t Ballkanit, si n Maqedoni
e Kosov. Por n Argjentin Minella Borova nuk
bri vetm karrier artistike, ndrkoh ai, ishte
atje njkohsisht edhe nj ambasador i kulturs
shqiptare dhe imazhit t teatrit t saj, i cili nuk

sht m pas nga ato t vendeve t tjera. Vet

kinemaja e teatri e kishin shtyr qysh t vogl
Minella Borovn, birin e ktij qyteti plot drit si
sht Kora, ta provokonte veten si aktor dhe,
t mbetej i till deri n fund. Me vdekjen e tij ky
njeri i dashur pr t gjith, t cilin ai humor i
natyrshm n film dhe n jet e bnin aq t
przemrt, humbi si emigrant, por mbetet i pa
shlyer n kujtesn e nj publiku t gjer si
artist,sidomos me figura t tilla t realizuara n
filmat N fillim t vers, Rrug t bardha, I
treti, Rrethimi i vogl , Udhtim n pranver
etj. sepse n misionin e vet gjat gjith jets,
nuk pushoi pa u tjetrsuar n sken n nj
tjetr, pr t par ku ishte aktori dhe kush ishte
Minella Nj yll i pa shuar, bashk me yjet e
teatrit dhe kinematografis shqiptare.

LEFTER BABI, NJ
PIKTOR I LINDUR
Talentet ngjizen
n qetsi,
karakteret n mes
t dallgve t jets.
GTE
Lefter Babi nga Ponara, q kur ishte shum i vogl tek ai
u vu re dshira pr t mbajtur dika n dor. Edhe kur ky
send mund t ishte nje shkop apo nj ashkl ai mundohej t
shkarraviste dika, mjaft q te kish nj hapsir ku t mund
ta rcalizonte at q kish n mendje. Kur u ul n bankat e
shkolls, msucsve u ra n sy se me shum se do gj i plqente
t vizatonte. Ai vete kujton se q kur filloi shkolln, nuk e
ndante lapsin nga dora dhe e ushtronte at mbi tavolina e
dyer, mbi gur e mure te suvatuar. Kur shkonte buz lumit
Devoll me shokl, ata e kishin mendjen tek uji, kurse Lefteri
te rra. Merrte nj ashkl e fillonte vizatonte dika q do t
mbetej si dhurat pr lumin.
Pastaj erdhn vitet e shkollcs 8-vjeare ne Menkulas dhe
msuesit shquan tek ai piktorin e ardhshm prandaj ia besuan
rregullimin e stendave t murit. Qe atje n shkollen e mesme
t Mirasit. Punoi me karikaturn pr t pasqyruar problemet
e rinis. Ishte br m i vmendshm dhe po hidhte hapa t
sigurt n fushn e bukur t artit pamor. Filloi t ndrronte
pr Akademin e Arteve. ndrra nuk u be realitet, po dashuria
pr pikturn nuk iu zbeh, ajo qendroi si roje vigjilente n do
kapje t sendeve me dorn e djathte. Kreu shrbimin ushtarak
n repartin e ndrlidhjes ne Mamuras dhe tregoi se jo vetm
dinte t pikturonte bukur dhe t'ia ndryshonte pamjen repartit,
por ishte n gjendje t zoteronte dhc teknikn si
radiotelegrafist, madje fitoi kategorin e dyt dhe l par ne
shkall kombtare. Kto aftsi e bn q ta drgonin n
shkolln e zbulimit dhe pr tre vjet punoi si nnoficer n
Drenov.
N vitin 1994 u nis si emigrant drejt Greqis n kerkim t
ndrrs. E filloi me pikturat e shkalleve ne ishullin e Kretes
dhe u plqye. Pr tet vjet u njoh me historine e pikturs
greke dhe teknikat e punimit me ngjyra. Kto vite ishin nj
shkolle q e bri te deprtoj n t fshehtat e artit dhe te
prgalitet si piktor profesionist duke dal n treg. Kish ardhur
koha t kthehej n Shqipri. U vendos n qytetin e Bilishtit
dhe hapi galerin e par q u plqye nga shikuesit dhe i dha
emer ne Devoll e prtej. Provoi dhe tatuazhin. Por u terhoq
se e ndjeu se po i hynte n hise pikturs. E rndsishme per
t shte prballja me shikuesin. Klubi "Miqt e Dritroit" i dha
mimin "Paneli i art" q e sigloi edhe Dritro Agolli, Nderi i
Kombit.
N arritjet e deritanishme Lefterin nuk e ka ndihmuar vetm
talenti, por edhe puna kmbngulse q nuk njeh orar. Artisti
bisedon me pikturat e veta, i shan kur nuk i plqejne, u qepet
atyre fizikisht dhe shpirtrisht per t shtuar dozen e
vrtetesis dhe per t rritur atraksionin. Ai ka gjithmone pun
dhe di t'i hap pune vetes, sepse ka shum ndrra dhe ide dhe
gjen qetsi vetm kur i sheh q ato t zbresin mrekullisht mbi
telajo. sht veanrisht i ndjeshm ndaj peizazhit duke qen
piktor realist. Teknika e punimit sht e pastr dhe harmonizon
magjishem drite-hijet. Ne ekspoziten "Pranver 2014" q
qndroi e hapur pr nj jav ne Qendrn Kulturore t Fmijeve
Bilisht, Lefteri paraqiti pesmbdhjet punime dhe shiti disa
prej tyre. Prvoja njzetvjeare e ka br t lexoj intcresat
e artdashsve, prandaj pikturat e tij vazhdojn t zgjerojn
territoret e pushtuar brenda dhe jasht vendit.
Lefteri nuk sht vetm piktor, por edhe aktivist shoqeror.
Ai sht nnkryetar i Klubit "Miqte e Dritroit", antar i stafit
t gazetes "Bilishti" dhe antar i shoqats "Devolli."
Lefteri gjithka e bn bukur. Punimet e tij jane burim
emocionesh te mdha sepse ai di ta ngjyej penelin e vet ne
ndjenjat dhe shpirtin e bukur t njerzve.
P. AGOLLI

DEVOLLI

MAJ 2015

Pjes nga DITAR I LUFTES ITALO - GREKE 1940 - 1941

Ky libr sht shkruar n greqisht nga KRISTO N. PETRO-MESOGJITI ushtar grek me origjin
arvanitase, prkthyes i forcave greke q vepronin n frontin italo-grek ne Shqipri.
18 nntor 1940. (E hn)
U ngrita n mngjez. Kur u ngjita n zyr, m than
se natn m pat krkuar kapiteni pr hetim t robrve
shqiptar. M kishin krkuar, po nuk m kishin gjetur
dot n pelvicn ku flinim. Morm n pyetje nj
nnmarshall t xhanndarmris. Qe drguar si na tha,
me skuadrn e tij, e cila prbhej nga dyzet burra, t
luftonin n vijn e par t frontit dhe ata dezertuan
drejt grekve. Ishte hera e par q provoja gjuhn
shqipe. Mundesha t merrem vesh, por me shum
vshtirsi. Gjuha e secilit prej atyre shqiptarve, t
paktn pr nga fjalori ndryshon shum nga shqipja q
flitet n Greqi. Vajta n kishn e fshatit dhe pash edhe
t tjert. T gjith t that, me ngjyrn e flokve me
shklqim, dalloheshin menjher nga italiant, t cilt
ishin t ushqyer mir. Shumica ishin myslyman dhe tre
katr t krishter. Ishte e turpshme ve, sjellja e
xhandarve tan ndaj tyre. U kishin mar kishin me
vete: ora, brisqe, pasqyra, stilograf, para. E mora vesh
kt dhe raportova pr kish ndodhur te kapiten Neruo,
i cili urdhroi tua kthenin menjher sendet. Ua kthyen
vese me mungesa; dy stilograf, tri ora, dy brisqe dhe
mjaft monedha floriri e kartmonedha. Fatkeqt
shqiptar ishin shastisur dhe m tepr nga t gjith nn
marshalli. Qen dorzuar me dashje dhe me tr besimin
e tyre tek ushtria greke, me t vetmen dshir, t
luftonin bashk me t kundr armikut t prbashkt
dhe, ktu u bhej nj pritje e till nga sivllezrit e tyre
grek! Ajo sjellje xhandarsh, q jan gjithmon t
pakorigjueshm, t vrazhd, brutal, t kqinj, pa takt
e asgj t lart n mendje e n shpirt, m indinjuan pa
mas, m zhgnjyen dhe m mbushn me turp. T till
i quajtn kapitenin dhe skuadrkomandantin shqiptart,
kur i pan ti zhvatin me duart e tyre. Dhe duhanin e
cigaret ua kishin mar dhe e pinin tr tangrllk para
tyre xhandart tan e, m e keqja nga t gjitha, vet
kapiteni u kishte thn se do ti varte. Nj turp i till
ndodhte n xhandarmri. Ashtu mendonin ata njerz t
vrazhd. Fatmirsisht krejt ndryshe nga t gjith ishte
sjell n vijn e par t betejs, oficeri Elin, tek i cili
ishin dorzuar shqiptart. I kishte puthur n ball si
m than dhe qe kujdesur sa kish mundur. Pr kt
ishin m se t drejta tani udia dhe zhgnjimi i tyre nga
nj qndrim i till. Neruo ndrkoh para se t largohej,
kishte br prgjegjs pr t gjitha sa kishin ndodhur
oficerin dhe kishte urdhruar q robrit t mos
largoheshin, pa ua kthyer t gjitha gjrat q ua kishin
mar. Un gjithashtu kritikova me fjalt m therrse
qndrimin e policis son te t gjith oficert e komands
q takova. Ndrkoh duke dashur t minimizoj sadopak
prshtypjen e keqe nga sjellja e policis son, u kujdesa
me knaqsi pr kt tu drgojn t han dika mbi
normn e oficerve. U dhan buk, djath, ullinj dhe
pak fiq. Gjithashtu u kujdesa q tu jepej edhe dark.
Ndrkoh Neruoja ia kishte br t ditura t gjitha sa
kishin ndodhur me robrit gjeneralit, i cili nuk vonoi t
merrte n telefon kapitenin e xhandarve, duke e
kritikuar ashpr.
N mbrmje kur u kthye Neruoja, morm dhe
pyetm nn marshallin, pr t saktsuar, a i morn t
gjitha sendet. Na siguroi se u gjendn pothuajse t gjitha.
T gjith shqiptart ishin t knaqur nga qndrimi i
kapitenit Neruo dhe interesimi im. Esht e teprt t
shnoj q i pash me gzim t madh dhe bra sa munda
pr tu shrbyer n shtjen q u krijua. N mesdit u
dhash edhe nj kuti konserve e nj paket cigare, si
nj gjest i thjesht i dashuris s madhe, q ndjej pr
racn e tyre krenare dhe heroike. Do t desha dhe nga
ana tjetr t stigmatizoj sjelljen jo qytetare dhe t
dnueshme t xhandarmris son. Nuk menduan kta
njerz q n prpjekjen e madhe q ka marr prsipr
Greqia kundr Italis, suksesi varet jo pak edhe nga
ndjenjat miqsore prball shqiptarve? Dhe m tej cili
do t jet qndrimi i tyre, tani q ndodhemi n territorin
e tyre, kur t msojn pr nj sjellje t till?
Rreth mesdits pasi mora racionin pr t ngrn dhe
kisha mbaruar me tra telashet, dola jasht nga fshati

Pr pak u futm n Bilisht.

N fillim t fshatit ndodhen
depo t ushtris italiane
veanrisht t maskuara
pr sulmet ajrore. Kishin
materiale t prdorura, t
cilat ran t gjitha n duart
tona. N t majt t rrugs
kishte siprfaqe t mdha
t przjera me lakra e
presh. Nj qytez e vogl
e bukur.
E kishte shkatrruar ve
zezona e lufts....
dhe ndenja deri n mbrmje pr tu mbrojtur n nj
hendek. Aeroplant armiq fluturojn shpesh edhe sot
dhe bombardojn pozicionet tona. Kundrajrort tan i
qllojn pa ndonj prfundim. Kanibalt nuk pushuan
gjith ditn. Operacionet tona shkojn gjith e m mir
dhe, t nesrmen llogaritim t hyjm n Kor. N
hendek shkrojta dhe nj letr pr shtpin. N dark
racioni ishte disi m i pasur: jahni patate, djath dhe
pak fiq. Hetim t robrve nuk kishte dhe ika t fle rreth
ores nnt. Po ku t kaloja mes pelvics, ku flinim pr
t gjetur vendin tim? Ishte plot ushtar dhe kisha frik
se mos shkel ndonjrin. Ika dhe fjeta tek tjetra prball
zyrs son.
23 nntor (E shtun).
U gdhim me koh me shi. Pun nuk kishim n zyr.
Rreth dhjets na lajmruan se do t nisemi drejt
Hoishtit. U bm gati dhe prisnim. E teprt t nnvizoj
se t gjith ishim t entuziazmuar nga pushtimi i Kors,
rnien e s cils e kishim pritur ktu e disa dit m
par. Dhe n Athin sipas shkrimeve t gazetave, ngjarja
u festua me entuziazm. Hngrm dhe prisnim nga asti
n ast t niseshim. Po ardhi mbrmja dhe, akoma nuk
kishim luajtur vendit. Morm pr dark ushqim t that,
nj cop kakavall. Pothuajse u ngrys, kur arritn
mushkat t ngarkonim gjrat. Pr zyrn na dhan vetm
tre prej tyre, t cilat i ngarkuam me materialet e saj. U
ngarkuam dhe vet me antat e shpins, thas, gjra
t tjera dhe armt. U nism afrsisht m gjasht e
gjysm. Nga ret e dendura n qiell, ishte edhe m m
errt. Vetm shi nuk binte. Drejtimi yn ishte drejt
burimit t shenjt. Atje do t ngarkonim materialet n
makin pr t vazhduar udhn drejt Hoishtit. Rruga
ishte si mos m keq nga balta. Shkelnim dhe nuk
mundeshim t shqiteshim prej saj. Fatmirsisht q kishim
tre fener nafte ekspedite, ndryshe do t ishte e
pamundur me at errsir e balt pr t mbrritur. Pr
gjat udhs n mjaft vende kishin ngecur makina t
ndryshme, traktor dhe topa. Na kish drmuar edhe
pesha e antave t shpins
Pas nj lodhje t madhe, arritm thuajse m nnt
t darks. Makin t na merrte nuk kishte. Kot pritm
ndonj or te kisha, tek e cila prfunduam, sepse
mbrdhinim. Kisha ishte n gjendje t keqe. Brenda saj
kishte thas t shumt me imento. Prdhe t
shprndara flet librash e fletoresh nga shkolla pran, e
cila qe shembur gjysma nga bomba t aeroplanit armik.
Patjetr do ta kalonim natn ktu. U ngjitm lart te
vendi i grave, ku ndodheshin shtruar disa drrasa, mbi
t cilat rrash t fle, pasi shtrova posht m dysh fletn
e adres dhe u mbshtolla me kuvert. Nga zrat e t
tjerve, u zgjuam hert rreth ors pes t mngjesit.
24 nntor (E diel)
. Pas nj padurimi t madh, n orn dymbdhjet

t mesdits, u nism pr n Hoisht, ngarkuar si gjthnj

me antat e shpins e gjra t tjera. Tek Burimi i Shenjt
mbetn vetm pak, pr t ngarkuar materialet n
makin. Zbritm drejt veriut. Kaluam nj fshat t vogl,
Shn Dhimitrin, fshatin e fundit grek. Pr pak hynim n
territor shqiptar. Rruga gjithashtu e pakalueshme nga
balta e madhe. Makina, topa, karroca dhe mjete t tjera
transporti, qen zhytur n shum vende. U zhgnjeva.
Nse e tr rruga sht kshtu deri larg, mendoja, si do
t bnim prpara me armatimin ton? Dhe n shfaqej
ndonj aeroplan armik, do t bhej me repartet tona?
Megjithat prparonim, duke u ndalur her pas here
nga pak pr tu shplodhur. Kodrat q kalojm jan
lehtsisht t gurta. Kudo shenja t shpartallimit italian;
kuti konservash italiane, fishek armsh italiane, copra
letre me grma italiane. N thellsi duket mali legjendar
i Moravs, i lart, i errt dhe i dendur nga brezat e
gurt. Si e pushtuan ushtart tan? Kur e mendon
dikush, kupton menjher sa heroike ishte fitorja e tyre.
N thellsi djathtas, atje ku mbaron Morava, lartsohet
menjher me dy maja konike vargu i malit t that.
Midis ktyre dy maleve sht ngushtica, ku kalon rruga
pr n Kor. E prshkon lumi i Devollit. Aty ushtria
ndeshi mjaft rezistenc. Frgllon zemra ime kur sheh
malet rreth e rrotull. Dheu ku tani shkel, m duket
injohur dhe i mbl, ashtu si atdheu im. Ku ta dish, mbase
nga ktu diku, a m tej gjith nga Shqipria e Jugut,
strgjysht e mi t largt do t jen nisur pr t arritur
n jug t Greqis. Nga ktu vrshuan gjith t part e
shqiptarve t sotm t Greqis. Prshndes duke u
falur me mallngjim t thell kt dhe t shenjt.
Rrz Moravs duken t shprndar mjaft fshatra.
Tek secili ngrihet e mpreht dhe e tra e bardh nj
minare. Duke marshuar arritm n Kapshtic. Para se
t hynim n fshat takuam nj shqiptar muhamedan.
Kthehej nga ara e tij me qet. I dhash dorn dhe e
prshndeta. Flisnim shqip. Fshati prbhet pothuajse i
gjithi nga shqiptar muhamedan. Mbajn t gjith nj
qeleshe t bardh leshi. Para se t futemi n fshat npr
ara shohim gropa pafund nga bombardimet, brenda tij
shum shtpi t rnuara. Dalim nga fshati pr t mar
udhn drejt Bilishtit. Esht mrrekulli, e gjer dhe e
shtruar me ali. Ecim dhe ironizojm Musolinin pr
pasurin q derdhi pr ta br. Shpirti vzhgues i popullit
dhe ushtarve tan, ka nxjerr pr kt qllim aq shum
kng. Nj sht parodi e kngs popullore Seretis
varkaxhi. Fillon; Benitoja, vlla i Seretit/ zu kmbn e
udhheqsit/, por ktu n Shqipri,/ i shptojn nga dy
e tri, etj.
Ktu jan m t dendura shenjat e lufts.
T ara t mdha nga bombat n ara e pran rrugs,
gzhoja nga fishekt, kuti bombash t armikut, copa
nga predhat, gropa vetiake n hendeqe etj. Kudo prej
ktu iknin t trembur si lepuj italiant, t ndjekur nga
tant q dukeshin sikur kishin flatra n kmb. Rruga
ka lvizje t madhe. Shkojn e vijn makina, motoikleta
e karvanjart e mushkave. Gjithashtu jan edhe
karvanet e banorve, q kthehen npr fshatrat e tyre,
pas trazirave e rreziqeve t lufts. Jan bashk me
familjet e tyre hipur npr araba, kafsh transporti e n
kmb. M plqen t shoh tipin e tyre antropologjik.
Jan t that, t gjet dhe t bukur, me pantallonat e
tyre prej leshi q arrijn deri n fund t kmbve. T
bukura jan gjithashtu shqiptaret me at fytyr t hequr
karakteristike e, ata syt e zes t zjarrt. Duket qart
se jan t przjer me racn greke. Kemi m shum
se katr or q ecim. anta e shpins mi ka prer supet
dhe, ka filluar t bhet e padurueshme. Bjm prpara
drejt Bilishtit. N nj lartsi t vogl jasht qytetit duket
i veuar nj varr. Ngjitem ta vizitoj. Esht i br me
shum vmendje nga gur t gdhendur vendi. Nga njra
an ka nj pllak t madhe t trash vendosur n kmb,
lart mbi t ciln shkruhet n gjuhn shqipe se, Bilishti
ua kushton at varr shqiptarve t shquar, t cilt,
(emrat nuk kisha rast ti shnoja), ran n nj betej t
vitit 1911. Pr pak u futm n Bilisht. N fillim t fshatit
ndodhen depo t ushtris italiane veanrisht t
maskuara pr sulmet ajrore. Kishin materiale t

MAJ 2015

DEVOLLI

prdorura, t cilat ran t gjitha n duart tona. N t

majt t rrugs kishte siprfaqe t mdha t przjera
me lakra e presh. Ishin si t braktisura. U futm brenda
dhe prem. Preva dy lakra t tilla dhe nj presh. Njrn
bashk me preshin e vura n ant, tjetrn e hngra se
kisha uri t madhe. Ishte e shklqyer. E mbl dhe e
shtrnguar, sa nuk mund t kalonte thika. Kurr deri
m tash, nuk kisha ngrn lakr t till. Hym brenda
n fshat. Esht i mrrekullueshm, me shtpi t larta t
ndrtuara mir. Nj qytez e vogl e bukur. E kishte
shkatrruar ve zezona e lufts. Shum nga shtpit
jan shndrruar n grumbuj mbetjesh dhe xhamat e
dritareve jan t thyera, si n Burim i Shenjt. Ka mjaft
dyqane me mbishkrime shqiptare. Lem Bilishtin dhe
marrim rrugn pr n Hoisht, jasht nga fshati majtas
n perndim. Pak m tej nga bigzimi jan mbeturinat e
nj aeroplani italian, q ka rn nga lufta brenda n
ar. Esht br shkrumb nga zjarri. Jan djegur krejt
motori dhe kraht. Vetm bishti i tij ka shptuar. Piloti
ishte ende n vendin e tij. Ishte thuajse i zhuritur dhe
n gjendje t mjer. E patn plakitur, a grisur mbase
rrobat. Gjith pamja ishte e tmerrshme. Pr derisa kish
rn para nj jave, e vrteta sht se duhet ta kishin
varrosur. U largova dhe megjith ndjenjn e natyrshme
t simpatis q provova pr fatin kaq tragjik t nj njeriu,
pshprita vargjet Homeriane: Aq absolut dhe tjetr
far turpi domethn. Ikm edhe q ktu. Pamja m
shfaqet e qart rrotull. Arat rreth e qark, madje edhe
rruga jan n fakt t grmuara nga predhat dhe bombat.
Gropa dhe arje pa fund t dheut sheh gjithkush rreth e
rreth Bilishtit. Duke marshuar Hoishti duket n thellsi,
mes disa maja malesh n kmb t Moravs. Vese jam
tmerrsisht i lodhur ashtu si t tjert dhe anta e shpins
ka filluar t bhet e padurueshme. Kalojm mbi nj ur
druri lumin e Devollit. Ktu pran mes pemve sht n
fushim nj pjes e ushtris son. M pas arrijm n nj
ndrtes t sapo ndrtuar n t djatht t rrugs. Dhe
ktu jan t pandrprera gjurmt e veprimeve luftarake.
Shtpia duket e shpuar nga plumbat dhe rrotull prsri
gropa t freskta nga predhat. Pran shtpis ndodhet
edhe nj varr ushtari me nj kryq t thjesht prej druri.
Ndrkoh qndrojm t shplodhemi. Na vdiq anta
ushtarake dhe shtpit e fshatit, na duken sikur largohen
prej nesh. Shtrngoj veten sa mund q t arrij. Jam i
ngarkuar rnd. Kalon edhe nj repart luftarak me
makina. Mbrrijm m s fundi n fshat rreth ors gjasht.
Esht ngrysur. Bm gati gjasht or pr t arritur, edhe
pse kur ishim nisur nga Burimi i Shenjt, na kishin thn
se nuk duheshin m tepr se dy tri or. Megjithat
pavarsisht nga lodhja, ky marshim nuk ishte i
paknaqshm. Kshtu mundm t zbulojm se siprfaqet
q morm nuk ishin dhe aq t vogla, sa duken n hart.
Sepse vendi mu duk kaq ideal dhe i mbl, si kam
shnuar dhe m par. Esht dhe shum pjellor rreth
Bilishtit. N Bilisht pash n nj ar rrnj duhani t
mdha t degzuara si shkurre. Kur arritm n Hoisht
nuk mundeshim t gjejm zyrn ton, ose ku qe rregullar
kapiten Neruoja. T gjith ishin t nevrikosur q u
vonuam pr t ardhur dhe brtisnin. M n fund gjetm
strehn e caktuar pr Zyrn e Dyt. Esht nj shtpi e
re djathtas sapo hyn n fshat, lart mbi nj bregore. E
tr shtpia sht e brimuar nga plumbat. N kt kodr
italiant kishin br qndres. N kt fshat patn
humbje t madhe tant. Nj kolonel i marr, desh t
hyj sfidues n fshat pa kordinuar repartin me treshe,
po italiant q ishin t fshehur n fshatin e braktisur, i
qlluan me mitroloz dhe vran jo pak. Msova se kta
oficer q e pandehin veten parashikues e strateg t
mdhenj, do t kalojn n gjyq ushtarak. Edhe ktu
patm robr, dyzetedy shqiptar dhe katr pes
italian. T part dezertuan drejt grekve. Jan
myslyman dhe t krishter. Mjaft nga kta t fundit
din mir greqisht. Italiant jan t tmerruar. Kan frik
se mos i pushkatojm, se kshtu u patn thn oficert
e tyre. Midis tyre ishte edhe nj i plagosur, t cilin e
kishte mjekuar shrbimi yn shndetsor.
Rreth ors dhjet ram t kapitur dhe fjetm.
Fatmirsisht shtpia ku ndodhej zyra, kishte plevic, ku
gjetm vend ideal pr t kaluar natn.
25 nntor (E hn).
Ngrihem i ftohur leht. Kapitja ende sm ka ln.
N mngjez e bra listn e robrve, t cilt u nisn. Sot
mu dha rasti ta shoh m mir Hoishtin. Esht qytez

Sot mu dha rasti ta shoh m mir Hoishtin. Esht qytez

e bukur, me nj numur familjesh afrsisht 450 500. Esht
ngritur sipr mbi kodrina. Shtpit ndrtuar me gur, t
bardha dhe krejt t pastra. Kan pamje shum t mir.
Mjaft prej tyre nuk jan t ndrtuara me sistemin m t ri.
Banort jan t mir, ortodoks m t shumt dhe
muhamedan. Merremi vesh mir bashk.
e bukur, me nj numur familjesh afrsisht 450 500.
Esht ngritur sipr mbi kodrina. Shtpit ndrtuar me
gur, t bardha dhe krejt t pastra. Kan pamje shum
t mir. Mjaft prej tyre nuk jan t ndrtuara me sistemin
m t ri. Banort jan t mir, ortodoks m t shumt
dhe muhamedan. Merremi vesh mir bashk. Vetm
disa fjal ndryshojn. Pothuajse kishin ikur t gjith. Nuk
ishin aspak t knaqur, thon, nga italiant, t cilt u
kishin rrmbyer t mundeshin. Me grekt tregonin se
ndiheshin mir. Shum din greqisht, ose t paktn disa
fjal greke. Pyeta disa voglushe t shkolls, nse dinin
greqisht. Jo, m than me guxim, por do t msojm
tani. Ndrtimi i rrall i Hoishtit sht kisha pr nder
t emrit t Shn Nikolls. Esht e madhe, stil i przjer
rilindjes dhe bizantit. Karakteristik sht e ngushta e
kupols, e cila nuk duket n prpjestim me vllimin e
kishs. Ashtu sht edhe ajo e Burimit t Shenjt.
Karakteristik e asaj t Hoishtit sht edhe
kambanoria, q sht e gurt dhe katrore. Efekt
perndimor, pikrisht italian tregon pamja e nj
basorelievi, me gur vendi poroz, t shenjtorit t nderuar,
q sht lart n ball t kishs. Jasht nga qyteti drejt
jugut, ka ende thurrje me tel t italianve. Jan m t
pakta, t ngatruara dhe m t ulta nga tonat. Brenda
n fshat ka pes makina, kapur italianve. Katr jan
pr transport predhash, plot granata dhe arm t tjera
zjarri. T gjitha shtpit mbajn numura. N shum mure
t tyre ka t shkruara me grma t mdha parrulla:
Viva il Re, viva Due, viva iano. T shkuara t
mdhenj! M t shumtat e orve sot ia kushtova ditarit.
N mbrmje pash disa ushtar t repartit ton. I pash
me gzim t madh si vllezr. Kish ardhur gjith
batalioni. Moti edhe sot i vrenjtur e me rreshje shiu.
Bn mjaft ftoht. Hoishti duhet t jet mbi 1000 metra mbi nivelin e detit. Natn nuk munda t fle nga nj
koll e frikshme.
26 nntor (E mart).
Ktu mora edhe tri letra. Dy nga shtpia dhe nj
nga profesori im zoti Amado. Krkova dhe bm nj
vizit n varre. Kishte edhe pes varre t rinj, me kryqe
druri t zinj. Ishin italian q ran n luft. Ndrkoh u
vendos q n orn nj t nisemi pr n Kor. Para se
t largoheshim pash n oborrin e shtpis disa gjra
q u prkisnin ushtarve t vrar, tanve dhe atyre
italian. Shumica ishin tonat. Desha t mar ndonj
helmet se nuk kisha. Gjendja e atyre gjrave ishte e
trishtueshme. Shum arm ishin t thyera, helmetat e
prgjakura, nj a dy t shpuara nga plumbat, ose t
ara nga predhat. Midis tyre kishte sende dhe letra t
ushtarve italian. M ardhi keq aq shum, sa nuk m
bnte zemra t merrja helmet n gjendjen q isha.
Vetm nj kundragaz me zor t madh munda t mar.
Shkruante sipr emrin Kr. Russos. I gjori djal! Kushedi
sa nga t afrmit do t zhyt n hidhrim!
Ikm m nj e pes. Fatmirsisht kt her e dhash
antn n makin dhe mbaja vetm armatimin tim,
thesin dhe kundragazin. Po edhe kto m dukeshin t
rnda. Kurrizi im akoma nuk qe mpir nga t prerat e
ants gjat marshimit t pardjeshm dhe, as edhe
kmbt nuk m bnin nga lodhja. Morm nj rrug. Bm
prpara drejt fshatit Baban. N rrug bollk armatimesh,
granatash, fishek etj Kalojm n dushqe t gshtenjt
me flett e tyre t thara. Mandej Babanit materiali i
braktisur shtohet. Kudo shprndar fishek, tufa t tra
armsh automatike e mitrolozash, granata italiane me
ngjyrn e kuqe karakteristike, arka komplet, plot
materiale dhe mitroloz. T gjitha tregojn pshtjellimin
dhe panikun n ikje t italianve. Ato q befasojn m
tepr jan qendrat e zjarrit, transhet dhe n prgjithsi

veprat e fortifikimit. Jan tunele pafund. N do hap.

Si i lan t gjitha kto dhe ikn?... Vetm nj ushtri pa
shpirt e guxim si sht ajo italiane, do t mund t
largohej nga ato e, vetm nj ushtri e patrembur dhe
heroike, si sht ajo greke, do t mundej t dbonte
armikun nga t tilla fortifikime. Shpirti im sht plot
enuziazm e adhurim njkohsisht. Brenda n nj strehim
italian gjeta nj helmet greke. E mora. Nuk e di, n e
kishin marr si plak lufte italiant, apo e kishin ln
aty tant. Kshtu u bra me helmet.
Refugjatt kthehen karvan n shtpit e tyre.
Shumica jan shqiptar myslyman. Myslymanet fshehin
shum mir fytyrn, prapa shamive t tyre. Kemi q
ecim dy or, a m shum. Po lodhesha jashtzakonisht.
Fatmirsisht kur dolm n rrugn publike Bilisht Kor,
iu varm e hipm lart n nj makin q kalonte pr
Kor dhe, kshtu iu shmanga nj lodhje t madhe.
Rruga sht plot lvizje. Makina t njjta, motoikleta,
ushtar kmbsor dhe falanga me kafsh ngarkese.
Gjithashtu n varsi t lvizjes kishte gjat udhs edhe
kalimtar. Natyrisht t kufizuar. Kudo qen ngritur edhe
fushime ushtarake, fushore, t forcave kundrajrore t
rnda.
Bjm para me makin. Vese e ftohta vjen me vrull,
si djall prej makins. Jemi futur n ngushticn e
Cangonjit. N t djatht ngrihet si kon maja e Ivanit, e
lart dhe e paarritshme, sipr dhe rrotull s cils u
ndesh me kmbngulje dhe heroikisht ushtria jon. Nj
lartsi e till formon me binjaken e saj t vargmalit t
Moravs, n t majt, veriperndim, nj gryk kalimi
me rndsi strategjike q t on drejt Kors. Edhe ktu
fortifikime, materiale t braktisura dhe gropa t freskta
nga predhat e zjarrit t artileris son. Vlen t shnoj
se shum prej tyre kan rn brenda n transhet e
armikut. Diku n nj vend midis Hoishtit dhe Babanit
predha kishte rn sipr mbi municione q kishin
shprthyer n flak. N at kalim Morava nuk mbaron
me prerje, po formon t shtrira n vazhdim vargmale
me breza dhe gremina t kuqremta e t thella. Pasi
kaluam Cangonjin dhe disa fshatra t tjer t vegjl,
m s fundi shohim n thellsi posht n fush Korn.
Afrohemi drejt aerodromit, i cili sht prpara jasht
nga qyteti. Ktu zbresim nga makina, sepse na than
se n qytet ishte dhn alarm. Shkuam n aerodrom.
Disa aeroplan t armikut ishin t thyer posht n truall,
nga inkursionet e tanve. Nj bombardues i madh me
tri helika, nj tjetr pak m posht q ishte djegur. Nj
pasagjersh i madh me tri helika dhe dy gjurmues.
Aerodromi sht vepr e rndsishme, me shum
instalime. Disa banesa t tij jan dmtuar nga predhat
e alpinve tan dhe sidomos prej t famshmit Kuikari.
Hyjm n qytet hert rreth ors katr e gjysm. Esht
i mrrekullueshm, me sheshe t gjera, ndrtesa dhe
dyqane t bukura. Dgjohet shqip dhe greqisht, sepse
midis banorve ka shum grek. N Bashki valviten
bashk flamuri grek dhe ai shqiptar. Duke pyetur gjetm
vendin ku ishte sistemuar divizioni. Nj ndrtes shum
e madhe prej betoni, me korridore t jashtm dhe
parahyrje me gur t kuq t gdhendur. Ka vija t thjeshta
klasike, megjithse duket me gjatsi monotone. Brenda
ka shum dhoma t paisura me instalime elektrike, uji
dhe ngrohje. Esht publike, ndrtuar nga Ahmet Zogu.
E kishin prdorur si Komand italiant. E far nuk kishte
brenda. Trapeza dhe ndenjse luksoze. Kuti t
gjithllojshme, tufa kartash dhe shishe pa numur vere
dhe birre. Oficert italian kalonin shklqyer, kurse tant
jan t prkor, ashtu si ne ushtart.
Prktheu nga origjinali:
SKNDER DEMOLLI

DEVOLLI

MAJ 2015

LAMTUMIR MIKU YN
I NDERUAR, ILO BODECI

Para pak kohsh u nda nga jeta,

miku dhe antari i nderuar i Shoqats
A.K. Devolli, Ilo Kristo Bodeci nj nga
veprimtart m aktiv. Ilua lindi m 15
prill1928 n fshatin malor Grapsh t
Devollit n nj familje t varfr por me
ndjenja patriotike dhe atdhetare. Babai
i tij, Kristo Bodeci emigroi n Amerik
dhe atje s bashku me bashkfshatar
t tjer si fanolist, punoi pr interesat
e kombit shqiptar duke u br edhe
antar i Organizats Atdhetare Vatra.
Ilo Bodeci si familje e varfr dhe pa
mbushur 14 vje punoi si yzmeqar n
porinjt dhe qymyrxhinjt e fshatit.
N fillim t pranvers 1944 n moshn
15 vjeare, u rradhit n rreshtat
partizane, n batalionin Fuat Babani
dhe m pas n Brigadn e Dyt

Sulmuese. Pr arsye t moshs n maj

1945 u drgua n shkolln e Kadetve
n Tiran, por pr arsye ekonomike u
largua duke vazhduar aktivitetin n
terren. N vitin 1946 u drgua n kursin
e kuadrove t reja n Tiran pr
nnpuns n pushtetin e ri. N vjeshtn
e vitit 1946 u inkuadrua n organet e
punve t brendshme ku vazhdoi punn
si kuadr oficer, n Bilisht, Kor,
Tiran, n Ministrin e Brendshme si dhe
n Gardn e Republiks deri sa doli n
pension n vitin 1985. Ndrkoh sht
mar me krijimtari letrare t ciln e ka
filluar n vitin 1960 me tregime dhe m
von kaloi n novela dhe romane t
bazuara n ngjarje reale nga lufta dhe
puna n organet e punve t
brendshme. N vitin 1962, botoi noveln
akmaku i verdh. N vitin 1969,
romanin Gjurmt t ojn n Qel. N
vitin 1973 botoi noveln N udht e
lufts, libr biografik. N vitin 1978,
nxorri monografin e Heroit t Popullit,
Fuat Babani. N vitin 1985, bri
historikun e Gards s Republiks. N
vitin 2002 librin me kujtime jan kto
pika gjaku. N vitin 2004, autori nxori
romanin Qndresa. Ilo Kristo Bodeci
ishte antar i Lidhjes s Shkrimtarve
dhe Artistve t Shqipris, antar i
Shoqats A. K. Devolli, antar i
Organizats s Veteranve t Lufts
nacional-lirimtare.
ERVEHE BARUTI

Ndahet nga jeta Andon Kole Demiri

NJRI NGA PJESMARSIT E KONFERENCS
S PAR THEMELUESE T SHOQATS
M 6 maj t ktij viti u nda nga jeta
Andon Kole Demiri, njri nga
pjesmarsit e Konferencs s Par
Themeluese t Shoqats A.K. Devolli,
s cils nuk iu nda n t gjitha
veprimtarit q ajo zhvilloi edhe kur
rrethanat e uan familjarisht pr t
jetuar n itali, ai interesohej vazhdimisht
pr aktivitetet e saj nprmjet gazets
Devolli. Andoni lindi n Progr, n
vitin 1928 n nj familje me tradita t
theksuara patriotike me pjesmarrje
aktive si n luftn pr pavarsi ashtu
dhe kundr synimeve grabitqare t
qeverive shoviniste fqinje. Mori pjes
aktive n ln. Pas lirimit t vendit iu
prgjigj thirrjes s atdheut pr t dhn
kontributin e tij n zhvillimin socialekonomik e arsimor-kulturor t
Malsis s Madhe pr disa vjet. Kudo
ku punoi e drejtoi, n Koplik, Shkodr
dhe Tiran u shqua pr korektes
qytetare n kryerjen e detyrave prandaj
mbante disa dekorata mirnjohjeje.
Edhe pas daljes n pension ai bri bri
nj jet aktive shoqrore. Kishte nj
dashuri t veant pr Devollin e
veanrisht pr Progrin, fshatin e tij t
lindjes t cilt i vizitonte shpesh pr tu
shmallur me miqt e shokt e tij t
shumt. Ai kishte pasion muzikn.
Luante n disa instrumente, n
mandolin, kitar e firzamonik. Kt
pasion krkoi ta kultivoj prandaj siguroi
nj burs pr studime n Mosk t BS,
por prishja e marrdhnieve
ndrshtetrore me Shqiprin ia shuan
shpresn pr realizimin e ndrrs s tij.
Andoni e donte jetn. At e gjenje n
festa shoqrore e familjare midis
bashkfshatarve apo devollinjve, me

zrin e tij melodioz t shoqruar me

kitar, krijonte mjedis gazmor. Bnte
pjes n korin amator partizan pran
Organizats s Veteranve t LN. Edhe
n Ravena t Italis ku jetoi vitet e
fundit, fal karakterit miqsor e
dashamirs, krijoi lidhje t ngushta me
bashkatdhetart e tij rezidente n at
qytet me t cilt ndante gzimet e
hidhrimet q t rezervon jeta. Por
mosha bn t vetn. Jemi t pafuqishm
ndaj ligjeve t natyrs. I shtruar n spital
pr tu kuruar nga smundja e pleqris,
kur ndjen se fuqit po e linin, u krkoi
familjarve dhe miqve t cilt iu ndodhn
pran n ato momente ta shoqronin pr
t knduar s bashku kngn popullore,
aq t dashur prej tij. Moj ardhushk e
malit m digjesh pr uj... Dhe ashtu
e dha frymn e fundit duke ln t
piklluar gruan, vajzn e mbesn dhe
shokt, t cilt do ta kujtojn gjithmon
me respekt dhe dashuri.
IRFAN LULO, FUAT MEMELLI,
THOMA CEKO,
AURIKA TRPINI,
DONK BERBERI

HUMBJE E
PARAKOHSHME
DHE SHUM E
DHIMBSHME
M 12 Maj 2015, largohet nga kjo jet prej
nj smundjeje t rnd, n moshn 35 vjeare
Oljana Bujamin Nure (Braholli). Oljana lindi n
Arrz dhe u martua po n fshatin e lindjes
me Ledi Nuren. Ata lindn dhe rritn dy fmij
Erikn dhe Aleksin, e cila nna e tyre nuk pati
fatin ti gzonte. N emr t Shoqats A.K.
Devolli dhe redaksis s gazets, n kt
moment shum t dhimbshm, ngushllojm
familjen, bashkshortin, fmijt dhe prindrit
e Oljans s tyre t dashur.
Shoqata A.K. Devolli dhe redaksia e gazets ngushllojn t
afrmit, miqt dhe dashamirsit, pr humbjen e njeriut t tyre t
dashur, Eleni Plaku (Terpini) n fshatin Hoisht.

Drejtor i gazets:
Qemal ZYFI

Numri i llogaris s Shoqats A.K. Devolli:

0101026356, Raiffeisen BANK, Tiran

Email:
gazeta_devolli @yahoo.com

Kryeredaktore:
Ervehe BARUTI

Zv/ Kryeredaktor:
Viktor DEMIRAS

Shef i Marrdhnieve me Publikun:

Sknder DEMOLLI