Skripta PODLOGE ZA VJEZBE IZ ALATA I PRIBORA 1 PDF

UNIVERZITET U BANJOJ LUCI
MAINSKI FAKULTET
Katedra za proizvodne i raunarom podrane
tehnologije
Branislav Sredanovi
Gordana Globoki Laki
PODLOGE ZA VJEBE IZ
ALATA I PRIBORA 1
- Radna verzija skripte za vjebe -
Banja Luka, mart 2014. godine
ALATI I PRIBORI 1
Predgovor
Ova skripta je namjenjena studentima III godine Mainskog fakulteta Univerziteta u

Banjoj Luci koji pohaaju vjebe iz predmeta Alati i pribori 1. Koncipirana je kao podloga za
samostalne zadatake, pri emu studenti dobijaju polazne podatke i na osnovu njih rijeavaju
zadatke. Konstrukcioni zadaci se sastoje iz prorauna i konstruisanja alata i pribora pomou
raunara.
Skripta je sainjena iz dostupnih literaturnih izvora, knjiga, skripti i diplomskih radova.
Koristi se uz prezentacije sa vjebi. Svaka primjedba na sadraj, koncepciju i izgled ovog
materijala je korisna.
SKRIPTA JE PREDVIENA ZA INTERNU UPOTREBU!
B. S.
Vjebe iz Alata i pribora 1
ii
ALATI I PRIBORI 1
Literatura
[1]
Smith, G., CUTTING TOOL TECHNOLOGY, Springer, London, 2008.
[2]
Tadi, B., ALATI I PRIBORI SKRIPTA, Univerzitet u Kragujevcu, Mainski

fakultet, Kragujevac, 2008.
[3]
Tanovi, Lj., REZNI ALATI, Univerzitet u Beogradu, Mainski fakultet, Beograd, 2007.
[4]
Kalajdi, M., i saradnici, TEHNOLOGIJA OBRADE REZANJEM PRIRUNIK,

Univerzitet u Beogradu, mainski fakultet, 2001.
[5]
Krljak, B., ALATI I PRIBORI PRIRUNIK, Nauna knjiga, Beograd, 1988.
[6]
Nedi, B., MAINE ALATKE, PROJEKTOVANJE PRENOSNIKA MAINA

ALATKI - SKRIPTA, Univerzitet u Kragujevcu, Mainski fakultet, 2008.
[7]
Miltenovi, V., MAINSKI ELEMENTI - TABLICE I DIJAGRAMI, Univerzitet u

Niu, Mainski fakultet, Ni, 2002.
[8]
www.sandvik.com
[9]
www.seco-tools.com
[10] www.kennametal.com
[11] www.haimer-usa.com
[12] www.swaty-comet.si
iii
ALATI I PRIBORI 1
Sadraj
1.
2.
3.
ALATI ZA IZRADU OTVORA

1.1. Projektovanje spiralne burgije ....................................................................
1.2. Projektovanje cilindrinog proirivaa .......................................................
1.3. Projektovanje razvrtaa sa cilindrinom drkom .......................................
1
9
16
ALATI ZA OBRADU GLODANJEM

2.1. Projektovanje valjkastog glodala .............................................................
2.2. Projektovanje vretenastog glodala ...........................................................
23
32
STEZNI PRIBORI
3.1. Projektovanje modularnog steznog pribora ............................................
39
iv
1. ALATI ZA OBRADU OTVORA
1.1. PROJEKTOVANJE SPIRALNE BURGIJE
1. Zadatak. Za date podatke potrebno je izvriti proraun osnovnih elemenata

spiralne burgije sa cilindrinom drkom i istu modelirati u jednom od programa za
zapreminsko modeliranje (SolidWorks, CATIA ili ProENGINEER).
2. Ulazni podaci:
Nazivna mjera otvora: D = 8 mm
Tolerancija otvora: H7
Materijal obratka: grupa ugljeninih konstrukcionih elika
Materijal burgije: .6880 - HSS
Maksimalni dozvoljeni posmak: f = 0.1 mm/o
Maksimalna dozvoljena brzina obrade: vc = 25 m/min
3. Proraun
3.1. Geometrija tijela burgije:
Slika 1.1. Mjere tijela burgije [4]
Vjebe iz Alata i pribora I
3.1.1. Nazivni prenik burgije: d = 8 h8

3.1.2. Duina burgije prema prethodnoj slici: l = 117 mm
3.1.3. Duina zavojnice burgije prema prethodnoj slici: l1 = 75 mm
3.1.4. Prenik burgije na kraju radne duine:
1 = (1 ) = 8 75
1
= 7.25
100
gdje je
d = 1/100 - smanjenje prenika (1 mm u preniku na 100 mm duine)
3.1.5. Ugao nagiba izvodnice burgije:
1 =
3.1.6. Prenik jezgra burgije:
8 7.25
1
=
= 0.286
2 1
2 75
3 = (0.15 0.20) = 0.18 8 = 1.4
3.1.7. Prenik vrata burgije:
3.1.8. Duina vrata burgije:
= 1 = 8 2 = 6
= 0.14 ( 1 ) = 0.14 (117 75) = 6
3.1.9. Duina radog dijela burgije:
2 = 1 + = 75 + 8 = 83
3.2. Tolerancija tijela burgije:
3.2.1. Maksimalni i minimalni prenik otvora:
Za prenik otvora 8 mm i tolerancijsko polje H7, vrijednosti gornjeg odstupanja je
ag = +0.015 i donjeg odstupanja je ag = 0.000
= + = 8 + 0.015 = 8.015
= + = 8 + (0.000) = 8.000
3.2.2. Maksimalni i minimalni prenik burgije:

Za nazivni prenik 8 mm i tolerancijsko polje h8, vrijednosti gornjeg odstupanja je
= + = 8 + 0.022 = 8.022
= + = 8 + (0.000) = 8.000
3.3. Geometrija reznog dijela burgije
Tabela 1.1. Karakteristike vrha i vrijednosti ugla vrha burgije [4]
3.3.1. Ugao vrha burgije: = 118

3.3.2. Oblik vrha burgije prema materijalu obratka: A
Slika 1.2. Oblici vrhova burgija [4]

3.3.3. Leni ugao prema klasi (I) i preniku burgije 10 mm: = 14
Tabela 1.2. Vrijednosti lenog ugla burgije [4]
3.3.4. Grupa primjene burgije: N

3.3.5. Grudni ugao prema grupi primjene (N) i preniku burgije 8 mm: = 27
Tabela 1.3. Vrijednosti grudnog ugla burgije i ugla zavojnice [4]
3.3.6. Ugao pomonog sjeiva se usvaja na osnovu prenika burgije: = 50

Tabela 1.4. Vrijednosti ugla poprenog sjeiva burgije [5]
3.3.7. irina i visina fazete (ravnog pojasa) reznog dijela burgije bira se na osnovu prenika
burgije:
Tabela 1.4. Dimenzije fazeta [5]
irina fazete prema tabeli: f = 0.7 mm
visina fazete prema tabeli: f1 = 0.2 mm
3.3.8. Ugao uspona zavojnice:
3.3.9. Korak zavojnice burgije:

=
= = 27

8
=
= 49.326
() (27)
3.4. Optereenje burgija

Tabela 1.5. Konstante i eksponenti otpora rezanja pri buenju [6]
3.4.1. Moment uvijanja burgije pri obradi:

= = 345 82 0.10.8 = 3500
gdje se za najjai ugljenini elik iz tabele usvajaju sljedee vrijednosti koeficijenata i

eksponenata momenta uvijanja:
Rm = 750 N/mm - zatezna vrstoa
Cm = 345
xm = 2
ym = 0.8
3.4.2. Otpor pomonom kretanju aksijalna sila:
= = 840 81 0.10.7 = 1341
gdje se za najjai ugljenini elik iz tabele usvajaju sljedee vrijednosti keficijenata i

eksponenata otpora pomonog kretanja:
Cf = 840
xf = 1
yf = 0.7
3.5. Provjera burgije na uvijanje i izvijanje

3.5.1. Polarni otporni moment presjeka burgije:
=
0.216 4 + 0.196 34 0.216 84 + 0.196 1.44

=
= 110 3
3.5.2. Napon uvijanja jezgra burgije:

=
3500
=
= 32 /2
111
3.5.3. Dozvoljeni napon na uvijanje burgije:

=
(0) 400
=
= 133 /2
gdje je:
(0) = 400 N/mm - dozvoljeni napon na uvijanje materijala burgije
S=3
- stepen sigurnosti protiv loma burgije
3.5.4. Provjera napona na uvijanje burgije:
= 133 /2 > = 32 /2
to zadovoljava!
3.5.5. Moment inercije poprenog presjeka burgije:
= = = 0.054 4 + 0.049 34 = 0.054 84 + 0.049 1.44 = 221 4
3.5.6. Kritina duina burgije (tapa):
= 0.5 = 0.5 117 = 58.5
3.5.7. Kritina sila izvijanja:
gdje su:
E = 2 105 N/mm
2 2 2 105 221
=
= 127470
2
58.52
- modul elastinosti materijala burgije
3.5.8. Provjera kritine sile:

= 127470 > = 1341
to zadovoljava!
0.8
28
8h8
1.6
8 h8
0,000
-0,022
7.17
0.7
0.2
0.8
73
1.4
0.05
0.8
0.8
0.2
117
0.8
0.05
75
R1.
7
PRESJEK A-A
Razmjera 5 : 1
27
59
14
A B
ISO 2768-1
Materijal:
Tolerancija slobodnih mjera:
PRESJEK B-B
Razmjera 5 : 1
Povrinska hrapavost:
Ra 0.8, Ra 1.6
Povrinska zatita:
Termika obrada:
.6882 (EN S12 - 1- 2)
Galvanizacija
Cementirati 61 - 62 HRC
Masa:
Datum
Obradio
07.03.2014.
BURGIJA
Standard
Pregled Mr Branislav Sredanovi
St.i.
Izmjene
Datum
Ime
2:1
Naziv:
Marko Markovi
MAINSKI
FAKULTET
Banja Luka
Razmjera:
10
List:
Oznaka:

Izv. pod.:
Zamjena za:
1.2. PROJEKTOVANJE CILINDRINOG PROIRIVAA

cilindrinog spiralnog uputaa i isti modelirati u jednom od programa za zapreminsko
modeliranje (SolidWorks, CATIA ili ProENGINEER).
2. Ulazni podaci:
Prenik predotvora: 9.5 mm
Materijal proirivaa: .6880 HSS
Stabilnost obradnog sistema: smanjenja
Maksimalni dozvoljeni posmak: fn = 0.15 mm/o
3. Proraun
3.1. Geometrija tijela proirivaa:
3.1.1. Oblik drke proirivaa se odreuje prema potrebnoj stabilnosti procesa obrade
Tabela 1.1. Oblik zuba kod proirivaa
Stabilnost obradnog sistema
Oblik drke
Smanjenja
Srednja
Poviena
Morze konus
Cilindrina drka
na osnovu stabilnosti obradnog sistema bira se: drka sa MK
3.1.2. Broj zuba proirivaa: usvaja se z = 3
Slika 1.1. Dimenzije tijela proirivaa sa morze konusnom drkom [4]
Tabela 1.2. Osnovne dimenzije proirivaa sa morze konusom [4]
3.1.3. Nazivni prenik proirivaa: d1 = 10 h8

3.1.4. Ulazni prenik proirivaa: d2 = 6.5 mm
3.1.5. Duina proirivaa (prema tabeli): l1 = 168 mm
3.1.6. Duina zavojnice proirivaa (prema tabeli): l2 = 87 mm
3.1.7. Duina radnog dijela proirivaa:
3 = 2 + d1 = 87 + 10 = 97
3.1.8. Efektivni prenik proirivaa:
Tabela 1.3. Efektivni prenik proirivaa sa morze konusom [5]
1 = 1 0.2 = 10 0.2 = 9.8
3.1.9. Prenik jezgra proirivaa:
3 = (0.3 0.4) 1 = 0.4 10 = 4.0
3.1.10. Nazivna mjera morze konusa, prema nazivnom preniku: MK 1
10
3.1.11. Dimenzije Morze konusa [5]:
za Morze konus MK 1, podaci iz tabele su sljedei (sve dimenzije su sa indeksom MK):
= 12543
2
Navoj = M6
1 = 12.200
2 = 12.065
3 = 9.4
4 = 9.0
5 = 8.5
6 = 8.0
7 = 6.4
1 = 57.0
6 = 53.5
7 = 5.0
8 = 4.0
9 = 16.0
10 = 3.5
3.1.12. Prenik vrata proirivaa:
= d1 1 = 10 1 = 9
3.1.13. Duina vrata proirivaa:
= 1 (2 + 10 + 1 ) = 168 (87 + 10 + 57) = 14

11
3.2. Tolerancija tijela proirivaa:

= + = 10 + 0.015 = 10.015
= + = 10 + (0.000) = 10.000
3.2.2. Maksimalni i minimalni prenik proirivaa:
Za nazivni prenik 10 mm i tolerancijsko polje h8, vrijednosti gornjeg odstupanja je

= 1 + = 10 + 0.022 = 10.022
= 1 + = 10 + (0.000) = 10.000
3.3. Geometrija reznog dijela proirivaa
Tabela 1.4. Uglovi reznog klina proirivaa [5]
Za vee tvrdoe i zatezne vrstoe iste vrste materijala, biraju se manje vrijednosti
uglova reznog klina proirivaa.
3.3.1. Ugao vrha proirivaa prema materijalu obratka: = 120
3.3.2. Leni ugao proirivaa prema materijalu obratka: = 10
3.3.3. Grudni ugao proirivaa prema materijalu obratka: = 25
12
Slika 1.2. Geometrija reznbog dijela proirivaa [6]

3.3.4. Visina zuba proirivaa:
3.3.5. Korak zuba po luku:
1 3 9.8 4
=
= 2.9
2
2
1 10
=
= 10.472
3.3.6. Ugao uspona zavojnice proirivaa:
120
= (0 ) = (25)
= 21.99 = 215926
2
2
usvaja se prva vea standardna vrijednost: = 22

3.3.7. Korak zavojnice proirivaa:
=
1
10
=
= 77.757
() (22)
3.3.8. Visina zavojnice proirivaa:
4 = 2 = 87
13
3.3.9. irina i visina fazete (ravnog pojasa) reznog dijela proirivaa bira se na osnovu
nazivnog prenika proirivaa:
-
irina fazete prema tabeli: f = 1.0 mm
visina fazete prema tabeli: f1 = 0.3 mm
Tabela 1.5. Dimenzije fazete na uputaima sa 3 zuba [5]
3.3.10. Poluprenik lene strane zuba:

= + 0.2 = 2.9 + 0.2 = 3.1
3.3.11. Duina reznog dijela proirivaa:
3 = 0.04 1 + 2 = 0.04 10 + 2 = 2.4
3.3.12. Duina kalibrirajueg dijela proirivaa:
= 3 1 = 3 10 = 30
14
1.6
0.8
7.5
6.4
0.4
7
3.6
20
120
9.7
57
25.5
60
M6
57
0.8
1.4
PRESJEK A-A
Razmjera 2 : 1
12.2
168
0.3
120
PRESJEK B-B
Razmjera 5 : 1
1.5
30
0.8
10
22
0.8
2.9
97
87

Materijal:
Ra 0.8; Ra 1.6
ISO 2768-1
.6882 (EN S12 - 1 -2)
Povrinska zatita:
Termika obrada:
Kaliti na 61 - 62 HRc
Masa:
Datum
07.03.2014.
Obradio
Marko Markovi
Naziv:
PROIRIVA
Standard
St.i.
Izmjene
Datum
Ime
MAINSKI
FAKULTET
Banja Luka
Razmjera:
9.8/10
List:
Oznaka:

Izv. pod.:
Zamjena za:
1.3. PROJEKTOVANJE RAZVRTAA SA CILINDRINOM DRKOM

razvrtaa sa cilindrinom drkom i isti modelirati u jednom od programa za zapreminsko
modeliranje (SolidWorks, CATIA ili ProENGINEER).
2. Ulazni podaci:
Materijal razvrtaa: .6880 HSS
Stabilnost obradnog sistema: poviena
Maksimalni dozvoljeni posmak: fn = 0.08 mm/o
3. Proraun
3.1. Geometrija tijela proirivaa:
3.1.1. Oblik zuba proirivaa se odreuje prema potrebnoj stabilnosti procesa obrade:
Tabela 1.1. Oblik zuba kod razvrtaa
Stabilnost obradnog sistema
Oblik drke
Smanjenja
Srednja
Poviena
Spiralni zubi
Pravi zubi
na osnovu stabilnosti obradnog sistema biraju se: pravi zubi
Slika 1.1. Osnovne dimenzije razvrtaa sa cilindrinom drkom [4]
16
Tabela 1.2. Osnovne dimenzije razvrtaa sa cilindrinom drkom [4]
3.1.2. Nazivni prenik razvrtaa: d1 = 10 h8

3.1.3. Prenik drke: d2 = 10 h9
3.1.4. Duina razvrtaa prema prethodnoj tabeli: l = 140 mm
3.1.5. Duina radnog dijela prema prethodnoj tabeli: l1 = 40 mm
3.1.6. Duina drke:
2 =
1
140 40
10 =
10 = 40
2
2
usvaja se prva zaokruena standardna vrijednost: l2 = 40 mm
3.1.7. Duina radnog dijela prema prethodnoj tabeli: l1 = 40 mm

3.1.8. Broj sjeiva (zuba):
= 1.5 10 + 2 = 1.5 10 + 2 = 6.74
usvaja se prvi vei standardni broj zuba z = 8

3.1.9. Duina vrata:
= 1 2 = 140 40 40 = 60
3.1.10. Prenik vrata razvrtaa:
= 2 2 = 10 2 = 8
17
3.1.11. Maksimalna i minimalna dubina rezanja, prema kvalitetu obrade otvora i preniku
razvrtaa (tabela):
-
minimalna: = 0.004
maksimalna: = 0.005
3.1.12. Tolerancija izrade razvrtaa i veliina za troenje alata, prema kvalitetu obrade otvora i
preniku razvrtaa (tabela):
-
tolerancija izrade: = 0.005

dodatak za troenje: = 0.009
Tabela 1.3. Odstupanja dimenzija razvrtaa [5]
18
3.2. Tolerancija tijela razvrtaa:

= + = 10 + 0.015 = 10.015
= + = 10 + (0.000) = 10.000
3.2.2. Tolerancija prenika otvora:
= = 10.015 10.000 = 0.015
3.2.3. Maksimalna mjera prenika razvrtaa:

1 = 1 +
0.005
= 10 + 0.015
= 10.014
3
3
3.2.4. Minimalna mjera prenika razvrtaa:

1 = 1 +
+ +
0.005 + 0.005 + 0.009
= 10 + 0.015
= 10.008
3
3
3.3. Geometrija reznog dijela proirivaa
3.3.1. Prenik reznog dijela razvrtaa:

3 = 1 2.7 = 10.014 2.7 0.005 = 10.001
Slika 1.2. Dimenzije radnog dijela razvrtaa [5]
19
3.3.2. Prenik izlaznog dijela razvrtaa

4 = 1 0.05 = 10.014 0.05 = 9.964
Tabela 1.3. Uglovi reznog dijela razvrtaa [5]
Za vee tvrdoe i zatezne vrstoe iste vrste materijala, biraju se manje vrijednosti.
3.3.3. Ugao nagiba rezne ivice razvrtaa prema materijalu obratka: = 14
3.3.4. Leni ugao razvrtaa prema materijalu obratka: = 10
3.3.5. Grudni ugao razvrtaa prema materijalu obratka: = 25
3.3.6. Duina vrha razvrtaa:
5 =
1
= 1.43
7
usvaja se prva vea cijela vrjednost: l5 = 1.5 mm

3.3.7. Duina rezne ivice razvrtaa:
3 =
1 3
10.014 10.001
+ 5 =
+ 3 = 3.026
2 ()
2 (14)
usvaja se prva vea cijela vrjednost: l3 = 4 mm

3.3.8. Duina kalibriraueg dijela:
7 = (0.25 0.50) 1 = 0.5 40 = 20
3.3.9. Duina izlaznog dijela:
4 = 1 (3 +5 + 7 ) = 40 (4 + 1.5 + 20) = 14.5
=
1 10
=
= 3.927
8
20
Slika 1.3. Geometrija reznog dijela razvrtaa [6]

3.3.2. Ugaoni korak zuba razvrtaa:
=
3.3.3. Visina zuba:
360 360
=
= 45
= (0.11 0.13) 1 = 0.12 10 = 1.2
3.3.4. Prenik jezgra razvrtaa:
3 = 1 2 = 10 2 1.2 = 7.6
3.3.5. irina prve faze na zubu (prvi ravni dio na lenoj strani zuba): f = 0.2 mm
Tabela 1.3. Geometrija reznog dijela razvrtaa [5]
3.3.6. irina druge faze na zubu (kosi dio na lenoj strani zuba):
1 = 5 + 0.2 = 5 0.2 + 0.2 = 1.2
3.3.7. Poluprenik lenoga dela seiva:
= (2 3) 1 = 2.5 10 = 25
3.3.8. Radijus u ljebu razvrtaa:
= 0.2 = 0.2 1.2 = 0.24

21
1.6
0,000
-0,022
10 h8
50
0.8
10 h8
0.8
0.03
R1
.2
1.1
0.2
1.2
R2
5
0.8
140
3.8
R0.2
9.964
0.8
25
0.8
45
PRESJEK A-A
Razmjera 5 : 1
20
40
10.014
11
0.8
0.05
45
5.5
10.001
1.5
7
9.995

Materijal:
ISO 2768-1
Ra 0.8; Ra 1.6
.6882 (EN S12 - 1 - 2)
Povrinska zatita:
Termika obrada:
Masa:
Datum
07.03.2014.
Obradio
Marko Markovi
St.i.
Izmjene
Datum
Ime
2:1
Naziv:
RAZVRTA
Standard
MAINSKI
FAKULTET
Banja Luka
Razmjera:
10 H7
List:
Oznaka:

Izv. pod.:
Zamjena za:
2. ALATI ZA OBRADU GLODANJEM
2.1. PROJEKTOVANJE VALJKASTOG GLODALA

valjkastog glodala sa leno glodanim zubima i isto modelirati u jednom od programa za
zapreminsko modeliranje (SolidWorks, CATIA ili ProENGINEER)
2. Ulazni podaci:
Vrsta obrade: gruba
Stabilnost obradnog sistema: srednja
Materijal glodala: .6882 HSS
Prenik vratila na glodalici: dv = 32 mm
Duina vratila na glodalici: lv = 330 mm
Maksimalna irina glodanja: ae = 60 mm
Maksimalna dubina glodanja: ap = 4 mm
Maksimalni dozvoljeni posmak po zubu: fz = 0.15 mm/zub
3. Proraun
3.1. Geometrija tijela glodala:
Slika 1.1. Osnovne mjere valjkastog glodala [4]
23
3.1.1. Nazivni prenik glodala, pri emu irina glodala mora biti vea od 60 mm i prema
preniku vratila na glodalici 27 mm:
d1 = 80
3.1.2. irina izabranog glodala: b = 63 mm
3.1.3. Oblik zuba kod glodala, za grubu obradu se usvajaju: krupni zubi
3.1.4. Broj zuba glodala:
= 1 1 = 1,05 80 = 9.39
gdje je:
m = 1.05 - koeficijent broja zuba glodala (krupni zubi - gruba obrada)
Tabela 1.1. Koeficijent broja zuba glodala [5]
usvaja se prva vea vrijednost, ne vea od tabelarne vrijednosti za dati prenik: z = 10 zuba
3.1.5. Debljina tijela glodala:
= 0.4 2 = 0.4 32 = 12.8
3.2. Geometrija reznog dijela glodala:
3.2.1. Ugao uspona zavojnice glodala, prema tabeli: = 38
Tabela 1.2. Ugao uspona zavojnice kod glodala [5]
3.2.2. Visina zuba glodala:

= 0.5 1 (0.5 2 + ) = 0.5 80 (0.5 32 + 12.8) = 11.2
24
Tabela 1.3. Uglovi reznog klina kod glodala [4]
3.2.3. Leni ugao reznog klina glodala: = 7

3.2.4. Grudni ugao reznog klina: = 12
3.2.5. Korak zavojnice zuba:
=
1
80
=
= 321.684
() (38)
1 80
=
= 25.133
10
3.2.7. Ugao dodira glodala sa obrtakom:

= 1
3.2.8. Ugaoni korak zuba glodala:
2
25
= 1
= 28.96
1
80
=
360 360
=
= 36
10
25
3.2.9. Broj zuba koji su istovremeno u zahvatu:

=
28.96
=
= 0.804
36
usvaja se prva vea cijela vrijednost: zr = 1 zub

3.2.10. Duine prvog fazona lene strane zuba:
= (0.015 0.020) = 0.020 25.133 = 0.5
3.2.11. Duina drugog fazona lene strane zuba:
1 = (8 10) = 10 0.5 = 5
3.2.12. Duine treeg fazona lene strane zuba:
2 = (0.4 0.5) = 0.5 25.133 = 12.5
3.2.13. Ugao treeg fazona lene strane zuba:
1 = (6 4) = 4 7 = 28
3.2.14. Radijus zaobljenja meuzublja:
= 0.2 = 0.2 11.2 = 2.24
Slika 1.2. Geometrijski elementi reznog dijela glodala [5]
26
3.3. Optereenje glodala

3.3.1. Broj obrtaja glodala:
3.3.2. Posmina brzina:
1000 1000 20
=
= 80
1
80
= = 0.15 10 80 = 120 /
3.3.3. Srednja debljina strugotine:
5
= = 0.15 = 0.038
1
80
3.3.4. Specifini pritisak rezanja na osnovu asr = 38 m iz dijagrama i materijal obratka:

= 3500 2
Slika 1.3. Dijagram specifinog pritiska rezanja [5]

3.3.5. Korisna snaga rezanja na vratilu glodala:
=
3500 4 60 120
=
= 1.64
6.12 107
6.12 107
3.3.6. Snaga elektromotora:
1.64
=
= 1.82
0.9
27
3.3.7. Obimna sila rezanja:

0 =
6.12 104 1.82 6.12 104

=
= 5570
20
3.3.8. Radijalna sila rezanja:
= (0.3 0.4) 0 = 0.4 5570 = 2228
3.3.9. Rezultujua sila rezanja:
= 02 + 2 = 55702 + 22282 = 6000
Slika 1.4. Sile na zubu glodala [5]

3.3.10. Ugao izmeu sila rezanja:
2228
= =
= 21.8
0
5570
3.3.11. Rastojanje rezultante od ose obrtanja:

=
3.3.12. Moment uvijanja:
1
80
cos( ) =
cos(21.8) = 37.139
2
2
= = 6000 37.139 = 222834
3.3.13. Moment inercije poprenog presjeka vratila na glodalici:
= 0.05 4 = 0.05 324 = 52428 4
28
Slika 1.5. ema ugibanja vratila na glodalici [5]

3.3.14. Ugib vratila na glodalici:
=
3
6000 3303
=
= 0.178
110 110 2.1 105 52428
gdje je:
E = 2.1 105 N/mm2 - modul elastinosti materijala vratila
3.3.15. Provjera ugiba vratila na glodalici:
= (0.05 0.200) = 0.178
to zadovoljava!
3.3.16. Moment uvijanja vratila od obimne sile na glodalu:

=
1
80
= 5570
= 222800
2
2
330
= 5570
= 459525
4
4
3.3.17. Moment savijanja vratila od obimne sile na glodalu:
3.3.18. Idealni moment savijanja vratila:
= 0.35 + 0.65 2 + (1.2 0 )2
= 0.35 459525 + 0.65 4595252 + (1.2 222800)2 = 506402
29
3.3.19. Minimalni dozvoljeni vratila:

3 506402
3
=
=
= 30.9
0.1 170
0.1 ()
gdje je:
() = 170 /2 - dozvoljeni napon savijanja materijala vratila glodalice
3.3.20. Provjera prenika vratila glodalice:
= 30.9 = 32
to zadovoljava!
3.3.21. Moment savijanja u korjenu zuba gloadala:
( ) = = 5570 11.2 = 62384
Slika 1.6. Optereenje na savijanje korjena zuba [5]

3.3.22. Minimalni dozvoljeni otporni moment korjena zuba:
min () =
( ) 62384
=
= 201 3
()
310
gdje je:
() = 310 /2 - dozvoljeni napon savijanja materijala glodala
3.3.23. Kritina debljina korjena zuba glodala:
6 min ()
6 201
=
= 4.37
63
30
0.8
1.6
38
+0,033
0,000
-0,015
-0,037
32 H8
1/45
0.1 A
8 P8
0.8
20
A
0.05 A
.2
12
.3
23
0.8
11
13.5
1/45
R2.
2
11
0.8
63
31.5
0.
0.8
80
0.
28
4.
36
DETALJ A
DETALJ 2 : 1
35
8P8
24.7
H
32
0.05
A
Ra 0.8; Ra 1.6
ISO 2768-1
Materijal:
Povrinska zatita:
Termika obrada:
.6882 (EN S12 - 1 - 2)
Masa:
Datum
Obradio
07.03.2014.
Marko Markovi
Standard
St.i.
Izmjene
Datum
Ime
MAINSKI
FAKULTET
Banja Luka
Razmjera:
Naziv:
VALJKASTO GLODALO
80x63x32
List:
Oznaka:

Izv. pod.:
Zamjena za:
2.2. PROJEKTOVANJE VRETENASTOG GLODALA

vretenastog glodala sa cilindrinom drkom i isto modelirati u jednom od programa za
2. Ulazni podaci:
Vrsta obrade: fina
Materijal glodala: .6882 HSS
Maksimalna dubina glodanja: ap = 2 mm
Maksimalni dozvoljeni posmak po zubu: fz = 0.1 mm/zub
3. Proraun
3.1. Geometrija tijela glodala:
Slika 1.1. Osnovne dimenzije vretenastih glodala sa cilindrinom drkom [4]
32

3.1.1. Nazivni prenik glodala (najee prva
estostrukestruke vrijednost dubine glodanja:
standardna
vrijednost
vea
od
d = 16
3.1.2. Prenik drke glodala: d1 = 16 mm
3.1.3. Duina glodala: L = 92 mm
3.1.4. Duina radnog dijela glodala: l = 32 mm
3.1.5. Oblik zuba kod glodala, za finu obradu se usvajaju: sitni zubi
3.1.6. Broj zuba glodala:
= 1 = 1.5 16 = 6
gdje je:
m = 2 - koeficijent broja zuba glodala (sitni zubi - fina obrada)
Tabela 1.1. Koeficijent broja zuba glodala [5]
usvaja se prva vea vrijednost, ali ne vea od tabelarne vrijednosti za dati prenik: z = 6
3.2. Geometrija reznog dijela glodala:

Tabela 1.1. Tip glodala u zavisnosti od materijala obratka [5]
33
3.2.1. Vrsta glodala prema vrsti materijala obratka: A

3.2.2. Ugao uspona zavojnice glodala, prema tabeli: = 30
Tabela 1.2. Ugao uspona zavojnice [5]
3.2.3. Leni ugao reznog klina glodala: = 7

3.2.4. Grudni ugao reznog klina: = 12
Tabela 1.3. Uglovi reznog klina kod glodala [4]

=
3.2.6. Ugaoni korak zuba glodala:
16
=
= 8.378
6
=
360 360
=
= 60
6
34
3.2.7. Visina zuba glodala:

= 0.35 = 0.35 8.378 = 2.932
3.2.8. Ugao dodira glodala sa obrtakom:

= 1
2
26
= 1
= 75.52
16
3.2.9. Broj zuba koji su istovremeno u zahvatu:

=
75.52
=
= 1.26
60
usvaja se prva vea cijela vrijednost: zr = 2 zuba

3.2.10. Korak zavojnice zuba:
=

16
=
= 87.062
() (30)
3.2.11. Duine prvog fazona lene strane zuba:
= (0.015 0.020) = 0.015 8.378 = 0.12
3.2.12. Duine drugog fazona lene strane zuba:
1 = (8 10) = 8 0.12 = 1
3.2.13. Duine treeg fazona lene strane zuba:
2 = (0.3 0.4) = 0.3 8.378 = 3.4
3.2.14. Ugao treeg fazona lene strane zuba:
1 = (5 4) = 4 7 = 28
3.2.15. Radijus zaobljenja meuzublja:
= 0.2 = 0.2 2.932 = 0.6
35
3.3. Optereenje glodala

3.3.1. Broj obrtaja glodala:
=
1000 1000 80
=
= 1590
16

3.3.2. Posmak po jednom obrtaju vretena:
3.3.3. Posmina brzina:
= = 0.1 6 = 0.6 /
= = 0.1 6 1590 = 954 /
3.3.4. Srednja debljina strugotine:
5
= 0.1 = 0.056
16
Slika 1.1. Savijanje glodala uslijed djelovanja sile rezanja [6]
3.3.5. Sila rezanja:
= = 680 20.86 0.60.74 2 51 160.86 = 780
gdje su:
Cf, xf, rf, qf - koeficijenti i eksponenti otpora rezanja
36
Tabela 1.1. Koeficijenti i eksponenti otpora rezanja [6]
3.3.6. Moment inercije poprenog presjeka vratila na glodalici:

= 0.05 4 = 0.05 164 = 3277 4
3.3.7. Maksimalni prepust glodala:
3.3.8. Ugib kraja glodala:

=
= = 92 32 = 60
3
780 603
=
= 0.08
3 3 2.1 105 3277
gdje je:
E = 2.1 105 N/mm2 - modul elastinosti materijala glodala
3.3.9. Provjera ugiba vratila na glodalici pri finom glodanju:

= (0.05 0.100) = 0.137
to zadovoljava!
37
1.6
0.8
0,000
-0,015
16 h8
16 h8
12
0.05
1
0.1
92
30
0.8
3.2
65
R0
.6
0.8
0.8
60
ISO 2768-1
Materijal:
Ra 0.8; Ra 1.6
Povrinska zatita:
Termika obrada:
.6882 (EN S12 - 1 -2)
Masa:
Datum
Obradio
07.03.2014.
Marko Markovi
Naziv:
Standard
St.i.
Izmjene
Datum
Ime
MAINSKI
FAKULTET
Banja Luka
1.1
75
1.3
12
40
PRESJEK A-A
Razmjera 2 : 1
Razmjera:
VRETENASTO
GLODALO 16
List:
Oznaka:

Izv. pod.:
2:1
Zamjena za:
3. STEZNI PRIBORI
3.1. PROJEKTOVANJE STEZNOG PRIBORA ZA OBRADU GLODANJEM
1. Zadatak. Za dati radni predmet konstruisati modularnog steznog pribora za

glodanje, na osnovu baze modularnih dijelova, i isti modelirati u jednom od programa za
2. Ulazni podaci:
Vrsta obrade: glodanje
Materijal obratka: .1531
Materijal glodala: HSS
Oblik pripremka: ploevina
Prenik glodala: D = 10 mm
Maksimalni broj zuba u zahvatu: zr = 3
Dubina glodanja: ap = 4 mm
Posmak po zubu: fz = 0.03 mm/zub
Brzina obrade: vc = 60 m/min
Slika 6.1. Radni komad
39
1.6
240
10
R3
40
10
10
R3
R3
22
R3
PRESJEK A-A
Razmjera 1 : 2
30
12
134
10
16
R9
10
R3
0
R1
R2
5
R2
5
36
PRESJEK B-B
Razmjera 1 : 2
95
45
28
0
R1
16
44
22
114 - 0.1
10
+0.1
0
10
150
R2
9
R1
0
10
25
60
+0.1
- 0.1
R29
R25
R2
5
.1
+0
0
5
R4
R9
+0.1
0
61
134
146.4
195
+0.1
0
Otre ivice oboriti 1/45

Materijal:
ISO 2768-1
Ra 1.6
.1531 (EN C45E)
Povrinska zatita:
Termika obrada:
Poboljati prema proceduri 122/E

Masa:
Datum
07.03.2014.
Obradio
Marko Markovi
St.i.
Izmjene
Datum
Ime
1:2
Naziv:
KUITE D3
Standard
MAINSKI
FAKULTET
Banja Luka
Razmjera:
List:
Oznaka:

Izv. pod.:
Zamjena za:
3. STEZNI PRIBORI
3. Konstrukcija i proraun
3.1. Potreban broj stezanja:
6.1. Plan stezanja
R.b. stezanja
1.
2.
Nain
Opis
Obrada donje ravne povrine. Obrada ravne
strane oboda.
Obrada gornje strane kuita sa depovima i
otvorima. Obrada gornje strane oboda.
Preko gornje neobraene strane

pripremka i sa dve bone strana
Preko donje obraene ravne
povrine i sa strane
UKUPNO: 2
3.2.Poloaj obratka:
Slika 6.2. Stegnuti radni predmet
3.3. Poloaj komponenti:
Slika 6.3. Raspored komponenti na osnovnoj ploi
41
3. STEZNI PRIBORI
3.4. Popis komponenti:

Tabela 6.2. Komponente steznog pribora
Rb
Naziv
Kom
Opis
Osnovna ploa
- Dimenzije 400x400x30
- Razmak izmeu otvora 50 mm (10 x 10)
- Navoj u otvorima M12
Osloni epovi
- estougaona glava za neobraene povrine

- Navoj M12
- Visina 20 mm
Podesivi osloni ep
- Ravna zaobljena glava

- Navoj M12
- Visnina 25 -35 mm
Ravni odstojnik
- Razmak meu otvorima 25 mm (3 x 3)
- Navoj M12
Oslona prizma
- Ugao 90
- Navoj M12
- Dimenzije L 115x70
- Razmak meu otvorima 25 mm (3 x 2)
- Navoj M12
- Za stezanje ravnih povrina

- Ekscentar e = 4 mm
- Poloprenik ekscentra Re = 12mm
- Duina ruice L = 80 mm
Oslonac sa strane
Stezna ruica sa ekcentrom
42
3. STEZNI PRIBORI
3.5. Sila stezanja na ruici:

3.5.1. Sila rezanja (glodanja):
Vrijednost vertikalne komponente sile glodanja moe se proraunati na osnovu
obimne sile glodanja:
= 0.3
= 0.3
= 0.3 680 40.86 0.030.74 41 3 100.86 1.8 = 150 ()

gdje je:
Cf = 680
xf = 0.86
yf = 0.74
rf = 1
qf = -0.86
Koeficijent materijala obratka

Eksponent dubine rezanja
Eksponent koraka obrade
Eksponent irine glodanja
Eksponent prenika glodanja
Tabela 6.3. Koeficijenti obimne sile glodanja
3.5.2. Potrebna sila pritiska:

Rauna se na osnovu vertikalne sile glodanja, definisano prema smijeru primicanja
steznog elementa:
150
=
=
= 1500 ()
0.1
43
3. STEZNI PRIBORI
3.5.3. Potrebna sila na ruici:
Slika 6.4. Stezanje ekscentrom
[( + 1 ) + (2 )] 1500 12 [(10 + 5.7) + (5.7)]

=
= 86 ()
80
gdje je:
= 10
- promjenjivi ugao penjanja
1 = () = (0.1) = 5.7 - ugao trenja stezaa i radnog predmeta
2 = 1 = 5.7
- ugao trenja na rukavcu ekscentra
3.5.4. Provjera sile na ruici:
Sila na ruici mora biti manja od sile koju ostvaruje radnik prilikom rukovanja F:
= 86 () = 100 () to zadvoljava!
44
3. STEZNI PRIBORI
3.6. Greke baziranja:

3.6.1. Greka baziranja po duoj strani radnog predmeta:
Greka baziranja po duoj strani radnog predmeta se proraunava na osnovu greke
baziranja i oslananja u prizmu, s obzirom da su sve dimenzije kotirane i tolerisane sa lijeve
neoslonjene strane:
90
1 0.1 1
2
2
=
=
= 0.021 ()
90
2
2
2
2
gdje je:
pr = 90
TD = Ag Ad = 0.1 (0.0) = 0.1 mm
- ugao prizme
- visina tolerancije za dio koji se oslanja na prizmu
3.6.2. Greka baziranja po kraoj strani radnog predmeta:

Greka baziranja po kraoj strani radnog predmeta se proraunava na osnovu greke
baziranja i oslananja una ravne povrine, s obzirom da su sve dimenzije kotirane i tolerisane
od donje oslonjene strane:
= 0 ()
45
120
55
500
5
ITEM NO.
10.4
500
PART NUMBER
DESCRIPTION
Osnovna ploca 500x50x10xM12
Cep za neobradjene 20
Ravni odstojnik 90x30
Oslonac sa strane
Ekscentar rucica
Podesivi cep 25 -35
Prizma 100x90x30
Imbus vijak M12x40 DIN 912
Imbus vijak M12x50 DIN 912
10
Radni predmet
1
Masa:
Datum
Obradio
07.03.2014.
Marko Markovi
Standard
St.i.
QTY.
Izmjene
Datum
Ime
MAINSKI
FAKULTET
Banja Luka
Razmjera:
1:5
Naziv:
MODULARNI STEZNI PRIBOR

ZA GLODANJE KUITA D3
List:
Oznaka:

Izv. pod.:
Zamjena za:
0.8
70
1.6
A
0.1 A
0.1 A
90
0.
8
1/45
R1
0.8
1/45
20
+0.1
10
50 -0.1
20
20
M12
20
1/45
15
20
R1
0.8
100
R1
R1
M12
0.8
10
30
8
0.
20
0.05 A
10
PRESJEK A-A
Razmjera 1 : 1
30
50
1/45
+0.1
-0.1
90
Nenaznaene otre ivice oboriti 1/45
Nenaznaeni radijusi R1
Materijal:
ISO 2768-1
Ra 0.8; Ra 1.6
.4330 (EN 15MnCr3)
Povrinska zatita:
Termika obrada:
Masa:
Datum
07.03.2014.
Obradio
Marko Markovi
Naziv:
Standard
St.i.
Izmjene
Datum
Ime
MAINSKI
FAKULTET
Banja Luka
Razmjera:
STEZNA PRIZMA
100X90X30
List:
Oznaka:

Izv. pod.:
1:1
Zamjena za:

Skripta PODLOGE ZA VJEZBE IZ ALATA I PRIBORA 1 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Skripta PODLOGE ZA VJEZBE IZ ALATA I PRIBORA 1 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Skripta PODLOGE ZA VJEZBE IZ ALATA I PRIBORA 1 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

UNIVERZITET U BANJOJ LUCI

Banja Luka, mart 2014. godine

Ova skripta je namjenjena studentima III godine Mainskog fakulteta Univerziteta u

SKRIPTA JE PREDVIENA ZA INTERNU UPOTREBU!

Vjebe iz Alata i pribora 1

Smith, G., CUTTING TOOL TECHNOLOGY, Springer, London, 2008.

Tadi, B., ALATI I PRIBORI SKRIPTA, Univerzitet u Kragujevcu, Mainski

Kalajdi, M., i saradnici, TEHNOLOGIJA OBRADE REZANJEM PRIRUNIK,

Krljak, B., ALATI I PRIBORI PRIRUNIK, Nauna knjiga, Beograd, 1988.

Nedi, B., MAINE ALATKE, PROJEKTOVANJE PRENOSNIKA MAINA

Miltenovi, V., MAINSKI ELEMENTI - TABLICE I DIJAGRAMI, Univerzitet u

Vjebe iz Alata i pribora 1

ALATI ZA IZRADU OTVORA

ALATI ZA OBRADU GLODANJEM

Vjebe iz Alata i pribora 1

1. ALATI ZA OBRADU OTVORA

1.1. PROJEKTOVANJE SPIRALNE BURGIJE

1. Zadatak. Za date podatke potrebno je izvriti proraun osnovnih elemenata

Slika 1.1. Mjere tijela burgije [4]

Vjebe iz Alata i pribora I

1. ALATI ZA OBRADU OTVORA

3.1.1. Nazivni prenik burgije: d = 8 h8

3.1.6. Prenik jezgra burgije:

3 = (0.15 0.20) = 0.18 8 = 1.4

3.1.7. Prenik vrata burgije:

3.1.8. Duina vrata burgije:

= 0.14 ( 1 ) = 0.14 (117 75) = 6

3.1.9. Duina radog dijela burgije:

1. ALATI ZA OBRADU OTVORA

3.2.2. Maksimalni i minimalni prenik burgije:

3.3.1. Ugao vrha burgije: = 118

Vjebe iz Alata i pribora I

1. ALATI ZA OBRADU OTVORA

Slika 1.2. Oblici vrhova burgija [4]

3.3.4. Grupa primjene burgije: N

Vjebe iz Alata i pribora I

1. ALATI ZA OBRADU OTVORA

3.3.6. Ugao pomonog sjeiva se usvaja na osnovu prenika burgije: = 50

irina fazete prema tabeli: f = 0.7 mm

visina fazete prema tabeli: f1 = 0.2 mm

3.3.8. Ugao uspona zavojnice:

3.3.9. Korak zavojnice burgije:

Vjebe iz Alata i pribora I

1. ALATI ZA OBRADU OTVORA

3.4. Optereenje burgija

3.4.1. Moment uvijanja burgije pri obradi:

gdje se za najjai ugljenini elik iz tabele usvajaju sljedee vrijednosti koeficijenata i

gdje se za najjai ugljenini elik iz tabele usvajaju sljedee vrijednosti keficijenata i

Vjebe iz Alata i pribora I

1. ALATI ZA OBRADU OTVORA

3.5. Provjera burgije na uvijanje i izvijanje

0.216 4 + 0.196 34 0.216 84 + 0.196 1.44

3.5.2. Napon uvijanja jezgra burgije:

3.5.3. Dozvoljeni napon na uvijanje burgije:

3.5.5. Moment inercije poprenog presjeka burgije:

= = = 0.054 4 + 0.049 34 = 0.054 84 + 0.049 1.44 = 221 4

3.5.6. Kritina duina burgije (tapa):

= 0.5 = 0.5 117 = 58.5